Об установлении Правил благоустройства территорий городов и населенных пунктов Южно-Казахстанской области

Решение областного маслихата Южно-Казахстанской области от 28 марта 2013 года № 12/112-V. Зарегистрировано Департаментом юстиции Южно-Казахстанской области от 10 апреля 2013 года № 2259. Утратило силу решением маслихата Южно-Казахстанской области от 26 июня 2013 года № 14/129-V

Сноска. Утратило силу решением маслихата Южно-Казахстанской области от 26.06.2013 № 14/129-V.

Примечание РЦПИ.
В тексте документа сохранена пунктуация и орфография оригинала.

В соответствии с пунктом 2 статьи 3 Кодекса Республики Казахстан от 30 января 2001 года «Об административных правонарушениях», пунктом 2-2 статьи 6 Закона Республики Казахстан от 23 января 2001 года «О местном государственном управлении и самоуправлении в Республике Казахстан» и пунктом 4) статьи 21 Закона Республики Казахстан от 16 июля 2001 года «Об архитектурной, градостроительной и строительной деятельности в Республике Казахстан», Южно-Казахстанский областной маслихат РЕШИЛ:
1. Утвердить прилагаемые Правила благоустройства территорий городов и населенных пунктов Южно-Казахстанской области.
2. Настоящее решение вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Председатель сессии областного маслихата У. Мелдеханов

Секретарь областного маслихата К. Ержан

Утверждены решением
Южно-Казахстанского
областного маслихата
от 28 марта 2013 года
№ 12/112-V

ПРАВИЛА
благоустройства территорий городов и населенных пунктов
Южно-Казахстанской области

Раздел 1. Общие положения

1. Настоящие Правила благоустройства территории городов и населенных пунктов Южно-Казахстанской области (далее – Правила) разработаны в соответствии с Кодексом Республики Казахстан «Об административных правонарушениях», Законами Республики Казахстан «О местном государственном управлении и самоуправлении в Республике Казахстан», «О жилищных отношениях в Республике Казахстан», «Об архитектурной, градостроительной и строительной деятельности в Республике Казахстан» и другими нормативными правовыми актами Республики Казахстан.
Правила регулируют отношения в сфере благоустройства, санитарного содержания, соблюдения чистоты и организации уборки территории, содержания и защиты объектов инфраструктуры в области и необходимы для всех физических и юридических лиц, независимо от форм собственности.
2. Основные понятия и определения, используемые в настоящих Правилах:
1) благоустройство - комплекс работ и элементов, обеспечивающих удобную, благоприятную и безопасную среду обитания человека, данный комплекс работ предусматривает организацию уборки территории, содержание, эксплуатацию, ремонт и охрану объектов и элементов благоустройства по следующим основным направлениям: инженерное благоустройство, благоустройство придомовых территорий и другое;
2) информационное обеспечение - готовятся за счет местных средств для использования в благоустройстве;
3) закрепленная территория - участок земли, указанный в паспорте благоустройства, уборки и содержания территории, выдаваемом уполномоченным органом при организации работ по благоустройству и санитарному содержанию города, района и населенных пунктов по согласованию с субъектами закрепленных территорий;
4) отведенная территория - часть территории, имеющая площадь, границы, местоположение, правовой статус и другие характеристики, отражаемые в градостроительной документации и Государственном земельном кадастре, переданная (закрепленная) физическим и юридическим лицам на правах, предусмотренных законодательством;
5) средства информационного обеспечения участников дорожного движения - информационно-указательные дорожные знаки 5.20.1, 5.20.2, 5.21.1, 5.21.2, 5.27 по стандарту РК 1125 «Знаки дорожные» с элементами рекламной информации и рекламно-информационные знаки, предназначенные для информирования участников дорожного движения об их местонахождении, местонахождении объектов и маршрутах движения;
6) полоса отвода - земли транспорта, занятые автомобильными дорогами, для размещения соответствующих конструктивных элементов и инженерных сооружений автомобильной дороги, а также зданий, сооружений, защитных и декоративных лесонасаждений и устройств дорожной связи, необходимых для их эксплуатации;
7) содержание дорог - комплекс работ, в результате которых поддерживается транспортно-эксплуатационное состояние дорог, дорожных сооружений, отвечающих требованиям правил пользования автомобильными дорогами;
8) несанкционированная свалка самовольный (несанкционированный) выброс размещение) или складирование твердо-бытовых отходов(далее – ТБО), крупногабаритный мусор (далее – КГМ), отходов производства и строительства, другого мусора, образованного в процессе деятельности юридических или физических лиц;
9) категория улиц - классификация местных магистралей, улиц и проездов, в зависимости от интенсивности движения транспорта и особенностей, предъявляемых к их эксплуатации и содержанию;
10) твердые бытовые отходы (ТБО) - бытовые отходы потребления;
11) прилегающая территория – территория непосредственно примыкающая к границам земельного участка собственника либо землепользователя, а при отсутствии правоустанавливающих документов на земельный участок, территория непосредственно примыкающая к границам здания, сооружения, ограждения строительной площадки, к объектам торговли, рекламы и иным объектам, находящимся в собственности, владении, найме у физических и юридических лиц, до границ территории соседнего собственника либо землепользователя, в случае отсутствия такового, до 10 метров по периметру объекта;
12) уполномоченный орган – государственный орган, уполномоченный соответствующим акиматом на выполнение функций в области жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта и автомобильных дорог;
13) проезд - элемент дороги, обеспечивающий подъезд транспортных средств к жилым и общественным зданиям, учреждениям, предприятиям и прочим объектам застройки внутри микрорайонов, кварталов, населенных пунктов;
14) наружная (визуальная) реклама - реклама, размещенная на движимых и недвижимых объектах, а также расположенная в полосе отвода автомобильных дорог общего пользования и на открытом пространстве за пределами помещений в населенных пунктах;
15) средства наружной (визуальной) рекламы - технические средства стационарного территориального размещения рекламы;
16) размещение наружной (визуальной) рекламы - доведение рекламной информации до сведения потребителей рекламы с помощью объектов стационарного размещения рекламы, которые характеризуются отсутствием пространственного перемещения;
*Примечание - К объектам стационарного размещения рекламы относятся стенды, световые табло, билборды, транспаранты и другие аналогичные средства;
17) тротуар - элемент дороги, предназначенный для движения пешеходов, примыкающий к проезжей части или отделенный от нее газоном или арычной системой;
18) малые архитектурные формы - объекты декоративного характера и практического использования скульптуры, фонтаны, барельефы, вазы для цветов, павильоны, беседки, скамьи, урны, оборудование и конструкции для игр детей и отдыха взрослого населения;
19) крупногабаритный мусор (КГМ) - отходы потребления и хозяйственной деятельности (бытовая техника, мебель и другие), утратившие свои потребительские свойства и по своим размерам исключающие возможность транспортировки специальными мусороуборочными машинами.
3. Объектами закрепления являются:
1) территория со стороны улиц от границ отведенных участков, ограниченная краем проезжей части;
2) внутри дворовые территории на внутриквартальных территориях;
3) земли, используемые для установки малых архитектурных форм, детских, бельевых, контейнерных площадок, парковок автотранспорта, декоративных сооружений, проездов к дому, заездов во двор (при наличии в одном дворе нескольких землепользователей границы закрепленных территорий определяются пропорционально границам используемых территорий либо по согласованию сторон);
4) территория, временно используемая для хранения, складирования и других целей;
5) отведенная и прилегающая территория;
6) территория охранных зон инженерных сетей.
4. Субъектами закрепления территорий являются как физические, так и юридические лица:
1) кооперативы собственников квартир (далее – КСК);
2) собственники зданий и сооружений лица, земли которым переданы во временное или постоянное землепользование.

Раздел 2. Озеленение

Глава 1. Озеленение территорий

5. Озеленение – элемент комплексного благоустройства и ландшафтной организации территории, обеспечивающее формирование природной среды с активным использованием растительных компонентов, а также поддержание ранее созданной или изначально существующей природной среды на территории населенного пункта.
6. Основными типами насаждений и озеленения являются массивы, группы, солитеры, живые изгороди, кулисы, боскеты, шпалеры, газоны, цветники, различные виды посадок (аллейные, рядовые, букетные). Выбор типов насаждений определяет объемно-пространственную структуру насаждений и обеспечивает визуально-композиционные и функциональные связи участков озелененных территорий между собой и с застройкой местности.
7. На территории области используются различные приемы или формы озеленения: стационарные (посадка растений в грунт), мобильные (посадка растений в специальные передвижные емкости: контейнеры, вазоны), компактные (вертикальное, многоуровневое озеленение).
8. При проектировании озеленения следует обеспечивать: минимальные расстояния посадок деревьев и кустарников до инженерных сетей, зданий и сооружений, размеры комов, ям и траншей для посадки насаждений (таблица 1). Рекомендуется соблюдать максимальное количество насаждений на различных территориях области, ориентировочный процент озеленяемых территорий на участках различного функционального назначения, параметры и требования для сортировки посадочного материала.

Таблица 1. Размеры комов, ям, траншей для посадки деревьев и кустарников

Наименование посадок	Объем кома, м3	Единица измерения	Размер посадочных ям, м	Объем ямы, м3	Площадь ямы, м2	Расход растительной земли при замене
						50%	100%
1	2	3	4	5	6	7	8
Саженцы без кома:
хвойные	-	штук.	1,0х1,0х0,8	0,63	0,79	0,25	0,565
лиственные	-	штук.	0,7х0,7х0,6	0,27	0,38	0,11	0,241
Для деревьев с комом:
0,8х0,8х0,5	0,25	штук.	1,5х1,5х0,85	1,50	1,76	0,48	1,08
1,0х1,0х0,6	0,6	штук.	1,9х1,9х0,85	3,07	3,61	0,99	2,23
1,3х1,3х0,6	1,01	штук.	2,2х2,2х0,85	4,11	4,84	1,24	2,97
1,5х1,5х0,6	1,46	штук.	2,4х2,4х0,85	5,18	5,76	1,49	3,35
1,7х1,7х0,6	1,88	штук.	2,6х2,6х0,85	6,08	6,76	1,68	3,79
2,0х2,0х0,6	3,20	штук.	2,9х2,9х1,05	8,83	8,41	2,25	5,06
Кустарники:
Однорядная живая изгородь б/кома		Погонный метр.	0,5х0,5	0,25	0,5	0,1	0,225
Двухрядная живая изгородь б/кома		Погонный метр.	0,7х0,7	0,35	0,7	0,14	0,315
Кустарники в группах б/кома		штук.	0,5х0,5	0,14	0,29	0,057	0,127
Для кустарников с комом:		штук.
Д-0,5 Н-0,4	0,08	штук.	1,0х0,65	0,51	0,79	0,17	0,39
Д-0,8 Н-0,5	0,25	штук.	1,5х0,85	1,50	1,76	0,48	1,08
Д-1,0 Н-0,6	0,6	штук.	1,9х1,9х0,85	3,07	3,61	0,99	2,23

9. Проектирование озеленения и формирование системы зеленых насаждений на территории области следует вести с учетом факторов потери (в той или иной степени) способности местных экосистем к саморегуляции и повышения роли антропогенного управления. Для обеспечения жизнеспособности насаждений и озеленяемых территорий области необходимо:
1) производить комплексное благоустройство на территориях природного комплекса (далее - ПК) в соответствии с установленными режимами регулирования градостроительной деятельности (далее - РРГД), величиной нормативно допустимой рекреационной нагрузки;
2) учитывать степень техногенных нагрузок от прилегающих территорий;
3) осуществлять для посадок подбор адаптированных пород посадочного материала с учетом характеристик их устойчивости к воздействию антропогенных факторов;
4) при проектировании озеленения на территориях ПК учитывать типичную зональность, рекреационный и ассимиляционный потенциал ландшафтов.
10. На территории области необходимо проводить исследования состава почвы (грунтов) на физико-химическую, санитарно-эпидемиологическую и радиологическую безопасность, предусматривать ее рекультивацию в случае превышения допустимых параметров загрязнения.
11. При озеленении территории общественных пространств и объектов рекреации рекомендуется предусматривать цветочное оформление, устройство газонов, автоматических систем полива и орошения. На территориях области с большой площадью замощенных поверхностей, высокой плотностью застройки и подземных коммуникаций рекомендуется применение мобильных и компактных приемов озеленения.
12. При посадке деревьев в зонах действия теплотрасс следует учитывать фактор прогревания почвы в обе стороны от оси теплотрассы на расстояние: интенсивного прогревания до 2 метров, среднего - 2-6 метров, слабого - 6-10 метров. У теплотрасс не следует размещать: липу, клен, сирень, жимолость ближе 2 метров, тополь, боярышник, кизильник, дерен, лиственницу, березу ближе 3-4 метров.
13. При воздействии неблагоприятных техногенных и климатических факторов на различные территории области следует формировать защитные насаждения, при воздействии нескольких факторов следует выбирать ведущий по интенсивности и (или) наиболее значимый для функционального назначения территории.
14. Для защиты от ветра следует использовать зеленые насаждения ажурной конструкции с вертикальной сомкнутостью полога 60-70%.
15. Шумозащитные насаждения следует проектировать в виде однорядных или многорядных посадок не ниже 7 метров, обеспечивая в ряду расстояния между стволами взрослых деревьев 8-10 метр (с широкой кроной), 5-6 метров (со средней кроной), 3-4 метра (с узкой кроной), подкроновое пространство следует заполнять рядами кустарника.
16. В условиях высокого уровня загрязнения воздуха следует формировать многорядные древесно-кустарниковые посадки: при хорошем режиме проветривания - закрытого типа (смыкание крон), при плохом режиме проветривания - открытого, фильтрующего типа (несмыкание крон).

Раздел 3. Санитарное содержание области

Глава 1. Обеспечение чистоты и порядка

17. Юридическим и физическим лицам необходимо соблюдать чистоту и поддерживать порядок на всей территории области, в том числе и на территориях частных домовладений, не допускать повреждения и разрушения элементов благоустройства (дорог, тротуаров, газонов, малых архитектурных форм, освещения, водоотвода).
18. Текущее санитарное содержание местности осуществляется специализированными предприятиями и заключается в проведении мероприятий, обеспечивающих:
1) содержание и обустройство автомагистралей, дорог, улиц, инженерных сооружений (мостов, дамб, путепроводов), объектов уличного освещения, малых архитектурных форм и других объектов;
2) содержание кладбищ;
3) озеленение и содержание зеленых насаждений;
4) организацию уборки территории города от мусора, отходов и их своевременной вывозки;
5) надлежащее санитарное обустройство территорий: благоустройство площадок для сбора отходов потребления, наличие контейнеров для отходов (за исключением случаев когда их сбор организован непосредственно в специальными автомобили), сушки белья, выгула домашних животных, установку урн в местах общего пользования в соответствии с нормативными требованиями;
6) уборка территории местности, полив, сбор мусора, в зимний период уборка и вывоз снега, обработка проезжей части улиц и пешеходных тротуаров противогололедной смесью, вывоз в установленные места и захоронение отходов потребления, очистка от мусора рек, ручьев, канав, лотков, ливневой канализации и других водопроводных устройств;
7) работы по систематическому содержанию территории в пределах нормативных санитарно-защитных зон;
8) осуществляет единичные работы, во время проведения массовых городских мероприятий.
Содержание и эксплуатация кладбищ должно осуществляется согласно РДС РК 1.04-05-2003, принятый приказом Комитета по делам строительства Министерства индустрии и торговли Республики Казахстан от 26 мая 2004 года за № 251.
19. Физические и юридические лица всех организационно-правовых форм, в том числе владельцы капитальных и временных объектов, в соответствии с требованиями настоящих Правил:
1) обеспечивают санитарное содержание и благоустройство отведенной и закрепленной территории за счет своих средств самостоятельно либо путем заключения договоров со специализированными предприятиями;
2) бережно относятся к объектам любой собственности, информируют соответствующие органы о случаях причинения ущерба объектам государственной собственности;
3) содержат в технически исправном состоянии и чистоте аншлаги с указанием улиц и номеров домов;
4) содержат ограждения (заборы) и малые архитектурные формы в надлежащем состоянии (покраска, побелка с внешней стороны ограждения (забора);
5) благоустройство и уборку прилегающей территории (в пределах 10 метром по периметру объекта), а также уход и содержание цветников, газонов, других зеленых насаждений, элементов благоустройства согласно архитектурным, санитарным и экологическим требованиям в соответствии с действующим законодательством производят собственники и (или) пользователи данных объектов.
20. Физические, юридические лица всех организационно-правовых форм имеют право:
1) объединяться для проведения работ по благоустройству и санитарному содержанию территории;
2) получать информацию от уполномоченных органов по вопросам содержания территорий;
3) участвовать в смотрах, конкурсах, иных массовых мероприятиях по содержанию территорий.
21. Не допускается на улицах, площадях, пляжах, в парках, скверах и других общественных местах:
1) выброс бытового и строительного мусора, отходов производства, тары, спила деревьев, листвы, снега;
2) сжигание мусора, листвы, тары, производственных и бытовых отходов, разведение костров, включая внутренние территории предприятий и частных домовладений;
3) сжигание мусора (ТБО) в контейнерах и на контейнерных площадках предназначенных для складирования ТБО;
4) мойка, очистка и ремонт транспортных средств внутри жилых кварталов и на землях общего пользования, у водоразборных колонок, на водоемах, в местах массового отдыха людей, у подъездов жилых домов;
5) сброс неочищенных вод промышленных предприятий в водоемы;
6) размещение объявлений, плакатов, листовок, различных информационных материалов, нанесения надписей и графических изображений без согласия собственника и (или) вне отведенных для этих целей мест, а равно без предусмотренных законодательством Республики Казахстан необходимых разрешений или согласований, полученных в установленном порядке;
7) выбрасывать на проезжую часть автомобильных дорог мусор, предметы, создающие опасность для движения;
8) выбрасывать из окон зданий, сооружений и жилых домов мусор;
9) выбрасывать на тротуары, на территории скверов, парков и других общественных мест мусор;
10) сброс бытового и строительного мусора, отходов производства, тары, спила деревьев, листвы, снега, жидких отходов, кроме мест, специально отведенных местным исполнительным органом;
11) выгул домашних животных на улицах, площадях, детских дворовых площадках и в местах общего пользования в неустановленных для этих целей мест, а также купание животных в местах предназначенных для купания людей;
12) стирка, а также, сушка белья.
22. Сброс поверхностных вод в ливневую канализацию с территории предприятий и инженерных систем разрешен только при наличии согласований и договора с эксплуатирующими канализационными сетями предприятий.
23. Автотранспортные предприятия и владельцы автотранспортных средств обеспечивают выезд на улицы города транспортных средств в чистом виде.
Не допускается перевозка грунта, мусора, сыпучих строительных материалов, легкой тары, листвы, спила деревьев без покрытия их брезентом или другим материалом, исключающими загрязнение дорог.
Не допускается:
1) размещение объектов различного назначения, а также парковка автотранспортных средств на газонах, цветниках, детских, бельевых и контейнерных площадках, в арках зданий;
2) возведение и установка на проездах дворовых территорий балок, блоков и иных ограждений территорий, препятствующих проезду спецавтотранспорта, а также стоянка разукомплектованных транспортных средств независимо от места их расположения, кроме специально отведенных для стоянки мест.

Глава 2. Организация уборки территорий по области

24. Определение границ уборки территорий осуществляется в соответствии с закрепленными за юридическими и физическими лицами территориями на основе настоящих Правил:
1) по улично-дорожной сети, площадям, общественным местам (зоны отдыха общего пользования, парки, скверы, набережные) - уполномоченным органом;
2) по внутриквартальным и прочим территориям границы в соответствии с паспортом благоустройства, уборки и содержания территории выдаваемым соответствующими акимами.

Глава 3. Порядок уборки территорий по области

1. Уборка проезжей части улиц

25. Уборку и содержание проезжей части улиц по всей ее ширине, площадей, дорог и проездов, парковочных карманов, а также набережных, мостов, путепроводов, разворотных площадок на конечных автобусных маршрутах производят соответствующие предприятия-подрядчики.
26. Подметание дорожных покрытий, осевых и резервных полос, прибордюрной части магистралей, улиц и проездов осуществляется с предварительным увлажнением дорожных покрытий согласно графику, утвержденному уполномоченным органом.
27. Проезжая часть дорог должна быть полностью очищена от всякого вида загрязнений. Осевые, резервные полосы, обозначенные линиями регулирования, должны быть постоянно очищены от песка и различного мелкого мусора.
28. Уборка газонной части разделительных полос, содержание ограждений на проезжей части, тротуарах, газонных и иных элементов благоустройства дороги осуществляется предприятиями, на балансе которых они находятся.
29. Обочины дорог должны быть очищены от мусора. При выполнении работ не допускается вынос мусора на проезжую часть улиц и проездов.

2. Уборка тротуаров и территорий общего пользования

30. Уборка тротуаров, расположенных вдоль улиц и проездов или отделенных от проезжей части газонами, а также тротуаров, прилегающих к ограждениям набережных, производится согласно паспорта благоустройства, уборки и содержания территории.
31. Уборка тротуаров, находящихся на мостах, путепроводах, а также технических тротуаров (подходов), примыкающих к инженерным сооружениям и лестничным сходам, производится предприятиями-владельцами данных инженерных сооружений.
32. Уборка территорий общего пользования, занятых парками, скверами, бульварами, водоемами, пляжами, кладбищами, в том числе расположенными на них тротуарами, пешеходными зонами, лестничными сходами производится субъектами закрепления территорий и организациями, у которых данные объекты находятся на обслуживании и эксплуатации.
33. По остальным тротуарам, расположенным вдоль улиц и проездов, уборка производится предприятиями, ответственными за содержание проезжей части.
34. Тротуары должны быть полностью очищены от грунтово-песчаных наносов, различного мусора.
Субъекты, осуществляющие уборку тротуаров и территорий общего пользования обеспечивают вывоз мусора (дворовой смет, обрезки веток и деревьев).

3. Уборка остановочных и посадочных площадок

35. Уборку остановочных площадок пассажирского транспорта производят предприятия, осуществляющие уборку проезжей части. Остановочные площадки должны быть полностью очищены от грунтово-песчаных наносов, различного мусора.
36. Уборку посадочных площадок общественного транспорта производят владельцы, арендаторы торгово-остановочных комплексов, а при их отсутствии - арендаторы, владельцы торговых комплексов, нежилых помещений, зданий, расположенных в непосредственной близости (в пределах закрепленной территории) предприятия, производящие уборку проезжей части. Границы работ по уборке посадочных площадок определяются уполномоченным органом.
37. Уборка и мойка остановочных комплексов и прилегающих к ним территорий на остановочных площадках общественного пассажирского транспорта осуществляются их владельцами либо предприятиями, производящими уборку проезжей части улицы.
Субъекты, осуществляющие уборку остановочных и посадочных площадей обеспечивают вывоз мусора.

