Об утверждении профессионального стандарта "Бортовое обслуживание"

Приказ Министра транспорта и коммуникаций Республики Казахстан от 20 ноября 2013 года № 914. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 19 декабря 2013 года № 8991. Утратил силу приказом Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 9 декабря 2016 года № 853.

Сноска. Утратил силу приказом Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 09.12.2016 г. № 853 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

В соответствии с пунктом 3 статьи 138-5 Трудового кодекса Республики Казахстан от 15 мая 2007 года, ПРИКАЗЫВАЮ:
1. Утвердить прилагаемый профессиональный стандарт «Бортовое обслуживание».
2. Департаменту кадровой и административной работы Министерства транспорта и коммуникаций Республики Казахстан (Хасенов Е.Е.) обеспечить:
1) в установленном законодательством порядке государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;
2) после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан, официальное опубликование в средствах массовой информации, в том числе размещение его на интернет-ресурсе Министерства транспорта и коммуникаций Республики Казахстан и на интранет-портале государственных органов;
3) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан, направление копии на официальное опубликование в информационно-правовую систему «Әділет» республиканского государственного предприятия на праве хозяйственного ведения «Республиканский центр правовой информации Министерства юстиции Республики Казахстан»;
4) представление в Юридический департамент Министерства транспорта и коммуникаций Республики Казахстан сведений о государственной регистрации и о направлении на опубликование в средствах массовой информации в течение 5 рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан.
3. Контроль за исполнением настоящего приказа оставляю за собой.
4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр А. Жумагалиев

«СОГЛАСОВАН»:
И.о. Министра труда и социальной
защиты населения
Республики Казахстан
___________ К. Абсаттаров
4 ноября 2013 года

Утвержден
приказом Министра
транспорта и коммуникаций
Республики Казахстан
от 20 ноября 2013 года № 914

Профессиональный стандарт
«Бортовое обслуживание»

1. Общие положения

1. Профессиональный стандарт «Бортовое обслуживание» (далее – ПС) определяет в области профессиональной деятельности «Воздушный пассажирский транспорт» требования к уровню квалификации, компетенции, содержанию, качеству и условиям труда и предназначен для:
1) регулирования взаимодействия трудовой сферы и сферы профессионального образования;
2) регламентации требований для разработки программ подготовки, повышения квалификации и профессиональной переподготовки;
3) регламентации требований для оценки компетенций работников при аттестации и сертификации персонала.
2. Основными пользователями ПС являются:
1) выпускники организаций образования, работники;
2) руководители организаций, руководители и специалисты подразделений управления персоналом организаций;
3) специалисты, разрабатывающие государственные образовательные программы;
4) специалисты в области оценки профессиональной подготовленности и подтверждения соответствия квалификации специалистов.
3. На основе ПС разрабатываются квалификационные характеристики, должностные инструкции, типовые учебные программы, типовые учебные планы, корпоративные стандарты организаций.
4. В настоящем ПС применяются следующие термины и определения:
1) квалификация – готовность работника к качественному выполнению конкретных функций в рамках определенного вида трудовой деятельности;
2) квалификационный уровень – совокупность требований к компетенциям работников, дифференцируемых по параметрам сложности, нестандартности трудовых действий, ответственности и самостоятельности;
3) предмет труда – предмет, на который направлены действия работника с целью создания продукта при помощи определенных средств труда;
4) средства труда – средства, используемые работником для преобразования предмета труда из исходного состояния в продукт;
5) вид трудовой деятельности – составная часть области профессиональной деятельности, сформированная целостным набором трудовых функций и необходимых для их выполнения компетенций;
6) трудовая функция – составная часть вида трудовой деятельности, представляющая собой интегрированный и относительно автономный набор трудовых действий, определяемых бизнес-процессом и предполагающий наличие необходимых компетенций для их выполнения;
7) область профессиональной деятельности – совокупность видов трудовой деятельности отрасли, имеющая общую интеграционную основу (аналогичные или близкие назначение, объекты, технологии, в том числе средства труда) и предполагающая схожий набор трудовых функций и компетенций для их выполнения;
8) единица профессионального стандарта – структурный элемент ПС, содержащий развернутую характеристику конкретной трудовой функции, которая является целостной, завершенной, относительно автономной и значимой для данного вида трудовой деятельности;
9) профессия – род трудовой деятельности, который требует владения комплексом специальных теоретических знаний и практических навыков, приобретенных в результате специальной подготовки, опыта работы;
10) компетенция – способность применять знания, умения и опыт в трудовой деятельности;
11) должность – структурная единица работодателя, на которую возложен круг должностных полномочий и должностных обязанностей;
12) задача – совокупность действий, связанных с реализацией трудовой функции и достижением результата с использованием конкретных предметов и средств труда;
13) отрасль – совокупность организаций, для которых характерна общность выпускаемой продукции, технологии производства, основных фондов и профессиональных навыков работающих;
14) отраслевая рамка квалификаций (далее - ОРК) – структурированное описание квалификационных уровней, признаваемых в отрасли;
15) национальная рамка квалификаций (далее - НРК) – структурированное описание квалификационных уровней, признаваемых на рынке труда;
16) функциональная карта – структурированное описание трудовых функций и задач, выполняемых работником определенного вида деятельности в рамках той или иной области профессиональной деятельности.

2. Паспорт ПС

5. Паспорт ПС определяет следующее:
1) вид экономической деятельности (область профессиональной деятельности):
Общий классификатор видов экономической деятельности (далее - ГК РК 03-2007) «51.10 Воздушный пассажирский транспорт»;
2) основная цель вида экономической (области профессиональной) деятельности:
обеспечение деятельности, относящейся к перевозкам воздушным транспортом;
3) виды трудовой деятельности (профессии) по квалификационным уровням согласно приложению 1 к настоящему ПС.

3. Карточки видов трудовой деятельности (профессий)

Параграф 1 «Бортпроводник»

6. Карточка вида трудовой деятельности (профессии) содержит:
1) квалификационный уровень: по НРК – 3, по ОРК – 3;
2) базовая группа по Государственному классификатору занятий Республики Казахстан (далее – ГК РК 01 – 2005): 5111 «Проводники железнодорожного вагона, бортпроводники, стюарды»;
3) возможные наименования должности (профессии): бортпроводник;
4) обобщенное описание выполняемой трудовой деятельности - осуществление субъектом организации процесса обеспечения обслуживания пассажиров на борту воздушного судна;
5) возможные места работы, требования к профессиональному образованию и обучению работника, необходимость сертификатов, подтверждающих квалификацию, требования к практическому опыту работы, особые условия допуска к работе приведены в таблице 1 «Возможные места работы по профессии. Требования к условиям труда, образованию и опыту работы бортпроводника» приложения 2 к настоящему ПС.

