Об утверждении Единого тарифно-квалификационного справочника работ и профессий рабочих (выпуск 47)

Приказ Министра труда и социальной защиты населения от 14 августа 2012 года № 324-ө-м. Зарегистрирован в Министерстве юстиции 28 августа 2012 года № 7879. Утратил силу приказом Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 25 ноября 2019 года № 625.

Сноска. Утратил силу приказом Министра труда и социальной защиты населения РК от 25.11.2019 № 625 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

ПРЕСС-РЕЛИЗ

В соответствии со статьей 125 Трудового кодекса Республики Казахстан в целях установления сложности определения видов работ, присвоения квалификационных разрядов рабочим и определения правильных наименований профессии рабочих, ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемый Единый тарифно-квалификационный справочник работ и профессий рабочих (выпуск 47).

2. Департаменту труда и социального партнерства (Сарбасов А. А.), в установленном законодательством порядке, обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) официальное опубликование приказа в официальных и периодических печатных изданиях.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на вице-министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан Нурымбетова Б. Б.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр

Г. Абдыкаликова

Утвержден приказом Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 14 Августа 2012 года № 324-ө-м

Единый тарифно-квалификационный справочник
работ и профессий рабочих (выпуск 47)
Раздел 1. Общее положение

1. Единый тарифно-квалификационный справочник работ и профессий рабочих (далее - ЕТКС) (выпуск 47) состоит из раздела: "Парашютное производство".

2. Разряды работ установлены по их сложности без учета условий труда (за исключением экстремальных случаев, влияющих на уровень сложности труда и повышающих требования к квалификации исполнителя).

3. Тарифно-квалификационная характеристика каждой профессии имеет два раздела.Раздел "Характеристика работ" содержит описание работ, которые должен уметь выполнять рабочий.В разделе "Должен знать" содержатся основные требования, предъявляемые к рабочему в отношении специальных знаний, а также знаний положений, инструкций и других руководящих материалов, методов и средств, которые рабочий должен применять.

4. В тарифно-квалификационных характеристиках приводится перечень работ, наиболее типичных для данного разряда профессии рабочего. Этот перечень не исчерпывает всех работ, которые может и должен выполнять рабочий. Работодатель может разрабатывать и утверждать с учетом мнения выборного профсоюзного органа или иного представительного органа работников дополнительный перечень работ, соответствующих по сложности их выполнения тем, которые содержатся в тарифно-квалификационных характеристиках профессий рабочих соответствующих разрядов.

5. Кроме работ, предусмотренных в разделе "Характеристика работ", рабочий должен выполнять работы по приемке и сдаче смены, уборке рабочего места, приспособлений, инструмента, а также содержанию их в надлежащем состоянии, ведению установленной технической документации.

6. Наряду с требованиями к теоретическим и практическим знаниям, содержащимися в разделе "Должен знать", рабочий должен знать: правила по охране труда, производственной санитарии и противопожарной безопасности, правила пользования средствами индивидуальной защиты, требования, предъявляемые к качеству выполняемых работ (услуг), к рациональной организации труда на рабочем месте, виды брака и способы его предупреждения и устранения, производственную сигнализацию.

7. Рабочий более высокой квалификации помимо работ, перечисленных в его тарифно-квалификационной характеристике, должен уметь выполнять работы, предусмотренные тарифно-квалификационными характеристиками рабочих более низкой квалификации, а также руководить рабочими более низких разрядов этой же профессии. В связи с этим работы, приведенные в тарифно-квалификационных характеристиках профессий более низких разрядов, в характеристиках более высоких разрядов, как правило, не приводятся.

8. Тарифно - квалификационные характеристики разработаны применительно к восьмиразрядной тарифной сетке.

9. Трифно - квалификационные характеристики применяются при тарификации работ и присвоении квалификационных разрядов рабочим в организациях независимо от форм их собственности и организационно - правовых форм, где имеются производства и виды работ, указанные в настоящих разделах, кроме особо оговоренных случаев.

10. В целях удобства пользования, ЕТКС предусматривает алфавитный указатель, содержащий наименования профессий рабочих, диапазон разрядов и нумерацию страниц приведены в приложении к настоящему ЕТКС.

Раздел 2. Парашютное производство
1. Испытатель парашютно-десантной техники
Параграф 1. Испытатель парашютно-десантной техники, 3-й разряд

11. Характеристика работ:

проведение на специальных стендах испытаний на прочность изделий парашютно-десантной техники усилием до 30 тонн сил (далее - т.с.);

участие в проведении механических, динамических, статических испытаний изделий парашютно - десантной техники, а также испытаний на открытых водоемах;

проверка готовности стендов, установок и приспособлений к проведению испытаний, подготовка изделий парашютно - десантной техники к температурным испытаниям, промывка бензином, продувка воздухом, наружный осмотр с целью обнаружения дефектов, забоин, трещин, царапин;

выполнение работ по горизонтальному и вертикальному перемещениям, увязке, креплению и установке на тележки, платформы, испытательный стенд отдельных узлов и изделий парашютно - десантной техники массой до 5 тонн (далее–т.) с применением лебедок, талей.

12. Должен знать:

методику проведения испытаний изделий парашютно - десантной техники, назначение испытываемых изделий;

правила применения приспособлений, приборов при проведении испытаний изделий парашютно - десантной техники;

правила пользования слесарно-монтажным и измерительным инструментом;

правила проведения работ по перемещению парашютно - десантной техники.

13. Примеры работ:

1) гидроаккумуляторы, поршни, штоки, помпы – испытание на прессах под давлением;

2) замки автоотцепки, швартовочные узлы – испытание на прочность;

3) звенья парашютные – испытание на прочность в статическом режиме усилием до 30 т.с.;

4) купола парашютов площадью до 20 квадратных метров (далее - м²) испытание на прочность методом обтяжки на жестком обводе;

5) макеты парашютно - десантной техники массой до 5 т. – проведение испытаний;

6) парашюты, уложенные в упаковку (камеры, контейнеры) – испытания по вытягиванию в статическом режиме.

Параграф 2. Испытатель парашютно-десантной техники, 4-й разряд

14. Характеристика работ:

проведение на специальных стендах испытаний на прочность изделий парашютно-десантной техники усилием от 30 до 100 т.с;

участие в проведении механических, статических, электротехнических, динамических, климатических испытаний изделий парашютно-десантной техники;

проведение испытаний гидросистем под давлением, наблюдение за температурой и давлением масла;

монтаж испытываемых изделий на стенды, подвешивание на летательные аппараты, сборка и монтаж рычажных систем, узлов и агрегатов для проведения статических испытаний;

подготовка стендов и оснастки к проведению испытаний;

выполнение работ по горизонтальному и вертикальному перемещениям, увязке, креплению и установке на тележки, платформы, испытательный стенд отдельных узлов и изделий парашютно - десантной техники массой от 5 до 25 т. с применением талей, якорей, мачт и полиспастов;

ведение журнала испытаний парашютно-десантной техники.

15. Должен знать:

назначение, технические условия, программы и методики проводимых испытаний;

правила выполнения работы на применяемых при испытаниях оборудовании и приспособлениях;

назначение и устройство испытываемых изделий парашютно - десантной техники;

правила проведения работ по перемещению отдельных узлов и изделий парашютно-десантной техники;

основы механики, пневматики, гидравлики, сертификации изделий парашютно-десантной техники.

16. Примеры работ:

1) звенья парашютные – испытание на прочность в статическом режиме усилием от 30 до 100 т.с.;

2) изделия парашютно-десантной техники массой 5 т. с системой амортизации – копровые испытания;

3) купола парашютов площадью от 20 до 100 м² – испытания на прочность и функционирование в ветровом потоке;

4) макеты парашютно-десантной техники массой от 5 до 10 т. – проведение испытаний.

Параграф 3. Испытатель парашютно-десантной техники, 5-й разряд

17. Характеристика работ:

проведение механических, статических, электротехнических, динамических, климатических, температурных испытаний, а также испытаний на открытых водоемах изделий парашютно-десантной техники;

проведение на специальных стендах испытаний на прочность изделий парашютно-десантной техники усилием свыше 100 т.с;

участие в проведении комплексных заключительных испытаний изделий парашютно-десантной техники;

выполнение работ по горизонтальному и вертикальному перемещениям, увязке, креплению и установке на тележки, платформы, испытательный стенд отдельных узлов и изделий парашютно-десантной техники массой от 25 до 50 т. с применением якорей, талей, мачт и полиспастов;

монтаж оборудования установок, стендов, аэродинамических труб и контрольно-измерительной аппаратуры для проведения испытаний. Выполнение регламентных работ и технического освидетельствования установок, стендов, приспособлений, применяемых при проведении испытаний;

выявление и устранение неисправностей испытываемых изделий парашютно - десантной техники, демонтаж, замена отдельных узлов и агрегатов;

подготовка аэродинамических труб к проведению испытаний изделий парашютно - десантной техники.

18. Должен знать:

назначение, устройство, принцип действия испытываемых изделий парашютно-десантной техники и испытательного оборудования;

технические условия, программы и методики проводимых испытаний;

способы устранения выявленных неисправностей испытываемых изделий;

технические условия на подготовку аэродинамических труб к испытаниям изделий парашютно-десантной техники;

основы механики, баллистики, электротехники, пневматики, гидравлики в объеме проводимых испытаний.

19. Примеры работ:

1) замки крепления изделий парашютно-десантной техники – монтаж, проведение регламентных работ;

2) изделия парашютно - десантной техники массой от 5 до 10 т. с системой амортизации – копровые испытания;

3) изделия парашютно - десантной техники массой от 5 до 10 т. – сборка, монтаж, установка на летательные аппараты, стенды, платформы;

4) купола парашютов площадью от 100 до 300 м² – испытания на прочность и функционирование в ветровом потоке.

Параграф 4. Испытатель парашютно-десантной техники, 6-й разряд

20. Характеристика работ:

проведение механических, статических, электротехнических, динамических, климатических, температурных испытаний, а также испытаний на открытых водоемах изделий парашютно-десантной техники;

проведение комплексных заключительных испытаний изделий парашютно-десантной техники;

копровые испытания изделий парашютно-десантной техники массой свыше 10 т;

проведение испытаний изделий парашютно-десантной техники на ракетных треках при различных скоростях, замера параметров испытываемого изделия;

доводка и отладка агрегатов испытательного оборудования, обеспечение их безотказной работы, оснащение контрольно-измерительными приборами по заданной схеме, техническим условиям и программе испытаний;

выявление и устранение неисправностей испытываемых изделий и применяемого оборудования;

проведение испытаний изделий парашютно-десантной техники в аэродинамических трубах;

выполнение работ по горизонтальному и вертикальному перемещениям, увязке, креплению и установке на тележки, платформы, испытательный стенд отдельных узлов и изделий парашютно-десантной техники массой свыше 50 т;

определение массы и центра тяжести перемещаемых и монтируемых изделий и конструкций.

21. Должен знать:

устройство и принцип действия испытываемых изделий парашютно-десантной техники;

правила настройки и регулирования стендов для проведения испытаний и контрольно-измерительной аппаратуры;

порядок и методику проведения комплексных испытаний изделий парашютно-десантной техники;

методы выявления и устранения неисправностей испытываемых изделий и применяемого оборудования;

допустимые величины параметров испытываемого изделия и методы их замера;

порядок проведения регламентных работ применяемого оборудования и испытываемых изделий, механику, баллистику, электротехнику, пневматику, гидравлику, автоматику в объеме проводимых испытаний;

требования, предъявляемые к сертифицированным изделиям.

22. Требуется среднее профессиональное образование.

