Об утверждении Правил организации и проведения производственного экологического мониторинга при проведении нефтяных операций в казахстанском секторе Каспийского моря

Приказ Министра энергетики Республики Казахстан от 20 ноября 2014 года № 132. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 26 декабря 2014 года № 10024. Утратил силу приказом Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 14 июля 2021 года № 250.

Сноска. Утратил силу приказом Министра экологии, геологии и природных ресурсов РК от 14.07.2021 № 250 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

В соответствии с подпунктом 29) статьи 17 Экологического кодекса Республики Казахстан от 9 января 2007 года ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Правила организации и проведения производственного экологического мониторинга при проведении нефтяных операций в казахстанском секторе Каспийского моря.

2. Комитету экологического регулирования, контроля и государственной инспекции в нефтегазовом комплексе Министерства энергетики Республики Казахстан в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) направление на официальное опубликование настоящего приказа в течение десяти календарных дней после его государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан в средствах массовой информации и в информационно-правовой системе "Әділет";

3) размещение настоящего приказа на официальном интернет-ресурсе Министерства энергетики Республики Казахстан.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра энергетики Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования.

Министр

В. Школьник

"СОГЛАСОВАН"

Министр сельского хозяйства

Республики Казахстан

_______________ А. Мамытбеков

20 ноября 2014

Утверждены приказом Министра энергетики Республики Казахстан от 20 ноября 2014 года № 132

Правила
организации и проведения производственного экологического
мониторинга при проведении нефтяных операций
в казахстанском секторе Каспийского моря
1. Общие положения

1. Настоящие Правила организации и проведения производственного экологического мониторинга при проведении нефтяных операций в казахстанском секторе Каспийского моря (далее - Правила) разработаны в соответствии с подпунктом 29) статьи 17 Экологического кодекса Республики Казахстан от 9 января 2007 года и определяют порядок организации и проведения производственного экологического мониторинга (далее - ПЭМ) при проведении нефтяных операций в казахстанском секторе Каспийского моря.

Территориальные границы действия Правил распространяются на всю акваторию (зеркало водной поверхности) казахстанского сектора Каспийского моря. В зону действия Правил включаются также устьевые участки рек, впадающих в казахстанский сектор Каспийского моря, бухты, заливы и акватории морских портов.

2. В настоящих Правилах используются следующие основные понятия:

1) мониторинг воздействия – наблюдения за характеристиками окружающей среды до начала, в период и по завершению производственной деятельности природопользователя;

2) бентос - совокупность организмов, всю или большую часть жизни обитающих на дне водоемов, в его грунте и на грунте, ведущих как подвижный, так и сидячий (прикрепленный) образ жизни;

3) зоопланктон - животные формы планктона;

4) тюлени – хищные животные, приспособленные к жизни в море;

5) ихтиофауна – совокупность рыб и круглоротых какого-либо водоема или его части;

6) ионизирующее излучение – электромагнитные излучения, которые создаются при радиоактивном распаде, ядерных, превращениях, торможении заряженных частиц в веществе и образуют при взаимодействии со средой ионы различных знаков;

7) орнитофауна – совокупность птиц населяющих определенную территорию или встречавшихся, в какой либо отрезок времени;

8) производственный экологический мониторинг – комплекс экологических наблюдений за состоянием окружающей среды при воздействии производственных операций на окружающую среду, организуемые природопользователем в зоне воздействия производственных операций на окружающую среду;

9) станция ПЭМ - стационарный пункт с фиксированными географическими координатами, на котором производятся наблюдения/измерения/отбор проб для определения метеорологических, гидрологических, химических, физических и биологических характеристик окружающей среды;

10) планктон – совокупность пассивно плавающих в толще воды организмов, не способных к самостоятельному передвижению на значительные расстояния;

11) организмы-сапробионты - водные организмы, живущие в водоеме, сильно загрязненном органическими веществами, с небольшим содержанием растворенного в воде кислорода;

12) уровень сапробности - характеристика степени загрязненности водоема органическими веществами, устанавливаемая по видовому составу обитающих в нем организмов-сапробионтов;

13) донный осадок - твердый материал, осажденный в результате выделения из взвеси на дно водного объекта, как подвижный, так и статический;

14) морская среда - сочетание физических, геологических, химических и биологических факторов окружающей среды, ограниченное водной толщей, дном и воздушным пространством над акваторией моря;

15) компоненты морской среды - атмосферный воздух, морские воды, донные отложения, морская флора и фауна;

16) фитопланктон - совокупность растительных организмов, населяющих толщу воды морских и пресных водоемов и пассивно переносимых течением.

17) физические факторы – измерение параметров микроклимата (температура воздуха, шум, вибрация, ионизирующие излучения, освещенность, электромагнитные волны и др).

