Об утверждении Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к радиационно-опасным объектам"

Приказ и.о. Министра национальной экономики Республики Казахстан от 27 марта 2015 года № 260. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 5 июня 2015 года № 11204. Утратил силу приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 25 августа 2022 года № ҚР ДСМ-90.

      Сноска. Утратил силу приказом Министра здравоохранения РК от 25.08.2022 № ҚР ДСМ-90 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      В соответствии с пунктом 6 статьи 144 Кодекса Республики Казахстан от 18 сентября 2009 года "О здоровье народа и системе здравоохранения", ПРИКАЗЫВАЮ:

      1. Утвердить прилагаемые Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к радиационно-опасным объектам".

      2. Комитету по защите прав потребителей Министерства национальной экономики Республики Казахстан обеспечить в установленном законодательством порядке:

      1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

      2) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа его направление на официальное опубликование в периодических печатных изданиях и в информационно-правовой системе "Әділет";

      3) размещение настоящего приказа на официальном интернет-ресурсе Министерства национальной экономики Республики Казахстан.

      3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра национальной экономики Республики Казахстан.

      4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня его первого официального опубликования.

Исполняющий обязанности


Министр национальной экономики


Республики Казахстан

М. Кусаинов



"СОГЛАСОВАН"


Министр здравоохранения


и социального развития


Республики Казахстан


____________ Т. Дуйсенова


15 апреля 2015 года


"СОГЛАСОВАН"


Министр энергетики


Республики Казахстан


___________ В. Школьник


23 апреля 2015 года



  Утверждены
приказом и.о. Министра национальной
экономики Республики Казахстан
от 27 марта 2015 года № 260

Санитарные правила
"Санитарно-эпидемиологические требования к радиационно-опасным
объектам"

Глава 1. Общие положения

      Сноска. Заголовок главы 1 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      1. Настоящие Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к радиационно-опасным объектам" (далее – Санитарные правила) содержат требования к выбору земельного участка, к проектированию, водоснабжению, водоотведению, освещению, вентиляции, содержанию и эксплуатации, условиям работы, обеспечению радиационной безопасности, сбору, использованию, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению радиоактивных отходов, организации, проведению радиационного контроля, ликвидации, консервации и перепрофилированию на радиационно-опасных объектах (далее – объекты).

      Сноска. Пункт 1 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      2. В настоящих Санитарных правилах использованы следующие понятия:

      1) установка со смешанной защитой – устройство, в котором защита от ионизирующего излучения обеспечивается как твердыми, так и жидкими материалами;

      2) аппликатор – радиотерапевтическое приспособление (в виде герметически закрытой металлической коробочки, содержащей радиоактивный препарат, или пластинки, пропитанной радиоактивным изотопом), накладываемое непосредственно на пораженный участок кожи или слизистой оболочки;

      3) контролируемая зона – это территория, на которой действуют специальные правила по радиационному контролю, допуску и проживанию людей;

      3-1) зона контролируемого доступа (далее – ЗКД) – часть территории промышленной площадки объекта, здания и сооружения объекта, где в условиях его нормальной эксплуатации, возможно воздействие на персонал радиационных факторов;

      4) однофотонная эмиссионная компьютерная томография (далее – ОФЭКТ) – диагностическая процедура визуализации пространственного распределения радиофармпрепарата в теле пациента по гамма-излучению, выполняемая, как правило, на гамма-камере с одной или несколькими вращающимися вокруг тела пациента детекторными головками;

      5) диагностическое качество изображения – возможность различить на контрольном снимке фантома тестовые структуры в соответствии с паспортными показателями диагностического рентгеновского аппарата;

      6) гамма-камера – стационарная или передвижная установка для сцинтиграфии, включающая позиционно-чувствительный детектор гамма-излучения, штативное устройство, ложе пациента, электронный тракт преобразования сигналов детектора и компьютер для формирования и визуализации сцинтиграфических изображений;

      7) гамма-поле – установка, предназначенная для облучения сельскохозяйственных культур, в которой защита от гамма-излучения источника (облучателя) в рабочем положении обеспечивается в основном слоем воздуха и расстоянием;

      8) гамма-томограф – стационарная установка для однофотонной эмиссионной компьютерной томографии, содержащая один или несколько позиционно-чувствительных детекторов гамма-излучения, ложе пациента, штативное устройство с механизмом вращения детекторов вокруг продольной оси ложа пациента, электронный тракт преобразования сигналов детекторов и компьютер для реконструкции и визуализации томографических изображений;

      9) гамма-терапевтические установки – аппараты, предназначенные для проведения дистанционной или контактной (внутриполостной) гамма-терапии;

      10) дозиметр – устройство для измерений дозы или мощности дозы ионизирующего излучения;

      11) дозиметр индивидуальный – носимый на теле дозиметр для измерений дозы облучения данного субъекта;

      12) закрытый источник – радиоактивный источник излучения, устройство которого исключает поступление содержащихся в нем радиоактивных веществ в окружающую среду в условиях применения и износа, на которое он рассчитан;

      13) загрузочный бассейн – емкость, заполненная жидкостью, обеспечивающей защиту от гамма-излучения при загрузке, догрузке и смене источников (излучателя) установки;

      14) передвижная установка – установка, смонтированная и используемая на самоходных или несамоходных транспортных средствах (автомашина, вагон и другие транспортные средства);

      15) рабочая камера (рабочий объем) – помещение (емкость), окруженное защитой от гамма-излучения, в котором проводится облучение объекта;

      16) рабочая нагрузка – недельная нагрузка работы рентгеновского аппарата, регламентированная длительностью и количеством рентгенологических процедур при номинальных значениях анодного напряжения, в миллиампер-минутах в неделю (далее – мА • мин/нед);

      16-1) локальный источник – предмет, вблизи поверхности которого выполняется любое из условий:

      мощность эквивалентной дозы излучения (за вычетом вклада от естественного радиационного фона) на расстоянии 10 сантиметров превышает 0,2 микрозиверта в час;

      радиоактивное загрязнение поверхности предмета превышает 0,4 бета-частиц на квадратный сантиметр в секунду (далее – бета-частиц/(см2∙с) и (или) 0,04 альфа-частиц /(см2∙с);

      17) источник ионизирующего излучения (далее – источник излучения или ИИИ) – радиоактивные вещества, аппараты или устройства, содержащие радиоактивные вещества, а также электрофизические аппараты или устройства, испускающие или способные испускать ионизирующее излучение;

      18) запаздывающие нейтроны – нейтроны, испускаемые ядрами спустя некоторый промежуток времени после деления;

      19) коллиматор – устройство, формирующее пучок ионизирующего излучения;

      20) катетер – медицинский инструмент в виде трубки, предназначенный для соединения естественных каналов, полостей тела, сосудов с внешней средой с целью их опорожнения, введения в них жидкостей, промывания, либо проведения через них хирургических инструментов;

      21) мощная изотопная гамма-установка – установка, основанная на использовании гамма-излучения закрытых радионуклидных источников излучения активностью более 18,5 терабеккерель (далее – ТБк);

      22) рентгенотомография компьютерная – метод рентгенологического исследования, заключающийся в получении послойного цифрового рентгеновского изображения с использованием специальной аппаратуры и компьютера;

      23) установка с сухой защитой – установка, в которой защита от гамма-излучения источника (облучателя) выполнена из твердых материалов (бетон, свинец и другие);

      24) хвостохранилище – комплекс специальных сооружений и оборудования, предназначенный для хранения или захоронения радиоактивных, токсичных и других отвальных отходов обогащения полезных ископаемых, именуемых хвостами;

      25) свинцовый эквивалент – толщина свинцового слоя в миллиметрах, обеспечивающая при заданных условиях облучения рентгеновским излучением такую же кратность ослабления, как и рассматриваемый материал;

      26) наблюдаемая зона – помещения или территория, расположенные по соседству с установкой (смежные и другие помещения), где дозы облучения могут превысить предел дозы, установленной для отдельных лиц из населения;

      27) лабиринт – устройство в виде коридора (многоколенчатого, кольцевого или иной формы), расположенного в защите рабочей камеры и служащего для сообщения с ней и уменьшения уровней (отраженного) гамма-излучения до заданных значений;

      27-1) металлолом (лом цветных и черных металлов) – отходы производства и потребления, содержащие цветные или черные металлы, образовавшиеся из пришедших в негодность или утративших потребительские свойства изделий промышленного и бытового назначения и годные только для переработки;

      27-2) радиоактивное загрязнение металлолома – отдельный фрагмент металлолома, содержащий или загрязненный радионуклидами превышающими значения, установленные ГН радиационной безопасности;

      27-3) партия металлолома – отдельно складированное количество металлолома (количество металлолома, загруженные в одну или несколько транспортных единиц – платформа, вагон, автомашины, грузовой контейнер);

      27-4) производственные отходы объектов нефтегазового комплекса – солевые отложения и шлам, извлеченные из технологического оборудования при его ремонте и очистке, элементы технологического оборудования и конструкций, не предназначенные для дальнейшего использования по их назначению, почва и грунты на территории предприятий, в которых могут накапливаться природные радионуклиды в процессе производственной деятельности предприятий нефтегазового комплекса;

      28) позитронная эмиссионная томография (ПЭТ) – диагностическая процедура визуализации пространственного распределения позитронно-излучающего радиофармпрепарата в теле пациента по аннигиляционному излучению;

      29) ПЭТ-центр – специализированное подразделение радионуклидной диагностики in vivo, предназначенное для производства позитронно-излучающих радиофармпрепаратов с контролем их качества и (или) для проведения диагностической процедуры;

      30) кабинет рентгеновской компьютерной томографии (далее – РКТ) – совокупность специально оборудованных помещений, оснащенных рентгено-компьютерным томографом для диагностики заболеваний;

      31) кабинет рентгеновский диагностический – совокупность специально оборудованных помещений, в которых размещается подразделение рентгеновского отделения медицинской организации, использующего рентгеновское излучение в целях диагностики заболевания;

      32) радиационный контур (далее – РК) – устройство для гамма-облучения, использующее циркуляцию рабочих веществ, в которых под действием нейтронов реактора образуются гамма-активные радионуклиды;

      33) радиометрия – совокупность методов измерений активности (распадов в единицу времени) радионуклидов (объекта и активности объекта радиоактивного источника);

      34) радиофармпрепараты – фармацевтические соединения с радионуклидами, применяемые для диагностики заболеваний;

      35) радиационно-опасный объект – объект, на котором, хранят, перерабатывают, используют, транспортируют или захоранивают источники ионизирующих излучения, радиоактивные вещества, материалы и при аварии на котором может произойти облучение ионизирующим излучением или радиоактивное загрязнение людей, сельскохозяйственных животных и растений, объектов национальной экономики, а также окружающей среды;

      36) радиационный выход – отношение мощности поглощенной дозы (воздушной кермы) в первичном пучке рентгеновского излучения на фиксированном расстоянии от фокуса трубки, умноженное на квадрат этого расстояния, к силе анодного тока, в миллигрей на метр квадратный на миллиампер-минуту (далее – мГр • м2/(мА мин);

      37) рентгенография – метод рентгенологического исследования, заключающийся в получении одного или нескольких статических изображений на бумажных или пленочных носителях (рентгеновских снимках);

      38) рентгеновский аппарат – совокупность устройств, используемых для получения рентгеновского излучения и применения его для диагностики или лечения;

      39) рентгеноскопия – метод рентгенологического исследования, заключающийся в получении многопроекционного динамического изображения на флуоресцентном экране или экране монитора;

      40) блок рентгенооперационный – подразделение рентгеновского отделения, в котором хирургическое вмешательство проводится в сочетании с рентгенологическим исследованием;

      41) излучение рентгеновское – фотонное излучение, генерируемое в результате торможения ускоренных электронов на аноде рентгеновской трубки;

      42) излучатель рентгеновский – рентгеновская трубка, размещенная в защитном кожухе (моноблоке) с фильтром и коллиматором (диафрагмой);

      43) инкорпорация радионуклидов – проникновение в организм человека радионуклидов через дыхательные пути, желудочно-кишечный тракт и кожу;

      44) автоматизированное рабочее место (далее – АРМ) рентгенолога или лаборанта – программно-аппаратный комплекс, обеспечивающий сбор, цифровую обработку, визуализацию и архивирование медицинских рентгеновских изображений;

      45) генераторы радионуклидные – переносные устройства с локальной радиационной защитой для быстрого получения короткоживущих радионуклидов в условиях медицинского учреждения;

      46) процедуры радиодиагностические – диагностические процедуры с введением в организм пациентов радиофармпрепаратов;

      47) хранилище радиоактивных отходов – помещение или площадка, предназначенные для хранения твердых и жидких радиоактивных отходов с целью их выдержки на радиоактивный распад и (или) их накопления для последующего централизованного удаления;

      48) облучатель – устройство, обеспечивающее пространственное расположение закрытых радиоизотопных источников излучения для формирования заданного поля ионизирующего излучения;

      49) контроль качества – система организационных мероприятий, технических средств и технологических процедур для количественного определения, мониторинга и поддержания на оптимальных уровнях рабочих характеристик радиодиагностической аппаратуры и режимов радиодиагностических исследований, а также параметров качества радиофармпрепаратов;

      50) жидкостная защита – защита от ионизирующего излучения обеспечивается использованием в качестве защитного материала жидкости (вода), минерального масла;

      51) рентгенография цифровая – метод рентгенологического исследования, заключающийся в получении рентгеновских изображений (снимков) с применением цифрового преобразования рентгенологической информации;

      52) рентгеноскопия цифровая – метод рентгенологического исследования, заключающийся в получении рентгеновского изображения органов пациента в динамике с применением цифрового преобразования рентгенологической информации;

      53) сцинтиграфия – выполняемая на гамма-камере диагностическая процедура визуализации проекционных изображений пространственного распределения радиофармпрепарата в теле пациента (статическая сцинтиграфия) или регистрации временных характеристик не установившегося пространственно-временного распределения радиофармпрепарата в теле пациента (динамическая сцинтиграфия);

      54) технологические каналы – отверстия, желоба, лотки и каналы, проходящие сквозь стационарную защиту установок для прокладки различных коммуникаций (газовых, водных и других);

      55) фотонейтроны – нейтроны, вылетающие из ядер атомов в результате их взаимодействия с гамма-квантами;

      56) флюорография – метод рентгенологического исследования, заключающийся в получении рентгеновского изображения с флюоресцентного экрана на малоформатную фотопленку;

      57) горячая камера – защитное устройство для работы с высокоактивными радиоактивными вещества;

      58) объект ядерной медицины – организация, осуществляющая радионуклидную диагностику и лечение с помощью радионуклидных фармацевтических препаратов (далее – радиофармпрепарат) и производство позитронно-излучающих радиофармпрепаратов;

      59) диагностика радионуклидная in vivo – установление наличия, характера и распространенности патологического процесса в организме пациента на основе визуализации и (или) определения характеристик пространственно-временного распределения радиофармпрепарата, введенного в тело пациента;

      60) диагностика радионуклидная in vitro – установление наличия, характера и распространенности патологического процесса в биологических жидкостях, чаще всего в крови, биологически активных веществ (гормонов, ферментов, лекарственных препаратов и другие), проводимых в специальных радиоиммунных лабораториях.

      Сноска. Пункт 2 с изменениями, внесенными приказом Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      3. Организации, осуществляющие деятельность с использованием источников излучения, проводят производственный контроль за обеспечением качества радиационной защиты.

      На законсервированных, ликвидированных, выведенных из эксплуатации, радиационно-опасных объектах, а также на рекультивированных территориях проводится радиационный и экологический контроль для оценки радиационной безопасности населения и окружающей среды.

      4. Персонал объектов обеспечивается специальной одеждой (далее – спецодежда), специальной обувью (далее – спецобувь) и средствами индивидуальной защиты (далее – СИЗ). Основной комплект СИЗ включает: комбинезон или костюм (куртка, брюки), халат, спецодежду и спецобувь, нательное белье, шапочку или шлем, носки и перчатки. В санпропускнике предусматриваются тапки, носовые платки разового использования из марли или отбеленной бязи, мыло туалетное (банное), полотенца, мочалки из синтетических материалов.

      5. Персонал, выполняющий работы по дезактивации и уборке помещений, ремонту технологического оборудования, обеспечивается дополнительной спецодеждой из пленочных материалов и материалов с полимерным покрытием – полухалаты, полукомбинезоны, фартуки, чехлы.

      6. Персонал, проводящий работы по сварке или резке металла, загрязненного радионуклидами обеспечивается СИЗ для сварщика из искростойких дезактивируемых материалов, а также средствами защиты глаз и рук.

      7. При выполнении работ в условиях возможного аэрозольного загрязнения воздуха радиоактивными или токсическими веществами в зависимости от уровня и характера загрязнений используются респираторы, противогазы, самоспасатели, автономные изолирующие дыхательные аппараты, шланговые изолирующие – пневмополумаски, пневмомаски, пневмошлемы, пневмокуртки, а в отдельных случаях изолирующие костюмы.

      8. Персонал, использующий СИЗ проходит инструктаж и обучение правилам пользования.

      9. СИЗ из пленочных материалов и материалов с полимерным покрытием подвергаются дезактивации в санитарном шлюзе (далее – саншлюз) или другом специально отведенном месте, после каждого пользования. Если после предварительной дезактивации уровни их загрязнения превышают допустимые, они направляются в специальную прачечную или на захоронение как радиоактивные отходы (далее – РАО). Дезактивация СИЗ проводится под радиационным контролем.

      10. На объектах предусматриваются санитарно-бытовые помещения и система санитарно-пропускного режима.

      11. Санитарно-бытовые помещения проектируются по типу санитарного пропускника, оборудуются системами общеобменной вентиляции, водоснабжения, канализования, отопления и освещения. В состав санитарно-бытовых помещений входят: гардероб домашней одежды, гардероб рабочей одежды, пункт радиационного контроля кожных покровов и спецодежды, душевые, туалет, места для индивидуальных средств защиты, кладовая чистой спецодежды и кладовая грязной спецодежды. Система санитарно-пропускного режима предусматривает устройство саншлюзов. Саншлюзы оборудуются только в случае проведение работ первого класса опасности.

      12. В саншлюзе предусматривают:

      1) устройство для дезактивации и хранения дополнительной спецобуви;

      2) пункт обмыва пневмокостюма непосредственно на работнике;

      3) раздевалку загрязненной дополнительной спецодежды, оборудованной контейнерами для сбора грязной спецодежды;

      4) устройство для очистки подошв спецобуви непосредственно на работнике;

      5) пункт радиационного контроля;

      6) умывальник с подачей горячей и холодной воды с помощью ножного или локтевого устройства, дезактивирующие средства для мытья рук.

      13. Персонал объектов проходит обязательные медицинские осмотры в соответствии с Правилами проведения обязательных медицинских осмотров утвержденными приказом Министра национальной экономики от 24 февраля 2015 года № 128, (зарегистрирован в реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 10634).

      14. Лица, вновь поступившие или переводимые на работу с источниками излучения, обучаются безопасным методам работы, правилам личной гигиены и проходят, инструктаж в объеме настоящих Санитарных правил, ведомственных и местных инструкций по мерам радиационной безопасности и ликвидации радиационных аварий.

      15. При приеме на работу лиц, ранее работавших на других уранодобывающих предприятиях или подвергавшихся в процессе предыдущей деятельности другим видам вредных производственных факторов радиационной и нерадиационной природы, запрашиваются сведения о накопленных ими эффективных дозах облучения.

      Полученные сведения учитываются при расчете кумулятивных уровней радиационного воздействия и при организации труда.

      16. Инструктаж и проверка знаний правил радиационной безопасности проводится не реже 1 раза в год. Проверка проводится комиссией, назначаемой администрацией учреждения. В состав комиссии входят представители администрации, службы радиационной безопасности учреждения и ведущие специалисты, постоянно работающие с источниками. Минимальный состав комиссии – 3 человека. Результаты проверки регистрируются в специальном журнале.

      17. При изменении характера работ с источниками, а также при использовании источников более высокой активности, проводится внеочередной инструктаж работающих и проверка знаний правил радиационной безопасности и личной гигиены. Результаты проверки знаний оформляются протоколом, инструктажи регистрируются в журнале.

Глава 2. Требования к устройству и эксплуатации радиоизотопных нейтрализаторов статического электричества с эмалевыми источниками альфа- и бета-излучения

      Сноска. Заголовок главы 2 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      18. Эмалевые источники альфа- и бета-излучения для радиоизотопных нейтрализаторов (далее – источники) прочно фиксируются.

      19. Критерием для выбора источника является минимальные значение коэффициента К:



      где

      С – активность изотопа, выделяющегося с 1 квадратного сантиметра (далее – см2) источника в единицу времени в допустимых условиях эксплуатации и хранения;

      СДК – среднегодовая допустимая концентрация изотопа в воздухе;

      J – величина ионизационного тока, создаваемая 1 см2 источника.

      Начальная поверхностная загрязненность радиоактивными веществами источников на основе альфа-активных изотопов не должна превышать 50 альфа частиц на сантиметр квадратный в минуту (далее – альфа/част/ см2/мин), на основе бета-активных изотопов – 200 бета/част/ см2/мин).

      Скорость выделения изотопа из источников при хранении и эксплуатации предусматривается для источников на основе альфа-активных изотопов не более 3,7 Беккерель на квадратный сантиметр (далее – Бк/см2) в месяц, источники на основе бета-активных изотопов – 185 Бк/см2 в месяц.

      20. Конструкция радиоизотопного нейтрализатора и материалы, используемые для его изготовления:

      1) обеспечивают возможность быстрого и удобного перекрытия окна для выхода излучения (перевода нейтрализатора из рабочего в нерабочее положение) без предварительного снятия нейтрализатора или каких-либо деталей машин;

      2) имеют блокирующие устройства, устраняющие возможность снятия нейтрализаторов с машин при открытом окне для выхода излучений и сетки, устраняющие возможность касания активной (рабочей) поверхности источников руками.

      Нейтрализаторы располагаются не ближе 1 метра (далее – м) от местопребывания операторов, обслуживающих машины.

      21. Мощность дозы гамма- и тормозного излучений от нейтрализатора не должна превышать 0,1 миллизиверт в час (далее – мЗв/ч) на расстоянии 1м.

      22. Источники в нейтрализаторах крепятся и пломбируются.

      23. Нейтрализаторы маркируются с указанием заводского номера, даты выпуска, и наносятся знаки радиационной опасности, хорошо видимые с расстояния не менее 1 м. На нейтрализаторах, не имеющих блокирующих устройств, наносится надпись "Закрой крышку перед снятием".

      24. Не допускается наличие нефиксированных загрязнений радиоактивными веществами на внешних, допустимых для касания руками или инструментом, поверхностей нейтрализатора.

      25. Проекты технических условий на изготовление источников содержат следующие сведения:

      1) химическую и радиационную характеристику радиоактивного вещества, из которого изготовлен источник (количество и изотопный состав радиационных примесей);

      2) закладываемую или номинальную активность источника по основному изотопу;

      3) мощность дозы и спектральный состав гамма-излучения на расстоянии 10, 50 и 100 сантиметра (далее – см) с рабочей и тыльной стороны в направлениях с максимальным уровнем радиации и плотность потока (или мощность дозы) и спектральный состав бета-излучения на тех же расстояниях с рабочей стороны;

      4) предельные термические и механические нагрузки, при которых сохраняется целостность источников;

      5) сведения по коррозийной устойчивости источников;

      6) скорость выделения изотопа из источников при экстремальных значениях параметров внешней среды и нагрузок, допускаемых техническими условиями при эксплуатации и транспортировке;

      7) максимальные уровни поверхностей загрязненности источников на момент их отправки потребителям;

      8) допустимые условия эксплуатации;

      9) гарантийный срок годности источников;

      10) регламент и методику профилактического контроля источников при эксплуатации;

      11) регламент и методику профилактической очистки источников при эксплуатации;

      12) назначение и допустимые условия эксплуатации нейтрализаторов;

      13) тип источников (наименование и номер технических условий) и основные технические и санитарно-технические характеристики источников;

      14) мощность доз на поверхности нейтрализатора и на расстоянии 10, 50 и 100 см. от нейтрализатора при закрытом и открытом окне для выхода излучения в направлениях с максимальным уровнем радиации (с учетом мягкого рентгеновского излучения и бета-излучения).

      26. Инструкция по монтажу и эксплуатации нейтрализаторов включает:

      1) назначение нейтрализатора;

      2) краткое техническое описание нейтрализатора и источников излучения;

      3) подробную характеристику допустимых уровней транспортировки, хранения и эксплуатации нейтрализаторов;

      4) значение мощностей доз излучения на поверхности нейтрализатора и на расстоянии 10, 50 и 100 см. при закрытом и открытом окне для выхода излучения;

      5) порядок монтажа и очистки внешних поверхностей нейтрализатора и источников и меры индивидуальной защиты и личной гигиены при выполнении этих работ;

      6) порядок ремонта и утилизации нейтрализаторов;

      7) меры по учету нейтрализаторов и обеспечению их сохранности;

      8) гарантии и порядок предъявления рекламаций;

      9) указание места установки нейтрализаторов и их ориентации относительно постоянных мест пребывания людей;

      10) регламент и методику профилактического контроля источников и нейтрализаторов.

      27. В паспорте нейтрализатора указываются:

      1) дата выпуска и заводской номер нейтрализатора;

      2) количество источников в нейтрализаторе и их порядковые номера, а также месяц и год их выпуска, номер паспорта источников;

      3) максимальная мощность дозы на поверхности нейтрализатора и на расстоянии 1м при закрытом окне для выхода излучений.

      28. Паспорта источников регистрируются и хранятся на предприятии в течение 10 лет с момента их реализации. Паспорта нейтрализаторов хранятся на объекте, использующем нейтрализаторы в течение всего периода их эксплуатации.

      29. Предприятие-изготовитель или поставщик нейтрализаторов осуществляет учет нейтрализаторов с регистрацией в журнале или картотеке номера нейтрализатора, количества источников, месяца и года выпуска источников и предприятия, которому поставлен нейтрализатор.

Глава 3. Требования к проектированию, содержанию и эксплуатации радоновых лабораторий

      Сноска. Заголовок главы 3 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      30. Ординарная лаборатория размещается в отдельном здании или отдельной части здания организаций, изолированно от других помещений. Лаборатория имеет следующий набор помещений:

      1) хранилище с толщиной стенок из бетона не менее 50 см для размещения генераторов радона и установки для приготовления концентрата радона площадью не менее 10 метров в квадрате (далее – м2);

      2) цех розлива с вытяжным шкафом из нержавеющей стали или оргстекла оснащенным дозатором площадью не менее 10 м2;

      3) душевая и туалет.

      31. Цех розлива отделяется от помещения хранилища защитной стенкой. Проектная мощность дозы на ее поверхности не должна превышать 6 микрозиверт в час (далее – мкЗв/ч) в помещениях постоянного пребывания персонала и 1,5 мкЗв/ч в помещениях для лиц категории "Б".

      32. В помещениях пол покрывается слабо сорбирующим материалом, углы помещений выполняются закругленными.

      33. Кустовые радоновые лаборатории размещаются в отдельных одно-двухэтажных зданиях.

      34. Размер санитарно-защитной зоны и зоны наблюдения устанавливается на основе расчета допустимого выброса в атмосферу радона и его дочерних продуктов в соответствии с приложением 1 к настоящим Санитарным правилам, по согласованию с территориальными подразделениями ведомства государственного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.

      При приготовлении концентрата радона на техническом спирте или при оснащении установки для приготовления концентрата радона поглотительным патроном, кустовые радоновые лаборатории размещаются на расстоянии 30 м от производственных и 50 м от жилых зданий.

      35. В кустовых радоновых лабораториях предусматривается следующий набор помещений:

      1) цех по производству концентрата радона и размещения эксплуатируемых генераторов радона при трех генераторах не менее 20 м2 и по 3 м2 на каждый дополнительный генератор;

      2) помещение для ремонтных работ и для хранения радиоактивных отходов не менее 15 м2;

      3) цех розлива не менее 20 м2;

      4) хранилище тары 15 м2;

      5) хранилище готовой продукции 15 м2, оборудованное стеллажами или транспортерами;

      6) моечная тары 15 м2;

      7) санпропускник с душевой, туалетом и дозиметрическим постом;

      8) раздевалка с индивидуальными шкафами для спецодежды персонала не менее 15 м2;

      9) комната персонала 20 м2;

      10) дозиметрическая лаборатория, оборудованная вытяжным шкафом 15 м2;

      11) кабинет заведующего 15 м2;

      12) кладовая 10 м2;

      13) вентиляционная камера 15-20 м2;

      14) вестибюль с гардеробом 15 м2.

      36. В хранилище для неиспользуемых генераторов радия предусматривается запасной выход.

      37. На окнах производственных помещений лаборатории устанавливаются металлические решетки, производственные помещения лаборатории подключаются к пульту централизованного наблюдения (далее – ПЦН) охраны.

      38. Радоновые лаборатории оснащаются дозиметрическим оборудованием для проведения производственного контроля.

Глава 4. Требования к содержанию и эксплуатации отделения радоновой терапии

      Сноска. Заголовок главы 4 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      39. В отделении радоновой терапии предусматриваются:

      1) кабины для проведения водных радоновых ванн, гинекологических орошений, для приема питьевых радоновых процедур, для проведения орошения радоновой водой головы и десен, помещения для проведения воздушно-радоновых ванн, радоновых ингаляций, для проведения кишечных промываний, микроклизм, орошений;

      2) лаборатория по определению дочерних продуктов радона (далее – ДПР).

      В отделении радоновой терапии проводится радиационный контроль ДПР радона не реже одного раза в неделю.

      Сноска. Пункт 39 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      40. Помещение для проведения радоновых ванн выделяется в изолированный блок.

      Для проведения радоновых ванн оборудуются ванные кабины площадью не менее 8 м2 с помещениями для раздевания.

      Ванны оборудуются бортовыми отсосами.

      При наличии бортовых отсосов обеспечивается не менее чем 5-кратный воздухообмен в час в ванных кабинах, при отсутствии бортовых отсосов не менее чем 6-кратный воздухообмен в час.

      Для хранения порционной тары с концентратом радона выделяется помещение площадью не менее 6 м2, оборудованное вытяжным шкафом и свинцовой защитой.

      Не допускается переноска порций с концентратом радона через помещения для отдыха после процедур и ожидания, комнату для персонала и другие служебные помещения.

      41. Для проведения гинекологических орошений выделяются кабины с помещением для раздевалки, оборудованные приточно-вытяжной вентиляцией с 8-кратным воздухообменом в час.

      42. Для приема питьевых радоновых процедур выделяются помещения из расчета не менее 8 м2 на одного больного и 4 м2 дополнительно для размещения вытяжного шкафа для хранения порционной тары с водным раствором радона. Одновременно в шкафу без свинцовой защиты может храниться не более 200 порций раствора радона с активностью 37 килобеккерель (далее – кБк) в каждой. Питье радоновой воды из порционной тары осуществляется при помощи сифона. Помещение для приема питьевых радоновых процедур оборудуется общей обменной вентиляцией с 6-8 кратным воздухообменом в час.

      43. В помещении устраиваются боксы для проведения воздушно-радоновых ванн и оборудуется вытяжной шкаф. В вытяжном шкафу без специальной защиты допускается хранение не более 5 порций концентрата радона с концентрацией 1,5 кБк/л. Приточно-вытяжная вентиляции обеспечивает 6-8 кратный воздухообмен в боксе за срок не более чем 2-3 минуты.

      44. При использовании естественных радоновых вод воздушно-радоновая смесь готовится в специальных устройствах радоноотделителях, которые размещаются в отдельных помещениях. Из радоноотделителя воздушно-радоновая смесь подается в бокс по герметичному радонопроводу. Управление работой радоноотделителя и проведением процедур в боксе осуществляется с пульта управления.

      45. Площадь помещения для проведения орошения головы и десен предусматривается из расчета 4 м2 на одно процедурное место, но не менее 12 м2. Место для проведения орошения оборудуется раковиной для удаления в канализацию водного раствора радона и местным отсосом вытяжной вентиляции.

      46. Кишечные промывания и микроклизмы проводятся в отдельных кабинетах площадью не менее 8 м2 на одно процедурное место. Кабины оборудуются приточно-вытяжной вентиляцией с 6-8-кратным воздухообменом в час.

      47. Групповые ванны проводятся на естественной радоновой воде в специальных проточных бассейнах с объемом воды на каждого пациента до 1000 литров. Помещение оборудуется приточно-вытяжной вентиляцией с не менее чем с 10-12-кратным воздухообменом в час.

      48. Помещения для проведения радоновых ингаляций оборудуется кабинами с подключением к местной вытяжной вентиляций.

      Устройство для получения воздушно-радоновой смеси размещается в отдельном помещении с устройством фильтра из ткани Петрянова.

      Площадь помещения для проведения радоновых ингаляций предусматривается 4 м2 на место, но не менее 12 м2.

      Помещение оборудуется общей обменной вентиляцией с 6-8-кратным воздухообменом в час.

      49. В лаборатории во время работы по приготовлению и отпуску концентрата радона нахождение посторонних лиц не допускается.

      50. Активность радия-226 в барботере не должна превышать 30 миллиграмм (далее – мг) ± 100%.

      51. Герметичность генератора радона ежедневно проверяется при помощи контрольного барботера.

      52. Генератор радона в свинцовом контейнере и бак-смеситель для приготовления концентрата радона со стороны рабочей поверхности экранируются внутри кожуха установки (дополнительно к свинцовой защите на дверках) стандартными блоками толщиной 5 см.

      53. Фасовка раствора в порционую тару осуществляется в вытяжном шкафу при помощи дистанционного дозатора, оборудованного резиновой трубкой с дистанционным держателем. Концентрат радона вводится в порционную тару, предварительно заполненную водой и размещенную в транспортных ящиках. Ящик экранируется со стороны сотрудника стандартными свинцовыми блоками.

      54. Фасовка спиртового концентрата в лаборатории в порционную тару производится так, чтобы единовременный запас порционной тары с радоном в вытяжном шкафу не превышал 20 порций.

      55. Водный концентрат радона разливается в порционную тару по мере его приготовления. Оставшийся в баке-смесителе установки концентрированный водный раствор радона удаляется в канализацию.

      56. Не допускается оставлять порционную тару с водным концентратом радона в открытом виде.

      57. Работа по профилактическому осмотру генераторов радона осуществляется не реже одного раза в 3 месяца. Осмотр и ремонт допускается начинать не ранее чем через 3 часа после полного удаления радона.

      58. Не допускается проведение процедуры – подводный душ-массаж на радоновой воде.

      59. По окончании работы неиспользованный раствор радона сливается в наполненную водой ванну и выпускается в канализационный сток. Слив раствора радона в ванну, не заполненную водой, не допускается.

      60. Расфасовка радия по барботерам допускается только в специализированных радиохимических лабораториях, оборудованных по 1-му классу работ.

      61. При случайном проливе концентрированного раствора радона работа прекращается, персонал выходит из лаборатории на 3-4 часа, оставляя вентиляцию включенной, по истечении этого срока, разлившийся раствор удаляют ветошью.

      Работа возобновляется после проведения контрольных измерений радиоактивности только при соответствии требованиям гигиенических нормативов "Санитарно-эпидемиологические требования к обеспечению радиационной безопасности", утвержденными приказом Министра национальной экономики от 27 февраля 2015 года № 155, (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 10671) (далее – ГН).

      Сноска. Пункт 61 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).
      62. Исключен приказом Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      63. В радонолечебнице и радоновой лаборатории ведется:

      1) список лиц, допущенных к работе с радиоактивными веществами;

      2) журнал проведение инструктажа ведется согласно приложению 2 к настоящим Санитарным правилам;

      3) приходно-расходный журнал по флаконам с концентратом радона в радонолечебнице ведется согласно приложению 3 к настоящим Санитарным правилам;

      4) журнал контроля в порционных флаконах (отпускаемой продукции) ведется согласно приложению 4 к настоящим Санитарным правилам.

      64. В радоновых лабораториях создается комиссия, которая ежегодно проводит инвентаризацию наличия радиоактивных веществ.

      65. Перевозка концентрата радона в порционной таре осуществляется специальным автотранспортом с кабиной водителя, изолированный от транспортного салона. Автомашины имеют знаки радиационной опасности.

      66. Суммарная активность концентрата радона в одной машине не должна превышать 200 мегабеккерель (далее – МБк) или 5 милликюри (далее – мКи). При этом в автомашине допускается размещение до 500 порций концентрата радона с активностью 370 кБк (10 мкКи) в каждой.

      67. Порционная тара имеет герметично закрывающиеся крышки. Укупоренную порционную тару размещают в гнезда ящиков для транспортировки продукции. Общая активность по радону в одном ящике не должна превышать 18,5 МБк (0,5 мКи). Мощность дозы гамма-излучения на поверхности ящиков не должна превышать 0,5 мЗв/ч, на расстоянии 1 м 10 мкЗв/ч. Мощность дозы гамма-излучения в кабине водителя не должна превышать 2 мк3в/ч.

      68. При аварийном разливе концентрата радона в автомашине, во время его перевозки, необходимо в течение 30 минут проветрить автомашину и затем провести в ней уборку.

Глава 5. Требования к лаборатории радиоизотопной диагностики

      Сноска. Заголовок главы 5 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      69. Лаборатории радиоизотопной диагностики (далее – лаборатория) не допускается размещать в жилых и общественных зданиях.

      70. Помещения, в которых проводятся работы по I и II классу радиационной опасности, не допускается размещать смежно с палатами для беременных и детей.

      71. Лаборатории (за исключением помещений изотопной и хранилища отходов) не допускается размещать в подвальных и цокольных этажах, при расположении пола цокольного этажа ниже планировочной отметки.

      72. Ширина полотна дверей помещений, служащих для обследования пациентов, предусматривается не менее 1,2 м.

      73. Набор и площадь помещений лабораторий радиоизотопной диагностики предусматривается в соответствии с приложением 5 к настоящим Санитарным правилам.

      74. В лабораториях предусматривается автономная приточно-вытяжная вентиляция с механическим побуждением с подачей воздуха непосредственно в верхнюю зону помещения. Допускается установка кондиционеров. Аппаратура, работающая с радиоактивными газами или аэрозолями, оборудуется местной вытяжной системой вентиляции.

      75. Процедурные, генераторные, фасовочные и радиометрические, где проводится внутрисосудистое или внутритканевое введение радиофармпрепарата, оснащается бактерицидными лампами.

      76. Помещения, где проводятся манипуляции с РФП, оснащаются раковина для мытья рук с локтевыми или педальными смесителями и электрополотенцами.

      77. Расчетная температура и кратность воздухообмена в помещениях радиоизотопной диагностики принимаются в соответствии с приложением 6 к настоящим Санитарным правилам.

      78. Защитный бокс фасовочной и сейф хранения РФП оборудуют местной вытяжной вентиляцией с очисткой воздуха перед выбросом на фильтрах.

      79. Не использованные растворы и упаковки РФП выдерживаются в хранилище не менее 10 периодов полураспада. Фасовки с жидкими радиоактивными отходами, заводские упаковки и другие твердые радиоактивные отходы после указанной выдержки подвергаются дозиметрическому контролю.

      Мощность дозы излучения на расстоянии 1 м от сборника с радиоактивными отходами допускается не более 12 мкЗв/ч.

      80. Допускается удаление отходов на полигон для твердых бытовых отходов, если мощность дозы после выдержки на поверхности упаковки не превышает 0,6 мкЗв/ч над уровнем естественного фона и активность радионуклидов в упаковке не превышает значения МЗУА, приведенные в ГН.

      Сноска. Пункт 80 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      81. Списание с баланса организации радиоактивных отходов проводится при наличии акта о расходовании.

Глава 6. Требования к содержанию и эксплуатации мощных изотопных гамма-установок

      Сноска. Заголовок главы 6 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      82. На установках, оборудованных конвейером исключается возможность попадания людей в рабочую камеру.

      83. Вход в рабочую камеру установок с сухим и смешанным способом защиты осуществляется через лабиринт или защитную дверь.

      84. Вход в радиационно-опасную зону установки типа "Гамма-поле" осуществляться через турникет.

      85. Бассейн установки с водной защитой ограждается.

      86. На установках типа "Гамма-поле" перед эксплуатацией снимается гамма-картограмма на границе радиационно-опасной зоны и определяется ее соответствие расчетным данным.

      87. Во время приемки установки в эксплуатацию проводится контроль эффективности защитных сооружений.

      88. Все установки оснащаются надежной системой блокировки и сигнализации. В случае неисправности хотя бы одной из этих систем эксплуатация установки не допускается.

      89. В организациях, где используются мощные гамма-установки разрабатываются план ликвидации аварий, содержащий перечень возможных аварий и мероприятия по их ликвидации.

      90. При отключении энергопитания входная дверь остается заблокированной, а источник переведен в положение хранения.

      91. Над входом в рабочую камеру устанавливается сигнализатор, информирующий о положении источников (облучателя).

      92. В рабочей камере устанавливается звуковая и световая сигнализация, предупреждающие о необходимости немедленно покинуть рабочую камеру и лабиринт при переводе источников излучения (облучателя) в рабочее положение и легко доступные устройства аварийного сброса облучателя и запрета на его подъем.

      93. На пульте управления устанавливаются сигнализаторы, информирующие о положении облучателя и величине мощности поглощенной дозы излучения в рабочей камере и лабиринте.

      94. Установки с водным и смешанным способами защиты оборудуются звуковой и световой сигнализацией, информирующей об изменении мощности эквивалентной дозы в рабочей камере и уровня воды в бассейне и системами автоматического поддержания уровня воды в бассейне.

      95. Установки этого типа имеют систему аварийного наполнения водой бассейна, обеспечивающую снижение мощности эквивалентной дозы гамма-излучения над бассейном до допустимой величины в случае аварийного вытекания воды из него.

      96. Загрузка установок осуществляется закрытыми радиоизотопными источниками излучения.

      97. Загрузка (догрузка, смена) источников осуществляется сухим (с использованием защитной камеры, перегрузочного или непосредственно транспортного контейнера) и подводным способом, что определяется проектом установки.

      98.Загрузка установки источниками излучения производится постадийно, отдельными источниками (или кассетой с источниками). При этом контролируются уровни излучения на наружных поверхностях защиты рабочей камеры при рабочем положении облучателя, на поверхности хранилища источников излучения при нахождении облучателя в положении хранения.

      99. После загрузки каждого источника (кассеты) получают детальное распределение поля гамма-излучения (гамма-картограмма) на наружных поверхностях рабочей камеры и в смежных помещениях (источник – в рабочем положении), а также в рабочей камере при нахождении источников в положении хранения.

      100. В случае обнаружения превышения расчетных величин гамма-излучения устраняется дефект в защите.

      101. Каждая стадия загрузки установки оформляется актом.

      102. Помещения, в которых производится загрузка (догрузка, смена) источников, оборудуются сигнально-измерительной дозиметрической аппаратурой.

      103. Не допускается проводить монтажные работы с химико-технологической аппаратурой установок во время загрузки (догрузки, смены) источников.

      104. Все операции по загрузке (догрузке, смене) источников излучения проводятся под непрерывным радиационным контролем.

Глава 7. Требования к ядерным реакторам исследовательского назначения

      Сноска. Заголовок главы 7 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      105. К ядерным реакторам исследовательского назначения (далее – ИР) относятся ядерно-электрофизические установки, предназначенные для проведения научных исследований и производственных экспериментов с использованием мощных потоков ионизирующих излучений в целях:

      1) изучения и отработки вопросов физики, техники и технологии ядерных реакторов и отдельных его систем;

      2) физических, материаловедческих, химических, геологических медико-биологических и других исследований, а также учебных целей;

      3) получения радиоактивных изотопов и решения других задач научно-производственного характера.

      106. Территория (промплощадка) разделяется на следующие зоны:

      1) первая функциональная зона, располагаемая, по периферии площадки, объединяет здания, где не производятся работы с радиоактивными веществами.

      2) вторая функциональная зона – площадки, где располагаются здания реактора, радиохимические комплексы, лаборатории для работы с радиоактивными веществами, сооружения для сбора, хранения, переработки радиоактивных отходов, дезактивации транспорта, мастерские для ремонта оборудования, имеющего радиоактивное загрязнение.

      107. Вокруг площадки реактора предусматривается санитарно-защитная зона (далее – СЗЗ), а для ИР I категории размеры СЗЗ которых определяется проектом. Для реакторов II – III категорий, в соответствии с характеристиками их безопасности, размеры СЗЗ могут ограничиваться пределами территории промплощадки.

      108. На территории площадки и СЗЗ предусматриваются наблюдательные скважины, расположение и глубина которых устанавливаются в зависимости от наличия потенциальных источников загрязнения, гидрологических условий площадки и сезонного изменения режима грунтовых вод.

      109. Оборудование комплекса ИР размещается в отдельном здании, разделенном на зоны контролируемого и свободного доступа. В зоне контролируемого доступа размещаются: реактор, оборудование контура охлаждения, петлевые и экспериментальные установки, "горячие" камеры, мастерские для ремонта загрязненного радиоактивными веществами оборудования, радиохимические лаборатории и другие помещения для работы с радиоактивными веществами и источниками излучения.

      110. Зона ЗКД разделяется на следующие самостоятельные помещения:

      1) постоянного пребывания персонала, в которых персонал может находиться полную рабочую смену;

      2) периодически обслуживаемые помещения, предназначенные для проведения работ, связанных со вскрытием технологического оборудования, – узлы загрузки и выгрузки радиоактивных материалов, временного хранения и удаления радиоактивных отходов. Вход осуществляется через санитарный шлюз;

      3) необслуживаемые помещения, предназначенные для размещения реактора и технологического оборудования. Доступ персонала в необслуживаемые помещения при работающем реакторе и технологическом оборудовании не допускается.

      111. Проход персонала в необслуживаемые помещения при остановленном реакторе и неработающем технологическом оборудовании осуществляется через санитарные шлюзы.

      112. В помещениях ЗКД (кроме помещений, где находятся оборудование и коммуникации с жидким натрием) предусматриваются коммуникации для подачи воды и моющих растворов, для проведения дезактивации. Полы в помещениях имеют уклон и трапы для стока смывных вод в специальную канализацию.

      113. Основной и резервный пульты управления ИР размещают в отдельных помещениях.

      114. Комплекс помещений "горячих" камер размещают в зоне контролируемого доступа. Планировка и оборудование комплекса помещений "горячих" камер и лабораторий соответствуют требованиям, предъявляемым к обеспечению работ первого класса.

      115. Конструкция "горячих" камер обеспечивает защиту от излучений и возможность дистанционного выполнения производственных операций с помощью манипуляторов. Управление арматурой на коммуникациях осуществляется из операторской с панели, вынесенной на фасадную сторону камеры.

      116. На реакторах с жидкометаллическим теплоносителем в комплексе помещений предусматривают помещения и устройства для отмывки и дезактивации внутриреакторного оборудования и оборудования первого контура от радиоактивного щелочного металла и для утилизации отходов щелочных металлов.

      117. Управление процессами сбора и утилизации отходов щелочных металлов осуществляется из пультовой. Защита между пультовой и камерой утилизации, отделка и оснащение помещений комплекса для утилизации отходов щелочных металлов выполняют с учетом требований радиационной безопасности.

      118. Хранение облученных тепловыделяющих сборок (далее – ТВС), твэлов, образцов осуществляется в специальных хранилищах, оборудованных биологической защитой, вентиляцией и очисткой удаляемого воздуха. Дефектные ТВС и твэлы хранят отдельно и/или совместно герметичных защитных контейнерах (пеналах).

      119. Процессы, связанные с управлением реактором, загрузки, выгрузки и транспортирования тепловыделяющих элементов и сборок, транспортно-технологические и ремонтные операции с радиоактивным оборудованием по возможности осуществляются дистанционно.

      120. При выгрузке из реактора ТВС, твелов каналов системы управления и защиты реактора (далее – СУЗ), облученных образцов используются защитные контейнеры. При использовании в реакторах смешанного уран-плутониевого топлива предусматривают дополнительную защиту от нейтронного излучения.

      121. Все извлеченные из активной зоны ТВС немедленно помещаются в контейнеры, шахты, хранилища, бассейны. На реакторах с жидкометаллическим теплоносителем извлечение ТВС и другого оборудования из теплоносителя осуществляется с применением защитных устройств (контейнеров), заполненных инертным газом и имеющим шлюзовую систему подключения к контуру.

      122. Для хранения аварийных (негерметичных) ТВС и образцов предусматриваются герметичные защитные контейнеры (пеналы).

      123. Работы по перемещению облученных образцов, деталей и твэлы из одного бассейна в другой проводится в подводном положении, а при извлечении этих деталей из бассейнов предусматриваются меры, исключающие попадание радиоактивной воды на поверхности помещения и оборудования.

      124. Все работы с деталями, оборудованием и приборами, извлеченными из активной зоны и первого контура, производятся после их предварительной дезактивации.

      125. Извлекаемые из реактора высокоактивные предметы (оборудование, детали, приборы) размещаются в предназначенных для них местах с использованием необходимой защиты (шахты, бассейны, контейнеры).

      126. В помещениях ЗКД не допускается:

      1) пребывание персонала без необходимых средств индивидуальной защиты;

      2) хранение пищевых продуктов, табачных изделий, домашней одежды, косметических принадлежностей, художественной литературы и других предметов, не имеющих отношения к работе;

      3) прием пищи, курение, пользование косметическими принадлежностями.

Глава 8. Требования к условиям работы с радиоизотопным дефектоскопом

      Сноска. Заголовок главы 8 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      127. Помещения, предназначенные для размещения стационарных дефектоскопов располагаются в отдельном здании или в отдельном крыле здания.

      128. СЗЗ вокруг лаборатории дефектоскопии не устанавливается. Мощность дозы излучения на наружных поверхностях здания не должна превышать 0,06 мкЗв/ч над естественным фоном.

      129. В составе радиоизотопной лаборатории предусматриваются:

      1) помещение для просвечивания, с площадью не менее 20 м2;

      2) помещение пульта управления, площадью не менее 10-12 м2;

      3) фотолаборатория, площадью не менее 10 м2;

      130. При применении переносных дефектоскопов в составе лаборатории предусматривается помещение для хранилища, площадью не менее 10 м2 из расчета на один дефектоскоп.

      131. Вход в помещения для просвечивания оборудуется защитными средствами: лабиринтом с дверью, защитной дверью.

      132. Помещения для хранения переносных дефектоскопов оборудуются специальными колодцами, нишами или сейфами с защитными крышками и подъемными устройствами.

      133. В нерабочем положении источники излучения находятся в защитном контейнере дефектоскопа и имеют устройства для надежной фиксации источника излучения при нахождении его в положении хранения.

      134. Не допускается использования дефектоскопов в условиях, не отвечающих требованиям технической документации.

      135. Конструкция стационарных дефектоскопов предусматривает автоматическую блокировку входной двери в помещение, где размещается дефектоскоп. Пульт управления размещается в смежном помещении.

      136. Проведение работ по дефектоскопическому контролю с использованием стационарных дефектоскопов допускается в помещениях, указанных в санитарно-эпидемиологическом заключении.

      Сноска. Пункт 136 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      136-1. Для исключения возможности случайного попадания посторонних лиц в радиационно-опасную зону дефектоскопические работы следует проводить двумя работниками, возложив на одного из них обязанности по контролю за строгим соблюдением режима по всему периметру радиационно-опасной зоны.

      Сноска. Правила дополнены пунктом 136-1 в соответствии с приказом Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).
      137. Исключен приказом Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      138. При проведении дефектоскопических работ пучок излучения направляется вниз или вверх, противоположную сторону от ближайших рабочих мест.

      139. Излучения, прошедшее сквозь просвечиваемое изделие, перекрывается защитным барьером, снижающим мощность дозы на рабочих местах до допустимых величин.

      140. При проведении дефектоскопических работ в цехах, на открытых площадках и в полевых условиях следует устанавливать и обозначать радиационно-опасную зону, в пределах которой мощность дозы излучения не должна превышать 2,5 мкЗв/ч. Границу этой зоны необходимо обозначить знаками радиационной опасности и предупреждающими надписями хорошо видимыми на расстоянии не менее 3 метров.

      Сноска. Пункт 140 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      141. При панорамном просвечивании персонал находится на безопасном расстоянии или за защитой в безопасном месте.

      142. Для проведения панорамного просвечивания применяются дефектоскопы с дистанционным управлением механизмом перемещения источника из положения хранения в рабочее положение и обратно.

      143. При фронтальном просвечивании персонал находится в направлении, противоположном направлению рабочего пучка, на безопасном расстоянии или за защитой.

      144. При применении установок с ручным управлением расстояние от радиационной головки до привода дистанционного управления выпуском и перекрытием пучка излучения не должно быть менее 1 м.

      145. Операции с источниками излучения проводят с использованием дистанционных инструментов, манипуляторов или специальных приспособлений за защитными экранами, обеспечивающими снижение уровней излучения до величин, не превышающих предельно допустимые.

      146. После извлечения источника излучения из дефектоскопа проводится контроль радиоактивной загрязненности внутренних поверхностей аппарата.

      147. После зарядки дефектоскопов проводится радиометрический контроль его наружных поверхностей, а также проверку качества защиты (измерение мощности дозы излучения на расстоянии 0,1 и 1 м от поверхности радиационной головки дефектоскопа).

      148. Зарядка и перезарядка дефектоскопа источниками излучения активностью более чем указанной в паспорте завода-изготовителя не допускается.

      149. Ремонт дефектоскопов проводится после извлечения источника излучения и помещения его в защитный контейнер. При вынужденном проведении ремонта заряженного дефектоскопа по наряду-допуску на проведение радиационно-опасных работ ремонт выполняется с применением защитных устройств, с соблюдением мер радиационной безопасности.

      Сноска. Пункт 149 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

Глава 9. Требования к условиям работы со скважинным генератором нейтронов

      Сноска. Заголовок главы 9 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      150. При прохождении скважинных генераторов нейтронов (далее – СГН) вне скважины на его корпус в месте расположения мишени нейтронной трубки, отмеченном на заводе-изготовителе кольцевой проточкой, укрепляется съемный знак радиационной опасности.

      151. В нерабочем положении все СГН следует обесточить.

      152. Лабораторно-макетные и пуско-наладочные работы проводят в отдельных зданиях или помещениях зданий.

      153. СГН и пульта управления размещают в отельных помещениях.

      154. Работы на моделях пластов проводятся в отдельных зданиях, помещениях зданий или на открытых площадках.

      155. Открытые площадки, предназначенные для проведения работ на моделях пластов, огораживаются, на внешней границе ограждения мощность дозы излучения не должна превышать: для площадок, расположенных на территории учреждения 1,25 мкЗв/ч; для площадок, расположенных в поле, 0,05 мкЗв/ч. На внешней стороне ограждения размещается знак радиационной опасности.

      156. Расчет безопасности режима работы с СГН после его выключения проводят в соответствии с приложением 7 к настоящим Санитарным правилам.

      157. Помещения для работы СГН оборудуются механической приточно-вытяжной вентиляцией, обеспечивающий в течение часа не менее чем 5-кратный обмен воздуха при объеме помещения от 100 до 150 м3 и 3-кратный обмен при больших объемах.

      158. Входная дверь помещения блокируется одновременно с включением СГН в рабочий режим. Над входной дверью размещают световое табло с предупреждающей надписью "Генератор включен", на входной двери знак радиационной опасности.

      159. В помещениях для работы с СГН не допускается прием пищи, воды, курение, пользование косметикой.

      160. Проектная мощность эквивалентной дозы излучения на поверхности защиты при продолжительности работы персонала (категория "А") 36 часов в неделю, 50 недель в году, составляет:

      1) для помещений постоянного пребывания персонала – 5,9 мкЗв/ч;

      2) для помещений, в которых персонал пребывает не более половины рабочего времени – 11,8 мкЗв/ч;

      3) для любых помещений организации – 1,25 мкЗв/ч;

      4) для любых помещений и территории СЗЗ – 0,05 мкЗв/ч.

      161. Расчет защиты персонала от излучений работающего СГН и оценку величины дозы от гамма-излучения СГН, обусловленного излучением 56 Mn, проводят в соответствии с приложением 7 к настоящим Санитарным правилам.

      162. СГН, генерирующий поток нейтронов 1 108 нейтронов/сек и более, остается радиационно-опасным объектом и после его выключения на период времени, длительность которого зависит от продолжительности работы СГН и величины генерируемого потока нейтронов.

      163. Любые манипуляции с выключением после работы СГН, генерирующего поток нейтронов 1 108нейтр./сек и более, начинают после предварительной выдержки, обеспечивающей спад активности продуктов активации конструктивных материалов до допустимого уровня.

Глава 10. Требования к условиям работы с закрытыми источниками ионизирующих излучений при радиометрических исследованиях разрезов буровых скважин

      Сноска. Заголовок главы 10 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).
      164. Исключен приказом Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      165. Для переноски контейнеров с источниками используется штанга длиной не менее 1 м.

      166. Руководство организации при получении источника извещает об этом территориальный подразделения ведомства государственного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения в десятидневный срок и обеспечивают ведение приходно-расходном журнале учета радиоактивных веществ приборов и установок, укомплектованных радиоактивными источниками в соответствии с приложением 8 к настоящим Санитарным правилам.

      167. Источники хранят в отдельных, специально оборудованных помещениях, расположенных на охраняемой территории.

      168. В наружной стене помещения хранилища предусматривается проем для подачи и выдачи контейнеров с источниками.

      169. Мощность дозы на поверхности устройства для хранения источников не должна превышать 12 мкЗв/ч, уровень излучения на наружной поверхности хранилища 1 мкЗв/ч.

      170. Расстояние между рядами, колодцами и стенками хранилища не должно быть менее 2,1 и 0,5 м соответственно.

      Колодцы не должны быть глубиной менее 2 м и обсажены легко вынимающимися водонепроницаемыми трубами-стаканами с дном.

      171. Закладка пеналов и контейнеров с источниками в защитные устройства и изъятие их осуществляются дистанционно.

      172. Источники нейтронного и гамма-излучения, непригодные к дальнейшему использованию, относятся к РАО, хранятся раздельно в защитных устройствах и подлежат сдаче на пункты захоронения.

      173. Временное хранение источников в полевых условиях допускается при наличии положительного санитарно-эпидемиологического заключения.

      Сноска. Пункт 173 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      174. Временное хранение источников допускается в транспортных или переносных контейнерах, место для временного хранения опечатывают и охраняют. Совместное хранение источников со взрывоопасными, горючими и другими материалами не допускается. Временное хранение источников допускается осуществлять в специальных пеналах, помещаемых на прочном тросе (шнуре и т.п.) в обсаженные скважины. Скважины ограждаются и охраняются.

      175. Уровень излучения на наружных поверхностях мест временного хранения или ограждений, не должен превышать 1 мкЗв/ч. На наружных поверхностях мест хранения (ограждения) размещается знак радиационной опасности.

      176. Транспортировка источников, за исключением освобожденных упаковок и упаковок I транспортной категории, осуществляется в транспортных или переносных контейнерах в специально оборудованной для этих целей автомашине (автоприцепе), машине-подъемнике, в обычных грузовых автомашинах. Перевозка источников, за исключением освобожденных упаковок и упаковок I транспортной категории, без защитного контейнера со специальными креплениями в легковом автомобиле, а также вместе с людьми не допускается.

      Сноска. Пункт 176 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      177. Мощность дозы в кабине не должна превышать 12 мкЗв/ч. При одновременной перевозке людей в кузове грузовой или кабине легковой автомашины и контейнера с источником в автоприцепе мощность дозы излучения в местах нахождения перевозимых людей не должна превышать 2,5 мкЗв/ч. Мощность дозы в любой точке на наружных поверхностях контейнера не должна превышать 2 мЗв/ч и на расстоянии 2 м от этих поверхностей – 0,1 мЗв/ч.

      Сноска. Пункт 177 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      178. Постоянное хранение источников в транспорте не допускается.

      179. Все работы с источниками на буровых скважинах (установка источника в переносной контейнер и зондовое устройство глубинных приборов и извлечение его, опускание приборов в скважину и извлечение из скважины и другие) проводятся с помощью дистанционных инструментов и приспособлений в строгой технологической последовательности.

      180. По окончании рабочего дня источник доставляется в хранилище.

      181. Установка источника в глубинный (скважинный) прибор производится непосредственно перед спуском его в скважину, в предварительно подготовленные зондовые устройства скважинных приборов.

      182. Подъем и опускание скважинного снаряда в устье скважины, а также извлечение его из скважины проводится с помощью буровой, автомобильной или ручной лебедок.

      183. При извлечении из зондового устройства скважинного прибора источник немедленно перекладывается в контейнер.

      184. Проводится радиационный контроль в соответствии с перечнем операций с гамма и нейтронными источниками, при которых возможно облучение персонала, приведенным в приложении 9 к настоящим Санитарным правилам.

Глава 11. Требования к санитарно-защитной зоне предприятий по добыче и обогащению урановой руды

      Сноска. Заголовок главы 11 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      185. Для предприятий устанавливается СЗЗ. Размеры СЗЗ определяются расчетами с учетом величины и площади возможного распространения радиоактивных выбросов и сбросов рассеивания выбросов загрязняющих веществ в атмосфере, при нормальной эксплуатации объекта и в аварийных условиях.

      186. Размеры СЗЗ (полосы отчуждения) вдоль трассы трубопровода для технологических растворов и удаления жидких радиоактивных отходов устанавливаются не менее 20 м в каждую сторону от трубопровода.

      187. На территории промышленных площадок предусматривают устройства ливнестоков. Сброс ливневых вод на сельскохозяйственные угодья не допускается.

Глава 12. Требования к эксплуатации добычных полигонов рудников методом подземного скважинного выщелачивания

      Сноска. Заголовок главы 12 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      188. В поверхностный комплекс рудника методом подземного скважинного выщелачивания (далее – ПВ) входят сооружения и технические средства, обеспечивающие подачу рабочих растворов от узла их приготовления к нагнетательным скважинам и продуктивных растворов – от откачных скважин до цеха переработки.

      189. На территории добычного комплекса участка ПВ, установок по очистке и переработке продуктивных растворов для защиты почвы от загрязнения ее урансодержащими и другими технологическими продуктами предусматривают:

      1) асфальтовое покрытие участков территории, где размещено основное оборудование, с устройством уклонов и зумпфов для сбора и последующего удаления сбросных сточных вод;

      2) выполнение трубопроводов и соединений технологических коммуникаций из материалов, обеспечивающих герметичность при транспортировке растворов и пульп;

      3) в случае присутствия плодородного слоя предварительное снятие плодородного верхнего слоя почвы вдоль проходящих коммуникаций для восстановления земель после рекультивации.

      190. При эксплуатации рудника ПВ предусматриваются меры по исключению утечек жидкостей по всей технологической цепочке. В случае возникновения утечек принимаются меры по оперативному устранению причин и последствий утечек. Сроки принятия мер по оперативному устранению последствий утечек исключают возможность загрязнения, приводящие к образованию низкорадиоактивных отходов.

      191. В проекте разработки месторождения способом ПВ предусматривают специальные мероприятия, средства и оборудование, необходимые для предупреждения и ликвидации возможных аварийных ситуаций.

      192. Территория СЗЗ предприятия ПВ, обозначаются предупредительными знаками. Промышленная площадка с установками по переработке растворов ограждается.

      193. По территории промышленной площадки предприятия ПВ допускается движение только производственного транспорта.

      194. Места пересечения пешеходных и транспортных маршрутов с трубопроводами оборудуются специальными переходами.

      195 Конструкции оголовков откачных скважин обеспечивает полную герметизацию скважины, возможность газоотделения, замера дебита скважины, отбора проб растворов, выполнения ремонтных работ и чистки скважины.

      196. Ликвидация добывающего комплекса обеспечивает полную радиационную безопасность.

      197. На отдаленных участках добычных полигонов ПВ, следует предусмотреть места отдыха и защиты персонала от неблагоприятных климатических условий, оборудованных освещением, отоплением, рукомойниками, обеспеченных питьевой и технической водой, аптечкой первой медицинской помощи, в пустынных местностях все работы производятся с использованием средств индивидуальной защиты органов дыхания и защитными очками.

      198. Дефектные скважины, восстановление и ремонт которых невозможны, консервируются и ликвидируются после отработки месторождения при проведении рекультивации.

      199. При ремонтных работах на скважинах, их раскольматации или проведении на них контрольно-измерительных работ, выделяющиеся продуктивные растворы необходимо отводить в отстойники или собираться в специальные емкости.

      200. При эксплуатации полигона не допускается сброс на поверхность жидкостей из технологических трубопроводов, технологических и наблюдательных скважин продуктивного горизонта. Откачиваемые растворы после их отстоя возвращаются в технологический процесс, шлам размещается во временное хранилище и после определения суммарной альфа радиоактивности принимается решение о последующем использовании (захоронение в могильнике или другое).

      201. При сооружении технологических узлов закисления и насосных станций обеспечивают гидроизоляцию площадок. Для сбора пролившихся растворов и промывных вод на площадках сооружается специальный сборник. При проливах растворов осуществляется промывка площадок и помещений.

      202. Отстойники-накопители оснащаются автоматическими устройствами, исключающими перелив растворов.

      203. При опорожнении емкостей, трубопроводов, лотков, накопителей не допускается сброс оставшихся растворов на поверхность. Растворы собираются и направляются в отстойники продуктивных и выщелачивающих растворов.

Глава 13. Требования к эксплуатации перерабатывающего комплекса рудника ПВ

      Сноска. Заголовок главы 13 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      204. Здание стационарного перерабатывающего комплекса или площадка сборно-разборной установки обеспечивается гидроизоляцией и приспосабливаются для промывки технической водой. Для сбора пролившихся растворов и промывных вод сооружается сборник, сток с пола здания.

      205. Закрытые помещения перерабатывающего комплекса оборудуются вентиляцией.

      206. Все подъездные пути и погрузочно-разгрузочные площадки на территории перерабатывающего комплекса покрываются твердым покрытием.

      207. Установку переработки растворов, локальные узлы "закисления" обеспечивают герметичным емкостным оборудованием, приточно-вытяжной вентиляцией.

      208. При промывке сорбционных колонн обеспечивается сбор промывной жидкости в специальную емкость или специальную карту отстойника-накопителя для повторной промывки колонн, а твердая фаза вместе со шламом отстойников-накопителей – захоранивается в могильнике.

      209. Транспортирование готового продукта (кристаллы) установок по переработке растворов ПВ проводят в герметических контейнерах. Загрузка и разгрузка контейнеров осуществляется механизированным способом, исключающим поступление аэрозолей продукта в воздушную среду помещения.

      210. Для фильтрации следует применять аппараты непрерывного действия, исключающие ручные операции по съему и очистке осадков. При съеме желтого кека вручную используют рамные фильтр прессы.

      211. Аппараты, являющиеся источником выделения пыли и радона, устанавливают в обособленных помещениях или оборудуют укрытиями. Аппараты, которые невозможно оборудовать укрытиями, устанавливаются в специальных кабинах, оборудованных вытяжной вентиляцией.

      212. Емкости и аппараты с пульпой в отделениях флотации, гравитации, фильтрации, выщелачивания, сорбции обеспечиваются крышками.

      213. В отделениях сушки и прокалки солей с высоким содержанием радиоактивных веществ используются печи непрерывного действия с механизированной и автоматизированной загрузкой и выгрузкой.

      214. Все аппараты отделений сушки и прокалки снабжаются системой улавливания пыли от готовой продукции с последующим возвратом этой пыли в процесс.

      215. Затаривание пылящей готовой продукции в контейнеры производят в изолированных камерах, оборудованных вытяжной вентиляцией, с автоматической загрузкой, виброуплотнением и контролем уровня и массы загружаемого материала.