Параграф 2 «Старший бортпроводник»

7. Карточка вида трудовой деятельности (профессии) содержит:
1) квалификационный уровень: по НРК – 4, по ОРК – 4;
2) базовая группа по Государственному классификатору занятий Республики Казахстан (далее – ГК РК 01 – 2005): 5111 «Проводники железнодорожного вагона, бортпроводники, стюарды»;
3) возможные наименования должности (профессии): старший бортовой проводник;
4) обобщенное описание выполняемой трудовой деятельности - осуществление субъектом организации процесса обеспечения обслуживания пассажиров на борту воздушного судна;
5) возможные места работы, требования к профессиональному образованию и обучению работника, необходимость сертификатов, подтверждающих квалификацию, требования к практическому опыту работы, особые условия допуска к работе приведены в таблице 2 «Возможные места работы, требования к условиям труда, образованию и опыту работы старшего бортпроводника» приложения 2 к настоящему ПС.

Параграф 3 «Бортпроводник-инструктор (линейный инструктор)»

8. Карточка вида трудовой деятельности (профессии) содержит:
1) квалификационный уровень: по НРК – 4, по ОРК – 4;
2) базовая группа по Государственному классификатору занятий Республики Казахстан (далее – ГК РК 01 – 2005): 5111 «Проводники железнодорожного вагона, бортпроводники, стюарды»;
3) возможные наименования должности (профессии): бортпроводник-инструктор;
4) обобщенное описание выполняемой трудовой деятельности - осуществление субъектом организации процесса обеспечения обслуживания пассажиров на борту воздушного судна;
5) возможные места работы, требования к профессиональному образованию и обучению работника, необходимость сертификатов, подтверждающих квалификацию, требования к практическому опыту работы, особые условия допуска к работе приведены в таблице 3 «Возможные места работы, требования к условиям труда, образованию и опыту работы бортпроводника-инструктора» приложения 2 к настоящему ПС.

4. Перечень единиц ПС

9. Перечень единиц ПС приведен в таблицах 1 - 3 приложения 3 к настоящему ПС и содержит шифр и наименование единицы ПС.

5. Описание единиц ПС

10. Описание единиц ПС приведено в приложении 4 к настоящему ПС.

6. Виды сертификатов,
выдаваемых на основе ПС

11. Организациями в области оценки профессиональной подготовленности и подтверждения соответствия квалификации специалистов выдаются сертификаты на основе настоящего ПС.
12. Виды сертификатов, выдаваемые на основе настоящего ПС, определяются в соответствии с перечнем единиц ПС, освоение которых необходимо для получения сертификата, предусмотренным в приложении 3 настоящего ПС.

7. Разработчики, лист согласования,
экспертиза и регистрация ПС

13. Разработчиком ПС является Министерство транспорта и коммуникаций Республики Казахстан.
14. Лист согласования ПС приведен в приложении 5 к настоящему ПС.

Приложение 1
к Профессиональному стандарту
«Бортовое обслуживание»

Виды трудовой деятельности (профессии)
по квалификационным уровням

№ п/п	Наименование вида деятельности	Наименование профессии с учетом тенденций рынка труда	Наименование профессии согласно ГК РК 01-2005	Квалификационный уровень ОРК	Разряд по ЕТКС
1.	Обслуживание пассажиров и обеспечение безопасности на борту ВС	Бортпроводник	Бортпроводник	3	-
2.		Старший бортпроводник	Старший бортовой проводник	4	-
3.		Бортпроводник-инструктор (линейный инструктор)	Бортпроводник-инструктор	4	-

Примечание: ЕТКС - Единый тарифно-квалификационный справочник работ и профессий рабочих;
ВС – Воздушное судно.

Приложение 2
к Профессиональному стандарту
«Бортовое обслуживание»

Таблица 1

1. Возможные места работы по профессии.
Требования к условиям труда, образованию и
опыту работы бортпроводника

Возможные места работы по профессии (организации)		Организации авиационной отрасли
Вредные и опасные условия труда		1) Перепад давления (при наборе высоты и снижении) 2) Повышенный уровень шума и вибрации 3) Пожар или взрыв на борту ВС 4) Психоэмоциональные перегрузки
Особые условия допуска к работе		К работе бортпроводниками допускаются лица, достигшие 18 лет, и прошедшие обучение в сертифицированном учебном центре, имеющие действующее медицинское заключение ВЛЭК (врачебно-летной экспертной комиссии) 2 класса, владеющие государственным и английским языками, в необходимом объеме для работы бортпроводником
Квалификационный уровень ОРК	Уровень профессионального образования и обучения		Требуемый опыт работы
3	Техническое и профессиональное образование		Не требуется

Таблица 2

2. Возможные места работы по профессии.
Требования к условиям труда, образованию и
опыту работы старшего бортпроводника

Возможные места работы по профессии (организации)		Организации авиационной отрасли
Вредные и опасные условия труда		1) Перепад давления (при наборе высоты и снижении) 2) Повышенный уровень шума и вибрации 3) Пожар или взрыв на борту ВС 4) Психоэмоциональные перегрузки
Особые условия допуска к работе		К работе бортпроводниками допускаются лица, достигшие 18 лет, и прошедшие обучение в сертифицированном учебном центре, имеющие действующее медицинское заключение ВЛЭК (врачебно-летной экспертной комиссии) 2 класса, владеющие государственным и английским языками, в необходимом объеме для работы бортпроводником
Квалификационный уровень ОРК	Уровень профессионального образования и обучения		Требуемый опыт работы
4	Техническое и профессиональное образование		Минимум 2 года опыта работы в качестве бортпроводника

Таблица 3

3. Возможные места работы по профессии.
Требования к условиям труда, образованию и опыту
работы бортпроводника-инструктора (линейного инструктора)

Возможные места работы по профессии (организации)		Организации авиационной отрасли
Вредные и опасные условия труда		1) Перепад давления (при наборе высоты и снижении) 2) Повышенный уровень шума и вибрации 3) Пожар или взрыв на борту ВС 4) Психоэмоциональные перегрузки
Особые условия допуска к работе		К работе бортпроводниками допускаются лица, достигшие 18 лет, и прошедшие обучение в сертифицированном учебном центре, имеющие действующее медицинское заключение ВЛЭК (врачебно-летной экспертной комиссии) 2 класса, владеющие государственным и английским языками, в необходимом объеме для работы бортпроводником
Квалификационный уровень ОРК	Уровень профессионального образования и обучения		Требуемый опыт работы
4	Техническое и профессиональное образование		До 4 лет работы в сфере авиации

Приложение 3
к Профессиональному стандарту
«Бортовое обслуживание»

Таблица 1

1. Вид трудовой деятельности (профессии)
«Бортпроводник»

Шифр	Наименование трудовой функции (единицы профессионального стандарта)
Ф 1	Обеспечение безопасности на борту ВС
Ф 2	Предоставление сервиса пассажирам (Обслуживание пассажиров)

Таблица 2

2. Вид трудовой деятельности (профессии)
«Старший бортпроводник»

Шифр	Наименование трудовой функции (единицы профессионального стандарта)
Ф 1	Организация работы и руководство бригадой бортпроводников по обеспечению безопасности на борту ВС
Ф 2	Организация работы и руководство бригадой бортпроводников по предоставлению сервиса пассажирам (обслуживание пассажиров)

Таблица 3

3. Вид трудовой деятельности (профессии)
«Бортпроводник-инструктор
(линейный бортпроводник)»

Шифр	Наименование трудовой функции (единицы профессионального стандарта)
Ф 1	Проверка знаний бортпроводников ВС
Ф 2	Ведение документации
Ф 3	Организация и контроль соблюдения бортпроводниками требований охраны труда и безопасности в рейсовых условиях

Примечание: Ф – функция.