2. Порядок организации и проведения производственного
экологического мониторинга при нефтяных операциях в
казахстанском секторе Каспийского моря

3. Проведение ПЭМ осуществляется природопользователем.

4. При проведении ПЭМ, учитывая особенности производственной деятельности, природопользователем индивидуально разрабатывается Программа наблюдений за загрязнением окружающей среды.

5. Программой устанавливаются: цели и задачи, определяются объемы, параметры, методы, частота и точки наблюдений, регламентируются организация и порядок выполнения мониторинга в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

6. ПЭМ в казахстанском секторе Каспийского моря осуществляется на станциях, которые создаются с учетом проводимых и планируемых видов работ (нефтяных операций).

7. Схемы расположения станций ПЭМ: круговая, крестообразная, ромбовидная. Схемы и количество станций зависят от воздействия и определяются при разработке проекта оценки воздействия на окружающую среду.

Предусматривается обязательное размещение станций ПЭМ на расстоянии пятьсот метров от точки сброса сточных вод, определяющих контрольный створ.

Для площадного объекта – схема и количество станций зависит от воздействия и определяется при разработке проекта оценки воздействия на окружающую среду.

8. При ведении ПЭМ на станциях в качестве контрольных точек выбираются не менее трех станций, расположенных на достаточном удалении вне зоны воздействия.

9. На линейных объектах (трубопроводы) станции ПЭМ размещают на перпендикулярных профилях через десять километров по трем станциям ПЭМ, расположенных в центре и в пятьсот метров вправо и влево от трассы. При строительстве линейных объектов расположение станций определяется при разработке проекта оценки воздействия на окружающую среду.

10. При возникновении аварийного загрязнения окружающей среды природопользователь не позднее двух календарных дней со дня возникновения аварийного загрязнения начинает осуществлять ПЭМ его последствий, результаты ПЭМ передает в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды.

11. Перечень определяемых компонентов и показателей окружающей среды при проведении ПЭМ приведен в приложении к настоящим Правилам.

12. По результатам ПЭМ природопользователем в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды представляются годовые отчеты по мониторингу воздействия в течение трех месяцев после окончания отчетного периода.

Приложение к Правилам организации и проведения производственного экологического мониторинга при проведении нефтяных операций в казахстанском секторе Каспийского моря

Перечень определяемых компонентов и показателей окружающей
среды при проведении производственного экологического
мониторинга

Сноска. Перечень в редакции приказа Министра энергетики РК от 26.09.2016 № 429 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1) гидрометеорологические параметры.

Наблюдения ведутся за направлением и скоростью ветра, температурой воздуха, состоянием погоды (атмосферное давление, облачность, атмосферные осадки), состоянием водной поверхности (высота волн, течения, наличие нефтяной пленки, пены).

Периодичность наблюдений: во время отбора проб воздуха;

2) атмосферный воздух.

Перечень наблюдаемых показателей: диоксиды серы, азота, углерода, углеводороды при бурении и добыче углеводородного сырья содержащего сероводород.

Периодичность наблюдений:

для отдельных нефтяных операций, продолжительность которых менее одного года – до, во время и после окончания операций;

при непрерывной производственной деятельности в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря – начиная со стадии планирования и дальнейшего осуществления производственной деятельности ежегодно (по четырем климатическим сезонам) по всей контрактной территории, за исключением мониторинга в зимний период на акватории моря, покрытой льдами, с целью предотвращения негативного воздействия на морскую среду;

3) морские воды.

Перечень наблюдаемых показателей: соленость, растворенный кислород, (рН), Eh, биогенные элементы, органическое вещество, суммарные углеводороды, синтетические поверхностно-активные вещества (анионные поверхностно-активные вещества), фенолы, тяжелые металлы (Al, As, Ba, Cd, Cr, Сu, Fe, Hg, Ni, Pb, V, Zn).

Периодичность наблюдений:

для отдельных нефтяных операций, продолжительность которых менее одного года – до, во время и после окончания операций;

при непрерывной производственной деятельности в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря – начиная со стадии планирования и дальнейшего осуществления производственной деятельности ежегодно (по четырем климатическим сезонам) по всей контрактной территории, за исключением мониторинга в зимний период на акватории моря, покрытой льдами, с целью предотвращения негативного воздействия на морскую среду;

4) донный осадок.

Перечень наблюдаемых показателей: определение гранулометрического состава донных отложений, окислительно-восстановительный потенциал и температура донных отложений на глубине одного и четырех сантиметров, рН, содержание органического углерода, тяжелые металлы (Al, As, Ba, Cd, Cr, Сu, Fe, Hg, Ni, Pb, V, Zn), фенолы, содержание углеводородов (общая концентрация углеводородов, поли ароматические углеводороды), микробиологические наблюдения: определение общего количества микроорганизмов, определение общего числа сапрофитов, актиномицетов и грибов, определение биомассы микроорганизмов, определение микроорганизмов, определение нефтеокисляющих микроорганизмов.