      216. В отделениях сушки и прокалки следует предусмотреть помещения механизированной разделки проб, теплоизоляцию оборудования. Операции по отбору, разделке и упаковке проб проводят в боксах, снабженных местной вытяжной вентиляцией.

      217. Операции по отбору и анализу технологических проб, порошков, пульп механизируются и автоматизируются. По согласованию с территориальным подразделением ведомства государственного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения допускается ручной отбор технологических проб.

      218. Стыки и соединения в технологических трубопроводах уплотняют и герметизируют.

      219. В производственных корпусах предусматриваются раздельные системы вентиляций: общеобменная (приточная и вытяжная), местная, технологическая, ремонтная и аварийная. Допускается естественное проветривание помещений, в которых отсутствуют вредные выделения и аэродинамические связи с помещениями, имеющими такие выделения.

      220. При зональной планировке производственных помещений работа приточных и вытяжных систем обеспечивает контролируемое направление воздушных потоков из менее загрязняемой зоны в зону с большим загрязнением.

      221. В помещениях, в которых возможно выделение пыли и газов, предусматривается преобладание вытяжки над притоком, обеспечивающее в открываемых дверных проемах скорость движения воздуха внутрь помещения не менее 0,3-0,5 м/с.

      222. Воздух из-под укрытий, внутренних объемов технологического оборудования удаляется самостоятельные системами местной и технологической вентиляций.

      223.От технологических аппаратов и емкостей в отделениях, где происходит выделение паров кислот, щелочей предусматривают местную вытяжку.

      224. Скорость движения воздуха в живом сечении, м/с принимается по приложению 10 к настоящим Санитарным правилам.

      225. Во взрывоопасных помещениях рециркуляция воздуха для целей воздушного отопления и вентиляции не допускается.

      226. Забор воздуха для систем приточной вентиляции осуществляется из зоны, где в атмосферном воздухе содержание радиоактивных и токсичных веществ составляет не выше 0,1 ДОА и 0,3 ПДК для рабочих помещений.

      227. Приточный воздух перед подачей в корпуса подвергается тепловлажностной обработке.

      228. Приточные и вытяжные камеры в пожаро- и взрывоопасных цехах располагаются в отдельных помещениях, с самостоятельным выходом.

      229. Приточные камеры имеют отдельный самостоятельный вход снаружи здания или из чистой зоны производственного помещения и не иметь никаких аэродинамических связей с производственными помещениями.

      230. Поверхности приточных камер имеют гладкие покрытия, пол с уклоном не менее 5% и трапы для удаления смывных вод.

      231. Воздух, удаляемый вентиляционными установками, перед выбросом в атмосферу подвергается очистке.

      232. Вытяжные вентиляционные камеры следует устанавливать в изолированных помещениях, оборудованных собственной вытяжной вентиляцией.

      233. Вентиляционные камеры, в которых размещаются системы газоочистки, выполняются в виде двух изолированных друг от друга помещений: в "грязном" помещении размещаются фильтры грубой и тонкой очистки, в "чистом" – электродвигатели, вентиляторы и воздуховоды после последней ступени очистки.

      234. Транспортирование отработавших фильтрующих элементов осуществляют в защищенных контейнерах.

      235. Вход в "грязное" помещение вентиляционных камер, помещений I класса осуществляется через санитарный шлюз, с помещением для упаковки отработанных фильтров и душем.

      236. На участке газоочистки предусматривают специальные места или отдельные помещения для разборки, отмывки и временного хранения фильтров, аппаратов и их элементов.

Глава 14. Требования к транспортированию руды и концентрата природного урана

      Сноска. Заголовок главы 14 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      237. Транспортирование руды осуществляют в специально выделенных транспортных средствах, использование которых для перевозки других грузов не допускается.

      238. Транспортирование промежуточного продукта, концентрата руды осуществляют только в герметичных контейнерах, упаковочных комплектах (ТУКах) допущенных к применению на территории Республики Казахстан.

      239. При перевозке руды проводится уплотнение кузовов, увлажнение, укрытие пылящих руд брезентом, применяются пылесвязывающие и пленкообразующие материалы. Погрузо-разгрузочные операции механизируются, ручной труд не допускается. Перевозка урановых руд железнодорожным транспортом осуществляется в специально оборудованных вагонах.

      240. После перевозки проводится дезактивация транспорта и оборудования до снижения мощности дозы гамма-излучения (внутри кабины) не болеее 12 мкЗв/ч.

      241. Пункты дезактивации автотранспорта размещаются при выезде из производственной зоны промышленной площадки, железнодорожных вагонов – на путях выгрузки. В случае выезда технологического транспорта на дороги общего пользования пункты дезактивации предусматривают в местах выгрузки и погрузки руды.

Глава 15. Требования к объектам поверхностного комплекса

      Сноска. Заголовок главы 15 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      242. Территория промышленной площадки разделяется на зоны свободного и контролируемого доступа. В зоне контролируемого доступа размещаются все объекты, где ведутся процессы добычи, обогащения и переработки руды, являющиеся источниками вредных производственных факторов (надшахтное здание главного выдачного ствола, рудосортировочный комплекс, склады руды, воздуховыдающий ствол, гидрометаллургический завод (далее – ГМЗ), обогатительные фабрика (далее – ОФ), в зоне свободного доступа – объекты вспомогательного назначения (административно-бытовой комплекс, воздухозаборные вентиляционные сооружения, столовая, компрессорная).

      243. Административные здания по отношению к объектам, являющимся источниками постоянного шума, располагают с наветренной стороны с устройством между ними шумозащитных зон.

      244. Свободные территории промышленной площадки озеленяются.

      245. Локальные источники загрязнения атмосферного воздуха (воздухо-выдачные стволы, бункера, дробилки, отвалы породы, склады руды) удаляются от объектов вспомогательного назначения на расстояние не менее 100 м и не менее 50 м – от любых производственных зданий.

      246. Временное складирование товарной руды на территории промплощадок всех типов урановых рудников (шахт, карьеров) проводится только на специально подготовленные площадки с твердым покрытием (асфальт, бетон). Складирование товарной руды непосредственно на грунт не допускается.

      247. Складирование балансовых руд, забалансовых руд и пород осуществлят раздельно по классам.

      248. Отсортированная порода не относится к радиоактивным отходам и используется в производственных условиях без ограничений, если эффективная удельная активность радионуклидов в ней не превышает 1,5 кБк/кг.

      249. В местах возможного пылеобразования (разгрузка вагонеток, места перегрузки руды на транспортерах, грохота, течки бункеров) применяются средства пылеподавления (увлажнение рудной массы, местные отсосы). Общий процент влажности рудной массы при этом не должен превышать 11% во избежание ее прилипания к транспортерным лентам и поверхностям оборудования.

      250. Помещения, в которых размещено производственное оборудование, содержащее руду (бункера, дробилки, емкости), оборудуют принудительной общеобменной вентиляцией или местными отсосами. В помещениях проводится ежесменная влажная уборка.

      251. В составе наземного комплекса предусматривают площадки (пункты) для дезактивации спецтранспорта, оборудования и материалов. Дезактивация производится перед выездом транспорта или вывозом загрязненного оборудования и материалов за пределы промышленной площадки.

      252. В составе пункта дезактивации предусматривают помещения: моечная, для обслуживающего персонала, комната дозиметрического контроля и кладовая.

      253. При пункте дезактивации предусматривают:

      1) асфальтированную открытую площадку, оборудованную навесами, подъездными путями, подъемно-транспортными средствами для складирования загрязненного и очищенного оборудования;

      2) контейнеры и емкости для сбора и временного хранения твердых и жидких радиоактивных отходов.

      254. Не допускается превышение установленных величин по удельной активности основных радионуклидов в сточных водах после очистки при сбросе их в канализацию или открытые водоемы, их взвешенная суммарная удельная активность определяется по формуле:



      в котором Аi – удельная активность i – го радионуклида, для которого установлен уровень вмешательства в питьевой воде УВi.

      255. Не допускается иметь нефиксированного поверхностного радиоактивного загрязнения на металлоломе, направляемом после дезактивации в другие отрасли народного хозяйства, горном и технологическом оборудовании, поступающем для ремонта.

      256. Помещения пунктов дезактивации подвергают ежедневной влажной уборке.

      257. На всех предприятиях по добыче и обогащению урановой руды осуществляется специальной службой радиационный контроль в соответствии с перечнем работ по контролю условий труда, выполняемых службой, указанных в приложении 11 к настоящим Санитарным правилам.

      Сноска. Пункт 257 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      258. Персонал группы "А" обеспечиваются носимыми индивидуальными дозиметрами.

Глава 16. Требования к перепрофилированию, консервации и ликвидации объектов по добыче и обогащению урановой руды

      Сноска. Заголовок главы 16 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      259. Предприятие по добыче и переработке радиоактивных руд или их отдельные объекты в связи с отсутствием в них дальнейшей необходимости или изменениями характера производства подвергаются полной, временной консервации, перепрофилированию или ликвидации.

      При проведении этих мероприятий предусматривают:

      1) дезактивацию основных сооружений, оборудования и других материальных ценностей;

      2) ликвидацию участков радиоактивной загрязненности территории промышленной площадки, СЗЗ и транспортных путей до уровней, допускающих использование территории для ведения сельского хозяйства, промышленного и гражданского строительства;

      3) надежное захоронение (с последующей рекультивацией) объектов, не подлежащих перепрофилированию или консервации.

      260. Для рассмотрения представленных материалов по перепрофилированию, консервации, ликвидации создается комиссия, в состав которой включаются представители государственного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.

      261. Территория, занятая промплощадкой и СЗЗ ликвидируемых, консервируемых или перепрофилируемых горнорудных и рудоперерабатывающих предприятий, подлежит рекультивации.

Глава 17. Требования к консервации, перепрофилированию ликвидации горнодобывающих предприятий

      Сноска. Заголовок главы 17 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      262. На период консервации рудника или карьера оборудование поднимается на поверхность, дезактивируется до допустимых уровней и передается на другие предприятия для использования, или на склад для хранения, или в металлолом.

      263. Выработки, являющиеся источниками интенсивного радоновыделения, изолируются глухими радононепроницаемыми перемычками.

      264. Территория рудника, свободная от строений и сооружений, СЗЗ дезактивируется и рекультивируется.

      265. Карьеры и другие денудационные объекты, а также отвалы на период консервации ограждаются, отвалы присыпаются грунтом и озеленяются.

      266. Стволы шахт, штольни, скважины и другие возможные пути проникновения в подземные выработки, подходы к ним перекрываются и ограждаются.

      267. Дезактивация территории проводится путем изъятия загрязненного грунта и захоронения его либо на хвостохранилище, либо в специальных могильниках, либо вместе с отвалами в рекультивируемых денудационных объектах. Изъятый грунт замещается потенциально плодородным грунтом, не имеющим радиоактивного и химического загрязнения. При сельскохозяйственном направлении рекультивации слой 0,25 см замещается грунтом, не имеющим загрязнения.

      268. Нормативные требования при ликвидации консервации и перепрофилировании предприятий и объектов по добыче и обогащению урановой руды, приведены в приложении 12 к настоящим Санитарным правилам.

      269. Санитарно-эпидемиологические требования по рекультивации отвалов пустых пород, в которых среднее содержание радионуклидов ниже приведенных в приложении 12 к настоящим Санитарным правилам, не предъявляются.

      270. Рекультивированные отвалы, расположенные ближе 5 км от населенного пункта, подлежат ограждению (не ближе 300 м). На расстоянии более 5 км ограда может не сооружаться, но устанавливаются знаки, запрещающие всякую деятельность на рекультивированных отвалах. Не допускается использование материала отвалов для строительства и хозяйственных нужд. В зоне до 300 м от них не допускается жилищное строительство.

      271. Все нерекультивированные отвалы ограждаются и обозначаются предупредительными знаками.

      272. На территории поверхностного комплекса горнодобывающих предприятий и их санитарно-защитной зоны после их ликвидации не допускается строительство жилья, детских учреждений и объектов соцкультбыта.

      273. При перепрофилировании горнодобывающих предприятий на территории свободной от строений и сооружений и на территории санитарно-защитной зоны проводится дезактивация.

      274. Рекультивация водоемов проводится в следующих случаях:

      1) суммарная удельная активность (далее – УА) радионуклидов в воде, в донных отложениях, а также в отложениях на территории, подвергающейся в период паводка затоплению, не удовлетворяет условиям, приведенным в приложении 12 к настоящим Санитарным правилам;

      2) в случае передачи водоема для водохозяйственного использования дозы облучения отдельных лиц из населения, связанные с использованием водоема, могут превысить 0,1 мЗв/год;

      3) концентрация вредных веществ в водоеме, который использовался для различных нужд населения, в результате сбросов превышает нормативы качества воды.

      275. При ликвидации водоема (спуск воды), прекращении шахтного водоотлива поверхность загрязненного дна водоема, искусственного русла водоотлива, прилегающей территории рекультивируются по сельскохозяйственному или лесохозяйственному направлениям.

      276. Водотоки (реки, каналы, ручьи) рекультивируют после прекращения сброса загрязненных вод.

      277. В зависимости от уровней радиоактивного загрязнения донный грунт, почва захораниваются в поверхностном могильнике, либо могут складироваться на хвостохранилищах или в денудационных объектах вместе с отвалами.

      278. При перепрофилировании рудников или в случае самотечного выхода на поверхность шахтных вод допускается их спуск по трубопроводу (закрытому бетонированному лотку) до близлежащего проточного водоема, при этом УА радионуклидов в воде соответствует требованиям приложения 12 к настоящим Санитарным правилам.

      279. Не допускается сброс в водоемы шахтных вод, имеющих УА радионуклидов выше нормируемой настоящими правилами. Такие воды перед сбросом очищаются на специальной установке.

Глава 18. Требования к ликвидации полигонов подземного выщелачивания, ГМЗ, ОФ и перерабатывающих комплексов ПВ

      Сноска. Заголовок главы 18 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      280. Ликвидация полигонов ПВ, ГМЗ, ОФ и перерабатывающих комплексов ПВ допускается на основании утвержденной и согласованной в установленном порядке проектной документации. На ликвидируемых объектах оборудование (трубопроводы, насосы) и сооружения полностью демонтируются и дезактивируются. Оборудование, не подлежащее повторному использованию на предприятиях того же профиля, металл, не подходящий к сдаче в металлолом, другие отходы, зола сжигаемых горючих отходов подлежат захоронению в специальном могильнике.

      281. Обсадка и внутреннее оборудование скважин могут быть изъяты полностью или до глубины, не препятствующей дальнейшему предполагаемому использованию территории, но не менее 1 м от поверхности. Скважины тампонируются с восстановлением изоляции водоносных горизонтов друг от друга.

      282. Территория отработанных и ликвидируемых полигонов ПВ дезактивируется.

      283. На территории бывших полигонов ПВ не допускается строительство жилья, детских учреждений и объектов соцкультбыта.

      284. Здания и строения, подлежащие сносу или разборке, дезактивируются. Элементы строительных конструкций могут быть повторно использованы, если они удовлетворяют требованию настоящих Санитарных правил. Лом (бой) строительных материалов допускается применять для дорожного строительства вне населенных пунктов, если он соответствует по содержанию естественных радионуклидов III классу строительного сырья и материалов. В остальных случаях элементы и лом (бой) строительных конструкций захораниваются на хвостохранилище, в денудационных объектах вместе с отвалами, в специальном могильнике.

      285. Территория бывшей промплощадки после ликвидации ГМЗ, ОФ и поверхностных комплексов ПВ не допускается использовать под строительство жилья, детских учреждений и объектов соцкультбыта.

Глава 19. Требования к консервации и перепрофилированию ГМЗ и ОФ

      Сноска. Заголовок главы 19 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      286. Технологическое оборудование основных объектов освобождают от технологических продуктов, реагентов, промывают изнутри и дезактивируют.

      287. При консервации ГМЗ и ОФ территория промплощадки свободная от зданий и сооружений, дезактивируется и рекультивируется.

      288. Загрязненные участки СЗЗ дезактивируются и рекультивируются в сельскохозяйственном или лесохозяйственном направлении. В пределах СЗЗ не допускается капитальное строительство, допускается лишь возведение временных хозяйственных объектов.

      289. Захоронение строительного мусора, металлолома, не подходящего к сдаче, изъятого загрязненного грунта производится согласно требованиям настоящих Санитарных правил.

      290. Территория законсервированного объекта ограждается, а объект на весь период консервации охраняется.

      291. Демонтированное оборудование сортируется по уровню радиоактивной загрязненности. В случае соответствия требованиям санитарных правил в соответствии с документами санитарно-эпидемиологического нормирования утверждаемыми государственным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения согласно пункту 6 статьи 144 Кодекса Республики Казахстан "О здоровье народа и системе здравоохранения", допускается к повторному использованию или сдаче в металлолом, при несоответствии подлежит захоронению (далее – документы нормирования).

      292. Территория СЗЗ перепрофилируемых ГМЗ и ОФ (ее загрязненные участки) дезактивируется и рекультивируется. Вопрос о направлении рекультивации определяется предприятием нового профиля.

      293. Загрязненный строительный мусор и грунт захоранивают в хвостохранилище или в поверхностном могильнике.

      294. На территории перепрофилированных объектов и их СЗЗ не допускается строительство жилых зданий, детских учреждений и предприятий соцкультбыта.

Глава 20. Требования к консервации и ликвидации хвостохранилищ

      Сноска. Заголовок главы 20 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      295. Основанием для консервации хвостохранилищ является консервация предприятия. По достижении складированных в хвостохранилище отходов проектного уровня или оно является источником радиоактивного или токсического загрязнения окружающей среды, предусматривается его захоронение.

      296. В проекте консервации хвостохранилища предусматривают следующие мероприятия:

      1) по предупреждению размыва хвостов паводковыми и поверхностными водами;

      2) по предотвращению пылеобразования и разноса радиоактивных аэрозолей;

      3) исключение использования хвостов для строительных и хозяйственных целей, а территории хвостохранилища для строительства или сельского хозяйства.

      297. Оборудование хвостохранилища, не подлежащее консервации, демонтируется и дезактивируется.

      298. Сбросные колодцы и трубы подлежат тщательной заделке, если не предусматривается использование их для отвода паводковых вод.

      299. Территория консервируемого хвостохранилища дезактивируется. Хозяйственное использование этой территории не допускается.

      300. При расположении законсервированного хвостохранилища на расстоянии менее 2 км от населенных пунктов, промышленных предприятий, земельных угодий ограждается и вокруг него выставляются предупреждающие и запрещающие знаки. За пределами ограды МЭД гамма-излучения не должна превышать 20 мкЗв/ч выше естественного фона.

      301. Законсервированное хвостохранилище подлежит радиационному контролю и наблюдению.

      302. Перед началом ликвидации (захоронения) хвостохранилища проводят его осушение до кондиций, позволяющих использовать необходимую для земляных работ технику.

      303. Оборудование, имеющие радиоактивное загрязнение, демонтируется и дезактивируется, не поддающееся эффективной дезактивации захоранивается на хвостохранилище.

      304. Территория промплощадки хвостохранилища и подъездные пути освобождаются от свалок, дезактивируются, очищаются от химических загрязнений и рекультивируются. На территории СЗЗ допускается рекультивация по сельскохозяйственному и лесохозяйственному направлениям.

      305. Захораниваемое хвостохранилище защищается от поверхностных и паводковых вод, на водоотводных сооружениях исключают ливневые и другие поверхностные стоки с окружающей местности на поверхность хвостохранилища, поверхность после уплотнения и насыпные ограждения дамбы подвергают планировке.

      306. Работы по укрытию хвостохранилища завершаются посадкой на его поверхности трав и кустарников.

      307. МЭД гамма-излучения на высоте 1 м над поверхностью захороненного хвостохранилища не должна быть более 1,0 мкЗв/ч, а плотность потока радона из почвы – более 1,0 Бк/с.м2.

      308. Территорию захороненного хвостохранилища не допускается использовать для любых хозяйственных целей. На территории СЗЗ не допускается строительство жилья, детских учреждений, объектов соцкультбыта, а также устройство мест для отдыха и занятия спортом.

      309. На захороненное хвостохранилище составляется отдельный радиационно-гигиенический паспорт объекта, в котором указывается время окончания захоронения, краткое описание мероприятий по захоронению, организация, выполнившая проект, предприятие, осуществившее захоронение, организация, принявшая захороненный объект под наблюдение, данные санитарно-дозиметрического контроля по окончании работ и те ограничения, которые наложены на захороненный объект и прилегающую территорию.

      310. Захороненное хвостохранилище подлежит систематическому наблюдению и периодическому радиационному контролю соответствующими службами объекта, которому принадлежло хвостохранилище.

      311. Персонал, занятый на этих работах, включая все работы по рекультивации объектов, непосредственно выполняющий работы с источниками излучения, относится к категории "А".

Глава 21. Требования к рентгено-дефектоскопическим лабораториям

      Сноска. Заголовок главы 21 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      312. Рентгено-дефектоскопическая лаборатория (далее – лаборатория) размещается в отдельно стоящем здании или в отдельном крыле (помещений) предприятия.

      313. В состав лаборатории входят следующие помещения:

      1) рабочая камера;

      2) пультовая, фотокомната, площадью не менее 10м2;

      3) помещения для персонала, обработки результатов контроля и хранения пленок;

      4) санитарно-бытовые помещения;

      5) для службы радиационной безопасности.

      314. Расстояние от аппарата до стен рабочей камеры не должны быть менее 1 м. Площадь рабочей камеры, свободная от технологического оборудования предусматривается не менее 10 м2.

      315. В случаях, когда в лаборатории применяются и радиоизотопные методы контроля с помощью переносных дефектоскопов, допускается хранить их (в количестве не более 2-х) в колодцах, нишах или сейфах, оборудованных в рабочей камере.

      316. В местах постоянного пребывания персонала (пультовая, помещение для персонала) предусматривается естественное освещение. Рабочие камеры допускаются без естественного освещения.

      317. Помещения лаборатории оборудуют системами отопления, вентиляции, водоснабжения и канализации.

      318. Пол в рабочей комнате и пультовой покрывают электроизолирующим материалом, у рабочих мест персонала предусматриваются диэлектрические коврики.

      319. Радиационная защита рабочей камеры обеспечивает снижение дозы облучения персонала и ограниченной части населения до величин установленных ГН.

      320. При проведении рентгеновской дефектоскопии радиационная защита рабочей камеры, защитного смотрового окна в рабочей камере, установок с рентгеновскими аппаратами обеспечивает снижение мощности дозы на наружной поверхности ее до 2,5 мкЗв/ч.

      321. При просвечивании деталей в рабочей камере без защитного потолочного перекрытия типа "выгородка" уровни излучения на рабочих местах персонала цеха или участка (категория персонал группы "Б") не должны превышать 2,5 мкЗв/ч.

      322. На наружной поверхности установок с рентгеновскими аппаратами в местной защите, на входных дверях рабочих камер, границе радиационно-опасной зоны размещаются знаки радиационной опасности. На границе радиационно-опасной зоны устанавливаются предупреждающие плакаты (надписи), отчетливо видимые с расстояния 3-х м.

      323. Для обеспечения безопасности персонала во время просвечивания необходимо:

      1) просвечивать изделия при минимальном возможном угле расхождения рабочего пучка излучения, используя для этого коллиматоры (переносных) и тубусы;

      2) пучок излучения направлять в сторону от рабочих мест;

      3) ограничивать время просвечивания изделий путем использования высокочувствительных пленок, усиливающих экранов;

      4) пульт управления передвижных и переносных аппаратов размещать на таком расстоянии от рентгеновского излучателя, которое обеспечивает безопасные условия труда персонала (не менее 15 м).

      324. Аппараты оборудуются системой блокировки и сигнализации.

      325. Стационарные аппараты подключают в цепь управления дверных блокировок, отключающих высокое напряжение при открывании двери в рабочую камеру. Повторное включение высокого напряжения выполняется с пульта управления аппарата после закрытия двери.

      326. В рабочей камере предусматривается доступное устройство для аварийного отключения высокого напряжения и запрета на его включение.

      327. На пульте управления аппаратом и над входом в рабочую камеру устанавливается световое табло с предупреждающими надписями "Рентгеновское просвечивание".

      328. В рабочей камере устанавливается звуковая или световая сигнализация предупреждающая о необходимости немедленно покинуть рабочую камеру.

Глава 22. Требования к кабинетам лучевой диагностики и терапии

      Сноска. Заголовок главы 22 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).
      329. Исключен приказом Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      330. Проведение работ по монтажу рентгеновских аппаратов допускается при наличии положительного санитарно-эпидемиологического заключения.

      Сноска. Пункт 330 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      331. После окончания монтажных и пуско-наладочных работ кабинет лучевой диагностики и терапии принимается в эксплуатацию комиссией.

      332. В состав комиссии включаются: заведующий отделением (кабинетом) лучевой диагностики или терапии, представители организаций проводивших монтаж и контроль эксплуатационных параметров аппарата.

      Сноска. Пункт 332 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).
      333. Исключен приказом Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      334. Организация, использующая рентгеновские аппараты, ведет контрольно-технический журнал рентгеновского аппарата по форме согласно приложению 13 к настоящим Санитарным правилам. Контрольно-технический журнал рентгеновского аппарата находится у организации владельца рентген аппарата и хранится в рентген кабинете.

      335. Кабинеты лучевой диагностики и отделения (далее – кабинет) размещаются в зданиях стационаров, амбулаторно-поликлинических организаций (медицинских центров), не допускается выполнять кабинет проходным.

      Размещение кабинетов в цокольных помещениях зданий стационаров, амбулаторно-поликлинических организаций (медицинских центров) допускается при соблюдении требований настоящих Санитарных правил.

      Сноска. Пункт 335 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      336. Размещение кабинетов в жилых зданиях, общественных зданиях немедицинского назначения, детских дошкольных и учебных организациях не допускается.

      337. В стационарах лечебно-профилактических организаций не допускается размещение кабинетов смежно по горизонтали и вертикали с палатами для больных, если значение допустимой мощности эффективной дозы (далее – ДМДЕ) превышает 1,3 мкЗв/ч.

      338. Использование передвижных (палатных) рентгеновских аппаратов допускается в операционных блоках и в палатах для проведения процедур нетранспортабельным больным. Использование передвижных (палатных) рентгеновских аппаратов для массового обследования больных, независимо от условий его эксплуатации, не допускается.

      Сноска. Пункт 338 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      339. Не допускается размещать кабинеты под помещениями, откуда возможно протекание воды через перекрытие (душевые, уборные).

      340. Состав и площади общих и специальных помещений рентгеновского кабинета соответствуют приложению 14 к настоящим Санитарным правилам.

      341. Площадь процедурной проектируется с соблюдением следующих расстояний:

      1) от рабочего места персонала за малой защитной ширмой до стен помещения расстояние не должно быть менее 1,5 м;

      2) от рабочего места персонала за большой защитной ширмой до стен помещения не менее 0,6 м;

      3) от стола-штатива поворотного или от стола снимков до стен помещения не менее 1,0 м;

      4) от стойки со снимками до ближайшей стены не менее 0,1 м;

      5) от рентгеновской трубки до смотрового окна не менее 2 м, для маммографических и дентальных аппаратов не менее 1 м;

      6) ширина технологического прохода для персонала между элементами стационарного оборудования не должна быть менее 0,8 м;

      7) зона размещения каталки для пациента не менее 1,5 х 2 м;

      8) дополнительная площадь при технологической необходимости ввоза каталки в процедурную – 6 м.

      342. Высота помещения, где установлена рентгеновская аппаратура с потолочной подвеской излучателя, экранно-снимочным устройством или усилителем рентгеновского изображения, процедурного кабинета рентгенотерапии в случае ротационного облучения не должна быть менее 3 м.

      343. Ширина дверного проема в процедурной рентгенодиагностического кабинета, кабинета РКТ и рентгенологической операционной не должна быть менее 1,2 м при высоте 2,0 м, размер остальных дверных проемов – 0,9 х 1,8 м.

      344. Пол процедурной, комнаты управления, кроме рентгенологической операционной и фотолаборатории выполняется из электроизоляционных материалов.

      345. В рентгенологической операционной, предоперационной, фотолаборатории пол покрывается водонепроницаемыми материалами. Пол рентгенологической операционной выполняется антистатичным и безискровым, основание антистатического покрытия заземляется.

      346. Поверхности стен и потолка в процедурной и комнате управления выполняются гладкими, позволяющими проводить влажную уборку. Стены в рентгенологической операционной отделываются материалами, не дающими световых бликов.

      347. Рентгеновский аппарат размещается так, чтобы первичный пучок излучения был направлен в сторону капитальной стены, за которой размещается менее посещаемое помещение. Не допускается направление прямого пучка излучения в сторону смотрового окна (комнаты управления, защитной ширмы).

      348. На основании данных дозиметрического контроля при размещении кабинета на первом этаже окна процедурной комнаты экранируются защитными ставнями на высоту не менее 2 м от уровня отмостков здания, в цокольном этаже – окна экранируются защитными ставнями на всю высоту.

      При расстоянии от процедурной рентгеновского кабинета до жилых и служебных помещений соседнего здания менее 30 м с учетом данных дозиметрического контроля, окна процедурной экранируются защитными ставнями на высоту не менее 2 м от уровня пола.

      349. На стене кабинетов и в комнатах управления рентгеновскими аппаратами на высоте 1,6-1,8 м от пола или над дверью размещается световое табло (сигнал) "Не входить!", включаемого персоналом при нахождении пациента в процедурной. Допускается нанесение на световой сигнал знака радиационной опасности.

      Сноска. Пункт 349 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      350. Пульт управления рентгеновских аппаратов располагается в комнате управления. При установке в процедурной комнате более одного диагностического аппарата предусматривается устройство блокировки одновременного включения двух и более аппаратов.

      351. Для обеспечения возможности контроля состояния пациента предусматривается смотровое окно и переговорное устройство громкоговорящей связи. Минимальный размер защитного смотрового окна в комнате управления – 24 х 30 см, защитной ширмы – 18 х 24 см.

      352. Управление передвижными аппаратами осуществляется с помощью выносного пульта управления на расстоянии не менее 2,5 м от рентгеновского излучателя, аппаратов для остеоденситометрии – не менее 1,5 м.

      353. При оснащении лаборатории проявочным автоматом предусматривается дополнительная комната для сортировки, маркировки и обрезки сухих снимков.

      354. Площадь фотолаборатории ("темной комнаты") для малоформатных снимков не должна быть менее 6 м2, для крупноформатных снимков – 8 м2, ширина прохода между элементами оборудования в темной комнате – не менее 1,0 м, дверного проема – 1,0 м.

      355. В помещение фотолаборатории, при выключенном свете и выключенных фотолабораторных фонарях, визуально не допускается наличие света, попадающего извне (после адаптации глаз в темной фотолаборатории в течение пяти минут).

      356. Двери из фотолаборатории, процедурной и комнаты управления открываются в коридор "на выход", из комнаты управления – в сторону процедурной.

      357. Кратность воздухообмена, расчетные значения освещенности и температуры в помещениях кабинета не должны противоречить величинам, указанным в приложении 15 к настоящим Санитарным правилам. Приток воздуха осуществляется в верхнюю зону, вытяжка – из нижней и верхней зон.

      358. В кабинетах оборудуется автономная вентиляция, допускается дополнительное оборудование кондиционерами.

      359. В процедурной, кроме кабинетов для флюорографии и рентгенооперационной, устанавливается раковина с подводкой холодной и горячей воды.

      360. После окончания рабочего дня рентгеновский аппарат, электроприборы, электроосвещение, вентиляция отключаются, проводится влажная уборка стен с мытьем пола и дезинфекция элементов соприкасающихся с пациентом и средств индивидуальной защиты.

      361. Ежемесячно проводится влажная уборка с использованием 1-2%-ного раствора уксусной кислоты.

      362. Кабинеты лучевой диагностики и терапии, по степени потенциальной опасности радиационных объектов относятся к IV категории.

      В кабинете имеются схемы рентгеновских аппаратов, описания и инструкции по их эксплуатации, протоколы дозиметрического контроля, контроля эксплуатационных параметров рентгеновского аппарата, акты санитарно-эпидемиологического обследования кабинета, протоколы проверки электроизмерительных приборов, технический паспорт кабинета, санитарно-эпидемиологическое заключение, также на видном месте необходимо разместить памятки для пациентов о дозовых нагрузках при медицинских процедурах.

      Сноска. Пункт 362 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      363. В кабинете, где проводится оценка снимков, освещенность на расстоянии 1 м от негатоскопа не должна быть более 50 люкс.

      Яркость используемого негатоскопа не должна быть менее 1700 кандел/м2 (для оценки маммографических снимков – 3000 кандел/м2), неоднородность светового поля не более 30%.

Глава 23. Требования к условиям работы в кабинете лучевой диагностики

      Сноска. Заголовок главы 23 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      364. Стационарные средства радиационной защиты кабинета обеспечивают уменьшение рентгеновского излучения до уровня, при котором не будет превышен основной предел дозы для соответствующих категорий облучаемых лиц. Расчет радиационной защиты проводится в соответствии с приложениями 16 к настоящим Санитарным правилам.

      365 Расстояние от фокуса рентгеновской трубки до точки расчета определяется по проектной документации на рентгеновский кабинет, за точки расчета защиты принимаются точки, расположенные в помещении:

      1) вплотную к внутренним поверхностям стен помещений, прилегающих к процедурной кабинета или наружным стенам;

      2) над процедурной, на высоте 50 см от пола защищаемого помещения;

      3) под процедурной, на высоте 150 см от пола защищаемого помещения.

      366. При расчете радиационной защиты рентгеностоматологического кабинета, расположенного смежно с жилыми помещениями, за точки расчета защиты принимаются точки, расположенные:

      1) вплотную к внутренним поверхностям стен рентгеностоматологического кабинета, размещенного смежно по горизонтали с жилыми помещениями; на уровне пола кабинета, при расположении жилого помещения под кабинетом;

      2) на уровне потолка кабинета, при расположении жилого помещения над кабинетом.

      367. Стационарным средствам защиты надлежит обеспечивать защитную эффективность не ниже 0,25 мм по свинцовому эквиваленту.

      368. Расчет защиты для двух или более рентгеновских аппаратов, установленных в одной процедурной, проводится для каждого аппарата.

      369. При проектировании стационарной защиты процедурной кабинета в зависимости от конструктивных особенностей и технологии использования конкретного аппарата выделяются участки, для которых расчет защиты проводится на ослабление первичного пучка рентгеновского излучения. Остальная площадь стационарной защиты обеспечивает ослабление только рассеянного излучения. Для остеоденситометров, маммографов, флюорографов с защитной кабиной расчет стационарной защиты проводится только от рассеянного излучения.

      370. В процедурных рентгеновского кабинета, у которых пол расположен непосредственно над грунтом или потолок находится непосредственно под крышей, защита от излучения в этих направлениях не предусматривается.

      371. Кабинеты оснащаются средствами радиационной защиты в соответствии с приложением 17 к настоящим Санитарным правилам.

      372. Защитная эффективность передвижных и индивидуальных средств радиационной защиты персонала и пациентов, выраженная в значении свинцового эквивалента, не должна быть меньше значений, указанных в приложении 18 к настоящим Санитарным правилам. Защитные средства имеют маркировку.

      373. Контроль защитной эффективности средств радиационной защиты проводится не реже одного раза в два года.

Глава 24. Требования к обеспечению радиационной безопасности персонала

      Сноска. Заголовок главы 24 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      374. Не допускается обслуживание рентгенолаборантом двух и более одновременно работающих рентгеновских аппаратов.

      375. Допускается нахождение персонала в процедурной за защитной ширмой при работе рентгенофлюоорографического аппарата с защитной кабиной рентгенодиагонстического аппарата с универсальным поворотным столом-штативом экраноснимочного устройства, костного денситометра, маммографа и рентгеностоматологического оборудования.

      376. Не допускается нахождение в процедурной комнате лиц, не имеющих прямого отношения к рентгенологическому исследованию.

      377. Во время рентгенологического исследования врач рентгенолог соблюдает длительность перерывов между включениями высокого напряжения, следить за выбором оптимальных физико-технических режимов исследования (анодное напряжение, анодный ток, экспозиция, толщина фильтров, размер диафрагмы, компрессия, расстояние, фокус-кожа), проводить пальпацию дистанционными инструментами, использовать передвижные и индивидуальные средства радиационной защиты.

      378. При проведении сложных рентгенологических исследований (ангиография, рентгеноэндоскопия, исследование детей, пациентов в тяжелом состоянии) работающий персонал использует индивидуальные средства защиты.

      379. При проведении рентгенографии в палатах используются передвижные или индивидуальные защитные средства для экранирования других пациентов; персонал располагается за ширмой или на максимально возможном расстоянии от палатного рентгеновского аппарата.

      379-1. Индивидуальный дозиметрический контроль персонала группы "А" осуществляется постоянно, снятие показаний дозиметров проводится один раз в квартал. Индивидуальные годовые дозы облучения персонала фиксируются в карточке учета индивидуальных доз. Копия карточки хранится в организации в течение 50 лет после увольнения работника и в случае перевода его в другую организацию передается на новое место работы.

      Сноска. Правила дополнены пунктом 379-1 в соответствии с приказом Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      379-2. Индивидуальный дозиметрический контроль лиц, периодически участвующих в проведении специальных рентгенологических исследований (хирурги, анестезиологи), проводится так же, как для персонала группы "А".

      Сноска. Правила дополнены пунктом 379-2 в соответствии с приказом Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

Глава 25. Требования к обеспечению радиационной безопасности пациентов и населения

      Сноска. Заголовок главы 25 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).
      380. Исключен приказом Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).
      381. Исключен приказом Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      382. Ведется учет значений рабочей нагрузки и анодного напряжения, используемого для каждого рентгенологического исследования. Учитывая значения рабочей нагрузки и анодного напряжения оцениваются дозы облучения пациентов. Дозы облучения пациента регистрируются в листе учета дозовых нагрузок на пациента при рентгенологических исследованиях, являющимся обязательным приложением к его амбулаторной карте, истории болезни, и в журнале учета ежедневных рентгенологических исследований в соответствии с приложением 19 к настоящим Санитарным правилам, а также при наличии медицинских информационных систем дозы облучения формируется в электронном формате. При выписке пациента из стационара или после рентгенологического исследования значение дозовой нагрузки вносится в выписку.

      Сноска. Пункт 382 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      383. На всех этапах медицинского обслуживания учитываются результаты ранее проведенных рентгенологических исследований и дозы, полученные при этом в течение года.

      При направлении пациента на рентгенологическое исследование, консультацию или стационарное лечение, при переводе больного из одного стационара в другой результаты рентгенологических исследований (описание, снимки) передаются с амбулаторной картой или выпиской из нее.

      384. Установленный норматив годового профилактического облучения при проведении профилактических медицинских рентгенологических исследований и научных исследований практически здоровых лиц 1 миллиЗиверт (далее – мЗв).

      385. Проведение профилактических обследований методом рентгеноскопии не допускается.

      386. Проведение научных исследований с источниками излучения на людях осуществляется с письменного согласия испытуемого и предоставления ему информации о возможных последствиях облучения.

      387. При достижении накопленной дозы медицинского диагностического облучения пациента 500 мЗв принимаются меры по дальнейшему ограничению его облучения, если лучевые процедуры не диктуются жизненными показаниями.

      388. При получении лицами из населения эффективной дозы облучения за год более 200 мЗв или накопленной дозы более 500 мЗв от одного из основных источников облучения или 1000 мЗв от всех источников облучения, проводится медицинское обследование.

      389. В целях защиты кожи при рентгенологических процедурах соблюдаются минимальные допустимые расстояния от фокуса рентгеновской трубки до поверхности тела пациента в соответствии с приложением 20 к настоящим Санитарным правилам.

      390. Результаты рентгенологических исследований и дозы облучения, полученные пациентом в предшествующий год, прилагаются к документации при направлении на санаторно-курортное лечение и на врачебно-трудовую экспертную комиссию.

      391. Рентгенологические исследования желудочно-кишечного тракта, урография, рентгенография тазобедренного сустава и другие исследования, связанные с лучевой нагрузкой на гонады, проводятся в первой декаде менструального цикла.

      392. Рентгенологическое исследование беременным проводится во второй половине беременности по клиническим показаниям.

      393. В первой половине беременности рентгенологические исследования проводятся при необходимости оказания скорой или неотложной помощи и если решен вопрос о прерывании беременности.

      394. Доза, полученная плодом при рентгенологическом исследовании беременной, не должна превышать 1 мЗв.

      395. Рентгенологические исследования детей в возрасте до 12 лет выполняются в присутствии их законных представителей или медицинского работника.

      396. При рентгенологических исследованиях детей младшего возраста применяются специальные иммобилизирующие приспособления.

      397. При проведении рентгенологических исследований не допускается пребывание в процедурной комнате более одного пациента.

Глава 26. Требования к организации производственного контроля

      Сноска. Заголовок главы 26 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      398. Производственный контроль включает в себя радиационный контроль и контроль эксплуатационных параметров в соответствии с приложениями 21 и 22 к настоящим Санитарным правилам.

      Контроль эксплуатационных параметров подразделяется на:

      1) приемочный, после проведения пуско-наладочных работ до начала эксплуатации аппаратов лучевой диагностики и терапии;

      2) периодический, в соответствии с правилами, разрабатываемыми для каждого типа аппарата лучевой диагностики и терапии;

      3) внеплановый, при замене основных узлов рентгеновского аппарата и при проведении ремонтно-наладочных работ.

      Объем радиационного контроля определяется характером изменения условий эксплуатации кабинета.

      При радиационном контроле проводятся:

      1) замеры мощности дозы излучения на рабочих местах персонала, в помещениях и на территории, смежных с процедурной кабинета не реже одного раза в два года;

      2) контроль защитной эффективности передвижных и индивидуальных средств радиационной защиты – не реже одного раза в два года;

      3) контроль технического состояния (техническое обслуживание) рентгеновского медицинского оборудования проводится не реже одного раза в год.

      Сноска. Пункт 398 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      399. Контроль эксплуатационных параметров всех типов рентгеновского оборудования проводится один раз в два года, для рентген аппаратов со сроком эксплуатации более десяти лет – один раз в год. Контроль эксплуатационных параметров дентальных аппаратов один раз в три года. Для систем проявки пленок контроль параметров проводиться, в зависимости от рабочей нагрузки, от одного раза в день до одного раза в неделю (рекомендуется 3 раза в неделю). Для систем автоматического управления экспозицией контроль параметров проводится один раз в два года.

      Эксплуатация рентгеновских аппаратов, в работе которых по результатам контроля эксплуатационных параметров (контроль качества) выявлены отклонения, не допускается.

      Сноска. Пункт 399 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      400. Результаты радиационного контроля и контроля эксплуатационных параметров рентгеновского оборудования оформляются протоколами. Протоколы оформляются в 2-х экземплярах. Физические и (или) юридические лица, проводившие контроль эксплуатационных параметров рентгеновского оборудования, направляют копию протокола в уполномоченный орган в сфере использования атомной энергетики не позднее 10 рабочих дней после проведения контроля.

Глава 27. Требования к обеспечению радиационной безопасности при рентгеностоматологических исследованиях

      Сноска. Заголовок главы 27 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      401. Значения рабочей нагрузки и анодного напряжения при расчете защиты для рентгеностоматологических аппаратов различных типов представлены в приложении 23 к настоящим Санитарным правилам.

      402. Дентальные аппараты с обычной пленкой без усиливающего экрана и панорамные аппараты размещаются в рентгеновском отделении (кабинете). Дентальные аппараты и пантомографы, работающие с высокочувствительным приемником изображения (без фотолаборатории), и дентальные аппараты с цифровой обработкой изображения, рабочей нагрузкой, не превышающей 40 (мА * мин)/неделю, допускается располагать в помещении стоматологической организации, находящейся в жилом и общественном здании.

      403.Если в помещении установлено несколько аппаратов для рентгеностоматологических исследований, то системе включения анодного напряжения надлежит предусматривать возможность эксплуатации одновременно только одного аппарата. Состав и площади помещений соответствуют указанным в приложении 24 к настоящим Санитарным правилам.

      404. При установке в процедурной комнате более одного рентгеновского дентального аппарата площадь помещения не должна быть менее 4 м2 на каждый дополнительный аппарат.

      405. Кратность воздухообмена в час составляет не менее 3 по вытяжке и 2 по притоку.

      406. Кабинет, где проводятся рентгеностоматологические исследования, оснащается передвижными и индивидуальными средствами защиты персонала и пациентов в соответствии с приложением 25 настоящих Санитарных правил.

      407. Длина тубуса аппарата обеспечивает кожно-фокусное расстояние не менее 20 см для аппарата с номинальным напряжением не менее 60 кВ. Использование аппарата с длиной тубуса менее 20 см или номинальным напряжением менее 60 кВ не допускается.

Глава 28. Требования к гамма-терапевтическим аппаратам и производственным помещениям

      Сноска. Заголовок главы 28 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      408. В соответствии с классификацией радиационных объектов по потенциальной опасности кабинеты лучевой терапии предусматривает соблюдение требований III или IV категорий радиационной опасности. Конкретная категория опасности устанавливается на стадии проектирования кабинета лучевой терапии.

      409. Ионизирующее излучение:

      1) внешнее облучение гамма-квантами от радионуклидных закрытых источников излучения;

      2) внешнее облучение потоками бета-частиц от радионуклидных закрытых источников излучения;

      3) возможное радиоактивное загрязнение рабочих поверхностей и повышенное содержание радиоактивных аэрозолей в воздухе рабочих помещений в случае разгерметизации закрытых радионуклидных источников излучения.

      410. Не допускается размещать кабинеты для дистанционного и контактного терапевтического облучения в жилых и общественных зданиях.

      411. Вновь строящиеся отделения и кабинеты дистанционной лучевой терапии размещаются в отдельно стоящем радиологическом корпусе, пристройке или отдельном крыле здания медицинского учреждения.

      412. Основные принципы планировочно-функционального расположения помещений кабинетов и отделений:

      1) сосредоточение помещений, в которых проводятся работы с радионуклидными источниками излучений, в одном блоке;

      2) расположение пультов управления радиационно-терапевтических аппаратов в отдельных помещениях;

      3) возможность организации механизированного транспортирования радионуклидных источников к рабочим местам и автоматизации процесса подготовки радионуклидных источников к эксплуатации.

      413. Помещения для гамма-терапевтических аппаратов дистанционного облучения, требующие усиленных нижних перекрытий или фундамента, как правило, располагаются на первом или цокольном этажах, либо в подвальном помещении (ниже уровня земли).

      414. Рекомендуемый состав помещений для дистанционного гамма-терапевтического облучения:

      Помещения для ожидания больными своей очереди на облучение и на остальные технологические процедуры лучевой терапии изолируются от других помещений клиники аналогичного назначения, где пациенты ожидают своей очереди на проведение диагностических, лечебных и других процедур, не относящихся к лучевой терапии. Площадь помещения для ожидания на облучение рекомендуется предусматривать из расчета 12 пациентов на 1 радиационно-терапевтический аппарат, а для больных, ожидающих своей очереди в кабинет врача-радиолога (радиационного онколога) – 8 пациентов на 1 врача. Площадь проектируемых помещений для ожидания предусматривает обеспечение, а также размещение и свободный провоз в каньон аппарата каталок с больными.

      415. Кабинет для размещения рентгеновского симулятора или компьютерного симулятора-томографа. Их габаритные размеры обеспечивают беспрепятственное и безопасное для больного и персонала перемещение всех подвижных частей, в том числе и до их крайних положений. Здесь же следует предусмотреть выделенное место или отдельное помещение для хранения средств иммобилизации и формирующих блоков.

      416. Кабинет дозиметрического планирования размещается поблизости от кабинета с симулятором, но они могут быть несмежными. Рекомендуется оба кабинета связать коммуникационными линиями локальной компьютерной сети с целью передачи топометрической информации для дозиметрического планирования. Площадь кабинета обеспечивает размещение нескольких рабочих мест (в зависимости от кадрового обеспечения), оборудованных компьютерами и периферийными устройствами к ним.

      417. Кабинет для изготовления средств формирования пучка излучения и индивидуальных средств иммобилизации больного. Размеры кабинета обеспечивают свободное размещение оборудования для разметки, отливки, резки и монтажа формирующих блоков и индивидуальных средств иммобилизации, а также рабочего стола для их подгонки к антропометрическим данным пациента. Необходимо предусмотреть выделенное место или отдельную кладовую для хранения расходных материалов и использованных блоков и иммобилизаторов.

      418. Один или несколько кабинетов выделяются для размещения средств модификации радиочувствительности облучаемых патологических тканей.

      419. Кабинет для терапевтического облучения, т.е. каньон гамма-терапевтического аппарата. Размеры каньона (площадь и высота) обеспечивают беспрепятственное и безопасное для пациента и персонала перемещение всех подвижных частей аппарата, в том числе и до их крайних положений. Кроме того, размеры каньона предусматривают возможность облучения всего тела пациента, находящегося в положении стоя. При невозможности выполнения последнего из этих требований следует предусмотреть наличие в радиационной защите монтажного проема с размерами, которые несколько превышают соответствующие габариты устанавливаемого в каньоне оборудования; после выполнения монтажа проем закладывается защитными блоками. Их совокупность предусматривает обеспечение такой же кратности ослабления излучения, как и остальная часть стены вне проема.

      420. Пультовая для размещения системы управления облучением, как правило, является смежной с каньоном аппарата. Размеры пультовой обеспечивают рациональное размещение пульта управления, устройств телевизионного наблюдения за пациентом, контроля продолжительности облучения, двусторонней аудиосвязи, электронной портальной визуализации и всех остальных систем компьютерного управления процессом облучения. Если каньон и пультовая являются смежными, то конфигурация и размеры пультовой обеспечивают удобный подход и подвоз каталки с больным к входной двери каньона.

      421. Все помещения блока контактного терапевтического облучения с низкой мощностью дозы находятся рядом друг с другом, чтобы минимизировать расстояния транспортирования, как больных, так и источников излучения. Исключается необходимость транспортирования больных с введенными в организм закрытыми радионуклидными источниками излучения. Рекомендуемый состав помещений для контактного гамма-терапевтического облучения с низкой мощностью дозы следующий.

      422. Кабинет-хранилище для хранения источников и для подготовки их к введению в тело пациента. В нем находится защитный сейф для хранения источников, снабженный надежным замком и схемой размещения источников во внутреннем пространстве сейфа. Площадь помещения предусматривает обеспечение всех процедур получения источников, их хранения, подготовки к облучению, калибровки и возвращения источников в сейф после завершения терапевтических процедур, а также для их выдержки на распад после истечения срока эксплуатации. Выдержка на распад может также производиться и при перемещении отработавших источников в специальное хранилище радиоактивных отходов с рассчитываемой при проектировании радиационной защитой. Хранилище радионуклидных источников исключает возможность смежного размещения с помещением для приемки источников излучения или связаного с этим помещением отдельным лифтом, транспортером или другими транспортными средствами, имеющими соответствующую радиационную защиту.

      423. Кабинет-операционная. В нем производится введение эндостатов и аппликаторов в тело больного и осуществляется контроль правильности расположения катетеров, эндостатов и аппликаторов с помощью рентгеноскопического аппарата и (или) ультразвукового сканера, установленного здесь же. Аппарат также обеспечивает возможность многопроекционной визуализации для дозиметрического планирования облучения. Здесь же размещается оборудование для: анестезии, хранения и стерилизации зондов, катетеров, эндостатов и т.п. Необходимо предусмотреть раковину для промывки аппликаторов и эндостатов с защитной сеткой для предотвращения потери источника при промывании, оборудованную системой водоотведения.

      424. Кабинет дозиметрического планирования размещается поблизости от операционной, но не обязательно смежным с ней. Его площадь предусматривает возможность размещения компьютерного оборудования и устройств оцифровки изображений на такое количество рабочих мест, которое необходимо для обеспечения бесперебойной работы блока низкодозового контактного облучения.

      425. Палаты для пациентов, куда больные доставляются после введения эндостатов с источниками для достаточно продолжительного контактного облучения, рекомендуется проектировать одноместными. В палатах устанавливается все необходимое оборудование для надежной и безопасной эксплуатации используемых для контактного облучения источников, в том числе контейнер для их аварийного удаления, радиационный монитор с устройством бесперебойного электропитания и другие.

      426. В блоке контактного облучения с высокой мощностью дозы (HDR) рекомендуется проектировать такие же помещения, как и для блока с низкой мощностью дозы: операционную, радиографическую, помещение дозиметрического планирования и лечебный кабинет. Дополнительно вводится помещение пультовой.

      427. Все вышеперечисленные помещения располагаются поблизости друг от друга, чтобы обеспечивать максимальную пропускную способность и, одновременно, выполнять все необходимые требования по обеспечению радиационной безопасности. Допустимы следующие комбинации помещений:

      1) объединение операционной, радиографической и лечебного кабинета в одном и том же помещении – положение эндостата контролируется сразу же после его введения, исключается транспортирование пациента из одного кабинета в другой, но снижается пропускная способность;

      2) объединение только операционной и радиографической – пропускная способность при этом возрастает;

      3) все три кабинета раздельные, но располагаются рядом друг с другом, чтобы исключить возможность смещения уже введенного эндостата внутри тела пациента в процессе его транспортирования из кабинета в кабинет.

      428. Требования к операционной и кабинету дозиметрического планирования такие же, как в блоке низкодозового контактного облучения. При большом потоке больных целесообразно иметь также дополнительную операционную для амбулаторных больных, которым не требуется анестезия для размещения катетера или аппликатора, в связи с чем все хирургические манипуляции производятся по упрощенной схеме. Здесь же следует установить рентгеноскопический аппарат для оперативного контроля положения эндостата и коррекции этого положения в случае необходимости, а также для двухпроекционной рентгенографии или рентгеностереосъемки для дозиметрического планирования.

      429. Пультовая находиться рядом с лечебным кабинетом. Пультовая и лечебный кабинет оснащаются замкнутой телевизионной системой наблюдения за больным и двусторонним переговорным устройством, негатоскопом для просмотра рентгенограмм и КТ-изображений. Необходимо также оборудование для аварийного удаления источника из тела больного в контейнер временного хранения в безопасном положении, если только источник нельзя извлечь в штатном режиме.

Глава 29. Требования к радиационной защите производственных помещений

      Сноска. Заголовок главы 29 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      430. Радиационная защита производственных помещений в подразделении лучевой терапии рассчитываться и проектироваться с обеспечением не превышения установленных в ГН основных пределов дозы для персонала населения.

      431. В помещениях кабинетов, в которых пол расположен непосредственно над грунтом, защита от излучения в этом направлении не предусматривается.

      432. В помещениях кабинетов лучевой терапии, потолок которых находится непосредственно под крышей, защита верхнего перекрытия определяется при проектировании с учетом продолжительности возможного пребывания персонала на крыше во время сеансов облучения, а также с учетом не превышения допустимых уровней излучения в остальных помещениях радиологического корпуса, на прилегающей территории и в соседних зданиях (с учетом возможности последующей застройки). Расчет защиты проводится на прямой пучок излучения и излучения, рассеянного в материале перекрытия и в воздухе.

      433. В каньонах для размещения гамма-терапевтических аппаратов дистанционного и контактного облучения исключает наличие оконных проемов.

      434. Вход в процедурные помещения аппаратов лучевой терапии выполняется в виде защитного лабиринта не менее чем с одним коленом.

      435. Все проемы, коммуникационные и технологические каналы в радиационной защите проектируются и изготовливаются таким образом, чтобы эффективность защиты в местах их расположения была не ниже расчетной для остальной защиты.

      436. Защитные смотровые окна в кабинетах предлучевой подготовки располагаются вне прямого пучка излучения при всех возможных положениях источника.

      437. Расчет радиационной защиты кабинетов для предлучевой подготовки, оснащенных рентгеновскими симуляторами или симуляторами-томографами, проводится согласно требованиям настоящих Санитарных правил.

      438. Стены хранилища блока контактного облучения с низкой мощностью дозы в дополнительной радиационной защите не нуждаются, т.к. при правильном хранении в защитном сейфе радионуклидных источников низкой активности обеспечивается необходимый уровень радиационной безопасности персонала.

      439. При проектировании или наличии двухместных палат для размещения больных с введенными в тело закрытыми радионуклидными источниками низкой мощности дозы, в непосредственной близости от каждой кровати могут быть установлены радиационно-защитные барьеры. Решение об установке барьеров, их конфигурации, материале и толщине принимается при проектировании на основе принципа оптимизации облучения с учетом необходимости обеспечить снижение облучения каждого больного от другого пациента в той же палате.

      440. При проектировании радиационной защиты кабинетов контактного облучения с высокой мощностью дозы такой расчет выполняется исходя из геометрии расположения источников в своих крайних положениях, определяемых конструкцией гамма-терапевтического аппарата и его расположением в кабинете. При этом следует учитывать, что в отличие от дистанционных аппаратов при контактном облучении с высокой мощностью дозы источник жестко не фиксируется и не коллимируется, в связи с чем расчет толщины стен и потолка выполняются по исходному нерассеянному излучению источника, т.е. как для первичных радиационно-защитных барьеров.

      441. Мощность дозы от гамма-терапевтических аппаратов с закрытыми источниками излучения не должна превышать 20 мкГр/ч (мкЗв/ч) на расстоянии 1 м от поверхности защитного блока с источником, находящимся в положении "хранение".

      442. Стационарные средства радиационной защиты (стены, пол, потолок, защитные двери и другие) обеспечивают ослабление излучения до уровня, при котором не будет превышен предел дозы (

) для соответствующей категории облучаемых лиц.

      Расчет радиационной защиты основан на определении кратности ослабления (

) мощности эквивалентной дозы излучения в данной точке в отсутствии защиты до значения проектной мощности дозы:

, где

- средняя за смену мощность дозы в данной точке без защиты, мкЗв/ч:

      а) для гамма-терапевтических аппаратов дистанционного облучения:


,

      б) для гамма-терапевтических аппаратов контактного облучения:


, где

- рабочая нагрузка, т.е. суммарная доза облучения пациентов за неделю, Гр/нед.;

- расстояние от источника до изоцентра, м;

- расстояние от источника до расчетной точки, м;

- коэффициент перевода Гр в мкЗв;

- продолжительность работы в неделю, для односменной работы отделения

30 ч, для двухсменной работы

60 ч;

- мощность дозы на расстоянии 1 м от источника, мкЗв/ч;

- доля продолжительности облучения от общей продолжительности работы;

- проектная мощность дозы, мкЗв/ч.

      443. Величина рабочей нагрузки и доли продолжительности облучения указываются в техническом задании на разработку проекта отделения лучевой терапии.

      444. Значения проектной мощности эквивалентной дозы рассчитываются, исходя из основных пределов доз для соответствующих категорий облучаемых лиц и возможной продолжительности их пребывания в помещениях различного назначения или на территории по формуле:


, где

      0,5 - коэффициент, учитывающий коэффициент запаса, равный 2, вводимый при проектировании защиты;


- коэффициент перевода мЗв в мкЗв;

- предел дозы для соответствующей категории лиц по ГН;

- стандартизированная продолжительность работы на аппарате лучевой терапии в течение года при односменной работе персонала группы А,

1500 ч/год (30-часовая рабочая неделя);

- коэффициент сменности, учитывающий возможность двухсменной работы на аппарате лучевой терапии и связанную с ней продолжительность облучения персонала группы Б, пациентов и населения,

;

- коэффициент занятости помещения, учитывающий максимально возможную продолжительность нахождения людей в зоне облучения.

      445. Планировка помещений подразделения лучевой терапии, конструкция стационарных защитных ограждений и перекрытий обеспечивают снижение уровней мощностей доз на рабочих местах персонала, в смежных помещениях и на территории, прилегающей к наружным стенам здания, где размещается отделение лучевой терапии, до значений, приведенных в таблице 1 приложение 26 настоящих Санитарных правил.

Глава 30. Требования к техническому оснащению и организации работ в подразделениях лучевой терапии

      Сноска. Заголовок главы 30 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      446. В помещениях, в которых находятся источники излучения, не допускается проводить работы, не связанные с их применением, и размещать оборудование, не предусмотренное для выполнения запланированных технологических процессов.

      447. В кабинетах и отделениях лучевой терапии устанавливается автономная приточно-вытяжная вентиляция.

      448. Рециркуляция воздуха в рабочих помещениях не допускается.

      449. Температура и влажность воздуха:

      1) температура 20-250С;

      2) относительная влажность 30-75 %.

      Для исключения сквозняков необходимо ограничить изменения характеристик воздуха, связанных с вентиляционной системой:

      1) по температуре – до 10С/мин;

      2) по давлению – до 10 гПа/мин.

      450. Устройства забора воздуха из атмосферы распологаются на расстоянии не менее 15 м по горизонтали от устройств выброса воздуха из производственных помещений.

      451. Устройства управления системой вентиляции располагаются вне каньонов гамма-терапевтических аппаратов.

      452. Не допускается использовать линии водоснабжения, канализации и отопления для заземления электрооборудования.

      453. Зануление аппаратов не допускается.

      454. В кабинетах лучевой терапии устанавливаются стационарные штепсельные розетки для подключения измерительных приборов, видеоконтрольных и переговорных устройств, а также электроинструментов для технического обслуживания.

      455. Для отключения электропитания от аппарата и других устройств, находящихся в каньоне и пультовой, предусматриваются аварийные выключатели, четко различимые, легко доступные и защищенные от случайного срабатывания и автоматического возврата в рабочее положение.

      456. Аварийные выключатели устанавливаются вне зоны действия первичного пучка излучения на внутренней стороне стены процедурной таким образом, чтобы персоналу был обеспечен легкий доступ к аварийным выключателям:

      1) на пульте управления или вблизи него, или у двери в каньон, или на стене возле ввода электропитания в аппарат;

      2) в плохо просматриваемых местах процедурной, где случайно могут оставаться люди, не замеченные персоналом в момент начала лечебной процедуры.

      457. В кабинетах дистанционной гамма-терапии и других помещениях, где ведутся работы с применением лазерных оптических центраторов, предусматривается искусственное освещение пониженного уровня в пределах 5-20 лк.

      458. В каньонах и пультовых подразделениях лучевой терапии предусматривается аварийное освещение от автономного источника аварийного электроснабжения.

      459. Входная дверь в каньон отвечает следующим требованиям:

      1) легкость открывания и закрывания;

      2) материал и толщина полотна двери обеспечивают непревышение установленных пределов дозы профессионального облучения персонала, находящегося в пультовой. Данное требование обеспечивается, главным образом, конфигурацией защитного лабиринта в каньоне и, в меньшей степени, конструкцией самой двери;

      3) на двери предусматривается хорошо различимый знак радиационной опасности установленной формы;

      4) дверь предусматривает свободное открывание изнутри каньона во избежание возможного возникновения аварийной ситуации в каньоне в ходе сеанса облучения, а также аварийного облучения лиц из персонала.

      460. На входе в каньон устанавливается не менее двух полностью автономных систем блокировки: система, связывающая оборудование на двери с аппаратом, и система, связывающая механизм открывания двери с мощностью дозы. Изготовитель гамма-терапевтического аппарата предоставляет пользователю монтажные схемы соединения блокировок с аппаратом, установленным в каньоне.

      461. Требования к системам блокировки:

      1) блокировка открывания двери в режиме облучения, срабатывающая от сигнала аппарата и от аппаратуры контроля мощности дозы;

      2) блокировка включения режима облучения при открытой двери;

      3) отключение и блокировка режима облучения на аппарате при отказе любой из двух систем блокировки;

      4) перекрывание пучка излучения или возвращение радионуклидного источника из радиационной головки гамма-терапевтического аппарата в камеру-хранилище при открывании входной двери каньона, при изменении параметров облучения, выходящих за пределы установленных для данного сеанса облучения, выключении электроснабжения и возникновении опасности нанесения пациенту травм подвижными частями аппарата;

      5) повторное включение пучка выполняется только при закрывании двери и активации пусковой кнопки на управляющем пульте;

      6) надежное гарантирование от сбоев и отказов в работе.

      462. В каньоне монтируется красная кнопка аварийного выключения аппарата и блокировки двери, причем удобный доступ к кнопке персонала обеспечивается без необходимости пересечения первичного пучка излучения при любых положениях радиационной головки аппарата относительно облучаемого пациента. Кроме того, красная кнопка аварийного выключения блокировки двери устанавливается на пульте управления аппаратом.

      463. Механическая или электромеханическая блокировка входной двери в каньон не допускается.

      464. Система сигнализации обеспечивает персонал световой, звуковой и визуальной информацией о положении радионуклидного источника гамма-терапевтического аппарата.

      465. Во время работы гамма-терапевтического аппарата на пульте управления, над входом в процедурное помещение, в защитном лабиринте и в каньоне предусматривается наличие включенных предупреждающих световых сигналов:

      1) зеленый свет сигнализирует о положении хранения источника в защитной камере аппарата;

      2) желтый свет сигнализирует о предстоящем включении излучения;

      3) красный свет сигнализирует о наличии источника в рабочем положении в радиационной головке аппарата.

      466. Световая сигнализация размещается в поле зрения персонала и пациента.

      467. Звуковая сигнализация может информировать:

      1) предстоящем включении режима дистанционного облучения (работает одновременно с сигналом желтого света);

      2) о начале дистанционного терапевтического облучения (срабатывает при включении сигнала красного цвета);

      3) о несанкционированном выходе из "активной" палаты пациента с введенным в его тело радионуклидным источником для контактного терапевтического облучения.

      468. Визуальная информация обеспечивается установкой предупредительных и запрещающих знаков, в т.ч. знаков: "Радиационная опасность", "Не входить", "Не включать! Работают люди".

      В каньоне для дистанционного терапевтического облучения монтируются:

      1) устройства для настенного прикрепления систем лазерной центрации пучка на изоцентр поля облучения;

      2) устройства видеонаблюдения за больным без "мертвых" зон всего пространства каньона;

      3) устройства двусторонней аудиосвязи между больным и оператором, проводящим облучение;

      4) радиационный монитор для выдачи сигнала о превышении заданного уровня мощности дозы на световую сигнализацию и на блокировку двери; монитор снабжается источником бесперебойного электропитания, причем показания монитора ясно различаются при входе в защитный лабиринт;

      5) устройство плавного регулирования уровня освещенности;

      6) автономная система аварийного освещения.

      469. Оснащение блока контактного терапевтического облучения с высокой мощностью дозы предусматривает обеспечение следующих требований:

      1) пультовая и каньон оснащаются замкнутой телевизионной системой наблюдения за больным и двусторонним переговорным устройством;

      2) в пультовой устанавливаются негатоскоп для просмотра рентгенограмм, а также видеотерминал для просмотра компьютерно-томографических, ультразвуковых и других медицинских изображений;

      3) устанавливается оборудование для аварийного удаления источника из тела больного в контейнер временного хранения в безопасном положении, если только источник нельзя извлечь в штатном режиме;

      4) на входной двери устанавливается блокировка, которая автоматически возвращает источник в контейнер-хранилище аппарата при несанкционированном открывании входной двери, а также световой индикатор наличия облучения типа "Идет облучение – Выключено";

      5) на наружной поверхности двери наносится маркировка со знаком радиационной опасности, указанием типа радионуклида и его номинальной активности;

      6) в каньоне устанавливается монитор излучения с источником бесперебойного электропитания для выдачи сигнала о превышении заданного уровня мощности дозы на световую сигнализацию и на блокировку двери.

      470. При проведении облучения пациентов не допускается проведение операций, не предусмотренных установленным технологическим процессом, если эти действия не направлены на принятие мер по предотвращению аварий и других нештатных ситуаций, угрожающих жизни и здоровью пациентов и персонала.

