Об утверждении формы проверочного листа по организации и осуществлению деятельности, связанной с обслуживанием воздушного движения и радиотехническим обеспечением полетов в Республике Казахстан и внесении изменений и дополнений в приказ исполняющего обязанности Министра транспорта и коммуникаций Республики Казахстан от 16 мая 2011 года № 279 "Об утверждении Инструкции по организации и обслуживанию воздушного движения"

Приказ Министра транспорта и коммуникаций Республики Казахстан от 17 марта 2014 года № 197. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 18 апреля 2014 года № 9346

В соответствии с подпунктами 39) и 5) пункта 1 статьи 14 Закона Республики Казахстан от 15 июля 2010 года «Об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности авиации», ПРИКАЗЫВАЮ:
1. Утратил силу приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 30.10.2015 № 1025.
2. Внести в приказ исполняющего обязанности Министра транспорта и коммуникаций Республики Казахстан от 16 мая 2011 года № 279 «Об утверждении Инструкции по организации и обслуживанию воздушного движения» (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 7006, опубликованный в газете «Юридическая газета» от 26 июля 2011 г. № 105 (2095), от 27 июля 2011 г. № 106 (2096), от 28 июля 2011 г. № 107 (2097), от 29 июля 2011 г. № 107 (2098) следующие изменения и дополнения:
в Инструкции по организации и обслуживанию воздушного движения, утвержденной указанным приказом:
пункт 4 изложить в следующей редакции:
1) абсолютная высота – расстояние по вертикали от среднего уровня моря, до уровня точки или объекта, принятого за точку;
2) аварийная стадия – общий термин, означающий стадию неопределенности, стадию тревоги или стадию бедствия;
3) аварийный фактор – условие, явление или обстоятельство, которое может привести к авиационному происшествию;
4) минимум вида авиационных работ – минимально допустимые значения видимости, высоты нижней границы облаков и скорости ветра, при которых разрешается выполнение вида авиационных работ;
5) район (участок) авиационных работ – часть воздушного пространства, в пределах которой выполняются авиационные работы;
6) автоматическое зависимое наблюдение – метод наблюдения, в соответствии с которым воздушные суда автоматически предоставляют по линии передачи данных информацию, от бортовых навигационных систем и систем определения местоположения, включая опознавательный индекс воздушного судна, данные о его местоположении в четырех измерениях и, при необходимости, дополнительные данные;
7) превышение – расстояние по вертикали от среднего уровня моря до точки или уровня земной поверхности или связанного с ней объекта;
8) заход на посадку по приборам - заход на посадку и посадка с использованием оборудования для навигационного наведения на основе схемы захода на посадку по приборам. Имеется два метода выполнения захода на посадку:
двухмерный (2D) заход на посадку по приборам с использованием только бокового навигационного наведения;
трехмерный (3D) заход на посадку по приборам с использованием как бокового, так и вертикального навигационного наведения.
Примечание: боковое и вертикальное навигационное наведение представляет собой наведение, обеспечиваемое с помощью либо наземного радионавигационного средства, либо выдаваемых компьютером навигационных данных наземных, спутниковых, автономных навигационных средств или комплекса этих средств.;
9) стандартный маршрут вылета по приборам (сокращенная аббревиатура на английском языке SID (далее – SID)) – установленный маршрут вылета по Правилам полетов по приборам, от аэродрома или определенной взлетно-посадочной полосы аэродрома до точки выхода из района аэродрома;
10) стандартный маршрут прибытия по приборам (сокращенная аббревиатура на английском языке STAR (далее – STAR) – установленный маршрут прибытия по правилам полетов по приборам от точки входа в район аэродрома, до точки в которой начинается полет по опубликованной схеме захода на посадку по приборам;
11) правила полетов по приборам (далее – ППП) – правила, предусматривающие выполнение полетов по пилотажно-навигационным приборам, контроль и обеспечение органом ОВД установленных интервалов эшелонирования между воздушными судами;
12) районное диспетчерское обслуживание – диспетчерское обслуживание полетов в контролируемом воздушном пространстве;
13) районный диспетчерский пункт (центр) – орган, предназначенный для обеспечения диспетчерского обслуживания контролируемых полетов в районе (районах) ОВД, находящемся (находящихся) под его юрисдикцией;
14) аэроузел – близко расположенные аэродромы, организация и выполнение полетов на которых требует специальное согласование и координирование с органами обслуживания и управления воздушным движением;
15) район аэроузла – часть воздушного пространства установленных размеров с двумя и более близко расположенными аэродромами, для организации и выполнения полетов с которых необходимо специальное согласование и координирование;
16) район ОВД (далее – РОВД) – воздушное пространство установленных размеров, в границах которого обслуживание воздушного движения по воздушным трассам и маршрутам вне их осуществляется диспетчером районного диспетчерского центра;
17) маршрут ОВД – установленный маршрут, который предназначен для направления потока движения в целях обеспечения обслуживания воздушного движения;
18) система наблюдения ОВД – общий термин, под которым понимаются системы ADS-B, ПОРЛ, ВОРЛ или любая другая сопоставимая наземная система, позволяющая опознать воздушное судно;
19) должностная инструкция специалиста службы ОВД – документ, разработанный на основе типовой должностной инструкции применительно к конкретной должности (конкретному лицу) с учетом особенностей данного органа ОВД (специалиста службы ОВД) и условий его работы;
20) рубеж передачи ОВД – рубеж, установленный на маршруте руления или на траектории полета воздушного судна, на котором ОВД данного воздушного судна передается от одного органа ОВД другому;
21) воздушная обстановка – одновременное взаимное расположение в вертикальной и горизонтальной плоскостях воздушных судов и других объектов в определенном районе воздушного пространства;
22) минимум командира воздушного судна (второго пилота) – минимально допустимые значения видимости на взлетно-посадочной полосе (видимости) и высоты нижней границы облаков (вертикальной видимости) при которых пилоту (летчику) разрешается выполнять взлет, посадку или полет по маршруту на воздушном судне данного типа;
23) минимум воздушного судна – минимально допустимые значения видимости на взлетно-посадочной полосе (видимости) и высоты нижней границы облаков (вертикальной видимости), при которых разрешается безопасно производить взлет и посадку на воздушном судне данного типа;
24) диспетчерское обслуживание воздушного движения – обслуживание, предоставляемое в контролируемом воздушном пространстве, предназначенное для предотвращения столкновений между воздушными судами, воздушных судов с препятствиями на площади маневрирования, а также для ускорения и регулирования воздушного движения;
25) интенсивность воздушного движения – количество воздушных судов, проходящих через район ОВД (сектор ОВД, трассу, участок трассы, район аэродрома) в единицу времени;
26) организация воздушного движения – комплекс мероприятий, направленных на обеспечение безопасных и эффективных полетов воздушных судов и предусматривающих выполнение функций по организации воздушного пространства, организации потоков и обслуживания воздушного движения;
27) плотность воздушного движения – количество воздушных судов, находящихся одновременно в единице объема воздушного пространства (на воздушной трассе, заданном эшелоне, в зоне (районе) или секторе ОВД);
28) район аэродрома (далее – РА) – часть воздушного пространства установленных размеров, предназначенная для организации и выполнения аэродромных полетов;
29) атмосферное давление на аэродроме – значение атмосферного давления в миллиметрах ртутного столба (далее – мм.рт.ст.), в миллибарах (далее – мбар) или гектопаскалях (далее – гПа) на уровне порога взлетно-посадочной полосы;
30) превышение аэродрома – абсолютное превышение самой высокой точки посадочной площади;
31) аэродромное диспетчерское обслуживание – диспетчерское обслуживание аэродромного движения;
32) минимум аэродрома – минимально допустимые значения видимости (видимости на взлетно-посадочной полосе), высоты нижней границы облаков (вертикальной видимости), при которых на данном аэродроме разрешается выполнять взлет или посадку воздушного судна данного типа;
33) посадочная площадка, подобранная с воздуха – земельный (водный, ледовый) участок по своим размерам, состоянию поверхности и подходом соответствующий требованиям к посадочной площадке для данного типа воздушного судна (далее – ВС) и данных условий, подбираемый экипажем в полете с воздуха, путем осмотра и оценки ее состояния;
34) потеря ориентировки – обстановка, при которой пилот (экипаж) не может определить свое местонахождение с точностью, необходимой для определения направления полета в целях выполнения задания на полет;
35) курс – направление, в котором находится продольная ось воздушного судна, выраженное обычно в градусах угла, отсчитываемого от северного направления (истинного, магнитного, компасного или условного меридианов);
36) альтернативный маршрут – маршрут, который выбирается эксплуатантами воздушных судов в случаях, когда основной маршрут закрыт, или когда на нем введены ограничения;
37) контролируемый аэродром – аэродром, на котором обеспечивается диспетчерское обслуживание аэродромного движения;
38) контролируемый полет – полет, который выполняется в контролируемом воздушном пространстве при наличии диспетчерского разрешения и обеспечивается диспетчерским обслуживанием;
39) барометрическая высота – высота полета относительно изобарической поверхности атмосферного давления, установленного на шкале барометрического высотомера;
40) аэродром назначения – аэродром, указанный в плане полета и в задании на полет как аэродром намеченной посадки;
41) первичный радиолокатор – радиолокационная система, использующая отраженные сигналы;
42) стадия неопределенности (кодовое слово "INCERFA") – ситуация, характеризующаяся наличием неуверенности относительно безопасности воздушного судна и находящихся на его борту лиц;
43) эшелонирование продольное – рассредоточение воздушных судов на одной высоте на установленные интервалы по времени или расстоянию вдоль линии пути.
44) высота нижней границы облаков (далее – ВНГО) – расстояние по вертикали между поверхностью суши (воды) и нижней границей самого низкого слоя облаков. В случае, когда нижнюю границу облаков определить невозможно, следует применять значение вертикальной видимости;
45) эшелонирование боковое – рассредоточение воздушных судов на одной высоте на установленные интервалы по расстоянию или угловому смещению между их линиями пути;
46) векторение (радиолокационное наведение) – обеспечение навигационного наведения воздушных судов посредством указания определенных курсов на основе использования системы наблюдения;
47) глиссада – профиль снижения воздушного судна, установленный для вертикального наведения на конечном этапе захода на посадку;
48) стадия тревоги (кодовое слово "ALERFA") – ситуация, при которой существует опасение за безопасность воздушного судна и находящихся на его борту лиц;
49) диспетчерская информация – информация, передаваемая органом ОВД экипажу воздушного судна о метеорологических условиях, воздушной обстановке, работе радиотехнических и электротехнических средств, состоянии аэродромов и другие сведения, необходимые для выполнения полета;
50) диспетчерское указание – указание органа ОВД пилоту (экипажу) воздушного судна, связанное с выполнением задания на полет и обязательное для исполнения;
51) диспетчерское разрешение – разрешение, выдаваемое органом ОВД экипажу воздушного судна, связанное с выполнением полета и обоснованное соответствующими условиями и установленными правилами полетов;
52) диспетчерская рекомендация – рекомендация экипажу воздушного судна по принятию мер, касающихся выполнения полета, используемая по усмотрению экипажа;
53) особая ситуация – ситуация, возникающая в полете в результате воздействия неблагоприятных факторов или их сочетаний, приводящих к снижению безопасности полетов;
54) особый случай – ситуация, возникающая в результате внезапного отказа авиационной техники или попадание воздушного судна в условия, требующие от экипажа выполнения нестандартных действий для обеспечения безопасности воздушного судна и пассажиров;
55) расчетное время прибытия:
при полетах по приборам - расчетное время прибытия воздушного судна в намеченную точку, обозначенную навигационными средствами, с которой предполагается выполнение маневра захода на посадку по приборам, или, при отсутствии навигационного средства, связанного с этим аэродромом, - время прибытия воздушного судна в точку над аэродромом.