Периодичность наблюдений:

для отдельных нефтяных операций, продолжительность которых менее одного года – до, во время и после окончания операций;

при непрерывной производственной деятельности в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря – начиная со стадии планирования и дальнейшего осуществления производственной деятельности ежегодно (по четырем климатическим сезонам) по всей контрактной территории, за исключением мониторинга в зимний период на акватории моря, покрытой льдами, с целью предотвращения негативного воздействия на морскую среду;

5) бентос.

Перечень наблюдаемых показателей: общая численность организмов, видовой состав (число и список видов), общая биомасса, количество основных групп и видов, доминирующие по численности и биомассе виды (состав количественно преобладающих видов зообентоса).

Периодичность наблюдений:

для отдельных нефтяных операций, продолжительность которых менее одного года – до, во время и после окончания операций;

при непрерывной производственной деятельности в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря – начиная со стадии планирования и дальнейшего осуществления производственной деятельности ежегодно (по четырем климатическим сезонам) по всей контрактной территории, за исключением мониторинга в зимний период на акватории моря, покрытой льдами, с целью предотвращения негативного воздействия на морскую среду;

6) фитопланктон.

Перечень наблюдаемых показателей: общая численность клеток фитопланктона, общая биомасса, видовой состав (число и список видов), уровень сапробности.

Периодичность наблюдений:

для отдельных нефтяных операций, продолжительность которых менее одного года – до, во время и после окончания операций;

при непрерывной производственной деятельности в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря – начиная со стадии планирования и дальнейшего осуществления производственной деятельности ежегодно (по четырем климатическим сезонам) по всей контрактной территории, за исключением мониторинга в зимний период на акватории моря, покрытой льдами, с целью предотвращения негативного воздействия на морскую среду;

7) зоопланктон.

Перечень наблюдаемых показателей: общая численность организмов, видовой состав (число и список видов), общая биомасса, уровень сапробности, количество основных групп и видов, биомасса основных групп и видов.

Периодичность наблюдений:

для отдельных нефтяных операций, продолжительность которых менее одного года – до, во время и после окончания операций;

при непрерывной производственной деятельности в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря – начиная со стадии планирования и дальнейшего осуществления производственной деятельности ежегодно (по четырем климатическим сезонам) по всей контрактной территории, за исключением мониторинга в зимний период на акватории моря, покрытой льдами, с целью предотвращения негативного воздействия на морскую среду;

8) водная растительность.

Перечень наблюдаемых показателей: флористический состав сообществ, процент распространения видов в сообществах, проективное покрытие донной поверхности растительностью в процентах, структуры растительности (вертикальная, горизонтальная), степень трансформации растительности.

Периодичность наблюдений:

для отдельных нефтяных операций, продолжительность которых менее одного года – до, во время и после окончания операций;

при непрерывной производственной деятельности в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря – начиная со стадии планирования и дальнейшего осуществления производственной деятельности ежегодно (по четырем климатическим сезонам) по всей контрактной территории, за исключением мониторинга в зимний период на акватории моря, покрытой льдами, с целью предотвращения негативного воздействия на морскую среду;

9) ихтиофауна.

Ихтиологические исследования предусматривают не менее трех тралений.

Перечень наблюдаемых показателей: для всех видов рыб: видовой состав рыб в уловах, улов на одно траление по видам рыб и орудиям лова, наличие редких видов рыб, размерная структура. Для промысловых видов рыб (многочисленные, постоянные представители местного ихтиологического сообщества): индивидуальные биологические характеристики рыб (Q-общая масса, q-масса тела без внутренностей, L-общая длина рыбы,

- длина рыбы без хвостового плавника, пол, стадия зрелости, возраст, при поимке самок на IV стадии зрелости определяется абсолютная индивидуальная плодовитость, темпы линейного роста, наличие отклонений (уродств) от типичного морфологического облика вида, наличие внешних паразитов, их локализация и количество (следует учитывать только паразитов видных невооруженным глазом), наличие полостных паразитов, их количество и вес.

Периодичность наблюдений:

для отдельных нефтяных операций, продолжительность которых менее одного года – до, во время и после окончания операций;

при непрерывной производственной деятельности в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря – начиная со стадии планирования и дальнейшего осуществления производственной деятельности ежегодно (по четырем климатическим сезонам) по всей контрактной территории, за исключением мониторинга в зимний период на акватории моря, покрытой льдами, с целью предотвращения негативного воздействия на морскую среду;

10) орнитофауна.