4. Уборка прочих территорий

38. Уборку и содержание отведенных и закрепленных территорий, подъездов к ним от улиц производят юридические и физические лица, в собственности и пользовании которых находятся строения, расположенные на отведенных территориях, самостоятельно или по договору со специализированными предприятиями.
39. Уборку и содержание стоянок автотранспорта, карманов производят субъекты закрепленных территорий.
40. Уборку территорий, прилегающих к отдельно стоящим объектам рекламы, в радиусе до пяти метров от рекламных конструкций, производят собственники рекламных конструкций либо специализированные организации, осуществляющие уборку по договору с собственниками рекламных конструкций.
41. Уборку территорий вокруг мачт и опор установок наружного освещения и контактной сети, расположенных на тротуарах, производят предприятия, отвечающие за уборку тротуаров.
42. Уборку территорий, прилегающих к входам в подземные и надземные пешеходные переходы на расстоянии до пяти метров (в соответствии с паспортом благоустройства, уборки и содержания территории) по периметру наземной части перехода или вестибюля, лестничных сходов и переходов производят предприятия, на балансе которых они находятся.
43. Уборку, благоустройство, поддержание чистоты территорий, въездов и выездов с автомобильных автозаправочных станций (далее – АЗС), автомоечных постов, заправочных комплексов и прилегающих территорий (вплоть до проезжей части) и подъездов к ним осуществляют субъекты закрепления территорий.
44. Уборку территорий, прилегающих к трансформаторным или распределительным подстанциям, иным инженерным сооружениям, работающим в автоматическом режиме (без обслуживающего персонала), а также к опорам высоковольтных линий электропередач, производят владельцы данных объектов. Уборка и содержание территорий охранных зон под надземными трубопроводами производятся собственниками сетей.
45. Уборку мест временной уличной торговли, территорий, прилегающих к объектам торговли (рынки, торговые павильоны, быстровозводимые торговые комплексы, палатки, киоски), в радиусе до 10 метров и до проезжей части улиц производят владельцы, арендаторы, либо временные пользователи объектов торговли. Не допускается складирование тары на прилегающих газонах, крышах торговых палаток, киосков и иных объектах торговли.
46. Уборку территорий платных автостоянок, гаражей, а также подъездных путей, прилегающей территории в радиусе 10 метров производят владельцы и организации, эксплуатирующие данные объекты.
47. Уборку и содержание не используемых и не осваиваемых отведенных территорий, территорий после сноса строений, а также прилегающей территории в радиусе 10 метров производят собственники либо землепользователи, которым отведена данная территория.
48. В период листопада предприятия, ответственные за уборку закрепленных территорий, производят сбор и вывоз опавшей листвы на газонах вдоль улиц и магистралей, дворовых территориях. Сбор листвы к комлевой части деревьев и кустарников не допускается. Не допускается складирование опавшей листвы в контейнерах и на контейнерных площадках, предназначенных для ТБО.
49. При возникновении подтоплений, вызванных сбросом воды (откачка воды из котлованов, аварийных ситуаций на инженерных сетях), а в зимний период при образовании сколов и наледи их ликвидация осуществляется организациями, допустившими данный сброс воды.
50. Вывоз строительного мусора при проведении дорожно-ремонтных работ производится организациями, производящими работы: на главных магистралях города незамедлительно, на остальных улицах и во дворах в течение суток.
51. Ручную зачистку после проведения механизированной уборки от снега и смета прилотковых зон (а в зимнее время формирование куч снега и льда) на площадях, магистралях, улицах и проездах, осуществляют предприятия, организации, учреждения, собственники торговых комплексов и павильонов, нежилых помещений, зданий, расположенных в непосредственной близости (в пределах закрепленной территории), а в случае отсутствия таковых - предприятия, производящие механизированную уборку.
52. Уборка объектов, территорию которых невозможно очистить механизированным способом (из-за недостаточной ширины либо сложной конфигурации), должна производиться вручную.

5. Содержание наземных и подземных инженерных коммуникаций

53. Во избежание засорения водосточной сети не допускается сброс смета и бытового мусора в водосточные коллекторы, дождеприемные колодцы и арычную систему.
54. Профилактическое обследование смотровых и дождеприемных колодцев городской водосточной сети и их очистка производится специализированным предприятием или иными организациями, у которых эти сооружения находятся на балансе, по утвержденным графикам, но не реже одного раза в месяц.
Решетки дождеприемных колодцев должны постоянно находиться в рабочем состоянии. Не допускается засорение, заиливание решеток и колодцев, ограничивающее их пропускную способность.
55. Владельцы подземных инженерных коммуникаций:
1) осуществляют ремонт и содержание подземных коммуникаций, а также своевременно производят очистку колодцев и коллекторов;
2) обеспечивают (собственными силами или с привлечением на договорной основе специализированных предприятий) содержание в исправном состоянии, на одном уровне с полотном дороги, тротуаром, газоном и люками колодцев, а также их ремонт в границах разрушения дорожного покрытия, вызванного неудовлетворительным состоянием коммуникаций;
3) осуществляют контроль за наличием и исправным состоянием люков на колодцах и своевременно производят их замену и восстанавливают в случае утраты;
4) обеспечивают ликвидацию последствий аварий, связанных с функционированием коммуникаций (снежные валы, наледь, грязь, жидкости).
56. Владельцы и эксплуатирующие организации надземных инженерных сооружений обеспечивают санитарное содержание прилегающей территории в границах охранных зон инженерных сетей.
57. В случае предполагаемого разрушения дорожного покрытия, зеленых насаждений, благоустройства территории с целью прокладки, ремонта подземных инженерных коммуникаций, кабелей, труб, необходимо наличие согласования уполномоченного органа в сфере жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта и автомобильных дорог с предъявлением проекта и заключение с данным органом договора по осуществлению указанных работ.

Глава 4. Особенности уборки территорий в зимний период

1. Общие положения

58. Организации, отвечающие за уборку территорий (службы заказчиков и подрядные организации), в срок до 1 октября текущего года производят завоз, заготовку и складирование необходимого количества противогололедных материалов.
59. Уборка и вывоз снега от края проезжей части производится силами предприятий, несущих ответственность за уборку проезжей части данной улицы или проезда.
60. При уборке дорог в парках, лесопарках, садах, скверах, бульварах и иных зеленых зонах допускается складирование снега, не содержащего химических реагентов, на заранее подготовленные для этих целей площадки, при условии сохранности зеленых насаждений и обеспечения оттока талых вод.
61. В зимний период дорожки, садовые скамейки, урны, прочие элементы и малые архитектурные формы, а также пространство перед ними и с боков, подходы к ним должны быть очищены от снега и наледи.
62. Наледь на тротуарах и проезжей части дорог, образовавшаяся в результате аварий на инженерных сетях, скалывается и убирается предприятиями-владельцами сетей. Сколотый лед вывозится в установленные места.
63. Технология и режимы производства уборочных работ на проезжей части улиц и проездов, тротуаров и дворовых территориях должны обеспечить беспрепятственное движение транспортных средств и пешеходов независимо от погодных условий.
64. Не допускается:
1) выдвигать или перемещать на проезжую часть магистралей, улиц и проездов, тротуары и газоны снег, счищаемый с внутриквартальных проездов, дворовых территорий, территорий предприятий, организаций, строительных площадок, торговых объектов;
2) применение технической соли и жидкого хлористого кальция в качестве противогололедного реагента на тротуарах, посадочных площадках остановках городского пассажирского транспорта, в парках, скверах, дворах и прочих пешеходных и озелененных зонах;
3) роторная переброска и перемещение загрязненного и засоленного снега, а также скола льда на газоны, цветники, кустарники и другие зеленые насаждения.

2. Зимняя уборка улиц и магистралей

65. К первоочередным операциям зимней уборки относятся:
1) обработка проезжей части дорог противогололедными материалами;
2) очистка от снега;
3) формирование снежного вала для последующего вывоза;
4) выполнение разрывов в валах снега на перекрестках, у остановок местного пассажирского транспорта, подъездов к административным и общественным зданиям, выездов из дворов.
66. К операциям второй очереди относятся:
1) удаление снега (вывоз);
2) зачистка дорожных лотков после удаления снега;
3) скалывание льда и удаление снежно-ледяных образований.
67. Обработка проезжей части дорог противогололедными материалами должна осуществляться с выдержкой 20-40 минут с момента начала снегопада для образования слоя снега, достаточного для закрепления в нем хлоридов.
68. В случае получения от метеорологических служб заблаговременного предупреждения об угрозе возникновения массового гололеда обработка проезжей части эстакад, мостовых сооружений производится до начала выпадения осадков.
69. На зимний период предусматривается круглосуточное дежурство машин распределителей твердых реагентов и плужно-щеточных снегоочистителей.
70. Все машины для распределения противогололедных материалов, находящиеся на круглосуточном дежурстве, закрепляются для работы за определенными улицами и проездами (маршрутные графики работы); копия маршрутного графика выдается водителю вместе с путевым листом.
71. С началом снегопада в первую очередь обрабатываются противогололедными материалами наиболее опасные для движения транспорта участки магистралей и улиц – крутые спуски и подъемы, мосты, эстакады, тоннели, на перекрестках и остановках общественного транспорта, а также другие места, где может потребоваться экстренное торможение.
72. По окончании обработки наиболее опасных для движения транспорта мест необходимо приступить к сплошной обработке проезжей части противогололедными материалами. Данная операция начинается с первой от бортового камня полосы движения транспорта, по которой проходят маршруты движения пассажирского транспорта.
Время, необходимое на сплошную обработку противогололедными материалами всей территории, закрепленной за дорожно-уборочной организацией, не должно превышать четырех часов с момента начала снегопада.
73. После завершения механизированного подметания проезжая часть должна быть очищена на всю ширину от снежных накатов и наледей.
74. Снег, счищаемый с проезжей части улиц и проездов, а также с тротуаров сдвигается к краю проезжей части улиц и проездов для временного складирования снежной массы.
75. Формирование снежных валов не допускается:
1) на пересечениях всех дорог и улиц и проездов на одном уровне и вблизи железнодорожных переездов в зоне треугольника видимости;
2) ближе 5 метров от пешеходного перехода;
3) ближе 20 метров от остановочного пункта общественного транспорта;
4) на участках дорог, оборудованных транспортными ограждениями или повышенным бордюром;
5) на тротуарах.
76. При формировании снежных валов у края дороги не допускается вынос снега на тротуары и газоны.
77. На улицах и проездах с односторонним движением транспорта, в том числе на магистралях с разделительной полосой в виде скверов, газонов и бетонных блоков, зоны, со стороны которых начинается подметание проезжей части, должны быть в течение всего зимнего периода постоянно очищены от снега и наледи до бортового камня.
78. При временном складировании снежного вала по краю дороги у бортового камня должен быть расчищен лоток шириной не менее 0,5 метр между валом и бортовым камнем для пропуска талых вод в период оттепели.
Складирование вала на ливнеприемниках не допускается.
79. В валах снега на остановках местного пассажирского транспорта и в местах наземных пешеходных переходов должны быть сделаны разрывы:
1) на остановках от 30 метров до 50 метров;
2) на переходах, имеющих разметку, - на ширину разметки, не имеющих разметки, - не менее 5 метра.
Въезды, выезды во дворы, внутриквартальные проезды должны быть расчищены в первую очередь после механизированного очистки от снега.
80. Вывоз снега с улиц и проездов осуществляется в два этапа:
1) первоочередной (выборочный) вывоз снега от остановок местного пассажирского транспорта, наземных пешеходных переходов, с мостов и путепроводов, мест массового посещения населения (крупных универмагов, рынков, гостиниц, вокзалов, театров), въездов на территорию больниц и других социально важных объектов осуществляется в течение 24 часов после окончания снегопада;
2) окончательный (сплошной) вывоз снега производится по окончании первоочередного вывоза в соответствии с очередностью, определяемой уполномоченным органом.
81. После каждого прохода снегопогрузчика производится операция по зачистке дорожного покрытия у края дороги и у бортового камня от остатков снега и наледи с последующим их вывозом.
Вывоз снега с улиц и проездов должен осуществляться на специально подготовленные площадки-снегосвалки. Не допускается вывоз снега на не согласованные в установленном порядке места.
Места под снегосвалки определяются уполномоченным органом по согласованию с природоохранными органами.
82. Места временного складирования снега после снеготаяния должны быть очищены от мусора и благоустроены.

3. Уборка тротуаров, посадочных площадок на остановках наземного пассажирского транспорта, пешеходных дорожек

83. В период снегопадов и гололеда:
1) тротуары, посадочные площадки на остановках и другие пешеходные зоны на всю ширину должны обрабатываться противогололедными материалами (песок, щебеночный отсев) и быть очищены от свежевыпавшего и уплотненного снега;
2) снегоуборочные работы (механизированное подметание и ручная очистка) на тротуарах, пешеходных дорожках и посадочных площадках начинаются сразу по окончании снегопада. При длительных интенсивных снегопадах циклы снегоочистки и обработки противогололедными материалами (песок, щебеночный отсев) должны повторяться после каждых 5 сантиметров выпавшего снега.

4. Зимняя уборка дворовых территорий

84. Тротуары, дворовые территории и проезды должны быть очищены от снега и наледи до асфальта. При возникновении наледи (гололеда) производится обработка песком либо щебеночным отсевом.
85. Снег, счищаемый с дворовых территорий и внутриквартальных проездов, разрешается складировать на территориях дворов в местах, не препятствующих свободному проезду автотранспорта и движению пешеходов.
86. Не допускается повреждение зеленых насаждений при складировании снега.
87. Складирование снега на внутридворовых территориях должно предусматривать отвод талых вод.
88. В зимнее время собственниками зданий, строений и сооружений должна быть организована своевременная очистка кровель от наледи и сосулек.
89. Очистка кровель зданий на сторонах, выходящих на пешеходные зоны, должна производиться немедленно с предварительной установкой ограждения опасных участков.
90. Очистка крыш зданий от сосулек и наледеобразований со сбросом его на тротуары допускается только в светлое время суток с поверхности ската кровли, обращенной в сторону улицы. Сброс сосулек и наледи с остальных скатов кровли, а также плоских кровель должен производиться на внутренние дворовые территории. Перед сбросом наледеобразований необходимо провести охранные мероприятия, обеспечивающие безопасность движения пешеходов. Сброшенные с кровель зданий (строений и сооружений) наледь и сосульки немедленно убираются и размещаются у края проезжей части для последующего вывоза предприятием, убирающим проезжую часть улицы.
91. Не допускается сбрасывать снег, лед и мусор в воронки водосточных труб, а также сбрасывать в контейнеры и на контейнерные площадки, предназначенные для ТБО.

Глава 5. Уборка территорий в летний период

1. Общие положения

92. Подметание дорожных покрытий (в том числе осевых и резервных полос) магистралей, улиц и проездов осуществляется с предварительным увлажнением дорожных покрытий в дневное время с 8 часов до 21 часов, а на площадях, магистралях и улицах с интенсивным движением транспорта - в ночное время.
93. Мойка дорожных покрытий проезжей части площадей, магистралей, улиц и проездов производится в ночное (с 23 часов до 6 часов), а при необходимости и в дневное время.
94. При мойке проезжей части не допускается выбивание струей воды смета и мусора на тротуары, газоны, посадочные площадки, павильоны остановок пассажирского транспорта, близко расположенные фасады зданий, объекты торговли.
95. В жаркие дни (при температуре воздуха выше +25^о С) полив дорожных покрытий производится в период с 12 часов до 16 часов (с интервалом в два часа).

2. Требования к летней уборке дорог

96. Проезжая часть должна быть полностью очищена от всякого вида загрязнений и промыта. Осевые, резервные полосы, обозначенные линиями регулирования, должны быть постоянно очищены от песка и различного мелкого мусора.
97. Двухметровые зоны у края дороги и у борта, а также тротуары и посадочные площадки остановок пассажирского транспорта должны быть полностью очищены от грунтово-песчаных наносов и загрязнений различным мусором и промыты.
98. Обочины дорог должны быть очищены от крупногабаритного и другого мусора.
99. Разделительные полосы, выполненные из железобетонных блоков, должны быть постоянно очищены от песка, грязи и мелкого мусора по всей поверхности. Шумозащитные стенки, металлические ограждения, дорожные знаки и указатели должны содержаться в чистоте.
100. В полосе отвода городских, районных дорог высота травяного покрова по обочинам, а также разделительным полосам, выполненным в виде газонов, не должна превышать 15 сантиметров. Не допускается засорение полосы различным мусором.

3. Летняя уборка дворовых территорий

101. Очистка дворовых территорий, внутридворовых проездов и тротуаров от смета, пыли и мелкого бытового мусора, их мойка, а также поддержание чистоты в течение дня, обеспечивается субъектами закрепления территории.
102. Поливочные краны для мойки и поливки из шлангов дворовых территорий должны быть оборудованы в каждом домовладении, содержаться в исправном состоянии.
103. Собственники некапитальных объектов (автостоянки, боксовые гаражи, ангары, складские подсобные строения, сооружения, объекты торговли и услуг) заключают договоры на санитарную очистку и уборку закрепленных территорий либо производят ее самостоятельно.

Глава 6. Сбор, временное хранение на территориях и вывоз отходов

104. Физические и юридические лица складируют ТБО в контейнеры, предназначенные для ТБО.
Контейнеры для сбора ТБО оснащают крышками. Расстояние от контейнеров до краев площадки предусматривают не менее 1 метр. Площадку размещают на расстоянии не менее 25 метров и не более 100 метров от жилых и общественных зданий, организаций всех профилей, спортивных площадок и мест отдыха населения. Площадка для таких контейнеров должна быть ограждена с трех сторон на высоту 1,5 метра.
105. Вывоз ТБО осуществляется мусоровывозящими организациями в установленные уполномоченным органом сроки. Мусоровывозящие организации своевременно оказывают услуги по мусороудалению и доставке ТБО на специализированные предприятия, производящие сортировку, обезвреживание и переработку ТБО с последующей его утилизацией.
106. Вывоз КГМ, дворового смета, металлолома, строительного мусора, обрезок веток и деревьев (отходов) производится самими предприятиями, учреждениями и физическими лицами, либо мусоровывозящими предприятиями на основании договора о вывозе соответствующего мусора.
107. Физическим и юридическим лицам, осуществляющие строительство и (или) ремонт недвижимых объектов необходимо заключать договоры на утилизацию строительного мусора либо производить его вывоз самостоятельно или по договору с мусоровывозящим предприятием.
108. На территории домовладений должны быть выделены специальные площадки для размещения контейнеров с удобными подъездами для транспорта. Для сбора твердых бытовых отходов следует применять металлические контейнеры стандартного объема 0,75 метр³.
109. Предприятиям, организациям, иным хозяйствующим субъектам, на территории (отведенной, закрепленной, внутридворовой) которых находятся контейнерные площадки, необходимо своевременно заключать договоры на вывоз ТБО и КГМ и не допускать сжигание бытовых отходов в контейнерах.
110. Организациям, эксплуатирующим и обслуживающим контейнерные площадки и контейнеры, необходимо:
1) обеспечить надлежащее санитарное содержание контейнерных площадок и прилегающих к ним территорий в радиусе не менее 20 метр;
2) производить их своевременный ремонт и замену непригодных к дальнейшему использованию контейнеров;
3) принимать меры по обеспечению регулярной мойки, дезинфекции, дезинсекции, дератизации против мух, грызунов мусороприемных камер, площадок, а также сборников отходов.
111. Площадки для установки контейнеров должны быть удалены от жилых и общественных зданий, спортивных площадок и от мест отдыха населения. Размер площадок должен быть рассчитан на установку необходимого количества контейнеров.
112. Размещение контейнерных площадок необходимо согласовывать с органами архитектуры, земельных отношений, государственного санитарно-эпидемиологического надзора.
113. Уборку мусора, просыпавшегося при выгрузке из контейнеров в мусоровоз, производят работники организации, осуществляющей вывоз ТБО и КГМ.
114. Мусороприемная камера должна быть закрыта на замок, вход посторонних лиц в мусороприемную камеру не допускается.
115. Эксплуатацию мусоропровода осуществляет эксплуатирующая организация, в ведении которой находится жилой дом.
116. Эксплуатационным организациям рекомендуется обеспечить:
1) исправность мусоропровода и мусороприемной камеры;
2) бесшумную работу мусоропровода, для чего крышки загрузочных клапанов мусоропровода на лестничных клетках должны быть герметичны, иметь плотный привод, снабженный резиновыми прокладками;
3) ежемесячное проведение профилактических дезинфекционных мероприятий (дезинфекция, дезинсекция и дератизация) мусороприемных камер и стволов.
117. В случае невозможности установления лиц, ответственных за несанкционированные свалки, удаление отходов и рекультивация мест несанкционированных свалок, в том числе и на прилегающей территории, производятся за счет средств собственника территории либо землепользователя в сроки, установленные уполномоченным органом.
118. На вокзалах, рынках, в аэропорту, парках, зонах отдыха, на площадях, в учреждениях образования, здравоохранения и других местах массового посещения людей, на улицах, остановках общественного пассажирского транспорта, у входа в торговые объекты должны быть установлены урны для мусора. Урны устанавливаются на расстоянии не менее 50 м одна от другой в местах массового посещения населения; во дворах, в парках, на площадях и других территориях на расстоянии от 10 до 100 метров.
На остановках пассажирского транспорта и у входов в торговые объекты устанавливают по две урны.
119. Установка, очистка и мойка урн производятся предприятиями подрядчиками, эксплуатирующими территории, либо хозяйствующими субъектами, во владении или пользовании которых находятся территории. Очистка урн производится по мере их заполнения.
120. Мойка урн производится по мере загрязнения, но не реже одного раза в неделю.

Глава 7. Установка и содержание временных сооружений для мелкорозничной торговли, а также содержание зон отдыха общего пользования

121. Установка объектов мелкорозничных временных торговых точек (павильонов) осуществляется в соответствии с действующими нормами и правилами.
122. Архитектурное и декоративно-цветовое оформление объектов мелкорозничной торговли согласовывается с городским, районным органом в сфере архитектуры и градостроительства. Ремонт и окраска объектов мелкорозничной торговли должны производиться за счет их владельцев с учетом сохранения внешнего вида и цветового решения, согласованных с городским, районным органом в сфере архитектуры и градостроительства.
123. Транспортное обслуживание объектов и комплексов мелкорозничной торговли не должно препятствовать безопасности движения транспорта и пешеходов на прилегающих магистралях и пешеходных направлениях. Стоянка автотранспорта, осуществляющего доставку товара, загрузка торговых точек товаром осуществляются только со специально отведенных для этого мест. Не допускается складирование, рекламирование товаров путем выставления их образцов на тротуарах, пешеходных дорожках и на газонах.
124. Владельцам торговых точек необходимо следить за сохранностью благоустройства прилегающих территорий. Владельцы торговых точек, нанесшие ущерб прилегающим объектам благоустройства, зеленым насаждениям, газонам, восстанавливают объекты благоустройства в первоначальном виде за счет собственных средств.
125. Реализация овощей, фруктов и бахчевых культур вне объектов допускается в установленных местными исполнительными органами местах.
126. На объектах мелкорозничной торговли устанавливают умывальник, емкость с крышкой для сбора мусора и отходов, место для хранения личных вещей продавца.
127. Продавец объекта мелкорозничной торговли содержит объект, прилегающую территорию в чистоте, предохраняет продукты от загрязнения, носит чистую специальную одежду (халат, перчатки, колпак).
128. Территория объекта содержится в чистоте. Ежедневно по окончании рабочего дня проводится основная уборка, в течение дня – текущая. В зимний период года территория, подъездные пути и площадки перед торговыми павильонами очищаются от снега и льда, во время гололеда посыпаются песком, в летнее время поливаются.
Не допускается складирование тары и запасов товаров на территории, прилегающей к объекту торговли.
129. Для посетителей и персонала на территории рынка оборудуются туалеты, устройства для мытья рук, торгового инвентаря, фруктов и овощей, с расчетным числом кранов не менее одного на каждые 50 торговых мест.
130. Санитарные узлы и умывальники на рынке содержатся в исправности, чистоте и ежедневно дезинфицируются.
131. Содержание зон отдыха общего пользования – парков, скверов, бульваров, пляжей осуществляется уполномоченными органами, за которыми закреплены данные объекты.
Работы по уборке и текущему содержанию зон отдыха общего пользования производят специализированные предприятия на основании договоров с администраторами бюджетных программ.
132. Архитектурное и декоративно-цветочное оформление элементов благоустройства, сооружений и малых архитектурных форм, изменение планировки территории зон отдыха общего пользования согласовываются с городскими, районными отделами архитектуры и уполномоченными органами.
133. Парки и пляжи помимо установленных урн должны быть оснащены специальными площадками для размещения контейнеров.
134. На территории парков и пляжей должны быть обустроены общественные туалеты, отвечающие требованиям соответствующих норм и правил.
135. На территории зон отдыха общего пользования разрешается размещение объектов общественного питания и мелкорозничной торговли в соответствии с действующими нормативными требованиями. Владельцы данных объектов заключают договоры со специализированными предприятиями на санитарную очистку и уборку отведенных и прилегающих территорий, либо производят ее самостоятельно в соответствии с действующими требованиями. Ремонт и окраска данных объектов должны производиться за счет их владельцев.
136. На территории зон отдыха общего пользования не допускается:
1) сжигание мусора, листвы, разведение костров, мойка и чистка транспортных средств;
2) размещение объектов на газонах, цветниках, тротуарах;
3) использование мангалов, приготовление шашлыков и других блюд на открытом огне;
4) использование громкой музыки после 23 часов.
137. Бутики, мелкорозничные временные торговые и иные павильоны из легкой конструкции, не имеющие правоустанавливающих документов на землю и на сооружения по уведомлению городского, районного уполномоченного органа в сфере архитектуры и градостроительства должны быть демонтированы (снесен) собственником в течение 7 суток.