Приложение 4
к Профессиональному стандарту
«Бортовое обслуживание»

Описание единиц ПС

Таблица 1

1. Вид трудовой деятельности (профессии)
«Бортпроводник»

Шифр	Предметы труда	Средства труда	Задачи	Умения и навыки	Знания
Ф 1	Аварийно-спасательное оборудование	Руководство по производству полетов для бортпроводников	З 1-1 Предполетный инструктаж пассажиров	Навыки проведения предполетного инструктажа пассажиров. Навыки работы с деструктивным поведением пассажиров на борту ВС. Навыки безопасного пользования электронными приборами на борту ВС	Знание Закона Республики Казахстан от 15 июля 2010 года «Об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности авиации», в части касающейся выполнения полетов. Знание международного законодательства и стандартов. Знание руководства по производству полетов для бортпроводников. Знание организации перевозок на воздушном транспорте, размещения и правил проверки исправности всех видов оборудования, предназначенного для обеспечения безопасности. Знание принципов и порядка пользования электронными приборами на борту ВС. Знание влияния включенных электронных приборов на работу бортового радиоэлектронного оборудования. Знание процедур доклада командиру ВС о любых замеченных отклонениях
			З 1-2 Проведение аварийно-спасательных работ и оказание доврачебной помощи	Навыки проверки наличия на борту ВС аварийно-спасательного оборудования, проверка его исправности и правильного размещения. Навыки оказания первой доврачебной помощи. Навыки проверки наличия и соответствия всей необходимой документации и руководств. Умение плавать.	Знание аварийно-спасательного оборудования воздушных судов. Знание аварийно-спасательных процедур и принципов выживания. Знание оказания первой доврачебной помощи, авиационной медицины в части касающейся действий бортпроводника. Знание действий при акте незаконного вмешательства (захват ВС, саботаж, обнаружение на борту ВС взрывчатого устройства и пр.). Знание обязанностей, ответственности членов экипажа. Знание приемов обеспечения эффективного взаимодействия в обычных условиях и в аварийных ситуациях. Знание правил спасательных работ при приводнении ВС на воду.
Ф 2	Буфетно-кухонное оборудование и средства обслуживания пассажиров	Процедуры обслуживания пассажиров	З 2-1 Обслуживание пассажиров	Навыки использования буфетно-кухонного оборудования и средств обслуживания пассажиров	Знание процедур обслуживания пассажиров, включая особые категории пассажиров (инвалиды, дети, больные, беременные женщины, пассажиры преклонного возраста и пр.)

Таблица 2

2. Вид трудовой деятельности (профессии)
«Старший бортпроводник»

Шифр	Предметы труда	Средства труда	Задачи	Умения и навыки	Знания
Ф 1	Аварийно-спасательное оборудование	Руководство по производству полетов для бортпроводников	З 1-1 Предполетный инструктаж пассажиров	Навыки проведения предполетного инструктажа пассажиров. Навыки работ с деструктивным поведением пассажиров на борту ВС	Знание Закона Республики Казахстан от 15 июля 2010 года «Об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности авиации», в части касающейся выполнения полетов. Знание международного законодательства и стандартов (EU OPS, IOSA). Знание руководства по производству полетов для бортпроводников. Знание организации перевозок на воздушном транспорте. Знание размещения и правил проверки исправности всех видов оборудования, предназначенного для обеспечения безопасности. Знание принципов и порядка пользования электронными приборами на борту ВС. Знание влияния включенных электронных приборов на работу бортового радиоэлектронного оборудования. Знание процедур доклада командиру ВС о любых замеченных отклонениях
			З 1-2 Проведение аварийно-спасательных работ и оказание доврачебной помощи	Навыки проверки наличия на борту ВС аварийно-спасательного оборудования, проверки его исправности и правильного размещения. Навыки оказания первой доврачебной помощи. Навыки проверки наличия и соответствия всей необходимой документации и руководств. Умение плавать	Знание аварийно-спасательного оборудования воздушных судов. Знание аварийно-спасательных процедур и принципов выживания. Знание правил оказания первой доврачебной помощи, авиационной медицины в части касающейся действий бортпроводника. Знание действий при акте незаконного вмешательства (захват ВС, саботаж, обнаружение на борту ВС взрывчатого устройства и пр.). Знание обязанностей, ответственности членов экипажа, приемов обеспечения эффективного взаимодействия в обычных условиях и в аварийных ситуациях. Знание правил спасательных работ при приводнении ВС на воду
Ф 2	Буфетно-кухонное оборудование и средства обслуживания пассажиров	Процедуры обслуживания пассажиров	З 2-1 Обслуживание пассажиров	Навыки использования буфетно-кухонного оборудования и средств обслуживания пассажиров	Знание процедур обслуживания пассажиров, включая особые категории пассажиров (инвалиды, дети, больные, беременные женщины, пассажиры преклонного возраста и пр.)

Таблица 3

1. Вид трудовой деятельности (профессии)
«Бортпроводник-инструктор
(линейный бортпроводник)»