Перечень наблюдаемых показателей: видовой состав (число и список видов), численность, характер пребывания и особенности размещения на исследуемой территории, сезонная и многолетняя динамика этих показателей.

Периодичность наблюдений:

для отдельных нефтяных операций, продолжительность которых менее одного года – до, во время и после окончания операций;

при непрерывной производственной деятельности в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря – начиная со стадии планирования и дальнейшего осуществления производственной деятельности ежегодно (по четырем климатическим сезонам) по всей контрактной территории, за исключением мониторинга в зимний период на акватории моря, покрытой льдами, с целью предотвращения негативного воздействия на морскую среду;

11) тюлени.

Перечень наблюдаемых показателей: численность популяции тюленей, характер пребывания и особенности размещения на контролируемой территории, сезонная и многолетняя динамика этих показателей под воздействием природных и антропогенных (техногенных) факторов. При непрерывной производственной деятельности в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря – начиная со стадии планирования и дальнейшего осуществления производственной деятельности ежегодно (по четырем климатическим сезонам) по всей контрактной территории, за исключением мониторинга в зимний период на акватории моря, покрытой льдами, с целью предотвращения негативного воздействия на морскую среду;

12) физические факторы.

Наблюдения радиационной обстановки при выполнении буровых работ: на участках хранения металлолома, участках приема скребка и хранения нефтесодержащего шлама, участках хранения оборудования с источниками ионизирующего излучения.

При непрерывной производственной деятельности в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря – начиная со стадии планирования и дальнейшего осуществления производственной деятельности ежегодно (по четырем климатическим сезонам) по всей контрактной территории, за исключением мониторинга в зимний период на акватории моря, покрытой льдами, с целью предотвращения негативного воздействия на морскую среду.

Каспий теңізінің қазақстандық секторында мұнай операцияларын жүргізу кезінде өндірістік экологиялық мониторингті ұйымдастыру және жүргізу қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2014 жылғы 20 қарашадағы № 132 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2014 жылы 26 желтоқсанда № 10024 тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2021 жылғы 14 шiлдедегі № 250 бұйрығымен.

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 14.07.2021 № 250 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Қазақстан Республикасы 2007 жылғы 9 қаңтардағы Экологиялық кодексінің 17-бабының 29) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Каспий теңізінің қазақстандық секторында мұнай операцияларын жүргізу кезінде өндірістік экологиялық мониторингті ұйымдастыру және жүргізу қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің Мұнай-газ кешеніндегі экологиялық реттеу, бақылау және мемлекеттік инспекция комитеті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде осы бұйрықтың мемлекеттік тіркеуден өтуін;

2) Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде оның мемлекеттік тіркелгенінен кейін күнтізбелік он күн ішінде осы бұйрықты ресми жариялауға бұқаралық ақпарат құралдарына және "Әділет" ақпараттық құқықтық жүйесіне жолдануын;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің ресми интернет-ресурсында орналастырылуын қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Энергетика вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Министр

В. Школьник

"КЕЛІСІЛГЕН"

Қазақстан Республикасы

Ауыл шаруашылығы министрi

______________ А. Мамытбеков

2014 жылғы 20 қараша

Қазақстан Республикасының Энергетика министрінің 2014 жылғы 20 қарашадағы № 132 бұйрығымен бекітілген

Каспий теңізінің қазақстандық секторында мұнай операцияларын
жүргізу кезінде өндірістік экологиялық мониторингті ұйымдастыру
және жүргізу қағидалары
1. Жалпы ережелер

1. Осы Каспий теңізінің қазақстандық секторында мұнай операцияларын жүргізу кезінде өндірістік экологиялық мониторингті ұйымдастыру және жүргізу қағидалары (бұдан әрі - Қағидалар) Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 9 қаңтардағы Экологиялық кодексінің 17-бабы 29) тармақшасына сәйкес әзірленген және Каспий теңізінің қазақстандық секторында мұнай операцияларын жүргізу кезінде өндірістік экологиялық мониторингті (бұдан әрі - ӨЭМ) ұйымдастыру және жүргізу тәртібін айқындайды.

Қағидалар әрекетінің аумақтық шекаралары Каспий теңізінің қазақстандық секторының (су бетінің айнасы) барлық акваториясына қолданылады. Қағидалардың қолданылу аймағына Каспий теңізінің қазақстандық секторына құятын өзендердің сағалық учаскелері, мүйістер, шығанақтар мен теңіз портының акваториясы қамтылады.