при выполнении полетов по ПВП - расчетное время прибытия воздушного судна в точку над аэродромом;
56) местность равнинная – местность с относительными превышениями рельефа до 200 метров в радиусе 25 километров;
57) зона (район) подхода – воздушное пространство в границах района аэродрома (аэроузла), исключая зону взлета и посадки и воздушное пространство района местного диспетчерского пункта (далее – МДП);
58) диспетчерское обслуживание подхода – диспетчерское обслуживание полетов, которые связаны с прибытием и вылетом воздушных судов с аэродромов (вертодромов);
59) диспетчерский пункт подхода – диспетчерский пункт, с которого орган ОВД обеспечивает диспетчерское обслуживание контролируемых полетов воздушных судов, прибывающих на один или несколько аэродромов или вылетающих с них;
60) сигнал срочности (ЬЬЬ – телеграфный, «PAN PAN» – радиотелефонный) – международный сигнал, передаваемый в случаях возможной опасности для воздушного судна и находящихся на нем пассажиров и экипажа;
61) местная воздушная линия (далее – МВЛ) – коридор в нижнем воздушном пространстве, ограниченный по высоте и ширине, и предназначенный для выполнения полетов воздушных судов;
62) линия пути – проекция траектории полета воздушного судна на поверхность земли, направление которой в любой ее точке обычно выражается в градусах угла, отсчитываемого от северного направления (истинного, магнитного или условного) меридианов;
63) сигнал бедствия (сообщение об аварийном состоянии в полете) – международный кодовый сигнал (СОС – телеграфный, «MAYDAY» - радиотелефонный) означающий «Терплю бедствие», передаваемый в случаях, когда воздушному судну и находящимся на нем пассажирам и экипажу угрожает непосредственная опасность и требуется немедленная помощь;
64) стадия бедствия (кодовое слово «DETRESFA») – ситуация, характеризующаяся наличием обоснованной уверенности в том, что воздушному судну и находящимся на его борту лицам грозит серьезная и непосредственная опасность или требуется немедленная помощь;
65) рубеж ухода (возврата) – рубеж, рассчитанный так, чтобы в случае ухода с него на запасной аэродром, количество топлива на борту воздушного судна к расчетному времени прибытия было не менее минимального установленного;
66) визуальные метеорологические условия - метеорологические условия, выраженные в величинах дальности видимости, расстояния до облаков и высоты нижней границы облаков, соответствующих установленным минимумам или превышающих их;
67) визуальный заход на посадку - заход на посадку при полете по ППП, когда схема захода на посадку по ППП частично или полностью не соблюдается и заход выполняется по визуальным наземным ориентирам;
68) заход на посадку визуальный – заход, который частично или полностью выполняется с соблюдением правил визуального полета;
69) визуальный полет – полет, выполняемый в условиях, когда пространственное положение воздушного судна и его местонахождение определяется пилотом (летчиком) визуально по естественному горизонту и земным ориентирам;
70) правила визуальных полетов (далее – ПВП) – правила, при которых соблюдаются установленные интервалы между воздушными судами и другими материальными объектами в воздухе путем визуального наблюдения пилотом за воздушной обстановкой;
71) видимость (дальность видимости) – максимальное расстояние с которого видны и опознаются неосвещенные объекты (ориентиры) днем и световые ориентиры (освещенные объекты) ночью;
72) крейсерский эшелон – эшелон, выдерживаемый в течение значительной части полета;
73) сложные метеоусловия (далее – СМУ) – условия, при которых метеорологическая видимость составляет 2000 м и менее и (или) высота нижней границы облаков 200 м и ниже при их общем количестве более 2-х октантов;
74) зона ожидания – воздушное пространство определенных размеров, установленное, как правило, над РНТ района аэродрома, (аэроузла) для ожидания воздушными судами очереди подхода к аэродрому и/или захода на посадку;
75) пункт ожидания – определенное место, опознаваемое с помощью визуальных или иных средств, вблизи которого остается совершающее полет воздушное судно в соответствии с диспетчерскими разрешениями;
76) безопасная высота – минимально допустимая высота полета, гарантирующая воздушное судно от столкновения с земной (водной) поверхностью или с препятствиями на ней;
77) опасное сближение – непреднамеренное и непредусмотренное заданием на полет сближение воздушных судов между собой или с другими материальными объектами на интервалы менее половины установленных, в результате, которого возникает опасность их столкновения;
78) информация о движении – информация, исходящая от органа ОВД, для предупреждения командира воздушного судна о других известных или наблюдаемых воздушных судах, которые могут находиться вблизи его местоположения или намеченного маршрута полета, и помогающая экипажу предотвратить опасное сближение или столкновение;
79) предпосадочная прямая – заключительный этап захода на посадку от точки выхода на посадочный курс до точки приземления;
80) схема точного захода на посадку (РА) – схема захода на посадку по приборам, основанная на использовании навигационных систем (ILS, MLS, GLS и SBAS категории I), предназначенная для выполнения трехмерных (3D) заходов на посадку по приборам типа А или B;
81) начальный участок захода на посадку – часть схемы захода на посадку по приборам между контрольной точкой начального этапа захода на посадку (сокращенная аббревиатура на английском языке IAF, (далее – IAF) и контрольной точкой промежуточного этапа захода на посадку (сокращенная аббревиатура на английском языке IF, далее – IF) или контрольной точкой конечного этапа захода на посадку;
81-1) промежуточный участок захода на посадку - часть схемы захода на посадку по приборам между:
контрольной точкой промежуточного этапа захода на посадку и контрольной точкой конечного этапа захода на посадку:
концом обратной схемы, схемы «ипподром» или линии пути, прокладываемой методом счисления, и конечной контрольной точкой (или точкой) захода на посадку;
82) предполагаемое время захода на посадку – время, когда по расчетам органа ОВД пребывающее воздушное судно покинет после задержки пункт ожидания для захода на посадку;
83) конечный этап захода на посадку – часть схемы захода на посадку по приборам, которая начинается в установленной контрольной точке конечного этапа захода на посадку, а при отсутствии такой точки – в конце последнего участка стандартного разворота, разворота на посадочную прямую или разворота на линию пути приближения в схеме типа «ипподром» или в точке выхода на последнюю линию пути в схеме захода на посадку и заканчивается в точке из которой может быть продолжен заход на посадку или начат уход на второй круг;
84) аэродром запасной – аэродром, на который следует воздушное судно в том случае, если невозможно или нецелесообразно следовать на аэродром назначения или производить на нем посадку;
85) вторичный обзорный радиолокатор – радиолокационная система, в которой переданный радиолокационной станцией радиосигнал вызывает передачу ответного радиосигнала другой станцией;
86) код ответчика ВОРЛ – код, назначаемый органом ОВД и передаваемый экипажу воздушного судна для установки на приемоответчике в режиме «А» или в режиме «С»;
87) площадь маневрирования – часть аэродрома, исключая перроны, предназначенная для взлета, посадки и руления воздушных судов;
88) вынужденная посадка – посадка на аэродроме (посадочной площадке) или вне аэродрома по причинам, не позволяющим выполнить полет согласно плану;
89) пункт обязательных донесений (далее – ПОД) – географическая точка (ориентир), радионавигационная точка (далее – РНТ) на воздушной трассе, маршруте, коридоре, о пролете которой пилот обязан сообщить диспетчеру органа ОВД;
90) аэронавигационный запас топлива (далее – АНЗ) – резерв топлива сверх расчетного количества для полета от аэродрома (посадочной площадки) вылета до аэродрома (посадочной площадки) назначения, необходимый на случай изменения плана полета, вызванного направлением на запасной аэродром (посадочную площадку), отклонением от утвержденного маршрута, усилением скорости встречного ветра и другими обстоятельствами;
91) минимальный запас топлива – данный термин используется экипажем воздушного судна (пилотом) в том случае, если запас топлива на борту воздушного судна не позволяет выполнить задержку воздушного судна, но не означает аварийную ситуацию, а указывает на возможность возникновения аварийной обстановки, если будет иметь место непредвиденная задержка;
92) переходный слой – воздушное пространство между высотой перехода и эшелоном перехода, в котором полеты воздушных судов в режиме горизонтального полета запрещены;
93) высота перехода – установленная в районе аэродрома относительная/абсолютная высота для перевода шкалы давления барометрического высотомера на значение давления 760 мм. рт. ст. (1013,2 мбар) при наборе заданного эшелона;
94) эшелон перехода – установленный эшелон для перевода шкалы давления барометрического высотомера с давления 760 мм.рт.ст. (1013 гПа) на давление аэродрома или минимальное давление, приведенное к уровню моря. Эшелоном перехода является нижний безопасный эшелон полета на аэродроме (аэроузле);
95) радиолокационное наведение (векторение) – обеспечение навигационного наведения воздушных судов посредством указания определенных курсов на основе использования данных радиолокатора;
96) радиолокационный контроль – использование радиолокатора в целях предоставления воздушным судам информации и сообщений, касающихся значительных отклонений от номинальной траектории полета;
97) радиолокационное эшелонирование – эшелонирование воздушных судов, осуществляемое на основе данных об их местоположении, полученных от радиолокационных источников;
98) радиовещание – передача информации, касающейся аэронавигации, которая не адресуется конкретной станции (или станциям);
99) граница действия разрешения – рубеж (пункт, точка), до которого действительно диспетчерское разрешение, выдаваемое экипажу воздушного судна;
100) аэродром категорированный – аэродром, допущенный к эксплуатации и оборудованный средствами связи и радиосветотехническими средствами, обеспечивающими точный заход на посадку и посадку по минимумам установленных для него категорий;
101) бортовая система предупреждения столкновений (далее – БСПС) – бортовая система, основанная на использовании сигналов приемоответчика вторичного обзорного радиолокатора (далее – ВОРЛ), которая функционирует независимо от наземного оборудования и предоставляет пилоту (летчику) информацию о конфликтной ситуации, которую могут создать воздушные суда, оснащенные приемоответчиками ВОРЛ;
102) аэродром (гидроаэродром) горный – аэродром гидроаэродром), расположенный на местности с пересеченным рельефом и относительными превышениями 500 метров (далее – м) и более в радиусе 25 километров (далее – км) от контрольной точки аэродрома (гидроаэродрома) (далее – КТА) или расположенный на высоте 1000 метров и более над уровнем моря;
103) местность горная – местность с пересеченным рельефом и относительными превышениями 500 метров и более в радиусе 25 километров, а также местность с превышением над уровнем моря 1000 метров и более;
104) процедурное обслуживание – метод обслуживания воздушного движения без использования систем наблюдения ОВД;
105) процедурное эшелонирование - эшелонирование, которое применяется при обеспечении процедурного обслуживания;
106) местность холмистая – местность с относительным превышением рельефа от 200 до 500 метров в радиусе 25 километров;
107) внетрассовый полет – полет, совершаемый вне воздушных трасс (местных воздушных линий) и за пределами района аэродрома (аэроузла);
108) эшелонирование вертикальное – рассредоточение воздушных судов по высоте на установленные интервалы;
109) видимость вертикальная – максимальное расстояние от поверхности земли до уровня, с которого вертикально вниз видны объекты на земной поверхности;
110) сокращенный минимум вертикального эшелонирования (RVSM) – интервал вертикального эшелонирования, применяемый для эшелонирования воздушных судов, имеющих допуск к полетам с применением RVSM;
111) разворот на посадочную прямую – разворот, выполняемый воздушным судном на начальном этапе захода на посадку между окончанием линии пути удаления и началом линии пути промежуточного или конечного этапа захода на посадку. Направление этих линий пути не являются противоположным;
112) несанкционированный выезд на взлетно-посадочную полосу (далее – ВПП) – несанкционированное занятие воздушным судном, транспортным средством или человеком ВПП;
113) место ожидания у ВПП – определенное место на поверхности летного поля, предназначенное для защиты ВПП, поверхности ограничения препятствий или критической (чувствительной) зоны РМС (ILS), в котором рулящие воздушные суда и транспортные средства останавливаются и ожидают дальнейших указаний от органа ОВД;
114) порог ВПП – начало участка ВПП, который может использоваться для посадки воздушных судов;
115) превышение порога ВПП – превышение поверхности порога ВПП над уровнем моря;
116) полетная информация – информация, необходимая для безопасного и эффективного выполнения полета, в том числе информация о воздушном движении, метеорологических условиях, состоянии аэродрома, маршрутных средствах и обслуживании;
117) район полетной информации – воздушное пространство определенных размеров, в пределах которого обеспечивается полетно-информационное обслуживание и аварийное оповещение;
118) летное поле – часть аэродрома, на которой расположены одна или несколько летных полос, рулежные дорожки (далее – РД), перроны и площадки специального назначения;
119) маршрут полета – проекция заданной (установленной) траектории полета воздушного судна на земную (водную) поверхность, определенная основными пунктами;
120) высота полета – расстояние по вертикали от определенного уровня до воздушного судна. В зависимости от уровня начала отсчета различают высоты: истинную (от уровня точки, находящейся непосредственно под воздушным судном), относительную (от уровня порога ВПП, уровня аэродрома, наивысшей точки рельефа) и абсолютную (от уровня моря);
121) летная полоса – определенный участок летного поля аэродрома, который включает взлетно-посадочную полосу и концевые полосы торможения (свободные зоны);
122) дальность видимости на взлетно-посадочной полосе (сокращенная аббревиатура на английском языке RVR (далее – RVR)) – расстояние, в пределах которого пилот воздушного судна, находящегося на осевой линии взлетно-посадочной полосы, может видеть маркировочные знаки на поверхности взлетно-посадочной полосы или огни, ограничивающие взлетно-посадочную полосу или обозначающую ее осевую линию;
123) эшелон полета – поверхность постоянного атмосферного давления, отнесенное к установленной величине давления 760 мм.рт.ст. (1013,2 гПа) и отстоящая от других таких поверхностей на величину установленных интервалов давления;
Примечание 1. Барометрический высотомер, градуированный в соответствии со стандартной атмосферой:
при установке на QNH будет показывать абсолютную высоту;
при установке на QFE будет показывать относительную высоту над опорной точкой QFE;
при установке на давление 760 мм.рт.ст./1013,2 гПа он может использоваться для указания эшелонов полета.
Примечание 2. Термины "относительная высота" и "абсолютная высота", используемые в примечании 1, означают приборные, а не геометрические относительные и абсолютные высоты;
124) аэродромный круг полетов – установленный маршрут в районе аэродрома, по которому (или части которого) выполняется набор высоты после взлета, снижение для захода на посадку, ожидание посадки, выполнение полета над аэродромом (посадочной площадкой);
125) взлетно-посадочная полоса – определенный прямоугольный участок летной полосы сухопутного аэродрома, подготовленный для посадки и взлета воздушных судов;
126) взлетная дистанция – расстояние по горизонтали, проходимое воздушным судном от точки старта до точки на высоте 10 м. относительно уровня порога взлетно-посадочной полосы в точке отрыва;
127) зона взлета и посадки – воздушное пространство от уровня аэродрома до установленной высоты (как правило, до второго эшелона зоны ожидания включительно), в границах, обеспечивающих маневрирование воздушных судов при взлете и заходе на посадку;
128) абсолютная/относительная высота пролета препятствий – минимальная абсолютная или минимальная относительная высота над превышением соответствующего порога взлетно-посадочной полосы или над превышением аэродрома, используемые для обеспечения соблюдения соответствующих критериев пролета препятствий;
129) пункт передачи донесений – определенный географический ориентир, относительно которого может быть сообщено местоположение воздушного судна;
130) международная воздушная трасса – воздушная трасса, открытая для международных полетов;
131) высота принятия решения – установленная высота, на которой командир воздушного судна принимает решение о посадке или уходе на второй круг;
132) скорость принятия решения – наибольшая скорость разбега самолета, при которой в случае отказа критического двигателя возможно как безопасное прекращение, так и безопасное продолжение взлета;
133) абсолютная/относительная высота принятия решения (далее – ВПР) – установленная абсолютная или относительная высота при точном заходе на посадку, на которой должен быть начат уход на второй круг в случае, если пилотом не установлен необходимый визуальный контакт с ориентирами для продолжения захода на посадку, или положение воздушного судна в пространстве не обеспечивает безопасности посадки. Абсолютная ВПР отсчитывается от среднего уровня моря, а относительная ВПР отсчитывается от уровня порога ВПП.