Шифр	Предметы труда	Средства труда	Задачи	Умения и навыки	Знания
Ф 1	Знания бортпроводников ВС	Руководство по производству полетов для бортпроводников	З 1-1 Проверка знаний бортпроводников ВС и ввод в строй бортпроводников-стажеров	Навыки проверки в рейсовых условиях знаний бортпроводниками технологии обслуживания пассажиров в полете, правил перевозки пассажиров и груза на ВС, правил пользования электрической, аварийно-спасательным оборудованием ВС. Навыки ведений и оформления рабочей документации. Навыки проведения и совершенствования теоретической, практической, предварительной и передполетной подготовки бортпроводников, послеполетной разборки. Навыки проверки умений бортпроводников обслуживать пассажиров, которые требуют особого внимания (детей, больных, стариков и т.д.). Навыки контроля знаний бортпроводниками иностранного языка и умения применить их во время обслуживания пассажиров	Знание Закона Республики Казахстан от 15 июля 2010 года «Об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности авиации», в части касающейся выполнение полетов. Знание международного законодательства и стандартов (EU OPS, IOSA). Знание руководства по производству полетов для бортпроводников. Знание организации перевозок на воздушном транспорте. Знание процедур обслуживания пассажиров, включая особые категории пассажиров (инвалиды, дети, больные, беременные женщины, пассажиры преклонного возраста и пр.). Знание методики обучения бортпроводников
Ф 2	Полетная документация	Процедуры ведения документации	З 2-1 Ведение документации	Навыки составления перспективных годовых и ежеквартальных планов проверок теоретических и практических знаний бортпроводников на земле и в полете. Навыки составления планов стажировки и ввода в действие новых бортпроводников и новых созданных бригад. Навыки осуществления контроля за содержанием и состоянием справочно-информационного материала на борту ВС, папки бортпроводника. Навыки разработки технологических карт обслуживания пассажиров в полете за закрепленными рейсами и внесения в них необходимых изменений. Навыки контроля наличия и правильного оформления личной документации бортпроводников. Навыки оформления по результатам проверки соответствующих документов и навыки разработки мероприятий по повышению профессионального мастерства бортпроводников, составления рекомендаций по формированию новых бригад. Навыки изучения, обобщения и распространения опыта обслуживания пассажиров в полете	Знание организации работы бортпроводника-инструктора. Знание документов, регулирующих образовательный процесс данного направления
Ф 3	Аварийно-спасательная техника	Правила обеспечения безопасного полета	З 3-1 Организация и контроль работы группы бортпроводников по внедрению мер по обеспечению безопасности и высокой культуры обслуживания пассажиров на борту ВС	Навыки проведения подготовки бортпроводников к осенне-зимней и весенне-летней навигации и инструктажа по безопасному ведению работ, навыки ведения необходимых записей в летных книжках бортпроводников. Навыки организации работы группы бортпроводников по внедрению мер по обеспечению безопасности и высокой культуры обслуживания пассажиров на борту ВС	Знание размещения и правил проверки исправности всех видов оборудования, предназначенного для обеспечения безопасности. Знание принципов и порядка пользования электронными приборами на борту ВС. Знание влияния включенных электронных приборов на работу бортового радиоэлектронного оборудования. Знание процедур доклада командиру ВС о любых замеченных отклонениях. Знание аварийно-спасательного оборудования воздушных судов. Знание аварийно-спасательных процедур и принципов выживания. Знание правил оказания первой доврачебной помощи, авиационной медицины в части касающейся действий бортпроводника; действий при акте незаконного вмешательства (захват ВС, саботаж, обнаружение на борту ВС взрывчатого устройства и пр.). Знание обязанностей, ответственности членов экипажа, приемов обеспечения эффективного взаимодействия в обычных условиях и в аварийных ситуациях. Знание правил спасательных работ при приводнении ВС на воду

Приложение 5
к Профессиональному стандарту
«Бортовое обслуживание»

Лист согласования

Название организации	Дата согласования
Министерство труда и социальной защиты населения Республики Казахстан

Настоящий ПС зарегистрирован ________________________________________
Внесен в Реестр профессиональных стандартов рег. № __________________
Письмо (протокол) № ___________ Дата ____________________

"Борттық қызмет көрсету" кәсіби стандартын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің 2013 жылғы 20 қарашадағы № 914 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2013 жылы 19 желтоқсанда № 8991 тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2016 жылғы 9 желтоқсандағы № 853 бұйрығымен

Ескерту. Күші жойылды – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 09.12.2016 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) № 853 бұйрығымен.

Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 15 мамырдағы Еңбек кодексінің 138-5-бабының 3-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған "Борттық қызмет көрсету" кәсіби стандарты бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің Кадр және әкімшілік жұмыс департаменті (Е.Е. Хасенов):

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде заңнамада белгіленген тәртіппен мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін, бұқаралық ақпараттар құралдарында ресми жариялануын, соның ішінде Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің интернет-ресурсында және Қазақстан Республикасы Мемлекеттік органдарының интернет-порталында орналастыруды;

3) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде "Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы "Әділет" республикалық мемлекеттік кәсіпорнының ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға көшірмесін жіберуді;

4) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін бес жұмыс күні ішінде мемлекеттік тіркеу туралы және бұқаралық ақпарат құралдарында жариялауға жіберу туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің Заң департаментіне ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылауды өзіме қалдырамын.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Министр

А. Жұмағалиев

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Еңбек және халықты

әлеуметтік қорғау министрінің

міндетін атқарушы

_____________ Қ. Әбсаттаров

2013 жылғы 04 қараша

Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің 2013 жылғы 20 қарашадағы № 914 бұйрығымен бекітілген

"Борттық қызмет көрсету" кәсіби стандарты
1. Жалпы ережелер

1. "Борттық қызмет көрсету" кәсіби стандарты (бұдан әрі - КС) "Жолаушылардың әуе көлігі" кәсіби қызметі саласындағы біліктілік деңгейіне, құзыретіне, мазмұнына, сапасына және еңбек жағдайларына қойылатын талаптарды анықтайды және:

1) еңбек саласы мен кәсіби білім беру саласының өзара қарым-қатынасын реттеуге;

2) даярлау, біліктілікті арттыру және кәсіби қайта даярлау бағдарламаларын әзірлеу талаптарын регламенттеуге;

3) персоналды аттестаттау және сертификаттау кезінде жұмысшылардың құзыреттерін бағалау талаптарын регламенттеуге арналған.

2. КС негізгі пайдаланушылары:

1) білім беру ұйымдарының түлектері, қызметкерлер;

2) ұйымдардың басшылары, ұйымдардың персоналын басқару бөлімшелерінің басшылары мен мамандары;

3) білім берудің мемлекеттік бағдарламаларын әзірлейтін мамандар;

4) мамандардың кәсіби даярлығын бағалау және біліктілігіне сәйкестігін растау саласындағы мамандар болып табылады.

3. КС негізінде біліктілік сипаттамалары, лауазымдық нұсқаулықтар, ұйымдардың үлгілік оқыту бағдарламалары, үлгілік оқыту жоспарлары, ұжымдық стандарттар әзірленеді.