2. Осы Қағидаларда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) әсер ету мониторингі - табиғат пайдаланушының өндірістік қызметінің басталуы, сол мерзімі және аяқталуы кезінде қоршаған орта сипаттамаларына бақылау;

2) бентос - тіршілігінің барлық немесе көп бөлігін мұхит және континенттік су айдындарының түбінде, оның топырағында және топырақта қозғалып және отырып та (жабысып) өмір сүретін ағзалардың жиынтығы;

3) зоопланктон - планктонның жануар түріндегі нысаны;

4) итбалықтар – теңізде өмір сүруге әрекет ететін жыртқыш аңдар;

5) ихтиофауна - қандай да бір су айдынындағы немесе оның бөлігіндегі балықтар және дөңгелекауыздылар түрлерінің жиынтығы;

6) иондық сәулелендіру – заттағы радиоактивтік ыдырауларды, ядролық айналуларды, зарядталған бөлшектердің тежелуін тудыратын және ортамен әрекеттескенде әртүрлі белгілердің иондарын түзетін элоктромагниттік сәулелендіру;

7) орнитофауна – белгілі бір аймақта немесе қандайда бір мезгілдің бөлігінде кездесетін құстардың жиынтығы;

8) өндірістік экологиялық мониторинг – қоршаған ортаға өндірістік операциялардың әсер ету шеңберінде табиғат пайдаланушылардың экологиялық бақылау станцияларында қоршаған ортаға өндірістік операциялардың әсері нәтижесінде болған, қоршаған орта күйімен өндірістік процестерді экологиялық бақылау жиынтығы;

9) ӨЭМ станциясы - қоршаған ортаның метеорологиялық, гидрологиялық, химиялық, физикалық және биологиялық сипаттамасын анықтау үшін сынамаларды байқау/өлшеу/іріктеу жүргізілетін, тіркелген географиялық координаттары бар стационарлық пункт;

10) планктон - суда қалқып тіршілік ететін, белгілі арақашықтықта өздігінен қимылдай алмайтын организмдердің жиынтығы.

11) сапробионт ағзалар - құрамында аз мөлшерде суда еріген оттегі бар органикалық заттармен аз ластанған су қоймаларында мекендейтін су ағзалары;

12) сапробтық деңгей - су қоймаларының органикалық заттармен ластану дәрежесінің сипаттамасы онда тіршілік ететін сапробионтты ағзалардың түрлік құрамымен анықталады;

13) су түбінің тұнбалары - тұрақты, қозғалатын сондайақ қозғалмайтын су объектісінің түбінде жүзінділерден бөліну нәтижесінде тұндырылған қатты материал;

14) теңіз ортасы - қоршаған ортаның физикалық, геологиялық, химиялық және биологиялық факторларының теңіз акваториясының үстінде су қабатымен және әуе кеңістігімен шектелген байланысы;

15) теңіз ортасының компоненттері - атмосфералық ауа, теңіз суы, су түбінің шөгінділері, теңіз флорасы мен фаунасы;

16) фитопланктон - теңіз және тұщы су айдындарының су қабатында орналасатын және ағынмен пассивті орын ауыстыратын өсімдік ағзаларының жиынтығы;

17) физикалық факторлар – микроклиматтың параметрлерін өлшеу (ауаның температурасы, ызың, діріл, иондық сәулеленулер, жарық, электромагниттік толқындар және т.б.).

2. Каспий теңізінің қазақстандық секторында мұнай операцияларын
жүргізу кезінде өндірістік экологиялық мониторингті ұйымдастыру
және жүргізу тәртібі

3. ӨЭМ жүргізу табиғат пайдаланушымен жүргізіледі.

4. ӨЭМ жүргізу кезінде өндірістік қызметтердің ерекшеліктерін ескере отырып қоршаған ортаның ластануына бақылаулар бағдарламасын табиғатпайдаланушымен жеке әзірленеді.

5. Бағдарламамен: Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мониторингті ұйымдастыру мен орындау тәртібі белгіленеді, көлемдері, параметрлері, әдістері, бақылау жиілігімен нүктелері анықталады және мақсаттары мен міндеттері белгіленеді.

6. ӨЭМ Каспий теңізінің қазақстандық секторындағы жоспарланатын және жүргізілетін жұмыс түрлері (мұнай операциялары) ескеріле отырып құрылатын станцияларда жүргізіледі.

7. ӨЭМ станцияларын орналастыру схемасы: айналмалы, крест, ромб тәрізді. Станциялардың саны мен схемасы әсер етуіне байланысты және қоршаған ортаға әсер етуін бағалау жобасын әзірлеу кезінде анықталады.

ӨЭМ станцияларын бақылау нүктесін анықтайтын сарқынды сулар төгінділерінің нүктесінен бес жүз метр арақашықтықта міндетті түрде орналастырылуы қарастырылған.

Алаңдық объектілер үшін - станциялардың саны мен схемасы әсер етуіне байланысты және қоршаған ортаға әсер етуін бағалау жобасын әзірлеу кезінде анықталады.