Примечание. Термин «Необходимый визуальный контакт с ориентирами» означает видимость части визуальных средств или зоны захода на посадку в течении времени, достаточного для оценки пилотом местоположения воздушного судна и скорости его изменения по отношению к номинальной траектории полета;
134) обзорный радиолокатор – радиолокационное оборудование, используемое для определения местоположения воздушного судна по дальности и азимуту;
135) эшелонирование – общий термин, означающий вертикальное, продольное или боковое рассредоточение воздушных судов в воздушном пространстве на установленные интервалы, обеспечивающие безопасность воздушного движения;
136) АТIS – условное обозначение службы автоматической передачи информации в районе аэродрома;
137) воздушное судно, допущенное к полетам с RVSM – воздушное судно, навигационное оборудование которого соответствует техническим требованиям к минимальным характеристикам бортовых систем (MASPS), для полетов в воздушном пространстве RVSM;
138) схема захода на посадку по приборам (IAP) – серия заранее намеченных маневров, выполняемых по пилотажным приборам, при соблюдении установленных требований, предусматривающих предотвращение столкновения с препятствиями, от контрольной точки начального этапа захода на посадку или, в соответствующих случаях, от начала установленного маршрута прибытия до точки, откуда может быть выполнена посадка, а если посадка не выполнена, то до точки, от которой применяются критерии пролета препятствий в зоне ожидания или на маршруте;
139) схема неточного захода на посадку (NPA) – схема захода на посадку по приборам с использованием бокового наведения, но без использования вертикального наведения, предназначенная для выполнения двухмерных (2D) заходов на посадку по приборам типа A.
Примечание: полеты по схемам неточного захода на посадку могут выполняться с использованием метода захода на посадку с непрерывным снижением на конечном участке (CDFA). CDFA с консультативным наведением VNAV по расчетам, выполненным бортовым оборудованием (см. п. 1.8.1 главы 1 раздела 4 части I тома I PANS-OPS (Doc 8168)), считаются трехмерными (3D) заходами на посадку по приборам. CDFA с неавтоматизированным расчетом требуемой вертикальной скорости снижения считаются двухмерными (2D) заходами на посадку по приборам;
140) схема захода на посадку с вертикальным наведением (APV) - схема захода на посадку по приборам с использованием бокового и вертикального наведения, но не отвечающая требованиям, установленным для точных заходов на посадку и посадок навигации, основанной на характеристиках (PBN), предназначенная для выполнения трехмерных (3D) заходов на посадку по приборам типа A.»;
пункт 11 изложить в следующей редакции:
«Часы и другие регистрирующие время приборы в органах ОВД должны отображать время с точностью в пределах ±30 секунд от UТС. При использовании линии передачи данных, часы и другие регистрирующие время приборы должны отображать время с точностью в пределах 1 секунды от UTC.
Проверка текущего времени при записи информации проводится каждые 4 часа с записью в оперативном журнале службы радиотехнического оборудования и связи (далее – служба ЭРТОС), проверка текущего времени других регистрирующих время приборов в органах ОВД (службах ОВД) осуществляется в соответствии с Правилами радиотехнического обеспечения полетов и авиационной радиосвязи в гражданской авиации, утвержденными постановлением Правительства Республики Казахстан от 31 декабря 2010 года № 1525 «Об утверждении Правил радиотехнического обеспечения полетов и авиационной радиосвязи в гражданской авиации (далее – Правила радиотехнического обеспечения полетов и связи).»;
дополнить главой 2-2 следующего содержания:
«2-2. Организация работы органов обслуживания воздушного движения.
17-7. Задачи и функции органа ОВД (службы ОВД), определяются в положении об органе ОВД (службе ОВД), утверждаемом руководителем аэронавигационной организации. Требования к руководящему составу органа ОВД (службы ОВД), в соответствии с задачами и функциями, определяются их должностными инструкциями.
Организационно-штатная структура органа ОВД (службы ОВД) должна соответствовать задачам и функциям, указанным в положении об органе ОВД (службе ОВД).
17-8. Для органа ОВД (службы ОВД) определяется механизм подчиненности согласно организационно-штатной структуре аэронавигационной организации.
17-9. Аэронавигационная организация, в подчинении которой находится орган ОВД (служба ОВД), устанавливает:
1) процедуры документооборота и делопроизводства в органе ОВД (службе ОВД);
2) процедуры определения нормативной численности специалистов ОВД в соответствии с особенностями (объемами обслуживания), предоставляемого органом ОВД (службой ОВД), дефицита в человеческих ресурсах для выполнения установленных для органа ОВД (службы ОВД) задач и функций, а так же необходимые меры по решению данного вопроса;
3) процедуры прогнозирования потребности в новых специалистах ОВД на среднесрочный (2 года) и долгосрочный период (5 лет), а также ведение реестра специалистов ОВД, входящих в кадровый резерв органа ОВД (службы ОВД);
4) требование по количеству инструкторского состава для удовлетворения и качественного выполнения задач и функций, определенных для органа ОВД (службы ОВД).
17-10. График работы и количество смен определяются правилами внутреннего трудового распорядка, утверждаемыми руководителем аэронавигационной организации (филиала), с учетом условий труда и режимов рабочей недели.
График работы органа ОВД (службы ОВД) утверждается руководителем структурного подразделения аэронавигационной организации (филиала), который организует учет часов, отработанных персоналом органа ОВД (службы ОВД), а также факты нарушения графика работы персоналом органа ОВД (службы ОВД ) с указанием причины нарушения.
17-11. Организация и контроль работы смены возлагаются на руководителей полетов (старших диспетчеров) или лиц их замещающих в соответствии с утвержденными должностными инструкциями.
17-12. Руководителю полетов (старшему диспетчеру или лицу, на которого возложено исполнение обязанностей вышеуказанных должностных лиц) в оперативном отношении подчиняются должностные лица объектов и служб, обеспечивающих производство полетов и обслуживание воздушного движения по вопросам, связанным с обеспечением безопасности полетов воздушных судов.
17-13. В органе ОВД (службе ОВД) организуется прохождение медицинского контроля (освидетельствования) диспетчеров ОВД перед началом выполнения должностных обязанностей в соответствии с пунктом 127 Основных правил полетов в воздушном пространстве Республики Казахстан, утвержденных постановлением Правительства Республики Казахстан от 18 января 2012 года № 103 «Об утверждении Основных правил полетов в воздушном пространстве Республики Казахстан», а также разрабатывается порядок контроля по недопущению нахождения персонала органа ОВД с признаками алкогольного, наркотического, токсикоманического опьянения, в процессе выполнения своих обязанностей.
17-14. Аэронавигационная организация обеспечивает орган ОВД (службу ОВД) комплектом утвержденных документов и технической документации, касающееся работы используемых средств, документами аэронавигационной информации (сборников аэронавигационной информации) с назначением в органе ОВД (службе ОВД) ответственного должностного лица за их сохранность, ведение и ознакомление персонала органа ОВД.
17-15. Аэронавигационная организация разрабатывает и утверждает для органа ОВД (службы ОВД) инструкции (процедуры) по ознакомлению персонала органа ОВД (службы ОВД) с нормативными правовыми актами Республики Казахстан при предоставлении аэронавигационного обслуживания и ведению контрольных экземпляров с описанием способа фиксации результатов изучения.
17-16. Аэронавигационная организация разрабатывает механизм предоставления предложений в органах ОВД (службах ОВД) от подчиненного персонала, направленных на совершенствование ОВД, порядок их учета и принятия по ним решений.
17-17. В целях обеспечения безопасности полетов при обслуживании воздушного движения руководитель полетов (старший диспетчер или лицо, на которого возложено исполнение обязанностей вышеуказанных должностных лиц) в соответствии с требованиями утвержденной должностной инструкции:
контролирует прохождение медицинского контроля (освидетельствования) возглавляемой им диспетчерской смены перед заступлением на дежурство;
организует проведение инструктажа возглавляемой им диспетчерской смены перед заступлением на дежурство и разбора по результатам работы за период дежурства;
обеспечивает качественную организацию работы возглавляемой им диспетчерской смены в период дежурства.
17-18. Выполнение должностных обязанностей диспетчером органа ОВД (службы ОВД) на рабочем месте осуществляется при наличии действующего свидетельства диспетчера ОВД. Допускается выполнение должностных обязанностей диспетчером органа ОВД (службы ОВД) на рабочем месте в случаях, когда свидетельство направлено для продления срока действия либо получения квалификационных отметок, при условии, что срок действия свидетельства либо содержащихся в нем квалификационных отметок не истек.
17-19. В органе ОВД (службе ОВД) назначается должностное лицо, осуществляющее контроль сроков действия свидетельств персонала органа ОВД в соответствии с процедурой, определенной руководителем аэронавигационной организации.
17-20. В органе ОВД (службе ОВД) ведутся графики повышения квалификации, прохождения подготовки при учебных заведениях (центрах подготовки), тренажерной подготовки.
17-21. В органе ОВД (службе ОВД) ведутся планы работы (годовые, квартальные), направленные на повышение эффективности обслуживания воздушного движения, а также планы технической учебы персонала ОВД в соответствии с программой по организации подготовки и поддержания профессионального уровня специалистов по ОВД и планированию полетов, разработанной в соответствии с Типовыми программами профессиональной подготовки авиационного персонала, участвующего в обеспечении безопасности полетов, утвержденным приказом Министра транспорта и коммуникаций Республики Казахстан от 28 сентября 2013 года № 764 «Об утверждении Типовых программ профессиональной подготовки авиационного персонала, участвующего в обеспечении безопасности полетов» (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов Республики Казахстан под № 8785).
17-22. При организации работы смен органом ОВД (службой ОВД) учитываются особенности работы на наиболее загруженных направлениях (секторах).
17-23. Аэронавигационная организация утверждает для органов ОВД (служб ОВД) процедуры контроля со стороны органов ОВД актуальной информации по вопросам организации воздушного движения, которая включена в аэронавигационные паспорта аэродромов (инструкции по производству полетов в районе аэродромов).»;
дополнить пунктом 23-1 следующего содержания:
«23-1. При интенсивном воздушном движении и сложной организации воздушного пространства в районе аэродрома (аэроузла) может быть дополнительно организован пункт обслуживания вылета («Деливери») с выделением отдельной частоты радиосвязи и возложением функциональных обязанностей по выдаче информации о маршруте выхода; оперативной информации об ограничениях, запретах по коридорам, трассам и аэродромам назначения и запасным аэродромам; информации о режиме; информации об изменении на аэродроме вылета (назначения, запасном или по маршруту полета) метеоусловий, которые не соответствуют принятию решения на вылет или влияют на движение по маршруту; предупреждения об опасных явлениях погоды; код индивидуального опознавания вторичного обзорного радиолокатора (далее – ВОРЛ) (при необходимости) и иной информации, связанной с безопасным выполнением полета.»;
дополнить пунктом 26-1 следующего содержания:
«26-1. На диспетчерских пунктах (секторах) в зависимости от рабочей нагрузки могут дополнительно организовываться рабочие места диспетчеров процедурного контроля.»;
дополнить пунктом 44-1 следующего содержания:
«44-1. Для определения эффективности связи с ВС в установленной зоне ответственности, орган ОВД (диспетчерский пункт) обеспечивается графиками дальности действия каналов авиационно-воздушной электросвязи диапазона очень высоких частот (далее – ОВЧ) в зависимости от высоты полета.»;
Пункт 67 изложить в следующей редакции:
«67. Органы ОВД обеспечиваются последней информацией о фактических и прогнозируемых метеорологических условиях, а также вулканической деятельности, необходимой для выполнения ими соответствующих функций в соответствии с Правилами метеорологического обеспечения гражданской авиации Республики Казахстан, утвержденными постановлением Правительства Республики Казахстан от 29 декабря 2012 года № 1768 (далее – Правила метеорологического обеспечения).»;
Пункт 69 изложить в следующей редакции:
«69. Органы ОВД обеспечиваются текущей информацией об эксплуатационном состоянии средств радиотехнического обеспечения полетов в соответствии с Правилами радиотехнического обеспечения полетов и связи.»;
дополнить пунктом 78-1 следующего содержания:
«78-1. При использовании систем отображения информации персонал органа ОВД изучает руководство пользователя, касающееся применения указанных систем.»;
дополнить пунктом 88-1 следующего содержания:
«88-1. Для обеспечения эффективного обслуживания воздушного движения с применением систем наблюдения диспетчерский пункт ОВД располагает графиками дальности действия систем наблюдения в зависимости от высоты полета.»;
пункт 89 изложить в следующей редакции:
«89. На индикаторе воздушной обстановки, обеспечивающем предоставление диспетчеру ОВД информации наблюдения, как минимум отображаются:
данные о местоположении воздушного судна;
картографическая информация, необходимая для ОВД на основе наблюдения;
запретные зоны, зоны ограничения полетов и опасные зоны, влияющие на безопасность полетов при обслуживании воздушного движения;
информация, касающаяся идентификации и эшелона полета воздушного судна.»;
дополнить пунктом 404-1 следующего содержания:
«404-1. Аэронавигационная организация обеспечивает радиовещательную передачу VOLMET в соответствии с пунктом 536 Правил метеорологического обеспечения;
дополнить пунктом 407-1 следующего содержания:
«407-1. Аэронавигационная организация разрабатывает процедуры по взаимодействию служб, обеспечивающих ATIS необходимой информацией.»;
дополнить главой 19-1 следующего содержания:
«19-1. Координация в процессе обслуживания воздушного движения
423-1. Координация и передача ОВД между смежными органами диспетчерского обслуживания осуществляется в соответствии с соглашениями о процедурах взаимодействия и технологиями работы.
423-2. Органы ОВД устанавливают и применяют процедуры координации и передачи ОВД, чтобы свести к минимуму необходимость координации с использованием речевой связи.