23. Примеры работ:

1) гидроцилиндры стендов для проведения испытаний, установок и приспособлений-ремонт, доводка, гидроиспытания под давлением;

2) изделия парашютно - десантной техники - испытание в аэродинамических трубах;

3) изделия парашютно-десантной техники массой 30 т. с системой амортизации-копровые испытания с людьми, с имитацией ветрового сноса;

4) купола парашютов площадью 300 м² – проведение испытаний в ветровом потоке;

5) купола парашютов площадью 1000 м² – испытания на вытягивание в динамическом режиме.

Параграф 5. Испытатель парашютно-десантной техники, 7-й разряд

24. Характеристика работ:

проведение механических, статических, ресурсных, климатических, комплексных и других испытаний опытных и экспериментальных образцов изделий парашютно-десантной техники;

экспериментально-исследовательские и доводочные работы по отладке сложных узлов и агрегатов на установках и испытательных стендах для проведения испытаний;

отработка схем проведения испытаний и технических условий на новые изделия парашютно-десантной техники;

участие в подготовке методик и программ испытаний новых изделий парашютно-десантной техники;

диагностирование систем и узлов парашютно-десантной техники.

25. Должен знать:

эксплуатационные особенности испытываемых опытных образцов изделий парашютно-десантной техники;

порядок, методику и особенности проведения комплексных испытаний опытных и экспериментальных изделий парашютно-десантной техники;

методы диагностирования и устранения выявленных неисправностей испытываемых изделий и применяемого оборудования, аэродинамику, автоматику в объеме проводимых испытаний.

26. Требуется среднее профессиональное образование.

27. Примеры работ:

1) изделия парашютно-десантной техники, опытные образцы-полное препарирование с отработкой режимов испытаний в аэродинамических трубах;

2) купола парашютов площадью свыше 1000 м² опытные образцы–испытание на вытягивание в динамическом режиме;

3) стенды для проведения испытаний экспериментальных образцов-сборка, монтаж, доводка приспособлений и контрольно - измерительной аппаратуры при освоении новой техники.

2. Контролер материалов и изделий
Параграф 1. Контролер материалов и изделий 2-й разряд

28. Характеристика работ:

контроль, приемка и отбраковка по чертежам и техническим условиям материалов и полуфабрикатов простой конструкции, применяемых для изготовления узлов и деталей, не влияющих на работу парашютной системы в воздухе;

выборочный контроль шнуров.

29. Должен знать:

технические условия и государственные стандарты на контролируемые материалы и изделия, правила чтения чертежей и технические условия на изготовление простых узлов;

методику контроля качества проверяемых материалов и изделий;

правила пользования простым контрольно-измерительным инструментом.

30. Примеры работ:

1) заготовки тканевые прямоугольной формы–выборочный контроль качества;

2) карманы кислородных и других парашютных приборов – контроль правильности положения, размеров и качества пришивки к основе;

3) оплетки коушей без натяжения–контроль размеров, правильности и качества оплетки;

4) полотнища походные и прокладочные–контроль, проверка сортамента и выявление дефектов;

5) тесьма–контроль размеров после раскроя, контроль качества оплетки концов;

6) чехлы коушей, соединительных звеньев, подушек – контроль размеров и качества изготовления;

7) шнуры для мягких мешков, сумок, рюкзаков – контроль размеров и качества вощения концов.

Параграф 2. Контролер материалов и изделий, 3-й разряд

31. Характеристика работ:

контроль по чертежам и техническим условиям простых деталей и сборок парашютов после выполнения заготовительных и сборочных работ;

контроль, приемка и отбраковка лент, шнуров, тканей и других материалов для изготовления грузовых парашютов в соответствии с государственными стандартами и техническими условиями;

промер длины, подсчет количества полотен и сопоставление с раскладкой настила тканей для изготовления парашютов различных типов, кроме парашютов, предназначенных для спуска космических аппаратов и выполнения комплекса совместного десантирования техники и людей;

рассортировка остатков кроя по категориям;

определение годности материалов по данным лабораторных анализов;

оформление документации на приемку контролируемых материалов и изделий.

32. Должен знать:

технические условия и государственные стандарты на контролируемые материалы и изделия, их назначение, применение и свойства;

правила чтения чертежей и технические условия на изготовление сборок и узлов парашютов;

нормы расхода материалов, процент технологических потерь, порядок учета результатов фактического промера тканей, полотен;

методику контроля качества материалов и изделий;

виды дефектов контролируемых материалов и изделий и способы их устранения;

правила применения контрольно-измерительного инструмента.

33. Примеры работ:

1) звенья парашюта соединительные – контроль режимов нагрузки при сборке;

2) купола вытяжных и грузовых парашютов простой формы – контроль изготовления по чертежам;

3) материалы для строп и ранцев – определение годности по данным лабораторного анализа;

4) мешки мягкие, ранцы, рюкзаки – контроль изготовления по чертежам;

5) стропы парашютные – контроль комплектности и отсутствия петель;

6) чехлы парашютные – контроль габаритных размеров, правильности нашивки и размеров сот.

Параграф 3. Контролер материалов и изделий, 4-й разряд

34. Характеристика работ:

контроль по чертежам и техническим условиям средней сложности деталей, сборок и узлов парашютов после выполнения раскройно-заготовительных и сборочных работ;

контроль, приемка и отбраковка тканей, лент, шнуров и других материалов для изготовления спасательных, десантных и тормозных парашютов;

вырезка дефектов, сшивание полотен, оформление паспортов и ведомостей;

проверка лекал, обмеловок, раскладок в соответствии с чертежами и инструкциями;

контроль разметки, наколки и раскроя настила материалов для изготовления парашютов, предназначенных для спуска космических аппаратов и выполнения комплекса совместного десантирования техники и людей.

35. Должен знать:

технические условия на приемку тканей, лент, шнуров и других материалов, а также сборок и узлов парашютов, их назначение, технологический процесс раскроя, заготовительных и сборочных работ;

сортамент и номенклатуру контролируемых материалов;

виды покрытий металлических деталей, их применение и методы контроля;

устройство применяемого контрольно - измерительного инструмента;

правила чтения сборочных чертежей;

физические свойства контролируемых материалов;

основы материаловедения и сертификации изделий.

36. Примеры работ:

1) камеры грузовых и тормозных парашютов – контроль монтажа уздечек, размеров сот;

2) купола ленточных тормозных парашютов – контроль соединения экваториальных лент, настрочки лент в одно и два сложения с усилительными шнурами;

3) купола спасательных и десантных парашютов – контроль, приемка и отбраковка;

4) оплетки коушей с вмонтированными металлическими зажимами – контроль оплетки, монтажа замков, зажимов;

5) парашюты вытяжные – контроль монтажа строп, пружин и куполов;

6) парашюты шаровые десантные – контроль высоты пружин, внутренних шнуров и качества отстрочки тесьмы;

7) парашюты тормозные щелевые – контроль монтажа куполов, строп и нашивки карманов;

8) ранцы парашютные – контроль габаритных размеров, правильности и качества постановки кнопок, штырей турникетов, конусов, пластин;

9) стропы парашютные ленточные – контроль лент на перекрутку и последовательности наложения.

Параграф 4. Контролер материалов и изделий, 5-й разряд

37. Характеристика работ:

контроль, приемка и отбраковка сложных сборок и узлов парашютов в соответствии с техническими условиями и эталонами;

контроль комплектности и укладки парашютных систем;

проведение испытаний на герметичность;

осмотр парашютов после комплексных испытаний;

составление ведомостей дефектов на контролируемые материалы и изделия, оформление актов на сдачу готовых изделий;

оформление паспортов и формуляров на готовые изделия.

38. Должен знать:

технические условия на приемку сложных сборок и узлов парашютов, технологию контроля парашютов различных типов,;

виды дефектов сборок и узлов парашютов;

причины их возникновения и способы предупреждения;

инструкции по оформлению приемо-сдаточной документации и производственной паспортизации изделий;

методику укладки, эксплуатации и наземных испытаний парашютов;

правила комплектации парашютных систем и условия их работы, материаловедение, основы сертификации изделий.

39. Требуется среднее профессиональное образование.

40. Примеры работ:

1) парашюты спасательные, десантные – контроль комплектности, монтажа подвесной системы, купола и строп;

2) парашюты спортивные – контроль монтажа строп управления;

3) системы подвесные – контроль правильности сборки и нагрузки на парашютные замки;

4) системы парашютные грузовые – контроль комплектности, укладки и монтажа;

5) Системы парашютные тормозные – контроль комплектности.

Параграф 5. Контролер материалов и изделий, 6-й разряд

41. Характеристика работ:

контроль и предъявление заказчику особо сложных парашютных систем, предназначенных для спуска космических аппаратов без экипажа, контроль укладки парашютных систем и участие в их испытаниях;

осмотр парашютных систем после испытаний, оформление актов осмотра и составление сопроводительной документации;

участие в рассмотрении претензий заказчиков.

42. Должен знать:

назначение, конструкцию, условия и принцип работы контролируемых парашютных систем;

технические условия на их изготовление;

методику проверки, осмотра и ремонта контролируемых изделий, основные дефекты, выявляемые при сборке и испытаниях парашютных систем, инструкции по укладке и эксплуатации парашютных систем;

требования, предъявляемые к сертифицированным изделиям.

43. Требуется среднее профессиональное образование.

44. Примеры работ:

1) системы парашютные для спуска космических аппаратов – контроль герметичности металлических контейнеров и правильности укладки изделий в контейнеры;

2) системы спасения экипажа аварийные – контроль укладки, испытания и изготовления.

Параграф 6. Контролер материалов и изделий, 7-й разряд

45. Характеристика работ:

контроль и предъявление заказчику особо сложных парашютных систем, предназначенных для спуска космических аппаратов с экипажем и выполнения комплекса совместного десантирования техники и людей;

контроль и предъявление заказчику планирующих, управляемых с высоким аэродинамическим качеством монтажа и участие в проведении испытаний (механических, электрических, динамических, статических, ресурсных, климатических, комплексных и тому подобных) опытных и экспериментальных изделий парашютной техники на испытательных стендах, базах и полигонах;

осмотр парашютных систем после испытаний, оформление актов осмотра и составление сопроводительной документации;

контроль за проведением работ по производству парашютной техники, оговоренных особыми условиями контрактов и договоров;

участие в отработке конструкторской документации и программ испытаний новых изделий;

участие в работе комиссий по рассмотрению претензий заказчиков.

46. Должен знать:

назначение, конструкцию, условия и принцип работы контролируемых парашютных систем и технические условия на их изготовление;

особенности работы контролируемых изделий парашютно-десантной техники и ее отдельных узлов;

методы их контроля, осмотра и ремонта;

основные виды дефектов, выявляемые при испытаниях парашютной техники, инструкции по входному контролю, укладке и эксплуатации парашютных систем.

47. Требуется среднее профессиональное образование.

3. Оплетчик деталей
Параграф 1. Оплетчик деталей, 1-й разряд

48. Характеристика работ:

оплетка и обмотка простых деталей парашютной техники различными материалами под руководством оплетчика деталей более высокой квалификации;

выполнение подготовительных и вспомогательных работ, связанных с оплеткой деталей.

49. Должен знать:

технологию выполнения оплетки простых деталей;

виды применяемых материалов;

правила пользования простым измерительным инструментом.

50. Примеры работ:

1) тросы – обмотка изоляционной лентой мест оплеток;

2) шнуры – обмотка изоляционной лентой мест привязки.

Параграф 2. Оплетчик деталей, 2-й разряд

51. Характеристика работ:

оплетка простых деталей парашютной техники различными материалами с соблюдением технических условий, размеров и допусков по чертежу;

устранение дефектов оплетки деталей.

52. Должен знать:

технические условия на применяемые материалы;

основные сведения о допусках;

требования к качеству выполняемых работ;

причины возникновения дефектов оплетки деталей и способы их устранения.

53. Примеры работ:

1) коуши из шнура – обмотка изоляционной лентой;

2) мешки мягкие – оплетка резиновых амортизаторов.