8. ӨЭМ станцияларында мониторинг жүргізген кезде бақылау нүктесі ретінде әсер ету аймағынан тыс, жеткілікті қашықтықта орналасқан, үштен кем емес ӨЭМ станциялары алынады.

9. Желілік объектілерде (құбыр тасымалдайтын) ӨЭМ станцияларын перпендикулярлы профильдерде орталықта және трассадан оңға және солға бес жүз метр арақашықтықта орналасқан үш ӨЭМ станцияларын әрбір он километр сайын орналастырады. Желілік объектілерді құру кезінде станциялардың орналасуы қоршаған ортаға әсер етуін бағалау жобасын әзірлеу кезінде анықталады.

10. Қоршаған ортаның авариялық ластануы орын алған кезде табиғат пайдаланушы авариялық ластану орын алған кезден бастап екі күнтізбелік күннен кешіктірмей оның салдарын және жүзеге асыруды бастайды, ӨЭМ нәтижелерін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға ұсынады.

11. ӨЭМ жүргізу кезінде анықталатын қоршаған ортаның компоненттері мен көрсеткіштер тізімі осы Қағиданың қосымшасында көрсетілген.

12. ӨЭМ нәтижесі бойынша табиғат пайдаланушы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға әсер ету мониторингі бойынша жылдық есептерді есепті кезең аяқталғаннан кейін үш ай ішінде ұсынады.

Каспий теңізінің қазақстандық секторында мұнай операцияларын жүргізу кезінде өндірістік экологиялық мониторингті ұйымдастыру және жүргізу қағидаларына қосымша

Өндірістік экологиялық мониторингті жүргізу кезінде анықталатын
қоршаған орта компоненттері мен көрсеткіштерінің тізбесі

Ескерту. Қосымша жаңа редакцияда - ҚР Энергетика министрінің 26.09.2016 № 429 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1) гидрометеорологиялық параметрлер.

Байқау желдің бағыты мен жылдамдығына, ауа температурасына, ауа райының жай-күйіне (атмосфералық қысым, бұлттылық, атмосфералық жауын-шашын), су бетінің жай-күйіне (толқындардың биіктігі, ағыстар, мұнай қабыршағының, көбіктердің болуы) жүргізіледі.

Байқау кезеңділігі: ауа сынамаларын іріктеу кезінде;

2) атмосфералық ауа.

Бақыланатын көрсеткіштер тізбесі: күкірттің, азоттың және көміртегінің қос тотықтары, құрамында күкіртсутегі бар көмірсутегі шикізатын бұрғылау және өндіру кезіндегі көмірсутегілер.

Байқау кезеңділігі:

ұзақтылығы бір жылдан аспайтын жеке мұнай операцияларын жүргізу үшін – операцияларға дейін, операциялар кезінде және аяқталғаннан кейін;

Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағында үздіксіз өндірістік қызмет кезінде – өндірістік қызметті жоспарлау және одан әрі жүзеге асыру кезеңінен бастап, теңіз ортасына келеңсіз әсерді болдырмау мақсатында, мұзбен жабылған теңіз акваториясында қысқы кезеңдегі мониторингті қоспағанда, жыл сайын (төрт климаттық маусым бойынша) барлық келісімшарт аумағында;

3) теңіз сулары.

Бақыланатын көрсеткіштер тізбесі: тұздылығы, еріген оттегі, рН, Еh, биогенді элементтер, органикалық зат, көміртегі қосындылары, синтетикалық беткі белсенді заттар (анионды беткі белсенді заттар), фенолдар, ауыр металдар (Al, As, Ba, Cd, Cr, Cu, Fe, Hg, Ni, Pb, V, Zn).

Байқау кезеңділігі:

ұзақтылығы бір жылдан аспайтын кейбір мұнай операцияларын жүргізу үшін – операцияларға дейін, операциялар кезінде және аяқталғаннан кейін;

Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағында үздіксіз өндірістік жұмыстар кезінде – өндірістік қызметті жоспарлау және одан әрі жүзеге асыру кезеңінен бастап, теңіз ортасына келеңсіз әсерді болдырмау мақсатында, мұзбен жабылған теңіз акваториясында қысқы кезеңдегі мониторингті қоспағанда, жыл сайын (төрт климаттық маусым бойынша) барлық келісімшарт аумағында;

4) су түбінің шөгінділері.