Такие процедуры координации включают следующие элементы:
1) определение районов ответственности и общих интересов, структуры воздушного пространства и классификации (классов) воздушного пространства;
2) любой вид делегирования ответственности за обслуживание воздушного движения;
3) обмен планами полетов и диспетчерскими данными, включая использование сообщений по координации, передаваемых с помощью автоматизированных и/или речевых средств связи;
4) средства связи;
5) требования и правила в отношении запросов утверждения;
6) основные точки координации, эшелоны на которых осуществляется передача ОВД, связи;
7) условия передачи и приема ВС на ОВД, такие как установленные высоты/эшелоны полета, минимумы или интервалы эшелонирования, в момент передачи ОВД;
8) координация при использовании систем наблюдения ОВД;
9) применяемые правила на случай непредвиденных обстоятельств;
10) любые другие положения или информация, касающиеся координации и передачи ОВД.
423-3. При возникновении особых случаев в полете и/или полете воздушного судна в особых условиях в сообщение, касающееся координации, включается информация об условиях, в которых находится воздушное судно.
423-4. Координация между диспетчерскими пунктами (секторами) в составе одного органа ОВД осуществляется в соответствии с технологиями работы.»;
пункт 429-1 изложить в следующей редакции:
«429-1. Служба управления аэронавигационной информацией предоставляет органам ОВД документы аэронавигационной информации, необходимые для обеспечения безопасности, регулярности и эффективности воздушного движения. К таким документам относятся:
1) сборник аэронавигационной информации (AIP) Республики Казахстан;
2) перечень воздушных трасс и местных воздушных линий Республики Казахстан;
3) NOTAM.
Органам ОВД, по запросу, предоставляются документы аэронавигационной информации смежных государств, если они имеются в наличии в службе аэронавигационной информации.
Орган ОВД (служба ОВД) разрабатывает процедуры по ознакомлению персонала ОВД последними изменениями в документах аэронавигационной информации, получаемой от службы управления аэронавигационной информации.»;
пункт 429-5 изложить в следующей редакции:
«429-5. Служба эксплуатации радиотехнического оборудования и связи обеспечивает органы ОВД (службу ОВД) информацией или средствами индикации об отказах (неисправностях в функционировании радиотехнических средств), обеспечивающих заход на посадку в соответствии со следующими требованиями:
1) для диспетчерского пункта подхода и диспетчерского пункта круга:
в течение 2 минут в отношении радиотехнических средств, используемых для выдерживания установленных STAR;
незамедлительно в отношении радиотехнических средств (включая установленные на ВПП), используемых для обеспечения полетов на начальном, промежуточном участке захода на посадку, конечном этапе захода на посадку по приборам;
незамедлительно в отношении радиотехнических средств (включая установленные на ВПП), используемых для обеспечения взлета и набора высоты по установленным SID;
2) для аэродромного диспетчерского пункта (диспетчерский пункт «Вышка»):
незамедлительно в отношении радиотехнических средств (включая установленные на ВПП), используемых для обеспечения конечного этапа захода на посадку;
незамедлительно в отношении радиотехнических средств (включая установленные на ВПП), используемых для обеспечения взлета и набора высоты по установленным SID.
Порядок обеспечения органа ОВД (службы ОВД) информацией или средствами индикации об отказах или неисправном состоянии в отношении средств радиотехнического оборудования и связи, обеспечивающих полеты, излагается в инструкции по резервированию средств радиотехнического оборудования и связи, утверждаемой приказом руководителя аэронавигационной организации (филиала).»;
дополнить пунктом 429-6 следующего содержания:
«429-6. В органе ОВД (службе ОВД) ведется журнал замечаний по работе средств радиотехнического обеспечения полетов и связи (в произвольной форме).».
3. Комитету гражданской авиации Министерства транспорта и коммуникаций Республики Казахстан (Сейдахметов Б.К.) обеспечить:
1) в установленном законодательством порядке государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;
2) после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан, официальное опубликование в средствах массовой информации, в том числе на интернет-ресурсе Министерства транспорта и коммуникаций Республики Казахстан и размещение на интранет-портале государственных органов;
3) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан, направление копии на официальное опубликование в информационно-правовую систему «Әділет» республиканского государственного предприятия на праве хозяйственного ведения «Республиканский центр правовой информации Министерства юстиции Республики Казахстан»;
4) представление в Юридический департамент Министерства транспорта и коммуникаций Республики Казахстан сведений о государственной регистрации и о направлении на опубликование в средствах массовой информации в течение 5 рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан.
3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на вице-министра транспорта и коммуникаций Республики Казахстан Бектурова А.Г.
4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр Ж. Касымбек

Утверждена
приказом Министра
транспорта и коммуникаций
Республики Казахстан
от 17 марта 2014 года № 197

Форма

Проверочный лист по организации и
осуществлению деятельности, связанной с обслуживанием
воздушного движения и радиотехническим обеспечением полетов
в Республике Казахстан

Сноска. Форма утратила силу приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 30.10.2015 № 1025.

Қазақстан Республикасында әуе қозғалысына қызмет көрсету және ұшуды радиотехникалық қамтамасыз етумен байланысты қызметті ұйымдастыру және жүзеге асыру бойынша тексеру парағының нысанын бекіту және "Әуе қозғалысын ұйымдастыру және оған қызмет көрсету жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің міндетін атқарушының 2011 жылғы 16 мамырдағы № 279 бұйрығына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің 2014 жылғы 17 наурыздағы № 197 бұйрығы. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2014 жылы 18 сәуірде № 9346 тіркелді

«Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы» 2010 жылғы 15 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 14-бабы 1-тармағының 39) және 5) тармақшаларына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:
1. Ескерту. 1-тармақтың күші жойылды - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 30.10.2015 № 1025 бұйрығымен.
2. «Әуе қозғалысын ұйымдастыру және оған қызмет көрсету жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің міндетін атқарушының 2011 жылғы 16 мамырдағы № 279 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде 7006 нөмірімен тіркелген, «Заң газетінің» 2011 жылғы 26 шілдедегі № 105 (2095), 2011 жылғы 27 шілдедегі № 106 (2096), 2011 жылғы 28 шілдедегі № 107 (2097), 2011 жылғы 29 шілдедегі № 108 (2098) сандарында жарияланған) мынадай өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:
көрсетілген бұйрықпен бекітілген Әуе қозғалысын ұйымдастыру және оған қызмет көрсету жөніндегі нұсқаулықта:
4-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
1) абсолюттік биіктік – теңіздің орташа деңгейінен нүктенің немесе нүкте ретінде қабылданған объектінің деңгейіне дейінгі тік арақашықтық;
2) авариялық саты – белгісіздік сатысын, үрейлену сатысын немесе зілзала сатысын білдіретін ортақ термин;
3) авариялық фактор – авиациялық апатқа алып келуі мүмкін жағдай, құбылыс немесе жағдаят;
4) авиациялық жұмыстар түрінің минимумы – авиациялық жұмыстардың ең аз түрі – авиациялық жұмыстарды орындау рұқсат етілетін көрінудің, бұлттардың төменгі шекарасы биіктігінің және жел жылдамдығының ең аз рұқсат етілген мәні;
5) авиациялық жұмыстардың ауданы (учаскесі) – оның шегінде авиациялық жұмыстар орындалатын әуе кеңістігінің бөлігі;
6) автоматты тәуелді бақылау – ақпарат деректерін оған сәйкес әуе кемесі борттық навигациялық жүйелерден және әуе кемесінің тану индексін, төрт өлшемде оның орналасқан жері туралы деректерді, қажет болған кезде қосымша деректерді қоса алғанда, орналасқан орнын айқындау жүйелерінен беру желісі арқылы автоматты түрде беретін бақылау әдісі;
7) артуы – теңіздің орташа деңгейінен жер бетіндегі немесе онымен байланысты объектідегі нүктеге немесе деңгейге дейінгі тік арақашықтық;
8) аспаптар арқылы қонуға кіру – навигациялық дәлдеу жабдықтарын пайдалана отырып, аспаптар арқылы қонуға кіру схемасы негізінде орындалатын қонуға кіру және қону. Қонуға кіруді орындаудың екі әдісі бар:
екі өлшемдік (2D) – тек бүйірінен навигациялық дәлдеу жабдығын пайдалана отырып, аспаптар арқылы орындалатын қонуға кіру;
үш өлшемдік (3D) – бүйірінен де тігінен де навигациялық дәлдеу жабдығын пайдалана отырып, аспаптар арқылы орындалатын қонуға кіру.
Ескертпе: бүйірінен және тігінен навигациялық дәлдеу дегеніміз – жер үстіндегі радионавигациялық құралдардың немесе компьютерден берілетін жер үстіндегі, спутниктік, дербес навигациялық құралдардан келетін навигациялық деректердің не болмаса осы құралдар кешенінің көмегімен қамтамасыз етілетін дәлдеу;
9) аспаптар бойынша ұшудың стандартты бағыты (ағылшын тіліндегі қысқартылған аббревиатура SID (бұдан әрі – SID)) – аспаптар бойынша әуеайлақтан немесе әуеайлақтың белгілі бір ұшып көтерілу-қону жолағынан әуеайлақ ауданынан ұшып шығу нүктесіне дейін ұшу ережелері бойынша белгіленген ұшып шығу бағыты;
10) аспаптар бойынша ұшып келудің стандартты бағыты (ағылшын тіліндегі қысқартылған аббревиатура STAR (бұдан әрі – STAR) – аспаптар бойынша қонуға кірудің жарияланған схемасы бойынша ұшу әуеайлақ ауданына кіру нүктесінен басталатын Аспаптар арқылы ұшу қағидасы бойынша белгіленген ұшып келу бағыты;
11) аспаптар бойынша ұшу қағидасы (бұдан әрі – АҰҚ) – ұшуды пилотаждық-навигациялық аспаптар бойынша орындалуын көздейтін қағида, ӘҚҚ органдарының әуе кемелерінің арасындағы эшелондаудың белгіленген арақашықтықтарды бақылауы мен қамтамасыз ету;
12) аудандық диспетчерлік қызмет көрсету – бақыланатын әуе кеңістігі бақыланатын диспетчерлік қызмет көрсету;
13) аудандық диспетчерлік пункт (орталық) – оның заңды құзыретінде тұрған ӘҚҚ ауданындағы (аудандарындағы) бақыланатын ұшуға диспетчерлік қызмет көрсетуді қамтамасыз ету үшін тағайындалған орган;
14) аэроторап – онда ұшуды ұйымдастыру мен орындау әуе қозғалысына қызмет көрсету және басқару органдарымен арнайы келісуді және үйлестіруді қажет ететін, таяу орналасқан әуеайлақтар;
15) аэроторап ауданы - арнаулы келісімдер мен үйлестіру қажет ұшуларды ұйымдастыру мен орындау үшін екі және одан көп әуе айлақтар жақын орналасқан белгіленген мөлшердегі әуе кеңістігінің бөлігі;
16) ӘҚҚ ауданы (бұдан әрі – ӘҚҚА) – әуе қозғалысына қызмет көрсету шекараларында аудандық диспетчерлік орталықтан диспетчер олардан тыс әуе трассалары мен маршруттары арқылы жүзеге асыратын мөлшердегі әуе кеңістігінің бөлігі;
17) ӘҚҚ бағыты – әуе қозғалысына қызмет көрсетуді қамтамасыз ету мақсатында қозғалыс ағынын бағыттауға арналып белгіленген бағыт;
18) ӘҚҚ-ның бақылау жүйесі – ADS-B, ҚШРЛ, БШРЛ жүйесі немесе әуе кемесін тануға мүмкіндік беретін кез келген басқа да салыстырмалы жерүсті жүйесі түсінігін беретін ортақ термин;
19) ӘҚҚ қызметі маманының лауазымдық нұсқаулығы – осы ӘҚҚ (ӘҚҚ қызметі маманының) органының ерекшелігін ескере отырып, лауазымға (нақты тұлғаға) қолданылатын үлгі лауазымдық нұсқаулықтың және оның жұмыс жағдайларына негізінде әзірленген құжат;
20) ӘҚҚ хабарының шебі – осы әуе кемесінің ӘҚҚ осы органынан басқасына хабар беретін әуе кемесінің жермен жүру бағытына немесе ұшу траекториясында белгіленген шеп;