Глава 8. Содержание малых архитектурных форм (ограждений)

138. Территории жилой застройки, общественные зоны, скверы, улицы, парки, площадки для отдыха оборудуются малыми архитектурными формами.
139. Строительство и установка оград и заборов допускается только после согласования в установленном порядке и с разрешения городского, районного органа в сфере архитектуры и градостроительства.
140. Малые архитектурные формы могут быть стационарными и мобильными, их количество и размещение определяются проектами благоустройства территорий.
141. Малые архитектурные формы для территорий общественной застройки, площадей, улиц, скверов и парков, набережных изготавливаются по индивидуальным и типовым проектам.
142. Проектирование, изготовление и установка малых архитектурных форм при новом строительстве в границах застраиваемого участка осуществляются заказчиком в соответствии с утвержденной проектно-сметной документацией.
143. Конструктивные решения малых архитектурных форм должны обеспечивать их устойчивость, безопасность пользования.
144. Юридические и физические лица, владельцы малых архитектурных форм, осуществляют их замену, ремонт и покраску за свой счет.

Глава 9. Содержание строительных площадок и участков

145. До начала строительной деятельности (новое строительство, реконструкция, ремонт, снос существующих построек) на отведенном участке застройщик (владелец объекта при ремонте, реконструкции) производит обустройство строительной площадки, участков работ в соответствии с проектом организации строительства, генеральным планом объекта;
при проведении работ по постутилизации (сносу) объектов - в соответствии с необходимыми техническими решениями по сносу либо в соответствии с проектом сноса зданий или сооружений.
146. Для обустройства строительной площадки (участка сноса) застройщик, владелец объекта получает разрешение на проведение подготовительных работ в органе государственного архитектурно-строительного контроля.
Строительную площадку (участок сноса) необходимо обустроить согласно требованиям соответствующих норм и правил с соблюдением следующих обязательных требований:
1) строительная площадка ограждается по всему периметру сплошным ограждением, исключающим доступ посторонних лиц и вынос загрязнений на прилегающую территорию;
2) в местах массового прохода людей ограждение необходимо оборудовать сплошным защитным козырьком;
3) ограждение необходимо изготовить из железобетонных или железных, либо иных металлических материалов, согласованных с городским, районным уполномоченным органом в сфере архитектуры и градостроительства;
4) конструкции ограждения необходимо жестко закрепить и выравнить в горизонтальном и вертикальном направлениях, покрасить, придать опрятный внешний вид без проемов, поврежденных участков, посторонних объявлений и надписей;
5) высота ограждения должна быть не менее двух метров от уровня рельефа местности, не иметь зазоров в нижней части;
6) при строительстве небольших пристроек к существующим строениям либо отдельных выходов допускается устройство ограждения высотой два метра;
7) со строительной площадки предусматривается минимальное количество выездов с выходом на второстепенные улицы с установкой ворот либо шлагбаума;
8) у выездов устанавливаются информационные щиты;
9) необходимо, чтобы освещение было по всему периметру ограждения, в местах массового прохода людей освещение необходимо сделать по всему периметру на две стороны;
10) внутриплощадочные дороги и подъездные пути к строительным площадкам необходимо обустроить и положить покрытие в соответствии с генеральным планом объекта, обеспечить их примыкание к асфальтированным проездам;
11) на выездах оборудуются пункты мойки (очистки) колес транспортных средств и осуществляется мойка колес автомобилей;
12) на строительной площадке предусматриваются мероприятия по содержанию территории в чистоте и порядке, организации водоотвода поверхностных и грунтовых вод, недопущению отрицательного влияния на благоустройство и близлежащие строения;
13) для сбора строительного и бытового мусора необходимо установить контейнеры и бункеры-накопители, организовать своевременный вывоз мусора;
14) прилегающую к строительной площадке (участку сноса) территорию также необходимо содержать в надлежащем состоянии и периодически убирать;
15) необходимо предусмотреть меры по исключению выноса за пределы строительной площадки строительных материалов, мусора (синтетические пленки, пологи, стружки, опилки, упаковочный материал);
16) не допускается сбрасывание отходов и мусора с этажей объектов без применения закрытых лотков и бункеров-накопителей;
17) при работах на фасадах зданий, сооружений необходимо предусмотреть сетчатое ограждение, выполненное из сеток, специально предусмотренных для этих целей и соответствующих по своим качествам декоративным, прочностным и пожаробезопасным требованиям;
18) ограждения из сеток навешиваются на специально изготовленные для этих целей крепления по фасаду здания либо на конструкциях установленных лесов;
19) сетки натягиваются и закрепляются по всей поверхности для придания им устойчивости; не допускаются искривление и провисание сеток;
20) при необходимости обеспечивается обустройство тротуаров, пешеходных галерей, настилов, перил, объездных и временных дорог и содержание их в исправном состоянии;
21) разборку строений на участках сноса следует начинать только после выполнения мероприятий по подготовке площадки;
22) в целях исключения внезапного обрушения элементов зданий следует начинать разборку с верхних конструкций.
147. Все материалы и грунт размещаются только в пределах огражденной территории.
Вынутый грунт (за исключением плодородного), отходы сноса, мусор немедленно вывозятся на полигон твердых бытовых отходов, не допускается складирование материалов, мусора, установка строительной техники и механизмов, парковка и загрузка транспорта за пределами огражденной территории.
148. Для организации своевременного вывоза бытового и строительного мусора, снега и льда на соответствующие полигоны, застройщик либо подрядчик, при получении разрешения на обустройство строительной площадки, заключает договоры со специализированными предприятиями.
149. Застройщиком обеспечивается своевременный вывоз строительного и бытового мусора.
150. Застройщик либо подрядчик организовывает обязательное отделение строительных отходов от других видов непосредственно на строительной площадке или в специальном месте. Не допускается смешивание строительного мусора с другими отходами на свалках и полигонах.
151. После завершения строительства (сноса), застройщику необходимо восстановить нарушенное благоустройство на прилегающей к строительной площадке территории, а также на территориях, использованных для временного проезда, прохода пешеходов, под временные сооружения, для складирования материалов, прокладки инженерных сетей и прочих нужд.

Глава 10. Художественное оформление и реклама

152. Изготовление и монтаж рекламных металлоконструкций и элементов хозяйства необходимо устанавливать согласно эскизному проекту на местах, согласованных с уполномоченным органом в области архитектуры, сроком 30 дней с момента подписания договора с уполномоченным органом.
153. Объекты наружной (визуальной) рекламы и информации, размещенные как на прилегающей территории, так и на зданиях, рекламных носителях, должны содержаться в чистоте и быть освещены в ночное время специальными осветительными приборами. Их содержание в надлежащем состоянии обеспечивают юридические и физические лица, на которых оформлена разрешительная документация.
154. После монтажа и демонтажа рекламной конструкции еҰ собственник восстанавливает благоустройство территории или объекта размещения.
155. Не допускается заезд автотранспорта на газоны при смене изображений (плакатов) на рекламных конструкциях.
156. Предприятия и организации обеспечивают эстетический внешний вид прилегающей территории и фасада здания. На входной группе необходимо разместить внешнюю вывеску, то есть информацию о профиле предприятия, его фирменном наименовании, товарном знаке (без использования перечня товаров или услуг), информирующую потребителя о местонахождении предприятия и указывающую место входа в него.
157. Допускается размещение информационных плакатов в виде печатного материала, размещаемого в витрине (окне) предприятия, на его двери, предназначенных для доведения до сведения потребителя информации о режиме работы предприятия.
158. Витрины могут быть оформлены с внутренней стороны элементами декоративного или праздничного оформления которое должно отвечать эстетическим требованиям.
159. Организация, размещение и демонтаж праздничного оформления в местах общего пользования осуществляется соответствующими службами.
160. Не допускается наклеивание и развешивание на зданиях, заборах, павильонах общего пассажирского транспорта, опорах освещения, деревьях каких-либо объявлений и других информационных сообщений.
Организация работ по удалению самовольно размещаемых рекламных и иных объявлений, надписей и изображений со всех объектов (фасадов зданий и сооружений, магазинов, опор контактной сети и наружного освещения) осуществляется собственниками или арендаторами указанных объектов.
161. Размещение наружной (визуальной) рекламы в полосе отвода автомобильных дорог общего пользования и в городских и сельских населенных пунктов осуществляется в виде плакатов, стендов, световых табло, билбордов, транспарантов, афиш, рекламно-информационных знаков и иных объектов стационарного размещения рекламы.
162. Размещение средства объекта наружной (визуальной) рекламы допускается при наличии разрешения, выдаваемого:
городским, районным уполномоченным органом в сфере архитектуры и городским, районным уполномоченным органом по вопросам автомобильных дорог при размещении объекта рекламы в полосе отвода и придорожных полосах автомобильных дорог общего пользования, хозяйственных и частных автомобильных дорог;
городским, районным уполномоченным органом в сфере архитектуры при размещении средств наружной (визуальной) рекламой городских и сельских населенных пунктах.
163. Наружная (визуальная) реклама не должна:
снижать транспортно-эксплуатационные качества дороги;
нарушать требования безопасности движения транспортных средств и охраны окружающей среды;
иметь сходство с дорожными знаками, ухудшать их видимость или эффективность восприятия;
ослеплять пользователей дороги;
мешать восприятию водителем дорожной обстановки или эксплуатации транспортного средства;
отрицательно влиять на активную, пассивную и послеаварийную безопасность движения транспортных средств;
передавать информацию через изображение с движущимися элементами, если вся рекламная информация появляется не одновременно;
издавать звуки, которые могут быть услышаны в пределах автомобильной дороги лицами с нормальным слухом;
ограничивать территорию видимости и обзора камер видеонаблюдения органов внутренних дел.
164. Не допускается размещать наружную (визуальную) рекламу на территории памятников истории и культуры, культовых объектов, а также на особо охраняемых природных территориях.
165. Тексты средств наружной (визуальной) рекламы должны предоставляться участникам дорожного движения на государственном и русском языках, а также на других языках, по усмотрению рекламодателя. Перевод содержания рекламы с одного языка на другой не должен искажать ее основной смысл. Размер текста должен обеспечивать его прочтение с ближайшей полосы движения транспортных средств. Данный текст должен быть согласован с городским, районным уполномоченным органом в области развития языка.
166. Не допускается наружная (визуальная) реклама товаров (работ, услуг), запрещенных к производству и реализации в соответствии с законодательством Республики Казахстан. Если деятельность, осуществляемая рекламодателем, подлежит лицензированию, то при рекламе соответствующего товара (работ, услуг), а также при рекламе деятельности самого рекламодателя необходимо указывать номер лицензии и наименование органа, выдавшего ее.
167. Не допускается рекламирование продукции, подлежащей обязательному подтверждению соответствия, не прошедшей декларирование и (или) сертификацию в порядке, установленном в государственной системе технического регулирования Республики Казахстан.
При размещении рекламы необходимо указывать номер декларации и (или) сертификата соответствия на продукцию, прошедшую обязательное подтверждение соответствия и наименование органа по подтверждению соответствия их зарегистрировавших или выдавших.
168. Яркость элементов изображения наружной (визуальной) рекламы при внутреннем и внешнем освещении не должна превышать фотометрические характеристики дорожных знаков по СТ РК 1125 «Знаки дорожные».
169. Конструкции средств наружной (визуальной) рекламы следует проектировать, изготовлять и устанавливать с учетом нагрузок и воздействий, соответствующих требованиям и иных нормативных документов, принятых и (или) разрешенных для применения в установленном порядке.
170. Соответствие проектной документации и конструкции средств наружной (визуальной) рекламы строительным нормам и правилам и иными нормативным документам должно быть подтверждено заключениями соответствующих уполномоченных государственных органов или признанными ими организациями.
171. Конструктивные элементы жесткости и крепления (болтовые соединения, элементы опор, технологические косынки) должны быть закрыты декоративными элементами.
172. Не допускается повреждение сооружений при креплении к ним средств размещения рекламы, а также снижение их прочности и устойчивости.
173. В средствах наружной (визуальной) рекламы используют осветительные приборы промышленного изготовления, обеспечивающие требования электро- и пожаробезопасности. Осветительные приборы и устройства, подключаемые к электросети, должны соответствовать требованиям Правил устройства электроустановок, а их эксплуатация — требованиям Правил эксплуатации и техники безопасности.
174. При внутреннем или наружном освещении рекламы осветительные приборы и устройства должны быть установлены таким образом, чтобы исключить прямое попадание световых лучей на проезжую часть.
175. Крепление осветительных приборов и устройств должно обеспечивать их надежное соединение с опорной частью конструкции и выдерживать нагрузки (нормативные ветровую, снеговую, вибрационную и другие) и воздействие в соответствии.
176. Включение и выключение подсветки рекламы должно производиться одновременно с включением и выключением уличного, наружного освещения.
177. Смена рекламной информации на средствах наружной (визуальной) рекламы должна проводиться без заезда транспортных средств на газоны с соблюдением требований безопасности дорожного движения.
178. Средства наружной (визуальной) рекламы не должны снижать безопасность дорожного движения, ограничивать видимость технических средств организации дорожного движения, уменьшать габарит инженерных сооружений.
179. Средства наружной (визуальной) рекламы не должны размещаться:
на одной опоре, в створе и в одном сечении с дорожными знаками и светофорами;
в местах, где на 150 метров участка дороги установлено более 3-х знаков организации дорожного движения;
на участках дорог со сложными дорожными условиями;
на аварийно-опасных участках дорог и улиц, ближе 250 метров от железнодорожных переездов, мостовых сооружении, в туннелях и под путепроводами, а также на расстоянии менее 350 метров от них вне населенных пунктов и 50 метров в населенных пунктах, непосредственно над въездами в туннели и выездами из туннелей и ближе 50 метров от них;
на участках автомобильных дорог и улиц с высотой насыпи земляного полотна более 2 метров;
на участках автомобильных дорог вне населенных пунктов с радиусом кривой в плане менее 1200 метров, в населенных пунктах на участках дорог и улиц с радиусом кривой в плане менее 600 метров;
на уклонах более 40 %;
над проезжей частью и обочинами дорог (кроме «перетяжек» в селитебных зонах);
на дорожных ограждениях и направляющих устройствах;
на подпорных стенах, деревьях, скалах и иных природных объектах;
на участках автомобильных дорог с расстоянием видимости менее 350 метр вне населенных пунктов и 150 метров в населенных пунктах;
ближе 25 метров от остановок маршрутных транспортных средств; на пешеходных переходах и пересечениях автомобильных дорог на одном уровне, а также на расстоянии менее 150 метров от них вне населенных пунктов, 50 метров – в населенных пунктах;
справа или слева от автомобильной дороги или улицы на расстоянии менее 10 метров от бровки земляного полотна автомобильной дороги вне населенных пунктов и на расстоянии менее 5 метров от бровки земляного полотна автомобильной дороги (бордюрного камня) – в населенных пунктах;
справа или слева от автомобильной дороги или улицы на расстоянии менее высоты средства наружной (визуальной) рекламы, если верхняя точка находится на высоте более 10 метр или менее 5 метров над уровнем проезжей части.
180. На автомобильных дорогах нижний край рекламного щита или закрепляющих его конструкций размещают на высоте не менее 2 метров от уровня поверхности участка, на котором расположено средство размещения рекламы, а на территории городских и населенных пунктов — на высоте не менее 4,5 метра.
181. Расстояние в плане от фундамента до имеющихся подземных коммуникаций должно быть не менее 1 метра.
182. Удаление средств наружной (визуальной) рекламы от линий электропередачи осветительной сети должно быть не менее 1 метра.
183. При размещении средств наружной (визуальной) рекламы на разделительной полосе расстояние от края конструкции (рекламного щита) или опоры до края проезжей части должно составлять не менее 2,5 метров.
Если расстояние от края конструкции (рекламного щита) или опоры до края проезжей части не более 4 метров, должны быть установлены дорожные ограждения первой группы по СТ РК 1412 «Технические средства организации дорожного движения».
184. Расстояние между наружной (визуальной) рекламой и дорожными знаками и светофорами должно быть не менее указанного в таблице 2.

Таблица 2

(в метрах)

Разрешенная скорость движения на дороге (улице), км/ч	Расстояние до дорожных знаков и светофоров при площади рекламного объявления, метр2
	св. 15	от 15 до 6 вкл.	св. 6 до 3 вкл.	менее 3
Более 60	200	100	60	40
60 и менее	120	60	40	25

185. Расстояние между отдельно размещенными на одной стороне дороги средствами наружной (визуальной) рекламы должно быть не менее:
350 метров - за пределами населенных пунктов;
200 метров - в пределах населенных пунктов.
186. При размещении средств наружной (визуальной) рекламы необходимо учитывать удобство содержания автомобильных дорог и улиц.
187. Не допускается размещение рекламы путем нанесения либо вкрапления, с использованием строительных материалов, краски, дорожной разметки и тому подобных, в поверхность автомобильных дорог и улиц.
188. Средства наружной (визуальной) рекламы размещают с учетом проекта организации движения и расположения технических средств организации дорожного движения.
189. При выполнении работ по монтажу и обслуживанию средств наружной (визуальной) рекламы должны быть соблюдены требования по обеспечению безопасности дорожного движения в местах производства дорожных работ.
190. Фундаменты несущих конструкций стационарных средств наружной (визуальной) рекламы должны быть заглублены на 15–20 сантиметров ниже уровня грунта с последующим восстановлением газона на нем.
191. Рекламораспространитель должен восстановить благоустройство территории после установки (демонтажа) средства размещения наружной (визуальной) рекламы в течение 3 суток. Демонтаж средств размещения наружной (визуальной) рекламы необходимо проводить вместе с их фундаментом.
192. Средства информационного обеспечения участников дорожного движения:
размещают в соответствии с требованиями СТ РК 1412 и вносят в проекты организации дорожного движения с согласованием изменений в установленном порядке;
эксплуатируют в соответствии с ГОСТ Р 50597.
193. Средства информационного обеспечения участников дорожного движения производят с применением световозвращающих материалов, значение коэффициента световозвращения должно быть не менее значений, указанных в таблице 3.

Таблица 3

Цвет материала	Угол наблюдения 20'
	Угол освещения
	5о	10о	20о	30о	40о
Белый	300	210	150	110	70
Желтый	180	110	90	70	40
Оранжевый	160	95	80	64	30
Красный	60	35	30	24	15
Зеленый	30	24	20	15	8
Синий	15	11	9	7	4

194. Не допускается отсутствие отдельных элементов рекламы или появление на ней посторонних надписей и рисунков. Выявленные дефекты должны быть устранены в течение 3 суток после соответствующего письменного уведомления.
195. Средства наружной (визуальной) рекламы, установленные с нарушением требований настоящего Правила и рекламные сооружения расположенные вдоль дорог должны быть приведены в соответствии с настоящими Правилами в течении 30 суток со дня введения в действие настоящих Правил.
В случае не приведения в соответствии с настоящими Правилами рекламные сооружения по уведомлению городского, районного уполномоченного органа в сфере архитектуры и градостроительства должны быть демонтированы собственником в течение 7 суток.

Глава 11. Благоустройство улиц, жилых кварталов, улиц и микрорайонов

196. Жилые зоны микрорайонов и кварталов оборудуются площадками для мусорных контейнеров, сушки белья, отдыха, игр детей, занятий спортом, выгула домашних животных, автостоянками, парковками, зелеными зонами.
197. Количество, размещение и оборудование площадок должны соответствовать строительным и санитарным нормам и согласовываться с областным органом архитектуры и градостроительства, государственного санитарно-эпидемиологического надзора и мусоровывозящими организациями.
198. На территории улиц, жилых кварталов, микрорайонов, а также на придомовых территориях необходимо поддерживать следующий порядок:
1) содержать в исправном состоянии покрытия отмосток, тротуаров, пешеходных дорожек, внутриквартальных проездов и дорог;
2) не допускать самовольного строительства во дворах различного рода хозяйственных или вспомогательных построек (гаражей);
3) не допускать загромождения придомовых территорий строительными материалами;
4) содержать в исправном состоянии находящиеся на балансе (в хозяйственном ведении или оперативном управлении) инженерные сети, своевременно производить осмотр и очистку колодцев;
5) содержать в исправном состоянии малые архитектурные формы, оборудование спортивных, игровых, детских и хозяйственных площадок, ограждения и изгороди, поддерживать их опрятный внешний вид;
6) не допускается установка каких-либо незаконных сооружении разных форм (трубы, колодцы, ящики счетчиков) без согласия городского, районного уполномоченного органа в сфере жилищного коммунального хозяйства, пассажирского транспорта и автомобильных дорог и городского, районного уполномоченного органа в сфере архитектуры и градостроительства.
199. На территории улиц жилых кварталов, микрорайонов, а также на придомовой территории не допускается:
1) производство действий, нарушающих тишину и порядок, с 23 до 6 часов, кроме работ по уборке территории либо работ по устранению аварийных ситуаций;
2) стоянка, въезд служебного и личного автотранспорта на зеленые зоны дворовых и внутриквартальных территорий, детские площадки, пешеходные дорожки;/
3) стоянка и парковка транспортных средств вне специально выделенных и обозначенных знаками и (или) разметками мест;
4) складирование строительных материалов, ремонт автомашин, размещение недвижимых и движимых объектов;
5) складирование строительного мусора, дворового смета, обрезок деревьев и веток, КГМ в контейнерах и на контейнерных площадках, предназначенных для ТБО;
6) эксплуатация, строительство и реконструкция объектов без соблюдения архитектурно-планировочного задание выданного городским, районным уполномоченным органом в сфере архитектуры и градостроительства.

Глава 12. Содержание фасадов зданий и сооружений

200. Руководители предприятий и организаций, в ведении которых находятся здания и сооружения, собственники зданий и сооружений обеспечивают своевременное производство работ по реставрации, ремонту и покраске фасадов указанных объектов и их отдельных элементов (балконы, лоджии, водосточные трубы), а также поддерживают в чистоте и исправном состоянии расположенные на фасадах информационные таблички, памятные доски. Витрины магазинов и офисов, выходящих фасадами на улицы, должны иметь световое оформление.
201. Не допускается самовольное переоборудование фасадов зданий и конструктивных элементов.
Реконструкция, перепланировка, переоборудование помещений в существующих жилых зданиях (реконструкция балконов, лоджий жилых домов), осуществляемые в существующих границах земельного участка без изменения конструкций и функционального назначения объекта, осуществляются на основании действующего законодательства.
202. Собственники и юридические лица, имеющие здания, строения и сооружения на праве хозяйственного ведения или оперативного управления, проводят работы по надлежащему содержанию зданий, строений, сооружений и иных объектов недвижимости на земельных участках в соответствии с градостроительной и проектной документацией, градостроительными нормативами и правилами, экологическими, санитарными, противопожарными в том числе по проведению ремонта и реставрации фасадов принадлежащих им зданий и сооружений по мере износа за счет собственных или привлеченных средств.
203. В случае, если в собственности нескольких юридических или физических лиц, в хозяйственном ведении или оперативном управлении юридических лиц находятся отдельные нежилые помещения в нежилых или жилых зданиях, то данным лицам необходимо принять долевое участие в ремонте и реставрации фасадов названных зданий пропорционально занимаемым площадям. При проведении сплошного ремонта и реставрации фасада здания или сооружения лица, принимающие в нем долевое участие, могут объединять средства, направляемые на эти цели, в размерах, пропорциональных занимаемым площадям.
204. Ремонт, реставрация и реконструкция фасадов зданий и сооружений, являющихся памятниками архитектуры, истории или культуры, проводятся в соответствии с нормативными правовыми актами Республики Казахстан.
205. Не допускается:
1) производить окраску фасадов зданий и сооружений без предварительного восстановления архитектурных деталей;
2) производить окраску фасадов, облицованных естественным или искусственным камнем.
206. Не допускается эксплуатация объектов без утвержденного акта ввода в эксплуатацию.

Глава 13. Содержание наружного освещения и фонтанов

207. Включение наружного освещения улиц, дорог, площадей, набережных и иных освещаемых объектов производится при снижении уровня естественной освещенности в вечерние сумерки до 20 люкс, а отключение в утренние сумерки при ее повышении до 10 люкс по графику, утвержденному уполномоченным органом.
208. Процент негорения светильников на площадях, магистралях и улицах, дворовых территориях не должен превышать 3%. Металлические опоры, кронштейны и иные элементы устройств наружного освещения и контактной сети должны содержаться в чистоте, не иметь очагов коррозии и окрашиваться. Замена перегоревших светильников должна осуществляться соответствующими службами.
209. Вышедшие из строя газоразрядные лампы, содержащие ртуть, дуговая ртутная лампа, дуговая ртутная с излучающими добавками, дуговая натриевая лампа, люминесцентные должны храниться в специально отведенных для этих целей помещениях и вывозиться на специальные предприятия для их утилизации. Не допускается вывозить указанные типы ламп на полигон.
210. Вывоз сбитых опор освещения и контактной сети электрифицированного транспорта осуществляется владельцем опоры на основных магистралях незамедлительно; на остальных территориях, а также демонтируемых опор – в течение 12 часов.
211. Уполномоченный орган обеспечивает надлежащее состояние и эксплуатацию фонтанов находящиеся в коммунальной собственности.
212. Сроки включения фонтанов, режимы их работы, график промывки и очистки чаш, технологические перерывы и окончание работы определяются уполномоченным органом.
213. В период работы фонтанов очистка водной поверхности от мусора производится ежедневно. Эксплуатирующая организациям необходимо содержать фонтаны в чистоте также в период их отключения.

