Об утверждении нормативов хранения материальных ценностей государственного материального резерва

Приказ Министра по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан от 9 июня 2014 года № 278. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 27 июня 2014 года № 9542. Утратил силу приказом Министра национальной экономики Республики Казахстан от 26 января 2015 года № 44

Сноска. Утратил силу приказом Министра национальной экономики РК от 26.01.2015 № 44 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

В соответствии с подпунктом 39) пункта 1 статьи 12 Закона Республики Казахстан от 11 апреля 2014 года «О гражданской защите», ПРИКАЗЫВАЮ:
1. Утвердить прилагаемые нормативы хранения материальных ценностей государственного материального резерва.
2. Комитету по государственным материальным резервам Министерства по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан (Саду А.А.) обеспечить:
1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;
2) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан его направление на официальное опубликование в периодических печатных и в информационно-правовой системе «Әділет»;
3) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерстве по чрезвычайном ситуациям Республики Казахстан.
3. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр В. Божко

Утверждены
приказом Министра по
чрезвычайным ситуациям
Республики Казахстан
от 9 июня 2014 года № 278

Нормативы
хранения материальных ценностей
государственного материального резерва

1. Общие положения

1. Настоящие нормативы хранения материальных ценностей государственного материального резерва разработаны в соответствии с подпунктом 39) пункта 1 статьи 12 Закона Республики Казахстан от 11 апреля 2014 года «О гражданской защите» и предусматривают технические требования по содержанию и условиям хранения материальных ценностей государственного материального резерва.

2. Продукты питания

Параграф 1. Мука и крупы разные
(ГОСТ 26574, ГОСТ 26791)

2. Хранение мукомольной и крупяной продукции осуществляется в складских помещениях, отвечающих экологическим, строительным, пожарным и санитарно-эпидемиологическим требованиям, в условиях обеспечивающих безопасность пищевой продукции и исключающих возможность его попутного загрязнения.
Мешки укладывают «тройником» или «пятериком» в штабели зашивкой внутрь. Муку и крупу, нуждающихся в усиленном проветривании укладывают «четвериком». В этом случае два мешка первого ряда кладут на ребро параллельно один другому с небольшим зазором в таком же порядке вторую пару мешков кладут на первую, а третью на вторую и так далее.
3. Не укладываются в штабеля лопнувшие, разорванные, поврежденные грызунами мешки. Продукция из таких мешков должна быть пересыпана в прочную тару.
4. Для недопущения увлажнения товара в нижних рядах, штабеля вследствие термовлагодиффузии в помещениях с бетонными, асфальтовыми и каменными полами, мешки с мукой и крупой следует укладывать на сухие стеллажи высотой не менее 10 см, сделанные из досок, плотно пригнанных одна к другой.
В помещениях с деревянными полами, где присутствует опасность термовлагодиффузии, муку и крупу укладывают непосредственно на пол, без стеллажей.
5. Продукцию укладывают в штабеля по партиям, видам и сортам. В один штабель не укладывают муку и крупу разных сроков выработки или различных предприятий. Высота укладки зависит от вида и состояния продукции и температуры воздуха (периода года).
Высота укладки муки и крупы, как более стойких в хранении, соответственно 8 и 10-12 рядов. Высота штабеля при укладке «четвериком» не должна превышать шести рядов.
Высоту штабеля в весенне-летний период уменьшают еще на один-два ряда. Расфасованную продукцию хранят в металлических, деревянных, а также картонных ящиках.
6. Мука и крупа не храниться совместно с остропахнущими товарами. Каждая партия муки и крупы должна иметь штабельный ярлык, с указанием наименования продукта, сорта, даты выработки, номера вагона и накладной, веса, числа мест, даты поступления на склад и данные, указанные в качественном удостоверении (вкус, запах, влажность).
В штабельный ярлык заносят изменения качества продукции, выявленные при осмотре штабелей.
Для создания условий, необходимых для наблюдения за продукцией в процессе хранения и для проветривания склада, между штабелями, а также между стенами помещения и штабелями оставляют проходы шириной 0,7 м. В местах погрузочно-разгрузочных работ между штабелями оставляют расстояние 1,25 м.
7. Муку и крупу хранят в сухих прохладных помещениях с температурой воздуха в зимнее время не ниже 8-12^оС, в летнее время не выше 25-35^оС. Относительная влажность воздуха в помещении 60—75%.
8. Поддержание требуемого температурно-влажностного режима в помещениях осуществляется с помощью отопления (охлаждения) и вентиляции складов, а также техническими способами кондиционирования воздуха.
9. Для понижения температуры в складе в весенне-летний период на наветренной стороне открываются все двери и продухи, а на подветренной – только продухи.
10. Для вытяжки из склада увлажненного или теплового воздуха применяются дефлекторы или вытяжные отверстия в верхней части склада. Дефлекторы оборудуются задвижками и приемными лотками с трубкой для отвода воды.
11. Цвет, вкус и запах муки и крупы определяют в холодное время года (при температуре их 5^о и ниже) не реже 1 раза в месяц, в теплое время - не реже 1 раза в декаде. При изменении цвета, появлении постороннего вкуса и запаха осуществляется проветривание, охлаждение, просушивание.
12. Температуру муки и крупы измеряют в холодное время года не реже 1 раза в месяц, а в теплое - не реже 2 раз.
13. Влажность и кислотность муки и крупы определяется не реже 1 раза в месяц.
14. Сроки хранения:
1) муки пшеничной и ржаной – 1 год;
2) крупы гречневой – 15 месяцев;
3) крупы рисовой – 12 месяцев.

Параграф 2. Сухари ржаные или пшеничные
(ГОСТ 686)

15. Сухари представляют собой ломти хлеба, высушенные для придания им стойкости при хранении.
16. Сухари в зависимости от сортов муки подразделяют на ржаные обойные сухари из муки ржаной обойной, ржано-пшеничные обойные сухари из муки ржано-пшеничной обойной или из смеси муки ржаной обойной и пшеничной обойной, пшеничные сухари из муки пшеничной первого, второго сортов и обойной.
17. Сухари хранятся в хорошо вентилируемых, без плесени, помещениях, не зараженных вредителями хлебных запасов.
18. Упакованные сухари должны храниться при следующих параметрах окружающей среды:
1) температура воздуха не выше 25 ^оС (допускается кратковременное, не более 30 суток, повышение температуры до 45 ^оС);
2) относительной влажности воздуха не выше 90% в герметичной упаковке, не выше 75 % в негерметичной упаковке.
19. Упакованные сухари укладывают на стеллажи штабелями высотой не более 12 рядов. Расстояние от источников тепла, водопроводных и канализационных труб не менее 1 м. Между каждыми двумя рядами оставляют промежутки не менее 10 см. Между отдельными штабелями и между штабелями и стенкой оставляют проходы не менее 70 см.
20. Сроки хранения:
1) при температуре от 8^оС до 25^оС:
ржаных, ржано-пщеничных, обойных – 24 месяцев;
пшеничных из муки первого, второго сортов и обойных – 12 месяцев;
2) при температуре не выше 8^оС:
ржаных, ржано-пщеничных, обойных – 36 месяцев;
пшеничных из муки первого, второго сортов и обойных – 24 месяцев.

Параграф 3. Мясные и молочные консервы
(ГОСТ 5284, ГОСТ 2903)

21. Основным видом продукции, закладываемой на длительное хранение, являются консервы «Говядина тушеная» высшего и первого сорта.
22. Консервы мясные в зависимости от назначения подразделяются на закусочные, употребляемые в холодном виде и обеденные, предназначенные для приготовления первых и вторых блюд.
23. Наиболее высококачественными являются консервы, выработанные из остывшего или охлажденного мяса.
24. Консервы молочные по способу консервирования подразделяются на следующие виды:
1) консервированные сахаром – молоко цельное сгущенное с сахаром;
2) какао и кофе натуральный с сушенным молоком и сахаром;
3) консервированные стерилизацией – молоко сгущенное стерилизованное;
4) консервированные обезвоживанием – молоко цельное сухое, сливки сухие с сахаром и без сахара.
25. Складирование консервов производиться по утвержденным нормам нагрузки и разработанным на их основе рациональным схемам размещения, с учетом возможности проведения полного просчета количества мест в штабелях, обеспечения сохранности консервов и тары, устойчивости штабелей, наиболее эффективного использования складской площади и создания удобств для производства работ по приемке, подработке, наблюдения за качеством и обеспечения механизированной загрузки вагонов при отпуске.
26. Штабеля консервов формируются из одной или нескольких вагонных партий, однородных по качеству, ассортименту и сортам, времени выработки (в пределах одного квартала для консервов мясных и рыбных и месяца для консервов молочных) в банках и ящиках одного типа и размера с одинаковым гарантийным сроком хранения, на поддонах одного размера и одной высоты.
27. С целью рационального использования площадей подвалов холодильников, допускается складирование в укрупненный штабель молочных консервов, выработки одного квартала.
Не допускается складирование консервов в поврежденных ящиках.
28. При изъятии дефектных банок или образцов для анализов, ящики дополняются однородными консервами, после чего аккуратно закрыты (забиты) и уложены в верхние ряды штабелей.
На каждый сформированный штабель оформляется штабельный ярлык, по установленной форме, к которому прилагается схема укладки ящиков в пакете и размещения пакетов в штабеле.
29. На документах указывается номер склада, секции и штабеля, в котором складированы данные консервы.
Для облегчения складирования консервов, в соответствии с утвержденной рациональной схемой размещения, места расположения штабелей и проходов между ними заранее размечаются.
30. В зависимости от норм загрузки и типов складов, консервы укладываются в штабеля в следующем порядке:
1) консервы мясные, в отапливаемых складах, укладываются в укрупненные штабеля шириной 6-10 пакетов, а в неотапливаемых складах – 3 - 4 пакета;
2) консервы рыбные и молочные укладываются в штабеля шириной 3 – 4 пакета, в зависимости от конструкции и типа склада.
31. Длина штабеля определяется расстоянием от центрального продольного прохода до прохода у стен склада (подвала).
32. Для наблюдения за качественной сохранностью консервов, обеспечения лучшей циркуляции воздуха и удобств в применении механизмов, при укладке штабелей консервов в складах оставляются проходы (проезды) следующих размеров: по периметру склада (секции) в отапливаемых и не отапливаемых складах от стен или выступающих конструкций - шириной 0,5 м.
33. Ширина проездов устанавливается в зависимости от минимального радиуса разворота электропогрузчика с конкретным навесным приспособлением и в соответствии с Правилами пожарной безопасности утвержденных постановлением Правительства Республики Казахстан от 30 декабря 2011 года № 1682 (далее - Правила пожарной безопасности).
Проходы шириной 0,5 м оставляются в отапливаемых складах между штабелями консервов мясных и через каждые два-три штабеля консервов рыбных и в неотапливаемых складах через два штабеля консервов молочных.
В подвальных камерах холодильника оставляются отступы следующих размеров: от стен, колонн, пристенных батарей, воздухоохладителей до штабеля 0,3 м, от потолка или низа балок до верха штабеля – 0,2 м.
Ширина проезда принимается равной 1,6 м.
Штабель товаров и поддоны не должны опираться на несущие конструкции складов.
34. Погрузочно-разгрузочные и внутрискладские работы с консервами производятся по единым технологическим картам.
При погрузочно-разгрузочных работах, а также при перекладке и подработке консервов, обеспечивается бережное обращение с тарой, не допуская ударов, толчков и бросания ящиков.
35. Сроки хранения:
1) мясных консервов - 3 года;
2) молочных консервов – 1 год.

Параграф 4. Сахар
(ГОСТ 31361, ГОСТ 26907)

36. Саxap-песок – пищевой продукт, представляющий собой сахарозу в виде отдельных кристаллов, получаемых путем механической и физико-химической обработки сахарной свеклы сахара-сырца.
Сахар-рафинад – пищевой продукт, дополнительно очищенный (рафинированный) сахар в виде кусков (кусковой сахар-рафинад), кристаллов (рафинированный сахар-песок и сахароза для шампанского) и измельченных кристаллов (рафинадная пудра).
37. Для хранения сахара используются преимущественно отапливаемые, а также не отапливаемые технически исправные, сухие, чистые и хорошо проветриваемые склады.
До начала загрузки складские помещения ремонтируются и подготавливаются к приемке и хранению сахара. При этом особое внимание обращается на исправность кровли, полов, системы отопления, своевременную заделку трещин, щелей, а также на плотность подгонки дверей.
Готовность складов к приемке сахара проверяется уполномоченными и материально-ответственными лицами, и оформляется актом.
38. Для обеспечения сохранности сахара при проветривании складов дверные проемы закрываются дополнительно установленными решетчатыми дверями. Вентиляционные отверстия оборудуются решетками. Вентиляционные отверстия в не отапливаемых складах, дефлекторы в отапливаемых складах при подготовке к хранению сахара в зимний период утепляются и тщательно заделываются. Склады с подпольями оборудуются щитами для предупреждения заноса снега.
39. Склады необходимо обеспечить:
1) инвентарем и оборудованием, предусмотренными технологическими картами;
2) приборами для контроля за температурно-влажностным режимом хранения (термометрами, термографами, гигрографами и психрометрами);
3) подтоварниками, прокладочными материалами, лестницами и трапами;
4) необходимыми первичными средствами пожаротушения, согласно нормам пожарной безопасности, а также средствами автоматической охранно-пожарной сигнализации;
5) средствами оказания первой медицинской помощи.
40. Для поддержания чистоты в складах у входа располагаются подстилки, щетки и веники для чистки обуви и одежды.
41. Освещенность в производственных помещениях, электропроводка проводится в соответствии с требованиями Правил устройства электроустановок, утвержденных постановлением Правительства Республики Казахстан от 24 октября 2012 года № 1355. Электросветильники должны иметь закрытое или защищенное исполнение (со стеклянными колпаками).
42. Склады, вновь вводимые в эксплуатацию, перед загрузкой хорошо просушивают, очищают и подготавливают к загрузке.
Загрузка этих складов сахаром может производиться, когда относительная влажность воздуха в складе будет не выше 70%.
43. Территория баз хранения, вокруг складов, должна быть спланирована. Отвод поверхностных вод от склада производится отмостками, водосточными лотками и кюветами. Кюветы, отместки и водосточные лотки периодически очищаются и постоянно содержатся в состоянии, обеспечивающим сток воды.
44. Сахар является горючим продуктом. Смесь воздуха с сахарной пылью пожароопасна и взрывоопасна, осевшая пыль пожароопасна.
Сахар, затаренный в мешки, является также горючим продуктом, так как мешкотара способна без предварительного подогрева возгораться от кратковременного воздействия источника зажигания незначительной энергии (пламени спички, искры, накаленного электропровода).
В процессе хранения, сахар необходимо предохранять от источников зажигания, независимо от величины их мощности и продолжительности действия.
Пожар тушиться мелкодисперсной водой или воздушно-механической пеной.
Средства тушения пожара содержаться в исправном и готовом к применению состоянии.
45. Складские помещения обеспечиваются соответствующими инструкциями, плакатами, надписями, указателями, световыми, звуковыми сигналами, предупреждающими об опасности.
46. Все приспособления, предназначенные для транспортирования груза, должны иметь устройства, обеспечивающие удобство и безопасность работ, а также трафарет с указанием их грузоподъемности, даты проверки исправного состояния и допускаемой укладки груза.
47. В складах с водяным отоплением в целях предотвращения возможных аварий отопительные приборы оборудуются стационарным ограждением.
48. Для наблюдения за сохранностью качества сахара, обеспечения лучшей циркуляции воздуха, удобств в применении механизмов при погрузочно-разгрузочных и транспортно-складских работах и с целью соблюдения Правил пожарной безопасности при укладке сахара в складах оставляются проходы (проезды) следующих размеров:
по периметру в отапливаемых складах (секциях) от колонн или отопительных батарей и в не отапливаемых от стен шириной - 0,5 м, между штабелями - 0,5 м.
Ширина проездов устанавливается в зависимости от минимального радиуса разворота электропогрузчика с конкретным навесным приспособлением.
49. С целью обеспечения пожарной безопасности, расстояние между верхними рядами штабелей с сахаром и перекрытием склада или светильниками оставляется не менее - 0,5 метра.
50. Сроки хранения:
1) в не отапливаемых складах – 4 года;
2) в отапливаемых складах – 8 лет.

Параграф 5. Масло растительное
(ГОСТ 1129)

51. Масло растительное вырабатывается из семян и плодов различных растений: подсолнечника, хлопка, сои, арахиса, льна, клещевины, рапса, горчицы и др. путем прессования или экстракции. Для пищевых целей преимущественно используется масло, изготовленное прессованием.
52. Масло растительное размещается в специально оборудованных маслохозяйствах, в состав которых входят: резервуарный парк, продуктово-насосная станция, сливно-наливная эстакада, технологические продуктопроводы и весовая.
53. Техническое и санитарное оборудование маслохозяйств должно обеспечивать проведение всех операций по приемке и отпуску масла в установленные сроки, полную количественную и качественную сохранность продукции при приемке, хранении, отпуске и перекачках.
54. Подведомственные предприятия, хранящие масло растительное, обязаны повседневно проводить мероприятия по предотвращению потерь масла при приемке, хранении и отпуске.
55. Для маслохозяйства разрабатывается технологическая схема коммуникаций резервуарного парка, продуктово - насосной эстакады с обозначением номеров, присвоенных резервуарам, насосам, сливно-наливным стоякам, установкам нижнего слива, продуктопроводам и задвижкам.
56. На каждый элемент оборудования наносится масляной краской порядковый номер, соответствующий технологической схеме:
1) технологическая карта, где подробно указывается перечень всех работ при приемке, хранении и отгрузке масла, а также для каждой операции на пути движения масла - номера всех задвижек, подлежащих открытию;
2) схема разогрева масла в цистернах при приемке и в резервуарах при отгрузке, где подробно изложен порядок и последовательность всех операций при разогреве масла.
57. Технологическая схема коммуникаций, технологическая карта проведения работ с маслом и схема его разогрева утверждаются руководством подведомственного предприятия и хранятся в делах технологического участка хранения. Технологическая схема коммуникаций вывешивается в помещениях насосной станции и участка хранения.
58. На каждый резервуар, зачистную емкость составляются калибровочные таблицы в установленном порядке, позволяющие определить объем продукта по высоте уровня взлива. Для повышения точности при определении объема продукта в резервуарах, при замерах на уровне уторного уголка на днище резервуаров против замерного люка должна быть установлена горизонтальная площадка размером 500х500 мм.
59. При составлении калибровочных таблиц учитывается объем конуса днища резервуара. Калибровочные таблицы утверждаются руководством подведомственного предприятия.
60. При калибровке резервуаров определяется также высотный трафарет, то есть расстояние по вертикали от площадки на днище резервуара до верхнего края замерного люка.
Величина высотного трафарета проверяется при освобождении резервуара и ежемесячно при определении количества продукта в резервуаре.
Показатели высотного трафарета и предельная высота налива масла наносятся краской на корпус гидравлического клапана или на крышку светового люка.
61. На основании калибровочных таблиц производится расчет загрузки и определение предельной высоты налива масла резервуаров с учетом объемного расширения масла в летний период.
62. Периметр маслохозяйства ограждается забором из колючей проволоки и средствами охранной сигнализации.
63. На случай аварии в каждом маслохозяйстве оставляется один резервный резервуар максимальной вместимости. Перед перекачкой масла в резервный резервуар вскрывается лазовый люк и проверяется техническое и санитарное состояние резервуара. В процессе эксплуатации резервуары периодически должны меняться.
64. В подведомственных предприятиях, в зависимости от местных условий, определяется подробный перечень оборудования, материалов, запасных деталей, передвижных насосов, труб, бочек и других емкостей на случай ликвидации последствий возможных, аварий, который утверждается руководством. Запасное оборудование хранится в резервуарном парке, в насосной и около эстакады. Ежемесячно проверяется сохранность запаса аварийного имущества, о чем делается соответствующая отметка в журнале.
65. При эксплуатации, резервуары оборудованные дыхательными и предохранительными клапанами, для контроля за их герметичностью оснащаются моновакуумметрами, которые устанавливаются внизу резервуаров.
66. Все задвижки, вентили, краны в резервуарном парке, насосной, на эстакаде пломбируются. В резервуарном парке на фланцевые соединения трубопроводов, задвижек, болтовые соединения лазовых и световых люков, компенсаторы надеваются чехлы, из жести или брезентовой ткани и пломбируются.
67. При подготовке резервуара к заливу проверятся его техническое и санитарное состояние.
68. Перед массовой приемкой или отгрузкой масла производится комиссионная проверка технического и санитарного состояния всех сооружений маслохозяйства: насосной, эстакады, трубопроводов, вагонных весов, оборудования по разогреву масла.
Результаты проверки оформляются актами.
69. На маслохозяйствах для определения массы масла при приемке и отпуске устанавливаются вагонные весы.
Перед взвешиванием цистерн с маслом проверяется техническое состояние вагонных весов. Необходимо строго соблюдать правила натки на платформу весов цистерн, их крепления и взвешивания. Взвешивание масла на неисправных весах, а также на весах с просроченными сроками поверки и клеймения не допускается.
70. Обслуживающий персонал должен знать расположение всех объектов маслохозяйства, схему трубопроводов, расположение всех задвижек и их назначение.
71. Не реже одного раза в месяц проверяется состояние запорных устройств (хлопушек, задвижек) на ливневой, канализации, обвалований резервуарного парка. Спуск воды из обвалования через запорные устройства производится под контролем обслуживающего персонала.
72. Срок хранения:
1) нерафинированного растительного масла - 4 месяцев;
2) рафинированного дезодорированного растительного масла - 6 месяцев.

Параграф 6. Масло сливочное и жиры животные
(ГОСТ 37, ГОСТ 25292)

73. По товарным наименованиям масло сливочное подразделяется на следующие виды:
1) несоленое, соленое и вологодское сливочное масло с массовой долей влаги не более 16%;
2) любительское сливочное масло с массовой долей влаги не более 20%;
3) крестьянское сливочное масло с массовой долей влаги не более 25%;
4) бутербродное сливочное масло с массовой долей влаги не более 35%;
5) топленое масло массовой долей влаги не более 1%.
74. Жиры, в зависимости от перерабатываемого сырья и качества продукции, подразделяются на виды и сорта: бараний, говяжий, свиной, костный – высшего и первого сортов и сборный.
75. Жиры и масло являются скоропортящимися товарами, которые в неохлаждаемых помещениях при плюсовых температурах быстро снижают свое качество.
76. Приемка скоропортящихся товаров по количеству и качеству производится в соответствии с действующими стандартами и техническими условиями.
77. При приемке товаров, перед вскрытием вагонов, уполномоченными представителями получателя, при участии представителя железной дороги, тщательно проверяется техническая исправность вагонов, запоров, состояние закруток, сохранность пломб и четкость оттисков на них, соответствии номеров вагонов номерам, указанным в сопроводительных документах, соблюдение температурного режима (по журналу) при транспортировании, установленный срок пробега вагонов.
78. После снятия пломб и вскрытия вагона проверяется состояние тары, груза, степень его заморозки путем осмотра наружного состояния и измерения температуры товара.
Температура масла замеряется термометром.
Температура масла в монолите измеряется на глубине 6 – 8 см. При поступлении масла в пакетированном виде температура его измеряется в ящиках, взятых из контрольных пакетов. В приемные документы вносится среднее арифметическое значение температуры.
79. Выявленные при проверке техническая неисправность вагонов, нарушение или отсутствие пломб, неясность оттисков на них, наличие пломб промежуточных станций, нарушение температурного, санитарного режимов перевозки грузов и установленного срока пробега вагонов оформляются актами общей формы.
80. В случае установления недостачи груза, в коммерческом акте и в приемном акте в графе «особые отметки» в обязательном порядке указываются номера контрольных знаков, имеющихся на пломбах.
81. Жиры и масло в стандартной неповрежденной таре, имеющей четкую маркировку, принимаются и отпускаются путем пересчета количества мест и определения массы по трафарету.
82. При поступлении на холодильник масла с температурой внутри монолита минус 6^оС и ниже, направляется в камеру хранения и подвергается холодильной обработке.
83. Складирование жиров и масел должно производиться по заранее разработанным рациональным схемам размещения в плотные устойчивые штабеля правильной формы. Штабеля размещаются на брусках или поддонах, с учетом обеспечения сохранности товаров, устойчивости штабелей, наиболее рационального использования холодильной емкости и создании удобств для производства работ по приемке и отпуску, наблюдению за качеством.
84. Масло и жиры укладываются в штабеля вагонными партиями. Масло и жиры в ящиках укладываются в штабеля без зазоров между пакетами. При поступлении масла в непакетированном виде формирование пакетов производится при выгрузке его из вагона на стандартных поддонах. При этом ящики укладываются трафаретом наружу. Высота штабелей определяется из условий максимального использовании грузового объема камеры, с учетом прочности тары и допустимой нагрузке на перекрытие.
Бочки с топленным маслом и жирами укладываются в штабеля в вертикальном положении. Во избежание поломки уторов, между рядами бочек прокладываются деревянные рейки или доски. При невозможности размещения бочек верхнего яруса в вертикальном положении допускается их горизонтальное размещение.
85. В камерах хранения холодильников штабеля товаров укладываются с отступами:
1) от стен, не имеющих приборов охлаждения, и от пристенных приборов охлаждения – 0,3 м.;
2) от потолка, не имеющего приборов охлаждения – 0,2 м.;
3) от потолочных приборов охлаждения – 0,3 м.;
4) от нижней поверхности воздуховодов – 0,3 м.
86. Размещение грузов у колонн, у стен, не имеющих экранов, производится с установкой тонких реек или досок по периметру колонн, стен (по вертикали).
87. Светильники должны преимущественно размещаться в проездах и вдоль стен и не должны уменьшать грузового объема камер хранения холодильников. Для удобства работы рекомендуется прожекторное освещение.
При гладких потолках высота подвеса светильников не должна превышать 0,15 м от перекрытия и 0,3 м до штабеля.
88. При поступлении масла транспортными пакетами объем хранения его в камере холодильника определяется, исходя из прочности перекрытия независимого от грузового объема. Продукция укладывается на площадь пола между четырьмя колоннами не превышая проектной полезной нагрузки на 1 кв.м. по паспорту холодильника. Количество вертикальных рядов с меньшим числом пакетов определяется расчетным путем.
89. В холодильных установках температура воздуха в камерах хранения масла, должна поддерживаться минус 18^о.
90. Жиры топленые хранятся в камерах с температурой воздуха минус 5^оС и ниже.
91. Относительная влажность воздуха в камерах холодильников при хранении замороженного мяса 95 – 98%, в камерах, оборудованных ледяными экранами - близкой к 100%, масла – 85 – 90%.
92. Не допускается совместное хранение масла с другими товарами, имеющими специфический запах. Для каждого товара (масла, жиров) необходимо выделять отдельные камеры.
93. На каждую партию товаров оформляется штабельный ярлык с указанием в нем: номера партии, вида товара, наименования поставщика, количества мест, массы нетто и даты выработки. Одновременно отражается качество товара при приемке, хранении и отпуске. К указанному ярлыку прикладывается схема фактического размещения товара.
94. Сроки хранения:
1) масло сливочного – 12 месяца;
2) жиры животные – 12 месяца.

Параграф 7. Чай
(ГОСТ 1938)

95. Чай представляет собой листья древесного чайного растения, подвергнутые специальной обработке.
96. Для производства высококачественного чая используют в основном флеши, состоящие из 2-3 листьев и верхней нераспустившейся почки.
97. В состав готового чая входят разнообразные органические и неорганические вещества, которые обуславливают качество чая. Важнейшими из них являются дубильные вещества, кофеин, эфирные масла, азотистые и минеральные соединения, углеводы, витамины и др.
98. Для хранения чая используются как отапливаемые, так и не отапливаемые технически исправные, сухие, чистые и хорошо проветриваемые склады, незараженные плесенью, вредителями хлебных запасов и не имеющие посторонних запахов.
99. Перед загрузкой складские помещения ремонтируют и подготавливают к приемке и хранению чая. При этом особое внимание обращается на исправность кровли, полов, своевременную заделку трещин, щелей, а также плотность подгонки дверей.
100. Готовность складов к приемке чая проверяется уполномоченными и материально-ответственными лицами, и оформляется актом.
101. Для обеспечения сохранности чая, при проветривании в складах, навешиваются дополнительные решетчатые двери, а на вентиляционные отверстия устанавливаются решетки. Вентиляционные отверстия в не отапливаемых складах при подготовке к зимнему периоду хранения тщательно заделываются и утепляются.
102. Склады обеспечивают:
1) необходимым инвентарем и оборудованием;
2) приложениями к технологическим картам;
3) приборами для контроля за температурно-влажностным режимом хранения (термометрами, термографами, гигрографами, психрометрами);
4) подтоварниками, лестницами, трапами;
5) необходимыми средствами пожаротушения согласно действующим нормам и автоматической охранно-пожарной сигнализацией.
103. Для поддержания чистоты в складах у входа располагают подстилки, щетки и веники для чистки обуви и одежды.
104. Чай хранится в складах любой степени огнестойкости.
105. Чай, упакованный в фанерные ящики, ящики из гофрированного картона, является горючим материалом.
В процессе хранения чай необходимо предохранять от источников зажигания. При загорании или пожаре необходимо применять для тушения воду или воздушно-механическую пену. Средства тушения пожара постоянно содержатся в полной исправности и готовности.
106. Складирование чая производится штабелями, имеющими правильную прямоугольную форму, с учетом обеспечения их устойчивости, сохранности количества, качества чая и тары, наиболее рационального использования складской площади, создания необходимых условий для производства погрузочно-разгрузочных работ и наблюдения за качеством в процессе хранения. Чай в штабелях укладывают раздельно по ассортименту, сортам и расфасовке во избежание пересортицы при отпуске.
Штабеля с чаем формируются из одной или нескольких партий, имеющих одну дату выработки (в пределах одного квартала) с одинаковым гарантийным сроком хранения, на подтоварниках одного размера и одной высоты.
Ящики с чаем укладываются на сухие, чистые подтоварники высотой 25-30 см от пола в складах с асфальтовыми полами и не менее 15 см от пола в складах с деревянными полами, а также в многоэтажных складах, начиная со 2 этажа.
Между штабелями с чаем оставляют проходы шириной не менее - 0,5 м, между строительными конструкциями перекрытий и штабелями расстояние не менее 0,5 м.
В целях обеспечения пожарной безопасности расстояние между верхними рядами штабелей с чаем, электропроводкой и светильниками расстояние составляет не менее - 0,5 м.
107. Для наблюдения за сохранностью качества чая, обеспечения лучшей циркуляции воздуха и удобства в применении механизмов при укладке чая в складах оставляются продольные и поперечные проходы у стен в соответствии с требованиями Правил пожарной безопасности.
108. В дождливую и снежную погоду погрузка и выгрузка производится под укрытием (навесом), защищающим ящики с чаем от попадания влаги. При этом штабеля, расположенные у дверей, через которые производятся погрузочно-разгрузочные работы, укрываются брезентом.
109. На каждый штабель чая после его укладки оформляется штабельный ярлык установленной формы, который вывешивается на штабеля. К штабельному ярлыку прикладывается схема фактического размещения чая по ассортименту, сортам и расфасовке. Штабельный ярлык заполняется при приемке чая на основании приемного акта, сопроводительных документов, выданных поставщиком и результатов лабораторной проверки качества продукции.
110. Погрузочно-разгрузочные и транспортно-складские работы производятся в строгом соответствии с утвержденной технологией. При выполнении погрузочно-разгрузочных и внутри складских работ необходимо обеспечить бережное обращение с тарой.
111. Основной причиной ухудшения качества и порчи чая является увлажнение, влекущее за собой появление плесени, потерю вкуса и аромата. При хранении чая не допускается повышение его влажности.
При хранении чая относительная влажность воздуха в складах не более 70 %.
112. В целях обеспечения сохранности качества чая в процессе хранения, производится систематическая проверка условий хранения и периодический контроль за его качеством по органолептическим показателям и содержанию влаги, а также внешнему состоянию товара и тары.
Периодичность проверки качества чая зависит от типа складского помещения и от внутренней выстилки ящиков фанерных для чая мешками-вкладышами из полиэтилен-терефталатной ламинированной пленки:
1) проверка качества при хранении в отапливаемых складах осуществляется только в случаях обнаружения признаков качества при внешнем осмотре и при отпуске;
2) проверка качества при хранении в не отапливаемых складах осуществляется в период перехода на летнее хранение и при отпуске;
3) при хранении чая импортного (высшего, первого, второго сортов), отечественного номерных и высших сортов, упакованного в ящики фанерные для чая с мешками-вкладышами из полиэтилен-терефталатной ламинированной пленки, качество проверяется после 12 и 18 месяцев хранения и при отпуске.
113. При обнаружении чая с повышенной влажностью его подрабатывают путем интенсивного проветривания склада. В случае необходимости производится укладка ящиков с чаем в шахматном порядке с целью доведения его влажности до стандартной.
114. При хранении чая не реже одного раза в месяц производится тщательная уборка складских помещений. Периодически производится обметание стен, потолков, дверей, лестниц, балок и столбов. Мыть полы в складах, где хранится чай, категорически запрещается.
115. После каждой произведенной работы при приемке, отпуске, перекладке ящиков с чаем склад убирают и подметают. В случае обнаружения разбитых или слабо сколоченных ящиков, необходимо отремонтировать.
116. В целях обеспечения количественной сохранности чая в течение года, проводятся контрольные проверки (путем пересчета, взаимной сверки) его наличия.
117. Сроки хранения чая – 2 года.

Параграф 8. Макаронные изделия
(ГОСТ 875)

118. Макаронные изделия – это высушенное пшеничное тесто, отформованное в виде трубочек (макароны, рожки), нитей (вермишель) ленточек (лапша) или различных фигурок.
119. Помещения для хранения макаронных изделий находятся в чистом, сухом, хорошо проветриваемом, не зараженным вредителями хлебных запасов, защищенными от воздействия атмосферных осадков. Не допускается хранить макаронные изделия вместе с товарами, имеющими специфический запах.
120. Ящики и мешки с макаронными изделиями должны храниться в складских помещениях на стеллажах или поддонах.
121. Перед укладкой макаронных изделий (при хранении на поддонах) на полу склада делается разметка для расположения штабелей и проходов.
Штабели макаронных изделий формируются по срокам выработки (квартал) и поставщикам - изготовителям. При получении макаронных изделий от одного изготовителя формирование штабелей возможно из одной или нескольких вагонных партий, однородных по виду, сорту и классу товара.
Ширина, длина и высота штабелей устанавливается в зависимости от особенностей склада, а также состояния (прочности) тары, но для ящиков из гофрированного картона - не более 6 рядов; а для бумажных мешков - не более 7 рядов (по высоте).
122. Для проведения операций по приемке и отпуску макаронных изделий, наблюдения за сохранностью качества и количества, а также с целью соблюдения Правил пожарной безопасности при их укладке в складах следует оставлять проходы: по периметру склада 0,5-0,7 м, а между штабелями 0,4 - 0,5 м.
123. Для обеспечения сохранности качества макаронных изделий при длительном хранении относительная влажность воздуха в складе должна поддерживаться не выше 70%, а температура не выше 30 ^оС.
124. Срок хранения макаронных изделий со дня выработки:
1) без добавок - 1 год;
2) молочных, творожных, яичных - 5 месяцев;
3) томатных - 3 месяцев.

Параграф 9. Соль
(ГОСТ 13830)

125. Хранение поваренной соли производится в сухих, технически исправных складах или, как исключение, на открытых специально подготовленных площадках.
126. На предприятиях длительного хранения соль навалом размещается и хранится в неотапливаемых складах. Асфальтовые полы покрываются сплошным настилом из фанеры толщиной 3-4 мм. Хранение соли в складах с деревянными полами осуществляется без дополнительного настила фанеры. Колонны в складах ограждаются дощатыми щитами на высоту - 0,5 м от их основания. По периметру склада на расстоянии - 1,0 м от стен устанавливаются деревянные щиты высотой 1,0-1,2 м.
127. Перед поступлением поваренной соли складские помещения, предназначенные для хранения этой продукции, тщательно очищают от посторонних предметов, мусора, пыли и подготовлены к приемке. Хранение вблизи складов и площадок с солью пахучих материалов, а также остатков строительных или воспламеняющихся материалов, категорически запрещается.
128. Хранение незатаренной соли производится в буграх в виде четырехгранной усеченной пирамиды, параллелепипеда или другой формы, удобной для обмера при контрольных обмерах или инвентаризации. Поверхность и стороны бугров соли выравниваются. Высота бугра соли в складах зависит от допускаемой нагрузки на 1м² площади пола. Между верхним слоем соли и потолком или крышей должен оставаться промежуток не менее - 0,5 м. Для предохранения соли от загрязнения, сырости и слеживания поверхность бугра в складах необходимо покрывать укрывочными материалами, не взаимодействующими с солью и не имеющими запаха. При хранении на поверхности бугра соли образуется корка, которая предохраняет соль от загрязнения.
Хранение соли в пачках, уложенной в ящики производится только в закрытых складских помещениях. Такая соль укладывается в устойчивые штабели прямоугольной формы на подтоварники высотой 15-20 см.
Ширина, длина и высота штабелей соли в пачках устанавливается в зависимости от особенностей склада, а также состояния (прочности) тары.
Во избежание отсыревания затаренной соли при укладке ее в штабели оставляются проходы по периметру склада 0,5-0,7 м, а между штабелями - 0,4-0,5 м.
129. Соль каждого сорта и помола складируется раздельно. Обезличенное складирование соли разных помолов и сортов не допускается. На каждую партию соли, после ее укладки заводится штабельный ярлык и вывешивается на штабеле или бугре соли с приложением схемы бугра, с соответствующим расчетом определения ее количества.
130. Наиболее благоприятными условиями для хранения соли является поддержание относительной влажности воздуха в складских помещениях не выше 70% - для незатаренной соли, 75% - для упакованной соли, без резких колебаний температуры.
Поддержание необходимого температурно-влажностного режима хранения соли осуществляется проветриванием складов в весеннее - летний период при благоприятных климатических условиях, с учетом влагосодержания наружного и складского воздуха.

Параграф 10. Специи
(ГОСТ 28750)

131. К специям относятся: лавровый лист, перец, горчица, ваниль, корица, гвоздика.
132. Специи хранят в сухих, чистых, хорошо вентилируемых складских помещениях, не зараженных вредителями, при температуре не выше 20 ^оС и относительной влажности воздуха не более 75 %.
При хранении ящики с пряностями устанавливаются на стеллажи и поддоны штабелями, по высоте не более восьми ящиков. Расстояние между штабелями, а также штабелями и стенами должно быть не менее - 0,7 м.
133. Не допускается:
1) укладывать пряности вблизи водопроводных и канализационных труб, отопительных приборов;
2) проветривать складские помещения в сырую погоду и сразу после дождя;
3) хранить пряности совместно с химикатами и резко пахнущими продуктами или материалами.
Срок хранения пряностей устанавливают в нормативно-технической документации на продукцию конкретного вида.

Параграф 11. Томатная паста
(ГОСТ 3343)

134. Томатная паста получают из свежих томатов или томатной массы с добавлением соли и экстрактов пряностей и устанавливает требования к продукции, изготовляемой для нужд народного хозяйства и экспорта.
135. Томатную пасту соленую в бочках хранят при относительной влажности воздуха не более 80%.
136. Томатную пасту в таре из полимерных материалов хранят при температуре от 0 до 8^оС.
Допускается хранить томатную пасту в контейнерах-цистернах при температуре не ниже минус 10^оС.
137. Срок хранения концентрированных томатных продуктов со дня выработки:
1) в стеклянных банках - 3 года;
2) в металлических банках, бочках, полимерной таре типа «мешок в коробке», контейнерах-цистернах - 1 год;
3) в алюминиевых тубах - 6 месяцев;
4) в таре из полимерных материалов - 10 суток.

Параграф 12. Уксус
(ГОСТ Р 52101)

138. Уксусы – вырабатывают биохимическим способом путем аэробного окисления уксуснокислыми бактериями этилового ректификованного спирта из пищевого сырья, спирта, содержащегося в виноградных и плодовых виноматериалах, головной фракции этилового ректификованного спирта из пищевого сырья, предназначенные для пищевых целей.
139. Уксусы из пищевого сырья транспортируют транспортом всех видов в крытых транспортных средствах в соответствии с нормами перевозок пищевых грузов, действующими на каждом виде транспорта.
140. Уксусы из пищевого сырья должны храниться в упакованном виде, в чистых проветриваемых помещениях и защищены от воздействия прямых солнечных лучей.
При хранении уксуса на складах относительная влажность воздуха должна быть не более 80%, температура от минус 3 ^оС до плюс 35 ^оС.
Температура замерзания 6 %-го и 9 %-го уксуса соответственно - минус 2^оС и минус 3^оС. Замерзание и последующее размораживание уксуса на его качество не влияют.
141. Срок хранения для спиртового и спиртового ароматизированного уксуса - 12 месяцев, для яблочного и винного - 6 месяцев, при использовании консервантов - 12 месяцев.
142. Изготовитель может устанавливать другой срок хранения уксуса при условии сохранения его качества.

Параграф 13. Картофель сушеный
(ГОСТ 28432)

143. Картофель сушеный – картофель, подвергнутый предварительной подготовке, бланшированию и сушке. Сушеный картофель выпускают россыпью или в брикетах. В зависимости от показателей качества сушеный картофель изготовляют трех сортов: высшего, первого и второго.
144. Картофель сушеный следует хранить в сухих прохладных помещениях при относительной влажности воздуха не выше 75% и температуре 0 - 10^о. При более высокой температуре продукт темнеет, разрушаются витамины и развиваются вредители.
145. Ящики, коробки, барабаны и мешки с сушеными овощами нужно укладывать на подтоварники и штабеля по видам, товарным сортам и роду упаковки. При укладке продукции в коробках и мешках высота штабеля не должна превышать 5 - 6 рядов; в ящиках и барабанах – 10 - 15 рядов. Между рядами прокладывают рейки шириной 2—3 см. Сушеные овощи способны поглощать посторонние запахи, поэтому их нельзя укладывать рядом с остропахнущими товарами.
146. Срок хранения сушеного картофеля в герметичной таре – 5 лет, в негерметичной таре – 3 года с момента изготовления.

Параграф 14. Овощи сушеные
(ГОСТ 13342)

147. Сушеным овощам относятся – овощи подвергнутые предварительной подготовке и сушке в сушильных аппаратах.
148. Сушеные овощи следует хранить в сухих прохладных помещениях при относительной влажности воздуха не выше 75% и температуре 0 - 10^о. При более высокой температуре продукт темнеет, разрушаются витамины и развиваются вредители.
149. Ящики, коробки, барабаны и мешки с сушеными овощами нужно укладывать на подтоварники и штабеля по видам, товарным сортам и роду упаковки. При укладке продукции в коробках и мешках высота штабеля не должна превышать 5 - 6 рядов; в ящиках и барабанах – 10 - 15 рядов. Между рядами прокладывают рейки шириной 2—3 см.
150. Сушеные овощи способны поглощать посторонние запахи, поэтому их нельзя укладывать рядом с остропахнущими товарами.

3. Промышленные товары

Параграф 1. Автомобильные шины
(ГОСТ 5513)

151. Автомобильные шины в зависимости от назначения разделяются на шины для легких автомобилей, шины для грузовых автомобилей, автоприцепов, троллейбусов и автобусов.
152. Комплект шины состоит из покрышки, камеры и ободной ленты.
153. Покрышка – торообразная оболочка, непосредственно воспринимающая усилия, действующие при эксплуатации. Основными частями покрышки являются каркас, брекер, протектор, борта и боковины.
154. Камера – кольцеобразная герметическая резиновая трубка, снабженная вентилем. Она удерживает сжатый воздух во внутренней полости покрышки, придает упругие свойства шине.
155. Ободная лента – кольцеобразная резиновая лента профильного сечения, имеющая отверстие для прохождения корпуса вентиля камеры. Она предохраняет камеру от трений об обод колеса и повреждения при монтаже шины на обод.
156. Шины хранятся в технически исправных каменных не отапливаемых складах первой и второй степени огнестойкости с естественной или искусственной вентиляцией.
157. В соседних секциях размещаются товары и материалы, для тушения пожара. Для проветривания склады оборудуют решетчатыми дверями, имеющиеся продухи должны закрываться изнутри.
158. До начало загрузки складские помещения ремонтируют и подготавливают к приемке шин. Особое внимание обращается на исправность крыши, пола, на плотность подгонки дверей.
При наличии в складе окон, стекла с внутренней стороны должны окрашиваться в желтый цвет для защиты продукции от попадания прямых солнечных лучей.
159. Освещение складов выполняется с применением электрических светильников в защищенном исполнении (со стеклянными колпаками). Степень освещенности склада должна соответствовать действующей норме. Применение светильников с люминесцентными лампами не допускается.
160. Изоляция электропроводов независимо от видов электропроводки должна быть рассчитана на напряжение не ниже 500V. В местах соединений и ответвлений электропроводов применяют распределительные коробки.
Все токоприемники, расположенные в секциях склада, в нерабочее время должны отключаться с внешней стороны, а электрощиты - пломбироваться.
161. Секции склада для хранения шин оборудуют автоматической охранно-пожарной сигнализацией, а также молниезащитными устройствами согласно строительным нормам.
Склады обеспечиваются пожарным инвентарем и первичными средствами пожаротушения.
Территория баз хранения, вокруг складов, должна систематически и своевременно очищаться от травы и мусора. Скошенную траву следует немедленно убирать.
В складах с шинами запрещается проведение работ, связанных с применением открытого огня или образование искры.
162. Для работы с шинами применяются технически исправные электропогрузчики. В складах запрещается применение погрузчиков с двигателями внутреннего сгорания и оборудования с электромоторами открытого исполнения.
163. Средства связи и сигнализации, водопроводная сеть и водоемы должны постоянно находиться в технически исправном состоянии.
164. Готовность складов к приемке проверяется уполномоченным и материально-ответственным лицами, и оформляется актами.
165. Для складирования шин применяются металлические стеллажи. Стеллажи оборудуются деревянными плоскими опорами шириной не менее 12 см, расположенными под углом 20^о к полке стеллажа.
Количество ярусов стеллажей определяется размерами шин и высотой склада.
В соответствии с Правилами пожарной безопасности, один из межстеллажных проходов, в середине секции (склада) не оборудуется полками и не загружается шинами.
Шины размещаются на металлических стеллажах и металлических выдвижных полках в вертикальном положении с вложенным внутрь покрышками поддутыми и проталькированными камерами.
Пачки ободных лент следует складировать внутри пакетов шин, располагая пачку на нижнюю часть бортов покрышек большим габаритом вдоль пакета шин.
При отсутствии металлических стеллажей, допускается временное хранение шин без стеллажей, на подтоварниках, с плоскими опорами шины складируются вертикально на протектор по высоте в три шины.
166. Размещение штабелей в складе производится согласно разработанной схеме размещения с учетом обеспечения наиболее рационального использования складской площади, применяемых средств механизации при проведении погрузочно-разгрузочных работ.
Место расположения штабелей и проходов между ними заранее размечаются.
167. На бесстелажное хранение шины укладываются с вложенными внутрь покрышками, поддутыми и проталькированными камерами, и пачками ободных лент. Складирование шин «колодцем», а также непосредственно на пол без подтоварников (плоских опор) категорически запрещается.
При бесстеллажном хранении шин, проходы между штабелями и вдоль стен (выступающих конструкций) расстояние должно соответствовать не менее 0,5 метра.
По каждому стеллажу или штабелю (при бесстеллажном хранении) ведется штабельный ярлык, который заполняется при приемке шин на основании приемного акта и сопроводительных документов поставщика.
168. В процессе хранения в штабельный ярлык вносятся изменения о наличии товара по данному стеллажу (штабелю), виды и результаты подработки и осмотра шин.
По каждой секции (складу) составляется схема фактического размещения шин в стеллажах (штабелях) на выдвижных металлических полках.
169. Документальное оформление операций по приемке, хранению, подработке и отпуску шин осуществляется в соответствии с документацией и учета операций по материалам первой группы.
170. Погрузочно-разгрузочные работы с шинами следует производить в строгом соответствии с установленной технологией.
171. Срок хранения шин – 5 лет.

Параграф 2. Аккумуляторы
(ГОСТ 959)

172. Аккумуляторы – свинцовые стартерные аккумуляторные батареи, предназначенные для пуска двигателей и питания электрического оборудования на автотракторной технике.
173. Аккумуляторы должны изготовляться в соответствии с требованиями стандарта и техническими условиями на батарею конкретного типа по конструкторской и технологической документации.
174. Габаритные размеры батарей, расположение аккумуляторов в батарее, размеры, расположение полюсных выводов и их обозначение в зависимости от полярности знаками плюс «+» и минус «-» указаны в технических условиях на батарею конкретного типа.
175. Поверхность батарей должна быть чистой, не должно быть потеков свинца в местах пайка выводов.
176. Аккумуляторы должны храниться в закрытом помещении при температуре от -50^оС до +60^оС.
177. При хранении батареи устанавливают крышками вверх. При этом пробки на них плотно ввинчивают, герметизирующие детали – уплотнительные диски, герметизирующие пленки колпачки – должны находиться на своем месте.
178. Срок хранения не залитых электролитом батарей – 36 месяцев.

4. Моющие средства

Параграф 1. Сода каустическая
(ГОСТ 2263)

179. Едкий натрий представляет собой едкое вещество, относится к вредным веществам 2-го класса. При попадании на кожу вызывает химические ожоги, а при длительном воздействии может вызывать язвы и экземы. Сильно действует на слизистые оболочки. Опасно попадание едкого натра в глаза. Производственно-допустимая концетрация в воздухе рабочей зоны производственных помещений - 0,5 мг/м3.
180. Едкий натрий предназначен для применения в химической, нефтехимической, целлюлозно-бумажной промышленности, цветной металлургии и других отраслях.
181. Раствор технического едкого натрия заливают в стальные сварные бочки, в полиэтиленовые бочки; в специализированные контейнеры потребителя (изготовителя), обеспечивающие сохранность продукта. Бочки и специализированные контейнеры заполняют продуктом на 98 % их вместимости.
182. Транспортировка едкого натрия наливом в железнодорожных и автомобильных цистернах осуществляется в соответствии с нормами перевозок грузов, действующими на данном виде транспорта.
183. Раствор технического едкого натрия хранят в закрытых емкостях из материала, стойкого к щелочам. Упакованный продукт хранят в складских неотапливаемых помещениях.
184. Срок хранения - 1 год со дня изготовления.

Параграф 2. Сода кальцинированная
(ГОСТ 5100)

185. Сода кальцинированная техническая и углекислый натрий (Nа2СО3) – натриевая соль угольной кислоты.
186. Соду кальцинированную получают аммиачным способом – путем насыщения аммиаком и углекислым газом водного раствора хлористого натрия (NаС1) с последующей фильтрацией, промывкой и прокаливанием (кальцинацией) бикарбоната натрия (NаНСО3) с получением углекислого натрия (Nа2СО3).
187. Техническая кальцинированная сода должна храниться в закрытых, сухих, технически исправных помещениях любого типа с естественной или искусственной вентиляцией.
188. До начала загрузки складские помещения подготовливают к приемке соды.
189. Деревянные конструкции склада, а также уплотняющие валики, изготовленные из мешковины опилок, должны быть обработаны огнезащитным составом.
Склады для проветривания оборудуют решетчатым и продухами. Продухи должны закрываться изнутри.
190. Освещение складов выполняется в полном соответствии с применением электрических светильников в защищенном исполнении (со стеклянными колпаками). Степень освещенности должна соответствовать действующим нормам.
Изоляция электропроводов независимо от видов электропроводки рассчитывается на напряжение не ниже 500В. В местах соединений и ответвлений электропроводов должны применяться распределительные коробки.
Токоприемники, расположенные в секциях складов, в нерабочее время должны отключаться с внешней стороны, а электрощиты - пломбироваться.
191. Склады обеспечиваются пожарным инвентарем и первичными средствами пожаротушения согласно установленным нормам.
Противопожарное водоснабжение складов должно отвечать всем требованиям строительных норм и правил.
Для работы с содой применяются технически исправные электропогрузчики.
Склады для хранения соды оборудуют автоматической охранно-пожарной сигнализацией, а также молниезащитными устройствами согласно строительным нормам.
192. Готовность склада к приемке кальцинированной соды проверяется уполномоченными и материально-ответственными лицами, и оформляется актом.
193. Складирование соды производится вагонными партиями раздельно по поставщикам, сортам и годам выработки.
Складирование соды производится в соответствии с предварительно разработанной и утвержденной схемой размещения, составленной с учетом наиболее рационального использования складской площади и прогрессивных норм загрузки, применяемых средств механизации при погрузочно-разгрузочных работах и обеспечения сохранности тары.
194. В связи с большой гигроскопичностью соды и бумажных мешков целесообразно соду хранить укрупненными штабелями.
Места расположения штабелей и проходов между ними заранее размечается.
Размеры штабелей (длина и ширина) определяются размерами и конструкцией склада, а также расположением дверей и колонн.
Проходы между штабелями и вдоль стен (выступающих ее конструкций) - не менее 0,5 метра.
Расстояние от поверхности хранимого материала до осветительной арматуры должно быть не менее 0,5 метра.
Штабеля не должны соприкасаться со строительными конструкциями склада.
195. Допускается размещение штабелей без центрального продольного прохода.
196. Сода кальцинированная складируется в штабеля пятериком, шестериком на сухие, чистые подтоварники (поддоны) высотой не менее 15 см со сплошным дощатым настилом. Мешки укладывается в пакет сшивными сторонами внутрь.
Высота штабеля определяется в зависимости от высоты склада, прочности тары, предельно допустимой нагрузки на пол и должна быть не ниже 24 рядов для секции высотой 4,5 метра.
197. По каждому штабелю ведется штабельный ярлык, который заполняется при приемке соды кальцинированной на основании приемного акта и сопроводительных документов поставщика. В процессе хранения в штабельный ярлык вносятся изменения о наличии продукта по данному штабелю, виды и результаты подработки и осмотра штабелей. К каждому штабелю прилагается схема фактического размещения соды.
198. Сроки хранения:
1) марки А – 3 месяца;
2) марки Б – 6 месяцев.

Параграф 3. Мыло
(ГОСТ 30266)

199. Мыло хозяйственное - продукт, состоящий в основном из натриевых солей жирных (натуральных и синтетических), смоляных и нафтеновых кислот и воды.
200. Мыло предназначается для стирки изделий из различных тканей, для гигиенических, промышленных и других целей. Водные растворы мыла обладают поверхностно-активными и моющими свойствами. Мыло способствует переводу в водный раствор твердых и жидких загрязнений.
201. Для длительного хранения мыла используются технически исправные, сухие, хорошо проветриваемые складские помещения.
Хранение мыла осуществляется в не отапливаемых и в отапливаемых складах.
202. Перед загрузкой складские помещения ремонтируют и подготовливают к приемке и хранению мыла.
203. Для обеспечения сохранности мыла при вентиляции (проветривании) в складах навешиваются дополнительные решетчатые двери, а вентиляционные продухи в стенах оснащаются решетками.
204. Склады обеспечивают:
1) поддонами, прокладочными рейками, лестницами;
2) приборами для контроля за температурно-влажностным режимом хранения (термографами, термометрами, психрометрами, гигрографами);
3) инструментом и вспомогательными материалами для ремонта тары;
4) необходимыми первичными средствами пожаротушения согласно действующим нормам, а также средствами автоматической охранно-пожарной сигнализации.
205. Электрические светильники имют закрытое или защищенное исполнение (со стеклянными колпаками).
206. Мыло может храниться в складах любой степени огнестойкости.
В процессе хранения мыло необходимо предохранять от источников загорания независимо от их мощности и продолжительности действия.
При загорании или пожаре необходимо применять для тушения воду или воздушно-механическую пену.
Средства тушения пожара должны постоянно находиться в полной исправности или готовности.
Готовность складов к приемке мыла проверяется уполномоченными и материально-ответственными лицами, и оформляется актом.
207. Для обеспечения контроля за количественной сохранностью мыла при хранении, ящики в штабелях должны просчитываться.
Штабели формируются из одной или нескольких вагонных партий, однородных по виду и качеству мыла, выработанного в течение одного квартала, затаренного в ящики одного вида и с одинаковым числом кусков в каждом ящике.
208. Мыло укладывается на сухие, чистые поддоны высотой не более 15 сантиметров. Для механизации работ при отпуске под каждый пакет прокладываются рейки толщиной 5 см или поддоны.
209. В штабель мыло укладывается в не отапливаемых складах шириной в 2-3 пакета. Длина и высота штабеля устанавливается в зависимости от особенностей склада (длины, высоты, расположения колонн, систем вентиляции).
210. Мыло, поступившее на транспортных поддонах, укладывается высотой в 3-4 пакета. Соприкосновение штабелей со строительными конструкциями складов не допускается. В случае наклона отдельных пакетов штабеля подлежат немедленной перекладке.
211. В целях соблюдения Правил пожарной безопасности, расстояние между верхними рядами штабелей мыла и электропроводкой, светильниками должно быть не менее 0,5 м.
212. Погрузочно-разгрузочные и внутрискладские работы с мылом производятся по утвержденным технологическим картам, разработанным с учетом максимального использование средств механизации и применения наиболее прогрессивных методов работы, обеспечивающих высокую производительность труда, снижение затрат, а также количественную сохранность продукции.
213. При погрузочно-разгрузочных работах, а также при перекладке необходимо обеспечить бережное обращение с ящиками мыла, не допуская ударов, толчков. Вскрытие ящиков с мылом для проверки качества производится аккуратно.
214. На каждый штабель мыла после его формирования оформляется штабельный ярлык, который вывешивается на штабеле. К каждому штабельному ярлыку прилагается схема размещения ящиков в штабеле.
215. Срок хранения: - 1 год.

5. Технические средства

Параграф 1. Низкозамерзающая охлаждающая жидкость
(ГОСТ 28084)

216. Охлаждающие низкозамерзающие жидкости – водные растворы этиленгликоля или гликолевых и водногликолевых потоков его производства, представляющих собой этиленгликоль с массовой долей воды до 30%, с антикоррозионными, антивспенивающими, стабилизирующими и красящими добавками.
217. Низкозамерзающие охлаждающие жидкости предназначены для применения в системах охлаждения двигателей. Использование их в значительной степени облегчает эксплуатацию автомобилей в условиях низких температур окружающего воздуха. Для систем охлаждения двигателей чаще всего применяют жидкости, представляющие смесь дистиллированной воды с этиленгликолем, характерная особенность которого - неограниченная растворимость в воде и способность давать смеси с температурой замерзания,значительно более низкой, чем чистого этиленгликоля.
218. Охлаждающие низкозамерзающие жидкости (далее – охлаждающие жидкости) по своему основному параметру – устойчивости к низким температурам, характеризуемой температурой начала кристаллизации, изготовляются промышленностью следующих типов:
1) охлаждающая жидкость ОЖ-К – концентрат с массовой долей не более 5%;
2) охлаждающая жидкость ОЖ-65 с температурой начала кристаллизации не выше минус 65 ^оС;
3) охлаждающая жидкость ОЖ-40 с температурой начала кристаллизации не выше минус 40 ^оС.
219. ОЖ-К в качестве рабочей охлаждающей жидкости не используется, она предназначена для получения рабочих охлаждающих жидкостей ОЖ-65 и ОЖ-40 путем, разбавления ее водой.
220. Охлаждающие жидкости могут изготовляться с температурой начала кристаллизации и массовой долей воды, отличными от указанных, но отвечающими остальным требованиям ГОСТа, кроме плотности. Антикоррозионные, антивспенивающие и другие добавки, вносимые при производстве охлаждающих жидкостей, не должны снижать технические показатели.
221. Предельно допустимая концентрация этиленгликоля в воздухе рабочей зоны составляют 5 мг/м³. Относится к веществам умеренно опасным – 3 класс опасности.
222. Охлаждающие жидкости хранят в неотапливаемых складских помещениях в герметично закрытых бочках и других емкостях из коррозионностойких сталей.
223. Срок хранения устанавливают с момента изготовления в нормативно-технической документации на конкретную охлаждающую жидкость.

Параграф 2. Противообледенительная жидкость
(ГОСТ 23907)

224. Противообледенительная жидкость (ПОЖ) – жидкость для наземной противообледенительной обработки летательных аппаратов перед полетом. Представляет собой раствор гликоля (моноэтиленгликоль, диэтиленгликоль или пропиленгликоль) в воде с различными добавками для улучшения эксплуатационных свойств (загустители, красители и пр.). Из-за наличия гликоля имеет температуру замерзания значительно ниже, чем у воды. Применяется для растапливания замерзших осадков (в нагретом до +60..+70^оС виде) и для защиты от накопления выпадающих осадков на поверхностях летательных аппаратов (в холодном виде).
225. В зависимости от присутствия или отсутствия загустителя, его концентрации и химической природы ПОЖ делятся на I, II, III и IV тип. Жидкости I (первого) типа предназначены для применения в нагретом виде в основном для удаления снежно-ледяных отложений с поверхностей летательных аппаратов и кратковременной защиты летательного аппарата. Для долговременной защиты используются жидкости II, III и IV типа. Из-за присутствия в их составе загустителя, они имеют большую вязкость и образуют на поверхности пленку, принимающую на себя осадки и препятствующую их примерзанию к поверхности летательных аппаратов.
226. ПОЖ должны быть прозрачными, без механических примесей и при нанесении не должны нарушать внешний вид летательного аппарата.
227. Температура наружного воздуха, при которой применяют ПОЖ, от 10 до минус 55 ^оС.
228. ПОЖ не должны вызывать коррозию металлов и сплавов, а также не должны влиять на свойства неметаллических материалов и лакокрасочных покрытий летательных аппаратов.
229. По степени воздействия на организм человека опасность ПОЖ должна быть не выше 3-го класса.
230. ПОЖ хранится в неотапливаемых складских помещениях.
231. Срок хранения противообледенительных жидкостей - 5 лет.
232. Срок хранения устанавливают с момента изготовления в Научно-технической документации на конкретную охлаждающую жидкость.

Параграф 3. Тормозная жидкость ГТЖ-22 (РОС ДОТ)

233. Тормозные жидкости используют в тормозных системах с гидравлическим и пневмогидравлическим приводом.
234. Тормозные жидкости должны обладать хорошими вязкостно-температурными и смазывающими свойствами, физической и химической стабильностью, а так же быть инертными по отношению к металлам, резиновым деталям гидропривода.
235. Жидкость в системе привода имеет температуру окружающего воздуха. В колесных тормозных цилиндрах за счет тепла, выделяемого при трении в тормозных механизмах, жидкость нагревается. Закипание жидкости не допускается, так как при этом нарушается главное условие работы привода – несжимаемость жидкости. Пары жидкости уменьшаются в объеме даже при небольших давлениях и поэтому, передаваемое по гидросистеме усилие не доходит до рабочих колесных цилиндров. То же самое происходит при попадании воздуха в гидропривод. Часть системы вместо несжимаемой жидкости наполняется легко сжимаемым воздухом и педаль тормоза проваливается.
236. Тормозные жидкости выпускают на основе растительного масла (чаще всего касторового) или гликолей (двухатомных спиртов).
237. Жидкости на основе гликолей и этилкарбитола имеют хорошие низкотемпературные свойства (не замерзают при – 60^оС), низкую испаряемость и высокую температуру вспышки. Жидкости нейтральны по отношению к резиновым немаслостойким деталям и применяются в тормозной системе автомобилей с обычными резиновыми уплотнителями. Жидкости не смешивают со спиртокасторовыми жидкостями, так как происходит выпадение касторового масла. Применение жидкостей на основе гликолей и этилкарбитола обеспечивает работу гидравлического привода при температурах окружающего воздуха + 50…– 50^оС. Жидкости токсичны.
238. ГТЖ-22 – жидкость на основе двухатомных спиртов с антикоррозионной и противоизносной присадками. Эти жидкости имеют зеленый цвет, застывают при температуре не выше – 65^оС., ядовиты.
239. Жидкости хранятся в сухих, чистых, вентилируемых складских помещениях.

6. Дезинфицирующие средства

Параграф 1. Дезинфицирующая жидкость

240. Дезинфицирующие жидкости – предназначены для дезинфекции поверхностей в помещениях, предметов обстановки, санитарно-технического оборудования, белья, посуды, игрушек, предметов ухода за больными и изделий медицинского назначения при инфекциях бактериальной этиологии, вирусной этиологии и грибковой этиологии в лечебно-профилактических учреждениях любого профиля, инфекционных очагах.
241. Дезинфицирующие жидкости следует хранить в темном, прохладном месте, отдельно месте, отдельно от лекарственных препаратов, и в местах недоступных детям, в плотно закрытой упаковке фирмы-изготовителя, оборудованном стеллажами, в котором запрещается хранение пищевого сырья и пищевых продуктов.
242. Хлорную известь хранят в заводской упаковке в закрытых, затемненных и хорошо вентилируемых помещениях, недоступных для осадков, по температуре не выше 25^оС и влажности воздуха не более 20 %. Не допускается хранение в одном помещении с хлорной известью огнеопасных веществ, смазочных масел, металлических изделий, баллонов с газами и едких щелочей.
243. Хлорамин хранят в темной, плотно укупоренной стеклянной, керамической или деревянной таре.
244. Трихлоризоциануровую кислоту и дихлоризоцианурат натрия хранят в таре завода-изготовителя в отсутствии кислотных и щелочных паров (особенно паров аммиака) при температуре от -40 до +40^оС.
245. Едкие щелочи в кристаллическом состоянии хранят в металлических барабанах. Концентрированные растворы хранят в емкостях из стали.
246. Каустифицированную содо-поташную смесь (каспос) хранят в железных или деревянных бочках или в стеклянных бутылях, плотно укупоренных пробками. Разрешается хранить препарат в специально устроенных для этих целей цементированных емкостях, оборудованных плотными крышками, запирающимися на замок.
247. Кальцинированную соду хранят в заводской упаковке (4-6 слойные бумажные мешки, ламинированные мешки, 5—6 слойные битумированные мешки); демп - в крафт-мешках, вложенных в деревянные бочки. Условия хранения должны обеспечивать защиту продукта и тары от попадания атмосферных осадков.
248. Формалин хранят в стеклянных закрытых бутылях при комнатной температуре в сухом утепленном помещении.
249. Концентрированный раствор метасиликата натрия с модулем 1,0-1,2 хранят при температуре не ниже 18-22^оС в закрытой таре (металлической, деревянной) не более 7-10 дней.
250. Перекись водорода (пергидроль) хранят в складских помещениях, обеспечивающих защиту от воздействия солнечных лучей, при температуре окружающего воздуха не выше 30^оС.