21) әуе жағдайы – әуе кеңістігінің белгілі бір ауданында әуе кемелері мен басқа да объектілердің тік және көлденең жазықтықтардағы бір мезгілде өзара орналасуы;
22) әуе кемесі командирінің (екінші пилоттың) минимумы – пилотқа (ұшқышқа) осы үлгідегі әуе кемесімен ұшып көтерілу, қону немесе бағыт бойынша ұшуына рұқсат етілетін ұшып көтерілу-қону (көрінушілік) пен бұлттардың төменгі шекарасы биіктігінде (тігінен көрінушілік) көрінудің ең аз рұқсат етілген мәні;
23) әуе кемесінің минимумы – осы үлгідегі әуе кемесімен қауіпсіз ұшып көтерілуге және қонуға рұқсат етілетін ұшып көтерілу жолағы (көріну) мен бұлттардың төменгі шекарасы биіктігінде (тігінен көріну) көрінушіліктің ең аз рұқсат етілген мәні;
24) әуе қозғалысына диспетчерлік қызмет көрсету – әуе кемелерінің маневр жасау алаңындағы кедергілері бар әуе кемелерінің арасында соқтығысуларды болдырмауға арналған ұсынылатын бақыланатын әуе кеңістігінде, сондай-ақ әуе кемесінің әуе қозғалысын жылдамдату және реттеу үшін қызмет көрсету;
25) әуе қозғалысының жиілігі – ӘҚҚ (ӘҚҚ секторы, трасса, трасса учаскесі, әуеайлақ ауданы) арқылы бір мезгілде өтетін әуе кемелерінің саны;
26) әуе қозғалысын ұйымдастыру – әуе кемелерінің қауіпсіз, әрі тиімді ұшуын қамтамасыз етуге бағытталған және әуе кеңістігін ұйымдастыру, әуе қозғалысының ағыстары мен қызмет көрсетуін ұйымдастыру бойынша функцияларды көздейтін іс-шараларының кешені;
27) әуе қозғалысының тығыздығы – әуе кеңістігі көлемінің бірлігінде (әуе трассасында, берілген эшелонда, ӘҚҚ аймағында (ауданында) немесе секторында) бір мезгілде тұрған әуе кемелерінің саны;
28) әуеайлақ ауданы (бұдан әрі – АА) – әуеайлақтық ұшуды ұйымдастыру мен орындауға арналған белгіленген көлемдердегі әуе кеңістігінің бөлігі;
29) әуеайлақтағы атмосфералық қысым - сынап бағанының миллиметрінде (бұдан әрі – сын. бағ.мм.) миллибардағы (бұдан әрі – мбар) немесе ұшу-қону жолағының жұмыс табаны деңгейінде гектопаскалдағы (бұдан әрі – гПа) атмосфералық қысым мәні;
30) әуеайлақтың артуы – қону алаңының ең жоғарғы нүктесінің абсолюттік артуы;
31) әуеайлақтық диспетчерлік қызмет көрсету - әуеайлақ қозғалысына диспетчерлік қызмет көрсету;
32) әуеайлақтың минимумы – көру мүмкiндiгiнiң (ұшу-қону жолағындағы көру мүмкіндігінің), бұлттардың төменгi шекарасындағы биiктiктi (тiгiнен алғандағы) көру мүмкiндiгiнiң ең төмен жол берiлетiн мәнi, бұл жағдайда осы әуеайлақта әуе кемесiнiң осы үлгiсiнiң ұшуы мен қонуын орындауына рұқсат етiледi;
33) әуеден таңдалған қону алаңы – өзінің көлемдері, бетінің жай-күйі және әуе кемесінің (бұдан әрі – ӘК) осы үлгісі мен әуеде ұшуда экипаж оның жай-күйін бақылау және бағалау жолымен таңдаған талаптардың деректері қону алаңына қойылатын талаптарға сәйкес келетін жер (су, мұз) учаскесі;
34) бағдарларды жоғалту – ұшу тапсырмасын орындау мақсатында ұшудың бағытын анықтау үшін қажетті пилот (экипаж) өзінің тұрған орнын дәл анықтай алмайтын жағдай;
35) бағыт – әдетте бұрыш градустарымен бейнеленетін әуе кемесінің солтүстік бағыттан (шынайы, магнитті, компастық немесе шартты меридиандар) есептелетін бойлық осі бар бағыт;
36) балама бағыт - әуе кемесінің пайдаланушылары негізгі бағыт жабық немесе онда шектеулер енгізілген жағдайда таңдайтын бағыт;
37) бақыланатын әуеайлақ – әуеайлақтық қозғалысқа диспетчерлік қызмет көрсетуді қамтамасыз ететін әуеайлақ;
38) бақыланатын ұшу – диспетчерлік рұқсат болған жағдайда бақыланатын әуе кеңістігінде орындалатын және оларды диспетчерлік қызмет көрсетумен қамтамасыз ететін ұшу;
39) барометрлік биіктік – барометрлік биіктік өлшегіш шәкілінде белгіленген атмосфералық қысымның изобарикалық бетіне қатысты ұшу биіктігі;
40) бару әуеайлағы – ұшу жоспарында немесе ұшу тапсырмасында жоспарланған қону әуеайлағы ретінде көрсетілген әуеайлақ;
41) бастапқы радиолокатор – шағылысатын сигналдарды пайдаланылатын радиолокациялық жүйе;
42) белгісіздік сатысы (INCERFA кодты сөзі) – әуе кемесі мен оның бортындағы адамдарға қауіпсіздікке қатысты сенімсіздіктің болуын сипаттайтын жағдай;
43) бойлық эшелондау – әуе кемелерінің уақыт немесе жол желілерінің бойлық қашықтығы бойынша белгіленген аралықтағы бір биіктікте бытырауы;
44) бұлттардың төменгі шекарасының биіктігі (бұдан әрі – БТШБ) – құрлық (су) мен бұлттардың ең төменгі қабатының төменгі шекарасы арасындағы тік арақашықтық. Бұлттардың төменгі шекарасын айқындау мүмкін болмаған жағдайда тік көріну мәнін қолдану қажет;
45) бүйірлік эшелондау – әуе кемелерінің олардың жол желілері арасында қашықтық немесе бұрыштық таю бойынша белгіленген аралықтағы бір биіктікте бытырауы;
46) векторлау (радиолокациялық бағыттау) – радиолокаторлардың деректерін пайдалану негізінде белгілі бір бағамдарды көрсету көмегімен әуе кемесін навигациялық бағыттауды қамтамасыз ету;
47) глиссада – қонуға кірудің түпкілікті кезеңіне арналған тік бағыттау үшін белгіленген әуе кемесінің төмендеу бейіні;
48) дабыл қағу сатысы (ALERFA кодты сөзі) – әуе кемесі мен оның бортындағы адамдардың қауіпсіздігі үшін үрей бар жағдай;
49) диспетчерлік ақпарат – ӘҚҚ органдары әуе кемесінің экипажына беретін метеорологиялық жағдайлар, әуе жағдайы, радиотехникалық жұмыс пен электр-техникалық құралдар және әуежайлардың жай-күйі туралы ақпарат және ұшуды орындауға қажетті басқа мәліметтер;
50) диспетчерлік нұсқау – ұшуға арналған және орындалуға міндетті тапсырманы орындауға байланысты әуе кемесінің пилотына (экипажына) ӘҚҚ органы берген нұсқау;
51) диспетчерлік рұқсат – ұшуды орындауға байланысты әуе кемесінің экипажына ӘҚҚ органы беретін және ұшудың тиісті талаптары мен белгіленген қағидаларына негізделген рұқсат;
52) диспетчерлік ұсыным – әуе кемесінің экипажына ұшуды орындауға қатысты шаралар қабылдау бойынша экипаждың қалауы бойынша пайдаланылатын ұсыным;
53) ерекше ахуал – қолайсыз факторлардың әсер етуі нәтижесінде ұшу кезінде пайда болатын ахуал немесе ұшу қауіпсіздігін төмендетуге алып келетін олардың шоғыры;
54) ерекше жағдай – авиациялық техниканың ақаулығы немесе әуе кемесі мен жолаушылардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін экипаждан стандартты емес әрекеттерді орындауды талап ететін жағдайларға түсуі нәтижесінде пайда болатын ахуал;
55) есептік келу уақыты:
аспаптар бойынша ұшу кезінде – аспаптар бойынша қонуға кірудің маневрін орындау болжанатын навигациялық құралдармен белгіленген нүктеге әуе кемесі келуінің есептік уақыты немесе осы әуеайлақпен байланысты навигациялық құралдар болмаған кезде – әуе кемесінің әуеайлақ үстіндегі нүктеге келген уақыты;
КҰҚ бойынша ұшуды орындау кезінде – әуе кемесінің әуеайлақ үстіндегі нүктеге келген есептік уақыты;
56) жазық жер – 25 шақырым радиустағы 200 метрге дейінгі бедердің салыстырмалы бөктерлері бар орын;
57) жақындау аймағы (ауданы) – ұшып көтерілу және қону аймағы мен жергілікті ауданның жергілікті диспетчерлік пункті (бұдан әрі – ЖДП) қоспағанда, әуеайлақ (әуеторабы) ауданының шекараларындағы әуе кеңістігі;
58) жақындауға диспетчерлік қызметін көрсету – әуе кемелерінің әуеайлақтарға (тікұшақ айлақтарына) келуіне және одан ұшып шығуына байланысты ұшуға диспетчерлік қызметін көрсету;
59) жақындаудың диспетчерлік пункті – одан ӘҚҚ органдары бір немесе бірнеше әуеайлақтарға келетін немесе олардан ұшып кететін әуе кемелерінің бақыланатын ұшуына диспетчерлік қызмет көрсетуді қамтамасыз ететін диспетчерлік пункт;
60) жедел дабылы («ЬЬЬ» – телеграфты, «PAN PAN» – радиотелефонды) – әуе кемесіне және ондағы жолаушылар мен экипажға ықтимал қауіп жағдайларында берілетін халықаралық дабыл;
61) жергілікті әуе желісі (бұдан әрі – ЖӘЖ) – әуе кемелерінің биіктігі мен ені бойынша шектелген, ұшуды орындауы үшін тағайындалған төменгі әуе кеңістігіндегі дәліз;
62) жол желісі – әуе кемесінің жер бетіндегі ұшу траекториясының проекциясы, оның кез келген нүктесіндегі бағыты әдетте солтүстік бағыттан (шынайы, магнитті, компастық немесе шартты меридиандар) есептелетін бұрыш градустарында бейнеленеді;
63) апат дабылы (ұшып бара жатқан кездегі апатты жай-күй туралы хабар) – әуе кемесіне және ондағы жолаушылар мен экипажға тікелей қауіп төнген және дереу көмек қажет болатын жағдайларда берілетін «Апатқа ұшырадым» дегенді білдіретін халықаралық кодты дабыл (СОС – телеграфты, МАҮДАҮ – радиотелефонды);
64) апат сатысы (DETRESFA кодты сөзі) – әуе кемесі мен оның бортындағы адамдарға елеулі және тікелей қауіп төнген немесе шұғыл көмек талап етілген жағдайда, негізді сенімділіктің болуын сипаттайтын жағдай;
65) кету (қайту) шебі – тұрған жерінен қосалқы әуеайлаққа кеткен жағдайда, әуе кемесінің бортындағы келу уақытына есептелген отынның көлемі ең аз белгіленгеннен кем болмайтындай есептелген шеп;
66) көзбен шолып қарағандағы метеорологиялық жағдай – бұлтқа дейiнгi арақашықтық ұзақтығының және белгiленген минимумға сәйкес келетiн немесе одан асып түсетiн бұлттардың төменгi шекарасының биiктiгiнiң шамаларын бiлдiретiн метеорологиялық жағдай;
67) көзбен шолып қонуға кіру – АҰҚ бойынша қонуға кіру схемасы жартылай немесе толықтай сақталмаған және қону жерден көрінетін бағдарлар бойынша орындалған жағдайда, АҰҚ бойынша ұшу кезінде қонуға кіру;
68) көзбен шолып қонуға кіру – көзбен шолып ұшу қағидаларын сақтай отырып, ішінара немесе толық орындалатын кіру;
69) көзбен шолып ұшу – әуе кемесiнiң кеңiстiктегi жағдайын және оның тұрған жерiн табиғи көкжиек және жердегi бағдар бойынша ұшқыш оны көзбен шолып анықтайтын кездерде орындалатын ұшу;
70) көзбен шолып ұшу қағидасы (бұдан әрі – КҰҚ) – пилоттың әуе жағдайына көзбен шолып бақылау жолымен әуе кемелері мен әуедегі басқа материалдық объектілер арасында белгіленген аралықтар кезінде сақталатын қағидат;
71) көрінушілік (көріну қашықтығы) – күндіз жанбайтын объектілер (бағдарлар) және түнде жарық бағдарлары (жанатын объектілер) көрінетін, әрі танылатын барынша көп қашықтық;
72) крейсерлік эшелон – едәуір ұшу бөлігіне шыдамды эшелон;
73) күрделі метеорологиялық жағдайлар (бұдан әрі – КМЖ) – метеорологиялық көріну 2000 метр және одан аз және (немесе) олардың жалпы көлемі кезінде 2 октанттан (3-4 баллдан) астам кезде бұлттардың төменгі шекарасының биіктігі 200 метр және одан төмен болатын жағдайлар;
74) күту аймағы – әуе кемелерінің әуеайлаққа және/немесе қонуға кіру кезегін күту үшін, әдетте әуеайлақтың (әуеторабының) ауданындағы радионавигациялық нүкте (бұдан әрі – РНН) үстінде белгіленген, белгілі бір мөлшердегі әуе кеңістігі;
75) күту пункті – оған таяу диспетчерлік рұқсаттарға сәйкес ұшуды орындайтын әуе кемесі болатын көрнекі немесе өзге де құралдардың көмегімен айқындалған белгілі бір орын;
76) қауіпсіз биіктік – әуе кемесін жер бетімен (сумен) немесе ондағы кедергілермен соқтығысудан сақтауға кепілдік беретін ең аз рұқсат етілетін ұшу биіктігі;
77) қауіпті жақындау – қауіпті жақындау – әуе кемелерінің өзара немесе басқа материалдық объектілермен қасақана емес және ұшу тапсырмасында көзделмеген, оның нәтижесінде олардың соқтығысу қаупі туындайтын, белгіленген аралықтың жартысынан аз жақындауы;
78) қозғалыс туралы ақпарат – әуе кемесінің командирін оның орналасқан жеріне немесе белгіленген ұшу бағытына жақын болуы туралы немесе экипажға қауіпті жақындықты немесе соқтығысуды болдырмауға көмектесетінін ескерту үшін ӘҚҚ органынан шығатын ақпарат;
79) қону алдындағы түзу сызық – қону бағытына шығу нүктесiнен жерге қону нүктесiне дейiнгi қонуға кірудің қорытынды бөлiгi;
80) қонуға дәл кіру схемасы (РА) – навигациялық жүйелерді (ILS, MLS, GLS және І санатты SBAS) қолдануға негізделген, А немесе В типті аспаптармен үш өлшемдік (3D) қонуға кіруді орындауға арналған аспаптар арқылы қонуға кіру схемасы;