Параграф 3. Оплетчик деталей, 3-й разряд

54. Характеристика работ:

оплетка средней сложности деталей и узлов парашютной техники с соблюдением технических условий;

подналадка оплеточного устройства, механического стола для оплетки деталей;

регулирование оплеточного механизма в процессе работы.

55. Должен знать:

технические условия на выполнение работ по оплетке деталей средней сложности парашютной техники;

правила чтения чертежей, систему допусков;

способы предупреждения дефектов оплетки деталей;

правила работы на механическом столе и способы его подналадки;

механические свойства применяемых материалов.

56. Примеры работ:

1) амортизаторы батутов – оплетка;

2) коуши вытяжных и стабилизирующих парашютов – оплетка без натяжения;

3) соты съемные резиновые – изготовление.

Параграф 4. Оплетчик деталей, 4-й разряд

57. Характеристика работ:

оплетка сложных деталей парашютной техники с натяжением и соблюдением большого количества взаимосвязанных размеров;

наладка механического стола для оплетки деталей.

58. Должен знать:

особенности технологии оплетки сложных деталей парашютной техники;

устройство механического стола и правила его наладки;

назначение и условия работы изготавливаемых деталей и узлов;

принцип действия применяемых приспособлений и контрольно-измерительного инструмента;

основы сертификации изделий, физико-механические свойства применяемых материалов.

59. Примеры работ:

1) звенья соединительные и переходные – оплетка при изготовлении без монтажа;

2) камеры грузовых парашютов – оплетка строп с петлями расчековок;

3) коуши грузовых парашютов – оплетка с одновременным монтажом металлических замков.

Параграф 5. Оплетчик деталей, 5-й разряд

60. Характеристика работ:

оплетка особо сложных деталей, применяемых в парашютных системах для спуска космических аппаратов и комплекса совместного десантирования людей и техники;

оплетка деталей и узлов опытной и уникальной парашютной техники, контроль качества выполняемых работ, устранение обнаруженных дефектов;

участие в составлении паспортов на изделия парашютной техники.

61. Должен знать:

технологию оплеточных работ при изготовлении парашютной техники особого назначения;

особенности конструкции и принцип работы;

методы наладки применяемого контрольно-измерительного инструмента и приспособлений, материаловедение, основы сертификации изделий.

62. Примеры работ:

1) звенья соединительные грузовых и тормозных парашютов – монтаж с шайбами, чехлами, антеннами с натяжением и оплеткой;

2) коуши вращающихся парашютов – оплетка;

3) стренги грузовых и тормозных парашютов – монтаж и оплетка на механическом столе под нагрузкой.

4. Сборщик изделий
Параграф 1. Сборщик изделий, 2-й разряд

63. Характеристика работ:

сборка, монтаж и разметка простых парашютных деталей и узлов;

выполнение подготовительных работ при изготовлении простых деталей и узлов, сборке и разборке парашютной техники;

выполнение работ по изготовлению малогабаритных простых деталей и узлов парашютов на универсальных швейных машинах;

проверка качества кроя и швов, контроль соответствия цвета собираемых изделий, деталей цвету ниток;

набивка вручную простых парашютных амортизаторов набивочными материалами с соблюдением веса и габаритов изделий.

64. Должен знать:

технологию выполнения сборочных операций и работ по изготовлению простых деталей и узлов парашютной техники;

номенклатуру собираемых деталей и узлов;

основные физико - механические свойства применяемых материалов;

способы разметки простых деталей;

правила пользования простым контрольно-измерительным инструментом;

технические условия на набивку простых парашютных амортизаторов, виды набивочного материала;

правила работы на швейных машинах.

65. Примеры работ:

1) буйки, круги жесткости, подушки, цилиндры мягких мешков – набивка материалами;

2) донья жесткие – постановка в узел;

3) карабины, пряжки замков, пряжки прямоугольные – сборка с ремнями;

4) карманы прямого покроя – подгибка и прострочка;

5) кольца шнуровые – сборка;

6) механизмы пружинные – установка на изделие;

7) пружины конические и ранцевые – установка на изделие;

8) ремни сборок, связок, подвесок груза – прострочка;

9) скобы – сборка, монтаж;

10) усиления, скрепки – установка вручную;

11) чехлы соединительных звеньев, строп – стачивание;

12) шнуры резиновые – монтаж с тесьмой распределителя сот.

Параграф 2. Сборщик изделий, 3-й разряд

66. Характеристика работ:

сборка, монтаж и разметка деталей и узлов парашютной техники средней сложности,устранение дефектов, обнаруженных при сборке;

выполнение расчетов, связанных с обеспечением необходимых размеров деталей и узлов парашютной техники средней сложности при их сборке;

выполнение работ по изготовлению деталей и узлов парашютной техники средней сложности на универсальных швейных машинах;

набивка вручную сложных по конфигурации парашютных амортизаторов набивочными материалами с соблюдением веса и габаритов изделий.

67. Должен знать:

технологию сборки, монтажа и изготовления деталей и узлов парашютной техники средней сложности;

технологию набивки амортизаторов набивочными материалами;

технические условия на сборку деталей и узлов парашютной техники средней сложности;

устройство и принцип работы собираемых узлов;

виды швов усилений и соединений, способы обнаружения и устранения дефектов изготавливаемых изделий;

способы разметки деталей и узлов парашютной техники средней сложности, устройство применяемых контрольно-измерительных приборов и приспособлений;

состав набивочных материалов, взаимодействие и правила работы основных механизмов применяемых швейных машин;

классификацию швейных игл и способы их замены.

68. Примеры работ:

1) купола вытяжных парашютов – вставка строп в радиальные швы;

2) купола различных видов – приметка лент нижней кромки, расстрочка нижней кромки и полюсных отверстий;

3) купола стабилизирующих и тормозных парашютов – монтаж строп с коушем;

4) мешки мягкие – набивка амортизаторов;

5) ранцы парашютов – установка рам жесткости, монтаж пластин приборов, сборка;

6) ранцы аварийных запасов – сборка, проклейка;

7) ремни, сборки, связки, подвески грузов – полное изготовление;

8) системы подвесные – монтаж к ранцам с помощью шнуровки;

9) чехлы куполов – настрочка усиления, отработка отверстий фартуков;

10) шланги дюритовые – монтаж со стренгами и стропами.

Параграф 4. Сборщик изделий, 4-й разряд

69. Характеристика работ:

сборка, монтаж и регулирование сложных деталей и узлов парашютной техники, подгонка соединяемых поверхностей;

монтаж парашютов под статической нагрузкой;

участие в сборке, монтаже и испытании сложных парашютных систем под руководством сборщика изделий более высокой квалификации;

выполнение работ по изготовлению сложных деталей и узлов парашютной техники на швейных машинах различных типов;

ремонт, доработка и устранение дефектов сложных деталей и узлов парашютной техники, обнаруженных в процессе изготовления и после их испытаний.

70. Должен знать:

технологию и технические условия на сборку;

монтаж и изготовление сложных узлов парашютной техники, их конструкцию и принцип работы;

способы разметки сложных деталей и узлов парашютной техники, условия эксплуатации собираемых изделий;

устройство и принцип работы швейных машин;

правила чтения чертежей, физико-механические свойства применяемых материалов;

систему допусков и посадок, основы сертификации собираемых изделий.

71. Примеры работ:

1) звенья соединительные – монтаж с чехлами и коушными шайбами;

2) камеры грузовых и тормозных парашютов – сборка и монтаж с сотами;

3) купола – настрочка лент кругового каркаса, усилительных и кольцевых лент, застрочка нижней кромки и строп после монтажа;

4) купола грузовых парашютов – сборка секторов и поясов;

5) купола тормозных парашютов – разметка и вырезка отверстий для воздухопроницаемости;

6) купола парашютов – монтаж со стропами, ранцами и подвесными системами;

7) ранцы – заготовка и настрочка карманов приборов, обработка отверстий на промежуточном дне.

Параграф 5. Сборщик изделий, 5-й разряд

72. Характеристика работ:

сборка и монтаж сложных парашютных систем, монтаж и регулирование парашютов под динамической нагрузкой в соответствии с техническими условиями и сдача их в установленном порядке;

устранение дефектов, обнаруженных при сборке и монтаже парашютных систем и парашютов;

выполнение работ по изготовлению сложных деталей и узлов парашютной техники на швейных машинах;

участие в наземных испытаниях парашютных систем.

73. Должен знать:

технологию и технические условия на сборку, монтаж и изготовление сложных парашютных систем и парашютов, их конструкцию;

принцип работы и эксплуатационные особенности;

способы установления динамических нагрузок, конструктивные особенности приспособлений, используемых при сборке сложных парашютных систем;

методику регулирования собираемых систем, материаловедение, основы сертификации изделий.

74. Примеры работ:

1) купола парашютов-обтачка полюсного отверстия воротником косого раскроя, соединение радиальных швов "в замок" на двух- или четырехигольной швейной машине;

2) системы парашютные грузовые – сборка главных лямок, монтаж подвесных систем, соединительных звеньев, стренг, куполов;

3) системы парашютные многокупольные – сборка, монтаж и регулирование под динамической нагрузкой;

4) шланги – монтаж на подвесную систему.

Параграф 6. Сборщик изделий, 6-й разряд

75. Характеристика работ:

сборка, монтаж, регулирование, доводка и сдача заказчику в соответствии с техническими условиями особо сложных парашютных систем, предназначенных для спуска космических аппаратов без экипажей;

контроль правильности сборки со снятием эксплуатационных характеристик;

устранение дефектов, обнаруженных при сборке, монтаже и изготовлении особо сложных парашютных систем;

участие в составлении технических паспортов на собираемые изделия.

76. Должен знать:

конструкцию и принцип работы собираемых парашютных систем;

методы испытаний и регулирование парашютных систем и наладки монтируемых на них приборов и оборудования;

правила комплектации и маркировки узлов собираемых изделий, заполнения технических паспортов на них;

технические условия на сборку и монтаж особо сложных парашютных систем;

требования, предъявляемые к сертифицированным изделиям.

77. Требуется среднее профессиональное образование.

78. Примеры работ:

1) звенья соединительные, длинномерные парашютных систем – монтаж с чехлами в два ручья;

2) камеры парашютных систем – соединение последних швов;

3) купола космических парашютных систем – монтаж с камерами, фартуками, перемычками.

Параграф 7. Сборщик изделий, 7-й разряд

79. Характеристика работ:

сборка, монтаж, регулирование, доводка и сдача заказчику в соответствии с техническими условиями особо сложных парашютных систем, предназначенных для спуска космических аппаратов с экипажем, а также образцов первых серий, опытных и экспериментальных изделий парашютной техники для выполнения комплекса совместного десантирования техники и людей;

контроль правильности сборки парашютных систем со снятием эксплуатационных характеристик, устранение выявленных дефектов. Выполнение работ по изготовлению экспериментальных и опытных образцов парашютной техники специального назначения;

участие в отработке конструкторско документации, методик и программ испытаний новых изделий парашютных систем, а также в работе комиссий по рассмотрению претензий заказчиков.

80. Должен знать:

конструкцию и принцип работы собираемых парашютных систем;

особенности технологии сборки образцов парашютных систем первых серий и парашютных систем специального назначения;

технические условия на проводимую сборку, методы выявления и устранения дефектов, материаловедение.

81. Требуется среднее профессиональное образование.

5. Укладчик-монтажник изделий
Параграф 1. Укладчик-монтажник изделий, 2-й разряд

82. Характеристика работ:

укладка аварийно-спасательных средств (плавсредств, надувных трапов, средств связи и аварийного оборудования);

выполнение подготовительно-заключительных работ при техническом обслуживании аварийно-спасательных средств, устранение простых неисправностей в их работе;

промывка, химическая чистка узлов и механизмов обслуживаемого оборудования.