7. Горюче-смазочные материалы

251. Горюче-смазочные материалы (ГСМ) получают в результате переработки нефтепродуктов и используют в промышленности и хозяйстве. К ГСМ относятся все виды бензинов, дизельного топлива, керосина, автомасла, мазуты.
252. Нефтепродукт – готовый продукт, полученный при переработке нефти, газа и газового конденсата, включая сжиженный углеводородный газ.
253. Маркировка.
На каждой единице транспортной тары с нефтепродуктом должна быть сделана с помощью трафарета или штампа несмываемой водой и нефтепродуктами надпись, содержащая:
1) наименование нефтепродукта, марку (допускается для пластичных смазок указывать их сокращенные наименования);
2) товарный знак предприятия-изготовителя;
3) массу брутто и нетто;
4) дату – месяц и год изготовления нефтепродукта;
5) номер партии;
6) обозначение стандарта.
Если на транспортной таре с нефтепродуктами не может быть сделана указанная надпись, то к таре прикрепляют ярлык или наклеивают этикетку с этой надписью, а на самой таре делают штампом или трафаретом несмываемую водой и нефтепродуктами надпись, содержащую наименование нефтепродукта и дату его изготовления.
254. Мягкие контейнеры и резинотканевые резервуары, предназначенные для нефтепродукта определенной марки, должны иметь постоянную надпись с наименованием нефтепродукта.
255. Каждая партия нефтепродуктов должна сопровождаться документом о качестве. Документы о качестве нефтепродуктов должен содержать данные, с указаниями норм показателей качества и результатами испытаний нефтепродукта в соответствии с нормативно-технической документацией.
256. Упаковка.
Перед заполнением нефтепродуктом тара должна быть осмотрена. При загрязнении тару необходимо промыть горячей водой с нефтяным растворителем или пропарить до полного удаления остатков нефтепродуктов и механических примесей и просушить.
Степень заполнения тары должна быть:
1) до 100% объема – для вязких, высокозастывающих, мазеобразаных и твердых нефтепродуктов;
2) не менее 98% объема – для жидких нефтепродуктов.
Нефтепродукты, предназначенные для бытового потребления, упаковывают в потребительскую металлическую и полимерную тару вместимостью не более 5 дм³, стеклянную – не более 1 дм³.
Транспортная тара с жидкими нефтепродуктами должна быть опломбирована.
Потребительскую тару с нефтепродуктами помещают в транспортную тару:
1) бидоны – в деревянные обрешетки;
2) стеклянные банки и бутылки – в дощатые неразборные ящики с гнездами-перегородками, высотой перегородок не менее 3/4 высоты укладываемых банок или бутылок;
3) полиэтиленовые, металлические банки и тубы – в дощатые, фанерные, полимерные и картонные ящики. При ярусной упаковке между ними делаются горизонтальные прокладки.
Полиэтиленовые и металлические тубы упаковывают в ящики с гнездами-перегородками.
Стеклянные банки и бутылки объемом не более 0,5 дм³ допускается упаковывать в картонные ящики с гнездами-перегородками.
257. Транспортирование.
Нефть и нефтепродукты транспортируют по магистральным нефтепроводам и нефтепродуктопроводам, железнодорожным, автомобильным, воздушным, морским и речным транспортом.
Нефть и нефтепродукты транспортируют в наливных судах, железнодорожных и автомобильных цистернах с внутренним маслобензостойким и паростойким защитным покрытием, удовлетворяющим требованиям электростатической искробезопасности.
Нефть и нефтепродукты транспортируют в железнодорожных и автомобильных цистернах, оборудованных приборами нижнего налива и слива.
Из железнодорожных и автомобильных цистерн нефть и нефтепродукты сливают полностью с удалением вязких нефтепродуктов с внутренней поверхности котла цистерн. При этом в железнодорожных цистернах, не имеющих нижнего сливного устройства, допускается остаток не более 1 см (по измерению под колпаком).
Железнодорожные цистерны, подаваемые для подготовки под налив, должны сопровождаться документом, содержащим наименование слитого нефтепродукта. При отсутствии указанного документа наименование слитого нефтепродукта устанавливают анализом остатка из цистерны.
Не допускается использовать цистерны для налива нефтепродуктов, применяемых в авиационной технике, если цистерны не имеют сопроводительных документов.
Не допускается использовать железнодорожные цистерны, имеющие трафарет «Бензин», для транспортирования нефти, масел, мазута, моторного топлива, битума и аналогичных им по физико-химическим свойствам нефтепродуктов.
Железнодорожные цистерны, используемые для перевозки нефтепродуктов в кольцевых маршрутах, должны проходить профилактическую обработку через промежутки времени, установленные по согласованию изготовителя с потребителем, но не более пятикратного использования цистерн для нефтепродуктов.
Заполнение нефтепродуктами железнодорожных цистерн следует производить с учетом увеличения объема нефтепродуктов из-за повышения температуры в пути следования и в пункте назначения, а также полного использования вместимости и ограничения грузоподъемности цистерн.
Не допускается налив нефтепродуктов свободнопадающей струей.
Железнодорожные цистерны, вагоны и автоцистерны с нефтепродуктами пломбируют в соответствии с нормами перевозки грузов, действующими на железнодорожном и автомобильном видах транспорта.
258. Правила приемки.
Нефть и нефтепродукты принимают партиями. Партией считают любое количество продукта, изготовленного в ходе непрерывного технологического процесса, однородного по компонентному составу и показателям качества, сопровождаемого одним документом о качестве, выданным при приемке на основании испытания объединенной пробы.
При получении неудовлетворительных результатов испытаний хотя бы по одному показателю проводят повторные испытания новой пробы, взятой из той же партии.
Результаты повторных испытаний распространяют на всю партию.
По физико-химическим и эксплуатационным показателям нефтепродукты должны соответствовать требованиям и нормам технического регламента Таможенного союза ТР ТС 013/2011 «О требованиях к автомобильному и авиационному бензину, дизельному и судовому топливу, топливу для реактивных двигателей и мазуту» и ТР ТС 030/2012 «О требованиях к смазочным материалам, маслам и специальным жидкостям» и действующих ГОСТов на данные продукции.
259. Хранение.
Топлива хранят в металлических резервуарах с внутренними антикоррозионными покрытиями, которые устойчивы к воздействию нефтепродуктов (нефти), подтоварной воды, пара (или горячей воды).
Автомобильные бензины и нефти следует хранить в металлических резервуарах с плавающей крышей или понтоном или оборудованных газовой обвязкой в зависимости от условий эксплуатации резервуаров.
Не допускается хранить авиационные бензины в резервуарах с плавающей крышей.
Допускается хранить бензины в резервуарах без понтонов и газовой обвязки до капитального ремонта, а также на предприятиях длительного хранения.
Нефть и нефтепродукты каждой марки следует хранить в отдельных резервуарах, исключающих попадание в них атмосферных осадков и пыли.
Металлические резервуары, за исключением резервуаров предприятий длительного хранения, должны подвергаться периодической зачистке.
При хранении нефтепродуктов в резервуарах не допускается наличие подтоварной воды выше минимального уровня, обеспечиваемого конструкцией устройства для дренажа воды.
Нефтепродукты в таре следует хранить на стеллажах, поддонах или в штабелях в крытых складских помещениях, под навесом или на спланированной площадке, защищенной от действия прямых солнечных лучей и атмосферных осадков. Тару с нефтепродуктами устанавливают пробками вверх.
Пластичные смазки в картонных навивных барабанах следует хранить в поддонах крышками вверх не более чем в три яруса в крытых складских помещениях.
Технология хранения нефтепродуктов должна обеспечивать:
1) сохранение качества продукта в течение установленного срока хранения и выпуск его потребителям с качеством, соответствующим ГОСТу, по которому продукт изготовлен;
2) количественную сохранность нефтепродуктов и снижение потерь при хранении против установленных норм естественной убыли.
Размещение нефтепродуктов по резервуарным группам производят в соответствии с утвержденным планом специализации. Хранение каждой марки нефтепродукта осуществляют раздельно. За каждой маркой нефтепродукта закрепляют отдельные резервуарные группы, трубопроводы, насос (продуктоприемники), сливно-наливные стояки, эстакады, устройства для разогрева.
Нефтепродукты, заложенные на длительное хранение, хранят в течение 5 лет. Сроки хранения нефтепродуктов исчисляют с месяца и года их выработки.
260. Срок хранения нефтепродукта может быть продлен, если к концу установленного срока хранения он по всем показателям качества соответствует требованиям ГОСТа и имеет запас качества по показателям, наиболее склонным к изменению при длительном хранении. Основанием для продления срока хранения является акт комиссии, назначенной руководителем уполномоченного органа. К акту прилагают паспорт качества нефтепродукта с данными полного анализа. Продление срока хранения нефтепродуктов производит подведомственная организация по представлению уполномоченного органа.
Сроки хранения авиационного бензина, топлива для реактивных двигателей, авиамасел и масла МТ не продлевают.
261. В целях обеспечения количественной и качественной сохранности нефтепродукта, осуществляют постоянный контроль за технической исправностью резервуаров и трубопроводов, герметичностью запорной арматуры на резервуарах, трубопроводах, в продуктонасосных станциях, особенно в зимний период.
262. Герметичность кровли резервуаров и работу дыхательного оборудования необходимо проверять не реже одного раза в год в весенне-летний период. Проверка герметичности кровель резервуаров, в которых хранятся нефтепродукты с высокой упругостью паров, в весенне-летний период производится ежемесячно.
263. Для проверки давления и вакуума в газовом пространстве резервуара используются V-образный жидкостный дифманометр.
264. Два раза в год (весной и осенью) должна производиться регулировка дыхательных и предохранительных клапанов. При этом производят доливку рабочей жидкости в гидравлические предохранительные клапаны и слив отстоя из них. Осенью должна быть также проведена температура застывания этой жидкости в каждом клапане. Она должна быть ниже самой низкой температуры воздуха в данной местности.
265. Трубопроводы, предназначенные для светлых нефтепродуктов, следует держать заполненными продуктом. Трубопроводы, предназначенные для моторных масел, кроме МК-8, в зимний период следует освобождать от продукта после каждой перекачки.
266. Выкачку нефтепродуктов из вакуумных и зачистных емкостей производят после каждой перекачки. Хранение продуктов в них не разрешается. Зачистку вакуумных и зачистных емкостей и продуктоприемников от остатков нефтепродуктов и других отложение производят по мере необходимости, но не реже двух раз в год.
267. Не реже одного раза в год производят вскрытие фланцев и проверку чистоты концевых участков коллекторов эстакады и фильтров.
268. Перекачка нефтепродуктов при хранении допускается только при аварии. Указанная перекачка осуществляется на основании приказа директора филиала, который о такой перекачке должен доложить вышестоящему руководству, с указанием причин перекачки и результатов зачистки резервуара.
269. При перекачке нефтепродуктов из одного резервуара в другой, результаты анализов, произведенные до перекачки, сохраняют до очередной проверки качества в соответствии с установленными сроками.
270. При перекачке нефтепродуктов в один или несколько не полностью залитых резервуаров, а также из нескольких залитых в один резервуар показатели качества полученного нефтепродукта будут отличаться от исходных. Поэтому в месячный срок после окончания такой перекачки качество нефтепродукта в резервуарах, в которые была осуществлена перекачка, должно быть определено по всем показателям ГОСТа или технических условий, кроме сортности, октанового и цетанового чисел.
271. Требования безопасности.
При работе с нефтью и нефтепродуктами, являющимися легковоспламеняющимися и ядовитыми веществами, необходимо применять индивидуальные средства защиты по типовым отраслевым нормам.
Для предотвращения загрязнения окружающей среды углеводородами, уменьшения пожарной опасности и улучшения условий труда, кроме средств сокращения потерь нефти и нефтепродуктов, рекомендуются диски-отражатели, системы размыва и предотвращения накопления осадков резервуарах, механизированные средства зачистки емкостей, установки для подогрева и слива вязких нефтепродуктов из железнодорожных цистерн, установки герметичного налива и слива, стационарные шлангующие устройства, системы автоматизации процессов сливно-наливных операций.
Режим слива и налива нефти и нефтепродуктов, конструкция и условия эксплуатации средств хранения и транспортирования должны удовлетворять требованиям электростатической искробезопасности.
Металлические части эстакад, трубопроводы, подвижные средства безопасности, резервуары, автоцистерны, телескопические трубы, рукава и наконечники во время слива и налива нефти и нефтепродуктов необходимо заземлить.

Параграф 1. Автобензин
(ГОСТ 51105)

272. Бензин – это смесь легких углеводородов с температурой кипения от 30 ^оС до 200 ^оС. Плотность бензина составляет около 0,7 г/см³.
273. В зависимости от октанового числа, определенного исследовательским методом, устанавливаются следующие марки неэтилированных автомобильных бензинов:
1) Нормаль-80 – не менее 80;
2) Регуляр-91 – не менее 91;
3) Регуляр-92 – не менее 92;
4) Премиум-95 – не менее 95;
5) Супер-98 – не менее 98.
274. Обозначение автомобильного бензина включают следующие группы знаков расположенных в определенной последовательности через дефис.
Первая группа: АИ, обозначающие автомобильный бензин.
Вторая группа: цифровое обозначение октанового числа автомобильного бензина (80, 92, 93, 95, 96, 98 и др.) определенного исследовательским методом.
Третья группа: символы К2, К3, К4, К5, обозначающие экологический класс автомобильного бензина.
275. Автомобильные бензины являются малоопасными продуктами и по степени воздействия на организм относятся к 4-му классу опасности.
276. Предельно допустимая концентрация паров углеводородов бензинов в воздухе производственных помещений – 100 мг/м³.
277. Автомобильный бензин представляет собой легковоспламеняющуюся жидкость с температурой самовоспламенения 255-370^оС. В связи с тем в помещениях для хранения и использования бензинов запрещается обращение с открытым огнем; электрооборудование, электрические сети и искусственное освещение должны быть взрывобезопасного исполнения.
Помещение для работ с бензином оборудуют общеобменной вентиляцией, места интенсивного выделения паров бензинов снабжают местными отсосами.
278. В процессе длительного хранения в автомобильных бензинах могут изменяться: октановое число, фракционный состав, массовая доля фактических смол, кислотность и индукционный период, массовая доля свинца (для этилированных).
279. Индукционный период бензина изготовитель проверяет периодически не реже одного раза в квартал и дополнительно по требованию потребителя.
280. Изготовитель гарантирует соответствие автомобильного бензина требованиям ГОСТа при соблюдении условий транспортирования и хранения.
281. Гарантийный срок хранения автомобильного бензина всех марок – один год со дня изготовления бензина.
282. Автомобильные бензины, предназначенные для длительного хранения (5 лет) в государственном материальном резерве, должны иметь индукционный период не менее 1200 мин. и не должны содержать спирты и моющие присадки.

Параграф 2. Дизельное топливо
(ГОСТ 305)

283. Дизельное топливо – жидкий продукт, использующийся как топливо в дизельном двигателе. Обычно под этим термином понимают топливо, получающееся из керосиново-газойлевых фракций прямой перегонки нефти. Основной показатель дизельного топлива — это цетановое число.
284. В зависимости от условий применения устанавливаются три марки дизельного топлива:
Л (летнее) – рекомендуемое для эксплуатации при температуре окружающего воздуха 0 ^оС и выше;
З (зимнее) – рекомендуемое для эксплуатации при температуре окружающего воздуха минус 20 ^оС и выше (температура застывания не выше минус 35 ^оС) и минус 30 ^оС и выше (температура застывания топлива не выше минус 45 ^оС);
А (арктическое) – рекомендуемое для эксплуатации при температуре окружающего воздуха минус 50 ^оС и выше.
285. По содержанию серы дизельные топлива подразделяются на два вида:
I – массовая доля серы не более 0,2 %;
II – массовая доля серы не более 0,5 % (для марки А не более 0,4 %).
286. В условное обозначение топлива марки Л должны входить массовая доля серы и температура вспышки, топливо марки З – массовая доля серы и температура застывания, топлива марки А – массовая доля серы.
287. В процессе длительного хранения в дизельных топливах могут изменяться: кислотность и массовая доля фактических смол. После пяти лет хранения допускается увеличение кислотности на 1 мг КОН и концентрации фактических смол на 10 мг на 100 см³ топлива.
288. Дизельное топливо относится к малотоксичным веществам 4 класса опасности.
289. Предельно допустимая концентрация паров топлива в воздухе рабочей зоны 300 мг/м³.
290. На документе о качестве дизельного топлива марок Л, З, А высшего сорта должно быть указано – «высший сорт».
291. Срок хранения дизельного топлива – 5 лет со дня изготовления.

Параграф 3. Топлива для реактивных двигателей
(ГОСТ 10227)

292. Реактивное топливо, основное топливо для авиационных воздушно-реактивных двигателей. Наиболее распространенные реактивное топливо – керосиновые фракции, получаемые прямой перегонкой нефти с последующей гидроочисткой.
293. Керосин, смеси углеводородов, с плотностью 0,78-0,85 г/куб. см и теплотой сгорания ок. 43 МДж/кг. Получают дистилляцией нефти или крекингом тяжелых нефтепродуктов. Керосин применяют как реактивное топливо, горючий компонент жидкого ракетного топлива, горючее при обжиге стеклянных и фарфоровых изделий, для бытовых нагревательных и осветительных приборов и в аппаратах для резки металлов, как растворитель, сырье для нефтеперерабатывающей промышленности.
294. Топливо для реактивных двигателей представляют собой легковоспламеняемую жидкость, выкипающую в пределах 130-280^оС для топлив РТ, ТС-1 и Т-1 и 60-280^оС для топлив Т-2; температура самовоспламенения топлив РТ, ТС-1 и Т-1- 220^оС, топлива Т-2 - 230^оС.
295. В процессе длительного хранения в топливах для реактивных двигателей могут изменяться: массовая доля фактических смол, кислотность и термическая стабильность.
296. Топлива для реактивных двигателей являются малоопасными продуктами и относятся к 4-му классу.
297. Предельно допустимая концентрация паров углеводородов топлива в воздухе рабочей зоны 300 мг/м³.
298. В помещении для хранения и применения топлива для реактивных двигателей запрещается обращение с открытым огнем.
299. При разливе топлива для реактивных двигателей необходимо собрать его в отдельную тару, место разлива промыть горячей водой и протереть сухой тряпкой. При разливе на открытой площадке место разлива засыпать песком с последующим его удалением.
300. Помещение, в котором проводится работа с топливом для реактивных двигателей, должно быть снабжено приточно-вытяжной вентиляцией.
301. В целях обеспечения чистоты топлива для реактивных двигателей его подвергают фильтрованию через фильтры тонкой очистки:
1) в начале отгрузки в течение 10-15 минут, если со времени предыдущей отгрузки прошло более 30 дней, для предотвращения попадания в ж-д цистерны продуктов коррозии из трубопроводов;
2) при выкачке из резервуара «мертвого» остатка через зачистные устройства в ж-д цистерны или в другой резервуар, т.к. донные слои топлива в резервуаре содержат наибольшее количество механических примесей;
3) при промывке трубопроводов сливно-наливных эстакад перед отгрузкой и приемкой;
4) при выкачке топлива из вакуумных и зачистных емкостей.
302. Срок хранения топлив для реактивных двигателей – 5 лет со дня изготовления.

Параграф 4. Авиационная жидкость «И»
(ГОСТ 8313)

303. Авиационная жидкость «И» - это противоводокристаллизационная жидкость, предназначенная для предотвращения образования в них кристаллов льда из воды при низких температурах. При использовании следует соблюдать Правила пожарной безопасности и требования, предъявляемые при работе с ядовитыми жидкостями.
304. Жидкость «И» выпускается в виде смеси, состоящей из метанола и этилцеллозольва.
305. Предельно допустимая концентрация этилцеллозольва в воздухе рабочей зоны – 10 мг/м³ (3 класс опасности).
306. Срок хранения – 2 года со дня изготовления.

Параграф 5. Моторное масло М6з10В
(ГОСТ 10541-78)

307. Моторные масла - масла, применяемые для смазывания поршневых и роторных двигателей внутреннего сгорания представляющую собой горючую вязкую жидкость с температурой вспышки в пределах 165-210 ^оС, температурой самовоспламенения 340 ^оС, температурными пределами воспламенения: верхним 193-225 ^оС, нижним 154-187 ^оС.
308. Обозначение моторных масел состоит из групп знаков, первая из которых обозначается буквой М (моторное) и не зависит от состава и свойств масла; вторая – цифрами, характеризующими класс кинематической вязкости; третья – прописными буквами и обозначает принадлежность к группе масел по эксплуатационным свойствам.
309. В зависимости от кинематической вязкости моторные масла делят на классы. Для всесезонных классов (обозначение дробью) указывают принадлежность к одному из зимних (числитель дроби) и одному из летних (знаменатель дроби) классов.
310. В зависимости от области применения моторные масла делят на группы: А, Б, В, Г, Д, Е.
311. Индекс 1 присваивают маслам для бензиновых двигателей, индекс 2 - для дизелей.
312. Все современные моторные масла состоят из базовых масел и улучшающих их свойства присадок. По составу базового масла моторные масла подразделяют на синтетические, минеральные (автол) и частично синтетические («полусинтетические», смеси минерального и синтетических компонентов).
313. По величине вязкости и ее изменениям в зависимости от температуры масла разделяют на:
1) зимние масла обладают небольшой вязкостью для обеспечения холодного пуска двигателя при низких температурах, но не обеспечивают надежного смазывания в летних условиях эксплуатации;
2) летние масла благодаря большой вязкости надежно смазывают двигатель при высоких температурах, но не обеспечивают холодный пуск при температуре окружающего воздуха ниже 0 ^оС;
3) всесезонные масла при низких температурах обладают вязкостью зимних, а при высоких – летних.
314. При хранении моторных масел с присадками возможно образование эмульсионных отложений и снижение содержания щелочного числа, зольности или зольности сульфатной за счет недостаточной гидролитической стойкости присадок. Поэтому необходимо два раза в год в весенне-летний и осенне-зимний период определять изменение содержания бария, зольности и наличие эмульсионных отложений.
315. При образовании эмульсионных отложений в количестве 0,3 % от емкости резервуара моторное масло подлежит немедленной замене.
316. По степени воздействия на организм человека масла относятся к 4-му классу опасности с предельно допустимой концентрацией паров углеводородов в воздухе рабочей зоны 300 мг/м³.
317. Срок хранения масел – 5 лет со дня изготовления.

Параграф 6. Масло МТ-16П
(ГОСТ 6360)

318. Масло МТ-16П представляет собой горячую вязкую жидкость, выпускаемую с присадками ПМС и МНИИП-22К, с температурой вспышки не ниже 483К (210^оС), температурой самовоспламенения 613К (340^оС).
319. В основу системы квалификации обозначения положены кинематическая вязкость и эксплуатационные свойства нефтепродуктов.
320. Обозначение состоит из групп знаков, расположенных в определенной последовательности и разделенных знаком «дефис».
321. Масла МТ-16П нетоксичны, не оказывают вредного воздействия на организм человека, не способны к образованию токсичных соединений в воздушной среде и сточных водах в присутствии других веществ или факторов.
322. Предельно допустимая концентрация паров углеводородов в воздухе производственного помещения 300 мг/м³.
323. Срок хранения масла – 5 лет со дня изготовления.

Параграф 7. Гидравлические масла
(ГОСТ 18613)

324. Гидравлическое масло применяется в подъемных устройствах, гидравлических приводах систем управления и дополнительном оборудовании. Так как данное масло является в гидравлических приводах рабочим элементом, оно также отводит избыточное тепло, предохраняет трущиеся детали от износа и удаляет продукты загрязнения.
325. Применение гидравлическое масло находит во множестве совершенно разных видов техники, такой как: морская техника, летательные воздушные аппараты, водный транспорт, амортизаторные и гидротормозные части различных машин и устройств, гидравлические приводы, передачи и системы циркуляции масла разных машин и устройств, а также в устройствах, являющихся важной частью производственного оборудования.
326. Обозначение гидравлических масел состоит из групп знаков, первая из которых обозначает буквами МГ (минеральное гидравлическое); вторая группа знаков обозначается цифрами и характеризует класс кинематической вязкости; третья – обозначается буквами и указывает на принадлежность масла к группе по эксплуатационным свойствам.
327. По кинематической вязкости при температуре 40 ^оС гидравлические масла делятся на классы и в зависимости от эксплуатационных свойств и состава на группы А, Б, В.
328. Допускается добавление в гидравлические масла всех групп загущающих и антипенных присадок.
329. Срок хранения гидравлических масел - 5 лет со дня изготовления.

Параграф 8. Смазки

330. Смазочные материалы - твердые, пластичные, жидкие и газообразные вещества, используемые в узлах трения автомобильной техники, индустриальных машин и механизмов, а также в быту для снижения износа, вызванного трением.
331. Наименование пластичной смазки должна состоять из одного слова. Для различных модификаций одной смазки, дополнительно к наименованию допускается использовать буквенные или цифровые индексы.
332. Обозначение смазки кратко характеризует ее назначение, состав и свойства.
Обозначение состоит из пяти буквенных и цифровых индексов, расположенных в следующем порядке и указывающих: группу (подгруппу) (в соответствии с назначением смазки), загуститель, рекомендуемый температурный интервал применения, дисперсионную среду, консистенцию смазки.
333. Смазки классифицируют по консистенции, составу и областям применения.
334. По консистенции смазки разделяют на полужидкие, пластичные и твердые. Пластичные и полужидкие смазки представляют собой коллоидные системы, состоящие из дисперсионной среды, дисперсной фазы, а также присадок и добавок.
335. По составу смазки разделяют на четыре группы:
1) мыльные смазки, для получения которых в качестве загустителя применяют соли высших карбоновых кислот (мыла). В зависимости от аниона мыла ГСМ, смазки одного и того же катиона разделяют на обычные и комплексные (кальциевые, литиевые, бариевые, алюминиевые и натриевые;
2) неорганические смазки, для получения которых в качестве загустителя используют термостабильные с хорошо развитой удельной поверхностью высокодисперсные неорганические вещества. К ним относят силикагелевые, бентонитовые, графитные, асбестовые и другие смазки;
3) органические смазки, для получения которых используют термостабильные, высокодисперсные органические вещества. К ним относят полимерные, пигментные, полимочевинные, сажевые и другие смазки;
4) углеводородные смазки, для получения которых в качестве загустителей используют высокоплавкие углеводороды (петролатум, церезин, парафин, озокерит, различные природные и синтетические воски).
336. В зависимости от типа их дисперсионной среды различают смазки на нефтяных и синтетических маслах.
337. По области применения смазки разделяют на:
1) антифрикционные (снижение износа трения сопряженных деталей);
2) консервационные (предотвращение коррозии металлических изделий и механизмов при хранении, транспортировании и эксплуатации);
3) уплотнительные (герметизация зазоров, облегчение сборки и разборки арматуры, сальниковых устройств, резьбовых, разъемных и подвижных соединений, в том числе вакуумных систем).
338. Канатные (предотвращение износа и коррозии стальных канатов).

Параграф 9. Смазка литол-24
(ГОСТ 21150)

399. Литол – пластичная водостойкая смазка, получаемая загущением нефтяных масел литиевым мылом 12-оксистеариновой кислоты. Рабочая температура до 120 ^оС.
340. Литол представляет собой антифрикционную многоцелевую водостойкую смазку, предназначенную для применения в узлах трения колесных и гусеничных транспортных средств, промышленного оборудования и судовых механизмах различного назначения.
341. По степени воздействия на организм относятся к 4-му классу опасности.
342. Срок хранения смазки – 5 лет со дня изготовления.

Параграф 10. Солидол жировой
(ГОСТ 1033)

343. Cолидол – пластичная смазка, получаемая загущением индустриальных масел средней вязкости кальциевыми мылами высших жирных кислот. Рабочая температура до 65 ^оС. По сравнению с литиевыми смазками, труднее вымывается водой. Поэтому используется преимущественно в механизмах, работающих в условиях сырости (сельскохозяйственная техника и т. п.).
344. Внешне солидол – однородная мазь без комков, от светло-желтого до темно-коричневого цвета.
345. Предельно допустимая концентрация паров масляной основы смазки в воздухе производственного помещения – 5 мг/м³.
346. Срок хранения смазки – 5 лет со дня изготовления.

8. Топливо

Параграф 1. Уголь
(ГОСТ 8158)

347. Длительное хранения угля связано со значительными количественными и качественными потерями. Одной из основных потерь является снижения качества угля вследствие его самонагревания. Способность к самонагреванию в прочих равных условиях прямо зависит от степени углефикации и от возраста угля. По степени устойчивости к самонагреванию уголь делится на такие группы:
1) не устойчивые;
2) средней устойчивости;
3) устойчивые;
4) наиболее устойчивые.
348. Для снижения потери при хранении каменного угля, рекомендуется:
1) хранить его в штабелях больших объемов;
2) уплотнить мелочь и рядовые угли в штабеле;
3) применять защитные пленки и покрытия;
4) закладывать уголь на мерзлый грунт в зимнее время.
349. Формирование штабелей производится наращиванием высоты угля путем послойной укладки и уплотнением с помощью катка. Сроки хранения и высоту штабелей устанавливает в зависимости от уровня самонагревания угля.
350. Уголь хранится под открытым небом и в складских помещениях.
Основным правилом при хранении угля является пожарная безопасность, которая обеспечивается следующими показателями:
1) правильное размещение угля;
2) правильное формирование штабелей;
3) послойное уплотнение угля при укладке в штабель;
4) постоянный контроль качества топлива;
5) своевременное обновление запасов угля.

Параграф 2. Мазут
(ГОСТ 10585)

351. Мазут - густая жидкость темно-коричневого цвета, остаток после выделения из нефти или продуктов ее вторичной переработки бензиновых, керосиновых и газойлевых фракций. Плотность 0,89-1,00 г/см³, теплота сгорания 39,4-40,7 МДж/кг. Применяют как жидкое котельное топливо, для производства моторных топлив и смазочных масел, битумов, кокса.
352. В зависимости от назначения, содержания серы и зольности устанавливаются следующие марки мазута:
1) флотский Ф5;
2) флотский Ф12;
3) топочный 40;
4) топочный 100.
353. В обозначение мазута должна входить марка и дополнительно:
1) для флотского мазута Ф5 – классификация по сере;
2) для топочных мазутов – классификация по сере, зольности и температуре застывания.
354. Мазут является малоопасным продуктом и по степени воздействия на организм человека относится к 4-му классу опасности.
355. Предельно допустимая концентрация паров углеводородов в воздухе рабочей зоны – 300 мг/м³.
356. Для хранения мазута топочного ответственными хранителями выделяется технически исправная и обособленная металлическая или железобетонная емкость. В исключительных случаях разрешается хранить мазут топочный в емкостях совместно с эксплуатационными ресурсами.
357. Количество мазута топочного, хранящегося в резервуаре, определяется путем умножения объема, занятого мазутом топочным (без подтоварной воды), установленного по калибровочной таблице, на плотность продукта при фактической температуре.
Определение фактического наличия мазута топочного проводится ежемесячно по состоянию на первое число и оформляется актом. Результаты определения фактического наличия продукта сверяются с бухгалтерским учетом, о чем бухгалтером делаются отметки в книге учета.
358. Материально ответственное лицо ежедневно проверяет техническое состояние резервуаров, в которых хранится мазут топочный, продуктопроводов и их оборудования. Выявленные дефекты должны оперативно устраняться.
359. Срок хранения мазута топочного (всех марок) - 5 лет.

9. Оборудование и материалы

Параграф 1. Проволока сварная
(ГОСТ 2246)

360. По назначению проволока подразделяется: для сварки (наплавки) и изготовления электродов.
361. Каждый моток плотно перевязан мягкой проволокой не менее чем в трех местах, равномерно расположенных по периметру мотка.
362. Мотки проволоки одной партии допускается связывать в бухты. Масса одного мотка или бухты не должна превышать 80 кг. По согласованию с потребителем допускается масса мотков или бухт более 80 кг.
363. На каждый моток (бухту, катушку, кассету) проволоки крепят металлический ярлык, на котором указывают:
1) наименование или товарный знак предприятия-изготовителя;
2) условное обозначение проволоки;
3) номер партии;
4) клеймо технического контроля.
364. Каждый моток (бухта, катушка) проволоки диаметром 0,5 мм и менее обернут слоем бумаги и упакован в плотный деревянный ящик по ГОСТ 18617 или другую тару (металлическую, картонную, пластмассовую) по нормативно-технической документации.
365. Каждый моток (бухта, катушка) проволоки диаметром свыше 0,5 мм обернут слоем бумаги, затем слоем полимерной пленки, нетканых материалов или ткани из химических волокон.
366. При механизированной упаковке каждый моток проволоки обернут слоем кабельной крепированной бумаги или бумаги марки КМВ-170 или другой крепированной бумаги, равноценной по защитным свойствам, или полимерной пленки с одновременным фиксированием упаковки проволокой или другой проволокой.
367. В качестве упаковочных материалов применяют:
1) бумагу парафинированную (допускается применение двухслойной бумаги или другой бумаги, обеспечивающей защиту от коррозии);
2) пленку полимерную или другую полимерную пленку;
3) тарное холстопрошивное или клееное полотно, сшивную ленту из отходов текстильной промышленности или ткани из химических волокон по нормативно-технической документации.
368. Допускается упаковывать проволоку в полиэтиленовую пленку, а высоколегированную проволоку – в нетканые материалы и ткани из химических волокон без бумажного подслоя.
369. Вид упаковки проволоки, изготовляемой на крупногабаритных катушках, в мотках и бухтах повышенной массы устанавливается по согласованию потребителя с изготовителем.
370. На каждый упакованный моток (бухту, катушку) поверх упаковки крепят металлический ярлык.
371. При упаковке проволоки в жесткую тару допускается замена металлического ярлыка бумажной этикеткой, наклеиваемой на тару и содержащей аналогичные данные.
372. Проволока должна храниться в закрытом складском помещении.

Параграф 2. Домкраты гидравлические
(ГОСТ Р 53822)

373. Гидравлический домкрат – это приспособление для поднятия, опускания, раздвижения и удержания всевозможных грузов. Принцип его работы заложен в самом названии и заключается в использовании силы давления рабочей жидкости приводного насоса. Устройства этого типа нашли применение в самых разных областях промышленности и производства – от частных шиномонтажных станций до крупнейших такелажных компаний.
374. Гидравлические домкраты изготавливают двух типов:
1) домкрат гидравлический с одним плунжером;
2) домкрат гидравлический с двумя плунжерами.
375. Следует помнить, что для предотвращения вытекания рабочей жидкости из резервуара транспортировать и хранить бутылочный домкрат надо в вертикальном положении.
376. Гидравлическому домкрату, как и любому инструменту, необходимо периодическое обслуживание, иногда требуется доливать гидравлическую жидкость в рабочий цилиндр, так как она может вытекать в процессе эксплуатации через сальники и уплотнения.
377. Гидравлический домкрат хранится в отапливаемых и неотпаливаемых складских помещениях. Не допускается хранения гидравлических домкратов складских помещениях с повышенной влажностью, из-за образования ржавчины на поверхности цилиндра.

Параграф 3. Пневмошланг к компрессору
(ГОСТ 18698)

378. Пневмошланг к компрессору - напорные резиновые рукава с текстильным каркасом, применяемые в качестве гибких трубопроводов для подачи под давлением жидкостей, насыщенного пара, газов и сыпучих материалов в районах холодного, умеренного и тропического климата.
379. Рукава хранятся в помещениях при температуре от минус 25^оС до плюс 25^оС на расстоянии не менее 1 м от теплоизлучающих приборов.
380. Рукава не должны подвергаться воздействию прямых солнечных лучей и веществ, разрушающих резину и текстильный каркас.
381. Не допускается хранить рукава вблизи работающего радиоэлектронного и другого оборудования, способного выделять озон, а также искусственных источников света, содержащих ультрофиолетовые лучи.
382. Хранение рукавов под давлением, а также попадание рабочих сред в торец рукава в период хранения и эксплуатации не допускается.
383. Хранении рукавов при минусовых температурах осуществляется только в расправленном виде.

Параграф 4. Молоток отбойный
(ГОСТ Р 51376.5, ГОСТ 17770)

384. Молотки отбойные пневматические, предназначены для разрыхления твердого и промерзшего грунта, пробивки проемов и отверстий в кирпичных стенах зданий, разборки кирпичных кладок, раскалывания льда, отбойки угля различной крепости, добычи мягких руд, глины, сланца и других строительных и горных работ.
385. Молотки отбойные пневматические при длительном хранении должны находиться в законсервированном виде, а при кратковременном - наружная консервация может быть снята.
386. Молотки отбойные пневматические транспортируются любым видом транспорта.
387. Молотки отбойные пневматические хранятся в сухих, закрытых помещениях.
388. При контейнерных перевозках, без упаковочных ящиков, необходимо соблюдать меры предосторожности от механических повреждений молотков.

Параграф 5. Газосварочное оборудование
(ГОСТ 1077)

389. Газосварочное оборудование - однопламенные универсальные горелки, предназначенные для ручной ацетилено-кислородной сварки, пайки, подогрева и других видов газопламенной обработки металлов.
390. Хранить баллоны рекомендуется в вертикальном положении. Вентили плотно навинчивают и располагают сверху, переворачивать емкости «с ног на голову» нельзя. Также нужно использовать специальные предохранительные колпаки. Лучше разместить газовые баллоны в гнездах или пазах, чтобы они не упали при перевозке. Резервуары с газом не должны биться друг о друга или об землю.
391. Источники огня, а также горячие предметы, важно держать подальше от таких емкостей. Курить рядом с газом строго воспрещается. Также нельзя нагревать баллоны, ставить их на солнце или рядом с отопительными приборами. Минимальное допустимое расстояние от источника огня или тепла - пять метров.
392. При отборе газа из баллона нужно использовать специальный редуктор, предназначенный именно для этого вещества. Он окрашен в соответствующий цвет и снабжен специальным знаком. Перед началом работы нужно продуть отверстие вентиля: для этого кран слегка отворачивают. Проверять рукой, идет ли газ из щели, нельзя - это может быть опасным.
393. В суровых погодных условиях вентиль может замерзнуть, и открыть его не получится. Отогреть деталь можно при помощи тряпки, смоченной теплой водой и хорошо отжатой. Поливать кран горячей водой и отогревать пламенем нельзя.
394. Баллоны с кислородом нужно очищать от загрязнений, так как вещества, осевшие на корпусе, могут загореться. Кроме того, при работе стоит надевать на себя чистую одежду, без пятен масла, топлива и других горючих веществ.
395. По согласованию изготовителя с потребителем допускается транспортировать оборудование без упаковки.
396. Категорию условий хранения устанавливают в технических условиях на конкретное оборудование.
397. Газосварочное оборудование хранится в сухих, закрытых помещениях.

Параграф 6. Пика к отбойному молотку

398. Пики для отбойного молотка используются для разрушения крепких и особо крепких материалов. Существуют различные виды пик для выполнения различных видов работ: пика-острая, пика-острая усиленная, пика-зубило, пика-лопатка.
399. Основное предназначение пики для отбойного молотка – направленное кратковременное ударное воздействие, их изготавливают по технологии поперечно-клиновой прокатки, обеспечивающей производство высококачественного инструмента. Главным преимуществом данного способа производства является то, что для полного цикла изготовления применяется только один нагрев заготовки для формирования изделия, остаточное тепло служит для термообработки.
400. Пика для отбойного молотка – деталь испытывающая наибольшую нагрузку. Исходя из этого и требования к пике предъявляются изначально высокие.
401. Виды пик:
1) пика острая (другие названия пика-ломик, пика П-11), предназначена для разрушения особо прочных материалов. Для ослабления монолитных конструкций перед демонтажем. Для рыхления сыпучих материалов для последующей обработки;
2) пика зубило (другие названия Пика П-31), предназначена для обрубки пороков литья на металлических заготовках, зачистки бетонных оснований, штробления поверхностей, расслаивания слоистых материалов;
3) пика – лопатка (другое название Пика П-41), назначение для вырубки ограниченных по площади проемов в материалах средней твердости, таких как кирпич, асфальт, зачистки бетонных поверхностей большой площади, очистка стен от старой штукатурки.

Параграф 7. Металлопрокат
(ГОСТ 5781, ГОСТ 7566)

402. Металлопрокат предназначен для армирования обычных и предварительно напряженных железобетонных конструкций (арматурная сталь).
403. В части норм химического состава низколегированных сталей стандарт распространяется также на слитки, блюмсы и заготовки.
404. Арматурную сталь принимают партиями, состоящими из профилей одного диаметра, одного класса, одной плавки-ковша и оформлением одним документом о качестве.
405. Масса партии должна быть до 70т.
406. Допускается увеличивать массу партии до массы плавки-ковша.
407. Маркировку наносят непосредственно на металлопродукцию, если она не подлежит упаковке, и на ярлыки, если металлопродукция упакована в пачки, мотки, рулоны, связки мотков или стопы рулонов.
Маркировку выполняют ударным способом – клеймением (ручным или машинным), электрографированием, наклеиванием ярлыков из водостойкой пленки, цветным лаком или несмываемым красящим составом, краской. В стандартах на металлопродукцию конкретных видов может быть установлен способ нанесения дополнительной цветной маркировки.
На металлопродукцию, которая не подлежит упаковке, маркировку наносят на расстоянии не более 200 мм от торца каждого прутка, заготовки (всех видов), полосы, листа или кромки листа либо на торце прутка, заготовки, листа или на наружном витке рулона.
Допускается при механизированной маркировке в потоке наносить маркировку на другом расстоянии от торца металлопродукции, от торца или кромки листа, но не более 500 мм.
408. На металлопродукцию, увязанную в пачки, навешивают два ярлыка, в мотки и рулоны – один. На металлопродукцию, увязанную в связки или в стопы рулонов, один ярлык навешивают на один из мотков или рулонов и один – на обвязку мотков или стопы рулонов.
409. На ярлык, прикрепленный к каждой связке стержней, наносят принятое обозначение класса арматурной стали (например А-III) или условное обозначение класса по пределу текучести (А400).
410. Прокат хранят в закрытых и открытых складах с навесом.

Параграф 8. Доска обрезная
(ГОСТ 8486)

411. Доска обрезная - пиломатериалы хвойных пород, предназначена для использования в народном хозяйстве и на экспорт.
412. Пиломатериалы должны укладываться для атмосферной сушки на специально оборудованном складе.
413. Склад должен располагаться на проветриваемом, выровненном и сухом участке.
414. Пиломатериалы на складе укладывают в пакетные или рядовые штабеля отдельными группами, кварталами и участками с учетом применяемого подъемно-транспортного оборудования, а также в соответствии с требованиями противопожарных норм проектирования складов лесных материалов.
415. Штабеля в группе необходимо отделять друг от друга межштабельными разрывами. Разрывы в продольном направлении должны увеличиваться от крайних штабелей к средним. Допускаются одинаковые разрывы в продольном направлении шириной не менее 1,5 м.
416. Пиломатериалы, высушенные до влажности не более 22%, для длительного хранения должны укладываться в штабеля, состоящие из плотных пакетов.
417. Пакеты и блок-пакеты сухой пилопродукции должны храниться в закрытых складах. Допускается ее хранение на открытых складах, если пакеты и блок-пакеты защищены водонепроницаемой бумагой или пленкой, или в случаях, когда штабеля пакетов и блок-пакетов закрыты крышками и боковыми щитами.

Параграф 9. Шифер кровельный
(ГОСТ 24045)

418. Шифер кровельный - холодногнутые листовые профили с трапециевидной формой гофра, изготовляемые из оцинкованной стали на профилегибочных станах и предназначенные для применения в строительстве.
419. Профили классифицируют по:
1) назначению;
2) материалу исходной заготовки;
3) наличию защитно-декоративного покрытия.
420. В комплект поставки профилей должны входить:
1) профили одного типоразмера, материала исходной заготовки, вида лакокрасочного покрытия;
2) крепежные изделия (по согласованию потребителя с изготовителем);
3) документ на отгружаемую продукцию.
421. Маркировку наносят на ярлык, который крепят к пакету.
422. Маркировка должна содержать:
1) наименование или товарный знак предприятия-изготовителя;
2) условное обозначение профиля;
3) длину и число профилей в пакете;
4) теоретическую массу пакета;
5) номер пакета и партии;
6) клеймо технического контроля предприятия-изготовителя.
423. Упаковка должна обеспечить сохранность профилей и защитного покрытия от механических повреждений, а также от смещения листов в пакете относительно друг друга.
424. Качество поверхности металлического и лакокрасочного покрытия профилей определяют визуально.
425. Пакеты при транспортировании и хранении укладывают на деревянные подкладки одинаковой толщины не менее 50мм, шириной не менее 150мм и длиной больше габаритного размера пакета не менее чем на 100мм.
Подкладки располагают с шагом не более 3м для профилей с гофрами выше 40мм и не более 2м – для профилей с гофрами 40мм и менее.
426. При транспортировании и хранении пакеты размещают в один ярус, причем профили плотно вставливают один в другой по всей высоте яруса.
427. Допускается размещение транспортируемых и хранимых пакетов в два и более яруса при условии, что масса 1м² всех профилей, расположенных над нижним профилем, не должна превышать 3000 кг.
428. Шифер кровельный хранят в закрытых и открытых складах с навесом.

Параграф 10. Трубы стальные
(ГОСТ 8731)

429. Трубы стальные - горячедеформированные бесшовные трубы общего назначения из углеродистой и легированной стали.
430. При хранении и складировании трубы сортируют партиями по размерам и маркам стали, предотвращающими возможность их перепутывания. Трубы должны храниться на стеллажах или площадках открытого хранения, при этом они должны иметь консервационное покрытие для категорий условий транспортирования и хранения.
431. Тонкостенные бесшовные и электросварные, холоднотянутые, нержавеющие котельные и другие трубы специальных назначений, а также соединительные части к ним должны храниться в закрытых помещениях. Допускается хранение труб под навесом при условии защиты их от попадания атмосферных осадков.
432. Чугунные трубы должны складироваться и храниться на стеллажах складов открытого хранения, рассортированными по размерам и классам.
433. Нижний и последующие ряды труб укладываются на прокладки. В качестве прокладок применяют деревянные рейки, длинномерные резиновые или армированные изделия, а также стальные канаты, трубы или прокат.
434. Раструбы в каждом ряду направляют попеременно в разные стороны.
435. Допускается хранение труб без прокладок на специальных стеллажах, исключающих перекатывание и контакт труб.
436. При ручной застропке труб грузозахватными приспособлениями кранов, высота штабелей труб, увязанных в пакеты, и труб диаметром свыше 600 мм, не увязанных в пакеты, не должна превышать 5 м, для труб диаметром менее 500 мм, без увязки в пакеты - 4 м.
При этом устанавливаются боковые опоры, предотвращающие раскатывание труб.
437. Для труб, предназначенных для изготовления деталей механической обработкой, дополнительные требования устанавливаются по согласованию изготовителя с потребителем.

Параграф 11. Стекло
(ГОСТ 111-2001)

438. Стекло - листовое стекло, предназначенное для остекления светопрозрачных строительных конструкций, средств транспорта, мебели, а также изготовления стекол с покрытиями, зеркал, закаленных и многослойных стекол и других изделий строительного, технического и бытового назначения.
439. Стандарт не распространяется на стекло армированное, узорчатое, окрашенное в массе, стекло с покрытием и другие виды листовых стекол со специальными свойствами.
440. При транспортировании тара со стеклом должна быть размещена так, чтобы торцы листов стекла были расположены по направлению движения транспорта, и закреплена так, чтобы исключалась возможность ее перемещения и качания в процессе транспортирования.
441. При транспортировании, погрузке и выгрузке стекла принимают меры, обеспечивающие его сохранность от механических повреждений и атмосферных осадков.
442. Стекло должно храниться в закрытых, сухих, отапливаемых помещениях в распакованном виде, переложенное бумагой или другими прокладочными материалами.
443. При хранении листы устанавливают на стеллажи или пирамиды на резиновые или войлочные подкладки в наклонном положении с углом наклона к вертикали от 5 до 15 ^о.
444. Допускается хранить стекло в таре (кроме контейнеров) при условии, если тара, прокладочные, уплотняющие и упаковочные материалы не подвергались увлажнению, при выполнении остальных требований данного раздела.
445. Гарантийный срок эксплуатации – 20 лет.

Параграф 12. Железо кровельное
(ГОСТ 24045)

446. Железо кровельное предназначено для применения в строительстве.
447. Классифицируют по:
1) назначению;
2) материалу исходной заготовки;
3) наличию защитно-декоративного покрытия.
448. Маркировка кровельного железа должна содержать:
1) наименование или товарный знак предприятия-изготовителя;
2) условное обозначение профиля;
3) длину и число профилей в пакете;
4) теоретическую массу пакета;
5) номер пакета и партии;
6) клеймо технического контроля предприятия-изготовителя.
449. Упаковка должна обеспечить сохранность профилей и защитного покрытия от механических повреждений, а также от смещения листов в пакете относительно друг друга.
450. Качество поверхности металлического и лакокрасочного покрытия профилей определяют визуально.
451. Железо кровельное при хранении укладывают на деревянные подкладки одинаковой толщины не менее 50мм, шириной не менее 150мм и длиной больше габаритного размера пакета не менее чем на 100мм.
Подкладки располагают с шагом не более 3м для профилей с гофрами выше 40мм и не более 2м – для профилей с гофрами 40мм и менее.
452. При хранении пакеты должны быть размещены в один ярус, причем профили должны быть плотно вставлены один в другой по всей высоте яруса.
453. Железо кровельное хранят в закрытых и открытых складах с навесом.

Параграф 13. Лопаты
(ГОСТ 19596)

454. Лопаты предназначены для производства строительных, садово-огородных и погрузочно-разгрузочных работ.
455. Транспортирование лопат проводят транспортом любого вида в крытых транспортных средствах или универсальных контейнерах в соответствии с нормами перевозок, действующими на конкретном виде транспорта.
456. Гарантийный срок эксплуатации лопат – 12 месяцев с момента реализации через розничную торговую сеть, а для лопат внерыночного потребления с момента получения потребителем.
457. Лопаты упаковывают в бумагу по ГОСТ 8273-75 в связки в количестве не более 5 шт.
458. Полотна лопат одного типа и размера без черенков по 5 – 10 шт. должны быть увязаны стальной проволокой или стальной лентой или скреплены термоусадочной пленкой.
459. Черенки лопат без полотен упаковывают в связки, при этом крепеж упакован в отдельные пакеты и прикреплен к связке черенков. Масса связки не должна превышать 15 кг брутто.
460. Допускается упаковка лопат, полотен и черенков в термоусадочную пленку без обертывания бумагой.
461. По согласованию с потребителем допускается другая упаковка, обеспечивающая сохранность лопат от механических повреждений и коррозии во время транспортирования и хранения.
462. Лопаты хранят в закрытых складских помещениях или под навесом.

Параграф 14. Лом
(ГОСТ 1405)

463. Стальные ломы, применяются в строительстве при производстве строительно-монтажных, такелажных и других работ.
464. Ломы в зависимости от назначения должны изготовляться следующих типов:
1) лом-гвоздодер – для выдергивания гвоздей при производстве опалубочных и плотничных работ;
2) лом монтажный – для смещения и установки элементов сборных строительных конструкций при монтаже зданий и сооружений и при производстве такелажных работ.
465. На поверхности каждого лома наносят:
1) товарный знак предприятия-изготовителя;
2) тип или типоразмер лома.
466. Ломы одного типоразмера укладывают в пачки и стальной низкоуглеродистой проволокой, где связывают не менее чем в двух местах.
467. Во избежание повреждения покрытия на поверхности ломов под проволоку должна подкладываться плотная бумага. В связанных пачках ломы не должны перемещаться.
468. По согласованию с потребителем допускается другая упаковка ломов, обеспечивающая их сохранность от механических повреждений во время транспортирования и хранения.
469. Ломы хранятся в закрытых складских помещениях или под навесом.

Параграф 15. Кирка

470. Кирка – ручной инструмент, представляющий собой длинный плоский молот с острым лезвием на одном конце (реже на обоих), насаженный на ручку перпендикулярно ей. Второй конец молота обычно затуплен и используется как рычаг при отрывании чего-либо. Длина кирки колеблется от 20 до 130 см, длина молота от 7 до 30 см. Обычно молот делается из твердого металла, а ручка – из дерева или менее твердого и более легкого металла. Используется для добычи горных пород или для рытья туннелей, шахт.
471. В стандартах или другой нормативно-технической документации, разработанной в соответствии с требованиями настоящего стандарта, должно быть предусмотрено нанесение транспортной маркировки и маркировки, характеризующей тару.
472. Ящики должны храниться в закрытом складе или под навесом. Допускается хранить ящики в штабелях на прокладках с укрытием водонепроницаемым материалом (брезентом, полиэтиленовой пленкой и др.).
473. При укладке на землю под нижний ряд подкладывают прокладки высотой не менее 100 мм. Высота штабеля не должна превышать 8 м.
474. На каждый ящик в соответствии должна быть нанесена маркировка, характеризующая тару и содержащая: товарный знак и обозначение настоящего стандарта.
475. Кирка хранится в закрытых складских помещениях или под навесом.

Параграф 16. Кувалда
(ГОСТ 11401, 11435)

476. Кувалда - распространяется на кузнечные тупоносные кувалды и устанавливает конструкцию и размеры.
477. Ящики с кувалдой транспортируют в комплектах щитов или деталей пакетами или в собранном виде.
478. Щиты или детали ящиков подбирают отдельно: торцовые стенки, боковые стенки, дно и крышка. Планки изготовляют кратных или одинарных длин. По согласованию с потребителем допускается изготовлять доски торцовых и боковых стенок, дна и крышки кратных длин.
479. На планки и доски кратных длин должен предусматриваться припуск 5 мм на каждый пропил.
480. Ящики должны храниться в закрытом складе или под навесом. Допускается хранить ящики в штабелях на прокладках с укрытием водонепроницаемым материалом (брезентом, полиэтиленовой пленкой и др.).
481. При укладке на землю под нижний ряд подкладывают прокладки высотой не менее 100 мм. Высота штабеля не должна превышать 8м.
482. На каждый ящик наносится маркировка, характеризующая тару и содержащая товарный знак и обозначение стандарта.
483. Кувалда хранится в закрытых складских помещениях или под навесом.

Параграф 17. Арматура трубопроводная запорная
(ГОСТ 9544)

484. Арматура запорная – промышленная трубопроводная арматура, предназначенная для перекрытия потока рабочей среды.
485. ГОСТ 9544 распространяется на все типы запорной трубопроводной арматуры, на номинальное давление PH от 0,1 МПа и устанавливает нормы герметичности затворов и классы герметичности, а также соответствующие им допустимые утечки пробного вещества и требования к проведению испытаний на герметичность при приемо-сдаточных и других видах испытаний трубопроводной арматуры.
486. Арматура трубопроводная запорная хранится в закрытых складских помещениях или под навесом.

10. Постельные принадлежности и кровати

Параграф 1. Матрац
(ГОСТ 5679)

487. Матрац – настоящий стандарт распространяется на хлопчатобумажную одежную и мебельную вату, применяемую в изделиях производственно-бытового назначения и изделия для военнослужащих, выработанные с наполнителем из перо-пухового полуфабриката.
488. Хлопчатобумажная вата должна быть изготовлена в соответствии с требованиями настоящего стандарта по технологическому режиму, утвержденному в установленном порядке.
489. Каждая кипа ваты должна иметь маркировку цветной несмываемой краской или ярлык с указанием:
1) наименования предприятия-изготовителя или его товарного знака;
2) вида ваты;
3) массы кипы нетто (кг.);
4) номера партии;
5) обозначения настоящего стандарта.
490. Изделия в упакованном виде должны храниться в крытых, сухих, вентилируемых складских помещениях на поддонах или стеллажах в соответствии с Правилами пожарной безопасности в условиях, предотвращающих воздействие атмосферных осадков и почвенной влаги.
491. Изделия не допускается хранить совместно с веществами, обладающими специфическим запахом.
492. Мешки или кипы должны лежать на стеллажах, рейках.

Параграф 2. Одеяло
(ГОСТ 9382)

493. Одеяло – настоящий стандарт распространяется на чистошерстяные и полушерстяные одеяла бытового назначения.
494. Стандарт не распространяется на одеяла военного ассортимента. Нормированная влажность чистошерстяных одеял должна быть 13%.
495. Одеяла должны храниться в сухом, проветриваемом помещении в соответствии с Правилами пожарной безопасности в условиях, предотвращающих загрязнение, механические повреждения и действие солнечных лучей.
496. Одеяла следует располагать на подтоварнике и стеллажах на расстоянии от пола не менее 20 м.

Параграф 3. Подушка
(ГОСТ 5679)

497. Подушка – настоящий стандарт распространяется на хлопчатобумажную одежную и мебельную вату, применяемую в изделиях производственно-бытового назначения и изделия для военнослужащих, выработанные с наполнителем из перо-пухового полуфабриката.
498. Хлопчатобумажная вата должна быть изготовлена в соответствии с требованиями настоящего стандарта по технологическому режиму, утвержденному в установленном порядке.
499. Каждая кипа ваты должна иметь маркировку цветной несмываемой краской или ярлык с указанием:
1) наименование предприятия-изготовителя или его товарного знака;
2) вида ваты;
3) массы кипы нетто (кг.);
4) номера партии;
5) обозначения настоящего стандарта.
500. Изделия в упакованном виде должны храниться в крытых, сухих, вентилируемых складских помещениях на поддонах или стеллажах в соответствии с Правилами пожарной безопасности в условиях, предотвращающих воздействие атмосферных осадков и почвенной влаги.
501. Изделия не допускается хранить совместно с веществами, обладающими специфическим запахом.
502. Мешки или кипы должны лежать на стеллажах, рейках.
503. Гарантийный срок хранения – 1 год со дня изготовления.

Параграф 4. Наволочка
(ГОСТ 1013)

504. Наволочка – настоящий стандарт распространяется на все виды готовых швейных изделий (постельное белье).
505. Наволочка – постельное белье в виде чехла с застежкой или клапаном с одной стороны, надеваемое на подушку (верхняя наволочка) или наперники (нижняя наволочка) или на тюфяк.
506. Изделия должны храниться в крытых складских помещениях и быть защищены от прямого попадания солнечных лучей и атмосферных воздействий.
507. Изделия, транспортируемые в подвешенном или сложенном виде, должны храниться до реализации в подвешенном виде, транспортируемые в потребительской таре или связанными пачками, в бумаге или без нее, - на стеллажах.
508. Расстояние от пола до нижней части полки стеллажа должно быть не менее 0,2 м, от внутренних стен до изделий – не менее 0,2 м, от отопительных приборов до изделий – не менее 1 м, между стеллажами – не менее 0,7м.
509. Для маркирования готовых изделий должны применяться:
1) товарный ярлык;
2) лента с изображением товарного знака;
3) клеймо;
4) контрольная лента.

Параграф 5. Простыня
(ГОСТ 1013)

510. Простыня – настоящий стандарт распространяется на все виды готовых швейных изделий.
511. Простыня – постельное белье прямоугольной формы или в виде чехла для покрытия спального места.
512. Изделия должны храниться в крытых складских помещениях и быть защищены от прямого попадания солнечных лучей и атмосферных воздействий.
513. Изделия, транспортируемые в подвешенном или сложенном виде, должны храниться до реализации в подвешенном виде, транспортируемые в потребительской таре или связанными пачками, в бумаге или без нее, - на стеллажах.
514. Расстояние от пола до нижней части полки стеллажа должно быть не менее 0,2 м, от внутренних стен до изделий – не менее 0,2 м, от отопительных приборов до изделий – не менее 1 м, между стеллажами – не менее 0,7 м.
515. Для маркирования готовых изделий должны применяться:
1) товарный ярлык;
2) лента с изображением товарного знака;
3) клеймо;
4) контрольная лента.

Параграф 6. Кровать металлическая складная
(ГОСТ 2056)

516. Кровать металлическая складная – настоящий стандарт распространяется на армейскую разборную кровать, предназначенную для размещения военнослужащих в стационарных и временных помещениях, а также в грузовых крытых железнодорожных вагонах.
517. Каждая кровать должна иметь маркировку, выполненную рельефной штамповкой и содержащую: наименование предприятия-изготовителя или его товарный знак на продольном прогоне рамы, две последние цифры года изготовления на спинках и несмываемой краской штамп технического контроля на продольном прогоне рамы.
518. Упаковка спинок кровати должна производиться оберточной бумагой. Бумагу закрепляют увязочным шпагатом.
519. Каждая партия кроватей должна сопровождаться документом о качестве с указанием:
1) наименования предприятия-изготовителя и его товарного знака;
2) наименования и количества изделий в партии;
3) дата выдачи документа и его номера;
4) штампа отдела технического контроля;
5) обозначения настоящего стандарта.
520. Кровати должны храниться в сухих закрытых помещениях с относительной влажностью воздуха не более 75%, в которых хранение кислот и других химически активных веществ не допускается. Условия хранения должны соответствовать группе хранения по ГОСТ 15150.

11. Одежда

Параграф 1. Куртка теплая
(ГОСТ 24912)

521. Куртка теплая – настоящий стандарт распространяется на зимние костюмы, состоящие из куртки и брюк, предназначенные в качестве спецодежды.
522. Костюмы в зависимости от назначения должны изготовляться двух типов:
А – на подкладке со съемной утепляющей подкладкой;
Б – без подкладки.
523. По согласованию с заказчиком допускается применять другие материалы.
524. Костюмы должны храниться в закрытых проветриваемых помещениях на расстоянии не менее 1 м от отопительных приборов.

Параграф 2. Брюки утепленные
(ГОСТ 24912)

525. Брюки утепленные – настоящий стандарт распространяется на зимние костюмы, состоящие из куртки и брюк, предназначенные в качестве спецодежды.
526. Костюмы в зависимости от назначения должны изготовляться двух типов:
А – на подкладке со съемной утепляющей подкладкой;
Б – без подкладки.
527. По согласованию с заказчиком допускается применять другие материалы.
528. Костюмы должны храниться в закрытых проветриваемых помещениях на расстоянии не менее 1 м от отопительных приборов.

Параграф 3. Рукавицы меховые
(ГОСТ 26577)

529. Рукавицы меховые – настоящий стандарт распространяется на перчатки и рукавицы на меховой подкладке, а также скрой меховой подкладки рукавиц для военнослужащих.
530. По требованию заказчика допускается применять другие материалы по качеству.
531. Перчатки и рукавицы принимают партиями.
532. За партию принимают совокупность единиц продукции, изготовленной за определенный период времени по одной технологии производства, оформленной одним документом о качестве.
533. Проверка качества рукавиц заказчиком осуществляется выборочно.
534. Объем выборки составляет 10% от партии.
535. При проверке качества перчаток заказчиком осуществляется сплошной контроль.
536. Приемка и контроль качества перчаток и рукавиц представителем заказчика должны производиться в присутствии представителя поставщика.
537. На отобранных изделиях заказчик проверяет соответствие образцу-эталону по внешнему виду, применяемым материалам, правильность выполнения технологических операций, упаковки и маркировки.
538. Коробки с перчатками и пачками рукавиц укладывают в фанерные ящики по ГОСТ 10350-81. Ящик выстлан парафинированной бумагой по ГОСТ 9569-79. В ящик вкладывается нафталин по ГОСТ 16106-82 в количестве 60-80г, упакованный в пакетики из бумаги по ГОСТ 24370-80.
539. Рукавицы должны храниться в закрытых проветриваемых помещениях.

Параграф 4. Сапоги кирзовые
(ГОСТ 19137)

540. Сапоги кирзовые – настоящий стандарт распространяется на обувь из юфти для военнослужащих рядового и офицерского состава армии и флота, курсантов и воспитанников суворовских училищ и на комплекты обувного кроя для изготовления обуви.
541. Обувь должна изготовляться в соответствии с требованиями настоящего стандарта по технологии и образцам-эталонам, утвержденным в установленном порядке.
542. Фасоны колодок, лекала и образцы согласовывают между изготовителем и потребителем.
543. Обувь должна изготовляться следующих видов: сапоги, полусапоги, ботинки гвоздевого, гвоздеклеевого и литьевого метода крепления.
Допускается по требованию потребителя изготовление обуви других видов и способов крепления в соответствии с утвержденными образцами.
Также, допускается по требованию потребителя изготовлять обувь других размеров и полнот, обувь особо широкой полноты и обувь литьевого метода крепления средней полноты.
544. Каждая пара обуви подвергается проверке по внешнему виду (моделям, фасонам колодки и каблука, согласованным с потребителем, материалам верха обуви, отделке верха и низа обуви, маркировке), с учетом требований настоящего стандарта.
545. Обувь и комплекты деталей обуви должны храниться в складских помещениях при температуре не ниже плюс 14^оС и не выше плюс 25^оС и относительной влажности воздуха 50-80%.
Допускается хранение обуви в сухих неотапливаемых помещениях при влажности не более 80%.
546. Обувь и комплекты деталей верха и низа хранят на стеллажах или деревянных настилах штабелями высотой 1,5м (в картонных коробках), 4,5м (в ящиках из гофрированного картона), 5,0м (в деревянных ящиках).