81) қонуға кірудің бастапқы учаскесі – қонуға кірудің бастапқы кезеңінің бақылау нүктелері (ағылшын тіліндегі қысқартылған аббревиатура IAF, бұдан әрі – IAF) мен қонуға кірудің аралық кезеңінің бақылау нүктелерінің (ағылшын тіліндегі қысқартылған аббревиатура IF, бұдан әрі – IF) немесе қонуға кірудің түпкілікті кезеңінің бақылау нүктесі арасындағы аспаптар арқылы қонуға кіру схемасының бір бөлігі;
81-1) қонуға кірудің аралық учаскесі - аспаптар арқылы қонуға кіру схемасының төмендегілер арасындағы бөлігі:
қонуға кірудің аралық сатысының бақылау нүктесі мен қонуға кірудің соңғы сатысының бақылау нүктесі арасындағы:
кері схеманың, «ипподром» схемасының немесе есептеу әдісімен тартылатын жол желісінің соңы мен қонуға кірудің соңғы бақылау нүктесі (немесе нүктесі);
82) қонуға кірудің болжамды уақыты – ӘҚҚ органының есептеулері бойынша келетін әуе кемесі қонуға кіруі үшін күту пунктінің кідірісінен кейін кететін уақыт;
83) қонуға кірудің түпкілікті кезеңі – қонуға кірудің түпкілікті кезеңіндегі белгіленген бақылау нүктесінде басталатын аспаптар арқылы қонуға кіру схемасының бір бөлігі, ал стандарттық бұрылудың соңғы учаскесінің соңында – мұндай нүкте болмаған жағдайда, қонуға тіке бұрылу немесе «ипподром» үлгісінің схемасына жақындау жолының желісіне немесе қонуға арналған кіру схемасындағы жолдың соңғы желісіне шығу нүктесіне бұрылу қонуға арналған кірудің жалғасуы мүмкін желіде немесе екінші айналымға кету кезінде аяқталады;
84) қосалқы әуеайлақ – егер, бару әуеайлағына ұшу немесе оған қону мүмкін болмаған немесе орынсыз болған жағдайда әуе кемесінің баратын әуеайлағы;
85) қосарлы шолу радиолокаторы – радиолокациялық станция берген радиобелгі екінші станцияның жауап радиобелгісін беруге шақыратын радиолокациялық жүйе;
86) ҚШРЛ жауап берушісінің коды – ӘҚҚ органы тағайындаған және әуе кемесінің экипажына «А» немесе «С» режиміндегі қабылдау-жауап беруге арналған қондырғы үшін әуе кемесінің экипажына берілетін код;
87) маневр жасау алаңы – әуе кемелерінің ұшуына, қонуына және жерде жүруіне арналған перрондарды қоспағанда, әуеайлақтың бір бөлігі;
88) мәжбүрлі қону – жоспарға сәйкес ұшуды орындауға мүмкіндік бермейтін себептер бойынша әуеайлаққа (қону алаңына) немесе әуеайлақтан тыс қону;
89) міндетті хабарлау пункті (бұдан әрі – МХП) – ұшып өту туралы пилот ӘҚҚ органының диспетчеріне хабарлауға міндетті әуе трассасындағы, маршруттағы, дәліздегі географиялық нүкте (бағдар), РНН;
90) отынның аэронавигациялық қоры (бұдан әрі – ОАҚ) – қосалқы әуеайлаққа (қону алаңына) барумен, бекітілген бағыттан ауытқумен, қарсы жел жылдамдығының күшеюімен және басқа да жағдайлармен туындаған ұшу жоспары өзгерген жағдайда қажетті ұшу әуеайлағынан (қону алаңынан) бару әуеайлағына (қону алаңына) дейін ұшу үшін есептелген көлемнен тыс отын қоры;
91) отынның ең аз қоры – бұл терминді әуе кемесінің экипажы (ұшқышы), егер әуе кемесінің бортындағы отынның қоры әуе кемесінің кідіруіне мүмкіндік бермей, бірақ авариялық жағдайды білдірмейтін, ал көзделмеген кідіру орын алған жағдайда, авариялық оқиғаның туындауы мүмкін екендігін көрсетеді;
92) өтпелі қабат – өту биіктігі мен өту эшелоны арасындағы әуе кеңістігі, көлденең ұшу режиміндегі әуе кемелерінің өтпелі қабатта ұшуына тыйым салынады;
93) өту биіктігі – барометрлік биіктік өлшегіштің қысым шәкілін берілген эшелонды алу кезінде 760 миллиметр сынап бағанасындағы (1013,25 мбар/гПа) қысым мәніне ауыстыру үшін әуеайлақ ауданында белгіленген салыстырмалы/абсолютті биіктік;
94) өту эшелоны – өту эшелоны – барометрлік биіктік өлшегіштің қысым шәкілін 760 миллиметр сынап бағанасындағы (1013 гПа) қысымынан әуеайлақ қысымына немесе теңіз деңгейіне келтірілген ең аз қысымға ауыстыру үшін белгіленген эшелон. Өту эшелоны әуеайлақтағы (аэротораптағы) ұшудың төменгі қауіпсіз эшелоны болып табылады;
95) радиолокациялық бағыттау (векторлау) – әуе кемелерін осы радиолокаторды пайдаланудың негізінде белгілі бір бағыттарды көрсету арқылы навигациялық бағыттауды қамтамасыз ету;
96) радиолокациялық бақылау – әуе кемелеріне ұшудың номинальдық траекториясынан елеулі ауытқуларына қатысты ақпараттар мен хабарларды беру мақсатында радиолокаторды пайдалану;
97) радиолокациялық эшелондау – олардың орналасқан орны туралы радиолокациялық көздерден алынған деректердің негізінде жүзеге асырылатын әуе кемелерін эшелондау;
98) радиохабар – нақты станциясы (немесе станциялары) айтылмайтын аэронавигацияға қатысты ақпарат беру;
99) рұқсат берудің қолданыс шекарасы – әуе кемесінің экипажына берілетін шын мәніндегі диспетчерлік рұқсатқа дейінгі шеп (пункт, нүкте);
100) санатталған әуеайлақ – пайдалануға жіберілген және қонуға дәл кіруді және ол үшін белгіленген санаттардың минимумы бойынша кіруді қамтамасыз ететін байланыс құралдарымен және радио-жарықты техникалық құралдармен жабдықталған әуеайлақ;
101) соқтығысуларды алдын алудың борттық жүйесі (бұдан әрі – САБЖ) – жерүсті жабдығына тәуелсіз жұмыс істейтін және пилотқа (ұшқышқа) қосарлы шолу радиолокаторының (бұдан әрі – ҚШРЛ) қабылдағыш-жауап бергіштермен жабдықталған әуе кемелері жасауы мүмкін шиеленісті жағдайлар туралы ақпаратты беретін ҚШРЛ-дың қабылдаушы-жауап беруші белгілерін пайдалануға негізделген борттық жүйе;
102) тау әуеайлағы (гидроәуеайлақ) – ойлы-қырлы бедерлі және әуеайлақтың бақылау нүктесінен (бұдан әрі – ӘБН) 25 километр радиусте салыстырмалы түрде 500 метр және одан да астам таулы өскіндері бар орында орналасқан немесе теңіз деңгейінен 1000 метр және одан астам биікте орналасқан әуеайлақ;
103) таулы жер – 25 шақырым радиустағы 500 метр және одан артық бедерлі және салыстырмалы бөктерлі қимасы бар жер, сондай-ақ теңіз деңгейінен 1000 метр және одан артық жер;
104) тәртіптік қызмет көрсету – ӘҚҚ байқау жүйелерін қолданусыз әуе қозғалысына қызмет көрсету әдісі;
105) тәртіптік эшелондау – тәртіптік қызмет көрсету кезінде қолданылатын эшелондау;
106) төбелі жер – 25 шақырым радиуста 200 метрден 500 метрге дейінгі бедерлі салыстырмалы бөктері бар орын;
107) трассадан тыс ұшу – әуе трассаларынан (жергілікті әуе желілерінен) тыс және әуеайлақ (аэроторап) ауданынан тыс жасалатын ұшу;
108) тігінен эшелондау – әуе кемелерінің белгіленген аралықтардағы биіктік бойынша бытырауы;
109) тік көрінушілік – жерден бастап тігінен қарағанда төменгі жер бетіндегі объектілер көрінетін деңгейге дейінгі барынша көп қашықтық;
110) тік эшелондаудың қысқартылған минимумы (RVSM) – RVSM қолдана отырып, ұшуға рұқсаты бар әуе кемелерін эшелондау үшін қолданылатын тік эшелондау аралығы;
111) тікелей қондыруға бұру – қонуға кірудің аралық немесе түпкілікті кезеңінде кететін жол желісінің аяқталуы мен жол желісінің басталуының арасында әуе кемесі орындайтын бұрылу. Жолдың осы желілерінің бағыты қарама-қайшы болып табылмайды;
112) Ұшу-қону жолағына (бұдан әрі – ҰҚЖ) санкцияланбаған кіру – ҰҚЖ-ны әуе кемесінің, көлік құралының немесе адамның санкцияланбаған иеленуі;
113) ҰҚЖ-дағы күту орны – ҰҚЖ қорғау ұшу алаңы бетіндегі, кедергілерді шектеу немесе ILS/MLS сындарлы (сезімтал) аймақ бетіндегі белгілі бір орын, онда жермен жүретін әуе кемесі мен көлік құралдары тоқтайды және ӘҚҚ органынан одан әрі нұсқаулар күтеді;
114) ҰҚЖ табаны – әуе кемелерінің қонуы үшін пайдаланылатын ҰҚЖ учаскесінің басы;
115) ҰҚЖ табанын арттыру – ҰҚЖ табанының теңіз деңгейінен асып түсуі;
116) ұшу ақпараты – ұшуды қауіпсіз және тиімді орындау үшін қажетті ақпарат, оның ішінде әуе қозғалысы, метеорологиялық жағдайлар, метеорологиялық әуеайлақтың жай-күйі, бағыт құралдары мен қызмет көрсету туралы ақпарат;
117) ұшу ақпаратының ауданы – оның шегінде ұшу-ақпараттық қызмет көрсету мен авариялық хабар беру қамтамасыз етілетін белгілі бір мөлшердегі әуе кеңістігінің бөлігі;
118) ұшу алаңы – жермен жүру жолдарда (бұдан әрі – ЖЖ) бір немесе бірнеше ұшу жолақтары, перрондар мен арнаулы мақсатты алаңдар орналасқан әуеайлақтың бір бөлігі;
119) ұшу бағыты – әуе кемесінің белгіленген негізгі пункттердің жердің (судың) бетіндегі берілген (белгіленген) ұшу траекториясының проекциясы;
120) ұшу биіктігі – бастау қабылданған деңгейден бастап әуе кемесіне дейінгі тік арақашықтық. Есеп басталған деңгейге қарай биіктіктер әртүрлі болады: шынайы (әуе кемесі тікелей болатын нүкте деңгейінен), салыстырмалы (ҰҚЖ табанының деңгейінен, әуеайлақ деңгейінен, бедердің ең жоғары нүктесінен) және абсолютті (теңіз деңгейінен);
121) ұшу жолағы – ұшу-қону жолағын және соңғы тежеу жолағын (еркін аймақтар) қамтитын әуеайлақтағы ұшу алаңының белгілі бір учаскесі;
122) ұшу-қону жолағындағы көрінушілік қашықтығы (RVR ағылшын тіліндегі қысқартылған аббревиатура (бұдан әрі – RVR) – ұшу-қону жолағындағы осьтік желіде тұрған әуе кемесі пилоты оның шегінде ұшу-қону жолағының бетіндегі таңбалау белгілерін немесе ұшу-қону жолағын шектейтін немесе оның осьтік желісін білдіретін шырақтарды көре алатын қашықтық;
123) ұшу эшелоны – қысымның 760 миллиметр сынап бағанасындағы (1013 гПа) белгіленген шамасына жатқызылған және қысымның белгіленген аралығы шамасындағы басқа да мұндай беттерден кейіндеп қалатын тұрақты атмосфералық қысым беті;
Ескерту 1. Стандартты атмосфераға сәйкес градуирленген барометрлік биіктің өлшемі:
QNH белгілеу кезінде абсолютті биіктікті көрсететін болады;
QFE белгілеу кезінде QFE тірек нүктесіндегі салыстырмалы биіктікті көрсететін болады;
760 миллиметр сынап бағанасын/1013,2 гПа қысымын белгілеу кезінде оны оның ұшу эшелондарын көрсету үшін пайдаланылуы мүмкін.
Ескерту 2. 1-ескертуде пайдаланылған «салыстырмалы биіктік» және «абсолютті биіктік» терминдері аспаптықты, ал геометриялық емес салыстырмалы және абсолютті биіктіктерді білдіреді.
124) ұшудың әуеайлақ айналымы – ол бойынша (немесе оның бөлігінен) ұшып көтерілуден кейін биікті алу, қонуға кіру үшін төмендеу, қонуды күту, әуеайлақ (қону алаңының) үстінен ұшуды жүзеге асыру орындалатын әуеайлақ ауданында белгіленген бағыт;
125) ұшып көтерілу – қону жолағы – әуе кемелерін қондыру және ұшыру үшін дайындалған құрғақтағы әуеайлақтың ұшу жолағының белгілі бір тік бұрышты учаскесі;
126) ұшып көтерілу аралығы – әуе кемесінің ұшу нүктесінен жерден ажырау нүктесінде ұшу-қону жолағының табаны деңгейіне қатысты 10 метр биіктіктегі нүктеге дейінгі көлденеңі бойынша арақашықтық;
127) ұшып көтерілу және қону аймағы – әуе кемелерінің ұшып көтерілу және қонуға кіру кезінде маневр жасауын қамтамасыз ететін шекаралардағы әуеайлақ деңгейінен белгіленген биіктікке дейінгі (әдетте күту аймағының екінші эшелонын қоса алғанда) әуе кеңістігі;
128) ұшып өту кедергілерінің абсолюттік/салыстырмалы биіктігі – ұшу-қону жолағының тиісті табанынан асатын немесе ұшып өту кедергілерінің тиісті өлшемдерін сақтауды қамтамасыз ету үшін пайдаланылатын әуеайлақтан асатын ең аз абсолютті немесе ең аз салыстырмалы биіктік;
129) хабарлауларды беру пункті – әуе кемесінің орналасқан орны хабарлануы мүмкін болуына қатысты белгілі бір географиялық бағдар;
130) халықаралық әуе трассасы – халықаралық ұшу үшін ашық әуе трассасы;
131) шешім қабылдау – әуе кемесінің командирі қону немесе екінші айналымға кету туралы шешім қабылдайтын белгіленген биіктік;
132) шешім қабылдау жылдамдығы – сындарлы қозғалтқыш жұмыс істемей қалған жағдайда ұшып көтерілуді қауіпсіз тоқтату да, қауіпсіз жалғастыру да мүмкін болатын ұшақ екпінінің барынша көп жылдамдығы;
133) шешім қабылдаудың абсолюттік/салыстырмалы биіктігі (бұдан әрі – ШҚБ) – егер пилот қонуға кіруді жалғастыру үшін бағдарлармен қажетті көрнекі байланысты белгілемеген немесе кеңістіктегі әуе кемесінің жағдайы қонудың қауіпсіздігін қамтамасыз етпеген жағдайда, екінші айналымға кету басталуға тиіс қонуға дәл кіру кезінде белгіленген абсолюттік немесе салыстырмалы биіктік. Абсолюттік ШҚБ теңіздің орташа деңгейінен, ал салыстырмалы ШҚБ ұшу-қону жолағы (бұдан әрі – ҰҚЖ) табанының деңгейінен есептеледі.