      Работы с радионуклидными источниками излучения при ручных методах их введения в тело пациента проводятся с применением защитно-технологического оборудования и дистанционного инструментария.

      471. Работы при подготовке и проведении терапевтического облучения, связанные с подниманием частей оборудования массой свыше 20 кг, проводятся с применением средств механизации. Усилие установки съемных устройств и принадлежностей устанавливается с учетом не более 100 Н, при этом максимальная высота подъема съемных устройств вручную – не более 1,5 м.

      472. Облучение осуществляется только при полностью закрытой входной двери каньона, что контролируется системами блокировки двери. Во время сеанса облучения в каньоне или "активной" палате находится только пациент, доступ в них других лиц не допускается.

      473. Вспомогательные устройства и принадлежности гамма-терапевтических аппаратов (формирующие блоки, фильтры, устройства иммобилизации, эндостаты и т.п.) размещаются так, чтобы был обеспечен удобный подход к ним, их перемещение к пациенту и возвращение обратно. Не допускается наличие открытых свинцовых и свинец содержащих поверхностей.

      474. Оборудование, инструменты и мебель закрепляются за соответствующими помещениями и промаркированы.

      475. Рабочие места в помещениях подразделения лучевой терапии организоваются так, чтобы при проведении радиационно-опасных операций технологических процессов обеспечивалось минимально возможное облучение персонала с постоянным визуальным и (или) инструментальным контролем положения источников излучения.

      476. Размещение рабочего места оператора гамма-терапевтического аппарата в пультовой рекомендуется сделать таким, чтобы обеспечивать постоянное нахождение в поле зрения оператора входной двери в каньон и всех сигнальных табло.

      477. Ремонтно-профилактические работы проводятся персоналом в составе не менее двух человек, имеющих допуск к таким работам, а при выполнении особо опасных работ – с оформлением наряда-допуска на их проведение. При работах используются коллективные и индивидуальные средства радиационной защиты, набор которых определяется характером этих работ.

      478. Не допускается пребывание посторонних лиц в помещениях, где проводятся пуско-наладочные и ремонтно-профилактические работы, в том числе и лиц из персонала, непосредственно не занятых в этих работах.

      479. Получение, хранение, транспортирование и учет наличия радионуклидных источников в подразделении лучевой терапии предусматривается требованиями действующих санитарных правил.

      480. В подразделении лучевой терапии обеспечиваются такие условия получения, хранения, применения, расходования и списания радионуклидных источников, которые исключают возможность их бесконтрольного использования.

      481. Транспортирование радионуклидных источников в помещениях подразделения лучевой терапии и на территории медицинского учреждения осуществляется в транспортных защитных контейнерах с соблюдением мер радиационной безопасности.

      482. Радионуклидные источники храниться в специально оборудованных помещениях, хранилищах, защитных сейфах и контейнерах.

      483. Хранилище источников оборудуется охранной сигнализацией.

      484. Общая активность радионуклидных источников, находящихся в хранилище, не должна превышать значения, указанного в санитарно-эпидемиологическом заключении.

      Сноска. Пункт 484 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      485. Выдача источников излучения из хранилища производится ответственным лицом с последующим фиксированием в специальном приходно-расходном журнале.

      486. Радионуклидные источники, не пригодные к дальнейшему использованию, рассматриваются как твердые радиоактивные отходы и своевременно списываются и сдаются на захоронение.

      487. В отделении лучевой терапии аттестовываются все дозиметрические и радиометрические приборы, применяемые для определения активности источников, дозы и мощности дозы.

Глава 31. Профилактика и устранение последствий радиационных аварий

      Сноска. Заголовок главы 31 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      488. В подразделении лучевой терапии возможно возникновение радиационных аварий, происходящих вследствие:

      1) технических погрешностей и сбоев в работе аппаратуры и вспомогательного оборудования (особое внимание необходимо уделять новым аппаратам и/или технологиям, исключая ошибки при калибровке пучка излучения или активности радионуклидных источников);

      2) человеческих ошибок при взаимодействии специалистов различного профиля, включая неправильное оформление медицинской и технической документации;

      3) ошибочной интерпретации результатов топометрии, считывания показаний контрольных приборов и аварийных пороговых дозиметров, данных дозиметрического планирования, динамического наблюдения за состоянием больного в ходе курса лучевой терапии и т.д.;

      4) ошибочного распознавания нештатной ситуации. Поскольку персонал обучен действиям в основном в штатных ситуациях, а нештатные инциденты возникают сравнительно редко, то в ходе развития подобных инцидентов недостаток нужного опыта приводит к усугублению ошибок и, в результате, к радиационной аварии;

      5) нерегулярного или небрежного выполнения программ гарантии качества аппаратуры и радиационных технологий.

      489. К радиационным авариям в подразделении лучевой терапии относятся:

      1) потеря радионуклидного источника излучения;

      2) застревание радионуклидного источника в рабочем положении или в подводящих каналах внутри радиационной головки дистанционного гамма-терапевтического аппарата или внутри эндостата при контактном облучении;

      3) возникновение радиоактивных загрязнений на различных рабочих поверхностях и на теле больного (или внутри него) вследствие нарушения целости герметической оболочки закрытого радионуклидного источника;

      4) подведение к опухоли и окружающим нормальным тканям (особенно критическим по радиочувствительности) поглощенных доз излучения, значительно превосходящих запланированные дозы, в результате ошибок топометрии, дозиметрического планирования, проведения собственно облучения и человеческого фактора;

      5) переоблучение персонала, которое является, как правило, результатом нарушений установленных технологий работы с источниками излучения, собственной невнимательности или ошибочной интерпретации показаний контрольных приборов, индикаторов и аварийных дозиметров.

Глава 32. Требования к обеспечению радиационной безопасности пациентов

      Сноска. Заголовок главы 32 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      490. Терапевтическое облучение проводится только при наличии клинических показаний по назначению лучевого терапевта и с согласия больного.

      491. При проведении терапевтического облучения пациента используются защитные приспособления для экранирования наиболее радиочувствительных органов от прямого и рассеянного излучения.

      492. При проведении лучевой терапии не допускается облучение частей тела пациента, не предусмотренных при дозиметрическом планировании, предпринимаются все возможные меры по предотвращению возникновения лучевых осложнений у пациента.

      493. Любая лучевая терапия беременных женщин проводиться только по жизненным показаниям при минимально возможном облучении плода.

      494. В инструкции по радиационной безопасности предусматривается план мероприятий по защите пациента при возникновении аварийной ситуации, предусматривающий срочную эвакуацию, определение полученной им незапланированной дозы облучения, оценку его общего состояния и необходимые медицинские меры по предупреждению возникновения незапланированных лучевых повреждений и реакций.

      495. Обеспечение радиационной безопасности больного при лучевой терапии определяется системой мероприятий, используемой в данном медицинском учреждении.

      496. Требования к точности подведения дозы облучения определяются в зависимости от цели облучения. К детальному планированию облучения в больших терапевтических дозах, близких к толерантным дозам для нормальных тканей, предъявляются повышенные требования. При этом наибольшая точность необходима при облучении большими дозами мишеней, соседних с критическими по радиочувствительности нормальными тканями. При паллиативном облучении применяются меньшие дозы, и требования по точности дозирования могут быть несколько снижены.

      497. При внешнем облучении дозы облучения в опорных точках при нормальных условиях измеряются с погрешностью не более ±3%. Измерения глубинных доз, коэффициентов ослабления клиновидных фильтров и подставок для блоков выполняются с погрешностью не более 0,5-1,0%. При этом дозиметры для контроля заданной дозы в объеме мишени следует калибровать через определенные интервалы по вторичному эталону, который, в свою очередь, калибруется по национальному или международному первичному эталону.

      498. Не допускается превышение ±5% при внутритканевом или внутриполостном облучении погрешность измерений мощности дозы. Активность следует измерять при получении нового источника. Если имплантируется группа источников небольшой активности, например, при внутритканевом облучении рака предстательной железы гранулами 125I, общую активность нужно знать с погрешностью не более ±5%, а отличие активности отдельных источников предусматривается не более чем на 10%.

      499. При дистанционном облучении больного его укладка на ложе радиационно-терапевтического аппарата предусматривает соответствие укладке на симуляторе облучения, воспроизводимой в последующих сеансах облучения. Пациент находится в удобном положении и соблюдает максимально возможную степень неподвижности при облучении. С этой целью используются специальные приспособления для иммобилизации пациента, которые изготовливаются в индивидуальном порядке по данным топометрии. Если положение пациента изменяется, облучение немедленно прерывается, и позиционирование пациента выполняется заново.

      500. Дозы облучения пациента в результате проведения лучевой терапии вносятся в персональный лист учета доз медицинского облучения, который является обязательным приложением к амбулаторной карте пациента.

Глава 33. Требования к обеспечению радиационной безопасности персонала

      Сноска. Заголовок главы 33 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      501. Регулярные проверки (не реже 1 раза в год) каждого источника на наличие поверхностного радиоактивного загрязнения; при обнаружении нефиксированного (снимаемого) загрязнения свыше 2 кБк следует считать источник негерметичным; немедленно принимаются меры по ремонту или списанию источника, а загрязненные поверхности подвергаются дезактивации;

      502. В помещениях, смежных с процедурным кабинетом (каньоном), необходим периодический контроль мощности дозы гамма-излучения;

      503. Хранилище источников обеспечивается соответствующими устройствами, позволяющими определить, сколько источников и какие именно из них находятся на хранении в настоящий момент;

      504. При отсутствии работ с источниками, хранилище закрывается, и находится под охранной сигнализацией;

      505. После каждой терапевтической процедуры контактного облучения и удаления источников из тела больного его следует подвергнуть радиационному контролю с помощью переносного измерителя мощности дозы, чтобы убедиться, что внутри тела не осталось источника излучения.

      506. При проведении контактного терапевтического облучения радионуклидными источниками с высокой мощностью дозы по технологии последовательного введения источников выполняются следующие требования:

      1) после каждого использования источника необходимо визуально проинспектировать его состояние с использованием установки промышленного телевидения или защитной камеры с просвинцованным стеклом;

      2) на защитном сейфе, где хранятся такие источники, предусматривается схема их размещения внутри сейфа, чтобы нужный источник можно было найти и забрать в минимально короткий интервал;

      3) для перемещения источников обязательно использовать дистанционные манипуляторы типа шпаговых держателей;

      4) транспортирование источников из хранилища в каньон производится только в защитных контейнерах на транспортной тележке;

      5) после удаления из тела больного источники подвергаются процедуре стерилизации; т.к. при этом они могут быть повреждены вследствие нагревания, абразивного истирания, химических реакций или механического воздействия, их следует снова визуально проконтролировать;

      6) предусматривается яркая окраска поверхности источника, чтобы его можно было легко найти при потере;

      7) раковина для слива сточных вод после стерилизации или дезактивации поверхности источника снабжается защитной решеткой, размеры отверстий на которой меньше минимального габаритного размера источника;

      8) транспортировочные шланги и их сопряжения с другими элементами конструкции гамма-терапевтического аппарата необходимо регулярно контролировать с целью предотвращения застревания в них источников.

Глава 34. Требования к контролю обеспечения радиационной безопасности

      Сноска. Заголовок главы 34 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      507. Контроль радиационной безопасности в кабинетах и отделениях лучевой терапии осуществляется централизованной службой радиационной безопасности медицинского учреждения (ответственным лицом) или аккредитованной организацией, привлекаемой для проведения инструментального радиационного контроля.

      508. План проведения радиационного контроля включает объем, периодичность, конкретные точки проведения измерений, указанные на схеме помещений подразделения лучевой терапии. При необходимости (ремонт, реконструкция помещений и оборудования, новые технологии, аварийные ситуации и другие) в план проведения радиационного контроля по согласованию с администрацией объекта вносятся соответствующие изменения.

      Сноска. Пункт 508 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      509. Персонал, осуществляющий радиационный контроль, временно приостанавливает работы с источниками излучений при выявлении нарушений настоящих указаний и должностных инструкций в области обеспечения радиационной безопасности до устранения обнаруженных нарушений.

      Сноска. Пункт 509 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      510. Радиационный контроль проводится как планово, так и выборочно, в том числе при отклонениях от установленного технологического процесса, при наличии подозрений на нарушение ведения работ и при аварийных ситуациях.

      511. При внедрении новых методов, технологий и средств лучевой терапии радиационный контроль проводится ежедневно в течение первых 2-3 недель.

      512. Приборы радиационного контроля ежегодно подвергаются государственной метрологической поверке.

      513. Дозовые нагрузки на персонал и пациентов определяются с учетом особенностей технологических процессов лучевой терапии в соответствии с единой государственной системой контроля и учета индивидуальных доз облучения.

      514. Регистрация доз облучения персонала осуществляется:

      1) от внешнего облучения – с использованием индивидуальных дозиметров;

      2) от возможного внутреннего облучения при радиационных авариях с разгерметизацией закрытого радионуклидного источника - методами прямой радиометрии всего тела или радиометрии проб крови и экскретов in vitro.

      515. Регистрация доз облучения пациентов осуществляется:

      1) расчетным методом при дозиметрическом планировании терапевтического облучения;

      2) средствами и методами дозиметрического контроля in vivo.

      516. Для регистрации внешнего облучения персонала используются индивидуальные дозиметры, закрепленные на уровне нагрудного кармана медицинского халата. При работе по технологии метода последовательного введения источников целесообразно использовать два дозиметра – на уровнях нагрудного и нижнего карманов халата.

      517. Администрация учреждения обеспечивает свободное перемещение сотрудников, осуществляющих контроль, по всем контролируемым помещениям (территории). Радиационный контроль проводится в присутствии администрации учреждения или лица, ею уполномоченного.

      518. Результаты всех видов радиационного контроля регистрируются в журнале

      519. Результаты радиационного контроля сопоставляются со значениями основных пределов доз по ГН и с контрольными уровнями профессионального облучения. В случае регистрации доз, превышающих контрольные уровни, администрация учреждения обязана проанализировать ситуацию и информировать о превышении соответствующий орган в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.

      520. Рассчитанные с учетом рабочей нагрузки или временного режима работы аппарата значения мощности эффективной дозы не должны превышать значений допустимой мощности дозы ДМД, представленных в таблице 1 приложения 27.

Глава 35. Требования к эксплуатации установок неиспользуемого рентгеновского излучения

      Сноска. Заголовок главы 35 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      521. Установки, являющиеся источниками неиспользуемого рентгеновского излучения или содержащие в своем составе источники неиспользуемого рентгеновского излучения (далее – установки), могут размещаться как в отдельных, только для них предназначенных помещениях, так и в общих производственных помещениях.

      522. Лаборатории, цеха, участки, предназначенные для испытания и экспериментальных исследований приборов и установок, размещают в отдельных помещениях.

      523. При расстановке установок предусматривают рабочие места и проходы следующих размеров:

      1) с лицевой стороны пультов и панелей управления установкой не менее 1 м при однорядном расположении установок и не менее 1,2 м при двухрядном;

      2) с задней и боковых сторон установок, имеющих открывающиеся двери, съемные панели и другие устройства не менее 0,8 м.

      524. Мощность экспозиционной дозы неиспользуемого рентгеновского излучения в условиях нормальной эксплуатации в любой точке пространства на расстоянии 0,1 м от корпуса установки или специальной защитной камеры, а также от защиты электровакуумного прибора или его корпуса (при размещении электровакуумного прибора вне корпуса установки) не должна превышать 2,5 мкЗв/ч.

      525. Корпус электронной пушки с фокусирующей и отклоняющей системами и корпус рабочей (плавильной, сварочной) камеры выполняются из стали, толщина которой выбирается из условия необходимого ослабления неиспользуемого рентгеновского излучения. Смотровые отверстия (окна) экранируются защитным стеклом.

      526. Ускоряющие трубки ионно-плазменных установок заключают в защитный металлический (стальной, свинцовый) кожух.

      527. В тех случаях, когда выполнение защиты от неиспользуемого рентгеновского излучения как единого целого с установкой или прибором затруднено или нецелесообразно прибор или установка заключается в отдельную защитную камеру. Пульт управления прибором или установкой размещается вне защитной камеры.

      528. Для защиты от неиспользуемого рентгеновского излучения, проникающего через отверстия, сделанные в камерах, шкафах, корпусах установок или в защитных экранах предусматривают дополнительные защитные устройства. Места ввода и вывода коммуникаций и вентиляционных каналов находятся вне зоны расположения постоянных рабочих мест.

      529. Двери камер, шкафов, (блоков), съемные экраны (кожухи) установок, в которых размещены источники неиспользуемого рентгеновского излучения, оборудуются защитной блокировкой.

      530. Проектирование защиты от неиспользуемого рентгеновского излучения следует выполнять исходя из мощности экспозиционной дозы излучения на поверхности защиты, 1,25 мкЗв/ч, и наиболее жестких условий (режимов) работы приборов и установки (максимальные значений анодного напряжения, силы тока, частоты следования импульсов и других параметров, относящихся к режиму работы прибора или установки). При наличии в одной установке нескольких источников неиспользуемого рентгеновского излучения необходимо также учитывать их суммарное воздействие на персонал.

      531. Для изготовления защитных экранов от неиспользуемого рентгеновского излучения (энергией до 50 кэВ), в зависимости от энергии и мощности дозы излучения, могут быть использованы сталь, свинец. В отдельных случаях защита установки может быть усилена нанесением на внутреннюю поверхность обшивки установки краски, содержащей свинец.

      532. Защитные камеры и экрану для защиты от неиспользуемого рентгеновского излучения (энергией свыше 50 кэВ) выполняют из свинца, барита, баритобетона, железобетона.

      533. Смотровые окна камер и установок закрывают защитным стеклом.

      534. В технических условиях, паспорте и инструкции по эксплуатации на установки указываются:

      1) максимальное значение мощности экспозиционной дозы неиспользуемого рентгеновского излучения в любой точке пространства на расстоянии 10 см от корпуса (баллона) электровакуумного прибора или его защиты от корпуса установки;

      2) способ эффективной защиты от неиспользуемого рентгеновского излучения, обязательной при работе электровакуумного прибора.

      535. В зависимости от объема характера работ с источниками неиспользуемого рентгеновского излучения на предприятии необходимо организовать службу радиационной безопасности или назначено лицо, ответственное за радиационный контроль.

Глава 36. Требования к эксплуатации ускорителей электронов с энергией до 100 МэВ

      Сноска. Заголовок главы 36 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      536. Ускорители электронов с энергией до 100 МэВ (далее – ускоритель) размещают в отдельных, одноэтажных зданиях или в специально выделенных помещениях производственных и лабораторных зданий, технологически связанных с эксплуатацией ускорителя. Помещения ускорителей оборудуют защитой от всех видов ионизирующих излучений.

      537. Ширина СЗЗ между помещением ускорителя и жилыми зданиями не должна быть менее 50.0 м.

      Излучения на наружных поверхностях зданий ускорителей, в том числе в проемах (окна, двери), не должны превышать 1,0 мкЗв/ч, в ближайших зданиях и на территории уровней естественного фона, присущего данного местности, более чем на 0,1 мкЗв/ч.

      Территория здания с ускорителем благоустраивается, озеленяется и ограждается.

      538. При использовании ускорителей для целей терапии допускается размещение их в стационарах при условии размещения палат в противоположном крыле здания.

      539. При установке ускорителей предусматриваются следующие основные помещения: зал ускорителя, конденсаторная или генераторная и пультовая для дистанционного управления установкой, для дозиметрической службы и санитарно-бытовые. В зависимости от назначения ускорителей набор и планировка помещений могут быть различными, при соблюдении "принципа их разделения".

      540. При использовании ускорителей для дефектоскопии, кроме основных помещений предусматривается фотолаборатория и склад изделий.

      541. При использовании ускорителей для медицинских целей предусматривается процедурную для облучения больных, комнаты для ожидания и подготовки больных к облучению, для наблюдения медицинским персоналом за больными во время облучения. Процедурные и комнаты для ожидания и подготовки больных звукоизолируются.

      542. При применении ускорителей для получения изотопов лаборатория оборудуется согласно требованиям, предъявленным настоящими Санитарными правилами.

      543. Помещения для ускорителей с высокими уровнями излучения (зал ускорителя, мишенная, процедурная) отделяются защитной стеной от помещений, в которых постоянно находится обслуживающий персонал.

      544. Двери помещений с высокими уровнями ионизирующей радиации, оборудуются автоблокировкой. Вход в помещения ускорителя предусматривается в местах с наименьшим уровнем излучения в виде лабиринтов в защитных стенах.

      545. Ремонтные работы ускорителя проводятся под контролем дозиметрической службы после распада наведенной активности в отдельных деталях и агрегатах до допустимых уровней. При наличии долгоживущих радиоизотопов ремонтные работы проводятся по правилам работы с препаратами большой активности в защитных перчатках с использованием дистанционных приспособлений, защитных устройств и средств индивидуальной защиты.

      546. Защита от гамма-излучения осуществляется: расстоянием от мишени до интересующей точки и экранированием.

Глава 37. Требования к условиям работы в производственных лабораториях, работающих с радиоактивными веществами

      Сноска. Заголовок главы 37 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      547. Производственные лаборатории, работающие с радиоактивными веществами (далее – лаборатории) размещаются в самостоятельных зданиях, или на отдельных этажах. Не допускается размещать в жилых и общественных зданиях.

      548. При наличии на территории вивария расстояние между зданием вивария и жилыми или общественными зданиями предусматривают не менее 50 м.

      549. В лаборатории предусматривается водопровод, канализация, электроснабжение, отопление и горячее водоснабжение, приточно-вытяжная вентиляция с механическим побуждением и отдельными (автономными) вентиляционными устройствами для отсоса воздуха из вытяжных шкафов.

      550. Помещения лабораторий имеют естественное и искусственное освещение. Оконные переплеты боксов выполняются с применением уплотняющих прокладок.

      551. Стены, потолки помещений покрываются малосорбирующими радиоактивные вещества, легко моющиеся, устойчивые к действию дезинфицирующих средств. Стены имеют гладкую поверхность. Пол покрывается не скользким, водонепроницаемым кислотоупорным материалом. Для облегчения очистки пола пластикат приподнимают у стен на высоту 20 см (без плинтусов) и закругляют для плавного перехода к поверхности стен.

      552. Работы с радиоактивными веществами производятся в отдельных помещениях (комнатах).

      553. В лаборатории проводится индивидуальный дозиметрический контроль с регистрацией полученной дозы в журнале и радиационный контроль на рабочих местах, на территории.

      Сноска. Пункт 553 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      554. Ведется учет радиоактивных веществ.

      555. Стеклянные емкости, содержащие радиоактивные жидкости помещаются в металлические или пластмассовые сосуды.

      556. Радиоактивные вещества, при хранении которых возможно выделение радиоактивных газов, паров или аэрозолей хранят в вытяжных шкафах, боксах, камерах в закрытых сосудах, выполненных из несгораемых материалов.

      557. Во время работы с радиоактивными веществами:

      1) не допускается прикасание к радиоактивным препаратам руками, при работе с ними используются манипуляторы;

      2) переливание, выпаривание, пересыпание радиоактивных веществ, а также другие операции, при которых возможно поступление радиоактивных веществ в воздух, проводятся только в вытяжных шкафах;

      3) манипуляции с радиоактивными веществами проводятся на легко дезактивируемых поверхностях;

      4) ежедневно проводится влажная уборка помещения;

      5) в рабочих помещениях систематически проводится измерение радиоактивной загрязненности рабочих мест, при обнаружении загрязнения проводится их полная очистка;

      6) жидкие растворы солей радия, запаянные в стеклянные ампулы, альфа и бета эталоны хранятся в сейфе;

      7) твердые и жидкие радиоактивные отходы удаляются из помещения в специальный сборник с регистрацией в журнале;

      8) по окончании работы с радиоактивными веществами сотрудники тщательно промывают руки теплой водой с мылом, после чего проводится дозиметрическая проверка чистоты рук.

      558. В лаборатории предусматривается запас дезактивирующих средств.

      559. На территории лаборатории выделяется помещение для временного хранение радиоактивных отходов.

      560. Сбор радиоактивных отходов в лаборатории производится отдельно от обычного мусора и раздельно с учетом:

      1) их агрегатного состояния (твердые, жидкие);

      2) периода полураспада радионуклидов, находящихся в отходах (менее 15 суток, более 15 суток);

      3) их природы (органические, неорганические).

Глава 38. Требования к объектам ядерной медицины

      Сноска. Заголовок главы 38 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      561. Объекты ядерной медицины по потенциальной опасности относится к объектам IV категории, на которых радиационное воздействие при возможной аварии ограничивается помещениями, где проводятся работы с источниками излучения и СЗЗ не предусматривается.

      562.Объект размещается в отдельно стоящем здании, в здании организации первичной медико-санитарной помощи и стационаре. Не допускается размещать объект в жилых и общественных зданиях.

      563. Для проведения радиодиагностических процедур предусматривается отдельный блок помещений, изолированных от других подразделений, или изолированный отдельный радиологический корпус.

      564. Для защиты пациентов и персонала от внешнего облучения и от поступления радионуклидов в помещения и в окружающую среду используются системы стационарных (оборудование, стены и перекрытия помещений) и динамических (вентиляция и канализация) барьеров.

      В подвалах и цокольных этажах зданий допускается размещать хранилища радиофармпрепаратов и радиоактивных отходов.

      565. Набор и площади помещений объектов принимаются в соответствии с приложениями 28 настоящих Санитарных правил.

      566. При проектировании новых и/или реконструкции существующих помещений в проектной документации для каждого помещения указываются: используемые радиофармпрепараты, их активность на рабочем месте, годовое потребление, вид, характер и класс работ.

      567. Блок радионуклидного обеспечения располагается отдельно от других помещений. Допускается совмещение помещений для приемки и хранения радиофармпрепаратов и хранения радиоактивных отходов подразделений радионуклидной диагностики и лучевой терапии.

      568. Кабинеты гамма-камер и томографов не допускается располагать смежными с помещениями блока радионуклидного обеспечения и помещением для ожидания пациентов и проектируются смежными с соответствующими пультовыми.

      569. Санитарный пропускник размещается в непосредственной близости от фасовочной и процедурных.

      570. Пол, стены и потолок санпропускника и туалета для больных выполняются из влагостойких покрытий, допускающих легкую очистку и дезактивацию.

      571. В ПЭТ-центре предусматриваются отдельные входы для персонала и амбулаторных пациентов, помещения выполняются не проходными.

      572. Циклотронно-радиохимический комплекс ПЭТ-центра размещается в отдельных изолированных помещениях, с отдельным входом, снабженным воздушным шлюзом, запасным выходом и помещениями.

      573. Циклотрон размещается в специальном каньоне с бетонными стенами и потолочным перекрытием, толщина которых рассчитывается при проектировании в соответствии с рекомендацией фирмы-изготовителя циклотрона.

      574. Вход в бункер циклотрона перекрывается защитной дверью не менее чем с 4 типами блокировки.

      575. В зависимости от ассортимента и количества синтезируемых в радиохимической лаборатории радиофармпрепаратов монтируются один или несколько боксов и (или) несколько мини-боксов для ПЭТ-радиохимии.

      576. Хранилище для временного хранения радиофармпрепаратов и фасовочные боксы оборудуются вытяжными шкафами, внутри которых устанавливаются защитные стенки.

      577. Хранилище радиоактивных отходов оборудуется защитной стенкой, за которой размещаются пластиковые мешки или защитные контейнеры с твердыми радиоактивными отходами для выдержки на распад, а также емкостями для жидких радиоактивных отходов.

      578. В ПЭТ предусматриваются два санпропускника для персонала, один из которых размещается у наружного входа в циклотронно-радиохимический комплекс (с учетом возможного развертывания производства Йода 123 (далее 123I на циклотроне), другой между блоком радионуклидного обеспечения и блоком общих помещений ПЭТ-центра.

      579. У внутреннего входа в циклотронно-радиохимический комплекс размещается санитарный шлюз.

      580. Объект обеспечивается централизованной системой горячего и холодного водоснабжения, канализацией и отоплением.

      581. В помещениях блока радионуклидного обеспечения раковины оборудуются смесителями, с педальным, локтевым или бесконтактным устройством и электрополотенцами.

      582. Дренажные трубы от сливных раковин к основной сточной трубе предусматриваются без изгибов. Дренажи и стоки обеспечиваются доступом для периодического радиационного контроля.

      583. Туалет для больных размещается в непосредственной близости от процедурной и от радиодиагностического кабинета позитронного эмиссионного томографа, оборудуется устройством принудительного слива или педальным спуском воды.

      584. В помещениях предусматривается естественное и искусственное освещение.

      585. Система вентиляции обеспечивает движение потока воздуха из менее загрязненных помещений к более загрязненным, не допускается рециркуляция воздуха.

      586. В помещениях каньона циклотрона, радиохимической лаборатории и в кабинете позитронного томографа вентиляция устраивается автономной, с фильтрами и адсорбентами радиоактивных газов.

      587. В блоке радионуклидного обеспечения, в помещениях каньона циклотрона, радиохимической лаборатории и в кабинете позитронного томографа вентиляция работает непрерывно.

      588. Вытяжные шкафы обеспечивают скорость движения воздуха в рабочих проемах 1,5 м/с с допускаемым кратковременным снижением скорости прокачиваемого воздуха в открываемых проемах до 0,5 м/с.

      589. Воздух, удаляемый из "горячих" камер, боксов и вытяжных шкафов, предварительно очищается с помощью собственных вытяжных фильтров и ловушек, предусмотренных их конструкциями. В герметичных камерах и боксах при закрытых проемах обеспечивается разрежение не менее 20 миллиметров водяного столба. Камеры и боксы оборудуются приборами контроля степени разрежения, фильтры и адсорбенты радиоактивных газов устанавливаются в непосредственной близости от камер, боксов и вытяжных шкафов.

      590. Общие помещения ПЭТ-центра оборудуются приточно-вытяжной вентиляцией.

      591. Содержание и эксплуатация помещений объекта, уровни освещенности, микроклимата, шума, вибрации, содержания вредных веществ и уровень радиации выполняется в соответствии с документами нормирования.

      592. Поступившие в подразделение радиофармпрепараты учитываются в журналах в соответствии с приложением 29 к настоящим Санитарным правилам.

      593. При приготовлении радиофармпрепаратов с использованием элюатов из генераторов короткоживущих радионуклидов заполняется журнал приготовления рабочих радиофармацевтических растворов согласно приложению 30 к настоящим Санитарным правилам.

      594. При введении пациенту готового или синтезированного в подразделении радиофармпрепарата производится запись в журнале в соответствии с приложением 31 к настоящим Санитарным правилам.

      595. Расходование и списание открытых источников оформляется внутренним актом, составляемым ответственным лицом и непосредственным исполнителем работ в соответствии с приложением 32 к настоящим Санитарным правилам.

      596. Радионуклидные источники, не находящиеся в работе, помещаются в хранилище, обеспечивающее их сохранность и исключающее доступ к ним посторонних лиц.

      597. В зависимости от группы радиационной опасности используемого радионуклида и его активности на объекте устанавливается класс работ. При использовании радиофармпрепаратов в качестве активности на рабочем месте принимается максимальная активность всех радиофармпрепаратов, находящихся в данном помещении. Расчет суммарной активности радионуклидов и значения МЗА для всех используемых в радиодиагностических исследованиях радионуклидов приведены в приложении 33 к настоящим Санитарным правилам.

      598. В зависимости от суммарной активности Сэ на рабочем месте, приведенной к группе "А", устанавливаются следующие классы работ:

      I класс – Сэ = более 108 Бк;

      II класс – Сэ = от 105 до 108 Бк;

      III класс – Сэ = от 103 до 105 Бк.

      599. При простых операциях с радиоактивными жидкостями (разведение, фасовка, встряхивание) допускается увеличение активности на рабочем месте в 10 раз.

      600. При элюировании и фасовке радиоактивных элюатов, полученных из радионуклидных генераторов, допускается увеличение активности на рабочем месте в 20 раз. Класс работ определяется по максимальной одномоментно вымываемой из генератора активности дочернего радионуклида.

      601. При хранении открытых радионуклидных источников допускается увеличение активности в 100 раз.

      602. Работы в блоке радионуклидного обеспечения подразделений in vivo диагностики и ПЭТ относятся ко второму классу работ.

      603. Диагностические референтные уровни при медицинском облучении регламентируется в соответствии с приложением 42 настоящих Санитарных правил.

      Сноска. Пункт 603 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      604. На дверях помещений указывается его назначение, класс проводимых работ с открытыми радионуклидными источниками и знак радиационной опасности.

      605. Не допускается нахождение в помещении лиц, не участвующих в работе с открытыми радионуклидными источниками.

      606. Все технологические операции по подготовке радиофармпрепаратов к введению в организм больного и работы с жидкостными фантомами проводятся в вытяжных шкафах на лотках и поддонах. Дно лотков и поддонов закрывается слоем фильтровальной бумаги, используется емкость превышающая объем используемого радиоактивного раствора не менее чем в два раза.

      607. В каждом рабочем помещении, где ведется работа с радиофармпрепаратами, предусматривается наличие контейнера для сбора твердых радиоактивных отходов.

      608. Холодильники, в которых хранятся радиофармпрепараты на основе органических соединений, размещаются в хранилище радиофармпрепаратов и обеспечиваются радиационной защитой.

      609. Сосуды и флаконы с радиоактивными растворами снабжаются этикетками с указанием наименования радиофармпрепарата и его активности на определенное время. Флаконы с раствором без этикетки, со следами коррозии на металлической крышке и с изменением прозрачности стеклянных стенок флакона считаются радиоактивными отходами.

      610. При ручных операциях с радиоактивными растворами используются автоматические пипетки или пипетки с грушами.

      611. При всех работах с открытыми радионуклидными источниками персонал использует средства радиационной защиты.

      612. Каждое подразделение объекта обеспечивается специализированным радиометром для определения активности фасовок диагностических и терапевтических препаратов.

      613. Лица, работающие с радиофармпрепаратами и другими источниками излучения, относятся к категории персонал группы "А", не работающие с источниками излучения, относятся к категории персонал группы "Б".

      614. В рабочих помещениях объекта не допускается прием пищи и воды, пользование косметикой, хранение пищевых продуктов, домашней одежды.

      615. Обоснование при назначении процедуры вписывается в амбулаторную карту или в историю болезни и в направлении на процедуру.

      616. Ответственность за проведение радиодиагностического исследования несет врач-радиолог, проводящий эту процедуру.

      617. Врач-радиолог имеет право отказаться от проведения радиодиагностической процедуры при отсутствии клинических показаний и (или) при отсутствии обоснования в направлении на процедуру. О принятом решении он информирует лечащего врача и фиксирует свой мотивированный отказ в амбулаторной карте, истории болезни или направлении на процедуру.

      618. При назначении повторного радиодиагностического исследования помимо клинических показаний учитывается суммарная доза облучения, полученная пациентом в результате тех рентгенорадиологических исследований, которые были проведены в течение одного года перед датой назначения повторного исследования, в том числе и в других медицинских организациях.

      619. Радиодиагностические исследования назначаются в соответствии с настоящими Санитарными правилами дифференцированно:

      1) пола и возраста пациента;

      2) характера диагностической процедуры и показаниями к ее применению.

      620. В соответствии с конкретной задачей данного радиоизотопного исследования выделяются три категории пациентов:

      1) Категория АД. К этой категории относятся пациенты, которым радиоизотопная диагностическая процедура назначается в связи с наличием онкологического заболевания или подозрением на него с целью уточнения диагноза или выяснения характера и локализации очага;

      2) Категория БД. К этой категории относятся пациенты, которым процедуры проводятся по клиническим показаниям с целью уточнения диагноза или выбора тактики лечения, в связи с заболеванием онкологического характера;

      3) Категория ВД. К этой категории относятся лица, которым радиодиагностическая процедура назначается в порядке обследования, в том числе профилактического и научного характера.

      621. Отнесение обследуемых лиц к той или иной категории определяет величину предельно допустимой дозы (далее – ПДД) облучения критического органа и всего организма.

      622. Под критическим органом понимают орган или ткань, которые в данных условиях подвергаются наибольшему лучевому воздействию с учетом относительной их радиочувствительности.

      623. Радиодиагностические процедуры не допускается:

      1) женщинам репродуктивного возраста, относящимся к категории БД и ВД, в период установленной или возможной беременности;

      2) детям до 16 лет, относящимся к категории ВД.

      Женщинам в период кормления грудью могут проводиться радиоизотопные обследования при условии, что на время пребывания радиоактивного изотопа в организме матери кормление грудью прекращается.

      624. Предел допустимой дозы (далее – ПДД) облучения критических органов при радиоизотопных исследованиях:

      1) Для категории АД ПДД установлена таким образом, чтобы облучение не могло вызвать непосредственных лучевых поражений или привести к отягощению основного или сопутствующего заболевания.

      2) Для категории БД ПДД устанавливается в 5 раз более низкой, чем для категории АД в связи с необходимостью ограничить риск возникновения отдаленных и генетических последствий.

      625. По величине ПДД пациенты категории ВД приравниваются к категории Б "отдельные лица из населения".

      626. Значения ПДД приведены в приложении 34 к настоящим Санитарным правилам.

      ПДД для детей в возрасте до 1 года уменьшаются в 5 раз по сравнению с теми, которые приведены в приложении 34 к настоящим Санитарным правилам.

      627. Допускаются многократные радиоизотопные обследования при условии, что облучение критических органов в течение текущего года не превысит установленного для этого органа ПДД.

      628. При проведении нескольких радиоизотопных диагностических процедур, когда облучению подвергаются более двух критических органов 2 и 3 группы, величина ПДД для этих органов устанавливается как для критических органов 1 группы.

      629. Пациенты, с введенными в организм радиофармпрепаратами, размещаются в специальных помещениях (комната для ожидания) и (или) общих (холлы, коридоры) помещениях на максимально возможном удалении друг от друга в зависимости от полученной дозы препарата.

      630. В амбулаторную карту, историю болезни и в отдельный лист учета доз медицинского облучения вносятся следующие данные:

      1) тип и активность введенного радиофармпрепарата;

      2) тип технологии введения радиофармпрепарата;

      3) тип методики радионуклидных измерений;

      4) результаты исследований;

      5) собственно диагностическое заключение;

      6) эффективная доза внутреннего облучения, рассчитанная по паспортным данным на радиофармпрепарат и результатам радиометрии активности введенного радиофармпрепарата.

      631. При оформлении эпикриза указывается суммарная эффективная доза внешнего и внутреннего облучения, полученная пациентом от проведенных радиологических процедур.

      632. К радиационным авариям на объекте относятся следующие инциденты при обращении с радионуклидными источниками суммарной активностью свыше 10 МЗА:

      1) бой флакона или шприца с радиофармпрепаратом или с другим открытым радионуклидным источником;

      2) разгерметизация рабочего объема радионуклидного генератора, жидкостных фантомов или калибровочных источников;

      3) разлив радиоактивного раствора на поверхность поля, оборудования, аппаратуры и мебели;

      4) попадание радиоактивного раствора на одежду и (или) кожу работающего и (или) пациента;

      5) потеря радионуклидного источника, флакона или шприца с радиофармпрепаратом;

      6) обнаружение неучтенного радионуклидного источника;

      7) ошибочное введение в организм пациента радиофармпрепарата с активностью, при которой эффективная доза облучения пациента может превысить 200 мЗв;

      8) возгорание (задымление) или пожар в помещениях подразделения, в которых проводятся работы с радионуклидными источниками.

      633. К нарушениям радиационной технологии, не квалифицируемым как радиационные аварии, относятся:

      1) ошибочное введение пациенту не назначенного ему радиофармпрепарата или введение радиофармпрепарата с активностью, которая больше необходимой для исследования, но не обусловливает эффективную дозу облучения выше 200 мЗв;

      2) экстравазальное введение радиофармпрепарата при выполнении его внутривенной инъекции.

      634. При установлении факта радиационной аварии персонал объекта принимает меры в соответствии с санитарными правилами к обеспечению радиационной безопасности.

      635. Помещения с высокой вероятностью радиационных аварий (генераторная, фасовочная, процедурная, радиохимическая, помещение для синтеза радиофармпрепаратов) оснащается комплект средств ликвидации последствий аварии, в состав которого входит:

      1) комплект защитной одежды, включая перчатки, бахилы и шапочку;

      2) средства дезактивации, впитывающие материалы для вытирания полов, детергенты и фильтровальная бумага;

      3) инструменты и пластиковые мешки для сбора, временного хранения и удаления использованных впитывающих материалов и загрязненных предметов;

      4) комплект аварийных знаков радиационной опасности, выставляемых у места радиационной аварии;

      5) инструкция по дезактивации загрязненных рабочих поверхностей;

      6) аптечка первой медицинской помощи и моющие средства для санитарной обработки лиц, подвергшихся радиоактивному загрязнению.

      636. Радиационный контроль включает:

      1) индивидуальный дозиметрический контроль внешнего облучения персонала;

      2) индивидуальный радиометрический контроль уровня инкорпорации радионуклидов у персонала в случае радиационной аварии;

      3) измерение уровней радиоактивного загрязнения рабочих поверхностей, одежды и кожных покровов работающих;

      4) измерение мощности поглощенной дозы фотонного и бета-излучения на рабочих местах персонала, в том числе и при работах с радиоактивными газами;

      5) измерение объемной активности радиоактивных аэрозолей в воздухе рабочих помещений;

      6) контроль за сбором, хранением и удалением твердых радиоактивных отходов;

      7) радиометрический контроль сточных вод;

      8) радиометрический контроль фильтров вентиляционных систем.

      Сноска. Пункт 636 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      637. При клинических испытаниях новых радиофармпрепаратов, методов радионуклидной диагностики проводится радиационный контроль.

      638. При проведении радиационного контроля используются средства дозиметрии и радиометрии гамма- и бета-излучений, с погрешностью не более ±20%.

      639. Результаты радиационного контроля регистрируются в журналах, в которых приводятся планы рабочих помещений с указанием размещения радионуклидных источников и точек измерений.

      640. Индивидуальный дозиметрический контроль категории персонал группы "А" проводится с помощью индивидуальных дозиметров, закрепляемых на спецодежде на уровне груди и (или) живота. Для контроля эквивалентных доз облучения кистей рук у процедурных медсестер и лиц, работающих с радионуклидными источниками, используются перстневые дозиметры.

      641. Показания индивидуального дозиметра и перстневого дозиметра пересчитываются к значению накопленной эффективной дозы.

      642. Индивидуальный дозиметрический контроль внешнего облучения категории персонал группы "А" проводится в течении всего рабочего времени с регистрацией выдачи и приема дозиметров в журнале. Индивидуальные годовые эффективные дозы облучения персонала фиксируются в карточке учета (базе данных) индивидуальных доз. Копия карточки хранится в организации в течение 50 лет после увольнения работника. В случае перевода в другую организацию копия карточки учета доз работника передается на новое место работы. Данные об индивидуальных дозах облучения прикомандированных лиц сообщаются по месту их основной работы.

      643. Предварительный индивидуальный радиометрический контроль уровня инкорпорации радионуклидов (радиофармпрепаратов) у персонала в случае аварии производится с помощью имеющихся в подразделении радиометров или гамма-камер со сканированием всего тела. В случае обнаружения инкорпорированной активности сотрудник направляется в лабораторию для проведения радиометрии всего тела и критических органов (щитовидная железа, легкие).

      644. Результаты измерения загрязнений сопоставляются с допустимыми уровнями радиоактивного загрязнения рабочих поверхностей, кожи, спецодежды и средств индивидуальной защиты только для "чистых" бета-излучающих радионуклидов (например, 32Р) и для "смешанных" бета-гамма-излучающих радионуклидов (например, 18F, 131I). Для "чистых" гамма-излучающих радионуклидов (например, 99mTc, 67Ga, 125I, 123I, 201Tl) контроль уровня загрязнения проводится путем измерения мощности поглощенной дозы в воздухе на расстоянии 10 см от загрязненной поверхности. Для кожи и поверхностей устанавливается контрольный уровень загрязнения в единицах поглощенной дозы фотонов в воздухе, равный 4 мкГр/ч, а для остальных рабочих поверхностей – 12 мкГр/ч.

      645. Измерения мощности поглощенной дозы в воздухе на рабочих местах персонала проводятся на трех уровнях: 0,1, 0,9 и 0,5 м от уровня пола при расположении источника (источников), соответствующем установленной технологии, при максимально возможной активности источника (источников) для данной технологии. Контрольный уровень мощности воздушной кермы на рабочих местах устанавливается равным 12 мкГр/ч.

      646. Измерение объемной активности радиоактивных аэрозолей в воздухе рабочих помещений проводится при радионуклидной диагностике с ингаляционным введением радиоактивных аэрозолей в организм пациента.

      647. Дозиметрический контроль радиоактивных отходов проводится при поступлении в хранилище, при их списании и удалении, после выдержки на распад, при передаче на централизованное захоронение. Дозиметрический и радиометрический контроль загрязненной спецодежды и белья проводится перед сдачей их в специализированную прачечную.

      648. О случаях превышения установленных пределов доз информирует государственный орган в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.

Глава 39. Требования к содержанию и эксплуатации специальных прачечных по дезактивации спецодежды и других СИЗ

      Сноска. Заголовок главы 39 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      649. Специальные прачечные (далее – спецпрачечные) размещаются на промышленной площадке предприятий или на самостоятельной, огражденной и благоустроенной территории в промышленной зоне населенного пункта, в отдельно стоящем здании с входами и выходами, исключающими встречные потоки чистой и грязной спецодежды и других СИЗ.

      650. Планировка рабочих помещений и расстановка оборудования предусматривают возможность механизации и автоматизации процесса дезактивации, раздельного проведение подготовительных (прием и сортировка с радиометрическим контролем), основных (стирка) и заключительных (сушка, радиометрический контроль, глажение) операций.

      651. Состав и площади помещений принимаются в соответствии с приложением 35 к настоящим Санитарным правилам.

      652. В специальной прачечной предусматривается санитарный пропускник, устанавливаются умывальники со смесителями с локтевым или ножным управлением с подводкой к ним холодной и горячей воды.

      653. Гидроизоляционный слой пола во всех производственных помещениях продолжается на стены и колонны на высоту не менее 40 см, углы помещений закругляются, края покрытия пола поднимают на высоту не менее 20 см. и заделывают заподлицо со стенами.

      654. Стены, потолки, пол и поверхности конструкций покрываются материалами, малосорбирующими радиоактивные загрязнения, стойкими к воздействию щелочных, кислых и других агрессивных веществ и легко поддающимися очистке от загрязнений.

      655. В стиральном зале пол устраивают с уклоном к лоткам или трапам, равным 0,01-0,02. Лотки закрывают защитными решетками.

      656. Все предметы внутреннего оборудования имеют гладкую поверхность без щелей и быть легко доступны для очистки от загрязнений.

      657. Вентиляционная система проектируется с учетом обеспечения устойчивого направления движения воздуха из " чистой" зоны в "грязную".

      658. Разборка и сортировка загрязненной спецодежды производится на специальных столах или укрытиях с местными отсосами, оборудованными аэрозольными фильтрами. Скорость отсоса воздуха в щелевых и бортовых отсосах не должна быть менее 5 м/с, в рабочих проемах укрытий не менее 1,5 м/с.

      659. Сушильно-гладильное оборудование и стиральные машины оснащаются местными отсосами.

      660. Для дезактивации спецодежды и других СИЗ применяется умягченная водопроводная вода.

      661. В специальной прачечной предусматривается специальная и хозяйственно-бытовая канализация. Сточные воды направляются в накопительные емкости. Сброс воды из емкостей в хозяйственно-бытовую канализацию производиться после радиометрического контроля.

      662. Уровни искусственной освещенности на рабочих местах в специальных прачечных соответствуют приложению 36 к настоящим Санитарным правилам.

      663. Предусматривается конструкция технических средств позволяющая проводить их дезактивацию с использованием моющих растворов.

      664. Внутренние поверхности технических средств не допускается иметь места скопления грязи и осадков, неопорожняемых и труднодоступных при их очистке.

      665. Стол для радиометрической сортировки загрязненных изделий имеет ровную гладкую поверхность, по периметру стола, а также под столом заборные устройства вытяжной вентиляции.

      666. Измерение бета-активного загрязнения производится на расстоянии измеряемого объекта от датчика не менее 1 см, а при измерении альфа-активного загрязнения измеряемый объект находится вплотную к датчику.

      667. В спецпрачечной выделяется участок химической чистки спецодежды.

      668. Доставка загрязненного имущества осуществляется в мешках специальным транспортом. Допускается перевозка обычным транспортом в контейнерах или других упаковочных комплектах.

      669. Спецтранспорт и контейнеры после выгрузки загрязненного имущества подвергаются радиационному контролю.

      670. Не допускается перевозка чистого имущества специальным транспортом для грязного.

      671. После окончания работы персонал проходит в санпропускник, снимает спецобувь, спецодежду, нательное белье, намыливает тело под душем, проходит обязательный радиометрический контроль загрязненности кожных покровов.

Глава 40. Требования к сбору, хранению и удалению радиоактивных отходов из объектов

      Сноска. Заголовок главы 40 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      672. Для сбора и транспортирования РАО на объектах применяются:

      1) для твердых РАО (далее – ТРО) – сборники-контейнеры, снабженные первичной упаковкой, пластиковые или бумажные мешки (крафт-мешки) в виде самостоятельной упаковки.

      Использование пластиковых и крафт-мешков в качестве самостоятельной упаковки (вне контейнера) не допускается для отходов, содержащих эманирующие вещества, или отходов, которые могут привести к механическим повреждениям мешков (острые, колющие и режущие предметы);

      2) для жидких РАО (далее – ЖРО) – сборники-контейнеры или специальные цистерны.

      Сноска. Пункт 672 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      673. Размеры и конструкция сборников-контейнеров определяются типом и количеством радиоактивных отходов, видом, энергией излучения и активностью радионуклидов и обеспечивают допустимое излучение на поверхности сборников-контейнеров. Они изготавливаются механически прочными, имеют надежные запоры и приспособления, позволяющие их переноску или перевозку. Внутренним поверхностям сборников-контейнеров надлежит плавно сопрягаться, быть гладкими, выполненными из слабосорбирующего материала, допускающего обработку кислотами и другими дезактивирующими материалами.

      674. Сборники-контейнеры для ЖРО предусматриваются: герметичные и оборудованные горловиной, обеспечивающей подключение приспособления для перекачивания отходов в другие емкости, соблюдением принципа вакуума. Заполнение сборников производится в условиях, исключающих возможность их разлива.

      На наружной поверхности сборников-контейнеров наносят знак радиационной опасности и закрепляют бирку, на которой указывается наименование объекта, вид радиоактивных отходов, состав радионуклидов, их активность и предполагаемый метод переработки.

      675. Мощность дозы излучения на расстоянии 1 м от сборника-контейнера не должна превышать 40 мкЗв/ч. Наружные поверхности не должны иметь радиоактивного загрязнения, превышающего уровни, предусмотренные в приложении 37 к настоящим Санитарным правилам.

      676. Заполнение сборников-контейнеров радиоактивными отходами производится под радиационным контролем в условиях, исключающих возможность их рассыпания и разлива.

      677. ЖРО, подлежащие переработке на специализированных организациях по сбору, переработке и захоронению отходов (далее – СО) или в пункте захоронения РАО (далее – ПЗРО), нейтрализуются до pH=7. Нейтрализация осуществляется в объекте. ЖРО в процессе сбора разделяются на горючие и негорючие. Горючие ЖРО собираются в отдельные емкости, отвечающие требованиям пожарной безопасности.

      Сноска. Пункт 677 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      678. Трупы животных, в организм которых были введены радионуклиды, предварительно дезинфицируются, в сборнике-контейнере пересыпаются влагопоглащающим материалом. При дальнейшей кремации трупов пересыпание хлорной известью не допускается.

      Сборники-контейнеры в рабочих помещениях устанавливаются в нижних частях вытяжных шкафов (камер) или специально отведенных местах, на поддонах с бортиками, исключающими возможность загрязнения помещения.

      679. Транспортирование сборников-контейнеров внутри объекта к местам временного хранения радиоактивных отходов производится на специальных тележках с ручкой длиной не менее 1 м.

      680. Для дезактивации сборников-контейнеров оборудуется специальное помещение (или место в помещении), отвечающее требованиям, предъявляемым к работам с радиоактивными веществами соответствующего класса. Дезактивация сборников-контейнеров проводится под радиационным контролем.

      681. Срок хранения радиоактивных отходов на объекте не должен превышать 1-го месяца, если ежемесячное образование отходов не превышает 50 литров (килограмм), срок хранения согласовывается с территориальным подразделением ведомства государственного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения на соответствующей территории, но не должен превышать 6 месяцев.

      682. Для временного хранения и выдержки радиоактивных отходов в учреждениях выделяются и оборудуются специальные помещения или участки.

      683. Помещение и участки для временного хранения радиоактивных отходов размещаются в отдельном здании или изолированном крыле здания, на уровне нижних отметок. Площадка для временного хранения радиоактивных отходов размещаются отдельно от производственных зданий, имеет надежную гидроизоляцию и условия, исключающие доступ посторонних лиц.

      Места расположения сборников-контейнеров обеспечиваются защитными приспособлениями.

      Для временного хранения и выдержки сборников-контейнеров с радиоактивными отходами, создающие МЭД гамма излучение на поверхности контейнера 2,0 мкЗв/ч и более, оборудуются специальные защитные колодцы или ниши. Извлечение сборников-контейнеров из колодцев и ниш производят специальными устройствами, исключающими переоблучение персонала.

      684. Временное хранение контейнеров с радиоактивными отходами, содержащими эманирующие радиоактивные вещества, осуществляется в вытяжных шкафах или укрытиях, оборудованных круглосуточно действующей системой вытяжной вентиляции. Система оснащается резервным вытяжным вентилятором. Расчетные скорости воздуха в рабочих проемах вытяжных шкафов или укрытий не должны иметь менее 1,5 м/с.

      685. Временное хранение в учреждениях и транспортирование на СП или ПЗРО трупов животных производят в отдельных упаковках.

      686. Для сбора, временного хранения и транспортирования на СП или ПЗРО крупногабаритных радиоактивных отходов (загрязненное оборудование боксов) используется специальная тара.

      687. На объекте допускается разборка или резка крупногабаритного оборудования с последующим их затариванием для транспортирования на СП или ПЗРО. Выполнение указанных работ согласовывается с территориальным подразделением ведомства государственного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.

      688. Для удаления радиоактивных отходов с мест их временного хранения используются транспортные контейнеры, соответствующие требованиям перевозки радиоактивных грузов.

      689. Для погрузки транспортных контейнеров на спецавтомобиль на объекте оборудуется специальная площадка, примыкающая к помещению временного хранения радиоактивных отходов.

      690. Заполнение транспортных контейнеров упаковками с радиоактивными отходами проводится под радиационным контролем. Мощность дозы излучения от контейнера с радиоактивными отходами не должна превышать 40 мкЗв/ч на расстоянии 1 м. Не допускается радиоактивное загрязнение наружной поверхности контейнера выше величин, указанных в приложении 37 к настоящим Санитарным правилам.

      691. На объекте назначается лицо, ответственное за организацию сбора, хранения и сдачу радиоактивных отходов. Сведения по сбору, временному хранению и подготовке к удалению радиоактивных отходов, образующихся в процессе работы заносятся в журнал учета.

      692. На объекте создается комиссия, которой не реже одного раза в год проверяется правильность ведения учета радиоактивных отходов, сданных на захоронение и находящихся на объекте. В случае установления потерь в течение 24 часов ставятся в известность государственный орган в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия на соответствующей территории.

      693. Границы участка устанавливаются на расстоянии не менее 500 м от поверхности водоемов и мест расположения водозаборов подземных вод, на незатопляемой и не заболоченной местности, с низким уровнем грунтовых вод, обеспечивающим расположение дна емкости для захоронения радиоактивных отходов на глубине 10 и более м. Минимальная глубина уровня грунтовых вод не должна быть менее 4 м от дна емкости. Размеры участка включают резервную площадь для перспективного строительства из расчета не менее 20 лет.

      Сноска. Пункт 693 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      694. Вокруг ПЗРО и комплекса сооружений для переработки и захоронения отходов устанавливается СЗЗ радиусом не менее 1000 м. В СЗЗ не допускается размещение промышленных и гражданских объектов, а также объектов и сооружений, не относящихся к деятельности ПЗРО.

      695. Компоновка зданий и сооружений на территории выполняется по принципу разделения на условно "чистую" и " грязную" зоны. В "грязной" зоне располагаются:

      1) емкости для захоронения радиоактивных отходов;

      2) емкости для временного хранения ЖРО;

      3) помещения для сортировки радиоактивных отходов;

      4) хранилища для бесконтейнерного захоронения отработавших ИИИ;

      5) установка цементирования;

      6) помещения для переработки жидких и радиоактивных отходов.

      На границе между "грязной" и "чистой" зонами размещаются:

      1) помещения для дезактивации спецавтотранспорта, контейнеров, оборудования;

      2) специальные очистные сооружения;

      3) гаражи для спецавтомобилей;

      4) помещения для проведения радиометрических, радиохимических и других анализов и для размещения службы радиационной безопасности;

      5) санпропускники с пунктами радиационного контроля.

      В "чистой" зоне размещаются:

      1) котельная;

      2) складские помещения;

      3) сооружения водопровода и канализации;

      4) сооружения электроснабжения;

      5) административные здания;

      6) помещение для приема пищи;

      7) проходная и другие вспомогательные помещения согласно санитарных норм и правил проектирования производственных предприятий.

      696. Емкости, предназначенные для захоронения радиоактивных отходов, проектируются из расчета заполнения не менее 20 лет.

      Объем емкостей ориентировочно рассчитывается по формуле:



      где V - предполагаемое количество подлежащих захоронению радиоактивных отходов в течение 20 лет эксплуатации ПЗРО, м3;

      1,5 - коэффициент, учитывающий рост применения радиоактивных веществ и источников излучений в народном хозяйстве за 20 лет(3% в год);

      К - равно 4м3 / учреждение;

      х - количество учреждений, расположенных в зоне обслуживания СП или ПЗРО.

      697. Конструкция емкостей для захоронения радиоактивных отходов определяется:

      1) удельной активностью;

      2) видом (жидкие, твердые, биологические, отработавшие источники излучения, отвержденные прессованные, крупногабаритные изделия и другие);

      3) гидрогеологическими условиями площадки;

      4) технологией переработки.

      698. Емкость для захоронения радиоактивных отходов выполняется подземной, исключает возможность попадания в нее атмосферных осадков и препятствует миграции радиоактивных веществ в окружающую среду.

      699. Для захоронения отработавших источников излучений сооружаются специальные емкости. Захоронение источников производится с использованием перегрузочных устройств, обеспечивающих радиационную безопасность персонала.

      700. В помещении дезактивации спецтранспорта и контейнеров, покрытие пола выполняется из слабосорбирующего материала, края покрытия поднимаются на высоту 0,5м. и заделываются заподлицо со стенами. Пол оборудуется уклонами и сливными трапами. Стены на высоту до 2 м. облицовываются слабосорбирующим материалом. Остальная часть стен и потолок окрашиваются химически стойкими красками, полотна дверей выполняются гладкими.

      701. ПЗРО имеет водопровод с подачей горячей и холодной воды, бытовую и специальную канализацию. В системах канализации оборудуются контрольные емкости.

Глава 41. Требования к хвостохранилищам

      Сноска. Заголовок главы 41 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      702. Хвостохранилища размещают районах со слабоводопроницаемыми грунтами (суглинки, глины) с коэффициентами фильтрации не более 1•10-8 см/с. При размещении площадки хвостохранилища в районе, сложенном трещиноватыми породами, галечниками или рыхлыми песчаниками разрабатываются мероприятия против фильтрации радиоактивных вод в грунт.

      703. Вокруг хвостохранилища устанавливается СЗЗ радиусом 500 м и ограждение на расстоянии не менее 30 м от непосредственного размещения хвостов.

      704. Не допускается переполнение чаши хвостохранилища выше проектных отметок и разлив радиоактивных вод при подаче их с промышленного предприятия.

      705. Для снижения пылеобразования и разноса аэрозолей уменьшают площадь сухих пляжей и намываемого откоса, осуществляют засыпку их чистым грунтом толщиной не менее 0,5 м. Засыпанные поверхности засевают травой. Частичный сброс осветленных вод из хвостохранилища в открытые проточные водоемы допускается при содержании радионуклидов в месте выпуска в водоем по согласованию с территориальным подразделением ведомства государственного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения. Сброс осветленных вод в озера и другие непроточные водоемы не допускается.

      706. По периметру хвостохранилища и по направлению потока грунтовых вод предусматриваются пробоотборные (наблюдательные) скважины с расстоянием между скважинами 200 м. Не менее двух скважин располагают за пределами СЗЗ.

      707. На территории СЗЗ и хвостохранилище ведется радиационный контроль за радиоактивной загрязненностью атмосферного воздуха, грунтовых вод и воды открытых водоемов, почвы и растительности.

      Сноска. Пункт 707 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      708. На участках хвостового хозяйства, удаленных от основного производства на расстояние не менее 2 км, предусматривается бытовые помещения для мытья и обогрева работающих, хранения и сушки их спецодежды.

      709. Со стороны селитебных территорий, прилегающих к СЗЗ, предусматриваются лесозащитные полосы шириной 15-20 м на расстоянии от дамбы хвостохранилища не менее 200 м.

Глава 42. Требования к специальным поверхностным могильникам низкорадиоактивных отходов

      Сноска. Заголовок главы 42 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      710. Загрязненные радионуклидами почва, грунт, элементы строительных конструкций, отходы производства и потребления, добычи и обогащения урановых руд, в том числе и отходы, содержащие черные, легированные и цветные металлы, элементы строительных конструкций, подлежат длительному хранению или захоронению в хвостохранилищах обогатительного производства или (и) в специальных поверхностных (приземных) могильниках, сооружаемых, в пределах горного отвода предприятия.

      711. В хвостохранилищах обогатительного производства и в специальных поверхностных могильниках допускается длительное хранение или захоронение твердых отходов с суммарной УА не выше 100 кБк/кг (по альфа-излучению). Отходы с более высокой УА захораниваются только в региональных (территориальных) могильниках.

      712. Вокруг поверхностного могильника устанавливается СЗЗ радиусом 500 м и ограждением на расстоянии не ближе 30 м от непосредственного захоронения.

      713. Место размещения поверхностного могильника согласовывается с территориальным подразделением ведомства государственного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения. Днище емкости могильника располагается на глубине не менее 10 м и при уровне грунтовых вод не менее 4 м от днища могильника.

      714. При устройстве поверхностного могильника предусматривается гидроизоляция от поверхностных грунтовых вод.

      715. Процесс транспортировка и захоронения (загрузка могильника) низкорадиоактивных отходов осуществляется механизировано. В конце рабочей смены, используемая техника подвергается дезактивации.

      716. Захоранивать в поверхностных могильниках отработанные источники излучений не допускается.

      717. Поверхностный могильник подлежит радиационному контролю как хвостохранилище.

      Сноска. Пункт 717 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

Глава 43. Требования к приему радиоактивных отходов от объектов

      Сноска. Заголовок главы 43 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      718. Радиоактивные отходы и отработавшие источники излучений принимаются на СП или ПЗРО в транспортных контейнерах.

      719. Приему на захоронение не подлежат взрывоопасные или самовоспламеняющиеся отходы без предварительного перевода в неопасное состояние в местах их образования.

      720. Наружные поверхности первичных упаковок и транспортных контейнеров не должны иметь радиоактивной загрязненности выше величин, приведенных в приложении 37 к настоящим Санитарным правилам.

      721. На каждую партию РАО оформляется паспорт в двух экземплярах согласно приложению 38 к настоящим Санитарным правилам. Один экземпляр паспорта вместе с отходами передается в СО или ПЗРО, второй хранится на объекте.

      Сноска. Пункт 721 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      722. Перед вывозом радиоактивных отходов проводится радиационный контроль упаковок представителем СП или ПЗРО.

      Представитель СП или ПЗРО проверяет соответствие количества упаковок в партии и их маркировки данным паспорта, надежность запоров и герметичность.

      723. При несоблюдении требований радиоактивные отходы не принимаются и составляется акт согласно приложения 39 к настоящим Санитарным правилам.

Глава 44. Требования к транспортированию радиоактивных отходов

      Сноска. Заголовок главы 44 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      724. Транспортирование РАО производится на специально оборудованных транспортных средствах или автотранспорте СО или ПРЗО предназначенных для их регулярных перевозок.

      Сноска. Пункт 724 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      725. Транспортное средство, предназначенное для перевозок радиоактивных отходов, имеет влагостойкое и химстойкое покрытие, экранирующие устройства радиационной защиты, приспособления для крепления упаковок, двухуглекислотные огнетушители, средства индивидуальной защиты, сорбирующие материалы и средства для ликвидации последствий аварии.

      Специальный автотранспорт СП или ПЗРО оборудуется выносными знаками аварийной остановки, аварийной сигнализацией, противооткатным упором, выносными знаками радиационной опасности, специальной звуковой и световой сигнализацией (сирена, проблесковый красный маяк). На бортах (кузове) и дверях наносятся знаки радиационной опасности. Использование специального транспорта для перевозки нерадиоактивных грузов и людей не допускается.

      726. Исключен приказом Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      727. Для транспортирования ЖРО используются специальные цистерны, оборудованные системой для закачивания жидкости, аэрозольным фильтром, сигнальным устройством, обеспечивающим автоматическое отключение насоса при наполнении цистерны, и запорной арматурой.

      728. Перед каждым рейсом производится контроль уровней загрязнения поверхностей транспорта, которые не должны превышать значений, указанных в приложении 37 к настоящим СП. Результаты радиационного контроля регистрируются в специальном журнале.

      729. При погрузке упаковки с отходами II-III группы и отработавшие источники излучения загружаются в последнюю очередь в заднюю часть кузова. Мощность дозы излучения в любой точке с наружной поверхности кузова спецавтомобиля не должна превышать 0,8 мЗв/час, в кабине – не более 12 мкЗв/ч.

      Радиационный контроль в процессе загрузки и в пути следования осуществляет водитель-дозиметрист или сопровождающее лицо.

      По окончании загрузки кузов плотно закрывается на замок и пломбируется в присутствии лица, сдающего радиоактивные отходы на захоронение.

      730. Спецавтомобили и контейнеры для перевозки радиоактивных отходов после разгрузки подвергаются радиационному контролю и при наличии загрязнений радиоактивными веществами дезактивируются до допустимых значений согласно приложения 37 настоящим Санитарным правилам.

Глава 45. Требования к переработке и захоронению радиоактивных отходов

      Сноска. Заголовок главы 45 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      731. Твердые отходы подлежат переработке:

      1) методом прессования, если мощность дозы излучения на расстоянии 10 см. от поверхности упаковки с отходами не превышает 0,5 мЗв/ч;

      2) методом сжигания горючих отходов, если их удельная бета- активность не превышает 3,7 МБк/кг (1.10-4 Ки/ кг), а удельная альфа-активность 0,37 МБк/кг (1.10-5 Ки/кг).

      732. Жидкие радиоактивные отходы, поступающие и образующиеся на СП или ПЗРО, в процессе дезактивационных работ, могут временно храниться в емкостях, облицованных нержавеющей сталью, а затем подвергаться отверждению.

      733. Цементированию подвергаются ЖРО удельной активностью до 3,7 МБк/л (1.10-4 Ки/л) с концентрацией солей в отходах до 200г/л, битумированию подвергаются ЖРО удельной активностью до 3,7 МБк/л (1.10-4 Ки/л) с концентрацией солей в отходах свыше 200г/л. Соленаполнение битумного компаунда не должно превышать 50 %.