12. Посуда
(миска большая, миска малая, кружка, ложка, бачок столовый,
чайник столовый, половник, бачок наплиточный)
(ГОСТ 17151, ГОСТ Р 51016)

547. Посуда храниться в сухих чистых крытых помещениях. Хранение посуды в помещениях с наличием в них щелочей, кислот и пылящих веществ запрещается.
548. Стандарт не распространяется на посуду со встроенными электрическими нагревателями.
549. Каждое полированное, плакированное изделие, изделия с электрохимическими (кроме анодированных подносов, блюд, хлебниц), эмалевыми покрытиями, декорированные, а также травленные, крацованные и шлифованные чайники и кофейники завертывают в бумагу по нормативно-технической документации или полиэтиленовую пленку по ГОСТ 10354 и укладывают в отдельную коробку из картона по ГОСТ 7933 или гофрированного картона по ГОСТ 7376. Допускается изделие с наружным силикатным эмалевым покрытием укладывать в отдельную коробку без завертывания в бумагу или полиэтиленовую пленку, эмалированные изделия с противопригорающим покрытием, изделия, плакированные нержавеющей сталью, имеющие боковые конические поверхности и поставляемые без крышек и арматуры, упаковывать в стопы не более 20шт. в стопе. Каждое изделие в стопе завертывают в бумагу по нормативно-технической документации, стопу завертывают в два слоя плотной оберточной бумаги марок А, В по ГОСТ 8273. Стопы укладывают в ящик, свободные места уплотняют бумагой.
Допускается упаковка изделий в пакеты из полиэтиленовой пленки с последующей укладкой в ящики или контейнеры с перегородками.
550. По согласованию с потребителем допускается применение других упаковочных материалов, обеспечивающих сохранность изделий при транспортировании и хранении.
551. При упаковывании между крышкой и корпусом изделия должна быть проложена бумага или полиэтиленовая пленка, за исключением изделий, крышки которых имеют резиновые прокладки.
Допускается по согласованию с потребителем при наличии у посуды разборных ручек упаковка изделий в разобранном виде. Ручки и крепежные детали дополнительно завертывают в бумагу или полиэтиленовую пленку и вкладывают внутрь изделия.
Допускается увязывать коробки в связки, удобные для переноски, массой не более 15 кг.
552. Анодированные подносы, блюда, хлебницы укладывают в стопы не более 25 шт., перекладывают бумагой по ГОСТ 8273. Стопу обертывают в два слоя бумаги и обвязывают шпагатом по ГОСТ 17308.
553. Травленные, крацованные и шлифованные (кроме чайников, котлов и кофейников) изделия укладывают в стопы не более 10 шт., корпус одного изделия с крышкой ставится на завернутую в бумагу крышку другого изделия.
554. Изделия без крышек устанавливают одно изделие в другое с прокладкой между ними бумаги по ГОСТ 8273.
555. Ручки из пластмассы и дерева у бидонов, котелков судков и ведер заворачивают бумагой.
556. Стопу завертывают в два слоя бумаги по ГОСТ 8273 или другой нормативно-технической документации и обвязывают шпагатом по ГОСТ 17308 или другой нормативно-технической документации.
По согласованию с потребителем допускается применение других упаковочных и обвязочных материалов, обеспечивающих сохранность изделий при транспортировании и хранении.
557. Крышку котла заворачивают одним слоем бумаги по ГОСТ 8273, вкладывают в котел и привязывают к ручкам корпуса котла шпагатом по ГОСТ 17308.
Ручки котла не заворачивают бумагой.
Допускается упаковка котлов стопами без обертывания стопы бумагой.
При поставке котлов на экспорт корпус и крышку котла завертывают отдельно в бумагу или другой нормативно-технической документации.
558. В каждые ящик и стопу вложен или наклеен снаружи упаковочный лист с указанием:
1) наименования и товарного знака предприятия-изготовителя или товарного знака;
2) наименования изделия и артикула;
3) обозначения настоящего стандарта;
4) количества изделий;
5) месяца и года изготовления;
6) клейма отдела технического контроля.

Параграф 1. Ведро на 10-12 литров
(ГОСТ 20558)

559. Ведро на 10-12 литров – настоящий стандарт распространяется на посудо-хозяйственные изделия (далее – ведро) из тонколистовой горячеоцинкованной стали, изготовляемые для нужд народного хозяйства и для экспорта.
560. Ведро применяется для хранения и переноски различных непищевых продуктов: песка, опилок, цемента, воды для полива и прочих нужд. Оснащено металлической рукояткой для удобной переноски и подвешивания. Конструкция прочная, выполнена из оцинкованной стали, устойчивой к коррозии.
561. Ведра из оцинкованной стали представляют собой удобный хозяйственный инвентарь для хранения и переноски воды, непищевых продуктов, строительных материалов. Их также очень удобно использовать для влажной уборки – такие ведра выдерживают агрессивное воздействие любых моющих средств. Ацинковое покрытие, используемое для производства стали, позволяет использовать их при работе с влагой, при этом срок службы нисколько не страдает. Ведра изготавливаются из листовой оцинкованной стали холодного проката (08 КП, 08 ПС и 08 Ю) толщиной 0,4-0,6 мм.
562. Производство осуществляется сшивным методом – каждое оцинкованное ведро имеет два шва. Герметизация швов производится посредством нанесения специальной уплотнительной пасты на кромки непосредственно перед сшивкой.
563. При этом ручка, как и само ведро, производится из оцинкованной стальной проволоки, а ушки – из оцинкованной стали большей толщины. Для производства ведер используется качественная листовая сталь, а некондиционная сталь большей толщины применяется для изготовления технических ведер. Такие ведра, как правило, имеют ручки из неоцинкованной стали и успешно применяются в строительных работах, при этом обладая более высокими показателями долговечности и прочности чем простые неоцинкованные ведра.
564. Как правило, ведра из оцинкованной стали производятся объемами 10, 12 и 15 л. При соблюдении норм производства и применении качественного сырья, оцинкованные ведра отлично служат в течение 5 лет.
565. Ведро храниться в сухих чистых крытых помещениях. Хранение посуды в помещениях с наличием в них щелочей, кислот и пылящих веществ запрещается.

Параграф 2. Емкость для воды

566. Емкость для воды – емкости полиэтиленовые открытые и закрытые и их элементы, предназначенные для использования в местах временного хранения питьевой и технической воды, бытовых стоков, а также для транспортирования и хранения пищевых и непищевых жидких, жидкотекучих и сыпучих материалов, для которых пригодно применение полиэтилена по химической стойкости изготовленных методом ротационного формования.
567. Емкости не предназначены для работы под давлением.
568. Крышка должна обеспечивать плотное запирание емкости и не пропускать воду. Поверхность емкости должна быть гладкой, без пузырей, сквозных отверстий, трещин и сколов.
569. Рельеф бывает четким, без смещений. Изделие должно хорошо отмываться от загрязнений. Стандартные цвета пластиковых емкостей белый и синий. Для питьевой воды используются пластиковые емкости синего и белого цвета.
570. Внешний вид, качество поверхности и цвет емкостей должны соответствовать образцам-эталонам, согласованным и утвержденным в установленном порядке.
571. Емкости хранят в сухом проветриваемом помещении на расстоянии не менее 1м от отопительных приборов для отапливаемых складов. Не допускается хранить изделия совместно с органическими растворителями и веществами их содержащими.

13. Электрические принадлежности и средства связи

Параграф 1. Кабель электрический
(ГОСТ 18690)

572. Кабель электрический – настоящий стандарт распространяется на кабели, провода, шнуры, проволоку, катанку, подкат и кабельную арматуру (в дальнейшем именуемые изделия).
573. Стандарт устанавливает требования к маркировке, упаковке, транспортированию и хранению изделий, изготовляемых для нужд народного хозяйства и для поставки на экспорт.
574. Условия хранения и сроки сохраняемости изделий устанавливают в нормативно-технической документации на изделие.
575. При хранении барабаны не должны лежать на щеке.
Допускается хранение барабанов с изделиями, кроме изделий с волокнистой, эмалевой изоляцией и изоляцией из других влагопоглащающих материалов на открытых специально оборудованных площадках и для комплектации кабелей связи на строительных кабельных площадках в течение срока, не превышающего 6 месяцев.
Изделия должны храниться в потребительской таре предприятия-изготовителя или в бухтах.
577. Изделия с волокнистой, эмалевой изоляцией и изоляцией из других влагопоглащающих материалов должны храниться только в закрытых помещениях.
578. Концы кабелей при хранении защищают от попадания влаги.
579. При хранении изделия защищают от механических воздействий, паров кислот, щелочей и других агрессивных сред, вредно действующих на тару и изделие, а также от солнечных лучей, атмосферных осадков и пыли.
580. Срок хранения изделий и, при необходимости, дополнительные условия хранения устанавливают в нормативно-технической документации на изделие.
581. При распаковывании катушки устанавливают на стеллажах, при этом каждый ряд установленных на щеку катушки переложены листом ровной фанеры или картона.
582. Обертку с катушек и бухт следует снимать только перед использованием изделия.
583. Хранить катушки и бухты с изделием без обертки не допускается (за исключением случаев, где она не предусмотрена).
584. Хранение бухт навалом не допускается.

Параграф 2. Фонарь электрический
(ГОСТ 4677)

585. Фонарь электрический – настоящий стандарт распространяется на электрические фонари культурно-бытового и хозяйственного назначения с лампами накаливания и с источниками тока в виде сухих электрохимических элементов или аккумуляторов, напряжением не более 42В постоянного тока, предназначенные в качестве переносного светового прибора местного освещения и (или) светосигнального устройства индивидуального пользования, изготовляемые для нужд народного хозяйства и для поставки на экспорт.
586. Фонари классифицируют и обозначают по следующим признакам:
1) по виду источника тока;
2) по степени защиты от попадания воды;
3) по конструктивному исполнению;
4) по способу крепления или переноски.
587. Упаковка по функциональному назначению в части защиты от внешних воздействующих факторов подразделяется на внутреннюю упаковку, транспортную тару и средства амортизации и крепления изделий в таре и других средствах упаковки.
588. Внутренняя упаковка предназначается для сохранения примененных средств консервации, ограничения или предотвращения воздействия ряда климатических факторов; отдельные элементы этой упаковки могут быть предназначены для защиты других ее элементов или изделия от механических повреждений.
589. Транспортная тара предназначается для защиты изделия и внутренней упаковки от воздействия механических и климатических факторов и для обеспечения удобства погрузочно-разгрузочных работ, транспортирования, складирования, а также крепления к транспортным средствам. Функции транспортной тары могут выполнять грузовые контейнеры, при этом применение последних для складирования (в том числе сроки складирования) должно быть согласовано между пользователем и владельцем контейнера.
590. Средства амортизации предназначаются для защиты изделий от ударных и вибрационных перегрузок.
591. Средства крепления предназначаются для исключения повреждений изделий и упаковки вследствие недопустимых перемещений изделий внутри упаковки, не обусловленных средствами амортизации.
592. Условия хранения при больших сроках сохраняемости устанавливают для конкретных изделий по соглашению между заказчиком и изготовителем.
593. Техническое обслуживание изделий в объеме, установленном эксплуатационной документацией по ГОСТ 2.601-68 для периода хранения до ввода в эксплуатацию, должно включать внешний осмотр упаковки и (или) консервации и проверку силикагеля-индикатора, проводимые ежегодно и при перемене мест хранения.
594. Фонарь электрический храниться в сухих чистых крытых помещениях. Хранение в помещениях с наличием в них щелочей, кислот и пылящих веществ запрещается.

Параграф 3. Электрический патрон
(ГОСТ 2746)

595. Электрический патрон - настоящий стандарт распространяется на патроны с резьбой Эдисона Е14, Е27 и Е40, предназначенные для фиксации и присоединения электрических ламп и ламп-светильников к электрической сети.
596. Стандарт распространяется на патроны с выключателем, предназначенные для присоединения только к сети переменного тока напряжением не более 250В.
597. Стандарт распространяется также на патроны с резьбой Эдисона Е10 для внутренней и наружной установки, предназначенные для присоединения к электрической сети последовательно соединенных ламп, нормированное напряжение на каждой из которых не более 60В.
598. Также стандарт распространяется на оболочки патронов иного вида, чем резьбовые предназначенные для присоединения к электрической сети последовательно соединенных ламп.
599. Упаковку, внутреннюю упаковку и транспортную тару должны выбирать по ГОСТ 23216 и указывать в ТУ на конкретные типы или группы патронов.
600. На транспортной таре должна быть нанесена маркировка по ГОСТ 14192, содержащая основные, дополнительные, информационные надписи и манипуляционные знаки: «Осторожно хрупкое!», «Верх, не кантовать!», «Боится сырости», а также указан способ складирования по ГОСТ 17677. Допускается не указывать способ складирования, если в качестве транспортной тары используются контейнеры.
601. Электрический патрон храниться в сухих чистых крытых помещениях. Хранение в помещениях с наличием в них щелочей, кислот и пылящих веществ запрещается.

Параграф 4. Электрическая розетка
(ГОСТ 51322.1)

602. Электрическая розетка – часть соединителя, имеющая контакты для соединения со штырями вилки и контактные зажимы для присоединения кабеля, шнура или провода.
603. Стандартизация этих требований будет способствовать повышению безопасности эксплуатации потребителем.
604. Настоящий стандарт распространяется на вилки и розетки как стационарные, так и переносные бытового и аналогичного назначения, предназначенные для присоединения электрических приемников с номинальным напряжением св. 50 В, но не выше 440 В и номинальными токами не более 32 А к электрической сети переменного тока при внутренней и наружной установке в зданиях.
605. Номинальный ток для розеток с безвинтовыми контактными зажимами ограничен максимально до 16 А.
606. Стандарт устанавливает только общие требования к монтажным коробкам для скрытой установки розеток, которые необходимы для их испытания.
607. Изделия предназначаются для эксплуатации, хранения и транспортирования в диапазоне от верхнего до нижнего значения этих климатических факторов, при этом дополнительно к диапазонам климатических факторов, в пределах которых при эксплуатации обеспечивается работоспособность изделий, могут быть установлены один или несколько более узких диапазонов климатических факторов, в пределах которых обеспечивается более узкий диапазон отклонений параметров (например, более высокая точность регулирования или измерений).
608. В пределах этих диапазонов может быть также установлено несколько значений одного и того же фактора при установлении требований в отношении различных этапов эксплуатации или отдельных технических характеристик, например, несколько значений верхней и (или) эффективной температуры при различных ресурсах или сроках службы.
609. В необходимых случаях в стандартах или технических условиях должны указываться допустимые в процессе эксплуатации отклонения параметров от их первоначальных значений.
610. Электрическая розетка храниться в сухих чистых крытых помещениях. Хранение в помещениях с наличием в них щелочей, кислот и пылящих веществ запрещается.

Параграф 5. Электрический выключатель
(ГОСТ 7397.2)

611. Электрический выключатель – настоящий стандарт распространяется на установочные выключатели (далее - выключатели), предназначенные для включения электрических звонков постоянного и переменного тока на номинальное напряжение не выше 250 В и номинальную силу тока не более 4 А. Выключатели устанавливают на открытом воздухе, под навесом, в жилых, общественных и подобных им помещениях.
612. Стандарт устанавливает требования к выключателям, поставляемым для нужд народного хозяйства и экспорта.
613. Выключатель для открытой установки – выключатель, предназначенный для установки на открытых поверхностях при открытой или скрытой проводках электрических сетей.
614. Выключатели упаковывают в групповую тару, которая является внутренней упаковкой для n-го числа выключателей.
615. Упаковка навалом не допускается.
616. Выключатели, поставляемые вместе с электрическим звонком, упаковывают в одну тару со звонком.
617. Средства и способ пакетирования, масса и габаритные размеры транспортных пакетов указывают в конструкторской документации на выключатель конкретного типа.
618. Электрический выключатель хранится в сухих чистых крытых помещениях. Хранение в помещениях с наличием в них щелочей, кислот и пылящих веществ запрещается.

Параграф 6. Электрическая лампочка
(ГОСТ 28712)

619. Электрическая лампочка – настоящий стандарт устанавливает требования безопасности и взаимозаменяемости для ламп накаливания бытового и аналогичного общего освещения, имеющих:
грушевидную, грибовидную, свечеобразную, шаровую или другие формы колбы, если лампы предназначены для тех же целей, что и лампы с вышеуказанными колбами; номинальную мощность до 200 Вт включительно;
номинальное напряжение от 50 до 250 В включительно; цоколи: В 15d, В 22d, E14 и Е27; покрытия: разные.
620. Настоящий стандарт также устанавливает метод, который должен применить изготовитель, чтобы показать соответствие ламп требованиям настоящего стандарта на основании оценки всей продукции и на основе протоколов испытаний готовой продукции. Приводится также методика испытаний отдельной партии, которую можно использовать для ограниченной оценки партии.
621. На лампе прочно и отчетливо наносят следующие обозначения:
1) наименование или товарный знак предприятия-изготовителя;
2) номинальное напряжение или диапазон напряжений в вольтах;
3) номинальная мощность в ваттах.
622. На лампах диаметром колбы 40 мм и более и мощностью 14 Вт и менее допускается обозначение мощности не наносить.
623. Соответствие маркировки должно быть проверено следующим образом:
1) наличие и отчетливость маркировки - внешним осмотром;
2) прочность маркировки на неиспользованных лампах проверяется путем протирания ее вручную в течение 15 с мягкой тканью, увлажненной водой.
624. После испытания маркировка должна оставаться разборчивой.
625. Лампы должны быть безопасны для потребителя и окружающей среды при использовании их в нормальных условиях.
626. Электрическая лампочка храниться в сухих чистых крытых помещениях. Хранение в помещениях с наличием в них щелочей, кислот и пылящих веществ запрещается.

Параграф 7. Кабель связи
(ГОСТ 18690)

627. Кабель связи – настоящий стандарт распространяется на кабели, провода, шнуры, проволоку, катанку, подкат и кабельную арматуру (в дальнейшем именуемые изделия).
628. Стандарт устанавливает требования к маркировке, упаковке, транспортированию и хранению изделий, изготовляемых для нужд народного хозяйства и для поставки на экспорт.
629. Условия хранения и сроки сохранности изделий устанавливают в нормативно-технической документации на изделие.
630. При хранении барабаны не должны лежать на щеке.
631. Допускается хранение барабанов с изделиями, кроме изделий с волокнистой, эмалевой изоляцией и изоляцией из других влагопоглащающих материалов на открытых специально оборудованных площадках и для комплектации кабелей связи на строительных кабельных площадках в течение срока, не превышающего 6 месяцев.
632. Изделия должны храниться в потребительской таре предприятия-изготовителя или в бухтах.
633. Изделия с волокнистой, эмалевой изоляцией и изоляцией из других влагопоглащающих материалов должны храниться только в закрытых помещениях.
634. Концы кабелей при хранении должны быть защищены от попадания влаги.
635. При хранении изделия защищают от механических воздействий, паров кислот, щелочей и других агрессивных сред, вредно действующих на тару и изделие, а также от солнечных лучей, атмосферных осадков и пыли.
636. Срок хранения изделий и, при необходимости, дополнительные условия хранения устанавливают в нормативно-технической документации на изделие.
637. При распаковывании катушки устанавливают на стеллажах, при этом каждый ряд установленных на щеку катушек переложен листом ровной фанеры или картона.
638. Обертку с катушек и бухт следует снимать только перед использованием изделия.
639. Хранить катушки и бухты с изделием без обертки не допускается (за исключением случаев, где она не предусмотрена).
640. Хранение бухт навалом не допускается.
641. Срок хранения кабелей на открытых площадках – не более двух лет, под навесом – не более пяти лет, в закрытых помещениях – не более десяти лет.

Параграф 8. Кабель силовой
(ГОСТ 16442, ГОСТ 6323)

642. Кабель силовой – настоящий стандарт распространяется на силовые кабели с алюминиевыми или медными жилами, с пластмассовой изоляцией, в пластмассовой или алюминиевой оболочке, с защитными покровами или без них, предназначенные для передачи и распределения электрической энергии в стационарных установках на номинальное переменное напряжение 0,66; 1; 3 и 6 кВ частоты 50 Гц.
643. Условия хранения кабелей должны соответствовать группе ОЖЗ по ГОСТ 15150. Допускается хранение кабелей на барабанах в обшитом виде на открытых площадках.
644. Условия хранения и сроки сохранности изделий устанавливают в нормативно-технической документации на изделие.
645. При хранении барабаны не должны лежать на щеке.
646. Допускается хранение барабанов с изделиями (кроме изделий с волокнистой, эмалевой изоляцией и изоляцией из других влагопоглощающих материалов на открытых специально оборудованных площадках и для комплектации кабелей связи на строительных кабельных площадках в течение срока, не превышающего 6 месяцев).
647. Изделия должны храниться в потребительской таре предприятия-изготовителя или в бухтах.
648. Изделия с волокнистой, эмалевой изоляцией и изоляцией из других влагопоглощающих материалов должны храниться только в закрытых помещениях.
649. Концы кабелей при хранении защищают от попадания влаги.
650. При хранении изделия защищают от механических воздействий, паров кислот, щелочей и других сред, вредно воздействующих на тару и изделие, а также от солнечных лучей, атмосферных осадков и пыли.
651. Срок хранения изделий и, при необходимости, дополнительные условия хранения установлены в нормативно-технической документации на изделие.
652. При распаковке катушки устанавливают на стеллажах, при этом каждый ряд установленных на щеку катушек переложен листом ровной фанеры или картона.
653. Обертку с катушек и бухт стоит снимать только перед использованием изделия.
654. Хранить катушки и бухты с изделием без обертки не допускается (за исключением случаев, где она предусмотрена).
655. Хранение бухт навалом не допускается.
656. Срок хранения кабелей на открытых площадках – не более двух лет, под навесом – не более пяти лет, в закрытых помещениях – не более десяти лет.

Параграф 9. Кабель шланговый
(ГОСТ 18690)

657. Кабель шланговый – настоящий стандарт распространяется на кабели, провода, шнуры, проволоку, катанку, подкат и кабельную арматуру (в дальнейшем именуемые изделия).
658. Стандарт устанавливает требования к маркировке, упаковке, транспортированию и хранению изделий, изготовляемых для нужд народного хозяйства и для поставки на экспорт.
659. Условия хранения и сроки сохраняемости изделий устанавливают в нормативно-технической документации на изделие.
660. При хранении барабаны не должны лежать на щеке.
661. Допускается хранение барабанов с изделиями, кроме изделий с волокнистой, эмалевой изоляцией и изоляцией из других влагопоглащающих материалов на открытых специально оборудованных площадках и для комплектации кабелей связи на строительных кабельных площадках в течение срока, не превышающего 6 месяцев.
662. Изделия должны храниться в потребительской таре предприятия-изготовителя или в бухтах.
663. Изделия с волокнистой, эмалевой изоляцией и изоляцией из других влагопоглащающих материалов должны храниться только в закрытых помещениях.
664. Концы кабелей при хранении защищают от попадания влаги.
665. При хранении изделия должны быть защищены от механических воздействий, паров кислот, щелочей и других агрессивных сред, вредно действующих на тару и изделие, а также от солнечных лучей, атмосферных осадков и пыли.
666. Срок хранения изделий и, при необходимости, дополнительные условия хранения должны быть установлены в нормативно-технической документации на изделие.
667. При распаковывании катушки должны быть установлены на стеллажах, при этом каждый ряд установленных на щеку катушек переложен листом ровной фанеры или картона.
668. Обертку с катушек и бухт следует снимать только перед использованием изделия.
669. Хранить катушки и бухты с изделием без обертки не допускается (за исключением случаев, где она не предусмотрена).
670. Хранение бухт навалом не допускается.
671. Срок хранения кабелей на открытых площадках – не более двух лет, под навесом – не более пяти лет, в закрытых помещениях – не более десяти лет.

Параграф 10. Провод осветительный
(ГОСТ 6323, ГОСТ 26445)

672. Провод осветительный – настоящий стандарт распространяется на провода с медными и алюминиевыми или алюминиевыми плакированными медью жилами с изоляцией из поливинилхлоридного пластиката, применяемые для электрических установок при стационарной прокладке в осветительных и силовых сетях, а также для монтажа электрооборудования, машин, механизмов и станков на номинальное напряжение до 450 В (для сетей до 450/750 В) частотой до 400 Гц или постоянное напряжение до 1000 В.
673. Провода должны иметь обозначение предприятия-изготовителя, которое должно быть выполнено в виде непрерывной маркировки условного кода изготовителя и марки провода.
Маркировка может быть напечатана, нанесена рельефно или выштампована на поверхности провода.
674. На ярлыке, прикрепленному к барабану, или щеке барабана должны быть указаны число отрезков и их длина через знак плюс от верхнего до нижнего слоев в метрах.
675. Провода должны быть намотаны в бухты или на деревянные барабаны. Допускаются в бухте не более трех отрезков провода и намотка на барабаны более трех отрезков провода.
676. Бухты проводов должны быть обернуты упаковочным материалом или уложены в мешки или ящики, или в специализированные контейнеры для прямых поставок потребителю, обеспечивающие сохранность проводов от механических повреждений при транспортировании.
677. Провод осветительный хранится в сухих чистых крытых помещениях.

Параграф 11. Провод высоковольтный
(ГОСТ 26445 ГОСТ 18690)

678. Провод высоковольтный – настоящий стандарт распространяется на силовые изолированные провода, предназначенные для прокладки в электрических установках, в осветительных сетях, для монтажа электрооборудования машин, механизмов, станков, приборов, а также для обогрева воздуха, почвы, зданий и других сооружений на номинальное переменное напряжение до 6000 В частоты до 100 кГц на постоянное напряжение до 4000 В.
679. Настоящий стандарт устанавливает требования к силовым изолированным проводам, изготовляемым для нужд народного хозяйства и для поставки на экспорт.
680. Показатели технического уровня, установленные настоящим стандартом, предусмотрены для высшей категории качества.
681. Маркировка проводов должна соответствовать требованиям ГОСТ 18690 и настоящего стандарта.
682. На ярлыке, прикрепленном к бухте, или барабане должны быть указаны:
1) товарный знак предприятия-изготовителя;
2) условное обозначение провода;
3) длина провода в метрах;
4) масса брутто (для барабанов) в килограммах;
5) дата изготовления (год, месяц);
6) обозначение стандарта или технических условий на провода конкретных марок;
7) штамп технического контроля.
683. Упаковка проводов для условий транспортирования и хранения, указанных в настоящем стандарте, должна соответствовать ГОСТ 18690 и стандартам или техническим условиям на конкретные провода.
684. Провод осветительный хранится в сухих чистых крытых помещениях.

Параграф 12. Телефонный аппарат полевой

685. Аппарат телефонный полевой аналоговый ТА-01 предназначен для обеспечения телефонной связи в составе абонентских сетей автоматических коммутационных систем, полевых систем связи, в том числе сетей автоматической телефонной связи общего пользования, ручных коммутационных систем, непосредственно без участия коммутационных систем и ведения переговоров по радиостанции при ее использовании в качестве оконечного устройства средств радиосвязи.
686. Телефонный аппарат предусматривает эксплуатацию в полевых условиях при непосредственном влиянии внешней среды, а также установку и эксплуатацию на стационарных и подвижных объектах.
687. Телефонный аппарат может эксплуатироваться в климатических условиях:
1) при температуре окружающей среды от 238 до 323 К (от минус 35^о до плюс 50 ^оС);
2) относительной влажности не больше 98 % при температуре 298 К (25 ^оС);
3) атмосферном давлении от 60 кПа до 113 кПа (от 450 мм рт. ст. до 850 мм рт. ст.).
688. Масса телефонного аппарата:
1) с сухими элементами электропитания – не больше 3,0 кг;
2) без сухих элементов электропитания - не больше 2,2 кг.
689. Габаритные размеры телефонного аппарата не больше:
1) длина – 200 мм;
2) ширина – 280 мм;
3) высота – 100 мм.
690. Технические характеристики телефонного аппарата.
Телефонный аппарат позволяет подключаться к сети телефонной связи общего пользования, отвечает требованиям действующих нормативных документов. Схема подключения – двухпроводная. Телефонный аппарат обеспечивает подключения к автоматическим коммутационным системам по двухпроводной линии в режиме с импульсным и частотным набором номера. Средняя наработка на отказ - не меньше 10000 ч. Срок эксплуатации – не меньше 20 лет. Исполнение корпуса - герметическое.
691. Хранение проводится в транспортной таре в отапливаемых или неотапливаемых складских помещениях на полках или стеллажах. Хранение непосредственно на грунте запрещается. В воздухе должны отсутствовать пары кислот и других агрессивных примесей.
692. Срок хранения телефонного аппарата в заводской упаковке в условиях неотапливаемых складских помещений – 15 лет.

Параграф 13. Гальваническая аккумуляторная батарея
(ГОСТ МЭК 61056-1, 61056-1-2002)

693. Гальваническая аккумуляторная батарея – стандарт распространяется на свинцово-кислотные аккумуляторы и батареи закрытого типа (далее - батареи), предназначенные для циклического применения, например в портативном оборудовании, инструментах, игрушках и др. Стандарт не распространяется на аккумуляторы и батареи типично стационарного применения (ГОСТ Р МЭК 896-1, раздел 7), а также для запуска двигателей внутреннего сгорания. Стандарт устанавливает общие требования и основные характеристики во взаимосвязи с соответствующими методами испытаний.
694. Батареи закрытого типа состоят из одного или более аккумуляторов.
695. Батареи должны быть снабжены предохранительными клапанами. Клапан не должен допускать проникновения газа (воздуха) в аккумулятор, но должен позволять выделяться газу из аккумулятора при определенном внутреннем давлении, которое не должно приводить к деформации или другому повреждению корпуса аккумулятора или батареи.
696. Батареи или аккумуляторы должны конструироваться таким образом, чтобы в них не требовалось добавлять воду или электролит.
Они должны быть пригодны к работе в любом положении (например, вверх дном) без просачивания электролита из клапана и/или уплотнения выводов. Они также должны быть устойчивы к хранению в течение года в перевернутом состоянии при температуре (20±5)^оС и максимальном значении относительной влажности 80% без утечки электролита.
697. Батареи должны быть устойчивыми к механическим напряжениям, вибрациям и ударным нагрузкам, имеющим место в обычных условиях транспортирования, обслуживания и использования.
698. На крышку батареи рядом с выводами должна быть нанесена маркировка полярности выводов: знаками плюс «+» и минус «-».
699. Гальваническая аккумуляторная батарея хранится в сухих чистых крытых помещениях. Хранение в помещениях с наличием в них щелочей, кислот и пылящих веществ запрещается.

Параграф 14. Палатки
(ГОСТ 25871)

700. Палатка – настоящий стандарт распространяется на кожгалантерейные, в том числе туристские изделия (спальные мешки, рюкзаки и палатки), и устанавливает требования к маркировке, упаковке, транспортированию и хранению изделий, изготовляемых для нужд народного хозяйства и экспорта.
701. Палатки должны храниться в вентилируемых складских помещениях на расстоянии не менее 1 м от отопительных и нагревательных приборов.
702. Не допускается прямое попадание солнеченых лучей на изделия, а также совместное хранение изделий с химически активными и пылящими веществами.
703. Температура воздуха в складских помещениях должна быть не ниже +10^оС и не выше +25^оС, относительная влажность воздуха 60-80%.
704. Для контроля температуры и относительной влажности воздуха складские помещения должны быть оснащены термометрами и психрометрами (или гигрометрами).
705. Упаковочная единица из искуственной кожи и пленки, транспортирующаяся при температуре ниже 0^оС, перед вскрытием должна быть выдержана в течение суток в помещении с температурой не ниже +10^оС.
706. Допускается в нормативно-технической документации на изделия устанавливать доподнительные требования к хранению.

14. Специальная и автомобильная техника

Параграф 1. Автогрейдер
(ГОСТ 11030)

707. Автогрейдер предназначен для выполнения земляных работ большого объема в тяжелых дорожных и метеорологических условиях, а также при очистке дорог от снега и льда. Требования к хранению автогрейдеров устанавливают в технических условиях на автогрейдеры конкретных моделей в соответствии с требованиями ГОСТ 27252 и ГОСТ 7751.
708. Подготовка автогрейдера к длительному хранению.
Автогрейдер необходимо вымыть, очистить от грязи, затем производится осмотр и при необходимости ремонт. Из системы охлаждения полностью сливается вся вода. С использованием карты смазки, производится заполнение емкостей и смазывание всего автогрейдера. Мосты автогрейдера (задние и передние) ставят на специальные козлы, чтобы колеса не соприкасались с опорной поверхностью. Электропроводку и резиновые детали данной техники насухо вытирают. На места, в которых детали автогрейдера не защищены краской, наносят обезвоженный технический вазелин – это делается, чтобы защитить их от коррозии. Части штоков гидроцилиндров, которые выступают, обматывают парафинированной бумагой и закрепляют шпагатом. Все эти действия делаются для того, чтобы после реконсервации автогрейдер сразу же был готов к работе и не требовал дополнительного обслуживания или ремонта. Реконсервация автогрейдеров должна происходить при плюсовой температуре.
709. Автогрейдер должен храниться в закрытых помещениях или под навесом. Допускается хранение на открытых оборудованных площадках при обязательном выполнении работ по консервации, герметизации и снятию составных частей, требующих складского хранения. Не допускается хранение автогрейдера и его составных частей в помещениях, содержащих (выделяющих) пыль, примеси агрессивных паров или газов.
710. Автогрейдер необходимо поставить на кратковременное хранение не позднее чем через 10 суток после окончания работ. Автогрейдер ставится на кратковременное хранение комплектно без снятия с него сборочных единиц и деталей. При подготовке к кратковременному хранению необходимо очистить автогрейдер от пыли, грязи и подтеков масла; провести консервацию двигателя в соответствии с указаниями инструкции по эксплуатации; плотно закрыть все отверстия и щели, через которые атмосферные осадки могут попасть во внутренние полости автогрейдера; открыть сливные краники для обеспечения свободного выхода охлаждающей жидкости из системы охлаждения и конденсата; отключить аккумуляторные батареи, уровень и плотность электролита должны быть доведены до нормы (в случаях хранения автогрейдера при низких температурах или свыше 1 месяца аккумуляторные батареи должны быть сняты и сданы на склад); нанести смазку ПВК ГОСТ 19537-87 на поверхности рабочих органов автогрейдера, штоки гидроцилиндров, шлицевые соединения, карданные передачи, поворотный круг, а также на внешние сопрягаемые механически обработанные поверхности; обернуть парафинированной бумагой и обвязать шпагатом сапуны на картерах и пробки заливных горловин; обернуть полиэтиленовой пленкой и обвязать шпагатом заборники воздухоочистителей; восстановить места повреждений окраски; закрыть и опломбировать капот и двери кабины; установить автогрейдер на подставки, между шинами и опорной поверхностью просвет 8 - 10 см.
711. Для длительного хранения автогрейдера необходимо:
1) выполнить требования кратковременного хранения, слить масло из всех емкостей и залить свежее масло с антикоррозийными присадками. Масло должно быть обезвожено нагревом до устранения пенообразования;
2) слить топливо из топливного бака, подвесить мешочек с силикагелем (200-300 г) или заполнить бак обезвоженным топливом;
3) смазать автогрейдер согласно карте смазки;
4) очистить от масла, просушить, припудрить тальком поверхности рукавов высокого давления (РВД) гидросистемы. Рабочая жидкость из РВД должна быть слита, отверстия закрыты пробками-заглушками. Допускается хранить рукава гидросистемы на автогрейдере.
При этом, их поверхности дополнительно должны быть покрыты светозащитным составом или обернуты парафинированной бумагой; уменьшить давление в шинах до 70% от нормального; поверхности шин должны быть покрыты воском или защитным составом; очистить от следов коррозии рабочую поверхность шкива привода компрессора, ослабить натяжение ремня; наклеить с внутренней стороны стекла кабины бумажную этикетку с указанием даты консервации.
712. При расконсервации:
1) очистить автогрейдер от пыли;
2) удалить парафинированную бумагу;
3) подсоединить РВД;
4) очистить наружные поверхности деталей и механизмов от пушечной смазки (ПВК);
5) снять автогрейдер с подставок; установить аккумуляторные батареи;
6) провести ежесменное техническое обслуживание.

Параграф 2. Снегоочиститель шнекороторный
(ГОСТ 15840, ГОСТ 23080)

713. Снегоочиститель шнекороторный для очистки от снега автомагистралей и отбрасывания снежных завалов.
714. Снегоочиститель шнекороторный – настоящий стандарт распространяется на роторные снегоочистители по ГОСТ 21902-76, ГОСТ 22342-77 и устанавливает правила приемки и методы их испытаний.
715. При приемо-сдаточных испытаниях проводят: внешний осмотр, при котором проверяют: комплектность снегоочистителя; наличие видимых повреждений; качество изготовления деталей; качество окраски; качество сварных швов; состояние уплотнений; проверку действия механизма привода рабочего органа.
716. Приемо-сдаточным испытаниям подвергается каждый снегоочиститель.
717. Суммарный объем предварительных и приемочных испытаний должен включать объем приемо-сдаточных испытаний, а также проверку:
1) габаритных размеров, углов въезда и съезда;
2) конструктивной и эксплуатационной массы снегоочистителя, удельного давления на покрытие или нагрузки на отдельное колесо, координат центра тяжести.
718. Снегоочиститель шнекороторный должен храниться в закрытых помещениях или под навесом. Допускается хранение на открытых оборудованных площадках при обязательном выполнении работ по консервации, герметизации и снятию составных частей, требующих складского хранения.

Параграф 3. Бульдозер
(ГОСТ 28771, ГОСТ 29295)

719. Бульдозер – предназначен для выполнения основных видов землеройно-транспортных и вспомогательных работ в различных грунтовых и климатических условиях. Стандарт устанавливает основные формы и размеры поперечного сечения ножей, а также расположение, формы и размеры отверстий под болты крепления ножей, используемых для тракторов с бульдозерным оборудованием, автогрейдеров и самоходных скреперов по ГОСТ 28764 с учетом их взаимозаменяемости.
720. Хранить тракторы необходимо в закрытых помещениях или под навесом. Допускается хранение тракторов на открытых оборудованных площадках при обязательном выполнении работ по консервации, герметизации и снятию составных мастей, требующих складского хранения.
721. При расположении мест хранения учитывают направление ветров, характерных для данной местности. Места хранения тракторов должны быть защищены от снежных заносов со стороны ветров.
722. Открытые площадки для хранения тракторов располагают на незатапливаемых местах и делают по периметру водоотводные канавы. Поверхность площадок должна быть ровной, с уклоном от 2 до 3^о для стога воды, иметь твердое сплошное или в виде отдельных полос покрытие.
723. Площадь закрытых помещений, навесов, открытых площадок определяют в зависимости от количества хранящихся тракторов.
724. Тракторы хранят на обозначенных местах по маркам с соблюдением расстояний между ними. Расстояние между тракторами в ряду должно быть не менее 0,7 м, а между рядами: на открытых площадках - не менее 6 м (на площадках, обслуживаемых козловыми и мостовыми кранами, может быть от 0,7 до 1 м); в закрытых помещениях и под навесом - не менее 1м.
725. Техническое обслуживание в период хранения сводится к проверке:
1) комплектности (с учетом снятых составных частей, хранящихся на складе);
2) плотности закрытия крышек на заливных горловинах агрегатов трактора;
3) состояния антикоррозионных покрытий (наличие защитной смазки, целостность окраски - отсутствие коррозии);
4) целостности и надежности крепления защитных чехлов.
726. Трактор, подлежащий постановке на длительное хранение, должен находиться в технически исправном состоянии. Перед постановкой трактора на хранение следует выполнить операции по подготовке к кратковременному хранению и дополнительно:
1) бак заполнить рабоче-консервационным топливом, которое приготавливается смешиванием дизельного топлива с (10+2) % присадки АКОР-1 или КП (температура топлива и присадки должна быть не менее 15^оС);
2) слить масло из картеров дизеля и пускового двигателя, корпуса топливного насоса редуктора пускового двигателя и залить до нормального уровня рабоче-консервационное масло. Также заполнить рабоче-консервационным маслом полость топливного насоса. Для приготовления рабоче-консервационного масла следует смешать рабочее моторное масло, имеющее температуру от 15 до 20 ^оС, с (20+2) % присадки АКОР-1 или КП, подогретой от 70 до 80^оС;
3) слить охлаждающую жидкость из системы охлаждения дизеля и заполнить систему консервационным раствором следующего состава:
а) глицерин - 60 кг;
б) бихромат калия технический - от 2,5 до 3,5 кг;
в) сода кальцинированная техническая - от 0,45 до 0,75 кг;
г) остальное - вода до 70 л состава.
4) провести прокачку топливной системы:
а) на тракторе с ЭССП вручную топливоподкачивающим насосом;
б) при положении рычага декомпрессора «открыто» прокрутить пусковым двигателем коленчатый вал дизеля при верхнем положении рычага управления подачей топлива до появления топлива из продувочных вентилей топливного насоса;
в) провести консервацию цилиндро-поршневой группы пускового двигателя, для чего вывернуть свечи зажигания и залить в каждый цилиндр от 35 до 40 см³ рабоче-консервационного масла. Прокрутить коленчатый вал пускового двигателя не менее 4 оборотов и ввернуть свечи;
г) для консервации цилиндро-поршневой группы дизеля установить коленчатый вал дизеля так, чтобы поршни заняли среднее положение в гильзах цилиндров. Впрыск рабоче- консервационного масла производить в течение от 25 до 35 с через штатные форсунки от автономного топливного насоса с частотой вращения кулачкового вала насоса от 600 до 650 об/мин или с помощью прибора для испытания форсунок.
727. При этом количество масла, введенного в каждый цилиндр, должно составлять от 50 до 60 см³.
728. Прокрутить коленчатый вал дизеля для распределения залитой смазки:
1) по окончании консервации внутренних полостей слить масло из картера и регулятора топливного насоса дизеля, картера и редуктора пускового двигателя, консервационный раствор из системы охлаждения, закрыть заливные горловины и сливные отверстия;
2) слить топливо из бака и бензин из бачка пускового двигателя, внутреннюю поверхность этих емкостей законсервировать летучим ингибитором ПИКОР или ИФХАН-1. Также консервируются с последующей герметизацией полость регулятора топливного насоса, отделения муфт сцепления трактора и пускового двигателя, бортовых фрикционов;
3) ослабить натяжение приводных ремней вентилятора и генератора. Ремни промыть теплой мыльной водой, просушить и припудрить тальком;
4) разгрузить пружины механизмов сдавания гусениц.
729. При подготовке на хранение более года проверить наличие пломб на крышке корректора подачи топлива, креплении секций топливного насоса, крышке болтов регулирования максимальной и минимальной частоты вращения, боковых крышках топливного насоса, регуляторе, на клапане выхода из ГТР, распределителе гидросистемы. Проверку проводить ежегодно и при перемене мест хранения.
730. Длительное хранение на открытых площадках отличается необходимостью дополнительного проведения следующих работ:
1) снять, подготовить к хранению и сдать на склад генератор, стартер, магнето, ремни привода вентилятора и генератора, запасные инструменты ЗИП. Детали для крепления снимаемых составных частей установить на свои места. К снятым составным частям прикрепить бирки с указанием хозяйственного номера трактора;
2) залить рабоче-консервационное масло в поддон воздухоочистителя пускового двигателя;
3) покрыть защитной смазкой рабочие поверхности шкивов привода вентилятора и генератора и другие наружные неокрашенные поверхности деталей дизеля;
4) обернуть парафинированной бумагой рукава высокого давления.

Параграф 4. Экскаватор универсальный
(ГОСТ 26980, ГОСТ 16469)

731. Экскаватор универсальный – предназначен для производства различного спектра земельных работ.
732. Экскаватор универсальный – подвергается испытаниям, и периодичность испытаний должны устанавливаться в технических условиях или техническом задании.
733. Испытания экскаваторов под нагрузкой с рабочим оборудованием и рабочими органами из числа входящих в комплект экскаватора проводят при выполнении наиболее характерных видов работ. При этом проводят хронометраж и учет наработки экскаватора, фиксируют неисправности и их причины.
734. Сроки проведения, объем периодических испытаний, а также неустановленные методы испытаний и методы испытаний неоговоренных показателей, устанавливаются предприятием-изготовителем.
735. Результаты приемо-сдаточных и периодических испытаний оформляют протоколом.
736. Результаты хронометрических наблюдений заносят в ведомости.
737. Монтаж и наладка экскаваторов производится на месте эксплуатации силами и средствами предприятия-потребителя или с привлечением монтажной организации.
738. К эксплуатации экскаватора должны допускаться лица, имеющие удостоверение на право работы на экскаваторе данного типоразмера.
739. Сроки гарантии и прочие гарантийные условия должны быть оговорены в технических условиях или техническом задании на конкретный экскаватор.
740. На экскаваторе должна быть прикреплена металлическая маркировочная табличка по ГОСТ 12971, на которой указываются:
1) наименование или товарный знак предприятия-изготовителя;
2) наименование и условное обозначение экскаватора;
3) заводской номер экскаватора;
4) дата изготовления (месяц, год).
741. В ведомость эксплуатационной документации должны входить: паспорт, техническое описание и инструкции но эксплуатации, чертежи общего вида и основных сборочных единиц, основные схемы (электрические, пневматические).
742. Экскаватор универсальный должен храниться в закрытых помещениях или под навесом. Допускается хранение на открытых оборудованных площадках при обязательном выполнении работ по консервации, герметизации и снятию составных частей, требующих складского хранения.

Параграф 5. Машина разграждения

743. Машина разграждения – предназначена для обеспечения продвижения войск, в том числе и по радиоактивно зараженной местности.
744. Хранение и техническое обслуживание инженерной техники.
Хранение инженерной техники может быть кратковременным (до одного года) и длительным (более одного года). Инженерная техника ставится на кратковременное хранение, если ее использование не планируется на срок:
1) более месяца – для бронетанковых базовых машин и электротехнических средств общевойскового назначения мощностью до 50 кВт и более;
2) более трех месяцев – для автомобильных базовых и специальных шасси, а также остальных электротехнических средств общевойскового назначения.
745. Снятие инженерной техники с длительного хранения осуществляется:
1) для проведения мероприятий, предусмотренной настоящей Инструкции;
2) для определения технического состояния при инспектировании и итоговых проверках;
3) для освежения в плановом порядке;
4) для проведения регламентированного технического обслуживания (РТО) или довольствующего органа;
5) при переконсервации с опробованием пробегом и в работе под нагрузкой.
746. Устанавливается следующая периодичность видов технического обслуживания инженерной техники, содержащейся на хранении:
1) при кратковременном хранении: техническое обслуживание при хранении N 1 (ТО-1х) - один раз в шесть месяцев (при подготовке техники к зимнему и летнему периодам эксплуатации) или по результатам контрольно-технического осмотра;
2) при длительном хранении: техническое обслуживание при хранении N 1 (ТО-1х) - один раз в год или по результатам контрольно-технического осмотра; техническое обслуживание при хранении N 2 (ПО-2х) - один раз в два года или по результатам контрольно-технического осмотра;
3) регламентированное техническое обслуживание - через 6-8 лет в зависимости от условий хранения и технического состояния инженерной техники;
4) в жесткой и очень жесткой категории - через 6 лет; в средней категории - через 7 лет; в легкой категории - через 8 лет.
747. Объем и трудоемкость работ по техническому обслуживанию инженерной техники длительного хранения определены инструкцией «Содержание инженерной техники на хранении в войсковых частях, на базах и складах».
748. Технологические карты на подготовку техники к хранению, трудозатраты на постановку и снятие техники с хранения приведены в руководстве «Хранение инженерной техники и инженерного имущества».
749. Проверка технического состояния и готовности к применению инженерной техники, содержащейся на хранении, осуществляется:
1) внешним осмотром с частичной или полной разгерметизацией;
2) частичной расконсервацией с опробованием на месте (проверкой работоспособности);
3) полной расконсервацией с опробованием пробегом и в работе под нагрузкой (на плаву).
750. Сроки проведения регламентированного технического обслуживания определяются руководством «Регламентированное техническое обслуживание, средства инженерного вооружения», а перечень деталей, подлежащих обязательной замене, - инструкциями о порядке проведения РТО конкретного образца инженерной техники.
751. Работы по постановке инженерной техники на кратковременное хранение проводятся в 15-дневный срок, а на длительное хранение – в месячный срок с момента о постановке техники на хранение.
752. Инженерная техника должна храниться в закрытых помещениях или под навесом. Допускается хранение на открытых оборудованных площадках при обязательном выполнении работ по консервации, герметизации и снятию составных частей, требующих складского хранения.

Параграф 6. Автосамосвал 10, 15, 20, 25 тн
(ГОСТ 21398, ГОСТ 23647)

753. Автосамосвал – предназначен для перевоза груза и сыпучего материала.
754. Перед консервацией и хранением автосамосвал подвергается техническому обслуживанию.
755. Специализированные автотранспортные средства, предназначенные и используемые при автомобильных перевозках грузов хранятся в закрытых помещениях или под навесом. Допускается хранение на открытых оборудованных площадках при обязательном выполнении работ по консервации, герметизации и снятию составных частей, требующих складского хранения.
756. Расстановка автотранспортных средств на местах хранения должна осуществляться таким образом, чтобы расстояние между автотранспортными средствами и элементами зданий и сооружений соответствовало установленным требованиям и обеспечивало их свободный выезд. В зоне хранения не допускается проведение ремонтных работ и технического обслуживания автотранспортных средств, а также хранение обтирочных и эксплуатационных материалов.
757. При постановке на длительное (более трех месяцев) хранение автотранспортные средства подвергаются консервации.
758. Перед консервацией выполняются уборочно-моечные работы и, в случае необходимости, работы по ТО и ТР для приведения автотранспортных средств в исправное состояние.
759. Под консервацией понимаются операции по подготовке автотранспортных средств к длительному хранению в специально подготовленных условиях и отведенных для этих целей площадках, обеспечивающих их сохранность в течение длительного периода времени и возможность приведения в транспортное состояние в кратчайший срок.
760. При проведении работ автотранспортных средств, устанавливаемых на хранение на срок до шести месяцев, необходимо выполнить следующие операции:
1) залить в систему охлаждения низкозамерзающую жидкость (при постановке на хранение в осенне-зимний период времени);
2) ослабить натяжение ремней привода вентилятора, генератора и компрессора;
3) выкрутить свечи зажигания и залить в цилиндры двигателя по 50 - 70 см3 масла, затем провернуть коленчатый вал на 5 - 6 оборотов и вновь завернуть свечи зажигания;
4) залить в цилиндры компрессора по 20 см масла;
5) проверить и довести плотность электролита до необходимого уровня, соответствующего температуре хранения, и полностью зарядить аккумуляторную батарею. Отсоединить провод, соединяющий минусовую клемму аккумуляторной батареи с кузовом (массой);
6) плотно закрыть промасленной бумагой входной патрубок воздушного фильтра системы питания и отверстие выходной трубы глушителя;
7) смазать узлы трения ручного тормоза;
8) установить автомобиль на подставки, обеспечив отрыв колес от поверхности земли;
9) плотно закрыть двери, окна кабины и кузова и вентиляционные люки.
761. При постановке автотранспортных средств на хранение сроком более шести месяцев в перечень операций вносятся следующие изменения и дополнения:
1) слить охлаждающую жидкость из системы охлаждения (для грузовых автомобилей и автобусов) и промыть систему чистой водой, сливные краны оставить в открытом положении;
2) слить топливо из топливного бака;
3) снять с автотранспортного средства аккумуляторную батарею, для хранения ее на складе;
4) закрыть шины светонепроницаемым материалом или обработать защитным раствором (при хранении на открытых площадках);
5) покрыть наружную поверхность кузова легковых автомобилей и автобусов и кабины грузовых автомобилей восковой пастой, а хромированные или полированные поверхности декоративных деталей слоем консервирующей смазки.
762. При хранении автотранспортных средств на открытой площадке, для обеспечения сохранности резинотехнических, пластмассовых изделий и лакокрасочных покрытий, автотранспортное средство защищают от воздействия прямых солнечных лучей и атмосферных осадков (накрывают тентом, устанавливают временный навес).

Параграф 7. Кран автомобильный 25 тн и свыше 25 тн.
(ГОСТ 22827, ГОСТ 21398, ГОСТ 1575)

763. Кран автомобильный – для выполнения погрузочно-разгрузочных и строительно-монтажных работ, а также для разборки завалов.
764. Под хранением подразумевается содержание не используемого по назначению крана в заданном состоянии в отведенном для его размещения месте с обеспечением сохранности в течение заданного срока.
765. Различают кратковременное (до 3 месяцев) и длительное хранение. При подготовке крана к кратковременному хранению производят очередное техническое обслуживание и, кроме того, выполняют следующее:
1) восстанавливают поврежденную окраску всех окрашенных поверхностей, причем предварительно места с поврежденной окраской очищают от ржавчины, грязи и обезжиривают;
2) канат грузовой лебедки разматывают до конца, очищают от грязи, смазывают канатной смазкой, после чего наматывают под нагрузкой; ручьи всех блоков (стрелы, крюковой обоймы) очищают от грязи и ржавчины;
3) все неокрашенные места крана очищают от грязи и ржавчины, смазывают солидолом, обертывают пергаментной бумагой в два слоя и обвязывают шнуром;
4) осматривают замки и петли двери кабины, люков кабины, ящиков для запасного инструмента и принадлежности (ЗИП); устраняют обнаруженные дефекты;
5) проверяют состояние проводки, контактных соединений; нарушенную изоляцию восстанавливают;
6) проверяют все приборы освещения крана, на стекла фар и кабины машиниста приклеивают солидолом парафинированную или пергаментную бумагу, не допуская попадания смазки на резиновые замки стекол;
7) шкивы тормозов очищают от грязи, ржавчины и красят бесцветным лаком; заполняют картеры механизмов и агрегатов соответствующими (сезонными) сортами смазочных материалов; заполняют гидросистему рабочей жидкостью, соответствующей сезону;
8) консервируют ЗИП: смазывают солидолом, обертывают пергаментной бумагой, навешивают бирки с порядковым номером детали и укладывают на место; после консервации крана пломбируют дверь, люк и переднее окно кабины машиниста, ящик с ЗИПом;
9) при хранении крана на открытой площадке поворотную платформу, стрелу и кабину машиниста закрывают чехлами (тентами). Крюк при хранении зацепляют за чалочное устройство, оставляя грузовой канат незатянутым.
766. При снятии крана с кратковременного хранения выполняют следующее:
1) расконсервируют шасси и кран в целом; распломбируют ящики ЗИПа, дверь, переднее окно и люк, расконсервируют ЗИП;
2) стирают ветошью солидол (без промывки бензином) с ручек двери кабины и других смазанных при постановке на хранение неокрашенных нерабочих поверхностей;
3) снимают бумагу со стекол кабины машиниста, протирают стекла сначала сухой ветошью, затем смоченной в бензине и опять сухой;
4) промывают бензином поверхность тормозного барабана и протирают ее сухой ветошью;
5) производят ежесменное техническое обслуживание;
6) проверяют вхолостую работу всех механизмов и сборочных единиц крана, приборов освещения и сигнализации.
767. При подготовке крана к длительному хранению выполняют очередное техническое обслуживание (в том числе сезонное, если наступил его срок), работы по подготовке к кратковременному хранению и дополнительно следующее:
1) разбирают механизм блокировки подвески, очищают все детали от грязи и ржавчины, красят тяги, рычаги и кронштейны, смазывают солидолом оси, шарнирные подшипники, собирают механизм блокировки;
2) снимают выносные опоры, очищают их от грязи и ржавчины, красят, оси и пальцы смазывают солидолом, ставят выносные опоры на место;
3) гидроцилиндры очищают от грязи, промывают, восстанавливают поврежденную окраску;
4) разбирают крюковую обойму и стрелу, очищают от грязи и ржавчины, восстанавливают поврежденную окраску, смазывают подшипники и оси обоймы солидолом, собирают обойму;
5) разбирают полиспаст телескопа и цилиндр, очищают от грязи и ржавчины, восстанавливают поврежденную окраску, смазывают солидолом, цилиндр промывают и смазывают рабочей жидкостью, собирают механизм телескопа и стрелу;
6) снимают ось блоков на головке стрелы, очищают от грязи и ржавчины, смазывают солидолом и вновь собирают;
7) разбирают приводы топливоподачи и управления рабочими операциями, очищают все детали от грязи и ржавчины, неокрашенные поверхности смазывают солидолом, а канат-канатной смазкой, собирают привод;
8) установленные на кране таблички очищают от грязи, протирают насухо и смазывают ровным слоем смазки (техническим вазелином);
9) разбирают фару на стреле, очищают, смазывают солидолом и обертывают парафинированной бумагой или тканью (или снимают и хранят в кабине машиниста);
10) снимают сиденье машиниста, очищают от грязи и ржавчины и восстанавливают наружную окраску, смазывают, собирают;
11) очищают шкивы тормозов от грязи, ржавчины, протирают, окрашивают бесцветным лаком, прокладывают парафинированную бумагу между колодками, лентой и шкивами.
768. При снятии крана с длительного хранения выполняют все работы по снятию крана с кратковременного хранения и производят внеочередное техническое освидетельствование.
769. При обкатке сборочных единиц вхолостую и под нагрузкой проверяют качество сборки, надежность соединений и уплотнений, нагрев подшипников (не более 50 ^оС при густой смазке и 80 ^оС при жидкой), равномерность шума и стука, легкость переключения передач, надежность креплений.
770. Краны хранятся в закрытых помещениях или под навесом. Допускается хранение на открытых оборудованных площадках при обязательном выполнении работ по консервации, герметизации и снятию составных частей, требующих складского хранения.

Параграф 8. Автомобиль грузовой
(ГОСТ 21398, ГОСТ Р 52280)

771. Автомобиль грузовой предназначен для перевозки груза, сыпучего материала.
772. Перед консервацией и хранением автомобиль грузовой подвергается техническому обслуживанию.
773. Специализированные автотранспортные средства, предназначенные и используемые при автомобильных перевозках грузов храниться в закрытых помещениях или под навесом. Допускается хранение на открытых оборудованных площадках при обязательном выполнении работ по консервации, герметизации и снятию составных частей, требующих складского хранения.
774. Расстановка автотранспортных средств на местах хранения должна осуществляться таким образом, чтобы расстояние между автотранспортными средствами и элементами зданий и сооружений соответствовало установленным требованиям и обеспечивало их свободный выезд. В зоне хранения не допускается проведение ремонтных работ и технического обслуживания автотранспортных средств, а также хранение обтирочных и эксплуатационных материалов.
775. При постановке на длительное (более трех месяцев) хранение автотранспортные средства подвергаются консервации.
776. Перед консервацией выполняются уборочно-моечные работы и, в случае необходимости, работы по ТО и ТР для приведения автотранспортных средств в исправное состояние.
777. Под консервацией понимаются операции по подготовке автотранспортных средств к длительному хранению в специально подготовленных условиях и отведенных для этих целей площадках, обеспечивающих их сохранность в течение длительного периода времени и возможность приведения в транспортное состояние в кратчайший срок.
778. При проведении работ автотранспортных средств, устанавливаемых на хранение на срок до шести месяцев, необходимо выполнить следующие операции:
1) залить в систему охлаждения низкозамерзающую жидкость (при постановке на хранение в осенне-зимний период времени);
2) ослабить натяжение ремней привода вентилятора, генератора и компрессора;
3) выкрутить свечи зажигания и залить в цилиндры двигателя по 50 - 70 см3 масла, затем провернуть коленчатый вал на 5 - 6 оборотов и вновь завернуть свечи зажигания;
4) залить в цилиндры компрессора по 20 см масла;
5) проверить и довести плотность электролита до необходимого уровня, соответствующего температуре хранения, и полностью зарядить аккумуляторную батарею. Отсоединить провод, соединяющий минусовую клемму аккумуляторной батареи с кузовом (массой);
6) плотно закрыть промасленной бумагой входной патрубок воздушного фильтра системы питания и отверстие выходной трубы глушителя;
7) смазать узлы трения ручного тормоза;
8) установить автомобиль на подставки, обеспечив отрыв колес от поверхности земли;
9) плотно закрыть двери, окна кабины и кузова и вентиляционные люки.
779. При постановке автотранспортных средств на хранение сроком более шести месяцев в перечень операций вносятся следующие изменения и дополнения:
1) слить охлаждающую жидкость из системы охлаждения (для грузовых автомобилей и автобусов) и промыть систему чистой водой, сливные краны оставить в открытом положении;
2) слить топливо из топливного бака;
3) снять с автотранспортного средства аккумуляторную батарею, для хранения ее на складе;
4) закрыть шины светонепроницаемым материалом или обработать защитным раствором (при хранении на открытых площадках);
5) покрыть наружную поверхность кузова легковых автомобилей и автобусов и кабины грузовых автомобилей восковой пастой, а хромированные или полированные поверхности декоративных деталей слоем консервирующей смазки.
780. При хранении автотранспортных средств на открытой площадке, для обеспечения сохранности резинотехнических, пластмассовых изделий и лакокрасочных покрытий, автотранспортное средство защищают от воздействия прямых солнечных лучей и атмосферных осадков (накрывают тентом, устанавливают временный навес).

Параграф 9. Автомобиль вахтовый

781. Автомобиль вахтовый – автомобиль с универсальным, герметичным кузовом, предназначен для доставки личного состава спасательных подразделений на место чрезвычайных ситуаций и эвакуации людей.
782. Кузов - каркасно-металлический с аварийно-вентиляционным люком, сидениями и термоизоляцией, двойным остеклением и утеплением толщиной не менее 50 мм, оборудован отопительно-вентиляционной системой, устройством для переговоров с водителем.
783. Количество мест, включая водительскую кабину не менее 30 человек.
784. Отопление кузова (комбинированная): от системы охлаждения двигателя и автономная на дизельном топливе.
785. При постановке автотранспортных средств на хранение необходимо выполнить следующие операции:
1) слить охлаждающую жидкость из системы охлаждения (для грузовых автомобилей и автобусов) и промыть систему чистой водой, сливные краны оставить в открытом положении;
2) слить топливо из топливного бака;
3) снять с автотранспортного средства аккумуляторную батарею, для хранения ее на складе;
4) закрыть шины светонепроницаемым материалом или обработать защитным раствором (при хранении на открытых площадках);
5) покрыть наружную поверхность кузова легковых автомобилей и автобусов и кабины грузовых автомобилей восковой пастой, а хромированные или полированные поверхности декоративных деталей слоем консервирующей смазки.
786. При хранении автотранспортных средств на открытой площадке, для обеспечения сохранности резинотехнических, пластмассовых изделий и лакокрасочных покрытий, автотранспортное средство защищают от воздействия прямых солнечных лучей и атмосферных осадков (накрывают тентом, устанавливают временный навес).

Параграф 10. Трейлер с тягачом
(ГОСТ 2349, ГОСТ 12105)

787. Трейлер с тягачом – предназначен для перевозки различных грузов большой массы, в том числе негабаритных в составе автопоезда.
788. Трейлер с тягачом - настоящий стандарт распространяется на седельные тягачи и автомобильные полуприцепы, предназначенные для эксплуатации на автомобильных дорогах, и оборудованные седельно-сцепными устройствами и сцепными шкворнями, служащими для передачи части массы полуприцепа на шасси тягача и для сцепки последнего с полуприцепом.
789. Стандарт не распространяется на седельные тягачи и полуприцепы, изготовленные на базе внедорожных автомобилей специального назначения, а также автопоезда, у которых через шкворень полуприцепа осуществляется передача мощности для привода активных осей полуприцепа или различных механизмов, установленных на полуприцепе.
790. Трейлер - это прицеп к обычному сельскохозяйственному трактору или любому другому тягачу, имеющему встроенную систему гидравлики. За счет мощности двигателя тягача посредством гидравлических цилиндров осуществляется подъем и опускание лодки вместе с трейлером и даже вместе с кильблоками.
791. Прицеп прост в конструкции, практически не требует никакого обслуживания (за исключением ежегодной смазки шарнирных соединений) и неприхотлив к условиям хранения.
792. Трейлер хранится в закрытых помещениях или под навесом. Допускается хранение на открытых оборудованных площадках при обязательном выполнении работ по консервации, герметизации и снятию составных частей, требующих складского хранения.