Ескерту. «Бағдарлармен қажетті көрнекі байланыс» термині көрнекі құралдардың бөлігінде немесе әуе кемесінің тұрған жерін пилоттың бағалауы үшін жеткілікті уақыт ішінде қонуға кіретін аймақтың көрінісін және ұшудың номиналдық траекториясына қатысы бойынша оның өзгеру жылдамдығын білдіреді;
134) шолу радиолокаторы – қашықтық және азимут бойынша әуе кемесінің орналасқан орнын анықтау үшін пайдаланылатын радиолокациялық жабдық;
135) эшелондау – әуе қозғалысының қауіпсіздігін қамтамасыз ететін белгіленген аралықтардағы әуе кеңістігінде әуе кемелерінің тігінен, бойлап немесе бүйірлеп бытырауын білдіретін жалпы термин;
136) ATIS – әуеайлақ ауданында ақпаратты әуеайлақты автоматты беру қызметінің шартты белгісі;
137) RVSM-мен ұшуға рұқсат етілген әуе кемесі – навигациялық жабдығы RVSM әуе кеңістігінде ұшу үшін борт жүйелерінің ең аз сипаттамаларына (MASPS) қойылатын техникалық талаптарға сәйкес келетін әуе кемесі.
138) аспаптар бойынша қонуға кіру схемасы (IAP) – қонуға кірудің бастапқы кезеңінің бақылау нүктесiнен немесе тиiстi жағдайларда белгiленген ұшып келу бағытының басталған жерiнен қонуды орындау мүмкiн болатын нүктеге дейiн, ал егер қону мүмкін болмаса, күту аймағындағы немесе бағыттағы кедергiлерден ұшып өту өлшемдерi қолданылатын жердегi нүктеге дейiн кедергiлермен соқтығысып қалуды болдырмауды көздейтiн белгiленген талаптарды сақтау арқылы пилотаждық аспаптар бойынша орындалатын алдын ала көзделген маневрлер сериясы;
139) қонуға дәл емес кіру схемасы (NPA) – А типті аспаптармен екі өлшемдік (2D) қонуға кіруді орындауға арналған тігінен дәлдеуді емес бүйірінен дәлдеуді қолданып, аспаптар бойынша қонуға кіру схемасы.
Ескертпе: қонуға дәл емес кіру схемалары бойынша ұшу соңғы учаскеде үздіксіз төмендей отырып қонуға кіру әдісін (CDFA) қолдану арқылы орындалуы мүмкін. Борттағы жабдықпен жасалған есептеулер бойынша VNAV консультативтік дәлдеу арқылы CDFA (PANS-OPS (Doc 8168) I томының I бөлігінің 4-бөлімінің 1-тарауындағы 1.8.1-тармақты қараңыз) аспаптар арқылы үш өлшемдік (3D) қонуға кіру болып саналады. Төмендеудің талап етілетін тік жылдамдығының автоматтандырылмаған есебімен орындалатын CDFA аспаптар арқылы екі өлшемдік (2D) қонуға кіру болып саналады;
140) тігінен дәлдеу арқылы қонуға кіру схемасы (APV) - А типті аспаптар бойынша үш өлшемдік (3D) қонуға кіруді орындауға арналған (PBN) сипаттамаларына негізделген қонуға дәл кіру және навигациялық қону үшін белгіленген талаптарға жауап бермейтін бүйірінен және тігінен дәлдеуді қолдану арқылы аспаптар бойынша қонуға кіру схемасы;
11-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«ӘҚҚ органдарындағы сағаттар және уақытты тіркейтін басқа да аспаптар уақытты UТС-ден шамамен ±30 секунд дәлдікпен көрсетуі тиіс. Деректерді беру желісін қолданған жағдайда, сағаттар және уақытты тіркейтін басқа да аспаптар уақытты UТС-ден шамамен 1 секунд дәлдікпен көрсетуі тиіс.
Ақпаратты жазу кезінде ағымдағы уақытты тексеру радиотехникалық жабдықты және байланысты пайдалану қызметінің (бұдан әрі – РТЖБП қызметі) жедел журналына жазу арқылы әрбір 4 сағат сайын жүргізіледі, уақытты тіркейтін басқа аспаптардағы ағымдағы уақытты тексеру ӘҚҚ органдарында (ӘҚҚ қызметтерінде) «Азаматтық авиацияда ұшуды және авиациялық радиобайланысты радиотехникалық қамтамасыз ету қағидасын бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2010 жылғы 31 желтоқсандағы № 1525 қаулысымен бекітілген Азаматтық авиацияда ұшуды және авиациялық радиобайланысты радиотехникалық қамтамасыз ету қағидасына (бұдан әрі – Ұшуды және байланысты радиотехникалық қамтамасыз ету қағидасы) сәйкес жүзеге асырылады.»;
мынадай мазмұндағы 2-2-тараумен толықтырылсын:
«2-2. ӘҚҚ органдарының жұмысын ұйымдастыру.
17-7. ӘҚҚ органының (ӘҚҚ қызметінің) міндеттері мен функциялары аэронавигациялық ұйымның басшысы бекітетін ӘҚҚ органы (ӘҚҚ қызметі) туралы ережеде айқындалады. ӘҚҚ органының (ӘҚҚ қызметінің) басшылық құрамына қойылатын талаптар міндеттері мен функцияларына сәйкес олардың лауазымдық нұсқаулықтарында айқындалады.
ӘҚҚ органының (ӘҚҚ қызметінің) ұйымдастырушылық-штаттық құрылымы ӘҚҚ органы (ӘҚҚ қызметі) туралы ережеде көрсетілген міндеттер мен функцияларға сәйкес келуге тиіс.
17-8. ӘҚҚ органы (ӘҚҚ қызметі) үшін аэронавигациялық ұйымның ұйымдастырушылық-штаттық құрылымына сәйкес бағыныштылық механизмі айқындалады.
17-9. ӘҚҚ органы (ӘҚҚ қызметі) бағынатын аэронавигациялық ұйым:
1) ӘҚҚ органындағы (ӘҚҚ қызметіндегі) құжат айналымы мен ісқағаздарын жүргізу рәсімдерін;
2) ӘҚҚ органы (ӘҚҚ қызметі) үшін белгіленген міндеттер мен функцияларды орындау үшін ӘҚҚ органы (ӘҚҚ қызметі) ұсынған адам ресурстарының тапшылығы ерекшеліктеріне (қызмет көрсету көлеміне) сәйкес ӘҚҚ мамандарының нормативтік санын анықтау рәсімдерін, сондай-ақ бұл мәселені шешу үшін қажетті шараларды;
3) ортамерзімді (2 жыл) және ұзақмерзімді (5 жыл) кезеңге жаңа ӘҚҚ мамандарына деген қажеттілікті болжау рәсімдерін, сондай-ақ ӘҚҚ органының (ӘҚҚ қызметінің) кадрлық резервіне кіретін ӘҚҚ мамандарының тізілімін жүргізуді;
4) ӘҚҚ органы (ӘҚҚ қызметі) үшін белгіленген міндеттер мен функцияларды қанағаттандыру және сапалы орындау үшін нұсқаушылар құрамының санына қойылатын талапты белгілейді.
17-10. Жұмыс кестесі мен ауысымдар саны еңбек жағдайлары мен жұмыс аптасының режимін ескере отырып, аэронавигациялық ұйымның (филиалдың) басшысы бекітетін ішкі еңбек тәртібі қағидасында айқындалады.
ӘҚҚ органының (ӘҚҚ қызметінің) жұмыс кестесін аэронавигациялық ұйымның (филиалдың) құрылымдық бөлімшесінің басшысы бекітеді. Ол ӘҚҚ органы (ӘҚҚ қызметі) персоналының жұмыс істеген уақытының, сондай-ақ бұзу себебін көрсетіп, ӘҚҚ органы (ӘҚҚ қызметі) персоналының жұмыс кестесін бұзу фактілерінің есебін жүргізуді ұйымдастырады.
17-11. Ауысым жұмысын ұйымдастыру және бақылау бекітілген лауазымдық нұсқаулықтарына сәйкес ұшу басшыларына (аға диспетчерлерге) немесе олардың орнын ауыстыратын тұлғаларға жүктеледі.
17-12. Ұшу басшысына (аға диспетчерге немесе жоғарыда аталған лауазымды тұлғалардың міндеттерін орындау жүктелген тұлғаға) шұғыл жағдайларда әуе кемелерінің ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етумен байланысты мәселелер бойынша ұшуды жүргізуді және әуе қозғалысына қызмет көрсетуді қамтамасыз ететін объектілер мен қызметтердің лауазымды тұлғалары бағынады.
17-13. «Қазақстан Республикасының әуе кеңістігінде ұшудың негізгі қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 18 қаңтардағы № 103 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының әуе кеңістігінде ұшудың негізгі қағидаларының 127-тармағына сәйкес ӘҚҚ органында (ӘҚҚ қызметінде) ӘҚҚ диспетчерлерінің өз лауазымдық міндеттерін орындамас бұрын ӘҚҚ диспетчерлерінің медициналық бақылаудан (куәландырудан) өтуі ұйымдастырылады, сондай-ақ өз міндетерін орындау барысындағы алкогольмен, есірткімен, уытқұмарлықпен мас күйі белгілері бар ӘҚҚ органы (ӘҚҚ қызметі) персоналына рұқсат бермеу бойынша бақылау тәртібі әзірленеді.
17-14. Аэронавигациялық ұйым ӘҚҚ органын (ӘҚҚ қызметін) қолданылатын құралдардың жұмысына қатысты бекітілген құжаттар мен техникалық құжаттамалар жиынтығымен, ӘҚҚ органында (ӘҚҚ қызметінде) аэронавигациялық ақпарат құжаттарымен (аэронавигациялық ақпарат жинақтарымен) қамтамасыз етіп, олардың сақталуына, жүргізілуіне және ӘҚҚ персоналына таныстырылуына жауапты лауазымды тұлғаны тағайындайды.
17-15. Аэронавигациялық ұйым ӘҚҚ органы (ӘҚҚ қызметі) үшін ӘҚҚ органының (ӘҚҚ қызметінің) персоналын аэронавигациялық қызмет көрсету кезінде Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерімен таныстыру және зерделеу нәтижелерін бекіту тәсілінің сипаттамасы бар бақылау данасын жүргізу жөнінде нұсқаулықтар (рәсімдер) әзірлеп, бекітеді.
17-16. Аэронавигациялық ұйым ӘҚҚ органдарында (ӘҚҚ қызметтерінде) бағынышты персоналдан әуе қозғалысына қызмет көрсетуді, оларды есепке алу және олар бойынша шешімдер қабылдау тәртібін жетілдіруге бағытталған ұсыныстар жасау механизмін әзірлейді.
17-17. Әуе қозғалысына қызмет көрсету кезінде ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында ұшу басшысы (аға диспетчер немесе аталған лауазымды тұлғалардың міндеттерін атқару жүктелген тұлға) бекітілген лауазымдық нұсқаулық талаптарына сәйкес:
өзі басқаратын диспетчерлік ауысымның кезекшілік алдында медициналық бақылаудан (куәландырудан) өтуін бақылайды;
өзі басқаратын диспетчерлік ауысым үшін кезекшілік алдында нұсқама өткізуді және кезекшілік кезеңіндегі жұмыс нәтижелерін талқылауды ұйымдастырады;
өзі басқаратын диспетчерлік ауысым жұмысының кезекшілік кезінде сапалы ұйымдастырылуын қамтамасыз етеді.
17-18. ӘҚҚ органының (ӘҚҚ қызметінің) диспетчері лауазымдық міндеттерін жұмыс орнында ӘҚҚ диспетчерінің қолданыстағы куәлігі болған жағдайда жүзеге асырады. ӘҚҚ органының (ӘҚҚ қызметінің) диспетчеріне куәлігі қолданылу мерзімін ұзарту үшін немесе біліктілік белгілерін алу үшін жіберілген жағдайда лауазымдық міндеттерін жұмыс орнында орындауына куәліктің және ондағы біліктілік белгілерінің мерзімі өтпеген болса рұқсат етіледі.
17-19. ӘҚҚ органында (ӘҚҚ қызметінде) аэронавигациялық ұйымның басшысы айқындаған рәсімге сәйкес ӘҚҚ органы персоналы куәліктерінің қолданылу мерзімдерін бақылауды жүзеге асыратын лауазымды тұлға тағайындалады.
17-20. ӘҚҚ органында (ӘҚҚ қызметінде) оқу орындарында (даярлау орталықтарында) біліктілікті арттыру, даярлықтан өту, жаттығу құрылғысында дайындау кестелері жүргізіледі.