      734. ЖРО с высокой удельной активностью разбавляют низкоактивными отходами (обмывочными, трапными и другие) на объекте или на СП, ПЗРО до 37ГБк/л.

      735. Технологические установки по переработке радиоактивных отходов герметизируются, оборудуются вытяжкой вентиляцией с фильтром. Процессы загрузки отходов в узел прессования и выгрузки брикетов механизируются.

      736. Зольный остаток собирается в упаковки, исключающие его распыление, и направляется на захоронение. Загрузка отходов в печь и выгрузка из нее золы механизируются. Установка оборудуется системой очистки отходящих газов. Допускается удалять вентиляционный воздух без очистки, если концентрация радиоактивных веществ на выброс не превышает допустимой концентрации для воздуха рабочих помещений, а суммарный выброс за год не превысит установленного значения допустимого выброса.

      737. Установка битумирования оборудуется системой очистки отходящих парогазовых и аэрозольных выбросов, автоматическим устройством подачи битумного компаунда в формы или в емкости для захоронения.

      738. Захоронение радиоактивных отходов производится в "грязной" зоне территории ПЗРО в специальных емкостях. Захоронение, а также временное складирование радиоактивных отходов вне указанных емкостей не допускается.

      739. Допускается захоронение ТРО и цементированных, остекловыванных, битумированных ЖРО в земляных траншеях при соблюдении следующих условий:

      1)удельная бета-активность твердых отходов не должна превышать 370 кБк/кг (10-5Ки/ кг), цементированных блоков 370 кБк/кг (10-5Ки/ кг), битумированных блоков 3,7 МБк/ кг (10-4Ки/кг);

      2)при глубине траншей не менее 5 м и толщине укладки битумных блоков не более 3 м;

      3)наличии под траншеей сухих средне-, мелко- и тонкозернистых осадочных пород толщиной не менее 10 м.

      Сноска. Пункт 739 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      740. Захоронение ТРО в емкости и траншеи производится в таре, в которую они были помещены в процессе сбора, упаковки или после переработки.

      Сноска. Пункт 740 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      741. Мощность дозы излучения на расстоянии 1 м. от поверхности насыпного грунта не должна превышать 11 мкЗв/ч. На емкостях и траншеях устанавливаются знаки радиационной опасности.

      742. Захоронение отработавших источников гамма и нейтронного излучения производиться в специальные типовые хранилища (колодцы) путем бесконтейнерной разгрузки источников. Для этого используется транспортный контейнер с донной разгрузкой и перегрузочные устройства.

      743. На СП или ПЗРО ведется журнал учета поступающих на захоронение радиоактивных отходов согласно приложения 40 к настоящим Санитарных правилам.

      744. Радиоактивные загрязнения наружных поверхностей оборудования, инструмента, спецтранспорта и других рабочих поверхностей "грязной" зоны СП или ПЗРО не должны превышать допустимых значений, приведенных в приложении 41 к настоящим Санитарным правилам.

      745. Во всех помещениях постоянного пребывания персонала, проводиться ежедневная влажная уборка, не реже одного раза в месяц генеральная уборка. Сухая уборка помещений, за исключением вакуумной, не допускается. Уборочный инвентарь маркируется и закрепляется за помещением для работ каждого класса и хранится в специально отведенных местах.

      746. Радиоактивные отходы, образовавшиеся в процессе дезактивации, затариваются в пластикатовые или крафт-мешки и направляются на переработку или захоронение.

      747. Спецтранспорт, транспортные контейнеры после выгрузки радиоактивных отходов подвергаются радиационному контролю. При обнаружении загрязнений выше допустимых уровней спецтранспорт, контейнеры и оборудование дезактивируются с применением специальных моющих средств.

      748. Эффективность дезактивации определяется по результатам радиационного контроля и фиксируется в специальных журналах. Мощность дозы в любой точке, находящейся на расстоянии 0,1 м. от поверхности транспортных средств, после дезактивации не должна превышать для специальных автомобилей и автоцистерн, перевозящих ТРО и ЖРО 12 мкЗв/ч.

Глава 46. Требования к критериям отнесения отходов к РАО и их характеристика

      Сноска. Правила дополнены главой 46 в соответствии с приказом Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      749. К РАО относятся не подлежащие дальнейшему использованию вещества, материалы, смеси, изделия, удельная активность техногенных радионуклидов в которых превышает МЗУА (сумма отношений удельных активностей техногенных радионуклидов к их МЗУА превышает 1). Значения МЗУА приведены в приложении 26 к ГН.

      750. РАО по агрегатному состоянию подразделяются на жидкие и твердые.

      751. К ЖРО относятся жидкие отходы, соответствующие следующим критериям:

      1) при известном радионуклидном составе жидких отходов, загрязненных одним радионуклидом, – превышение более чем в 10 раз значения референтного уровня содержания радионуклида в питьевой воде, приведенного в приложении 43 настоящих Санитарных правил;

      2) при загрязнении жидких отходов йодом-131 если удельная активность превышает 0,62 Бк/г;

      3) при известном радионуклидном составе жидких отходов, загрязненных несколькими радионуклидами, – если сумма отношений удельных активностей радионуклидов к 10-кратному значению соответствующих референтных уровней содержания радионуклидов в питьевой воде превышает 1;

      4) при неизвестном радионуклидном составе жидких отходов – если удельная активность превышает:

      0,05 Бк/г – для альфа-излучающих радионуклидов;

      0,5 Бк/г – для бета-излучающих радионуклидов.

      Не допускается сброс ЖРО в поверхностные и подземные водные объекты, на водосборные площади, в недра и на почву.

      752. К ТРО относятся твердые отходы, соответствующие следующим критериям:

      1) при известном радионуклидном составе твердых отходов, загрязненных одним радионуклидом, – если удельная активность радионуклида превышает МЗУА, приведенный в приложении 26 к ГН;

      2) при известном радионуклидном составе твердых отходов, загрязненных несколькими радионуклидами, – если сумма отношений удельных активностей радионуклидов к их МЗУА, превышает 1;

      3) при неизвестном радионуклидном составе твердых отходов – если:

      мощность дозы гамма-излучения на расстоянии 0,1 м от поверхности отходов превышает 0,001 мЗв/ч;

      4) удельная активность превышает: 100 Бк/г – для бета-излучающих радионуклидов; 1 Бк/г – для альфа-излучающих и трансурановых радионуклидов.

      753. Для обеспечения долговременной безопасности при обращении с ТРО и ЖРО необходимо использовать дифференцированные подходы для РАО, подлежащих освобождению от контроля, короткоживущих, низкоактивных, среднеактивных, высокоактивных, а также отработавших закрытых источников излучения, не подлежащих дальнейшему использованию.

      754. Предварительная сортировка ТРО должна производиться с использованием категоризации ТРО по уровню поверхностного радиоактивного загрязнения в соответствии с таблицей 1 приложения 44 к настоящим Санитарным правилам, или по мощности дозы гамма-излучения на расстоянии 0,1 м от поверхности РАО:

      1) низкоактивные РАО – от 0,001 мЗв/ч до 0,3 мЗв/ч;

      2) среднеактивные РАО – от 0,3 мЗв/ч до 10 мЗв/ч;

      3) высокоактивные РАО – более 10 мЗв/ч.";

      755. Для обеспечения долговременной безопасности при захоронении низкоактивных, среднеактивных, высокоактивных РАО должна использоваться категоризация ТРО и ЖРО по удельной активности радионуклидов в соответствии с таблицей 2 приложения 44 к настоящим Санитарным правилам. В случае, когда по приведенным в таблице 2 приложения 44 характеристикам радионуклидов РАО относятся к разным категориям, для них устанавливается наиболее высокое из полученных значений категории РАО.

      756. К короткоживущим РАО относятся отходы, загрязненные радионуклидами с периодом полураспада, не превышающим 100 суток, активность которых в течение временного хранения снижается из-за распада радионуклидов до уровней изъятия и освобождения от контроля.

      757. Долговременная безопасность РАО должна обеспечиваться захоронением:

      1) низкоактивных РАО – в приповерхностных ПЗРО с инженерно-техническими барьерами на срок до нескольких сотен лет;

      2) среднеактивных РАО – в ПЗРО, расположенных на глубине от десятков до нескольких сотен метров в зависимости от гидрогеологических характеристик местности захоронения. К среднеактивным РАО относятся отходы, не нуждающиеся или нуждающиеся только в ограниченном обеспечении отвода тепла после захоронения;

      3) высокоактивных РАО – в ПЗРО, расположенных в глубоких геологических формациях, оборудованных инженерно-техническими барьерами и системами, обеспечивающими отведение тепла. К высокоактивным РАО относятся отходы, требующие высокой степени локализации и изоляции, генерирующие значительное количество тепла в результате радиоактивного распада и продолжающие генерировать тепло в течение нескольких столетий.

      758. Классификация отработавших закрытых ИИИ в соответствии с их долговременной опасностью осуществляется в соответствии с таблицей 3 приложения 44 к настоящим Санитарным правилам.

      759. Отработавшие закрытые ИИИ:

      1) содержащие радионуклиды с периодом полураспада менее 100 суток, относятся к короткоживущим РАО и после освобождения их от контроля должны утилизироваться как нерадиоактивные отходы;

      2) с активностью менее 1 МБк с периодом полураспада радионуклидов менее 30 лет относятся к низкоактивным РАО и должны захораниваться в приповерхностных ПЗРО;

      3) содержащие долгоживущие радионуклиды, а также высокоактивные источники ионизирующего излучения с активностью более 1 МБк с коротким периодом полураспада, относятся к классу среднеактивных РАО и для обеспечения радиационной безопасности захораниваются в ПЗРО в глубоких геологических системах.

Глава 47. Требования к проектированию объекта для обеспечения радиационной безопасности при обращении с РАО

      Сноска. Правила дополнены главой 47 в соответствии с приказом Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      760. При проектировании объектов соблюдаются требования ГН и настоящих Санитарных правил и обеспечиваются:

      1) отсутствие отрицательного воздействия на население от обращения с РАО, в том числе не превышение эффективной дозы облучения населения 10 мкЗв/год на всех этапах обращения с РАО;

      2) эффективные системы и методы очистки жидких РАО до уровней, не превышающих значений регламентируемых допустимыми выбросами и сбросами радиоактивных веществ в окружающую среду;

      3) раздельная система обращения с РАО разных видов и нерадиоактивных отходов, необходимые помещения и оборудование для обращения с РАО;

      4) система специальной канализации (далее – спецканализация) при образовании более 200 литров в сутки жидких РАО, конструкция которой должна обеспечивать непопадание радиоактивных стоков к нерадиоактивным;

      5) отдельное помещение или специально отведенное место для временного хранения РАО, которые должны быть оборудованы в соответствии с требованиями, предъявляемыми к помещениям для работ не ниже II класса, установленными ГН и документами нормирования;

      6) вентиляционная система для удаления технологических сдувок, отдельная от общеобменной (вытяжной).

      761. При проектировании СО должны соблюдаться требования, указанные в пункте 760 настоящих Санитарных правил, в том числе должны соблюдаться следующие требования:

      1) СО оснащается средствами связи и оповещения, водопроводом с подачей горячей и холодной воды, системами хозяйственно-бытовой канализации;

      2) спецканализация оборудуется контрольными емкостями;

      3) обеспечивается эффективные технологии сбора, переработки, кондиционирования, временного хранения (с указанием сроков), упаковки, перевозки, хранения и (или) захоронения для каждого вида РАО;

      4) иные требования, установленные настоящими Санитарными правилами.

      762. Проектная документация объекта должна соответствовать требованиям ГН и настоящих Санитарных правил, и содержит следующую информацию:

      1) характеристику образующихся РАО: годовое количество РАО (масса, объем);

      2) агрегатное состояние; радионуклидный состав; активность;

      3) меры по обеспечению безопасности при обращении с РАО, в том числе в случае радиационной аварии.

      763. Промышленная площадка СО (далее – промплощадка) проектируется преимущественно с подветренной стороны по отношению к населенным пунктам, расположенным в районе ее размещения, осуществляется связь с автомагистралями через благоустроенные подъездные пути, имеющие твердое без дефектов покрытие (асфальтовое или бетонное).";

      764. Вокруг промплощадки устанавливается СЗЗ и зона наблюдения в соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан.

      765. Территория промплощадки должна соответствовать следующим требованиям:

      1) должна быть благоустроена и озеленена, ограждена и обозначена предупредительными знаками радиационной опасности, а также обеспечена охраной и другими элементами системы физической защиты;

      2) должна быть зонирована в зависимости от возможности радиоактивного загрязнения с установлением зоны свободного доступа и зоны контролируемого доступа;

      3) в зоне контролируемого доступа допускается располагать: инженерные сооружения для долговременного хранения или захоронения РАО; установки по обращению с РАО; вспомогательные службы; пункт дезактивации спецтранспорта, контейнеров и оборудования;

      4) на территории промплощадки должен располагаться пункт долговременного хранения РАО (далее, если не установлено иное, – хранилище РАО) и (или) ПЗРО;

      5) не допускается проживание людей, размещение зон отдыха, содержание сельскохозяйственных животных, выращивание сельскохозяйственной продукции, а также размещение зданий и сооружений, не относящихся к данному радиационному объекту.";

      766. Полы, стены, потолки и двери в помещениях для дезактивации должны быть покрыты слабосорбирующими материалами, стойкими к дезактивации, не иметь дефектов покрытия, и обладать достаточной механической прочностью.

      Края покрытий полов должны быть подняты и заделаны заподлицо со стенами.

      Полы должны быть оборудованы уклонами и сливными трапами.

      Конструкция и материалы наружных и внутренних поверхностей оборудования в помещениях для дезактивации должны быть выполнены из материалов, легко поддающихся дезактивации.

      767. При проектировании хранилища РАО должны быть обеспечены:

      1) недопущение несанкционированного доступа к РАО;

      2) герметичность конструкции, предотвращающая проникновение атмосферных осадков, поверхностных и подземных вод;

      3) внутренний дренаж конденсата или аварийных протечек;

      4) раздельное размещение РАО по уровням активности;

      5) раздельное размещение РАО по возгораемости;

      6) упорядоченное хранение упаковок или контейнеров с РАО;

      7) условия хранения, исключающие преждевременное разрушение упаковок и контейнеров с РАО, ухудшение физических, химических и других параметров РАО;

      8) возможность извлечения РАО из хранилища РАО и перевозки их за его пределы без превышения доз облучения персонала и населения;

      9) возможность радиационного контроля упаковок и контейнеров с РАО;

      10) возможность демонтажа строительных конструкций при выводе из эксплуатации.

      768. При проектировании ПЗРО должны соблюдаться следующие требования:

      1) определены предельные значения активности каждого значимого радионуклида в составе захораниваемых РАО;

      2) проектная доза облучения населения, обусловленная захороненными РАО, не должна превышать дозу 0,3 мЗв в год;

      3) риск для репрезентативного лица, которое может подвергнуться облучению в будущем в результате природных процессов, нарушающих защитные барьеры ПЗРО, не должен превышать риск 10 – 5 в год;

      4) проектом по консервации ПЗРО должно быть предусмотрено ограничение несанкционированного доступа населения к РАО. Прогнозная доза облучения населения в случае несанкционированного проникновения человека в ПЗРО не должна превысить 20 мЗв в год.

Глава 48. Требования радиационной безопасности при обращении с РАО на объекте до передачи в специализированную организацию

      Сноска. Правила дополнены главой 48 в соответствии с приказом Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      769. Сбор РАО должен производиться в местах их образования отдельно от нерадиоактивных отходов с учетом их физических и химических характеристик, а также применяемых на радиационном объекте методов переработки отходов.

      770. Смешивание РАО с нерадиоактивными отходами с целью снижения их удельной активности не допускается. Первичный сбор твердых РАО на объекте может производиться в пластиковые (или бумажные) мешки, которые затем помещаются в контейнеры для сбора твердых РАО, или сразу в контейнеры для сбора твердых РАО оборудованные приспособлениями для снижения уровней облучения персонала. Мешки из полимерной пленки, предназначенные для первичного сбора РАО, должны быть механически прочными, максимально устойчивыми к воздействию низких температур и иметь шнур для плотного затягивания верха мешка после его заполнения. При размещении отходов в мешках во всех случаях следует принять меры, предотвращающие возможность их механических повреждений острыми, колющими и режущими предметами. Заполнение контейнеров РАО должно производиться под радиационным контролем в условиях, исключающих возможность их рассыпания и разлива.

      771. Места расположения сборников РАО должны обеспечиваться защитными приспособлениями для снижения излучения за их пределами до допустимого уровня.

      При мощности дозы гамма-излучения на поверхности контейнера с ТРО более 2 мЗв/ч они должны помещаться в защитные колодцы или ниши. Извлечение контейнеров из колодцев и ниш необходимо производить с помощью специального приспособления, позволяющего исключить переобучение персонала.

      772. Относящиеся к РАО закрытые отработавшие ИИИ и РАО, содержащие альфа-излучающие и трансурановые радионуклиды, должны собираться и храниться отдельно от прочих РАО с последующим их долговременным хранением и (или) захоронением.

      773. Короткоживущие РАО должны собираться отдельно от других РАО и выдерживаться в местах временного хранения на радиационном объекте до снижения их активности до значений, не превышающих критериев отнесения их к РАО, установленных в пунктах 751 и 752 настоящих Санитарных правил.

      Условия и сроки временного хранения короткоживущих РАО определяются схемой обращения с РАО.

      774. Первичный сбор ЖРО должен производиться в контейнеры или, при образовании ЖРО более 200 литров в сутки, они должны направляться в спецканализацию.

      Относящиеся к ЖРО сливные и сточные воды должны собираться через дренажные трубы спецканализации и выдерживаться в накопительных баках выдержки в местах временного хранения РАО.

      Сброс сточных вод, загрязненных радионуклидами, в хозяйственно-бытовую канализацию после выдержки должен оформляться актом на сброс очищенных сточных вод по форме согласно приложению 45 к настоящим Санитарным правилам. Запрещается сброс ЖРО в поверхностные и подземные водные объекты, на водосборные площади, в недра и на почву.

      775. Отходы биологического происхождения и объекты окружающей среды, относящиеся к категории очень низкоактивных РАО и образующиеся в результате проведения радиационного контроля и мониторинга объектов окружающей среды, должны утилизироваться путем возврата их на место сбора (отбора) проб, а при невозможности возврата их на место отбора дальнейшее обращение с ними должно осуществляться в соответствии с требованиями настоящих Санитарных правил.

      776. В конце рабочего дня (рабочей смены) контейнеры с ЖРО или ТРО должны быть переданы лицу, ответственному за сбор, учет, хранение и передачу РАО (далее – ответственное лицо), и размещены в местах временного хранения РАО. Ответственное лицо должно вести журнал учета твердых РАО по форме 1 согласно приложению 40 к настоящим Санитарным правилам и (или) журнал учета жидких РАО по форме 2 согласно приложению 40 к настоящим Санитарным правилам.

      777. Временное хранение РАО на объекте осуществляется в специально организованных местах временного хранения РАО в контейнерах, которые соответствуют следующим требованиям:

      1) обеспечивающие безопасность хранящихся в них РАО;

      2) позволяющие ручную загрузку и выгрузку упаковок низкоактивных отходов РАО и механизированную загрузку, и выгрузку РАО средней и высокой активности;

      3) обеспечивающие возможность погрузки и разгрузки со спецтранспорта;

      4) на наружной поверхности иметь знак радиационной опасности установленной формы, а при невозможности нанесения такого знака – бирку со знаком радиационной опасности. Знак радиационной опасности должен быть удален с контейнеров, содержащих отходы, освобожденные из-под контроля;

      5) конструкция контейнеров и мест временного хранения РАО должны исключать возможность утечки и миграции радиоактивных веществ в окружающую среду, обеспечивать надежную гидроизоляцию и своевременное удаление протечек, собираемых в поддоны, расположенные под контейнерами; контейнеры для ЖРО должны иметь дублированный контроль уровня заполнения и быть оборудованы приспособлениями для взятия проб и перекачки растворов из одного контейнера в другой.

      778. Объемы, сроки и условия временного хранения РАО устанавливаются в проектной документации объекта и определяются схемой обращения с РАО, разработанной объектом использующего ИИИ.

      779. Временное хранение контейнеров, содержащих эманирующие радиоактивные вещества (радий, торий и другие), допускается только в вытяжных шкафах или укрытиях, оборудованных вытяжной вентиляционной системой, со скоростью движения воздуха не менее 1,5 м в секунду.

      780. РАО органического происхождения, загрязненные короткоживущими радионуклидами и требующие соблюдения температурного режима хранения, должны помещаться в специально отведенные использующим ИИИ холодильники до освобождения их от контроля.

      При отсутствии возможности обеспечения необходимых условий хранения в холодильных установках или соответствующих растворах РАО с большим количеством органических веществ (трупы экспериментальных животных и других) временное хранение таких отходов не должно превышать 5 суток.

      781. Подготовка РАО к передаче в СО должна производиться персоналом объекта, на котором образовались РАО, или с привлечением персонала СО.

      782. Передаче в СО не подлежат РАО:

      1) являющиеся опасными за счет возможности самопроизвольного взрыва или самовоспламенения;

      2) содержащие химические вещества с токсическими характеристиками, соответствующие I классу (чрезвычайно опасные) и II классу (высокоопасные);

      3) способные выделять газы, пары, возгоны;

      4) выделяющие тепло и горючие газы при реакции с водой;

      5) патогенные и инфекционные материалы, способные вызвать заболевания у персонала и населения.

      РАО, перечисленные в части первой настоящего пункта, должны быть переведены в неопасное состояние на объекте, на котором они образовались.

      783. Перед передачей в СО крупногабаритные РАО на объекте должны подвергаться разборке и фрагментации на части с последующим затариванием их в транспортные упаковочные комплекты.

      При отсутствии возможности разборки или затаривания в транспортные упаковочные контейнеры крупногабаритных РАО допускается передача в СО неразобранных крупногабаритных РАО без контейнеров, но при этом их перевозка должна выполняться СО на специально оборудованных транспортных средствах и в соответствии с действующими правилами безопасной транспортировки радиоактивных веществ, установленных нормативными правовыми актами Республики Казахстан.

      784. Передача отработавшего закрытого ИИИ, отнесенного к категории РАО, в СО осуществляется при предъявлении паспорта на ИИИ, выданного изготовителем данного ИИИ.

      Объект, передающий отработавшие ИИИ в СО, при отсутствии паспорта на ИИИ, должен представить документ, подтверждающий характеристики данного закрытого ИИИ.

      785. Уровни радиоактивного загрязнения на поверхности упаковок, контейнеров и транспортных упаковочных комплектов партии РАО, передаваемых в специализированную организацию, не должны превышать значений, приведенных в приложении 14 к ГН.";

      786. Перевозка и перемещение РАО внутри помещений и на территории объекта или СО должны производиться в контейнерах и упаковках по заранее определенным маршрутам.";

Глава 49. Требования радиационной безопасности при обращении с РАО в специализированной организации

      Сноска. Правила дополнены главой 49 в соответствии с приказом Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      787. Прием РАО СО должен осуществляться в соответствии с установленными критериями приемлемости РАО, которые обеспечивают радиационную безопасность при обращении с РАО в СО и устанавливаются в соответствии с требованиями ГН и документами нормативами.

      СО должна вести учет поступающих, хранящихся и захораниваемых РАО в журнале учета РАО в СО по форме 1 и 2 согласно приложению 40 к настоящим Санитарным правилам.

      788. Переработка, хранение и захоронение РАО в СО должны выполняться с учетом:

      1) радионуклидного и химического составов РАО;

      2) уровня радиоактивности и тепловыделения РАО;

      3) количества РАО;

      4) характеристик используемых контейнеров;

      5) схемы последующего обращения с РАО и технологий, используемых в специализированной организации;

      6) всех стадий обращения с РАО;

      7) условий перевозки РАО;

      8) условий и продолжительности долговременного хранения РАО;

      9) способа захоронения РАО.

      789. При переработке ТРО методом сжигания должна быть обеспечена очистка отходящих газов.

      790. Металлические твердые низкоактивные и среднеактивные РАО с поверхностным загрязнением подлежат дезактивации.

      После переплавки, металл, содержащий техногенные радионуклиды с удельной активностью, не превышающей величин, указанных в документах нормирования, допускается к повторному использованию.

      791. Конструкция, тип, размер, материал, способ герметизации и долговечность контейнеров, предназначенных для долговременного хранения и (или) захоронения РАО, с учетом назначения контейнера должны соответствовать следующим требованиям:

      1) обеспечивать биологическую защиту и радиационную безопасность РАО;

      2) на протяжении всего его срока службы обеспечивать герметичность, включая диффузионную непроницаемость материала;

      3) иметь механическую прочность, в том числе с учетом нагрузки на контейнер при укладке и перевозке;

      4) иметь вес и объем в соответствии с возможностями транспортных средств, пунктов хранения и (или) захоронения РАО;

      5) обеспечивать прочность строповых устройств на протяжении всего периода эксплуатации контейнера;

      6) иметь коррозионную устойчивость к воздействию контактирующих с ним сред, как с внешней, так и с внутренней стороны;

      7) обеспечивать термостойкость, дезактивацию, физическую и химическую совместимость РАО и контейнера;

      8) иметь маркировку с указанием характеристик содержащихся в нем РАО.

      792. При хранении РАО в наземных сооружениях долговечность контейнера должна обеспечивать радиационную безопасность РАО на протяжении всего срока хранения до окончательного захоронения РАО и составлять не менее 50 лет.

      793. Контейнеры с РАО, направляемые на долговременное хранение и (или) захоронение, должны сопровождаться паспортом захораниваемых РАО, выданным СО, в котором указывается следующее:

      1) радионуклидный состав РАО;

      2) удельная активность РАО и суммарная активность содержимого контейнера;

      3) мощность дозы гамма-излучения в воздухе на расстоянии 0,1 м и 1 м от наружной поверхности контейнера;

      4) уровень нефиксированного поверхностного загрязнения контейнера по состоянию на дату вывоза на захоронение.

      794. В СО должен быть оборудован пункт для дезактивации (помещение или место в помещении) для дезактивации контейнеров. Дезактивация должна выполняться с применением моющих средств и средств, предназначенных для дезактивации.

      795. После проведения дезактивации спецтранспорта мощность дозы в любой точке, находящейся на расстоянии 0,1 м от поверхности спецтранспорта, не должна превышать 0,005 мЗв/ч.

Глава 50. Требования к радиационному контролю объектов нефтегазового комплекса

      Сноска. Правила дополнены главой 50 в соответствии с приказом Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      796. При добыче, переработке и транспортировке нефти и газа в окружающую среду поступают природные радионуклиды семейств урана-238 (далее – 238U) и тория-232 (далее – 232Th), а также калия-40 (далее – 40К). Радионуклиды осаждаются на внутренних поверхностях оборудования (насосно-компрессорные трубы, резервуары и другие), на территории организаций и поверхностях рабочих помещений, концентрируясь в ряде случаев до уровней, при которых возможно повышенное облучение работников, населения, а также загрязнение окружающей среды.

      797. На рабочих местах по технологическому процессу добычи и первичной переработки минерального органического сырья основными природными источниками облучения работников организаций нефтегазовой комплекса (далее – НГК) в производственных условиях могут быть:

      1) промысловые воды, содержащие природные радионуклиды;

      2) загрязненные природными радионуклидами территории (отдельные участки территорий) нефтегазодобывающих и перерабатывающих организаций;

      3) отложения солей с высоким содержанием природных радионуклидов на технологическом оборудовании, на территории организаций и поверхностях рабочих помещений;

      4) производственные отходы с повышенным содержанием природных радионуклидов;

      5) загрязненные природными радионуклидами транспортные средства и технологическое оборудование в местах их ремонта, очистки и временного хранения;

      6) технологические процессы, связанные с распылением воды с высоким содержанием природных радионуклидов;

      7) технологические участки, в которых имеются значительные эффективные площади испарений (открытые хранилища и поля испарений, места утечек продукта и технологических вод, резервуары и хранилища продукта), и возможно интенсивное испарение отдельных фракций нефти, аэрация воды;

      8) технологические процессы, в результате которых в воздух рабочих помещений могут интенсивно поступать изотопы радона (радон-222 и торон-220), а также образующиеся из них короткоживущие дочерние продукты распада радона и торона (далее – ДПР и ДПТ);

      9) производственная пыль с высоким содержанием природных радионуклидов в воздухе рабочей зоны;

      10) в некоторых случаях источником внешнего облучения могут оказаться и используемые баллоны со сжиженным газом (при высоких концентрациях радона в газе источниками гамма-излучения являются дочерние продукты радона – свинец-214 и висмут-214).

      798. Суммарная эффективная доза производственного облучения работников формируется за счет внешнего облучения гамма-излучением природных радионуклидов и внутреннего облучения при ингаляционном поступлении изотопов радона и их короткоживущих дочерних продуктов и долгоживущих природных радионуклидов с производственной пылью.

      799. Радиационная безопасность населения и работников организаций НГК обеспечивается за счет:

      1) не превышения установленных пределов индивидуальных эффективных доз облучения работников и критических групп населения природными источниками излучения;

      2) обоснования мероприятий по радиационной безопасности на стадии проектирования объектов НГК и учета требований по обращению с производственными отходами с повышенным содержанием природных радионуклидов в процессе деятельности организаций, а также при реабилитации территории объектов после вывода их из эксплуатации (консервации);

      3) разработки и осуществления мероприятий по поддержанию на низком уровне индивидуальных доз облучения и численности работников организаций НГК и уровней облучения критических групп населения природными источниками излучения, а также загрязнения объектов среды обитания людей природными радионуклидами.

      800. Индивидуальная годовая эффективная доза облучения природными источниками излучения работников НГК в производственных условиях не должна превышать 5 мЗв.

      801. Среднегодовые значения радиационных факторов, соответствующие эффективной дозе 5 мЗв, при воздействии каждого из них в отдельности при продолжительности работы 2000 часов в год и средней скорости дыхания работников 1,2 метра кубических в час (далее – м3/ч) составляют:

      1) мощность эффективной дозы гамма-излучения на рабочем месте – 2,5 мкЗв/ч;

      2) эквивалентная равновесная объемная активность (далее – ЭРОА) радона в воздухе зоны дыхания – 310 Беккерель на кубический метр (далее – Бк/м3);

      3) эквивалентная равновесная объемная активность торона в воздухе зоны дыхания – 68 Бк/м3;

      4) удельная активность в производственной пыли урана-238 в радиоактивном равновесии с членами своего ряда – 40/f кило Беккерель на килограмм (далее – кБк/кг), где f – среднегодовая общая запыленность воздуха в зоне дыхания работников, миллиграмм на кубический метр (далее – мг/м3);

      5) удельная активность в производственной пыли тория-232 в радиоактивном равновесии с членами своего ряда – 27/f кБк/кг, где f – среднегодовая общая запыленность воздуха в зоне дыхания работников, мг/м3.

      При одновременном воздействии на рабочих местах нескольких радиационных факторов сумма отношений величины воздействующих факторов к приведенным выше значениям не должна превышать 1;

      6) при облучении работников в условиях, отличающихся от значений пределов доз и контрольных уровней, среднегодовые значения радиационных факторов устанавливаются по согласованию с территориальными подразделениями ведомства государственного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.

      802. Обеспечение радиационной безопасности при обращении с производственными отходами организаций нефтегазовой отрасли с повышенным содержанием природных радионуклидов осуществляется в соответствии с документами нормирования. Если по результатам первичного обследования не обнаружено повышенное облучение работников, а эффективная удельная активность природных радионуклидов в производственных отходах не превышает 1,5 кБк/кг, то дальнейший радиационный контроль не обязателен.

      803. Эффективная доза облучения природными источниками излучения работников организаций нефтегазовой отрасли в производственных условиях не должна превышать ГН.

      При дозах облучения более 1 мЗв/год работники относятся к лицам, подвергающимся повышенному производственному облучению природными источниками излучения.

      804. Радиационная безопасность на объектах нефтегазовой отрасли должны соблюдаться, если облучение работников от природных радионуклидов может превышать 1 мЗв/год или в результате деятельности объекта образуются (или уже имеются) производственные отходы с эффективной удельной активностью природных радионуклидов более 1,5 кБк/кг.

      805. Перечень организаций нефтегазовой отрасли или отдельных рабочих мест с повышенными уровнями облучения работников природными источниками, а также категория имеющихся (образующихся) в организации производственных отходов, содержащих природные радионуклиды, устанавливаются по результатам первичного радиационного обследования.

      806. Повторное обследование проводят, если в организации произошли существенные изменения, которые могли привести к увеличению облучения работников: освоение новых горизонтов или месторождений, изменение технологии добычи, смена поставщиков (для организаций по переработке и транспортированию сырья) и другое, но не реже 1 раза в 3 года.

      807. Если в организации не обнаружено повышенное облучение работников, но имеются или образуются производственные отходы I категории или выше, то устанавливается радиационный контроль.

      808. Если по результатам обследования обнаружено превышение дозы производственного облучения работников природными источниками 1 мЗв/год, проводится детальное обследование радиационной обстановки с целью оценки структуры доз и суммарных уровней облучения работников.

      809. В организациях, в которых эффективные дозы производственного облучения работников составляют от 1 мЗв/год до 2 мЗв/год, радиационный контроль проводится на рабочих местах с наибольшими уровнями облучения работников.

      810. В организациях, в которых эффективные дозы производственного облучения работников превышают 2 мЗв/год, радиационный контроль проводится постоянно в соответствии с программой производственного контроля, а также осуществляются мероприятия по снижению облучения.

      При невозможности оперативного снижения уровней облучения работников ниже установленного ГН работники по условиям труда приравниваются к персоналу группы "А".

      811. Радиационная безопасность населения, проживающего в зоне воздействия организаций НГК, обеспечена, если средняя годовая эффективная доза облучения критической группы населения не превышает 0,1 мЗв/год как за счет текущей деятельности организаций, так и после реабилитации территории организации по окончании ее деятельности.

      812. При разработке программы производственного контроля необходимо провести:

      1) первичную оценку радиационной обстановки с расчетом максимально возможных доз производственного облучения работников природными источниками излучения и наличия в организации производственных отходов;

      2) полную оценку радиационной обстановки, включая оценку структуры доз производственного облучения работников природными источниками излучения проводят по методике оценки доз облучения работников организации НГК природными источниками согласно приложению 46 к настоящим Санитарным правилам;

      3) определение основных источников и путей облучения работников, а также классификации производственных отходов и установления видов и объема радиационного контроля.

      813. Радиационный контроль в организациях нефтегазовой отрасли осуществляется в соответствии с настоящими Санитарными правилами.

      814. Радиационный контроль для оценки уровней облучения работников и установления категории производственных отходов в организациях НГК обеспечивают:

      1) определение значений Аэфф в пробах отходов производства с суммарной относительной погрешностью не более 20%, при этом методики выполнения измерений обеспечивают определение численного значения Аэфф как для равновесных рядов урана и тория, так и при отсутствии радиоактивного равновесия в них, а требование, чтобы суммарная погрешность определения не превышала 20%, обязательно для значений Аэфф более 1000 Бк/кг;

      2) достоверное измерение мощности дозы гамма-излучения на расстоянии 0,1 м от поверхности производственных отходов и на рабочих местах на уровне 0,1 микроГрей в час (далее – мкГр/ч) и выше;

      3) измерение ЭРОА изотопов радона в воздухе с суммарной погрешностью не более 30% при значениях выше 25 Бк/м3– для ЭРОА радона, и выше 5 Бк/м3– для ЭРОА торона;

      4) достоверное определение среднегодовой общей запыленности воздуха в зоне дыхания работников организаций на уровне 1 мг/м3 и выше;

      5) определение удельной активности природных радионуклидов в производственной пыли в зоне дыхания работников для основных радионуклидов рядов урана-238 и тория-232 (таблицы 1 и 2 приложения 47 к настоящим Санитарным правилам).

      815. При проведении радиационного контроля с целью оценки доз производственного облучения работников природными источниками допускается осуществлять инструментальные измерения значений радиационных факторов, вклад которых в суммарные дозы превышает 20%. Вклад неконтролируемых параметров в суммарные дозы облучения учитывается введением соответствующих коэффициентов.

      816. Первичная сортировка (оценка класса) производственных отходов осуществляется путем измерения мощности дозы гамма-излучения в стандартных условиях с учетом массы и формы размещения отходов, расположения точек измерений. Переходный коэффициент для данных измерений определяется на основании гамма-спектрометрического анализа отходов. Окончательное установление класса производственных отходов производится по результатам гамма-спектрометрического анализа.

Глава 51. Требования к осуществлению радиационного контроля металлолома

      Сноска. Правила дополнены главой 51 в соответствии с приказом Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      817. Физические и (или) юридические лица, занимающиеся сбором (заготовкой), хранением, переработкой и реализацией металлолома, должны обеспечивать радиационный контроль всего поступающего в организацию металлолома.

      818. Радиационный контроль обеспечивает:

      1) достоверное выявление превышения уровней гамма-излучения вблизи поверхности партии металлолома над природным фоном более чем на 0,05 мкЗв/ч;

      2) выявление всех находящихся в партии металлолома локальных источников, создающих МЭД гамма-излучения на расстоянии 10 см от поверхности партии (транспортного средства) более 0,2 мкЗв/ч;

      3) достоверное выявление, в местах проведения измерений, наличия плотности потока альфа излучения;

      4) достоверное выявление, в местах проведения измерений, наличия плотности потока бета излучения.

      819. Радиационный контроль проводится:

      1) при приемке металлолома на хранение в пунктах сбора, складах (площадках);

      2) при подготовке партии металлолома к реализации;

      3) перед отправкой загруженных металлоломом транспортных средств потребителю;

      4) при получении металлолома потребителем;

      5) при утилизации транспортных средств, имевших приборы, аппаратов или другого оборудования с источниками ионизирующего излучения;

      6) при утилизации транспортных средств, если шкалы их приборов имели световой состав, содержащий радионуклиды постоянного действия;

      7) при утилизации транспортных средств, на которых осуществлялось хранение или транспортирование радиоактивных веществ.

      820. Измерение радиоактивного загрязнения партии металлолома проводится по следующим параметрам:

      1) МЭД гамма-излучение;

      2) плотность потока альфа-частиц;

      3) плотность потока бета-частиц.

      821. Для проведения радиационного контроля используется дозиметрическая и радиометрическая аппаратура, обеспечивающая обнаружение в металлоломе радиоактивного загрязнения превышающего уровни, установленные в документах нормирования. Аппаратура радиационного контроля должна иметь сертификаты Государственной поверки.

      822. Результаты радиационного контроля должны регистрироваться в специальном журнале радиационного контроля металлолома согласно приложению 48 к настоящим Санитарным правилам.

      823. Радиационный контроль проводится согласно методике проведения радиационного контроля металлолома, указанного в приложении 49 к настоящим Санитарным правилам.

      824. Оборудование, транспортные средства и другие изделия из цветных и черных металлов перед разделкой на металлолом должны подвергаться радиационному контролю.

      825. Владелец оборудования, транспортного средства и других изделий из цветных и черных металлов должен обеспечить демонтаж всех приборов содержащих радиоактивные источники, а также приборов со световым составом постоянного действия.

      826. После демонтажа приборов и оборудования проводится повторный радиационный контроль.

      827. Площадки и помещения, предназначенные для размещения металлолома, перед началом их эксплуатацией должны подвергаться радиационному контролю.

      Площадки должны быть огорожены, иметь освещение, твердое покрытие и каналы для удаления атмосферных вод.

      828. Партия металлолома допускается к реализации если:

      1) МЭД гамма-излучения от поверхности лома не превышает 0,2 мкЗв/ч над естественным радиационным фоном местности;

      2) плотность потока альфа излучения, не более 0,04 беккерель на сантиметр квадратный (далее – Бк/см2);

      3) плотность потока бета излучения, не более 0,4 Бк/см2.

      829. Физические и (или) юридические лица принимают меры к ограничению доступа посторонних лиц в зону с уровнем гамма-излучения более 0,2 мкЗв/ч над природным фоном.

      830. При обнаружении радиоактивного загрязнения металлолома, физические и (или) юридические лица немедленно прекращают дальнейшие работы и информируют территориальные подразделения ведомств государственного органа сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения в течение 24 часов.

      831. При выявлении радиационного загрязнения на отдельных участках партии металлолома, радиационный контроль включает:

      1) полное обследование всей партии металлолома с целью обнаружения всех локальных источников гамма-излучения;

      2) проведение измерений МЭД гамма-излучения на поверхности партии металлолома;

      3) обязательную и полную проверку наличия поверхностного загрязнения металлолома альфа и бета активными радионуклидами;

      4) определение наличия гамма-излучения содержащихся в металлоломе радионуклидов с доверительным значением нижней границы определения МЭД гамма-излучения (над естественным радиационным фоном) не более 0,05 мкЗв/ч;

      5) достоверное выявление, в местах проведения измерений, наличия плотности потока альфа излучения, превышающей 0,04 Бк/см2;

      6) достоверное выявление, в местах проведения измерений, наличия плотности потока бета излучения, превышающей 0,4 Бк/см2.

      832. Все обнаруженные в металлоломе локальные источники удаляются и утилизируются.

      833. Извлечение радиоактивного источника из металлолома производят специально подготовленные сотрудники.

      834. Извлеченные из партии металлолома локальные источники помещают для временного хранения в металлические контейнеры, расположенные в специально предназначенных помещениях, обеспечивающих их сохранность и исключающих возможность несанкционированного доступа к ним посторонних лиц. МЭД гамма-излучения (за вычетом природного фона) на внешней поверхности стен помещения, в котором размещается контейнер с извлеченными локальными источниками, не должна превышать 0,1 мкЗв/ч.

Глава 52. Требования к условиям работы с радиоизотопными приборами

      Сноска. Правила дополнены главой 52 в соответствии с приказом Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      835. На всех этапах обращения с радиоизотопными приборами (далее – РИП) обеспечиваются условия, исключающие возможность облучения населения и персонала сверх установленных основных пределов доз техногенного облучения.

      836. По степени радиационной опасности, в зависимости от вида и активности используемых в их составе источников, устанавливаются 4 группы РИП:

      1) 1 группа – РИП, содержащие источники альфа- или бета-излучения с активностью не более МЗА, приведенной в ГН;

      РИП, содержащие источники гамма-излучения с активностью не более МЗА, создающие мощность поглощенной дозы в воздухе не более 1,0 мкГр/ч на расстоянии 0,1 м от поверхности источника;

      2) 2 группа – РИП, содержащие источники альфа- или бета-излучения с активностью более МЗА, но не более 200 МБк;

      3) 3 группа – РИП, содержащие источники альфа- или бета-излучения с активностью более 200 МБк, но не более 2000 МБк;

      РИП с источниками гамма-излучения, создающими мощность поглощенной дозы в воздухе более 1,0 мкГр/ч на расстоянии 0,1 м от поверхности источника, но не более 3,0 мкГр/ч на расстоянии 1,0 м от поверхности источника;

      РИП с источниками нейтронов, испускающими не более 105 н/с;

      4) 4 группа – РИП, содержащие источники альфа- или бета-излучения с активностью более 2000 МБк;

      РИП с источниками гамма-излучения, создающими мощность поглощенной дозы в воздухе более 3,0 мкГр/ч на расстоянии 1,0 м от поверхности источника;

      РИП с источниками нейтронов, испускающими более 105 н/с.

      При получении РИП предприятие проверяет фактическое наличие источника излучения в каждом блоке в соответствии с сопроводительными документами. Проверка проводится специалистами предприятия или силами специализированного предприятия. По результатам проверки составляется акт.

      Предприятие, получившее РИП, организовывает хранение блоков источников излучения в специально отведенных для этого местах, исключающих доступ к блокам посторонних лиц и обеспечивающих их сохранность.

      Для хранения переносных РИП выделяют отдельное помещение площадью не менее 10 квадратных метров. Мощность дозы излучения на наружной поверхности стен и двери этого помещения не должна превышать 3 мкЗв/ч.

      Ответственность за сохранность блоков источников излучения, в том числе и в период установки и ремонта РИП, несет администрация предприятия, которому принадлежит РИП.

      В период проведения ремонта или модернизации оборудования, на котором установлены блоки источников излучения, лицо, ответственное за учет и хранение РИП, осуществляет контроль за перемещением и сохранностью блоков источников излучения.

      837. К непосредственной работе с РИП 2-4 групп (производство, монтаж, ремонт, перезарядка, обслуживание и демонтаж) допускается специально обученный персонал, отнесенный к категории персонал группы "А".

      Работники, которые по характеру своей деятельности попадают в сферу воздействия ионизирующих излучений РИП, но непосредственно с РИП не работают, включаются в список персонала группы "Б", утвержденный руководителем объекта.

      838. Использование РИП 2-4 групп допускается при наличии положительного санитарно-эпидемиологического заключения.

      839. Обращение в организации с РИП 1-ой группы в количестве, при котором суммарная активность содержащихся в них радионуклидных источников превышает 10 МЗА, допускается при наличии положительного санитарно-эпидемиологического заключения.

      840. Изготовление (опытных) образцов РИП допускается по техническим документации.

      Требования к технической документации на РИП и к используемым в составе РИП радионуклидным источникам приведены в приложении 50 к настоящим Санитарным правилам.

      841. Обеспечивается соответствие условий эксплуатации РИП (давление, температура, влажность, наличие агрессивных сред) технической документации.

      842. При разработке конструкции РИП предусматривается:

      1) наличие устройств, информирующих о положении источника в блоке (положения "работа" или "хранение");

      2) возможность перекрытия выхода прямого пучка излучения за пределы блока источника и снижения уровней излучений до регламентированных величин при нахождении источника в положении "хранение";

      3) надежная фиксация источника в положениях "работа" и "хранение", исключающая возможность перевода источника из положения "хранение" в положение "работа" без использования специального ключа, но позволяющая беспрепятственно перевести его из положения "работа" в положение "хранение";

      4) невозможность доступа к источнику без использования специального инструмента и без повреждения пломбы изготовителя;

      5) надежное крепление стационарных РИП, исключающее возможность его несанкционированного съема посторонними лицами.

      Первые три требования этого пункта не распространяются на РИП, у которых отсутствует пучок излучения, выводимый за пределы корпуса РИП, и источник неподвижен.

      843. Радиационная защита блока источника РИП 4 группы, предназначенных для использования в помещениях, имеющих постоянные рабочие места, обеспечивает ослабление мощности эквивалентной дозы излучения до величины не более 100 мкЗв/ч на поверхности блока источника и не более 3,0 мкЗв/ч на расстоянии 1,0 м от нее. Для РИП, предназначенных для использования в помещениях, в которых отсутствуют постоянные рабочие места, мощность эквивалентной дозы излучения на расстоянии 1,0 м от поверхности блока источника не должна превышать 20 мкЗв/ч. Эти требования выполняются для всех точек при нахождении источника в положении "хранение", и для всех точек вне зоны рабочего пучка излучения, указанной в технической документации, при нахождении источника в положении "работа".

      844. Для РИП 1 группы мощность поглощенной дозы излучения на расстоянии 0,1 м от любой доступной точки их поверхности при любых нормальных условиях эксплуатации не должна превышать 1,0 мкЗв/ч. Для РИП 1 группы, а также РИП, которым в соответствии с заключением не требуется радиационный контроль и учет, допускается наносить знак радиационной опасности на внутренней поверхности корпуса или на блоке источника.

      Для РИП 2 группы это условие выполняется для всех точек, за исключением зоны рабочего пучка излучения, указанной в технической документации, при нахождении источника в положении "работа".

      845. Конструкция радиационной защиты РИП (блоков источников) выполняется устойчивой к механическим, химическим, температурным и другим воздействиям.

      846. Работа с переносными РИП, мощность эквивалентной дозы излучения на расстоянии 1,0 м от любой доступной точки поверхности которых, при любых нормальных условиях эксплуатации не превышает 1,0 мкЗв/ч, может проводиться в любых производственных помещениях и на открытом воздухе.

      Работа с переносными РИП, для которых это требование не выполняется, допускается только при наличии санитарно-эпидемиологического заключения на соответствие настоящим Санитарным правилам.

      847. На наружную поверхность РИП (блок источника) наносят знак радиационной опасности отчетливо видимый с расстояния не менее 3,0 м. Для РИП 1 группы, а также РИП, которым в соответствии с заключением не требуется радиационный контроль и учет, допускается наносить знак радиационной опасности на внутренней поверхности корпуса или на блоке источника.

      При проектировании радиационной защиты РИП во всех случаях используется коэффициент запаса равный 2.

      848. Установка стационарных РИП 2-4 групп осуществляется в строгом соответствии с технической документацией и проектом. Способ установки и крепления РИП исключает возможность несанкционированного использования их посторонними лицами и обеспечивает сохранность источников.

      849. При установке РИП 4-й группы они максимально удаляются от постоянных рабочих мест.

      850. При использовании РИП 2-4 групп выполняются следующие требования:

      1) пучок излучения направляется в наиболее безопасную для работающих в данном помещении сторону (в сторону земли, в сторону капитальной стены);

      2) установку РИП осуществляют так, чтобы мощность дозы на постоянных рабочих местах и в местах возможного нахождения людей не превышала 1,0 мкЗв/ч, используя дополнительные средства радиационной защиты (стационарные или переносные);

      3) не допускается наличие постоянных рабочих мест на расстоянии менее 1,0 м от поверхности блока источников стационарных РИП 3-4 групп и исключается доступ в эту зону посторонних лиц.

      851. Монтаж и наладка РИП 3-4 групп, перезарядка блоков источников, а также их ремонт и техническое обслуживание осуществляют прошедшие соответствующую подготовку сотрудники эксплуатирующей или иной организации, имеющие лицензию в соответствии с Законом Республики Казахстан от 16 мая 2014 года "О разрешениях и уведомлениях".

      852. После монтажа и наладки стационарных РИП 3-4 групп организацией, аккредитованной на право проведения соответствующих видов измерений, в присутствии лица, ответственного за радиационную безопасность, измеряется мощность эквивалентной дозы излучения:

      1) на наружной поверхности блока источника (РИП) и на расстоянии 1,0 м от нее;

      2) на ближайших рабочих местах;

      3) в местах возможного доступа лиц, не связанных с эксплуатацией РИП и оборудования, на котором он установлен;

      4) проведен контроль радиоактивного загрязнения поверхности блока.

      853. По результатам проведенных измерений оформляются два экземпляра протокола измерений. Один экземпляр остается в эксплуатирующей организации, а второй в организации, проводившей монтаж и наладку РИП.

      854. После завершения монтажа и наладки стационарных РИП 3-4 групп и проведения необходимого радиационного контроля они принимаются в эксплуатацию комиссией, включающей представителей эксплуатирующей организации, организации, осуществлявшей монтаж и наладку РИП, и организации, проводившей радиационный контроль. Приемка РИП в эксплуатацию оформляется актом, один экземпляр которого хранится в эксплуатирующей организации.

      855. Для приемки стационарных РИП 3-4 групп в эксплуатацию организация представляет комиссии:

      1) техническую документацию на РИП;

      2) санитарно-эпидемиологическое заключение;

      3) паспорта источников, установленных в блоках источников РИП;

      4) проект размещения РИП (для стационарных РИП);

      5) протокол измерений;

      6) приказы о назначении лица, ответственного за радиационную безопасность (при отсутствии в организации службы радиационной безопасности), а также лиц, ответственных за учет и хранение источников;

      7) инструкцию по радиационной безопасности при использовании РИП;

      8) инструкцию по предупреждению радиационных аварий;

      9) положение о службе радиационной безопасности или должностная инструкция лица, ответственного за радиационную безопасность;

      10) положение о порядке проведения радиационного контроля;

      11) приходно-расходный журнал;

      12) список сотрудников организации, отнесенных к персоналу группы "А" и "Б", утвержденный приказом руководителя объекта;

      13) журнал инструктажа персонала по радиационной безопасности.

      856. Использование принятых в эксплуатацию РИП 3-4 групп допускается при наличии положительного санитарно-эпидемиологического заключения.

      857. Извлечение источников из блоков источников РИП, если это не предусмотрено инструкцией по эксплуатации, не допускается.

      858. Зарядка (перезарядка) блока источника производится только источниками, указанными в технической документации на РИП. Не допускается использовать для этой цели источники, не предусмотренные технической документацией, отличающиеся от них по физическим параметрам (активность, радионуклид, размеры) или с истекшим сроком эксплуатации.

      859. РИП всех групп, не подлежащие дальнейшему использованию, должны быть демонтированы и сданы на захоронение в СО. Работы по демонтажу стационарных РИП 2-4 групп, выполняются силами организации, имеющие лицензию в соответствии с Законом Республики Казахстан от 16 мая 2014 года "О разрешениях и уведомлениях".

  Приложение 1
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Расчет допустимого выброса в

      атмосферу радона и его дочерних продуктов

      Условия расчета – кустовая лаборатория с 6-ю генераторами радона по 30 мг радия каждый.

      Исходя из практических данных, ежесуточный фактический выброс радона составляет около 37 мБк/сутки из одного генератора. За год (300 рабочих дней) суммарный выброс составит: 37х106х6х300 суток = 1800х37х106=666 МБк.

      В соответствии с действующими на территории РК нормативам разрешается удалять вентиляционной воздух без очистки, если концентрация радиоактивных веществ на выбросе не превышает ДКА (для радона – 55,5 Бк/л), а суммарный выброс за год не превысит установленного значения допустимого выброса (ДВ). При этом уровни внешнего и внутреннего облучения лиц категории персонал группы "Б" не должны превышать предела дозы, установленного для этой категории в действующих на территории РК нормативов.

      В рассматриваемом случае проектная производительность вентиляции V = 6000 м3/час. Работа вентиляции – непрерывная, 24 часа в сутки. При этом выброс воздуха составит 144.103м3, а за год 432.105м3. при этом допустимый выброс радона составит: ДВ = 432х105х5,55 Бк = 24х1010, а фактический суммарный выброс радона – 666 МБк.

      Из полученных данных следует, что при выбросе за один сутки из 6-ти генераторов активности радона, равной 222 МБк, допустимый выброс ДВ за 1 год не будет превышен.

      Выброс дочерних продуктов в атмосферу практически исключается за счет применение фильтров из ткани ФП, которыми снабжены вытяжные шкафы. Задержка дочерних продуктов радона на фильтре будет практически 100% (99,9%).

  Приложение 2
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Форма

      ЖУРНАЛ

      проведения инструктажа

      Начат _____________ 20___г.

      Окончен _______________ 20___г.

дата

Ф.И.О инструктируемого

Профессия, должность инструктируемого

Вид инструктажа

Ф.И.О., должность инструктирующего

подпись

инструктируемого

инструктирующего








  Приложение 3
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Форма

      Приходно-расходный журнал

      по флаконам с концентратом радона в радонолечебнице

Дата

День недели

Число полученных флаконов с концентратом радона

Подпись поставщика

Подпись приемщика

Число израсходованных флаконов

Число отпущенных ванн

Число неиспользованных флаконов (остаток)

1

2

3

4

5

6

7

8

















  Приложение 4
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Форма

      ЖУРНАЛ

      контроля в порционных флаконах (отпускаемой продукции)

Дата

№ барботера и его активность, Бк

Активность образцового источника (Ra-226) (QМкКи), имп/с (NRa)





Активность порционного флакона, имп/сек

Nфл-Nф, имп/сек

Активность флакона



А-активная концентрация радона в баке-смесителе, мБк/мл

1

2

3

4

5

6

7

8

















  Приложение 5
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Набор и площадь помещений лабораторий радиоизотопной диагностики

Наименование помещений

Площадь не менее, м2

1

2

3

1.

Блок радиоизотопного обеспечения


1)

2)

3)

4)

5)

6)

Помещения для приемки радиофармацевтических препаратов

Хранилище

Хранилище отходов

Фасовочная радиофармацевтических препаратов

Моечная

Санитарно-радиационный шлюз блока радиационного обеспечения

10

10

10

18

12

8

2.

Блок радиодиагностических исследований ин виво


1)

2)

3)

4)

5)

6)

7)

8)

9)

Процедурная с генератором короткоживущих

радиоактивных изотопов

Процедурная для внутривенного введения

радиофармацевтических препаратов

Процедурная для перорального введения радиофармацевтических препаратов

Кабинет радиометрии

Помещение для гамма-камеры

Пультовая для гамма-камеры

Помещение для ЭВМ

Помещение для радиометрии биосред

Фотолаборатория

18

18

12

18

18

10

24

10

6

10)

11)

12)

Смотровая для предварительного осмотра больного

Туалет для пациентов

Ожидальная

10

1,6х1,1

4,8 на каждый

диагностический кабинет, но

не менее 10

3.

Блок радиодиагностических исследований ин витро


1)

2)

3)

4)

5)

6)

7)

8)

9)

Радиохимическая

Радиометрическая

Центрифужная

Хранилище - криогенная

Моечная

процедурная для взятия проб крови

Лаборантская

Кабинет врача

Ожидальная

18, на каждое место сверх 2-х площадь увеличивается

на 6

12, при наличии более 2-х автоматических счетчиков на каждый площадь увеличивается на 6

8

10, при наличии 3-х и более низко температурных шкафов на каждый сверх 3-х площадь увеличивается на 4

12

12

12

10

10

4.

Общие помещения лаборатории радиоизотопной

диагностики


1)

2)

3)

4)

5)

6)

7)

8)

9)

Кабинет заведующего

Комната врачебного персонала

Комната среднего персонала

Комната инженерно-технического персонала с мастерской ремонта и настройки оборудования

Комната старшей медсестры с материальной

Кладовая запасных частей и расходных материалов

Кладовая предметов уборки (одна для рабочих помещений, одна для общих помещений)

Комната личной гигиены персонала

Туалет

12

10, на каждого сверх 2-х площадь увеличивается на 4

10, но не менее 3,25 на 1 человека

24

12

10

3х3

5

1,6х1,1

  Приложение 6
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Температура и кратность воздухообмена в помещениях

      радиоизотопной диагностики

Наименование помещений

ТемператураоС

Кратность воздухообмена

приток

вытяжка

1

2

3

4

5

1.

2.

3.

4.

Помещение для приемки РФП, фотолаборатория

Хранилище, хранилище отходов

Фасовочная, генераторная, моечная, процедурные

Кабинеты радиометрии, помещения для гамма-камеры, пультовая для гамма-камеры, помещение ЭВМ, смотровая, комната инженерно-технического персонала, радиохимическая, ожидальная для больных, фотолаборатория

18

18

20

20

3

4

4

3

4

5

5

4

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

Комнаты персонала

Кладовая запасных частей и расходных материалов

Центрифужная, хранилище-криогенная

Ожидальная для больных без введения РФП

Санпропускник, комнаты личной гигиены

Кладовая предметов уборки

Туалеты

20

16

18

20

25

18

20

3

-

1

2

4

-

3

1,5

3

2

4

1,5

50 м3 в час на каждый унитаз и писсуар


      Примечание:

      *Приточно-вытяжная вентиляция работает постоянно.

      **Помещение гамма-камеры обеспечивается постоянной температурой с помощью кондиционеров.

  Приложение 7
к Санитарным правилам
"Санитарно-
пидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам"

Расчет безопасности режима работы с СГН после его выключения

      Сноска. Приложение 7 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      Величина эквивалентной дозы облучения оператора, Н, выполняющего работы с СГН после его выключения, рассчитывается по формуле:

      Н= Ро × ЖQ × Ж такт × Жt выд × Ж tраб (1)

      где Ро - номинальное значение мощности эквивалентной дозы гамма - излучения активированной части охранного кожуха СГН, мкЗв/ч;

      Ро определяется по номограмме, представленные на рис.1, в зависимости от координат рабочего места Х, У, которые определяется в прямоугольной системе координат с началом в точке расположения центра мишени нейтронной труби: Ж Q поправочный коэффициент, учитывающий среднее значение генерируемого потока нейтронов Q СГН, безразмерная величина, определяется по формуле:



      где Qo = 1.10у9 нейтр/с;

      Жt акт - поправочный коэффициент, учитывающий время непрерывной работы такт СГН предшествующий его выключению, безразмерная величина, определяется по номограмме, представленной на рис.2;

      Жt выд - поправочный коэффициент, учитывающий время н выдержки tвыд по истечении которого оператор занимает рабочее время у СГН, безразмерная величина, определяется по номограмме, представленной на рис.2;

      Ж tраб - поправочный коэффициент, учитывающий продолжительность работы tраб с выключенным СГН, определяется по номограмме, представленной на рис.2.

      При отсутствии данных о выходе нейтронов СГН величина Н может быть рассчитана по формуле:



      где Ризм - измеренное на рабочем месте значение мощности дозы гамма - излучения корпуса СГН, мЗв/ч;

      Жt выд* - поправка на время t выд* по стечении которого после выключения СГН проводилось измерение мощности дозы;

      Жt выд х Ж tраб - те же и в формуле (1).

      Радиационная обстановка на рабочем месте отвечает требованиям радиационной безопасности, если выполняется условие:

      Н < ДМД tраб

      где ДМД =1,18Зв/ч

      В этом случае устанавливается запланированный режим работы СГН и персонала в роле излучения выключенного СГН в полном соответствии с выбранными параметрами Q, такт, t выд, tраб

      В случае, если Н> ДМД х (tраб 5),

      то запланированный режим работы требует корректировки одним из перечисленных ниже приемов.

      Уменьшение среднего значения выхода нейтронов СГН до величины Qк:



      2. Сокращение длительности работы СГН до величины такт, которая определяется по номограмме, представленной на рис.2 по значению Ж такт рассчитанного по формуле:



      3. Увеличение продолжительности выдержки до величины t выд.к которая определяется по номограмме, представленной на рис.2, по значению t выд. к рассчитанного по формуле:



      4. Сокращение продолжительности работы оператора с выключенным СГН до величины tраб. к которая определяется по номограмме, представленной на рис.2, по значению Ж tраб.к рассчитанного по формуле



      5. Комбинирование перечисленных выше мер с целью обеспечения выполнения условий (4) подбора режима, наиболее подходящего оператору для выполнения стоящей перед ними задачи.

      Расчет защиты персонала от излучения работающего СГН

      Расчет толщины защиты (d), генерируемых СГН, работающих вне скважины, например при пуско-наладочных работах, проводится по формуле:



      где l - длина релаксации плотности потоков нейтронов, см;

      No - поток нейтронов, генерируемых СГН в телесный угол 4p, нейтр/сек;

      С - поправочный безразмерный коэффицент;

      hm - удельная максимальная эквивалентная доза, Зв. см² / нейтр.;

      (для нейтронов с энергией 14 Мэв hm =4,3.10у10 Зв. См²/ нейтр;)

      R - расстояние от мишени нейтронной трубки до внешней поверхности защиты, см;

      З - проектная мощность эквивалентной дозы, Зв/час.

      Значения l и С для нейтронов с энергией 14 Мэв

  Таблица

Материалы защиты

l, см

С

1

2

3

Бетон

19,7

1,2

Парафин

17,5

1,3

Вода

16,9

1,3

      Формула (1) применима для расчета защиты толщиной от 15 до 100 см.

      В случае невозможности использовать защитные конструкции, обеспечивающие проектную мощность эквивалентной дозы излучения, минимально допустимые расстояние от мишени нейтронной трубки до рабочего места R мин определяется по формуле:



      где ДППа - допустимая плотность потока нейтронов, нейтр/сек;

      При необходимости расположения места на расстоянии от СГН меньшем R мин, допустимая в течение года продолжительности работы СГН определяется из соотношения:



      где Т - рабочее время за год, ч; ( для персонала Т=1700ч);

      f - плотность потока нейтронов на рабочем месте, нейтр/ (см².С).

      Величина f определяется инструментальным путем или рассчитывания по формуле:



      где - R21 расстояние от мишени нейтронной трубки до рабочего места, см.



      Рис. 1. Пространственное распределение номинального значения мощности эквивалентной дозы Р0 гамма-излучения активированной части охранного кожуха СГН. Начало отсчета совмещено с центром мишени нейтронной трубки, ось х совпадает с осью СГН. Кривая 1 рассчитана для х = 0 см, 2 - х = 10 см, 3 - х = 20 см, 4 - х = 30 см, 5 - х = 40 см, 6 - х = 50 см



      Рис. (2). Номограмма для определения поправочных коэффициентов: Жt выд, учитывающего время выдержки t выд (кривая 1), Жt акт учитывающего время активации t акт (кривая 2), Жt раб, учитывающего время работы персонала tраб (кривая 3).

  Приложение 8
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"
Форма 1

      Приходно-расходный журнал учета радиоактивных веществ,

      приборов и установок, укомплектованных радиоактивными источниками

№№/ пп

Приход

Расход

Примечание

Поставщик

Накладная №, дата

Наименование источника, прибора, установки

Заводской номер

Технический паспорт №, дата

Активность по паспорту

Кому и когда выдан источник или приор

Номер накладной или требования, дата

Активность на день выдачи

Отметка о возврате в хранилище

Отметки о захоронении, утере, передаче






































      Примечание:

      1) На каждый источник (аппарат или установку с источником ионизирующего излучения) заводится отдельная страница журнала.

      2) Журнал учета хранится постоянно.

      Форма 2

      УТВЕРЖДАЮ_______________________________

      (подпись руководителя учреждения)

      "___" _________20__год.

      АКТ

      о расходовании и списании радиоактивных изотопов учреждением

      (наименование учреждения)

      Настоящий акт составлен сотрудниками_________________________________

      (фамилия, имя, отчество)

      руководителем работ _________________________________________________

      (фамилия, имя, отчество)

      в том, что полученное по требованию №_________ "____"_________20__г.

      Радиоактивное вещество_______________________________________________

      (наименование, номер источника, номер и дата паспорта)

      в количестве ________с удельной активностью __________ и общей

      активностью _________ по измерениям на ______ час.___ мин.

      (первоначальная стоимость ________ тенге) "___"_______20__г.

      использовано для ____________________________________________________

      (указать характер работ)

      Работа проводилась___________________________________________________

      (фамилия, инициалы сотрудника)

      В процессе работы____________________________________________________

      (краткое описание того, что произошло с исходным изотопом)

      Отходы в виде _______________________________________________________

      сданы на захоронение по документу № ___________ от "__"______20__г.

      Остаток вещества __________________ в количестве_____________________

      общей активностью____________________________________________________

      (возвращен в хранилище или отсутствует)

      "___"_________20__г.

      Руководитель работ ___________________________________

      (подпись)

      Сотрудник ____________________________________________

      (подпись)

      Ответственный за хранение изотопов ___________________

      (подпись)

      "__" _________ 200 __ г.

      Форма 3

      Разрешено_______________________________

      (подпись руководителя учреждения)

      "___" _________20__год

      ТРЕБОВАНИЕ №

      Прошу выдать для ____________________________________________________

      (указать, для какой конкретной работы)

      следующие радиоактивные вещества:

Требуется

Фактически выдано

Наименование вещества и вид соединений

Кол-во (масса, объем или число источников)

Общая активность

Кол-во (масса, объем или число источников)

Активность

Номер и дата паспорта, номер источника, номер партии

По паспорту

В пересчете на час выдачи вещества

1

2

3

4

5

6

7








      Затребовал сотрудник ________________________________________________

      (фамилия, имя, отчество)

      Выдал ответственный за хранение радиоактивных веществ________________

      (фамилия, имя, отчество)_____________________________________________

      (название лаборатории иди цеха)

      _____________________________________________________________________

      (наименование учреждения)

      Получил __________________________

      (подпись)

      Часы _____________________________

      (для короткоживущих)

      "__"_______20__г.

      Примечание:

      Требование составляется в двух экземплярах и подлежит хранению у

      ответственного за хранение лица и лица, получившего вещество.