Параграф 11. Автобус пассажирский
(ГОСТ 27815)

793. Автобус пассажирский – предназначен для перевозки пассажиров. В автобусе имеются сиденья, а также участки прохода, предназначенные для стоящих пассажиров. Кузов – сварной, прямоугольный стальной корпус, пространственная рама, беззаклепочный скелет. Расположение рулевого управления – левостороннее. Расположение двигателя – заднее.
794. Автотранспортные средства, используемые при автомобильных перевозках пассажиров хранятся в закрытых помещениях, под навесом или на открытых площадках (безгаражное хранение).
795. Автобусы, используемые при регулярных автомобильных перевозках пассажиров, характер работы которых требует постоянной готовности, хранятся в закрытых отапливаемых помещениях.
796. Расстановка автотранспортных средств на местах хранения должна осуществляться таким образом, чтобы расстояние между автотранспортными средствами и элементами зданий и сооружений соответствовало установленным требованиям и обеспечивало их свободный выезд. В зоне хранения не допускается проведение ремонтных работ и технического обслуживания автотранспортных средств, а также хранение обтирочных и эксплуатационных материалов.
797. При постановке на длительное (более трех месяцев) хранение автотранспортные средства подвергаются консервации.
798. Перед консервацией выполняются уборочно-моечные работы и, в случае необходимости, работы по ТО и ТР для приведения автотранспортных средств в исправное состояние.
799. Под консервацией понимаются операции по подготовке автотранспортных средств к длительному хранению в специально подготовленных условиях и отведенных для этих целей площадках, обеспечивающих их сохранность в течение длительного периода времени и возможность приведения в транспортное состояние в кратчайший срок.
800. При проведении работ автотранспортных средств, устанавливаемых на хранение на срок до шести месяцев, необходимо выполнить следующие операции:
1) залить в систему охлаждения низкозамерзающую жидкость (при постановке на хранение в осенне-зимний период времени);
2) ослабить натяжение ремней привода вентилятора, генератора и компрессора;
3) выкрутить свечи зажигания и залить в цилиндры двигателя по 50 - 70 см3 масла, затем провернуть коленчатый вал на 5 - 6 оборотов и вновь завернуть свечи зажигания;
4) залить в цилиндры компрессора по 20 см масла;
5) проверить и довести плотность электролита до необходимого уровня, соответствующего температуре хранения, и полностью зарядить аккумуляторную батарею. Отсоединить провод, соединяющий минусовую клемму аккумуляторной батареи с кузовом (массой);
6) плотно закрыть промасленной бумагой входной патрубок воздушного фильтра системы питания и отверстие выходной трубы глушителя;
7) смазать узлы трения ручного тормоза;
8) установить автомобиль на подставки, обеспечив отрыв колес от поверхности земли;
9) плотно закрыть двери, окна кабины и кузова и вентиляционные люки.
801. При постановке автотранспортных средств на хранение сроком более шести месяцев в перечень операций вносятся следующие изменения и дополнения:
1) слить охлаждающую жидкость из системы охлаждения (для грузовых автомобилей и автобусов) и промыть систему чистой водой, сливные краны оставить в открытом положении;
2) слить топливо из топливного бака;
3) снять с автотранспортного средства аккумуляторную батарею, для хранения ее на складе;
4) закрыть шины светонепроницаемым материалом или обработать защитным раствором (при хранении на открытых площадках);
5) покрыть наружную поверхность кузова легковых автомобилей и автобусов и кабины грузовых автомобилей восковой пастой, а хромированные или полированные поверхности декоративных деталей слоем консервирующей смазки.
802. При хранении автотранспортных средств на открытой площадке, для обеспечения сохранности резинотехнических, пластмассовых изделий и лакокрасочных покрытий, автотранспортное средство защищают от воздействия прямых солнечных лучей и атмосферных осадков (накрывают тентом, устанавливают временный навес).

Параграф 12. Автоцистерна
(ГОСТ 9218)

803. Автоцистерна предназначена для перевозки питьевой воды, пищевых продуктов. Цистерны отличаются высокими санитарно-гигиеническими требованиями, предъявляемыми к емкости. Емкость такой автоцистерны должна быть изготовлена либо из нержавеющей стали или алюминиевых сплавов.
804. На видном месте каждой цистерны должна быть прикреплена фирменная табличка по ГОСТ 12971 содержащая:
1) наименование или товарный знак предприятия-изготовителя;
2) обозначение цистерны;
3) порядковый номер цистерны по системе нумерации предприятия-изготовителя;
4) дату выпуска;
5) обозначение настоящего стандарта и технических условий;
6) изображение знака Государственного реестра для транспортных мер.
805. Транспортные меры, кроме фирменной таблички на изделие в целом, должны иметь на каждой цистерне (секции) таблички, содержащие:
1) полную вместимость;
2) государственное поверительное клеймо.
Допускается значение полной вместимости и государственное поверительное клеймо наносить на внутренней поверхности горловины цистерны.
806. Таблички для нанесения, установленного при поверке значения вместимости должны быть изготовлены из цветного металла и жестко укреплены на горловинах цистерн с правой стороны. Таблички должны быть достаточных размеров для нанесения цифр высотой не менее 12 мм и быть приспособлены для нанесения Государственного поверительного клейма, исключающего возможность замены табличек без повреждения клейма.
807. Транспортирование цистерн проводят транспортом любого вида или своим ходом.
808. Автоцистерна хранится в закрытых помещениях или под навесом. Допускается хранение на открытых оборудованных площадках при обязательном выполнении работ по консервации, герметизации и снятию составных частей, требующих складского хранения.

Параграф 13. Мотопомпа

809. Мотопомпа – предназначена для перекачки чистой, слабо и сильнозагрязненный воды. Способна перекачивать воду с илом и твердыми частицами размером до 50 мм. Запускается с помощью ручного стартера либо электростартера.
810. Для обеспечения защиты при транспортировании от воздействия климатических факторов, механических повреждений и загрязнения мотопомпа должна быть упакована в тару. Упаковка должна быть проведена так, чтобы исключить перемещение груза в таре при погрузке, транспортировании и выгрузке.
811. Техническая и эксплуатационная документации, а также запасные части и инструменты должны быть помещены во влагонепроницаемый пакет. Пакет размещен внутри упаковочного ящика.
812. Допускается по согласованию с потребителем транспортировать мотопомпы без упаковки с обеспечением их сохранности от механических повреждений и атмосферных осадков.
813. Перед упаковкой мотопомпа и запасные детали должны быть очищены. Внутренние полости насоса должны быть осушены.
814. Длительное хранение мотопомп должно осуществляться в складских помещениях при температуре не выше 40^оС.

Параграф 14. Передвижная установка
«Тазасу-М» на базе «КАМАЗ»

815. Мобильная установка для приготовления питьевой воды «Тазасу-М» смонтирована в утепленном кузове-фургоне (утеплитель не менее 30 мм), отопление опосредованное на дизельном топливе обеспечивает в кузове-фургоне температуру не ниже +10^оС в зимнее время.
816. Установка для приготовления питьевой воды обеспечивает производительность не менее 4 м3/час чистой воды.
817. Очищенная вода должна соответствовать всем санитарно-эпидемиологическим требования к водоисточникам, хозяйственно-питьевому водоснабжению, местам культурно-бытового водопользования и безопасности водных объектов.
818. Автотранспортное средство (на базе «КАМАЗ») при длительном хранении (более 6-и месяцев) подлежит консервации.
819. Для консервации необходимо:
1) вымыть кузов и вытереть насухо (снаружи и внутри);
2) подкрасить места с поврежденной краской;
3) покрыть нейтральной смазкой все неокрашенные металлические поверхности деталей и узлов;
4) смазать все трущиеся поверхности жирной смазкой;
5) закрыть на замок дверь.
820. Шины и другие резиновые детали необходимо предохранять от прямого действия солнечных лучей.
821. Аккумуляторные батареи следует хранить, по возможности, в прохладном помещении при температуре не выше 0 ^оС и не ниже минус 30 ^оС. Совместное хранение автомобиля и ядовитых химических веществ (кислот, щелочей и т. п.) запрещается.
822. Под мост автомобиля необходимо поставить металлические или деревянные подставки так, чтобы колеса были подняты от плоскости опоры не менее чем на 8 см. При необходимости, подложить под подставки доски. Рессоры разгрузить, для чего между рамой и мостами поставить деревянные распорки.
823. Передвижную установку «Тазасу-М» на базе «КамаЗ» необходимо хранить в чистом, вентилируемом, неотапливаемом помещении с относительной влажностью в пределах 40- 70%.

Параграф 15. Передвижная установка
«Тазасу-М» на базе «ГАЗ»

824. Мобильная установка для приготовления питьевой воды «Тазасу-М» смонтирована в утепленном кузове-фургоне (утеплитель не менее 30 мм), отопление опосредованное на дизельном топливе обеспечивает в кузове-фургоне температуру не ниже +10 ^оС в зимнее время.
825. Установка для приготовления питьевой воды обеспечивает производительность не менее 4 м3/час чистой воды.
826. Очищенная вода должна соответствовать всем санитарно-эпидемиологическим требованиям к водоисточникам, хозяйственно-питьевому водоснабжению, местам культурно-бытового водопользования и безопасности водных объектов.
827. Автотранспортное средство (на базе «ГАЗ») при длительном хранении (более 6-и месяцев) подлежит консервации.
828. Для консервации изделия необходимо:
1) вымыть кузов и вытереть насухо (снаружи и внутри);
2) подкрасить места с поврежденной краской;
3) покрыть нейтральной смазкой все неокрашенные металлические поверхности деталей и узлов;
4) смазать все трущиеся поверхности жирной смазкой;
5) закрыть на замок дверь.
829. Шины и другие резиновые детали необходимо предохранять от прямого действия солнечных лучей.
830. Аккумуляторные батареи следует хранить, по возможности, в прохладном помещении при температуре не выше 0 ^оС и не ниже минус 30 ^оС. Совместное хранение автомобиля и ядовитых химических веществ (кислот, щелочей и т. п.) запрещается.
831. Под мосты автомобиля поставить металлические или деревянные подставки так, чтобы колеса были подняты от плоскости опоры не менее чем на 8 см. При необходимости, подложить под подставки доски. Рессоры разгрузить, для чего между рамой и мостами поставить деревянные распорки.
832. Передвижная установка «Тазасу-М» на базе «ГАЗ» необходимо хранить в чистом, вентилируемом, неотапливаемом помещении с относительной влажностью в пределах 40-70%.

15. Средства жизнеобеспечения Параграф 1. Кухня полевая

833. Кухня полевая – маневренная передвижная кухня на одноосном прицепе для буксирования любым автомобилем.
834. Хранение полевой кухни может осуществляться:
1) в закрытых отапливаемых хранилищах, что соответствует легкой категорий условий хранения;
2) в закрытых неотапливаемых хранилищах, что соответствует средней категории условий хранения;
3) в закрытых неотапливаемых металлических хранилищах и под навесом, что соответствует жесткой и очень жесткой категории хранения.
835. Перед постановкой на длительное хранение кухня должна быть подвергнута консервации.
836. Периодичность переконсервации должна соответствовать категориям условий хранения (по ГОСТ 9.014-78):
1) жесткий и очень жесткий (Ж и ОЖ) – 3 года;
2) средний (С) – 6 лет;
3) легкой (Л) – 10 лет.
837. С завода изготовителя кухня должна поступать законсервированной в соответствии с требованиями ГОСТ 9.014-78 для категории условии хранения «Ж» и пригодная к длительному хранению.

Параграф 2. Столбы деревянные 6м
(ГОСТ 9463)

838. Столбы деревянные – круглые лесоматериалы хвойных пород, предназначенные для использования в различных отраслях промышленности и строительства.
839. Круглые лесоматериалы укладывают в штабели различных типов: плотные, рядовые, плотно-рядовые, пачковые, пакетные. Типы и размеры штабелей выбираются с учетом наилучшей сохранности древесины, технических возможностей штабелевочного оборудования, обеспечения безопасных условий работы, размеров площадей для складирования.
840. В плотном штабеле лесоматериалы укладываются без прокладок. Такой штабель характеризуется хорошей вместимостью.
841. В рядовом штабеле лесоматериалы укладывают параллельными рядами, между которыми помещают две-три линии прокладок.
842. В плотно-рядовом штабеле лесоматериалы укладываются многослойными рядами, отделенными друг от друга горизонтальными прокладками. По интенсивности циркуляции воздуха, вместимости и возможной степени механизации работ плотно-рядовой штабель занимает промежуточное значение между плотными и рядовыми штабелями.
843. В пачковом штабеле лесоматериалы укладываются пачками, отделенными друг от друга горизонтальными, наклонными или вертикальными прокладками. Укладка пачек в штабель и его разборка производятся кранами или лебедками, оснащенными канатными стропами.
844. Пакетный штабель формируется из пакетов определенных формы и размеров, фиксированных обвязкой, контейнером или другим устройством. Ряды пакетов могут укладываться параллельно или перпендикулярно относительно друг друга.
845. Короткие круглые и колотые лесоматериалы (длиной до 2м) могут храниться в поленницах или кучах, порубочные остатки - в валах, кучах, щепа - в кучах.
846. Хранение лесоматериалов – это система мероприятий по предотвращению их порчи с момента производства до переработки в конечную продукцию. В зависимости от вида и назначения лесоматериалов применяют различные способы хранения. В процессе хранения в лесоматериалах могут появиться пороки в результате повреждения насекомыми, поражения грибами и образования трещин.
847. Пороки древесины возникают при длительном и неправильном ее хранении на складе в весенне-летнее время года.
848. В первое лето хранения лесоматериалы хвойных пород поражаются насекомыми и деревоокрашивающими грибами. Грибы - возбудители заболонных гнилей встречаются реже. Из хвойных пород наименее стойкой портив деревоокрашивающих грибов являются сосна, кедр, лиственница. Более устойчивы против них ель и (особенно) пихта сибирская. Лиственные породы в первое лето хранения поражаются не только деревоокрашивающими, но и дереворазрушающими грибами, возбудителями мраморных гнилей. Особенно неустойчива против побурения и заболонных гнилей древесина рассеяннососудистых пород (березы, бука, ольхи, осины и др.). Кольцесосудистые породы (вяз, дуб, ильм, ясень) более стойки против грибных поражений. На складах насекомые поражают древесину лиственных пород обычно меньше, чем хвойных.
849. Основные виды повреждений вызываются насекомыми (червоточина), грибками (окраска и гнили), физико-химическими процессами (окраска), растрескиванием от усушки (торцевые и боковые трещины). Влияние каждого вида повреждений на качество древесины различно. Их количество определяется соответствующими стандартами на лесную продукцию.
850. Хранение и защита лесоматериалов на складе осуществляется с учетом целевого назначения каждого вида сортимента, его использования в строительстве и промышленности.

Параграф 3. Ткань брезентовая
(ГОСТ 15530)

851. Ткань брезентовая – настоящий стандарт распространяется на льняные и полульняные парусины и двунитки, предназначенные для изготовления спецодежды, средств защиты рук и изделий технического назначения.
852. Ткани должны изготовляться в соответствии с требованиями настоящего стандарта, технической документации и технологических режимов, утвержденных в установленном порядке.
853. Ткани по внешнему виду должны соответствовать образцам-эталонам, утвержденным в установленном порядке.
854. Ткань брезентовая храниться в закрытых проветриваемых помещениях на расстоянии не менее 1 м от отопительных приборов.

Параграф 4. Печь для обогрева
(ГОСТ 9817)

855. Печь для обогрева (буржуйка) – это небольшая металлическая печка для сжигания дров или иного твердого топлива (угля), предназначенная для обогрева помещения, кипячения воды, приготовления еды.
856. Печи-буржуйки обычно изготавливаются из чугуна или стали.
857. Вес печи-буржуйки напрямую зависит от ее габаритов и материала изготовления и может быть от 5 до 130 кг. Самые легкие – стальные, тяжелые – чугунные.
858. Настоящий стандарт распространяется на бытовые аппараты, работающие на твердом топливе, с водяным контуром номинальной тепловой мощностью до 70 кВт, предназначенные для отопления, горячего водоснабжения, приготовления пищи.
859. При установлении условий хранения по ГОСТ 15150 в нормативных документах на изделия учитывают следующие требования:
860. Каждый аппарат обернут бумагой по ГОСТ 8828 или другой бумагой, обеспечивающей сохранность аппарата, обвязан шпагатом и упакован в обрешетку по ГОСТ 12082 или другую тару, обеспечивающую сохранность аппарата, изготовленную по техническим условиям и рабочим чертежам, утвержденным в установленном порядке.
861. Съемные детали должны быть обернуты бумагой по ГОСТ 8828, обвязаны шпагатом и уложены в камеру сгорания.
862. Срок эксплуатации печи-буржуйки неограничен.

Параграф 5. Электростанции на 4 и 10 кВт
(ГОСТ 21671)

863. Электростанция – настоящий стандарт распространяется на передвижные бензиновые электроагрегаты (в том числе встраиваемые) и электростанции (далее – электроагрегаты и электростанции) мощностью от 0,5 до 30 кВт.
864. В конструкции электроагрегатов и электростанций должна быть предусмотрена возможность доступа к элементам управления и обслуживания при эксплуатации, к элементам, требующим проверки и регулировки, а также удобство монтажа и демонтажа.
865. В конструкции электроагрегатов и электростанций должна быть предусмотрена возможность их перемещения подъемно-транспортными средствами.
866. В комплект поставки одного электроагрегата или одной электростанции должны входить:
1) электроагрегат (электростанция);
2) одиночный комплект ЗИП (ЗИП-О);
3) эксплуатационная документация – по ГОСТ 2601—68.
867. Дополнительную комплектность (выхлопные металлорукава, шанцевый инструмент, кабели для присоединения нагрузок, комплект специального оборудования и средств и зависимости от назначения электростанции) указывают и эксплуатационной документации на электростанцию конкретного типа.
868. В комплект поставки группы электроагрегатов и (или) электростанций должен входить групповой комплект ЗИП (ЗИП-Г), поставляемый по отдельным заказам:
1) ЗИП-Г5 – для пяти электроагрегатов и электростанций;
2) ЗИП-Г10 – для десяти электроагрегатов и электростанций.
869. Для проверки соответствия электроагрегатов н электростанций требованиям настоящего стандарта устанавливают следующие категории испытаний:
1) приемосдаточные;
2) периодические:
3) типовые;
4) испытания на надежность.
870. Электроагрегаты и электростанции, предъявляемые на испытания и (или) приемку, должны быть полностью укомплектованы.
871. По согласованию с заказчиком электроагрегаты или электростанции предъявляемые на испытания, могут быть укомплектованы частично.
872. Гарантийная наработка электроагрегатов и электростанций мощностью 0,5 кВт-не менее 600 ч, 1 кВт и выше - не менее 1200 ч в пределах гарантийного срока эксплуатации. При этом гарантийная наработка по электрической части должна быть не менее:
1) 3000 ч - для электроагрегатов и электростанций мощностью до 1 кВт включительно;
2) 5000 ч - для электроагрегатов и электростанций мощностью св. 1 кВт.
873. Электростанция храниться в крытых, сухих, вентилируемых складских помещениях в соответствии с Правилами пожарной безопасности в условиях, предотвращающих воздействие атмосферных осадков и почвенной влаги.

Параграф 6. Электростанция 100-200 кВт
(ГОСТ 23162)

874. Электростанция – настоящий стандарт распространяется на электроагрегаты и передвижные электростанции с двигателями внутреннего сгорания, в том числе и с газотурбинными, мощностью до 5 000 кВт и устанавливает их условные обозначения.
875. Стандарт не распространяется на дизель-генераторы и дизель-генераторные установки.
876. По виду двигателя внутреннего сгорания:
1) бензиновые (карбюраторные);
2) дизельные;
3) газотурбинные;
4) газопоршневые.
877. По степени подвижности:
1) передвижные электроагрегаты;
2) стационарные электроагрегаты;
3) встраиваемые электроагрегаты;
4) передвижные электростанции;
5) переносные электростанции;
6) блочно-транспортные электростанции.
878. По роду тока:
1) постоянный, переменный однофазный;
2) переменный трехфазный.
879. По виду транспортного средства:
1) на автомобиле;
2) на прицепе;
3) на железнодорожной платформе (в вагоне);
4) на спецтранспорте.
880. Стандарт не распространяется на судовые, тепловозные, сварочные электроагрегаты, электроагрегаты летательных аппаратов и энергопоезда.
881. Электростанция хранится в крытых, сухих, вентилируемых складских помещениях в соответствии с Правилами пожарной безопасности в условиях, предотвращающих воздействие атмосферных осадков и почвенной влаги.

Параграф 7. Блок хлебопекарный автомобильный

882. Блок хлебопекарный автомобильный. Хранение техники (по приготовлению пищи и выпечки хлеба) включает в себя комплекс мер, обеспечивающих ее защиту от коррозии, деформации и других разрушающих воздействии, поддержание постоянной технической исправности и готовности к использованию по назначению.
883. К таким мерам относятся:
1) очистка, мойка техники, ТО (техническое обслуживание) и консервация;
2) установка техники в местах хранения;
3) осмотр техники в процессе хранения, замена отдельных агрегатов с ограниченными сроками хранения и освежения;
4) ТО в процессе хранения;
5) расконсервация и подготовка техники к использованию по назначению.
884. Категорически запрещается хранение техники вблизи химикатов (кислот, щелочей, органических растворителей), вызывающих коррозию.
885. Хранение техники может осуществляться:
1) в закрытых отапливаемых хранилищах, что соответствует легкой категории условий хранения (Л- по ГОСТ 15150);
2) в закрытых не отапливаемых помещениях, что соответствует средней категории условий хранения (С);
3) в закрытых не отапливаемых металлических хранилищах или под навесом, что соответствует жесткой (Ж) и очень жесткой (ОЖЗ) категории условий хранения.
886. Сроки хранения:
1) жесткий и очень жесткий (Ж и ОЖ) 3 года
2) средний (С) 5 лет
3) легкий (Л) 10 лет
887. При постановке на хранение свыше 1 месяца (в особо климатических условиях - 2х недель) техника должна быть соответствующим образом законсервирована.
888. Техника, поступающая от производителя, как правило, законсервирована и полностью подготовлена к длительному хранению. При этом необходимо выполнит следующие операции (тепловое оборудование):
1) очистить от сажи котлы, топку, газоходы блока и водонагревателя, трубу дымовую и дефлектор;
2) очистить от грязи жарочный шкаф, внутренние поверхности котлов, краны, наружные поверхности блока, крышки котлов, паровыпускные клапаны, пароотвод, промыть и просушить;
3) уплотнительные резиновые прокладки крышек котлов снять, промыть, просушить, протереть тальком и установить на место;
4) внутренние поверхности жарочного шкафа и противни покрыть тонким слоем олифы;
5) внутренние поверхности котлов, крышки, покрыть тонким слоем масла вазелинового;
6) паровыпускные клапаны и стаканы пароотвода покрыть тонким слоем масла вазелинового;
7) топку, огневую коробку, зольниковые коробки, окрасить эмалью ПФ-837 алюминиевой, серебристой;
8) наружные поверхности блока, водопароотвода, облицовку трубы дымовой, водонагреватель покрываются тонким слоем масла веретенного;
9) резьбовые соединения запоров и т.д. покрыть тонким слоем масла вазелинового;
10) сливные краны разобрать, смазать маслом вазелиновым и собрать.
889. Автомобили, прицепы при длительном хранении устанавливаются на подставки (козлы) для разгрузки рессор.
890. Шины подлежат освежению через 6 лет со времени их изготовления.
891. Палатки можно хранить в свернутом виде в упаковке, но при условии предварительной проверки их комплектности и качества.
892. Кассеты с рамами должны ставиться только вертикально.

Параграф 8. Радиатор чугунный - прибор отопительный
(ГОСТ 31311)

893. Отопительный прибор (радиатор чугунный) – устройство для обогрева помещения путем передачи теплоты от теплоносителя (вода, пар), поступающего от источника теплоты, в окружающую среду.
894. Настоящий стандарт распространяется на отопительные приборы – радиаторы и конвекторы, предназначенные для эксплуатации в системах водяного отопления зданий и сооружений различного назначения.
895. Отопительные приборы изготавливают следующих видов: стальные, чугунные, алюминиевые и биметаллические секционные радиаторы, канальные радиаторы, трубчатые отопительные приборы (в т.ч. полотенцесушители) и конвекторы.
896. Отопительные приборы должны иметь следующую маркировку:
1) наименование изготовителя или его торговую марку;
2) тип отопительного прибора согласно документации изготовителя.
897. На боковой поверхности секций радиаторов должны быть указаны наименование или торговый знак и две последние цифры года выпуска.
898. Отопительные приборы следует хранить в упакованном виде в закрытом помещении или под навесом, при этом следует обеспечивать их защиту от воздействия влаги и химических веществ, вызывающих коррозию.
899. Допускается хранение упакованных отопительных приборов, защищенных от воздействия атмосферных осадков, на открытых площадках.

Параграф 9. Радиатор масляный электрический
(ГОСТ 15150)

900. Радиатор масляный электрический – переносной маслонаполненный электрический радиатор для дополнительного обогрева жилых помещений с хорошей теплоизоляцией, 7 и более секционные, не создает запахов гари, не поднимает пыль и не выжигает кислород. Средняя температура составляет 85–95, а максимальная не превышает 100–110 ^оС.
901. Электрические радиаторы снабжаются терморегулятором, автоматически поддерживающим температуру воздуха в помещении, и регулятором мощности для обеспечения двух – ил и трехступенчатого нагрева.
902. Нагреваются они за 25–35 мин после включения.
903. Мощность масляных радиаторов составляет 0,5–1,5 кВт. Рассчитаны на длительное время работы - до нескольких суток подряд непрерывно.
904. Радиатор масляный электрический хранится в крытых, сухих, вентилируемых складских помещениях в соответствии с Правилами пожарной безопасности в условиях, предотвращающих воздействие атмосферных осадков и почвенной влаги.

Параграф 10. Тепловая пушка

905. Тепловой вентилятор – представляет собой корпус, внутри которого расположены трубчатые электронагреватели (ТЭНы). Во время работы воздушный поток, проходя через внутреннюю полость теплового вентилятора, обдувает ТЭНы и нагревается до определенной температуры.
906. Тепловой вентилятор КЭВ-5 комплектуется кабелем питания без вилки для подключения к сети, поэтому монтаж вилки (рассчитанной на ток нагрузки не менее 25 А) должен выполняться потребителем.
907. Тепловые вентиляторы КЭВ-10 и КЭВ-15 кабелем питания не комплектуются, поэтому монтаж последнего выполняется у потребителя с соблюдением всех требований по электробезопасности.
908. Тепловой вентилятор оснащен регулятором температуры, который позволяет поддерживать заданную температуру окружающего воздуха в обогреваемом помещении автоматически и аварийным биметаллическим термостатом, кнопка перезапуска которого («Сброс») выведена на верхнюю крышку прибора. В случае срабатывания термостата необходимо отключить кабель питания от сети, дождаться полного остывания тепловентилятора, устранить причину перегрева, и, нажатием кнопки перезапуска до щелчка привести прибор в рабочее состояние.
909. Предприятие-изготовитель может вносить изменения в конструкцию и электрическую схему теплового вентилятора, не ухудшающие его потребительских свойств.
910. Тепловой вентилятор предназначен для эксплуатации в помещениях (объемах) с искусственно регулируемыми микроклиматическими условиями при отсутствии воздействия атмосферных осадков, песка и пыли в воздухе и повышенной конденсации влаги.
911. Тепловые вентиляторы должны храниться только в закрытых помещениях в условиях исключающих возможность механических воздействий и повышенной влажности.

Параграф 11. Контейнер-вахтовка
(ГОСТ 22853)

912. Контейнер-вахтовка (вагон-дом) – передвижное здание, смонтированное на шасси тракторных прицепов или на санях, оборудован системой электрического освещения, отоплением, вентиляцией и необходимой мебелью, эксплуатируется круглосуточно при температуре воздуха от -60 до +45С.
913. Хранение зданий, их конструктивных элементов и пакетов должно осуществляться в соответствии с паспортом и инструкцией по эксплуатации.
914. При хранении зданий должны быть выполнены следующие операции:
1) разгружена ходовая часть зданий контейнерного типа;
2) блок-контейнеры поставлены на подкладки, обеспечивающие их опирание без перекосов;
3) двери, окна и другие проемы закрыты и блок-контейнеры защищены от проникновения внутрь помещений посторонних лиц;
4) системы отопления и водоснабжения освобождены от воды.
915. Здания, их конструктивные элементы и пакеты должны храниться с применением подкладок на площадках с уклоном, обеспечивающим отвод дождевых и талых вод, и удовлетворяющих Правилам пожарной безопасности.
916. Контейнерные здания, конструктивные элементы и пакеты сборно-разборных зданий при хранении должны быть защищены от климатических воздействий, загрязнений, повреждения и разукомплектования.
917. Здания, их конструктивные элементы и пакеты должны храниться на площадках размером не более 500м². Расстояние между отдельными площадками для хранения должно быть не менее 24м.
918. При хранении (а также транспортировании и монтаже) утеплитель ограждающих конструкций сборно-разборных зданий защищен от увлажнения.
919. Сведения о хранении зданий эксплуатирующие организации должны фиксировать в формуляре, находящемся в составе инструкции по эксплуатации, в котором указывают инвентарный номер, комплектность, дату начала и снятия здания с хранения.
920. Контроль технического состояния и сохранности зданий должен осуществляться не реже одного раза в месяц при кратковременном хранении и одного раза в 3 месяца при долговременном хранении.
921. Контейнер-вахтовка хранится в закрытых помещениях или под навесом. Допускается хранение на открытых оборудованных площадках при обязательном выполнении работ по консервации, герметизации и снятию составных частей, требующих складского хранения.

Параграф 12. Вахтовка на базе прицепа
(ГОСТ 22853)

922. Вахтовка на базе прицепа (вагон-дом) – предназначен для временного проживания, смонтированное на шасси тракторных прицепов или на санях, оборудован системой электрического освещения, отоплением, вентиляцией и необходимой мебелью, эксплуатируется круглосуточно при температуре воздуха от - 60 до +45С.
923. Хранение зданий, их конструктивных элементов и пакетов должно осуществляться в соответствии с паспортом и инструкцией по эксплуатации.
924. При хранении зданий должны быть выполнены следующие операции:
1) разгружена ходовая часть зданий контейнерного типа;
2) блок-контейнеры поставлены на подкладки, обеспечивающие их опирание без перекосов;
3) двери, окна и другие проемы закрыты и блок-контейнеры защищены от проникновения внутрь помещений посторонних лиц;
4) системы отопления и водоснабжения освобождены от воды.
925. Здания, их конструктивные элементы и пакеты должны храниться с применением подкладок на площадках с уклоном, обеспечивающим отвод дождевых и талых вод, и удовлетворяющих Правилам пожарной безопасности.
926. Контейнерные здания, конструктивные элементы и пакеты сборно-разборных зданий при хранении должны быть защищены от климатических воздействий, загрязнений, повреждения и разукомплектования.
927. Здания, их конструктивные элементы и пакеты должны храниться на площадках размером не более 500м². Расстояние между отдельными площадками для хранения должно быть не менее 24м.
928. При хранении (а также транспортировании и монтаже) утеплитель ограждающих конструкций сборно-разборных зданий защищен от увлажнения.
929. Сведения о хранении зданий эксплуатирующие организации должны фиксировать в формуляре, находящемся в составе инструкции по эксплуатации, в котором указывают инвентарный номер, комплектность, дату начала и снятия здания с хранения.
930. Контроль технического состояния и сохранности зданий должен осуществляться не реже одного раза в месяц при кратковременном хранении и одного раза в 3 месяца при долговременном хранении.
931. Вахтовка на базе прицепа хранится в закрытых помещениях или под навесом. Допускается хранение на открытых оборудованных площадках при обязательном выполнении работ по консервации, герметизации и снятию составных частей, требующих складского хранения.

Мемлекеттік материалдық резервтің материалдық құндылықтарын сақтау нормативтерін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2014 жылғы 9 маусымдағы № 278 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2014 жылы 27 маусымда № 9542 тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 26 қаңтардағы № 44 бұйрығымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Ұлттық экономика министрінің 26.01.2015 № 44 бұйрығымен (алғашқы ресми жариялаған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткеннен кейін қолданысқа енгізіледі).

«Азаматтық қорғау туралы» 2014 жылғы 11 сәуірдегі Қазақстан Республикасының Заңы 12-бабының 1-тармағы 39)-тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:
1.Қоса беріліп отырған мемлекеттік материалдық резервтің материалдық құндылықтарын сақтау нормативтері бекітілсін.
2. Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігі Мемлекеттік материалдық резервтер комитеті (А.Ә. Сәду):
1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;
2) Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде мерзімдік баспа басылымдарына және «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауына жіберуін;
3) осы бұйрықтың Қазақстан Республики Төтенше жағдайлар министрлігінің ресми интернет-ресурсында жариялануын қамтамасыз етсін.
3. Осы бұйрық оны алғашқы ресми жариялаған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткеннен кейін қолданысқа енгізіледі.

Министр В.Божко

Қазақстан Республикасы
Төтенше жағдайлар министрінің
2014 жылғы 9 маусымдағы
№ 278 бұйрығымен бекітілді

Мемлекеттік материалдық резервтің
материалдық құндылықтарын сақтау
нормативтері

1. Жалпы ережелер

1. Осы мемлекеттік материалдық резервтің материалдық құндылықтарын сақтау нормативтері 2014 жылғы 11 сәуірдегі Қазақстан Республикасы «Азаматтық қорғау туралы» Заңының 12-бабының 1-тармағы 39)-тармақшасына сәйкес әзірленді және мемлекеттік резервтің материалдық құндылықтарын күтіп-ұстау және сақтау шарттары жөніндегі техникалық талаптарды қамтиды.

2. Тамақ өнімдері

1-параграф. Ұн мен түрлі жарма
(МЕМСТ 26574, МЕМСТ 26791)

2. Ұн тарту мен жарма өнімдерін сақтау экологиялық, құрылыс, өрт қауіпсіздігі және санитарлық-эпидемиологиялық талаптарға жауап беретін қойма үй-жайларында, тамақ өнімінің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін және оның жолай ластану мүмкіндігін болдырмайтын жағдайларда жүзеге асырылады.
Қаптарды «үшбұрыштап» немесе «бесбұрыштап» тігісін ішіне қаратып қатар қояды. Жақсартылған желдетуді талап ететін ұн мен жарманы «төртбұрыштап» жатқызып қойған жөн. Бұл жағдайда бірінші қатардағы екі қапты қырынан шағын саңылаулармен бір–біріне қатарлас қояды; сол тәртіппен екінші қос қаптарды біріншінің үстіне салады, ал үшіншісін екіншісіне және тағы сол сияқты.
3. Жарылған, жыртылған, кеміргіштер зақымдаған қаптарды қатарға қоюға болмайды. Бұндай қаптардағы өнімдер басқа берік ыдысқа аударылуы тиіс.
4. Штабельдің төменгі қатардағы термоылғалдиффузия салдарынан тауардың дымқылдануын болдырмау үшін, едені бетон, асфальт және тас бөлмелерде ұн мен жармасы бар қаптарды биіктігі 10 см. кем емес құрғақ, тақтайдан жасалған, бір – біріне тығыз байланысқан стеллаждарда жатқызып қою қажет.
Қызу ылғалдылығының араласуынан қорқпауға болатын, едені тақтай бөлмелерде ұн мен жарманы стеллажсыз тура еденге жатқызып қояды.
5. Өнімдерді топтарымен, түрімен және сұрыптарымен штабельге жатқызып қояды. Шығару мерзімі әр-түрлі немесе түрлі кәсіпорынан шыққан ұн мен жарманы бір қатарға жатқызып қоюға болмайды. Қатар биіктігі өнімдердің түрі мен жай-күйіне және ауа температурасына (жыл кезеңіне) байланысты.
Неғұрлым сақтауға берік ұн мен жарманың басқа түрлерінің қатарлау биіктігі сәйкесінше 8 және 10 – 12 қатар. Штабель биіктігі «төртбұрыштап» төсеу кезінде алты қабаттан аспауы тиіс.
Көктемгі жаз мезгілінде қат – қабат биіктігін тағы бір – екі қабатқа азайтады. Өлшеп орамдалған өнімдерді металл, ағаш, сондай-ақ картон жәшіктерінде сақтайды.
6. Ұн мен жарма өткір иісі бар тауарлармен бірге сақтауға болмайды. Әрбір партиядағы ұн мен жарманың штабельдің заттаңбасы болуы тиіс, онда өнімнің атауы, сұрпы, шығару мезгілі, вагон мен жүкқұжатының нөмірі, салмағы, орын саны, қоймаға түскен мезгілі мен мәліметі, сапалық куәлігінде көрсеткен (дәмі, иісі, дымқылдығы) деректер болуы тиіс.
Штабельді тексергенде анықталған өнімнің сапалық өзгеруін штабель заттаңбасына енгізеді.
Сақтау үдерісінде өнімдерді бақылау үшін керекті жағдай жасау және қоймаларды желдету, штабельдің арасында, сонымен қатар ғимараттың қабырғалары мен штабель арасында 0,7 м. өткел қалдырады. Көтеру- түсіру жұмыстарын жүргізу қажет орындарда қат-қабат арасында 1,25 м. арақашықтық қалдырады.
7. Ұн мен жарманы қысқы мезгілде ауа температурасы 8-12^о төмен емес, жазғы мезгілде 25-35^о жоғары емес ғимараттарда сақтайды. Ғимараттағы ауаның салыстырмалы ылғалдылығын 60 – 75%
8. Ғимараттардағы керекті температуралық ылғалдылық режимін жылыту (салқындату) көмегімен және қоймаларды желдету, сонымен қатар ауаны кондиционерлік әдісі арқылы реттейді.
9. Көктемгі жазғы мезгілде қойманың температурасын төмендету үшін желге қарсы барлық есіктер мен желкөздері, ал жел ық жағында тек желкөздері ашылуы тиіс.
10. Қойма ішіндегі ылғал мен жылы ауаны сорып шығару үшін дефлектор немесе қойманың жоғарғы жағындағы ауа сорып шығатын тесіктер қолданылады. Дефлекторлар ысырмамен және су бұру үшін қабылдау науасымен жабдықталады.
11. Ұн мен жарманың түсін, дәмі мен иісін жылдың суық мезгілінде (олардың температурасы 5^о және төмен) кемінде айына 1 рет, жылы мезгілінде кемінде онкүндікте 1 рет анықтайды. Түсі өзгергенде, бөгде дәм мен иіс пайда болғанда желдету, суыту, кептіруді қолдану қажет.
12. Өнімнің температурасын жылдың суық мезгілінде кемінде айына 1 рет, ал жылы мезгілінде кемінде 2 рет өлшейді.
13. Ұн мен жарманың ылғалдылығы мен қышқылдығын кемінде айына 1 рет анықтайды.
14. Сақтау мерзімдері:
1) бидай және қара бидай ұны – 1 жыл;
2) қарақұмық жармасы – 15 ай;
3) күріш жармасы – 12 ай.

2-параграф. Кептірілген қара бидай немесе бидай наны
(МЕМСТ 686)

15. Кептірілген нандар дегеніміз сақтауға төзімді болу үшін кептірілген нан тілімі болып табылады.
16. Кептірілген нандар ұнның сұрыпына байланысты ерекше тартылған қара бидай ұнынан жасалған қара бидай кептірілген наны, ерекше тартылған қара бидай – бидай ұнынан жасалған немесе ерекше тартылған қара бидай және бидай ұнының қосындысынан жасалған қара бидай – бидай кептірілген нандары, бірінші, екінші және ерекше тартылған бидай ұнынан жасалған бидай кептірілген наны болып бөлінеді.
17. Кептірілген нандар жақсы желдетілетін, көгермеген, нан қорының зиянды жәндіктерін жұқтырмаған ғимаратта сақтауы тиіс.
18. Қапталған кептірілген нандар қоршаған ортаның келесі параметірлерімен сақталуы тиіс:
1) ауаның температурасы 25^о С-тан жоғары емес (қысқа мерзімді 30 тәуліктен көп емес, температураның жоғарлауы 45^о С-қа дейін рұқсат етіледі);
2) герметикалық қаптамада ауаның біркелкі ылғалдылығы 90 % жоғары емес, герметикалық емес қаптамада – 75 % жоғары емес.
19. Қапталған кептірілген нандар стеллаждарға биіктігі 12 қатардан көп болмай қат – қабат төселуі тиіс. Жылу көзінен, сутартқыш және кәріз құбырларынан арақашықтығы 1 м. кем болмауы тиіс. Әрбір екі қатардың арасынан 10 см. кем емес аралық қалдырады. Бөлек қат –қабат пен қат – қабаттардың және қабырғалардың арасында 70 см. кем емес өткел қалдырады.
20. Сақтау мерзімдері:
1) 8^о С-тан 25^о С температурасында:
қара бидай, қара бидай – бидай, ерекше тартылған – 24 ай;
бірінші, екінші және ерекше тартылған ұннан жасалған бидай – 12 ай.
2) 8^о С-тан жоғары емес температурада:
қара бидай – бидай, ерекше тартылған – 36 ай;
бірінші, екінші және ерекше тартылған ұннан жасалған бидай – 24 ай.

3-параграф. Ет және сүт консервілері
(МЕМСТ 5284)

21. Ұзақ мерзімге сақтауға салатын консервілердің басты түрлерінің бірі жоғарғы және бірінші сортты «Бұқтырылған сиыр еті» болып табылады.
22. Ет консервілері мақсатына байланысты салқын түрінде қолданылатын басытқы және бірінші мен екінші тағамдарды дайындауға арналған түстік болып бөлінеді.
23. Суыған немесе салқындатылған еттен өндірілген консервілер, неғұрлым жоғары сапалы болып табылады.
24. Сүт консервілері консервілеу тәсілдеріне байланысты келесі түрлерге бөлінеді:
1) қантпен консервіленген – қанты бар қаймағы алынбаған қойытылған сүт;
2) қойытылған сүті және қанты бар какао мен табиғи кофе;
3) зарасыздандырумен консервіленген – зарасыздандырылған қойытылған сүт;
4) сорғытумен консервіленген – құрғақ қаймағы алынбаған сүт, қантпен және қантсыз құрғақ кілегей.
25. Консервілерді қаттау бекітілген жүктеме нормаларына және олардың негізіндештабельдағы орын санының толық санауды жүргізу мүмкіндігін, консервілер мен ыдыстарды сақтау қамтамасыздығын, штабельдің беріктігін, қойма аумағын барынша тиімді пайдалану және қабылдау қайтақарап дайындау жұмыстарын жүргізу үшін жағдай туғызуды, сапаны бақылау және вагондарды жіберу кезінде механикаландырылған жүк тиеуді қамтамасыз етуді қоса, алғандағы орналастырудың оңтайлы сызбанұсқасына сәйкес жүргізілуі тиіс.
26. Консервілердіштабельге сапасы, ассортименті және сұрпы, бір типті бірдейөлшемді банкаларда және жәшіктерде өндіру уақыты (ет және балық консервілері үшін бір тоқсан және сүт консервілері үшін бір ай шамасында) және мөлшері кепілдік мерзімі бірдей, бір көлемдегі және бір ұзындықтағы түпқоймада бір немесе бірнеше вагон топтамасынан құрылады.
27. Тоңазытқыш төлесінің көлемін тиімді пайдалану мақсатында, бір тоқсанда өндірілген сүт консервілерін іріленген штабельде қаттау рұқсат етіледі.
Консервілерді зақымдалған жәшіктерде қаттауға рұқсат етілмейді.
28. Ақауланған банкілерді немесе талдау үшін үлгілерді алу кезінде, жәшіктер міндетті түрде біртекті консервілермен толтырылуы, содан кейін мұқият жабылуы (толтырылуы) және штабельдің жоғарғы қатарына салынуы тиіс.
Әрбір қалыптастырылған штабельде белгіленген нысан бойынша, пакеттегі жәшіктерді қалау және пакеттерді штабельге орналастыру сызбанұсқасы қосылған штабель заттаңбасы жасалады.
29. Құжаттарда бұл консервілер қапталған қойманың, секцияның және штабельдің нөмірін көрсету қажет.
Бекітілген оңтайлы сызба нұсқаға сәйкес, консервілерді қаттауды оңайлату үшін, штабельдің орналасу және олардың ортасындағы өткелдің орындары алдын ала белгіленеді.
30. Жүктеу нормаларына және қойманың түрлеріне байланысты, консервілер штабельге келесі ретпен төселеді:
1) ет консервілері жылытылатын қоймаларда ені 6-10 пакет, ал жылытылмайтын қоймаларда – 3-4 пакет ірілендірілгенштабельге салынады;
2) балық және сүт консервілері қойманың құрылымымен түріне байланысты ені 3-4 пакет штабельге салынады.
31. Штабельдің ұзындығы орта бойлық өткелден қойма (жертөле) қабырғасы өткелге дейінгі арақашықтықпен анықталады.
32. Консервілердің сапалы сақталуын бақылау, ауаның жақсы айналымын және механизмдерді қолдану ыңғайлығын қамтамасыз ету үшін, қоймаларда консервілерді қатарлау кезінде келесі мөлшердегі өткелдер қалдырылады:жылытылатын және жылытылмайтын қоймаларда қойма (бөлім) периметр бойынша қабырғадан немесе дөңес құрылымнан – ені 0,5 м.
33. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 30 желтоқсандағы № 1682 қаулысымен бекітілген Өрт қауіпсіздік ережесіне сәйкес (бұдан әрі – Өрт қауіпсіздік ережесі), жол ені ең аз радиус электротиегіштің нақты аспалы құралымен айналуына байланысты белгіленеді.
Жылытылатын қоймада ет консерваларының штабельдар арасында және балық консерваларының әрбір екі – үш штабель сайын және жылытылмайтын қоймада сүт консервілерін екі штабель сайын ені 0,5 м өткел қалдырады.
Тоңазытқыш камерасының төлесінде келесі мөлшерде шегерім қалдырады: қабырғадан, тіректен, қабырға жанындағы батареядан, суытқыштан штабельға дейін 0,3 м, төбеден немесе төменгі арқалықтан штабельдің басына дейін 0,2 м.
Жол ені 0,6 м тең қабылданады.
Тауар штабельі және түпқоймалар салмақ түсетін қоймалардың конструкциясына сүйенбеуі тиіс.
34. Консервілердің тиеу – түсіру және ішкі қойма жұмыстары біріңғай технологиялық картасымен жүргізіледі.
Тиеу – түсіру жұмыстары сонымен қатар консервілерді ауыстыру және дайындау кезінде, жәшіктерді соққыға, түрткіге, лақтыруға жол бермеу, ыдысты ұқыпты ұстауды қамтамасыз ету қажет.
Сақтау мерзімдері:
1) ет консервілері – 3 жыл;
2) сүт консервілері – 1 жыл.

4-параграф. Қант
(МЕМСТ 31361, МЕМСТ 26907)

Құмшекер – тағам өнімі, бөлек кристалл түріндегі сахароза, қант қызылшасы мен аршылмаған қантты өңдеу арқылы механикалық және физика – химиялық жолмен алынған.
Шақпақ қант – тағам өнімі, кесек, кристалл (тазартылған құмшекер мен шампанское сахарозасы) және ұнтақталған кристалл(тазартылған ұнтақ) тәріздес қосымша аршылған (тазартылған) қант.
37. Қантты сақтау үшін көбінесе жылытылатын, сонымен қатар жылытылмайтын техникалық жарамды, құрғақ, таза және жақсы желдететін қоймаларды қолданады.
Жүктемес бұрын қойма ғимараты жөнделеді және қантты қабылдауға және сақтауға дайындалады. Сонымен қатар шатыр, еден, жылыту жүйесі жарамдылығын, жарықты, саңылауды уақытылы бітеуге, сондай – ақ есіктердің қиыстыруының тығыздығына ерекше көңіл бөлінеді.
Қантты қабылдау үшін қоймалардың дайындығын өкілетті және материалды жауапты тұлғалар тексереді, және акт жасалады.
38. Қоймаларды желдету кезінде қантты сақтауды қамтамасыз ету үшін есік орны қосымша қойылған тор есігімен жабылады. Желдеткіш саңылаулары торлармен жабдықталады. Қыс мезгіліндегі қантты сақтау әзірлігі кезінде жылытылмайтын қоймадағы желдеткіш саңылауларды, жылытылатын қоймадағы дефлекторларды жылытады және мұқият бітейді. Қардың кіруіне жол бермес үшін қойма жертөлелері қалқанмен жабдықталады.
39. Қоймаларда болуы тиіс:
1) технологиялық картамен қарастырылған, керекті құрал – саймандар мен жабдықтар;
2) температура – ылғалдылықты сақтау тәртібін(термометрлер, термографалар, гигрографалар және психрометрлер) тексеру құралы;
3) подтоварник, төсеу материалдары, баспалдақ және басқыш;
4) өрт қауіпсіздігі нормаларына сәйкес, алғашқы өрт сөндіру үшін керекті құралдары, сондай – ақ автоматикалық күзет – өрт дабылдамасы;
5) алғашқы медициналық жәрдем көрсету құралдары.
40. Қойманың тазалығын сақтау үшін есік алдында төсеме, аяқ – киім мен киім тазалайтын қылшақ және сыпырғыш болуы тиіс.
41. Өндірістік ғимараттың жарықтығы құрылыс нормасы мен ережесіне сай болуы тиіс, электр өткізгішті Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 24 қазандағы № 1355 қаулысымен бекітілген Электр қондырғысы ережесі талабына сәйкес, орындалуы тиіс. Электр шамдар жабық немесе қорғаныпен орындалуы (әйнек қақпағы) тиіс.
42. Қайта пайдалануға енгізілген қоймалар, жүктеу алдында жақсы кептірілген, тазартылған және жүктеуге дайын болуы тиіс.
Осы қоймаларға қантты жүктеу, қойманың салыстырмалы ауа ылғалдылығы 70 % жоғары емес болғанда жүргізілуі мүмкін.
43. Қойма айналасында, сақтау база аймағын жоспарлау қажет. Қоймадан үстіңгі қабаттағы суды бұру су ағызатын төсенішпен, арықтармен және жыралармен жүргізіледі. Су ағызатын төсеніш, арықтар және жыралар тазартылып тұрады және су ағып кетуін қамтамасыз ету жағдайында әрдайым ұсталады.
44. Қант жанғыш өнімі болып табылады. Ауа мен қант қосындысы өрт қауіпті және жарылыс қауіпті, тұнған шаң өрт қауіпті.
Қапталған қантта сондай – ақ жанғыш өнімі, өйткені ыдыс – қап алдын ала жылусыз қысқа мерзімді жағу көзінің азғантай энергиясымен (сіріңке, ұшқын алауынан, қызған электр өткізгіштен т.б.) жануы мүмкін.
Қантты сақтау кезінде олардың үлкендігі мен мықтылығына және ұзақтық әрекетіне қарамастан, жағу көзінен сақтау қажет.
Өртті себезгілеп су шашу немесе ауа механикалық көбігі арқылы сөндіру керек.
Өртті сөндіру құралдары әрдайым жарамды күйде және қолдануға дайын болуы тиіс.
45. Қойма ғимараты тиісті нұсқамалармен, плакаттармен, жазбалармен, көрсеткіштермен, қауіпті ескерту туралы жарық, дыбыс дабылдамасымен жабдықталады.
46. Жүкті тасымалдауға арналған барлық жабдықтарда жұмыстың жайлылығы мен қорғанысын қамтамасыз ететін құралдар, сондай – ақ олардың жүк көтергішінің, жарамды жағдайы және жүктің рұқсат етілген төсеуінің тексеріс жүргізілген мезгілі белгіленген трафареті болуы тиіс.
47. Сумен жылытылған қоймаларда ықтимал апаттарды болдырмау мақсатында жылытылатын құралдар тұрақты қоршаумен жабдықталады.
48. Қанттың сапалы сақталуын бақылау, ауаның жақсы айналымын, тиеу – түсіру және көлік – қойма жұмыстары мен өрттен қорғану ережесін сақтау мақсатында механизимдерді қолдану ыңғайлығын қамтамасыз ету үшін, қоймаларда қантты қатарлап қою кезінде келесі мөлшердегі өткелдер қалдырылады:
периметр бойынша жылытылатын қоймада (секцияда) тіректен немесе жылытылатын батареядан және жылытылмайтын қоймада қабырғадан– ені 0,5 м, қат – қабат арасында – 0,5 м.
Жол ені ең аз радиус электротиегіштің нақты аспалы құралымен айналуына байланысты белгіленеді. Қойма ауданының қолдануын жақсарту үшін, негізгі қат – қабаттарды төсегеннен кейін, ені бір пакет қосымша төсеуді негізгі жол қат – қабат бойымен, 2,5 метрден кем емес өткізу жолын қалдыру қажет.
49. Өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында, қант пен жоғарғы қатардағы қат-қабаттардың және қойманың жабынының немесе шамдардың арасында 0,5 метрден кем емес ара-қашықтық қалдырылады.
50. Қанттың сақталу мерзімі:
1) жылытылмайтын қоймада – 4 жыл;
2) жылытылатын қоймада – 8 жыл.

5-параграф. Өсімдік майы
(МЕМСТ 1129)

51. Өсімдік майы әр түрлі өсімдіктердің дәндері мен жемістерінен өндіріледі: сығымдау және экстракция жолымен күнбағыс, мақта, соя, жержаңғақ, зығыр, үпілмәлік, рапс, қыша және т.б. Тағамдық мақсатта көбінесе сығымдаумен жасалған май қолданылады.
52. Өсімдік майы құрамына: резервуарлық парк, өнім сорғы станциясы, құю құйып алу эстакадасы, технологиялық өнім құбыры және таразы кіретін арнайы жабдықталған май шаруашылықтарында жайғастырылады.
53. Май шаруашылықтарының техникалық және санитарлық жабдықтары майды белгіленген уақытында қабылдау және жіберу, өнімді қабылдау, сақтау, жіберу және қотару кезінде толық сандық және сапалық сақталуы бойынша барлық операциялардың орындалуын қамтамасыз етуі тиіс.
54. Өсімдік майын сақтайтын ведомстволық бағынысты ұйымдарда қабылдау, сақтау және жіберу кезінде майдың жоғалуының алдын алу бойынша күнделікті шаралар өткізуі міндетті.
55. Май шаруашылығы үшін резервуарлық парктің, резервуарларға, сорғыларға, құю құйып алу тіреушелерге, төменгі құйылыстың қондырғыларына, өнім құбырларына және ысырмаларға меншіктелген нөмірлері белгіленген өнім сорғы эстакадасының коммуникациясының технологиялық сызбанұсқасыдайындалады.
56. Жабдықтардың әрбір элементіне майлы бояумен технологиялық сызбанұсқаға сәйкестелетін рет саны жазылады:
1) майды қабылдау, сақтау және тиеу бойынша барлық жұмыстардың тізімі, сондай-ақ майдың жүру жолындағы әрбір операциясы – ашылуға тиіс барлық ысырмалардың нөмірлері толық көрсетілген технологиялық карта;
2) майды жылыту кезіндегі барлық операциялардың тәртібі мен реттілігі толық баяндалған, қабылдау кезінде цистерналарда және тиеу кезінде резервуарларда майды жылыту сызбанұсқасы.
57. Коммуникацияның технологиялық сызбанұсқасы, маймен жұмыс жүргізу технологиялық картасы және оны жылыту сызбанұсқасынведомстволық бағынысты ұйымдар басшысы бекітеді және технологиялық сақтау учаскесінің істерінде сақталады. Коммуникацияның технологиялық сызбанұсқасы сорғы станцияларының және сақтау аумағының ғимараттарында ілінеді.
58. Әрбір резервуарға, тазарту ыдысына белгіленген тәртіппен өнімнің құю деңгейінің биіктігі бойынша көлемін анықтауға мүмкіндік беретін калибрлік кестелер жасалады. Резервуардағы өнімнің көлемін анықтау кезіндегі дәлдікті арттыру үшін, кертік бұрыштың деңгейімен өлшеу кезінде резервуардың түбіне өлшеу люгіне қарсы мөлшері 500х500 мм. жазық алаң орнатылуы тиіс.
59. Калибрлік кестені жасау кезінде резервуар түбінің конусының көлемі ескерілуі тиіс және майды жылыту бойынша ішкі жабдықтар резервуардың көлемінен шығарылып тасталуы тиіс. Калибрлік кестелердіведомстволық бағынысты ұйымдар басшылары бекітеді.
60. Резервуарларды калибрлеу кезінде сондай-ақ биіктік трафареті анықталады, яғни тігіне резервуардың түбіндегіалаңнан өлшеу люгінің жоғарғы кернеуіне дейінгі арақашықтық.
Биіктік трафаретінің шамасы резервуарды босату кезінде және ай сайын резервуардағы өнімнің мөлшерін анықтау кезінде тексеріледі.
Биіктік трафаретінің көрсеткіштері мен майдың кұйылуының шекті биіктігі гидравликалық клапанның корпусына немесе жарық люгінің қақпағына бояумен жағылады.
61. Калибрлік кестелердің негізінде жүктеу есебі және жаз мезгіліндегі майдың ауқымды көбеюін есепке ала отырып, резервуарлардың май құйылуының шекті биіктігінің анықтамасы жасалады.
62. Май шаруашылығының периметрі мүмкіндігінше тікенекті сымнан жасалған дуалмен және күзет дабылының құрылғыларымен қоршалады.
63. Апат жағдайына әрбір май шаруашылығында барынша көп сыйымдылыкпен бір резервтік резервуар қалдырылады. Резервті резервуарға майды қотару алдында кіру люгі ашылады және резервуардың техникалық және санитарлық жағдайы тексеріледі, ол жөнінде қотару туралы актінде тиісті жазба жасалады. Пайдалану барысында резервуарлар оқтын-оқтын ауысып тұрулары қажет.
64. Ведомстволық бағынысты ұйымдарда жергілікті жағдайларға байланысты апат салдарын жою үшін басшы бекітетін құрылғылардың, материалдардың, қосалқы бөлшектердің, жылжымалы сорғының, құбырлардың, бөшкелердің және басқа да сыйымды ыдыстардың толық тізімі анықталады. Қосалқы құрылғылар резервуарлық паркте, сорғының және эстакаданың қасында сақталады. Ай сайын авариялық мүлік қорының сақталуы тексеріледі, ол жөнінде журналға тиісті белгі қойылады.
65. Пайдалану кезінде тыныс және сақтық клапандармен жабдықталған резервуарлар олардың ауа кірмейтіндіктерін бақылау үшін, резервуарлардың астына қондырылатын мановакууметрлермен жасақталады.
66. Резервуарлық парктегі, сорғыдағы, эстакатадағы барлық ысырмалар, тесіктер, шүмектер пломбалануы және жабық күйінде тұруы тиіс. Резервуарлық паркте құбырлардың, ысырмалардың, фланецті қосылыстарына кіру және жарық люктерінің компенсаторлардың бұрандама жалғастыруларына, қаңылтырдан немесе брезент матадан қаптар кигізіледі және пломбаланады.
67. Резервуарларды құюға дайындау кезінде оның техникалық және санитарлық жағдайы тексеріледі.
68. Әр кез майды жаппай қабылдау немесе тиеу алдында барлық май шаруашылығының құрылыстарының техникалық және санитарлық жағдайының комиссиялық тексерісі жүргізіледі: сорғының, эстакаданың, құбырлардың, вагон таразысының, май жылыту құрылғысының.
Құрылғыны ескі өнімнің қалдықтарынан жақсылап тазарту - өсімдік майының сапалы сақталуын қамтамасыз ету кепілі.
Тексерістердің нәтижелеріне актілер жасалады.
69. Май шаруашылықтарында қабылдау және жіберу кезінде майдың салмағын анықтау үшін вагон таразылары орнатылады.
Әр кез май құйылған цистернаны өлшеу алдында вагон таразыларының техникалық жағдайы тексеріледі. Цистерналарды таразылардың платформасына қадау, оларды бекіту және өлшеу ережесін қатаң сақтау қажет. Майды бұзылған таразыларда өлшеуге, сондай-ақ тексеру және таңбалау мерзімі өткен таразыларда өлшеуге рұқсат етілмейді.
70. Қызмет көрсетуші қызметкерлер май шаруашылық нысандарының орналасуын, құбырлардың сызбанұсқасын, барлық ысырмалардың орналасуын және олардың міндеттерін жақсы білулері тиіс.
71. Кемінде айына бір рет резервуарлық парктің сел, кәріз жүйесіндегі тиек құрылғыларының жағдайы (сақпандардың, ысырмалардың) тексеріледі.
Топырақ жалдарынан тиек құрылғылары арқылы су жіберу, қызмет көрсетуші қызметкерлердің қадағалауымен жүргізіледі.
72. Сақтау мерзімі:
1) тазартылмаған өсімдік майы – 4 ай;
2) тазартылған иісі жойылған өсімдік майы – 6 ай.

6-параграф. Сары май және жануар майлары
(МЕМСТ 37, 25292)

73. Тауарлық атаулары бойынша сары май келесі түрлерге бөлінеді:
1) тұзсыз, тұзды және ылғалдылықтыңмассалық үлесі 16 % -дан аспайтын вологодтық сары май;
2) ылғалдылықтыңмассалық үлесі20 % -дан аспайтын әуесқойлық сары май;
3) ылғалдылықтыңмассалық үлесі25 % -дан аспайтын сары май, шаруа;
4) ылғалдылықтыңмассалық үлесі35 % -дан аспайтын бутербродқа арналған сары май;
5) ылғалдылықтыңмассалық үлесі1% -дан аспайтын ерітілген май.
74. Жануар майлары алынатын шикізат пен өнім сапасына байланысты келесідей түрлер мен сорттарға бөлінеді: қой майы, сиыр майы, шошқа майы, сүйек майы, жоғарғы, төменгі сорттар және құранды майлар.
75. Сары майлар және жануарлар майы суытылмайтын ғимараттарда плюс температураларда өзінің сапасын тез жоғалтатын, тез бұзылатын тауарларға жатады.
76. Тез бұзылатын тауарларды саны және сапасы бойынша қабылдау қолданыстағы стандарттар, техникалық талаптарға сәйкес жүргізіледі.
77. Тауарларды қабылдау, вагоннан алу кезінде қабылдаушының уәкілетті өкілдері темір жол өкілдерінің қатысуымен бірге вагондардың техникалық дұрыстығы, тығындылардың, бұрауыштардың жағдайы, пломбылардың сақталуы олардағы баспа-таңбалардың анықтылығы, жолдама құжаттарда көрсетілген номерлердің вагон номерімен сәйкестігі, тасымалдау кезіндегі температуралық тәртібін сақтау (журнал бойынша) вагондардың белгіленген жүріс мерзімі мұқият тексеріледі.
78. Пломбыларды алғаннан және вагондарды түсіргеннен кейін салынған нәрсе мен жүктің жағдайы, мұздану деңгейі сыртқы жағдайы мен тауардың температурасын өлшеу арқылы анықталады.
Майдың температурасы термометрмен өлшенеді.
Монолиттегі майдың температурасы 6-8 см тереңдікте өлшенеді. Май пакеттелген күйінде келсе, оның температурасы тексерілген пакеттерден алынған жәшіктермен өлшенеді. Қабылданатын құжатқа температураның орташа арифметикалық мәні енгізіледі.
79. Тексеріс кезіндегі анықталған вагондардағы техникалық бұзылулар немесе пломбаның жоқ болуы, баспа-таңбаларының анық еместігі, аралықтағы станциялардың пломбасы болуы, жүкті тасымалдаудың техникалық, санитарлық тәртіптерінің және вагондардың белгіленген жүріс мерзімі бұзылуы жалпы формадағы акті бойынша рәсімделеді.
80. Егер жүктің жеткіліксіздігі анықталса, коммерциялық және қабылдау актілеріндегі «ерекше бағана» жолында міндетті тәртіпте пломбыда бар бақылаушы белгілердің нөмірлері көрсетіледі.
81. Қалыпты қозғалмаған ыдыста анық таңбаламасы бар сары майлар және жануарлар майы орын санын санау және траферет бойынша массасын анықтау арқылы қабылданады және жіберіледі.
82. Сары май 6ғС минус және одан төмен температурамен тоңазытқышқа келіп түскенде ол тоңазытқыштық өңдеу жасалатын сақтау камерасына бағытталады.
83. Сары майлар және жануарлар майын қоймалау дұрыс формадағы орнықты, нығыз қатарларға алдын ала ойластырылған орналастыру схемасы бойынша жүргізілуі керек. Қатарлар тірек немесе түпқоймаға тауарлардың сақталуын қамтамасыз етіп, қатарлардың орнықтылығын, тоңазытқыш сұйықтығын тиімді пайдалану және қабылдауын, беру жұмыстарының жүргізілуіне жағдай жасауды, сапаны бақылауды есепке ала отырып, орналастырылады.
84. Сары майлар және жануарлар майы вагон париялары бойынша қатар қатар орналастырылады. Жәшіктегі сары майлар және жануарлар майы пакеттер арасына еш бір бос орын қалдырылмай қатар-қатар орналастырылады. Май пакеттелмеген түрінде түссе, оны вагоннан стандартты түпқоймаға түсіру кезінде пакетке салады. Бұл жағдайда жәшіктер траферетісыртқа қаратылған түрінде орналастырылады. Қатарлардың биіктігін ыдыс беріктігі және жабуға рұқсат етілген жүк көлемін ескере отырып, камераға максималды жүк көлемін енгізу арқылы анықтайды.
Ерітілген май және жануарлар майы салынған бөшкені көлденеңнен қатар-қатар қояды. Кертіктің сынуының алдын алу үшін бөшкелердің арасына ағаш тақтайшалар қойылады. Үстіңгі қабаттағы бөшкелерді тік қалыпта орналастыру мүмкін болмаған жағдайда көлденең қоюға рұқсат етіледі.
85. Тоңазытқыштарды сақтау орнында тауарлардың қатары мынадай шегініспен орналастырылады:
1) суытылатын құралдары жоққабырғадан, суытатын қабырға аспаптарынан – 0,3 м;
2) суытатын құралдары жоқ болғанда төбеден – 0,2 м;
3) суытатын аспаптары жоқ төбеден– 0,3 м;
4) ауа өткізгіштің төменгі қабатынан – 0,3 м;
86. Экраны жоқ колоннаға және қабырғаға жүктерді орналастыру жұқа тақтайшаларды колона мен қабырға бойына орнату арқылы (тігінен) жүзеге асырылады.
87. Шамдар өтетін жолда және қабырға бойында болуы тиіс және тоңазытқышты сақтайтын орынның жүк көлемін азайтпауы керек. Жұмысқа ыңғайлы болу үшін прожекторлы шамдар қолдануға болады.
Төбе тегіс болған жағдайда шамдар ілулі тұрғандағы биіктігінен 0,15 м, төбе жабынынан қатарға дейін0,3 м.
88. Май тасымалдау пакеттерімен түскен жағдайда оны тоңазытқыш камерасында сақтау мерзімі жүктің көлеміне тәуелсіз жабындының беріктігіне байланысты. Өнімнің төрт калонна арасындағы еден аумағына қойылатын жүк салмағы жобалы пайдалы жүктеменің 1 кв.м. аспайтындай есеппен қойылуы керек. Егер де рұқсат етілген салмақта аталған аумақты жабу үшін бірдей пакеттерді биіктігі бойынша қоюға мүмкіндік болмаса, ортаға оның қалғандары тік қатармен 1 пакетке кем қойылады. Пакет саны аз тік қатардың саны есептеумен анықталады.
89. Тоңазытқыштар қондырғыларында майды сақтау орнындағы ауа температурасы 18ғ болып сақталуы керек.
90. Ерітілген майлар сақтау орнында минус 5ғ не одан төмен ауа температурасында сақталуы керек.
91. Тоңазытылған етті сақтау кезінде тоңазытқыш камераларында салыстырмалы ауа ылғалдылығы 95 – 98%, мұздатқыш экрандармен жабдықталған сақтау орнында 100%-ға жуық, майлар 85 – 90% ауа ылғалдылықта сақталуы керек.
92. Майды өзіндік иісі бар басқа бір тауармен бірге сақтауға рұқсат етілмейді. Әрбір тауарға (май, жануарлар майы) бөлек сақтау орнын бөлу қажет.
93. Әрбір тауар топтамасына төмендегілер көрсетілген қатарлар заттаңбасы жасалады: топтама нөмірі, тауар түрі, жеткізушінің аты, орын саны, салмағы және жасалған күні. Қабылдау, сақтау, түсіру кезінде тауардың сапасы да қаралады. Аталған зат таңбаға тауарды орналастыру схемасы қоса беріледі.
94. Сақтау мерзімі:
1) сары май – 12 ай;
2) жануар майы - 12 ай.