4. Осы КС мынадай терминдер мен анықтамалар қолданылады:

1) біліктілік – қызметкердің еңбек қызметінің белгілі бір түрі шеңберінде нақты функцияларды сапалы орындауға дайындығы;

2) біліктілік деңгейі – күрделілігі, еңбек қызметтерінің стандартты еместігі, жауапкершілігі және дербестілігі параметрлері бойынша жүктелетін қызметкерлердің құзыретіне қойылатын талаптар жиынтығы;

3) еңбек заттары – белгілі бір еңбек құралдарының көмегімен өнім жасау мақсатында қызметкердің іс-қимылы бағытталған зат;

4) еңбек құралдары – жұмысшының еңбек заттарын бастапқы күйден өнімге айналдыру үшін пайдаланатын құралдар;

5) еңбек қызметінің түрі – еңбек функциялары мен оларды орындауға қажетті құзыреттіктердің тұтас жиынымен құралған кәсіби қызмет саласының құрамдас бөлігі;

6) еңбек функциясы – бизнес-үдеріспен анықталатын және оларды орындауға қажетті құзыреттердің болуын болжамайтын еңбек қызметінің біріктірілген және дербес жиынтығын көрсететін еңбек қызметі түрлерінің бір бөлігі ;

7) кәсіби қызмет саласы – жалпы интеграциялық негізі (міндеті, нысандары, технологиялары, соның ішінде еңбек құралдары ұқсас немесе жақын) бар және ұқсас еңбек функциялары мен оларды орындайтын құзыреттіліктерінің болжалды жиынынан тұратын саланың еңбек қызметі түрлерінің жиынтығы;

8) кәсіби стандарттың бірлігі – осы қызмет түрі үшін тұтас, аяқталған, қатысымды дербес және маңызды болып табылатын нақты еңбек функциясының ашық сипаттамасы тұратын кәсіби стандарттың құрылымдық элементі;

9) кәсіп – арнайы дайындықтың, жұмыс тәжірибесінің нәтижесінде пайда болған арнайы теориялық білім мен практикалық дағдылар кешенін білуді талап ететін еңбек қызметінің түрі;

10) құзыреттілік – еңбек қызметінде білімін, білігі және тәжірибесін қолдану қабілеті;

11) лауазым – лауазымдық уәкілеттіктер және лауазымдық міндеттер шеңберін жүктейтін жұмыс берушінің құрылымдық бірлігі;

12) міндет – нақты бір еңбек заттары мен құралдарын пайдалана отырып еңбек функциясын іске асырумен және нәтижеге қол жеткізумен байланысты іс-қимыл жиынтығы;

13) сала – өндіретін өнім, өндіріс технологиясы, негізгі қорлар мен жұмыс жасаушылардың кәсіби біліктері ортақ ұйымдар жиынтығы;

14) салалық біліктілік шеңбері (бұдан әрі - СБШ) – салада танылатын біліктілік деңгейлерінің құрылымдық сипаттамасы;

15) ұлттық біліктілік шеңбері ( бұдан әрі - ҰБШ) – еңбек нарығында танылатын біліктілік деңгейлерінің құрылымдық сипаттамасы;

16) функционалдық карта – сол немесе өзге де кәсіби қызмет саласы шеңберінде белгілі бір қызмет түрін орындайтын жұмысшының еңбек функциялары мен міндеттерінің құрылымдық сипаттамасы.

2. КС паспорты

5. КС паспорты мынаны анықтайды:

1) экономикалық қызмет түрі (кәсіптік қызмет саласы):

Экономикалық қызмет түрлерінің жалпы жіктеуіші (бұдан әрі – 03-2007 ҚР МЖ) "51.10 Әуе жолаушылар көлігі";

2) экономикалық қызмет түрінің (кәсіптік қызмет саласының) негізгі мақсаты:

әуе көлігімен тасымалдауға жататын қызметті қамтамасыз ету;

3) осы КС 1-қосымшасына сәйкес біліктілік деңгейлері бойынша еңбек қызметінің (кәсіптің) түрлері.

3. Еңбек қызметі түрлерінің (кәсіптің) карточкалары
1-параграф "Борт жолсерігі"

6. Еңбек қызмет түрінің (кәсіптің) карточкасы мынадан тұрады:

1) біліктілік деңгейі: ҰБШ бойынша – 3, СБШ бойынша – 3;

2) Қазақстан Республикасының Мемлекеттік сыныптаушы базалық тобы бойынша (бұдан әрі – 01-2005 ҚР МЖ): 5111 "Темір жол вагоны жолсеріктері, борт жолсеріктері, стюардтар";

3) лауазымның (кәсіптің) ықтимал атаулары: борт жолсерігі;

4) атқарылатын еңбек қызметінің жиынтық сипаттамасы - субъектінің әуе кемесінің бортында жолаушыларға қызмет көрсету процесін ұйымдастыруды жүзеге асыруы;

5) ықтимал жұмыс орындары, жұмысшының кәсіптік білімі мен оқуына қойылатын талаптар, біліктілікті растайтын сертификаттардың қажеттілігі, практикалық жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар, жұмысқа рұқсат берудің ерекше талаптары осы КС 2-қосымшасының "Кәсіп бойынша ықтимал жұмыс орындары. Борт жолсерігінің еңбек жағдайына, білімі және жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар" деген 1-кестесінде келтірілген.

2-параграф "Аға борт жолсерігі"

7. Еңбек қызмет түрінің (кәсіптің) карточкасы мынадан тұрады:

1) біліктілік деңгейі: ҰБШ бойынша – 4, СБШ бойынша – 4;

2) Қазақстан Республикасының Мемлекеттік сыныптаушы базалық тобы бойынша (бұдан әрі – 01-2005 ҚР МЖ): 5111 "Темір жол вагоны жолсеріктері, борт жолсеріктері, стюардтар";

3) лауазымның (кәсіптің) ықтимал атаулары: аға борт жолсерігі;

4) атқарылатын еңбек қызметінің жиынтық сипаттамасы - субъектінің әуе кемесінің бортында жолаушыларға қызмет көрсету үрдісін ұйымдастыруды жүзеге асыруы;

5) ықтимал жұмыс орындары, жұмысшының кәсіптік білімі мен оқуына қойылатын талаптар, біліктілікті растайтын сертификаттардың қажеттілігі, практикалық жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар, жұмысқа рұқсат берудің ерекше талаптары осы КС 2-қосымшасының "Кәсіп бойынша ықтимал жұмыс орындары. Аға борт жолсерігінің еңбек жағдайына, білімі және жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар" деген 2-кестесінде келтірілген.

3-параграф "Борт жолсерігі-нұсқаушы (желілік нұсқаушы)"

8. Еңбек қызмет түрінің (кәсіптің) карточкасы мынадан тұрады:

1) біліктілік деңгейі: ҰБШ бойынша – 4, СБШ бойынша – 4;

2) Қазақстан Республикасының Мемлекеттік сыныптаушы базалық тобы бойынша (бұдан әрі – 01-2005 ҚР МЖ): 5111 "Темір жол вагоны жолсеріктері, борт жолсеріктері, стюардтар".