  Приложение 9
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Перечень операций с гамма и нейтронными источниками,

      при которых возможно облучение персонала

№№ /пп

Операция

Облучаемые участки тела

1

Подъем хранилищного контейнера из колодца-скважины и установка его на пол хранилища

Все тело, кисти рук

2

Открывание крышки хранилищного контейнера

Все тело, кисти рук

3

Перекладывание источника из хранилищного контейнера в переносной

Все тело, кисти рук

4

Закрывание крышки переносного контейнера

Все тело, кисти рук

5

Транспортировка переносного контейнера из хранилища к транспортному

Все тело, кисти рук

6

Открывание крышки переносного контейнера

Все тело, кисти рук

7

Перекладывание источника из переносного контейнера в транспортный

Все тело, кисти рук

8

Закрывание крышки транспортного контейнера

Все тело, кисти рук

9

Перевозка транспортного контейнера к скважине

Все тело

10

Открывание крышки транспортного контейнера

Все тело, кисти рук

11

Перекладывание источника из транспортного контейнера в переносной

Все тело, кисти рук

12

Закрывание крышки переносного контейнера

Все тело, кисти рук

13

Транспортировка переносного контейнера к скважинному прибору

Все тело, кисти рук

14

Открывание крышки переносного контейнера

Все тело, кисти рук

15

Перекладывание источника из переносного контейнера в зондовое устройство скважинного прибора

Все тело, кисти рук

16

Завинчивание хвостовой части скважинного прибора

Все тело, кисти рук

17

Подъем скважинного прибора с настила и вставление его в устье скважины

Все тело, кисти рук


      Примечание: Обратная последовательность операций от подъема снаряда из устья скважины до помещения источника в защитное устройство хранилища производится при условиях, соблюдаемых для пунктов настоящих правил.

  Приложение 10
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Скорость движения воздуха в живом сечении, м/с

Наименование вредных выделений

Процесс без подогрева

Процесс с подогревом

1

2

3

Радиоактивные газы и соединения фтора, хлора,

азота, ртути

Радиоактивные аэрозоли

Пары солянокислых, сернокислых, аммиачных

соединений

Пары щелочных растворов, растворителей

Азотные пары

2,0

1,0

1,0

0,7

-

2,5

2,0

1,5

1,0

3,0-5,0

  Приложение 11
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Перечень работ по контролю условий труда

      1. Задачами производственного контроля условий труда являются:

      1) контроль уровней РОФ на всех рабочих местах и в окружающей среде (в зоне наблюдения);

      2) контроль и учет индивидуального облучения персонала;

      3) проведение (совместно с вентиляционной службой и работниками ВГСЧ) воздушно-радоновых съемок в рудниках;

      4) оценку радиационной обстановки и выбор мероприятий по снижению облучения персонала и радиоактивного загрязнения окружающей среды;

      5) разработку комплекса мероприятий по предупреждению, оперативной фиксации и ликвидации экстремальных ситуаций;

      6) контроль и оценку эффективности использования защитных мероприятий;

      7) контроль уровней нерадиационных ВПФ на рабочих местах и оценку их кумулятивного воздействия;

      8) контроль микроклиматических условий труда;

      9) экспертизу локальных проектов развития работ в части обеспечения РБ и нормальных санитарно-гигиенических условий труда;

      10) обучение персонала требованиям и способам их обеспечения в области РБ и промышленной санитарии;

      11) составление отчетов для вышестоящих организаций, а также оперативных извещений и детальных отчетов по условиям труда для использования внутри предприятия.

      2. По требованиям органов исполнительной власти, уполномоченных осуществлять государственный санитарно-эпидемиологический надзор, или других полномочных организаций наряду с плановой работой необходимо:

      1) выполнять разовые дополнительные обследования условий труда;

      2) представлять данные по радиационной и санитарно-гигиенической обстановке на предприятии в различные периоды его работы;

      3) выдавать полную характеристику условий труда (профмаршрут) на работающих или ранее работавших на предприятии за весь производственный стаж, включая работы на других предприятиях отрасли.

      Для выполнения этих работ следует предусмотреть необходимый резерв времени, а службе контроля необходимо располагать данными индивидуального контроля для всех лиц, работавших ранее на других предприятиях отрасли.

      3. Контроль уровней РОФ включает:

      1) плановые периодические инспекционные измерения в пределах профмаршрутов персонала МЭД внешнего гамма - излучения, а также ЭРОА радона и содержания ДРН ряда урана в производственной атмосфере;

      2) оперативные измерения уровней перечисленных выше РОФ на отдельных рабочих местах в связи с фактическим или предполагаемым изменением условий формирования радиационной обстановки (РО);

      3) плановые оперативные измерения радиоактивного загрязнения транспортных средств, направляемых за пределы предприятия, металлолома и оборудования, направляемого в ремонт;

      4) эпизодические выборочные измерения уровней второстепенных (по вкладу в общую эффективную дозу) РОФ: загрязнения кожных покровов и спецодежды персонала, поверхностей оборудования и помещений, ЭРОА торона и содержания ДРН ряда тория в производственной атмосфере, мощности дозы внешнего гамма - излучения и потока нейтронов при работе с радиоизотопными приборами, эталонными и другими закрытыми и специальными источниками для геофизических целей;

      5) специальные съемки инспекционного и исследовательского характера для оценки эффективности использования защитных средств, выявления источников загрязнения производственной атмосферы и корректировки защитных мероприятий;

      6) инспекционные измерения уровней РОФ в воздушных выбросах, водных сбросах, отходах производства и в окружающей среде.

      4. Контроль и учет облучения персонала заключается в определении индивидуальных экспозиций отдельных лиц, работающих в условиях, при которых годовая эффективная доза облучения может превысить установленный предел. С учетом характерных для уранодобывающих предприятий значительных колебаний уровней контролируемых РОФ целесообразно осуществлять индивидуальный контроль только тех лиц, фактические дозы которых превышают 0,3 предельно допустимых.

      К числу таких лиц относится, главным образом, подземный персонал (за исключением постоянно работающих в зоне действия входящей воздушной струи), а также работники отдельных цехов ГМЗ.

      5. При наличии носимых индивидуальных гамма-дозиметров и пробоотборников аэрозолей задачей службы контроля является их выдача и сбор, проведение измерительных процедур и регистрация полученных результатов. Индивидуальные экспозиции лиц, не обеспеченных носимыми пробоотборниками, допускается определять расчетным путем по данным инспекционного контроля уровней РОФ на рабочих местах с учетом профмаршрутов отдельных лиц. Для этого необходимо выполнять следующие операции:

      1) определяют рабочие места каждого индивидуума и типичные маршруты его перемещения во времени под землей;

      2) выбирают сеть пунктов контроля, характеризующих наиболее значимые участки маршрутов отдельных лиц, и рассчитывают относительные вклады экспозиций в каждом пункте в общую экспозицию данного лица;

      1) рассчитывают средние уровни РОФ по каждому пункту за контролируемый интервал времени;

      2) рассчитывают индивидуальные экспозиции и добавляют к ним экспозиции, полученные в экстремальных условиях;

      3) переходят от экспозиций к эффективным дозам с использованием дозовых коэффициентов, приведенных в настоящих правилах;

      4) фиксируют результаты контроля в карточке индивидуальной картотеки.

      6. Оценка РО включает в себя:

      5) систематизацию и анализ полученной дозиметрической информации;

      6) выявление лиц, дальнейшее облучение которых требует ограничения;

      7) прогноз радиационной обстановки на последующие периоды развития работ;

      8) анализ возможных путей снижения облучения персонала и разработку соответствующих мероприятий;

      9) анализ погрешностей и корректировку объема РК.

      7. Для оценки РО минимально необходим следующий набор данных:

      1) распределение персонала (в том числе по подразделениям и профессиям) по диапазонам текущих эффективных доз (суммарной и от каждого из основных РОФ), а также по кумулятивным дозам за предыдущий стаж;

      2) список лиц, имеющих текущие дозы выше допустимого предела;

      3) распределение рабочих мест по диапазонам уровней РОФ с указанием максимальных и средних значений для каждого вида работ;

      4) результаты воздушных и радоновых съемок, позволяющие определить параметры, влияющие на формирование радиационной обстановки, оценить эффективность использования защитных средств и разработать комплекс корректирующих мероприятий (схема вентиляции рудника, дебиты радона и проветриваемые объемы ветвей вентиляционной сети, производительность вентиляционных установок, календарный план развития горных работ и т.д.);

      5) фактический и требуемый объем РК по каждому РОФ, средние значения коэффициентов вариации уровней РОФ, материалы определения погрешности оценки индивидуальных экспозиций.

      8. Разработку мероприятий по предупреждению аварийного облучения следует проводить во всех случаях, когда нарушения в работе системы радиационной защиты могут привести к возникновению экстремально высоких уровней РОФ, существенно влияющих на годовую дозу облучения. В условиях подземных горных выработок такие ситуации возможны главным образом при прекращении проветривания, сбойках с недействующими выработками, опрокидывании вентиляционной струи на отдельных участках и при посещении недействующих выработок.

      9. Комплекс мер по предупреждению аварийного облучения включает:

      1) соблюдение установленных маршрутов и бесперебойную работу вентиляции;

      2) автоматическую сигнализацию о нарушениях в системе радиационной защиты и (или) о повышении уровней РОФ до экстремально высоких значений;

      3) четкий план ликвидации аварий и соответствующие технические средства.

      10. Критерием для отнесения работника к числу лиц, дальнейшее облучение которых требует ограничения, является получение этим работником дозы свыше допустимого предела за соответствующий период времени.

      11. Критерии для принятия защитных мер по снижению уровней РОФ на рабочих местах (уровни действия) и характер этих мер устанавливаются администрацией предприятия по согласованию с местными органами госсанэпиднадзора в процессе эксплуатации рудника, исходя из достигнутого состояния и сложившейся практики обеспечения РБ.

      12. Объем контроля РО на предприятии (сеть точек контроля и периодичность измерения уровней РОФ) удовлетворять условию получения средних уровней РОФ с точностью, достаточной для объективной оценки индивидуальных экспозиций поступлений и доз, рассчитанных по данным о времени пребывания отдельных лиц из персонала на конкретных рабочих местах. Требования к объему контроля регламентируются действующими на территории РК нормативам.

      13. Контроль ПВФ нерадиационной природы включает определение:

      1) содержания в воздухе пыли, аэрозолей смазочных масел, тринитротолуола, а также токсических примесей (окиси углерода, окислов азота, акролеина);

      2) уровней и спектрального состава шума и вибрации, генерируемых при работе оборудования;

      3) освещенности рабочих мест;

      4) микроклиматических характеристик состояния воздушной среды в подземных выработках и на карьере;

      5) содержания тринитротолуола на рабочих поверхностях, спецодежде и кожных покровах рабочих, контактирующих с взрывчатыми веществами.

      На основных участках рудников не реже одного раза в 3 года в пробах аэрозолей и в образцах пылеобразующих горных пород определяется содержание кремнезема, дисперсность пыли при разных видах работ и наличие в ней токсических компонентов.

      14. Способы и точки отбора проб, а также периодичность контроля запыленности воздуха на рабочих местах определяются требованиями действующих на территории РК нормативам.

      15. Содержание в пробах воздуха на рабочих местах минеральных масел следует определять не реже одного раза в месяц.

      16. Контроль токсичных газов (паров) осуществляется в соответствии с требованиями действующих на территории РК нормативов.

      17. Контроль за содержанием тринитротолуола в воздухе, на рабочих поверхностях оборудования, спецодежде и кожных покровах персонала, контактирующего с взрывчатыми веществами, проводится в соответствии с действующими на территории РК нормативами.

      18. Микроклиматические условия труда контролируются на рабочих местах по температуре, влажности и подвижности воздуха, а при наличии нагретых поверхностей также и интенсивности теплового излучения. Измерение микроклиматических параметров воздушной среды осуществляется в те же сроки, что и контроль запыленности атмосферы.

      19. Необходимая частота измерений параметров микроклимата рабочих мест при температурах воздуха, превышающих 260С, не должна составлять реже 1 раза в 10 дней в диапазоне температур 26,1 - 28,00С, при больших температурах измерения следует выполнять ежесменно.

      20. Контроль освещенности необходимо осуществлять на всех рабочих местах не реже одного раза в квартал.

      21. Контроль шума и вибрации производится для установления шумовибрационных характеристик машин и уровней воздействия шума на персонал в объеме и методами, регламентированными действующими на территории РК нормативам. Измерение шума на рабочих местах производится не реже одного раза в 6 месяцев и после каждого планово-профилактического ремонта оборудования.

      Проведение периодических эксплуатационных проверок оборудования по фактору вибрации проводится в сроки, установленные НТД, но не реже одного раза в год для общей вибрации и не реже 2-х раз в год - для локальной.

      22. Индивидуальный контроль поступления пыли в организм осуществляется у горнорабочих основных профессий (проходчики, бурильщики, горнорабочие очистных забоев, крепильщики) расчетным способом - на основании данных о средних уровнях запыленности воздуха и времени пребывания персонала на конкретных рабочих местах.

      23. На основании информации о шумовых характеристиках рабочих мест (по эквивалентному уровню шума) выделяется группа рабочих, подвергающихся воздействию шума, эквивалентный уровень которого 105 ДБА и больше (группа повышенного риска).

  Приложение 12
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Нормативные требования при ликвидации,

      консервации и перепрофилировании предприятий и объектов по добыче и

      обогащению урановой руды

      Для отдельных лиц из персонала группы "А", занятых на работах в очистных блоках со средним содержанием равновесного урана в эксплуатационных запасах руды более 3 кг/т,


(П-1.1)

      Дополнительным условием к (П-1.1) является выполнение соотношения



      - для персонала группы Б



      * Для персонала, работающего в пределах СЗЗ хвостохранилища, а также в цехах ГМЗ, где производится извлечение урана, следует подставить соответствующие значения допустимых уровней, удовлетворяющие требовании настоящих правил.

      Рассмотренные выше РОФ создают основной вклад в облучение персонала в условиях уранодобывающих предприятий. Суммарный вклад в эффективную дозу от других РОФ (мощность дозы внешнего бета - излучения, радиоактивное загрязнение рук, спецодежды, поверхностей оборудования и помещений и т.д.) обычно не превышает 1% общей дозы. Поэтому в расчетах индивидуальных доз вклад этих факторов можно не учитывать и ограничиться эпизодическим контролем соблюдения установленных на территории РК нормативов.

      Исключение составляют рудники с высоким содержанием тория-232 в руде, превышающем 0,05 % (2 кБк/кг). В этих случаях следует учитывать вклад в дозу облучения персонала, создаваемый дочерними продуктами торона и долгоживущими альфа - активными радионуклидами ряда тория.

      Таблица П-1.1

      Значения пределов годового поступления (ПГП) с воздухом и пищей,

      среднегодовой допустимой объемной активности (ДОА) во вдыхаемом воздухе, уровни вмешательства (УВ) при поступлении с водой для

      населения (из табл. П-2 ГН); минимально значимой удельной

      активности (МЗУА) и активности в помещении или на рабочем месте

      (МЗА) (из табл. П-4 ГН)

Радионуклид

Поступление с воздухом*

Поступление с водой и пищей*

МЗУА, Бк/г

МЗА, Бк

ПГПнас, Бк в год

ДОАнас, Бк/м3

ПГПнас, Бк в год

УВвода, Бк/кг

(1)

(2)

(3)

(4)

(5)

(6)

(7)

U-природный

-

-

-

-

1**

1000**

U-238

290

0,04

8400

3,1

10**

1.104 **

Th-234

1,1.105

15

4.104

41

1000**

1.105 **

U-234

240

3,3.10-2

7700

3,0

10

1.104

Th-230

71

8,8.10-3

2400

0,66

1

1.104

Ra-226

220

0,03

670

0,5

10**

1.104 **

Rn-222

-

-

-

60***

10**

1.108 **

Pb-210

770

0,11

280

0,2

10**

1.104 **

Bi-210

9100

1,2

1.105

110

1000

1.106

Po-210

250

0,034

110

0,12

10

1.104


      Примечания к таблице П-1.1.

      * - критическими группами являются: при поступлении радионуклидов с воздухом - дети в возрасте 12-17 лет (для тория-230 - взрослые (старше 17 лет)); при поступлении с пищей и водой -дети в возрасте 1-2 года (для радия-226 - дети в возрасте 12-17 лет).

      ** - для граф (6) и (7) перечисленные ниже материнские радионуклиды приведены в условиях их равновесия с дочерними:

      Pb-210: Bi-210, Po-210

      Rn-222: Po-218, Pb-214, Bi-214, Po-214

      Ra-226: Rn-222, Po-218, Pb-214, Bi-214, Po-214, Pb-210, Bi-210, Po-210

      Th-234: Pa-234m

      U-238: Th-234, Pa-234m

      U-природный: Th-234, Pa-234m, U-234, Th-230, Ra-226, Rn-222, Po-218, Pb-214, Bi-214, Po-214, Pb-210, Bi-210, Po-210

      *** - критическим путем облучения людей за счет радона является его переход в воздух и последующее ингаляционное поступление ДПР.

      1. В зданиях основного производства (надшахтные здания, рудообогатительные и рудосортировочные фабрики, ГМЗ, лаборатории, перерабатывающие комплексы ПВ, другие здания, связанные с движением руды, продуктов ее переработки, загрязненного оборудования и т.п.) необходимо выполнять следующие требования:

      1) при перепрофилировании зданий:

      - МЭД гамма-излучения, как в любой точке помещения, так и вдоль поверхностей строительных конструкций, полов и оставшегося оборудования (на расстоянии 1 м) не должна превышать 0,5 мкЗв/ч над естественным фоном;

      - нефиксированное загрязнение поверхностей строительных конструкций и оставшегося оборудования не допускается;

      - среднегодовая ЭРОА радона в воздухе помещений не должна превышать 200 Бк/м3;

      2) при консервации зданий:

      - нефиксированное загрязнение поверхностей строительных конструкций и оборудования не допускается;

      - в местах постоянного нахождения охраны законсервированных зданий мощность дозы гамма-излучения не должна превышать 0,5 мкЗв/ч над естественным фоном;

      3) при ликвидации зданий необходимо дезактивировать до отсутствия нефиксированного загрязнения. Повторное использование строительных материалов допускается при соответствии их требованиям ГН;

      4) металлолом, высвобождаемый и подлежащий сдаче при ликвидации, консервации и перепрофилировании, а также оборудование, предназначенное для повторного использования на других предприятиях, отвечают требованиям настоящих Санитарных правил.

      2. Во вспомогательных зданиях, расположенных на территории промплощадок и СЗЗ (административные здания, столовые, механические и другие цеха, не связанные с переработкой руды или размещением загрязненного оборудования и т.п.), при их перепрофилировании необходимо выполнять следующие требования:

      1) МЭД гамма-излучения в помещении не должна превышать 0,5 мкЗв/ч над естественным фоном, характерным для данной местности;

      2) нефиксированное (снимаемое сухим мазком) загрязнение строительных конструкций и оставшегося оборудования не допускается;

      3) средняя ЭРОА радона в воздухе помещений не должна превышать 200 Бк/м3.

      3. Загрязненные и подлежащие рекультивации земли, образовавшиеся в результате ликвидации рудных складов, отвалов, штабелей кучного выщелачивания (КВ), отработки полигонов подземного выщелачивания, сноса зданий и сооружений, в которых производилась переработка и обогащение руд, дезактивация оборудования и т.п., аварийных просыпей (проливов) руд и продуктов их переработки, включая ореолы размытия загрязнений под действием природных факторов, так же, как и все другие земли промплощадок и СЗЗ, после рекультивации удовлетворяют следующим требованиям радиационной безопасности:

      1) при рекультивации по сельскохозяйственному и лесохозяйственному направлениям средняя на каждый рекультивируемый участок суммарная альфа-радиоактивность грунта в слоях 0-25 см, 25-50 см, 50-75 см, 75-100 см от поверхности не должна быть выше 1200 Бк/кг сверх естественного фона, характерного для аналогичных земель данной местности, при этом в отдельных локальных точках (не более 20%) она не должна превышать 7400 Бк/кг;

      2) при рекультивации по строительному направлению:

      - в пределах контуров, отстоящих на 2 м снаружи от периметра возводимых зданий и сооружений, в слоях до глубины на 1 м ниже основания фундаментов, средняя суммарная удельная альфа-радиоактивность грунта не должна превышать 1200 Бк/кг, а УА Ra-226 - 30 Бк/кг;

      - в остальных частях рекультивируемого участка – аналогично подпункту 1, пункта 3;

      - среднее значение плотности потока радона с поверхности основания фундамента возводимого здания не должно превышать 250 мБк/см2. В противном случае в проекте здания предусматривается система защиты от радона;

      3) при рекультивации по санитарно-гигиеническому направлению средняя на каждом рекультивируемом участке суммарная удельная альфа-активность грунта в слое 0-25 см от поверхности не должна превышать 1200 Бк/кг, в слоях 25-50 см, 50-75 см, 75-100 см - 7400 Бк/кг в каждом слое;

      4) во всех случаях, перечисленных в пп. 1), 2), 3) пункта 3, средняя по всей площади рекультивированного участка мощность дозы внешнего гамма-излучения на высоте 1 м над поверхностью почвы не должна превышать 0,2 мкЗв/ч сверх уровня естественного фона, характерного для данной местности, в отдельных локальных точках (не более 20%) не выше 0,5 мкЗв/ч.

      4. МЭД гамма-излучения, на высоте 1 м над поверхностью загрязненных земель, расположенных вдоль линейных объектов (трубопроводы, траншеи, автодороги, железнодорожные пути и другие) и подвергнутых дезактивации или рекультивации по санитарно-гигиеническому направлению не должна превышать 0,2 мкЗв/ч сверх уровня естественного фона, а в отдельных локальных точках (не более 20%) не выше 0,5 мкЗв/ч.

      5. Отвалы горнодобывающих предприятий в процессе ликвидации, консервации или перепрофилирования предприятия (или объекта) и соответствующей рекультивации (после передислокации их в денудационные зоны или выполаживания на местности) укрывается грунтами или породами, имеющими суммарную удельную альфа-радиоактивность и МЭД гамма-излучения в пределах вариаций естественного фона данной местности. По окончании рекультивации МЭД гамма-излучения, средняя по всей площади рекультивированного объекта, не должна превышать 0,2 мкЗв/ч сверх естественного фона, характерного для данной местности, в отдельных локальных точках (не более 20%) - не более 0,5 мкЗв/ч.

      6. В шахтных водах, выпускаемых из затопленных рудников и сбрасываемых в водотоки, УА радионуклидов в точке сброса удовлетворяет соотношению:


,

      где: в числителе - УА радионуклидов, Бк/кг; в знаменателе - значения УВ для этих нуклидов из графы 5 табл.П-1.1.

      УА радионуклидов ториевого ряда определяется только при повышенном содержании тория в разрабатывавшихся рудах.

      7. При рекультивации ликвидируемых временных водоемов-накопителей и водотоков шахтных вод, действовавших в период существования рудника, МЭД гамма-излучения на высоте 1 м над поверхностью бывшего дна этих объектов не должна превышать 0,2 мкЗв/ч сверх уровня естественного фона, а в отдельных локальных точках (не более 20%) не выше 0,5 мкЗв/ч.

      8. При рекультивации по водохозяйственному направлению водоемов, русел, водотоков, отведенных с объекта, дно водоема (водотока) удовлетворяет требованиям настоящих правил. Водохозяйственное использование водоема допускается, если после рекультивации при контроле в период межени УА радионуклидов в воде будет удовлетворять требованию пункта 6.

      9. При рекультивации карьеров по водохозяйственному направлению (образование водоемов) дно водоема и берега (борта карьера) удовлетворяют требованиям подпункта 3, пункта 3. Водохозяйственное использование водоема допускается, если после рекультивации (заполнения водой) при контроле в период межени будет соблюдаться требование пункта 6.

      10. На захороненных хвостохранилищах и поверхностных могильниках с РАО МЭД гамма-излучения над их поверхностью на высоте 1 м не должна превышать 1,0 мкЗв/ч, плотность потока радона - 1,0 Бк/м2*с.

      За пределами захороненного или законсервированного хвостохранилища и заполненного поверхностного могильника средняя по площади МЭД гамма-излучения на высоте 1 м не должна превышать 0,2 мкЗв/ч сверх естественного фона, в отдельных локальных точках (не более 20%) - не свыше 0,5 мкЗв/ч.

      11. В рекультивируемых землях в слоях до 1 м плотный остаток водной вытяжки в любой точке не должен превышать 0,6%, pH водной вытяжки не менее 6,0.

      12. Содержание вредных химических веществ в воде рекультивированных водоемов не допускается выше установленных ПДК.

      Таблица П-1.2

      Классификация и способы обращения с РАО предприятий

      по добыче и обогащению урановой руды

Вид РАО

Способы обращения с РАО

1

2

Газообразные РАО *

Организованные вентиляционные выбросы из подземных горных выработок, закрытых складов руды, РОФ, ГМЗ и ТЭС

Соблюдение установленных ДВ

Неорганизованные газообразные выбросы карьеров, открытых складов руды, отвалов, хвостохранилищ и других объектов

Учитываются в расчетах ДВ

Жидкие РАО **

Шахтные воды, не используемые в технологии ГМЗ и в системе оборотного водоснабжения

Подлежат очистке перед сбросом в гидросистему или на рельеф

Шахтные воды ликвидированных, закон-сервированных и перепрофилированных рудников

Подлежат очистке перед сбросом в гидросистему или на рельеф

Дебаланс оборотного водоснабжения хвостохранилища

Подлежат очистке перед сбросом в гидросистему или на рельеф

Дебаланс оборотного водоснабжения пунктов дезактивации и спецпрачечных

Подлежат очистке перед сбросом в гидросистему или на рельеф

Твердые РАО ***

Хвосты радиометрических обогатительных фабрик

Подлежат рекультивации после ликвидации, консервации или перепрофилирования

Отработанные отвалы КВ,

Хвосты ГМЗ

Подлежат временному размещению в хвостохранилище

Отходы, содержащие черные, легированные и цветные металлы

Подлежат временному размещению в хвостохранилище или захоронению в приповерхностном могильнике

Отработанное оборудование, строительные конструкции и материалы

Подлежат временному размещению в хвостохранилище или захоронению в приповерхностном могильнике


      Примечания к таблице:

      * - критерием отнесения к газообразным РАО является невыполнение условия


, (П-1.2)

      где в числителе - ОА радионуклидов, Бк/м3; в знаменателе - значения ДОА для этих нуклидов из графы 3 табл. П-1.1;

      ** - критерием отнесения к жидким РАО является невыполнение условия


,

      где в числителе - УА радионуклидов, Бк/кг; в знаменателе - значения УВ для этих нуклидов из графы 5 табл. П-1.1;

      *** - критерием отнесения к твердым РАО является невыполнение условия


,

      где в числителе - УА радионуклидов, Бк/г; в знаменателе - значения МЗУА для этих нуклидов из графы 6 табл. П-1.1; возможность обращения с твердыми отходами устанавливается по величине эффективной удельной активности радионуклидов.

      Перечень

      проектной и другой документации, необходимой для получения разрешения на ликвидацию, консервацию или перепрофилирование объектов по добыче и обогащению урановой руды

      1. Копии основной горной документации (вертикальных проекций, разрезов, топографических планов земной поверхности, погоризонтных планов рудника), геологическая карта месторождения и другая документация, отражающая состояние запасов и разведанности месторождения, состояние горных выработок, рельеф и ситуацию земной поверхности.

      2. Технико-экономический расчет, обосновывающий ликвидацию или консервацию предприятия.

      3. Справки:

      1) об остатках балансовых и забалансовых запасов, в том числе промышленных, с разделением на вскрытые, подготовленные и готовые выемки;

      2) о запасах в предохранительных и других целиках с указанием состояния этих запасов;

      3) о наличии попутно добытых, временно используемых полезных ископаемых, а также отходов производства (в хвостохранилищах, отвалах и т.п.), содержащих полезные компоненты и пригодных для производства строительных материалов или до извлечения полезных компонентов;

      4) о состоянии производственных и санитарно-бытовых зданий, сооружений и водоотливных установок;

      5) о наличии подземных пустот и состоянии горных выработок, максимальных фактических и ожидаемых величинах сдвижения земной поверхности.

      4. Перечень мероприятий:

      1) по обеспечению радиационной и технической безопасности работ при ликвидации (консервации) предприятия или части его, а также при обслуживании объектов предприятия и смежных с ним горных и других предприятий, на которые распространяется влияние процессов ликвидации и консервации;

      2) по обеспечению экологически безопасного состояния окружающей среды в районе размещения консервируемого (ликвидируемого, перепрофилируемого) объекта;

      3) по сохранению предприятия на время его консервации (машин, оборудования, сооружений, горных выработок и другие);

      4) по приведению земельных участков, нарушенных горными работами, в безопасное состояние, а также в состояние, пригодное для использования их в народном хозяйстве.

      Копии основной горно-графической документации, указанной в п.1., а также справки, указанные в п.3., подписываются главным инженером, главным маркшейдером и главным геологом предприятия. Справка о состоянии надшахтных сооружений подписывается главным инженером и главным механиком предприятия.

      Материалы, прилагаемые к заявлению, подготавливаются в трех экземплярах.

      Одновременно с постановкой вопроса о необходимости ликвидации или консервации предприятия вышестоящая организация обязана письменно уведомить об этом смежные предприятия по добыче полезных ископаемых и другие заинтересованные организации и предприятия.

      Класс работ с открытыми радиоактивными веществами

Характеристика цехов, сооружений и установок по добыче и переработке урановых руд

Класс работ

1

2

Подземные рудники (цеха, участки)

2

Карьеры

2

Рудосортировочные комплексы и радиометрические обогатительные фабрики (ОФ)

2

Гидрометаллургические заводы (ГМЗ)

2

Открытые и закрытые склады руды и концентрата природного урана

2

Хвостохранилища ОФ и ГМЗ

2

Рудники (участки) подземного скважинного выщелачивания (ПВ) и кучного выщелачивания (КВ)

2

Установки по переработке растворов ПВ

2

Радиохимические лаборатории

3

Лаборатории контроля условий труда и охраны окружающей среды

3

  Приложение 13
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Контрольно-технический журнал рентгеновского аппарата

Дата, время

Замечания персонала и решение по дальнейшей эксплуатации

Вид неисправности, способ устранения

Возможность и условия эксплуатации

Подпись техника, дата

1

2

3

4

5







      Технический паспорт №

      рентгеновского кабинета

      Технический паспорт N________________________________________________

      Наименование учреждения______________________________________________

      (указывается полное наименование

      _____________________________________________________________________

      учреждения и наименование здравотдела по подчиненности)

      Назначение кабинета__________________________________________________

      (рентгенодиагностический, флюорографический,

      рентгенооперационная и др.)

      Адрес, телефон:

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      ПРАВИЛА

      выдачи, заполнения и хранения технического паспорта

      рентгенодиагностического кабинета

      1. Технический паспорт является ведомственным документом, характеризующим соответствие рентгеновского кабинета предъявляемым к нему технологическим требованиям (кроме мощности дозы излучения на рабочих местах и за защитой).

      2. Технический паспорт фиксирует безопасное состояние рентгенодиагностического кабинета и его основного, вспомогательного, защитного и другого оборудования.

      3. Паспорт заполняется на каждый рентгеновский кабинет представителем рентгенорадиологического отделения и действителен только за подписью заведующего рентгенорадиологическим отделением с приложением печати учреждения, при котором оно находится.

      4. Паспорт заполняется в двух экземплярах, из которых один хранят в рентгенодиагностическом кабинете, а другой - в рентгенорадиологическом отделении. Результаты плановых проверок (1 раз в год) вносятся в оба экземпляра паспорта.

      5. Технический паспорт выдается на срок не более 4 лет. Допускается однократное продление (до 8 лет) паспорта территориальным рентгенорадиологическим отделением.

      6. Внеочередная замена паспорта производится территориальным рентгенорадиологическим отделением при изменении планировочного решения кабинета, изменении комплектации аппарата, повышение мощности и количества излучателей, аварийном состоянии кабинета.

      План помещений

      рентгенодиагностического

      кабинета и размещения

      в нем оборудования

      Масштаб 1:100

      1. Помещения кабинета

      1.1. Общие сведения


































Вид здания: деревянное, кирпичное, панельное, блочное


Этаж

Отопление

Водопровод

Канализация


      1.2. Состав помещений

№ п/п

Наименование помещения

Площадь, м2

Высота, м

Материал пола

Кратность воздухообмена в 1 час

Затемнение (есть, нет, не требуется)






приток

вытяжка


1.

Процедурная







2.

Комната управления







3.

Фотолаборатория







4.

Ксеролаборатория







5.

Кабинет врача







6.

Кабина для раздевания







7.

Уборная







8.

Бариевая кухня







9.








10.









      2. Защита от излучения

      2.1. Радиационная защита смежных помещений

      Примечание: номера стен, дверей и окон указываются на плане помещений.

      2.2. Радиационная защита персонала и пациента

№ п/п

Наименование оборудования

Свинцовый эквивалент, мм

Наличие чехла (есть, нет, не требуется)

Количество

Качество (удовл., неудовл.)

1.

Ширма защитная большая





2.

Ширма защитная малая





3.

Фартук защитный под ЭСУ





4.

Фартук защитный





5.

Юбочка защитная





6.

Перчатки





7.

Стекла защитные: в ЭСУ






в ширме






в смотровом окне





8.

Пластины резиновые рентгенозащитные





9.






10.







      3. Меры электрической безопасности

      3.1. Состояние сигнализации (удовлетворительное, неудовлетворительное)

Работа сигнальных ламп пульта управления

Освещенность приборов пульта

Работа светового сигнала управления

Дата проверки сопротивления "НЕ ВХОДИТЬ"














      3.2. Состояние заземления кабинета

Вид заземления (контурное, неконтурное)

Заземляющий провод

Сопротивление, Ом

Дата проверки сопротивления


Материал

Сечение, мм2














      4. Рентгеновские аппараты и специальное рентгеновское оборудование

      4.1. Данные рентгеновского аппарата, специального рентгеновского оборудования

Модель, тип

завод-изго товитель и

Год выпуска, зав. N

Год монтажа

Год демонтажа

Качество (удовл., неудовл.)

Дата проверки
















      В таблицу вносятся сведения на установленный в данном кабинете стационарный аппарат и специальное рентгеновское оборудование (кимограф, флюорографическая приставка и пр.), а также закрепленные за кабинетом переносные, палатные и др. типы аппаратов).

      4.2. Энергопитание стационарного аппарата

Источник питания (подстанция, электродвижок)

Номинальное напряжение (В) и количество фаз

Токопроводящая сеть

Дата проверки сопротивления



Материал провода

Сечение провода

Длина, м

Сопротивление, Ом

















      Примечание: в графе "длина" указывать длину питающей линии от подстанции, электростанции.

      4.3. Электроизмерительные приборы аппарата

Наименование прибора

N прибора

Предел измерения

Класс точности

Дата проверки

Миллиамперметр





Милликулонметр





Вольтметр первичного напряжения или киловольтметр






      5. Фотолабораторное оборудование

№ п/п

Наименование оборудования

Тип и зав. N

Количество

Место нахождения

Качество (удовл, неудовл.)

Дата проверки

1.

Комплект баков для обработки рентгенограмм






2.

Шкаф для сушки рентгеновских снимков






3.

Комплект бачков для обработки флюорографической пленки






4.

Часы фотолабораторные






5.

Фонарь неактиничный






6.

Негатоскоп






7.

Флюороскоп







      6. Оборудование ксеролабораторий

№ п/п

Наименование оборудования

Тип и зав. N

Количество

Место нахождения

Качество (удовл, неудовл.)

Дата проверки

1.

Электрорентгенограф






2.

Селеновые пластинки







      7. Противопожарное оборудование

№ п/п

Наименование оборудования

Тип

Количество

Срок годности

Примечание

1.

Огнетушитель углекислотный





2.






3.







      8. Рентгеновский архив

1. Оборудование (сейф и пр.)

2. Средства обеспечения безопасности



Паспорт выдан:


М.П. учреждения, при котором находится рентгенорадиологическое отделение

Заведующий

рентгенорадиологическим

отделением


"___"________20____г.

Паспорт получен:


Главный врач учреждения


"___"________20____г.


Заведующий рентгенологическим отделением (кабинетом)


" "________20____г.



Результаты проверки внес

С результатами проверки ознакомлен

Ф.И.О.

Должность

Дата

Подпись

Главный врач учреждения

Дата

Подпись









Паспорт продлен до:

"___"________20____г.

М.П. учреждения, при котором находится рентгенорадиологическое отделение

Заведующий рентгенологическим отделением


"___"________20____г.

  Приложение 14
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Рекомендуемые площади рентгенологического кабинета

      с учетом размещения рентгеновских аппаратов

      Таблица 1

Рентгеновский аппарат

Площадь, м2 (не менее)

Предусматривается использование каталки

Не предусматривается использование каталки

1

2

3

Рентгенодиагностический комплекс (далее - РДК) с полным набором штативов (далее - ПСШ, стол снимков, стойка снимков, штатив снимков)

45

40

РДК с ПСШ и универсальной стойкой-штативом, рентгенодиагностический аппарат с цифровой обработкой изображения

34

26

РДК с ПСШ, имеющий дистанционное управление

24

16

Аппарат для рентгенодиагностики методом рентгенографии (стол снимков, стойка для снимков, штатив снимков)

16

16

Аппарат для рентгенодиагностики с универсальной стойкой-штативом

24

14

Аппарат для близкодистанционной рентгенотерапии

24

16

Аппарат для дальнедистанционной рентгенотерапии

24

20

Аппарат для маммографии


6

Аппарат для остеоденситометрии


8


      Состав и площади помещений рентгенодиагностического кабинета

      Таблица 2

Наименование помещения

Площадь, м2 (не менее)

1

2


Общие помещения отделения (кабинета)


1.

Кабинет заведующего отделением

12

2.

Комната персонала

10 (+3,5 м2 на каждого, дополнительного сотрудника)

3.

Комната просмотра результатов (снимков)

6

4.

Кабина для приготовления бария

3

5.

Ожидальная

6

6.

Материальная

8

7.

Кладовая запасных частей

6

8.

Кладовая предметов уборки

3

9.

Помещение временного хранения рентгеновской пленки (не более 100 кг)

6

10.

Комната личной гигиены персонала

3

11.

Уборные для персонала и пациентов

3 на одну кабину

12.

Компьютерная

12

13.

Инженерная

12


Кабинет рентгенодиагностики


1.

Флюорографический кабинет для массовых обследований



процедурная

14


раздевальная

6


ожидальная

6


фотолаборатория2)

6


комната персонала

9

2.

Флюорографический кабинет для диагностических снимков



процедурная

14


комната управления (при отсутствии защитной кабины) фотолаборатория

6


фотолаборатория

6


кабина для раздевания1)

3


кабинет врача (для аппаратов с цифровой обработкой изображения)

9

3.

Кабинет рентгенодиагностики методом рентгеноскопии и рентгенографии



процедурная 1

при использовании каталки 45


процедурная 2

без каталки 40


комната управления

6


кабина для раздевания1)

3


фотолаборатория2)

8


кабинет врача

9

4.

Кабинет рентгенодиагностики заболеваний желудочно-кишечного тракта

при использовании каталки 24


Процедурная 1

без каталки 16


комната управления

6


фотолабораторная

8


кабина для раздевания с уборная для пациентов

3


кушеткой1)

4


кабинет врача

9

5.

Кабинет рентгенодиагностики методом рентгенографии и/или томографии



процедурная

16


комната управления

6


кабина для раздевания1)

3


фотолаборатория2)

8


комната персонала

9

6.

Кабинет рентгенодиагностики заболеваний молочной железы методом маммографии



процедурная

6


процедурная специализированных методов (при необходимости)

8


кабина для раздевания1)

3


фотолаборатория2)

8


кабинет врача

9

7.

Кабинет рентгенодиагностики заболеваний мочеполовой системы



(урологический)

при использовании каталки 24


процедурная со сливом

без каталки 16


комната управления

6


фотолаборатория2)

8


кабина для раздевания с кушеткой1)

4


кабинет врача

9

8.

Кабинет (бокс) рентгенодиагностики инфекционных отделений

тамбур при входе в бокс (шлюз при входе в бокс)



ожидальная

6,0


уборная при ожидальной

24,0 с каталкой


процедурная

16,0 без каталки


комната управления

6,0


фотолаборатория2)

8,0


кабинет врача

9,0

9.

Кабинет топометрии (планирования лучевой терапии)

при использовании каталки 24


процедурная

без каталки 20


комната управления

6


кабина для приготовления бария

3


фотолаборатория2)

8


кабинет врача

9


уборная

3


Рентгенооперационный блок


1.

Блок диагностики заболеваний сердца и сосудов



рентгенооперационная

48


комната управления

8


предоперационная

6


стерилизационная1)

8


комната временного пребывания больного после исследования1)

8


фотолаборатория2)

8


кабинет врача

9

2

Блок для диагностики заболеваний легких и средостения



рентгенооперационная

32


комната управления

8


предоперационная

6


стерилизационная1)

6


цитологической диагностики1)

6


фотолаборатория2)

8


комната просмотра снимков1)

6


кабинет врача

9


комната медсестер1)

13


комната личной гигиены персонала1)

4


комната хранения грязного белья1)

4

3.

Блок диагностики заболеваний урогенитальной системы



рентгенооперационная

26


комната управления

6


фотолаборатория2)

8


кабинет врача

9


комната приготовления контрастных средств1)

5


уборная для пациентов

3

4.

Блок диагностики заболеваний репродуктивных органов (молочной железы)



рентгенопроцедурная

8


комната управления

4


фотолаборатория2)

6


кабинет врача

9


Кабинет рентгеновской компьютерной томографии


1.

Кабинет РКТ для исследования головы



процедурная

18


комната управления

7


генераторная/компьютерная

8


фотолаборатория2)

8


кабинет врача

9

2.

Кабинет РКТ для рутинного исследования



процедурная

22


комната управления

8


генераторная/компьютерная

8


фотолаборатория2)

8


кабинет врача

9


кабина для раздевания

4


просмотровая

6

3.

Кабинет РКТ для рентгенохирургических исследований



процедурная

36


предоперационная

7


комната управления

10


генераторная/компьютерная

8


фотолаборатория2)

8

4.

кабинет врача

9


просмотровая

10


комната приготовления контрастных средств

5


уборная для пациентов

3


комната инженеров

12


      Примечание:

      1) необязательно;

      2) не нужны при использовании аппаратов для цифровой рентгенографии и флюорографии.

      Состав и площадь помещений кабинета рентгенотерапии

      Таблица 3

Наименование помещения

Площадь, м2 (не менее)

1

2

3

1.

Кабинет близкодистанционной рентгенотерапии



процедурная с 2-3 излучателями

16


процедурная с 1 излучателем

12


комната управления

9


кабинет врача (смотровая)

10


ожидальная

6

2.

Кабинет дальнедистанционной рентгенотерапии



процедурная

20


комната управления

9


кабинет врача (смотровая)

10


ожидальная

6


      Примечание:

      Использование помещений с меньшей площадью или сокращенного набора помещений согласовывается с территориальным подразделением ведомства государственного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.

  Приложение 15
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Температура и кратность воздухообмена в помещениях

      рентгенодиагностического кабинета

      Таблица 1

Наименование помещения

Температура,оС

Кратность воздухообмена в час

приток

вытяжка

1

2

3

4


Общие помещения

1.

Кабинет заведующего отделением

20


1,5

2.

Комната персонала

20

-

1,5

3.

Комната просмотра результатов (снимков)

20

-

1,5

4.

Кабина для приготовления бария

18

-

1,5

5.

Ожидальная

18

-

1,5

6.

Материальная

18

-

1,5

7.

Кладовая запасных частей

18


1,5

8.

Кладовая предметов уборки

18

-

1,5

9.

Помещение временного хранения рентгеновской пленки (не более 100 кг)

18


1,5

10.

Комната личной гигиены персонала

22

3

5

11.

Уборные для персонала или пациентов

20


50 м3 на один унитаз

12.

Компьютерная

18

3

2

13.

Инженерная

18

-

1,5


Кабинет рентгенодиагностики

1.

Процедурная

20

3

4

2.

Комната управления

18

3

4

3.

Раздевальная

20

3

1,5

4.

Кабина для раздевания


ч

1,5

4.

Кабина для раздевания, комната временного пребывания больного, комната личной гигиены

20

3


5.

Кабинет врача, комната просмотра снимков, комната медсестер

20


1,5

6.

Кладовая, материальная

18

-

-

7.

Уборная для пациентов

20


50 м3


      Температура и кратность воздухообмена в помещениях

      кабинета рентгенотерапии

      Таблица 2

Наименование помещения

Температура, 0С

Кратность воздухообмена в час

приток

вытяжка

1.

Процедурная

20

3

2

2.

Комната управления

18

2

1

3.

Кабинет врача

20

1

I


      Освещенность рабочих мест в помещениях рентгеновского кабинета

      Таблица 3

Наименование помещения

Освещенность, лк

Источник света

1

2

3


Общие помещения отделения

1.

Кабинет заведующего отделением

300

л.л.



150

л.н.

2.

Комната персонала

300

л.н.



150

л.н.

3.

Комната просмотра результатов (снимков)

200

л.л.



100

л.н.

4.

Кабина для приготовления бария

100

л.л.



50

л.н.

5.

Ожидальная

100

л.л.



50

л.н.

6.

Материальная

30

л.н.

7.

Кладовая запасных частей

30

л.н.

8.

Кладовая предметов уборки

30

л.н.

9.

Помещение временного хранения рентгеновской пленки (не более 100 кг)

30

л.н.

10.

Комната личной гигиены персонала

100

л.л.



50

л.н.

11.

Уборные для персонала и пациентов

70

л.н.

12.

Компьютерная

300

л.л.

13.

Инженерная

150

л.н.

14.

Фотолаборатория

70

л.н.


Кабинет рентгенодиагностики

1.

Процедурная для рентгеноскопии

200

л.л.



100

л.н.

2.

Процедурная для рентгенографии

300

л.л.



100

л.н.

3.

Процедурная для флюорографии

150

л.л.



75

л.н.

4.

Комната управления

50

л.н.

5.

Раздевальная

200

л.л.



100

л.н.

6.

Кабина для раздевания

150

л.л.



75

л.н.

7.

Тамбур

75

л.л.



30

л.н.

8.

Шлюз

75

л.л.



30

л.н.

9.

Кабинет врача

300

л.л.



150

л.н.


Рентгенооперационный блок

1.

Рентгенооперационная

300

л.л.



200

л.н.

2.

Комната управления

50

л.н.

3.

Предоперационная, стерилизационная, микроскопная

300

л.л.



150

л.н.

4.

Кабина для раздевания, комната временного пребывания

100

л.л.


больного, комната личной гигиены

50

л.н.

5.

Кабинет врача, комната просмотра снимков,

300

л.л.


комната медсестер

150

л.н.

6.

Кладовая, материальная

30

л.н.

7.

Уборная для пациент

63

л.н.


Кабинет рентгеновской компьютерной томографии

1.

Процедурная

300

л.л.



150

л.н..

2.

Комната управления

50

л.н.

3.

Генераторная

200

л.л.



100

л.н.

4.

Кабинет для раздевания

70

л.л.



35

л.н.

5.

Кабинет врача

300

л.л.


      Примечание:

      л.л. - люминесцентные лампы;

      л.н. - лампы накаливания.

      Освещенность рабочих мест в помещениях кабинета рентгенотерапии

      Таблица 4

Наименование помещения

Освещенность, лк

Источник света

1.

Процедурная

300

л.л.

150

л.н.

2.

Комната управления

200

л.л.

100

л.н.

3.

Кабинет врача

300

л.л.

150

л.н.


      Примечание:

      При отсутствии в процедурной естественного освещения устанавливаются бактерицидные лампы из расчета 1 лампа на 10 мг.

  Приложение 16
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Допустимая мощность дозы рентгеновского излучения за стационарной

      защитой процедурной рентгеновского кабинета

      Таблица 1

Помещение, территория

ДМД мкГр/ч

Т, отн. Ед.

п, отн.ед

ч/год

пд, мЗв/год

1

2

3

4

5

6

1.

Помещения постоянного пребывания персонала группы А (процедурная, комната управления, комната приготовления бария, фотолаборатория, кабинет врача)

13

1

1

1500

20

2.

Помещения, смежные по вертикали и горизонтали с процедурной рентгеновского кабинета, имеющие постоянные рабочие места персонала группы Б

2,5

1

1,3

2000

5

3.

Помещения, смежные по вертикали и горизонтали с процедурной рентгеновского кабинета без постоянных рабочих мест (холл, гардероб, лестничная площадка, коридор, комната отдыха, уборная, кладовая)

10

0,25

1,3

2000

5

4.

Помещения эпизодического пребывания персонала группы Б (технический этаж, подвал, чердак)

40

0,06

1,3

2000

5

5.

Палаты стационара, смежные по вертикали и горизонтали с процедурной рентгеновского кабинета

1,3

0,25

2

3000

1

6.

Территория, прилегающая к наружным стенам процедурной рентгеновского кабинета

2,8

0,12

2

3000

1

7.

Жилые помещения, смежные с процедурной рентгеностоматологичес кого кабинета

03

1

2

3000

1


      Значения рабочей нагрузки W и анодного напряжения U для расчета стационарной защиты рентгеновских кабинетов

      Таблица 2

Рентгеновская аппаратура

Рабочая нагрузка W, (mA-мин)/нед

Анодное напряжение, кВ

1

2

3

1.

Рентгенофлюорографический аппарат с люминесцентным экраном и оптическим переносом изображения, пленочный и цифровой

10001)

100

2.

Рентгенофлюорографический малодозовый аппарат со сканирующей линейкой детекторов и цифровой обработкой изображения

20001)

100

3.

Рентгенофлюорографический малодозовый аппарат с УРИ, ПЗС-матрицей и цифровой обработкой изображения

50

100

4.

Рентгенодиагностический аппарат с цифровой обработкой информации

1000

100

5.

Рентгенодиагностический комплекс с полным набором штативов (1-е, 2-е и 3-е рабочие места)

1000

100

6.

Рентгеновский аппарат для рентгеноскопии (1-е рабочее место - поворотный стол-штатив ПСШ)

1000

100

7.

Рентгеновский аппарат для рентгенографии (2-е и 3-е рабочие места - стол снимков и стойка снимков)

1000

100

8.

Ангиографический комплекс

400

100

9.

Рентгеновский компьютерный томограф

400

125

10.

Хирургический передвижной аппарат с УРИ

200

100

11.

Палатный рентгеновский аппарат

200

90

12.

Рентгеноурологический стол

400

90

13.

Рентгеновский аппарат для литотрипсии

200

90

14.

Маммографический рентгеновский аппарат

200

40

15.

Рентгеновский аппарат для планирования лучевой терапии (симулятор)

200

100

16.

Аппарат для близкодистанционной рентгенотерапии

5000

100

17.

Аппарат для дальнедистанционной рентгенотерапии

12000

250

18.

Остеоденситометр для всего тела

200

Номинальное

19.

Остеоденситометр для конечностей

100

70

20.

Остеоденситометр для всего тела и его частей с использованием широкого пучка излучения и двумерного цифрового детектора

50

Номинальное


      Примечание:

      При комплектации флюорографов защитной кабиной, расчет защиты помещений производится с учетом ослабления рентгеновского излучения флюорографической кабиной, указанной в эксплуатационной документации на аппарат.

      Для аппаратов, не вошедших в таблицу, а также при нестандартном применении перечисленных типов аппаратов W рассчитывается по значению фактической экспозиции при стандартизированных значениях анодного напряжения. Для рентгеновских аппаратов, в которых максимальное анодное напряжение нижеуказанного в таблице, при расчетах и измерениях необходимо использовать максимальное напряжение, указанное в технической документации на аппарат.

      Материалы для расчета стационарной защиты

      Значения радиационного выхода КR на расстоянии 1 м от фокуса рентгеновской трубки (анодное напряжение постоянное, сила анодного тока - 1 мА, фильтр - 2 мм Аl, для 250 кВ - 0,5 мм Сu)

      Таблица 3

Анодное напряжение, кВ

40

50

70

75

100

150

200

250

Радиационный выход,

KR мГр м2/(мА мин)

2,0

3,0

5,6

6,3

9

18

25

20


      Свинцовые эквиваленты защиты в зависимости от кратности ослабления

      К рентгеновского излучения

      Таблица 4

K, отн.ед.

Свинцовый эквивалент (мм) при анодном напряжении (кВ) и фильтре

2 мм Al

0,5 мм Cu

50

75

100

150

200

250

1

2

3

4

5

6

7

Толщина защиты из свинца, d. Pb, мм

3

0,02

-

0,1

0,16

0,3

0,1

7

0,05

0,11

0,11

0,31

0,46

0,6

10

0,06

0,13

0,25

0,37

0,55

0,7

15

0,08

0,17

031

0,46

0,69

1,0

20

0,09

0,2

037

0,53

0,8

1,1

25

0,1

0,22

0,42

03

0,9

1,3

30

0,11

03

0,45

0,62

0,1

1,4

40

0,12

0,28

0,52

0,69

1,1

1,6

50

0,13

031

0,58

0,8

1,2

19

70

0,14

036

0,68

0,8

13

2,0

100

0,16

0,41

0,8

1,0

1,5

2,4

150

0,2

0,5

0,9

1,1

1,7

2,7

200

0,2

0,5

1,0

1,2

1,8

3,0

300

03

0,6

1,1

1,4

2,0

3,5

400

03

0,7

1,2

1,5

2,2

3,8

600

03

0,75

1,3

1,7

2,4

4,2

800

03

0,8

1,4,

1,7

2,5

4,5

1000

03

0,8

1,5

1,8

2,6

4,7

1500

0,4

0,9

1,6

2,0

2,8

5,2

2000

0,4

1,0

1,7

2,1

3,0

5,6

2500

0,4

1,0

1,8

2,2

3,1

5,8

3000

0,4

1,1

1,9

23

3,2

6,0

4000

0,45

1,1

2,0

2,4

335

6,1

6000

0,5

1,2

2,2

2,6

3,6

6,8

10000

0,5

1,3

23

2,75

35

7,4

12000

0,5

1,3

2,4

2,85

4,0

7,6

15000

0,55

1,35

2,5

2,95

4,1

7,8

20000

0,6

1,4

2,6

3,1

43

8,1

30000

0,6

1,3

2,7

3,1

43

8,6

40000

0,65

1,6

2,85

3,3

4,7

9,0

50000

0,65

1,65

2,9

3,4

4,8

9,1

60000

0,65

1,65

3,0

33

4,9

9,4

100000

0,7

1,8

3,1

3,7

5,2

10,0

200000

0,75

1,9

3,4

4,0

5,6

11,0

300000

03

2,0

3,6

4,1

5,8

11,4

500000

0,8

2,1

3,8

4,4

6,1

12,0

1000000

0,9

23

4,0

4,7

63

13,0

1500000

0,9

23

4,2

4,8

6,7

13,4

3000000

1,0

23

4,4

5,1

7,1

14,2

5000000

1,0

2,6

4,6

53

7,4

15,0

10000000

1,1

2,8

4,9

5,6

7,8

15,8


      Свинцовые эквиваленты строительных материалов, используемых

      для защиты от рентгеновского излучения

      Таблица 5

Материал

Плотность, г/см3

Толщина свинца, мм

Эквивалентная толщина материала (мм) при напряжении на рентгеновской трубке (кВ)

50

60

75

100

125

150

180

200

220

250

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

Сталь

7,9

01

1,1

-

1,2

1,1


2,4


3,1

-

3,4



03

3,2

-

3,2

3,1

-

6,6

-

7,6

-

8



1


5

53

6

9

12

123

13

123

12



2

-

10

11

12

183

25

26

27

24

20



3

-

16

18

19

23

37

39

40

34

28



4

-

22

24

25

38

50

53

55

45

35



6

-

-

-

36

54

71

76

80

64

48



8

-


-

50

72

93

1003

108

84

60



10

-



-

-

119

130

140

108

75

Бетон

23

1

_

80

80

85

85

85

85

85

733

60



2

-

160

160

160

160

160

155

150

123

95



3

-

210

210

210

220

230

200

210

168

125



4

-

320

338

355

345

290

283

275

213

150



6



-

-

-

450

425

400

305

210



8

-

-

-

-

-

5600

550

540

400

260



10

4

-

-

-

-

-

-

670

485

300

Барито-бетон, штукатурка

2,7

03

-

-

-

5

-

83

-

10,8

-

12


1

-

-

-

103

-

22

-

25

-

23


2

-


-

20,4

-

38

-

46

-

45


3

-

-

-

29

-

62

-

68

-

45



4

-

-

-

36

-

90

-

90

-

75



6

-

-

-

55

-

20

-

26

-

116


8

-


-

68

-

156

-

165

-

140


10

-


-

84


188


205

-

165

Кирпич полнотелый

1,8

03

_

_

_

70

_

84

-

76

_

68


1

-

-

-

120

-

150


130

-

120


2

-

-

-

195

-

260

-

230

-

190


3

-

-

-

260

-

340


310


250


4

-

-

-

330

-

420

-

370

-

300


6

-

-

-

450

-

570

-

490

-

390


8

-

-

-

-

-

-

-

600


470


10

-

-

-


-


-

-

-

540


12

-

-

-

-

-

-

-


-

610

Кирпич полнотелый

1,6

04 1

110

220

-

90 170

80

135

-

95 170

-

90 150

-

80 135


2

-

-

270

220

-

290

-

260

-

215


3

-

-

360

290


380

-

345

-

280


4

-

-

450

370


470

-

415

-

340


6


-

-

505


640

-

550

-

435


8

-

-

-

-

-

-

-

670

-

530


10


-

-

-

-

-

-

780

-

600

Гипсокартон

0,84

0,1

0,4

50 110

-

-

48 89

-

63 120

-

62

110

-

60

105



0,6

170



130


175

-

155

-

145



0,8

230

-

-

165

-

220

-

200

-

180



1,0

290

-

-

200

-

270

-

240

-

220

Пенобетон

0,63

0,1

0,4

84 180

-

-

66

120

-

82 160

-

92 145

-

77 135



0,6

280

-

-

170

-

230

-

200

-

180



0,8

380

-

-

220


280

-

260

-

230



1,0

480

-

-

270


340

-

310

-

270



1,2


-

-

310

-

400

-

360


310



1,4

-

-

-

350


450

-

410

-

340



1,6

-

-

-

390

-

500

-

450

-

380



1,8


-


430

-

560

-

500

-

410



2,0

-

-

-

470

-

600

-

530

-

440

Строительный материал СРБ (тяжелый бетон)


1

20

_

21

24


28

_

-

_

_


2

40

-

42

48

-

48

-


-

-


3

60

-

62

70


70

-

-

-

-


4

80

-

80

%


94

-

-


-


6

-

-

-

-


132

-

-

-

-


8

-

-

-

-

-

172


-


-


      Примечание:

      При определении свинцового эквивалента материалов для значений анодных напряжений, не указанных в таблице, можно использовать метод линейной интерполяции.

      При отличии плотностей фактически применяемых материалов от материалов, близких по составу, указанных в таблице, толщину материала увеличивают или уменьшают пропорционально плотности применяемого материала.

      Материал рентгенозащитный из просвинцованного пластика ППС-73

      Таблица 6

Наименование

Тип

Размер, мм

Поверхностная плотность, кг/м2

Свинцовый эквивалент, мм

Рулонный

ПЛ-1

7000x900x2,5

7

0,32

Плиты

ПП-1

700x500x10

28

1,2

Плиты

ПП-2

1000x500x10

28

1,1


      Стекла рентгеновские защитные марок ТФ 5 и ТФ 105 ГОСТ 9541-75

      Таблица 7

Толщина стекла, мм

Свинцовый эквивалент (мм) при напряжении 180-200 кВ (не менее)

10

24

15

4,0

20

5,0

25

6,5

50

13


      "Просвинцованная резина" Тип Я-1002 и Я-1002Т

      Таблица 8

Толщина пластины, мм

1,0-1,4

1,5-1,9

2,0-2,9

3,0-3,4

3,6-4,0

Свинцовый эквивалент, мм

>0,25

>0,35

>0,5

>0,75

>1,0


Толщина пластины, мм

1,0-1,2

1,2-1,4

1,5-1,9

2,0-2,9

3,0-3,5

Свинцовый эквивалент, мм

>0,25

>0,35

>0,5

>0,75

>1,0

  Приложение 17
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Средства радиационной защиты

      1. Передвижные средства радиационной защиты:

      1) большая защитная ширма персонала (одно-, двух-, трехстворчатая) - для защиты от излучения всего тела человека;

      2) малая защитная ширма персонала - для защиты нижней части тела человека;

      3) малая защитная ширма пациента - для защиты нижней части тела пациента;

      4) экран защитный поворотный - для защиты отдельных частей тела человека в положении стоя, сидя или лежа;

      5) защитная штора - для защиты всего тела, может применяться взамен большой защитной ширмы.

      2. Индивидуальные средства радиационной защиты:

      1) шапочка защитная - для защиты области головы;

      2) очки защитные - для защиты глаз;

      3) воротник защитный - для защиты щитовидной железы и области шеи, применяется также совместно с фартуками и жилетами, имеющими вырез в области шеи;

      4) накидка защитная, пелерина - для защиты плечевого пояса и верхней части грудной клетки;

      5) фартук защитный односторонний тяжелый и легкий - для защиты тела спереди от горла до голеней (на 10 см ниже колен);

      6) фартук защитный двусторонний - для защиты тела спереди от горла до голеней (на 10 см ниже колен), включая плечи и ключицы, а сзади от лопаток, включая кости таза, ягодицы, и сбоку до бедер (не менее чем на 10 см ниже пояса);

      7) фартук защитный стоматологический - для защиты передней части тела, включая гонады, кости таза и щитовидную железу, при дентальных исследованиях или исследовании черепа;

      8) жилет защитный - для защиты спереди и сзади органов грудной клетки от плеч до поясницы;

      9) передник для защиты гонад и костей таза - для защиты половых органов со стороны пучка излучения;

      10) юбка защитная (тяжелая и легкая) - для защиты со всех сторон области гонад и костей таза, не должна иметь длину менее 35 см (для взрослых);

      11) перчатки защитные - для защиты кистей рук и запястий, нижней половины предплечья;

      12) защитные пластины (в виде наборов различной формы) - для защиты отдельных участков тела;

      13) средства защиты мужских и женских гонад - для защиты половой сферы пациентов.

      3. Средства защиты детей:

      1) подгузник (трусики) – для защиты нижней части тела ребенка;

      2) пеленка – для защиты различных частей тела и групп органов;

      3) пеленка с отверстием - для защиты всего тела за исключением частей тела, облучаемых при проведении тех или иных рентгенологических исследований.

      Сноска. Пункт 3 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      Обязательные средства радиационной защиты

Средства радиационной

защиты

Назначение рентгеновского кабинета

Флюорография

Рентгеноскопия

Рентгенография

Урография

Маммография, денситометрия

Ангиография

1

2

3

4

5

6

7

Большая защитная ширма (при отсутствии комнаты управления или других средств)

1

1

1

1

1

1

Малая защитная ширма


1


1


1

Фартук защитный односторонний


1

1

1

1

1

Фартук защитный двусторонний




1


1

Воротник защитный

1

1

1

1

1

1

Жилет защитный с юбкой защитной


1


1


1

Передник для защиты гонад или юбка защитная

1

1

1

1

1

1

Шапочка защитная


1


1


1

Очки защитные


1


1


1

Перчатки защитные


1


1


1

Набор защитных пластин



1

1


1


      Примечание:

      В зависимости от принятой медицинской технологии разрешается применять другие средства радиационной защиты.

  Приложение 18
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Защитная эффективность передвижных средств радиационной защиты

      Таблица 1

Наименование

Минимальное значение свинцового эквивалента, мм Рb

1

2

Большая защитная ширма

0,25

Малая защитная ширма врача

0,5

Малая защитная ширма пациента

0,5

Экран защитный поворотный

0,5

Защитная штора

0,25


      Защитная эффективность индивидуальных средств радиационной защиты

      Таблица 2

Наименование

Минимальное значение свинцового эквивалента, мм Рb

1

2

Фартук защитный односторонний тяжелый

0,35

Фартук защитный односторонний легкий

0,25

Фартук защитный двусторонний передняя поверхность

0,35

вся остальная поверхность

0,25

Фартук защитный стоматологический

0,25

Накидка защитная (пелерина)

0,35

Воротник защитный


тяжелый

0,35

легкий

0,25

Жилет защитный передняя поверхность тяжелый

0,35

легкий

0,25

остальная поверхность


тяжелый

0,25

легкий

0,15

Юбка защитная


тяжелая

0,5

легкая

0,35

Передник для защиты гонад


тяжелый

0,5

легкий

0,35

Шапочка защитная (вся поверхность)

0,25

Очки защитные

0,25

Перчатки защитные


тяжелые

03

легкие

0,15

Защитные пластины (в виде наборов различной формы)

1,0-0,5

Подгузник, пеленка, пеленка с отверстием

0,35

  Приложение 19
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Форма

      Лист учета

      дозовых нагрузок на пациента при рентгенологических исследованиях

      Ф.И.О._______________________________________________________________

№ п/п

Дата

Вид исследования, количество и вид процедур

Рабочее нагрузка мАc

Анодное напряжение кВ

Эффективная доза за исследование, мЗв

Примечание
















      Примечание:

      Лист вклеивается в медицинскую карту амбулаторного больного или историю развития ребенка.

  Приложение 20
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Минимальные допустимые кожно-фокусные расстояния

Вид исследования

Кожно-фокусное расстояние, см

1

2

Маммография (с увеличением)

20

Рентгенография на палатном, передвижном, хирургическом аппаратах

20

Рентгеноскопия на хирургическом аппарате (с УРИ)

20

Рентгеноскопия на стационарном аппарате

30

Рентгенография на стационарных снимочных рабочих местах

45

  Приложение 21
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Проведение радиационного контроля в рентгеновских кабинетах

      1. Радиационный контроль проводится в кабинетах, в которых расположены:

      рентгенодиагностические аппараты общего назначения;

      флюорографические аппараты;

      рентгеностоматологические аппараты;

      маммографические аппараты;

      рентгеновские компьютерные томографы;

      ангиографические аппараты;

      остеоденситометры;

      нестационарные (палатные) рентгенодиагностические аппараты;

      рентгеновские аппараты для литотрипсии;

      рентгенотерапевтические аппараты;

      другие виды рентгеновских аппаратов.

      2. Радиационный контроль проводится в следующих случаях:

      оформление заключения;

      приемка кабинета в эксплуатацию;

      выдача технического паспорта;

      изменение условий эксплуатации кабинета;

      в плановом порядке или в случае необходимости (например, радиационная авария или другая нештатная ситуация).

      3. Радиационный контроль в кабинетах проводится при наличии заключения на рентгеновский кабинет(ы).

      4. Радиационный контроль в помещениях различного назначения и на прилегающей территории проводится с целью определения соответствия величин мощностей доз при эксплуатации рентгеновского аппарата значениям допустимой мощности эффективной дозы ДМД (табл. 2).

      5. Измерение мощности дозы при проведении радиационного контроля проводится:

      на рабочих местах персонала (процедурная, комната управления, комната приготовления бария, фотолаборатория);

      в смежных по вертикали и горизонтали с процедурной рентгеновского кабинета помещениях (кабинет врача, холлы, лестничные площадки, коридоры, комнаты отдыха, туалеты, кладовые и т. п.);

      на территории, прилегающей к процедурной;

      в больничных палатах при использовании нестационарных аппаратов.

      6. Радиационный (дозиметрический) контроль осуществляется специалистами, имеющими право на его проведение.