7-параграф. Шай
(МЕМСТ 1938)

95. Шай арнаулы өңдеуден өткен шай ағашы өсімдігінің жапырақтары түрінде болады.
96. Жоғары сортты шайды өндіру үшін 2-3 жапырақтан және үстіңгі жарылмаған бүршіктерден тұратын флештер қолданылады.
97. Дайын шайдың құрамында шай сапасына әсер ететін органикалық және органикалық емес заттар кіреді. Олардың ең маңыздысына илеуіш заттар, кофеин, эфир майы, азотты және минералды қосындылар, көмірсулар, витаминдер жатады.
98. Шайды сақтау үшін көгеріп кетпеген, нан қорының зиянкестері және басқа да бөтен иістері жоқ, жылытылған, сондай-ақ жылытылмаған техникалық жарамды, құрғақ, таза және жақсы желдетілетін қоймалар пайдаланылады.
99. Тауарды кіргізер алдында қойма ғимараттары жөндеуден өткен және шайды қабылдау мен сақтауға дайын болуы керек. Төбе жабындысы, едені, жарылулар, саңылаулардың уақытылы жөнделуі, есік тықсырындағы жабылу тығыздығына аса назар аударылады.
100. Шайды қабылдауға қоймалардың дайындығын уәкілетті, материалдық-жауапты тұлғалар тексереді, акт жасалады.
101. Қоймаларды желдету кезінде шайдың сақталуын қамтамасыз ету үшін қосымша торлы есіктер ілінеді, ал желдетілетін жерлерге торлар орнатылады. Жылу берілмейтін қоймаларда желдеткіш саңылаулар қысқы кезеңге дайындық кезінде жақсылап жабылады және жылытылады.
102. Қоймалар мыналармен қамтамасыз етілуі қажет:
1) көрсетілген қажетті заттармен және жабдықтармен;
2) технологиялық картадағы қосымшаларда;
3) температура-ылғалдылық сақтау тәртібін бақылайытын құралдармен (термометрлер, термографтар, гигрографтар, психрометрлер );
4) тауар қойғыштармен, баспалдақтармен, басқыштармен;
5) қолданыстағы нормаларға сәйкес қажетті өрт сөндіру құралдары және автоматты күзету-өрт сөндіру дабылқаққышы;
103. Қоймаларда тазалықты сақтау үшін кіріс алдында төсеніштер, щеткалар, аяқ киім мен киімді тазалауға арналған сыпырғыштар болуы қажет.
104. Шай кез келген өртке қарсы деңгейдегі қоймаларда сақталады.
105. Фанера жәшігіне немесе картоннан жасалған жәшікте оралған шайлар тез жанғыш болып саналады.
Сақтау кезінде шайды жанғыш заттардан сақтау қажет. Жанған немесе өрт орын алған жағдайда су немесе ауа-механикалық көбіртікті қолдану керек. Өрт сөндіру құралдары үнемі дұрыс және даярлық күйінде болады.
106. Шайды қоймалау қатар бойынша дұрыс тікбұрышты формада орнықты тұруын қамтамасыз етіп, саны мен сапасын сақтап, түсіру-салу жұмыстарында қажетті жағдайлар жасалып және сақтау кезінде сапасын бақылап, қойма ауданын дұрыс қолдана отырып, жасалады. Түсіру кезінде сорттардың ауысып кетуін болдырмау үшін шайды өнімнің түрлері, сорты, өлшеп оралуы бойынша жеке жеке қою керек.
Шайдың қатары шығару мерзімі бірдей (бір тоқсан аралығында), бірдей кепілденген сақтау мерзімімен, тауар қойғышта бірдей өлшемі және биіктігі бар бір немесе бірнеше топтамадан тұрады.
Шай салынған жәшіктер асфальтты едені бар қоймаларда еденнен 25-30 см биіктікте және ағаш едені бар қоймаларда еденнен 15 см кем емесбиіктікте, сонымен қоса көп қабатты қоймаларда, 2-інші қабаттан бастап құрғақ, таза тауар қойғыштарға қойылады.
Шай салынған жәшіктер арасына 0,5 м кем болмайтын, құрылыс құрылымдары және қатарлар арасында 0,5 м кем болмайтын орын қалдырылады.
Өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында шай қатарларының жоғарғы жағы мен электр желілері және шамдардың арасы 0,5 м кем болмауы керек.
107. Шай сапасының сақталуын бақылау үшін ауа айналымын қамтамасыз ету және шайды қоймаларда қою кезіндегі механизмдерге қолайлы болу үшін өрт қауіпсіздігі Ережесінің талаптарына сәйкес қабырға бойымен ұзынынан және көлденеңнен өтетін жер қалдырылады.
108. Жаңбырлы және қарлы ауа райында шайды жүктеу және түсіру жұмыстары шай салынған жәшіктерді ылғалдан қорғайтын жаппаның астында (төбесі жабық жерде) жасалады. Сонымен қатар жүктеу-түсіру жұмыстары жүргізілетін есіктің қасында орналасқан қатарлар су өтпейтін қалың кенеппен жабылады.
109. Әрбір шай қатарына орналастырылғаннан кейін белгіленген тәртіп бойынша қатарларға тағылатын қатар заттаңбасы жасалады. Қатар заттаңбасына шайдың түрлері, сұрыпы, өлшеп оралуы бойынша орналастыру схемасы қойылады. Қатар заттаңбасы шайды қабылдау кезінде жабдықтаушы берген қабылдау актісі, жолдама құжаттары және өнім сапасына лабораториялық тексеріс нәтижесі негізінде толтырылады.
110. Жүктеу-түсіру және көлік, қойма жұмыстары бекітілген технологияны қатаң сақтап жүргізіледі.
Жүктеу-түсіру және қойма ішіндегі жұмыстарды орындау кезінде ыдыспен абайлап жұмыс істеуді қамтамасыз ету қажет.
111. Шайдың көгеруі мен дәмінің жойылуына әкелетін сапасының төмендеуі және бұзылуының негізгі себебі – ылғалдылық. Сондықтан шайды сақтау кезінде ылғалдың артуына жол берілмейді.
Шайды сақтау кезінде қоймалардағы ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 70 % аспауы керек.
112. Сақтау кезінде шай сапасының сақталуын қамтамасыз ету мақсатында органолептикалық көрсеткіші мен ылғалдылық мөлшері, сонымен қоса тауар мен ыдыстың сыртқы жағдайы бойынша жүйелі тексеру және үнемі бақылау жасалады.
Шай сапасын тексеру жиілігі қойма ғимаратының үлгісіне полиэтилен-терефталатты ламинатты жабындылардан шайдың қапшық қойғыштарына арналған тақтайша жәшіктердің ішкі төсенішіне байланысты:
1) жылу берілетін қоймаларда сапаны тексеру сыртқы тексеріс кезінде сапа белгілері анықталса ғана жүргізіледі;
2) жылу берілмейтін қоймаларда сақталғанда сапаны тексеру жазғы сақтауға ауысым уақытында және беру кезінде жүргізіледі.
3) полиэтилен-терефталатты ламинатты жабындылардан шайдың қапшық қойғыштарына арналған тақтайша жәшіктердегі импортталған шай (жоғары, бірінші, екінші сортты), нөмірлі отандық және жоғары сұрыпты шайлар 12 мен 18 айдан кейін және жіберілгенде тексеріледі.
113. Ылғалдылығы жоғары шай анықталса, қойманы жіті желдеткізеді. Қажет болса қалыпты ылғалдылықты сақтау мақсатында шайды шахмат реті бойынша қояды.
114. Шайды сақтау кезінде айына бір рет қойма ғимараты мұқият тазартылады. Жүйелі түрде қабырға, төбе, есік, баспалдақ, аралық, бағаналарды тазаланады. Шай сақталған қоймалардың едендерін жууға болмайды.
115. Қабылдау, жіберу, шай салынған жәшіктерді қайта қою жұмыстары кезіндегі әрбір атқарылған жұмыстан кейін қойма жиналуы және сыпырылуы керек. Сынған немесе біраз шытынаған жәшіктер анықталса, жөнделуі қажет.
116. Шайдың саны бойынша сақталуын қамтамасыз ету мақсатында бір жыл ішінде олардың бар екендігі туралы бақылау тексерістері (қайта санау, салыстыра тексеру т.б.) жүргізіледі.
117. Шайдың сақтау мерзімі - 2 жыл.

8-параграф. Макарон өнімдері
(МЕМСТ 875)

118. Макарон өнімдері – түтікше (макарон, түтік кеспе), жіп тәріздес(жіңішке жұмыр кеспе),лента (лапша) немесе түрлі пішіндегікептірілген бидай қамыры.
119. Макарон өнімдерін сақтауға арналған ғимарат таза, құрғақ, жақсы желдетілген, нан қорларының зиянкестері жоқ, атмосфералық жауын шашыннан сақтауы тиіс. Макарон өнімдерін өзіндік иісі бар тауарлармен бірге сақтауға болмайды.
120. Макарон өнімдері салынған жәшіктер мен қаптар қойма ғимараттарының сөрелері мен тұғырлықтарда сақталуы керек.
121. Қойма еденіне макарон өнімдерін қояр алдында (тұғырлықта сақтау кезінде) өтетін жол мен қатарларға орналастыру үшін міндетті түрде өлшеп белгіленеді.
Макарон өнімдерінің қатарлары шығарылған мерзімі (тоқсаны) мен жеткізуші-өндіруші бойынша құрылады. Макарон өнімдерін бір өнідірушіден алғанда қатарларды түрлері, сұрыпы және тауар сыныптамасы бойынша бір немесе бірнеше вагон топтамасынан құруға болады.
Қатарлардың ені, ұзындығы және биіктігі қойманың ерекшелігінен, сонымен қоса макарон салынатын ыдыстың жағдайына (орнықтылығы) байланысты анықталады, бірақ гофрирлі картоннан жасалған жәшіктерде – 6 қатардан көп емес, қағаз қаптарға – 7 қатардан (биіктігі бойынша) көп емес болуы керек.
122. Макарон өнімдерін қабылдау және жіберу, саны мен сапасының сақталуын бақылау, сонымен қоса өрт қауіпсіздігін сақтау мақсатында қоймаларға қою кезінде келесідей өтетін жолдарды қалдыру керек: қойма периметрі бойынша 0,5-0,7 м, қатарлар арасында 0,4-0,5 м.
123. Макарон өнімдерін ұзақ уақытқа сақтау кезінде сапасының сақталуын қамтамасыз ету үшін қоймадағы салыстырмалы ылғалдылық 70%, ал температура 30 ҮС аспау керек.
124. Макарон өнімдерінің өндірілген күннен бастап сақтау мерзімі:
1) қоспасыз – 1 жыл;
2) сүтті, ірімшікті, жұмыртқа қосылғаны - 5 ай;
3) томатты - 3 ай.

9-параграф. Тұз
(МЕМСТ 13830)

125. Ас тұзы құрғақ, техникалық ақаусыз немесе ерекше жағдайда арнайы дайындалған ашық алаңдарда сақталады.
126. Ұзақ уақытқа сақтаушы кәсіпорындарда тұз үйіліп тиеледі және жылытылмайтын қоймада сақталады. Асфальтты едендер қалыңдығы 3-4мм тақтайшадан жасалған түгелдей төсенішпен жабылады. Ағаш еденді қоймаларда қосымша тақтайша төсенішінсіз сақталады. Қоймалардағы бағаналар табанынан биіктігі 0,5м тақтай қалқандарымен қоршалады. Қойма периметрі бойынша қабырғадан 1,0м арақашықтықта биіктігі 1,0-1,2 мағаш қалқандары орнатылады.
127. Ас тұзын қойма ғимараттарына қоймас бұрын осы өнімді сақтауға арналған қойма бөтен заттардан, қоқыстан, шаңнан тазартылып және қабылдауға дайын болуы қажет. Тұз тұратын қоймалар мен алаңдар жанында иісті материалдар, сонымен қоса құрылыс заттарының қалдығы немесе тез жанғыш заттарды сақтауға қатаң тыйым салынады.
128. Ыдысқа салынбаған тұз өлшеу және қорытынды өлшеуге немесе санауға ыңғайлы төртбұрышты пирамида, параллелепит немесе басқа формадағы төмпешік күйінде сақталады. Тұз төмпешігінің үсті және сырты тегістеледі. Қоймалардағы тұз төмпешігінің биіктігі рұқсат етілген жүктемеден еден аумағының 1мІ байланысты. Тұздың үстіңгі қабаты және төбеде немесе шатырдың арасында 0,5 м аралық қалуы керек. Тұздың кірленуінен, көк басуынан және нығыздалуынан сақтау үшін қоймалардағы төмпешіктің үстін тұзға өзара әрекеттеспейтін және иіссіз жабатын материалдармен жабу қажет.
Сақтау кезінде төмпешіктің үстіңде тұзды кірден қорғайтын жабынды пайда болады.Қораптағы, жәшікке салынған және т.б. тұздар тек жабық қойма ғимарттарында сақталады. Бұндай тұз тікбұрышты орнықты қатарларға биіктігі 15-20см тауар төсемелеріне қойылады.
Қораптағы тұз қатарларының ені, ұзындығы, биіктігі қойма ерекшелігіне байланысты, сонымен қоса ыдыстың жай-күйіне(орнықтылығына) байланысты.
Ыдысқа салынған тұздың көгеруінің алдын алу үшін қатарларға қою кезінде қойма периметрі бойынша 0,5-0,7 м, ал қатарлар арасында 0,4-0,5мөтетін жол қалдыру керек.
129. Әрбір сортты және тартылған тұздар бөлек қойылады. Түрлі сұрыпты және тартылған тұздарды жазбасыз қоюға рұқсат етілмейді. Әрбір тұз топтамасына қатарына орналастырылғаннан кейін қатарларға тағылатын қатар заттаңбасы жасалып қатарға немесе тұз төмпешігіне ілінеді, санын анықтайтын тиісті есебімен орналастыру схемасы қойылады.
130. Тұзды сақтау кезінде қойма ғимараттарында салыстырмалы ауа ылғалдылығын сақтау ауа температурасының шұғыл өзгерісі болмаған жағдайда ыдысқа салынбаған тұз үшін - 70%, қорапқа салынған тұз үшін - 75%.
Тұзды сақтаудағы қажетті температуралық – ылғалдылық тәртібін сақтау қолайлы климаттық жағдайдағы көктем – жаз кезеңдерінде сыртқы және қойма ауасының ылғалдылығын есепке ала отырып желдету арқылы жүзеге асады.

10-параграф. Дәмдеуіштер
(МЕМСТ 28750)

131. Дәмдеуіштерге: лавр жапырағы, бұрыш, қыша, ваниль, даршын, қалампыр жатады.
132. Дәмдеуіштерді құрғақ, таза, жақсы желдетілетін, зиянкестермен зарарланбаған, температурасы 20 ^оС жоғары емес және салыстырмалы ауа ылғалдылығы 75 % аспайтын қойма ғимараттарында сақтайды.
Сақтау кезінде дәмдеуіштер салынған жәшіктер биіктігі бойынша сегіз жәшіктен аспайтын сөрелерге және тұғырлықтарға қатар қатар қойылады. Қатарлар арасы, сонымен қоса қатарлар және қабырғалар арасы 0,7 м аз болмауы тиіс.
133. Рұқсат етілмейді:
1) дәмдеуіштерді су құбыры мен кәріз құбыры, жылытатын құралдар жанына қоюға болмайды;
2) қойма ғимараттарын дымқыл күні және бірден жаңбырдан кейін желдетуге болмайды;
3) дәмдеуіштерді химикаттармен және өткір иісті аңқитын азық-түлік немесе материалдармен бірге сақтауға болмайды.
Дәмдеуіштердің сақтау мерзімі аталған түрдегі өнімге берілетін нормативті-техникалық құжаттарда қарастырылады.

11-параграф. Томат пастасы
(МЕМСТ 3343)

134. Томат пастасын жаңа піскен қызанақтан немесе тұз және дәмдеуіштер қосылған қызанақ массасынан жасайды, халық шаруашылығы және экспортқа өндірілетін өнімнің талаптарыбелгіленеді.
135. Бөшкеде тұздалған томат пастасын 80% аспайтын салыстырмалы ауа ылғалдылығында сақтайды.
136. Томат пастасын полимер материалынан жасалған ыдыста 0-ден 8^оС температурасында сақтайды
Томат пастасын контейнер-цистерналарда минус 10^oС төмен болмайтын температурада сақтауға рұқсат етіледі.
137. Шығарған күннен бастап концентратты томат өнімінің сақтау мерзімі:
1) шыны ыдыста – 3 жыл;
2) металлбанкада, бөшкелерде, «қораптағы қап» сияқты полимерлі ыдыстарда, контейнер-цистерналарда - 1 жыл;
3) алюминий ыдыста - 6 ай;
4) полимер материалдарынан жасалған ыдыста - 10 күн.

12-параграф. Сірке суы
(МЕМСТ Р 52101)

138. Сірке суы – биохимиялық әдіспен тамақ шикізатынан, жүзім және жемісті шарок материалдарынан тұратын ректификатталған этил спиртті, азық-түлік мақсатына арналған тамақ шикізатынан ректификатталған этил спирттің бас фракциясын сірке бактерияларымен аэробты қышқылдату арқылы өндіріледі.
139. Тамақ шикізатынан жасалған сірке суын барлық түрдегі жабық көлік құралдарында әрбір көлікте қолданатын азық-түлік жүктерін тасымалдау ережелеріне сәйкес жүргізіледі.
140. Тамақ шикізатынан жасалған сірке суы орамадағы күйінде таза, желдетілетін ғимаратта сақталады және күн сәулесі әсерінен қорғау керек.
Сірке суын қоймаларда сақтау кезінде ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 80%, температурасы 3 ^оС -тен 35 ^оС жылы болуы керек.
6 %-дан - 9 %-ға сірке суының қату температурасы - минус 2 С - минус 3 ^оС дейін. Сірке суының қатуы және қайта жібуі оның сапасына әсер етпейді.
141. Спиртті, спиртті иістендірілген сірке суының сақтау мерзімі – 12 ай, алмадан және жүзімнен жасалған – 6 ай, консерванттар қосылса – 12 ай.
142. Өндіруші сірке суының сапасын сақтау шарттарын орындай отырып басқа сақтау мерзімін қоюына болады.

13-параграф. Кептірілген картоп
(МЕМСТ 28432)

143. Кептірілген картоп – алдын ала дайындалған, буланған және кептірілген картоп. Кептірілгенкартопты ұсақтап және брикеттеп шығарады. Сапа көрсеткіштеріне байланысты кептірілген картоптың үш сұрыпын шығарады: жоғарғы, бірінші және екінші.
144. Кептірілген картопты 0 - 10^о температурада және салыстырмалы ауа ылғалдылығы 75% -дан жоғары болмайтын құрғақ, салқын ғимаратта сақтау керек. Бұдан жоғары температурада өнім қарайып, витаминдері бұзылады және зиянкестер пайда болады. Жәндіктермен күресу үшін суық түсе бастағанда қоймадағы температураны барынша төмендету керек.
145. Кептірілген көкөністер салынған жәшіктер, қораптар, қаптарды тауар қойғышқа және қатарларға түрлері, тауар сұрыптары, орама түрлері бойынша қою қажет. Өнімді қораптарға және қаптарға салу кезінде қатарлардың биіктігі 5-6 қатардан, жәшіктердің биіктігі 10-15 қатардан аспауы керек. Қатарлар арасына ені 2-3 см тақтайшалар қойылады. Кептірілген көкөністер бөтен иістерді сіңіруі мүмкін, сондықтан оларды өткір иісті тауарлармен бірге қоюға болмайды.
146. Өндірілген мерзімнен бастап ауа кірмейтін ыдыстағы кептірілген картопты сақтау мерзімі – 5 жыл, ауа кіретін ыдыста – 3 жыл.

14-тарау. Кептірілген көкөністер
(МЕМСТ 13342)

147. Кептірілген көкөністерге алдын ала дайындалған және кептіру аппараттарында кептірілген көкөністер жатады.
148. Кептірілгенкөкөністерді 0 - 10^о температурада және салыстырмалы ауа ылғалдылығы 75% -дан жоғары болмайтын құрғақ салқын ғимаратта сақтау керек. Бұдан жоғары температурада өнім қарайып, витаминдері бұзылады және зиянкестер пайда болады. Жәндіктермен күресу үшін суық түсе бастағанда қоймадағы температураны барынша төмендету керек.
149. Кептірілген көкөністер қойылған жәшіктер, қораптар, қаптарды тауар қойғышқа және қатарларға түрлері, тауар сұрыптары, орама түрлері бойынша қою қажет. Өнімді қораптарға және қаптарға қою кезінде қатарлардың биіктігі 5-6 қатардан, жәшіктердің биіктігі 10-15 қатардан аспауы керек. Қатарлар арасына ені 2-3 см тақтайшалар қойылады.
150. Кептірілген көкөністер бөтен иістерді сіңіруі мүмкін, сондықтан оларды өткір иісті тауарлармен бірге қоюға болмайды.

3. Өнеркәсіп тауарлары

1-параграф. Автокөлік шиналары
(МЕМСТ5513)

151. Автокөлік шиналары қолданылатын мақсатына байланысты жеңіл автокөлікке, жүк автокөліктеріне, автотіркеске, троллейбуске және автобусқа арналған шиналар болып бөлінеді.
152. Шина жиынтығы тысы, камерасы және құрсау лентадан тұрады.
153. Тысы – күшті тікелей қабылдайтын, пайдалану кезінде жұмыс істейтін тор тәрізді қабық. Тыстың негізгі бөліктері каркас, брекер қабаттары, протектор, борттар мен бүйір бөліктері.
154. Камера – бұрандалары бар шеңбер тәрізді ауа өткізетін резеңке орама. Ол шина ішкі тысына ауаны сақтап, шинаға серіппелі қасиет береді.
155. Құрсау лента – камераның бұрандалары өтетін саңылауы бар, дөңгелек тәріздес профилді қималы резеңке лента. Ол камераны дөңгелектің шеңберіне үйкелуінен және монтаж кезінде шинаның шеңберге зақым келтіруінен қорғайды.
156. Шиналар бірінші және екінші дәрежелі отқа төзімді табиғи немесе жасанды желдетілетін техникалық жарамды жылытылмайтын тас қоймаларда сақталады.
157. Көрші бөлімдерде шиналарға сияқты бір текті өрт сөндіргіш құралдар (су, көпіршік) қолданылатын тауарлар мен материалдар орналасуы қажет. Қоймаларда ішінен жабылатын жел өтетін саңылаулары бар желдету үшін торлы есіктермен жабдықталуы керек.
158. Тиеуді бастамас бұрын қойма ғимараттары жөңдеуден өтуі және шинаны қабылдауға даяр болуы қажет. Төбе, еден, есіктің қиысқан жерлерінің дұрыстығына баса назар аударылады.
Қоймада терезе болған жағдайда ішкі жақтағы шынылар өнімге күн сәулесінің тікелей түсуінен қорғау үшін сары түске боялуы керек.
159. Қоймаларды жарықтандыру қорғанып қолданатын (шыны қақпақтармен) электр шамдарын қолдану арқылы орындалуы тиіс. Қоймаларды жарықтандандыру деңгейі қолданыстағы ережеге сәйкес келуі керек. Люминесцентті шамдармен шырағдандарды қолдануға рұқсат етілмейді.
160. Электр желілерін оқшаулау электр желілерінің түрлеріне тәуелсіз 500 в төмен болмайтын кернеуге шақталуы керек. Электр желілерін қосу және ажырату жерлерінде айыру қораптары қолданылуы қажет.
Қойма бөлімдерінде орналасқан барлық тоқ қабылдағыштар жұмыс кезінен тыс уақытта сыртқы жақтан өшірілуі, ал электр тұстамалары пломбалануы керек.
161. Шиналарды сақтауға арналған қойма бөлімдері құрылыс нормаларына сәйкес автоматты өрт-қорғағыш дабылқаққыштары, сонымен қоса найзағайға қарсы құрылғылармен жабдықталуы қажет.
Өрт сөндіргіш ыдыстар мен алғашқы өрт сөндіру құралдарымен қамтамасыз етілуі қажет.
Сақтау қоймаларының аумағы, қоймалардың айналасын жүйелі түрде және уақтында шөп пен қоқыстан тазалануы керек. Шабылған шөптерді бірден алып отыру қажет.
Шиналар қойылған қоймаларда ашық отты қолдануға және от ұшқының жасауға тыйым салынады.
162. Шиналармен жұмыс жасау үшін техникалық жарамды электр тиегіштері қолданылуы керек. Қоймаларда іштен жанатын қозғалтқышты электр тиегіштерді және ашық орындалатын электр моторлары бар құрылғыларды қолдануға тыйым салынады.
163. Байланыс және дабылқаққыш жүйелері, су құбырлары жүйесі және су қоймалары үнемі техникалық жарамды күйде болуы керек.
164. Қоймалардың қабылдауға даярлығың өкілетті және материалды-жауапты тұлғалар тексереді, акт жасалады.
165. Шиналарды қою үшін металл стеллаж пайдаланылады. Стеллаж ні 12 см аспайтын сөреге 20^о бұрышта орналасқан тегіс ағаш тіреуіштерімен жабдықталады.
Стеллаждағы қабаттар саны шина көлемімен және қойма биіктігімен анықталады.
Өрт қауіпсіздігі ережесіне сәйкес стеллаждар аралығында өтетін жолдың бірі бөлім (қойма) ортасында сөрелермен жабдықталмайды және шиналармен тиелмейді.
Шиналар тік күйінде тысы ішінде, үрленген және тальктелген камерасымен металл стеллаждардан және металл жылжымалы сөрелерде орналастырылады.
Құрсау лента қораптарын, қорапты габариті үлкен тыстардың борттарының төменгі жағына қойып, шиналар пакеттерінің ішінде шина пакеті бойлай қаптап тастау керек.
Металл стеллажы жоқ болған жағдайда шиналарды уақытша тегіс тіреуішті тауар қойғышқа, шиналарды тігінен протекторға биіктігі бойынша үш шина қоюға болады.
166. Қоймалардағы қатарлардың орналасуы қойма ғимараттарын тиімді қолдануды қамтамасыз етуге, тиеу-түсіру жұмыстары кезінде механизация құралдарын қолдануды қарастырған орналасу схемасына сәйкес жүргізілуі керек.
Қатарларды орналастыру орны және арасынан өтетін жер алдын ала белгіленеді.
167. Стеллажсызшинаны сақтау үшін ішінде тысы бар үрленген және тальктелген камера мен құрсау лента қораптармен қойылады. Шиналарды «құдық тәрізді» қою, сонымен қоса тауар қойғышсыз еденге (тегіс тіреусіз) қоюға қатаң тыйым салынады.
Стеллажсызшиналарды сақтау кезінде қатарлар арасындағы және қабырға бойымен (шығынқы құрылымдар) өтетін жол0,5 метрден аз болмауы керек.
168. Сақтау кезінде аталған стеллаж(қатар), түрлері және шинаны қайта қарау мен тексерісі нәтижелерінің өзгерістері қатар құлақшасына енгізіледі.
Әрбір бөлім (қойма) бойынша тік тұрған күйінде сақтауға қолданылатын жабдықта (қатардағы), жылжымалы метал сөрелеріндегі шиналар орналасуының іс жүзіндегі сызбасы құрылады.
169. Шиналарды қабылдау, сақтау, қайта қарау және жіберу шаралдары бойынша құжаттарды рәсімдеу бірінші топтағы материалдар бойынша шараларды есептеу және құжаттау жүргізіледі.
170. Шиналарды тиеу-түсіру жұмыстарын бекітілген технологияларға дәл сәйкестендіріп жүргізу қажет.
171. Шинаны сақтау мерзімі - 5 жыл.

2-параграф. Аккумуляторлар
(МЕМСТ 959)

172. Аккумуляторлар – автотракторлық техникадағы (автомобильдердегі, автобустардағы, тракторлардағы және т.б.) электр жабдығын қоректендіру мен қозғалтқыштарын іскеқосу үшін арналған, қорғасынды стартерлі аккумулятор батареялары.
173. Аккумуляторлар құрылымдаулық және технологиялық құжаттама бойынша нақты типтегі батареяға стандарт және техникалық шаралар талаптарына сәйкес жасалуы керек.
174. Батареялардың габариттік өлшемі, батареяда аккумуляторлардың орналасуы, өлшемдері, полюс өткізгіштерінің орналасуы және плюс «+» және минус «-» белгілерімен қарама-қайшылығынан тәуелді болатын олардың белгіленуі нақты типтегі батареяға техникалық шараларда көрсетілуі керек.
175. Батареялардың үстіңгі қабаты таза болуы керек, өткізгіштерді дәнекерлеу жерлерінде қорғасынның аққан іздері болмауы қажет.
176. Аккумуляторлар -50^оС-тан +60^оС-қа дейінгі температурада жабық үй-жайда сақталуы керек.
177. Батареяларды сақтау кезінде қақпақтарымен жоғары орналастырылады. Сонымен қатар олардың тығындары тығыз бұралуы керек, қымтау бөлшектері – тығыздағыш дискілер, қымтау қабыршықтар қалпақшалар және т.б. - өз орындарында болуы керек.
178. Электролит құйылмаған батареялардың сақталу мерзімі – 36 ай.

4. Жуу бұйымдары

1-параграф. Каустикалық сода
(МЕМСТ 2263)

179. Күйдіргіш натрий улы зат болып табылады, 2-санатты зиянды заттарға жатады. Теріге түскен жағдайда химиялық күйіктерді туғызады, ал ұзақ әсер еткен кезде жаралар мен есекжемді туғызуы мүмкін. Шырышты қабықтарға қатты әсер етеді. Көзге күйдіргіш натрдың түсуі қауіпті. Өндірістік үй-жайлардың жұмыс аймағындағы ауада рауалы шектелген концентрация – 0,5 мг/мі.
180. Қолдануы: химия, мұнай-химия, целлюлоза-қағаз өнеркәсібінде, түсті металлургияда және басқа салаларда қолдану үшін арналады.
181. Қаптамасы: техникалық күйдіргіш натр ерітіндісін дәнекерленген болат бөшкелерге, полиэтилен бөшкелерге құяды; өнімнің сақталуын қамтамасыз ететін, тұтынушының (дайындаушының) арнайы контейнерлерінде сақталады. Бөшкелер мен арнайы контейнерлерге олардың сыйымдылығымен өнім 98 %-ға толтырылады.
182. Тасымалдауы: осы көлік түріне қолданылып жүрген, жүктерді тасымалдау ережесіне сәйкес темір жол және автомобиль цистерналарында құйып тасылады.
183. Техникалық күйдіргіш натрий ерітіндісі сілтілерге төзімді материалдан жасалған жабық ыдыстарда сақталады. Қапталған өнім жылытылмайтын қоймалық үй-жайларда сақталады.
184. Сақтаудың мерзімі – дайындау күнінен бастап бір жыл.

2-параграф. Кальцийленген сода
(МЕМСТ 5100)

185. Техникалық кальцийленген сода және көмір қышқылды натрий (Nа2СО3) – бұл көмір қышқылының натрий тұзы.
186. Кальцийленген соданы аммиак тәсілімен – хлорлы натрийдің су ертіндісін аммиакты және көмір қышқылды газды сіңіру жолымен, кейін сүзумен, жуумен және бикарбонат натрийді (Nа2СО3) қыздырып, көмір қышқылды натрийді (Nа2СО3) алады.
187. Техникалық кальцийленген сода табиғи және жасанды желдетуімен әр типті жабық, құрғақ, техникалық жарамды үй-жайларда сақталуы керек.
188. Тиеу басталарға дейін қоймалық үй-жайлар соданы қабылдауға дайындалған болуы керек. Сонымен қатар шатырдың, едендердің дұрыстығына, есіктердің жабылу тығыздығына ерекше назар аударылады.
189. Қойманың ағаш құрылымы, сондай-ақ үгінді кенептен жасалған тығыздаушы білікшелер оттан қорғайтын құраммен өңделуі керек.
Желдету үшін қоймалар кереге көз және желкөздермен жабдықталуы керек. Желкөздер іштен жабылуы тиіс.
190. Кальцийленген содасы бар қоймада ашық отты қолданумен немесе ұшқын шығарумен байланысты жұмыстарды жүргізуге тыйым салынады.
Қоймаларға жарық түсіру электр шамдарын қорғалған күйде (шыны қалпақтармен) қолданумен орындалуы керек. Жарық түсіру дәрежесі қолданып жүрген нормаларға сәйкес болуы тиіс.
Электр өткізгіш түрлеріне байланысты емес электр өткізгіштерді оқшаулау 500В төмен емес кернеуге есептелген болуы керек. Электр өткізгіштерінің қосылу және тармақтану жерлерінде таратушы қорабы қолданылуы керек.
Қоймалардың секцияларында орналасқан ток қабылдағыштар жұмыстан бос уақытта сыртқы жағынан сөндірілуі, ал электр қалқандары – пломбалануы тиіс.
191. Қоймалар белгіленген нормаларға сәйкес бастапқы өрт сөндіру құралдарымен және өрт сөндіру мүкәммалдарымен қамтамасыз етіледі.
Негізгі қорлар, байланыс және сигнализация құралдары, су жүргізетін желі мен су айдыны үнемі техникалық дұрыс жағдайда тұруы керек.
Содамен жұмыс істеу үшін техникалық дұрыс электр жүк тиегіштер қолданылуы керек.
Соданы сақтауға арналған қойма құрылыс нормаларына сәйкес автоматтық күзет-өрт сигнализациясымен, сондай-ақ найзағайдан қорғау құрылғыларымен жабдықталуы керек.
192. Кальцийленген соданы қабылдауға қойманың дайындығы уәкілетті және материалдық жауапты тұлғалармен тексеріліп, актімен ресімделеді.
193. Соданы қоймалау үшін жеткізіп берушілер, өндіру жылдары мен сұрыптар бойынша жеке-жеке вагондық топтамалармен жүргізіледі. Әр топтама құраушы бөлік түрінде қат-қабат салынып, олардың шекарасы шартты белгілермен белгіленуі керек. Бірнеше вагондарда біркелкі көрсеткіштерімен сода бір уақытта түскен жағдайда ол соданы вагондап жайғастыру міндетті емес.
Соданы қоймалау үшін қойма алаңын және жүктеудің үдемелі нормаларын, тиеу-түсіру жұмыстарында қолданылатын механикаландыру құралдарын тиімді пайдалануын және ыдыстың сақталуын есепке алумен жасалған, алдын ала орналастырудың әзірленген және бекітілген сызбасына сәйкес жүргізіледі.
Сода және қағаз қаптардың үлкен ылғалданғыштығына байланысты соданы ірілендірілген қат-қабатта сақтау орынды.
Қат-қабаттардың орналасу орны мен олардың арасындағы өтпе жолдар күні бұрын белгіленеді.
Қат-қабаттардың өлшемдері (ұзындығы мен ені) қойманың құрылымымен және көлемімен, сондай-ақ есіктер мен колонналардың орналасуымен анықталады.
Қат-қабаттар мен қабырғаны жағалай (оның құрылымының шығыңқы жері) өтетін жолдар 0,5 метрден кем болмауы керек.
Сақталатын материалдың үстіңгі қабатынан жарықтандырғыш арматураға дейін ара қашықтық 0,5 метрден кем болмауы керек.
Қат-қабаттар қойманың құрылыс құрылымдарымен жанаспаулары керек.
194. Қолданып жүрген нормаларға сәйкес, электр жүк тиегішпен қоймалық жұмыстарды жүргізу үшін және қоймада өрт қауіпсіздігі нормаларымен сәйкестікте есіктерге қарсы ұзына бойғы (орталық) және көлденең өтпе жолдар қалдырылады.
Қажет жағдайда ұзына бойғы өтетін жол қойма осіне қарай жылжытуға, ал қойма ені 20 метрге дейін болса – қабырғаны жағалай өтетін жолдан біреуін сыйыстыруға рұқсат етіледі.
Орталық ұзына бойғы өтетін жолсыз қат-қабаттарды орналастыруға рұқсат етіледі.
195. Кальцийленген сода тұтас тақтай төсеммен 15 см кем болмайтын биіктікте құрғақ, таза тауар асты тұғырықтарына (табандықтарға) бес-бестен, алты-алтыдан қат-қабат қоймаланады. Қаптар пакетке тігілген жақтарымен құрастырып салынады.
Қат-қабаттың биіктігі қойма биіктігіне, ыдыстың беріктігіне, еденге рұқсат етілетін жүктеме шегіне байланысты болады және биіктігі 4,5 метр секция үшін 24 қатардан төмен болмауы керек.
196. Тиеу-түсіру және қоймаішілік жұмыстар ыдыстың бұзылу мүмкіндігінен басқа, барлық шараларды сақтай және қауіпсіздік техникасы мен өндірістік санитария талаптарын сөзсіз орындай отыра жүргізілуі керек.
Тиеу-түсіру жұмыстарын респараторлар киіп немесе дәке таңғышта және тиісті арнайы киімде жүргізілуі керек.
197. Кальцийленген соданы қабылдау кезінде әр қат-қабатқа жеткізіп берушінің ілеспе құжаттары мен қабылдау актісі негізінде қат-қабат құлақшасы толтырылады. Сақтау барысында қат-қабат құлақшасына осы қат-қабат бойынша өнімнің бар болуы, түрлері және қат-қабаттарды қарау және толықтыру нәтижелері туралы өзгерістер енгізіледі. Әр қат-қабатқа соданың нақты орналастыру сызбасы қоса беріледі.
Соданы уақытша сақтау қат-қабатына міндетті түрде қат-қабат заттаңбасы ресімделеді.
Қат-қабаттан сода толық жөнелтілгеннен кейін қат-қабат заттаңбалары белгіленген тәртіпте сақтауға тапсырылуы тиіс.
198. Сақтау мерзімі:
1) А маркалы – 3 ай;
2) Б маркалы – 6 ай.

3-параграф. Сабын
(МЕМСТ 30266)

199. Кір сабын – негізінен, май (табиғи және синтетикалық), шайыр натрий тұздарынан және нафтен қышқылдарының және судан жасалатын өнім.
200. Сабын гигиеналық, өнеркәсіптік және басқа мақсаттарда қолдануға, әр түрлі маталардан жасалған бұйымдарды жууға арналады. Сабынның су ерітінділері белсенді жуғыш қасиеттерге ие. Сабын су ерітіндісінде қатты және сұйық кірді кетіреді.
201. Сабынды ұзақ сақтау үшін техникалық жарамды, құрғақ, жақсы желдетілетін қоймалық үй-жайлар пайдаланылады.
Сабынды сақтау жылытылмайтын және жылытылатын қоймаларда жүзеге асырылады.
202. Жүктеу алдында қоймалық үй-жайлар сабынды қабылдауға және сақтауға дайындалуы және жөнделуі керек. Сонымен қатар шатырдың, едендердің, желкөздердің және дефлекторлардың дұрыстығына, есіктердің жабылу тығыздығына ерекше назар аударылады.
203. Желдету кезінде сабынның сақталуын қамтамасыз ету үшін қоймаларда қосымша кереге көз есіктер ілінеді, ал қабырғадағы желдеткіш желкөздер торлармен жабдықталады.
204. Қоймалар:
1) табандықтармен, төсем тақтайшалармен, сатылармен;
2) сақтаудың температуралық–ылғалдық режимін бақылау үшін аспаптармен (термографтармен, термометрлермен, психрометрлермен, гигрографтармен және басқа);
3) ыдысты жөндеу үшін қосымша құрал-материалдармен;
4) қолданып жүрген нормаларға сәйкес қажетті өрт сөндірудің бастапқы құралдарымен, сондай-ақ автоматтық күзет-өрт сигнализациясы құралдарымен қамтамасыз етілуі керек.
205. Электр шамдары жабық немесе қорғалған күйде (шыны қалпақтармен) болуы қажет.
206. Сабын әр деңгейдегі отқа төзімді қоймаларда сақталады.
Сабынды сақтау барысында олардың іс-әрекет ұзақтылығына және қуаттылығына қарамай жану көздерінен сақтау қажет.
Жану немесе өрт кезінде сөндіру үшін суды немесе ауа-механикалық көбікті қолдану қажет.
Өртті сөндіру құралдары үнемі толық жарамдылықта немесе дайындықта тұруы керек.
Сабынды қабылдауға қоймалардың дайындығын уәкілетті және материалдық жауапты тұлғалар тексеріп, актімен ресімделеді.
207. Сақтау кезінде сабынның сандық сақталуына бақылауды қамтамасыз ету үшін, штабельдегі жәшіктер саналуы керек.
Штабельдер бір тоқсан бойында өңделген, сапасы және түрі бойынша біркелкі сабыннан, жәшікке бір түрі салынған және әр жәшікте біркелкі кесек санынан тұратын, бір немесе бірнеше вагондық топтамалардан қалыптастырылады.
208. Сабын биіктігі кемінде 15 сантиметр құрғақ, таза табандыққа жайғастырылады. Жөнелту кезінде жұмысты механикаландыру үшін әр пакеттің астына қалыңдығы 5 см тақтайша немесе табандық салынады.
209. Қат-қабатқа сабын 2-3 пакет енімен жылытылмайтын қоймаға жайғастырылады. Штабельдің ұзындығы мен биіктігі қойманың ерекшелігіне (ұзындығы, биіктігі, колонналардың орналасуы, желдеткіш жүйесі) байланысты белгіленеді.
210. Көлік табандықтарында жеткізілген сабын, 3-4 пакет биіктігінде жайғастырылады. Қоймалардың құрылыстық құрылымдарымен штабельдердің жанасуын болдырмау керек. Штабельдердің жекелеген пакеттері орнынан қозғалған жағдайда тез арада қайта салынуы тиіс.
211. Өрт қауіпсіздігі ережесін сақтау мақсатында электр өткізгіштер, шамдар мен сабын штабельінің жоғарғы қатары арасындағы ара қашықтық 0,5 м кем болмауы керек.
212. Сабынмен тиеу-түсіру және қоймаішілік жұмыстар механикаландыру құралдарының көп пайдалануын және еңбектің жоғары өнімділігін, шығындардың төмендеуін, сондай-ақ өнімнің сандық сақталуын қамтамасыз ететін, жұмыстың ең үдемелі әдістерінің қолданылуын есепке алумен әзірленген, бекітілген технологиялық карталар бойынша жүргізіледі.
213. Тиеу-түсіру жұмыстарында, сондай-ақ басқа орынға ауыстырып қою кезінде соққыларды болдырмай, сабын салынған жәшіктердің құнттап ұсталуын қамтамасыз ету қажет. Сапасын тексеру үшін сабыны бар жәшікті абайлап ашу керек.
214. Сабынның әр штабельіне оны қалыптастырғаннан кейін № Р-126 нысаны бойынша штабельзаттаңбасы ресімделіп, штабельге ілінеді. Әр штабель заттаң басына штабельге жәшіктерді орналастыру сызбасы қоса беріледі, сызба штабельге тауарды жайғастырғаннан кейін тез арада материалдық жауапты тұлғамен жасалады.
215. Сақтау мерзімі: - 1 жыл.

5. Техникалық заттар

1-параграф. Тез қатпайтын салқындатқыш
(МЕМСТ 28084)

216. Суытатын төмен температурада қататын сұйықтықтар – құрамы коррозияға қарсы, көбіктендіруге қарсы, тұрақтандырғыш және бояғыш қосымшаларымен 30 %-ға дейін судың массалық үлесімен этиленгликольден тұратын, этиленгликольдің немесе гликоль мен су гликоль ағындардың су ерітіндісі.
217. Төмен температурада қататын суытатын сұйықтықтар қозғалтқыштардың суыту жүйесінде пайдаланылады. Оларды айтарлықтай дәрежеде пайдалану, қоршаған ортаның төмен температуралары болған жағдайда, автомобильдерді пайдалануды жеңілдетеді. Қозғалтқыштардың суыту жүйесі үшін этиленгликольмен тазартылған су қосындысынан тұратын сұйықтықты жиірек қолданады, сипаттама ерекшелігі – суда шексіз ерігіштігі және таза этиленгликольден, едәуір төмен қату температурасымен қосындылар беру қасиеті бар.
218. Суытатын төмен температурада қататын сұйықтық (одан әрі – суытатын сұйықтықтар) өзінің негізгі параметрлері бойынша – төменгі температураларға төзімділігі, сипатталатын температурамен кристалдану бастамасы, өнеркәсіптің келесі типтері бойынша дайындалады:
1) суытатын сұйықтық СС-К - массалық үлесімен концентрат 5% көп болмауы керек;
2) суытатын сұйықтық СС-65 - кристалдану бастамасының температурасы -65^оС-тан жоғары болмауы керек;
3) суытатын сұйықтық СС-40 - кристалдану бастамасының температурасы -40^оС -тан жоғары болмауы керек.
219. СС-К суытатын жұмыс сұйықтық ретінде пайдаланылмайды, ол СС-65 және СС-40 су қосу жолымен суытатын жұмыс сұйықтығын алу үшін арналады.
220. Суытатын сұйықтықтар көрсетілгендерден өзгеше, бірақ тығыздықтан басқа, МСТ-нің қалған талаптарына сай келетін, кристалдану бастамасының температурасымен және су массасының үлесімен дайындалады. Суытатын сұйықтықтарды дайындау кезінде енгізілетін коррозияға қарсы, көбіктенуге қарсы және басқа қосындылардың техникалық көрсеткіштерін төмендетуге болмайды.
221. Жұмыс аймағының ауасында этиленгликольдің рауалы шектелген концентрациясы 5 мг/мі құрайды. Орташа қауіпті заттарға – қауіптіліктің 3 тобына жатады.
222. Суытатын сұйықтықтар герметикалық жабық бөшкелерде және коррозияға төзімді болаттан жасалған сыйымдылықтарда сақталады.
223. Сақтау мерзімін нақты суытатын сұйықтыққа нормативтік техникалық құжаттарда дайындаған сәтінен бастап белгілейді.

2-параграф. Мұздануға қарсы сұйықтық
(МЕМСТ 23907)

224. Мұздануға қарсы сұйықтық (МҚС) – ұшар алдында ұшу аппараттарының мұздануға қарсы жер бетінде өңдеуге арналған сұйықтық. Пайдалану қасиеттерін (қойылтқыштар, бояғыштар және басқалар) жақсарту үшін суға әр түрлі қоспаларды қосумен (моноэтиленгликоль, диэтиленгликоль немесе пропиленгликоль) гликоль ерітіндісін алады. Гликольдің болуынан қату температурасы судан едәуір төмен. Қатып қалған тұнбаларды еріту үшін (+60..+70^оС-қа дейін қыздырылған) және ұшу аппараттарының (суық күйінде) үстіңгі қабатына түсетін тұнбалардың жиналуынан қорғау үшін қолданылады.
225. МҚС, қойлтқыштың бар болуы немесе болмауына байланысты, оның концентрациясы мен химиялық түп негізі I, II, III, IV типке бөлінеді. I (бірінші) типтің сұйықтығы негізінен ұшу аппараттарының үстіңгі қабатынан қарлы-мұз қабаттарын кетіру үшін қыздырылған күйде қолданылады. Ұзақ уақыт қорғау үшін II, III және IV типті сұйықтық пайдаланылады. Олардың құрамында қойылтқыштың болуынан, олардың үлкен тұтқырлығына байланысты, ұшу аппараттарының үстіңгі қабатына олардың қатып қалмауына кедергі жасайтын, тұнбаларды өзіне қабылдайтын, үстіңгі қабатта қабыршықтар пайда болады. Жер бетін мұз басып кетудің алдын алу үшін МҚС осы типтерді қоршаған орта температурасында, салқын түрінде қолданылады.
226. МҚС механикалық қоспаларсыз, мөлдір болуы керек және жағу кезінде ұшу аппаратының сыртқы түрін бұзбауы керек.
227. Сыртқы ауа температура 10-нан -55^оС-қа дейін болғанда МҚС қолданылады.
228. МҚС металдар мен қорытпалардың коррозиясын болдырмауы керек, сондай-ақ ұшу аппараттарының лакпен боялған қаптамасының және металдан жасалмаған материалдардың қасиеттеріне әсер етпеуі керек.
229. Адам ағзасына әсер ету дәрежесі бойынша МҚС қауіптілігі 3-кластан жоғары болмауы керек.
230. МҚС жылытылмайтын қоймаларда сақталады.
231. Мұздануға қарсы сұйықтықтың сақталу мерзімі 5 жылдан кем болмауы керек.
232. Сақтау мерзімін нақты суытатын сұйықтыққа нормативтік-техникалық құжаттарда дайындау сәтінен белгіленеді.

3-параграф. Тежегіш сұйықтығы ГТЖ-22 (РОС ДОТ)

233. Тежегіш сұйықтықтар гидравликалық және пневмогидравликалық жетекті тежегіш жүйелерінде пайдаланылады.
234. Тежегіш сұйықтықтар жақсы тұтқырлық-температуралық және майлағыш қасиеттерге, физикалық және химиялық тұрақтылыққа ие болу керек, сондай-ақ металдарға, гидрожетектің резиналық бөлшектеріне қатысты инертті болуы тиіс.
235. Жетек жүйесіндегі сұйықтықтың температурасы қоршаған ауа температурасына сай болады. Алайда, доңғалақтық тежеуішті цилиндрларда тежегіш механизмдердің үйкелісі кезінде бөлінетін жылудан сұйықтық қызады. Сұйықтықтың қайнауына жол берілмейді, өйткені ондайда жетектің басты жұмыс істеу жағдайы – сұйықтықтың сығылмауыштығы бұзылады. Қатты қысымдар болмаса да, сұйықтық буларының көлемі азаяды, сондықтан гидрожүйе бойынша берілетін күш жұмыстық доңғалақтық цилиндрлерге жетпейді. Гидрожетекке ауа кірген кезде осы жағдай қайталанады.Сығылмайтын сұйықтықтың орнына жүйенің бөлігі жеңіл сығылатын ауамен толтырылады және тежегіш басқышы босап түседі.
236. Тежегіш сұйықтықтар өсімдік майының (жиірек майсана майының) немесе гликольдің (қос атомды спирттің) негізінде шығарылады.
237. Гликоль және этилкарбитол негізіндегі сұйықтықтарда төмен температуралық жақсы қасиеттері (-60^оС кезінде қатпайды) бар, төмен буланғыштығы және тұтанудың жоғары температурасы. Барлық осы қоспалар резеңкелі майға төзімді емес бөлшектерге қатысты бейтарап, яғни автомобильдердің кәдімгі резеңкелі қымтағыштытежегіш жүйесінде қолданылады. Осы сұйықтықтарды спиртті майсана сұйықтықтарымен араластыруға болмайды, себебі майсана майының төмендеуі туындайды. Гликоль және этилкарбитол негізіндегі сұйықтықтарды қолдану қоршаған ауа температурасы +50…-50^оС кезінде гидравликалық жетектің жұмыс істеуін қамтамасыз етеді. Барлық осы сұйықтықтар уытты.
238. ГТЖ-22 – сондай-ақ коррозияға және тозуға қарсы кірікпелерімен қос атомды негізіндегі сұйықтық. Осы сұйықтықтар жасыл түсті, -65^оС-тан жоғары температурада қатады, улы.
239. Сұйықтықтар құрғақ, таза, желдеткішті қойма үй-жайларында сақталады.

6. Залалсыздандыру жабдықтары

1-параграф. Залалсыздандыратын сұйықтық

240. Залалсыздандырушы сұйықтық – үй-жайларды, жиһаз бұйымдарды, санитарлық-технологиялық жабдықты, киім-кешектерді, ойыншықтарды, жұқпалы ошақтарда, әр бағыттағы емдеу-сауықтыру орнында бактериялы этиологияның, вирусты этиологияның және грибокты этиологияның жұқпалы кезінде медициналық мақсаттағы бұйымдар мен сырқаттарды күту заттарын уытсыздандыру үшін арналады.
241. Залалсыздандырушы сұйықтық қараңғы, салқын жерде, жекелеген жерде, дәрілік препараттардан жеке және балалардың қолы жетпейтін жерлерде, сөрелермен жабдықталған дайындаушы фирманың тығыз жабылған қаптамасында сақталуы керек, онда азықтық тағамдар мен азықтық шикізатты сақтауға тыйым салынады.
242. Хлорлы әк жабық, қараңғыланған және жауын-шашын тимейтін, 25^оС-тан жоғарыемес температурасы және 20%-дан көп емес ауа ылғалдығы бойынша, жақсы желдетілетін үй-жайларда, зауыт қаптамасында сақталады. Бір үй-жайда хлорлы әкпен бірге от қаупі бар заттарды, майлағыш майларды, металл бұйымдарды, газ баллондар мен күйдіргіш сілтілерді сақтауға рұқсат етілмейді.
243. Хлораминді қараңғы, тығыз тығындалған шыны, керамикалық немесе ағаш ыдыста сақталады.
244. Трихлоризоцианурлы қышқылды және натрий дихлоризоцианураты -40-тан +40^оС-қа дейінгі температура кезінде қышқыл және сілті булары (әсіресе аммиак булары)болмаған жағдайда, дайындаушы-зауыт ыдысында сақталады.
245. Кристалдық жай-күйдегі күйдіргіш сілтілер металл барабандарда сақталады. Қойытылған ерітінді болаттан жасалған сыйымдылықта сақталады.
246. Каустифицирленген сода-сақар қоспаны (каспос) тығыз бітелген тығындармен темір немесе ағаш бөшкелерде немесе шыны бөтелкелерде сақтайды. Препаратты арнайы жасалған құлып салынатын, тығыз қақпақтармен жабдықталған, цементтелінген сыйымдылықтарда сақтауға рұқсат етіледі.
247. Кальцинирленген соданы зауыт қаптамасында (4-6 қабатты қағаз қаптар, ламинатталған қаптарда, 5-6 қабатты битумдалған қаптарда); демп – ағаш бөшкелерге салынған крафт-қаптарда сақталады. Сақтау шарттары атмосфералық жауын-шашыннан өнім мен ыдысты сақтауды қамтамасыз етуі керек.
248. Формалинді құрғақ жылытылған үй-жайда бөлмелік температурада жабық шыны бөтелкеде сақтайды.
249. 1,0-1,2 модулімен метасиликат натрийдің қойылтылған ерітіндісі 18-22^оС температурада жабық ыдыста (металл, ағаш) 7-10 күн сақталады.
250. Сутегі тотығы (пергидроль) 30^оС-тан жоғары емес қоршаған орта температурасында, күн сәулесінің әсер ету ықпалынан сақтауды қамтамасыз ететін, қойма үй-жайларында сақталады.