3) лауазымның (кәсіптің) ықтимал атаулары: Борт жолсерігі-нұсқаушы (желілік нұсқаушы);

4) атқарылатын еңбек қызметінің жиынтық сипаттамасы - субъектінің әуе кемесінің бортында жолаушыларға қызмет көрсету үрдісін ұйымдастыруды жүзеге асыруы;

5) ықтимал жұмыс орындары, жұмысшының кәсіптік білімі мен оқуына қойылатын талаптар, біліктілікті растайтын сертификаттардың қажеттілігі, практикалық жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар, жұмысқа рұқсат берудің ерекше талаптары осы КС 2-қосымшасының "Кәсіп бойынша ықтимал жұмыс орындары. Борт жолсерігі-нұсқаушының (желілік нұсқаушының) еңбек жағдайына, білімі және жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар" деген 2-кестесінде келтірілген.

4. КС бірліктерінің тізбесі

9. КС бірліктерінің тізбесі осы КС 3-қосымшасының 1-3-кестелерінде келтірілген және шифр мен КС бірліктері атауларынан тұрады.

5. КС бірліктерінің сипаттамасы

10. КС бірліктерінің сипаттамасы осы КС 4-қосымшасының 1–3-кестелерінде келтірілген.

6. Осы КС негізінде берілетін сертификаттардың түрлері

11. Осы КС негізінде мамандардың кәсіптік дайындығын бағалау және біліктілік сәйкестігін растау саласындағы ұйымдармен сертификаттар беріледі.

12. Осы КС негізінде берілетін сертификаттардың түрлері сертификат алу үшін игеру қажет болатын осы КС 3-қосымшасында көзделген КС бірліктерінің тізбесіне сәйкес анықталады.

7. КС әзірлеушілері, келісу парағы, сараптамасы және тіркелуі

13. КС әзірлеушісі Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі болып табылады.

14. КС келісу парағы осы КС 5-қосымшасында келтірілген.

"Борттық қызмет көрсету" кәсіби стандартына 1-қосымша

Біліктілік деңгейлері бойынша еңбек қызметінің
(кәсіптің) түрлері

№ р/с	Қызмет түрінің атауы	Еңбек нарығының тенденцияларын ескерумен кәсіптің атауы	01-2005 ҚР МЖ сәйкес кәсіптің атауы	ҰБШ біліктілік деңгейі	БТБА бойынша разряды
1.	ӘК бортында қауіпсіздікті қамтамасыз ету; жолаушыларға қызмет көрсету	Борт жолсерігі	Борт жолсерігі	3	-
2.		Аға борт жолсерігі	Аға борт жолсерігі	4	-
3.		Борт жолсерігі - нұсқаушы (желілік нұсқаушы)	Борт жолсерігі - нұсқаушы	4	-

Ескертпе: БТБА – жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы;

ӘК – әуе кемесі.

"Борттық қызмет көрсету" кәсіби стандартына 2-қосымша 1-кесте

1. Кәсібі бойынша ықтимал жұмыс орындары. Борт жолсерігінің
еңбек жағдайларына, біліміне және тәжірибесіне қойылатын
талаптар

Кәсібі бойынша ықтимал жұмыс орындары (ұйымдар)	Авиациялық сала ұйымдар
Зиянды және қауіпті еңбек жағдайлары	1) Қысым айырмасы (биіктеу және төмендеу барысында); 2) Шуылдың және дірілдің жоғары деңгейі; 3) ӘК бортындағы өрт және жарылысы; 4) Психоэмоциялық салмақтар
Жұмысқа рұқсат берудің ерекше жағдайлары	Борт жолсерік жұмысына 18 жасқа толған, және сертификатталған Оқу орталығында оқудан өткен, қолданыстағы 2 сыныпты ДҰСК (дәрігерлік-ұшу сарапатамалық комиссиясының) медициналық қорытындысы бар, борт жолсерігі жұмысы үшін қажетті көлемде мемлекеттік және ағылшын тілдерін білетін тұлғалар жіберіледі
СБШ біліктілік деңгейі	Кәсіби білім алу және оқу деңгейі	Талап етілетін жұмыс тәжірибесі
3	Техникалық және кәсіптік білім	Талап етілмейді

2-кесте

2. Кәсібі бойынша ықтимал жұмыс орындары. Аға борт жолсерігінің
еңбек жағдайларына, біліміне және тәжірибесіне қойылатын
талаптар

Кәсіптер бойынша ықтимал жұмыс орындары (ұйымдар)	Авиациялық сала ұйымдар
Зиянды және қауіпті еңбек жағдайлары	1) Қысым айырмасы (биіктеу және төмендеу барысында); 2) Шуылдың және дірілдің жоғары деңгейі; 3) ӘК бортындағы өрт және жарылысы; 4) психоэмоциялық салмақтар.
Жұмысқа рұқсат берудің ерекше жағдайлары	Борт жолсерігі жұмысына 18 жасқа толған, және сертификатталған Оқу орталығында оқудан өткен, қолданыстағы 2 сыныпты ДҰСК (дәрігерлік-ұшу сарапатамалық комиссиясының) медициналық қорытындысы бар, борт жолсерігі жұмысы үшін қажетті көлемде мемлекеттік және ағылшын тілдерін білетін тұлғалар жіберіледі.
СБШ біліктілік деңгейі	Кәсіби білім алу және оқу деңгейі	Талап етілетін жұмыс тәжірибесі
4	Техникалық және кәсіптік білім	Кемінде 2 жыл борт жолсерігі ретіндегі жұмыс өтілі болуы

3-кесте

3. Кәсібі бойынша ықтимал жұмыс орындары.
Борт жолсерігі-нұсқаушы (желілік нұсқаушы) еңбек жағдайларына,
біліміне және тәжірибесіне қойылатын талаптар

Кәсібі бойынша ықтимал жұмыс орындары (ұйымдар)	Авиациялық сала ұйымдар
Зиянды және қауіпті еңбек жағдайлары	1) Қысым айырмасы (биіктеу және төмендеу барысында); 2) Шуылдың және дірілдің жоғары деңгейі; 3) ӘК бортындағы өрт және жарылысы; 4) психоэмоциялық салмақтар.
Жұмысқа рұқсат берудің ерекше жағдайлары	Борт жолсерік жұмысына 18 жасқа толған, және сертификатталған Оқу орталығында оқудан өткен, қолданыстағы 2 сыныпты ДҰСК (дәрігерлік-ұшу сарапатамалық комиссиясының) медициналық қорытындысы бар, борт жолсерік жұмысы үшін қажетті көлемде мемлекеттік және ағылшын тілдерін білетін тұлғалар жіберіледі
СБШ біліктілік деңгейі	Кәсіби білім алу және оқу деңгейі	Талап етілетін жұмыс тәжірибесі
4	Техникалық және кәсіптік білім	Авиация саласында 4 жыл жұмыс өтілінің болуы

"Борттық қызмет көрсету" кәсіби стандартына 3-қосымша

КС бірліктерінің тізімі

1-кесте

1. "Борт жолсерігі" еңбек қызметінің (кәсіптің) түрі

Шифр	Еңбек функциясының (кәсіби стандарт бірлігінің) атауы
Ф 1	ӘК бортында қауіпсіздікті қамтамасыз ету
Ф 2	Жолаушыларға сервис ұсыну (жолаушыларға қызмет көрсету)