      7. Объем радиационного контроля определяется целью его проведения.

      8. При проведении радиационного контроля администрация обследуемого учреждения обеспечивает свободное перемещение сотрудников, осуществляющих контроль, по всем контролируемым помещениям (территории).

      9. Радиационный контроль проводится в присутствии администрации лечебно-профилактического учреждения или лица, ею уполномоченного.

      10. Администрация обследуемого учреждения предоставляет индивидуальные средства защиты, находящиеся в кабинете, лицам, осуществляющим радиационный контроль.

      11. Начинать измерения следует с определения мощности дозы радиационного фона при отключенном рентгеновском аппарате. В дальнейшем фон вычитается из величины измеренной мощности дозы, если компенсация фона не предусмотрена средством измерения. Периодичность контроля технического состояния рентгеновского оборудования проводит не реже одного раза в 1 год.

      12. Измерения мощности дозы на рабочих местах персонала, в смежных помещениях и на прилегающей территории проводятся при следующих условиях:

      толщина общего фильтра соответствует значениям, указанным в эксплуатационной документации на аппарат;

      стандартные значения анодного напряжения соответствуют значениям, указанным в табл. 1;

      устанавливаются минимальные значения анодного тока (но не менее 2 мА при рентгеноскопии) при максимальных значениях экспозиции, обеспечивающие достоверность результатов измерения мощности дозы.

      13. Измерения мощности дозы проводятся с водными фантомами следующих размеров (допускается применение других тканеэквивалентных фантомов):

      в рентгенодиагностических кабинетах общего назначения, в рентгенотерапевтических кабинетах, а также при контроле палатных рентгеновских аппаратов: 250*250*150 мм;

      во флюорографических кабинетах: 250*250*75 мм;

      в ангиографических кабинетах: 250*250*225 мм;

      в рентгеностоматологических кабинетах - диаметром 150 и высотой 200 мм;

      в кабинетах маммографии - со штатными фантомами, придаваемыми к рентгеновскому аппарату (допускается использование в качестве фантома пакета из пластика объемом 200 мл, заполненного водой);

      в кабинетах компьютерной томографии и остеоденситометрии - со штатными фантомами, входящими в комплект аппарата.

      14. Фантомы располагаются на месте пациента во время проведения рентгенологического исследования (в центре пучка излучения). При их установке следует использовать подручные средства.

      15. При проведении контроля необходимо с помощью диафрагмы установить на приемнике изображения световое поле рентгеновского излучения размерами 180*180 мм или меньших размеров таким образом, чтобы пучок рентгеновского излучения полностью перекрывался фантомом.

      16. Радиационный контроль на рабочих местах персонала в процедурной рентгеновского кабинета непосредственно около рентгеновского аппарата проводится на участках размерами 60*60 см при вертикальном и горизонтальном положениях поворотного стола-штатива.

      17. При радиационном контроле во флюорографических кабинетах, не оборудованных комнатой управления, измерение мощности дозы проводят на расстоянии 20 см от поверхности защитной кабины и флюорографической камеры. Расстояние между точками измерений в горизонтальной плоскости не должно быть более 50 см.

      18. Измерения по п.п. 19 и 20 проводят в точках, расположенных на высоте от уровня пола (см):

ноги

гонады

грудь

голова

30±20

80±20

120±20

160±20


      В каждой точке необходимо провести не менее 3 измерений, а для оценки полученных результатов использовать среднее значение мощности дозы по количеству измерений в данной точке.

      19. В помещениях, смежных с процедурной рентгеновского кабинета, измерения мощности дозы проводятся:

      над процедурной, на высоте 80 см от пола в точках прямоугольной сетки с шагом 1-2 м;

      под процедурной, на высоте 120 см от пола в точках прямоугольной сетки с шагом 1-2 м;

      по горизонтали - вплотную к стене, на высоте 80 и 120 см по всей длине стены с шагом 1-2 м.

      20. Измерения мощности дозы проводятся также на стыках защитных ограждений, у дверных проемов, смотровых окон и отверстий технологического назначения.

      21. При радиационном контроле в кабинетах (помещениях), где расположены дентальные, ангиографические, маммографические, хирургические и другие нестационарные рентгеновские аппараты, измерения мощности дозы проводятся на местах фактического нахождения персонала во время проведения рентгенологических исследований.

      22. При радиационном контроле в рентгеностоматологических кабинетах, расположенных смежно с жилыми помещениями, измерения мощности дозы проводятся в пределах рентгеностоматологического кабинета. Оценку результатов измерений проводят с учетом кратности ослабления рентгеновского излучения в соответствии с расчетом радиационной защиты, представленным в технологическом проекте на кабинет.

      23. При радиационном контроле в рентгенотерапевтических кабинетах измерения проводятся только в помещениях и на территориях, смежных с процедурной.

      24. Измеренные значения мощности дозы приводятся к значениям стандартной рабочей нагрузки, приведенным в таблице 1, по формуле:

      Dприв = Dизмизм * W/1800, мкГр/ч, где (1)

      Dприв - значение мощности дозы, приведенное к стандартной рабочей нагрузке аппарата, мкГр/ч;

      Dизм - измеренное значение мощности дозы, мкГр/ч;

      W - недельная рабочая нагрузка, (мА*мин)/нед (таблица 1);

      1800 - время работы персонала группы А, мин/нед;

      Іизм - величина тока, установленная во время измерения, мА.

      25. По полученным значениям Dприв рассчитываются значения мощности эффективной дозы Е.

      В процедурной на рабочем месте врача-рентгенолога Е (рентгенолаборанта) - рассчитывается по формуле:

      Е = 0,15Dпр160 + 0,30Dпр120 +0,5Dпр80 + 0,05Dпр30, мкЗв/ч, где (2)

      Dпр - мощность поглощенной дозы на разных высотах от уровня чистого пола, мкГр/ч.

      26. В смежных помещениях величина при измерениях в 2 точках по высоте рассчитывается по формуле:

      Е = 0,67 * (Dпр80 + 0,50 Dпр120), мкЗв/ч (3)

      при измерениях в одной точке по высоте - по формуле: Е = Dпр, мкЗв/ч (4)

      27. Рассчитанные значения Е на рабочих местах, в смежных помещениях и на прилегающей территории не должны превышать значений ДМД, указанных в табл. 2.

      28. Для измерений мощности дозы следует пользоваться дозиметрическими приборами, удовлетворяющими следующим требованиям:

      возможность измерение мощности дозы в импульсном режиме;

      энергетический диапазон эффективной энергии излучения 15-3000 кэВ;

      диапазон измеряемой мощности дозы D 0,1-1000 мкГр/ч;

      предел основной погрешности измерений не более ± 20%.

      29. Все используемые средства измерений имеют действующие свидетельства о государственной поверке.

      Стандартизированные значения рабочей нагрузки и

      анодного напряжения при проведении радиационного контроля

      Таблица 1

Назначение кабинета

Недельная рабочая нагрузка W,

(мА.мин)/нед

Стандарт, напряжение Uмакс, кB

1

2

3

1.

2.

3

4.

Рентгенодиагностический комплекс с полным набором штативов (1-е. 2-е, 3-е рабочие места)

Рентгеновский аппарат для рентгеноскопии (1-е рабочее место, поворотный стол-штатив) . Рентгеновский аппарат для рентгенографии (2-е и 3-е рабочие места - стол снимков и стойка снимков)

Рентгенофлюорографический аппарат с люминесцентным экраном и оптическим переносом изображения, пленочный и цифровой

1000

100

5.

Рентгенофлюорографический малодозовый аппарат со сканирующей линейкой детекторов и цифровой обработкой изображения

2000

100

6.

Рентгенофлюорографический малодозовый аппарат с УРИ, ПЗС-матрицей и цифровой обработкой изображения

50

100

7.

Ангиографический комплекс

400

100

8.

Рентгеновский компьютерный томограф

400

125

9.

Хирургический рентгеновский аппарат с усилителем рентгеновского изображения

200

100

10.

Палатный рентгеновский аппарат

200

90

11.

Рентгеноурологический стол

400

90

12.

Маммографический рентгеновский аппарат

200

40

13.

Дентальный аппарат, работающий с обычной пленкой без усиливающего экрана

200

70

14.

Дентальный аппарат и пантомограф, работающие с высокочувствительным пленочным и/или цифровым приемником изображения, в т.ч. с визиографом (без фотолаборатории)

40

70

15.

Панорамный аппарат, пантомограф

200

90

16.

Рентгенотерапевтический аппарат для планирования:

лучевой терапии

дальнедистанционной терапии

200

1200

100

250


близкодистанционной терапии

5000

100

17.

Остеоденситометр




для всего тела

200

номин.


для конечностей

100

70


с широким пучком излучения

50

номин.


цифровой

50

номин.


      Примечание: для рентгеновских аппаратов, в которых номинальное значение анодного напряжения ниже указанного в табл. 1, при измерениях необходимо использовать максимальное напряжение, приведенное в технической документации на аппарат.

      Значения допустимой мощности эффективной дозы ДМДЕ

      Таблица 2

Назначение помещения, территории

Продолжительность пребывания, ч/год

Предел дозы (ПД), мЗв

ДМДE мкЗв/ч

1.

Помещения постоянного пребывания персонала группы А (процедурная, комната управления, комната приготовления бария, фотолаборатория, кабинет врача и др.)

1500

20

13

2.

Помещения, смежные по вертикали и горизонтали с процедурной рентгеновского кабинета, имеющие постоянные рабочие места персонала группы Б

2000

5

2,5

3.

Помещения, смежные по вертикали и горизонтали с процедурной рентгеновского кабинета без постоянных рабочих мест (холл, гардероб, лестничная площадка, коридор, комната отдыха, туалет, кладовая и др.)

2000

5

10

4.

Помещения эпизодического пребывания персонала группы Б (технический этаж, подвал, чердак и др.)

2000

5

40

5.

Палаты стационара, смежные по вертикали и горизонтали с процедурной рентгеновского кабинета

3000

1

1,3

6.

Территория, прилегающая к наружной стене процедурной рентгеновского кабинета

3000

1

2,8

7.

Жилые помещения, смежные с процедурной рентгеновского стоматологического кабинета

3000

1

0,3


      Примечание:

      Результаты радиационного контроля оформляются протоколом дозиметрических измерений рентгеновского излучения в рентгеновском кабинете.

  Приложение 22
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Проведение контроля эксплуатационных параметров

      (контроля качества работы) медицинского рентгеновского оборудования

      1. Контроль эксплуатационных параметров медицинских рентгеновских аппаратов, преобразователей рентгеновского изображения и фотолабораторного оборудования, прямо или косвенно влияющих на обеспечение радиационной безопасности пациентов и персонала, проводится:

      1) при испытании новых и модернизированных видов рентгеновского оборудования;

      2) при вводе в эксплуатацию после проведения пуско-наладочных работ (монтаж оборудования)

      3) периодически для всех типов рентгеновских аппаратов

      4) внепланово в случаях замены основных узлов рентгеновского аппарата и/или проведения ремонтно-наладочных работ;

      2. Программа испытаний при получении заключения на новые и модернизированные виды медицинского рентгеновского оборудования и при проведении приемочного, периодического и внепланового контроля включают проверку основных параметров рентгеновского аппарата, систем получения снимков и условий их оценки. Объем испытаний определяется назначением и типом рентгеновского оборудования.

      3. Медицинские организации осуществляют текущее обследование используемых рентгеновских аппаратов, которое включает в себя проверку следующих параметров:

      1) Для рентгенографических аппаратов - работа диафрагмы, совпадение рентгеновского и светового полей, приемника изображений, оценка качества изображений.

      2) Для маммографических аппаратов - совпадение рентгеновского и светового полей, оценка качества изображений.

      3) Для компьютерных томографов - информационные табло, сигнальные лампочки, дверные блокировки, аварийные выключатели.

      4) Для систем проявки пленок, приемников изображения - усиливающие экраны и кассеты, оптическая плотность пленки (экспонированной и неэкспонированной), индекс чувствительности, затемненность фотолаборатории, безопасное освещение (фонари в лаборатории).

      4. Контроль эксплуатационных параметров осуществляется физическими и (или) юридическими лицами, организациями и специалистами, имеющими право (лицензию, разрешение) на его проведение. Необходимо проводить контроль всех параметров согласно типу рентгеновского оборудования и систем получения изображения.

      5. Для рентгенографических аппаратов необходимо контролировать следующие параметры:

      1) анодное напряжение;

      2) время экспозиции;

      3) толщину общей фильтрации;

      4) керма в воздухе;

      5) радиационный выход;

      6) соответствие краев светового и радиационного полей;

      7) соответствие центров светового и радиационного полей;

      8) соответствие центра светового поля и кассеты;

      9) перпендикулярность рентгеновского пучка;

      10) проверка автоматической коллимации;

      11) систему автоматического управления экспозицией (АУЭ);

      12) размер фокусного пятна.

      6. Для рентгеноскопических и ангиографических аппаратов необходимо контролировать следующие параметры:

      1) анодное напряжение

      2) мощность входной поверхностной дозы;

      3) мощность дозы на входной поверхности усилителя изображения;

      4) таймер;

      5) толщина общей фильтрации;

      6) настройки изображения (площадь рентгеновского поля и усилителя рентгеновского изображения (УРИ), контрастность и разрешающая способность монитора).

      7. Для флюорографических аппаратов необходимо контролировать следующие параметры:

      1) анодное напряжение;

      2) время экспозиции;

      3) керма в воздухе;

      8. Для маммографических аппаратов необходимо контролировать следующие параметры:

      1) анодное напряжение;

      2) время экспозиции;

      3) толщина общей фильтрации;

      4) керма в воздухе;

      5) радиационный выход

      6) совпадение светового и радиационного полей;

      7) систему автоматического управления экспозицией (АУЭ);

      8) компрессия и толщина сжатия;

      9) настройки изображения (контраст и разрешающая способность).

      9. Для компьютерных томографов необходимо контролировать следующие параметры:

      1) шум в изображении:

      2) значения КТ чисел;

      3) постоянство КТ числа:

      4) вычисляемый томографический дозовый индекс CTDI;

      5) толщина томографического среза;

      6) высококонтрастное разрешение;

      7) точность установки стола.

      10. Для дентальных аппаратов необходимо контролировать следующие параметры:

      1) расстояние до кожи пациента

      2) анодное напряжение;

      3) время экспозиции;

      4) керма в воздухе;

      5) радиационный выход;

      6) толщина общей фильтрации.

      11. Для систем получения снимков и условий их оценки необходимо контролировать следующие параметры:

      1) усиливающие экраны и кассеты

      2) процесс проявления пленок (оптическая плотность, средний градиент в маммографии, индекс чувствительности, температура проявителя)

      3) условия в фотолаборатории

      4) яркость негатоскопов.

      Рентгеновские аппараты эксплуатируются во всех диапазонах, предусмотренных его технической документацией.

      Форма

      ПРОТОКОЛ № ____

      контроля эксплуатационных параметров (контроля качества) рентгеновского аппарата

      "___" ________ 20___

      1. Медицинское учреждение (область, город, район)___________________.

      Адрес_____________________________________________ кабинет __________

      Заведующий рентгенологическим отделением ____________________________

      2. Данные по оборудованию:

Рентгеновский аппарат


тип, марка


номер


дата изготовления


Рентгеновская трубка


тип, марка


номер


дата установки


Система проявления пленки


ручная/автоматическая, тип, марка


номер


дата изготовления


Стационарный фильтр

материал _________; толщина ______ мм


      2. Предыдущее обследование проведено:

      3. От медицинского учреждения в обследовании принимали участие:

Должность

Фамилия И.О.




      5. Организация, проводившая контроль___________________________

      Номер государственной лицензии № ____________________________________

      6. Управление рентгеновским аппаратом и получение изображений (снимков) осуществлялось представителями медицинского учреждения.

      7. Используемые приборы

Наименование

Номер

Срок действия поверки





      8. Замечания по работе аппарата _________

      9. Результаты контроля качества:

      9.1. Для рентгенографических, рентгеноскопических, флюорографических, ангиографических и дентальных аппаратов

      1. Точность установки анодного напряжения

Заданное значение рентгенаппарата

Измеренное значение, кВ

Отклонение, %

мс

мА

мАс

кВ

1







2








      Требования: Допустимое отклонение ±10 %

      2. Постоянство анодного напряжения

      Условия: для каждого из имеющихся фокусов

Заданные значения рентгенаппарата

Измеренное значение кВ

кВ

мА

мс

мАс

1

70





2








среднее



      Коэффициент вариации ________

      Требования: Коэффициент вариации не должен превышать 0,1

      3. Воспроизводимость анодного напряжения

      Условия: на большом фокусе, не менее 3-х измерений.

Заданные значения рентгенаппарата

Измеренное значение кВ

кВ

мА

мс

мАс

1

70





2





среднее



      Коэффициент вариации ________

      Требования: Коэффициент вариации не должен превышать 0,05. Отклонение ±5% каждого измеренного значения от среднего.

      4. Точность установки времени

Заданные значения рентгенаппарата

Измеренное значение времени, мс

Отклонение, %

мА

мАс

мс

1






2







      Максимальное отклонение

      Требования: Допустимое отклонение ±10 % для всех аппаратов, для дентальных - ±20 %

      5. Радиационный выход

      Расстояние между фокусом и измерительным детектором 100 см

Заданные  значения рентгенаппарата

Измеренное значение радиационного выхода


кВ

мА

мс

мАс


1

80






      Требования: Допустимое значение в пределах 25-80 мкГр* м2/мАс, для дентальных аппаратов допустимое значение 30-100 мкГр* м2/мАс

      6. Повторяемость дозы

Заданные значения рентгенаппарата

Измеренное значение дозы, мкГр

кВ

мА

мс

мАс

1






2



      Коэффициент вариации _________________________________

      Требования: Коэффициент вариации не должен превышать 0,1

      7. Линейность дозы

Заданные значения рентгенаппарата

Измеренное значение дозы, мкГр

кВ

мА

мс

мАс

1






2






      Коэффициент линейности ________________________________

      Требования: Коэффициент линейности не должен превышать 0,1

      8. Совпадение светового и радиационного полей, %

      Условие: Кассета на столе

      Расстояние от фокуса до кассеты S____ см


Фактическая, см

Отклонение

см

S %

ширина




длина




      Поле 15х20 см


Фактическая, см

Отклонение

см

S %

ширина




длина





      Поле 24х30 см

      Требования: Допустимое расхождение - не более 1%

      9. Совпадение центров светового и радиационного полей

      Условие: Кассета на столе

      10. Совпадение центров светового поля и кассеты

      Условие: Кассета находится в кассетодержателе.

      Требования: Допустимое расхождение – не более2% расстояния между фокусным пятном и кассетой.

      11. Проверка автоматической коллимации

      Условие: Кассета находится в кассетодержателе, на столе кассета большего размера.

      Требования:

      Допустимое расхождение - не более2% с каждой стороны от расстояния между фокусным пятном и кассетой в кассетодержателе.

      12. Перпендикулярность рентгеновского пучка

      Требования: Отклонение не более 1.5 градусов.

      13. Повторяемость оптической плотности при автоматическом управлении экспозицией (АУЭ)

      Условия: Используется 20 см водный фантом с сечением 30х30 см

Заданные значения рентгенаппарата

Базовое значение ОП

Измеренное значение ОП


кВ

мА

мс

мАс



1






2



      Требования: Разница оптических плотностей не должна превышать 0,3

      14. Стабильность оптической плотности при АУЭ

      Условия: Используется 20 см водный фантом с размером сечения 30х30см

Заданные значения рентгенаппарата

Базовое значение ОП

Измеренное значение ОП


кВ

мА

мс

мАс



1

60





2

80





3

100 (120)






      Требования: Разница оптических плотностей не должна превышать 0,3

      15. Повторяемость дозы при АУЭ

      Условия: Используется 20 см водный фантом с размером сечения 30х30см

Заданные значения рентгенаппарата

Измеренное значение дозы, мкГр

кВ

мА

мс

мАс

1






2



      Коэффициент вариации ________________________________

      Требования: Коэффициент вариации не должен превышать 0,2

      16. Размер фокусного пятна

Заданные значения рентгенаппарата

Измеренное значение, мм

Допустимые значения, мм

кВ

мА

мс

мАс


























      * - Если разрешающая способность в норме, то при отклонении от допустимых значений можно не предпринимать корректирующих действий

      17. Мощность входной дозы на поверхности фантома

Заданные значения рентгенаппарата

Измеренное значение мощности дозы, мГр/с

кВ

мА

мс

мАс

1






2







      Максимальное значение ______________________________

      Требования: Допустимо не более 1,66 мГр/с.

      18. Мощность дозы на поверхности усилителя изображения

      Условия: Используется 20 см водный фантом с размером сечения 30х30см

Заданные значения рентгенаппарата

Измеренное значение мощности дозы, мГр/с

кВ

мА

мс

мАс

1






2







      Максимальное значение _______/

      Требования: Допустимо 0,8 мкГр/с при диаметре 25 см и автоматической регулировке яркости.

      19. Таймер

      Звуковой сигнал - ____ мин

      Отключение - ____ мин

      20. Разрешающая способность монитора

Размер рентгеновских полей, см

Допустимое количество пл/мм

Определенное количество пл/мм

30-35

0,8


26-29

1,2


23-25

1,0


15-18

1,4



      21. Контрастность монитора: _____________________

      Требования: не более чем 4%.

      22. Отношение площадей рентгеновского поля и УРИ

      Требования: не должно превышать 1,15 раз.

      23. Керма на конце тубуса (для дентальных аппаратов)

Анодное напряжение (кВ)

60-70

Керма на конце тубуса (мГр)



      Требования: не более 2,5 мГр при 60-70 кВ.

      24. Расстояние от фокусного пятна до кожи пациента (для дентальных аппаратов)

Анодное напряжение (кВ)

выше 60 кВ

Расстояние от фокусного пятна до кожи пациента(см)


      Требования: Допустимо 20 см выше 60 кВ

      9.2. для маммографических аппаратов

      1.Точность установки анодного напряжения

      Условия: без компрессионной пластины

Заданные значения рентгенаппарата

Измеренное значение, кВ

кВ

мА

мс

мАс

1

25





2

26





3

27





4

28





5

29





6

30





7

31






      Требования: Допустимое отклонение ±1кВ

      2. Повторяемость анодного напряжения

      Условия: без компрессионной пластины

Заданные значения рентгенаппарата

Измеренное значение кВ

кВ

мА

мс

мАс

1

28





2


3






среднее



      Требования: Допустимое отклонение ±0,5кВ

      3. Повторяемость времени экспозиции

Заданные значения рентгенаппарата

Измеренное значение времени, мс

кВ

мА

мс

мАс

1






2







среднее



      Коэффициент вариации ________

      Требования: Коэффициент вариации не должен превышать 0,1

      4. Толщина общей фильтрации

      Условия: "узкий луч", точка измерения в 6 см от грудной стены,10 см над опорой пациента, 50 мAс

      для определения фильтрации без компрессионной пластины, фильтры расположены как можно ближе к фокусу.

      Расстояние фокус-точка измерения _________ см; Расстояние фокус-фильтр____________________________ см

      Количество электричества ________________ мАс Толщина слоя половинного ослабления d1/2 ______________

комбинация анод/фильтр

Mo/Mo

Mo/Rh

Mo/Rh

Mo/Al

анодное напряж. (кВ)

28

28

33

35

доп.фильтрация (мм Al)

0,0

0,3

0,4

0,0

0,3

0,4

0,0

0,3

0,4

0,0

0,3

0,4

Керма для разн. мм Al

Ko

Ka

Kb

Ko

Ka

Kb

Ko

Ka

Kb

Ko

Ka

Kb

K (мкГр)













Толщина слоя половинного ослабления d1/2


мм Al


мм Al


мм Al


мм Al


комбинация анод/фильтр

Rh/Rh

Rh/Rh

анодное напряж. (кВ)

28

33

доп.фильтрация (мм Al)

0,0

0,3

0,4

0,0

0,3

0,4

Керма для разн. мм Al

Ko

Ka

Kb

Ko

Ka

Kb

K (мкГр)









мм Al


мм Al

      Требования: Толщина слоя половинного ослабления d1/2> ({U} / 100) мм эквивалента Al

комбинация анод/фильтр

Mo/Mo

Mo/Rh

анодное напряж. (кВ)

23

25

28

30

28

30

32

34

керма при разной толщ.фильтра

Ko (мкГр)









a (мм)









Ka (мкГр)









b (мм)









Kb (мкГр)










комбинация анод/фильтр

Mo/Al

Rh/Rh

анодное напряж. (кВ)

25

28

32

34

28

30

32

34

керма при разной толщ.фильтра

Ko (мкГр)









a (мм)









Ka (мкГр)









b (мм)









Kb (мкГр)










      5. Повторяемость дозы

      Условия: с компрессионной пластиной

Заданные значения рентгенаппарата

Измеренное значение дозы, мкГр

кВ

мА

мс

мАс

1

28





2


      Коэффициент вариации _________

      Требования: Коэффициент вариации не должен превышать 0,05

      6. Линейность дозы

Заданные значения рентгенаппарата

Измеренное значение дозы, мкГр

кВ

мА

мс

мАс

1






2






      Коэффициент линейности ________

      Требования: Коэффициент линейности не должен превышать 0,1

      7. Радиационный выход

      Условия: Условия: без компрессионной пластины

      Расстояние от фокуса до точки измерения _________ см

Заданные значения рентгенаппарата

Измеренное значение радиационного выхода

кВ

мА

мс

мАс


1







      Требования: Допустимое значение больше 25 мкГр* м2/мАс

      8. Функциональность экспозиционной автоматики (АУЭ)

      1) Повторяемость дозы

      Условия: с компрессионной пластиной, 40 мм PMMA, Mo/Mo, полная автоматика

Заданные значения рентгенаппарата

Измеренное значение дозы (кермы), мкГр

кВ

мА

мс

мАс

1






2


среднее



      Требования: Отклонение кермы от среднего значения ±5%

      2) Оптическая плотность (ОП) при неизменных параметрах

      Условия: с компрессионной пластиной, 20, 40, 60 мм PMMA, Mo/Mo, полная автоматика

      Установленное анодное напряжение _______________- кВ

      Установленное количество электричества __________ мАс

Оптическая плотность ОП1

ОП2

ОП3





      Требования: ОП не должна превышать значения 0,15 от базового значения

      3) Отклонения ОП при различном напряжении

      Условия: с компрессионной пластиной, 40 мм PMMA, Mo/Mo, полная автоматика

Анодное напряжение (кВ)

25

28

31

Оптическая плотность (ОП)





      Требования: ОП не должна выходить за пределы 1,3-1,8 и разница ОП при различных кВ не должна превышать значения 0,15.

      9. Компрессионный механизм

      1) Функциональность компрессионного механизма________________________

      соответствует/не соответствует ______________________________________

      2) Компрессионная сила

      а) Максимально достигнутая сила автоматической компрессии ________Н;

      соответствует/не соответствует требованиям __________________________

      Требования: 130-200 Н

      б) Максимальная достигнутая сила при ручной компрессии:___________Н;

      соответствует/не соответствует требованиям___________________________

      Требования: до 300 Н.

      в) Минимальная величина автоматической компрессии: ________________Н;

      соответствует/не соответствует требованиям___________________________

      Требования: 50-100 Н

      г) Стабильность компрессии от времени (в пределах 100 - 150 Н)

Рекомендованная сила

100

130

150

Сила на индикаторе




Измеренная сила (Н)




Отклонение




Измеренная сила через 1 мин




Отклонение через 1 мин





      Требования: отклонение не должно превышать 10 Н

      3) Толщина сжатия _________________

      10. Разрешающая способность

Допустимое количество пл/мм

Определенное количество пл/мм

12



      11. Контрастность: ______________________

      Требования: не более чем 1,5% или 5-6 мм.

      9.3. для компьютерных томографов

      1. Шум в изображении ___________________ HU

      Требования: ±15 HU

      КТ числа различных материалов

      4. КТ числа различных материалов:

      5.

Материал

Базовое значение

Отклонение, HU

Вода



Другие материалы




      Требования: допустимое отклонение для воды ± 10 HU, для других материалов ± 20HU

      1. Постоянство КТ числа, %

Измеренное значение

Базовое значение

Отклонение







Макс.



      Требования: допустимое отклонение не более 1,5 % от базового

      6. Вычисляемый томографический дозовый индекс CTDI

      7.

CTDIp

(на периферии)

CTDIc

(в центре)


      Требования: допустимое отклонение ± 20%

      Толщина томографического среза __________________

      Требования: допустимое отклонение ± 20% от базового

      Перемещении стола

      Требования: допустимое отклонение от заданного ± 1 мм

      Выводы:

      По результатам обследования выявлено, что аппарат работает с отклонениями/без отклонений от допустимых значений.

      Не соответствуют допустимым значениям следующие параметры: ______________________________________________.

      Предложения:

Подпись представителя медицинского учреждения, печать организации.

Подпись представителя организации, проводившего контроль качества, печать организации.






      Примечание: ______________________________________________________

  Приложение 23
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Значения рабочей нагрузки (W) и анодного напряжения (U)

      для расчета защиты рентгеностоматологических кабинетов

Рентгеновский аппарат

Рабочая нагрузка, (мА - мин)/нед

Номинальное анодное напряжение, кВ

1

2

3

1.

Дентальный аппарат, работающий с обычной пленкой без усиливающего экрана

200

70

2.

Дентальный аппарат и пантомограф, работающие с высокочувствительным пленочным и/или цифровым приемником изображения, визиограф (без фотолаборатории)

40

70

3.

Панорамный аппарат, пантомограф

200

90

  Приложение 24
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Состав и площади

      помещений для рентгеностоматологических исследований

      Таблица

Наименование помещений

Площадь, м2 (не менее)

1

2

Кабинет рентгенодиагностики заболеваний зубов методом рентгенографии с дентальным аппаратом, работающим с обычной пленкой без усиливающего экрана


Процедурная

8

Фотолаборатория

6

Кабинет рентгенодиагностики заболеваний зубов методом рентгенографии с дентальным аппаратом, работающим с высокочувствительным пленочным и/или цифровым приемником изображения, с визиографом (без фотолаборатории)


Процедурная

6

Кабинет рентгенодиагностики методом панорамной рентгенографии или панорамной томографии


Процедурная

8

комната управления1)

6

фотолаборатория2)

8


      Примечание:

      1) может отсутствовать при использовании аппаратов, укомплектованных средствами защиты рабочих мест персонала (защитные кабины, защитные ширмы и другие);

      2) может отсутствовать при использовании аппаратов с цифровой обработкой изображения.

  Приложение 25
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Набор

      передвижных и индивидуальных средств защиты персонала, пациентов

      в рентгенодиагностическом кабинете для стоматологических исследований

      Таблица

Наименование

Количество,

1

2

Большая защитная ширма со смотровым окном для аппаратов, работающих с обычной пленкой без усиливающего экрана, панорамных аппаратов, пантомографов (при размещении пульта управления и процедурной в одном помещении)1)

1

Фартук защитный односторонний легкий (для персонала)

- воротник защитный (для персонала)

1

1

Фартук защитный стоматологический (для пациента) или накидка (пелерина) защитная и передник для защиты гонад (для пациента)

2


      Примечание:

      1)при работе рентгеностоматологических аппаратов с высокочувствительными приемниками изображения допускается использование рентгенозащитных штор.

  Приложение 26
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Допустимая мощность дозы

, используемая при проектировании

      стационарной защиты, рассчитанная исходя из значений основных

      пределов доз

, параметров

,

,

для помещений различного назначения

      Таблица 1

Помещение, территория


, мкЗв/ч

,

отн. ед.


,

отн. ед.


,

ч/год


,

мЗв/год

Помещения постоянного пребывания персонала группы А (все помещения, входящие в состав отделений лучевой терапии)

6,0

1

1

1000

20

Помещения, смежные по вертикали и горизонтали с отделениями, кабинетами лучевой терапии, в которых размещены постоянные рабочие места персонала группы Б

1,2

1

1,2

2000

5

Помещения, смежные по вертикали и горизонтали с отделениями, кабинетами лучевой терапии, без постоянных рабочих мест (холл, гардероб, лестничная площадка, коридор, комната отдыха, уборная, кладовая, архив и др.)

5

0,25

1,2

2000

5

Помещения эпизодического пребывания персонала группы Б (технический этаж, подвал, чердак и др.)

20

0,06

2

2000

5

Палаты стационара (нерадиологические), смежные по вертикали и горизонтали с отделениями, кабинетами лучевой терапии

0,6

0,25

2

3000

1

Территория, прилегающая к наружным стенам отделений, кабинетов лучевой терапии

1,2

0,12

2

3000

1

  Приложение 27
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Допустимая мощность дозы ДМД для помещений различного назначения и

      территории учреждения

      Таблица 1

Помещение, территория

ДМД, мкЗв/ч

Помещения постоянного пребывания персонала группы А (все помещения, входящие в состав отделений, кабинетов лучевой терапии)

12

Помещения, смежные по вертикали и горизонтали с отделениями, кабинетами лучевой терапии, имеющие постоянные рабочие места персонала группы Б

2,5

Помещения, смежные по вертикали и горизонтали с отделениями, кабинетами лучевой терапии, без постоянных рабочих мест (холл, гардероб, лестничная площадка, коридор, комната отдыха, уборная, кладовая и др.)

10

Помещения эпизодического пребывания персонала группы Б (технический этаж, подвал, чердак и др.)

40

Палаты стационара (не радиологические), смежные по вертикали и горизонтали с отделениями, кабинетами лучевой терапии

1,2

Территория, прилегающая к наружным стенам отделений, кабинетов лучевой терапии

2,4

  Приложение 28
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Рекомендуемый набор и площади помещений

      подразделений радионуклидной диагностики in vivo

Назначение помещения

Площадь, не менее, метр квадратный (далее - м2)

Примечание

1

2

3

4

Блок радионуклидного обеспечения

1

Помещение для приемки и распаковки радиофармпрепаратов

10


2

Хранилище радиофармпрепаратов

10


3

Хранилище радиоактивных отходов

10


4

Генераторная

20


5

Фасовочная радиофармпрепаратов

20


6

Моечная

10

Может быть объединена с фасовочной или процедурной

7

Процедурная основная

20


8

Процедурная резервная

10

Может быть использована для введения терапевтических радиофармпрепаратов амбулаторным пациентам

9

Туалет для пациентов

5


10

Санитарный шлюз

5


11

Кладовая для хранения уборочного инвентаря

3

Для уборки только в помещениях блока

12

Кладовая загрязненной спецодежды

5


Блок радиодиагностических исследований in vivo

1

Кабинет гамма-камеры

20


2

Пультовая гамма-камеры

10


3

Кабинет гамма-томографа

40


4

Пультовая гамма-томографа

20


5

Радиометрическая in vivo

20


6

Радиометрическая биосред

10


7

Кабинет компьютерной обработки

10


8

Помещение для ожидания

10


Блок общих помещений

1

Кабинет заведующего

20


2

Кабинет врача

10

по 5,0 м2 на каждого

3

Кабинет среднего медицинского персонала

10

по 3,0 м2 на каждого

4

Регистратура

10


5

Архив подразделения

10


6

Кабинет медицинского физика

10

по 5,0 м2 на каждого

7

Кабинет инженера - электроника с мастерской

20


8

Кабинет старшей медицинской сестры

10


9

Кабинет сестры-хозяйки с кладовой расходных материалов

20


10

Кладовая для хранения уборочного инвентаря

3


11

Туалет для персонала

3



      Рекомендуемый набор и площади помещений центра

      позитронной эмиссионной томографии

Назначение помещения

Площадь, не менее, м2

Примечание

1

2

3

4

Блок радионуклидного обеспечения

1

Бункер циклотрона

50


2

Пультовая

20


3

Техническое помещение

10


4

Помещение приготовления мишеней

20


5

Помещение синтеза радиофармпрепаратов

50


6

Помещение контроля качества радиофармпрепаратов

20


7

Помещение газовых баллонов

10


8

Хранилище радиофармпрепаратов

10


9

Хранилище радиоактивных отходов

10


10

Моечная

10


11

Процедурная основная

20


12

Процедурная резервная

10


13

Саншлюз

10


14

Кладовая для хранения уборочного инвентаря

5

Для уборки только в помещениях блока

15

Кладовая загрязненной спецодежды

5


Блок радиодиагностических исследований

1

Кабинет позитронного томографа

50


2

Пультовая томографа

20


3

Техническое помещение

10


4

Помещение компьютерной обработки данных

20


5

Помещение для дозиметрии и радиометрии

20


6

Склад химреактивов оборудования для циклотрона, томографа и радиохимии

20


7

Помещение для ожидания

10


8

Туалет для больных

5


9

Кладовая для хранения запасных частей

5

Для уборки только в помещениях блока

10

Мастерская

20


Блок общих помещений

1

Кабинет заведующего

20


2

Кабинет врача

10

по 5,0 м2 на каждого

3

Кабинет среднего медперсонала

10

по 3,0 м2 на каждого

4

Регистратура

10


5

Архив центра

10


6

Кабинет мед. физика

10

по 5,0 м2 на каждого

7

Кабинет радиохимика

10

по 5,0 м2 на каждого

8

Кабинет инженера-радиофизика

10

по 5,0 м2 на каждого

9

Кабинет инженера-электроника

10

по 5,0 м2 на каждого

10

Кабинет старшей медсестры

10


11

Кабинет сестры-хозяйки с кладовой расходных материалов

20


12

Кладовая для хранения уборочного инвентаря

5


13

Туалет для персонала

5


14

Бытовое помещение

20


  Приложение 29
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Журнал учета радионуклидной

      продукции для позитронной эмиссионной томографии

      Форма 1

п/п

Облучение

Радиохимическая обработка

Готовая продукция

Тип мишени

тип ускоряемых частиц

энергия частиц, МэВ

Ток ускорителя, мкА

продолжительность облучения, минута

наработанная активность, МБк

тип радиофармпрепарата

продолжительность, минута

суммарная активность, МБк

объем, мл

Количество фасовок

Активность фасовки, МБк

Дата и время выдачи

синтеза

фасовки

контроля качества

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16


















      Примечание:

      1. На каждый тип ультракороткоживущего радионуклида заводится

      отдельный журнал.

      2. При синтезе радиоактивных дыхательных смесей графы 12, 13,

      14 не заполняются, а в графе 15 указывается удельная активность,

      МБк/мл.

      3. Страницы журнала пронумеровываются, прошнуровываются и

      скрепляются печатью.

      4. Журнал хранится постоянно.

      Журнал

      учета генераторов короткоживущих радионуклидов

      Форма 2

№ п/п

Приход

Расход

Списание

дата поступления

№ и дата приходной накладной

№ и дата выдачи паспорта

№ генератора

Активность по паспорту, МБк

Кому выдано

Дата выдачи

№ требования на выдачу

Активность на день выдачи, МБк

дата списания

№ акта списания

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12














      Примечание:

      1. На каждый тип радионуклидного генератора открывается

      отдельный журнал.

      2. На каждого поставщика генераторов одного и того же типа

      открываются отдельные страницы журнала.

      3. Страницы журнала пронумеровываются, прошнуровываются и

      скрепляются печатью.

      4. Журнал хранится постоянно.

      Приходно-расходный журнал учета радиофармпрепаратов,

      поступающих в подразделение радионуклидной диагностики в готовом виде

      для непосредственного введения в организм пациента

      Форма 3

п/п

Приход

Расход

Списание

дата поступления

№ и дата приходной накладной

№ и дата выдачи паспорта

№ контейнера с радиофармпрепаратом

Активность по паспорту, МБк

кому выдано

дата выдачи

№ требования на выдачу

активность на день выдачи, МБк

дата списания

№ акта списания

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12






































      Примечания:

      1. На каждый тип радиофармпрепарата in vivo открываются

      отдельные страницы.

      2. При большом количестве поступающих радиофармпрепаратов

      допускается ведение отдельного журнала на каждый тип

      радиофармпрепарата.

      3. Страницы журнала пронумеровываются, прошнуровываются и

      скрепляются печатью.

      4. Журнал хранится постоянно.

  Приложение 30
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Форма

      Журнал

      приготовления рабочих радиофармацевтических растворов

№ п/п

Исходный раствор (элюат)

Рабочий раствор (радиофармпрепарат)

Подпись процедурной медсестры, приготовившей радиофармпрепарат

дата элюирования

№ генератора

Срок годности (по паспорту)

объем элюата, мл

Активность элюата, МБк

название приготовленного радиофармпрепарата

объем раствора, мл

активность раствора, МБк

дата введения пациенту по журналу введения

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11













      Примечание:

      1. В графе 2 указывается дата получения элюата из генератора, в

      графах 7, 8, 9 указываются данные на дату приготовления

      радиофармпрепарата, приведенную в графе 10.

      2. Страницы журнала пронумеровываются, прошнуровываются и

      скрепляются печатью.

      3. Журнал хранится постоянно.

  Приложение 31
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Форма

      Журнал

      введения радиофармпрепаратов пациентам

№ п/п

Дата введения

ФИО пациента

№ истории болезни или № амбулаторной карты

Отделение, направившее пациента на радиодиагностическое исследование

Другие организации, направившие пациента на исследование

Введенный радиофармпрепарат

Подписи

название

объем, мл

активность, МБк

врач-радиолог, направивший пациента на исследование

Процедурная медсестра, выполнявшая введение

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11













      Примечание:

      1. При больших объемах работы допускается ведение отдельных

      журналов на различные радиофармпрепараты и на особые способы их

      введения.

      2. Страницы журнала пронумеровываются, прошнуровываются и

      скрепляются печатью.

      3. Журнал хранится постоянно.

  Приложение 32
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Форма

      "УТВЕРЖДАЮ"

      ________________________

      (подпись руководителя)

      "__" ______________ 20 г.

      АКТ

      о расходовании и списании открытых радионуклидных источников

      _____________________________________________________________________

      (название подразделения ядерной медицины)

      Настоящий акт составлен сотрудниками

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      (Ф.И.О. непосредственного исполнителя работ и Ф.И.О. ответственного

      за хранение радионуклидных источников) в том, что полученные по

      требованию № ____ от "__" _____ г.

      радионуклидные источники_____________________________________________

      (наименование, номер источника, тип радионуклида)

      _____________________________________________________________________

      (при большом количестве источников приложить отдельные листы с

      перечнем источников)

      в количестве _________________ штук с общей активностью______________

      на "__" ______________________ г. использованы для __________________

      _____________________________________________________________________

      (указать характер работы)

      В процессе хранения и работы __________________________________

      (краткое описание того, что произошло с исходным радионуклидным

      источником)

      Отходы в виде________________________________________________________

      сданы на захоронение по документу № ____ от "__" ______________ г.

      Остатки источников в количестве _________________________________штук

      общей активностью ___________________________________________________

      на "__" __________________ г. переданы на хранение для выдержки на

      распад до фоновой активности.

Непосредственный исполнитель работ

_______________

(подпись)

_____________________

(расшифровка Ф.И.О.)

Ответственный

за хранение радионуклидных источников

_______________

(подпись)

_____________________

(расшифровка Ф.И.О.)

      "_____" ____________________ г.

  Приложение 33
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Расчет суммарной активности радионуклидов и значения МЗА для всех

      используемых в радиодиагностических исследованиях радионуклидов

      В случае нахождения на рабочем месте радионуклидов разных групп радиационной опасности их суммарная активность приводится к персоналу группы "А" радиационной опасности по формуле:



      где:

      Сэ - суммарная активность всех источников, приведенная к активности группы А, Беккерель (далее - Бк);

      СА - общая активность радионуклидных источников группы А, Бк;

      МЗАА - минимально значимая активность радионуклидов группы А, равная 103 Бк;

      Сi - активность изотопного (далее - i-го) радионуклида, не относящегося к группе А, Бк;

      МЗАi - минимально значимая активность i-го радионуклида, не относящегося к персоналу группы "А", Бк.

      Классификация

      радионуклидов по группам радиационной опасности

      Таблица

Радионуклид

МЗУА расшифровать

МЗА

Группа

Радионуклид

МЗУА

МЗА

Группа

Радионуклид

МЗУА

МЗА

Группа

Радионуклид

МЗУА

МЗА

Группа

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

3H

6

9

Г

69mZn

2

6

В

103mRh

4

8

Г

147Pm

4

7

В

11C

6

9

Г

67Ga

2

6

В

105mRh

2

7

В

159 Dy

2

6

В

14C

4

7

В

68Ga

5

8

Г

100Pd

3

6

В

165 Dy

3

6

В

13N

6

9

Г

72Ga

1

5

Б

103Pd

3

8

Г

166Ho

3

5

В

15O

2

9

Г

68Ge

2

6

В

111Ag

3

6

В

169Er

4

7

В

18F

1

6

B

72As

4

7

В

111In

2

6

B

169Yb

3

6

В

22Na

1

6

B

74As

1

6

В

113 In

6

6

B

177Lu

3

7

В

24Na

1

5

Б

76As

2

5

Б

113Sn

3

7

B

182Ta

1

4

В

32P

3

5

Б

72Se

3

6

В

117Sn

2

6

B

186Re

3

6

В

33P

5

8

Г

75Se

2

6

В

119mSn

2

5

Б

188Re

2

5

Б

35S

5

8

Г

76Br

5

8

Г

123I

2

7

B

188W

3

6

В

43mCl

5

8

Г

77 Br

6

8

Г

124I

3

6

B

195Au

2

8

Г

36Cl

4

6

B

80mBr

6

8

Г

125I

3

6

B

198Au

2

6

B

38Cl

1

5

Б

82Br

1

6

Г

129I

2

5

Б

195Hg

5

8

Г

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

41Ar

2

9

Г

83Br

4

8

Г

131I

2

6

B

197Hg

2

7

B

38K

2

6

B

81mKr

3

10

Г

132I

1

5

Б

203Hg

2

5

Б

42K

2

6

B

85mKr

3

10

Г

127Xe

2

4

Б

199Tl

5

8

Г

43K

1

6

B

81Rb

6

9

Г

131mXe

4

4

Б

201Tl

2

6

B

45Ca

4

7

B

82Rb

6

9

Г

133Xe

3

4

Б

211At

3

7

B

47Ca

1

6

B

84Rb

4

6

В

129Cs

2

5

Б

212Bi

1

5

Б

46Sc

1

6

B

86Rb

2

5

Б

131Cs

3

6

B

213Bi

3

6

B

51Cr

3

7

B

82Sr

4

7

B

134mCs

3

5

Б

225Ac

1

3

A

52Fe

1

6

B

85Sr

2

6

B

137Cs

1

4

Б





59Fe

1

6

B

87mSr

2

6

B

131Ba

2

6

B





57Co

2

6

B

89Sr

3

6

B

133mBa

4

7

B





58Co

1

6

B

90Sr

2

4

Б

135mBa

4

7

B





64Cu

2

6

B

87Y

3

6

B

137mBa

6

9

Г





67Cu

2

6

B

90Y

3

5

Б

140La

1

5

Б





62Zn

5

8

Г

99Mo

2

6

B

145Sm

2

5

Б





65Zn

1

6

B

99mTc

2

7

B

153Sm

2

6

B






      Примечания:

      1. МЗУА - удельная активность, Беккерель на один грамм (далее -Бк/г).

      2. МЗА - минимально значимая активность, Бк.

      3. Каждое число x в столбце 2 (МЗУА) означает 10х Бк/г.

      4. Каждое число y в столбце 3 (МЗА) означает 10у Бк.

  Приложение 34
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Предельно-допустимые дозы

      облучения критических органов пациентов различных категорий при

      радиодиагностических исследованиях

      Таблица

Группа критических органов

Критические органы

Предельно-допустимая доза микроЗиверт в год (далее - мкЗв/год)

Категории пациентов

АД

БД

ВД

1

2

3

4

5

1

Все тело, гонады, красный костный мозг

250

50

5

2

Любой отдельный орган или ткань (кроме гонад, красного костного мозга, костной ткани, щитовидной железы, кожи)

750

150

15

3

Костная ткань, щитовидная железа, кожный покров всего тела

1500

300

30

  Приложение 35
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Состав и площади помещений специальных прачечных

      таблица 1

Помещения

Площадь (не менее м2) при производительности спецпрачечной в кг. сухой спецодежды в смену

500

1000

2000

3000

5000

1

2

3

4

5

6

Бокс для приема, сортировки и хранения грязной спецодежды

35

65

100

150

225

Стиральные залы






Сушильно-гладильное отделение

Определяются расстановкой оборудования

Разборочная чистой спецодежды

Определяется расстановкой оборудования

Кладовая чистой спецодежды

20

48

80

120

200

Комната выдачи чистой спецодежды

15

30

60

90

150

Комната радиометрического контроля

9

12

18

24

35

Санузел

7,5

10

15

24

35


      Состав и площади помещений отделений, предназначенных для обработки

      дополнительных СИЗ и спецобуви

Помещения

Площадь (не менее м2)при производительности спецпрачечной в кг в смену

500

1000

2000

3000

5000

1

2

3

4

5

6

Бокс для приема, сортировки и хранения СИЗ и спецобуви

15

30

40

45

50

Стиральный зал


Сушильное отделение

Определяются расстановкой оборудования

Кладовая чистой спецобуви и СИЗ

Определяются расстановкой оборудования

Санузел

15

20

25

30

50


      В спецпрачечной предусматриваются также следующие помещения

Помещения

Минимальный размер в м2

1

2

Склад химических реактивов

20

Комната для приготовления моющих растворов

30

Электромеханическая мастерская

20

Инвентарная

20

Баковое хозяйство

20

Венткамера приточная

по расчету

Венткамера вытяжная

по расчету

Водоумягчительная

по расчету

Насосная и зумпфовая

по расчету

Помещения для ремонта СИЗ и спецобуви

20

Помещение для ремонта спецодежды

30

Комната для временного хранения радиоактивных отходов

10


      Ширина проходов в производственных помещениях спецпрачечной

      таблица 2

Проходы в производственных помещениях

Ширина прохода в м

1

2

Между рядами машин, обращенных друг к другу рабочей стороной

Между рабочей стороной машины и стеной

Между центрифугами

Между центрифугой и стеной

Между сушильными барабанами

Между сушильным барабаном и стеной

Между рабочими сторонами стеллажей

Между рядами машин, обращенных друг к другу рабочей стороной

3,0

2,0

3,0

2,5

2,0

1,5

1,2

1,2

  Приложение 36
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Уровни искусственной освещенности на рабочих местах

      в специальных прачечных

Помещения

Плоскость нормирования и высота освещенности от пола, м

Освещенность рабочих поверхностей, лк

Источник света

1

2

3

4

Помещения приема сортировки спец одежды

Г-0,8

200

Люминесцентные лампы

Стиральные залы

Г-0,0

100

Люминесцентные лампы

Помещения приготовления моющих растворов

Г-0,0

100

Люминесцентные лампы

Сушильно-гладильные помещения

Г-0,8

200

Люминесцентные лампы

Помещение разборки и ремонта

Г-0,8

500

Люминесцентные лампы

Помещения хранения чистой спецодежды

Г-0,8

75

Люминесцентные лампы

Помещение выдачи спецодежды

Г-1

200

Люминесцентные лампы

  Приложение 37
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Допустимые уровни радиоактивного загрязнения

      поверхности транспортных средств и контейнеров для перевозки

      радиоактивных отходов, в частицах на квадратный сантиметр в минуту

      (далее - част/(см2 х мин)

Объект загрязнения

Вид загрязнения

Снимаемое (нефиксированное)

Неснимаемое (фиксированное)

Альфа-активные радионуклиды

Бета-активные радионуклиды

Альфа-активные радионуклиды

Бета-активные радионуклиды

1

2

3

4

5

Наружная поверхность тары контейнера

Не допускается

Не допускается

Не регламентируется

200

Наружная поверхность вагона-контейнера

Не допускается

Не допускается

Не регламентируется

200

Внутренняя поверхность охранной тары контейнера

1,0

100

Не регламентируется

2000

Наружная поверхность транспортного контейнера

1,0

100

Не регламентируется

2000

  Приложение 38
к Санитарным правилам
"Санитарно-
эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам"
  Форма

                                    ПАСПОРТ № ______________
      на партию радиоактивных отходов, передаваемых в ______________________________
                                                      (наименование организации)
от _____________________________________________________________ 20 ___ г.
                        (наименование организации)

      Сноска. Приложение 38 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      Наибольший из результатов замеров по всем упаковкам РАО:
Мощность дозы:
на расстоянии 1 м _______мЗв/ч
Загрязнение наружной поверхности упаковки:
фиксированное a- b- част/см2 · мин.
нефиксированное a- b- част/см2 · мин.

№ п/п

Характеристика РАО*

Количество РАО

Вид контейнера (тары)

№ контейнера (тары)

№ паспорта ИИИ

Для жидких РАО

Общее содержание примесей, г/л

рН среды

1

2

3

4

5

6

7

8









      продолжение таблицы

Вид излучения

Радионуклидный состав

Удельная активность радионуклидов**, Бк/г

Суммарная активность**
Бк, (н/с)

тритий

бета-излучающие

альфаизлучающие

трансурановые

9

10

11

12

13

14

15








      Отсутствие взрывоопасных, самовоспламеняющихся и химически токсичных веществ
(согласно справочникам и классификаторам) _________________________________________
Контейнера (транспортные упаковочные комплекты) с РАО опечатаны (печатью)
пломбой №___________ организации.
Ответственный за сдачу РАО ________________________________________________
(фамилия, имя, отчество (при наличии) подпись, печать)
Ответственный за прием РАО _______________________________________________
(фамилия, имя, отчество (при наличии) подпись, печать)

      Примечания:
1) *сведения в паспорт заносятся на каждую контейнер с РАО;
2) ** удельная и суммарная активность указывается раздельно для каждого
адионуклида.
3) в случае отказа в приеме радиоактивных отходов на захоронение,
оформляется специальный акт с указанием причин отказа.

  Приложение 39
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Форма

      АКТ

      о нарушении требований подготовки радиоактивных отходов к сдаче

      "___" ________ 20____ г.

      Мной, представителем______________________________________________

      (наименование ПЗРО)

      _____________________________________________________________________

      (Ф.И.О.)

      В присутствии лица, ответственного за сдачу радиоактивных отходов____

      ____________________________________________________________________.

      (Ф.И.О.)

      _____________________________________________________________________

      (наименование учреждение)

      Составлен настоящий акт том, радиоактивные отходы,

      предъявленные к погрузке на спецавтотранспорт, не могут быть приняты

      по следующим причинам

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      Представитель СП или ПЗРО ___________________________________________

      (подпись)

      Ответственный за сдачу радиоактивных отходов_________________________

      (подпись)

  Приложение 40
к Санитарным правилам
"Санитарно-
эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам"
  Форма 1

Журнал учета твердых радиоактивных отходов

      Сноска. Приложение 40 в редакции приказа Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

№ п/п

Наименование РАО (для закрытых источников ионизирующего излучения (ИИИ) № и дата паспорта ИИИ)

Дата поступления

Вид и номер контейнера

рН среды

Радионуклидный состав и вид излучения*

Количество, кг

Удельная активность, Бк/г1

Активность, Бк1

1

2

3

4

5

6

7

8

9










      продолжение таблицы

Фамилия, имя, отчество (при наличии) и подпись сдавшего отходы

Фамилия, имя, отчество (при наличии) и подпись принявшего отходы

Удельная активность после выдержки и дата удаления**

Активность после выдержки, Бк2

Дата и № акта на партию РАО

Наименование и № транспортного контейнера, в который приняты
РАО****

№ и дата акта списания*****

передаваемых в специализированную организацию***

передаваемых на долговременное хранение или захоронение4

10

11

12

13

14

15

16

17









      Примечание:
1) *Не заполняется при отсутствии достоверной информации о составе и активности РАО;
2) **Не заполняется при передаче РАО в специализированную организацию и в специализированной организации;
3) *** Заполняется на объекте, на котором образовались РАО;
4) **** Заполняется в специализированной организации;
5) ***** Не заполняется при удалении отходов после выдержки на распад как нерадиоактивных.

  Форма 2

Журнал учета жидких радиоактивных отходов

№ п/п

Поступление для хранения с целью распада или в специализированную организацию

Дата поступления

Вид и номер контейнера

Радионуклидный состав

Объем, л

Удельная активность, Бк/г

Активность, Бк

pH среды

ФИО, подпись

сдавшего отходы

принявшего отходы

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10











      продолжение таблицы

Сброс в хозяйственно-бытовую канализацию*

Наименование и № транспортного контейнера, в который приняты РАО**

№ и дата акта списания**

Дата и № акта на партию РАО переда-ваемых на долговременное хранение или захоронение**

Дата и № акта сброса

Объем, л

Удельная активность, Бк/г

Активность, Бк

Фамилия, имя, отчество (при наличии), подпись ответственного лица

11

12

13

14

15

16

17

18









      Примечание:
1) *Заполняется на объекте, на котором образовались РАО;
2) **Заполняется в специализированной организации.

  Приложение 41
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-опасным
объектам"

      Допустимые уровни радиоактивного загрязнения

      в "грязной" зоне СП или ПЗРО поверхности обрудования, инструментов,

      транспортных средств и других рабочих поверхностей, в частицах

      на квадратный сантиметр в минуту (далее - част/(см2 * мин)

      Таблица

Объект загрязнение

Вид загрязения

снимаемое

неснимаемое

Альфа-активные радионуклиды

бета-активные радионуклиды

Альфа-активные радионуклиды

бета-активные радионуклиды

Наружная поверхности инструментов

20

2000

Не регламентируется

Не регламентируется

Рабочая поверхности оборудования

20

2000

Не регламентируется

Не регламентируется

Наружная поверхности транспортных средств

Не допускается

Не допускается

Не регламентируется

2000

  Приложение 42
к Санитарным правилам
"Санитарно-
эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам"

Диагностические референтные уровни при медицинском облучении для типичного взрослого пациента

      Сноска. Правила дополнены приложением 42 в соответствии с приказом Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

  Таблица 1

Диагностические референтные уровни при диагностической радиографии для типичного взрослого пациента

№ п/п

Обследование

Доза на входной поверхности на один снимок1, мГр

1

2

3

4

1

Поясничная область позвоночника

ПЗ
ЛАТ
ПКС

10
30
40

2

Область живота, внутривенная урография и холецистография

ПЗ

10

3

Область таза

ПЗ

10

4

Бедренный сустав

ПЗ

10

5

Грудная клетка

ЗП
ЛАТ

0,4
1,5

6

Грудная область позвоночника

ПЗ
ЛАТ

7
20

7

Зубы

Периапикальная
ПЗ

7
5

8

Череп

ЗП
ЛАТ

5
3

      Примечание:
1 В воздухе с учетом обратного рассеяния. Эти величины приведены для общепринятых комбинаций пленка-экран при относительной чувствительности 200. Для высокочувствительных комбинаций пленка-экран (400-600) величины должны быть уменьшены в 2-3 раза.
2 ПЗ - передняя-задняя проекция; ЛАТ - латеральная проекция; ПКС - проекция пояснично-крестцового сустава; ЗП - задняя-передняя проекция.

  Таблица 2

Диагностические референтные уровни при компьютерной томографии для типичного взрослого пациента

№ п/п

Обследование

Средняя доза облучения при многократном сканировании1, мГр

1

2

3

1

Голова

50

2

Поясничная область позвоночника

35

3

Живот

25

  Таблица 3

Диагностические референтные уровни при маммографии для типичной взрослой пациентки

Средняя доза облучения на молочную железу, краниокаудальная проекция2
1 мГр (без растра)
3 мГр (с растром)

  Таблица 4

Диагностические референтные уровни при рентгеноскопии для типичного взрослого пациента

№ п/п

Режим работы

Мощность дозы на входной поверхности3, мГр/мин

1

2

3

1

Нормальный

25

2

Высокий уровень4

100

      Примечание:
1 Рассчитана на основании измерений на оси вращения в фантомах, эквивалентных водяному фантому, 15 см длиной и диаметром: 16 см (голова) и 30 см (поясничная область позвоночника и область живота).
2 Определена на глубине 4,5 см сжатой ткани молочной железы, состав которой на 50% – ткань железы и на 50% – жировая ткань, для систем пленка-экран и штатных маммографических установок с Mo-мишенями и Мо-фильтрами.
3 В воздухе с учетом обратного рассеяния.
4 Для аппаратов, которые имеют факультaтивный режим "высокого уровня" типа тех, которые часто используются в инвазивной радиологии.

  Таблица 5

Диагностические референтные уровни при процедурах в ядерной медицине для типичного взрослого пациента

№ п/п

Исследование

Радионуклид

Химическая форма

Максимальная обычная активность на исследование, МБк

1

2

3

4

5

1

Кости




1.1

Сканирование кости

99Tcm

Фосфонатные и фосфатные соединения

 
600

1.2

Сканирование кости при помощи однофотонной эмиссионной компьютерной томографии (далее – ОФЭКТ)

99Tcm

Фосфонатные и фосфатные соединения

 
800

1.3

Сканирование костного мозга

99Tcm

Меченый коллоидный раствор

400

2

Головной мозг




2.1

Сканирование головного мозга (в статике)

99Tcm
99Tcm

TcO4-
Диэтилентриаминопентуксусная кислота (далее – ДТПА), глюконат и глюкогептонат

500
500

2.2

Сканирование головного мозга при помощи ОФЭКТ

99Tcm
99Tcm
99Tcm

TcO4-
ДТПА, глюконат и глюкогептонат
Экзаметазин

800
800
500

2.3

Исследование церебрального кровотока

133Xe
99Tcm

В изотоническом растворе хлорида натрия
Гексаметил пропилена аминооксим

400
500

2.4

Цистернография

111In

ДПТА

40

3

Слезные пути




3.1

Дренаж

99Tcm
99Tcm

Tco
Меченый коллоидный раствор

4
4

4

Щитовидная железа




4.1

Сканирование щитовидной железы

99Tcm
123I

TcO4-
I-

200
20

4.2

Поиск метастазов (после удаления)

123I

I-

400

4.3

Сканирование паращитовидной железы

201Tl

Tl+ - хлорид

80

5

Легкие




5.1

Сканирование вентиляции легких

81Krm
99Tcm

Газ
ДТПА-аэрозоль

6000
80

5.2

Исследование вентиляции легких

133Xe
127Xe

Газ
Газ

400
200

5.3

Сканирование перфузии легких

81Krm
99Tcm

Водный раствор
Человеческий альбумин (в макроагрегатах или в микросферах)

6000
100

5.4

Сканирование перфузии легких (с флебографией)

99Tcm

Человеческий альбумин (в макроагрегатах или в микросферах)

160

5.5

Исследование перфузии легких

133Xe
127Xe

Изотонический раствор
Изотонический хлоридный раствор

200
200

5.6

Сканирование легких при помощи ОФЭКТ

99Tc

Макро-агрегированный альбумин

200

6

Печень и селезенка




6.1

Сканирование печени и селезенки

99Tcm

Меченый коллоидный раствор

80

6.2

Сканирование функции желчной системы

99Tcm

Иминодиацетаты и эквивалентные им вещества

150

6.3

Сканирование селезенки

99Tcm

Меченые денатурированные эритроциты

100

6.4

Сканирование печени при помощи ОФЭКТ

99Tcm

Меченый коллоидный раствор

200

7

Сердечно-сосудистая система

7.1

Исследование большого круга кровообращения

99Tcm
99Tcm
99Tcm

TcO4-
ДТПА
Макро-агрегированный глобулин-3

800
800
400

7.2

Сканирование кровяного депо

99Tcm

Комплекс человеческого альбумина

40

7.3

Сканирование/зондирование сердечно-сосудистой системы

99Tcm

Комплекс человеческого альбумина

800

7.4

Сканирование/ зондирование миокарда

99Tcm

Меченые нормальные эритроциты

800

7.5

Сканирование миокарда

99Tcm

Фосфонатные и фосфатные соединения

600

7.6

Сканирование миокарда при помощи ОФЭКТ

99Tcm
201Tl
99Tcm
99Tcm

Изонитрилы
Tl+ - хлорид
Фосфонатные и фосфатные соединения
Изонитрилы

300
100
800
600

8

Желудок, желудочно-кишечный тракт




8.1

Сканирование желудка/слюнной железы

99Tcm

TcO4-

40

8.2

Сканирование дивертикула Мекеля

99Tcm

TcO4-

400

8.3

Исследование кровотечения в желудочно-кишечном тракте

99Tcm
99Tcm

Меченый коллоидный раствор
Меченые нормальные эритроциты

400
400

8.4

Исследование проходимости и гастроэзофагеального рефлюкса

99Tcm
99Tcm

Меченый коллоидный раствор
Неабсорбируемые соединения

40
40

8.5

Исследование желудочного опорожнения

99Tcm
111In
113Inm

Неабсорбируемые соединения
Неабсорбируемые соединения
Неабсорбируемые соединения

12
12
12

9

Почки, мочевыделительная система и надпочечники

9.1

Сканирование почек

99Tcm

Димеркаптоянтарная кислота

160

9.2

Сканирование почек/нефрография

99Tcm
99Tcm
123I

ДТПА, глюконат и глюкогептонат
Макро-агрегированный глобулин-3
О-иодогиппурат

350
100
20

9.3

Сканирование надпочечников

75Se

Селенохолестерин

8

10

Прочее

10.1

Сканирование опухоли или абсцесса

67Ga
201Tl

Цитрат
Хлорид

300
100

10.2

Сканирование опухоли

99Tcm

Димеркаптоянтарная кислота

400

10.3

Сканирование опухоли нейроэктодермы

123I
123I

Мета-йодо-бензил гуанидин
Мета-йодо-бензил гуанидин

400
20

10.4

Сканирование лимфоузла

99Tcm

Меченый коллоидный раствор

80

10.5

Сканирование абсцесса

99Tcm
111In

Меченые лейкоциты, обработанные экзаметазином
Меченые лейкоциты

400
20

10.6

Сканирование тромба

111In

Меченые тромбоциты

20

  Приложение 43
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам"

Референтные уровни содержания радионуклидов в питьевой воде 1, 2

      Сноска. Правила дополнены приложением 43 в соответствии с приказом Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

Радионуклид

Референтный уровень, Бк/л

Радионуклид

Референтный уровень, Бк/л

1

2

1

2

3H

10 000

77As

1 000

7Be

10 000

75Se

100

14C

100

82Br

100

22Na

100

86Rb

100

32P

100

85Sr

100

33P

1 000

89Sr

100

35S

100

90Sr

10

36Cl

100

90Y

100

45Ca

100

91Y

100

47Ca

100

93Zr

100

46Sc

100

95Zr

100

47Sc

100

93mNb

1 000

48Sc

100

94Nb

100

48V

100

95Nb

100

51Cr

10 000

93Mo

100

52Mn

100

99Mo

100

53Mn

10 000

96Tc

100

54Mn

100

97Tc

1000

55Fe

1 000

97mTc

100

59Fe

100

99Tc

100

56Co

100

97Ru

1000

57Co

1 000

103Ru

100

58Co

100

106Ru

10

60Co

100

105Rh

1000

59Ni

1 000

103Pd

1000

63Ni

1 000

105Ag

100

65Zn

100

110mAg

100

71Ge

10 000

111Ag

100

73As

1 000

109Cd

100

74As

100

115Cd

100

76As

100

115mCd

100

111In

1000

155Eu

1 000

114mIn

100

153Gd

1 000

113Sn

100

160Tb

100

125Sn

100

169Er

1 000

122Sb

100

171Tm

1 000

124Sb

100

175Yb

1 000

125Sb

100

182Ta

100

123mTe

100

181W

1 000

127Te

1000

185W

1 000

127mTe

100

186Re

100

129Te

1000

185Os

100

129mTe

100

191Os

100

131Te

1000

193Os

100

131mTe

100

190Ir

100

132Te

100

192Ir

100

125I

10

191Pt

1 000

126I

10

193mPt

1 000

129I

1

198Au

100

131I

10

199Au

1 000

129Cs

1000

197Hg

1 000

131Cs

1000

203Hg

100

132Cs

100

200Tl

1 000

134Cs

10

201Tl

1 000

135Cs

100

202Tl

1 000

136Cs

100

204Tl

100

137Cs

10

203Pb

1 000

131Ba

1 000

210Pb *

0,1

140Ba

100

206Bi

100

140La

100

207Bi

100

139Ce

1 000

210Bi *

100

141Ce

100

210Po *

0,1

143Ce

100

223Ra *

1

144Ce

10

224Ra *

1

143Pr

100

225Ra

1

147Nd

100

226Ra *

1

147Pm

1 000

228Ra *

0,1

149Pm

100

227Th *

10

151Sm

1 000

228Th *

1

153Sm

100

229Th

0,1

152Eu

100

230Th *

1

154Eu

100

231Th *

1000

232Th *

1

241Am

1

234Th *

100

242Am

1000

230Pa

100

242mAm

1

231Pa *

0,1

243Am

1

233Pa

100

242Cm

10

230U

1

243Cm

1

231U

1000

244Cm

1

232U

1

245Cm

1

233U

1

246Cm

1

234U *

1

247Cm

1

235U *

1

248Cm

0,1

236U *

1

249Bk

100

237U

100

246Cf

100

238U *

10

248Cf

10

237Np

1

249Cf

1

239Np

100

250Cf

1

236Pu

1

251Cf

1

237Pu

1000

252Cf

1

238Pu

1

253Cf

100

239Pu

1

254Cf

1

240Pu

1

253Es

10

241Pu

10

254Es

10

242Pu

1

254mEs

100

244Pu

1



      Примечание:
1 Значения референтных уровней округлены до ближайшего порядка величины.
2 Звездочками (*) в настоящей таблице обозначены природные радионуклиды.