Глава 14. Порядок оформления и производства работ, при разрушении дорожных покрытий, тротуаров, газонов и других объектов, элементов коммунального хозяйства

214. Юридические и физические лица могут производить земляные работы, либо другие работы, связанные с разрушением дорожных покрытий, тротуаров, газонов, элементов коммунального хозяйства на территориях только при наличии письменного разрешения выданного уполномоченным органом.
215. При авариях инженерных сетей, требующих безотлагательного производства восстановительных работ, вскрытие дорожных покрытий, разрытие улиц, площадей и иных мест общего пользования необходимо вызвать на место представителей организаций, дающих согласование. К производству работ допускается приступить только после получения на месте разрешения (ордера) на производство работ. Юридическим и физическим лицам имеющим какой-либо складированный материал или какое-либо имущество в месте производства аварийных работ, по требованию уполномоченного органа должны освободить незамедлительно своими силами этот участок если нет иных возможностей для проведения работ.
В исключительных случаях для обеспечения жизнедеятельности особо важных объектов населенного пункта, требующих немедленной ликвидации аварий, допускается приступить к устранению аварий без оформления разрешения (ордера) в присутствии представителей организаций, дающих согласие, с последующим оформлением разрешения (ордера) на производство работ в течение 24 часов.
216. Все юридическим и физическим лицам, планирующие работы по строительству или реконструкции инженерных сетей, дорог, тротуаров рекомендуется до 15 ноября в предшествующем к планируемому году и повторно до 1 марта в планируемом году подать заявку в уполномоченный орган с указанием намеченных сроков производства работ, с приложением необходимых чертежей. При поступлении обращений на проведение земельных работ от физических лиц, также допускается выдача разрешений с условием устранения последствий во время, указанное в ордере. Организации, не представившие заявки, к производству земляных работ не допускаются. Самовольное проведение земляных работ признается нарушением настоящих Правил.
217. При производстве работ по укладке, реконструкции подземных инженерных сетей совместно с работами по строительству, реконструкции улиц, площадей и других мест общего пользования организациям, проводившие эти работы, рекомендуется привести в надлежащее состояние и последующие 3 года проводить работы по уходу.
218. При производстве работ на улицах в случаях, связанных с ограничением или закрытием движения транспорта, по заявлению заказчика оформляется соответствующее разрешение уполномоченного органа на закрытие движения автотранспорта, а при необходимости изменения маршрута движения общественного транспорта – оповещает горожан через средства массовой информации.
219. Объект, элемент местного хозяйства, должен быть приведен в надлежащее состояние к окончанию срока работ, указанного в ордере. Работы по просроченным ордерам считаются самовольным разрытием. Продление ордера осуществляется после привлечения виновных в нарушении настоящих Правил к ответственности.
220. Для принятия необходимых мер предосторожности и предупреждения повреждений инженерных сетей и сооружений производителям работ необходимо не позднее, чем за сутки до начала работ вызвать на место представителей заинтересованных организаций, установить совместно с ними точное расположение существующих сетей и сооружений и принять меры к их полной сохранности.
221. Производителям работ необходимо до начала работ выполнить следующее:
1) строительные площадки должны быть огорожены по всему периметру плотным забором установленного образца с предупреждающими знаками, благоустроены так, чтобы исключить засорение улиц выезжающим транспортом;
2) проезды должны выходить на второстепенные улицы и оборудоваться шлагбаумами. В ограждениях должно быть минимальное количество проездов;
3) на период строительства или капитального ремонта за строительной организацией закрепляется участок дороги основной магистрали по длине 600 метров в ту и другую стороны от строящегося объекта для ежедневной очистки от грязи;
4) в местах движения пешеходов установить пешеходные мостики на расстоянии не более 200 метров друг от друга и обеспечить освещение участка строительства или капитального ремонта в ночное время;
5) принять меры к обеспечению бесперебойной работы ливневой канализации;
6) при наличии зеленых насаждений в зоне работы механизмов оградить их глухими щитами, гарантирующими их сохранность;
7) при необходимости закрытия проездов или путей движения пешеходов подготовить объездные (обходные) пути и ясно обозначить объезд соответствующими знаками.
222. Производство работ ведется согласно действующим нормам и правилам, а также указанным в ордере условиям.
223. Асфальт, снятый с покрытия, и грунт, непригодный для обратной засыпки, вывозятся в процессе работ в специально отведенные места. Бордюрный и тротуарный камень разбирается, складируется и сдается по акту для хранения и повторного использования. Не допускается заваливать землей и стройматериалами зеленые насаждения, улицы, водосточные решетки, лотки, тротуары и другие места общественного пользования. Для защиты названных элементов сооружений должны применяться деревянные щиты и короба, обеспечивающие доступ к люкам и колодцам.
224. Сроки производства работ устанавливаются согласно календарному графику в соответствии с действующими нормами продолжительности строительства. При строительстве или ремонте подземных коммуникаций с продолжительностью работ более двух месяцев ордер выдается на участки по мере окончания всего комплекса работ на них.
225. Производство работ, связанное с разрушением дорожных покрытий дорог, тротуаров и площадей в течение трех лет после устройства или капитального ремонта не допускается, кроме исключительных случаев по разрешению акима района, города областного значения. В иных случаях разрушение асфальто-бетонных покрытий не допускается.
При необходимости прокладка инженерных коммуникации разрешается без разрушения асфальто-бетонных покрытий методом горизонтального прокола, на глубине не менее 80 сантиметров от верхнего слоя покрытии.
226. Восстановление покрытий в местах разрытии разрешается только после приемки работ уполномоченным органом. Ответственность за качество восстановительных работ, за просадку и деформацию покрытий несет организация или физическое лицо, которая производила разрытие.
227. В случае нарушения условий производства работ, некачественного восстановления или нарушения сроков восстановительных работ уполномоченный орган имеет право приостановить начатые работы, требовать устранения допущенных нарушений, взыскать убытки за причиненный ущерб, принимать меры по привлечению виновных лиц к ответственности.
228. Качество выполнения восстановительных работ принимается городским, районным уполномоченным органом в области жилищного коммунального хозяйства, пассажирского транспорта и автомобильных дорог.
229. Организации и предприятия, выполняющие работы по вскрытию дорожных покрытий и разрытию улиц, площадей и других мест общего пользования, на местах производства работ должны устанавливать информационные щиты.

Глава 15. Требования к остановочным пунктам

230. Остановочные пункты должны размещаться и оснащаться с учетом требований СНиП РК 3. № 01-01-2002* «Градостроительство. Планировка и застройка городских и сельских поселений», и с учетом соблюдения правил дорожного движения, безопасного и удобного подхода к ним пассажиров.
231. Строительство остановочных пунктов допускается только в виде легких конструкций без размещения на них объектов обслуживания населения (за исключением таксофонов, торговых автоматов).
Действие настоящего пункта в отношении собственников объектов обслуживания населения, ранее размещенных на остановочных пунктах распространяется после истечения срока предоставленного права землепользования земельными участками под остановочными пунктами и по истечению договора с подотчетным уполномоченным учреждением местного исполнительного органа в сфере автомобильных дорог.

Глава 16. Таксофоны

232. Исправное состояние и своевременная ликвидация нарушений в содержании таксофонов (замена разбитых стекол, устранение посторонних надписей, очистка стекол, покраска или промывка телефонных будок) обеспечивается обслуживающей организацией.
233. Надлежащее состояние прилегающих территорий таксофонам в радиусе 5 метров, обеспечивается службами заказчиков, предприятия и организации, ведомства и иные хозяйствующие субъекты, на территории которых расположены таксофоны.

Оңтүстік Қазақстан облысының қалалары мен елді мекендерінің аумақтарын абаттандыру Қағидаларын бекіту туралы

Оңтүстік Қазақстан облыстық мәслихатының 2013 жылғы 28 наурыздағы № 12/112-V шешімі. Оңтүстік Қазақстан облысының әділет департаментімен 2013 жылғы 10 сәуірде № 2259 болып тіркелді. Күші жойылды - Оңтүстік Қазақстан облыстық мәслихатының 2013 жылғы 26 маусымдағы № 14/129-V шешімімен

Ескерту. Күші жойылды - Оңтүстік Қазақстан облыстық мәслихатының 26.06.2013 № 14/129-V шешімімен.

«Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 30 қаңтардағы Кодексінің 3-бабының 2-тармағына, «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы» 2001 жылғы 23 қаңтардағы Заңының 6-бабының 2-2-тармағына, «Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы» 2001 жылғы 16 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 21-бабының 4) тармағына сәйкес Оңтүстік Қазақстан облыстық мәслихаты ШЕШІМ ЕТТІ:
1. Қоса беріліп отырған Оңтүстік Қазақстан облысының қалалары мен елді мекендерінің аумақтарын абаттандыру Қағидалары бекітілсін.
2. Осы шешім алғаш ресми жарияланғаннан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Облыстық мәслихат сессиясының төрағасы Ө.Мелдеханов

Облыстық мәслихат хатшысы Қ.Ержан

Оңтүстік Қазақстан облыстық
мәслихатының 2013 жылғы
«28» наурыздағы № 12/112-V
шешімімен бекітілген

Оңтүстік Қазақстан облысы қалалары және елді
мекендерінің аумақтарын абаттандыру
ҚАҒИДАСЫ

1-бөлім. Жалпы ережелер

1. Осы Оңтүстік Қазақстан облысы қалалары және елді мекендерінің аумақтарын абаттандыру қағидасы (бұдан әрі – Қағида) «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» Қазақстан Республикасының Кодексіне, «Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы», «Тұрғын үй қатынастары туралы», «Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы» Заңдарына және Қазақстан Республикасының басқа да нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес әзірленді.
Қағида абаттандыру (көріктендіру), санитарлық ұстау, аумақтардың тазалығын сақтау және жиналуын ұйымдастыру, облыста инфрақұрылым нысандарын ұстау және қорғау саласындағы қатынастарды реттейді және меншік түрлеріне қарамастан барлық жеке және заңды тұлғалар үшін қажетті.
2. Осы Қағидада пайдаланатын негізгі ұғымдар мен түсініктемелер:
1) абаттандыру - адамның өмір тіршілігіне ыңғайлы, жайлы және қауіпсіз ортаны қамтамасыз ететін жұмыстар мен элементтердің кешені, аталған жұмыстар кешені аумақта тазалау жұмыстарын ұйымдастыруды, абаттандыру (көріктендіру) нысандар мен элементтерді ұстау, пайдалану, жөндеу мен қорғау мына негізгі бағыттар бойынша қарастырады: инженерлік абаттандыру (көріктендіру), үй маңындағы аумақтарды абаттандыру(көріктендіру) және тағы басқа;
2) ақпараттық қамтамасыздандыру – абаттандыру (көріктендіру) кезінде жергілікті қаражаттың есебінен жүргізіледі;
3) бекітілген аумақ – бекітілген аумақ субъектілерімен түзетілген келісім бойынша қаланы, ауданды және елді мекендерді абаттандыру (көріктендіру) және санитарлық ұстау бойынша жұмыстарын ұйымдастыру кезінде уәкілетті органымен берілетін аумақты абаттандыру (көріктендіру), тазалау мен ұстау төлқұжатында көрсетілген жер телімі;
4) бөлінген аумақ - заңнамада қарастырылған, құқықтарымен жеке және заңды тұлғаларға берілген (бекітілген), қала құрылысы құжаттарында және Мемлекеттік жер кадастрда белгіленген ауданы, шекарасы, тұрған жері, заңдық мәртебесі және басқа сипаттарға ие болатын қала аймағының бөлігі;
5) жол жүрісіне қатысушыларды ақпараттық қамтамасыз ету құралдары - жарнамалық ақпараттық элементтері бар ҚР 1125 «Жол белгілері» стандарты бойынша ақпараттық-көрсеткіш жол белгілері 5.20.1, 5.20.2, 5.21.1, 5.21.2, 5.27 және жол жүрісіне қатысушыларды олардың тұрған жері, объектілерді, тұрған жері мен жүріс бағыттары туралы хабарлауға арналған жарнамалық-ақпараттық белгілер;
6) жолға бөлiнген белдеу – автомобиль жолдары алып жатқан, автомобиль жолының тиiстi құрастырмалы элементтерi мен инженерлiк құрылыстарын, сондай-ақ оларды пайдалану үшiн қажеттi ғимараттарды, құрылыстарды, қорғаныштық және әсемдiк орман екпелерiн отырғызуға және жол байланысы құрылғыларын орналастыруға арналған көлiк жерлерi;
7) жолдарды күтіп ұстау – көлік жолдарын пайдалану ережесінің талаптарына жауап беретін жолдарының, жол имараттарының көліктік-пайдалану жағдайлары ұсталатын нәтижесіндегі жұмыстар кешені;
8) жөн-жосықсыз төгілетін қоқыстар үйінділері - заңды және жеке тұлғалардың қызметі кезінде пайда болған қатты тұрмыстық қалдықтар (әрі қарай – ҚТҚ), ірі көлемді қоқыс (әрі қарай – ІКҚ), өндіріс және құрылыс қалдықтары, басқа қоқыстар, өз еркімен (жөн-жосықсыз төгілетін) шығару (орналастыру) немесе үю;
9) көшелердің санаты – көлік қозғалысының қарқындылығына және олардың пайдаланылуы мен күтіп ұсталуына қойылатын ерекшеліктерге байланысты жергілікті магистральдарының, көшелерінің және өтпе жолдарының жіктеуі;
10) қатты тұрмыстық қалдықтар (ҚТҚ) тұтынылған тұрмыстық қалдықтар;
11) маңайдағы аймақ – жер телімінің меншіктенушінің немесе жер пайдаланушының шекарасына тікелей жанасқан аймақ, жер теліміне құқық белгілеу құжаттары жоқ болған жағдайда жеке және заңды тұлғалардың меншігінде, пайдаланымда, жалға алынған ғимарат, құрылыс, құрылыс алаңдарының шарбақтарының шекарасына шектесіп тұрған сауда нысандарының, жарнама немесе басқа нысандардың шекарасына тұтасатын аймаққа, жоқ болған кезде, нысанның периметрінің 10 метріне дейін;
12) өкілетті орган – тиісті әкімдіктің өкілеттігімен тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары саласында функцияларын орындайтын мемлекеттік орган;
13) өтпе жол - тұрғын үйлер мен қоғамдық ғимараттарға, мекемелерге, кәсіпорындарға және басқа да аудандар, шағын аудандар, орамдар ішіндегі қалалық құрылыс нысандарына көліктердің кіруін қамтамасыз етуші жол элементі;
14) сыртқы (көрнекі) жарнама - жылжымалы және жылжымайтын объектілерде орналастырылған, сондай-ақ ортақ пайдаланудағы автомобиль жолдарының бөлінген белдеулеріндегі және елді мекендердегі үй-жайлардың шегінен тыс ашық кеңістікте орналастырылған жарнама;
15) сыртқы (көрнекі) жарнама құралдары - жарнаманы стационарлық аумақтық орналастырудың техникалық құралдары;
16) сыртқы (көрнекі) жарнаманы орналастыру - кеңістіктік жылжуы жоқтығымен сипатталатын жарнаманы стационарлық орналастыру объектілері көмегімен жарнаманы тұтынушы мәліметіне дейін жарнамалық ақпаратты жеткізу;
*Ескерту – жарнаманы стационарлық орналастыру объектілеріне стендтер, жарықтық таблолар, билбордтар, транспаранттар мен басқа ұқсас құралдар жатады;
17) тротуар - жаяу жүргіншілердің жүруіне арналған, жолға жалғасып немесе одан көгалдармен немесе арықпен бөлініп жатқан жолдың бөлігі;
18) шағын сәулеттік пішіндер – декоративтік сипаттағы және іске жарамды нысандар-мүсіндер, субұрқақтар, оймабедерлер, гүлдерге арналған құмыралар, павильондар, сәкілер, орындықтар, қоқыс жәшіктері, балалардың ойындарына және ересек тұрғындардың демалуына арналған жабдықтар мен конструкциялар;
19) ірі көлемді қоқыс (ІКҚ) - өзінің тұтыну қасиеттерін жоғалтқан және өздерінің көлемі бойынша арнаулы қоқыс жинайтын машиналармен тасымалдау мүмкіндігін қоспағанда тұтыну және шаруашылық қызметінің қалдықтары (тұрмыстық техника, жиһаз және тағы басқалар).
3. Бекітілген аумақтар:
1) бөлінген және маңайындағы аумақ;
2) инженерлік желілерінің қорғалатын аумақта;
3) кіші сәулет түрлерін орнату үшін, балалар, кір жаятын, қоқыс жәшіктері алаңдарын, автокөлік тұрақтарын, сәндік бағаналарды орнату үшін қолданылатын, үйге кіретін жолдар, аулаға кіретін жолдар үшін пайдаланылатын (бір аулада бірнеше жер пайдаланушылар болса, онда бекітілген аймақ тең көлемде бөлінеді, немесе келісім бойынша белгіленеді) жерлер;
4) қала көшелері жанындағы бөлінген телімдер шекарасынан, өтпе жол шетімен шектелген аумақ;
5) орам ішіндегі аумақтарында ішкі аулалық аумақтар;
6) сақтау, жинақтау үшін және басқа да мақсаттар үшін уақытша пайдаланылатын аумақ.
4. Аумаққа бекітілген субъектілер жеке тұлға сияқты, заңды тұлғалар болып табылады:
1) жер телімдері уақытша немесе тұрақты пайдалануға берілген ғимараттар мен ғимараттардың иелері;
2) пәтер иелері кооперативтері (бұдан әрі - ПИК).

2-бөлім. Көгалдандыру

1-тарау. Аумақты көгалдандыру

5. Көгалдандыру - аумақтың ландшафтты ұйымдастырылуы мен кешендік абаттандырудың (көріктендірудің) элементі, елді мекеннің ортасының өсімдік құраушыларын белсенді қолданумен қалыптастырылуын қамтамасыз етеді, сондай-ақ қала аумағында алдындағы болған немесе ертеректе жасалған табиғи ортасын сақтап тұруын қарастырады.
6. Көгалдандыру мен отырғызудың негізгі түрлері: массивтер, топтар, солитерлер, тірі шарбақтар, кулисалар, боскеттер, ағаш қатарлары, көгал алаңдары, гүл бақшалары, отырғызудың түрлері (аллеялар, қатарлық, гүл шоқтары және тағы басқа) болып табылады. Отырғызу түрлерін таңдау отырғызудың ауқымдық-кеңістіктік құрылымын анықтайды және қала салуы мен өзара көгалдандырылған аумақтар арасындағы телімдердің функционалдық және көрнекі- композициялық байланыстарын қамтамасыз етеді.
7. Облыстың аумағында көгалдандырудың түрлері мен түрлі әдістер қолданылады: стационарлы (өсімдіктерді топыраққа отырғызу), мобильді (өсімдіктерді арнайы жылжымалы ыдыстарға отырғызу: контейнерлер, вазондар және тағы басқа ), жинақты (тік, көп деңгейлі көгалдандыру және т.с.с) және т.б.
8. Көгалдандыруды жобалау кезінде мынаны қамтамасыз ету керек: ғимараттар мен имараттар, инженерлік желілерге дейін шіліктер және талдар мен бұталарды отырғызудың минималды қашықтықтары, кесектерді отырғызу үшін орлар мен траншеялардың өлшемдері (1-кесте). Облыстың түрлі аумақтарында отырғызулардың максималды санын түрлі функционалдық белгілеуі бар көгалдандырылатын аумақтардың шамамен алынғандағы пайызын отырғызу материалын сұрыптау үшін талаптар мен параметрлерді сақтау ұсынылады.

1-кесте. Ағаштар мен бұталарды отырғызу үшін кесектерінің, шұңқырлардың, траншеялардың мөлшерлері

Отырғызылатындардың атауы	Кесектің өлшемі, м3	Өлшем бірлігі	Отырғызылатын шұңқырдың көлемі, м	Шұңқырдың көлемі, м3	Шұңқырдың аумағы, м2	Ауыстыру кезінде өсімдік жердің шығыны
						50%	100%
1	2	3	4	5	6	7	8
Топырақ кесегі жоқ көшеттер
қылқан жапырақты	-	дана	1,0х1, 0х0,8	0,63	0,79	0,25	0,565
жапырақты	-	дана	0,7х0, 7х0,6	0,27	0,38	0,11	0,241
Топырақ кесегімен ағаштар
0,8х0,8х0,5	0,25	дана	1,5х1,5х0, 85	1,50	1,76	0,48	1,08
1,0х1,0х0,6	0,6	дана	1,9х1,9х0,85	3,07	3,61	0,99	2,23
1,3х1,3х0,6	1,01	дана	2,2х2,2х0,85	4,11	4,84	1,24	2,97
1,5х1,5х0,6	1,46	дана	2,4х2,4х0,85	5,18	5,76	1,49	3,35
1,7х1,7х0,6	1,88	дана	2,6х2,6х0,85	6,08	6,76	1,68	3,79
2,0х2,0х0,6	3,20	дана	2,9х2,9х1,05	8,83	8,41	2,25	5,06
Бұталар
Топырақ кесегі жоқ бір қатарлы тірі қоршауға		ш.м	0,5х0,5	0,25	0,5	0,1	0,225
Топырақ кесегі жоқ екі қатарлы тірі қоршауға		ш.м	0,7х0,7	0,35	0,7	0,14	0,315
Топырақ кесегі жоқ топты бұталарға		дана	0,5х0,5	0,14	0,29	0,057	0,127
Бұталарға топырақ кесегімен
Д-0,5 Н-0,4	0,08	дана	1,0х0,65	0,51	0,79	0,17	0,39
Д-0,8 Н-0,5	0,25	дана	1,5х0,85	1,50	1,76	0,48	1,08
Д-1,0 Н-0,6	0,6	дана	1,9х1,9х0,85	3,07	3,61	0,99	2,23

9. Облыс аумағында көгалдандыруды жобалау мен қала аумағында көк көшеттер жүйесін қалыптастыруды жергілікті экожүйелердің өздігінен реттелуге және антропогендік басқару рөлін арттыру қабілеттілігін жоғалту факторларын ескере отырып жүргізу қажет. Облыстың көгалдандырылатын аумақтары мен көшеттерінің тіршілік қабілетін қамтамасыз ету үшін:
1) қала құрылысы қызметін реттеудің белгіленген режимдеріне (әрі қарай - ҚҚРР), рекреациялық жүктеменің нормативтік мүмкін мәнінің шамасына сәйкес табиғи кешен (әрі қарай - ТК) аумағында кешенді абаттандыру (көріктендіру) жұмыстарын жүргізу;
2) іргелес жатқан аумақтардың техногендік жүктемелерінің деңгейін ескеру;
3) отырғызулар үшін антропогендік факторлардың әсеріне беріктігі сипаттамасын ескерумен отырғызатын материалдың бейімделген жыныстарын таңдауды жүзеге асыру;
4) ТК аумағында көгалдандыруды жобалау кезінде ландшафтылардың типтік аймақтылығын, үзілістік және ассимиляциялық потенциалын ескеру қажет.
10. Облыс аумағында топырақтың құрамын физикалық-химиялық, санитарлық-эпидемиологиялық және радиологиялық қауіпсіздікке тексеру жүргізу, ластанудың параметрлерінен артқан жағдайда оның рекультивациясын қарастыру қажет.
11. Қоғамдық кеңістіктер мен рекреация нысандарының аймақтарын көгалдандыру кезінде гүлдермен безендіруді, көгал алаңының орналасуын, автоматты суару жүйесі мен суландыруды алдын-ала ескеру ұсынылады. Сыртқы беті ылғалданған үлкен көлемді, жоғары тығыздықта салынған және жер асты қатынас жолдары бар облыс аумақтарында көгалдандырудың жинақты және ұтқыр әдістерін қолдану ұсынылады.
12. Жылу жолдарының әсері бар аймақтарда ағаш еккенде, жылу жолдарының екі жағындағы бөлігінен топырақтың жылыну факторының қашықтығын: қарқынды жылыну – 2 метр. дейін, орташа - 2-6 метр., баяу - 6-10 метр. ескеру қажет. Жылу жолдарына; жөке, үйеңкі, сирень, үшқат ағаштарын - 2 метрден, терек, долана, қызыл ағаш, дерен, балқарағай, қайың ағаштарын - 3-4 метрден жақын орналастырмау керек.
13. Облыстың түрлі аумақтарындағы жағымсыз техногендік және климаттық факторлары әсер еткенде, қорғаныш отырғызуларын қалыптастырып, бірнеше факторлар әсер етсе, аумаққа функционалды тағайындау үшін, ішінен басты қарқындысын немесе аса елеулісін таңдау керек.
14. Желден қорғау үшін, тігінен қабысқан жабындығы 60-70%, жұқа құрылғылы жасыл көшеттерді пайдалану керек.
15. Шудан қорғайтын көшеттерді 7 метр. төмен емес, ересек ағаштардың діңдерінің арасында 8-10 метр. (жалпақ басты), 5-6 метр. (орташа басты), 3-4 метр. (жіңішке басты) қашықтықты сақтап, бір қатарлы немесе көп қатарлы көшеттеу түрінде жобалау қажет, бастарының астындағы бос кеңістікті бұталар қатарымен толтыру керек.
16. Ауаның жоғары деңгейде ластану жағдайында, ағашты-бұталы көп қатарлы көшеттер: жақсы желдетілетін тәртіпте-жабық түрде (бастары қабысқан), нашар желдетілетін тәртіпте – ашық, фильтрлі түрде (бастары қабыспаған) қалыптастыру қажет.