83. Должен знать:

основные конструктивные и технические данные парашютов, плавсредств, надувных трапов;

правила технической эксплуатации, промывки, сушки и хранения их в складских помещениях, применяемые материалы для химической чистки обслуживаемого оборудования;

виды загрязнения применяемых материалов и способы их устранения.

Параграф 2. Укладчик-монтажник изделий, 3-й разряд

84. Характеристика работ:

укладка грузовых парашютов в камеры в соответствии с инструкцией по эксплуатации и техническому снаряжению;

укладка парашютов и аварийно-спасательных средств после их применения;

выполнение отдельных видов регламентов технического обслуживания и работ по устранению неисправностей парашютов и аварийно-спасательных средств под руководством укладчика-монтажника изделий более высокой квалификации;

комплектование и подготовка к монтажу узлов, деталей парашютов и аварийно-спасательных средств;

проверка комплектации и маркировки узлов парашютов и аварийно-спасательных средств при их выдаче и приеме в соответствии с инструкциями и правилами.

85. Должен знать:

технические описания, инструкции по укладке и снаряжению укладываемых парашютов;

правила чтения чертежей, номенклатуру укладываемых, монтируемых изделий и их узлов, порядок комплектации, маркировки узлов и деталей парашютов, оформления ведомостей на их укладку;

устройство парашютно-тормозной системы летательного аппарата и аварийно-спасательных средств, технические регламенты и технологию технического обслуживания парашютов и аварийно-спасательных средств, способы устранения выявленных неисправностей;

правила приема и выдачи парашютов, инструкции на укладку;

ремонт, хранение и выдачу парашютов и аварийно-спасательных средств.

25. Укладчик-монтажник изделий 4-й разряд

86. Характеристика работ:

укладка спасательных парашютов и парашютно - грузовых систем в ранцы, многокупольных тормозных систем в контейнеры в соответствии с инструкцией по эксплуатации и техническому снаряжению и чертежами;

выполнение отдельных видов регламентов технического обслуживания парашютной техники;

подготовка парашютов и парашютных систем к монтажу на десантируемые изделия;

подбор и эвакуация с полигонов парашютов и парашютных систем после испытаний.

87. Должен знать:

технические описания, инструкции по укладке и снаряжению парашютов и парашютных систем;

номенклатуру укладываемых изделий и особенности укладки каждого изделия, последовательность монтажа куполов парашютов к подвесным системам в соответствии с чертежами и техническими условиями;

условия эксплуатации парашютной техники;

методику заправки клапанов и карманов парашютов в зависимости от материала куполов;

методику наземных испытаний парашютов;

основы сертификации изделий.

26. Укладчик-монтажник изделий 5-й разряд

88. Характеристика работ:

укладка парашютов и парашютных систем специального назначения в контейнеры, камеры и ранцы в соответствии с чертежами, инструкциями и техническими описаниями на снаряжение;

монтаж парашютов и парашютных систем на десантируемые изделия;

подвеска (закатка) десантируемых изделий в носители;

выполнение укладки парашютов с личным клеймом;

выполнение всех видов регламентных работ по техническому обслуживанию парашютов и парашютных систем, устранение выявленных дефектов.

89. Должен знать:

особенности укладки парашютов и парашютных систем специального назначения в контейнеры, камеры и ранцы, конструкцию укладываемых изделий и принцип их работы;

методы контроля правильности монтажа парашютов и парашютных систем на десантируемые изделия;

правила регулирования парашютных систем, основы сертификации изделий.

27. Укладчик-монтажник изделий 6-й разряд

90. Характеристика работ:

укладка парашютных систем, предназначенных для спуска космических аппаратов без экипажей;

участие в проведении наземных испытаний парашютных систем и заполнении паспортов на спускаемые изделия;

проведение технического инструктажа.

91. Должен знать:

технические условия и инструкции на укладку и снаряжение парашютных систем, предназначенных для спуска космических аппаратов без экипажей;

порядок оформления сопроводительной документации, порядок проведения наземных испытаний парашютных систем;

требования, предъявляемые к сертифицированным изделиям.

28. Укладчик-монтажник изделий 7-й разряд

92. Характеристика работ:

укладка парашютных систем, предназначенных для спуска космических аппаратов с экипажем и выполнения комплекса совместного десантирования техники и людей;

укладка опытных и экспериментальных образцов парашютных систем, а также образцов парашютной техники первых серий;

участие в отработке конструкторской документации, методик и программ испытаний новых изделий парашютной техники, а также в работе комиссий по рассмотрению претензий заказчиков.

93. Должен знать:

технические условия и инструкции на укладку и снаряжение укладываемых парашютных систем, особенности укладки опытных и экспериментальных образцов парашютных систем, а также парашютной техники первых серий;

конструктивные особенности укладываемых изделий парашютных техники, правила наладки и регулирования парашютных систем.

Приложение к Единому тарифно-квалификационному справочнику работ и профессий рабочих (выпуск 47)

Алфавитный указатель профессий рабочих

№ п/п	Наименование профессий	Диапазон разрядов	Страница
1.	Испытатель парашютно-десантной техники	3-7	2
2.	Контролер материалов и изделий	2-7	7
3.	Оплетчик деталей	1-5	12
4.	Сборщик изделий	2-7	14
5.	Укладчик-монтажник изделий	2-7	19

Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығын (47-шығарылым) бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2012 жылғы 14 тамыздағы № 324-ө-м Бұйрығы. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2012 жылы 28 тамызда № 7879 тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2019 жылғы 25 қарашадағы № 625 бұйрығымен

Ескерту. Күші жойылды – ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 25.11.2019 № 625 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 125-бабына сәйкес жұмыстардың белгілі бір түрлерінің күрделігін белгілеу, жұмысшыларға біліктілік разрядтарын беру және кәсіптерінің дұрыс атауларын айқындау мақсатында БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (47-шығарылым) бекітілсін.

2. Еңбек және әлеуметтік әріптестік департаменті (А. Ә. Сарбасов) осы бұйрықты заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) бұйрықтың ресми және мерзімді баспасөз құралдарында ресми жариялануын қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау вице-министрі Б.Б. Нұрымбетовке жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Министр

Г. Әбдіқалықова

Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2012 жылғы 14 тамыздағы № 324-ө-м бұйрығымен бекітілген

Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай
тарифтік-біліктілік анықтамалығы (47-шығарылым)
1-бөлім. Жалпы ережелер

1. Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (бұдан әрі - БТБА) (47-шығарылым) "Парашют өндірісі".

2. Жұмыс разрядтары олардың күрделілігі бойынша, еңбек жағдайларын есепке алмай белгіленген (еңбектің күрделілік деңгейіне және орындаушының біліктілігіне қойылатын талаптарды жоғарылауына әсер ететін экстремалдық жағдайлардан басқа).

3. Әрбір кәсіптің тарифтік-біліктілік анықтамасының екі бөлімі болады.

"Жұмыс сипаты" бөлімінде жұмысшы орындай білетін жұмыстары жазылады.

"Білуге тиic" бөлімінде жұмысшыға арнайы білімге, сондай-ақ жұмысшы қолданатын ережелерге, нұсқаулықтарға және басқа да басшылыққа алатын материалдарға, әдістер мен құралдарға қатысты біліміне қойылатын негізгі талаптар болады.

4. Тарифтік-біліктілік сипаттамаларда жұмысшы кәсібінің осы разрядына арналған үлгідегі жұмыстарының тізбесі көрсетіледі. Бұл тізбеде жұмысшы орындай алатын барлық жұмыс түрлері көрсетілмейді. Жұмыс беруші сайланбалы кәсіподақ органының немесе қызметкерлердің басқа да өкілетті органының пікірін есепке ала отырып, жұмысшылар кәсіптерінің тиісті разрядтарының тарифтік-біліктілік сипаттамасындағы олар орындайтын жұмыстың күрделілігіне сәйкес келетін жұмыстардың қосымша тізбесін әзірлей және бекіте алады.

5. Жұмысшы "Жұмыс сипаты" бөлімінде көзделген жұмыстардан басқа ауысымды қабылдап алу және тапсыру, жұмыс орнын, ыңғайланған құрал-саймандарды, құралдарды жинау, сондай-ақ оларды тиісті тәртіппен ұстау, белгіленген техникалық құжаттаманы жүргізу жұмыстарын орындауы керек.

6. "Білуге тиic" бөліміндегі теориялық және практикалық біліміне қойылатын талаптармен қатар жұмысшы: еңбекті қорғау, өндірістік санитария және өрт қауіпсіздігі ережелерін, жеке қорғаныс құралдарын пайдалану ережелерін, орындалатын жұмыс (қызмет) сапасына, жұмыс орнында еңбекті тиімді ұйымдастыруға қойылатын талаптарды, жарамсыздық түрлерін және оның алдын алу және жоюды, өндірістік дабылды білуі керек.

7. Жоғары білікті жұмысшы өзінің тарифтік-біліктілік сипаттамасында көрсетілген жұмыстардан басқа білікті төмен жұмысшының тарифтік-біліктілік сипаттамасында көзделген жұмыстарды орындауды, сондай-ақ осы кәсіптің төмен білікті жұмысшыларына басшылық жасауды білуі керек. Осыған байланысты тарифтік-біліктілік сипаттамасында көрсетілген разряды төмен кәсіптер жоғары разрядттардың сипаттамасында көрсетілмейді.

8. Тарифтік-біліктілік сипаттамалары сегізінші разрядтың тарифтік кестесіне қолданылатындай әзірленген.

9. Тарифтік-біліктілік сипаттамалар ерекше айтылған жағдайлардан басқа, осы бөлімде көрсетілген өндірістер мен жұмыс түрлері бар ұйымдарда, меншік және ұйымдық-құқықтық нысанына қарамастан, жұмыстарды тарифтеу және жұмысшыларға біліктілік разрядтарын беру кезінде қолданылады.

10. Қолданылуға ыңғайлы болу мақсатында, БТБА-да алфавиттік көрсеткіш қосымшада көзделген, онда жұмысшылар кәсіптерінің атауы, разрядтардың диапазондары және беттердің нөмірленуі қарастырылған.

2-бөлім. Парашют өндірісі
1. Парашют-десант техникасының сынаушысы
Параграф 1. Парашют-десант техникасының сынаушысы, 3-разряд

11. Жұмыс сипаттамасы:

арнайы стендтерде парашют - десант техникасы бұйымдарының беріктігін 30 күш тоннасы (бұдан әрі-т.с.) дейін күш түсіріп сынау;

парашют - десант техникасы бұйымдарына механикалық, динамикалық, статикалық сынақтар, сондай-ақ ашық су қоймаларында сынақтар жүргізуге қатысу;

сынақтар өткізетін стендтердің, қондырғылардың және бейімделген құралдардың әзірлігін тексеру, ақауларын, ойылған, жарылған, сызылған жерлерін анықтау мақсатында парашют - десант техникасы бұйымдарын температуралық сынақтарға әзірлеу, бензинмен жуу, ауа үрлеу, сырттай қарап тексеру;

лебедкаларды, тальдарды қолданып массасы 5 тоннаға дейін парашют - десант техникасының сынау стендтерін, жеке түйіндерін және бұйымдарын көлденең және тіке жылжыту, үйлестіру, арбаға, платформаға бекіту және орнату жөніндегі жұмыстарды орындау.

12. Білуге тиіс:

парашют-десант техникасы бұйымдарына сынақ жүргізу әдістемесін, сыналатын бұйымдардың тағайындалуын;

парашют-десант техникасына сынақ жүргізу кезінде ыңғайланған құралдарды, приборларды қолдану ережелерін;

слесарлық-монтаждау және өлшеу құралдарын пайдалану ережелерін, парашют-десант техникасын жылжыту ережелерін білуі керек.