2-кесте

2. "Аға борт жолсерігі" еңбек қызметінің (кәсіптің) түрі

Шифр	Еңбек функциясының (кәсіби стандарт бірлігінің) атауы
Ф 1	ӘК қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша борт жолсерік бригадасының жұмысын ұйымдастыру және басшылық ету
Ф 2	Жолаушыларға сервис ұсыну (Жолаушыларға қызмет көрсету) бойынша борт жолсерік бригадасының жұмысын ұйымдастыру және басшылық ету

3-кесте

3. "Борт жолсерігі-нұсқаушы (желілік нұсқаушы)" еңбек қызметінің (кәсіптің) түрі

Шифр	Еңбек функциясының (кәсіби стандарт бірлігінің) атауы
Ф 1	ӘК бортжолсеріктерінің білімдерін тексеру
Ф 2	Құжаттама жүргізу
Ф 3	Бортжолсеріктердің еңбекті қорғау және қауіпсіздік талаптарын сақтауын ұйымдастыру және бақылау жасау

Ескертпе: Ф – функция.

"Борттық қызмет көрсету" кәсіби стандартына 4-қосымша

КС бірліктерінің сипаты

1-кесте

1. "Борт жолсерігі" еңбек қызметінің (кәсібінің) түрі

Шифр	Еңбек заттары	Еңбек құралдары	Міндеттер	Шеберлігі және дағдылары	Білімі
Ф 1	Авариялық-құтқару жабдығы;	Борт жолсеріктерге арналған ұшуларды жүргізу бойынша нұсқау;	М 1-1 Жолаушыларға ұшу алдындағы нұсқаулық жүргізу	Жолаушыларға ұшу алды нұсқаулық жүргізу машықтары; ӘК бортындағы жолаушылардың деструктивті мінез-құлқымен жұмыс істеу машықтары; ӘК бортында электрондық аспаптарды қауіпсіз пайдалану машықтары	Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 15 шілдедегі "Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы" Заңының ұшуларды орындауға қатысты бөлігін білу; Халықаралық заңнамалар мен стандарттарды білу; Борт жолсеріктеріне арналған ұшуды жүргізу бойынша нұсқауды білу; Әуе көлігінде тасымалдауларды ұйымдастыруды білу; ӘК бортында электрондық аспаптарды пайдалану қағидалары және тәртібі қосылып тұрған электрондық аспаптардың борттық радиоэлектрондық жабдықтың жұмысына тигізетін әсері; ӘК командиріне кез-келген байқалған ауытқулар туралы баяндау жосықтары
			М 1-2 Авариялық-құтқару жұмыстары және дәрігерге дейінгі жәрдем көрсету	ӘК бортында барлық құтқару және авариялық жабдықтардың болуын тексеру машықтары, олардың жарамдылығын және дұрыс орнатылғандығын тексеру; Алғашқы дәрігерге дейінгі жәрдем көрсету; Барлық қажетті құжаттамалар мен нұсқаулардың болуын және сәйкестігін тексеру; Жүзе білу	Әуе кемелерінің авариялық-құтқару жабдықтарын білу; Авариялық-құтқару жосықтары және өміршеңдік принциптерін білу; Борт жолсерігінің іс-қимылына қатысты бөлігіндегі алғашқы дәрігерге дейінгі жәрдем көрсету ережелерін, авиациялық медицинаны білу; Заңсыз араласу барысындағы іс-қимылдарын (ӘК басып алу, іріткі салу, ӘК бортына жарылғыш құрылғысын және басқаларды орнату) білу
					Экипаж мүшелерінің міндеттерін, жауапкершіліктерін білу. Әдеттегі жағдайларда және ерекше әрі авариялық жағдайларда өзара тиімді әрекеттесуді қамтамасыз ету тәсілдерін білу; ӘК суға қонуы барысындағы құтқару жұмыстарының ережелерін білу
Ф 2	Буфеттік-ас үйлік жабдықтары және жолаушыларға қызмет көрсету құралдары	Жолаушыларға қызмет көрсету жосықтары	М 2.1 Жолаушыларға қызмет көрсету	Буфеттік-ас үйлік жабдықтары мен жолаушыларға қызмет көрсету құралдарын пайдалану машықтары	Ерекше жолаушыларды қосқанда (мүгедектер, балалар, науқастар, жүкті әйелдер, қарт жолаушылар және басқалары) жолаушыларға қызмет көрсету рәсімдерін білу

2-кесте

2. "Аға борт жолсерігі" еңбек қызметінің (кәсіптің) түрі

Шифр	Еңбек заттары	Еңбек құралдары	Міндеттер	Шеберлігі және дағдылары	Білімі
Ф 1	Авариялық-құтқару жабдығы;	Борт жолсеріктеріне арналған ұшуларды жүргізу бойынша нұсқау;	М 1-1 Жолаушыларға ұшу алдындағы нұсқаулық жүргізу	Жолаушыларға ұшудың алдында нұсқаулық жүргізу машықтары. ӘК бортындағы жолаушылардың деструктивті мінез-құлқымен жұмыс істеу машықтары; ӘК бортында электрондық аспаптарды қауіпсіз пайдалану машықтары.	Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 15 шілдедегі "Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы" Заңының ұшуларды орындауға қатысты бөлігін білу; Халықаралық заңнамалар мен стандарттарды білу (EU OPS, IOSA); Борт жолсеріктеріне арналған ұшуды жүргізу бойынша нұсқауды білу; Әуе көлігінде тасымалдауларды ұйымдастыруды білу; ӘК бортында электрондық аспаптарды пайдалану қағидалары және тәртібі; ӘК командиріне кез-келген байқалған ауытқулар туралы баяндау жосықтары
			М 1-2 Авариялық-құтқару жұмыстары және дәрігерге дейінгі жәрдем көрсету	ӘК бортында барлық құтқару және авариялық жабдықтардың болуын тексеру машықтары, олардың жарамдылығын және дұрыс орнатылғандығын тексеру; Алғашқы дәрігерге дейінгі жәрдем көрсету; Барлық қажетті құжаттамалар мен нұсқаулардың болуын және сәйкестігін тексеру; Жүзе білу.	Әуе кемелерінің авариялық-құтқару жабдықтарын білу; Авариялық-құтқару жосықтары және өміршеңдік принциптерін білу; Алғашқы дәрігерге дейінгі жәрдем көрсету ережелерін білу; борт жолсерікке қатысты бөліктегі авиациялық медицинаны білу; Заңсыз кірісу барысындағы іс-қимылдарын (ӘК басып алу, іріткі салу, ӘК бортына жарылғыш құрылғысын және басқаларды орналастыру) білу; Экипаж мүшелерінің міндеттерін, жауапкершіліктерін білу. Әдеттегі жағдайларда және ерекше әрі авариялық жағдайларда өзара тиімді әрекеттесуді қамтамасыз ету тәсілдерін білу; ӘК суға қонуы барысындағы құтқару жұмыстарының ережелерін білу
Ф 2	Буфеттік ас үйлік жабдықтары және жолаушыларға қызмет көрсету құралдары	Жолаушыларға қызмет көрсету рәсімдері	М 2-1 Жолаушыларға қызмет көрсету	Буфеттік-ас үйлік жабдықтары мен жолаушыларға қызмет көрсету құралдарын пайдалану машықтары.	Ерекше жолаушыларды қосқанда (мүгедектер, балалар, науқастар, жүкті әйелдер, қарт жолаушылар және басқалары) жолаушыларға қызмет көрсету рәсімдерін білу