17-21. ӘҚҚ органында (ӘҚҚ қызметінде) әуе қозғалысына қызмет көрсету тиімділігін арттыруға бағытталған жұмыс жоспарлары (жылдық, тоқсандық), сондай-ақ ӘҚҚ және ұшуды жоспарлау жөніндегі мамандардың даярлығын ұйымдастыру мен кәсіби деңгейін қолдау «Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын авиация персоналының кәсіптік даярлығының үлгілік бағдарламасы туралы» Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің 2013 жылғы 28 қыркүйектегі № 764 (Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілердің Мемлекеттік тіркеу тіркелімінде № 8785 болып тіркелген) бұйрығымен бекітілген Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын авиация персоналының кәсіптік даярлығының үлгілік бағдарламасына сәйкес әзірленген ӘҚҚ персоналын техникалық оқыту жоспарлары жүргізіледі.
17-22. Ауысымдардың жұмысын ұйымдастыру кезінде ӘҚҚ органы (ӘҚҚ қызметі) ең көп жүктеме түсірілген бағыттардағы (секторлардағы) жұмыс ерекшеліктерін ескереді.
17-23. Аэронавигациялық ұйым ӘҚҚ органдары (ӘҚҚ қызметтері) үшін әуеайлақтардың аэронавигациялық паспорттарына (әуеайлақ ауданында ұшуды орындау жөніндегі нұсқаулықтар) енгізілген әуе қозғалысын ұйымдастыру мәселелері бойынша өзекті ақпараттың ӘҚҚ органдары тарапынан бақылау рәсімін бекітеді.»;
мынадай мазмұндағы 23-1-тармақпен толықтырылсын:
«23-1. Әуеайлақ (әуе торабы) ауданында әуе қозғалысы қарқынды болғанда және әуе кеңістігі күрделі ұйымдастырылған жағдайда жеке радиобайланыс жиілігін бөле отырып және шығу маршруты туралы ақпаратты, дәліздер, трассалар және межелі әуеайлақ мен қосалқы әуеайлақтар бойынша шектеулер, тыйым салулар туралы жедел ақпаратты; режим туралы ақпаратты; ұшып шығу (межелі, қосалқы немесе ұшу маршруты бойынша) әуеайлағындағы ұшып шығу туралы шешім қабылдау қағидаларына сәйкес келмейтін немесе маршрут бойынша қозғалу қағидаларына әсер ететін метеожағдайлардың өзгеруі туралы ақпаратты, қауіпті ауа райы жағдайы туралы ескертпені, екі жақты шолу радиолокаторының (бұдан әрі - ЕШРЛ) жеке тану кодын (қажет болған жағдайда) және ұшуды қауіпсіз орындаумен байланысты өзге ақпаратты беру бойынша функционалдық міндеттерді жүктей отырып, қосымша ұшып шығуға қызмет көрсету пункті («Деливери») ұйымдастырылуы мүмкін.»;
мынадай мазмұндағы 26-1-тармақпен толықтырылсын:
«26-1. Жұмыс жүктемесіне қарай диспетчерлік пункттерде (секторларда) тәртіптік бақылау диспетчерлерінің жұмыс орындары қосымша ұйымдастырылуы мүмкін.»;
мынадай мазмұндағы 44-1-тармақпен толықтырылсын:
«44-1. Белгіленген жауапкершілік аймағында ӘК-мен байланыстың тиімділігін анықтау үшін ӘҚҚ органы (диспетчерлік пункт) ұшу биіктігіне қарай өте жоғары жиілік (бұдан әрі - ӨЖЖ) ауқымындағы авиациялық-әуе электрбайланыс арналарының қолданылу қашықтығы кестелерімен қамтамасыз етіледі.»;
67-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«67. ӘҚҚ органдары өздерінің тиісті функцияларын Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 29 желтоқсандағы № 1768 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына (бұдан әрі – Метеорологиялық қамтамасыз ету қағидалары) сәйкес орындау үшін қажетті нақты және болжамды метеорологиялық жағдайлар туралы, сондай-ақ жанартау қызметі туралы соңғы ақпаратпен қамтамасыз етіледі.»;
69-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«69. ӘҚҚ органдары Ұшуды және байланысты радиотехникалық қамтамасыз ету қағидасына сәйкес ұшуды радиотехникалық қамтамасыз ету құралдарының пайдалану жай-күйі туралы ағымдағы ақпаратпен қамтамасыз етіледі.»;
мынадай мазмұндағы 78-1-тармақпен толықтырылсын:
«78-1. Ақпаратты көрсету жүйелерін пайдалану кезінде ӘҚҚ органының персоналы көрсетілген жүйелерді қолдануға қатысты пайдаланушы нұсқаулығын зерттейді.»;
мынадай мазмұндағы 88-1-тармақпен толықтырылсын:
«88-1. Бақылау жүйелерін қолдана отырып, әуе қозғалысына тиімді қызмет көрсетуді қамтамасыз ету үшін ӘҚҚ диспетчерлік пунктінде ұшу биіктігіне қарай бақылау жүйелерінің қолданылу қашықтығының кестелері болады.»;
89-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«89. ӘҚҚ диспетчеріне бақылау ақпаратын беруді қамтамасыз ететін әуедегі жағдай индикаторында кем дегенде мыналар көрсетіледі:
әуе кемесінің орналасқан жері туралы деректер;
бақылау негізінде ӘҚҚ үшін қажетті картографиялық ақпарат;
әуе қозғалысына қызмет көрсету барысында ұшу қауіпсіздігіне әсер ететін тыйым салынған аймақтар, ұшуды шектеу аймақтары және қауіпті аймақтар;
әуе кемесін сәйкестендіру мен ұшу эшелонына қатысты ақпарат.»;
мынадай мазмұндағы 404-1-тармақпен толықтырылсын:
«404-1. Аэронавигациялық ұйым VOLMET радиохабарын таратуды Метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларының 536-тармағына сәйкес қамтамасыз етеді;
мынадай мазмұндағы 407-1-тармақпен толықтырылсын:
«407-1. Аэронавигациялық ұйым ATIS-ті қажетті ақпаратпен қамтамасыз ететін қызметтердің өзара әрекеттесуі бойынша рәсімдерді әзірлейді.»;
мынадай мазмұндағы 19-1-тармақпен толықтырылсын:
«19-1. Әуе қозғалысына қызмет көрсету процесінде үйлестіру
423-1. Іргелес диспетчерлік қызмет көрсету органдары арасында ӘҚҚ үйлестіру және тапсыру өзара әрекеттесу рәсімдері туралы келісімге және жұмыс технологияларына сәйкес жүзеге асырылады.
423-2. ӘҚҚ органдары тілдік байланысты пайдаланумен үйлестіру қажеттілігін барынша азайту үшін ӘҚҚ үйлестіру мен тапсыру қағидаларын белгілейді және қолданады.
Осындай үйлестіру қағидалары мына элементтерді қамтиды:
1) жауапкершілік аудандары мен ортақ мүдделерді, әуе кеңістігінің құрылымын және әуе кеңістігінің сыныпталуын (сыныптарын) анықтау;
2) әуе қозғалысына қызмет көрсету үшін жауапкершілікті табыстаудың кез келген түрі;
3) ұшу жоспарларымен және диспетчерлік деректермен алмасу, оның ішінде автоматтандырылған және/немесе тілдік байланыс құралдарының көмегімен берілетін үйлестіру туралы хабарламаларды пайдалану;
4) байланыс құралдары;
5) растау сауалдарына қатысты талаптар мен қағидалар;
6) негізгі үйлестіру нүктелері мен ӘҚҚ-ны, байланысты тарату жүзеге асырылатын эшелондар;
7) әуе кемесін ӘҚҚ-ға тапсыру мен қабылдаудың ӘҚҚ-ны тапсыру сәтіндегі белгіленген ұшу биіктіктері/эшелондары, эшелондау минимумдары немесе арақашықтықтары тәрізді шарттары;
8) ӘҚҚ бақылау жүйелерін пайдалану кезіндегі үйлестіру;
9) күтпеген жағдайлар орын алғанда қолданылатын қағидалар;
10) ӘҚҚ үйлестіру мен тапсыруға қатысты кез келген басқа ережелер немесе ақпарат.
423-3. Ұшу кезінде ерекше жағдайлар орын алғанда және/немесе әуе кемесі ерекше жағдайларда ұшқан кезде үйлестіруге қатысты хабарламаға әуе кемесі ұшыраған жағдайлар туралы ақпарат кіреді.
423-4. Бір ӘҚҚ органы құрамында диспетчерлік пункттер (секторлар) арасындағы үйлестіру жұмыс технологиясына сәйкес жүзеге асырылады.»;
мынадай мазмұндағы 429-1-тармақпен толықтырылсын:
«429-1. Аэронавигациялық ақпаратты басқару қызметі ӘҚҚ органдарына әуе қозғалысының қауіпсіздігін, тұрақтылығын және тиімділігін қамтамасыз ету үшін қажетті аэронавигациялық ақпарат құжаттарын ұсынады. Бұл құжаттарға мыналар жатады:
1) Қазақстан Республикасының аэронавигациялық ақпарат жинағы (AIP);
2) Қазақстан Республикасының әуе трассалары мен жергілікті әуе желілерінің тізбесі;
3) электрбайланыс құралдары арқылы таратылатын және кез келген аэронавигациялық жабдықтың қолданысқа енгізілуі, жай-күйі немесе қызмет көрсету мен қағидаларының өзгеруі туралы ақпаратты қамтитын хабарлама; ұшуды орындаумен байланысты персонал үшін маңызды болып табылатын дер кезіндегі ескерту (бұдан әрі - NOTAM).
ӘҚҚ органдарына, сұрау салу бойынша, егер аэронавигациялық ақпарат қызметінде бар болса, іргелес мемлекеттердің аэронавигациялық ақпарат құжаттары беріледі.
ӘҚҚ органы (ӘҚҚ қызметі) ӘҚҚ персоналын аэронавигациялық ақпаратты басқару бөлімінен алынатын аэронавигациялық ақпарат құжаттарындағы соңғы өзгерістермен таныстыру бойынша рәсімдерді әзірлейді.»;
429-5-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«429-5. Байланыс және радиотехникалық жабдықты пайдалану қызметі ӘҚҚ органын (ӘҚҚ қызметін) мына талаптарға сәйкес қонуға кіруді қамтамасыз ететін ақпаратпен немесе істен шығуды (радиотехникалық құралдардың жұмысындағы ақаулықтарды) көрсететін құралдармен қамтамасыз етеді:
1) жақындау диспетчерлік пункті мен шеңбер диспетчерлік пункті үшін:
белгіленген STAR-ды қолдау үшін қолданылатын радиотехникалық құралдарға қатысты 2 минут ішінде;
қонуға кірудің бастапқы, аралық учаскесінде, аспап бойынша қонуға кірудің соңғы кезеңінде ұшуды қамтамасыз ету үшін қолданылатын (оның ішінде ҰҚЖ-да орнатылған) радиотехникалық құралдарға қатысты шұғыл түрде;
белгіленген SID бойынша ұшып көтерілу және биіктікті алуды қамтамасыз ету үшін қолданылатын (оның ішінде ҰҚЖ-да орнатылған) радиотехникалық құралдарға қатысты шұғыл түрде;
2) әуеайлақтық диспетчерлік пункт үшін («Мұнара» диспетчерлік пункті):
қонуға кірудің соңғы кезеңін қамтамасыз ету үшін қолданылатын (оның ішінде ҰҚЖ-да орнатылған) радиотехникалық құралдарға қатысты шұғыл түрде;
белгіленген SID бойынша ұшып көтерілу және биіктікті алуды қамтамасыз ету үшін қолданылатын (оның ішінде ҰҚЖ-да орнатылған) радиотехникалық құралдарға қатысты шұғыл түрде.
ӘҚҚ органын (ӘҚҚ қызметін) ұшуды қамтамасыз ететін радиотехникалық жабдық және байланыс құралдарына қатысты істен шығулар немесе олардың жұмысқа жарамсыз күйі туралы ақпаратпен немесе көрсету құралдарымен қамтамасыз ету тәртібі аэронавигациялық ұйым (филиал) басшысының бұйрығымен бекітілетін радиотехникалық жабдық және байланыс құралдарын (бұдан әрі – РТЖ және байланыс құралдары) резервтеу жөніндегі нұсқаулықтарда жазылады.»;
мынадай мазмұндағы 429-6-тармақпен толықтырылсын:
«429-6. ӘҚҚ органында (ӘҚҚ қызметінде) ұшуды радиотехникалық қамтамасыз ету және байланыс құралдарымен жұмыс істеу бойынша ескертулер журналы жүргізіледі (еркін нысанда).».
3. Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің Азаматтық авиация комитеті (Б.К. Сейдахметов):
1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде заңнамада белгіленген тәртіппен мемлекеттік тіркелуін;
2) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін бұқаралық ақпарат құралдарында, соның ішінде Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің интернет-ресурсында ресми жариялануын және мемлекеттік органдардың интранет-порталдарында орналастырылуын;
3) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейінгі күнтізбелік он күннің ішінде оның көшірмесін «Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Республикалық құқықтық ақпарат орталығы» шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнының «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялау үшін жолдауды;
4) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейінгі 5 жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің Заң департаментіне мемлекеттік тіркелгені және бұқаралық ақпарат құралдарында жариялауға жіберілгені туралы мәлімет ұсынуды қамтамасыз етсін.
3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникация вице-министрі А.Ғ. Бектұровқа жүктелсін.
4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Министр Ж. Қасымбек

Қазақстан Республикасы
Көлік және коммуникация министрінің
2014 жылғы 17 наурыздағы
№ 197 бұйрығымен бекітілген

Нысан

Қазақстан Республикасында әуе қозғалысына қызмет көрсету мен
ұшуды радиотехникалық қамтамасыз етуге байланысты қызметті
ұйымдастыру және жүзеге асыру бойынша тексеру парағы

Ескерту. Нысанның күші жойылды - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 30.10.2015 № 1025 бұйрығымен.