3-бөлім. Облысты санитарлық ұстау

1-тарау. Тазалық пен тәртіпті қамтамасыз ету

17. Заңды және жеке тұлғалар облыстың бүкіл аймағында тазалық пен тәртіпті қолдауға, оның ішінде жеке меншік үйлердің аумақтарында абаттандыру (көріктендіру) элементтеріне (жолдарды, тротуарларды, көгалдарды, шағын сәулет түрлерін, жарықтандыруды, субұруларды) зақым келтіруге немесе бұзуға жол бермеу керек.
18. Аумақты ағымды санитарлық ұстауды мамандандырылған кәсіпорындармен жүзеге асырады және мынадай іс-шараларды өткізуге жұмылдырылады:
1) автомагистральдарды, жолдарды, көшелерді, инженерлік құрылымдарды (көпірлер, бөгеттер, жол өткізгіштер және тағы басқалар), көше жарықтар нысандарын, шағын сәулет пішіндерін және басқада нысандарын күтіп ұстау және қалпына келтіру;
2) зираттарды күту;
3) жасыл көшеттерді көгалдандыру және күту;
4) қала аумағын қоқыстан, қалдықтардан жинау және оларды уақытылы шығаруды ұйымдастыру;
5) аумақты тиісті санитарлық жағдайы: тұтынылған қалдықтарды жинауға арналған, қалдықтар үшін контейнерлер (арнайы көліктермен шығаруға арналған) қоятын, кір кептіретін, үй жануарларын серуендететін алаңдарды абаттандыру (көріктендіру) , нормативтік талаптарға сәйкес қоқыс жәшіктерін көпшілік пайдаланатын орындарға орнату;
6) жергілікті аумағын тазалау, суару, қоқыстарды жинау, қысқы мезгілде - қарды жинау және шығару, өтпе жолдарды және жаяу жүретін тротуарлар тайғаққа қарсы қоспалармен өңдеу, белгіленген және көметін орындарға тұтыныс қалдықтарын шығару, өзендерді, бұлақтарды, шұңқырларды, лотоктарды, нөсер суларының канализацияларын және басқа су өткізетін құрылғыларды қоқыстан тазарту;
7) санитарлық қорғалатын аймақтардың нормативтік шегінде жүйелі түрде аумақты күтіп ұстау жұмыстары;
8) қалалық көпшілік іс-шаралар өткізу кезінде жекелеген жұмыстарды атқарады.
Зираттарды күтіп ұстау және пайдалану Қазақстан Республикасы Индустрия және сауда министрлігінің Құрылыс істері комитетінің 2004 жылғы 26 мамырдағы № 251 бұйрығымен қабылданған 1.04-05-2003 ҚР БҚҚ сәйкес жүргізілуі қажет.
19. Осы Қағиданың талаптарына сәйкес, жеке және заңды тұлғалар, соның iшiнде барлық ұйымдық-құқықтық түрдегi нақты және уақытша нысандардың иелерi:
1) өздігінше өзінің қаржысына немесе мамандандырылған кәсіпорындармен шартқа отыру жолымен бөлінген және бекітілген аумағын санитарлық ұстау мен абаттандыруды (көріктендіруді) қамтамасыз етеді;
2) түрлі меншік нысандарына ұқыпты қарау, тиісті органдарын мемлекеттік меншік нысандарына зиян келтірген жағдайлар туралы хабарлау;
3) көше аты мен үй нөмірі көрсетілген аншлагтарды техникалық дұрыс жағдайда және таза ұстауға;
4) қоршауларды (дуалдарды) және шағын сәулет нысандарын қалыпты жағдайда (бояу, қоршаудың (дуалдың) сыртқы жағынан әктеу) ұстауға;
5) іргелес аумақты абаттандыруды (көріктендіруді) және тазалауды (нысанның периметрі бойымен 10 метр аралықта), сондай-ақ, гүлзарларды, гүлкестелерді, басқа да жасыл желектерді, абаттандыру (көріктендіру) элементтерін күтіп ұстауды сәулет, санитарлық және экологиялық талаптар негізінде қолданыстағы заңнамаларға сәйкес аталған нысандардың меншік иелері және (немесе) пайдаланушылары жүргізеді.
20. Барлық ұйымдық-құқықтық түрдегі заңды және жеке тұлғалардың құқығы бар:
1) аумақты күтіп ұстау және абаттандыру (көріктендіру) жұмыстарын жүргізу үшін бірігуге;
2) аумақты күту мәселелері бойынша күтімі туралы уәкілетті органдардан ақпарат алуға;
3) аумақты күту бойынша өтетін байқауларға, басқа көпшілік іс-шараларға қатысуға.
21. Көшелерде, алаңдарда, жаға жайларда, саябақтарда, скверлерде және басқа қоғамдық орындарда жол берілмейді:
1) тұрмыс және құрылыс қоқыстарын, өндіріс қалдықтарын, ыдыстарды, кесілген ағаштарды, жапырақтарды, қарды тастауға;
2) кәсіпорындар мен жеке үйлердің ішкі аулаларын қоса алғанда қоқыстарды, жапырақтарды, ыдыстарды, өндіріс және тұрмыстық қалдықтарын өртеуге, от жағуға;
3) қоқыс (ҚТҚ) жинайтын контейнерлерде және олардың тұратын алаңшаларында ҚТҚ өртеуге;
4) үйлердің ішкі орамдарында және жалпы пайдаланатын жерлерде су бөлетін колонкаларда, су айдындарында, көпшілік демалатын орындарда, тұрғын үйлердің кіре берістерінде көліктерді жууға, тазалауға және жөндеуге;
5) су айдынына өндірістік кәсіпорындардан шыққан тазаланбаған суды жіберуге;
6) меншік иесінің келісімінсіз және (немесе) осы мақсаттар үшін бөлінген жерлерден тыс орындарға, Қазақстан Республикасы заңнамаларында көзделген белгіленген тәртіп бойынша қажетті рұқсатсыз және келісімсіз хабарландырулар, плакаттар, үндеулер, түрлі ақпараттық материалдарды, жазу-сызулар мен кескіндемелер орналастыруға;
7) автомобиль жолдарының бөлігіне қозғалысқа қауіп төндіретін қоқыстарды, заттарды лақтыруға;
8) ғимараттардың, орын-жайлардың және тұрғын үйлердің терезелерінен қоқыстарды лақтыруға;
9) жаяу жолдарға, тынымбақтар, саябақтар аумағына және басқа да қоғамдық орындарға қоқыстарды лақтыруға;
10) жергiлiктi атқарушы органдары арнайы белгiлеген жерлерден тыс жерлерге жергілікті аумақта тұрмыстық және құрылыс қоқыстарын, өндiрiстiк қалдықтарды, жәшiктердi, ағаш үгiндiлерiн, жапырақтарды, қарды, сұйық қалдықтарды тастауға;
11) жалпы пайдаланылатын орындарда, балалардың ойын алаңдарында, көшелерде, алаңдарда үй жануарларымен серуенге шығуға және адамдар шомылуға арналған жерлерде жануарларды жуындыруға;
12) киім-кешек жууға және киімді кептіруге.
22. Нөсер сулары канализацияларына жер үсті суларын кәсіпорын аумағынан және инженерлік жүйелерден жіберу үшін канализациялық желілерді пайдаланатын кәсіпорындарының келісімі және келісім-шарты болуы керек.
23. Автокөлiк кәсiпорындары және автокөлiк иелерi қала көшелерiне көлiктердi таза қалпында шығаруы керек. Топырақты, қоқысты, шашылатын құрылыс материалдарын, жеңіл ыдыстарды, жапырақтарды, кесілген ағаштарды жолдарды ластауға жол бермейтін брезентпен немесе басқа материалмен жабылмаған күйінде тасмалдауға жол берілмейді.
Жол берілмейді:
1) көгалдарда, гүлзарларда, балалар ойнайтын, кір жаятын және қоқыс контейнерлері алаңдарында, ғимараттардың қақпаларына әртүрлі бағыттағы нысандарды орналастыруға, сондай-ақ автокөліктерді қоюға;
2) аула аумағының ішіндегі жолдарда арнайы көліктің өтуіне тосқауыл болатын балкаларды, блоктарды және аумақтарды оқшалайтын өзге қоршауларды тұрғызуға және орнатуға, сондай-ақ олардың орналасуына қарамастан бөлшектенген көлік құралдарын қоюға, арнайы бөлінген тұрақтардан басқа жерлерде тұруына.

2-тарау. Облыс бойынша аумақтарды тазартуды ұйымдастыру

24. Аумақтарды тазарту жұмыстарының шекарасын анықтау, заңды және жеке тұлғаларға бекітіліп берілген аумақтарға сәйкес, осы Қағида негізінде:
1) көше-жол желілері, алаңдар, қоғамдық орындар (жалпы пайдаланудағы демалыс аймақтары, саябақтар, жағалаулар) бойынша - өкілетті орган арқылы;
2) ішкі орамды және басқа да аумақтарды тазартудың шекарасы аудандық әкімдер беретін көріктендіру, жинау және ұстау төлқұжаты бойынша жүзеге асырылады.

3-тарау. Облыс бойынша аумақтарды тазалау тәртібі

1. Көшенің өтпе жолдарын тазарту

25. Көшенің көлік жүретін бөлігінің барлық ені бойынша, алаңдардың, көшелердің және көше желілерін, сондай-ақ жағалаулар, көпірлер, жол желілерін, автобус маршруттарының соңғы аялдамаларындағы бұрылу алаңдарын күту мен тазалау жұмыстарын тиісті мердігер-кәсіпорындар жүргізеді.
26. Магистральдардың, көшелердің және өтпе жолдарының жол төсемдерін осьтік және резервтік жолақтарын, жиектемелерін сыпыру жұмыстары, алдын ала суланғаннан кейін, өкілетті органмен бекітілген кестеге сәйкес жүргізіледі.
27. Жолдың жүргін бөлік жағы қандай да болмасын ластан толығымен тазартылуы тиіс. Қозғалыс сызығымен белгіленген. Осьтік және резервтік жолақтары тұрақты түрде құм мен әр түрлі ұсақ қоқыстардан тазартылуы қажет.
28. Бөлу жолағының көгал алаңын тазалау, жолдардың жүргін жағындағы, тротуарлардың және көгал алаңдардың қоршауларын, жолды көріктендірудің басқа да элементтерін ұстауды осы аумақтар балансына кіретін кәсіпорындар жүргізеді.
29. Жолдардың жиектері ірі көлемді және басқа қоқыстардан тазартылуы қажет. Жұмыстарды жүргізу кезінде қоқысты көшелердің жүргін бөлік жағына және өтпе жолдарға шығаруға жол берілмейді.

2. Көпшілік пайдалану жаяу жүргіншілер жолдары
мен аумақтарын тазарту

30. Көшелер мен тротуарлар бойымен орналасқан немесе жол жағынан көгалмен бөлінген тротуарлар, сондай-ақ жаяу жүргіншілер жолдарын, жағалаулар қоршауына іргелес жатқан жаяу жүргіншілер жолдарын жинау аумақты көріктендіру, жинау және ұстау төлқұжаты бойынша жүргізіледі.
31. Көпірлердегі, жол желілеріндегі тротуарларды, сондай-ақ инженерлік құрылғыларға және баспалдаққа шығатын жерлерге жалғасқан техникалық тротуарларды (кіре беріс жолдарын) жинауды, осы инженерлік құрылғылардың иесі болып табылатын кәсіпорындар жүргізеді.
32. Саябақтар, скверлер, бульварлар, су айдындары, жаға жайлар, зираттар, соның ішінде осы жерлердегі тротуарлар, жаяу жүргіншілер аймақтары, баспалдақтар алып жатқан жалпы пайдаланудағы жерлерді жинауды осы аумақ бекітілген және пайдалануды қамтамасыз ететін мекеме жүргізеді.
33. Көшелер мен өтпе жолдардың бойында орналасқан басқа тротуарларды жинау жұмыстары жүретін жолдарды күтуге жауапты немесе конкурсты ұтып алған кәсіпорындар жүргізеді.
34. Тротуарлар толығымен топырақ-құмнан, әр түрлі қоқыстан тазартылуы қажет.
Аялдама және отырғызу алаңдарын тазарту жұмыстарын атқарушы субъектілер қоқысты (аула аумағынан сыпырылған қоқысты, қырқылған талдардың шыбықтарымен ) шығаруды қамтамасыз етеді.

3. Аялдама және отырғызу алаңдарын тазарту

35. Жолаушылар көлігінің аялдама алаңдарын жинауды жолдарға тазарту жұмыстарын жүргізуші ұйымдар атқарады. Аялдама алаңдары толығымен топырақ-құмнан, әр түрлі қоқыстан тазартылуы қажет.
36. Қоғамдық көліктердің отырғызу алаңдарын жинауды иелері, сауда-аялдама кешендерін жалға алушылар жүргізеді, ал олар жоқ болса жақын арада орналасқан (бекітілген маңайдағы аймақ шегінде) жалға алушылар, сауда кешендерінің, тұрғын емес жайлардың, ғимараттардың иелері, жолдарды тазалайтын кәсіпорындар жинауды жүргізеді. Отырғызу алаңшаларын тазарту жөніндегі жұмыстардың шекаралары уәкілетті органмен белгіленеді.
37. Жолаушылар павильондарын және оларға іргелес жатқан қоғамдық жолаушылар тасымалдау көлігі аялдамаларын жинау мен жуу жұмыстары олардың иелерімен немесе көшенің жүргін жолдарын жинауды жүзеге асыратын кәсіпорындармен жүргізіледі.
Аялдама және отырғызу алаңдарын тазарту жұмыстарын жүзеге асыратын субъектілер қоқысты шығаруды қамтамасыз етеді.

4. Өзге аумақтарды тазарту

38. Бекітілген және бөлінген аумақтарды, оларға кіретін жолдарды заңды және жеке тұлғалар, меншігінде және пайдалануында ғимараттары бар, аумақтарды тазарту мен күту жұмыстары өз күштерімен немесе шарт бойынша мамандандырылған кәсіпорын арқылы жүргізеді.
39. Автотұрақтарды және қалташаларды тазалау мен күту жұмыстарын осы аумақ бекітілген субъекті жүзеге асырады.
40. Жеке тұрған жарнама объектілеріне іргелес жатқан аумақты, жарнама құрылғысынан радиусы бес метрдей жерді тазарту жұмыстарын, жарнама құрылғысының иелері немесе жарнама құрылғыларының иелерімен шарт бойынша тазарту жұмыстарын жүргізуші мамандандырылған ұйымдар орындайды.
41. Сыртқы жарықтандыру бағаналарының құрылғысы мен діңгегі аумағын және тротуарларда орнатылған байланыс желілерінің маңайын жинау жұмыстарын тротуарларды жинауға жауапты кәсіпорындар жүргізеді.
42. Жаяу жүргіншілердің жер асты және жер үсті жолдарының кіре берісінен жер үсті жолы бөлігіне немесе баспалдақтан периметр бойынша бес метрлік арақашықтықты (аумақты жинау, ұстау және көріктендіру төлқұжатына сәйкес) осы нысандар балансына кіретін кәсіпорындар жүргізеді.
43. Жанар-жағар май құю стансасына, автожуу бекеттеріне, құю кешендеріне және іргелес жатқан аумақтарға (өту жолына дейін) кіретін және шығатын жерлеріне жинау мен тазалығын сақтау жұмыстарын осы объектілерді өз балансында ұстаушылар жүргізеді.
44. Трансформаторларға немесе бөліп бергіш шағын станцияларға, автоматты түрде жұмыс істейтін басқа инженерлік орын-жайларға (қызмет көрсететін құрамсыз), сондай-ақ тоқ беру желілерінің бағаналарына іргелес жатқан аумақтарын жинау жұмыстарын осы объектілердің иелері жүргізеді. Жер үсті құбырларының астындағы қорғалатын аумақтарды тазарту мен күту жұмыстары желілердің иелерімен жүргізіледі.
45. Сауда нысандарына іргелес жатқан, уақытша көшедегі сауда жасау аумағының орындарын (базарлар, сауда павильондары, жылдам салынатын сауда кешендері, шатырлар, дүңгіршектер және тағы басқа) радиусы 10 метр қашықтықта және көшедегі жүргін жолдарға дейін сауда нысандарының иелері, жалға алушылары немесе уақытша пайдаланушылар тазартады. Іргелес жатқан көгалдарға, шатырларға, сауда шатырларына, дүңгіршектерге және басқа сауда нысандарына жәшіктерді үюге жол берілмейді.
46. Ақылы автотұрақтардың, гараждардың және де кіре беріс жолдың, 10 метр радиустағы аумақтарды тазартуды иелері мен осы нысандарды пайдаланушы ұйымдар жүргізеді.
47. Көп уақыт бойы пайдаланылмаған және игерілмеген аумақтардағы ғимараттарды бұзғаннан кейінгі 10 метр. радиустағы аумақтарды жинау мен күту жұмыстарын, осы аумақ бөлініп берілген жер пайдаланушылар немесе жер иелері жүргізеді.
48. Жапырақ түсетін уақытта бекітіліп берілген аумақтарды жинауға жауаптылар, көшелер мен магистральдар бойындағы, аула аумақтарындағы түскен жапырақтарды жинап шығару жұмыстарын жүргізеді. Ағаштар мен бұталардың түбіне жапырақтарды жинауға жол берілмейді. ҚТҚ арналған алаңшаларға және контейнерлерге түскен жапырақтарды жинауға жол берілмейді.
49. Тастанды сулар (шұңқырлардан су сору, инженерлік желілердегі апат жағдайлары және тағы басқа) салдарынан пайда болған су басу жағдайлары болғанда, ал қыста қатып қалған қарлар мен мұздар пайда болғанда оларды жоюдың жауапкершілігі осы су басуға жол берген ұйымдарға жүктеледі.
50. Жол жөндеу жұмыстарын жүргізген кездегі қоқыстарды, осы жұмыстарды жүргізуші ұйымдар: қаланың бас магистральдарынан - тез арада, басқа көшелер мен аулалардан - тәулік мерзімінде шығарады.
51. Алаңдардағы, магистральдардағы, көшелердегі және өтпе жолдардағы қарды және ернеудегі сметаларды (ал қыс мезгілінде қар мен мұз үйінділерінің қалыптасуы) механикалық жинаудан кейін қолмен тазалау жұмыстарын жақын жерде орналасқан (бекітілген маңайдағы аймағының шегінде) кәсіпорындар, мекемелер, ұйымдар, сауда кешендері мен павильондардың, тұрғын емес жайлардың, ғимараттардың иелері жүргізеді, ал бұндай кәсіпорындар болмаған жағдайда механикалық жинау жасаған кәсіпорын тазалайды.
52. Механикалық тәсілмен жинауға қолайсыз (көлемінің тарлығына немесе қиын құрылымына байланысты) нысандарды жинау қолмен жүргізілуі тиіс.

5. Жер үсті және жер асты инженерлік коммуникацияларын
күтіп ұстау

53. Су ағатын желілерге қоқыспен бітеліп қалуын болдырмау үшін су ағатын коллекторларға сыпырғыны және тұрмыстық қоқыстарды тастауға жол берілмейді.
54. Су ағатын желілердің нөсер суларын қабылдайтын құдықтарға профилактикалық тексеруді және оларды жинауды бекітілген кесте бойынша, айына бір реттен кем емес мамандандырылған кәсіпорындар немесе балансында осы құрылғылар бар басқа ұйымдар жүргізеді.
Нөсер суларын қабылдайтын құдықтардың торлары үнемі жұмыс істейтін жағдайда болу керек. Торлардың және құдықтардың өткізу қабілетін шектейтін бітелуге, лайлануға жол берілмейді.
55. Жер асты инженерлік коммуникацияларының иелері:
1) жер асты коммуникацияларының жөндеуді және күтіп ұстауды жүзеге асырылады, сондай-ақ құдықтар мен коллекторларды тазалайды;
2) жолдардың төсемдерімен, тротуарлармен, көгалдармен және құдықтардың люктарымен бір деңгейде, қалыпты жағдайда ұстауды, сонымен қатар коммуникациялардың қанағаттанарлықсыз жағдайынан пайда болған жолдарды бұзылған шегінде төсемдерін қалпына келтіріп жөндеуді қамтамасыз етеді (өз қаржыларымен немесе мамандарылған мекемелермен келісім шартқа отыру негізінде);
3) құдықтардың люктары бар болуын және қалыпты жағдайда болуын бақылау және оларды уақытында ауыстыруға және жоғалған кезде орнына (тәулік ішінде) қоюды жүргізеді;
4) коммуникацияның (қар үйінділері, мұз, лай, сұйықтықтар және басқалар) жұмысын реттеумен байланысты апатты жоюды бір тәулік ішінде қамтамасыз етеді.
56. Жер үстi құрылғыларының иелерi мен пайдаланушы ұйымдары инженерлiк қорғалатын желiлер шекарасына іргелес аймақтардың санитарлық күтіп ұстауын қамтамасыз етеді.
57. Жол асты инженерлік коммуникацияларды, кабельді, трубаларды жүргізу мақсатында жол төсемінің, жасыл желектердің, аумақтың абаттандырылуының (көріктендірілуінің) бұзылуы жоспарланған жағдайда аталған жұмыстардың жүргізілу жобасын ұсына отырып, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары саласындағы уәкілетті органның келісімі және осы органмен келісім шарт жасасу қажет.

4-тарау. Қыс кездегі аумақтардың тазарту ерекшеліктері 1. Жалпы ережелер

58. Аймақтарды тазалайтын ұйымдар (тапсырыс берушілер қызметі және мердігерлік ұйымдар) 1 қазанға дейін мерзімде тайғаққа қарсы материалдар қажетті мөлшерде тасып жеткізуі, дайындауы және жинауы керек.
59. Көшенің жүргін бөлігінің жағалауындағы қарды жинауды және тасып шығаруды осы көшенің жүргін бөлігін немесе өтпе жолдарды тазалайтын кәсіпорынның күшімен жүргізеді.
60. Саябақтардағы, орман саябақтарындағы, бақтардағы, скверлердегі, бульварлардағы жолдарды және басқа жасыл аймақтарда тазалау кезінде жасыл желектердің жойылмауын және еріген суды қайтаруды қамтамасыз ету шартымен құрамында химиялық реагенттері жоқ қарды уақытша жинауға арнайы алаң дайындалып, жинауға жол беріледі.
61. Қыс кездегі жолдар, бақ орындықтары, қоқыс салатын жәшіктер және басқа да элементтер мен кіші сәулет пішіндері, сондай-ақ олардың алдындағы және бүйірлеріндегі жерлер, оларға баратын жолдар қар мен мұздақтардан тазартылуы керек.
62. Тротуарлар мен жолдың жүргін бөлігіндегі, инженерлік желілерде апаттан пайда болған мұзды желі иелері уатып жинайды. Уатылған мұздар белгіленген орындарға шығарылады.
63. Көшелердің көлік жүретін бөлігін, және өтпе жолдарды, тротуарлар мен аула аймақтарын тазалау жұмыстарының технологиясы және режимі ауа райы жағдайына қарамастан көліктердің және жаяулардың қозғалысына бөгет болмауы тиіс.
64. Жол берілмейді:
1) магистральдардың, көшелердің жүргін бөлігіне және өтпе жолдарға, тротуарлар мен көгалдарға, ішкі орамдардың өтпе жолдарынан, аула аймақтарынан, кәсіпорындар, ұйымдар, құрылыс алаңдарынан, сауда нысандарынан және басқаларынан жиналған қарды жылжытуға немесе орнын ауыстыруға;
2) тротуарларда, қалалық жолаушылар тасымалдайтын көліктердің мінгізу алаңдарында, саябақтарда, скверлерде, аулаларда және басқа жаяу жолымен жасыл желек аймақтарында көктайғақ реагенті ретінде техникалық тұзды және сұйық хлорлы кальциды пайдалануға;
3) көгалдарға, гүл алаңдарына, бұталар және басқа да жасыл желектерге лас және тұз араласқан қарды, сонымен қатар мұз үйінділерін роторлық лақтыруға және орынын ауыстыруға.