3-кесте

3. "Борт жолсерігі-нұсқаушы (желілік нұсқаушы)"
еңбек қызметінің (кәсібінің) түрі

Шифр	Еңбек заттары	Еңбек құралдары	Міндеттер	Шеберлігі және дағдылары	Білімі
Ф 1	ӘК бортжолсеріктерінің білімдері	Бортжолсеріктерге арналған ұшуларды жүргізу бойынша нұсқау	М 1-1 ӘК бортжолсеріктерінің білімдерін тексеру және тәжірибеден өтуші бортжолсеріктерді қатарға қосу	Рейстік жағдайларда борт жолсеріктердің ұшуда жолаушыларға қызмет көрсету технологиясын, әуе кемесінде жолаушыларды және жүктерді тасымалдау ережелерін, әуе кемесінің электрлік, авариялық-құтқару құралдарын пайдалану ережелерін білуін, жұмыс құжаттамасын жүргізу және рәсімдеу бойынша білімдерін тексеру. Борт жолсеріктерінің теориялық, тәжірибелік, алдын ала және ұшу алдындағы, ұшудан кейінгі бөлшектеу бойынша дайындығын жүргізу және жетілдіру машықтары;	Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 15 шілдедегі "Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы" Заңының ұшуларды орындауға қатысты бөлігін білу; ҚР әуе кеңістігіндегі ұшудың негізгі ережелерін білу; Халықаралық заңнамалар мен стандарттарды білу (EU OPS, IOSA); Борт жолсеріктеріне арналған ұшуды жүргізу бойынша нұсқау; Ерекше жолаушыларды қосқанда (мүгедектер, балалар, науқастар, жүкті әйелдер, қарт жолаушылар және басқалары) жолаушыларға қызмет көрсету рәсімдері Борт жолсеріктерін оқыту әдістемесі.
				Борт жолсеріктерінің аса назар талап ететін (балалар, науқас адамдар, қарт адамдар және т.б.) жолаушыларға қызмет көрсете білуін тексеру машықтары; Борт жолсеріктерінің шетел тілін білуін және оларды жолаушыларға қызмет көрсету барысында пайдалана білуін бақылау машықтары
Ф 2	Ұшу құжаттамасы	Құжаттаманы жүргізу рәсімдері	М 2-1 Құжаттаманы жүргізу	Борт жолсеріктерінің жердегі және ұшудағы теориялық және тәжірибелік білімдерін тексерудің болашақтағы жылдық және тоқсан сайынғы жоспарларын жасайды. Жаңа борт жолсеріктерін және жаңа құрылған бригадаларды іске қосу жоспарларын жасау машықтары ӘК бортында анықтамалық-ақпараттық материалдың, борт жолсерік папкасының мазмұнына және күйіне бақылау жүргізу машықтары.	Борт жолсерік-нұсқаушы жұмысын ұйымдастыруды білу. Осы бағыттағы білім беру процесін реттейтін құжаттарды білу.
				Бекітілген рейстерде жолаушыларға қызмет көрсетудің технологиялық карталарын әзірлеу және оларға қажетті өзгерістер енгізу машықтары. Борт жолсеріктерді жеке құжаттамасының болуын және рәсімделу дұрыстығын бақылау машықтары. Тексерістің нәтижелері бойынша тиісті құжаттарды рәсімдеу және борт жолсеріктерінің кәсіби шеберлігін арттыру бойынша іс-шаралар әзірлеу машықтары, жаңа бригадалар қалыптастыру бойынша ұсынымдар беру машықтары. Ұшудағы жолаушыларға қызмет көрсету тәжірибесін меңгеру, жинақтау және тарату машықтары
Ф 3	Авариялық-құтқару техникасы	Қауіпсіз ұшуды қамтамасыз ету ережелері	М 3-1 Бортжолсеріктер тобының қауіпсіздікті қамтамасыз ету және ӘК бортында жолаушыларға жоғары мәдениетті қызмет көрсету бойынша жұмысын ұйымдастыру және бақылау жасау	Бортжолсеріктерді күзгі-қысқы және көктемгі-жазғы навигацияға және жұмыстарды қауіпсіз жүргізу нұсқаулығына дайындау, борт жолсеріктердің ұшу кітаптарында қажетті жазбаларды жүргізу машықтары. Бортжолсеріктер топтарының қауіпсіздікті қамтамасыз ету және ӘК бортында жолаушыларға жоғары мәдениетті қызмет көрсету бойынша шараларды енгізу бойынша жұмыстарды жүргізу машықтары	Қауіпсіздікті қамтамасыз етуге арналған жабдықтың барлық түрлерін орналастыру және олардың жарамдылығын тексеру ережелерін білу; ӘК бортында электрондық аспаптарды пайдалану қағидаларын және тәртібін білу; Қосылып тұрған электрондық аспаптардың борттық радиоэлектрондық жабдықтың жұмысына тигізетін әсерін білу; ӘК командиріне кез-келген байқалған ауытқулар туралы баяндау рәсімдерін білу; Авариялық-құтқару рәсімдері және өміршеңдік принциптерін білу; борт жолсерігіне қатысты бөлігіндегі дәрігерге дейінгі алғашқы жәрдем көрсетуді, авиациялық медицинаны білу; Заңсыз араласу актілері барысындағы іс-қимылдарды білу (ӘК басып алу, іріткі салу, ӘК бортына жарылыс құрылғысын және басқаларды орналастыру); Экипаж мүшелерінің міндеттерін, жауапкершіліктерін білу. Әдеттегі жағдайларда және ерекше әрі авариялық жағдайлар-да өзара тиімді әрекеттесуді қамтамасыз ету тәсілдерін білу; ӘК суға қонуы барысындағы құтқару жұмыстарының ережелерін білу

"Борттық қызмет көрсету" кәсіби стандартына 5-қосымша

Келісу парағы

Ұйымның атауы	Келісілген мерзімі
Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі

Осы КС ____________________________________________________ тіркелді.

Кәсіптік стандарттардың реестріне № _______________________ тіркелді.

Хат (хаттама) № ___________ Күні