7. Жанар-жағар май материалдары

251. Жанар-жағар май материалдарларын (ЖЖМ) мұнайөнімдерінің өнеркәсіптік қайта өңдеудің нәтижесінде алынады және оны халық шаруашылығы мен өнеркәсіпте қолданады. ЖЖМ-ға керосиннің, бензиннің, дизель отынының, көлікмайының, мазуттың түрлері жатады.
252. Мұнайөнімдері – мұнайды және сұйылтылған көмірсутекті газды қоса алғандақайта өңдеуден газ бен газдың конденсатын алатын дайын өнім.
253. Таңбалау.
Әр мұнайөнімдері бар көлік ыдысының бірлігінде сумен және мұнай өнімдерімен жуылмайтын трафарет немесе мөртаңбалы міндетті жазба болуы тиіс:
1) мұнайөнімдер атауы, маркасы (жұмсақ жағармайдың қысқартылған атауын көрсетуге болады);
2) дайындаушы кәсіпорынның тауарлық белгісі;
3) брутто және таза салмақ массасы;
4) мұнайөнімдерінің дайындалған жылы, айы және күні;
5) топтама нөмірі;
6) стандарт белгісі.
Егерде көліктік мұнайөнімдері бар ыдыста айтылған жазулар болмаса, онда ыдысқа затбелгі немесе осы жазумен заттаңба, ал ыдыстасумен немесе мұнайөнімдеріментазартылмайтын трафарет мөртаңба және мұнайөнімінің атауы, оның дайындалған күні туралы бар мәліметтер жазылады.
254. Мұнайөнімдерінің белгілі бір маркасына арналған жұмсақ контейнерлерде және резина материалдық резервуарларда тұрақты мұнайөнімінің атауы әрдайым жазулы тұру керек.
255. Мұнайөнімдерінің барлық топтамасы сапа жөніндегі құжаттармен қамтамсыз етілуі тиіс. Мұнайөнімнің сапасы туралы жазылған құжаттарда сапа көрсеткіші белгіленген нормалары және нормативті-техникалық құжаттамаларға сәйкес мұнайдың сынақ нәтижесі болады.
256. Бума.
Мұнайөнімдерімен толтырылар алдында ыдыстарды байқап қарау керек. Ластану белгісі табылған жағдайда ыдысты ыстық сумен, мұнай еріткіш затпен немесе мұнай өнімдері менмеханикалық қоспа қалдықтары жойылғанша толығымен буландырып, кептіру керек.
Ыдыстың толтырылу дәрежесі мынандай болуы тиіс:
1) жабысқақ, жоғарғы температурада қоюланатын, майтәріздес және қатты мұнайөнімдері үшін - 100% көлемге дейін;
2) сұйық мұнайөнімдері үшін - кем дегенде 98% көлемде.
Тұрмыстық қолданысқа арналған мұнайөнімдерін, металл және полимер сыйымдылығы кем дегенде 5 дм3, әйнек 1 дм3 ыдыстарына буып түю қажет.
Сұйық мұнайөнімдері бар көлік ыдысы пломбаланған болу керек.
Тұтынушылық мұнайөнімдері бар ыдыстарды көлік ыдыстарына былайша орнықтырады:
1) тобатайды – ағаш торкөздерге;
2) әйнек құты және шөлмекті – қалқа биіктігі орналасатын құты мен шөлмек биіктігінің 3/4-і кем емес болатын қалқалы ұяшығы бар, тұтас тақтай жәшіктеріне;
3) полиэтиленді, металл құты және туба – тақтай, фанера, полиметрлі және қатырма жәшіктеріне. Қабатталып байланған жағдайда арасына көлденең төсем төселеді.
Полиэтиленді және маталл туба қалқалы ұяшығы бар жәшіктерге салынады.
Көлемі 0,5 дм3 кем әйнек құтылар мен шөлмектерді қалқалы ұяшықтары бар қатырма жәшіктерге салуға рұқсат берілген.
257. Тасымалдау.
Мұнай және мұнайөнімдері мұнай құбыры және мұнайөнімдері құбыры, теміржол, автомобиль, әуе, теңіз және өзен көліктері арқылы тасмалданады.
Мұнай және мұнайөнімдерін электростатистикалық ұшқындар қауіпсіздік талаптарына сәйкес ішкі жағы майды, бензинді және буды берік ұстайтын, жабық, сұйық зат таситын кеме, теміржол және автомобиль цистерналармен тасмалдайды.
Мұнай және мұнайөнімдерін төменгі құйып алу құралдары бар теміржол және автокөлік цистерналарымен тасмалдайды.
Теміржол және автокөлік цистерналарындағы мұнай, мұнайөнімдері цистерна қазанының ішкі бетіндегі тұтқыр мұнайөнімдері толығымен қотарылып, жойылуы тиіс. Бұл ретте төменгі құйып алу құралы жоқ теміржол цистерналарында 1 см (қалпақшамен өлшеу арқылы) дейін қалдық қалдыруға рұқсат берілген.
Құйып алуға дайындау үшін, берілген теміржол цистерналарымен қоса алдынғы құйылып алынған мұнайөнімінің аты бар құжаттар тіркеліп жүру тиіс. Құжаттар болмаған жағдайда мұнайөнімінің атауы цистернада қалған қалдық анализі арқылы анықталады.
Егер авиация техникасында қолданылатын мұнай өнімдерін құю үшінілеспе құжаттары жоқ цистерналарды пайдалануға рұсат берілмейді.
Мұнай, май, мазут, мотор жанармайы, битум және де басқа да физикалық – химиялық қасиеті ұқсас мұнайөнімдерін «Бензин» деген үлгісі бар теміржол цистерналарынақұюға тыйым салынған.
Айналмалы бағдар арқылы мұнайөнімдерінтасымалданатынтеміржол цистерналары, тұтынушы мен дайындаушы арасындағы келісіммен белгіленген, бес реттен артық емес қолданылған мұнай тасымалдайтын теміржол цистерналары, аралық уақыт сайын профилактикалық өңдеуден өтіліп тұруы тиіс.
Жол сапарда және белгіленген бекетке жеткізілгенше теміржол цистерналарына мұнайөнімдерін толтырғанда ауа температурасының көтерілуіне байланысты, мұнайөнімі көлемінің ұлғаюуын және цистернаның толық қолдану сыйымдылығы мен жүккөтергіш шектеулілігін есепке алу қажет.
Мұнайөнімдерін еркін төгілетін ағын арқылы құюға тыйым салынады.
Теміржол және автомобиль көліктері түрлеріне қолданылатын жүк тасымалдау ережелеріне сәйкес, мұнайөнімдері бар теміржол цистерналары, вагондар және автоцистерналар пломбаланады.
258. Қабылдау ережелері.
Мұнай және мұнайөнімдерін топтамалап қабылдайды. Топтама деп - тоқтатылмаған технологиялық процестің нәтижесінде, қабылдау кезінде берілген бірлескен сынамаға негізделген, құрамы біртекті құрамдас және сапа көрсеткіші туралы жетекші құжаты бар барлық мөлшердегі өнімді айтамыз.
Егер сынақ нәтижесінде бір көрсеткіш қанағаттанарлықсыз болса, онда сол топтамадан қайта жаңа сынама өткізіледі.
Қайта жаңа сынақ нәтижесі барлық топтамаға тарайды.
Мұнайөнімдерінің физика-химиялық және пайдалану көрсеткіштері ТР ТС 013/2011 «Автотомобиль және авиация бензиніне, дизель және кеме отынына, реактивтік қозғалтқыштарға арналған отынға және мазутқа қойылатын талаптар туралы» және ТР ТС 030/2012 «Жағармай материалдарына, майлар мен арнайы сұйықтықтарға қойылатын талаптар туралы»Кеден одағының техникалық регламентінің талаптарына жәненормаларына осы берілген өнімге арналған қолданыстағыМемлекеттік стандарттарға сәйкес болу керек.
259. Сақтау.
Отынды мұнайөнімінің әсеріне, тауар түбіндегі кепілдікті суға, буға (немесе ыстық суға) төзімді, ішкі жабыны тоттанбайтын металл резервуарларда сақтайды.
Автомобиль бензині мен мұнайды, металл резервуарларды пайдалану шарттарына байланысты қалқымалы шатыры немесе понтоны бар немесе газды бекіткішпен жабдықталған металл резервуарларда сақтаған дұрыс болып табылады.
Авиациялық бензинді қалқымалы шатыры бар резервуарларда сақтауға тыйым салынады.
Бензинді күрделі жөндеуге дейін понтоны және газды бекіткіші жоқ және де ұзақ сақтайтын мекемелерде резервуарларда сақтау рұқсат етілген.
Әр түрлі маркалы мұнай мен мұнайөнімдерін шаң және атмосфералықылғал түспейтін бөлек резервуарларда сақтау қажет.
Металл резервуарлар, ұзақ сақтауға арналған мекеме резервуарынан басқа, уақытылы тазартылып тұрылу тиіс.
Мұнайөнімдерін резервуарларда сақтау кезінде, су дренажының құрылғысы конструкциясы қамтамасыз ететін тауар түбіндегі су көрсеткіші минималды көрсеткіштен асып кетпеуі керек.
Ыдыстағы мұнайөнімдерін тура күн сәулесі және атмосфералық ықпал түспейтін, шатырлы қоймаларда стеллаждарда немесе түпқоймаларда, сөрелерде сақтаған дұрыс. Мұнайөнімдері бар ыдыстарды қақпақшаларын төбеге қаратып қояды.
Картонғасалынған жұмсақ жағармайларды түпқоймаларда, қақпақшаларын төбеге қаратып, ең көп дегенде үш қабат етіп жабық қоймаларда сақтайды.
Мұнайөнімдерін сақтау технологиясы мыналарды қамтамасыз етуі тиіс:
1) белгіленген сақтау мерзімінде дайындалу кезіндегі мемлекеттік стандарттарға сәйкес өнімнің сапасының сақталуын және сол бойынша тұтынушыларға жеткізілуін;
2) мұнайөнімінің сандық мөлшері және сақтау кезіндегі белгіленген табиғи кему нормаларына қарағанда шығындарды азайту.
Мұнайөнімдерін резервуарларға топтамалау бекітілген мамандырылған жоспар арқылы орналастырылады. Әр түрлі маркалы мұнайөнімдерін бір бірінен бөлек сақтайды. Әр түрлі маркалы мұнайөнімдеріне арнайы резервуарар топтамасын, құбырлар, сорғы (өнімқабылдағыш), құйып алу бағандары, эстакадалар, жылытуға арналған құралдар бекітіледі.
Ұзақ мерзімге салынған мұнайөнімдерін бес жыл аралықта сақтайды. Мұнай өнімдерінің сақтау мерзімін өндірілген ай мен жылдан бастап белгілейді.
260. Егер бекітілген сақтау мерзімі аяқталған кезінде мұнайөнімінің сапасының барлық көрсеткіштері мемлекеттік стандарттарға сәйкес келетін және ұзақ сақтауда өзгеріске бейімділігі баркөрсеткіш бойынша сапалық қоры болса, сақтау мерзімін әріқарай ұзартуға болады. Сақтау мерзімін әріқарай ұзартуға негізі, уәкілетті орган басшысы тағайындаған комиссия актісі болып табылады. Актіге қоса мұнайөнімінің толық талдау ақпараттары бар паспорты тіркеледі. Мұнайөнімінің сақтау мерзімін ұзартуды уәкілетті орган ұсынуыбойынша ведомствалық бағыныстағы ұйым өткізеді.
Авиациялық бензиннің, реактивті қозғалтқыштарға арналған жанармайлардың, авияция майларының және МТ майларының сақтау мерзімі ұзартылмайды.
261. Филиалдарда сақталатын мұнайөнімдері кезеңдік жаңартуға жатады. Жаңарту жоспарың жыл сайын белгіленгенсақтау мерзімі нәтижесінде, сапаны бақылау бөлімінің басшысымен бірлесе отырып, технология бөлімінің басшысы жасайды филиал директоры бекітедіжәне Кәсіпорын басшысына ұсынылады.
262. Мұнайөнімінің сандық және сапалы сақтауын қамтамасыз ету мақсатында, әсіресе қысқы мерзімде резервуарлар мен құбырлардың техникалық дұрыстығын, резервуардағы, құбырлардағы бекіту арматурасының герметикалылығын, өнімсорғыш бекеттерін үздіксіз бақылау іске асырылады.Сақтаулы тұрған бу тығыздығы жоғары мұнайөнімдері бар резервуарлардың төбесінің герметикалылығын, көктемгі-жазғы мезгілде ай сайын тексеру істері атқарылады.
263. Резервуардағы газды кеңістіктің қысымын және вакуумды тексеру үшін V-бейнелі сұйықты дифманомерді қолданады.
264. Жылына екі рет (көктемде және күзде) тыныс және сақтандыру клапандарының реттелім жұмыстары жүргізіледі. Сол ретте гидравликалық сақтандыру клапандарына жұмыс сұйықтығын құю және тұнбаларды төгіп тастау жұмыстары атқарылады. Күзгі мезгілде әр клапанда осы сұйықтықтың қату температурасы тексерілуі қажет. Температурасы сол төңіректегі еңтөменауа температурасынан ең төмен болуы тиіс.
265. Мөлдір мұнайөнімдеріне арналған құбырлар өніммен толтырылып ұсталады. МК-8 маркасынан басқа мотор майларына арналған құбырлар, қыс мезгілінде өнім әр қотарылған сайын босатылып тасталуы керек.
266. Мұнайөнімдерін вакуумдықпен тазарту ыдыстарынан тартып алу жұмыстары өнімнің әр айдап қотарылуынан кейін жүргізіледі. Өнімдерді мұнда сақтауға тыйым салынған. Вакуумдық және тазарту ыдыстары және өнім қабылдағыштарды мұнайөнімдері мен басқа да бөлінділерден тазарту қажеттілігіне қарай, кем дегенде жылына екі рет жасалады.
267. Кем дегенде жылына бір рет ернемелерді ашу жұмысы жасалады және фильтрлер мен эстакада коллекторлар учаскесінің соңы тексерістен өтілуі керек.
268. Сақтауда тұрған мұнайөнімдерін құйып алу тек апатты жағдайда рұқсат етілген. Айтылған құйып алу жұмыстары, филиал директорының бұйрығымен, жоғарғы тұрған басшылыққа құйып алудың себебін және резервуарды тазарту нәтижесін, осындай құйып алудың болатындығы туралы мәлімет жеткізілгеннен кейін істелуі тиіс.
269. Мұнайөнімдерін бір резервуардан екінші резервуарға құйып алу кезінде, құяр алдында жасалған талдау қорытындылары, белгіленген уақытқа сәйкес, кезекті сапаны тексеру істері болғанша сақталады.
270. Мұнайөнімдерін бір резервуардан толық емес бірнеше резервуарлаға жәнеде бірнеше резервуардан бір резервуарға құйып алу кезінде, мұнайөнімінің алынған сапалық көрсеткіші бастапқы көрсеткіштен ерекше болады. Сондықтан қотару ісі жүргізілген резервуардағы мұнайөнімінің сапасы, осындай қотару аяқталғаннан соң бір айдан кейін барлық көрсеткіштері бойынша мемлекеттік стандарттарға немесе техникалық шарттарға сәйкес болуы тиіссұрыптарынан октан және цетан санынан басқа анықталуы тиіс.
271. Қауіпсіздік талаптары.
Тез жанғыш мұнай және мұнайөнімдерімен немесе улы заттармен жұмыс жасау барысында, міндетті түрде типтік салалық нормаларға сәйкес жеке қорғаныс құралдарын қолдану керек.
Қоршаған ортаны көмірсутегіненластануын болдырмауды, өрт қауіпсіздігін азайтуда және еңбек шартының жақсаруына, мұнай және мұнайөнімдерінің жоғалымын қысқартудан басқашағылысу дисктері резервуарларда тұнба шөгуінің алдын алу, тазарту жүйесін, ыдысты механизмдандырылған тазарту құралы, теміржол цистерналарындағы тұтқыр мұнайөнімдерін және стационар шлам құрылғылар, құйып алу-құюоперацияларын процестерін автоматтандыру жүйесін жылытуға құйып алуға арналған құрылғыларды орнатуға болады.
Мұнай және мұнайөнімдерін құю және құйып алу тәртібі, тасымалдау және сақтау құралдарымен конструкцияларын пайдалану шарттары, тасымалдаулар электростатистикалық ұшқын қауіпсіздіктерінің талаптарын қанағаттандыру тиіс.
Мұнай және мұнайөнімдерін құю және құйып алу кезінде эстакаданың металлды бөліктері, құбырлар, қозғалыстағы қауіпсіздік құралдары, резервуарлар, автоцистерналар, телескоптық құбырлар, жең түтіктер және ұштықтар жерге тұйықталуы тиіс.

1-параграф. Автобензин
(МЕМСТ 51105)

272. Бензин – бұл қайнау температурасы 30 ^оС тан 200 ^оС дейінгі жеңіл көміртегінің қоспасы. Бензиннің тығыздығы 0,7 г/смі құрайды.
273. Зерттеу әдісімен анықталған октандық санына байланысты, нақты этильденбеген автокөлік бензинінің келесі маркілері белгіленеді:
1) Нормаль-80 – 80- нен кем емес;
2) Регуляр-91 – 91- ден кем емес;
3) Регуляр-92 – 92 -ден кем емес;
4) Премиум-95 – 95 -тен кем емес;
5) Супер-98 – 98 -ден кем емес.
274. Автокөлік бензинінің белгісі сызықша арқылы тұрақты реттікте орналасқан келесі белгілер топтамасын қамтиды.
Бірінші топ: АИ, автомобиль бензинінің белгісі.
Екінші топ: автомобиль бензинінің октандық сандарының цифрлік белгісі (80, 92, 93, 95, 96, 98 және т.б.)
Үшінші топ: К2, К3, К4, К5 белгілері, автомобиль бензинінің экологиялық класс белгісі.
275. Автомобиль бензині қауіптілігі төмен өнім болып табылады және ағзаға қауіптілік ықпал ету деңгейі 4-топқа жатады.
276. Өндіріс ғимаратындағы ауадағы бензиннің көмірсутек буының шекті рауалы концентрациясы– 100 мг/мі.
277. Автомобиль бензині тұтану температурасы 255-370 ^оС өздігінен тезтұтанғыш сұйықтықболып табылады. Сол себепті бензин сақтайтын және қолданатын бөлмелерде ашық отты, электр жабдықтарын, электр жүйесін және жасанды жарық қолдануға тыйым салынған.
Бензинмен жұмыс жасайтын бөлме ортақ ауыспа вентиляцияларымен жабдықталу тиіс.
278. Ұзақ сақталу процесі кезінде, автомобиль бензиніндегі өзгеріске ұшырауы мүмкін: октандық сандар, фракциялық құрам, шайырдың нақты массалық үлесі, қышқылдық пен индукциялық период қорғасынның массалық үлесі.
279. Бензиннің индукциялық мерзімін дайындаушы бір тоқсан да бір рет мезгілімен және де тұтынушының сұранысы бойынша тексереді.
280. Дайындаушы автомобиль бензинінің тасымалдау және сақтаудағы шарттарысақталған кезде МЕМСТ мемлекеттік стандартқа сәйкес келетініне кепілдік береді.
281. Автомобиль бензині сақтау мерзімі – дайындалған күннен бастап бір жыл.
282. Мемлекеттік материалдық резервте ұзақ сақтауға арналған автокөлік бензинінің (5 жыл), индукциялық мерзімі 1200 мин. кем болмауы тиіс және спирт және жуғыш қоспалар араласпаған болуы тиіс.

2-параграф. Дизель отыны
(МЕМСТ 305)

283. Дизель отыны – дизельді қозғалтқышта отын ретінде қолданылатын сұйық өнім. Бұл термин мұнайды тура өңдеуде керосин-газойль фракциясынан алынатын отынды білдіреді. Дизельді отынның негізгі көрсеткіші – бұл цетандық сан.
284. Қолдану шартынабайланысты дизель отыны үш маркаға бөлінеді:
Л (жазғы) – қоршаған ауа температурасы 0 ^оС және одан жоғарғы болғанда пайдалануға ұсынылады;
З (қысқы) - қоршаған ауа температурасы минус 20 ^оС және одан жоғары (қату температурасы минус 35 ^оС жоғары емес) және минус 30 ^оС-тан және одан жоғары (отынның қату температурасы минус 45 ^оС жоғары емес) болғанда пайдалануға ұсынылады;
А (арктикалық) - қоршаған ауа температурасы минус 50 ^оС және одан жоғары болғанда пайдалануға ұсынылады.
285. Күкірті жағынан дизельді отын 2 түрге бөлінеді:
І – күкірттің массалық үлесі 0,2 % - дан артық емес;
ІІ - күкірттің массалық үлесі 0,5 % - дан артық емес (А маркасында 0,4 % - дан артық емес).
286. Шартты көрсеткіште Л маркалы отынында күкірттің массалық үлесі және от алу температурасы, З маркалы отынында күкірттің массалық үлесі және қату температурасы, А маркалы отынында - күкірттің массалық үлесі енуі тиіс.
287. Дизельді отынды ұзақ сақтау мерзіміндегі процесте өзгеріске ұшырауы мүмкін: қышқылдығы мен шойырдың тұрақты массалық үлесі. 5 жылдық сақтаудан кейін 100 смі отынға қышқылдықтың 1 мг КОНға және смоланың тұрақты шоғырлануы 10 мг дейін көтерілуі рұқсат етіледі.
288. Дизельді отын қауіп-қатер деңгейі 4 - топқа жататын азулы заттекке жатады.
289. Отынның жұмыс аймағындағы ауада будың шоғырлануының мөлшері 300 мг/мі дейін мүмкін.
290. Жоғарғы сұрыпты Л, З, А маркалы дизельді отынындарының сапалық құжаттарында «жоғарғы сұрып» деген белгі болуы тиіс.
291. Дизель отынын сақтау мерзімі – дайындалған күнінен бастап 5 жыл.

3-параграф. Реактивті қозғалтқышқа арналған отын
(МЕМСТ 10227)

292. Реактивті отын, авиациалық әуе-реактивті қозғалтқышының негізгі отыны. Гидротазартудан кейінгі, мұнайды тікелей ажырату барысында алынған керосинді франкция – өте кең таралған реактивті отын.
293. Керосин, тығыздығы 0,78-0,85 г/смі көмірсутек қосылғылары және жану жылулық көзі 43 МДж/кг. Мұнайды сүзу немесе мұнайөнімдерінің ауыр крекингі арқылы алады. Керосинді реактивті отын, сұйық реактивті отынның жанғыш компоненті, шыныдан немесе форфордан жасалатын заттарды күйдірер кездегі жанғыш, тұрмыстық жылытқыш және жарық беретін, металлдарды кесетін құралдарда, еріткіш ретінде, мұнайөңдейтін өнеркәсіптерде шикізат ретінде қолданады.
294. Реактивті қозғалтқышқа арналған отын РТ, ТС-1 және Т-1 отындары үшін 130-280 ^оC-та, Т-2 отыны үшін 60-280 ^оС тезжанатын сұйықтық болып табылады; отынның өздігінен жану температурасы РТ, ТС-1 және Т-1 отындарына – 220 ^оC, Т-2 отыны үшін 230 ^оC.
295. Реактивті қозғалтқыштарға арналған отынды ұзақ сақтау кезінде өзгеріске ұшырайтындар: шойырдың нақты массалық үлесі, қышқылдылығы мен термиялық тұрақтылығы.
296. Реактивті қозғалтқыштарға арналған отын қауіптілігі төмен өнімдерге және 4 дәрежелік топқа жатады.
297. Өндіріс ғимаратындағы ауадағы отынның көмірсутек буларының шекті рауалы концентрациясы – 300 мг/м3.
298. Реактивті қозғалтқыштарға арналған отын сақтау бөлмелерінде ашық отты қолдануға тыйым салынған.
299. Реактивті қозғалтқыштарға арналған отын төгілгендер оны жеке ыдысқа бөліп құйып алыптөгілген орынды ыстық сумен жуып, құрғақ матамен тазартып алу керек. Ашық жерде төгілген кезде, ол жерді құммен көміп тастап кейіннен оны жою керек.
300. Реактивті қозғалтқыштарға арналған отынға арналған жұмыс бөлмесі тартып алатын - шығаратын вентиляциямен қамтамасыз етілуі керек.
301. Реактивті қозғалтқыштарға арналған отынның тазалығын қамтамсыз ету мақсатында, сүзгі арқылы мұқият тазарту жұмыстарын жүргізеді:
1) егер де алдыңғы жөнелтуден кейін 30 күнен астам уақыт өткен болса, теміржол цистерналарына құбырлардан өнім тотығы түспес үшін құйып жөнелтер алдында 10-15 минут;
2) резервуарда механикалық қоспаның көптеген мөлшерде отынның түбіндегі қабатында болғандықтан, резервуарлардағы «өлі» өнімді тазарту құрылғысы арқылы теміржол цистерналарына немесе басқа резервуарға құйып алар алдында;
3) қабылдау және арту алдында эстакаданың құйып алу-құю құбырларын тазалар алдында;
4) вакуумды және тазарту ыдыстарындағы отынды сорып алар алдында.
302. Реактивті қозғалтқыштарға арналған отынды сақтау мерзімі – дайындалған күнінен бастап 5 жыл.

4-параграф. «И» авиациялық сұйықтығы
(МЕМСТ 8313)

303. «И» авияциялық сұйықтығы – бұл төменгі температура болған жағдайда судан мұз кристаллдарының қалыптасуына қарсы бағытталған, су кристаллизациясына қарсы сұйықтық. Қолданар алдында улы заттармен жұмыс жасау кезіндегі өрт қауіпсіздігі ережелерін сақтаған дұрыс.
304. «И» сұйықтығы метанол мен этилцеллозольвадан тұратын, қосынды болып шығарылады.
305. Жұмыс аймағында ауадағы этилцеллозольваның шекті рауалы концентрациясы – 10 мг/мі (қауіпсіздік дәрежесі 3-класс).
306. Сақтау мерзімі шығарылған күнінен бастап 2 жылға дейін.

5-параграф. М6з10В мотор майы
(МЕМСТ 10541)

307. Мотор майлары – 165-210 ⁰С шамасында тұтанатын, өздігінен тұтану температурасы 340 ⁰С, жалындаудың жоғарғы шектері 193-225 ⁰С, төменгі 154-187 ⁰С температураны көрсететін поршенді және роторлі іштен жану қозғалтқыштарын тұтқыр майлауға арналған жанғыш сұйықтық, майлар болып табылады.
308. Мотор майларының белгісі бірнеше, соның ішінде ең алғашқы белгі М (моторға) деген әріптен басталатын майдың құрамы мен сапасына байланысты емес, топтардан тұрады; екіншісі – кинематикалық тұтқырлықты сипаттайтын сандар; үшіншісі – пайдалану қасиеттеріне қарай майлар топтарына жататынын білдіретін бас әріптер.
309. Кинематикалық тұтқырлығына қарай мотор майларын топтарға бөледі. Барлық маусымға арналған топтар (бөлшекпен белгіленеді) үшін қысқы (бөлшектің алымы) және жазғы (бөлшектің бөлімі) топтадың біріне жататындығын көрсетеді.
310. Мотор майлары қолдану саласына қарай мына топтарға бөлінеді: А, Б, В, Г, Д, Е.
311. Бензинді қозғалтқыштарға арналған майларға 1 индексі, дизель отыны үшін 2 индексі белгіленеді.
312. Қазіргі кезеңдегі барлық майлар негізгі майлардан және оның құрамындағы жақсартушықоспалардан тұрады.Мотор майындағы негізгі майлар құрамына қарай синтетикалық, минералды (бензол) және жартылай синтетикалық болып бөлінеді.
313. Тұтқырлықтың шамасымен май температурасынын тәуелдіөзгеруі бойынша келесі топтарға бөлінеді:
1) қысқы майлар, төмен температура болған жағдайда қозғалтқыштарды суық күйінде іске қосуын қамтамасыз ететін тұтқырлығы аз, бірақ жазғы пайдалану кезінде сенімді майлауды қамтамаласыз етпейді;
2) жазғы майлар, үлкен тұтқырлығының арқасында жоғарғы температурада қозғалтқыштың сенімді майлануын қамтамасыз етеді, бірақ қоршаған ортаның ауа температурасы 0 ^оС тан төмен болған жағдайда қозғалтқыштарды суық күйінде іске қосуын қамтамасыз етпейді;
3) барлық маусымдық майлар тұтқырлығы қыс мезгіліндегітемпературада төмен, жаз мезгілінде жоғарғы болады.
314. Қоспалы мотор майын сақтау кезінде эмульсиялық бөліну және құрамындағы сілтілі сандардың төмендеуі, қоспаның гидролитикалық беріктілігінің жетіспеушілігінен сульфатты күл қалуы пайда болуы мүмкін. Сол себепті жылына екі рет көктемгі жазғы және күзгі-қысқы мезгілде барийдің, эмульсиялық бөлінудің өзгеруін анықтап отыру керек.
315. Резервуар көлемінің 0,3%-і мөлшерінде эмульсиондық бөлінудің көлемі құралса, онда мотор майы тез арада өзгертуге жатады.
316. Жұмыс аймағында ауада көмірсутек буыныңшекті рауалы концентрациясы – 300 мг/мі және адам организіміне әсер ету қауіпсіздік дәрежесі 4 топқа жатады.
317. Сақтау мерзімі шығарылған күнінен бастап 5 жылға дейін.

6-параграф. МТ-16П майы
(МЕМСТ 6360)

318. МТ-16П майы – жалындау шектері 483K (210 ^оC) тан төмен емес, өздігінен жану 613К (340 ^оС) температурасын көрсететін тұтқыр жанғыш сұйықтық болып табылады.
319. Белгілік квалификация жүйесінің негізі қылып кинематикалық тұтқырлықпен мұнайөнімінің пайдалану сипаттамасы алынады.
320. Белгілеу «сызықша» белгісі көмегімен бөлінген, белгілі бір кезекпен орналасқан белгілер топтарынан тұрады.
321. МТ-16П майы - азулы, адам ағзасына қауіп төндірмейді, ауа кеңістігінде және нәріз суында, өзге заттар мен факторлар болғанда токсинді қосылғылар өршуін түзбейді.
322. Өндіріс ғимаратындағы ауада көмірсутек буының шекті рауалы концентрациясы – 300 мг/мі.
323. Сақтау мерзімі шығарылған күнінен бастап 5 жылға дейін.

7-параграф. Гидравликалық майлар
(МЕМСТ 18613)

324. Гидравликалық майы көтеруге арналған құралдарда, басқару жүйесінің гидравликалық жетегінде келтіріп және қосымша құрылғыларда қолданады. Бұл май гидравликалық жетектерде жұмыс элементі болып табылады, ол тағы артық жылулықты алады, үйкелетін детальдарды тозудан сақтайды және ластану өнімдерін жояды.
325. Гидравликалық майын көптеген түрлі техника келесі түрлеріне қолданады: теңіз техникасына, ұшқыш әуе аппараттарына, су көліктеріне, машиналар мен құрылғылардың амортизаторлы және гидротормоздық бөліктеріне және гидравликалық жетектерде, түрлі машиналар мен құрылғылардың май айналысы берілісі мен жүйесінде өндірістік құралдарының негізгі бөлігі болып табылатын құрылғыларда қолданылады.
326. Гидравликалық майларының белгісі бірнеше, соның ішінде ең алғашқы белгі МГ (минералды гидравликалық) деген әріптен басталатын, топтардан тұрады; екіншісі – кинематикалық тұтқырлықты сипаттайтын цифрлар; үшіншісі – пайдалану қасиеттеріне қарай майлар топтарына жататынын білдіретін әріптер.
327. Гидравликалық майлар 40 ^оС температурадағы кинематикалық тұтқырлығына қарай сыныптарға, пайдалану қасиеті және құрамына қарай А, Б, В топтарына бөлінеді.
328. Барлық топтардағы гидравликалық майларға қоюлататын және көпіруге қарсы қоспа қосылуы мүмкін.
329. Кепілді сақтау мерзімі шығарылған күнінен бастап 5 жылға дейін.

8-параграф. Жағармай

330. Жағармай материалдары – көлік техникасының үйкеліс түйінінде, индустриалды машинамен механизмде және тұрмыста тұрғыдағы үйкеліс әсерінен тозуды төмендететуге қолданылатын қатты, иілімді, сұйық және газ тәрізді зат.
331. Созылмалы жағармайларлар атауы бір сөзден құралуы керек. Бір жағармайдың әр түрлі модификациясы үшін, атауға қосымша әріптік немесе цифрлық индекс қолдануға рұқсат етіледі.
332. Жағармайдың атауы оның қолданылуын, құрамын және сипатын мінездейді.
Атау келесі көрсетілген және белгіленген бес әріп және сан көрсеткіштерінен тұрады: топтар (кіші топтар) жағармай мақсатына қарай, қойылтқыштар, қолдануға ұсынылған температура интервалы, дисперсиялық орта, жағармай консистенциясы.
333. Жағармайлар консистенциясы, құрамына және қолдану аумағына қарай жіктеледі.
334. Жағармайларды консистециясы жағына қарай жартылай сұйық, иілімді және қатты болып бөлінеді. Дисперсиялық ортадан, дисперсиялық фазадан қоспалар мен қосылымдардан тұратын иілімді және жартылай сұйық жағармайлар коллиодтық жүйе болып табылады.
335. Жағармайлар құрамы бойынша төрт топқа бөлінеді:
1) сабынды жағармайқоюланғыштық сапасында алу үшін қолданылған жоғарғы карбон қышқылдарын (сабын). Катионды ЖЖМ жағармай сабынының анионына тәуелділікте кәдімгі және кешенді (кальцийлі, литийлі, барий, алюминий және натрийлі) болып бөлінеді.
2) биорганикалық жағармай алу үшін қоюланғыш сапасын алу үшін жоғарғы диспериалды жылуы тұрақты меншікті беті биорганикалық заттаржақсы дамыған пайдаланылады болып келеді. Оларға силикагельді, бентонитті, графитті, асбесті және басқа жағармайлар жатады.
3) органикалық жағармайлар алу үшін термикалық тұрақты, жоғарғы дисперсиялы органикалық заттар пайдаланады. Оларға полимерлі, пигментті, полимочевинолы, күйесін және басқа жағармайлар жатады.
4) полимерлі майлаудын сапасын алу сапаны алу үшін (петролатум, церезин, парафин, озокеритжәне әр түрлі табиғи және синтетикалық балауыздар) тез ерігіш сутектерді пайдаланатын майлау көмірсутектері.
336. Олардын дисперциялық ортасы тәуелділік түріндегі мұнай және синтетикалық майларға майлап болып табылады.
337. Майлауды қолдану обылысы бойынша мынандай болып бөлінеді:
1) Қарсы үйкелеспе (тозу және кездесетін бөлшектерді үйкелестіру);
2) Бүлінуден қорғау (металды бұйымдар және тетіктерді болдырмауын сақтау пайданылады);
3) Тығыздағыш (сақтауларды герматизациясын құрастыру және бұранды, тіркеуіш және қозғалмалы веокуациялық жүйелерді сомдайды);
338. Арқан (тозу және болат арқандар жиелігін болдырмау).

9-параграф. Литол -24
(МЕМСТ 21150)

339. Литол - 12-оксистеаралдық қышқыл құйма сабынмен құйылған мұнай майымен қоюланған, суға төзімді созылмалы майлайтын май. Жұмыс температурасы 120 градусқа дейін.
340. Литол көп мақсатқа пайдаланылатын, суға төзімді, тотығуға қарсы, доңғалақты,шынжыр табанды траспорттық құрылғыға және өнеркәсіптік жабдықтарға және кемелік механизмдерге арналған майлайтын май. 4 кластық ағзаға әсер ететін қауіптілігі бар.
341. Ағзаға әсер ету дәрежесі 4 класс қауіптілігіне жатады.
342. Сақтау мерзімі шығарылған күнінен бастап 5 жыл.

10-параграф. Майлы солидол
(МЕСТ 1033)

343. Солидол созылмалы майлайтын май, жоғарғы майлы қышқылды кальцилі сабынды, орта жабысқақты индустриалдық май.Жұмыс температурасы 65 градусқа дейін. Литолды майдан айырмашылығы сумен қиын жуылады. Сондықтан ылғалды жағдайда жұмыс істеуге қолайлы болғандықтан,ауыл шаруашылық тағы басқа техникаларға пайдаланады.
344. Солидолдың сыртқы түрі біркелкі түйіршігі жоқ, ашық сарыдан қанық қоңыр түсті.
345. Өндірістік ғимараттарда май негізді ауада будың таралу концентрациясы-5 мг-м.
346. Сақтау мерзімі шығарылған күнінен бастап 5 жыл.

8. Отын

1-параграф. Көмір
(МЕМСТ 8158)

347. Көмірдің ұзақ сақталуы сандық және сапалық маңызының жоғалтуына байланысты. Көмір өз бетімен қызғандықтан оның сапасы төмендейді. Көмірдің өз бетімен қызуы оның шығу мерзіміне байланысты. Көмірдің өз бетімен қызуы тұрақтылық дәрежесі мынадай топқа бөлінеді:
1) тұрақсыз;
2) орта тұрақты;
3) тұрақты;
4) ұзақ тұрақты.
348. Көмірді сақтауда оның сапасын төмендету үшін төмендегілерді ұсынады:
1) үлкен көлемде қатқабақта сақтау;
2) қатқабақ қатарында ұсақ көмірді нығыздау;
3) қорғайтын жұқа жапқышты пайдалану
4) қысқы мезгілдерде қатып қалған жерге қалау.
349. Көмірдің қатарын биіктетіп, тегістеуішпен тегістеп қатқабақты қалыптастырады. Қатқабақтың биіктігі және сақталу мерзімі көмірдің өздігінен қызуына байланысты.
350. Көмірді ашық аспан астында, жабық қоймада сақтауға болады. Ол шөгуден қорыпайды, бірақ келеңсіз жағдайлардан қатып немесе жануы мүмкін.Көмірді сақтаудың негізгі ережесі ретінде өрт қауіпсіздігін сақтау үшін негізгі көрсеткіштері қамтамасыз етіледі:
1) көмірді дұрыс орналастыру;
2) қатқабатты дұрыс қалыптастыру;
3) қатқабақта қатарларды тығыздап орналастыру;
4) отынның сапасына үнемі бақылау жасау;
5) көмір орнын уақытында жаңалап отыру.

2-параграф. Мазут
(МЕМСТ 10585)

351. Мазут-қанық қоңыр түсті қою сұйық, мұнайдан керосинді, бензинді, газойль фракцияларын екінші рет айырып алғаннан кейінгі қалдық май. Тығыздығы 0,89 -1,00 г/смі, жану жылуы 39,4-40,7 МДж/ кг.Қазандыққа сұйық отын ретінде, моторлы отыны ретінде және майлайтын май,битум, кокс өндірісінде пайдаланады.
352. Қызмет белгісіне байланысты, күкірт құрамына, күлділігіне байланысты, мазуттың келесі маркалары анықталады:
1) флоттық ф-5;
2) флоттық ф-12;
3) отындық -40;
4) отындық -1000.
353. Мазуттың белгісіне қарай және марка қосымша мыналар кіреді:
1) Ф-5 флоттық мазутқа күкірт бойынша жіктелім;
2) отынды мазутқа –күкірт күлденуі, қату температурасы бойынша жіктелім.
354. Мазут аз қауіпті өнім, адам ағзасына әсер етужәрежесі бойынша қауіптілігі 4 класты.
355. Таралуының жұмыс аумағындағы ауада 300 мг/мі көмірсутекті будың шекті рауалы концентрациясы.
356. Отындық мазутты техникалық жөнделген және жекеленген металл немесе темір бетонды сыйымдылықта сақтайды.Ерекше жағдайда отындық мазутты пайдаланылатын ресурстармен бірге сыйымдылығында сақтайды.
357. Өнімнің тығыздығы нақты температурада бекітілген калибрік кесте бойынша отындық мазуттың тауар түбіндегі сусыз көлеміне көбейтіліп, резервуардағы отындық мазуттың саны анықталады.
Нақтылы отындық мазуттың қолда бары әрбір айдың бірінші күні анықталып, актімен рәсімделеді.Өнімнің нақты бары,қорытындысы бухгалтерлік есеппен салыстырылады,сонымен қоса бухгалтер есеп кітапшасына белгіленеді.
358. Материалдық жауапты адам күнделікті отындық мазут сақталатын резервуардың техникалық жағдайын, өнімді және құрылғылардың сақталуын тексереді.Егер ақауы болса, тез арада орнына келтіреді.
359. Отындық мазуттың барлық маркасы 5 жыл сақталады.

9. Материалдар мен жабдықтар

1-параграф. Балқытылған сым
(МЕМСТ 2246)

360. Қолданылу мақсатының қарай сым: балқытуға және электродты дайындауға арналған деп бөлінеді.
361. Сымның мақсаты тапсырыста ескертілуі керек. Әрбір оралған орам жұмсақ сыммен орампериметрі бойынша біркелкі қашықтықта үш жерден байланады.
362. Бір партия оралған сымды шығанаққа байлауға болады.Бір орам сым немесе шығанақтың салмағы 80 кг-нан аспауы керек. Тұтынушымен келіскенде оралған сым,не шығанақтың салмағы 80 кг-нан артуына рұқсат етіледі.
363. Әрбір орамға (шығанақ, шарғы, құндұқ) металл заттаңба бекітіледі, онда мыналар көрсетіледі:
1) дайындаған кәсіпорнының тауар белгісі, не атауы;
2) сымның шартты белгісі;
3) партия нөмірі;
4) техникалық бақылаудың таңбасы.
364. Әрбір орам (шығанақ, шарғының) диаметрі 0,5 мм және төмен сым қағаз қабатымен тығыз байланып, МЕМСТ 18617 бойынша ағаш жәшікке немесе (металдан, картоннан, пластмассадан) жасалған нормативтік техникалық құжат бойынша салынады.
365. Әрбір орам (шығанақ,шарғы) 0,5 мм диаметрімен қағаз қабатымен, онан соң полимер пленкамен,мата емес материалмен немесе химиялық талшықпен оралады.
366. Механикалық орауда әрбір орам МЕМСТ 10396бойынша қағазға бекітілген қабатпен немесе КМВ-170 маркалы қағазбен немесе басқа бекітілген бара-бар қорғайтын қасиеті бар бекітілген қағазбен немесе МЕМСТ 3282 бір мезгілде бекіте отырып сыммен немесе өзге сыммен оралады.
367. Орама материалдар ретінде қолданылатындар:
1) парафинделген қағаз(екі қабатты короозиядан қорғайтын қағаз);
2) полимер және басқа да пленкалар;
3) тоқыма өнеркәсібінің қалдықтарынан тігілген лентасы бар желімделген кенеп мата немесе нормативтік техникалық құжат бойынша химиялық талшықты материалдар.
368. Сымды полиэтилендік пленкаға орауға рұқсат етіледі, ал жоғарғы қоспалы сымды- мата емес материалмен және қағаз қабатсыз химиялық талшықпен оралады.
369. Сымды ораудың түрі үлкен габаритті катушкадан үлкен салмақты оранды мен бухтадан тұтынушының сұрауы бойынша жасалады.
370. Қатты ыдыста оралған орам сымды металды құлақша қағаз этикеткамен жапсырып орайды.
371. Сымды дайындап шығарушы тұтынушының келісімімен шарғының салмағы 1 тоннаға дейін тасуға рұқсат етіледі.
372. Сым жабық қоймада сақталады.

2-параграф. Гидравликалық домкрат
(МЕМСТ Р 53822)

373. Гидравликалық домкрат-ауыр нәрсені жоғары көтеріп, түсіретін,қозғайтын әр түрлі жүктерге арналған зат. Оның жұмыс принципі қозғалтқышты сорғысының сұйықтық қысымы арқылы жүзеге асады. Домкрат әр түрлі өнеркәсіп, өндіріс, жеке жөндеу стансаларымен қоса ірі компаниялар жұмысында пайдаланады. Домкрат АТҚ жөндеу жұмыстарында жеке техникалық көрсету орындарында бір бөлігін көтеруге арналған. Оның стандартынегізгі параметрін, техникалық талаптарды және сынақ әдісін белгілейді.
374. Гидравикалық домкраттың екі түрі жасалады:
1) гидравликалық домкрат бір тығынжылмен;
2) гидравликалық домкрат екі тығынжылмен.
375. Резервуарды тасымалдағанда жұмыс сұйықтықтың ағып кетпеуі үшін және шөлмектегі домкратты тік жағдайда ұстауды естен шығармау керек.
376. Кез келген құрал сияқты гидривикалық домкратқа да қызмет көрсетіліп тұру қажет, яғни жұмыс цилиндріне гидравликалық сұйықтық құйып отыру талап етіледі, өйткені пайдалану кезінде сальниктен және тығызданғыштан ағып кетпеуін қадағалап отыру қажет.
377. Гидравликалық домкратты ылғалды жерде сақтауға болмайды, себебі цилиндрдің үстінде тоттану пайда болып, цилиндр жұмыс істемей қалады.

3-параграф. Компрессордың пневмоқұбыршегі
(МЕМСТ 18698)

378. Компрессордың пневмоқұбыршегі – арынды резиналық майысқақ түтікті маталы қаңқалы, қысым арқылы суық, қалыпты аудандарда,тропикалық климатта сұйықты, қаныққын буы, газды және сусымалы материалды жіберетін иілгіш құбыр.
379. Газ дәнекерлеуге және металл кесуге, автомобиль, трактор, ауыл шаруашылығы машиналарын құрастыруда және арнайы қызметте құбыржең стандарты таратылмайды. Құбыржең -25^о-тен +25^о температурасы бар ғимараттарда сақталады және жылу тарататын аспаптардан 1 метр қашықтықта орналастырылады.
380. Құбыржең күн сәулесі түсетін жерде және мата қаңқаны, резинаны бұзатын жерлерде болмағаны жөн.
381. Құбыржең жұмыс істеп тұрған радиоэлектронды қондыларға жақындатпау керек,себебі олардан озон бөлінеді,сондай-ақ жасанды жарық шығаратын, ултрофиалеттік сәуле шығаратын жерлерде сақтауға болмайды.
382. Құбыржеңді қатты қысымды және сақтау кезінде жұмысшы ортада сақтауға және қолдануғатыйым салынады.
383. Құбыржең төменгі температурада, түзу жазылған күйде сақталады.

4-параграф. Шой балға
(МЕМСТ Р51376.5, МЕМСТ 17770)

384. Пневматикалық шой балға қатты және қатып қалған топырақты, ғимаратты кірпіш қабырғаларын, ойықтарды, мұзды бұзғанда, қатты көмірді ұсатқанда,жұмсақ рудаларды, қатпарлы тастарды үгітуге және басқа құрылыс, тау-кен жұмыстарына арналады.
385. Пневматикалық шой балға ұзақ уақыт консервациялық түрде сақталуға тиіс, ал уақытша-сыртқы консервация алынып тасталуы мүмкін.
386. Пневматикалық балға кез келген көлік түрімен тасымалданады.
387. Пневматикалық балға құрғақ, жабық ғимараттарда сақталады.
388. Контейнерлік тасымалдауда жәшікке салынбаған жағдайда механикасын бұзылмауын сақтайтын шараларды орындау қажет.

5-параграф. Газбен дәнекерлеу құралы
(МЕМСТ 1077)

389. Газбен дәнекерлеу құралы бір жалынды әмбебап оттығы, қолдан ацелин-оттегімен пісіретін, жылытуы және дәнекерлеуге газжалынды металлөңдеу түрлеріне арналған.
390. Баллонды тік қалпында сақтау ұсынылады. Вентилі мұқият бұралуы тиіс, жоғарыдан төмен қаратып ұстауға болмайды. Сондай-ақ арнайы сақтандыру қалпақшасын пайдалану керек. Газбаллонды тасымалдағанда арнайы құламайтын ұяшықта сақтаған жөн. Газ резервуары бір-бірімен және жерге соғылмауы керек өйткені ол бүлінеді, сондай-ақ оның үстіне ештеңеқұлатуға болмайды.
391. Жанатын заттардан, ондай ыдыстардан от көзінен алшақта болуы қажет. Газдың жанында шылым шегуге қатаң тыйым салынады. Сондай-ақ, баллонды жылытуға не жанатын аспаптың жанында күн көзінен ұстауға болмайды. От көзінен, жылудан кем дегенде 5 метр қашықтықта орналасуы керек.
392. Газды шығарылғанда арнайы редукторды пайдаланады. Баллон арнайы түске боялған,өзінің арнайы белгісі болады. Жұмысқа қосар алдында вентильдің саңлауынан үрлеу керек: ол үшін шүмекті біраз бұрады. Қолмен газдың тесіктен шығуын тексеру өте қауіпті.
393. Суық күндері вентиль қатып, ашылмай қалады. Ондай жағдайда шүйеректі жылы суға малып, жақсылап сығып, жылытады. Шүмеккеден ыстық су құйып, не болмаса отпен жылытуға болмайды.
394. Оттекті баллонды кірлеуден тазартып тұру қажет, корпуста қалған қалдық зат жанып кетуі ықтимал. Баллонды жұмысқа қосар алдында май тамбаған, отын, тағы басқа жанатын заттан жасалған киім киюге болмайды, киімнің таза болғаны жөн.
395. Келісім бойынша тұтынушы мен шығарушы тасымалдағанда қаптамасыз жібере беруге болады.
396. Тасымалдағанда және сақтағанда, экспортқа шығарарда тапсырыс берушінің шартына сәйкес келуі тиіс.
397. Газбен дәнекерлеу құралы құрғақ, жабық үй-жайларда сақталады.

6-параграф. Шойбалғаның ұштығы

398. Шойбалғаның ұштығы қатты, өте қатты материалды қиратуға пайдаланады. Шойбалғаның ұштығының әр түрлі жұмысты орындайтын түрлері бар: үшкір ұштысы, үшкір ұштың күшейтілгені, ұштық шапқы, ұштық, қалақ-ұштық.
399. Шойбалғаның ұштығы тез ұрғыш әсер бағыттау бар, оны көлденең жұқарту илегі технологиясы арқылы жоғары сапалы құралдан жасайды. Мұндай әдіс арқылы өндірістің басымдылығы толық цикл үшін бір қыздырып,істеп шығаруды қалыптастырады. Қалған жылу термоөңдеуге жұмсалады. Жауапты өндіруге адам факторын болдырмау үшін. Мұндай құралды дайындау толығымен автоматтырылған. Бұл шығарушы кәсіпорынға толығымен пара-пар құралды дайындап, үнемі сапалы өнім шығаруға ықпал жасайды.
400. Шойбалға ұштығына үлкен жүктемені түседі, сондықтан жоғары талап қойылады. Сапалы болат және сапалы техология орындалмаса, сапалы шойбалға ұштығы шықпайды.
401. Шойбалғаның ұштығының түрлері:
1) үшкір ұштық (басқа атауы ұштық-сүймен П-11) бұл аса мықты материалды бұзуға арналған. Бұзудың алдында тұтас жасалатын конструкцины лайықталады. Келесі өңдеуге сусымалы материалды өңдеу үшін пайдаланады.
2) ұштық шапқы (басқа атауы Пика-Пз1) темірден жасалған кесіндінің ақауларын кесуге, бетон негізін, үстіңгі қабатын тазартуға, қатпарланған заттарды тазартуға арналған.
3) қалақ ұшты (басқа атауы П-41) алаңы шектеулі ойықтарда орта қаттылығы бар, мынадай материалдарды кірпіш, асфальт, бетон, қабырғаның сылақтарын бұзуға арналған.

7-параграф. Металл илегі
(МЕМСТ 5781, МЕМСТ 7566)

402. Металлилегі - кәдімгі және алдын ала қысымдалған темірбетон құрылымын арматуралауға арналған (арматуралық болат).
403. Төмен лигерленген болаттың химиялық құрамының нормалары бөлігінде стандарт кесек құйма, блюмсы шаршы қималы болат және дайындамаларға арналған.
404. Арматуралық болат бір диаметрлі, бір класты кесілген профильден тұратын, бір құйма – шөмішті партиямен қабылданады және бір сапа құжатымен рәсімделеді.
405. Партия салмағы 70 тоннаға дейін болу керек.
406. Партия салмағын бір құйма шөмішке дейін арттыруға болады.
407. Егер ол орауға жатпаса, маркалау белгісін металл өнімінің өзіне егер металл өнімі пачкаға, орамға рулонға, орам бумасына, рулон жиынына, заттаңбаға қояды.
Таңбалауды соқпа әдісімен(қолмен не машинамен) электрографиленген суға төзімді жазба пленкамен, түсті лакпен немесе бояуы кетпейтін бояуменқояды. Металл өнімінің нақты түрінің стандартында қосымша тусті маркаларын салу тәсілі белгіленуі мүмкін.
Егер металл өнім орауға дайындамай (барлық түрі) жатпаса,яғни жазық табақ бетке, жартылай бөлігіне, таңбаны әрбір темір шыбықтың арасы 200 мм-денаспайтын қашықтықта немесе шыбықтың, дайындаманың, табақтың шетіне немесе рулонның сыртқы жағына таңбаланады.
Механикалық таңбалауда белгіні металл өнімнің темір жиегінің белгі қойылған жерден арасы 500мм аспайтын қашықтықта қойылады.
408. Бір бума металл өнімге екі жазба, орам,рулонға біреу ілінеді. Байланған не рулон топтамасындағымет өнімге бір заттаңба орам немесе рулонға бір заттаңба орам жібіне не рулон тобына қойылады.
409. Әрбір шыбық бойынша бекітілген заттаңбаға арматуралық болаттың жазба белгісі (мысалы А-III) немесе шартты кластың белгісі ағымдылық шегі бойынша (А 400) қойылады.
410. Илектер жабық және шатыры бар ашық қоймаларда сақталады.

8-параграф. Кесінді тақтай
(МЕМСТ 846)

411. Қылқан жапырақты тұқымдас кесінді тақтай қарағайлы келген ағаш дайындамалары экспортқа және халық шаруашылығына арналған.
412. Кесілген ағаш дайындамалары атмосфермалық кептіруге арнайы жабдықталған қоймада сақталады.
413. Қойма желдетілген тегіс және кептірілген жерге орналастырылады.
414. Кесілген ағаш дайындамалар қоймаларда пакетті немесе жеке топты, қатарлы,бөлімшелерге бөлініп,қатқабаққа жиналып, көтеретін көлік құралына,сонымен қоса ағаш материалдары қоймаларын жобалаудың өрт қауіпсіздігі нормаларына сай кварталдар, участкелер бойынша орналастырылады.
415. Топтағы қатқабат арасы бір-бірінен алшақ орналастырылуы керек. Көлденең бағыттағы арақашықтық шеткі қабаттардан ортаға дейін ұлғаюы керек. Ұзына бойғы алшақтықтың арасы 1,5 м болуына рұқсат етіледі.
416. Ылғалдығы 22 % аспайтын кесілген ағаш дайындамалар қатқабаққа тығыз пакеттен тұратын жерде ұзақ сақтауға қойылады.
417. Пакеттер және блок-пакеттегі кептірілген кесінді ағаштар жабық қоймаларда сақталуы тиіс.Егер пакет пен блок пакеттер су өтпейтін қағазбен немесе пленкамен оралса, не пакет қатқабаты және блок-пакеті қақпақпен және бүйір қалқанмен қорғалатын болса, ашық қоймаларда да сақтауға болады.

9-параграф. Жабын шифер
(МЕМСТ 24045)

418. Суықтай профиль иетін иілген табақты профиль трапециалық формалы, гофрлі, мырышталған болаттан илемдеу орнағында жасалған, құрылыста қолдануға арналған.
419. Профильдер кесіндісі төмендегідей жіктеледі:
1) мақсаты бойынша;
2) бастапқы дайындама материалы;
3) сәндік қорғауыжабыны бар.
420. Профильдің жеткізілім комплексіне кіретіндер:
1) бірдей тип размерлібастапқы дайындама материалы, бояулы лак жабыны бірдей профильдер;
2) бекіту бұйымдары (шығарушы мен тұтынушының келісімі бойынша);
3) тиелетін өнімнің құжаты.
421. Маркировканы заттаңбасына салып, пакетке бекітеді.
422. Таңбалау мыналарды қамтамасыз етуі қажет:
1) шығарушы кәсіпорынның атауы және тауар белгісі;
2) профильдің шартты белгісі;
3) пакеттегі профильдің ұзындығы мен саны;
4) пакеттің теориялық салмағы;
5) пакеттің нөмірі ме партиясы;
6) шығарушы кәсіпорынның техникалық бақылау белгісі.
423. Профиль орауыштар пакеттегі табақ-беттер бір-біріне жабыспайтындай, оларға мойтындай механикалық залалды болдырмайтындай сақтауды қамтамасыз етеді.
424. Профильдің сыртқы металы және лак-бояу жабынының сапасын көзбен көріп анықтайды.
425. Пакетті тасымалдағанда және сақтағанда қалыңдығы 50мм, ені 150 мм, ұзындығы пакет өлшемінен 100 мм-ден кем емес ағаш төсемге жатқызады.
Төсем 3 м аралықта қатпаржаққа 40 мм жоғары және 2 м аспайтындай 40мм төмен гофрге орналастырады.
426. Пакетті сақтауда тасымалдағанда бір қабатқа сыйғызу керек,яғни қабаттың өн бойында бірінің үстіне бірі тығыз жатуы керек.
427. Тасымалдап және сақтағанда екі не одан да көп қабатта орналастырылса, онда барлық профильдің салмағы 1 мІ төменгі профильдің үстіндегі 3000 кг-нан аспауы керек.
428. Жабын шифер жабық және шатыры бар ашық қоймаларда сақталады.

10-параграф. Болат құбырлар
(МЕМСТ 8731)

429. Болат құбыр- көміртекті және қоспаланған болаттан ыстықтай түрін өзгерткен жапсарсыз құбыр.
430. Құбырды ауыстырып алмау үшін жеке-жеке өлшемдері мен болат маркасы белгісіне қарай партиялау, іріктеу керек. Құбырлар стеллаждарда немесе ашық алаңдарда сақталады, оларды тасымалдағанда және сақтағанда консервациялық жапқышы болуы қажет.
431. Жұқа жапсарсыз және электрбалқытылған, тотықпайтын қазандақ та және басқа арнайы мақсаттағы құбырлар, сонымен қоса қосатын бөліктер жабық ғимараттарда сақталады.Құбырларды ауа райының қолайсыздығынан қорғайтын жаппаларда сақтауға болады.
432. Шойын құбырлар стеллаждарда өлшемлері мен класына байланысты реттеліп, ашық қоймада сақталады.
433. Төменгі және келесі қатарлар төсемге жатқызылады.Төсем ретінде ағаш рейка, ұзын резина немесе арматуралық бұйым, сонымен қатар болат арқан,құбыр немесе төсеніш жатады.
434. Әрбір қатардағы кең құбырлар кезекпе кезек жан-жаққа бағытталады.
435. Құбырларды төсенішсіз арнайы домалап кетпейтін және түйіспетіндей құбырларды арнайы стеллаждарда сақтайды.
436. Құбырларды жүк қармағыш құралды крандармен үйген кезде құбырдың пакетке байланған қатқабаттың биіктігі және құбырдың диаметрі 600 мм, пакетке байланбай, 5 м-ден аспауы керек,құбырдың диаметрі 500 мм пакетке байланбаса – 4 м болуы керек.
Мұндай жағдайда құбыр домалап кетпеуі үшін бүйірден тірегіш қойылуы қажет.
437. Механикалық өңдеумен деталь дайындауға арналған құбырларға шығарушының тұтынушымен келісімі бойынша қосымша талап белгіленеді.

11-параграф. Шыны
(МЕМСТ 111-2001)

438. Шыны – табақты шыны, жарық түсетін құрылыс конструкцияларын шынылауға арналған, көлік құралдарында, жинап қапталған шыны, айна, шыңдалған көп қабатты шыны, басқс да құрылыс бұйымдары тұрмыстық және техникалық қажеттерге пайдаланады.
439. Ол қасиеті бар табақ шыны түрлеріне арматура салынған оюлы бояулы массалы жабынды немесе арнайы нығайтуға стандарты тарамайды.
440. Шыныны тасымалдағанда табақшын шетік көлік қозғалысының бағытына қарай жылжымайтындай, шалқаймайтындай, қозғамайтындай етіп салынады.
441. Тасымалдау кезінде тиеу, түсіру кездерінде механикалық зақымданудан, атмосфералық ылғал, жауын-шашыннан сақтайтын шара қолдану керек.
442. Шыны жабық, құрғақ, жылытылатын жерде, әрбір шынының аралары қағазбен, немесе тағы басқа материалдармен жабылып сақталады.
443. Сақтау кезеңінде шыны табақ беттері стеллаждарда, не болмаса киізді төсемдермен, резиналары пирамидаларда 5-тен 15 градусқа дейін көлбеу ұстауға рұқсат етіледі.
444. Контейнерден басқа ыдыстарда жерлерде араларына салынған қорғағыш заттарыыдысы, орамы ылғал тартпаған болса, осы бөлімнің басқа шарттары орындалған кезде сақтауға болады.
445. Сақтау мерзімі – 20 жыл.

12-параграф. Жабындық темір
(МЕМСТ 24045)

446. Жабындық темір құрылыста пайдалануға арналған.
447. Ол мынадай топқа жіктеледі:
1) пайдалануына;
2) материалдың бастапқы дайындамасына;
3) сәндік қорғау жабына қарай.
448. Жабындық темірдің маркасы мыналарды қамтиды:
1) тауардың аты немесе шығарып-жасаушы кәсіпорынның тауардың белгісі;
2) профильдің шартты белгісі;
3) пакеттегі профильдің ұзындығы мен саны;
4) пакеттің теориялық салмағы;
5) пакет пен партияның нөмірі;
6) шығарушы кәсіпорынның техникалық байқау таңбасы.
449. Профильдің орам және жабындық материалды механикалық залалдан сақтауы, сонымен қатар пакеттегі табақтардың өзара жылжып кетпеулерін қамтамасыз етеді.
450. Темірдің беткі сапасын және бояуланған қабатының профилін көзбен қарап анықтайды.
451. Пакетті тасымалдағанда және сақтағанда қалыңдығы 50 мм, ені 150 мм, ұзындығы пакет өлшемінен 100 мм-ден кем емес ағаш төсемге жатқызады.
Төсем 3 м аралықта қатпаржаққа 40 мм жоғары және 2 м аспайтындай 40мм төмен гофрге орналастырады.
452. Пакетті сақтауда тасымалдағанда бір қабатқа сыйғызу керек, яғни қабаттың өн бойында бірінің үстіне бірі тығыз жатуы керек. Тасымалдап және сақтағанда бір қабатта, профильдер қат-қабаттың барлық биіктігімен тығыз орналастырылуы қажет.
453. Жабындық темір жабық және шатыры бар ашық қоймаларда сақталады.

13-параграф. Күректер
(МЕМСТ 19596)

454. Өндірістік құрылыс, бау-бақшалық және тиеу-түсіру жұмыстарына арналған күректерді қамтиды.
455. Жасап шығарушы шығарылған күректердің тасымалдау, сақтау, және пайдалану шарттарын сақтаған кезде, осы стандарттың талаптарына сай екеніне кепілдік беруі керек.
456. Күректерді кепілді пайдалану мерзімі – 12 ай. Бөлшек сауда торабы арқылы өткізілу уақытынан бастап, нарықтан тыс тұтылынбайтын күректер үшін тұтынушының алуынан бастап.
457. Күректер МЕМСТ 8273-75 бойынша қағазға 5 данадан кем емес оралады.
458. Бір түрдегі және өлшемдегі сапсыз күректердің топтамасы 5-10 данадан болат сыммен немесе болаттаспамен немесе термоотырғыш пленкамен бекітілу тиіс.
459. Қалақсыз күректердің саптары бумаланып, бекіткіштері жеке қапшыққа оралып, саптардың бумасына бекітілу қажет. Бума салмағы 15 кг бруттодан аспау керек.
460. Күректерді, қалақтарын және саптарын қағазға орамай, термоотырғыш пленкалармен орауға болады.
461. Тұтынушымен келісе отырып, тасымалдау және сақтау кезінде күректерді механикалық бұзылудан және тот басудан сақтауды қамтамасыз ететін басқа орама пайдалануға болады.
462. Күректер шатыр астында және жабық қоймаларда сақталады.

14-параграф. Сүймен
(МЕМСТ 1405)

463. Болат сүймендер құрылыста құрылыстық-монтаждау, такелаждық және басқа да жұмыстар өндірісінде пайдаланылады.
464. Сүймендер пайдалануына қарай, келесі түрлерде жасалуы керек:
1) сүймен-шеге суырғыш –қалыптар жасау балташылық жұмыстар өндірісінде шегелерді суыру үшін;
2) монтаждау сүймені – ғимарат пен құрылыстардың құрама құрылыс конструкциялары элементтерінің орнын ауыстыру және орнату, такелаждық жұмыстар үшін.
465. Әрбір сүйменнің бетінде болуға тиіс:
1) кәсіпорын –шығарушының сауда белгісі;
2) сүйменнің түрі және түр-өлшемі.
466. Түр-өлшемі бірдей сүймендерді будалап, МЕМСТ 3282 бойынша төменгі көміртекті болат сыммен екі жерден буады.
467. Сүйменнің бетіндегі жабынының бүлінуін болғызбау үшін, сымның астынан қалың қағаз төселеді. Сүйменнің будалары орны жылжымайтын болуы тиіс.
468. Тұтынушымен келісе отырып, тасымалдау және сақтау кезінде сүймендерді механикалық бұзылудан және тот басудан сақтауды қамтамасыз ететін басқа орама пайдалануға болады.
469. Сүймелер шатыр астында және жабық қоймаларда сақталады.

15-параграф. Шот балға

470. Шот балға – қолға ұстайтын құрал-сайман, сабына перпендикуляр бір жағында (кейде екі жағында) өткір жүз орнатылған ұзын жалпақ балға. Балғаның екінші жағы мұқалған және бірдемені жұлып алуда рычаг ретінде пайдаланылады. Шот балғаның ұзындығы 20-дан 130 см-ге дейін, балғаның ұзындығы 7-ден 30 см-ге дейін болады. Әдетте балға қатты металдан, ал сабы ағаштан немесе қатты емес және жеңілдеу металлдан жасалады. Тау кенін алу және туннель, шахталарды қазу үшін пайдаланады.
471. Осы стандарттың талабына қарай жасалған стандарттарда немесе басқа нормативтік- техникалық құжаттарда, МЕМСТ 14192 бойынша, ыдысты сипаттайтын таңбалау және көліктік таңбалау қарастырылуы қажет.
472. Жәшіктер қоймаларда немесе шатыр қалқа астында сақталу керек. Жәшіктерді төсемнің үстінде қатарлап су өткізбейтін материалмен (брезентпен, полиэтиленді пленка және т.б.) жауып сақтауға рұқсат етіледі.
473. Жерге төселген төсемнің биіктігі 100 мм кем болмауға тиіс. Қатардың биіктігі 8 м-ден аспау керек.
474. Әрбір жәшікке МЕМСТ 14192 талаптары бойынша ыдысты және оның ішіндегіні сипаттайтын таңба қойылады: тауар таңбасы және осы стандарттың белгісі.
475. Шот балғаларшатыр астында және жабық қоймаларда сақталады.

16-параграф. Зіл балға
(МЕМСТ 11401, 11435)

476. Ұстаның доғал тұмсықты зіл балғаларын қамтиды және конструкциясымен өлшемін белгілейді.
477. Жәшіктерді сай қалқандар жинағында немесе бөлшектерін пакеттерде немесе жиналған түрде тасымалдайды.
478. Жәшіктердің қалқанын немесе бөлшектерін бөлек дайындайды: жақтауы, жанының жақтары, түбі және қақпағы. Планкасын еселі немесе дара ұзындықта дайындайды. Тұтынушының келісімімен жақтау және жанының қабырғаларының, беті және түбінің тақтайларын еселі ұзындықта жасауға рұқсат етіледі.
479. Еселі ұзындықтағы аспақ және ағаштардың әр қайсында 5 мм кесуге қосылады.
480. Жәшіктер қоймаларда немесе қолқа астында сақталу керек. Жәшіктерді төсемнің үстінде қатарлап су өткізбейтін материалмен (брезентпен, полиэтиленді пленка және т.б.) жауып сақтауға рұқсат етіледі.
481. Жерге төселген төсемнің биіктігі 100 мм кем болмауға тиіс. Қатардың биіктігі 8 м-ден аспау керек.
482. Әрбір жәшікке ыдыстың және оның ішіндегіні сипаттайтын таңба тауар таңбасы және стандарттың белгісі қойылады.
483. Зіл балғалар шатыр астында және жабық қоймаларда сақталады.

17-параграф. Құбыржол тиектік арматура
(МЕМСТ 9544)

484. Тиектік арматура - өндірістік құбыржол арматурасы, жұмыс ортасының ағынын жабуға арналған.
485. Осы стандарт, қысымы РН 0,1 МПа бастап құбыржол тиектік арматураның бар түріне қамтиды және сұқпалардың герметикалық және топтардың саңылау өткізбеу мөлшерін, сонымен қатар сыналатын заттың кему шегі және құбыржол арматурасының барлық түрін сынағанда және қабылдау-тапсыру кезінде герметикалық сынақ өткізуде нормаларды белгілейді.
486. Құбыржол тиектік арматура шатыр астында және жабық қоймаларда сақталады.

10. Төсек-орын жабдықтары және кереуеттер

1-параграф. Матрац
(МЕМСТ 5679)

487. Жүн –мамық жартылай фабрикатпен толтырылып өндірілген, өндірістік – тұрмыста қолданылатын заттарға және әскери қызметкерлерге арналған бұйымдарға пайдаланылатын мақта-мата киімдік және жиһаздық мақтаға қолданылады.
488. Мақта-мата мақтасы осы стандартта белгіленген тәртібіне қарай, технологиялық режиміне, талаптарына сай дайындалуы қажет.
489. Мақтаның әрбір бумасы түрлі-түсті жуылмайтын бояумен немесе нұсқауы бар заттаңба қағазбен таңбалануы керек:
1)кәсіпорын - әзірлеуші аты немесе оның сауда белгісі;
2) мақтаның түрі;
3) буманың таза салмағы (кг);
4) тауарлар топтамасының нөмірі;
5) осы стандарттың белгісі.
490. Бұйым оралған күйінде жабдықтаушының немесе тұтынушының бұйымның сапасын қамтамасыз ететін жабық, құрғақ, желдетілетін қоймаларында, өрт қауіпсіздігі ережелеріне сай, ауаның және топырақтың дымқылының әсерін болдырмайтын табандықтарда немесе сөрелерде сақталады.
491. Бұйымдарды өзгеше иісі бар заттармен бірге сақтауға рұқсат етілмейді.
492. Қаптар немесе бумалар сөрелерде, рейкаларда жатуы тиіс.

2-параграф. Көрпе
(МЕМСТ 9382)

493. Тұрмыста пайдаланатын таза жүн және жартылай жүн көрпелерге қолданылады.
494. Стандарт әскери ассортименттегі көрпелерге қолданылмайды. Таза жүн көрпелердің мөлшерлік ылғалы 13% болуға тиіс.
495. Көрпелер өрт қауіпсіздігі ережелеріне сай, кірлеуден, механиқалық бұзылудан, күн сәулесінің әсерінен сақтайтын құрғақ, желдетілетін бөлмеде сақталуға тиіс.
496. Көрпелерді табандықтарда және стеллаждарда еденнен 20 м қашықтықта орналастыру қажет.

3-параграф. Жастық
(МЕМСТ 5679)

497. Жүн–мамық жартылай фабрикатпен толтырылып өндірілген, өндірістік – тұрмыста қолданылатын заттарға және әскери қызметкерлерге арналған бұйымдарына пайдаланылатын мақта-мата киімдік және жиһаздық мақтаға қолданылады.
498. Мақта-мата мақтасы осы стандартта белгіленген тәртібіне қарай, технологиялық режиміне, талаптарына сай дайындалуы қажет.
499. Мақтаның әрбір бумасы түрлі-түсті жуылмайтын бояумен немесе нұсқауы бар заттаңба қағазбен таңбалануы керек:
1) кәсіпорын - әзірлеуші аты немесе оның сауда белгісі;
2) мақтаның түрі;
3) буманың таза салмағы (кг);
4) тауарлар топтамасыныңнөмірі;
5) осы стандарттың белгісі.
500. Бұйым оралған күйінде жабдықтаушының немесе тұтынушының бұйымның сапасын қамтамасыз ететін жабық, құрғақ, желдетілетін қоймаларында, өрт қауіпсіздігі ережелеріне сай, ауаның және топырақтың дымқылының әсерін болдырмайтын табандықтарда немесе сөрелерде сақталады.
501. Бұйымдарды өзгеше иісі бар заттармен бірге сақтауға рұқсат етілмейді.
502. Қаптар немесе бумалар сөрелерде, рейкаларда жатуы тиіс.
503. Кепілденген сақтау мерзімі – дайындалғаннан бастап 1 жыл.