2. Көшелер мен магистральдарды қыс кезінде тазарту

65. Тазалаудың бірінші кезектегі қысқы операцияларына кіреді:
1) жолдардың көлік жүргін бөлігін тайғаққа қарсы материалдармен өңдеу;
2) қардан тазалау;
3) күрелген қарды тасып шығару үшін жинастыру;
4) жол тораптарын, қалалық жолаушылар тасымалдайтын көлік аялдамаларын, әкімшілік және қоғамдық ғимараттардың кірме жолдарын, аулалардан шығатын және тағы басқа жолдарды күрелген қардан тазарту.
66. Екінші кезектегі операцияларға кіретіндер:
1) қарды шығару (тасу);
2) қар шығарылғаннан кейін жол жағалауын тазарту;
3) мұзды уату және қар-мұздан құралған үйіндіні шығару.
67. Жолдардың жүргiн бөлiгiн тайғаққа қарсы материалдармен өңдеу қар жауа бастағаннан кейiн, аралығы 20-40 минут ұстап жүргізіледі.
68. Метеорологиялық қызметтерден күні бұрын тайғақ болатыны туралы ескерту алған жағдайда, эстакадалардың, көпірлердің жүргін бөлігін өңдеу жұмыстары қар жауа бастаған кезден жүргізіледі.
69. Қысқы мезгілде қатты реагенттерді шашуымен айналатын щеткалы қар тазалағыш машиналардың тәулік бойы кезекшілігін қарастыру.
70. Барлық тайғаққа қарсы материалдарды шашуға арналған машиналар тәулік бойы кезекшілікте белгіленген көшелер мен өтпе жолдарда (жұмыс кестесінің бағытымен) жұмыс істеуге бекітіледі; маршрут кестесінің көшірмесі жолдама қағазбен бірге жүргізушіге береді.
71. Қар жауғаннан бастап ең алдымен көлік бағыты үшін ең қауіпті магистральдар және көшелер учаскелерін, яғни тік түсетін және көтерілетін жолдарды, көпірлерді, эстакадаларды, тоннельдерді, жол тораптарын және қоғамдық көлік аялдамаларын, сондай-ақ төтенше және басқа кедергілер болатын және тағы басқа жерлерді тайғаққа қарсы материалдармен өңдеу.
72. Көлік қозғалысы үшін ең қауіпті орындарды өңдеуді аяқтағаннан кейін көлік жүретін бөлікті тайғаққа қарсы материалдармен жаппай өңдеу қажет. Бұл операция алдымен жағалаудағы тастан бастап жолаушылар тасымалдайтын көлік қозғалысы жолағына дейін жүргізіледі.
Барлық аумақты тайғаққа қарсы материалдармен жаппай өңдеу уақыты - қар жауа бастағаннан кейінгі төрт сағаттан асырмай жауапты жол тазалаушы кәсіпорындар жүргізуі қажет.
73. Жолдың жүргін бөлігі механикаландырылған сыпырудан кейін оның көлденең бойында қар, мұз қалдықтарынан тазалануы тиіс.
74. Көшелердің жүргін бөлігінен және өтпе жолдардан, сонымен қатар тротуарлардан тазаланған қар көшелердің жүргін бөлігінің және өтпе жолдардың шетіне уақытша жиналады.
75. Қар үйіндісін жинауға жол берілмейді:
1) барлық бір деңгейдегі жолдардың, көшелердің және өтпе жолдардың тоғысуында және теміржол өтетін аймақтың көрінетін үшбұрышты жерлердің маңына;
2) жаяу жүргіншілер өтпе жолдарына 5 метр жақын жерде;
3) қоғамдық көлік аялдамаларына 20 метр жақын жерде;
4) көлік қоршаулармен немесе бордюрлармен қоршалған жолдардың учаскелерінде;
5) тротуарларда.
76. Жол жағасына күрелген қарды жинау кезінде қарды тротуарларға және көгалдарға орынын ауыстыруға жол берілмейді.
77. Бір жақты көлік қозғалатын көшелер мен өтпе жолдардан, оның ішінде гүлзарлар, көгалдар және бетонды блоктар, аймақтар түрінде бөлініп тұратын жолақтары бар магистральдар жағынан қарды сыпыруды бастап, қыс бойы тұрақты түрде көлік жүретін бөлік жағалауындағы тасқа дейін қардан және мұздан тазалануы тиіс.
78. Қар үйіндісін уақытша жинау кезінде және жылымықта еріген сулардың ағыуы үшін жолдың жиек тастарындағы еріген су ағатын шұңқырлар тазаланып, жиектегі таспен қар үйіндісі арасында көлденең 0,5 метрден кем емес ара қашықтық болуы керек.
Нөсер суларын қабылдаушыларға қар үйінділерін жинауға жол берілмейді.
79. Жергілікті жолаушылар тасымалдайтын көлік аялдамалары және жер үсті жаяу өтпе жолдары қар үйінділерінен тазартылып, жол салынуы керек:
1) аялдамаларда: 30 метрден 50 метрге дейін;
2) жаяу өтпе жолдары белгісі бар жолдарда, белгінің көлеміне қарай, ал белгісі жоқ жерде 5 метрден кем емес.
Аулаларға және ішкі орамдарға кіретін, шығатын жолдар, ауланың ішкі жолдары өтпе жолдарды механикалық қардан тазалаудан кейін бірінші кезекте тазалануы тиіс.
80. Көшелерден және өтпе жолдардан қарды шығару екі кезеңде жүзеге асады:
1) бірінші кезекте (таңдап) қар жауып біткеннен кейін жергілікті жолаушылар тасымалдайтын көлік аялдамаларындағы, жаяу өтпе жолдардағы, көпірлердегі және жол өткелдеріндегі, көпшілік баратын орындардағы (ірі әмбебап дүкендер, базарлар, қонақ үйлер, вокзалдар, театрлар), ауруханалардың аумағына және басқа әлеуметтік маңызды нысандарға кіретін жолдардағы қарды шығару 24 сағат ішінде жүзеге асырылады;
2) соңғы (жаппай) қарды шығару бірінші кезекті шығару аяқталғаннан кейін кезекпен, уәкілетті органмен берілген кезектілікке сәйкес шығарылады.
81. Қар тасушы көліктің әрбір өтуінен кейін жол жиегіндегі және жағалаудағы тас төсемдердіндегі қар қалдығынан және мұздан тазартылып, шығарылады.
Арнайы дайындалған алаңдарға көшелердегі және өтпе жолдардағы қар тасып шығарылуы тиіс. Белгіленген тәртіп бойынша келісілмеген орынға қарды тасып шығаруға жол берілмейді.
Қар үйінділерін шығару орындарын табиғатты қорғау органдарының келісімі бойынша өкілетті орган анықтайды.
82. Қар ерігеннен кейін қарды уақытша жинайтын орындар қоқыстан тазаланып, көріктендірілуі тиіс.

3. Тротуарларды, жердегі жолаушылар көліктері аялдамаларындағы отырғызу алаңдарын, жаяу жүргіншілер жолдарын тазарту жұмыстары

83. Қар жауған кезде және тайғақта:
1) тротуарлар, аялдамалардағы отырғызу алаңдары және басқа жаяу жүретін аймақтар тайғаққа қарсы материалдармен (құм, ұсақ қиыршық тас) бүкіл көлемі бойынша өңделуі және жаңа жауған және тапталған қардан тазартылуы тиіс;
2) тротуарларды, жаяу жолдарын және жолаушыларды отырғызатын алаңдарды қардан тазалау жұмыстары (механикалық сыпыру және қолмен тазарту) қар жаууы тоқтағаннан кейін бірден жүргізіледі. Ұзақ қарқынды қар жауғанда қардан тазарту және тайғаққа қарсы материалдармен (құм, ұсақ қиыршық тас) өңдеу жиілігі әрбір 5 сантиметр қар түскен сайын қайталануы тиіс.

4. Үйлердің аулаларын қысқы тазалау жұмыстары

84. Тротуарлар, үйлердің аулалары және өтпе жолдар асфальтқа дейін қардан және мұздан таза болу тиіс. Мұз қалыптасқан жағдайда (тайғақ) құм және қиыршық ұсақ тастармен өңдеу жүргізіледі.
85. Үйлердің аулаларынан және орам аралығындағы жолдардан тазаланған қарды автокөліктер мен жаяу жүргіншілер қозғалысына кедергі жасамайтын орындарға жинауға жол беріледі.
86. Қар жинау кезінде жасыл желектерге зақым келтіруге жол берілмейді.
87. Ішкі үй аулаларында қарды жинағанда еріген қар суының қалай ағатынын алдын ала ескеру керек.
88. Қыс мезгiлiнде ғимарат, құрылыс пен имараттар иелерi шатырларды қар мен мұздан, сүңгiлерден уақытылы тазарту жұмыстарын ұйымдастыру керек.
89. Ғимараттың жаяу жүргіншілер жағындағы шатырын тазарту жұмыстары жедел түрде қатерлі учаскеге қоршау орнату арқылы жүргізілуі керек.
90. Көше жағына қараған шатырлардан қар мен мұздан жаяу жүргіншілер жолдарына түсіріп тазарту жұмыстары тек күндізгі уақытта жүргізілуі қажет. Ал қарды шатырдың басқа жақтарынан, сондай-ақ жазық шатырлардан сырғанатып ауланың ішкі аумағына түсірілуі керек. Қарды түсірер алдында жаяу жүргіншілердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету шараларын жасау қажет. Ғимараттардың (құрылыстардың және имараттардың) шатырларынан түскен қарлар, мұздар мен сүңгілер жедел түрде өтпе жолдың шет жағына қарай көшені тазалаушы ұйымдар шығарып әкеткенше орналастырылады.
91. Қар, мұз және қоқыстарды сарқынды су құбырларының аузына, сондай-ақ ҚТҚ үшін арналған контейнерлер мен контейнер алаңшаларына тастауға жол берілмейді.

5-тарау. Жаз мезгілінде аумақтарды тазалау 1. Жалпы ережелер

92. Жолдық төсемдерді (осьтік және резервті жолақты) магистральдарды, көшелерді және өтпе жолдарды алдын ала дымқылдап сыпыру күндізгі уақытта сағат 8-ден 21 сағатқа дейін, ал қатты қарқындағы көлік қозғалысы бар магистральдарда және көшелерде түнгі мезгілде жүзеге асырылады.
93. Магистральдардың, көшелердің жүргін бөлігінің жолдық төсемдерін және өтпе жолдарды, трамвай төсемдерін жуу түнгі (сағат 23-тен сағат 6-ға дейін ) және қажетіне қарай күндізгі уақытта да жүргізіледі.
94. Жолдың жүргін бөлігін жуған кезде лайлы суды және қоқысты тротуарларға, көгалдарға, жолаушылар тасымалдайтын көлік аялдамаларының павильондарына, отырғызатын алаңдарына, жақын жерде орналасқан ғимараттардың, сауда нысандарының қасбеттеріне шашыратуға жол берілмейді.
95. Ыстық күндері (ауа температурасы +25 С градустан жоғары болса) жолдардың төсемдерін сулау сағат 12-ден сағат 16-ға дейінгі мезгілде жүргізіледі (аралығы екі сағат сайын).

2. Жаз мезгілінде жолдарды тазалаудың талаптары

96. Жолдың жүргін бөлігі барлық ластану түрлерінен жаппай тазаланып және жуылуы тиіс. Реттеуші сызық болып табылатын - осьтік, резервтік жолақтар құмнан және әртүрлі ұсақ қоқымнан тұрақты тазаланып тұруы тиіс.
97. Екі метрлік жол жағалауындағы аймақта және ернеуінде, сондай-ақ тротуарлар және онда орналасқан жолаушылар тасымалдайтын көлік аялдамаларының отырғызу алаңында топырақ-құмды қоқымдардан және әртүрлі қоқыстардан толық тазаланып және жуылуы тиіс.
98. Жолдың жағасы ірі көлемдегі және басқа да қоқыстардан таза болуы тиіс.
99. Темір-бетоннан құралған бөлу жолақтары құмнан, батпақтан және ұсақ қоқыстардан тұрақты тазаланып тұруы тиіс. Шудан қорғайтын қабырғалар, металл қоршаулар, жол белгілері және жол көрсеткіштер жуылуға тиісті.
100. Көгал ретінде орналастырылған бөлу жолағында, қалалық, аудандық жолдардың жағалау бөлігінде шөп төсемдерінің биіктігі 15 сантиметрден аспау керек. Әртүрлі қоқыстармен жолақтың ластануына жол берілмейді.

3. Жаз мезгілінде үйлердің аулаларын тазалау

101. Үйлердің аулаларын, аула ішіндегі өтпе жолдарды және тротуарларды қоқымдардан, шаңнан және ұсақ тұрмыстық қалдықтардан тазалауды, сондай-ақ күні бойы тазалықты қолдауды аулаға бекітілген субъектілер қамтамасыз етеді.
102. Үйдің ауласын жуу үшін суару шүмектер және шланга арқылы суғару әрбір үй маңында жабдықталған және пайдалануға жарамды күйде болу тиіс.
103. Капиталды емес нысандардың иелері (автотұрақтар, көлік жөндейтін орындар, ангарлар, қойма түріндегі құрылымдар, ғимараттар, сауда және қызмет көрсету нысандары) санитарлық тазалық және бөлінген аумақтың тазарту бойынша келісім-шартқа отырады, немесе оны өз күшімен ұйымдастыруы тиіс.

6-тарау. Аумақтарда қалдықтарды жинау,
уақытша сақтау және шығару

104. Заңды және жеке тұлғалар тұрмыстық қалдықтарды ҚТҚ арналған контейнерлерге тастауы тиіс.
Қатты тұрмыстық қалдықтарды салатын контейнерлер қақпақтармен жабдықталады. Контейнерлер мен алаңшаның шетіне дейінгі ара қашықтық 1 метрден кем болмайды. Алаңшаларды тұрғын және қоғамдық ғимараттардан, барлық саладағы ұйымдардан, спорт алаңдарынан және тұрғындардың демалатын орындарынан 25 метрден кем емес және 100 метрден артық емес арақашықтықта орналастырады. Осындай контейнерлер үш жағынан биіктігі 1,5 метр болатын қоршаумен қоршалуы тиіс.
105. Уәкілетті органдарының белгіленген мерзімінде ҚТҚ шығару қоқыс шығарушы ұйымдармен жүзеге асырылады. Қоқыс шығару ұйымдары қоқыс шығару және қоқысты мамандандырылған кәсіпорындарына жеткізу, ҚТҚ-ны сұрыптайтын, залалсыздандыратын, қайта өңдейтін және ҚТҚ-ны одан әрі кәдеге асыру бойынша қызмет көрсетеді.
106. ІКҚ, металдық қалдықтарды, құрылыс қоқысты, қырқылған талдардың шыбықтарымен талдарды (қалдықтарды) шығару жұмыстары кәсіпорындармен, мекемелер және жеке тұлғалармен немесе шарт негізінде қоқыс шығарушы ұйымдармен шарт негізінде жүргізіледі.
107. Жылжымайтын нысандарды салу және (немесе) жөндеу жұмыстарымен айналысушы жеке және заңды тұлғалар құрылыс қоқыстарды жою үшін келісім шарттар жасау қажет немесе оны өздігінен шығаруға немесе шығару жөніндегі қоқыс шығарушы ұйымдармен келісім шарттар жасау қажет.
108. Үй-жайлардың аумағында көлік өтуге ыңғайлы жолдары бар контейнер орнататын арнайы алаңшалар бөлінуі қажет. ҚТҚ-ны жинау үшін 0,75 метр.куб мөлшері және жергілікті атқару органына қарасты жауапты мемлекеттік мекемемен келісілген өзге көлемді стандарттық металдан жасалған контейнерлерді қолдану керек.
109. Аумақтарында (бөлініп берілген, бекітілген, аула ішілік) контейнерлік алаңшалары бар кәсіпорындар, ұйымдар, өзге де шаруашылық етуші субъектілер келесі талаптарды орындаулары қажет - қатты тұрмыстық қалдықтарды, ірі көлемді қоқыстарды шығаруға уақытында шарт жасасуға және контейнерлердегі тұрмыстық қалдықтарды жағуға жол бермеуге.
110. Контейнерлік алаңшаларды және контейнерлерді пайдаланатын және күтіп ұстаумен шұғылданатын ұйымдардың орындауы қажет:
1) контейнерлік алаңдар мен оның аулаларының маңайын 20 метрге дейін тазалығын қамтамасыз ету;
2) контейнерлерді уақытында жөндеуге және одан әрі пайдалануға, жарамсыздарды ауыстыруы;
3) қоқыс қабылдағыш камераларды, алаңшаларды және жинағыштардың астауын, сондай-ақ қалдық салғыштардың тұрақты жуылып тұруын, залалсыздандырылуын және шыбындарға қарсы дезинсекция және егеуқұйрықтарға қарсы дератизация жасауды қамтамасыз ету жөнінде шаралар қолдануы.
111. Контейнерлер орнату алаңшалар тұрғын-жай және қоғамдық ғимараттардан, спорт алаңдарынан және халықтық дем алатын орындарынан қашықтықта болуы керек. Алаңшаның көлемі орнататын контейнерлер санына есептелуі қажет.
112. Контейнерлік алаңдарды орналастыру сәулет, жер қатынастары, мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органдарымен келісу қажет.
113. Контейнерлердегі қоқыстарды тиеу кезінде түсіп қалған қоқыстарды жинау жұмыстарын ҚТҚ, ІКҚ шығаратын ұйымның қызметкерлері жүзеге асырады.
114. Қоқыс қабылдағыш камера құлыпқа салынуы қажет, бөтен адамдардың қоқыс қабылдағыш камераға кіруіне жол берілмейді.
115. Қоқыс шығару құбырын пайдалануды иелігінде тұрғын үй орналасқан пайдаланушы ұйым жүзеге асырады.
116. Пайдаланушы ұйым қамтамасыз етуі керек:
1) қоқыс шығару құбырының және қоқыс қабылдағыш камерасының дұрыс жұмыс істеуін;
2) қоқыс шығару құбырының шусыз жұмыс істеуін, ол үшін баспалдақ алаңындағы қоқыс шығару құбырына салатын қақпақтарының саңлаусыз, тығыз жабылатын резеңке төсемдерімен жабдықталған болуын;
3) қоқыс қабылдағыш камераның және бағаналарын профилактикалық дезинфекциялық шараларды (дезинфекция, дезинсекция және дератизация) ай сайын жүргізуге.
117. Жөнсіз үйінділерге жауапты тұлғаларды анықтауға мүмкіндік болмаған жағдайда, қалдықтарды шығару және жөнсіз үйінділер орнын қалпына келтіру жұмыстары өкілетті орган белгілеген мерзімде аумақ иесінің немесе жер пайдаланушы қаражаты есебінен жүргізіледі.
118. Вокзалдар, базарлар, әуежайда, демалыс бақтар мен аймақтарда, алаңдарда, білім беру және денсаулық сақтау мекемелерде және басқа да халық көп шоғырланатын жерлерде, көшелерде, қоғамдық жолаушылар көлiк аялдамаларда, сауда нысандарының кіреберістерінде қоқыс үшiн урна орнатуы керек. Урналардың ара қашықтығы адамдар көп шоғырланатын жерлерде бір бірінен кемiнде 50 метр қашықтықта; аулаларда, бақтарда, алаңдарда және басқа да аумақтарда 10 метрмен 100 метр аралығында орнатылады.
Жолаушылар көлiк аялдамаларында және сауда нысандарының кіре берістерінде екi урнадан орнатылады.
119. Урналарды қою, тазарту және жуу аумақты пайдаланатын мердігер мекемелермен, немесе шаруашылық ететін субъектілермен, иелігінде немесе пайдалануындағы аумақта. Урналар толу деңгейіне қарай тазартады.
120. Урналар ластану деңгейіне қарай жабылады, бiрақ аптасына бір реттен кем емес.

7-тарау. Ұсақ бөлшек сауда үшін уақытша құрылғыларды орнату, сондай-ақ жалпы пайдаланудағы демалыс аймағын күтіп ұстау

121. Ұсақ бөлшектік уақытша сауда нүктелерінің нысандарын (павильондар) орнату қолданыстағы нормаларға және ережелерге сәйкес жүзеге асырылады.
122. Ұсақ бөлшектік сауда нысандарын сәулеттік және декоративті-түсті безендірілуі сәулет және қала құрылысы саласындағы қалалық, аудандық уәкілетті органмен келісіледі. Ұсақ бөлшектік сауда объектілерін декоративті безендіру жұмыстары олардың иелерінің қаражаты есебінен, сәулет және қала құрылысы саласындағы қалалық, аудандық уәкілетті органмен келісілген сыртқы түрі мен түсі шешімін сақтауды ескере отырып, орындалады.
123. Ұсақ бөлшектік сауда нысандары мен кешендеріне көліктік қызмет көрсету, маңайында жатқан магистральдар мен жаяу жүргіншілер бағыттарындағы, көлік қозғалысы мен жаяу жүргіншілердің қауіпсіздігіне кедергі келтірмеуі қажет. Тауар жеткізуді жүзеге асыратын автокөліктің тұрағы, сауда нүктелеріне тауар артуды тек осылар үшін арналған орындардан жүзеге асырылады. Осы мақсаттарда тротуарларды, жаяу жүргіншілер жолы мен гүлзарларды пайдалануға жол берілмейді.
124. Сауда нүктелерінің иелері маңайында жатқан аумақтық көркейтілу жұмыстарының бұзылмауын қадағалауы керек. Маңайында жатқан көріктендіру нысандарына, жасыл желектерге, гүлзарларға және тағы басқа зиян келтірген сауда нүктелерінің иелері, көріктендіру нысандарын өз қаражаты есебінен алғашқы қалпына келтіруі қажет.
125. Көкөніс, жеміс-жидек және бақша дақылдарын нысаннан тыс жерде сатуға жергілікті атқарушы органмен бекітілген орындарда рұқсат беріледі.
126 Ұсақ бөлшектік сауда нысандарында жуынатын орын, қоқыстар мен қалдықтарды салатын қақпағы бар ыдыс, сатушының жеке мүлігін сақтайтын орын орнатылады.
127. Ұсақ бөлшектік сауда нысанының сатушысы нысанды, іргелес аумақты тазалықта ұстайды, өнімдерді ластанудан сақтайды, таза арнайы киімдерін киеді (халат, қолғаптар, қалпақ).
128. Нысан аумағы тазалықта ұсталуы қажет. Күн сайын жұмыс уақыты аяқталғаннан кейін негізгі, күн ішінде ағымдағы тазалау жүргізіледі. Қысқы кезеңде аумақ, кіре беріс жолдар және павильон алдындағы алаңдар қар мен мұздан тазартылып, тайғаққа қарсы құм себіледі, жаз мезгілінде су себіледі.
Сауда нысанына іргелес аумақта ыдыстар мен тауарлардың қорын текшелеуге жол берілмейді.
129. Базар аумағында келушілер мен персонал үшін әжетханалар, 50 сауда орнына бірден кем емес шүмектер саны есептелген қол жуу, сауда құрал-жабдықтарын, жеміс-жидектер мен көкөністерді жуатын қондырғылар орнатылады.
130. Санитарлық желілер мен жуынатын орындар базарларда қалыпты, тазалықта ұсталып және күн сайын дезинфекцияланады.
131. Көпшілік пайдаланатын демалу аймақтары - саябақтар, скверлер, бульварлар, жаға жайларды осы нысандар бекітілген өкілетті органдар күтеді.
Көпшілік пайдаланатын демалу аймақтарын тазалау және ағымдағы күту жұмыстарын бюджеттік бағдарламалар әкімшісі отырған келісім шарт негізінде мамандандырылған кәсіпорындар жүргізеді.
132. Көріктендірудің, ғимараттардың және шағын сәулеттік пішіндердің элементтеріне, көпшілік демалатын аймақтардың құрылымына сәулеттік және түстік шешімдеріне өзгерістерді Қала, елді мекендердің сәулет органымен және уәкілетті органмен келісіліп, жүргізіледі.
133. Саябақтарда және жаға жайларда орнатылған қоқыс жәшіктерінен басқа арнайы контейнерлер қоятын алаңдар болуы керек.
134. Саябақтардың және жаға жайлардың аймақтарында нормалар мен ережелер талаптарына сәйкес қоғамдық әжетханалар болуы керек.
135. Көпшілік демалатын аймақтарды қолданыстағы нормативтік талаптарға сай қоғамдық тамақтану нысандары және ұсақ бөлшекті сауда нүктелері орналасуына болады. Бұл нысандардың иелері бөлінген және бекітілген аумаққа санитарлық тазалау мен жинау үшін арнайы кәсіпорындармен келісім шартқа отыру керек, немесе қолданыстағы талаптарға сәйкес өзі жүргізеді. Осы нысандарды жөндеу және сырлау жұмыстары олардың иелері есебінен орындалады.
136. Көпшілік демалатын аймақта жол берілмейді:
1) қоқыстарды, жапырақтарды өртеуге, от жағуға, көліктерді жууға және тазалауға;
2) көгалдарға, гүлзарларға, тротуарларға нысандарды орналастыруға;
3) мангалды қолдануға, ашық отта кәуап және басқа тағамдарды дайындауға;
4) 23-00 сағаттан кейін қатты музыканы қоюға.
137. Жерге және ғимаратқа құқық растайтын құжатсыз орналасқан дүңгіршектер, жеңіл құрылымнан орнатылған ұсақ бөлшектік уақытша және басқа да павильондар, сәулет және қала құрылысы саласындағы қалалық, аудандық уәкілетті органдардың хабарламасымен 7 тәулік ішінде меншік иесімен демонтаждалуы (бұзылуы) тиіс.