Бақыланатын көрсеткіштер тізбесі: су түбі шөгінділерінің гранулометрлік құрамын анықтау, тотықтырғыш - қалпына келтіргіш әлеует және су түбі шөгінділерінің бір және төрт сантиметр тереңдіктегі температурасы, рН, органикалық көміртегінің құрамы, ауыр металлдар (Al, As, Ba, Cd, Cr, Cu, Fe, Hg, Ni, Pb, V, Zn), фенолдар, көмірсутегілердің құрамы (көмірсутегілердің жалпы шоғыры, полиароматты көмірсутегілер), микробиологиялық байқаулар: микроорганизмдердің жалпы санын анықтау, сапрофиттер, актиномицеттер және саңырауқұлақтардың жалпы санын анықтау, микроорганизмдердің биомассасын анықтау, микроорганизмдерді анықтау, мұнайтотықтыратын микроорганизмдерді анықтау.

Байқау кезеңділігі:

ұзақтылығы бір жылдан аспайтын кейбір мұнай операцияларын жүргізу үшін – операцияларға дейін, операциялар кезінде және аяқталғаннан кейін;

Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағында үздіксіз өндірістік жұмыстар кезінде – өндірістік қызметті жоспарлау және одан әрі жүзеге асыру кезеңінен бастап, теңіз ортасына келеңсіз әсерді болдырмау мақсатында, мұзбен жабылған теңіз акваториясында қысқы кезеңдегі мониторингті қоспағанда, жыл сайын (төрт климаттық маусым бойынша) барлық келісімшарт аумағында;

5) бентос.

Бақыланатын көрсеткіштер тізбесі: организмдердің жалпы саны, түр құрамы(түрлердің саны және тізімі), жалпы биомассасы, түрлердің биомассасы және саны бойынша үстем болатын негізгі топтар және түрлердің саны, (зообентос түрлерінің сан жағынан басым құрамы).

Байқау кезеңділігі:

ұзақтылығы бір жылдан аспайтын кейбір мұнай операцияларын жүргізу үшін – операцияларға дейін, операциялар кезінде және аяқталғаннан кейін;

Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағында үздіксіз өндірістік жұмыстар кезінде – өндірістік қызметті жоспарлау және одан әрі жүзеге асыру кезеңінен бастап, теңіз ортасына келеңсіз әсерді болдырмау мақсатында, мұзбен жабылған теңіз акваториясында қысқы кезеңдегі мониторингті қоспағанда, жыл сайын (төрт климаттық маусым бойынша) барлық келісімшарт аумағында;

6) фитопланктон.

Бақыланатын көрсеткіштер тізбесі: фитопланктон жасушаларының жалпы саны, жалпы биомассасы, түр құрамы (түрлердің саны және тізімі), сапробтық деңгейі.

Байқау кезеңділігі:

ұзақтылығы бір жылдан аспайтын кейбір мұнай операцияларын жүргізу үшін – операцияларға дейін, операциялар кезінде және аяқталғаннан кейін;

Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағында үздіксіз өндірістік жұмыстар кезінде – өндірістік қызметті жоспарлау және одан әрі жүзеге асыру кезеңінен бастап, теңіз ортасына келеңсіз әсерді болдырмау мақсатында, мұзбен жабылған теңіз акваториясында қысқы кезеңдегі мониторингті қоспағанда, жыл сайын (төрт климаттық маусым бойынша) барлық келісімшарт аумағында;

7) зоопланктон.

Бақыланатын көрсеткіштер тізбесі: организмдердің жалпы саны; түр құрамы (түрлердің саны және тізімі), жалпы биомассасы, сапробтық деңгейі, негізгі топтар және түрлердің саны, негізгі топтар және түрлердің биомассалары.

Байқау кезеңділігі:

ұзақтылығы бір жылдан аспайтын кейбір мұнай операцияларын жүргізу үшін – операцияларға дейін, операциялар кезінде және аяқталғаннан кейін;

Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағында үздіксіз өндірістік жұмыстар кезінде – өндірістік қызметті жоспарлау және одан әрі жүзеге асыру кезеңінен бастап, теңіз ортасына келеңсіз әсерді болдырмау мақсатында, мұзбен жабылған теңіз акваториясында қысқы кезеңдегі мониторингті қоспағанда, жыл сайын (төрт климаттық маусым бойынша) барлық келісімшарт аумағында;

8) су өсімдіктері.

Бақыланатын көрсеткіштер тізбесі: қоғамдастықтардың флористикалық құрамы, қоғамдастықтардағы түрлердің таралу пайызы, су түбі шөгінділерінің өсімдіктермен проекциялық жамылғысы пайызбен, өсімдіктердің құрылымы (тігінен, көлденеңінен), өсімдіктердің өзгеру дәрежесі.

Байқау кезеңділігі:

ұзақтылығы бір жылдан аспайтын кейбір мұнай операцияларын жүргізу үшін – операцияларға дейін, операциялар кезінде және аяқталғаннан кейін;

Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағында үздіксіз өндірістік жұмыстар кезінде – өндірістік қызметті жоспарлау және одан әрі жүзеге асыру кезеңінен бастап, теңіз ортасына келеңсіз әсерді болдырмау мақсатында, мұзбен жабылған теңіз акваториясында қысқы кезеңдегі мониторингті қоспағанда, жыл сайын (төрт климаттық маусым бойынша) барлық келісімшарт аумағында;

9) ихтиофауна.