4-параграф. Жастықтыс
(МЕМСТ 1013)

504. Барлық дайын тігін бұйымдары жатады (төсек-орын жабдықтары).
505. Жастықтыс – бір жағындадағы тысына қарағанда түймелігі немесе қақпақшасы бар, жастыққа (сыртқы жастықтыс) немесе мамыққаптар (ішкі жастықтыс) немесе төсекке кигізілетін төсек-орын жабдығы.
506. Бұйым жабық қоймаларда сақталып, күн сәулесінің түсуінен, ауаның әсеріненқорғалуы тиіс.
507. Ілінген немесе бүктеліп әкелінген бұйым өткізгенге дейін тұтынушы ыдысында немесе қағазға немесе қағазсыз бумаланған күйінде стеллаждарда ілінген күйлерінде сақталу керек.
508. Еден мен стеллаждың соңғы сөресінің ара қашықтығы 0.2 м, ішкі қабырға мен бұйымға дейін – 0,2 м, жылыту аспабы мен бұйымға дейін - 1 м кем емес, стеллаждардың арасы – 0.7 м кем болмауға тиіс.
509. Дайын бұйымдарды таңбалағанда мыналарды пайдалану керек:
1) тауар заттаңба қағазы;
2) тауар белгісі бар таспа;
3) таңба;
4) бақылау таспасы.

5-параграф. Ақ жайма
(МЕМСТ 1013)

510. Барлық дайын тігін бұйымдары жатады.
511. Ақ жайма - түрі тік бұрышты немесе тыс ретінде жатын орынға төсем үшін пайдаланылатын төсек-орын жабдығы.
512. Бұйым жабық қоймаларда сақталып, күн сәулесінің түсуінен, ауаның әсеріненқорғауы тиіс.
513. Ілінген немесе бүктеліп әкелінген бұйым өткізгенге дейін тұтынушы ыдысында немесе қағазға немесе қағазсыз бумаланған күйінде стеллаждарда ілінген күйлерінде сақталу керек.
514. Еден мен стеллаждың соңғы сөресінің ара қашықтығы 0.2 м, ішкі қабырға мен бұйымға дейін – 0,2 м, жылыту аспабы мен бұйымға дейін - 1 м кем емес, стеллаждардың арасы – 0.7 м кем емес болмауға тиіс.
515. Дайын бұйымдарды таңбалағанда мыналарды пайдалану керек:
1) тауар заттаңба қағазы;
2) тауар белгісі бар таспа;
3) таңба;
4) бақылау таспасы.

6-параграф. Бөлшектелетін металл кереует
(МЕМСТ 2056)

516. Әскери қызметкерлерді стационарлық және уақытша үйлерде, сонымен қатар жабық жүк теміржол вагондарына орналастыруға арналған бөлшектелетін әскери металл кереуеттер жатады.
517. Әрбір кереуетте дайындаушы кәсіпорын атауы, бедерлі штамптауы бар таңбалау немесе рамасы арқалығына бойлай қойылған тауар белгісі және арқалығында дайындалған жылдың соңғы екі жылы цифрмен жазылған және арқалығын бойлай жуылмайтын бояумен техникалық бақылау штампы болуы керек.
518. Кереует арқалығын орау қағазымен іске асу қажет. Қағазды буу шпагатымен бекітеді.
519. Кереуеттің әрбір тобы сапасы жайындағы нұсқауы бар құжатпен жіберіледі:
1) дайындаушы кәсіпорын атауы және оның тауар белгісі;
2)топтағы бұйымның саны мен атауы;
3) құжаттың берілген күні мен оның нөмірі;
4) техникалық бақылау бөлімінің штампы;
5) осы стандарттың белгілері.
520. Кереуеттер ауаның ылғалдығы 75% аспайтын құрғақ, жабық бөлмелерде сақталуға тиіс, қышқыл және басқа да химиялық белсенді заттарды қоса сақтауға рұқсат етілмейді. Сақтау шарты МЕМСТ 15150 бойынша сақтау тобына сай болуы қажет.

11. Киім

1-параграф. Жылы күрте
(МЕМСТ 24912)

521. Жылы күрте - осы стандартқа арнайы киімге арналған күрте мен шалбардан тұратын қыстық костюм жатады.
522. Костюмдер өздерінің міндетіне қарай екі түрде дайындалу керек:
А - алынатын жылы астарымен;
Б - астарсыз.
523. Тапсырыс берушінің келісімімен басқа материал пайдалануға болады.
524. Костюмдер жабық, желдетілетін бөлмеде жылыту аспаптарынан 1м қашықтықта сақталу керек.

2-параграф. Жылы шалбарлар
(МЕМСТ 24912)

525. Арнайы киімге арналған күрте мен шалбардан тұратын қыстық костюм жатады.
526. Костюмдер өздерінің міндетіне қарай екі түрде дайындалу керек:
А - алынатын жылы астарымен;
Б - астарсыз.
527. Тапсырыс берушінің келісімімен басқа материал пайдалануға болады.
528. Костюмдер жабық желдетілетін бөлмеде жылыту аспаптарынан 1м қашықтықта сақталу керек.

3-параграф. Тері қолғаптар
(МЕМСТ 19137)

529. Тері қолғаптар - осы стандартқа тері астарлы биялай мен қолғаптар, сонымен қатар әскери қызметкерлерге арналған жиегі тері астарлы қолғаптар жатады.
530. Тапсырыс берушінің талабы бойынша сапасы басқа материалдар пайдалануға болады.
531. Биялай мен қолғаптар топтамамен қабылданады.
532. Топтамаға өндірістік бір технологиямен белгілі бір кезең мерзімінде дайындалған, бір сапа құжатымен рәсімделген өнімнің жиынтық бірлігі жатады.
533. Тапсырыс беруші қолғаптың сапасын тексеруді ішін ара іске асырады.
534. Тексеру шамасы топтың 10% құрайды.
535. Биялайдың сапасын тексеру тапсырыс берушінің барлығын тексеріп шығуы арқылы іске асады.
536. Тапсырыс беруші өкілінің биялай мен қолғаптың сапасын тексеруі және қабылдауы жабдықтаушы өкілінің қатысуымен жүргізіледі.
537. Тапсырыс беруші таңдалып алынған өнімдерден сыртқы түрініңүлгі – эталонымен сәйкестігін пайдаланған материалын, технологиялық операцияның, орау және таңбалаудың дұрыс жасалғанын тексереді.
538. Биялай қораптары және қолғап бумалары МЕМСТ 10350–81 бойынша фанера жәшіктерге салынады. Жәшікке МЕМСТ 9569–79 бойынша парафинделген қағаз төселеді. Жәшікке МЕМСТ 16106–82 бойынша 60 – 80 г., МЕМСТ 24370–80 бойынша қағаздан жасалған пакеттерге оралған парафин салынады.
539. Қолғаптар жабық желдетілетін бөлмеде сақталу керек.

4-параграф. Керзі етік
(МЕМСТ 19137)

540. Армия мен флоттың қатардағы және офицерлік құрамының әскери қызметкерлеріне, курсанттар және училищенің тәрбиеленушілеріне арналған юфті аяқ киімі және аяқ киім дайындау үшін аяқ киім пішу жинағы жатады.
541. Аяқ киім осы стандарт талабына сай технология және белгілі тәртіпте бекітілген үлгі – эталоны бойынша жасалуға тиіс.
542. Қалыптардың фасоны,даяр үлгілер жасап шығарушы мен тұтынушылар арасында келісілуі керек.
543. Аяқ киімнің келесі түрлері шығарылады: етіктер, қысқа етіктер, шегеленген, шегеленіп-желімделген және құю әдісімен бекітілген бәтеңкелер.
Тұтынушының талабы бойынша аяқ киімнің басқа түрлерін және бекіту түрлерінде бекітілген үлгіге сай дайындауға рұқсат етіледі.
Сонымен қатар тұтынушының талабы бойынша аяқ киімнің басқа өлшемі, жапақтығы, өте жалпақ және бекітуі орташа жалпақ құю әдісімен жасалған етіктерді жасауға рұқсат етіледі.
544. Әрбір етіктің жұбы осы стандарттың талабы бойынша сыртқы түрін тексеріледі(өрнегі, тұтынушымен келісілген қалып фасоны және өкшесі, аяқ киім үстінің материалы, аяқ киімнің үсті және астының өңделуі, таңбалау).
545. Аяқ киім және аяқ киім бөлшектерінің жиынтығы жасап шығарушымен және тұтынушының температурасы 14 ^оС төмен емес және 25 ^оС жоғары емес және ылғалдылығы 50 - 80% қоймалар бөлмелерінде сақталу қажет.
Аяқ киімдерді ауа ылғалдылығы 80% жылытылмайтын құрғақ бөлмелерде сақтауға рұқсат етіледі.
546. Аяқ киім және аяқ киімнің үстіңгі және астыңғы бөлшектерінің жиынтығы стеллаждарда немесе ағаш төсемдерде биіктігі 1,5 м (картон қораптарда); 4,5 м (гофрирленген картон жәшіктерде); 5,0 м(ағаш жәшіктерде) қатарланып сақталады.

12. Ыдыс
(үлкен миска, шағын миска, саптыаяқ, қасық, асхана бачогы, асхана шәйнегі, ожау, плитаға қоятын бачок)
(МЕМСТ 17151–81,МЕМСТ Р 51016)

547. Ыдыстар құрғақ таза жабық бөлмелерде сақталу қажет. Ыдыстарды сілтілер, қышқылдар және шаңдалатын заттар бар бөлмелерде сақтауға тыйым салынады.
548. Бұл стандартқа электр қыздырғышы бар ыдыстар жатпайды.
549. Әрбір жылтыратылған, лакталған бұйым, электрхимияланған бұйымдар (анодирленген жайпақ табақтар, табақтар, нан салғыштардан басқа), эмальданған, безендірілген, өрнектелген және еселенген, ажарланған шайнектер мен кофе шайнектер нормативтік – техникалық құжаттар бойынша қағазға немесе МЕМСТ 10354 бойынша полиэтилен пленкаға оралады және МЕМСТ 7933 бойынша жеке картонға немесе МЕМСТ 7376 бойынша гофрирленген картонға салынады. Сырты силикатталып эмальданған бұйымды қағазға орамай қорапқа немесе полиэтилді пленкаға салуға, қыры конус формалы және қақпақсыз және арматурасыз жасалатын күюге қарсы жабындалған эмальданған бұйымдар, тот баспайтын болатпен плакирленген бұйымдар 20 данадан асырылмай тізіліп бумаға буып-түйіледі. Бумадағы әр бұйым нормативтік – техникалық құжаттары бойынша қағазға оралып, бума МЕМСТ 8273 бойынша А,В маркалы тығыз екі қабатталған орама қағазға оралады. Бума жәшікке салынып, бос орындар қағазбен тығыздалады.
Бұйымдарды полиэтилен пленкалы пакеттерге салып, қалқасы бар жәшіктер немесе контейнерлерге орналастырылады.
550. Тұтынушының келісуі бойынша тасу және сақтау кезінде бұйымдардың мүлтіксіз сақталуын қамтамасыз ететін басқа орау материалдарының түрлерін пайдалануға рұқсат етіледі.
551. Ораған кезде бұйымның қақпағы мен корпусы арасына, қақпағында резеңкелік аралық қабаты бар бұйымдардан басқа, қағаз немесе полиэтилен пленка салынады.
Тұтынушының келісуі бойынша бұйымның тұтқасы бөлшектелген болса, олар бөлшектелген күйінде оралады. Тұтқалары мен бекіту бөлшектері қағазға немесе полиэтилен пленкаға оралып, бұйымның ішіне салынады.
Тасуға оңай болу үшін, қораптардың салмағын 15 кг асырмай байлауға рұқсат беріледі.
552. Анодирленген табақтар, ыдыстар, нан салғыштар 25 данадан буылады, МЕМСТ 8273 бойынша қағаз салынады. Бума екі қабатты қағазбен оралады және МЕМСТ 17308 бойынша шпагатпен буылады.
553. Безендірілген, өрнектелген және еселенген (шайнектер, қазандар мен кофе шайнектерден басқа) бұйымдар 10 данадан буып жиналады, бұйымның қақпақты корпусы қағазға оралған басқа бұйымның қақпағына қойылады.
554. Қақпақсыз бұйымдар арасына МЕМСТ 8273 қағазы салынып, бірінің үстіне бірі қойылады.
555. Бидондардың, қазандардың және шелектердің пластмасса және ағаш тұтқалары қағазға оралады.
556. Бума МЕМСТ 8273,немесе басқа нормативтік–техникалық құжаттар бойынша екі қабатталған қағазбен оралады және МЕМСТ 17308, немесе басқа нормативтік – техникалық құжаттар бойынша шпагатпен буылады.
Тұтынушының келісуі бойынша тасу және сақтау кезінде бұйымдардың мүлтіксіз сақталуын қамтамасыз ететін басқа орау материалдарының түрлерін пайдалануға рұқсат етіледі.
557. Қазанның қақпағы МЕМСТ 8273 бойынша бір қабат қағазға оралып, қазан ішіне салынады және қазан корпусының тұтқасына МЕМСТ 17308 бойынша байланады.
Қазан тұтқалары қағазға оралмайды.
Бумалар қағазға оралмай қазандарды бумалауға рұқсат етіледі.
558. Қазандар экспортқа шығарылар болса, корпус пен қақпағы нормативтік – техникалық құжаттар бойынша бөлек қағазға оралады.
Әрбір жәшіктің және буманың сыртына:
1) дайындаушы кәсіпорын атауы және сауда белгісі немесе тауар белгісі;
2) бұйымның атауы мен артикулы;
3) осы стандарттың белгісі;
4) бұйымның саны;
5) дайындалған айы мен жылы;
6) техникалық бақылау бөлімінің таңбасы бар заттаңба қағаз салынады немесе желімделеді.

1-параграф. Шелек 10-12 литрлік
(МЕМСТ 20558)

559. Жұқа табақ ыстықтай мырышталған, болаттан жасалған, халық шаруашылығы үшін және экспортқа шығару үшін дайындалған шарушылық ыдыс–аяқ бұйымдарын қамтиды.
560. Шелекті әр түрлі азық- түлік тағамдары емес: құм, жоңка, цемент, суаратын су тасу үшін және басқалар үшін қолданылады. Тасуға және ілуге қолайлы болу үшін, темір тұтқамен жабдықталған. Мырышпен қапталған болаттан жасалған конструкциясы берік коррозияға ұшырамайды.
561. Мырышпен қапталған болаттан жасалған шелек суықтүтіктік емес құрылыс заттарын, суды тасуда және сақтау үшін өте қолайлы шаруашылық мүлік. Оны сонымен қатар ылғалдан тазалау жұмыстары үшін қолдануға қолайлы, мұндай шелек барлық жуғыш заттардың агрессивті әсеріне төзімді. Болат өндірісі үшін мырыш қаптамасын қолдану ылғалды жұмыстарға қолдануға мүмкіндік береді, сонымен қатар пайдалану мерзіміне ешқандай ықпалын тигізбейді. Шелек мырышпен қапталған болаттың суықтай илемдеу әдісімен алынған металл бұйымдар (08 кп, 08 пс және 08 ю) 0,4-0,6 мм қалыңдықтағы мырыш табағынан дайындайды.
562. Өндірісте құрастыру әдісі қолданылады, мырышталған әр шелектің екі жағынан жігі бар. Құрастыру алдында герметикалық бекіту үшін, арнайы пастаны жіктердің жиегіне тығыздатып жағып жасайды.
563. Шелектің тұтқасы болат сым темірден жасалған, ал құлағы қалыңдау мырышпен қапталған болаттан жасалған. Өндірісте шелек жасау үшін, сапалы болат табағын пайдаланады кондицияға сай емес қалыңдау болат техникалық шелектер жасау үшін қолданылады. Бұл шелек тұтқасы мырышпен қапталмаған және құрылыс жұмыстарынды қолданылады, жай шырышталмаған шелектерге қарағанда бұлар мықты және берік жоғары көрсеткіштерге ие болады.
564. Ережеге сай болаттан жасалған шелектер көлемі 10,12, және 15 литр. Өндірісті барлық нормалар сақталып және сапалы шикізат қолданған мырышпен қапталған шелектер 5 жыл қызмет көрсетеді.
565. Шелектер құрғақ таза жабық бөлмелерде сақталу қажет. Ыдыстарды сілтілер, қышқылдар және шаңдалатын заттар бар бөлмелерде сақтауға тыйым салынады.

2-параграф. Суға арналған ыдыс

566. Ашық және жабық полиэтиленді ыдыстарға және олардың элементтеріне қатысты, ауыз судытехникалық су және тұрмыстық ағын сулар уақытша жерде сақтайтын пайдалану үшін арналған, сонымен қатар азық-түлік, азық-түлік емес сұйықтық, сұйық және сусымалы материалдарды тасымалдау үшін ротациялық формалау әдісімен дайындайтын химиялық төзімділігі жағынан полиэтилен пайдалануға болатын жағдайда қолданылады.
567. Суға арналған ыдыс қысымы бар заттар үшін қолданылмайды.
568. Су өткізбеу үшін ыдыстың қақпағы қатты жабылатын болуы керек. Ыдыстың жоғарғы жағы тегіс, көпіршіксіз, саңылаусыз, жарылмаған және сынбаған болу керек.
569. Рельефі анық, орнынан жылжымаған болуы керек. Бұйымды жуғанда кірі жақсы кетуі керек. Пластикалық ыдыстың стандартты түсі ақ және көк болуы керек. Ауыз су үшін, ақ және көк түсті стандарт пластикалық ыдыс қолданылады.
570. Сыртқы түрі сапасы және түсі, белгіленген тәртіпте келісілген және бекітілген үлгісі эталонға сәйкес болуы керек.
571. Ыдысты жылытылатын қоймаларда жылу беретін құралдардан 1 м қашықтықта желдеткіші бар бөлмелерде сақтайды. Органикалық еріткіш заттармен және құрамында сондай заттар бар бірге сақтауға болмайды.

13. Электр жабдықтары мен байланыс құралдары

1-параграф. Электр кәбілі
(МЕМСТ 18690)

572. Кәбілге, электр сымына, бауларға, сым темірге, илемделген сымға, илек сымға және кәбілді арматураға осы стандарт қолданылады (бұдан әрі -бұйымдар).
573. Стандарт халық шаруашылығы мен экспорттау үшін дайындап шығарылатын бұйымдарды сақтаудан және таңбалаудың, буып-түю, тасымалдау талаптарынбелгілейді.
574. Бұйымның сақталу жағдайы мен сақтау мерзімі нормативті-техникалық құжатта көрсетілуі керек.
575. Барабанды сақтау кезінде ол бет жағымен жатпау керек.
Барабанды сақтау талшықты, эмальды және басқа ылғал сорғыш материалдардан оқшаулағаны барбұйымдардан басқа бұйымдармен бірге ашық арнайы жабдықталған алаңында және құрылыс алаңы байланыс кәбілдерін жиынтықтау үшін сақтау мерзімі 6 айдан аспауы керек.
576. Бұйымдар дайындаушы-кәсіпорынның тұтынушы ыдысында немесе бухтада сақталу керек.
577. Талшықты, эмалды және басқа ылғал сорғыш материалдардан оқшаулағышы бар бұйымдарды ғана жабық бөлмелерде сақталу керек.
578. Сақтау кезінде кәбілдің ұшын ылғалданудан сақтау керек.
579. Механикалық бұзылудан, қышқыл, сілті буынан және басқа да агрессивті ортадан, бұйымға және ыдысқа зияны тиетін заттан, сонымен қатар күн сәулесінен, атмосфералық жауын-шашын мен шаң-тозаңнан бұйымды сақтау керек.
580. Бұйымның сақтау мерзімі мен қажет болғанда қосымша сақтау шарттары нормативті-техникалық құжатта көрсетілуі керек.
581. Катушканы шешкенде стеллаждарда орнату керек, сонымен катушканы бет жағымен орнатылған әр қатарына тегіс фанера немесе картон салынуы керек.
582. Катушка және бухта орауышын тек қана қолданар алдында алу керек.
583. Бұйымдар катушкасы және бухтасын орауышсыз сақтауға болмайды (ол қарастырылмаған жағдайды қоспағанда).
584. Бухтаны сақтауда үйіп қоюға болмайды.

2-параграф. Электрлік фонарь
(МЕМСТ 4677)

585. Электрлік фонарь - осы стандарт мәдени-тұрмыстық және шаруашылыққа бағытталған қызатын шамдарға және қуат көзі құрғақ электрохимиялық элементтің түрінде немесе аккумуляторлардың 42В аспайтын кернеуден болатын жергілікті жерге ауыспалы жарық түсіретін тасымалданатын құрал ретінде және жарық беру арқылы дабыл беретін жеке құрылғы ретінде, халық шаруашылығына қажет және экспортқа шығарылатын электрлік жарық беру шамдарға таратылады.
586. Фонарлар жіктеледі және келесі белгілермен белгіленеді:
1) қуат көзінің түрлері бойынша;
2) суланудан қорғау дәрежесі бойынша;
3) құрастырылып орындалуы бойынша;
4) бекіту немесе тасымалдау тәсілдеріне қарай.
587. Ораудың функциялық мақсаты бойынша сыртқы ықпал етуші факторлардан қорғауы бөлігінде ішкі орауышы, тасымалдау ыдысына және соғылудан қорғау құралына және бұйымды ыдыста бекіту және басқа да орау құралдарына тармақталады.
588. Ішкі орау консервациялауда қолданылған құралдарды сақтау үшін, климаттық фактордың әсерін шектеудің немесе алдын алуға арналады; осы ораудағы жеке элементтер оның басқа элементінің немесе бұйымды механикалық бұзылулардан қорғау үшін арналады.
589. Тасымалдау ыдысы бұйымды және ішкі орауды механикалық және климаттық факторлардан қорғау үшін және тиеп-түсіруде, тасымалдауда, қоймалауда, сонымен қатар көлік құралына бекіту жұмысында ыңғайлы болу үшін арналады. Тасымалдау ыдысының атқаратын қызметтерін (функциясын) жүк контейнерлері орындауы мүмкін, бұл ретте контейнерлерді қоймалауға қолдану жинақтау үшін (соның ішінде қоймалау мерзімдері)пайдаланушының және контейнердің иесінің арасында келісім болуы тиіс.
590. Соғылудан қорғау құралы шамадан тыс соққыдан және вибрациядан бұйымды қорғауға арналады.
591. Бекіту құралы бұйымға және орамға зақым келтірмеу үшін соғылудан қорғау жағдайы жасалмаған жағдайда ішкі ораудың орнынан қозғалып кетуін болдырмау үшін арналады.
592. Ұзақ уақытқа сақтау кезінде сақтау шарттарына тапсырыс иесінің және жасаушының арасындағыкелісім бойынша нақты бұйымдар үшін белгілененді.
593. Бұйымның техникалық күтімі МЕМСТ 2.601-68 бойынша пайдалану құжатында белгіленген көлемде сақталу кезінен пайдалануына дейінгі мерзімге ораудың сыртын қарауды немесе консервациялауды және сақтау орнын ауыстырғанда жыл бойы жүргізілетін силикагель-индикаторды тексеруді қамтиды.
594. Электрлік фонарь құрғақ таза жабық бөлмелерде сақталу қажет. Сілтілер, қышқылдар және шаңдалатын заттар бар бөлмелерде сақтауға тыйым салынады.

3-параграф. Электрлік патрон
(МЕМСТ 2746)

595. Эдисон Е14, Е27 және Е40 бұрандасымен электр шамның және шамдардың-шырағданның электрлік желісіне қосуы және бекіту үшін арналған патрондарға таратылады.
596. Стандарт 250В кернеуден астам айнымалы тоқтын желісіне қосу үшін арналған ажыратқышы бар патрондарға таратылады.
597. Стандарт Эдисонның Е10 бұрандасымен дәйекті тізбектеме жалғанған әр қайсысына нормалы кернеу 60 В шамды желісіне қосуы үшін арналған ішкі және сыртқы қондырғының патрондарына таратылады.
598. Сондай ақ, шамның электр желісіне тізбекті түрде жалғау үшін натрий тыстарының бұрандалыдай өзге түріне таратылады.
599. Орамданы, ішкі орамданы және тасымалдайтын жәшікті МЕМСТ 23216 бойынша және ТУ нақты үлгісіне немесе патрон топтарына таңдайды.
600. Тасымалдау жәшігінде МЕМСТ 14192 бойынша маркировкасы, негізгі, қосымша, ақпараттық жазуларды және манипуляция белгілерді: «Абайлаңыз сынғыш!», «Жоғары, көтерме!», «Дымқылдан сақтау!», сонымен қатар МЕМСТ 17677 бойынша қоймалау тәсілі көрсетілуі керек. Егерде тасымалдау жәшігінің орнына контейнерлер пайдаланылса қоймалау көрсетпеуге болады.
601. Электрлік патрон құрғақ таза жабық бөлмелерде сақталу қажет. Сілтілер, қышқылдар және шаңдалатын заттар бар бөлмелерде сақтауға тыйым салынады.

4-параграф. Электрлік розетка
(МЕМСТ 51322.1)

602. Электрлік розетка - кәбілдің, баудың немесе өткізгіш сымды шанышқысының айырымен және түйіспе қысқышымен бір бірімен байланыса қосу үшін қосқыштың бір бөлігі.
603. Осы талапты стандарттау тұтынушының пайдалану қауіпсіздігінің арттыруға мүмкіндік туғызады.
604. Ғимараттардың ішіндегі және сыртындағы қондырғыларды орнатуда шанышқыларға және розеткаға стационарлық және тасымалданатын тұрмыстық және ұқсас бағыттағы электр қабылдағыштың қосылуы үшін арнаулы номиналды 50 В жоғары кернеумен, бірақ 440 В жоғары емес және 32А аспайтын номиналды тоқпен айнымалы тоқтың электр желісіне тарайды.
605. Номиналды тоқорвинтсыз контактілі қысқыштарымен розетка үшін 16 А дейін шектеулі.
606. Стандарт монтаждық қораптарға оның сынағы үшін керек қосқыштың жасырын қондырғысы үшін тек қана ортақ талаптарды белгілейді.
607. Бұйымдар климаттық фактордың жоғарыдан төменге дейінгі диапазонында пайдалану, сақтау мен жеткізілуінеарналады, бұл ретте қосымша климаттық диапазондар, бұл шегінде пайдалануда бұйымның жұмыс қабілеттілілігін қамтамасыздандыратын климаттық фактордың диапазондарына, бір немесе бірнеше тар диапазондардың климаттық факторлары белгіленуі мүмкін, оның шегінде параметрінің (реттеу немесе өлшеуінің жоғары дәлме-дәлділігі) ауытқуыныңтар диапазоны қамтамасыз етіледі.
608. Осы диапазондардың шегінде бір және сол фактордыңтағы да бірнеше мәні әр түрлі этапқа байланысты пайдалануына немесе жеке техникалық сипаттамасының, мысалы бірнеше түрлі мәні немесе әр түрлі ресурста немесе қызмет мерзімінің тиімді температурасына қатысты талап қойылады.
609. Керек болғанда жағдайда стандартта немесе техникалық шарттары пайдалану кезінде параметрдің оның алғашқы мәнінен ықтимал ауытқуы көрсетілуі керек.
610. Электрлік розетка құрғақ таза жабық бөлмелерде сақталу қажет. Сілтілер, қышқылдар және шаңдалатын заттар бар бөлмелерде сақтауға тыйым салынады.

5-параграф. Электрлік ажыратқыш
(МЕМСТ 7397.2)

611. Осы стандарт 250 В жоғары емес номиналды кернеуге және 4 А аспайтын номиналды ток күші бар түпкілікті және айнымалы тоқты электр қоңырауын қосуға арналған қондырмалы ажыратқыштарға (бұдан әрі - ажыратқыштар) қамтиды.
612. Ажыратқышты ашық ауада, қалқа астында, тұрғын үй-жайда, қоғамдық бөлмеде және соған ұқсас үй-жайларда орнатады.
613. Стандарт халық шаруашылығының қажеті үшін және экспорт ажыратқыштарға қойылатын талаптар белгілейді.Ашық қоңдырғы ажыратқышы - ашық беттерде ашық немесе жасырын сымдармен электрлік желіге орнату үшін арналған ажыратқыш.
614. Ажыратқыштар ішкі орауышы ажыратқыштарының n санымен топты жәшіктеріне оралып салынуы керек.
615. Үюлі күйінде буып түйюге болмайды.
616. Электрлі қоңыраумен біргежіберілетін ажыратқыштар қоңырауымен бір ыдысқа оралады.
617. Ажыратқыштың нақты үлгісін пакеттеудің құралы мен тәсілі, көлік пакетінің салмағы мен габаритті өлшемдері конструкторлық құжаттамада көрсетілуі керек.
618. Электрлік ажыратқыш құрғақ таза жабық бөлмелерде сақталу қажет. Сілтілер, қышқылдар және шаңдалатын заттар бар бөлмелерде сақтауға тыйым салынады.

6-параграф. Электрлік шам
(МЕМСТ 28712)

619. Тұрмыстық және ортақ жарық түсіретін қызатын шамдар үшін қауіпсіздіктің және өзара алмасымдылықтың талаптарын тағайындайды, ондағы:
алмұрт тәріздес, саңырауқұлақ тәріздес, білте шам тәріздес, шар тәріздес немесе колбаның басқа пішіндерінің, шамдар сол мақсаттар үшін арналған, және де шамдар жоғарыда көрсетілген колбалармен; номиналды қуаты 200 вт дейінгі номиналды кернеуі 50 ден 250 дейінгі арада; қоса алғанда цокольдары: В15d, В 22d, E14 және Е27; жабындылары: әртүрлі.
620. Осы стандарт барлық өнімнің сараплау және дайын өнімді сынау хаттамасы негізінде осы стандарт талаптарына шамның сәйкестігінің көрсету бойынша дайындаушының қолдануы тиіс әдісті белгілейді.Сондай-ақ партияның шектеулі саралау үшін жеке партияны сынау әдісі жүргізіледі.
621. Шамда берік және айқын келесі белгілер болуы тиіс:
1) өндіруші кәсіпорынның атауы немесе тауар белгісі;
2) вольттық номиналды кернеуі немесе кернеуінің диапазоны;
3) ватттарда номиналдық қуаты
622. Колбасының диаметрі шамдарда 40 мм және одан астам және 14Вт қуатымен және төмен болсақуаттылықтың белгіленуін көрсетпеуіне болады.
623. Маркировканың сәйкестігі келесідей бейнемен тексерілуі керек:
1) маркировканың бар болуы және айқындығы - сыртан қарағанда;
2) маркировканың беріктігін пайдаланылмаған шамды 15 рет қолмен 15 сек.бой сумен дымқылдатылған жұмсақ матамен сүрту арқылы тексеріледі.
624. Сынақтан кейін маркировкаанық болып қалуға тиіс.
625. Шамдарды дұрыс жағдайда пайдаланғанда тұтынушыға және қоршаған орта үшін қауіпсіз болуы тиіс.
626. Электрлік шам құрғақ таза жабық бөлмелерде сақталу қажет. Сілтілер, қышқылдар және шаңдалатын заттар бар бөлмелерде сақтауға тыйым салынады.

7-параграф. Байланыс кәбілі
(МЕМСТ 18690)

627. Кәбілге, электр сымына, бауларға, сым темірге, илемделген сымға, илек сымға және кәбілді арматураға осы стандарт қолданылады (бұдан әрі -бұйымдар).
628. Стандарт халық шаруашылығы мен экспорттау үшін дайындап шығарылатын бұйымдарды сақтаудан және таңбалаудың, буып-түю, тасымалдау талаптарын белгілейді.
629. Бұйымның сақталу жағдайы мен сақтау мерзімі нормативті-техникалық құжатта көрсетілуі керек.
630. Барабанды сақтау кезінде ол бет жағымен жатпау керек.
631. Барабанды сақтау талшықты, эмальды және басқа ылғал сорғыш материалдардан оқшаулағаны бар бұйымдардан басқа бұйымдармен бірге ашық арнайы жабдықталған алаңында және құрылыс алаңы байланыс кәбілдерін жиынтықтау үшін сақтау мерзімі 6 айдан аспауы керек.
632. Бұйымдар дайындаушы-кәсіпорынның тұтынушы ыдысында немесе бухтада сақталу керек.
633. Талшықты, эмалды және басқа ылғал сорғыш материалдардан оқшаулағышы бар бұйымдарды ғана жабық бөлмелерде сақталу керек.
634. Сақтау кезінде кәбілдің ұшын ылғалданудан сақтау керек.
635. Механикалық бұзылудан, қышқыл, сілті буынан және басқа да агрессивті ортадан, бұйымға және ыдысқа зияны тиетін заттан, сонымен қатар күн сәулесінен, атмосфералық жауын-шашын мен шаң-тозаңнан бұйымды сақтау керек.
636. Бұйымның сақтау мерзімі мен қажет болғанда қосымша сақтау шарттары нормативті-техникалық құжатта көрсетілуі керек.
637. Катушканы шешкенде стеллаждарда орнату керек, сонымен катушканы бет жағымен орнатылған әр қатарына тегіс фанера немесе картон салынуы керек.
638. Катушка және бухта орауышын тек қана қолданар алдында алу керек.
639. Бұйымдар катушкасы және бухтасын орауышсыз сақтауға болмайды (ол қарастырылмаған жағдайды қоспағанда).
640. Бухтаны сақтауда үйіп қоюға болмайды.
641. Кәбілдің сақтау мерзімі ашық алаңда – екі жылдан аспайды, шатыр астында - бес жылдан аспайды, жабық бөлмелерде – он жылдан аспайды.

8-параграф. Күш кәбілі
(МЕМСТ 16442, МЕМСТ 6323)

642. Алюминий немесе мыс талшықты, пластмасса оқшаулағышы бар пластмасса немесе алюминий тысты, қорғаныстық жабын немесе оларсыз, беріліс және стационарлық қондырғыда номиналдық айнымалы кернеу 0,66; 1; 3 және 6 кВ 50 гц жиілікті электр энергиясын таратуға арналған күш кәбілдерін қамтиды. Стандарт халық шаруашылығының қажетіне және экспортқа арналған кәбілдерге талаптарды белгілейді.
643. Кәбілдің сақталу шарттары МЕМСТ 15150 бойынша ОЖЗ топқа сәйкес болуы керек. Кәбілдерді сырты қапталған түрінде барабандарда ашық алаңшықтарда сақтауға болады.
644. Бұйымның сақталу жағдайы мен сақтау мерзімі нормативті-техникалық құжатта көрсетілуі керек.
645. Барабанды сақтау кезінде ол бет жағымен жатпау керек.
646. Барабанды сақтау талшықты, эмальды және басқа ылғал сорғыш материалдардан оқшаулағаны бар бұйымдардан басқа бұйымдармен бірге ашық арнайы жабдықталған алаңында және құрылыс алаңы байланыс кәбілдерін жиынтықтау үшін сақтау мерзімі 6 айдан аспауы керек.
647. Бұйымдар дайындаушы-кәсіпорынның тұтынушы ыдысында немесе бухтада сақталу керек.
648. Талшықты, эмалды және басқа ылғал сорғыш материалдардан оқшаулағышы бар бұйымдарды ғқна жабық бөлмелерде сақталу керек.
649. Сақтау кезінде кәбілдің ұшын ылғалданудан сақтау керек.
650. Механикалық бұзылудан, қышқыл, сілті буынан және басқа да агрессивті ортадан, бұйымға және ыдысқа зияны тиетін заттан, сонымен қатар күн сәулесінен, атмосфералық жауын-шашын мен шаң-тозаңнан бұйымды сақтау керек.
651. Бұйымның сақтау мерзімі мен қажет болғанда қосымша сақтау шарттары нормативті-техникалық құжатта көрсетілуі керек.
652. Катушканы шешкенде стеллаждарда орнату керек, сонымен катушканы бет жағымен орнатылған әр қатарына тегіс фанера немесе картон салынуы керек.
653. Катушка және бухта орауышын тек қана қолданар алдында алу керек.
654. Бұйымдар катушкасы және бухтасын орауышсыз сақтауға болмайды (ол қарастырылмаған жағдайды қоспағанда).
655. Бухтаны сақтауда үйіп қоюға болмайды.
656. Кәбілдің сақтау мерзімі ашық алаңда – екі жылдан аспайды, шатыр астында - бес жылдан аспайды, жабық бөлмелерде – он жылдан аспайды.

9-параграф. Шлангі кәбілі
(МЕМСТ 18690)

657. Кәбілге, электр сымына, бауларға, сым темірге, илемделген сымға, илек сымға және кәбілді арматураға осы стандарт қолданылады (бұдан әрі -бұйымдар).
658. Стандарт халық шаруашылығы мен экспорттау үшін дайындап шығарылатын бұйымдарды сақтаудан және таңбалаудың, буып-түю, тасымалдау талаптарын белгілейді.
659. Бұйымның сақталу жағдайы мен сақтау мерзімі нормативті-техникалық құжатта көрсетілуі керек.
660. Барабанды сақтау кезінде ол бет жағымен жатпау керек.
661. Барабанды сақтау талшықты, эмальды және басқа ылғал сорғыш материалдардан оқшаулағаны бар бұйымдардан басқа бұйымдармен бірге ашық арнайы жабдықталған алаңында және құрылыс алаңы байланыс кәбілдерін жиынтықтау үшін сақтау мерзімі 6 айдан аспауы керек.
662. Бұйымдар дайындаушы-кәсіпорынның тұтынушы ыдысында немесе бухтада сақталу керек.
663. Талшықты, эмалды және басқа ылғал сорғыш материалдардан оқшаулағышы бар бұйымдарды ғана жабық бөлмелерде сақталу керек.
664. Сақтау кезінде кәбілдің ұшын ылғалданудан сақтау керек.
665. Механикалық бұзылудан, қышқыл, сілті буынан және басқа да агрессивті ортадан, бұйымға және ыдысқа зияны тиетін заттан, сонымен қатар күн сәулесінен, атмосфералық жауын-шашын мен шаң-тозаңнан бұйымды сақтау керек.
666. Бұйымның сақтау мерзімі мен қажет болғанда қосымша сақтау шарттары нормативті-техникалық құжатта көрсетілуі керек.
667. Катушканы шешкенде стеллаждарда орнату керек, сонымен катушканы бет жағымен орнатылған әр қатарына тегіс фанера немесе картон салынуы керек.
668. Катушка және бухта орауышын тек қана қолданар алдында алу керек.
669. Бұйымдар катушкасы және бухтасын орауышсыз сақтауға болмайды (ол қарастырылмаған жағдайды қоспағанда).
670. Бухтаны сақтауда үйіп қоюға болмайды.
671. Кәбілдің сақтау мерзімі ашық алаңда – екі жылдан аспайды, шатыр астында - бес жылдан аспайды, жабық бөлмелерде – он жылдан аспайды.

10-параграф. Жарық бергіш өткізгіш сым
(МЕМСТ 6323, МЕМСТ 26445)

672. Мыс және алюминий немесе поливинилхлорид пластикатты оқшаумен алюминийі плакирленген мыс талшықты стационарлық төсемеде жарық бергіш қуат және күш желісі электрлік қондырғылары үшін, сонымен бірге электржабдықтары, машиналар, тетік және станоктар(желі үшін 450/750В дейін) номиналды кернеу 450 В дейін жиілісі 400 гц дейін немесе тұрақты кернеу 1000 В дейін монтаждау үшін өткізгіш сымға таратылады.
673. Өткізгіш сымдар дайындаушының шартты коды және өткізгіш сым маркасының үзіліссіз маркировкасы түрінде орындалған кәсіпорын-даярлаушының белгісі болуы тиіс.
Маркировка басылып, рельефпен немесе өткізгіштің бетіне бояумен белгі салынады.
674. Барабанға жапсырылған кағаз зат белгіде немесе дабылдың бетінде көрсетілген бөлек бөлек сандар және олардың ұзындығының плюс белгісі арқылы жоғарыдан төменгі дейінгі қабатта метрмен көрсетілуі тиіс.
675. Өткізгіш сым бухталарға немесе ағаш барабандарға оратылуы тиіс. Бухтадағы өткізгіштердің үштен аспайтын бөлігін жане дабылға үштен аспайтын бөлігін орауға жібереді.
676. Өткізгіштер бухтасын орайтын материалмен буып-түсіп немесе қапқа немесе жәшікке салып немесе тұтынушының бірден өзіне жеткізілуі үшін көлік тасымалдауда өткізгіш сымды механикалы бұзылулардан сақталуын қамтамасыз ететін арнайы контейнерлерге салынуы тиіс.
677. Жарық бергіш өткізгіш сымдарды құрғақ таза жабық бөлмелерде сақтайды.

11-параграф. Жоғары вольтты өткізгіштер
(МЕМСТ 26445, МЕМСТ 18690)

678. Жарық бергіш желілерді, электр қондырғысын орнату үшін машиналардың электржабдықтарын, тетіктерін, станоктарын, аспапты монтаждау үшін, сонымен бірге номиналды айнымалы кернеуі 6000В дейінгі жиілік 100 кГц дейінгі тұрақты кернеуі 4000 В дейінгі ауаны, жерді, үйлерді және ғимаратты жылыту үшін оқшауланған күшті өткізгіш сымдарға таратылады.
679. Стандарт халық шаруашылығының қажетіне және экспорттық оқшауланған күш өткізгіш сымдарға талаптарды белгілейді.
680. Осы стандарттабелгіленген техникалық деңгейдің көрсеткіштері: сапаның жоғарғы санаты үшін
681. Көзделген өткізгіш сыммаркировкасы МЕМСТ 18690-82 және осы стандарттың талаптарына сәйкес болуы керек.
682. Бухтаға не барабанға жапсырылған қағаз зат белгіде немесе барабан бетінде көрсетілуге тиіс:
1) өндіруші кәсіпорынның тауар белгісі;
2) өткізгіштердің шартты белгісі;
3) метрлермен өткізгіштердін ұзындығы;
4) брутто салмағы(барабан үшін) кг;
5) дайындалу мерзімі (жыл, ай);
6)стандарттың немесе өткізгіштердің нақты маркасына техникалық шарттың белгісі;
7) техникалық тексерістің мөртаңбасы.
683. Көрсетілген өткізгіштердің орамы көлікпен тасу және сақтау МЕМСТ 18690-82 және стандарт немесе нақты өткізгіштердің техникалық шарттарына сәйкес келуі керек.
684. Жоғары вольтты өткізгіштер құрғақ таза жабық бөлмелерде сақтайды.

12-параграф. Далалық телефон аппараты

685. Далалық аналогты телефон аппараты ТА- 01 телефондық байланыспен абоненттік желілері құрамындағы автоматты коммутациондық жүйенің, далалық байланыс жүйесінің, соның ішінде ортақ пайдалануға автоматтық телефондық байланысының жүйесі, қол коммутациондық жүйесі, радиобайланыстың соңғы құрылымы ретінде оны пайдалануда радиостанциядан коммутациялық жүйенің тікелей қатысуынсыз және келіссөз жүргізуді қамтамасыз ету үшін арналған.
686. Телефон аппараты сыртқы ортаның тікелей ықпалында далалық жағдайда пайдалану, сондай-ақстационарлық және қозғалғыш нысандарда қондырғыны орнату және пайдалану қарастырылады.
687. Телефон аппараты мынадай климаттық жағдайда да пайдаланылады:
1) қоршаған ортада 238-ден 323 ^оК-ге дейін температурада (-35^о-тен +50^о С дейін);
2) 298^о Ктемпературада (25^о С) салыстырмалы ылғалдылығы 98 % жоғары емес;
3) атмосфералық қысым 60 кПа-дан 113 кПа( 450 мм сынап бағ.850 ммсынап бағ. дейін).
688. Телефон аппаратының салмағы:
1) электрлік қоректену құрғақ элементтерімен - 3,0 кг аспайды;
2) электрлік қоректену құрғақ элементтерсіз - 2,2 кг аспайды.
689. Телефондық аппараттың габаритті өлшемдері:
1) ұзындығы - 200 мм,
2) ені - 280 мм,
3) биіктігі - 100 мм аспайды.
690. Телефон аппаратының техникалық сипаттамалары:
Телефон аппараты ортақ пайдаланылатын телефон байланысының желісіне косылуға жағдай жасайды, қолданыстағы нормативтік құжаттың талаптарына сай. Қосудың схемасы екі өткізгіш сым. Телефон аппараты автоматты коммутациялық жүйелерге екі тармақты өткізгіштік бағытқа нөмірдің импульсты және жиілік режімде теріліп қосылуларын қамтамасыз етеді. Орташа пайдалану - 10000 сағаттан кем емес. Пайдалану мерзімі кемінде - 20 жыл. Корпустың жасалуы - геометриялы.
691. Жылытылатын немесе жылытылмайтын қойманың бөлмелеріндегі сөреде немесе стеллаждарда көліктері тасымалдау ыдысында сақтау жүргізіледі. Тікелей грунтта сақтауға тыйым салынады. Ауада қышқыл буы және басқада агрессивті қоспалары болмауы керек.
692. Телефон аппаратын сақтау мерзімі зауыттық орауда жылытылмайтын қойманың бөлмелерінің жағдайында - 15 жыл.

13-параграф. Гальваникалық аккумуляторлы батареясы
(МЕМСТ МЭК 61056-1-99, 61056-1-2002)

693. Стандарт қорғасын қышқыл аккумуляторларының және жабық үлгідегі (бұдан әрі - батареялер) батареясы, мысалы ыкшамды жабдықтарда, аспаптарда, ойыншықтарда циклдік қолданыс үшін арналған. Стандарт стационарлық қолданыстың (МЕМСТ Р МЭК 896-1, 7-тарау) үлгісіндегі, сондай-ақіштен жану қозғағышы қосу үшін аккумуляторға және батареялерге тарамайды. Стандарт ортақ талапты және негізгі сипаттамаларды сынауда өзара сайкес әдістерді белгілейді.
694. Жабық үлгінің батареялеры бір немесе одан көп аккумулятордан тұрады.
695. Батареялер сақтандырғыштың клапандармен жабдықталған болуға тиіс. Клапан газдың(ауаның) аккумуляторға кіруіне жібермейді, бірақ белгілі бір ішкі кысымда деформациялануға немесе аккумулятордың корпусы немесе батареясы бұзылмау үшін аккумулятордан газдың шығуына жол беруі тиіс.
696. Батарея немесе аккумуляторлар суды немесе электролитті қосуды қажет етпейтіндей етіп жинақталуы керек.
Олар кез келген жағдайда (айталық, түбі төңкеріліп тұрғанда) клапаннан электролиттің ағып кетпей және ұштықтарын тығыздалусыз жұмыс істеуге жарамды болуы тиіс. Олар сонымен бірге аударылған күйде (20±5) ^оС температурада және 80% салыстырмалы ылғалдылығының ең көп мәнінде электролиттің жылыстауының жыл бойы сақтауға төзімді болуға керек.
697. Батареялар қалыпты жағдайдағы жерде тасымалдауда, күтуде және пайдалануда механикалық қысымға, вибрацияға және соққығатөзімді болуы тиіс.
698. Батареяның қақпағында ұштықтардың ұжырымдармен қатарынаполярлық ұштық маркировкасы: плюс "+" және "-" минус белгілері болуы тиіс.
699. Гальваникалық аккумуляторлы батареяларқұрғақ таза жабық бөлмелерде сақталуы қажет. Сілтілер, қышқылдар және шаңдалатын заттар бар бөлмелерде сақтауға тыйым салынады.

14-параграф. Палаткалар
(МЕМСТ 25871)

700. Былғары галантерея, соның ішінде туристік бұйымдарды (жатын қаптар, рюкзактар және палаткалар) қамтиды және сақталуына халық шаруашылығының қажетіне және экспорттың бұйымды қойылатын маркировкаға, орауға талаптарды анықтайды.
701. Палаткалар жылу беру және жылытқыш аспаптардан 1м аралықтан алыс ауасы алмасып тұратын қойманың бөлмелерінде сақталуы керек.
702. Бұйымға күннің көзі сәулесінің тікелей түсуі, сонымен қатар тозаңдатылған және химиялық белсенділігі бар заттармен бірге сақтауға тыйым салынады.
703. Қойма үй-жайында ауаның температурасы 10 ^оС төмен емес және 25 ^оС жоғары емес, ауасының салыстырмалы ылғалдылығы 60-80 пайыз болуы керек.
704. Температура және ауаның салыстырмалы ылғалдылығының бақылау үшін қойманың бөлмелері термометрмен және психрометрлермен (немесе гигрометрлермен) жабдықталуы керек.
705. Жасанды теріден және үлдірден орау бірлігін 0^оС төмен температурада тасымалданса, ашпастан бұрын +10^оС нан төмен емес бөлмеде бір тәулік бойы ұстау керек.
706. Нормативтік-техникалық құжаттамада бұйымды сақтауға қосымша талаптар белгілеуге болады.

14. Арнаулы және автомобиль техникасы

1-параграф. Автогрейдер
(МЕМСТ 11030)

707. Автогрейдер ауыр жол және метеорологиялық жағдайларда, қар мен мұздан жолдарды тазарту кезінде үлкен көлемді жер жұмыстарын орындауға арналған. Автогрейдердің нақты үлгісіне техникалық шарттарында МЕМСТ 27252, МЕМСТ 7751 талаптарына сай автогрейдерді сақтауға талаптар белгіленеді.
708. Автогрейдерді ұзақ сақтауға дайындау.
Бірінші кезекті автогрейдерді жуып-тазалау, кірден арылту, кейін қажет болған жағдайда қарау және жөндеу жүргізіледі. Салқындату жүйесінен барлық су толықтай төгіледі. Майлау картасын пайдалану арқылы автогрейдерді сыйымдылығы толтырылады және барлық майлануы жүргізіледі. Автогрейдерді (артқы және алдыңғы) мосталары арнаулы тағаналарға қойылады, дөңгелектері ұстағыш бетпен өзара жанаспау үшін. Айтылмыш техниканың электр сымдары мен резеңке бөлшектерін құрғатып сүртеді. Автогрейдердің бөлшектерінің бояумен корғалмаған жерлеріне, майсызданған техникалық вазелин жағылады – бұл оларды тотығудан қорғау үшін. Гидроцилиндрдың шығып тұрған штоғының бөліктерін парафинирдік қағазбен орайды және кендірмен бекітеді. Осы әрекеттер, автогрейдерконсервациядан кейін бірден жұмысқа дайын болуы және қосымша күтімді немесе жөндеуді керек етпеу үшін. Автогрейдерді жаңартылуы плюстік температурада жасалуы керек.
709. Автогрейдер жабық үй-жайларда және қанқаның астында сақталуы керек. Консервациялау, герметизация және қоймада сақталуын талап ететін құрама бөліктерін шешіп алу жұмыстары міндетті түрде орындалғанынан кейін жабдықталған ашық алаңда сақтауға болады. Автогрейдер және оның құрама бөліктерін шаң, тозаңды, агрессивті буды немесе газдың қоспалары (бөлінетін) үй-жайда сақтауға болмайды.
710. Автогрейдерді қысқа мерзімде сақтауда жұмыс аяқталған соң 10 тәуліктен кешіктірмей сақтауға қою керек. Қысқа мерзімде сақтауға толық жабдықталған автогрейдердің жинақтаулы бірлігін және бөлшектерінің жинағын алып тастамай қойылады.Қысқа мерзімде сақтау дайындығы үшін: автогрейдер тозаңынан, кірден және ағып кеткен майдан тазартып, көрсетілген пайдалану бойынша нұсқауға сәйкес қозғалтқыш консервациясы жүргііледіу, автогрейдердің ішкі қуыстарына атмосфералық жауын-шашындардың кірмеуі үшін барлық ойық және саңылаулар толығымен жабылады; салқындату және конденсация жүйесінен салқындату сұйығының шығуын қамтамасыз ету үшін құйылу кранын ашу керек; аккумуляторлық батарея сөндіріліп, электролиттің деңгейі және тығыздығы нормасына дейін келтіріліп (төменгі температурада автогрейдерді немесе қоймаға 1 айдан астам уақытқа сақтағанда аккумуляторлы батареялер алынып қоймаға тапсырылады); автогрейдердің жұмыс органдарының сыртқы беттерінде, штоқтарының гидроцилиндрі, шлиц құралымдарды, кардон берілістерінің, сонымен бірге айналым дөңгелегі механикалық өңделген сыртқы қабысу беттеріне ПВК МЕМСТ 19537-87 жағылады; картер сапунын және құйма көмейдің тығындарын парафиндік қағазбен орап және кендірмен байлау; ауа тазартқыштардың заборниктері полиэтилен үлдірмен орап және кендірмен байланады; бояуы зақымдалған жерлерін қалпына келтіру; капот және кабина есігін жауып және пломбалау керек, автогрейдерді тұрарға орналастырады, шина мен тірегі бетінің арасы 8…10 см. болу керек.
711. Автогрейдер ұзақ сақталуы үшін:
1) қысқа уақытта сақтаудың талаптарын орындау, барлық сыйымдылықтардан майларды төгіп және оған тотқа қарсы қосымдармен жаңа майды құю қажет;
2) майдың көпіршуін болдырмау үшін қыздырып сусыздандыру керек, силикагельмен (200...300 г) қалтаны іліп қойып отын багінен отынды құйып алу керек немесе сусыздандырылған отынмен бакты толтыру керек;
3) майлау картасы негізінде автогрейдер майлау керек;
4) РВД гидрожүйенің жоғары қысымды жеңнің бетін құрғатып, майдан тазарту және опалау. РВД - дан жұмыстың сұйықтығы төгілуі керек, ойықтар тығындармен-бұқтырмалармен берік жабылуы керек. Гидрожүйенің жеңін автогрейдерде сақтауға болады.
Бұл ретте оның беттері қосымша күн сәулесінен қорғайтын құраммен жабылып немесе парафинді қағазбен қапталады; шиналардың қысымын бір қалыптыдан 70% азайтылып, шиналардың беттері балауыз немесе қорғаныстық құраммен жабылуы керек; компрессордың жұмыстық бетінің тотығу сүрелерінен тазартылады, белбеудің керілісін босатады; кабинаның ішкі жағы шынысына консервациятуралы күні көрсетілген қағаз заттаңбасы жапсырылады.
712. Консервациядан шығарған кезде:
1) автогрейдерді тозаңнан тазарту;
2) парафинденген қағазды тазартып;
3) РВД қосу;
4) бөлшектің және тетіктің тысқы беттерін ПВК жағармайынан арылту;
5) автогрейлерді тіреулерден босатып алу; аккумуляторлық батареяларды орнату;
6) техникалық ауысымдық күтуді жүргізу керек.

2-параграф. Шнекороторлық қар тазартқыш
(МЕМСТ 15840, МЕМСТ 23080)

713. Шнекороторлық қар тазартқыш автомагистралдардан қарды тазалаумен және қарлы үйінділерді лақтыру үшін.
714. Шнекороторлық қар тазартқыш - осы стандарт МЕМСТ 21902-76, МЕМСТ 22342-77 роторлық қар тазартқыштарына таратылады және оларды қабылдау тәртібін мен сынау әдістерін белгілейді.
715. Қабылдап–тапсыру сынағында мыналар жүргізіледі:сыртқы тексеріс, сонымен бірге тексеріледі: қар тазартқыштын жинағы; айқын бұзылудың болуы; бөлшектің сапалы дайындалуы; өңнің сапасы; дәнекерленген жүктердің сапасы; тығыздықтың күйі; жұмыс органының механикалық тетігінің тексеріс әрекеті.
716. Қабылдап–тапсырусынақтары әрқар тазартқышқа жүргізеді.
717. Алдын ала және қабылдау сынағының жиынтық көлеміне қабылдап–тапсырудың сынақтары көлемі қосылады, сондай-ақ мынадай тексерістер:
1) габаритті өлшемдері, кіріп және шығу бұрыштары;
2) қар тазартқыштың құрастырылу және пайдалану салмағы, жабынға үлесті қысымы жабдығы немесе жеке дөңгелекке түсетін салмағы, ауырлық орталығының координаты.
718. Шнекороторлық қар тазартқышжабық үй-жайларда немесе қанқаның астында сақталуы керек. Консервациялау, герметизация және қоймада сақталуын талап ететін құрама бөліктерін шешіп алу жұмыстары міндетті түрде орындалғанынан кейін жабдықталған ашық алаңда сақтауға болады.

3-параграф. Бульдозер
(МЕМСТ 28771, МЕМСТ 29295)

719. Бульдозер -түрлі топырақты және климаттық жағдайларда жер қазу-тасымалдау және көмекші жұмыстарды орындауға арналған. Стандарт пышақтардың көлденең қимасы мен негiзгі пiшiндерінің өлшемдерiн және орналасуын, сонымен қатар пышақтарды болттарға бекiтудің түп саңылауының өлшемдерін мен пiшiмдерін және тракторлар үшін пайдаланатын бульдозер жабдығын сонымен бірге автогрейдер және өзі жүретін скреплерді МЕМСТ 28764 бойынша өзара алмасуын белгілейді.
720. Жабық ғимаратта немесе қалқанның астында тракторды сақтау керек. Консервация гермотизация бойынша жұмысты міндеті түрде орындағанда ғана тракторларды ашық алаңда, қоймада сақтауды талап ететін жабдықтарды шешіп алып сақтауға рұқсат етіледі.
721. Сақтауға қойылатын жердің желінің бағытын ескереді.Тракторларды сақтау орындарында жел соғатын бағыттан қар басып қалмауын бақылау қажет.
722. Тракторларды ашық алаңда сақтағанда су басып қалмайтын жерде орналастырылады және периметрі бойымен су бұрғыш жыралардың жасалады. Алаңдардың бетi тегiс және 2 ден 3^о дейiн еңіс су ағар және тұтас қатты не жеке жолақты жамылғымен жабылады.
723. Жабық үй-жайлардың, қалқандардың, ашық алаңдардың сақталған тракторлардың санына байланысты анықтайды.
724. Тракторларды таңбасына байланысты қашықтықты сақтаумен орналастырып сақтайды. Тракторлардың қатардағы арақашықтығы 0,7 м болуы қажет. Ал қатарлардың, яғни: ашық алаңның арақашықтығы 6м-ден кем болмауы қажет (көтергіш краны бар алаңында 0,7-ден 1 м-ге дейін болады) қалқан астындағы жабық алаңның ара қашықтығы 1 м-ден кем болмауы қажет.
725. Сақтаудың кезiнде техникалық қызмет көрсетуде мыналар тексеріледі:
1) жиынтықтылы (алынып қоймада сақталған жалғамалы бөлшектермен);
2) трактордың агрегаттарының мойындық қақпағының жабылуының тығыздығын тексеру;
3) коррозияға қарсы жабындардың жағдайы (қорғаныш майлауы болуы, бояудың бүтіндігі, коррозияның болмауы);
4) қорғау қаптарының бекітулері сенімді және бүтін болуы;
Анықталған ақаулар жойылуы керек.
Ұзақ сақтауға тракторды әзiрлеу.
726. Жабық үй-жайларда және қалқан астында ұзақ мерзімге сақтау. Ұзақ уақытқа сақталатын трактор техникалық ақаусыз болуға тиiстi. Тракторды сақтауға қояр алдында қысқа мерзімге сақтауға даындау бойынша операцияға қосымша орындау қажет:
1) бакты консервациялауын жұмыс отынымен толтыру, ол АКОР – 1 немесе КП қоспасымен (10+2) % дизель отынымен араластырылуымен даярланған отын (отын мен қоспа температурасы 15 ^оС төмен болмауы керек;
2) дизелькартерінен және жүргізгіш қозғалтқыштан жүргізгіш қозғалтқыш редукторы отын сорғышкорпусының майын ағызу жінебелгілібір белгіге дейін жұмыс – консервация майын құю қажет. Сонымен қатар жанармай сорғысы қуысына жұмыс-консервациялық майымен толтыру. Жұмыс – консервациялық майын дайындау үшін жұмыс мотор майын, ол 15^о-тен 20^оС температурасы болу қажет, КП және АКОР – 1 қоспасының (20+2) пайызы және 70^о-тен 80^о С-ге дейін қыздырылған болу қажет, олар:
3) дизельдің салқындатқыш жүйесінен салқындатқыш сұйықты төгіп, жүйеге консервациялау ерітіндісін құю керек, оның құрамы:
а)глицерин - 60 кг.;
б) техникалық кальций бихроматы – 2,5-тен 3,5 кг. дейін;
в)техникалықкальцийсодасы – 0,45-тен 0,75 кг. дейін;
г) басқасы - 70 л. дейінгі құрамысу;
4) жанармай жүйесінiң айдап шығуын өткiзу:
а) ЭССП бар тракторды жанармай шайқайтың соғысымен қолмен;
б) декомпрессордың тетігін «ашық» тұрғанда жүргізгіш қозғалтқышпен жанармай үрлегiштi басқару иiнтiректiң жоғарғы жағдайында отын сорғы үрлегіш вентилінен отынның пайда болуына дейiн қозғалтқыш дизельдің иінді валын айналдыру керек;
в) жүргізу қозғалтқышының поршен цилиндр тобына консервациялау жүргізу қажет, әр цилиндрге 35-тен 40 смі жұмыс – консервациялық майын құю қажет, ол үшін оталдыру қозғалтқыштың иінді белдігін кемдегенде 4 рет айналдырып, свечаны орнына қою қажет;
г) дизельдің цилиндр-поршень тобын консервациялау үшін дизельдің иінді білігін цилиндр гильзасында поршень орта дағдайда тұратындай қою керек. Қозғалтқыштың жұмыс – консервация майын 25^о-тен 35 ^оС-ге дейін бүрку керек, ал жұдырықша білігінің айналыс жүйесін 600-ден 650 мин-қа дейін дербес отын сорғысының штаттық бүркіштері арқылы немесе форсунка сынауға арналған аспаптың көмегімен жүргізу керек.
727. Әр цилиндрге құйылған майдың саны 50-60 смі болуы қажет, құйылған сылауды тарату үшін дизельдің иінді белдігін айналдыру керек.
728. Құйылған жақпамай жақсылап таралуы үшін дизельдің иінді білігін айналдыру:
1) iшкi қуыстарды консервациялаудыаяқтағаннан соң картерден және дизельдің жанармай сорғысы ретінде үрлегішінен сонымен қатар картер және қосу қозғалтқышының редукторынан майды төгу керек және салқындату жүйесіндегі консервациялау ертіндісін ағызып болғаннан соң құю мойындарын және ағызып жіберетің санылауларды жабу керек;
2) бактан және қосу қозғалтқышының күбішігінен жанармайды ағызу керек, бұл ыдыстарды ИФХАН – 1немесе ПИКОР ұшпа ингибиторымен консервациялау қажет. Сонымен қатар трактордың қосу қозғалтқышының жанармай үрлегішінің реттегішін, жалғастырғыштың муфтасы бөлімшесінің қуысын борттық фракциондық консервациялау керек;
3) генератор мен желдеткiштің жетекшi белдiктердiң керiлiсiн босату қажет. Белбеуді жылы сабын сумен жуып, кептіріп, талькпен опалау қажет;
4) шынжыр табандарының тетіктерінің серіппесін босату керек.
729. Бір жылға сақтауға дайындағанда отын беретін корректордың қақпағының және жанармай үрлегіштің сексиясының бекіткішінде жоғарғы және төменгі айналыс жиілігінің реттеу болттарының қақпағында, жанармай үрлегіштің бүйір қақпақтарының, реттегіштің, ГТР-ден шығатын қақпақшасының, су жүйесінің үлестірушісінің депломбалардың бар болуын тексеру. Тексеруді жүргізіп, жыл сайын және сақтау орнын ауыстырғанда тұру қажет.
730. Ашық алаңдарға ұзақ мерзімге сақтауға қойғанда қосымша жұмыстарды жүргізуді қажет етеді:
1) генераторды, стартерді, магнетоны, генератор мен желдеткіштің жетегінің белдігін және ҚБҚ–ны шешіп,сақтауға әзірлеуқоймаға өткізу керек. Алынған заттардың бекіткіштерін орнына орналастыру керек. Шешілген бөлшектерге трактордың шаруашылық нөмірі бар бирканы жабыстырып қою қажет.
2) қосу қозғалтқышының ауатазартқышының тегенiне жұмыс–консервациялау майын құю керек;
3) желдеткiштiң жетегiшкивтерiн генератордың жұмыс беттерін және дизельдiң бөлшектерiн сонымен қатар боялмаған сыртқы беттерін қорғау үшін майлау жүргізу керек;
4) жоғары қысымды жеңiн парафинделген қағазға орау керек;

4-параграф. Әмбебап экскаватор
(МЕМСТ 26980, МЕМСТ 16469)

731. Әмбебап экскаватор- жер қазудың түрлі ауқымын жүргізуге арналған.
732. Сынаққа түсетін экскаваторлар саны және сынақтың кезеңділігі техникалық жағдай немесе техникалық тапсырма белгілеуі керек.
733. Жұмыс жабдықтарының күшімен және экскаватордың жиынтығына тән жұмыстарды орындау кезінде сынақтан өткізіледі. Сонымен бірге, экскаватордың хронометражын және жұмыс мөлшерінің есептерін өткізеді, ақаулығымен олардың себептерін тіркейді.
734. Сынақтың өткізу мерзімі, кезеңділігінің көлемі, сондай-ақ сынақтың белгіленбеген әдістері және ескертілмеген көрсеткіштерді сынау әдістерін дайындаушы кәсіпорын белгілейді.
735. Қабылдап – тапсыру нәтижесінін және сынақтың кезеңділігі рәсімделеді.
736. Хронологиялық бақылаудың нәтижесі ведомосқа енгізіледі.
737. Экскаватордың монтаждау және жөндеу тұтынушы-кәсіпорын қаржысымен және күшімен пайдаланатын жерде жүргізіледі.
738. Экскаваторды пайдалануға сол типті экскаваторда жұмыс істеуге рұқсат куәлігі бар тұлға ғана қолдана алады.
739. Экскаваторға нақты пайдаланатын кепілдік және өзге де кепілдік шарттар мерзімі техникалық шарттарда немесе техникалық тапсырмаларда ескертіледі.
740. Экскаваторда МЕМСТ 12971 металдық таңба бекітілген болу керек және онда көрсетілген белгілер:
1) дайындаушы-кәсіпорын атауы немесе тауардың атауы;
2) эксковатордың атауы және шартты белгісі;
3) экскаватордың заводтық номері;
4) дайындалған куні (айы, жылы).
741. Пайдалану құжаттаманың ведомосінде: төлқұжат, пайдалануға арналған нұсқаулы және техникалық жазбасы, жалпы көріністің сызбалары және негізгі құрастыру бірлігі мен негізгі схемалары (электірлік, пневматикалық) болу керек.
742. Әмбебап экскаваторжабық үй-жайларда немесе қанқаның астында сақталуы керек. Консервациялау, герметизация және қоймада сақталуын талап ететін құрама бөліктерін шешіп алу жұмыстары міндетті түрде орындалғанынан кейін жабдықталған ашық алаңда сақтауға болады.