8-тарау. Шағын сәулеттік пішіндерді (қоршауларды) күтіп ұстау

138. Тұрғын үй ғимараттар аумағы, қоғамдық аймақтар, гүлзарлар, көшелер, саябақтар, алаңдар демалу үшін шағын сәулеттік пішіндермен жабдықталады.
139. Қоршаулар, дуалдар салу және орнату белгіленген тәртіппен тек сәулет және қала құрылысы саласындағы қалалық, аудандық уәкілетті органдар келісімімен және рұқсатымен келесі талаптарды сақтап, құрылысын жүргізуге және орнатуға болады.
140. Шағын сәулет пішіндері стационарлық және мобильдік болуы мүмкін, олардың саны және орналасуы аумақтарды көріктендіру жобаларында белгіленеді.
141. Қоғамдық ғимараттардағы, алаңдардағы, көшелердегі, гүлзарлардағы және саябақтардағы, жағалаулардағы шағын сәулеттік пішіндер ерекше жобалар бойынша әзірленеді.
142. Жаңа құрылыс салынып жатқан учаскесі шекарасында бекітілген жоба-сметалық құжаттамаға сәйкес шағын сәулеттік пішіндері жобалау, әзірлеу және орнатуды тапсырыс беруші жүзеге асырады.
143. Шағын сәулеттік пішіндердің сындарлы шешімдері олардың тұрақтылығын, пайдалану қауіпсіздігін қамсыздандыруы тиіс.
144. Шағын сәулеттік нысандардың иелері - заңды және жеке тұлғалар өз қаржыларына оларды ауыстырады, жөндейді және бояйды.

9-тарау. Құрылыс алаңдар мен телімдерді күтіп ұстау

145. Бөлінген учаскеде құрылыс қызметі басталғанға дейін (жаңа құрылыс, қайта жаңарту, жөндеу, құрылыстарды бұзу) құрылыс салушы (объектіні жөндеу, қайта жаңарту кезінде меншік иесі), құрылысты ұйымдастыру жобасына, объектінің бас жоспарына сәйкес құрылыс алаңын, жұмыс учаскелерін жайғастыруды жүргізеді;
объектілерді кейіннен кәдеге жарату (бұзу) бойынша жұмыстарын өткізу кезінде, бұзу жөніндегі қажетті техникалық шешімдерге немесе ғимараттарды бұзу жобасына сәйкес жүргізеді.
146. Құрылыс салушы, объектінің иесі құрылыс алаңын (бұзуға жататын учаскеде) абаттандыру (көріктендіру) үшін мемлекеттік сәулет-құрылыс бақылау органында дайындық жұмыстарын жүргізуге рұқсатын алады.
Құрылыс алаңы (бұзуға жататын учаскеде) келесі міндетті талаптардың орындалуымен, тиісті нормалар мен ережелердің талаптарына сәйкес абаттандырылуы (көріктендірілуі) қажет:
1) құрылыс алаңы барлық периметрі бойынша бөтен тұлғалардың кіруіне жол бермейтін және іргелес жатқан аумақтарға қоқысты шығаруды болдырмайтын қоршаумен қоршалынады;
2) адамдардың көптеп өтетін жерлерінде қоршауға жаппай қорғау қалқанын орнатуды қамтамасыз етуі қажет;
3) қоршау темірбетоннан, темірден немесе басқа, сәулет және қала құрылысы саласындағы қалалық, аудандық уәкілетті органымен келісілген, темір материалдардан жасалуы қажет;
4) қоршаудың құрылымдары көлденең және тіке бағыттарда қатты түрде бекітіліп, реттелуі, сырлануы және мұнтаздай ешбір ойықсыз, зақымдалған учаскесіз, бөтен хабарландыру мен жазуларсыз болуы керек;
5) қоршаудың биіктігі жер бедерінен екі метрден кем болмауы, төменгі бөлімінде саңылаулары болмауы тиіс;
6) жеке шыға беріске немесе салынып жатқан құрылысқа шағын қосымша құрылыс салу кезінде, биіктігі екі метр қоршау құрылғысын орналастыру рұқсат етіледі;
7) қақпа немесе шлагбаумды орнатумен құрылыс алаңынан болмашы көшелеріне шығатын минималды жолдардың саны көзделеді;
8) шығатын жолдарда ақпараттық қалқандар орнатылады;
9) жарық бүкіл қоршау периметрі бойынша болуы керек, адамдар көптеп өтетін жерде жарық бүкіл қоршау периметрі бойынша екі жақтан түсуі қажет;
10) құрылыс алаңдарына ішкі алаң жолдары мен кіреберіс жолдары объектінің бас жоспарына сәйкес абаттандырылған (көріктендірілген) және төсем болуы керек және асфальтталған өту жолдарына қосылуы қамтамасыз етілуі қажет;
11) шығатын жолдарда көлік құралдарының дөңгелектерді жуу (тазалау) пункттері жабдықталады және автокөлік дөңгелектерін жуу жүзеге асырылады;
12) құрылыс алаңдарындағы аумақты тазалық пен тәртіпте ұстаудың, абаттандырылуды (көріктендіруді) және іргелес жатқан құрылысқа теріс ықпал етуді болдырмау, үстірттік және жер асты сулардың бұрылуын ұйымдастыруды жүзеге асыру бойынша іс-шаралар көзделеді;
13) құрылыс және тұрмыс қоқысын жинау мақсатында контейнерлер, жинаушы-бункерлер орнатылып, қоқысты уақытында шығаруды ұйымдастыру қажет;
14) құрылыс алаңына (бұзуға жататын учаскеде) іргелес жатқан аумақты ұқыпты түрде күтіп, мезгілді жинастырылуы қажет;
15) құрылыс алаңынан тыс құрылыс материалдарды, қоқымды (синтетикалық қабыршықтар, үгінділер, перделер, жоңқалар, буып-түйетін материалдар) шығаруды болдырмайтын шаралар көзделуі қажет;
16) жабық лотоктар мен жинаушы-бункерлерді қолдануынсыз объектілер қабаттарынан қоқыстар мен қалдықтарды тастауға жол берілмейді;
17) ғимараттардың қасбеттерінде жұмыс істеу барысында, арнайы осындай мақсатпен көзделген және сапасы бойынша сәндік, беріктік және өрт қауіпсіздік талаптарына сәйкес келетін торлардан жасалған тор көзді қоршау болуы керек;
18) торлардан жасалған қоршау осындай мақсаттары үшін жасалған ғимараттың қасбеттер бекіткіштеріне немесе орнатылған мінбесатылардың үстіне жабылады;
19) торлар тұрақты тұру үшін созылып, үстіңгі қабат бойынша бекітіледі, торлардың қисайып, созылып кетуіне жол берілмейді;
20) қажеттіліктер туындаған кезде, жаяу жолды, жаяу жүретін галереяларды, төсемдерді, таяныштарды, айналма және уақытша жолдарды абаттандыру (көріктендіру) мен олардың ұқыпты түрде ұсталуы қамтамасыз етіледі;
21) бұзуға жататын учаскелерде құрылыстарды бұзу, алаңды дайындау шараларын іске асырған соң ғана бастауға болады;
22) құрылысты бұзу жұмыстарын, ғимарат элементтерінің қирауын болдырмау мақсатында, жоғарғы құрылымдардан бастау қажет.
147. Барлық материалдар мен топырақ тек қоршалған аумақ шеңберінде ғана болады.
Шығарылған топырақ (құнарлыдан басқасы), бұзылғанның қалдықтары мен қоқыс, қатты тұрмыс қалдықтары полигонына шығарылуы тиіс, қоршалған аумақтан тыс материалдарды, қоқыстарды қоймалауға, көліктің тиелуіне және тұрақтануына, механизмдер мен құрылыс техникаларын орнатуына жол берілмейді.
148. Мұзды, қарды, құрылыс қоқыстарды уақытында ұйымдастырып шығару үшін құрылыс салушы немесе мердігер құрылыс алаңын жайғастыруға рұқсаттама алған кезде арнайы кәсіпорындармен келісім шартқа отырады.
149. Құрылыс салушымен құрылыстық және тұрмыстық қоқысты уақытылы шығарылуы қамтамасыз етіледі.
150. Салушы немесе мердігер арнаулы орында немесе құрылыс алаңдарында құрылыс қалдықтарын басқа қалдық түрлерінен тікелей бөліп алуды ұйымдастыруы тиіс, сондай-ақ қоқыс тастайтын жерлерде және полигондарда құрылыс қоқыстарын басқа қалдықтармен араластыруға жол бермеу.
151. Құрылыс (бұзу) аяқталғаннан кейін, құрылыс алаңына іргелес жатқан аумақтың бұзылған абаттандыруын (көріктендіруін) қалпына келтіру, сондай-ақ уақытша жүруге, жолаушылардың өту жолы, уақытша ғимараттар мен материалдарды қоймалау үшін, инженерлік желілерді төсеу және тағыда басқа пайдаланған аймақтарды құрылыс салушы қалпына келтіруі қажет.

10-тарау. Көркем безендіру және жарнама

152. Архитектура саласындағы өкілетті органмен келісілген эскиздік жобаға сәйкес белгіленген орындарда, өкілетті органмен келісім шарт жасалған күнінен 30 күн ішінде шаруашылық элементтерін және жарнама қондырғыларын жасауға және орнатуға тиіс.
153. Маңайдағы аймақта, сонымен қатар ғимараттардың, жарнама беретін жарнама тақталарында орналастырылған сыртқы (көрнекі) жарнамалар мен ақпарат нысандары таза ұсталуы және түнгі уақытта жарықтандыратын арнайы прибормен жарықтандырылуы тиіс. Рұқсат құжаттамасы бар заңды және жеке тұлғалар бұларды күтіп ұстауға жауапты.
154. Жарнама құрылғысының иесі жарнама құрылғысын орналастырғаннан кейін және орнынан алған соң аумақты абаттандырып, (көріктендіріп) қалпына келтіруі керек.
155. Жарнамалық құрамалардағы кескіндемені (плакаттарды) алмастырғанда автокөлікпен көгал алаңдарға кіруге жол берілмейді.
156. Кәсіпорындар мен ұйымдар ғимараттың бекітілген аймағын және қасбетін эстетикалық түрін қамтамасыз етуі керек. Кіре берісінде сыртқы есікте маңдайша жазулар, яғни кәсіпорынның бағдары туралы ақпараттар, фирмалық аталуы, тіркелген тауарлық белгісі (тауарлардың және қызметтердің тізімінсіз), тұтынушыны хабардар ететін кәсіпорынның мекен-жайы және ғимараттың қасбетінде оған кіру бағыты көрсетілген ақпараттар, кәсіпорын орналасқан орынжайдың ілінуі тиіс.
157. Кәсіпорынның жұмыс жасау тәртібі туралы мәліметті тұтынушыға жеткізуге арналған баспа материалдары түріндегі плакаттарды кәсіпорындардың витриналарына (терезелеріне), есіктеріне орналастыруға болады.
158. Витринаның безендірілуі эстетикалық талаптарға сәйкес, ішкі жағын, декоративті элементтермен немесе мейрамдық безендірулер жасауға болады.
159. Жалпы пайдаланатын жерлерде мерекелік безендіруді ұйымдастыру, орналастыру және орнынан алу жұмыстары тиісті қызметтермен орындалады.
160. Әртүрлі жарнамаларды және басқа да ақпараттарды ғимараттарға, дуалдарға, қалалық жолаушылар көліктері павильондарына, жарықтандыру бағаналарына, ағаштарға жапсыруға және ілуге жол берілмейді.
Барлық нысандардан (ғимараттардың қасбеттері, дүкендер, байланыс жүйелерінің және сыртқы жарықтандыру бағаналары және тағы осылар сияқты) өз еркімен ілінген жарнамалық және басқа хабарландыруларды, жазуларды және суреттерді олардың ведомстволық тиістілігіне қарамастан иелері мен жалға алушыларға жою жұмыстарын жүргізуді ұйымдастыру жүктеледі.
161. Жалпы пайдаланылатын автомобиль жолдарының және қалалық және ауылдық елді мекендердің жолға бөлінген белдеуінде сыртқы (көрнекі) жарнаманы орналастыру плакаттар, стендтер, жарықтық таблолар, билбордтар, транспаранттар, афишалар, жарнамалық-ақпараттық белгілер мен жарнаманың басқа стационарлық орналасу объектілері түрінде жүзеге асырылады.
162. Сыртқы (көрнекі) жарнама объектілері құралдарын орналастыру:
жалпы пайдаланылатын, шаруашылық және жеке меншік автомобиль жолдарының бөлінген белдеулерінде және жол бойындағы белдеулерде орналасқан кезде - қалалық аудандық сәулет саласындағы уәкілетті органмен және қалалық, аудандық автомобиль жолдары саласындағы уәкілетті органмен;
қалалық және ауылдық елді мекендердің сыртқы (көзбен шолу) жарнамаларының құралдарын орналастырған кезде- қалалық аудандық сәулет саласындағы уәкілетті органмен берілген рұқсат болу кезінде жіберіледі.
163. Сыртқы (көрнекі) жарнама:
жолдың көліктік-пайдалану сапасын төмендетпеу;
көлік құралдарының жүрісі мен қоршаған ортаны қорғаудың қауіпсіздік талаптарын бұзбау;
жол белгілермен ұқсас болмау, олардың көрінуін немесе қабылдану тиімділігін нашарлатпау;
жолды пайдаланушылардың көздерін шағылыстырмау;
жүргізушіге жол жағдайын қабылдауға немесе көлік құралын пайдалануға бөгет болмау;
көлік құралдары жүрісінің белсенді, енжарлық және апаттан кейінгі қауіпсіздігіне жағымсыз әсер етпеу;
ақпаратты, егер барлық жарналық ақпарат бір уақытта пайда болмаса, қозғалатын элементтер бар бейне арқылы бермеу;
автомобиль жолының шектерінде қалыпты есту қабілеті бар тұлғалар еститін дыбыстарды шығармау керек;
ішкі істер органдарының видеобақылау камераларының көру, бақылау аймағын шектемеуге тиіс.
164. Сыртқы (көрнекі) жарнаманы тарихи және мәдениет ескерткіштері, табыну объектілері аумақтарында, сондай-ақ ерекше қорғалатын табиғи аумақтарында орналастыруға жол берілмейді.
165. Сыртқы (көрнекі) жарнама құралдарының мәтіндері жол жүрісі қатысушыларына мемлекеттік және орыс тілдерінде, сондай-ақ жарнама берушінің қалауы бойынша, және басқа тілдерде ұсынылуы тиіс. Жарнама аудармасы бір тілден басқаға оның негізгі мағынасын бұрмаламау тиіс. Мәтін өлшемі көлік құралдарының жақын қозғалыс жолағынан оның оқылуын қамтамасыз ету керек. Аталған мәтін тілдерді дамыту саласындағы қалалық, аудандық уәкілетті органдармен келісуі қажет.
166. Қазақстан Республикасы заңнамасына сәйкес өндіріске және өткізуге тыйым салынған тауарлардың (жұмыс, қызмет) сыртқы (көрнекі) жарнамасы жол берілмейді. Егер жарнама берушімен жүзеге асырылатын қызмет лицензиялауға жататын болса, онда тиісті тауардың (жұмыс, қызмет) жарнамасы кезінде, сондай-ақ жарнама берушінің өз қызметінің жарнамасында лицензияны берген органның атауын және лицензия нөмірін көрсету қажет.
167. Қазақстан Республикасының мемлекеттік техникалық реттеу жүйесінде белгіленген тәртіпте декларациялаудан және (немесе) сертификаттаудан өтпеген, сәйкестігін міндетті растауға жататын өнімді жарнамалау жол берілмейді.
Жарнаманы орналастыру кезінде сәйкестігін міндетті растауға жататын өнімге декларация нөмірін және (немесе) сәйкестік сертификатын және оларды тіркеген немесе берген сәйкестікті растау органының атауын көрсету қажет.
168. Ішкі және сыртқы жарықтандыру кезінде сыртқы (көрнекі) жарнама бейнесі элементтерінің жарықтығы ҚР СТ 1125 «Жол белгілері» бойынша жол белгілерінің фотометрлік сипаттамаларынан аспау тиіс.
169. Сыртқы (көрнекі) жарнама құралдарының құрылымдары белгіленген тәртіпте қолдану үшін қабылданған және (немесе) рұқсат етілген және басқа нормативтік құжаттар талаптарына сәйкес жүктемелер мен басқа әсерлерді есепке алып, жобалау, дайындау және белгілеу керек.
170. Сыртқы (көрнекі) жарнама құралдарының жобалық құжаттамасының және құрылымының құрылыс нормаларына және ережелеріне және басқа нормативтік құжаттарға сәйкестігі тиісті уәкілетті мемлекеттік органдардың немесе олармен мойындалған ұйымдардың тұжырымдарымен расталуы тиіс.
171. Қаттылық пен бекітудің құрылымдық элементтері (бұрандама қосылыстары, тіреуіш элементтері, технологиялық косынкалар) сәндік элементтермен жабылуы тиіс.
172. Құрылыстарға жарнаманы орналастыру құралдарын бекіту кезінде олардың бұзылуы, сондай-ақ төзімділігі мен тұрақтылығын төмендету жол берілмейді.
173. Сыртқы (көрнекі) жарнама құралдарында электр және өрт қауіпсіздік талаптарын қамтамасыз ететін өнеркәсіптік дайындауының жарықтық құралдары қолданылады. Электр желісіне қосылған жарықтық құралдар мен қондырғылар электр қондырғылардың құрылу ережелерінің талаптарына, ал оларды пайдалану – Пайдалану және қауіпсіздік техникасы ережелерінің талаптарына сәйкес болу тиіс.
174. Жарнаманың ішкі немесе сыртқы жарықтандырылуы кезінде жарықтық құралдар мен құрылғылар жүру бөлігіне жарықтық сәулелердің тікелей түсуін болдырмайтындай қондырылуы тиіс.
175. Жарықтық құрылғыларды бекіту құрылымының тіреуіш бөлігімен олардың сенімді қосылуын қамтамасыз ету және нормативтік жел, қар мен тербеліс жүктемелеріне шыдау тиіс.
176. Жарнаманың көмескі жарығын қосу және ажырату көшенің сыртқы жарықтандыруды қосумен және ажыратумен бір уақытта жүргізілуі тиіс.
177. Сыртқы (көрнекі) жарнама құралдарында жарнамалық ақпараттың ауысуы жол жүрісінің қауіпсіздік талаптарын сақтап, көгалдарға көлік құралдары өтпей жүргізілуі тиіс.
178. Сыртқы (көрнекі) құралдары жол жүрісі қауіпсіздігін төмендетпеу, жол жүрісін ұйымдастырудың техникалық құралдарының көрінісін шектемеу, инженерлік құрылыстардың габариттерін азайтпау тиіс.
179. Сыртқы (көрнекі) жарнама құралдары:
бір тіреуіште, жармада және жол белгілерімен және бағдаршамдармен бір қимада;
жол телімінің 150 метр жерлерінде жол жүрісін ұйымдастырудың 3 белгілерінен артық;
қиын жол шарттары бар жол телімдерінде;
теміржол жол өтпесінен, көпір құрылысынан, тоннельдерден және жол өткелі астынан 250 метр жақын жолдар мен көшелердің апаттық-қауіпті телімдерінде, сондай-ақ олардан елді мекендерден тыс 350 метрден кем және елді мекендерде тоннельдерге тікелей кірген және тоннельдерден шыққан жерлерден 50 метр және олардан 50 метр жақын қашықтықта;
жер төсемі үймесінің биіктігімен, автомобиль жолдары мен көшелердің телімдерінде;
1200 метрден кем жоспарда қисық радиусымен елді мекендерден тыс автомобиль жолдарының телімдерінде, елді мекендерде 600 метрден кем жоспарда қисық радиусымен жолдар мен көшелер телімдерінде;
40 % көп еңістерде;
жолдың жүру бөлігі мен жол жағасы үстінде (селитебтік аумақтардағы «тартылулардан» басқа);
жол қоршаулары мен бағыттаушы құрылғыларында;
тіреуіш қабырғаларда, ағаштарда, тау тастарда және басқа табиғи объектілерде;
көру қашықтығы елді мекендерден тыс жерлерде 350 метрден кем және елді мекендерде – 150 метр автомобиль жолдардың телімдерінде;
бағыттаушы көліктік құралдарының аялдамасына 25 метрден жақын;
бір деңгейдегі жаяу жүргіншілер өткелдерінде және автомобиль жолдарының қиылысында, сондай-ақ олардан елді мекендерден тыс 150 метр, елді мекендерде – 50 метрден кем қашықтықта;
елді мекендерден тыс автомобиль жолының жер төсемі жиегінен 10 метрден кем қашықтықта автомобиль жолының немесе көшенің сол жағында немесе оң жағында және автомобиль жолының (жиектеме тас) жер төсемі жиегінен 5 метрден кем қашықтықта – елді мекендерде;
егер жоғарғы нүкте жүру бөлігі деңгейінің үстінен 10 метр көп немесе 5 метрден кем биіктікте болса, сыртқы (көрнекі) жарнама құралының биіктігінен кем қашықтықта автомобиль жолының немесе көшенің оң жағында немесе сол жағында орналаспау керек.
180. Автомобиль жолдарында жарнама қалқанының немесе оны бекітетін құрылымның төменгі шетін жарнаманы орналастыру құралы орналасқан телім бетінің деңгейінен 2,0 метрден кем немесе биіктікте, ал қалалық және елді мекендер аумағында - 4,5 метрден кем емес биіктікте орналастырады.
181. Іргетастан бар жер астындағы коммуникацияларға дейінгі жоспардағы қашықтық 1 метрден кем емес болу тиіс.
182. Сыртқы (көрнекі) жарнама құралдарын жарықтық желісінің электр беруші желісінен жою 1,0 метрден кем емес болу тиіс.
183. Бөлу жолағында сыртқы (көрнекі) жарнама құралдарын орналастыру кезінде құрылым (жарнама қалқанның) немесе тіреуіш шетінен жүру бөлігіне дейінгі қашықтық 2,5 метрден кем емес болу тиіс.
Егер құрылым (жарнама қалқанның) немесе тіреуіш шетінен жүру бөлігіне дейінгі қашықтық 4,0 метрден көп болса, ҚР СТ 1412 «Жол қозғалысы ұйымының техникалық құралдары» бойынша бірінші топтың жол қоршаулары қондырылуы тиіс.
184. Сыртқы (көрнекі) жарнама құралдары мен жол белгілері және бағдаршам арасындағы қашықтық 2-кестеде көрсетілгеннен кем емес болу тиіс.