Ихтиологиялық зерттеулер кемінде үш рет аулауды қарастырады.

Бақыланатын көрсеткіштер тізбесі: балықтардың барлық түрлері үшін: ауланатын балықтардың түр құрамы, балық түрлері мен аулау құралдары бойынша тралмен бір рет аулау, балықтардың сирек түрлерінің болуы, өлшемдік құрылымы.Балықтардың кәсіпшілік түрлері үшін (жергілікті ихтиологиялық қоғамдастықтардың көптеген, тұрақты өкілдері) балықтардың жеке биологиялық сипаттамасы (Q - жалпы масса, q - ішек-қарынсыз дене массасы, L - балықтың жалпы ұзындығы, й- құйрық жүзу қанатынсыз балықтың ұзындығы, жынысы, жас шамасы, жетілу сатысы), жетілудің IV сатысында аналығын ұстау кезінде абсолютті жеке өсімталдығымен анықталады, сызықты өсу қарқыны, түрдің типтік морфологиялық әлпетінен ауытқуларының (кемтарлықтар) болуы, сыртқы паразиттердің болуы, оларды оқшаулау және саны (тек қана жай көзбен көрінетін паразиттер екенін есепке алу керек), қуыс паразиттерінің болуы, олардың саны мен салмағы.

Байқау кезеңділігі:

ұзақтылығы бір жылдан аспайтын кейбір мұнай операцияларын жүргізу үшін – операцияларға дейін, операциялар кезінде және аяқталғаннан кейін;

Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағында үздіксіз өндірістік жұмыстар кезінде – өндірістік қызметті жоспарлау және одан әрі жүзеге асыру кезеңінен бастап, теңіз ортасына келеңсіз әсерді болдырмау мақсатында, мұзбен жабылған теңіз акваториясында қысқы кезеңдегі мониторингті қоспағанда, жыл сайын (төрт климаттық маусым бойынша) барлық келісімшарт аумағында;

10) орнитофауна.

Бақыланатын көрсеткіштер тізбесі:түр құрамы (түрлердің саны және тізімі), саны, тұратын орнының сипаттамасы мен зерттелетін аумақта орналастыру ерекшелігі, осы көрсеткіштердің маусымдық және көпжылдық көрсеткіштер динамикасы.

Байқау кезеңділігі:

ұзақтылығы бір жылдан аспайтын кейбір мұнай операцияларын жүргізу үшін – операцияларға дейін, операциялар кезінде және аяқталғаннан кейін;

Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағында үздіксіз өндірістік жұмыстар кезінде – өндірістік қызметті жоспарлау және одан әрі жүзеге асыру кезеңінен бастап, теңіз ортасына келеңсіз әсерді болдырмау мақсатында, мұзбен жабылған теңіз акваториясында қысқы кезеңдегі мониторингті қоспағанда, жыл сайын (төрт климаттық маусым бойынша) барлық келісімшарт аумағында;

11) итбалықтар.

Бақыланатын көрсеткіштер тізбесі: түрлену саны, тұратын орнының сипаттамасы мен бақыланатын аумақта орналастыру ерекшелігі, табиғи және антропогенді (техногенді) факторлардың әсерімен бұл көрсеткіштердің маусымдық және көпжылдық динамикасы.

Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағында үздіксіз өндірістік жұмыстар кезінде – өндірістік қызметті жоспарлау және одан әрі жүзеге асыру кезеңінен бастап, теңіз ортасына келеңсіз әсерді болдырмау мақсатында, мұзбен жабылған теңіз акваториясында қысқы кезеңдегі мониторингті қоспағанда, жыл сайын (төрт климаттық маусым бойынша) барлық келісімшарт аумағында;

12) физикалық факторлар.

Бұрғылау жұмыстарын жүргізу кезіндегі радиациялық жағдайды байқау: металл сынықтарын сақтау учаскелерінде, құрамында мұнайы бар шламды сақтайтын және қабылдайтын учаскелерде, иондаушы сәуле шығару көздері бар жабдықтарды сақтау учаскелерінде.

Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағында үздіксіз өндірістік жұмыстар кезінде – өндірістік қызметті жоспарлау және одан әрі жүзеге асыру кезеңінен бастап, теңіз ортасына келеңсіз әсерді болдырмау мақсатында, мұзбен жабылған теңіз акваториясында қысқы кезеңдегі мониторингті қоспағанда, жыл сайын (төрт климаттық маусым бойынша) барлық келісімшарт аумағында.