5-параграф. Инженерлік оқшаулау машинасы

743. Инженерлік оқшаулау машинасы – соның ішінде радиоактивті зақымдалған жерлерде, де әскерлердің қозғалысын қамтамасыз етуге арналған
744. Инженерлік техниканы сақтау және техникалық қызмет көрсету:
Қолдану арасында инженерлік техника үзіліс кезінде сақтауға қойылады. Инженерлік техника қысқа мерзімге (бір жылға дейін) және ұзақ мерзімге (бір жылдан көпке) сақтауға қойылуы мүмкін. Инженерлік техника қысқа мерзімдік сақтауға қойылады, егер де қолдану жоспарланбаса мынадай мерзімге:
1) бір айдан көп – бронетанкалы базалық машина және электртехникалық құралды жалпы әскерлерге тағайындалған күші 50 кВт немесе одан көп;
2) үш айдан көп - арнайы және базалық шассиі автокөліктер үшін және жалпы әскери тағайындалуы бойынша басқа да электртехникалық құралдарды қоюға рұқсат етіледі.
745. Инжинерлік техниканы ұзақ сақтаудан шешуді орындау:
1) осы нұсқауда қарастырылған іс-шаралар жүргізу үшін;
2) инспекциялау және жиынтық тексеруде техниканың жағдайын анықтау үшін;
3) жоспары тәртібінде жаңарту үшін;
4) регламент бойынша техникалық қызметіне (ТРҚ) жүргізеді;
5) қайта консервация кезінде жүктемеге түсiрiлген және жұмыста жүрісін және сынап көру болады.
746. Сақтауда тұрған инженерлік техникасына техникалық қызмет көрсетудің келесі мерзімдік түрлері белгіленеді:
1) қысқа мерзiмдi сақтауда: техникалық күтiм N1 (TO- 1х) қасында сақтауда - (қыста және жазда техниканы пайдалану кезінде) алты айда бiр рет немесе техникалық бақылау нәтижесіне байланысты;
2) ұзақ сақтауда: (N1(TO- 1х)сақтауда техникалық күтiмі - жылына бiр рет немесе техникалық бақылау нәтижесіне байланысты; (N2(TO- 2х)техникалық күтiмін сақтауда - екi жылда бiр рет немесе техникалық бақылау нәтижесіне байланысты;
3) белгiленген регламенттік техникалық күтiмін 6-8 жылдардан кейiн- инженерлiк техниканың күйіне және сақтау жағдайына байланысты;
4) қатал және өте қаталсанатында – 6жылдардан кейiн; орташа санатында - 7 жылдардан кейiн; жеңiл дәрежеде - 8 жылдардан кейiн.
747. "Инжинерлік техниканы әскери бөлiмінде, базалар мен қоймаларда сақтау" нұсқауында сәйкес ұзақ сақтауда инженерлiк техникасына күтiм көлемі және жұмыстың сыйымдылығы анықталады.
748. "Инженерлiк мүлiктi және инженерлiк техниканы сақтау" нұсқауында техникалық сақтауға дайындау технологиялық картасы, қойылымға еңбек шығындарын және техниканы сақтаудың шешуді орындау белгіленеді.
749. Сақтауда тұрған инженерлік техниканың қолданысқа дайындығын және техниканың жағдайын тексеру жүзеге асырылады:
1) сыртының жартылай немесе толық герметизациясын жойып қарау;
2) жартылай консервацияны орнында байқау (жұмысқа қабiлеттiлігін тексеруiмен);
3) жүгiрiс (жүзу) бойынша және ауыр жұмыс арқылы толық консервациядан алып, байқау;
750. Регламентте белгiленген техникалық күтiмдi өткiзудiң мерзiмдерi "Регламенттік техникалық күтiм инженерлiк қарулану құралдары" нұсқауламасын басшылыққа ала отырып анықталады, бөлшектер тiзiмі, тиісті ауыстыруға жататын тиісті - инженерлiк техникаға РТО нұсқауының тәртібіне сәйкес жүргізіледі.
751. Инженерлiк техниканықысқа мерзiмге сақтауға қою жұмыстары техника сақтауға қойылған кезден бастап 15-күндік, ал ұзақ сақтауға - бiр айлық мерзiмде жүргізіледі.
752. Инженерлiк техниканы жабық үй-жайларда немесе қанқаның астында сақталуы керек. Консервациялау, герметизация және қоймада сақталуын талап ететін құрама бөліктерін шешіп алу жұмыстары міндетті түрде орындалғанынан кейін жабдықталған ашық алаңда сақтауға болады.

6-параграф. Автосамосвал 10, 15, 20, 25 тн
(МЕМСТ 21398, МЕМСТ 23647)

753. Автосамосвал – төгілетін материалды және жүкті тасуға арналған жүк машина.
754. Консервациялау және оларды сақтау алдында автосамосвалға техникалық қызмет көрсетілуі тиіс.
755. Жүктерді автомобильмен тасымалдау кезінде пайдаланылатын автокөлік құралдары жабық үй-жайларда немесе қалқаның астында сақталады. Консервациялау, герметизация және қоймада сақталуын талап ететін құрама бөліктерін шешіп алу жұмыстары міндетті түрде орындалғанынан кейін жабдықталған ашық алаңда сақтауға болады.
756. Автокөлік құралдарын сақтау орындарына қою, автокөлік құралдарының және ғимараттар мен құрылыстардың элементтері арасындағы қашықтық белгіленген талаптарға сәйкес келетіндей және олардың еркін шығуын қамтамасыз ететіндей жүзеге асырылуы тиіс. Сақтау аймағында жөндеу жұмыстары мен автокөлік құралдарына техникалық қызмет көрсетуді жүргізуге, сондай-ақ сүрткіш және пайдаланымдық материалдарды сақтауға рұқсат етілмейді.
757. Ұзақ сақтауға (үш айдан артық) қойылған кезде автокөлік құралдары консервациялаудан өтуі тиіс.
758. Консервациялау алдында жуу-жинау жұмыстары, және қажет болған жағдайда, автокөлік құралдарын жарамды күйге келтіру үшін ТҚ және ТЖ жұмыстары орындалады.
759. Консервациялау деп автокөлік құралдарының ұзақ уақыт кезеңі ішінде сақталуын және қысқа мерзімде көліктік күйге келтірілу мүмкіндігін қамтамасыз ететін арнайы дайындалған жағдайларда және осы мақсаттарға бөлінген алаңшаларда ұзақ сақтауға дайындау жөніндегі операциялар түсініледі.
760. Алты айға дейінгі мерзімге сақтауға қойылатын автокөлік құралдарына ТҚК бойынша жұмыстарды жүргізу кезінде мынадай операцияларды орындау қажет:
1) салқындату жүйесіне төменгі температурада қататын сұйықтықты құю (күзгі-қысқы уақыт кезеңінде сақтауға қою кезінде);
2) желдеткіш, генератор және сығымдағыш жетегі белдіктерінің тартылуын босату;
3) тұтандыру оттықтарын бұрап алу және қозғалтқыштың цилиндрлеріне 50-70 см 3-ден май құю, содан кейін иінді білікті 5-6 айналымға бұру және тұтандыру оттықтарын қайта бұрап жабу;
4) сығымдағыштың цилиндрлеріне 20 см3 -ден май құю;
5) электролиттің тығыздығын тексеру және сақтау температурасына сәйкес келетін қажетті деңгейге дейін жеткізу және аккумулятор батареясын толығымен зарядтау. Аккумулятор батареясының минустық клеммасын шанақпен (массамен) қосатын сымды ажырату;
6) қоректендіру жүйесі ауа сүзгісінің кіріс келтеқұбырын және сөндіргіштің шығыс құбырының саңылауын майлы қағазбен тығыздап жабу;
7) қолмен тежегіштің үйкелу түйіндерін майлау;
8) автомобильді, доңғалақтардың жер бетінен көтерілуін қамтамасыз ететін тұғырыққа қою;
9) кабина мен шанақтың есіктерін, терезелерін және желдеткіш люктерді жабу.
761. Автокөлік құралдарын алты айдан артық мерзімге сақтауға қойған кезде ТҚК операцияларының тізбесіне мынадай өзгерістер мен толықтырулар енгізіледі:
1) салқындатқыш сұйықтықты салқындату жүйесінен ағызып алу (жүк автомобильдері мен автобустар үшін) және жүйені таза сумен жуу, ағызу крандарын ашық күйде қалдыру;
2) отынды отын багынан ағызып алу;
3) аккумулятор батареясын, оны қоймада сақтау үшін автокөлік құралынан алу;
4) шиналарды жарық өткізбейтін материалмен жабу немесе қорғағыш ерітіндісімен өңдеу (ашық алаңдарда сақтау кезінде);
5) жеңіл автомобильдер мен автобустар шанағының және жүк автомобильдері кабинасының сыртқы бетін балауыз пастасымен, ал сәндік бөлшектердің хромдалған немесе жылтыратылған беттерін бұзылудан сақтайтын май қабатымен жабу.
762. Автокөлік құралдарын ашық алаңшада сақтаған кезде резеңке-техникалық, пластмасса бұйымдардың және лакты-бояулы жамылғысының сақталуын қамтамасыз ету үшін автокөлік құралын тура түсетін күн сәулелерінің және жауын-шашынның әсерінен қорғайды (тентпен жабады, уақытша қалқа жасайды).

7-параграф. 25 тн және 25 тн-дан жоғары кран автомобилі
(МЕМСТ 22827, МЕМСТ 21398, МЕМСТ 1575)

763. Автомобиль краны - тиеу-түсіру және құрылыс-монтаждау жұмыстарына және үйінділерді аршуға арналған
764. Сақтау деп мақсатына сай пайдаланылмайтын кранды берілген күйінде оны орналастыруға арналған орында тапсырылған мерзім ішінде сақталуын қамтамасыз етуді айтамыз.
765. Қысқа мерзiмде (3 айға дейiн) және ұзақ сақтауды танып бiледi. Қысқа мерзiмде кранды сақтауға қоймас бұрын кранға кезекті техникалық қызмет көрсетіледі, одан басқа, келесi жұмыстарды орындайды:
1) барлық боялған беттерінің бояуларын қалпына келтiредi, және де алдын ала тот басқан жерін кiрлерден тазартады және майын кетiредi;
2) шығыр жүкарқанын аяғына дейiн тарқатады, кiрлерден тазартады, арқан сылауларымен жағады, кейiн жүктемемен орайды; (жебе, iлмек оқжаны) барлық блоктерді кiрден және тоттан тазартады;
3) барлық кранның боялмаған орындарын кiрден және тоттан тазартады, солидол жағады, пергаменттiк қағазбен екi қабаттан орап және баумен байлайды;
4) (ҚБҚ) кабинаның есiгiнің топсасын және құлыптарын, кабинаның люктерiн қосалқы аспаптар жәшiктерiн қарап шығады, шыққан ақауларды жояды;
5) жалғау түйiспені сымының ахуалын тексередi; бұзылған оқшаулауды қалпына келтiредi;
6) кран жарығының барлық аспаптарын, фаралардың және машинистің кабинасының шынысын тексеріп және парафин не пергаменттік қағазды солидолмен жабыстырады, шынылардың резеңке құлыптарына сылауды тигiзбеуін қадағалау керек;
7) тежеуiш шкивтерiн кiрден, тоттан тазартады және түссiз лакпен бояйды. Картерін майлаушы материалдардың (маусымдық) тиiстi сұрыптарымен механизмдер мен агрегаттар толтырылады. Гидрожүйені маусымға сәйкес жұмыс сұйықтығымен толтырады;
8) ҚБҚ-ны консервациялайды: солидол жағады, пергаменттiк қағазбен орайды, бөлшектiң реттiк нөмiрi бар бирканы іліп, орындарына жинақтайды. Машинистың кабинасының есiгін, люк және алдыңғы терезесiн, ҚБҚ-ы бар жәшiкті, кранды консервациялағаннан кейiн пломбалайды;
9) ашық алаңда кранды сақтағанда бұрылатын тұғырды, жебенi және машинистің кабинасын (тенттермен) қаптармен жабады. Сақтау кезіінде ілмекті шынжыр құрылғыға іледі, жүк арқанын босатып қояды.
766. Қысқы мерзімде сақтаудан кранды алғанда келесі жұмыстарды жасайды:
1) кранды толығымен және шассиді консервациядан алады. ҚБҚ-тың жәшiктерiнде, есiкті, алдыңғы терезе және люктердің пломбасын алады, ҚБҚ ашады;
2) сақтауға қойылған кезде боялмаған жұмыстық емес беттердің солидолданған жерлерін бензинсіз кетіру керек;
3) машинистың кабинасының шыныларынан қағазды алады, құрғақтап сүртеді, сосын барып жанармайда суланғанмен сүртіледі, сосын қайтадан құрғақ шүберекпен сүрту қажет;
4) тежеуiш барабанының бетiн бензинмен жуады, сосын құрғақ шүберегiмен үйкеп сүрту қажет;
5) ауысым аралық техникалық қызмет көрсетіледі;
6) кранның барлық тетiктер және жиынтық бiрлiктердiң жұмысын бос айналымда, жарық және сигнализацияның аспаптарын тексередi.
767. Ұзақ сақтауға даярлау кезінде кранға қайтадан қызмет көрсетіледі, (маусымдық, мезгілдік егер уақыты келсе) және тағы да қосымша жұмыстар орындалады:
1) аспаларды бұғыттау тетiгін талдайды, барлық бөлшектерді кiрден және тоттан тазартады, тарту күшiн, тетiктерді және кронштейндердi бояйды және өстерге, топсалы iшпектерге солидол жағады, бұғаттау тетiгiн жинайды;
2) шығыңқы тiректердi илігіп алады, оларды кiр және тоттан тазартады, бояйды, өстер және саусақтарға солидол жағады, орнына шығыңқы тiректердi құрады;
3) гидроцилиндрді кiрлерден тазартады, жуып бүлінген бояуларды қалпына келтiредi;
4) ожан iлмегін және жебенi талдайды, кiр және тоттан тазартады, бүлінген бояуларды қалпына келтiредi, солидолды iшпектер және оқ жанның өстерiне жағады, оқжанды жинайды;
5) телескоптың полиспасын және цилиндрдi талдайды, кiр және тоттан тазартады, бүлінген бояуларды қалпына келтiредi, солидол жағады; цилиндрді жуып сұйықтық жағады, телескоптың тетiгiн және жебенi жинайды;
6) жебенiң басында блоктердiң өсiн шешіп алады, кiр және тоттан тазартады, солидол жағады және қайтадан жинайды;
7) отын жiберу және жұмыс операцияларын басқарудың жетектерiн талдайды, кiрден тазартады және тоттанған бетіне солидол жағады;
8) кранға орнатылған кестенің кiрлерін тазартады, құрғақтап сүртеді (техникалық вазелинмен), сылауды тегiс жағады;
9) жебедегі фараны талдайды, тазартып, солидол жағады және парафинделген қағазбен немесе (немесе шешіп алып, машинистың кабинасында сақталады) матамен оралады;
10) машинистың орындығын шешіп тазалайды, кiр және тоттан тазартады және сыртқы түс бояуларын қалпына келтiредi, майлайды сосын жинайды;
11) тежеуiштердiң шкивтерiнкiрден, тоттан тазартады, түссiз лак жағады, қалыптардын таспа мен шкивтер арасына парафинделген қағаз салады.
768. Ұзақ мерзімді сақтаудан алу кезінде қысқа мерзiмдi сақтаудан кранды алғандағы барлық іс-шараларды орындайды және кезектен тыс техникалық куәландыруды жүргізеді.
769. Жиынтық бiрлiктердi бос және жүкпен жүргізу кезінде сапасын тексереді (50 ^оС-ден аса емес қою сылауға және 80 ^оС сұйық болғанда) iшпектердiң қызуын қосуларын және тығыздалуларын, сенiмдiлiгін, бекiткiштердiң шуын және ұрудың бiр қалыптылығын, берiлiстердiң ауыстырып қосудың жеңiлдiгiн, құрастырылудың сапасын дұрыстап тексеру қажет.
770. Крандарды жабық үй-жайларда немесе қанқаның астында сақталуы керек. Консервациялау, герметизация және қоймада сақталуын талап ететін құрама бөліктерін шешіп алу жұмыстары міндетті түрде орындалғанынан кейін жабдықталған ашық алаңда сақтауға болады.

8-параграф. Жүк автомобилі
(МЕМСТ 21398, МЕМСТ Р 52280)

771. Жүк автомобилі – төгілетін материалды және жүкті тасуға арналған.
772. Консервациялау және оларды сақтау алдында жүк автомобиліне техникалық қызмет көрсетілуі тиіс.
773. Жүктерді автомобильмен тасымалдау кезінде пайдаланылатын автокөлік құралдары жабық үй-жайларда немесе қалқаның астында сақталады. Консервациялау, герметизация және қоймада сақталуын талап ететін құрама бөліктерін шешіп алу жұмыстары міндетті түрде орындалғанынан кейін жабдықталған ашық алаңда сақтауға болады.
774. Автокөлік құралдарын сақтау орындарына қою, автокөлік құралдарының және ғимараттар мен құрылыстардың элементтері арасындағы қашықтық белгіленген талаптарға сәйкес келетіндей және олардың еркін шығуын қамтамасыз ететіндей жүзеге асырылуы тиіс. Сақтау аймағында жөндеу жұмыстары мен автокөлік құралдарына техникалық қызмет көрсетуді жүргізуге, сондай-ақ сүрткіш және пайдаланымдық материалдарды сақтауға рұқсат етілмейді.
775. Ұзақ сақтауға (үш айдан артық) қойылған кезде автокөлік құралдары консервациялаудан өтуі тиіс.
776. Консервациялау алдында жуу-жинау жұмыстары, және қажет болған жағдайда, автокөлік құралдарын жарамды күйге келтіру үшін ТҚ және ТЖ жұмыстары орындалады.
777. Консервациялау деп автокөлік құралдарының ұзақ уақыт кезеңі ішінде сақталуын және қысқа мерзімде көліктік күйге келтірілу мүмкіндігін қамтамасыз ететін арнайы дайындалған жағдайларда және осы мақсаттарға бөлінген алаңшаларда ұзақ сақтауға дайындау жөніндегі операциялар түсініледі.
778. Алты айға дейінгі мерзімге сақтауға қойылатын автокөлік құралдарына ТҚК бойынша жұмыстарды жүргізу кезінде мынадай операцияларды орындау қажет:
1) салқындату жүйесіне төменгі температурада қататын сұйықтықты құю (күзгі-қысқы уақыт кезеңінде сақтауға қою кезінде);
2) желдеткіш, генератор және сығымдағыш жетегі белдіктерінің тартылуын босату;
3) тұтандыру оттықтарын бұрап алу және қозғалтқыштың цилиндрлеріне 50-70 см 3-ден май құю, содан кейін иінді білікті 5-6 айналымға бұру және тұтандыру оттықтарын қайта бұрап жабу;
4) сығымдағыштың цилиндрлеріне 20 см 3 -ден май құю;
5) электролиттің тығыздығын тексеру және сақтау температурасына сәйкес келетін қажетті деңгейге дейін жеткізу және аккумулятор батареясын толығымен зарядтау. Аккумулятор батареясының минустық клеммасын шанақпен (массамен) қосатын сымды ажырату;
6) қоректендіру жүйесі ауа сүзгісінің кіріс келте құбырын және сөндіргіштің шығыс құбырының саңылауын майлы қағазбен тығыздап жабу;
7) қолмен тежегіштің үйкелу түйіндерін майлау;
8) автомобильді, доңғалақтардың жер бетінен көтерілуін қамтамасыз ететін тұғырыққа қою;
9) кабина мен шанақтың есіктерін, терезелерін және желдеткіш люктерді жабу.
779. Автокөлік құралдарын алты айдан артық мерзімге сақтауға қойған кезде ТҚК операцияларының тізбесіне мынадай өзгерістер мен толықтырулар енгізіледі:
1) салқындатқыш сұйықтықты салқындату жүйесінен ағызып алу (жүк автомобильдері мен автобустар үшін) және жүйені таза сумен жуу, ағызу крандарын ашық күйде қалдыру;
2) отынды отын багынан ағызып алу;
3) аккумулятор батареясын, оны қоймада сақтау үшін автокөлік құралынан алу;
4) шиналарды жарық өткізбейтін материалмен жабу немесе қорғағыш ерітіндісімен өңдеу (ашық алаңдарда сақтау кезінде);
5) жеңіл автомобильдер мен автобустар шанағының және жүк автомобильдері кабинасының сыртқы бетін балауыз пастасымен, ал сәндік бөлшектердің хромдалған немесе жылтыратылған беттерін бұзылудан сақтайтын май қабатымен жабу.
780. Автокөлік құралдарын ашық алаңшада сақтаған кезде резеңке-техникалық, пластмасса бұйымдардың және лакты-бояулы жамылғысының сақталуын қамтамасыз ету үшін автокөлік құралын тура түсетін күн сәулелерінің және жауын-шашынның әсерінен қорғайды (тентпен жабады, уақытша қалқа жасайды).

9-параграф. Вахташы автомобиль

781. Универсалды герметикалық шанақты автомобиль – құтқарушы бөлімдердің жеке құрамын төтенше жағдайлар болған жерге және адамдарды көшіруге арналған.
782. Шанақ-салон - қаңқасы оқшауланған темірден, екі қабатты шыныдан және жылытуы кемінде 50 мм, жылыту-желдеткіш жүйесімен жабдықталған, жүргізушімен сөйлесуге арналған қондырғысы бар.
783. Жүргізушінің орнын қоса санағанда барлығы 30 адамдық орын бар.
784. Шанақ-салонды жылыту - қондырғының суыту жүйесінен және автономдық дизель отынынан.
785. Автокөлік құралдарын алты сақтауға қойған кезде мынадай операцияларды орындау қажет:
1) салқындатқыш сұйықтықты салқындату жүйесінен ағызып алу (жүк автомобильдері мен автобустар үшін) және жүйені таза сумен жуу, ағызу крандарын ашық күйде қалдыру;
2) отынды отын багынан ағызып алу;
3) аккумулятор батареясын, оны қоймада сақтау үшін автокөлік құралынан алу;
4) шиналарды жарық өткізбейтін материалмен жабу немесе қорғағыш ерітіндісімен өңдеу (ашық алаңдарда сақтау кезінде);
5) жеңіл автомобильдер мен автобустар шанағының және жүк автомобильдері кабинасының сыртқы бетін балауыз пастасымен, ал сәндік бөлшектердің хромдалған немесе жылтыратылған беттерін бұзылудан сақтайтын май қабатымен жабу.
786. Автокөлік құралдарын ашық алаңшада сақтаған кезде резеңке-техникалық, пластмасса бұйымдардың және лакты-бояулы жамылғысының сақталуын қамтамасыз ету үшін автокөлік құралын тура түсетін күн сәулелерінің және жауын-шашынның әсерінен қорғайды (тентпен жабады, уақытша қалқа жасайды).

10-параграф. Жүк тасығышы бар трейлер
(МЕМСТ 2349, МЕМСТ 12105)

787. Жүк тасығышы бар трейлер - әртүрлі үлкен көлемдегі, оның ішінде габаритсіз автопоезд құрамындағы жүкті тасымалдау үшін.
788. Осы стандарт жүк тасығышы бар трейлерге, жүк тасығышы бар автомобильге, автомобильдік жолдарда қолдануға, және тартпа қондырғылары бар құралдарға орта тарпасы бар және ілінетін орта тарпасы барларға таралады.
789. Арнайы мақсаттағы жол талғамайтын автокөлiктерi базасында дайындалған ершікті тартқыштарға жартылай тіркелген, сондай-ақ жартылай тiркеменiң белсендi өстерiнiң жетегi немесе жартылай тіркемеге орналастырылған түрлі механизмдер жетегі үшін, жартылай тіркелу кіндік темірі арқылы қуат беру жүзеге асырылатын автопоездарға стандарт таралмайды.
790. Трейлер - бұл кәдiмгi ауылшаруашылық тракторға немесе тартқышқа тіркелетін, гидравликалық жүйесі бар тіркеу. Гидравликалық цилиндрлар арқылы тартқыш қозғалтқышының қуаты есебінен трейлермен бiрге қайығы және кильблоктермен бiрге көтерілуін және түсiрілуiн жүзеге асырады.
791. Тiркеу құрылымы қарапайым, (топсалық қосылыстарды жыл сайын майлау керектігін қоспағанда) ешқандай да қызмет етуді және арнайы сақтау жағдайларын iс жүзiнде талап етпейдi. Қалқан астында ашық ауада сақтауға болады.
792. Трейлер жабық үй-жайларда немесе қанқаның астында сақталуы керек. Консервациялау, герметизация және қоймада сақталуын талап ететін құрама бөліктерін шешіп алу жұмыстары міндетті түрде орындалғанынан кейін жабдықталған ашық алаңда сақтауға болады.

11-параграф. Жолаушылар автобусы
(МЕМСТ 27815)

793. Жолаушылар автобусы – жолаушылар тасымалдауға арналған. Автобуста отыратын орындар, сонымен қатар тұратын жолаушыларға арналған өту жерлері бар. Қорабы – дәнекерленген, тікбұрышты темір корпус, кеңістік рамалы, шанағы шегеленбеген. Рөл басқарудың орналасуы – сол жағында. Қозғалтқыштың орналасуы – артқы.
794. Жолаушыларды тасымалдау кезінде пайдаланылатын автокөлік құралдары жабық үй-жайларда, қалқаның астында немесе ашық алаңшаларда сақталады (көлік жайсыз сақталу).
795. Ауысымаралық уақытта жолаушыларды тасымалдау кезінде пайдаланылатын автобустар, сондай-ақ жұмыс сипаты тұрақты дайындықты қажет ететін автокөлік құралдары жылытылатын жабық үй-жайларда сақталуы тиіс.
796. Автокөлік құралдарын сақтау орындарына қою, автокөлік құралдарының және ғимараттар мен құрылыстардың элементтері арасындағы қашықтық белгіленген талаптарға сәйкес келетіндей және олардың еркін шығуын қамтамасыз ететіндей жүзеге асырылуы тиіс. Сақтау аймағында жөндеу жұмыстары мен автокөлік құралдарына техникалық қызмет көрсетуді жүргізуге, сондай-ақ сүрткіш және пайдаланымдық материалдарды сақтауға рұқсат етілмейді.
797. Ұзақ сақтауға (үш айдан артық) қойылған кезде автокөлік құралдары консервациялаудан өтуі тиіс.
798. Консервациялау алдында жуу-жинау жұмыстары, және қажет болған жағдайда, автокөлік құралдарын жарамды күйге келтіру үшін ТҚ және ТЖ жұмыстары орындалады.
799. Консервациялау деп автокөлік құралдарының ұзақ уақыт кезеңі ішінде сақталуын және қысқа мерзімде көліктік күйге келтірілу мүмкіндігін қамтамасыз ететін арнайы дайындалған жағдайларда және осы мақсаттарға бөлінген алаңшаларда ұзақ сақтауға дайындау жөніндегі операциялар түсініледі.
800. Алты айға дейінгі мерзімге сақтауға қойылатын автокөлік құралдарына ТҚк бойынша жұмыстарды жүргізу кезінде мынадай операцияларды орындау қажет:
1) салқындату жүйесіне төменгі температурада қататын сұйықтықты құю (күзгі-қысқы уақыт кезеңінде сақтауға қою кезінде);
2) желдеткіш, генератор және сығымдағыш жетегі белдіктерінің тартылуын босату;
3) тұтандыру оттықтарын бұрап алу және қозғалтқыштың цилиндрлеріне 50-70 см 3-ден май құю, содан кейін иінді білікті 5-6 айналымға бұру және тұтандыру оттықтарын қайта бұрап жабу;
4) сығымдағыштың цилиндрлеріне 20 см3 -ден май құю;
5) электролиттің тығыздығын тексеру және сақтау температурасына сәйкес келетін қажетті деңгейге дейін жеткізу және аккумулятор батареясын толығымен зарядтау. Аккумулятор батареясының минустық клеммасын шанақпен (массамен) қосатын сымды ажырату;
6) қоректендіру жүйесі ауа сүзгісінің кіріс келтеқұбырын және сөндіргіштің шығыс құбырының саңылауын майлы қағазбен тығыздап жабу;
7) қолмен тежегіштің үйкелу түйіндерін майлау;
8) автомобильді, доңғалақтардың жер бетінен көтерілуін қамтамасыз ететін тұғырыққа қою;
9) кабина мен шанақтың есіктерін, терезелерін және желдеткіш люктерді жабу.
801. Автокөлік құралдарын алты айдан артық мерзімге сақтауға қойған кезде ТҚк операцияларының тізбесіне мынадай өзгерістер мен толықтырулар енгізіледі:
1) салқындатқыш сұйықтықты салқындату жүйесінен ағызып алу (жүк автомобильдері мен автобустар үшін) және жүйені таза сумен жуу, ағызу крандарын ашық күйде қалдыру;
2) отынды отын багынан ағызып алу;
3) аккумулятор батареясын, оны қоймада сақтау үшін автокөлік құралынан алу;
4) шиналарды жарық өткізбейтін материалмен жабу немесе қорғағыш ерітіндісімен өңдеу (ашық алаңдарда сақтау кезінде);
5) жеңіл автомобильдер мен автобустар шанағының және жүк автомобильдері кабинасының сыртқы бетін балауыз пастасымен, ал сәндік бөлшектердің хромдалған немесе жылтыратылған беттерін бұзылудан сақтайтын май қабатымен жабу.
802. Автокөлік құралдарын ашық алаңшада сақтаған кезде резеңке-техникалық, пластмасса бұйымдардың және лакты-бояулы жамылғысының сақталуын қамтамасыз ету үшін автокөлік құралын тура түсетін күн сәулелерінің және жауын-шашынның әсерінен қорғайды (тентпен жабады, уақытша қалқа жасайды).

12-параграф. Автоцистерна
(МЕМСТ 9218)

803. Автоцистернатамақ өнімдерін, ауыз суды тасымалдауға арналған. Цистерналар - сыйымдылыққа көрсетілетін үлкен санитарлық-гигиеналық талаптармен ерекшеленеді. Мұндай автоцистернаның сыйымдылықтары тот баспайтын құрыштан немесе алюминий қорытпаларынан жасалуы тиіс.
804. Әр цистернада көрнекі жерінде МЕМСТ 12971 бойынша мыналар жазылған фирмалық кесте болуы тиіс:
1) өндіріп шығарған кәсіпорынның атауы немесе тауар белгісі;
2) цистернаның белгісі;
3) өндіріп шығарған кәсіп орынның нөмірлеу жүйесі бойынша цистернаға қойған реттік нөмірі;
4) шығарылған күні;
5) техникалық шарты және осы стандарттың белгісі;
6) тасымалдау шаралары үшін Мемлекеттік тізілімнің белгісі;
805. Тасымалдау шаралары бойынша бүтін бұйымда фирмалық кестеден өзге таңбасы әр цистернада (секцияда) мыналар жазылған кесте болуы тиіс:
1) толық сыйымдылығы;
2) мемлекеттің нақты белгісі болуы қажет.
Толық сыйымдылығы мен мемлекеттіктексеру таңбасы цистернаның мойнының ішінде қойылуы мүмкін.
806. Тексерумен белгіленілген цистерна сыйымдылығы белгісі жазылатын кестені түсті металдан құйып мойнының оң жағына жақсылап орнату керек. Мемлекеттік таңба және 12 мм-ден кем емес кестенің мөлшері әріптер сиятындай болуы керек.
807. Цистернаны көліктің әр түрімен немесе өзінің жүрісімен тасымалдауға болады.
808. Автоцистерна жабық үй-жайларда немесе қанқаның астында сақталуы керек. Консервациялау, герметизация және қоймада сақталуын талап ететін құрама бөліктерін шешіп алу жұмыстары міндетті түрде орындалғанынан кейін жабдықталған ашық алаңда сақтауға болады.

13-параграф. Мотопомпа

809. Мотопомпа – қатты және орташа ластанған, таза суды қотаруға арналған. 50 мм дейін мөлшердегі қатты бөлшектермен бөлшектенген және лайланған суды қотаруға қабілетті. Электрооталдырғыш немесе қолдық оталдырғыштың көмегімен жіберіледі.
810. Тасымалдау кезінде климаттық факторлардан механикалық зақымданулардан қорғау және мотопомпа ластанбау үшiн ыдысқа салып оралуы керек. Қаптама тасымалдау, тиеу, түсiру кезінде ыдыста жүктiң жылжуын болдырмайтындай жасалуы керек.
811. Техникалық және қолдану кезiндегi құжаттама, қосалқы бөлшектер және аспаптар ылғал өткiзбейтiн пакетке салынуы керек. Пакет буып-түйетiн жәшiк iшiне салынуы керек.
812. Механикалық зақымданудан және атмосфералық ылғалдан оларды сақтауды қамтамасыз етедіндей тұтынушының келісімі бойынша мотопомпаны қаптамасыз тасымалдауға рұқсат етiледi.
813. Мотопомпаны және қосалқы бөлшектерді қаптау алдында тазалауы керек. Сорғының iшкi қуысын кептiру керек.
814. Мотопомпаларды ұзақ сақтауды жылытылатын қойма үй-жайларында 40 ^оС аспайтын температурада жүзеге асыру керек.

14-параграф. «КАМАЗ» базасындағы «Тазасу-М»
жылжымалы құрылғысы

815. Ауыз суын дайындайтын «Тазасу-М» мобильдік қондырғысы жылытылған кузов-фургонда орналастырған (жылытқыш 30 мм кем емес), жылыту дизель отынымен кузов-фургонда қыс уақытында +10^оС төмен емес температураны қамтамасыз етеді.
816. Ауыз суын дайындайтын қондырғы кемінде 4 м3/сағ таза су өндіреді.
817. Тазартылған су су көздеріне, шаруашылық ауыз суды қамтамасыз етуге, мәдени-тұрмыста суды пайдалануға және су объектілерінің қауіпсіздігіне санитарлы-эпидемиологиялық талаптарына сәйкес болуы қажет.
818. Автокөлік құралы («КАМАЗ» базасындағы) ұзақ сақтау кезінде (6 айдан аса) консервациялай қажет.
819. Консервациялау үшiн мыналар керек:
1) шанақты жуып және құрғақтап сүрту (сыртынан және iшiнде);
2) зақымдалған орнын бояумен бояу;
3) бейтарап жағармаймен боялмаған металды түйiндердiң және бөлшектердің беттерiн жабу;
4) үйкелетiн беттерінің бәрiн майлы жағармаймен сылау;
5) есiкті құлыпқа жабу.
820. Шина және басқа резеңке бөлшектердi күн сәулелерiнің тiкелей әсерiнен сақтау керек.
821. Аккумулятор батареялары мүмкiндiгінше салқын үй-жайда 0 ^оС жоғары емес және -30 ^оС төмен емес жерде сақталуы керек. Автокөлiкпен бiрге және улы химиялық заттар (қышқылдар, сiлтiлер) сақтауға тыйым салынады.
822. Автокөлiктiң мостасы түбіне ағаш немесе металлдан тiреуішін қойып сонымен, доңғалақтар тегіс жерде кемінде 8 см көтеріліп тұру керек. Керек жағдайда, тіреуіштің астына ағаш салу. Рессорларды жүктен босатып, рама және мосталар арасына ағаш тiректер орнату керек.
823. «КамаЗ» базасындағы «Тазасу-М» жылжымалы құрылғысы таза, желдететiн, жылытылмайтын бөлмеде 40-70%-шi мөлшеріндегі салыстырмалы дымқылдылықта сақтау керек.

15-параграф. «ГАЗ» базасындағы «Тазасу-М»
жылжымалы құрылғысы

824. Ауыз суын дайындайтын «Тазасу-М» мобильдік қондырғысы жылытылған кузов-фургонда орналастырған (жылытқыш 30 мм кем емес), жылыту дизель отынымен кузов-фургонда қыс уақытында +10^оС төмен емес температураны қамтамасыз етеді.
825. Ауыз суын дайындайтын кондырғы кемінде 4 м3/сағ таза су өндіреді.
826. Тазартылған су су көздеріне, шаруашылық ауыз суды қамтамасыз етуге, мәдени-тұрмыста суды пайдалануға және су объектілерінің қауіпсіздігіне санитарлы-эпидемиологиялық талаптарына сәйкес болуы қажет.
827. Автокөлік құралы («ГАЗ» базасындағы) ұзақ сақтау кезінде (6 айдан аса) консервациялай қажет.
828. Консервациялау үшiн мыналар керек:
1) шанақты жуып және құрғақтап сүрту (сыртынан және iшiнде);
2) зақымдалған орнын бояумен бояу;
3) бейтарап жағармаймен боялмаған металды түйiндердiң және бөлшектердің беттерiн жабу;
4) үйкелетiн беттерінің бәрiн майлы жағармаймен сылау;
5) есiкті құлыпқа жабу.
829. Шина және басқа резеңке бөлшектердi күн сәулелерiнің тiкелей әсерiнен сақтау керек.
830. Аккумулятор батареялары мүмкiндiгінше салқын үй-жайда 0 ^оС жоғары емес және -30 ^оС төмен емес жерде сақталуы керек. Автокөлiкпен бiрге және улы химиялық заттар (қышқылдар, сiлтiлер және т.б.) сақтауға тыйым салынады.
831. Автокөлiктiң мостасы түбіне ағаш немесе металлдан тiреуішін қойып сонымен, доңғалақтар тегіс жерде кемінде 8 см көтеріліп тұру керек. Керек жағдайда, тіреуіштің астына ағаш салу. Рессорларды жүктен босатып, рама және мосталар арасына ағаш тiректер орнату керек.
832. «ГАЗ» базасындағы «Тазасу-М» жылжымалы құрылғысы таза, желдететiн, жылытылмайтын бөлмеде 40-70%-шi мөлшеріндегі салыстырмалы дымқылдылықта сақтау керек.

15. Тіршілікті қамтамасыз ету құралдары

1-параграф. Дала асханасы

833. Дала асханасы – әр автомобильге сүйреуге арналған бір остік тіркемелі ептілі қозғалмалы ас үй.
834. Дала асханасынсақтауды жүзеге асыру мүмкін болады:
1) жеңіл санаттағы сақтау жағдайына сәйкес келетін, жабық жылытылған қоймаларда;
2) орта санаттағы сақтау жағдайына сәйкес, жабық жылытылмайтын қоймаларда;
3) жабық жылытылмайтын темір қоймаларда және бастырма астында.
835. Ұзақ мерзімге сақтауға қою алдында дала асханасын консервациялау қажет.
836. Қайта консервациялау кезеңділігі сақтау шартының (МЕМСТ 9.014-78) санаттарына сай болуы керек:
1) қатал және өте қатал (Қ және ӨҚ) – 3 жыл;
2) орташа (О) – 6 жыл;
3) жеңіл (Ж) 10 жыл.
837. Жасаушы зауыттан асхана консервациядан күйде (Қ) санатына сәйкес келуі тиіс және ұзақ сақтауға жарамды болуы тиіс.

2-параграф. 6 м ағаш бағаналар
(МЕМСТ 9463)

838. Өндірістік және құрылыс салаларында қолдануға арналған қылқан жапырақ тұқымды дөңгелек ағаш материалдары.
839. Дөңгелекағаш материалдары түрлі үлгідегі штабелдерде жиналады: нығыз, қатарлы, нығыз- қатарлы, қорапты, пакетті. Штабелдердің үлгілері мен өлшемдері ағаштардың жақсы сақталуын, штабелдік жабдықтың техникалық мүмкіндігіне, қауіпсіз жұмыс жағдайын қамтамасыз, жинақтау үшін аудан өлшемін есепке ала отырып таңдалады.
840. Тығыз штабельде ағаш материалдары төсемелерсіз теңделеді. Мұндай штабель жақсы сиымдылықпен сипатталады.
841. Қатарлы штабельдерде ағаш материалдарын параллель қатарлармен теңдейді, араларына екі-үш қатар төсемелер қойылады.
842. Тығыз – қатарлы штабельдерде ағаш материалдары көп қабатты қатарлармен, жеке- жеке көлденең төсемелермен теңделеді. Ауаның жіті айналуымен, сыйымдылықта және жұмысты механизациялау мүмкіндігіне қарасты тығыз- қатарлы штабельдің тығыз және қатарлы штабельдер арасында аралық мәні бар.
843. Қорапты штабельдерде ағаш материалдары қораптап теңделеді, бір-бірінен көлденең, көлбеу немесе тіқ жекеленеді. Штабельдерде қораптарды қалау және оны тексеру жасанды арқандармен соқпақты крандармен немесе лебедкалармен іске асырылады.
844. Пакетті штабель белгілі бір пішінді және өлшемдерді пакеттерден таңғышпен байланған, контенерлермен немесе басқа құрылғылармен бекітіліп қалыптастырылады. Пакеттің қатарлары бір-біріне параллель немесе перпендикуляр болуы мүмкін.
845. Қысқа дөңгелек және былған ағаш материалдары (ұзындығы 2м) томарда немесе үйімдерде, кесілген қалдықтар - үйіндіде, үйімдерде, жаңқа - үйімдерде сақталуы мүмкін.
846. Ағаш материалдарын сақтау – бүлінуінің өндірілгеннен бастап дайын өнімге өңдеуге дейін оның бүлінуінің жарамсыздандыруының алдын алу іс-шаралар жүйесі. Ағаш материалдарының түрі мен мақсатына байланысты түрлі сақтау әдістері қолданылады. Ағаш материалдарын сақтау процесінде құрт-құмырсқалармен, саңырауқұлақтармен бүлінуі және жіктің пайда болуы мүмкін.
847. Сүректің ақаулары қоймада в көктем-жаздың мезгілдерінде қоймаларда ұзақ дұрыс сақтамағандықтан туындайды.
848. Ағаш материалдарын бірінші жазда сақтау кезінде құрт-құмырсқалар және ағаш саңырауқұлақтарыбүлдіруі мүмкін. Саңырауқұлақтар - шіріктің қоздырғыштары сирегірек кездеседі. Қылқан жапырақты тұқымдарынан ағаш саңырауқұлақтардынберіктгі төмен қарағай, самырсын, балқарағай болып табылады. Шырша және(айрықша) сібір самырсыны оларға қарсы төзімдірек.Жапырақты тұқымдар сақтаудың бірінші жазында тек ағашқаралағышпен, сонымен қатар ағаш бұзушы саңырауқұлақтармен, мәрмәр шіріктің қоздырғыштарыменде бүлінеді. Ыдыратқыш тамырлы тұқымнын (қайыңның, шамшаттың, қандағаштың, және өзге көктерегінің) сүрегі күреңдену және шіріктерілсетіпті төзімсіз. Шығыршықтамырлы тұқымдар(шегіршін, емен, ильм, арша) саңырауқұлақ залалына өте төзімді болады. Қоймаларда құрт-құмырсқалар жапырақты тұқымның сүрегін қылқан жапырақтыларға қарағанда аз бүлдіреді.
849. Бұзылудың негізгі түрлері құрт-құмырсқамен құрт жеген, саңырауқұлақшалармен(күреңдену және шіріктер), физика-химиялық үдерістермен(болуы), кебуден(кесік және бүйір жіктер) жарықшақтан болады.
850. Бұзылудың әр түрінің сүректің сапасына ықпалы әртүрлі. Оның мөлшері ағаш өніміне тиісті стандарттармен анықталады. Ағаш материалдарын сақтау және қорғау сортименттің әр түрініңпайдалану мақсатын, құрылыста және өнеркәсіпте пайдалану есепке ала отырып жүзеге асырылады.

3-параграф. Брезент мата
(МЕМСТ 15530)

851. Осы стандарт зығыры және жартылай зығырлы, арнайы киімдерді дайындауға, қолды қорғайтын және техникалық мақсаттан бұйымдарға сақталуына арналған парусина мен екі жіпті матаға тарайды.
852. Маталар осы стандарттың талабына қажет, техникалық құжаттамаларына және технологиялық режимдерге сай дайындалуы, белгіленген бекітілген тәртіпте дайындалуы қажет.
853. Маталар пішінге белгіленген тәртіпте бекітілген үлгілерге-эталондарға сәйкес болуы керек.
854. Брезент мата жабық, желдетілетін бөлмеде жылыту аспаптарынан 1 м қашықтықта сақталу керек.

4-параграф. Жылытуға арналған пеш
(МЕМСТ 9817)

855. Жылытуға арналған пеш (буржуйка) – бұл ағаш отынын немесе басқа қатты отын (көмір жағатын), су қайнатуға, ас әзірлеуге, бөлмені жылытуға арналған шағын темір ошақ.
856. Буржуйка пеші шойыннан немесе болаттан жасалады.
857. Буржуйка пешінің салмағы оның габаритінен және материалына байланысты 5-тен 130 кг-ға дейін. Ең жеңілі болаттан, ауыры шойыннан жасалады.
858. Осы стандарт қатты отын жағатын су контурымен номиналды жылыту қуаты 70 кВТ дейін ас әзірлеуге, жылы сумен қамтамасыз етуге, жылытуға арналған тұрмыстық аппараттарға тарайды.
859. МЕМСТ 15150 бойынша сақтау шарттарын белгілеу кезінде нормативтік құжаттарда бұйымдарға келесі талаптарды ескереді:
860. Барлық аппарат МЕМСТ 8828 бойынша қағазбен немесе аппараттың сақталуын қамтамасыз ететін басқа қағазбен оралу керек, кендірмен байланған және МЕМСТ 12082 сәйкес бекітілген белгіленген тәртіпте жұмыс сызбасымен техникалық шарттарға сәйкес дайындалады.
861. Алынғалы бөлшектер МЕМСТ 8828 бойынша қағазбен оралған, кендірмен байланған жану камерасына қойылуы керек.
862. Буржуйка пешінің қолданылу мерзімі шексіз.

5-параграф. 4 және 10 кВт электростанциялар
(МЕМСТ 21671)

863. Осы стандарт жылжымалы бензин электрагрегаттарға (соның ішінде бірге қаланатын) және қуаттылығы 0,5 тен 30 кВт дейін электрстанцияларына қолданылады (бұдан әрі – электрагрегаттар мен электрстанциялар).
864. Электроагрегаттың және электростанцияның конструкциясында элементтің басқару және қолданыс кезінде қызмет жасау қол жетімді мүмкіндігі болу керек, элементтерге, реттеуді және тексеруді талап ететін, сонымен қатар монтаждауға ыңғайлы болу керек.
865. Электроагрегаттар және электростанция конструкциясында көтеретін тасымалдайтын құрылғылармен жылжыту мүмкіндігң қарастырылған болу керек.
866. Бір электрагрегатты немесе электростанцияның жиынтығын жеткізіп беруге мыналар кіруі керек:
1) электрагрегаттар (электрстанциялар);
2) жеке жиынтық ЗИП (ЗИП-О);
3) пайдалану құжаттамасы – МЕМСТ 2.601-68.
867. Косымша жиынтықты (металжеңшелер, шанц аспабы, ауртпашылықты қосуы үшін кәбілдер, арнаулы жабдықтың жинақталыммен құралдар және электростанцияның мақсатынан тәуелділігі) және қолданыс құжаттамасының нақты үлгінің электростанциясіне нұсқайды.
868. Жеке тапсырыспен қойылатын, ЗИП (ЗИП-Г) электроагрегаттар және электростанциялар жиынтығын жеткізу тобына кіруі тиіс:
1) ЗИП Г5 – бес электроагрегаттар және электростанцияларға;
2) ЗИП-Г10 – он электроагрегаттар және электростанцияларға.
869. Электроагрегаттар және электростанциялардың сәйкестігін осы талапқа тексеруге келесі санаттағы сынақтар тағайындалады:
1) қабылдау-тапсыру;
2) мерзімді;
3) жиынтық;
4) сынақтар сенімділігіне.
870. Сынаққа және қабылдауға ұсынылған электроагрегаттар және электростанциялар толығымен жасақталған болу керек.
871. Сынаққа және қабылдауға ұсынылған электроагрегаттар және электростанциялар, жартылай жасақталған болуы мүмкін.
872. Электроагрегаттың және электростанцияның гарантиялы пайдаланымы қуаттылығы 0,5 кВт,600сағ кем емес, 1 кВт және кемінде 1200 сағ шегінде кепілді пайдалану мерзімі. Бұл ретте кепілді пайдалану электр бөлікте кемінде:
1) 3000 сағ - электроагрегаттар және электростанциялар қуаттылығы 1 кВт косымша;
2) 5000 сағ - электроагрегаттар және электростанциялар қуаттылығы 1 кВт жоғары.
873. Электростанциялар жабық, құрғақ, өртке қарсы қауіпсіздік ережелерін сақтап, атмосфералық жауын-шашын және топырақ ылғалдылығын болдырмайтын желдетілетін қойма бөлмелерінде сақталуы қажет.

6-параграф. 100-200 кВт электростанциялар
(МЕМСТ 23162)

874. Электростанция - осы стандарт іштен жану қозғалтқышты электрагрегаттар және жылжымалы электрстанцияларға тарайды, сонымен қатар, қуаттылығы 500 кВт дейін газ турбинасымен және олардың шартты белгілерін тағайындайды.
875. Стандарт дизель–генераторларға және дизель-генератор қондырғыларға тарамайды.
876. Іштен жану қозғалтқыштың түріне:
1) бензин (карбюраторлы);
2) дизель;
3) газтурбиналы;
4) газпоршеньді;
877. Қозғалшықтықтың дәрежесі бойынша:
1) жылжымалы электрагрегаттар;
2) стационарлық электрагрегаттар;
3) кіріктірілген электрагрегаттар;
4) жылжымалы электрстанциялар;
5) ауыспалы электрстанциялар;
6) блокты тасымалдайтын электрстанциялар.
878. Токтың нысанына қарай:
1) турақты, айнымалы бірфазалы;
2) айнымалы үшфазалы.
879. Көлік құралынның түріне қарай:
1) автомобилде;
2) тіркемеде;
3) темір жол тұғырнамада(вагонда);
4) арнайы көлікте.
880. Стандарт кемелердің, дәнекерлегіш, тепловоздың электрагрегаттарын, ұшатын аппараттардың және энергопоездың электр агрегаттарына тарамайды.
881. Электростанциялар жабық, құрғақ, өртке қарсы қауіпсіздік ережелерін сақтап, атмосфералық жауын-шашын және топырақ ылғалдылығын болдырмайтын желдетілетін қойма бөлмелерінде сақталуы қажет.

7-параграф. Автомобилдік наубайхана блогі

882. Техникаларды сақтау (нан пісіру және тамақ дайындау бойынша) шара комплексін енгізеді, тот басудан, басқа бұзушылық жағдайдан және деформациядан сақтауды қамтамасыз етуін, техникалық дұрыстық және даярлық мақсатқа сай пайдалануға болуын үнемі қамтамасыз ететін іс-шаралар кешенінен құрылады.
883. Оларға мынадай шаралар жатады:
1) тазарту, техниканы жуу, ТК (техникалық күту) және консервация;
2) техниканы сақтау орнына қондыру;
3) техниканы сақтау процесінде қарау, сақтау мезімі шектеулі жекелеген агрегаттарды алмастыру және жаңарту;
4) сақтау процесінде ТК;
5) техниканы мақсатқа сай пайдалануға дайындау.
884. Техниканы коррозия тудыратын химикаттарға (қышқылдар сілтілер, органикалық еріткіштерге) жақын жерде сақтауға тыйым салынады.
885. Техниканы сақтауды мынадай жағдайларда жүзеге асырылады:
1) сақтау жағдайының жеңіл санатына сәйкес келетін жабық жылытылатын қоймаларда (Ж - ММСТ 15150-69);
2) сақтау жағдайының орташа санатына сәйкес келетін жабық жылытылмайтын үй-жайларда (О);
3) сақтау жағдайының қатаң (Қ) санатына және өте қатаң (ӨҚ) санатына сәйкес келетін жабық темір қоймаларда және бастырма астында.
886. Сақтау мерзімі:
1) қатаң және өте қатаң (Қ және ӨҚ) 3 жыл;
2) орташа (О) 5 жыл;
3) жеңіл (Ж) 10 жыл.
887. 1 айдан жоғары сақтауға қойылған (2 апталық негізгі климаттық жағдайда) техника тиісінше түрде консервациялануы керек.
888. Өндірушіден түсетін техника, әдепте, консервацияланып және толығымен ұзақ сақтауға дайын болуы керек.Бұл мезетте келесі операцияларды орындау керек(жылыту жабдығы):
1) қазандықты күйеден тазарту, оттықты, сужылытқыштың және газ жүру блокжолын,түтін құбырын және дефлекторды;
2) пісіру шкафын кірден тазарту, қазандықтың ішкі беттерін, крандарды, блоктың сыртқы беттерін, қазандық жапқыштарын, бу шығарушы клапандарды, бу бұрмаларын жуып және кептіру керек;
3) қазандық жапқышының нығыздағыштың резеңке төсемелерін шешу, жуу, кептіру, талькпен сүртіп және орнына орнату;
4) пісіру шкафың ішкі беттерінежәне табаларға ММСТ 190-78 олифасы жұқа етіп жағу;
5) қазандықтың ішкі беттеріне, жапқышына ММСТ 3164-78 вазелин майын жұқалап жағу;
6) бу шығарғыш клапандарын және бу бұрғыш құтысымын вазелин майын жұқа етіп жағу;
7) оттықты,отты корапты, күлсалғыш қорапты ТУ 6-10-1302-72 күмісті ПФ-837 алюминді эмальмен сырлау;
8) блоктың сыртқы беттерін, су бу бұрмаларын, түтін құбыр беттерін, су қайнатқышты ММСТ 1642-75 ұршық майын жұқа қабатымен жағу;
9) тиектің бұрандалу құралымдарына және т.б. вазелин майының жұқа қабатымен жағу;
10) төккіш шүмектерді бөлшектеу, вазелин майымен майлап, жинау.
889. Ұзақ мерзімде сақтауда автомобилдер мен тіркемелеррессорға салмақ түспеу үшін тірегіштерге (тіректерге) қойылады.
890. Шиналар шығарылған күннен бастап 6 жылдан соң жаңартуға жатады.
891. Палаткаларды оралған күйде сақтауға болады, жинақталуын және сапасын алдынала тексеріп алған жағдайда.
892. Рамалар кассеталары тек қана тік қойылуы керек.

8-параграф. Шойын радиатор - жылытқыш аспап
(МЕМСТ 31311)

893. Жылытқыш аспап (шойын радиатор) – қоршаған ортаға жылу көзінен келетін жылу бергіштен (су, бу) жылуды беру арқылы бөлмені жылытатын құрығы.
894. Осы стандарт жылыту аспаптарына түрлі нысандағы ғимараттар мен имараттарды су мен жылынуы жүйесінде қолдануға арналған - радиаторларға және конвекторларға тарайды.
895. Жылыту аспаптары келесі түрлерден жасалады: болат, шойын, алюминий және биметалдар секциялы радиаторлары, арналы радиаторлары, құбырлы жылыту аспаптары (орамал кептіргіштер) және конвекторлар.
896. Жылыту аспаптарында келесі таңбалау болу керек:
1) шығарушының атауы немесе оның сауда маркасы;
2) шығарушының құжатына сәйкес жылыту аспабының үлгісі.
897. Радиатордың секциясыны бүйір бетінде атауы немесе сауда белгісі және шығарылыған жылының екі соңғы саны көрсетілген болуы керек.
898. Жылыту аспаптарын оралған күйінде жабық бөлмеде немесе бастырма астында сақтау керек, осыған байланысты, бұл ретте оларды ылғалдың және тұдыратын коррозияны химиялық заттардың әсерінен, әсерінен қорғауды қамтамасыз ету керек.
899. Ашық алаңдарда, атмосфералық жауын-шашыннан сақталған, оралған жылыту аспаптарын 10 тәулік дейін сақтауға рұқсат беріледі.

9-параграф. Май құятын электрлі радиатор
(МЕМСТ 15150)

900. Май құятын электрлі радиатор – жақсы жылу изоляциясы бар тұрғын үйлерді қосымша жылыту үшін қолданылатын майтолтырылған электрлі радиатор, 7 және одан да көп секциялы, күйік иісін шығармайды, шаңды көтермейді, оттегіні күйдірмейді. Орташа температурасы 85–95^оC-ті құрайды, ал максималды 100–110 ^оC-тан жоғары емес.
901. Электрлік радиаторлар мекемелердегі ауа температурасын автоматты түрде ұстап тұратын қызуды реттегішпен және екі немесе үш сатылы жылыту үшін қуат реттегішпен жабдықталады.
902. Олар қосқаннан кейінгі 25-35 минуттан кейін қыза бастайды.
903. Май радиаторының қуаты 0,5-1,5 кВт-ты құрайды. Ұзақ жұмыс уақытына есептелген – бірнеше тәулік бойына ұдайы үзбестен қолдануға болады.
904. Май құятын электрлі радиатор жабық, құрғақ, Өртке қарсы қауіпсіздік ережелерін сақтап, атмосфералық жауын-шашын және топырақ ылғалдылығын болдырмайтын желдетілетін қойма бөлмелерінде сақталуы қажет.

10-параграф. Жылулық зеңбірегі

905. ЭЖҚ жылыту желдеткіші ішінде трубалы тоқ жылытқыш орнатылған корпустан турады.Жұмыс барысында ауа ағыны жылу вентиляторының ішкі қусы арқылы өтеді және белгілі температураға дейін қызады.
906. КЭЖ-5 жылыту желдеткіші қоректендіру кәбілімен шанышқысын жүйеге қосу үшін жасақталады, сол себептен шанышқыны (тоқ күшіне 25 А кем емес өлшеулі) монтаждауды тұтынушы әрі орындауы керек.
907. КЭЖ-10 және КЭЖ-15 жылыту желдеткіші қоректендіру кәбілімен жасақталмайды, сол себепті монтаж тұтынушының барлық электр қауіпсіздік талаптарын сақтай отырып орындалады.
908. Жылыту желдеткіші температура реттегішпен жасақталған, ол жылытылатын үй-жайдағы ауаның қызуын берілген температурада автоматты түрде және қосу түймесі аспаптың жоғарғы жапқышына шығарылған апаттың биметалды, термостат арқылы қалыпты ұстауға болады. Термостат іске қосылған кезде қуат алу кәбілін ажырату керек, желдеткіштің толықтай суығанын күту керек, қызудың себебін дұрыстау және қосқыш түймесін басып, аспапты жұмыс жағдайына келтіру керек.
909. Жасаушы–кәсіпорын тұтынушылық қасиетін нашарлатпайтын жағдайда, жылыу желдеткіші конструкциясы мен электр схемасына өзгеріс енгізе алады.
910. Жылыту желдеткіші үй-жайларда (көлемдерде) микроклиматтық жағдайлары жасанды реттететін болмағандықта әсердің ауада атмосфералық жауын-шашын әсері, құм және тозаң да және ылғалдың көтеріңкі конденсациясы жоқ жағдайларда пайдалануға арналған.
911. Жылыту желдеткіші жабық үй-жайларда, механикалық жағдай немесе ылғалдылық болмаған жағдайда сақталуы тиіс. Штабелдеудің биіктігі жылыту желдеткішінің орауышында көрсетілген.

11-параграф. Вахталық – контейнер
(МЕМСТ 22853)

912. Вахталық-контейнер (вагон-үй)– жылжымалы ғимарат, трактор тізбектерінің шассиінен немесе шанадан құрастырылған, электрлік жарықтандыру жүйесімен, жылылықпен, желдетумен және қажетті жиһаздармен жабдықталған, -60 және +45С ауа температурасында тәулік бойы пайдаланылады.
913. Ғимараттарды, оның конструктивті элементтері мен пакеттерін сақтау қолдану нұсқаулығы мен паспортына сәйкес орындалуы керек.
914. Ғимаратты сақтауға қойған кезде төмендегі операциялар орындалуы керек:
1) контейнерлі үлгідегі ғимараттың жүру бөлігі жүктемеден босатылды;
2) блок-контейнері қисаюсыз сүеуді қамтамасыз ететін тұғырға қойылады;
3) есіктер, терезе және басқа да ойықтар жабылады және блок-контейнері ішіне бөгделердің кіруінен қорғалады;
4) жылу жүйесінен және сумен жабдықтау төгіледі;
915. Ғимарат, оның конструктивті элементтері және пакеттер алаңдарда көлбеу тұғырлар қолданумен еріген қар сулары мен жауын суларынан сақтауды қамтамасыз ететіндей,Өрт қауіпсіздігі ережесін қанағаттандыратын жағдайда сақталуы тиіс.
916. Контейнерлік ғимарат, жиналмалы жазылмалы ғимараттың конструктивті элементтер және пакеттері сақтау кезінде климаттық әсерден, ластанудан, бұзылудан қорғалған болуы керек.
917. Ғимарат, оның конструктивті элементтері және пакеттер өлшемі 500м² аспайтын алаңшықтарда сақталуы керек. Сақтау үшін жеке алаңдар арасы 24 м кем болмау керек.
918. Сақтау кезінде (тасымалдауда және монтаждауда) жиналмалы-жазылмалы ғимараттың қоршаушы конструкциясының жылытқышын дымқылданудан қорғалған болуы керек.
919. Пайдаланушы ұйымдар пайдалану жөніндегі нұсқаулық құрамындағы ғимарат сақталуы туралы мәліметті формулярға жазуы керек, онда инвентарлық нөмір жиынтықтылығы, ғимаратты сақтаға қою және сақтаудан алу мерзімі көрсетіледі.
920. Ғимараттың техникалық жай- күйін және бұзылмаушылығын тексеру қысқа мерзімді сақтау кезінде айына бір рет және ұзақ мерзімді сақтау кезінде 3 айда бір рет орындалуы тиіс.
921. Вахталық-контейнер жабық үй-жайларда немесе қанқаның астында сақталуы керек. Консервациялау, герметизация және қоймада сақталуын талап ететін құрама бөліктерін шешіп алу жұмыстары міндетті түрде орындалғанынан кейін жабдықталған ашық алаңда сақтауға болады.

12-параграф. Тіркеме базасындағы вахтовка
(МЕМСТ 22853)

922. Тіркеме базасындағы вахтовка (вагон-үй)- уақытша тұру үшін арналған, трактор тізбектерінің шассиінен немесе шанадан құрастырылған, электрлік жарықтандыру жүйесімен, жылылықпен, желдетумен және қажетті жиһаздармен жабдықталған, -60 және +45С ауа температурасында тәулік бойы пайдаланылады.
923. Ғимараттарды, оның конструктивті элементтері мен пакеттерін сақтау қолдану нұсқаулығы мен паспортына сәйкес орындалуы керек.
924. Ғимаратты сақтауға қойған кезде төмендегі операциялар орындалуы керек:
1) контейнерлі үлгідегі ғимараттың жүру бөлігі жүктемеден босатылды;
2) блок-контейнері қисаюсыз сүеуді қамтамасыз ететін тұғырға қойылады;
3) есіктер, терезе және басқа да ойықтар жабылады және блок-контейнері ішіне бөгделердің кіруінен қорғалады;
4) жылу жүйесінен және сумен жабдықтау төгіледі;
925. Ғимарат, оның конструктивті элементтері және пакеттер алаңдарда көлбеу тұғырлар қолданумен еріген қар сулары мен жауын суларынан сақтауды қамтамасыз ететіндей, Өрт қауіпсіздігі ережесін қанағаттандыратын жағдайда сақталуы тиіс.
926. Контейнерлік ғимарат, жиналмалы жазылмалы ғимараттың конструктивті элементтер және пакеттері сақтау кезінде климаттық әсерден, ластанудан, бұзылудан қорғалған болуы керек.
927. Ғимарат, оның конструктивті элементтері және пакеттер өлшемі 500м² аспайтын алаңшықтарда сақталуы керек. Сақтау үшін жеке алаңдар арасы 24 м кем болмау керек.
928. Сақтау кезінде (тасымалдауда және монтаждауда) жиналмалы-жазылмалы ғимараттың қоршаушы конструкциясының жылытқышын дымқылданудан қорғалған болуы керек.
929. Ғимарат, оның сындарлы элементтері және пакеттері, тасымалдау немесе түсіру кезінде жарақат алған болса, олардың қолданысқа жарамдылығы туралы шешім қабылдағанға дейін жеке сақталуы керек.
930. Ғимараттың техникалық жай- күйін және бұзылмаушылығын тексеру қысқа мерзімді сақтау кезінде айына бір рет және ұзақ мерзімді сақтау кезінде 3 айда бір рет орындалуы тиіс.
931. Тіркеме базасындағы вахтовка жабық үй-жайларда немесе қанқаның астында сақталуы керек. Консервациялау, герметизация және қоймада сақталуын талап ететін құрама бөліктерін шешіп алу жұмыстары міндетті түрде орындалғанынан кейін жабдықталған ашық алаңда сақтауға болады.