13. Жұмыс үлгілері

1) гидроаккумуляторлар, поршеньдер, штоктар, помпалар – пресстің қысымымен сынау;

2) автоматты ағыту бекіткіштері, байлау түйіндері – беріктігін сынау;

3) парашют звенолары – статика режимінде 30 т.с. күш түсіріп беріктігін сынау;

4) аумағы 20 кв. метрге дейін парашют күмбездері – қатты қоршауға қаптау әдісімен беріктігін сынау;

5) массасы 5 тоннаға дейін парашют-десант техникасының пішіндері – сынау жүргізу;

6) орамаға (камералар, контейнерлер) жинап салынған парашюттер – статика режимінде керіп сынау.

Параграф 2. Парашют-десант техникасының сынаушысы, 4-разряд

14. Жұмыс сипаттамасы:

арнайы стендтерде парашют-десант техникасы бұйымдарының беріктігін 30 т.с.-дан 100 т.с. дейін күш түсіріп сынау;

парашют - десант техникасы бұйымдарына механикалық, статикалық, электротехникалық динамикалық, климаттық сынақтар жүргізуге қатысу;

гидравлика жүйесін қысыммен сынау, майдың температурасын және қысымын қадағалау;

сынақтан өткізілетін бұйымдарды стнедтерге орнату, ұшу аппараттарына ілу, статикалық сынақ жүргізуге арналған тұтқыш жүйелерін, түйіндерін және агрегаттарын жинау және орнату;

стендтерді және жабдықтарды сынақтар жүргізуге әзірлеу;

тальдарды, якорьларды, діңгектерді (мачталарды) және полиспасттарды қолданып массасы 5-тен 25 тоннаға дейін парашют-десант техникасының сынау стендтерін, жеке түйіндерін және бұйымдарын көлденең және тіке жылжыту, үйлестіру, арбаға, платформаға бекіту және орнату жөніндегі жұмыстарды орындау;

парашют - десант техникасын сынау журналын жүргізу.

15. Білуге тиіс:

жүргізілетін сынақтардың тағайындалуын;

техникалық шарттарын, бағдарламаларын және әдістемелерін, сынақ жүргізу кезінде қолданылатын жабдықтармен және ыңғайланған құралдармен жұмысты орындау ережелерін;

парашют - десант техникасының сынақтан өткізілетін бұйымдарының тағайындалуын және орналасуын;

парашют-десант техникасының жекеленген түйіндері мен бұйымдарын жылжыту жөніндегі жұмыстарды жүргізу ережелерін;

механиканың, пневматиканың, гидравликаның, парашют - десант техникасының бұйымдарын сертификациялау негіздерін білуі керек.

16. Жұмыс үлгілері

1) парашют звенолары – статика режимінде 30 т.с.-дан 100 т.с. дейін күш түсіріп беріктігін сынау;

2) парашют - десант техникасының массасы 5 тонна амортизация жүйесі бар бұйымдары – шойын тоқпақпен сынау;

3) аумағы 20-дан 100 кв. метрге дейін парашют күмбездері – беріктігін және жел ағынында жұмыс істеуін сынау;

4) массасы 5-тен 10 тоннаға дейін парашют-десант техникасының пішіндері – сынау жүргізу.

Параграф 3. Парашют-десант техникасының сынаушысы, 5-разряд

17. Жұмыс сипаттамасы:

парашют - десант техникасы бұйымдарына механикалық, статикалық, электротехникалық динамикалық, климаттық, температуралық, сондай-ақ ашық су қоймаларында сынақтар жүргізу;

арнайы стендтерде парашют-десант техникасы бұйымдарының беріктігін 30 т.с.-дан 100 т.с. дейін күш түсіріп сынау;

парашют-десант техникасының бұйымдарына кешенді қорытынды сынақтар жүргізуге қатысу;

якорьларды, тальдарды, діңгектерді (мачталарды) және полиспасттарды қолданып массасы 25-тен 50 тоннаға дейін парашют-десант техникасының сынау стендтерін, жеке түйіндерін және бұйымдарын көлденең және тіке жылжыту, үйлестіру, арбаға, платформаға бекіту және орнату жөніндегі жұмыстарды орындау;

сынақтар жүргізу үшін жабдықтарды, қондырғыларды, стендтерді, аэродинамикалық құбырларды және бақылау - өлшеу приборларын орнату;

сынақтар жүргізу кезінде қолданылатын қондырғылардың, стендтердің, ыңғайланған құралдардың регламентті және техникалық куәландыру жұмыстарын орындау;

парашют - десант техникасының сыналатын бұйымдарының ақауларын анықтау және жою, орнынан алу, жекеленген түйіндерін және агрегаттарын ауыстыру;

парашют - десант техникасының аэродинамикалық түтікшелерін сынақтар жүргізуге әзірлеу.

18. Білуге тиіс:

парашют-десант техникасының сынақтан өткізілетін бұйымдарының және сынақтан өткізетін жабдықтардың тағайындалуын, орналасуын, іс - қимыл принциптерін, жүргізілетін сынақтардың техникалық шарттарын, бағдарламаларын және әдістемелерін;

аэродинамкалық құбырларды парашют - десант техникасының бұйымдарын сынақтан өткізуге әзірлеудің техникалық шарттарын;

механиканың, баллистиканың, электротехниканың, пневматиканың, гидравликаның сынақ жүргізетін көлемдегі негіздерін білуі керек.

19. Жұмыс үлгілері

1) парашют - десант техникасы бұйымдарының бекіткіштері – орнату, регламентті жұмыстар жүргізу;

2) парашют - десант техникасының массасы 5 - тен 10 тоннаға дейін, амортизация жүйесі бар бұйымдары – шойын тоқпақпен сынау;

3) парашют - десант техникасының массасы 5 - тен 10 тоннаға дейін бұйымдары – жинау, орнату, ұшу аппараттарына орнату, стендтер, платформалар;

4) аумағы 100-ден 300 кв. метрге дейін парашют күмбездері – беріктігін және жел ағынында жұмыс істеуін сынау.

Параграф 4. Парашют-десант техникасының сынаушысы, 6-разряд

20. Жұмыс сипаттамасы:

парашют-десант техникасы бұйымдарының беріктігін массасы 10 тоннадан асатын бұйымдарын шойын тоқпақпен сынау;

парашют - десант техникасының бұйымдарын ракета тректерінде әр түрлі жылдамдықпен сынақтан өткізілетін бұйымның параметрлерін өлшеп сынау;

сынақ жасайтын жабдықтардың агрегаттарын жеткізу және реттеу, олардың үздіксіз жұмысын қамтамасыз ету, тапсырылған сызба, техникалық шарттар және сынау бағдаламасы бойынша бақылау-өлшеу приборларымен жасақтау;

сынақтан өткізілетін бұйымдардың және қолданылатын жабдықтардың ақауларын анықтау және жою;

массасы 50 тоннадан асатын парашют-десант техникасының сынау стендтерін, жеке түйіндерін және бұйымдарын көлденең және тіке жылжыту, үйлестіру, арбаға, платформаға бекіту және орнату жөніндегі жұмыстарды орындау;

жылжытатын және орнатылатын бұйымдардың және конструкциялардың массасын және салмақ ортасын анықтау.

21. Білуге тиіс:

парашют-десант техникасының сынақтан өткізілетін бұйымдарының құрылысын және іс-қимыл принципін;

сынақ жүргізуге арналған стендтерді және бақылау - өлшеу аппаратураларын күйге келтіру және реттеу ережелерін;

парашют - десант техникасының бұйымдарын кешенді сынақтан өткізу тәртібін және әдістемесін, сынақтан өткізілетін бұйымдардың және қолданылатын жабдықтардың ақауларын анықтау және жою әдістерін, сынақтан өткізілетін бұйымның параметрлерінің рұқсат етілген бірліктерін және оларды өлшеу әдістерін, сынақтан өткізілетін бұйымдарға және қолданылатын жабдықтарға регламенттік жұмыс жүргізу тәртібін;

жүргізілетін сынақ көлемінде механиканы, баллистиканы, электротехниканы, пневматиканы, гидравликаны, автоматиканы, сертификатталған бұйымдарға қойылатын талаптарды білуі керек.

22. Орта кәсіби білім қажет.

23. Жұмыс үлгілері

1) сынақтар жүргізуге арналған қондырғылардың және ыңғайланған құралдардың, стендтердің гидравликалық цилиндерлері – жөндеу, жеткізу, қысыммен гидравликалық сынақтан өткізу;

2) парашют-десант техникасының бұйымдары – аэродинамикалық түтікшелерде сынау;

3) массасы 30 тонна, амортизация жүйесі бар парашют-десант техникасының бұйымдары – шойын тоқпақпен, адамдармен, қатты жел ағынын елестетіп сынау;

4) аумағы 300 кв. метр парашют күмбездері – жел ағынында сынау;

5) аумағы 1000 кв. метр парашют күмбездері – динамикалық режимде керіп, беріктігін сынау.

Параграф 5. Парашют-десант техникасының сынаушысы 7-разряд

24. Жұмыс сипаттамасы:

парашют - десант техникасы бұйымдарының тәжірибелік және экперименттік үлгілеріне механикалық, статикалық, ресурстық, климаттық, кешенді және басқа да сынақтар жүргізу;

сынақтар жүргізуге арналған қондырғыларда және сынау стендтерінде күрделі түйіндер және агрегаттар жүйесін жолға қою жөніндегі эксперименттік-зерттеулік және жеткізу жұмысын жүргізу;

парашют - десант техникасының жаңа бұйымдарына сынақтар жүргізу және техникалық шарттар сызбасын жасау;

парашют - десант техникасының жаңа бұйымдарына сынақтар жүргізу әдістемелерін және бағдарламаларын әзірлеуге қатысу;

парашют - десант техникасының жүйелеріне және түйіндеріне диагностика жүргізу.

25. Білуге тиіс:

парашют - десант техникасының сынақтан өткізілетін бұйымдарының тәжірибелік үлгілерін пайдалану ерекшеліктерін;

парашют-десант техникасының тәжірибелік және эксперименттік бұйымдарын кешенді сынақтан өткізу тәртібін, әдістемесін және ерекшеліктерін, сынақтан өткізілетін бұйымдарының және қолданылатын жабдықтардың жүргізілетін сынақ көлемінде аэродинамикасын;

автоматикасын, диагностикалау және анықталған ақауларын жою әдістерін білуі керек.

26. Орта кәсіби білім қажет.

27. Жұмыс үлгілері

1) парашют - десант техникасының бұйымдары, тәжірибелік үлгілері – аэродинамикалық түтікшелерде сынау режимдерін жүргізіп толық препарация жасау;

2) аумағы 1000 кв. метрден асатын парашют күмбездері, тәжірибелік үлгілері – динамикалық режимде керіп, беріктігін сынау;

3) эксперименттік үлгілерді сынауға арналған стендтер – жаңа техниканы меңгеру кезінде ыңғайланған құралдарды және бақылау-өлшеу аппаратураларын жинау, орнату, жеткізу.

2. Материалдар мен бұйымдарды бақылаушы
Параграф 1. Материалдар мен бұйымдарды бақылаушы, 2-разряд

28. Жұмыс сипаттамасы:

түйіндер мен детальдарды дайындау үшін қолданылатын, парашют жүйесінің ауадағы жұмысына әсер етпейтін материалдарды және конструкциясы қарапайым жартылай шикізаттарды сызбасы және техникалық шарттары бойынша бақылау, қабылдау және жарамсыздарын алып тастау;

бауларына іріктеп бақылау жасау.

29. Білуге тиіс:

бақылау жүргізілетін материалдардың және бұйымдардың техникалық шарттарын және мемлекеттік стандарттарын;

қарапайым түйіндерді дайындауға арналған сызбалар мен техникалық шарттарды оқу ережесін;

тексерілетін материалдардың және бұйымдардың сапасын бақылау әдістемесін;

қарапайым бақылау - өлшеу құралдарын пайдалану ережесін білуі керек.