  Приложение 44
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам"
  Таблица 1

Категоризация твердых радиоактивных отходов (РАО) по уровню поверхностного радиоактивного загрязнения

      Сноска. Правила дополнены приложением 44 в соответствии с приказом Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

Категория РАО

Уровень поверхностного радиоактивного загрязнения, част/(см2 ×мин)

бета-излучающие радионуклиды

альфа-излучающие радионуклиды

Низкоактивные

от 500 до 104

от 50 до 103

Среднеактивные

от 104 до 107

от 103 до 106

Высокоактивные

более 107

более 106

  таблица 2

Категоризация твердых и жидких РАО по удельной активности радионуклидов

Категория РАО

Удельная активность, Бк/г

тритий

бета- излучающие радионуклиды (исключая тритий)

альфа- излучающие радионуклиды (исключая трансурановые)

трансурановые радионуклиды

Твердые РАО

Низкоактивные

от 107 до 108

от 103 до 104

от 102 до 103

от 10 до 102

Среднеактивные

от 108 до 1011

от 104 до 107

от 103 до 106

от 102 до 105

Высокоактивные

более 1011

Более 107

более 106

более 105

Жидкие РАО

Низкоактивные

до 104

до 103

до 102

до 101

Среднеактивные

от 104 до 108

от 103 до 107

от 102 до 106

от 101 до 105

Высокоактивные

более 108

более 107

более 106

более 105

      Примечание: *Для РАО, образуемых на объектах использования атомной энергии.

  таблица 3

Категоризация отработавших закрытых источников ионизирующего излучения (ИИИ) в соответствии с их долговременной опасностью

Категоризация РАО

Период полураспада

Активность

Закрытый ИИИ*

Среднеактивные

более 30 лет

менее 10 ГБк

Am-241, Ra-226 (измерители)

более 30 лет

менее 40 МБк

Плутоний, америций, радий (антистатические устройства)

более 30 лет

менее 1 ПБк

Cs-137 (облучатели),
Sr-90 (толщиномеры, радиоизотопные термоэлектрические генераторы (РТЭГ))

менее 15 лет

менее 100 TБк

Co-60 (облучатели)

Низкоактивные

более 30 лет

менее 1 MБк

Cs-137 (брахитерапия, влагомеры/плотномеры)

менее 15 лет

менее 10 MБк

Co-60, H-3 (тритиевая мишень), Kr 85

Короткоживущие

менее 100 сут.

5 TБк

Ir-192 (брахитерапия)

менее 100 сут.

100 MБк

Y-90, Au-198 (брахитерапия)

      Примечание: *В том числе относятся ИИИ, не указанные в таблице и характеризующиеся периодом полураспада и активностью соответствующего класса.

  Приложение 45
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам"
  Форма
УТВЕРЖДАЮ
Руководитель организации
__________________________
"____" _____________ 20__ г.

                                    АКТ № _________
                  на сброс очищенных сточных вод от "____" ____________ 20__ г.

      Сноска. Правила дополнены приложением 45 в соответствии с приказом Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      Мы, нижеподписавшиеся, ________________________________________________________________
(должность, фамилия, имя, отчество (при наличии) ответственных лиц за сбор, учет, хранение и передачу РАО)
____________________________________________________________________________________ составили
настоящий акт в том, что "_____" ____________________ 20____ г. сброшено __________________________
литр очищенных сточных вод из _________________________________________________________________
(место сброса, наименование резервуара)
______________________________________________________________________________________________
Удельная активность очищенных сточных вод: по сумме бета-излучателей ________________________ Бк/л;
по сумме альфа-излучателей ________________ Бк/л; по отдельным радионуклидам ________________ Бк/л.
Суммарная активность сточных вод ________________ Бк
Фамилия, имя, отчество (при наличии) и подписи ответственных лиц
__________________________________________________________________________________________

  Приложение 46
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам"

Методика оценки доз облучения работников организаций НГК природными источниками

      Сноска. Правила дополнены приложением 46 в соответствии с приказом Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

Раздел 1. Контроль внешнего облучения работников

      1. Эффективные дозы облучения работников организаций определяются средними значениями мощности дозы гамма-излучения и временем, в течение которого работники подвергаются облучению.

      2. Оценку эффективной дозы внешнего облучения работников следует проводить на основе измеренных значений мощности дозы (далее – Р) внешнего гамма-излучения на высоте 1 м над поверхностью земли (пола) на рабочем месте и времени работы данного работника на рассматриваемом участке (операции) в течение года (далее – Т).

      Годовая эффективная доза внешнего гамма-излучения (Е1внешн.) рассчитывается по формуле:

      Е1внешн = Ке Рy Тp, м3в/год, (1)

      где: Ке - дозовый коэффициент, значение которого принимается равным:

      1) 0,006 мЗв/мР, если Рy– мощность экспозиционной дозы в милли Рентгенах в час (далее – мР/ч);

      2) 0,0007 мЗв/мкЗв, если Рy– мощность эквивалентной дозы в мкЗв/ч.

      3. Мощность дозы гамма-излучения (Рy) определяется с учетом уровня собственного фона дозиметра (Рф) и отклика его на космическое излучение (Рк):

      Рy = Р1 - (Рф + Рк)(2)

      где: Р1– показания дозиметра в точке измерений.

      Численное значение параметра (Рф + Рк) определяется для каждого дозиметра индивидуально путем многократных измерений, выполненных над водной поверхностью при глубине воды не менее 5м на расстоянии от берега 50м или более.

      4. Время работы на различных технологических участках Тр (час) может колебаться от 0 до 2000 ч в год. Если работник в течение года работает на нескольких участках (N рабочих местах или операциях) с существенно отличающимися значениями Р, для него годовая эффективная доза за счет внешнего облучения составит:



      где Рy– мощность дозы на высоте 1 м над поверхностью n-го участка;

      Трn– время работы на n-ом участке в течение года.

      5. При определении дозы внешнего облучения работника выполняется условие:



      где Тр– штатная продолжительность работы работника в течение года, ч.

Раздел 2. Контроль облучения работников за счет ингаляционного поступления долго живущих природных радионуклидов с производственной пылью

      6. Доза внутреннего облучения за счет ингаляционного поступления природных радионуклидов (далее – ПРН) с производственной пылью определяется радионуклидным составом и удельной активностью пылящего материала и самой пыли, общей запыленностью воздуха производственной зоны и временем работы в конкретных условиях, применением средств индивидуальной защиты органов дыхания. Радионуклидный состав, удельная активность пыли и общая запыленность воздуха зависят от параметров технологических процессов, температурного режима работ, используемых химических реагентов, дисперсности и объема материала.

      7. Эффективная доза внутреннего облучения работника за счет ингаляционного поступления с производственной пылью одного радионуклида на одном постоянном рабочем месте определяется по формуле:

      Евнутр. = kd ∙ Cn ∙

∙ V ∙ Т, мЗв/год, (5)

      где kd– дозовый коэффициент (Зв/Бк), значения которого для основных радионуклидов рядов урана и тория приведены в приложении 17;

      Сn– удельная активность радионуклидов в производственной пыли, кБк/кг;


– средняя запыленность воздуха, мг/м3;

      V – средняя скорость дыхания работающих, м3/ч;

      T – время нахождения в зоне запыленности в течение года, ч/год.

      Выражение (5) справедливо при оценке доз облучения в случае постоянных значений величин Сn,

и V.

      8. При переменных во времени значениях одного или нескольких параметров, необходимо разделить все время облучения на несколько периодов, внутри каждого, из которых параметры считаются постоянными. Дозы за каждый период оцениваются по формуле 5, с последующим суммированием по всем периодам облучения.

      9. При неизвестном типе соединения радионуклида в воздухе рабочей зоны или отсутствия радиоактивного равновесия для расчета доз внутреннего облучения следует принимать максимальные значения дозовых коэффициентов согласно приложения 17 к Санитарным правилам.

      10. В случае, когда работники используют средства индивидуальной защиты органов дыхания, эффективные дозы внутреннего облучения за счет ингаляционного поступления долгоживущих природных радионуклидов с производственной пылью снижаются в n раз, если среднее значение коэффициента улавливания пыли (аэрозолей) составляет h (отн. ед.).

Раздел 3. Контроль облучения работников изотопами радона и их короткоживущими дочерними продуктами

      11. Изотопы радона и аэрозолей короткоживущих дочерних продуктов радона (ДПР) и торона (ДПТ) вносят заметный вклад в облучение работников на рабочих местах при незначительных объемах помещений и кратности воздухообмена, хранении или переработке больших масс материалов с повышенным содержанием природных радионуклидов.

      12. Доза внутреннего облучения за счет изотопов радона и аэрозолей ДПР и ДПТ, в воздухе, в предположении стандартного часового объема дыхания 1, 2 м3/ч, определяется двумя параметрами, – временем экспозиции (дыхания) –t, ч, и средним за это время значением эквивалентной равновесной объемной активности (ЭРОА) изотопов радона в воздухе –

, Бк/м3. Эффективная доза внутреннего облучения за счет изотопов радона определяется произведением ЭРОА изотопов радона на время,-

, которое обычно называют "экспозицией" (Бк/м3).

      13. В производственных условиях экспозиции изотопами радона в 1чБк/м3 соответствует эффективная доза облучения, равная 0,78 ∙ 10-5 м3в.

      Если известно среднее значение ЭРОА изотопов радона в воздухе

, и время работы –t, то эффективная доза облучения рассчитывается по формуле:


      где значение дозового коэффициента d = 0,78 ∙ 10-5 мЗв/(ч ∙ Бк/м3), а ЭРОА изотопов радона

рассчитывается по формуле:


      в которой

и – среднее за время t значение ЭРОА радона и торона соответственно.

      Для работников производственных организаций при времени работы 2000 ч в год значение d = 1,56 ∙ 10-2мЗв/(Бк/м3).

      14. Годовая эффективная доза производственного облучения работников (Епр) равна сумме доз внешнего (Е1внешн.) и внутреннего (Е1внутр. + Еrn) облучения:

      Епр = Е1внешн.+ Е1внутр. + Еrn  (8)

  Приложение 47
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам"

Значения дозовых коэффициентов при ингаляционном поступлении радионуклидов рядов 238U и 232Th с производственной пылью

      Сноска. Правила дополнены приложением 47 в соответствии с приказом Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

  Таблица 1

Дозовые коэффициенты для радионуклидов ряда 238U

Радионуклид

Период полураспада

Тип распада

Дозовый коэффициент при ингаляционном поступлении, Зв/Бк

Тип соединения - П

Максимальный

1

2

3

4

5

238U

4,77 ∙ 109лет

a

2,6 ∙ 10-6

7,3 ∙ 10-6

234Th

24,10 дней

b

6,3 ∙ 10-9

7,3 ∙ 10-9

234Pa

1,17 мин

b

3,8 ∙ 10-10

4,0 ∙ 10-10

234U

2,45105лет

a

3,1 ∙ 10-6

8,5 ∙ 10-6

230Th

7,70 ∙ 104лет

a

4,0 ∙ 10-5

4,0 ∙ 10-5

226Ra

1600 лет

a

3,2 ∙ 10-6

3,2 ∙ 10-6

222Rn

3,824 дней

a

-

-

218Po

3,10 мин

a

-

-

214Pb

26,8 мин

b

-

2,9 ∙ 10-9

214Bi

19,9 мин

b

1,4 ∙ 10-8

1,4 ∙ 10-8

214Po

164 мкс

a

-

-

210Pb

22,3 года

b

-

8,9 ∙ 10-7

210Bi

5,013 дня

b

8,4 ∙ 10-8

8,4 ∙ 10-8

210Ро

138,4 дня

a

3,0 ∙ 10-6

3,0 ∙ 10-6

Сумма

5,20 ∙ 10-5

6,30 ∙ 10-5

  Таблица 2

Дозовые коэффициенты для радионуклидов ряда 232Th

Радионуклид

Период полураспада

Тип распада

Дозовый коэффициент при ингаляционном поступлении, в/Бк

Тип соединения - П

Максимальный

1

2

3

4

5

232Th

1,405 ∙ 1010лет

a

4,2 ∙ 10-5

4,2 ∙ 10-5

228Ra

5,75 лет

b

2,6 ∙ 10-6

2,6 ∙ 10-6

228Ас

6,15 ч

b

1,6 ∙ 10-8

2,5 ∙ 10-8

228Th

1,913 лет

a

3,1 ∙ 10-5

3,9 ∙ 10-5

224Ra

3,66 дней

a

2,9 ∙ 10-6

2,9 ∙ 10-6

220Rn

55,6 с

a

-

-

216Ро

0,145 с

a

-

-

212Pb

10,64 ч

b

-

1,9 ∙ 10-8

212Bi

60,55 мин

a (36%);
b (64%)

3,0 ∙ 10-8

3,0 ∙ 10-8

212Po

0,299 мкс

a

-

-

208Ti

3,053 мин

b

-

-

Сумма

7,85 ∙ 10-5

8,66 ∙ 10-5

  Приложение 48
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам"

                  Журнал радиационного контроля металлолома

      Сноска. Правила дополнены приложением 48 в соответствии с приказом Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      Наименование организации __________________________________________________
Адрес, телефон ____________________________________________________________
Фамилия, имя, отчество (при наличии) и должность, ответственного лица за радиационный контроль
__________________________________________________________________________________________
Журнал начат "______" ____________ 20__г. Журнал окончен "______" ____________ 20__г.
Количество страниц

№ п/п

Дата

Наименование металлолома, количество (кг)

Поставщик

Номер и дата накладной

Приборы, применявшиеся при проведении замеров (наименование, номер)

1

2

3

4

5

6







      продолжение таблицы

Результаты радиационного контроля

Фоновые значения

Превышение фона на поверхности

ММЭД на поверхности

Подпись лица, проводившего замеры

7

8

9

10





  Приложение 49
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам"

Методика проведения радиационного контроля металлолома

      Сноска. Правила дополнены приложением 49 в соответствии с приказом Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

      1. Условия измерений обеспечивает обязательное обнаружение радиоактивного загрязнения металлолома при его наличии. Для этого брикетированный металлолом раскладывается слоем в один брикет. На каждой стороне брикета проводится одно измерение мощности дозы гамма-излучения и по одному измерению плотности потока альфа и бета-частиц.

      2. Небрикетированный металлолом должен быть разложен на территории слоем не более 0,5 м. Измерения мощности гамма-излучения с помощью поискового радиометра проводится по сетке в 1 м, а в случае повышения уровня МЭД над естественным фоном, сетка измерений сгущается до обнаружения источника излучения. Измерение плотности потока альфа, бета частиц осуществляются методом непрерывного слежения по длине или ширине обследуемой партии с расстоянием между профилями слежения 0,5 м, количество замеров определяется по фиксированным точкам измерения через каждые 0,5 м.

      3. При производственном контроле за радиоактивным загрязнением крупногабаритных механизмов, станков, транспортной, дорожной, строительной техники и других изделий с массой более 1 тонны, измерение проводится по наружной поверхности с расстоянием между других управляемых механизмов, также внутри механизма.

      4. При невозможности разложить металлолом слоем в 0,5 м, измерения проводятся при его выгрузке или погрузке. При этом измерение МЭД и плотности потока частиц осуществляется в каждой партии металла, поднимаемого подъемным механизмом (краном, тельфером, экскаватором и другие). Число измерений определяется числом поднятых партий металла.

      5. При наличии в металлоломе емкостей или труб, на внутренней поверхности которых имеются солевые отложения, измерения проводятся на внутренней и наружной поверхности этих изделий. Измерения МЭД проводятся на расстоянии 10 см от измеряемой поверхности, измерения плотности потока альфа и бета частиц на расстоянии 1 см от измеряемой поверхности.

      6. До начала радиационного контроля металлолома проводится измерение ЭД естественного радиационного фона на территории, где складируется металлоломом, на расстоянии 15-20 м от контролируемого металлолома на высоте 10 см. Перед началом измерения плотности потока частиц производиться компенсация собственного фона прибора. Оценка мощности экспозиционной дозы на территории от естественного радиационного фона осуществляется как средняя арифметическая величина из 5 измерений.

      7. Оценка степени радиоактивного загрязнения металлолома осуществляется в зоне максимального показания поискового радиометра или дозиметра. Партия металлолома или часть партии (отдельные изделия) считаются радиоактивно загрязненными, если:

      1) МЭД гамма-излучения от поверхности лома превышает 0,2 мкЗв/ч. над естественным радиационным фоном местности;

      2) плотность альфа излучения, более 0,04 беккерель на сантиметр квадратный (далее – Бк/см²);

      3) плотность потока бета излучения, более 0,4 Бк/см².

  Приложение 50
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам"

      Сноска. Правила дополнены приложением 50 в соответствии с приказом Министра здравоохранения РК от 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

Раздел 1. Требования к источникам излучения для радиоизотопных приборов

      1. Изготовление источников излучения организациями Республики Казахстан проводится по техническим условиям. При выборе радионуклида для источника излучения к РИП следует принимать во внимание:

      1) обоснование технологической необходимости применения данного радионуклида;

      2) токсичность радионуклида, отдавая предпочтение нуклидам с наименьшей токсичностью;

      3) энергию излучения, выбирая нуклид с наименьшей проникающей способностью ионизирующего излучения.

      2. Образцы источников, изготавливаемые для использования в серийных РИП, должны подвергаться испытаниям согласно действующих ГОСТов, определяющих общие технические требования к закрытым радионуклидным источникам ионизирующих излучений.

      3. На каждый источник оформляется технический паспорт, в котором указывается его тип и номер, дата выпуска, размер, активность нуклида, назначение и другие параметры. В нем указываются допустимые пределы температуры и давления, среда, механические воздействия, при которых сохраняется целостность, герметичность и радиационная чистота источников в течение определенного срока их эксплуатации. Не допускается использование источников в условиях, не отвечающих требованиям, предъявляемым к их эксплуатации.

Раздел 2. Требования к документации на радиоизотопные приборы

      4. Техническая документация на РИП в обязательном порядке включает в себя следующие разделы:

      1) технические требования;

      2) правила приемки;

      3) методы контроля и испытаний при продлении срока эксплуатации;

      4) транспортирование и хранение;

      5) гарантии по эксплуатации;

      6) указания по эксплуатации.

      5. В разделе "Технические требования" отмечается область применения РИП и их технические характеристики:

      1) группа, к которой относится РИП;

      2) тип и активность источника излучения, номер технических условий, по которым он изготовлен;

      3) условия эксплуатации РИП и источника излучения;

      4) мощность экспозиционной дозы излучения на поверхности блока источников излучения и на расстоянии 1 м от него;

      5) уровень "снимаемой" радиоактивной загрязненности поверхности источника излучения (определяется методом мазков);

      6) количество наработок на отказ;

      7) срок службы РИП;

      8) комплектность, маркировка и упаковка.

      В разделе "Правила приемки" указываются:

      1) объем и рекомендуемая последовательность испытаний;

      2) кто проводит испытания;

      3) параметры РИП до и после испытаний;

      4) контрольно-измерительная аппаратура, применяемая при испытаниях;

      5) программа и периодичность испытаний;

      6) мощность дозы излучения на расстоянии 1 м от поверхности блока источников излучения;

      7) загрязненность внешних поверхностей РИП (или блока источников излучения) радиоактивными веществами.

      6. В разделе "Транспортирование и хранение" указывается вид транспорта, транспортная категория радиационных упаковок, расстояние от РИП до места нахождения людей и кино-, фотопленок и другие, условия хранения.

      7. В разделе "Требования безопасности" необходимо указывать конкретные меры по обеспечению безопасности при эксплуатации РИП.

      8. В технической документации на РИП кроме изложенных выше требований приводятся чертежи источников излучения, условия проверки источников излучения на различного рода воздействия и результаты испытаний. В ней также представляются чертежи блока источников излучения и подробное описание крепления источника, его экранировки и способа перевода прибора (источника) в нерабочее и рабочее положения.

      9. При ссылках на законодательные и нормативные документы необходимо указывать конкретные разделы, пункты, параграфы, которые имеют непосредственное отношение к излагаемому разделу технической документации.

      10. В инструкции по эксплуатации РИП необходимо подробно описывать меры по обеспечению радиационной безопасности (в том числе и по обеспечению целостности и сохранности источника излучения) при транспортировании, хранении, установке, профилактическом ремонте, эксплуатации и утилизации РИП (блока источника излучения), а также при возникновении аварийных ситуаций.

      11. Инструкция по эксплуатации РИП содержат рекомендации по обеспечению радиационной безопасности при аварийном разрушении РИП (источника излучения). При этом следует рассматривать такие ситуации, как невозможность перевода РИП (источника излучения) из рабочего положения в нерабочее, выпадение, механическое разрушение источника излучения, пожар.

"Радиациялық қауіпті объектілерге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 27 наурыздағы № 260 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылы 27 мамырда № 11204 тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2022 жылғы 25 тамыздағы № ҚР ДСМ-90 бұйрығымен.

      Ескерту. Күші жойылды - ҚР Денсаулық сақтау министрінің 25.08.2022 № ҚР ДСМ-90 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Қазақстан Республикасы Кодексінің 144-бабының 6-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

      1. Қоса беріліп отырған "Радиациялық қауіпті объектілерге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары бекітілсін.

      2. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Тұтынушылардың құқықтарын қорғау комитеті заңнамада белгіленген тәртіппен:

      1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

      2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның мерзімді баспасөз басылымдарына және "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберілуін;

      3) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің ресми интернет-ресурсында орналастырылуын қамтамасыз етсін.

      3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика вице-министріне жүктелсін.

      4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасының
Ұлттық экономика министрі
Е. Досаев

      "КЕЛІСІЛГЕН"

      Қазақстан Республикасының

      Денсаулық сақтау және

      әлеуметтік даму министрі

      ___________ Т. Дүйсенова

      2015 жылғы " "

      "КЕЛІСІЛГЕН"

      Қазақстан Республикасының

      Энергетика министрі

      ___________ В. Школьник

      2015 жылғы " "

  Қазақстан Республикасы
Ұлттық экономика министрінің
міндетін атқарушының
2015 жылғы 27 наурыздағы № 260
бұйрығымен бекітілген

"Радиациялық қауіпті объектілерге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

      Ескерту. 1-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1. Осы "Радиациялық қауіпті объектілерге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары (бұдан әрі – Санитариялық қағидалар) радиациялық қауіпті объектілерде (бұдан әрі – объектілер) жер телімін таңдауға, жобалауға, сумен жабдықтауға, су бұруға, жарықтандыруға, желдетуге, күтіп-ұстауға және пайдалануға, жұмыс жағдайларына, радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге, радиоактивті қалдықтарды жинауға, пайдалануға, залалсыздандыруға, тасымалдауға, сақтауға және көмуге, радиациялық бақылауды ұйымдастыруға, жүргізуге, таратуға, консервациялауға және бейінін өзгертуге қойылатын талаптарды қамтиды.

      Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2. Осы санитариялық қағидаларда мынадай ұғымдар пайдаланылды:

      1) аралас қорғанышы бар қондырғы – иондаушы сәуледен қорғау қатты, сол сияқты сұйық материалдармен қамтамасыз етілетін құрылғы;

      2) аппликатор – тікелей терінің немесе шырышты қабықтың жараланған жеріне салынатын (құрамында радиоактивті препараты бар не радиоактивті изотоп сіңірілген пластинкасы бар немесе герметикалық жабық метал қораб түрінде) радиотерапевтикалық құрал;

      3) бақыланатын аймақ – радиациялық бақылау, адамдарға рұқсат ету және тұруы бойынша арнайы қағидалар қолданылатын аумақ;

      3-1) бақыланатын қол жеткізу аймағы (бұдан әрі – БҚЖА) – объектінің өнеркәсіптік алаңы аумағының, оны қалыпты пайдалану жағдайында персоналға радиациялық факторлардың әсер етуі мүмкін объектінің ғимараты мен құрылысының бір бөлігі;

      4) бір фотонды эмиссиялық компьютерлік томография (бұдан әрі – БФЭКТ) – әдетте пациент денесінің айналасында айналатын бір немесе бірнеше детекторлы бастары бар гамма-камерада орындалатын, гамма-сәулелену бойынша пациент денесіндегі радиофармпрепараттың кеңістікте таралуын диагностикалық көрнекі ету рәсімі;

      5) бейненің диагностикалық сапасы – фантомның бақылау суретінде тестілік құрылымдарды диагностикалық рентген аппаратының паспорттық көрсеткіштеріне сәйкес ажырату мүмкіндігі;

      6) гамма-камера – гамма-сәуленің позициялық-сезімтал детекторын, штативті құрылғыны, пациент төсегін, детектор дабыл дарын электрондық қайта өзгерту трактын және сцинтиграфиялық бейнелерді қалыптастыру мен көрнекі етуге арналған компьютерді қамтитын стационарлық немесе жылжымалы қондырғы;

      7) гамма-өріс – жұмыс жағдайында көздің (сәулелеушінің) гамма-сәулесінен қорғау негізінен ауа қабатымен және қашықтықпен қамтамасыз етілетін ауыл шаруашылық дақылдарын сәулелендіруге арналған қондырғы;

      8) гамма-томограф – гамма-сәулендірудің бір немесе бірнеше позициялық-сезімтал детекторын, пациент төсегін, пациент төсегінің бойлық білігінің айналасында детекторларды айналдыру тетігі бар штативтік құрылғыны, детекторлардың дабылдарын электрондық қайта құру трактын және томографиялық бейнелерді қалыптастыру мен көрнекі етуге арналған компьютерді қамтитын бір фотонды эмиссиялық компьютерлік томографияға арналған стационарлық қондырғы;

      9) гамма-терапевтикалық қондырғылар – дистанциялық немесе байланысты (ішкі жолақты) гамма-терапияны өткізуге арналған аппараттар.

      10) дозиметр – иондаушы сәулелендіру дозасын немесе доза қуатын өлшеуге арналған құрылғы;

      11) жеке дозиметр – денеде ұсталатын нақты субъектінің сәулелену дозасын өлшеу дозиметрі;

      12) жабық сәулелендіру көзі – қондырылуы ол есептелген құрылғысы пайдалану және тозу жағдайларында, оның құрамындағы радиоактивті заттардың қоршаған ортаға түсуін болдырмайтын радиоактивті сәулелендіру көзі;

      13) жүктеу бассейні – қондырғы (сәуле шығарушы) көздерін жүктеу, үстеме жүктеу және ауыстыру кезінде гамма-сәулеленуден қорғауды қамтамасыз ететін, сұйықтықпен толтырылған ыдыс;

      14) жылжымалы қондырғы – өздігінен жүретін немесе өздігінен жүрмейтін көлік құралдарына (автомашина, вагон және басқа көлік құралдары) монтаждалған және пайдаланылатын қондырғы;

      15) жұмыс камерасы (жұмыс көлемі) – объектіні сәулелендіру жүргізілетін гамма-сәуледен қорғаумен қоршалған үй-жай (ыдыс);

      16) жұмыс жүктемесі – аптасына миллиампер-минут (бұдан әрі – мА мин/апта) анодтық кернеудің номиналды мәндерінде рентгенологиялық рәсімдердің ұзақтығы мен мөлшерімен регламенттелген рентген аппараты жұмысының апталық жүктеме;

      16-1) жергілікті көз – беттің жанында кез келген шарт орындалатын зат:

      10 сантиметр қашықтықта сәулеленудің эквивалентті дозасының қуаты (табиғи радиациялық фонынан болатын үлесті шегергенде) сағатына 0,2 микрозиверттен асады;

      зат бетінің радиоактивті ластануы секундына шаршы сантиметрге 0,4 бета-бөлшектерден (бұдан әрі – бета-бөлшектер/(см2∙с) және (немесе) 0,04 альфа-бөлшектер /(см2∙с) асады;

      17) иондаушы сәулелену көзі (бұдан әрі – сәулелену көзі немесе ИСК) – радиоактивті заттар, құрамында радиоактивті заттар бар аппараттар немесе құрылғылар, сондай-ақ иондаушы сәуле шығаратын немесе шығаруға бейім электрофизикалық аппараттар немесе құрылғылар;

      18) кешігетін нейтрондар – бөлінгеннен кейін шамалы уақыт аралығында ядролар шығаратын нейтрондар;

      19) коллиматор – иондаушы сәулелену шоқтарын қалыптастыратын құрылғы;

      20) катетер – табиғи арналарды, дене қуысын, түтікшелерді босату мақсатында сыртқы ортамен байланыстыру үшін, оларға сұйықтықты енгізу, жуу немесе олар арқылы хирургиялық аспаптарды өткізуге арналған түтікше түріндегі медициналық құрал. Катетерді енгізу процесі катетеризация деп аталады;

      21) күшті изотопты гамма-қондырғы – белсенділігі 18,5 терабеккерельден (бұдан әрі – ТБк) асатын жабық радионуклидті көздердің гамма сәулесін пайдалануға негізделген қондырғы;

      22) компьютерлік рентгендік томография – арнайы аппаратураны және компьютерді қолдану арқылы қабаттар бойынша сандық рентгенологиялық бейнені алудан тұратын рентгенологиялық зерттеу әдісі;

      23) құрғақ қорғанышы бар қондырғы – көздің гамма-сәулесінен қорғау қатты материалдардан (бетон, қорғасын және т.б.) жасалған қондырғы;

      24) қалдықтар қоймасы – қалдықтар деп аталатын, радиоактивті, уытты және басқа да пайдалы қазбаларды байыту пайдасыз қалдықтарын сақтауға немесе көмуге арналған арнайы құрылыстар мен жабдықтар кешені;

      25) қорғасын эквиваленті – рентген сәулесімен сәулеленудің берілген шарттарында қаралатын материал сияқты босаңсу жиілігін қамтамасыз ететін қорғасын қабатының миллиметрмен алынған қалыңдығы;

      26) қадағаланатын аймақ – сәулелену дозалары халықтың жекелеген адамдары үшін белгіленген доза шектерінен асуы мүмкін қондырғысы бар көршілес орналасқан үй-жайлар немесе аумақ (жапсарлас үй-жайлар және т.б.);

      27) лабиринт – жұмыс камерасының қорғанышында орналасқан және онымен байланысуға және гамма-сәуленің деңгейлерін (шағылысқан) белгіленген мәнге дейін төмендетуге қызмет ететін дәліз тәрізді (көпбуынды, сақина тәрізді немесе басқа пішінді) құрылғы;

      27-1) металл сынығы (түсті және қара металдар сынығы) – бұл жарамсыз болған немесе тұтынушылық қасиеттерін жоғалтқан және тек қайта өңдеуге ғана жарамды өнеркәсіптік және тұрмыстық мақсаттағы бұйымдардан құралған, құрамында түсті немесе қара металл бар өндіріс және тұтыну қалдықтары;

      27-2) металл сынығының радиоактивті ластануы – құрамында радиациялық қауіпсіздіктің ГН-мен белгіленген мәндерден асатын радионуклидтер бар немесе олармен ластанған металл сынығының жеке фрагменті;

      27-3) металл сынығының партиясы – металл сынығының бөлек жиналған мөлшері (бір немесе бірнеше көлік бірліктеріне – платформаға, вагонға, автомашинаға, жүк контейнеріне тиелген металл сынығының мөлшері);

      27-4) мұнай-газ кешені объектілерінің өндірістік қалдықтары – технологиялық жабдықтарды жөндеу және тазарту барысында алынған тұзды шөгінділер және қоқыстар, мақсаты бойынша одан әрі пайдалануға арналмаған технологиялық жабдықтар мен құрылғылардың элементтері, кәсіпорын аумағындағы мұнай-газ кешені кәсіпорындарының өндірістік қызметі процесінде табиғи радионуклидтер жинақталуы мүмкін топырақ және жер;

      28) позитронды эмиссиялық томография (ПЭТ) – аннигиляциялық сәулелену бойынша пациент денесіндегі позитронды сәулелендіретін радиофармпрепаратты кеңістікте таралуын көрнекі етудің диагностикалық рәсімі;

      29) ПЭТ-орталығы – позитронды сәуле шығаратын радиофармпрепараттарды олардың сапасын бақылай отырып, өндіруге және (немесе) диагностикалық емшара жүргізуге арналған in vivo радионуклидті диагностиканың мамандандырылған бөлімшесі;

      30) рентгендік компьютерлік томография кабинеті (бұдан әрі – РКТ) – ауруларды диагностикалау үшін рентгендік-компьютерлік томографпен жарақталған, арнайы жабдықталған үй-жайлар жиынтығы;

      31) рентгендік диагностикалық кабинет – ауруды диагностикалау мақсатында рентген сәулесін пайдаланатын медициналық мекеменің рентген бөлімінің бөлімшесі орналасатын арнайы жабдықталған үй-жайлар жиынтығы;

      32) радиациялық сұлба (бұдан әрі – РС) – реактор нейтрондары әсерінен гамма-активті радионуклидтер пайда болатын жұмыс заттарының айналымын пайдаланатын гамма-сәулеленуге арналған құрылғы;

      33) радиометрия – радионуклидтердің (объектінің және радиоактивті көз объектісінің белсенділігін) белсенділігін өлшеу тәсілдерінің жиынтығы (уақыт бірлігіндегі ыдыраулар);

      34) радиофармпрепараттар – ауруларды диагностикалау үшін қолданылатын радионуклидтері бар фармацевтикалық қосындылар;

      35) радиациялық қауіпті объекті – радиоактивті заттарды сақтайтын, қайта өңдейтін, пайдаланатын, тасымалдайтын немесе көметін және апат кезінде онда иондаушы сәулемен адамдардың, ауыл шаруашылығы малдары мен өсімдіктерінің, ұлттық экономика объектілерінің, сондай-ақ қоршаған табиғи ортаның радиоактивті ластануы немесе сәулеленуі;

      36) радиациялық шығу – түтіктің фокусынан бекітілген қашықтықта рентген сәулесінің алғашқы шоғындағы осы қашықтықтың квадратына көбейтілген сіңірілген доза қуатының (ауа кермасының) миллиампер-минутына шаршы метрге миллигреймен (бұдан әрі – мГр·мІ /мА·мин) анод тогының күшіне қатынасы;

      37) рентгенография – бір немесе бірнеше статикалық бейнелер қағаз немесе пленка тасымалдаушыларда (рентген суреттері) алынатын рентгенологиялық зерттеу әдісі;

      38) рентген аппараты – рентген сәулесін алуға және оны диагностикаға немесе емдеуге пайдаланатын құрылғылар жиынтығы;

      39) рентгеноскопия – көп проекциялы динамикалық бейнелерді флюоресцентті экраннан немесе монитор экранынан алынатын рентгенологиялық зерттеу әдісі;

      40) рентгендік-операциялық блок – хирургиялық араласу рентгенологиялық зерттеулермен ұштаса жүргізілетін рентген бөлімінің бөлімшесі;

      41) рентгендік сәулелену – рентген түтігінің анодында жеделдетілген электрондарды тежеу нәтижесінде шығарылатын фотондық сәуле;

      42) рентгендік сәуле шығарушы – сүзгі мен коллиматоры (диафрагма) бар қорғаныш қаптамаға салынған (моноблокқа) рентген түтігі;

      43) радионуклидтер инкорпорациясы – тыныс алу жолдары, асқазан-ішек жолы және тері арқылы адам ағзасына радионуклидтердің енуі;

      44) рентгенологтың немесе зертханашының автоматтандырылған жұмыс орны (бұдан әрі – АЖО) – медициналық рентген бейнелерін жинауды, сандық өңдеуді, көрнекі етуді және мұрағаттауды қамтамасыз ететін бағдарламалық-аппараттық кешен;

      45) радионуклидті генераторлар – медициналық мекеме жағдайында қысқа мерзімдік радионуклидтерді жылдам алуға арналған жергілікті радиациялық қорғанышы бар тасымалданатын құрылғы;

      46) радиодиагностикалық емшаралар – пациенттер ағзасына радиофармпрепараттар енгізетін диагностикалық емшаралар;

      47) радиоактивті қалдықтар қоймасы – қатты және сұйық радиоактивті қалдықтарды радиоактивті ыдырату мақсатында ұстау және (немесе) оларды кейіннен бір орталықтан жоюға арналған қатты және сұйық радиоактивті қалдықтарды сақтауға арналған үй-жай немесе алаң;

      48) сәулелегіш – иондаушы сәуленудің белгіленген өрісін қалыптастыру үшін жабық радиоизотопты сәулелендіру көздерін кеңістікте орналастыруды қамтамасыз ететін құрылғы;

      49) сапаны бақылау – радиодиагностикалық аппаратураның жұмыс сипаттамасын және радиодиагностикалық зерттеулердің режімдерін, сондай-ақ радиофармпрепараттар сапасы параметрлерін сандық анықтау, мониторингілеу және қолайлы деңгейлерде ұстау үшін ұйымдастыру іс-шаралары, техникалық құралдар мен технологиялық рәсімдер жүйесі;

      50) сұйықтық қорғаныш – иондаушы сәуленуден қорғау қорғаныш материалы ретінде сұйықтықты (суды), минералды майды пайдалану арқылы қамтамасыз етіледі;

      51) сандық рентгенография – рентгенологиялық ақпаратты сандық қайта өзгертуді қолдану арқылы рентген бейнелері (суреттер) алынатын рентгенологиялық зерттеу әдісі;

      52) сандық рентгеноскопия – рентгенологиялық ақпаратты сандық қайта өзгертуді қолдану арқылы пациенттер ағзаларының динамикалық рентгендік бейнелері алынатын рентгенологиялық зерттеу әдісі;

      53) сцинтиграфия – гамма-камерада жасалатын пациент денесіндегі радиофармпрепараттың кеңістікте таралуының проекциялық бейнелерін көрнекі ету (статикалық сцинтиграфия) немесе пациент денесіндегі радиофармпрепараттың белгіленбеген кеңістік-уақыттық таралуын уақытша сипаттамаларын диагностикалық тіркеу (динамикалық сцинтиграфия) рәсімі;

      54) технологиялық каналдар – әртүрлі коммуникацияларды (газ, су және т.б.) салу үшін қондырғылардың стационарлық қорғанышы арқылы өтетін саңылаулары, науалар, тартпалар және каналдар;

      55) фотонейтрондар – гамма-кванттармен өзара әрекеттесуі нәтижесінде атомдардың ядроларынан ұшып шығатын нейтрондар;

      56) флюорография – рентген бейнесі флюоресцентті экраннан шағын форматты фотопленкаға алынатын рентгенологиялық зерттеу әдісі;

      57) ыстық камера – жоғары активті радиоактивті заттармен жұмысқа арналған қорғаныш құрылғысы;

      58) ядролық медицина объектісі – радионуклидті диагностиканы және радионуклидті фармацевтикалық препараттардың (бұдан әрі – радиофармпрепараттар) көмегімен емдеуді және позитронды-сәуле шығаратын радиофармпрепарттарды шығаруды жүзеге асыратын ұйым;

      59) in vivo радионуклидті диагностика – пациент денесіне енгізілген радиофармпрепаратты көрнекі ету және (немесе) кеңістік-уақыттық таралу сипатын анықтаудың негізінде пациент ағзасындағы патологиялық процестің болуын, сипатын және таралуын белгілеу;

      60) in vitro радионуклидті диагностика – арнайы радиоиммундық зертханаларда жүргізілетін биологиялық сұйықтықтарда, көбіне қанда патологиялық процестің, биологиялық активті заттардың (гормондардың, ферменттердің, дәрілік препараттардың және басқалардың) болуын, сипатын және таралуын белгілеу.

      Ескерту. 2-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      3. Қызметін сәулелену көздерін пай далана отырып жүзеге асыратын ұйымдар радиациялық қорғау сапасына өндірістік радиациялық бақылау жүргізеді. Консервіленген, таратылған, пайдаланудан шығарылған радиациялық қауіпті объектілерде, сондай-ақ қайта құнарландырылған аумақтарда халықтың және қоршаған ортаның радиациялық қауіпсіздігін бағалау үшін радиациялық және экологиялық бақылау жүргізіледі.

      4. Объектілер персоналы арнайы жұмыс киімдерімен, арнайы аяқ киімдермен және жеке қорғаныш құралдарымен (бұдан әрі – ЖҚҚ) қамтамасыз етіледі. ЖҚҚ негізгі жиынына: комбинезон немесе костюм (кеудеше, шалбар), халат, арнайы киім және аяқ киім, іш киім, бас киім немесе шлем, шұлық және қолғап кіреді.

      5. Үй-жайларды жинау және дезактивациялау, технологиялық жабдықтарды жөндеу бойынша жұмыстарды атқаратын персонал үлдір материалдардан жасалған қосымша арнайы киімдермен және полимерлі жабыны бар материалдардан жасалған – жартылай халаттармен, жартылай комбинезондармен, алжапқыштармен, қаптармен қаптамасыз етіледі.

      6. Радионуклидтермен ластанған металды кесу немесе дәнекерлеу бойынша жұмысты жүргізетін персонал от ұшқынына төзімді дезактивацияланған материалдардан жасалған дәнекерлеушіге арналған ЖҚҚ-мен, сондай-ақ көзді және қолды қорғау құралдарымен қамтамасыз етіледі.

      7. Ауаның радиоактивті немесе уытты заттармен ықтимал аэрозолды ластануы жағдайларында жұмыс істеген кезде ластану деңгейіне және сипатына қарай респираторлар, газтұтқыштар, өзіндік құтқарушылар, автономды оқшаулайтын тыныс алу аппараты, шлангілі оқшаулағыштар - жартылай пневмомаскалар, пневмомаскалар, пневмошлемдер, пневмокеудешелер, жекелеген жағдайларда оқшаулағыш костюмдер пайдаланылады.

      8. ЖҚҚ пайдаланатын персонал нұсқаулықтан және пайдалану ережесін оқытудан өтеді.

      9. Үлдір материалдардан және полимерлі материалдардан жасалған ЖҚҚ санитариялық шлюзде (бұдан әрі – саншлюз) немесе басқа арнайы бөлінген жерде әрбір пайдаланғаннан кейін дезактивациядан өтеді. Егер алдын ала дезактивациядан кейін олардың ластану деңгейі рұқсат етілген деңгейден жоғары болса, олар арнайы жуу орындарына немесе радиоактивті қалдықтар (бұдан әрі – РАҚ) ретінде жоюға жіберіледі. ЖҚҚ-ны дезактивациялау радиациялық бақылау арқылы жүргізіледі.

      10. Объектілерде санитариялық-тұрмыстық үй-жайлар және санитариялық өткізгіш режимі жүйесі көзделеді.

      11. Санитариялық-тұрмыстық үй-жайлар санитариялық өткізгіш типі бойынша жобаланады, жалпы ауыспалы желдету, сумен жабдықтау, кәріз жүргізу, жылыту және жарықтандыру жүйелерімен жабдықталады. Санитариялық-тұрмыстық үй-жайлардың құрамына: үй киімдеріне арналған киім ілетін орын, жұмыс киімдеріне арналған киім ілетін орын, тері жабындарын және арнайы киімдерді радиациялық бақылау пункті, себезгі, дәретхана, жеке қорғаныш құралдарына арналған орын, таза арнайы киімдерге арналған қойма және ластанған арнайы киімдерге арналған қоймалар кіреді. Санитариялық өткізу режимі жүйесі саншлюздер құрылғысын көздейді. Саншлюздер тек бірінші қауіптілік сыныбы жұмыстарын жүргізген жағдайда ғана жабдықталады.

      12. Санитариялық шлюзде:

      1) қосымша арнайы аяқ киімдерді сақтауға және дезактивациялауға арналған құрылғы;

      2) пневмокостюмді тікелей жұмыскердің үстінде жуатын пункт;

      3) ластанған арнайы киімдерді жинауға арналған контейнерлермен жабдықталған ластанған қосымша арнайы киімдерді шешетін орын;

      4) арнайы аяқ киімдердің табанын тікелей жұмыскердің үстінде тазалайтын құрылғы;

      5) радиациялық бақылау пункті;

      6) аяқ немесе шынтақ құрылғысының көмегімен салқын және ыстық су келтірілген қол жуғыш, сондай-ақ қол жууға арналған дезактивациялау құралдары көзделеді.

      13. Объектілер персоналы Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 24 ақпандағы № 128 бұйрығымен бекітілген міндетті медициналық тексеріп-қарауларды өткізу қағидаларына сәйкес міндетті медициналық тексеріп-қараудан өтеді (нормативтік құқықтық актіні мемлекеттік тіркеудің тізіліміне № 10634 енгізілді).

      14. Сәулелену көздерімен жұмыс істеуге жаңадан қабылданған және ауыстырылатын адамдар жұмыстың қауіпсіз әдістеріне, жеке гигиена ережесіне және осы санитариялық қағидалардың көлемінде нұсқаулықтан, радиациялық қауіпсіздік шаралары және радиациялық апаттарды жою бойынша жергілікті және ведомстволық нұсқаулардан өтеді.

      15. Бұрын басқа уран өндіретін кәсіпорындарында жұмыс істеген немесе бұрынғы жұмысы процесінде шығу тегі радиациялық және радиациялық емес зиянды өндірістік факторлардың басқа да түрлеріне ұшыраған адамдарды олар жұмысқа қабылданған кезде жинаған тиімді сәулелену дозалары туралы мәліметтер сұралады. Алынған мәліметтер радиациялық әсер етудің кумулятивті деңгейлерін есептеу және еңбекті ұйымдастыру кезінде ескеріледі.

      16. Қауіпсіздік және жеке гигиена ережесі бойынша нұсқаулықты және білімін тексеру жылына бір реттен кем емес өткізіледі. Тексеруді мекеме әкімшілігі тағайындаған комиссия өткізеді. Комиссия құрамына әкімшілік, мекеменің радиациялық қауіпсіздік қызметінің өкілдері және көздермен тұрақты жұмыс жасайтын жетекші мамандар кіреді. Комиссияның ең аз құрамы – 3 адам. Тексеру қорытындылары арнайы журналда тіркеледі.

      17. Көздермен жұмыс істеу сипаты өзгергенде, сондай-ақ белсенділігі барынша жоғары көздерді пайдаланғанда, жұмысшыларға кезектен тыс нұсқаулық және радиациялық қауіпсіздік және жеке гигиена ережесін білуіне тексеру өткізіледі. Білімді тексеру қорытындысы хаттамамен рәсімделеді, нұсқаулықтар журналда тіркеледі.

2-тарау. Эмальды альфа және бета-сәулелену көздері бар статикалық электрдің радиоизотоптық бейтараптандырғыштарын орнатуға және пайдалануға қойылатын талаптар

      Ескерту. 2-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      18. Радиоизотоптық бейтараптандырғыштарға арналған эмальды альфа- және бета-сәулелендіру көздері (бұдан әрі - көздер) берік бекітіледі.

      19. Көзді таңдау критерийі К коэффициенттің ең аз мәні болып табылады:



      мұнда С – пайдалану және сақтаудың жол берілген шарттарында уақыт бірлігінде көздің 1 шаршы сантиметрінен (бұдан әрі - см2) бөлінетін изотоптың белсенділігі;

      СДК – изотоптың ауадағы орташа жылдық шоғырлануы;

      J – көздің 1см2 шығаратын иондаушы токтың шамасы.

      Көздердің радиоактивті заттармен бастапқы беткі ластануы альфа-активті изотоптар негізінде минутына шаршы сантиметрге 50 альфа бөлшектен (бұдан әрі – альфа/бөлшек/см2/мин), бета-активті изотоптар негізінде 200 бета/бөлшек/см2/мин аспауы тиіс.

      Сақтау және пайдалану кезінде көздерден изотоптың бөліну жылдамдығы альфа-активті изотоптар негізіндегі көздер үшін айына 3,7 Бк/см2 артық емес, бета-активті изотоптар негізіндегі көздер айына 185 Бк/см2 аспауы көзделеді.

      20. Радиоизотоптық бейтараптандырғыштың конструкциясы және оны дайындауға пайдаланылатын материалдар:

      1) бейтараптандырғышты немесе машиналардың қандай да бір бөлшектерін алдын ала алмастан, сәуленің шығуы (бейтараптандырғышты жұмыс қалпынан жұмыс істемейтін қалыпқа ауыстыру) үшін терезені жылдам және ыңғайлы жабу мүмкіндігін қамтамасыз етеді;

      2) сәуленің шығуы үшін терезенің ашық кезінде машиналардан бейтараптандырғышты және көздердің активті беттеріне қолдың жанасу мүмкіндігін болдырмайтын торды шешу мүмкіндігін болдырмайтын блоктаушы құрылғысы болуы тиіс.

      Бейтараптандырғыштар машиналарға қызмет көрсететін операторлар тұрған жерден 1 метрден (бұдан әрі – м) жақын емес орналастырылады.

      21. Бейтараптандырғыштан гамма- және тежегіш сәулелендіру дозасының қуаты 1 м қашықтықта сағатына 0,1 миллизиверттен (бұдан әрі – мЗв/сағ) аспауы тиіс.

      22. Бейтараптандырғыштардағы көздер бекітіледі және пломбаланады.

      23. Бейтараптандырғыштар зауыт нөмірі, шығарылған күні көрсетіле отырып таңбаланады және 1 м қашықтықтан жақсы көрінетін радиациялық қауіпсіздік белгілері қойылады. Блокталатын құрылғысы жоқ бейтараптандырғыштарға "Шешу алдында қақпақты жап!" деген жазу жазылады.

      24. Бейтараптандырғыштың қолмен немесе аспаптармен жанасуға болатын сыртқы беттері бекітілмеген радиоактивті заттармен ластануына жол берілмейді.

      25. Көздерді дайындауға техникалық шарттардың жобалары мынадай мәліметтерді:

      1) көз дайындалған радиоактивті заттардың химиялық және радиациялық сипаттамасын (радиациялық қоспалардың мөлшері және изотоптық құрамы);

      2) көздің негізгі изотоп бойынша салынатын немесе номиналды белсенділігін;

      3) радиацияның ең жоғары деңгейі және ағымның тығыздығы бар жұмыс және сырт жағынан 10, 50 және 100 сантиметр (бұдан әрі – см) қашықтықта гамма-сәуленің дозасының қуаты және спектрлік құрамы және жұмыс жағындағы сондай қашықтықтарда бета-сәуленің спектрлік құрамын;

      4) көздердің бүтіндігі сақталатын шекті термиялық және механикалық жүктемелерді;

      5) көздердің коррозиялық беріктігі бойынша мәліметтерді;

      6) сыртқы орта параметрлерінің экстремальды жағдайларында және пайдалану және тасымалдау кезінде техникалық шарттармен жол берілетін жүктемелерде көздерден изотоптың бөліну жылдамдығын;

      7) тұтынушыларға оларды жіберу кезінде көздердің ластану беттерінің ең жоғары деңгейлерін;

      8) пайдаланудың шекті шарттарын;

      9) көздердің кепілдік берілген жарамдылық мерзімін;

      10) пайдалану кезінде көздердің профилактикалық бақылау регламенті мен әдістемесін;

      11) пайдалану кезінде көздерді профилактикалық тазарту регламенті мен әдістемесі;

      12) бейтараптандырғыштарды пайдаланудың мақсаты мен жол берілген шарттарын;

      13) көздердің типі (техникалық шарттарының атауы және нөмірі) және көздердің негізгі техникалық және санитариялық-техникалық сипаттамаларын;

      14) бейтараптандырғыштың бетіндегі және сәуленің радиация деңгейі ең көп бағыттарға (жұмсақ рентгендік сәулелену мен бета-сәулеленуді ескере отырып) шығуы үшін терезе жабық және ашық болған кезде бейтараптандырғыштан 10, 50 және 100 см қашықтықтағы дозаның қуаттылығын.

      26. Бейтараптандырғыштарды монтаждау және пайдалану бойынша нұсқаулық:

      1) бейтараптандырғыштың мақсатын;

      2) бейтараптандырғыштардың және сәулелену көздерінің қысқаша техникалық сипаттамасын;

      3) бейтараптандырғыштарды тасымалдаудың, сақтаудың және пайдаланудың жол берілетін деңгейлерінің толық сипаттамасын;

      4) бейтараптандырғыштың бетінде және сәуленің шығуы үшін терезе ашық және жабық кезінде 10, 50 және 100 см қашықтықтағы сәулелену дозасының қуатын;

      5) бейтараптандырғыштың және көздердің сыртқы беттерін монтаждау және тазалау тәртібі мен осы жұмыстарды орындау кезіндегі жеке қорғаныш және жеке гигиена шараларын;

      6) бейтараптандырғыштарды жөндеу және кәдеге жарату тәртібін;

      7) бейтараптандырғыштарды есепке алу және олардың сақталуын қамтамасыз ету бойынша шараларды;

      8) шағым-талап қою тәртібі мен кепілдіктерді;

      9) бейтараптандырғыштарды орнату орындарын және адамдардың тұрақты болатын орындарына қатысты олардың бағдарын нұсқауларды;

      10) бейтараптандырғыштар мен көздерді профилактикалық бақылау регламенті мен әдістерді қамтиды.

      27. Бейтараптандырғыштың паспортында:

      1) бейтараптандырғыштың шыққан күні мен зауыттық нөмірі;

      2) бейтараптандырғыштағы көздердің саны және олардың реттік нөмірлері, сондай-ақ шыққан айы мен жылы, көздер паспортының нөмірі;

      3) бейтараптандырғыш бетіндегі және 1 м қашықтықта сәуле шығуы үшін терезенің жабық кезіндегі дозаның ең жоғары қуаты көрсетіледі.

      28. Көздердің паспорты кәсіпорында тіркеледі және оларды өткізген сәттен бастап 10 жыл бойы сақталады. Бейтараптандырғыштар паспорттары бейтараптандырғыштарды оларды пайдаланудың барлық кезеңінде қолданатын объектіде сақталады.

      29. Дайындаушы-кәсіпорын немесе бейтараптандырғыштарды жеткізуші бейтараптандырғыштардың журналда немесе бейтараптандырғыш нөмірі, көздердің саны, көздер мен бейтараптандырғыш жеткізілген кәсіпорындардың шыққан айы мен жылы картотекасында тіркей отырып, есепке алуды жүзеге асырады.

3-тарау. Радон зертханаларын жобалауға, күтіп-ұстауға және пайдалануға қойылатын талаптар

      Ескерту. 3-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      30. Негізгі зертхана жеке ғимаратта немесе ұйым ғимаратының жеке бөлігінде, басқа үй-жайлардан оқшауланып, орналастырылады. Зертхананың мынадай:

      1) радон генераторын және ауданы кемінде 10 шаршы метр (бұдан әрі – м2) радон концентратын дайындауға арналған қондырғыны орналастыру үшін бетон қабырғаларының қалыңдығы кемінде 50 см қойма;

      2) ауданы кемінде 10 м2 тот баспайтын болаттан немесе дозатормен жарақталған органикалық шыныдан жасалған суырмалы шкафы бар құю цехы;

      3) себезгі және дәретхана үй-жайлар жиынтығы бар.

      31. Құю цехы қойма үй-жайынан қорғаныш қабырғасы арқылы бөлектенеді. Оның бетіндегі дозаның жобалық қуаты персонал тұрақты болатын үй-жайларда сағатына 6 микрозиверт (бұдан әрі - мкЗв/сағ) және Б санаты адамдары үшін 1,5 мкЗв/сағ аспауы тиіс.

      32. Үй-жайларда еден аз сіңіретін материалмен жабылады және үй-жайлардың бұрыштары дөңгеленіп жасалады.

      33. Бірлестікті радон зертханалары жеке бір-екі қабатты ғимаратта орналастырылады.

      34. Санитариялық қорғау аймағы мен қадағалау аймағының өлшемі осы санитариялық қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес радиоактивті шығарындылардың атмосфераға таралуын есептеу негізінде, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органның ведомствосымен келісім бойынша белгіленеді.

      Техникалық спиртте радон концентратын дайындағанда немесе сорғыш патроны бар радон концентратын дайындайтын қондырғыны жабдықтау кезінде бірлестікті радон зертханалары өндіріс ғимараттарынан 30 м және тұрғын үй ғимараттарынан 50 м қашықтықта орналастырылады.

      35. Бірлестікті радон зертханаларында мынадай:

      1) кемінде 20 м2 үш генератор және әрбір қосымша генератор үшін 3 м2 болғанда радон концентратын өндіру және пайдаланылатын радон генераторларын орналастыру бойынша цех;

      2) 15 м2 жөндеу және радиоактивті қалдықтарды сақтауға арналған кемінде үй-жай;

      3) кемінде 20 м2 құю цехы;

      4) 15 м2 ыдыс қоймасы;

      5) 15 м2 стеллаждармен немесе транспортерлермен жабдықталған дайын өнім қоймасы;

      6) 15 м2 ыдыстарды жуу орны;

      7) себезгі, дәретхана және дозиметрлік бекеті бар санитариялық өткізгіш;

      8) 15 м2 персоналдың арнайы киімдеріне арналған жеке шкафтары бар киім шешетін орын;

      9) 20 м2 персонал бөлмесі;

      10) 15 м2 суырмалы шкафпен жабдықталған дозиметриялық зертхана;

      11) 10 м2 меңгерушінің кабинеті;

      12) 10 м2 қойма;

      13) 15-20 м2 желдеткіш камерасы;

      14) 15 м2 киім ілетін орны бар вестибюль үй-жайлар жиыны көзделеді.

      Пайдаланылмайтын радий генераторларына арналған қоймада қосалқы шығатын жер көзделеді.

      37. Зертханалардың өндірістік үй-жайларының терезелерінде металл торлар орнатылады, өндірістік үй-жайлар күзеттің орталықтандырылған бақылау пультіне (бұдан әрі – ОБП) қосылады.

      38. Радон зертханалары өндірістік бақылау жүргізу үшін дозиметриялық жабдықпен жабдықталады.

4-тарау. Радон терапиясы бөлімшесін күтіп-ұстауға және пайдалануға қойылатын талаптар

      Ескерту. 4-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      39. Радон терапиясы бөлімшесінде:

      1) радон су ванналарын, гинекологиялық сумен шаюды жүргізуге, ішетін радон емшараларын қабылдауға арналған, басты және қызыл иекті радон суымен шаюға арналған, ауа-радон ванналарын, радон ингаляциясын жүргізуге арналған, ішек жуу, микроклизма, сумен шаюды жүргізуге арналған үй-жайлар;

      2) радонның еншілес өнімдерін (бұдан әрі – РЕӨ) анықтау бойынша зертхана көзделеді.

      Радон терапиясы бөлімшесінде аптасына кемінде бір рет сиретпей радонның РЕӨ-ге радиациялық бақылау жүргізіледі.

      Ескерту. 39-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      40. Радон ванналарын өткізуге арналған үй-жай оқшауланған блокқа бөлектеледі. Радон ванналарын өткізу үшін киім шешетін үй-жайлары бар ауданы 8 м2 кемінде болмайтын ванна кабиналары жабдықталады.

      Ванналар борттық сорғыштармен жабдықталады. Борттық сорғыштар болған кезде ванна кабиналарында сағатына кемінде 5 рет, борттық сорғыштар болмаған кезде кемінде 6 ауа алмастыру қамтамасыз етіледі.

      Радон концентраты бар порциялы ыдысты сақтау үшін алаңы кемінде, суырмалы шкафпен және қорғасын қорғанышпен жабдықталған үй-жай бөлінеді.

      Радон концентраты бар порцияларды емшарадан соң демалысқа және күтуге арналған үй-жайлар, персонал бөлмесі мен басқа да қызметтік үй-жайлар арқылы алып өтуге жол берілмейді.

      41. Гинекологиялық сумен шаю жүргізу үшін киім шешетін үй-жайы бар, ауа алмасу сағатына 8 рет ішке сору-сыртқа тарату желдеткішімен жабдықталған кабина бөлінеді.

      42. Ішуге арналған радон емшараларын қабылдау үшін бір науқасқа 8 м2 кемінде және қосымша радонның сулы ерітінділері бар порциялы ыдыстарды сақтауға арналған суырмалы шкаф орналастыру үшін кемінде 4 м2 үй-жайлар бөлінеді. Қорғасын қорғанышы жоқ шкафта бір уақытта әрқайсының белсенділігі 37 килоБеккерель (бұдан әрі – кБк) 200 порциядан аспайтын радон ерітіндісін сақтауға болады. Порциялы ыдыстан радон суын ішу сифонның көмегімен жүзеге асырылады. Ішуге арналған радон емшараларын қабылдайтын үй-жайлар ауа алмасу сағатына 6-8 рет болатын жалпы алмасу желдеткішімен жабдықталады.

      43. Үй-жайларда ауа-радон ванналарын өткізу үшін бокстар орнатылады және суырмалы шкаф жабдықталады. Арнайы қорғанышы жоқ суырмалы шкафта концентрациясы 1,5 кБк/л 5 порциядан аспайтын радон концентратын сақтауға жол беріледі. Ауа тартқыш-сорғыш тарату желдеткіші бокста 2-3 минуттан аспайтын мезгілде 6-8 реттік ауа алмасуды қамтамасыз етеді.

      44. Табиғи радон суын пайдаланғанда ауа-радон қоспасы радон бөлгіш арнайы құрылғыларда дайындалады, олар жеке үй-жайларда орналастырылады. Радон бөлгіштен ауа-радон қоспасы саңылаусыз радон өткізгіш бойынша боксқа беріледі. Радон бөлгіштің жұмысын басқаруды және бокстағы емшараларды жүргізуді басқару пультынан жүзеге асырылады.

      45. Басты және қызыл иекті сумен шаюды өткізуге арналған үй-жайлар ауданы бір емшара орнына есептегенде 4 м2, бірақ кемінде 12 м2 көзделеді. Сумен шаюға арналған жер радонның сулы ерітіндісін кәрізге шығаруға арналған раковинамен және ауа тарту желдеткішінің жергілікті сорғысымен жабдықталады.

      46. Ішекті жуу және микроклизмалар бір емшара орнына алаңы кемінде 8 м2 жеке кабинеттерде жүргізіледі. Кабиналар сағатына 6-8 рет ауа ауыстыратын ауа тартқыш-сорғыш желдеткішпен жабдықталады.

      47. Топтық ванналар табиғи радонды суда әр пациентке судың көлемі 1000 литрге дейін болатын арнайы ағысты бассейнде жүргізіледі. Үй-жай сағатына кемінде 10-12 рет ауа алмасумен ішке тартқыш-сорғыш тарату желдеткішпен жабдықталады.

      48. Радонды ингаляциялар жүргізуге арналған үй-жайлар жергілікті тартқыш желдеткішке қосылған кабиналармен жабдықталады.

      Ауа-радон қоспасын алатын құрылғы Петрянов матасынан жасалған сүзгі құрылғысы бар жеке үй-жайда орналасады.

      Радонды ингаляцияны жүргізуге арналған үй-жайлар ауданы бір орынға 8 м2, бірақ кемінде 12 м2 көзделеді.

      Үй-жай сағатына 6-8 рет ауа алмастырғышы бар жалпы алмасу желдеткішімен жабдықталады.

      49. Радон концентратын дайындау және жіберу жұмыстары кезінде зертханада бөгде адамдардың болуына жол берілмейді.

      50. Барботердегі радий-226-ның белсенділігі 30 миллиграмм (бұдан әрі мг) ±100% аспауы тиіс.

      51. Радон генераторының тығыздылығы күн сайын бақылау барботерімен арқылы тексеріледі.

      52. Қорғасын контейнердегі радон генераторы және радон концентратын дайындайтын араластырғыш-бак жұмыс беті жағынан қондырғы қаптамасының ішінен қалыңдығы 5 см стандартты блоктармен экрандалады (есіктеріндегі қорғасын қорғанышқа қосымша).

      53. Порциялы ыдысқа ерітінді өлшеп-орау суырмалы шкафта қашықтықтан ұстағыш резеңке түтікшемен жабдықталған қашықтық дозаторының көмегімен жүзеге асырылады. Радон концентраты алдын ала сумен толтырылған және көлік жәшіктеріне салынған порциялы ыдысқа салынады. Жәшік қызметкер жағынан стандартты қорғасын блоктармен экрандалады.

      54. Зертханада спиртті концентратты порциялы ыдысқа құю суырмалы шкафтағы радон бар порциялы ыдыстың біржолғы қоры 20 порциядан аспайтындай етіп жүргізіледі.

      55. Сулы радонның концентраты дайындалуына қарай порциялы ыдысқа құйылады. Қондырғының араластырғыш-багында қалған радонның концентратты сулы ерітіндісі кәрізге шығарылады.

      56. Сулы радонның концентраты құйылған порциялы ыдысты ашық күйінде қалдыруға жол берілмейді.

      57. Радон генераторларын профилактикалық тексеру жұмысы кемінде 3 айда бір рет жүзеге асырылады. Тексеру және жөндеуді радон толығымен шығарылғаннан кейін кемінде 3 сағат өткен соң бастауға жол беріледі.

      58. Радонды суда суасты себезгі массаж жасау емшараларын жүргізуге жол берілмейді.

      59. Жұмыс аяқталғаннан кейін пайдаланылмаған радон ерітіндісі су толтырылған ваннаға құйылады және кәріз ағысына шығарылады. Радон ерітіндісін су толтырылмаған ваннаға құюға жол берілмейді.

      60. Радийді тек жұмыстардың 1 сыныбы бойынша жабдықталған мамандандырылған зертханаларда ғана барботерлер бойынша өлшеп-орауға жол беріледі.

      61. Радонның концентрацияланған ерітіндісі кездейсоқ төгілген жағдайда жұмыс тоқтатылады, персонал желдеткішті қосып, 3-4 сағатқа зертханадан шығады, осы уақыт аяқталған соң төгілген ерітіндіні шүберекпен сүртіп алады.

      Жұмыс радиоактивтілікті бақылау өлшеулері жүргізілгеннен кейін Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 27 ақпандағы № 155 бұйрығымен бекітілген "Радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" гигиеналық нормативтерінің (Қазақстан Республикасының Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10671 болып тіркелген) (бұдан әрі – ГН) талаптарына сәйкес болған кезде ғана қайта басталады.