2-Кесте

метрде

Жолдағы (көшедегі) жүрістің рұқсат етілген жылдамдығы, км/сағ	Жол белгілері мен бағдаршамға дейінгі қашықтық,
	Мына жарнамалық хабарламалардың алаңында, м2
	15-тен	15-тен 6 дейін қоса	6ж-3 дейін қоса	3 кем
60 көп	200	100	60	40
60 және кем	120	60	40	25

185. Жолдың бір жағында жеке орналасқан сыртқы (көрнекі) жарнама құралдары арасындағы қашықтық:
елді мекендер шегінен тыс - 350 метр;
елді мекендер шегінде - 200 метрден кем болмау тиіс.
186. Сыртқы (көрнекі) жарнама құралдарын орналастыру кезінде автомобиль жолдары мен көшелерді ұстау ыңғайлығын есепке алу қажет.
187. Автомобиль жолдары мен көшелердің бетіне құрылыс материалдарын, сырларды, жол белгілерін және тағы басқа пайдаланып, дақ түсіру жолымен жарнаманы орналастыруға жол берілмейді.
188. Сыртқы (көрнекі) жарнаманы жол жүрісін ұйымдастырудың техникалық құралдары жүрісін ұйымдастыру және орналастыру жобасын есепке алып орналастырады.
189. Сыртқы (көрнекі) жарнама құралдарын жинақтау және қызмет көрсету жұмыстарын орындау кезінде жол жұмыстарының өндірісінде жол жүрісі қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі талаптар сақталуы тиіс.
190. Сыртқы (көрнекі) жарнаманың стационарлық құралдарының көтергіш құрылымдарының іргетастары ондағы көгалды бұдан әрі қалпына келтіріп топырақ деңгейінен 15-20 сантиметрден төмен тереңдетілген болу тиіс.
191. Жарнама таратушы аумақтық көркеюін сыртқы (көрнекі) жарнама құралдарын қондырудан (бөлшектеуден) кейін 3 тәулік ішінде қалпына келтіруі қажет. Сыртқы (көрнекі) жарнаманы орналастыру құралдарын бөлшектеуді олардың іргетасымен бірге жүргізу қажет.
192. Жол жүрісіне қатысушыларды ақпараттық қамтамасыз ету құралдарын:
ҚР СТ 1412 «Жол қозғалысы ұйымының техникалық құралдары» талаптарына сәйкес орналастырады және белгіленген тәртіпте өзгертулерді келісіп жол жүрісін ұйымдастыру жобаларын енгізеді.
ГОСТ Р 50597 сәйкес пайдаланады.
193. Жол жүрісіне қатысушыларды ақпараттық қамтамасыз ету құралдарын жарық қайтарғыш материалдарды қолданып өндіреді, жарық қайтарғыш коэффициент мәні 3-кестеде көрсетілген мәндерден кем емес болу тиіс.

3-Кесте

Материал түсі	Байқау бұрышы 20’
	Жарықтандыру бұрышы
	5о	10о	20о	30о	40о
Ақ	300	210	150	110	70
Сары	180	110	90	70	40
Қызғылт сары	160	95	80	64	30
Қызыл	60	35	30	24	15
Жасыл	30	24	20	15	8
Көк	15	11	9	7	4

194. Жарнаманың бөлек элементтерінің жоқтығы немесе онда басқа жазбалар мен суреттердің пайда болуы жол берілмейді.
Табылған ақаулар тиісті жазбаша ескерту берілгеннен кейін, 3 тәулік ішінде жойылу тиіс.
195. Осы Қағида талаптары бұзылуымен анықталған сыртқы (көрнекі) жарнама құралдары және және жол бойында орналасқан жарнама құралдары осы Қағиданың қолданысқа енген күнінен бастап 30 тәулік ішінде осы Қағидаға сәйкестендірілуі тиіс.
Осы Қағидаға сәйкес орналастырылмаған жарнама құрылғылары сәулет және қала құрылысы саласындағы қалалық, аудандық уәкілетті органдардың хабарламасымен 7 тәулік ішінде меншік иесімен демонтаждалуы тиіс.

11-тарау. Тұрғын үйлер орамдарын, көшелер және ықшам
аудандарын абаттандыру

196. Ықшам аудандар мен орамдардың аймақтары қоқыс контейнерлерін қоятын, кір кептіретін, демалатын, балалардың ойнайтын, спортпен айналысатын, үй жануарларын қыдыртатын, автотұрақ, аялдату, жасыл аймақ үшін алаңшалармен жабдықталады.
197. Алаңшалардың саны, орналасуы мен жабдықталуы құрылыс және санитарлық нормаларға сәйкес болуы тиіс, сәулет және қала құрылысы, мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау департаменттерімен келісуі керек.
198. Тұрғын жай орамдарында, көшелерде, шағын аудандар аумақтарында, сондай-ақ аула маңы аумақтарында мына тәртіптер сақталуы қажет:
1) көтермелердің, жаяу жолдардың, жүргіншілер жолының, орам ішіндегі кіреберістері мен жолдарының төсемдерін қалыпты жағдайда ұстауға;
2) аулаларға өздігінен түрлі шаруашылық немесе қосалқы құрылыс (гараждар және басқа) салуға жол бермеуге;
3) ауланың ішкі аумақтарына құрылыс материалдарын үюге жол бермеу;
4) өзінің балансындағы (шаруашылық жүргізуші немесе жедел басқару) инженерлік желілерді қалыпты жағдайда ұстауға, құдықтарды уақытында қарап, тазартуға;
5) шағын сәулет пішіндерін, спорттық, ойын, балалар мен шаруашылық алаңшаларының жабдықтарын, қоршаулар мен қашаларын қалыпты жағдайда ұстауға, олардың сыртқы түрінің ұқыптылығын сақтауға;
6) қалалық, аудандық тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары саласындағы уәкілетті органның және сәулет және қала құрылысы саласындағы қалалық, аудандық уәкілетті органның келісімінсіз әр түрлі жер үсті құрылғыларын (құбыр, құдық, есептеуіш құрылғылардың жәшіктері) орнатуға жол берілмейді.
199. Тұрғын жай орамдарындағы көшелер, шағын аудандардың аулаларында, сондай-ақ ауланың ішкі аумағында жол берілмейді:
1) аумақты тазарту немесе апатты жағдайларды жою жұмыстарынан басқа, сағат 23-тен сағат 6-ге дейін, тыныштық пен тәртіпті бұзатын іс-әрекет жасауға;
2) ауланың ішкі және ішкі орам аумағындағы жасыл аймаққа, балалар алаңшасына, жүргіншілер жолына қызметтік және жеке меншік автокөлікпен кіруге, қоюға;
3) арнайы бөлінбеген және белгілермен, таңбалармен белгіленген орындардан тыс жерлерге көліктерді қоюға және аялдатуға;
4) құрылыс материалдарын, автокөліктерді жөндеуге, жылжымалы және жылжымайтын мүлікті орналастыруға;
5) ҚТҚ үшін арналған контейнерлер мен олар орналасқан алаңшалардың маңайында ІКҚ, құрылыс қоқыстарын, шыбықтарды және басқа да қоқыстарды үюге;
6) сәулет және қала құрылысы саласындағы қалалық, аудандық уәкілетті органдармен берілген сәулет-жоспарлау тапсырмасында қойылған талаптарды сақтамай объектілерді пайдалану, құрылыс және қайта құрылымдау жұмыстарын жүргізуге.

12-тарау. Ғимараттар мен құрылғылардың
қасбеттерді күтіп ұстау

200. Меншігінде ғимараттар мен құрылыстар бар кәсіпорындардың және ұйымдардың басшылары ғимараттар мен құрылыстардың қасбеттерін күтіп ұстауға, аталған нысандарға және олардың жекелеген элементтеріне (балкондар, лоджиялар, су ағатын құбырлар) қалпына келтіру, жөндеу және сырлау жұмыстарын уақытында жүргізуді, сонымен қатар қасбеттерде орнатылған ақпараттық, ескерткіш тақтайшалардың тазалығын және дұрыс жағдайда болуын қамтамасыз етулері керек. Дүкендер мен офистердің қала көшелері жағына шығатын витриналары жарықпен безендірілген болуы тиіс.
201. Өз еркімен ғимараттардың қасбеттерін және олардың үйлесілімділік элементтерін қайтадан жабдықтауға жол берілмейді.
Объектілердің құрастырмалары мен функционалдық мақсатын өзгертпей, жер учаскесінің қазіргі шекарасында жүзеге асырылатын қолданыстағы тұрғын ғимараттардағы үй-жайларды (тұрғын үйлердің балкондары мен лоджияларын) қайта жаңарту, қайта жобалау, қайта жабдықтау қолданыстағы заңнама негізінде жүзеге асырылады.
202. Шаруашылық жүргізу құқығындағы немесе жедел басқаруындағы ғимараттары және орын-жайлары бар жеке меншік иелері мен заңды тұлғалар, ғимараттарды, құрылыстарды және құрылғыларды, басқа жер учаскелеріндегі жылжымайтын нысандарды қала құрылысы мен жобалау құжаттарына, қала құрылысы нормативтері мен ережелері, экологиялық, санитарлық, өртке қарсы нормаларға сәйкес, қалыпты жағдайда сақтау жұмыстарын жүргізуі, соның ішінде оларға қарамағындағы ғимараттар мен құрылғылардың қасбеттерін жөндеу мен жаңғырту жұмыстарын өз есебінен немесе бөлінген қаражат есебінен жүргізуі керек.
203. Егер де бірнеше заңды немесе жеке тұлғалардың меншігінде, шаруашылық жүргізу құқығында немесе жедел басқаруында тұрғын емес немесе тұрғын ғимараттары болған жағдайда, осы тұлғалар ғимараттың пайдалану ауданына қарай қасбетін жөндеуге, жаңғырту жұмыстарын жүргізуге үлес қосуы керек. Ғимараттарға немесе орын-жайларға жоспарлы түрде жаппай жөндеу мен жаңғырту жұмыстарын жүргізген кезде, үлестік қатынасы бар тұлғалар осы мақсаттарға жұмсалатын қаражатты біріктіріп, жұмсауына болады.
204. Сәулет, тарих немесе мәдениет ескерткіштері болып табылатын ғимараттар мен орын-жайлардың қасбеттерін жөндеу, жаңарту, қайта қалпына келтіру жұмыстары Қазақстан Республикасының және Қала, елді мекендер құқықтық актілерімен бекітілген, қорғау міндеттемелеріне сәйкес Мәдениет департаменті мен Сәулет және қала құрылысы департаменттерінің келісімімен орындалады.
205. Жол берілмейді:
1) алдын ала сәулеттік бөліктерді қалпына келтірмей ғимараттар мен орын-жайларға сырлау жұмыстарын жүргізуге;
2) табиғи немесе жасанды тастармен қапталған қасбеттерді сырлауға.
206. Пайдалануға енгізу актіні бекітусіз нысандарды пайдалануға жол берілмейді.

13-бөлім. Сыртқы жарықтандыруды және
субұрқақтарды күтіп ұстау

207. Уәкілетті орган бекіткен кестеге сәйкес көшелердің, жолдардың, алаңдардың, жағалаулардың және басқа жарықтандырылатын нысандардың сыртқы жарығын қосу табиғи жарықтың көлемінің азаюы кезінде кешкі ымырт кезінде 20 люкске дейін, ал сөнуі - таңғы күңгіртте 10 люкске дейін беріледі.
208. Алаңдардағы, магистральдардағы және көшелердегі, аула аумақтарындағы шамдардың жанбауы 3 пайыздан аспауы керек. Металл бағаналары, кронштейндер мен басқа сыртқы жарық құрылғылары мен қыстырма желілерінің элементтері таза, тот баспай ұсталып, сырлануы қажет. Жанып кеткен шамдарды ауыстыруды тиісті қызметтер оны анықтағаннан кейін 24 сағаттың ішінде ауыстыруы тиіс.
209. Пайдаланудан шыққан құрамында сынап бар газ санатындағы шамдар - доқалы сынапты шам, металдық диодтары бар доқалы шам, доқалы натрийлі люминесцентті шамдарды сақтайтын арнайы орындарда сақталып, одан әрі қайта өңделуі үшін арнайы кәсіпорындарға жеткізілуі қажет. Аталған шамдар түрлерін қалалық полигон аумағына шығаруға жол берілмейді.
210. Жарық және электрлі көліктердің байланыс желілерінің құлап қалған бағаналарын негізгі магистральдарда кешіктірілмей бағана иесі шығарады, ал басқа аумақтарда және бұзылған бағаналар - тәулік ішінде шығарылады.
211. Коммуналдық меншіктегі су бұрқақтардың тиісті жағдайына және пайдаланылуына өкілетті органдар жауапты.
212. Су бұрқақтарды қосу мерзімін, олардың жұмыс істеу тәртібін, тостағандарын шаю және тазарту кестесін, технологиялық үзілістерін және жұмыс істеуінің аяқталуын өкілетті органдар белгілейді.
213. Су бұрқақтар жұмыс істеп тұрған мезгілде күн сайын су беті қоқыстан тазартылады. Пайдаланушы ұйымдар субұрқақтардың тазалығын олар жұмысын тоқтатқаннан кейін де қамтамасыз етуі керек.

14-тарау. Жол жабуларын, жаяу соқпақтарды, көк шөп шығатын алаңдар мен басқа да нысандарды, қалалық шаруашылық элементтерін бұзуға және орналастыруға
байланысты жұмыстарды жүргізу тәртібі

214. Заңды және жеке тұлғалар қала, аудан аумақтарында жол жабуларын, жаяу соқпақтарды, көк шөп шығатын алаңдарды, қалалық, аудандық шаруашылық элементтерін бұзуға байланысты, жер жұмыстарын, немесе басқадай жұмыстарды өкілетті органмен жазбаша рұқсат берілген кезде ғана жүргізіледі.
215. Қалпына келтіру жұмыстарын кідіріссіз жүргізуді талап ететін, инженерлік жүйелерде апат болған кезде, жол жабуларын ашуды, көшелер, алаңдарды және басқа да жалпы пайдаланудағы орындарды қазуға келісім беретін, ұйымдар өкілдерін сол орынға шақыру керек. Жұмыстар жүргізуге сол орында рұқсат (ордер) алғаннан кейін ғана жұмыстар жүргізуге рұқсат етіледі. Апаттық жұмыстарды жүргізу орнында қандай да бір үйілген немесе қандай да бір мүлкі бар заңды және жеке тұлғалар осы учаскені өкілетті органның талабы бойынша, егер жұмысты басқаша жүргізетін мүмкіндіктер болмаса, тез арада өз күшімен босатуы керек.
Тез арада апатты жоюды қажет ететін, елді мекеннің өміршеңдігін қамтамасыз ететін қаланың маңызды нысандары үшін ерекше жағдайда, келісім беретін ұйымдар өкілдерінің қатысуымен рұқсат беруді (ордер) рәсімдеусіз, осы сәттен кейін 24 сағат ішінде жұмыстарды жүргізуге рұқсат беруді ресімдеп, апатты жоюға кірісуге жол беріледі.
216. Инженерлік желілер, жолдар, жаяу соқпақтар құрылысын немесе қайта құру бойынша жұмыстарды жоспарлаған барлық заңды және жеке тұлғалар, жоспарланған жылдың алдында келетін 15 қарашасына дейін және екінші рет жоспарланған жылдың 1 наурызында қажетті сызбалар қосымшасымен жұмыстарды орындауға белгіленген мерзімді көрсетіп өкілетті органға тапсырыс беруі қажет. Сонымен қатар жер қазба жұмыстарына жүргізуге заңды және жеке тұлғалардан өтініштер түскен жағдайда, қазба жұмыстарын ордерде көрсетілген уақытта қалпына келтіруге уағдаласқан рұқсат беріледі. Тапсырыс бермеген ұйымдарға жер жұмыстарын жүргізуге жол берілмейді. Өздігінше жер қазба жұмыстарын жүргізген жағдайда осы Қағиданы бұзған болып есептеледі.
217. Жер асты инженерлік жүйелерін салу, қайта құру жұмыстары кезінде құрылымдарды (жол төсеніш, жиек тас, құдықша қақпақтары, арықтар, дренаждар және тағы басқа), жасыл өсімдіктерді, жолды және көпшілік орындарын осы жұмыстарды атқарған мекеме, ұйым, жеке тұлға өз есебінен қалпына келтіруге кепілдік беру және осы учаскелерде 3 жылға дейін қызмет көрсету жауаптылығы жүктеледі.
218. Көлік қозғалыстарын шектеуге немесе жабуға байланысты жағдайда көшелерде жұмыстар жүргізу кезінде, тапсырыс беруші автокөлік қозғалысын жабуға атқарушы орган тиісті рұқсат бергенде, ал қоғамдық көлік қозғалыстарының бағытын өзгертуге қажет болған жағдайда -бұқаралық ақпарат құралдары арқылы қала, аудан тұрғындарын хабардар етеді.
219. Шаруашылық нысандары, элементтері ордерде көрсетілген жұмыс мерзімінің соңында тиісті жағдайға келтірілуі керек. Мерзімі өтіп кеткен ордер бойынша жұмыстар жасау өз еркімен қазу болып саналады. Ордерді ұзарту осы Қағиданы бұзушы кінәлілер жауапқа тартылғаннан кейін жүзеге асырылады.
220. Инженерлік жүйелер мен құрылғылардың зақымдануын ескерту және байқауға қажетті шаралар қабылдау үшін жұмыс жасаушы бір тәуліктен кешіктірмей, жұмысты бастағанға дейін сол орынға мүдделі ұйымдардың өкілдерін шақыруы керек. Солармен бірлесе отырып, қолда бар жүйелер мен құрылғылардың нақты орналасқан жерін анықтайды және олардың толық сақталуына шаралар қабылдайды.
221. Жұмыстарды жүргізуші жұмысты бастағанға дейін мыналарды орындау қажет:
1) құрылыс алаңдары барлық өлшемдер бойынша ескертетін белгілермен бекітілген үлгімен қатты қоршаулармен қоршалуы керек, өтіп жатқан көліктің көшені ластамауы үшін қолайлы болуы керек;
2) өтетін жолдар қосымша көшелерге шығып және шлагбауммен жабдықталуы керек. Қоршауларда өтетін жолдар аз мөлшерде болу керек;
3) құрылыс ұйымдары үшін құрылыс немесе күрделі жөндеу кезінде балшықтан күнделікті тазарту үшін салынып жатқан нысанның осы және басқа жағында ұзындығы 600 метр негізгі магистраль жолдың учаскесі бекітіліп беріледі;
4) жүргіншілер жүретін орындарда бір бірінен 200 метрден аспайтын қашықтықта жүргіншілер көпірі орнатылады және түнгі уақытта құрылыс немесе күрделі жөндеу учаскесін жарықпен қамтамасыз ету;
5) жаңбыр суы ағатын суағарлардың жұмысын қамтамасыз етуге шаралар қолдану;
6) жұмыс аймағында жасыл желектер бар болса, оларды қалқандармен қоршау, олардың сақталуына кепілдік беру;
7) өтетін жолдар немесе жүргіншілер қозғалысының жүйелерін жабу қажеттілігі кезінде айналма жолдар дайындау және айналма жолды тиісті белгілермен айқын белгілеуге.
222. Жұмыстарды жүргізу қолданыстағы нормалар мен ережелерде, сондай-ақ ордерде көрсетілген шарттарға сай жүргізіледі.
223. Жолдың алынған асфальті мен топырағы, қайта салуға жарамсыз болғандықтан, жұмыс үрдісіне шығарылады. Жиектер мен жаяу соқпақ тастары бөлшектелінеді, үйіледі және сақтау мен қайта пайдалану үшін акт бойынша өткізіледі. Жолдарға, жасыл желектерге, су ағатын торларға, науаларға, жаяу жүргіншілер жолдарына, басқа да ортақ пайдаланудағы орындарға топырақ пен құрылыс материалдарын үюге жол берілмейді. Аталған құрылғылардың элементтерін қорғау үшін люктер мен құдықтарға баруды қамтамасыз ететін ағаш қалқандар мен қораптар қолданылуы керек.
224. Жұмыстар жүргізу мерзімдер қолданыстағы құрылыс ұзақтығының нормасына сай күнтізбелік кесте негізінде белгіленеді. Екі айдан астам жұмыс уақытымен құрылыс немесе жер асты коммуникацияларды жөндеу кезінде, олардың барлық жұмыс кешенінің аяқталуына байланысты учаскелеріне ордер беріледі.
225. Облыстық маңызы бар қаланың, ауданның әкімінің ерекше жағдайлардағы рұқсатынан бөлек, жол төсемдері, жаяу соқпақтар мен алаңдар орнатылғаннан немесе күрделі жөндеуден кейін, жол жабуларының бұзылуына байланысты жұмыстар үш жыл ішінде жол берілмейді. Басқа жол жабуларының бұзылуына байланысты жұмыстар жүргізуге жол берілмейді.
Қажет болған жағдайда инженерлік коммуникация желілерін асфальт қабаты астынан горизонталды бұрғылау әдісі арқылы өткізуге рұқсат беріледі, бұл жағдайда өткізу тереңдігі жол қабатынан 80 сантиметрден кем болмауы керек.
226. Өкілетті орган қазылған жерлердің жабуын қалпына келтіруге жұмыстарды қабылданғаннан кейін ғана рұқсат беріледі. Қалпына келтіру жұмыстарының сапасына, жабулардың шөгуіне және сынының бұзылуына осы жерді қазған ұйым немесе жеке тұлғалар жауап береді.
227. Жұмыстарды орындау шарттарын бұзған жағдайда, қалпына келтіру сапасыз немесе қалпына келтіру мерзімдері бұзылса, өкілетті органның басталған жұмыстарды тоқтатуға, жіберілген бұзушылықты жоюды талап етуге, келтірілген зиян шығынын өндіртіп алуға, кінәлі адамдарды жауапкершілікке тартуға шаралар қолдануға құқылы.
228. Қалпына келтіру жұмыстарын орындаудың сапасы қалалық, аудандық тұрғын үй коммуналдық-шаруашылық, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары саласындағы уәкілетті органмен қабылданады.
229. Жол жабуларын қопару және көшелер, алаңдар мен жалпы пайдаланудағы басқа орындарды қазу бойынша жұмыстарды орындайтын ұйымдар мен кәсіпорындар жұмыс жүргізетін орындарға ақпарат қалқандарын орнатуы керек.

15-тарау. Аялдама пункттеріне қойылатын талаптар

230. Аялдама пункттері ҚР ҚНжЕ 3 № 01-01-2002 «Қалақұрылысы. Қалалық және ауылдық елді-мекендерді жоспарлау және құрылысын жүргізу» СНжЕ талаптарын және жол қозғалысы Ережесін, оларға жолаушылардың қауіпсіз және жайлы баруын ескеріп орналастырылады және жабдықталады.
231. Аялдама пункттерінің құрылысы тек қана жеңіл құрамаларымен, онда тұрғындарға қызмет көрсететін нысандарсыз салынады (таксофондар, сауда автоматтарынан басқасы).
Осы тармақтың күші бұрын аялдама пункттерінде орналастырылған, тұрғындарға қызмет көрсететін нысандардың меншік иелеріне, аялдама пункттері үшін бөлінген жер учаскесіне жер пайдаланудың құқығының берілген мерзімі өткеннен кейін және жол саласындағы атқарушы органына қарасты уәкілетті мекемемен келісім шарт мерзімі өткеннен кейін қолданылады.

16-тарау. Таксофондар

232. Таксофондарды жұмыс істейтін жағдайда болуына және қолданыстан шыққанда (телефон қалқандарын бояу немесе жуу, сынған әйнектерін ауыстыру, бөгде жазуларды жою, әйнектерді тазалау) уақытында келеңсіздіктерді жою қызмет көрсететін ұйымдарға жүктеледі.
233. Таксофондар маңындағы 5 метр радиустағы аумақтардың жағдайына аймағында таксофондар орналасқан тапсырыс беруші қызметтер, кәсіпорындар және ұйымдар, ведомстволар, басқа шаруашылық субъектілері жауапты.