30. Жұмыс үлгілері

1) формасы төрбұрышты мата дайындау – сапасын іріктеп бақылау;

2) оттегі қалталары және басқа да парашют приборлары – дұрыстығын, көлемін және негізіне тігу сапасын бақылау;

3) коуштарды созбай орау – көлемін, дұрыстығын және орау сапасын бақылау;

4) жорық және орнықты полотнолар – бақылау, сұрыпталуын тексеру және ақауларын анықтау;

5) таспа – ашқаннан кейінгі көлемін бақылау, ұштарын орау сапасын бақылау;

6) коуштардың, қосу буындарының, жастықтарының қаптары – дайындау көлемін және сапасын бақылау;

7) жұмсақ қаптарға, сумкаларға, рюкзактарға арналған баулар – көлемін және ұштарын балауыздау сапасын бақылау.

Параграф 2. Материалдар мен бұйымдарды бақылаушы, 3-разряд

31. Жұмыс сипаттамасы:

дайындау және жинау жұмыстарын орындағаннан кейін қарапайым детальдар мен құрастырмаларға сызбалары және техникалық шарттары бойынша бақылау жасау;

мемлекеттік стандарттарға және техникалық шарттарға сәйкес жүк тасымалдаушы парашюттерді дайындауға арналған ленталарды, бауларды, маталарды және басқа материалдарды бақылау, қабылдау және жарамсыздарын алып тастау;

космос аппараттарын түсіруге және техника мен адамдардың бірлесіп десант жасау кешенін орындауға арналған парашюттерден басқа әртүрлі типті парашюттерді дайындауға арналған маталардың ұзындығын өлшеу, полотноларының санын есептеу және жиналған төсеніштерімен салыстыру;

пішіннің қалдықтарын санаттары бойынша сұрыптау;

материалдардың жарамдылығын зертханалық талдаулар мәліметтері бойынша анықтау;

бақылау жүргізілетін материалдар мен бұйымдарды қабылдау құжаттамасын ресімдеу.

32. Білуге тиіс:

бақылау жүргізілетін материалдардың және бұйымдардың техникалық шарттарын және мемлекеттік стандарттарын;

олардың тағайындауларын, қолданылуын және қасиеттерін;

парашюттердің құрастырмасын және түйіндерін дайындауға арналған сызбалар мен техникалық шарттарды оқу ережесін;

материалдар шығының нормаларын, технологиялық шығын пайызын, маталардың, полотнолардың нақтылы өлшем нәтижелерін есепке алу тәртібін;

материалдардың және бұйымдардың сапасын бақылау әдістемесін, тексерілетін материалдардың және бұйымдардың ақауларының түрлерін және оларды жою тәсілдерін, бақылау-өлшеу құралдарын пайдалану ережесін білуі керек.

33. Жұмыс үлгілері

1) парашютті қосу буындары – жинау кезіндегі жүктеме режимін бақылау;

2) керілетін және жүк тасымалдау парашюттерінің қарапайым формалы күмбездері – сызбалары бойынша дайындалуын бақылау;

3) парашюттің арқан жіптеріне және ранецтерге арналған материалдар – жарамдылығын зертханалық талдаулар мәліметтері бойынша анықтау;

4) жұмсақ қаптар, ранецтер, рюкзактар – сызбалары бойынша дайындалуын бақылау;

5) парашюттің арқан жіптері – топтамасының толық екенін және дұзақтарының болмауын бақылау;

6) парашют қаптары – габариттік көлемін, тігісінің дұрыстығын және тоқу көлемін бақылау.

Параграф 3. Материалдар мен бұйымдарды бақылаушы, 4-разряд

34. Жұмыс сипаттамасы:

дайындап, жинаудан кейін парашюттың әр түрлі бөліктері, түйіндері мен бауларының сызбалары мен техникалық жағдайларын қадағалау;

құтқарушы, десантты, тежегіш парашюттар жасау үшін мата, лента, бау және басқа материалдарды бағалау, қолдану және ақауларын табу;

паспорттар, ақпартізімдерді рәсімдеу, маталарды қосып тігу, қисық жерлерін кесіп алып тастау;

сызбалар мен инструкциялар бойынша қалып,бүктемелерін тексеру;

адамдар мен техниканы бірге кешенді түрде десанттауға, космостық аппараттарды түсіруге арналған парашюттар жасауға арналған материалдардың белгіленген, пішілген тұстарын бақылау.

35. Білуге тиіс:

мата, бау, таспа және басқа материалдарды, сонымен қатар, парашюттардың түйіндері мен бауларын қолдануға техникалық шарттарын, олардың не үшін арналатынын, жинау, пішу;

дайындаудың технологиялық үрдісін, бақылаудағы материалдардың атауы мен түрлерін;

металл бөліктер жабындыларының түрлерін, оларды қолдану мен бақылау әдістерін, қолданылып жатқан бақылау - өлшеу құралының құрылымын;

жинау сызбаларын оқу ережелерін, бақылаудағы материалдардың физикалық қасиеттерін, бұйымдарды сертификаттау және материалтануға кіріспенің негіздерін.

36. Жұмыс үлгілері:

1) жүк және тежегіш парашюттарының камералары – соталардың өлшемдері, жүгендерін монтаждауды бақылау;

2) таспалық тежегіш парашюттардың күмбездері – экваториалды таспалардың қосылуын, үдету баулары бар бір немесе екі рет бүктелген таспаларды тігілуін бақылау;

3) құтқаруға арналған және десанттық парашют күмбездері – бақылау, контроль, қолдану, ақауларын табу;

4) металл қысқыштары бар сынабекітпенің шырмаулары – шырмауларды бақылау, құлыптар мен қысқыштарды монтаждау;

5) созылатын парашюттар – күмбездер, арқандар, серіппелерді монтаждауды бақылау;

6) жұмыр десанттық парашюттар – ішкі бауларды, серіппелер биіктігін, тоқыма бау тігілуінің сапасын бақылау;

7) саңылаулы тежегіш парашюттар – күмбездер, арқандар, қалталар жапсырмаларын монтаждауды бақылау;

8) парашюттық асатын сөмкелер – үлкен өлшемдерді, пластиналар, конустар, турникеттер қадалықтары кнопкаларының орналасу сапасы мен дұрыстығын бақылауға алу;

9) таспалық парашют арқандары – таспаларды орналастыру кезектігі мен айналдыруды бақылау.

Параграф 4. Материалдар мен бұйымдарды бақылаушы, 5-разряд

37. Жұмыс сипаттамасы:

эталондар мен техникалық жағдайларға сәйкес парашюттардың күрделі түйіндерін және құрама бөліктерін бақылап, ақауларын анықтап, қабылдау;

парашюттық жүйелердің жинақтылығын және жиналуын бақылауға алу;

герметивтілігін тексеру үшін сынақ ұйымдастыру. Кешенді сынақтан соң парашюттарды қарап шығу;

бақылауға алынған бұйымдарға және материалдарға ақаулар тізімін құрастыру, даяр болған бұйымдарды тапсыруға акт рәсімдеу;

даяр болған бұйымдарға паспорттар мен формуляр дайындау.

38. Білуге тиіс:

парашюттың күрделі түйіндері мен бөліктеріне техникалық жағдайларды, әр түрлі парашюттарды бақылаудың технологиясын;

парашюттар түйіндері мен бөліктерінің ақауларын, олардың шығу себептері және олардың шығуын алдын алу;

қабылдау-тапсыру құжаттарын рәсімдеу және бұйымдардың өндірістік паспортизациялау ережелерін;

парашюттардың жердегі сынақтар жүргізу, пайдалану, салу әдістемесін, парашют жүйелерін жинақтау мен олардың жұмыс істеу ережелерін;

бұйымдарды сертификаттау негіздерін.

39. Орта кәсіби білім қажет.

40. Жұмыс үлгілері

1) құтқаруға арналған, десанттық парашюттар – арқандар, күмбез, аспа жүйесін монтаждауды, жасақтауды бақылау;

2) спорттық парашюттар – басқару арқандарын монтаждауды бақылау;

3) аспа жүйелері – парашюттық құлыптарға түсірілетін жүктеме мен оларды дұрыс жинауды бақылау;

4) жүк парашюттық жүйелері – монтаждау, орналастыру, жинақылықты бақылау;

5) тежегіш парашюттық жүйелер – жинақылықты бақылау.

Параграф 5. Материалдар мен бұйымдарды бақылаушы, 6-разряд

41. Жұмыс сипаттамасы:

экипажсыз космостық аппараттар түсіруге арналған өте күрделі парашюттық жүйелерді тапсырыс берушіге беру және бақылау, парашюттық жүйелерді орап салуды бақылау және оларды сынауға қатысу;

парашюттық жүйелерді сынақ өткізгеннен соң қарап шығу, қарау актыларын рәсімдеу және қосалқы құжаттарды құрастыру;

тапсырыс берушінің шағымдарын талқылауға қатысу.

42. Білуге тиіс:

бақылаудағы парашют жүйелерінің жұмыс істеу принциптері мен шарттары, құрылымы, міндетін, оларды жасап шығаруға арналған техникалық жағдайларды;

бақылаудағы бұйымдарды жөндеу, қарау, тексеру әдістемесін, парашют жүйелерін сынаққа алғандағы және жинаған кезінде анықталған негізгі ақаулар, парашют жүйелерін жинау және қолдану ережелерін;

бұйымдарды сертификациялағанда қойылатын талаптар.

43. Орта кәсіби білім қажет.

44. Жұмыс үлгілері

1) космостық аппараттарды түсіретін парашюттық жүйелер – контейнерлерге бұйымдарды дұрыс орналастыру және металл контейнерлердің герметивтілігін бақылау;

2) апат жағдайындағы экипажды құтқару жүйелері – жасалу, сынау, орналастыруды бақылау.

Параграф 6. Материалдар мен бұйымдарды бақылаушы, 7-разряд

45. Жұмыс сипаттамасы:

экипажсыз космостық аппараттар түсіруге және адамдар мен техниканы бірге десанттау кешенін жүзеге асыруға арналған өте күрделі парашюттық жүйелерді тапсырыс берушіге беру және бақылау;

сынақ полигондары, базалары, стендтарда парашют техникасының тәжірибелі бұйымдарды сынауды(механикалық, электрлік, динамикалық, статикалық, ресурсты, климаттық, кешенді тағы басқа) жүзеге асыруға қатысу және жоғары деңгейде аэродинамикалық сапалық монтажды, жоспарлы бұйымдарды беру және бақылау;

парашюттық жүйелерді сынақ өткізгеннен соң қарап шығу, қарау актыларын рәсімдеу және қосалқы құжаттарды құрастыру;

белгілі бір келісім-шарттар бойынша негізделген парашют техникасын жасап шығару жұмыстарын бақылау;

құрастырушы құжатнамасын қайта жасау және жаңа бұйымдарды сынау бағдарламаларына қатысу;

тапсырыс берушінің шағымдарын талқылауға қатысу.

46. Білуге тиіс:

бақылаудағы парашют жүйелерінің жұмыс істеу принциптері мен шарттары, құрылымы, міндетін;

оларды жасап шығаруға арналған техникалық жағдайларды;

парашют-десантты техникасының бақылаудағы бұйымдардың жұмыс істеу ерекшеліктерін;

олардың жеке түйіндерінің жұмысын;

оларды жөндеу, қарау, тексеру әдістемесін, парашют жүйелерін сынаққа алғандағы анықталған негізгі ақаулар;

парашют жүйелерін жинау және қолдану ережелерін.

47. Орта кәсіби білім қажет.

3. Бөлшектерді өруші
Параграф 1. Бөлшектерді өруші, 1-разряд

48. Жұмыс сипаттамасы:

жоғырғы деңгейдегі бөлшектерді өрушінің бақылауында парашюттық техниканың қарапайым бөліктерін әр түрлі материалдармен өру, шырмау;

бөлімдерді өруге қатысты дайындық және қосалқы жұмыстарды атқару.

49. Білуге тиіс:

қарапайым бөліктерді өрудің технологиясын;

қолданылатын материалдар түрлерін, қарапайым өлшеуіш құралды қолданудың ережелерін.

50. Жұмыс үлгісі

1) арқан – шырмалған жерлерін изоляциялық таспамен өру;

2) баулар – байлау жерлерін изоляциялық таспамен өру.

Параграф 2. Бөлшектерді өруші, 2-разряд

51. Жұмыс сипаттамасы:

сызба бойынша рұқсат етілген шектермен, өлшемдерге, техникалық шарттарға сәйкес қарапайым бөліктерді әр түрлі материалдармен орау, өру;

бөліктерді орауда ақауларды түзей.

52. Білуге тиіс:

қолданылып жатқан материалдарға техникалық жағдайларды, рұқсатнамалар жайлы мәліметтер,орындалып жатқан жұмыстарға талаптар;

бөліктерді ораудың ақауларының болу себебін және оларды жөндеудің тәсілдерін.

53. Жұмыс үлгісі

1) баудан сынабеітпе – изляционды таспамен орау;

2) жұмсақ қаптар – резеңке амортизаторларды орау.

Параграф 3. Бөлшектерді өруші, 3-разряд

54. Жұмыс сипаттамасы:

техникалық жағдайларға сәйкес парашют техникасының бөліктерін және түйіндерін орта деңгейде өру;

бөліктерді өруге арналған механикалық үстелді, өру құралын дайындау;

жұмыс үрдісі кезінде өру механизмін реттеу.

55. Білуге тиіс:

парашют техникасының орта деңгейдегі бөлшектерін өру техникалық жағдайларын, сызбаларды оқу ережелерін;

рұқсатнама жүйесін, бөлшектерді өруде ақаулардың алдын алудың тәсілдерін;

механикалық үстелдегі жұмыс істеу ережелері мен оны құру;

қолданылып жатқан материалдардың механикалық қасиеттері.

56. Жұмыс үлгісі

1) батуттардың амортизаторлары – өру;

2) созылмалы және реттеуші парашюттардың сынабекітпесі – созбай өру;

3) алынатын резеңке соталар – жасап шығару.

Параграф 4. Бөлшектерді өруші, 4-разряд

57. Жұмыс сипаттамасы:

көп өзара байланысты өлшемдерді негізге ала отырып және созып парашют техникасының күрделі бөліктерін өру;

бөлшектерді өру үшін механикалық үстелді дайындау.

58. Білуге тиіс.

парашют техникасының күрделі бөлшектерін өру технологиясын, механикалық үстелдің құрылысын және оны құруды, дайындалып жатқан түйіндер мен бөлшектердің жұмыс міндеттері мен шарттарын, қолданылып жатқан құралдардың және бақылау-өлшеуіш құралдардың жұмыс істеу принциптерін, бұйымдарды сертификациялау негіздерін, қолданылып жатқан материалдардың физико-механикалық қасиеттері.

59. Жұмыс үлгісі

1) қосатын және өткізуші бөліктер – монтажсыз өргенде;

2) жүк парашюттарының камерасы – парашюттың арқандарын ілмектерімен;

3) жүк парашюттарының сынабекітпесі – металл құлыптармен қатар өру.

Параграф 5. Бөлшектерді өруші, 5-разряд

60. Жұмыс сипаттамасы:

экипажсыз космостық аппараттар түсіруге және адамдар мен техниканы бірге десанттау кешенін жүзеге асыруға арналған өте күрделі бөлшектерді өру;

тәжірибелі және дара парашют техникасының бөлшектерін өру, орындалып жатқан жұмыстың сапасы, анықталған ақауларды жою;

парашют техникасы бұйымдарына паспорт құрастыруға қатысу.

61. Білуге тиіс:

ерекше міндеттері бар парашют техникасын жасаған кездегі өру технологиясын;

жұмыс принципі мен шарттарының ерекшелігі, қолданылып жатқан бақылау-өлшеуіш құралдарды құру әдісі;

материалтануға кіріспе, бұйымдарды сертификациялау негіздері.

62. Жұмыс үлгісі

1) жүк және тежеуіш парашюттың жалғайтын бөліктері – антенна, тығырық, қаппен монтаж, созып және өріп;

2) айналмалы парашюттердің сына бекітпелері – өру;

3) жүк және тежеуіш парашюттары шідерлері – жүктеме астында механикалық үстелде монтаж және өру.

4. Бұйымдарды жинаушы
Параграф 1. Бұйымдарды жинаушы, 2-разряд

63. Жұмыс сипаттамасы:

қарапайым парашют түйіндері мен бөлшектерін жинау, монтаждау және белгілеу;

парашют техникасын жинау және құрғанда, қарапайым бөлшектер мен түйіндер жасаған кездегі дайындық жұмыстарын жасау;

универсалды тігу машиналарда кішкене қарапайым бөлшектер мен түйіндер жасау;

тігістердің сапасын, бұйымдардың, бөлшектер жіптерінің түстерінің сәйкестігі;

бұйымдардың салмағы мен өлшемдерін ескере отырып қарапайым парашют амортизаторларын қолмен толтырушы материалдарымен толтыру.

64. Білуге тиіс:

парашют техникасы қарапайым жасау және жинау технологиясын, жиналып жатқан бөлшектер мен түйіндердің атауларын, қолданылып жатқан материалдардың негізгі физико-механикалық қасиеттерін;

қарапайым бөлшектерді белгілеу тәсілдерін;

қарапайым бақылау-өлшеуіш құралын қолдану ережелерін;

қарапайым парашют ароматизаторларын толтыруға техникалық шарттарын;

толтыратын материал түрлерін, тігін машиналарда жұмыс істеу ережелерін.

65. Жұмыс үлгісі

1) жұмсақ қаптардың цилиндрлары, жастықшалары, қаттылық дөңгелектері – материалдармен толтыру;

2) қатты доньялар – түйінге кіргізу;

3) құлыптар карабиндары, айылбастары, тік айылбастары – қайыспен жинау;

4) тік тігілген қалталар – бүгу және тігу;

5) арқанды сақиналар – жинау;

6) серіппе механизмдері – бұйымға тағу;

7) конустық және сөмкелік серіппелер – бұйымға тағу;

8) жүктің ілмектері, түйіндері – тігіп шығу;

9) қапсырмалар – жинау, монтаж;

10) скрепкалар, күшейткіштер – қолмен орналастыру;

11) арқан, қосатын бөліктердің қаптары – қайрау;

12) резеңке баулар – сот таратушысы таспасымен монтаж.

Параграф 2. Бұйымдарды жинаушы, 3-разряд

66. Жұмыс сипаттамасы:

орта деңгейдегі парашют техникасының түйіндері мен бөлшектерін жинау, монтаждау және белгілеу, жинау кезінде анықталға нақауларды жою;

орта деңгейдегі парашют техникасын жинаған кезде қажет бөлшектер мен түйіндердің өлшемдерін есептеу;

универсалды тігін машиналарында орта деңгейдегі парашют техникасының бөлшектері мен түйіндерін жасау;

қолмен күрделі парашют ароматизаторларын бұйымдардың салмағы мен өлшемін негізге ала отыра толтырушы материалдарын толтыру.

67. Білуге тиіс:

орта деңгейдегі парашют техникасының бөліктерін, түйіндерін жасау, жинау, монтаждау технологиясын, ароматизаторларды толтырушы материалдармен толтыру технологиясын;

орта деңгейдегі парашют техникасының бөлшектері мен түйіндерін жинау шарттары технологиясын;

жиналып жатқан түйіндердің құрылымын және жұмыс істеу принциптерін, қосатын және күшейткіш тұстарының тігістерінің түрлерін;

жасалып жатқан бұйымдардың ақауларын табу және жою;

орта деңгейдегі парашют техникасының бөлшектері мен түйіндерін белгілеу тәсілдерін, қолданылып жатқан бақылау-өлшеуіш құралдарының құрылымын, толтырушы материалдардың құрылымын;

қолданылып жатқан тігін машиналардың негізгі механизмдерінің әрекеттесуі мен жұмыс істеу ережелерін, тігін инелердің түрлерін және оларды ауыстыруды.

68. Жұмыс үлгісі

1) созылыңқы парашюттардың күмбездер – тарам тігістерге арқан қою;

2) әр түрлі күмбездер – төменгі жиек таспаларын белгілеу, полюсты саңылаулар мен төменгі жиектерін тігіп шығу;

3) реттегіш және тежегіш парашюттар күмбездері – сынабекітпемен арқанды монтаждау;

4) жұмсақ қаптар – амортизаторларды толтыру;

5) парашюттардың асылатын сөмкелер – қаттылық шегін орналастыру, құралдардың пластиналарын монтаждау, жинау;

6) авариялық қордың асылатын сөмкелері – жинау, желімдеу;

7) жүктің қайыстар, жинақ, байламдары, ілгіштері – толық жасап шығару;

8) аспалы жүйелер – баулар көмегімен асылатын сөмкелерді монтаждау;

9) күмбездер қаптары – күшейткішті тігу, алжапқып саңылауларын реттеу;

10) дюриттік шлангтар – арқан мен шідерлермен.

Параграф 3. Бұйымдарды жинаушы, 4–разряд

69. Жұмыс сипаттамасы:

парашют техникасының күрделі бөлшектері мен түйіндерін реттеу, монтаждау, жинау, жалғайиын бөліктерді сәйкестендіріп тігу;

стаикалық жүктемежде парашюттарды монтаждау;

дәрежесі жоғарырақ бұйымдарды жинаушының қадағалауымен күрделі парашют техникасын жинау, монтаждау, сынауға қатысу;

әр түрлі типтегі тігін машиналарында парашют техникасының күрделі бөлшектері мен түйіндерін жасау;

жасау кезінде және сынақтан соң табылған парашют техникасының күрделі бөлшектері мен түйіндерінің ақауларын жою, түзету, жөндеу.

70. Білуге тиіс:

парашют техникасының күрделі бөлшектері мен түйіндерін жасау, жинау және монтаждау техникалық шарттары мен технологиясын;

олардың жұмыс істеу принциптерін және құрылымын;

парашют техникасының күрделі бөлшектері мен түйіндерін белгілеу;

жиналушы бұйымдардың қолдану шарттарын, тігін машиналарының құрылымы жіне жұмыс істеу принциптерін, сызба оқу ережелерін, қолданылып жатқан материалдардың физико-механикалық қасиеттерін, өткізу шегі және тігу жүйелерін;

жинақталушы бұйымдарды сертификациялау негіздерін.

71. Жұмыс үлгілері

1) қосатын бөліктер – сынабекітпе тығырық пен қаптармен монтаж жасау;

2) жүк және тежегіш парашюттар камералары – соталармен жинау және монтаж жасау;

3) күмбездер – шеңбер тірек таспаларын, күшейткіш және сақиналы таспаларын, төменгі жиекті, арқанды монтаждан кейін тігіп шығу;

4) жүк парашюттары күмбездер – белбеу мен секторларды жинау;

5) тежегіш парашюттардың күмбезі – ауа өткізбеу үшін саңылаулар белгілеу және қию;

6) парашют күмбездері – арқандармен, асатын сөмкелермен, аспалы жүйелермен монтаж жасау;

7) асатын сөмкелер – құралдар қалталарын дайындау, тігу, аралық түптегі саңылауларды реттеу.

Параграф 4. Бұйымдарды жинаушы, 5-разряд

72. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі парашют жүйелерін жинау және монтаж жасау, техникалық шарттарға сәйкес парашюттарды динамикалық жүктемемен қалыпқа келтіру және монтаж жасап, оларды белгіленген ретте тапсыру, парашюттық жүйелер мен парашюттарды жинау және монтаждау кезінде анықталған ақауларды жою. Тігін машиналарымен парашют техникасының күрделі бөлшектері мен түйіндерін жасау;

парашют жүйелерін жердегі сынақтарына қатысу.

73. Білуге тиіс:

күрделі парашют жүйелері мен парашюттарды жасау, жинау және монтаж жасау технологиясы мен техникалық шарттарын;

олардың құрылысын, жұмыс істеу принциптері мен қолдану ерекшеліктерін, динамикалық жүктемелер қоюдың тәсілдерін;

күрделі парашют жүйелерін жинау кезінде қолданылатын құралдардың құрылымдық ерекшеліктерін, жиналушы жүйелерді реттеу әдістемесін, материалтануға кіріспе;

бұйымдарды сертификациялау негіздері.

74. Жұмыс үлгісі

1) парашют күмбездері– полюстік саңылауды қиғаш пішімнің жағасымен өңдеу, тарамдалған тігістерді "құлып сияқты" екі немесе төрт инелік тігін машинасымен қосу;

2) жүктік парашюттық жүйелер – басты бауды жинау, аспалы жүйеелерді, қосатын бөліктерді, арқан, күмбездерді монтаждау;

3) көп күмбезді парашютты жүйелер – динамикалық жүктемемен жинау, монтаждау, қалыпқа келтіру;

4) шлангтар – аспалы жүйеге монтаж жасау.

Параграф 5. Бұйымдарды жинаушы, 6-разряд

75. Жұмыс сипаттамасы:

экипажсыз космостық құралдарды түсіруге арналған аса күрделі парашют жүйелерін техникалық шарттарына сәйкес жинау, монтаждау, қалыпқа келтіру және тапсырыс берушіге тапсыру;

қолдану сипаттамаларымен сәйкес жиналудың дұрыстығын бақылау. Аса күрделі парашют жүйелерін жасау, жинау, монтаж жасау кезінде анықталға нақауларды жою;

жинақталушы бұйымдарға паспорт жасағанда қатысу.

76. Білуге тиіс:

жиналушы парашют жүйелерінің құрылысын және жұмыс істеу принциптерін;

парашют жүйелерін сынау және қалыпқа келтіру әдістерін;

оларға кірілетін құралдарды, жиналушы бұйымдар түйіндерін жинақталушы ережелері мен белгілеу ережелерін;

оларға техникалық паспорттар толтыру, аса күрделі паршют жүйелерін жинау және монтаж жасауға техникалық шарттарды;

сертификацияланған бұйымдарға қойылатын талаптар.

77. Орта кәсіби білім қажет.

78. Жұмыс үлгілері

1) парашют жүйелерінің қосатын, ұзын бөліктері – екі жақты қапшықтарға монтаж жасау;

2) парашют жүйелерінің камерасы – соңғы тігістерін қосу;

3) космостық парашюттық жүйелерінің күмбездері – камера, алжапқыш, маңдайшамен монтаж жасау.

Параграф 6. Бұйымдарды жинаушы, 7-разряд

79. Жұмыс сипаттамасы:

экипажсыз космостық құралдарды түсіруге арналған және техника мен адамдарды кешенді түрде бірге түсіруге арналған, тәжірибелі бірінші деңгей үлгідегі аса күрделі парашют жүйелерін техникалық шарттарына сәйкес жинау, монтаждау, қалыпқа келтіру және тапсырыс берушіге тапсыру;

қолдану сипаттамаларына сәйкес парашют жүйелерін дұрыс жиналуын бақылау, табылған ақауларды түзету;

арнайы мақсаттарға арналған парашют техникасының тәжірибелі үлгілерін жасау;

жаңа парашют жүйелері бұйымдарын сынау бағдарламалары, әдістемелері, құрастыру құжатнамасын жасауға және тапсырыс берушінің шағымдарын қарастыратын коммисияның жұмысына қатысу.

80. Білуге тиіс:

жиналушы парашют жүйелерінің құрылысы мен жұмыс істеу принциптерін;

арнайы мақсаттағы парашюттық жүйелер және бірінші сериялы парашют жүйелерінің үлгілерін жинау технологиясы ерекшеліктерін;

жинауға сәйкес техникалық шарттарды, ақауларды табу және жою әдістерін, материалтануға кіріспені.

81. Орта кәсіби білім қажет.

5. Бұйымдарды салушы-монтажшы
Параграф 1. Бұйымдарды салушы-монтажшы, 2-разряд

82. Жұмыс сипаттамасы:

апаттық-құтқару бұйымдарды салу (жүзуге қажетті заттарды, үрленетін сәкілер, апаттық жабдықтар және байланыс құралдары);

апаттық-құтқарушы жабдықтарға техникалық қызмет көрсету кезінде дайындық-аяқтау жұмыстарын жүргізу, олардың жұмыстарындағы жеңіл ақауларын жөндеу;

қызмет көрсетіліп жатқан жабдықтың механизмдары мен түйіндерін жуу, химиялық тазалау.

83. Білуге тиіс:

жүзуге қажетті заттарды, үрленетін сәкілер, парашюттардың негізгі құрылымдық және техникалық сипаттамаларын;

техникалық қолдану, жуу, құрғату және қоймаларда сақтау ережелерін, қызмет көрсетіліп жатқан жабдықты химиялық тазалауға арналған материалдарды;

қолданылып жатқан материалдардың кірлену түрлері мен оларды кептіруді.

Параграф 2. Бұйымдарды салушы-монтажшы, 3-разряд

84. Жұмыс сипаттамасы:

техникалық жабдықтау мен қолдану ережелерімен сәйкес жүк парашюттарын камераларға салу;

парашюттарды және апаттық-құтқарушы құралдарды қолданғаннан соң салу;

дәрежәсі жоғарырақ бұйымдарды салушы-монтажниктің қадағалауымен парашюттардың мен апатттық-құтқару жабдықтары ақауларын жою жөнінде техникалық қызмет көрсету мен басқа да жұмыстардың регламентінің жеке түрлерін орындау;

парашют және апаттық-құтқару жабдықтар түйіндері мен бөлшектерін жинақтау және дайындау;

шарттар мен ережелерге сәйкес тапсыру мен қабылдау кезінде парашюттар мен апаттық-құтқару жабдықтары түйіндерінің жинақталуы мен белгіленуін тексеру.

85. Білуге тиіс:

техникалық сипаттамалар, жиналмалы парашюттарды салу, жабдықтау ережелерін;

салынбалы, кіретін бұйымдардың және олардың түйіндерінің атауларын, парашют бөлшектері мен түйіндерін белгілеу мен жинақтау ретін;

оларды салуға тізімді рәсімдеуді, ұшу аппаратының және апаттық-құтқару жабдығының парашют-тежегіш жүйесі құрылымын, парашюттар мен апаттық-құтқару жабдықтарына техникалық қызмет көрсетудің технологиясы мен техникалық регламентін;

табылған ақауларды жою тәсілдерін анықтауды, парашюттарды беру мен қабылдау ережелерін;

парашюттарды және апаттық-құтқаршы жабдықтарды салу, жөндеу, сақтау және беру шарттарын.

Параграф 3. Бұйымдарды салушы-монтажшы, 4-разряд

86. Жұмыс сипаттамасы:

қолдану, техникалық жабдықтау, сызбалар шарттарына сәйкес парашюттар мен парашюттық-жүктік жүйелерді аспалы сөмкелерге, бірнеше күмбезді тежеуіш жүйелерді контейнерлерге салу;

парашют техникасына техникалық қызмет көрсетудің жеке регламенттерін орындау;

парашюттарды және парашюттық жүйелерді десанттауға тиіс бұйымдарға монтаждауға дайындау;

сынақтан кейін полигонда парашюттар мен парашюттар жүйелерін жинау және эвакуация жасау.

87. Білуге тиіс:

парашюттар мен парашюттық жүйелерді салу мен жабдықтаудың техникалық сипаттамаларын, салынып жатқан бұйымдардың атауларын және әр бұйымның салынуының ерекшеліктерін;

техникалық шарттар мен сызбаларға сәйкес парашют күмбездерін аспалы жүйелерге монтаждау реттігі;

парашют техникасын қолдану шарттарын, күмбездер материалдарына сәйкес парашют қалталары мен қақпақтарын жинау әдістемесін;

парашюттардың жердегі сынақтарының әдістемесін, бұйымдарды сертификациялау негіздерін.

Параграф 4. Бұйымдарды салушы-монтажшы, 5-разряд

88. Жұмыс сипаттамасы:

қолдану, техникалық жабдықтау, сызбалар шарттарына сәйкес арнайы мақсаттағы парашюттар мен парашюттық-жүктік жүйелерді аспалы сөмкелерге, контейнерлерге, камераларға салу;

десанттайтын жабдықтарға парашют пен парашюттық жүйелерді монтаждау;

иеленушіге десантталатын бұйымдарды ілу(орау);

жеке белгісі бар парашюттарды салу;

парашюттар мен паршюттар жүйелеріне техникалық қызмет көрсету бойынша регламенттік жұмыстардың барлық түрін жүзеге асыру, табылған ақауларды жөндеу.

89. Білуге тиіс:

арнайы мақсаттағы парашюттар мен парашюттар жүйесін контейнерлер, камера, аспалы сөмкелерге салу ерекшеліктерін;

салынып жатқан бұйымдардың құрылымын және жұмыс істеу принциптерін;

десанттағанда парашюттар мен парашюттық жүйелерге дұрыс монтаждалуын бақылау әдістерін;

парашюттық жүйелерді қалыпқа келтірудің ережелері, бұйымдарды сертификациялау негіздері.

Параграф 5. Бұйымдарды салушы-монтажшы, 6-разряд

90. Жұмысқа сипаттама:

экипажсыз космостық құралдарды түсіруге арналған парашюттық жүйелерді салу;

парашюттық жүйелерге жерде сынақтар өткізуге қатысу және түсірілетін бұйымдарға паспорттар толтыру;

техникалық нұсқау жүргізу.

91. Білуге тиіс:

экипажсыз космостық құралдарды түсіруге арналған парашюттық жүйелерді салу және жабдықтаудың техникалық ережелері мен шарттарын;

ілеспе құжатнама рәсімдеудің реттілігі;

парашюттық жүйелерге жерде сынақ жүргізудің реттілігін, сертификацияланған бұйымдарға қойылатын талаптарды.

Параграф 6. Бұйымдарды салушы-монтажшы, 7-разряд

92. Жұмысқа сипаттама:

экипажы бар космостық жабдықтарды және техника мен адамдарды бірге кешенді түрде десанттауға арналған жүйелерін салу;

тәжірибелі парашют жүйелерін салу, бірінші сериялы парашют жүйелерін салу;

парашют техникасының жаңа үлгілерін сынау бағдарламалары мен әдістемелері, жинақтауыш құжатнамасымен жұмыс істеуге қатысу, тапсырыс берушіден түскен шағымдарды қарастырушы комиссия жұмысына қатысу.

93. Білуге тиіс:

салынатын парашют жүйелерін салу мен жабдықтаудың техникалық шарттары мен ережелерін;

тәжірибелі парашют жүйелерін салу, бірінші сериялы парашют жүйелерін салудың ерекшеліктерін, парашют техникасының салынатын бұйымдарының құрылымдық ерекшеліктерін;

парашюттық жүйелерді реттеу мен дайындау ережелерін.

Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығына (47-шығарылым) қосымша

Жұмысшылар кәсіптерінің алфавиттік көрсеткіші

№ п/п	Мамандықтар атаулары	Дәреже диапазондары	Беті
1.	Парашют-десант техникасының сынаушысы	3-7	2
2.	Материалдар мен бұйымдарды бақылаушы	2-7	7
3.	Бөлшектерді өруші	1-5	12
4.	Бұйымдарды жинаушы	2-7	14
5.	Бұйымдарды салушы-монтажшы	2-7	19