      Ескерту. 61-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      62. Алып тасталды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      63. Радонмен емдеу орнында және радон зертханасында:

      1) радиоактивті заттармен жұмыс істеуге рұқсат берілген адамдар тізімі;

      2) осы санитариялық қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес нұсқаулық журналы;

      3) осы санитариялық қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес радонмен емдеу орнында ыдыстағы радон концентраты бойынша кіріс-шығыс журналы;

      4) порциялы флакондағы (жіберілген зат) бақылау журналы осы санитариялық қағидаларға 4-қосымшаға сәйкес жүргізіледі.

      64. Радон зертханаларында жыл сайын радиоактивті заттардың болуына түгендеу жүргізетін комиссия құрылады.

      65. Радон концентратын порциялы ыдыста тасымалдау көлік салонынан оқшауланған жүргізушінің кабинасы бар арнайы автокөлікпен жүзеге асырылады. Автомашиналарда радиациялық қауіптілік белгісі болады.

      66. Бір машинадағы радон концентратының жиынтық белсенділігі 200 мегаБбеккерельден (бұдан әрі – МБк) немесе 5 милликюриден (бұдан әрі – мКи) аспауы тиіс. Бұл ретте машинада әрқайсысында белсенділігі 370 кБк (10 мкКи) болатын радон концентратының 500 порциясын орналастыруға жол беріледі.

      67. Порциялы ыдыста тығыз жабылатын қақпақтары болуы тиіс. Тығындалған порциялы ыдысты өнім тасымалдауға арналған жәшіктердің ұяшықтарына орналастырады. Бір жәшіктегі радонның жалпы белсенділігі 18,5 МБк (0,5мКи) аспауы тиіс. Жәшіктің бетіндегі гамма-сәулелену дозасының қуаты 0,5 мЗв/сағ, 1 метр қашықтықта 10 мкЗв/сағ аспауы тиіс. Жүргізуші кабинасындағы гамма-сәулелену дозасының қуаты 20 мкЗв/сағ аспауы тиіс.

      68. Автомашинада радонды тасымалдаған кезде оның концентраты апаттық төгілген кезде 30 минут бойы көліктің ішін желдету және содан соң онда тазалау жұмыстарын жүргізу қажет.

5-тарау. Радиоизотоптық диагностика зертханаларына қойылатын талаптар

      Ескерту. 5-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      69. Радиоизотоптық диагностика зертханаларын (бұдан әрі – зертхана) тұрғын үй және қоғамдық ғимараттарда орналастыруға жол берілмейді.

      70. Радиациялық қауіптіліктің І және ІІ сыныбы бойынша жұмыстар жүргізілетін үй-жайларды жүкті әйелдер мен балаларға арналған палаталармен жапсарлас орналастыруға жол берілмейді.

      71. Зертханаларды (изотоптық үй-жайларды және қалдық қоймасын қоспағанда) төменгі қабаттың едені жоспарлау белгісінен төмен болғанда, жертөле және төменгі қабаттарға орналастыруға жол берілмейді.

      72. Пациенттерді тексеріп қарауға арналған үй-жайлар есіктерінің ені кемінде 1,2 м көзделеді.

      73. Радиоизотоптық диагностика зертханалары үй-жайларының жиыны мен ауданы осы санитариялық қағидаларға 5-қосымшаға сәйкес көзделеді.

      74. Зертханаларда ауаны тікелей үй-жайдың жоғарғы аймағына беретін механикалық түрде іске қосылатын автономды ішке ауа тартқыш-сорғыш желдеткіші көзделеді. Ауа баптағыштарды орнатуға жол беріледі.

      Радиоактивті газдармен немесе аэрозолдармен жұмыс жасайтын аппаратура жергілікті сыртқа тарату желдеткішімен жабдықталады.

      75. Радиофармпрепаратты тамыр ішіне немесе тін ішіне енгізетін емшара, генератор, өлшеп-орау және радиометриялық үй-жайлар бактерицидті шамдармен жабдықталады.

      76. РФП-мен манипуляциялар жүргізілетін үй-жайлар шынтақты немесе педальды араластырғыштары бар қол жууға арналған раковиналармен және электр сүлгілермен жабдықталады.

      77. Радиоизотоптық диагностикалық үй-жайларындағы есепті температура және ауа алмасу осы санитариялық қағидаларға 6-қосымшаға сәйкес қабылданады.

      78. Өлшеп-орау бөлмесінің қорғаныш боксы мен РФП сақтау сейфі ауаны сүзгіге шығару алдында тазартатын жергілікті ауа сорғыш желдеткішпен жабдықталады.

      79. Қолданылмаған ерітінділер мен РФП қаптамалары қоймада кемінде 10 жартылай ыдырау кезеңінде қоймада ұсталады. Сұйық радиоактивті қалдықтар салынған орамалар, зауыттық қаптамалар және басқа да қатты радиоактивті қалдықтар көрсетілген ұсталған уақыттан соң дозиметриялық бақылауға ұшырайды.

      Радиоактивті қалдықтар бар жинағыштан 1 м қашықтықта сәуле дозасының қуатын 12 мкЗв/сағ асырмауға жол беріледі.

      80. Егер ұсталғаннан кейін қаптаманың бетіндегі дозаның қуаты табиғи фонның деңгейінен 0,6 мкЗв/сағ аспаса және қаптамадағы радионуклидтердің белсенділігі ГН-да келтірілген МАҮБ мәнінен аспаса, қалдықтарды қатты тұрмыстық қалдықтарға арналған полигонға шығаруға жол беріледі.

      Ескерту. 80-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      81. Радиоактивті қалдықтарды ұйымның балансынан есептен шығару шығындау туралы акті бар болғанда жүргізіледі.

6-тарау. Қуатты изотоптық гамма-қондырғыларды күтіп-ұстауға және пайдалануға қойылатын талаптар

      Ескерту. 6-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      82. Конвейермен жабдықталған қондырғыларда адамдардың жұмыс камерасына кіру мүмкіндігі болмайды.

      83. Құрғақ және аралас қорғаныш әдісі бар қондырғылардың жұмыс камерасына кіру лабиринт немесе қорғаныш есігі арқылы жүзеге асырылады.

      84. "Гамма-өріс" типіндегі қондырғының радиациялық қауіпті аймағына кіру турникет арқылы жүзеге асырылады.

      85. Су қорғанышы бар қондырғының бассейні қоршалады.

      86. "Гамма-өріс" типіндегі қондырғыларды пайдалану алдында радиациялық қауіпті аймақтың шекарасында гамма-картограмма түсіріледі және оның есепті мәндерге сәйкестігі анықталады.

      87. Қондырғыны пайдалануға қабылдау кезінде қорғаныш құрылыстарының тиімділігіне бақылау жүргізіледі.

      88. Барлық қондырғылар сенімді блоктау және дабыл беру жүйелерімен жабдықталады. Осы жүйелердің ең болмағанда біреуінің ақаулығы болған жағдайда, қондырғыны пайдалануға жол берілмейді.

      89. Қуатты гамма-қондырғылар пайдаланылатын ұйымдарда ықтимал апаттық жағдайлардың тізбесін және оларды жою іс-шараларын қамтитын апатты жою жоспары әзірленеді.

      90. Энергия көзі ажыратылғанда кіретін есік блокталған күйде қалуы, ал көз сақтау қалпына ауыстырылуы тиіс.

      91. Жұмыс камерасы кіру есігінің үстіне көздердің (сәулелегіштің) жағдайы туралы ақпарат беретін дабыл беруші орналастырылады.

      92. Жұмыс камерасында сәулелену көздері (сәулелегіш) жұмыс жағдайына ауыстырылған кезде жедел жұмыс камерасын және лабиринтті тастап шығу қажеттілігі туралы ескертетін дыбыстық және жарықтық дабыл беру және сәулелегіштің апаттық ажырауының және жұмыс жағдайына көтеруге тыйым салынуының жеңіл қол жетімді құрылғылары орналастырылады.

      93. Басқару пультында сәулелегіштің жағдайы және жұмыс камерасы мен лабиринтте сіңірілген сәулелену дозасы қуатының шамасы туралы ақпарат беретін дабыл берушілер орнатылады.

      94. Су және аралас қорғаныш әдістері бар қондырғылар жұмыс камерасындағы эквивалентті доза қуатының және бассейндегі су деңгейінің өзгеруі туралы хабарлайтын дауыстық және жарықтық дабыл берумен және бассейндегі су деңгейін автоматты түрде ұстап тұратын жүйелермен жабдықталады.

      95. Бұл типтегі қондырғыларда бассейннің апаттық толтырылу жүйесі және бассейн үстіндегі гамма-сәуле дозасының қуатын су апаттық ағып кеткен жағдайда рұқсат етілген деңгейге дейін төмендетуді қамтамасыз ететін басқа қорғаныш жүйесі болуы тиіс.

      96. Қондырғыларды жүктеу жабық радиоизотоптық сәулелену көздерімен жүзеге асырылады.

      97. Көздерді жүктеу (толық жүктеу, ауыстыру) құрғақ (қорғаныш камерасын, қайта салу немесе тікелей көліктік контейнерді қолдану арқылы) және су асты әдісімен жүзеге асырылады, бұл қондырғы жобасымен айқындалады.

      98. Қондырғыға сәуле көздерін жүктеу кезең-кезеңмен, жеке көздермен (немесе көздер салынған кассетамен) жүргізіледі. Бұл ретте сәуле деңгейіне сәулелегіштің жұмыс жағдайында жұмыс камерасының қорғанышының сыртқы қабатында; сәулелеушінің сақталу жағдайында қойманың беткі қабатында бақылау жүргізіледі.

      99. Әрбір көзді (кассеталарды) жүктегеннен кейін жұмыс камерасының сыртқы беттеріндегі және жапсарлас үй-жайлардағы (көз – жұмыс жағдайында), сондай-ақ көздер сақтау жағдайында тұрғанда жұмыс камерасындағы гамма-сәулеленудің егжей-тегжейлі бөлінуін (гамма-картограмма) алады.

      100. Гамма-сәулеленудің есепті мәндерінің артық болуы анықталған жағдайда қорғаныштағы ақау жойылады.

      101. Қондырғыны жүктеудің әрбір кезеңі актімен ресімделеді.

      102. Көздерді жүктеу (толық жүктеу, ауыстыру) жүргізілетін үй-жайлар дозиметриялық дабыл беру-өлшеу аппаратурасымен жабдықталады.

      103. Көздерді жүктеу (толық жүктеу, ауыстыру) кезінде қондырғылардың химиялық-технологиялық аппаратурасына монтаждау жұмыстарын жүргізуге жол берілмейді.

      104. Сәуле көздерін жүктеу (толық жүктеу, ауыстыру) бойынша барлық операциялар үздіксіз радиациялық бақылау арқылы жүргізіледі.

7-тарау. Зерттеу мақсатындағы ядролық реакторларға қойылатын талаптар

      Ескерту. 7-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      105. Зерттеу мақсатындағы (бұдан әрі – ЗР) ядролық құрылғыларға:

      1) физика, техника және ядролық реакторлардың және олардың жекелеген жүйелерінің технологиясы мәселелерін зерделеу және пысықтау;

      2) физикалық, материалтану, химиялық, геологиялық, медициналық-биологиялық және басқа да зерттеулер, сондай-ақ оқу мақсатында;

      3) радиоактивті изотоптарды алу және ғылими-өндірістік сипаттағы басқа да міндеттерді шешу мақсатында иондаушы сәуленің қуатты ағымдарын қолданатын ғылыми зерттеулер мен өндірістік тәжірибеге арналған ядролық-физикалық қондырғылар жатады.

      106. Аумақ (өнеркәсіп алаңы) мынадай аймақтарға бөлінеді:

      1) алаңның перифериясы бойынша орналасатын бірінші функционалдық аймақ, радиоактивтік заттармен жұмыс істелмейтін ғимараттарды біріктіреді.

      2) екінші функционалдық аймақ – реактор ғимараты, радиохимиялық кешендер, радиоактивті заттармен жұмыс істейтін зертханалар, радиоактивті қалдықтарды жинауға, сақтауға, қайта өңдеуге арналған құрылыстар, көлікті дезактивациялау құрылыстар, радиоактивті ластануы бар жабдықты өңдеуге арналған шеберханалар орналасқан алаңдар.

      107. Реактор алаңының айналасында санитариялық-қорғаныш аймағы (бұдан әрі – СҚА), ал І санатты ЗР үшін жобамен айқындалатын СҚА көлемдері көзделеді. II-III санатты реакторлар үшін қауіпсіздік сипаттамаларына сәйкес, СҚА көлемдері өнеркәсіп алаңы аумағының шектерімен шектеледі.

      108. Алаңның және СҚА-ның аумағында бақылау ұңғымалары көзделеді, олардың орналасуы және тереңдігі әлеуетті ластану көздеріне, гидрологиялық алаң жағдайларына және жер асты суының маусымдық өзгерістеріне қарай белгіленеді.

      109. ЗР кешені жабдығы бақыланатын және еркін қол жететін аймақтарға бөлінетін жеке ғимаратта орналастырылады. Бақыланатын қол жетімді аймақта: реактор, салқындату сұлбасының жабдығы, ілмекті және тәжірибелік қондырғылар, "ыстық" қорғаныш камералары, радиоактивті заттармен ластанған жабдықтарды жөндеу шеберханасы, радиохимиялық зертханалар және радиоактивті заттар мен сәуле көздерімен жұмыс істеуге арналған басқа да үй-жайлар орналастырылады.

      110. БҚЖА аймағы мынадай дербес үй-жайларға бөлінеді:

      1) персонал толық жұмыс ауысымында бола алатын, персоналдың тұрақты болатын үй-жайларға;

      2) технологиялық жабдықтарды ашумен, радиоактивті материалды түсіру және тиеу тораптары, радиоактивті қалдықтарды уақытша сақтау және жоюға байланысты жұмыс жүргізуге арналған мерзімді қызмет көрсетілетін ғимараттар. Кіру санитариялық шлюз арқылы жүзеге асырылады;

      3) реакторлар мен технологиялық жабдықтарды орналастыруға арналған қызмет көрсетілмейтін ғимараттар. Технологиялық жабдық және реактор жұмыс істеп тұрған кезде персоналға кіруге жол берілмейді.

      111. Персоналдың қызмет көрсетілмейтін үй-жайларға кіруі реактор тоқтатылғанда және технологиялық жабдық жұмыс істемеген кезде санитариялық шлюз арқылы жүзеге асырылады.

      112. БҚЖА үй-жайларында (сұйық натрий бар жабдықтар мен коммуникациялар орналасқан үй-жайды қоспағанда) су беруге және жуғыш ерітінділерге, дезактивация жүргізуге арналған коммуникациялар көзделеді. Үй-жайлардың едендерінде сарқынды суды арнайы кәрізге ағызуға арналған еңістері және траптары болады.

      113. ЗР негізгі және резервті басқару пульттары жеке үй-жайларда орналастырылады.

      114. "Ыстық" камералар үй-жайлары кешені бақыланатын қол жетімді аймақта орналастырылады. "Ыстық" камералар мен зертханалар үй-жайларының кешенін жоспарлау және жабдықтау бірінші сынып жұмысын қамтамасыз етуге қойылатын талаптарға сәйкес болады.

      115. "Ыстық" камералардың конструкциясы сәулеленуден қорғауды және өндірістік операцияларды манипулятордың көмегімен қашықтықтан орындау мүмкіндігін қамтамасыз етуі тиіс. Коммуникацияларда арматураны басқару оператор бөлмесінде камераның алдыңғы жағына шығарылған панелден жүзеге асырылады.

      116. Сұйық металл жылу тасымалдаушысы бар реакторларда үй-жайларының кешенінде реакторлардың ішіндегі жабдықты және бірінші сұлбаның жабдығынан радиоактивті сілтілі металдан жууға және дезактивациялауға арналған, сілтілі металдар қалдықтарын кәдеге жаратуға арналған үй-жайлар мен құрылғылар көзделеді.

      117. Сілтілі металлдарды жинау және кәдеге жарату процестерін басқару пульт бөлмесінен жүзеге асырылады. Пульт және кәдеге жарату камерасы арасындағы қорғау, сілтілі металдарды кәдеге жаратуға арналған кешеннің үй-жайларын әрлеу және жарақтандыру радиациялық қауіпсіздік талаптарын ескере отырып орындайды.

      118. Сәулеленген жылу бөлетін жинақтарды (бұдан әрі – ЖБЖ), твэлдарды, үлгілерді сақтау биологиялық қорғанышпен, желдеткіш және шығарылатын ауаны тазалаумен жабдықталған арнайы қоймаларда жүзеге асырылады. Ақаулы ЖБЖ және твэлдар бөлек және/немесе бірге саңылаусыз қорғаныш контейнерлерінде сақталады.

      119. Реакторды басқарумен байланысты, жылу бөлетін элементтерді тиеу, түсіру және тасымалдау үдерістері, радиоактивті жабдықпен көліктік-технологиялық және жөндеу операциялары автоматтандырылған болуы және мүмкіндігінше қашықтықтан жүзеге асырылуы тиіс.

      120. Реактордан ЖБЖ, реактордың басқару және қорғаныш жүйесі каналдарын (бұдан әрі – БҚЖ), сәулеленген үлгілерді түсіру кезінде қорғаныш контейнерлері қолданылады. Араласқан уран-плутоний отынын реакторларға қолдану кезінде нейтрондық сәулеленуден қосымша қорғау көзделеді.

      121. Активті аймақтан шығарылған барлық ЖБЖ контейнерлерге, шахталарға, қоймаларға, бассейндерге тез салынады. Сұйық металл жылу тасымалдағыштары бар реакторларда жылу тасымалдағыштан ЖБЖ және басқа да жабдықты шығару инертті газбен толтырылған және сұлбаға қосылған шлюзді жүйесі бар қорғаныш құрылғыларын (контейнерлерді) қолдана отырып, жүзеге асырылады.

      122. Апаттық (тығыз емес) ЖБЖ мен үлгілерді сақтау үшін саңылаусыз қорғаныш контейнерлері (пеналдар) көзделеді.

      123. Бір бассейннен сәулеленген үлгілерді, бөлшектер мен твэлдерді екінші бассейнге ауыстыру жұмыстары су асты жағдайында өткізіледі, ал бұл бөлшектерді бассейннен шығарған кезде үй-жайдың және жабдықтың бетіне радиоактивті судың түсуін болдырмау шаралары көзделеді.

      124. Активті аймақтан және бірінші сұлбадан шығарылған бөлшектермен, жабдықтармен, аспаптармен барлық жұмыстар оларды алдын ала дезактивациялаудан кейін жүргізіледі.

      125. Реактордан шығарылатын жоғары активті заттар (жабдық, бөлшектер, аспаптар) қажетті қорғанышты қолдана отырып оларға арналған орындарға (шахталар, бассейндер, контейнерлер) орналастырылады.

      126. БҚЖА үй-жайларында:

      1) персоналдың қажетті жеке қорғаныш құралдарынсыз болуына;

      2) азық-түлік өнімдерін, темекі бұйымдарын, үй киімін, косметикалық заттарды, көркем әдебиетті және басқа да жұмысқа қатысы жоқ заттарды сақтауға;

      3) тамақтануға, темекі шегуге, косметикалық заттарды пайдалануға жол берілмейді.

8-тарау. Радиоизотоптық дефектоскоппен жұмыс жағдайларына қойылатын талаптар

      Ескерту. 8-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      127. Стационарлы дефектоскоптарды орналастыруға арналған үй-жайлар жеке ғимаратқа немесе ғимараттың жеке қанатына орналастырылады.

      128. Дефектоскопия зертханасының айналасына санитариялық-қорғаныш аймағы белгіленбейді. Ғимараттардың сыртқы беттерінде сәулелену дозасының қуаты табиғи аядан 0,06 мк Зв/сғ аспауы тиіс.

      129. Радиоизотоптық зертхананың құрамында:

      1) ауданы кемінде 20 м 2 сәулеленуге арналған үй-жай;

      2) ауданы кемінде 10-12 м 2 басқару пульты үй-жайы;

      3) ауданы кемінде 10м 2 фотозертхана көзделеді.

      130. Зертхананың құрамында тасымалданатын дефектоскоптарды қолдану кезінде ауданы бір дефектоскопқа шаққанда кемінде 10 м 2 қоймаға арналған үй-жай көзделеді.

      131. Сәулелендіруге арналған кіретін жер қорғаныш құралдарымен: есігі бар лабиринтпен, қорғаныш есігімен жабдықталады.

      132. Тасымалды дефектоскоптарды сақтауға арналған үй-жайлар арнаулы құдықпен, тауашамен немесе қорғану қақпағымен және көтерме құрылғысы бар сейфтермен жабдықталады.

      133. Сәулелену көздері жұмыс істемей тұрған кезде дефектоскоптың қорғаныш контейнерінде болады және ол сақтау қалпында болғанда сәуле көзін сенімді бекіту құрылғысы болады.

      134. Техникалық құжаттама талаптарына жауап бермейтін дефектоскоптарды қолдануға жол берілмейді.

      135. Стационарлық дефектоскоптардың құрылымы дефектоскоп орналасқан үй-жайдың кіретін есігін автоматты блоктау көзделеді. Басқару пульты аралас үй-жайларда орналастырылады.

      136. Стационарлық дефектоскоптарды пайдалана отырып, дефектоскопиялық бақылау бойынша жұмысты санитариялық-эпидемиологиялық қорытындыда көрсетілген үй-жайларда жүргізуге жол беріледі.

      Ескерту. 136-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      136-1. Радиациялық қауіпті аймаққа бөгде адамдардың кездейсоқ кіру мүмкіндігін болдырмау үшін дефектоскопиялық жұмыстарды екі қызметкер жүргізуі керек, олардың біреуіне радиациялық қауіпті аймақтың барлық периметрі бойынша режимнің қатаң сақталуын бақылау бойынша міндеттер жүктеледі.

      Ескерту. 136-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      137. Алып тасталды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      138. Дефектоскопиялық жұмыстарды жүргізу кезінде сәулелену шоғы жақын жұмыс орындарына қарама-қарсы жаққа, төменге немесе жоғарыға бағытталады.

      139. Сәулеленетін бұйым арқылы өтетін сәуле жұмыс орындарындағы дозаның қуатын жол берілетін шамаға дейін төмендететін қорғаныш кедергімен жабылады.

      140. Цехтарда, ашық алаңдарда және далалық жағдайларда дефектоскопиялық жұмыстарды жүргізу кезінде радиациялық қауіпті аймақты таңбалау және белгілеу керек, оның шектерінде сәулелену қуаты 2,5 мкЗв/сағ аспауы тиіс. Осы аймақтың шекарасын кемінде 3 метр қашықтықта жақсы көрінетін радиациялық қауіптілік белгілерімен және ескерту жазбалармен белгілеу қажет.

      Ескерту. 140-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      141. Панорамалы сәулелендіру кезінде персонал қауіпсіз қашықтықта немесе қауіпсіз жерде қорғаныш астында болады.

      142. Панорамалы сәулелендіру жүргізу үшін сақтау жағдайынан жұмыс жағдайына және кері көзді ауыстырудың қашықтықтан басқару тетігі бар дефектоскоптар қолданылады.

      143. Тұтас сәулелендіру кезінде персонал жұмыс шоғына қарама-қарсы бағытта, қауіпсіз қашықтықта немесе қорғаныш астында болуы тиіс.

      144. Қолмен басқарылатын қондырғыны қолданғанда радиациялық бастан басқару сәуле шоғын шығаруды және жабуды қашықтықтан басқару жетегіне дейінгі арақашықтық кемінде 1 м болуы тиіс.

      145. Сәуле көздерімен операцияларды қашықтық құралдарын, манипуляторларды немесе жол берілетін шектен аспайтын шамаларға дейін сәуле деңгейін төмендетуді қамтамасыз ететін қорғаныш экраны артындағы арнайы саймандарды қолдана отырып жүргізеді.

      146. Дефектоскоптан сәуле көздерін шығарғаннан кейін аппараттың ішкі беттерінің радиоактивті ластануын бақылау жүргізіледі.

      147. Дефектоскоптарды зарядтағаннан кейін, оның сыртқы беттеріне радиометрикалық бақылау, сондай-ақ қорғаныш сапасын тексеру жүргізіледі (дефектоскоптың радиациялық басы бетінен 0,1 және 1 м қашықтықта сәуле дозасының қуатын өлшеу).

      148. Дефектоскоптарды дайындаушы зауыттың паспортында көрсетілген белсенділіктен жоғары сәулелену көздерімен зарядтауға және қайта зарядтауға жол берілмейді.

      149. Дефектоскоптарды жөндеу сәулелендіру көздерін шығарылғаннан және оны қорғаныш контейнеріне орналастырғаннан кейін жүргізіледі. Зарядталған дефектоскоптарды жөндеу жұмыстарын мәжбүрлі жүргізген кезде, жұмыс радиациялық қауіпсіздік шараларын сақтай, қорғаныш құрылғыларын қолдана отырып орындалады.

      Ескерту. 149-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

9-тарау. Нейтрондардың ұңғыма генераторларымен жұмыс істеу шарттарына қойылатын талаптар

      Ескерту. 9-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      150. Нейтрондардың ұңғыма генераторлары (бұдан әрі – НҰГ) ұңғымадан тыс өткен кезде дайындаушы зауытта айналма бунақпен белгіленген нейтронды түтіктің нысанасы орналасқан жерде оның корпусына алмалы-салмалы радиациялық қауіптілік белгісі бекітіледі.

      151. Жұмыс істемейтін тұрғанда барлық НҰГ тоқтан ажыратылуы тиіс.

      152. Зертханалық-үлгілік және іске қосу-жөндеу жұмыстарын жеке ғимараттарда немесе ғимараттардың үй-жайларында өткізіледі.

      153. НҰГ және басқару пульттарын жеке үй-жайларда орналастырады.

      154. Қабаттар үлгілеріндегі жұмыстар жеке ғимараттарда, ғимараттардың үй-жайларында немесе ашық алаңдарда жүргізіледі.

      155. Қабаттар үлгілерінде жұмыс жүргізуге арналған ашық алаңдар қоршалады, қоршаудың сыртқы шекарасындағы дозаның қуаты мынадан: мекеменің аумағында орналасқан алаңдар үшін – 1,25 мкЗв/сағ, алапта орналасқан алаңдар үшін – 0,05 мкЗ/сағ аспауы тиіс. Қоршаудың сыртқы жағында радиациялық қауіптілік белгісі орнатылады.

      156. НҰГ-мен жұмыс режімінің қауіпсіздігін есептеу оны ажыратқаннан кейін осы санитариялық қағидаларға 7-қосымшаға сәйкес жүргізіледі.

      157. НҰГ-мен жұмыс істеуге арналған үй-жайлар механикалық ауа тартқыш-сорғыш желдеткішпен жабдықталады, олар үй-жайдың көлемі 100-ден 150 м 3 дейін болғанда кемінде 5 рет ауа алмасуды және үлкен көлемдерде 3 рет ауа алмасуды қамтамасыз етеді.

      158. Үй-жайдың кіретін есігі НҰГ жұмыс режиміне қосылуымен бір уақытта блокталады. Кіретін есіктің үстіне "Генератор қосылып тұр" деген ескертпе жазуы бар жанатын табло ілінеді, кіретін есікке радиациялық қауіптілік белгісі орнатылады.

      159. НҰГ-мен жұмыс істейтін үй-жайларда тамақтануға, су ішуге, темекі тартуға, косметика қолдануға жол берілмейді.

      160. Персоналдың (А санаты) жұмыс ұзақтығы аптасына 36 сағат, жылына 50 апта болғанда қорғаныш бетіндегі сәуленің эквивалентті дозасының жобалық қуаты мынаны құрайды:

      1) персонал тұрақты болатын үй-жайлары үшін – 5,9 мкЗв/сағ;

      2) персонал жұмыс уақытының жартысын өткізетін үй-жайлары үшін – 11,8 мкЗв/сағ;

      3) ұйымның кез келген үй-жайы үшін – 1,25 мкЗв/сағ;

      4) кез келген үй-жай және санитариялық-қорғаныш аймағы үшін – 0,05 мкЗв/сағ.

      161. НҰГ сәулесінен персоналды қорғауды және 56 Мn себепші болған НҰГ гамма-сәулелену дозасының шамасын бағалауды есептеу осы санитариялық қағидаларға 7-қосымшаға сәйкес жүргізіледі.

      162. 1.108 нейтрон/сек және одан да жоғары нейтрондар ағысын шығаратын НҰГ оны сөндіргеннен кейін ұзақтығы НҰГ жұмыс ұзақтығына және нейтрондар шығаратын ағынның шамасына байланысты уақыт кезеңінде де радиациялық қауіпті объекті болып қалады.

      163. 1.108 нейтр./сек және одан жоғары нейтрондар шығаратын НҰГ жұмысынан кейін ажыратылған кез келген манипуляцияларды конструкциялық материалдар өнімдерінің белсенділігін жол берілетін деңгейге дейін түсіруді қамтамасыз ететін алдын ала ұстаудан кейін бастайды.

10-тарау. Бұрғылау ұңғымалары разрездерін радиометриялық зерттеулер кезінде жабық иондаушы сәулелену көздерімен жұмыс істеу шарттарына қойылатын талаптар

      Ескерту. 10-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      164. Алып тасталды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      165. Көздер бар контейнерлердің орнын ауыстыру үшін ұзындығы кемінде 1 м штангалар қолданылады.

      166. Көзді алған кезде ұйым басшылығы бұл туралы он күн мерзім ішінде халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствасының аумақтық бөлімшесіне хабарлайды және осы санитариялық қағидаларға 8-қосымшаға сәйкес оларды есепке алуды қамтамасыз етеді.

      167. Көздер жеке, күзетілетін аумақтарда орналасқан, арнайы жабдықталған үй-жайларда сақталады.

      168. Қойма үй-жайының сыртқы қабырғасында көздер бар контейнерлерді беру және алу үшін ойық көзделеді.

      169. Көздерді сақтауға арналған құрылғылардың бетіндегі дозаның қуаты 12 мкЗв/сағ аспауы,қойманың сыртқы бетіндегі сәуле деңгейі 1 мкЗв/сағ аспауы тиіс.

      170. Қойманың қатарлары, құдықтары мен қабырғалары арасындағы қашықтық тиісінше 2,1 және 0,5 м-ден кем болмауы тиіс.

      Құдықтар тереңдігі кемінде 2 м және жеңіл алынатын су өткізбейтін құбырлар – түбі бар стақан жағалата отырғызылған болуы тиіс.

      171. Көздер бар пеналдарды және контейнерлерді қорғаныш құрылғыларына салу және оларды алу қашықтықтан жүзеге асырылуы тиіс.

      172. Одан әрі пайдалануға жарамсыз нейтронды және гамма-сәулелену көздері РАҚ-ға жатады, қорғаныш құрылғыларында бөлек сақталады және көму пункттеріне жіберілуге жатады.

      173. Көздерді дала жағдайларында уақытша сақтауға оң санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды бар болғанда жол беріледі.

      Ескерту. 173-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      174. Көздерді уақытша сақтау көлік немесе тасымалданатын контейнерлерде жүргізіледі, уақытша сақтау орны сүргіленеді және күзетіледі. Көздерді жарылыс қауіпті, жанғыш және басқа да материалдармен бірге сақтауға жол берілмейді.

      Көздерді уақытша сақтауды тік отырғызылған ұңғымаларда берік арқанға орнатылған арнайы пеналдарда жүзеге асыруға жол беріледі. Ұңғымалар қоршалады және күзетіледі.

      175. Уақытша сақтау немесе қоршау орындарының сыртқы беттерінде сәулелену деңгейі 1 мкЗв/сағ аспауы тиіс. Сақтау (қоршау) орындарының сыртқы бетінде радиациялық қауіптілік белгісі ілінеді.

      176. Босатылған қаптамаларды және І көлік санатының қаптамаларын қоспағанда, көздерді тасымалдау осы мақсатта арнайы жабдықталған автомашинада (автотіркемеде), көтергіш-машинада, қарапайым жүк автомашиналарында көліктік және тасымалы контейнерлермен жүзеге асырылады. Босатылған қаптамаларды және І көлік санатының қаптамаларын қоспағанда, көздерді жеңіл автомобильде арнайы бекіткіштері бар қорғаныш контейнерінсіз, сондай-ақ адамдармен бірге тасымалдауға жол берілмейді.

      Ескерту. 176-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      177. Кабинадағы дозаның қуаты 12 мкЗв/сағ аспауы тиіс. Адамдарды жүк көлігінің шанағында немесе жеңіл автомашинаның кабинасында және көздері бар контейнерлерді автотіркемеде бірге тасымалдаған кезде тасымалданатын адамдар болатын жерлердегі дозаның қуаты 2,5 мкЗв/сағ аспауы тиіс. Контейнердің сыртқы беттерінің кез келген нүктесінде дозаның қуаты 2 мЗв/сағ-тан және осы беттерден 2 м қашықтықта 0,1 м3в/сағ-тан аспауы тиіс.

      Ескерту. 177-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      178. Көздерді көлікте тұрақты сақтауға жол берілмейді.

      179. Бұрғылау ұңғымаларындағы көздермен жасалатын барлық жұмыстар (көзді тасымалданатын контейнерге орнату және тереңдік аспаптарының зондты құрылғысы және оны алу, ұңғымаға аспаптарды түсіру және ұңғымадан алу және басқалары) қатаң технологиялық жүйелікпен қашықтықтан басқарылатын аспаптар және құралдар көмегімен жүргізілуі тиіс.

      180. Жұмыс күні аяқталғаннан кейін соңында көз қоймаға жеткізіледі.

      181. Көзді тереңдік (ұңғымалық) аспапқа орналастыру тікелей оны ұңғымаға, алдын ала дайындалған ұңғыма аспаптарының зондты құрылғысына түсіру алдында жүргізіледі.

      182. Ұңғыма снарядын ұңғыма аузына көтеру және түсіру, сондай-ақ оны ұңғымадан алу бұрғылау, автомобиль немесе қол шығырдың көмегімен жүргізілуі тиіс.

      183. Зондты құрылғыдан ұңғыма аспабын алу кезінде көз дереу контейнерге салынады.

      184. Радиациялық бақылау осы санитариялық қағидаларға 9-қосымшада келтірілген персонал сәулеленуі мүмкін гамма және нейтрон көздерімен операциялар тізбесіне, сәйкес жүзеге асырылады.

11-тарау. Уран кенін өндіретін және байытатын кәсіпорындардың санитариялық-қорғаныш аймағына қойылатын талаптар

      Ескерту. 11-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      185. Кәсіпорындар үшін СҚА белгіленеді. СҚА көлемдері объектіні қалыпты пайдалану кезінде және апатты жағдайларда радиоактивті шығарындылар мен төгінділердің ықтимал таралу шамасы мен ауданы ескеріле отырып, есептеулермен айқындалады.

      186. Технологиялық ерітінділер мен сұйық радиоактивті қалдықтарға арналған құбыр жолдарының бойындағы СҚА көлемі (оқшаулау жолақтары) құбырдың әрбір жағынан кемінде 20 м арақашықтықта белгіленеді.

      187. Өнеркәсіп алаңдарының аумағында жауын-шашын суларын ағызу құрылғысы көзделеді. Нөсер суын ауыл шаруашылығы алқаптарына жіберуге жол берілмейді.

12-тарау. Жер асты ұңғымалық сілтілеу әдісімен кен орындарының өндіру полигондарын пайдалануға қойылатын талаптар

      Ескерту. 12-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      188. Жер асты ұңғымалық шаймалау (бұдан әрі – ЖШ) әдісімен кен орнының жер үсті кешеніне жұмыс ерітінділерін оларды дайындау торабынан айдайтын ұңғымаларға және құнарлы ерітінділерді сору ұңғымаларынан қайта өңдеу цехына дейін беруді қамтамасыз ететін құрылыстар мен техникалық құралдар кіреді.

      189. ЖШ учаскесінің өндіру тазалау кешенінің, құнарлы ерітінділерді және қайта өңдеу қондырғыларының аумағында топырақты оның құрамындағы уран және басқа да технологиялық өнімдермен ластанудан қорғау үшін:

      1) негізгі жабдық орналасқан, төгінді сарқынды суды жинауға және кейін шығаруға арналған еңістер және зумпфтар құрылғыларымен аумақ учаскелеріне асфальт төсеу;

      2) ерітінділер мен қойыртпақтарды тасымалдау кезінде тығыздылығын қамтамасыз ететін материалдардан технологиялық коммуникациялар құбырларын және қосындыларын жасау;

      3) құнарлы қабат болған жағдайда қайта құнарландырудан кейін жерді қалпына келтіру үшін өтетін коммуникациялар бойындағы топырақтың үстіңгі құнарлы қабатын алдын ала алу көзделеді.

      190. Кен орындарын пайдалану кезінде бүкіл технологиялық тізбек бойынша сұйықтықтың ағып кетпеуі үшін шаралар көзделеді. Ағып кеткен жағдайда ағудың себеп-салдарлар жедел түрде жою бойынша шаралар қабылданады. Ағып кету салдарларын жедел түрде жою бойынша шара қабылдау мерзімі, радиоактивтілігі төмен қалдықтардың пайда болуына әкелетін ластану мүмкіндігін болдырмайды.

      191. Кен орнын ЖШ әдісімен кен өндірісі жобасында ықтимал апатты жағдайлардың алдын алуға және жоюға қажетті арнайы іс-шаралар, құралдар және жабдық көзделеді.

      192. ЖШ кәсіпорнының СҚА аумағы ескерту белгілерімен белгіленеді. Ерітінділерді қайта өңдейтін қондырғылары бар өнеркәсіптік алаң қоршалады.

      193. ЖШ кәсіпорнының өнеркәсіп алаңының аумағы бойынша тек өндірістік көліктің қозғалысына ғана жол беріледі.

      194. Құбырлар бар жаяу жүргіншілер мен көлік бағдарларының қиылысқан жерлері арнайы өтпелермен жабдықталады.

      195. Сору ұңғымалары бастарының конструкциясы ұңғыманың толық герметизациясын, газ бөліну мүмкіндігін, ұңғыма дебитін өлшеуді, ерітінділер сынамаларын алуды, жөндеу жұмыстарын жүргізуді және ұңғымаларды тазалауды қамтамасыз етуі тиіс.

      196. Өндіру кешенін жою толық радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуі тиіс.

      197. ЖШ өндіру полигондарының шалғай бөлімшелерінде персоналды қолайсыз климаттық жағдайдан қорғайтын және жарықпен, жылумен, қолжуғышпен жабдықталған, ауыз және техникалық сумен, алғашқы медициналық көмек қобдишасымен қамтамасыз етілген демалу орындарын қарастыру керек, шөлейтті даладағы жұмыстар тыныс алу органдарын жеке қорғау заттарымен және қорғаныс көзілдіріктерін қолданып жүргізілуі керек.

      198. Қалпына келтірілуі және жөнделуі мүмкін емес ақауы бар ұңғымалар консервацияланады және қайта құнарландыру жүргізу кезінде кен орны істен шыққаннан кейін жойылады.

      199. Ұңғымаларда жөндеу жұмыстарын, кольматаждау немесе бақылау-өлшеу жұмыстарын жүргізу кезінде бөлінетін продуктивті ерітінділерді тұндырғыштарға жіберу қажет немесе арнайы ыдыстарға жиналады.

      200. Полигонды пайдалану кезінде технологиялық құбырлардан, технологиялық және құнарлы қабаттарды бақылау ұңғымаларынан сұйықтықтардың бетіне шығарылуына жол берілмейді. Сорып шығарылатын ерітінділер тұндырылғаннан кейін технологиялық процеске қайта жіберіледі, шлам уақытша қоймаға орналастырылады және жиынтық альфа радиоактивтілікті анықтаған соң кейіннен пайдалану (көму және т.б) туралы шешім қабылданады.

      201. Технологиялық тотығу тораптарын және сорғы станцияларын салу кезінде алаңдарды гидрооқшаулау қамтамасыз етіледі. Төгілген ерітінділер мен шайынды суларды жинау үшін алаңдарда арнайы жинағыш салынады. Ерітінділер төгілген жағдайда алаңдар мен үй-жайларды шаю жүзеге асырылады.

      202. Тұндырғыш-жинағыштар ерітінділердің төгілуін болдырмайтын автоматты құрылғылармен жабдықталады.

      203. Ыдыстарды, құбырларды, науаларды, жинағыштарды босату кезінде қалған ерітінділерді жоғарғы қабатқа шығаруға жол берілмейді. Ерітінділер жиналады және продуктивті және сілтіленген ерітінділер жинағыштарына жіберіледі.

13-тарау. ЖС кен орынын қайта өңдеу кешенін пайдалануға қойылатын талаптар

      Ескерту. 13-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      204. Стационарлық қайта өңдеу кешенінің ғимараты немесе жиылмалы қондырғы алаңы гидрооқшаулаумен қамтамасыз етіледі және техникалық сумен жууға бейімделеді. Төгілген ерітінділерді және жуған суды жинау үшін ғимарат еденінде жинағыш, суағар салынады.

      205. Қайта өңдеу кешенінің жабық үй-жайлары желдетумен жабдықталады.

      206. Қайта өңдеу кешені аумағындағы барлық кіретін жолдарға және тиеу-түсіру алаңдарына қатты төсемдер төселеді.

      207. Ерітінділерді қайта өңдеу қондырғысын, "шала тотық" тораптарын саңылаусыз сыйымдылықты жабдықпен, ішке сору-сыртқа тарату желдеткішімен қамтамасыз етіледі.

      208. Сорбциялық бағаналарды жуу кезінде бағаналарды қайта жуу үшін жуатын сұйықтықты арнайы сыйымдылыққа немесе тұндырғыш-жинағыштың арнайы картасына жинау қамтамасыз етіледі, ал қатты фаза тұндырғыш-жинағыш қалдықтармен бірге қорымға көміледі.

      209. ЖС ерітінділерін қайта өңдеу бойынша қондырғылардың дайын өнімін (кристаллдарын) тасымалдау саңылаусыз контейнерлерде жүргізіледі. Контейнерлерді тиеу және түсіру өнім аэрозольдерінің үй-жайлар ауасына түсуін болдырмайтын механикаландырылған әдіспен жүзеге асырылады.

      210. Сүзгілеу үшін тұнбаларды алу және тазалау бойынша қол операцияларын болдырмайтын тоқтаусыз іс-қимыл аппараттарын қолдану керек. Сары кекті қолмен алған кезде рамалық престеу сүзгісін пайдаланады.

      211. Шаң мен радон бөлетін аппараттарды оқшауланған үй-жайларға орналастырады немесе қалқалар жабдықтайды. Қалқалар жабдықтау мүмкін емес аппараттар сыртқа тарату желдеткішімен жабдықталған арнайы кабиналарға орналастырылады.

      212. Флотациялау, гравитациялау, сүзгілеу, сілтілеу, сорбциялау бөлімшелерінде қойыртпақ бар ыдыстар мен аппараттар қақпақтармен қамтамасыз етіледі.

      213. Құрамында радиоактивті заттары жоғары болатын тұздарды кептіру және күйдіру бөлімшелерінде механикаландырылған және автоматтандырылған түрде тиейтін және түсіретін үздіксіз жұмыс істейтін пештер пайдаланылады.

      214. Кептіру және күйдіру бөлімшелеріндегі барлық аппараттары осы шаңды процеске кейін қайта жібере отырып, дайын өнімнен шаңды ұстау жүйесімен жабдықталады.

      215. Шаң бөлетін дайын өнімді контейнерлерге салуды сыртқа тарату желдеткішімен, автоматты түрде тиеумен, діріл тығыздауышпен және тиелетін материалдың деңгейі мен массасын бақылаумен жабдықталған оқшауланған камераларда жүргізеді.

      216. Кептіру және күйдіру бөлімшелерінде сынамаларды механикалық бөлу үй-жайлары, жабдықты жылумен оқшаулау көзделеді. Сынамалар іріктеу, бөлу және қаптамалау бойынша операцияларды жергілікті сыртқа тарату желдеткішімен жабдықталған бокстарда жүргізеді.

      217. Технологиялық сынамаларды, ұнтақтарды, қойыртпақтарды алу бойынша операциялар механикаландырылады және автоматтандырылады. Халықтың санитариялық эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесімен келісім бойынша технологиялық сынамаларды қолмен іріктеуге жол беріледі.

      218. Технологиялық құбырлардағы түйіскен және жалғанған жерлерін тығыздайды және герметизациялайды.

      219. Өндірістік корпустарда бөлек желдеткіш жүйелері көзделеді: жалпы алмасу (ішке сору және сыртқа тарту), жергілікті, технологиялық, жөндеу және апаттық желдету. Зиянды бөлінділері мен осындай бөлінділері бар үй-жайлармен аэродинамикалық байланысы бар үй-жайларды табиғи желдетуге жол беріледі.

      220. Өндірістік үй-жайларды аймақтық жоспарлау кезінде ішке сору және сыртқа тарту жүйелерінің жұмысы аз ластанған аймақтан көп ластанған аймаққа ауа ағынының бақыланатын бағытын қамтамасыз етуі тиіс.

      221. Шаң мен газдардың бөлінуі мүмкін үй-жайларда есіктердің ашылу кезіндегі ауа қозғалысының жылдамдығы үй-жай ішінде 0,3-0,5 м/с болуын қамтамасыз ететін сыртқа тартудың ішке сорудан басым болуы көзделеді.

      222. Жабық жерлерден шығатын ауа,технологиялық жабдықтың ішіндегі ауа жергілікті және технологиялық желдетудің дербес жүйелерімен шығарылады.

      223. Қышқылдардың, сілтілердің буы бөлінетін бөлімшелердегі технологиялық аппараттар мен ыдыстардан жергілікті сыртқа тарту көзделеді.

      224. Саңылаулардағы ауа қозғалысының жылдамдығы м/с осы санитарлық қағидалардың 10-қосымшасы бойынша қабылданады.

      225. Жарылыс қаупі бар үй-жайларда ауамен жылыту және желдету мақсатында ауаны кері айналдыруға жол берілмейді.

      226. Ішке сору желдету жүйелері үшін ауаны жинау жұмыс үй-жайлары үшін атмосфералық ауадағы радиоактивті және уытты заттар 0,1 РЕКА және 0,3 РЕШШ аспайтын аймақта жүзеге асырылады.

      227. Корпустарға беру алдында сорылатын ауа жылулық ылғалды өңдеуден өткізіледі.

      228. Өрт және жарылыс қаупі бар цехтардағы ішке сору және сыртқа тарту камералары дербес есігі бар бөлек үй-жайларда орналастырылады.

      229. Ішке сору камераларында ғимаратқа сырттан немесе өндірістік үй-жайдың таза аймағынан кіретін бөлек дербес есігі болуы және өндірістік үй-жайлармен ешқандай аэродинамикалық байланыс болмауы тиіс.

      230. Ішке сору камераларының беттерінде тегіс жабыны, едені 5%-дан кем емес еңіспен болуы және сарқынды суды шығаруға арналған траптары болуы тиіс.

      231. Атмосфераға шығару алдында желдеткіш қондырғылар шығаратын ауа тазаланады.

      232. Сыртқа тарту желдеткіш камераларды дербес сыртқа тарату желдетумен жабдықталған оқшауланған үй-жайларда орнатқан жөн.

      233. Газ тазалау жүйесі орналастырылған желдеткіш камералар бір-бірінен оқшауланған екі үй-жай түрінде орындалады: "лас" үй-жайда қатты және жұмсақ тазалау сүзгілері, "таза үй-жайда" - соңғы тазалау сатысынан кейінгі электр қозғалтқыштар, желдеткіштер және ауа арналары орналастырылады.

      234. Істен шыққан сүзгілеу элементтерін тасымалдау қорғалатын контейнерлерде жүзеге асырады.

      235. Желдеткіш камералардың "Лас" бөлмесіне, І класс бөлмесіне кіру, сүзгілерді қаптамалауға арналған бөлме және себезгі бар, санитариялық шлюз арқылы жүзеге асырылады.

      236. Газ тазалау учаскесінде сүзгілерді, аппараттарды және олардың элементтерін бөлшектеу, жуу және уақытша сақтау үшін арнайы жерлер немесе жеке үй-жайлар көзделеді.

14-тарау. Табиғи уран кені мен концентратын тасымалдауға қойылатын талаптар

      Ескерту. 14-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      237. Кенді тасымалдау басқа жүктерді тасымалдау үшін пайдалануға жол берілмейтін арнайы бөлінген көлік құралдарында жүзеге асырылады.

      238. Аралық өнімді, кен концентратын тасымалдау Қазақстан Республикасы аумағында қолдануға рұқсат етілген саңылаусыз контейнерлерде, қаптамалау жиындарында (ҚЖ-да) жүзеге асырылады.

      239. Кендерді тасымалдау кезінде кузовтар тығыздау, шаңданатын кендерді ылғалдау, брезентпен жабу жүргізіледі, шаңды біріктіретін, қабыршық түзетін материалдар қолданылады. Тиеу-түсіру операциялары механикаландырылады, қол еңбегіне жол берілмейді. Уран кенін темір жол көлігімен тасымалдау арнайы жабдықталған вагондарда жүзеге асырылады.

      240. Тасымалдаудан кейін гамма-сәуле дозасының қуатын 12 мкЗв/сағ төмендеткенге дейін (кабина ішінде) көлік пен жабдықты дезактивациялау жүргізіледі.

      241. Автокөлікті дезактивациялау пункттері өнеркәсіптік алаңнан шығатын жерде, темір жол вагондарын дезактивациялау пункттері жүк түсіру жолдарында орналастырылады.

      Технологиялық көлік жалпы қолданылатын жолға шыққан жағдайда дезактивациялау пункттері кенді түсіру және тиеу жерлерінде көзделеді.

15-тарау. Жер бетіндегі кешен объектілеріне қойылатын талаптар

      Ескерту. 15-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      242. Өнеркәсіптік алаң аумағы еркін және бақыланатын қол жетімді аймақтарға бөлінеді. Бақыланатын қол жетімді аймақта зиянды өндірістік факторлардың көздері болып табылатын өндіру, кенді байыту және қайта өңдеу процестері жүргізілетін барлық объектілер (басты беретін бағананың шахта үстіндегі ғимараты, кен сұрыптайтын кешен, кен қоймалары, ауа жіберетін бағана, гидрометаллургиялық зауыт (бұдан әрі – ГМЗ), байыту фабрикасы (бұдан әрі – БФ), еркін қол жетімді аймақта көмекші мақсатындағы объектілер (әкімшілік-тұрмыстық кешен, ауа жинау желдету құрылыстары, асхана, компрессор үй-жайы) орналастырылады.

      243. Тұрақты шу көздері болып табылатын объектілерге қатысты әкімшілік ғимараттарды жел соғатын жақта, араларына шудан қорғайтын аймақтар орналастыра отырып, салынады.

      244. Өнеркәсіптік алаңның бос аумақтары көгалдандырылады.

      245. Атмосфералық ауаны ластайтын жергілікті көздер (ауа-беру бағаналары, бункерлер, ұсақтағыштар, жыныс үйінділері, кен қоймалары) көмекші мақсатындағы объектілерден 100 м арақашықтыққа және кез келген өндірістік ғимараттардан 50 м арақашықтыққа алыстатылады.

      246. Уран кеніштерінің (шахталардың, карьерлердің) барлық типтерінің өнеркәсіптік алаңдары аумағында тауар кенді уақытша жинау тек қатты төсемі бар (асфальт, бетон) арнайы дайындалған алаңдарда ғана жүргізіледі. Тауар кенді тікелей топыраққа жинауға жол берілмейді.

      247. Балансты кендерді, баланстан тыс кендерді және жыныстарды жинауды сыныптар бойынша бөлек жүзеге асырады.

      248. Сұрыпталған жыныс радиоактивті қалдықтарға жатпайды және егер олардағы радионуклидтердің тиімді меншікті белсенділігі 1,5 кБк/кг аспаса, өндірістік жағдайларда шектеусіз қолданылады.

      249. Шаң бөлінуі мүмкін жерлерде (вагонеткаларды түсіру, транспертерге кенді қайта тиеу орындары, бункерлер елеуіштері мен ағу жерлері) шаң басатын құралдар (кен массасын ылғалдандыру, жергілікті сору) қолданылады. Бұл ретте кен массасы ылғалдылығының жалпы пайызы транспортер ленталарына және жабдықтың бетіне жабыспауын болдырмау үшін 11% - дан аспауы тиіс.

      250. Кені бар өндірістік жабдық (бункерлер, ұсатқыштар, сыйымдылықтар) орналасқан үй-жайлар ықтиярсыз жалпы алмасу желдеткішімен немесе жергілікті сорғыштармен жабдықталады. Үй-жайларда ауысым сайын ылғалды жинау жүргізіледі.

      251. Жер бетіндегі кешеннің құрамында арнайы көлікті, жабдықты және материалдарды дезактивациялауға арналған алаңдар (пункттер) көзделеді. Дезактивация көліктің шығуы алдында немесе ластанған жабдық пен материалдарды өнеркәсіптік алаң шекарасынан шығару алдында жүргізіледі.

      252. Дезактивациялау пунктінің құрамында: жуатын, қызмет көрсететін персоналға арналған үй-жайлар, дозиметриялық бақылау бөлмесі және қойма көзделеді.

      253. Дезактивациялау пунктінде мыналар көзделеді:

      1) қалқалармен, кіретін жолдармен, ластанған және тазаланған жабдықты жинауға арналған көтеретін көлік құралдарымен жабдықталған асфальтталған ашық алаң;

      2) қатты және сұйық радиоактивті қалдықтарды жинауға және уақытша сақтауға арналған контейнерлер мен сыйымдылықтар.

      254. Тазаланғаннан кейін сарқынды судағы негізгі радионуклидтердің меншікті белсенділігі кәрізге немесе ашық су қоймаларына шығару алдында рұқсат етілген шамалардан аспауы тиіс, олардың өлшенген жиынтық меншікті белсенділігі мынадай формуламен анықталады:



      мұнда

- i – радионуклидтіңменшікті белсенділігі, ол үшін

ауыз судағы араласу деңгейі белгіленген.

      255. Дезактивациялаудан кейін халық шаруашылығының басқа салаларына жіберілетін металл сынықтарында, жөндеуге келетін тау-кен және технологиялық жабдықта бекітілмеген жоғарғы беткі радиоактивті ластану рұқсат етілмейді.

      256. Дезактивациялау пункттері үй-жайларында күн сайын ылғалды жинау жүргізіледі.

      257. Уран кенін өндіретін және байытатын барлық кәсіпорындарда арнайы қызмет осы Санитариялық қағидаларға 11-қосымшада көрсетілген қызметті орындайтын еңбек жағдайларын бақылау бойынша жұмыс тізбесіне сәйкес радиациялық бақылауды жүзеге асырады.

      Ескерту. 257-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      258. "А" тобының персоналы қоса алып жүретін жеке дозиметрлермен қамтамасыз етіледі.

16-тарау. Уран кенін өндіру және байыту объектілерін қайта бейіндеуге, консервациялауға және таратуға қойылатын талаптар

      Ескерту. 16-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      259. Радиоактивті кен өндіретін және қайта өңдейтін кәсіпорындар немесе олардың жекеленген объектілері, оларға одан әрі қажеттіліктің болмауына немесе өндіріс сипатының өзгеруіне байланысты толық, уақытша консервациялауға, қайта бейіндеуге өзгертіледі немесе таратылуға жатады.

      Осы іс-шараларды өткізу кезінде:

      1) негізгі құрылыстарды, жабдықты және басқа да материалдық құндылықтарды дезактивациялау;

      2) ауыл шаруашылығы, өнеркәсіптік және азаматтық құрылыс жүргізуге арналған аумақтарды пайдалануға жол берілетін деңгейлерге дейін өнеркәсіптік алаңдар, санитариялық-қорғаныш аймақтары және көлік жолдары аумақтарының радиоактивті ластанған учаскелерін тарату;

      3) қайта бейіндеуге және консервациялауға жатпайтын объектілерді бекем (кейіннен қайта құнарландыру арқылы) көму көзделеді.

      260. Қайта бейіндеу, консервациялау, тарату бойынша ұсынылған материалдарды қарау үшін комиссия құрылады, оның құрамына халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган өкілдері кіреді.

      261. Таратылатын, консервацияланатын немесе қайта бейінделетін тау-кен кәсіпорындарының өнеркәсіптік алаңы мен СҚА орналасқан аумақ қайта құнарландырылуы тиіс.

17. Тау-кен кәсіпорындарын консервациялауға, қайта бейіндеуге, таратуға қойылатын талаптар

      Ескерту. 17-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      262. Кенішті немесе карьерді консервациялау кезеңінде жабдық жер бетіне шығарылады, жол берілген деңгейге дейін дезактивацияланады және басқа кәсіпорындарға қолдануға беріледі немесе қоймаға сақтауға немесе металл сынықтарына жіберіледі.

      263. Радонды қарқынды бөлетін көздер жабық радон өтпейтін тосқауылдармен оқшауланады.

      264. Құрылыстардан және ғимараттардан бос кеніш аумағы, СҚА дезактивацияланады және қайта құнарландырылады.

      265. Консервациялау кезеңінде карьерлер мен басқа да денудационды объектілер, сондай-ақ үйінділер қоршалады, үйінділерге топырақ себіледі және көгалдандырылады.

      266. Шахта бағаналары, штольнялар және басқа да жер асты өндірістеріне кіруге болатын жолдар, оларға өтетін жерлер жабылады және қоршалады.

      267. Аумақты дезактивациялау ластанған топырақты алу және оны қалдық қоймасына не арнайы қорымдарда немесе қайта құнарландырылатын денудационды объектілерде үйінділермен бірге көму жолымен жүргізіледі. Алынған топырақ радиоактивті және химиялық ластануы жоқ әлеуетті құнарлы топырақпен ауыстырылады. Ауыл шаруашылығы бағытында қайта құнарландыру кезінде 0,25 см қабат ластанбаған топырақпен ауыстырылуы тиіс.

      268. Уран кенін қазу және байыту нысандары мен мекемелерді жою, консервациялау және қайта бейіндеуді кезіндегі нормативтік талаптар осы санитарлық қағидаларға 12-қосымшада келтірілген.

      269. Құрамындағы орташа радионуклидтері осы санитариялық қағидаларға 12-қосымшада келтірілгеннен төмен бос жыныстарды қайта құнарландыру бойынша санитариялық-эпидемиологиялық талаптар қойылмайды.

      270. Елді мекенге 5 км жақын орналасқан қайта құнарландырылған үйінділер қоршалады (300 м жақын емес). 5 км-ден асатын қашықтықта қоршау орнатылмауы мүмкін, бірақ қайта құнарландырылған үйінділерде кез келген қызметке тыйым салатын белгілер қойылады. Үйінді материалдарын құрылысқа және шаруашылық қажеттіліктеріне қолдануға жол берілмейді. Олардан 300 м қашықтықтағы аймақта тұрғын үй құрылысына жол берілмейді.

      271. Барлық қайта құнарландырылмаған үйінділер қоршалады және ескерту белгілерімен белгіленеді.

      272. Тау-кен кәсіпорындарының жер бетіндегі кешені және олардың СҚА аумағында оларды жойғаннан кейін тұрғын үйлер, балалар мекемелерін және әлеуметтік, мәдени-тұрмыстық объектілерді салуға жол берілмейді.

      273. Тау-кен кәсіпорындары қайта бейінделген кезде құрылыстан бос аумақта және СҚА аумағында дезактивациялау жүргізіледі.

      274. Су қоймаларын мынадай жағдайларда:

      1) судағы, су түбіндегі шөгінділердегі, сондай-ақ тасқын кезінде су басқан аумақтағы шөгінділердегі радионуклидтер жиынтығының меншікті белсенділігі (бұдан әрі – МБ) осы санитариялық қағидаларға 12-қосымшадакелтірілген шарттарды қанағаттандырмайтын болса;

      2) су қоймасын су шаруашылығында қолдану үшін берген жағдайда халықтың ішінен жекелеген адамдардың су қоймасын пайдалануға байланысты сәулелену дозалары 0,1 мЗв/жыл асуы мүмкін жағдайда;

      3) халықтың әртүрлі қажеттілігіне пайдаланылған су қоймасындағы зиянды заттардың шоғырлануы төгінділер нәтижесінде су сапасының нормативтерінен асатын болса, қайта қалпына келтіру жүргізіледі.

      275. Су қоймасын жойған кезде (суды жіберу), шахталы су құюды тоқтату кезінде ластанған су қоймасының түбінің беті, аумақ іргесіндегі су құюдың жасанды арнасы ауыл шаруашылығы немесе орман шаруашылығы бағыттары бойынша қайта құнарландырылады.

      276. Су ағындары (өзендер, арналар, бұлақтар) ластанған суды жіберуді тоқтатқаннан кейін қайта құнарландырылады.

      277. Радиоактивті ластану деңгейіне байланысты түбіндегі топырақ, жер қыртысындағы топырақ жер бетіндегі арнайы жерде көміледі немесе қалдық қоймаларында немесе үйінділермен бірге денудационды объектілерде сақталады.

      278. Кеніштер қайта бейінделген кезде немесе шахта суы жер бетіне өздігінен шыққан жағдайда, оны жақын орналасқан ағынды су қоймасына дейін құбыр (бетондалған жабық науа) арқылы жіберуге жол беріледі, бұл ретте судағы радионуклидтердің МБ-гі осы санитариялық қағидаларға 12-қосымшадағы талаптарға сәйкес келеді.

      279. Радионуклидтер МБ-гі осы қағидалармен нормаланғаннан жоғары шахта суын су қоймаларына жіберуге жол берілмейді. Мұндай су жіберу алдында арнайы қондырғыда тазаланады.

18-тарау. Жер асты сілтілеу полигондарын, ГМЗ, БФ және ЖС-ның қайта өңдеу кешендерін таратуға қойылатын талаптар

      Ескерту. 18-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      280. ЖС полигондарын, ГМЗ, БФ және ЖС қайта өңдеу кешендерін таратуға белгіленген тәртіппен бекітілген және келісілген жобалық құжаттама негізінде жол беріледі. Таратылатын объектілерде жабдық (құбырлар, сорғылар) және құрылыстар толығымен бөлшектеледі және дезактивацияланады. Бейіні ұқсас кәсіпорындарда қайтадан қолданылуға жатпайтын жабдықтар, метал сынығына өткізуге келмейтін металл, басқа да қалдықтар, жағылатын жанғыш қалдықтардың күлі арнайы қорымдарда көмілуге жатады.

      281. Ұңғымалардың жиектері және ішкі жабдықтары толық немесе аумақты одан әрі болжалды пайдалануға кедергі келтірмейтін, бірақ үстіңгі бетінен кемінде 1 м тереңдікке дейін алынуы мүмкін. Ұңғымалар су тұтқыш жиектерді бір-бірінен оқшаулауды қалпына келтіре отырып, тығындалады.

      282. Істен шыққан және таратылған ЖС полигондарының аумағы дезактивацияланады.

      283. Бұрынғы ЖС полигондары аумағында тұрғын үйді, балалар мекемелерін және мәдени-әлеуметтік тұрмыстық объектілерді салуға жол берілмейді.

      284. Құлатуға немесе бөлшектеуге жататын ғимараттар мен құрылыстар дезактивацияланады. Егер құрылыс конструкцияларының элементтері осы санитариялық қағидалар талаптарын қанағаттандыратын болса, оларды қайтадан пайдалануға болады. Құрылыс материалдарының сынықтары (сынық) табиғи радионуклидтер құрамы бойынша құрылыс шикізаттары мен материалдарының III сыныбына сәйкес болса, оны елді мекендерден тыс жол құрылысы үшін қолдануға жол беріледі. Қалған жағдайларда құрылыс материалдарының элементтері мен сынықтары қалдықтар қоймасында, үйінділермен қоса денудационды объектілерде, арнайы қорымдарда көміледі.

      285. ГМЗ, БФ, және ЖС жер беті кешендері таратқаннан кейін бұрынғы өнеркәсіптік алаңның аумағында тұрғын үй, балалар мекемелері және мәдени-әлеуметтік тұрмыстық объектілерді салуға пайдалануға жол берілмейді.

19-тарау. ГМЗ-ны және БФ-ны консервациялауға және қайта бейіндеуге қойылатын талаптар

      Ескерту. 19-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      286. Негізгі объектілердің технологиялық жабдықтарын технологиялық өнімдерден, реагенттерден босатады, ішін жуады және дезактивациялайды.

      287. ГМЗ-ты мен БФ-ны консервациялау кезінде ғимараттар мен құрылыстардан бос өнеркәсіптік алаңның аумағы дезактивацияланады және қайта құнарландырылады.

      288. СҚА-ның ластанған учаскелері дезактивацияланады және ауыл шаруашылығы немесе орман шаруашылығы бағытында қайта құнарландырылады. СҚА шегінде күрделі құрылысқа жол берілмейді, тек уақытша шаруашылық объектілерін тұрғызуға ғана жол беріледі.

      289. Ластанған топырақты беруге, алуға келмейтін құрылыс қалдықтарын, метал сынықтарын көму осы санитариялық қағидалардың талаптарына сәйкес жүргізіледі.

      290. Консервацияланған объектінің аумағы қоршалады, ал объекті консервациялаудың барлық кезеңінде күзетіледі.

      291. Бөлшектенген жабдықтар радиоактивті ластану деңгейі бойынша сұрыпталады. "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Кодексінің 144-бабының 6-тармағына сәйкес халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органмен бекітілетін санитариялық-эпидемиологиялық нормалау құжаттарына (бұдан әрі – нормалау құжаттары) сәйкес келген жағдайда, олар қайтадан пайдалануға немесе метал сынықтарына тапсыруға, сәйкес келмеген жағдайда көмуге жатады.

      292. Қайта бейінделетін ГМЗ және БФ-ның СҚА аумағы (оның ластанған учаскелері) дезактивацияланады және қайта құнарландырылады. Қайта құнарландырудың бағыты туралы мәселені жаңа бейіндегі кәсіпорын айқындайды.

      293. Ластанған құрылыс қалдықтары және ластанған топырақ қалдықтары қоймасына немесе жер үсті қорымдарына көміледі.

      294. Қайта бейінделген объектілердің және олардың СҚА аумағында тұрғын үй, балалар мекемелерін және мәдени-әлеуметтік тұрмыстық кәсіпорындарды салуға жол берілмейді.

20-тарау. Қалдықтар қоймасын консервациялауға және таратуға қойылатын талаптар

      Ескерту. 20-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      295. Қалдықтар қоймасын консервациялауға негіз кәсіпорынды консервациялау болып табылады. Қалдықтар қоймасында жиналған қалдықтар жобадағы деңгейге жеткен кезде немесе олар қоршаған ортаға радиоактивті немесе уытты ластану көздері болып табылса, оны көму көзделеді.

      296. Қалдықтар қоймасын консервациялау жобасында:

      1) қалдықтарды тасқын және жер беті суымен шаюдың алдын алу бойынша;

      2) радиоактивті шаңының пайда болуы мен аэрозольдардың таралуын болдырмау бойынша;

      3) қалдықтарды құрылыс және шаруашылық мақсатында, ал қалдықтар қоймасының аумағын құрылыс немесе ауыл шаруашылығы үшін пайдалануды болдырмау іс-шаралары көзделеді.

      297. Консервациялауға жатпайтын қалдықтар қоймасының жабдықтары бөлшектеледі және дезактивацияланады.

      298. Егер оларды су тасқынын бұру үшін пайдалану көзделмесе, төгінділер құдықтары мен құбырлары мұқият өңделуге жатады.

      299. Консервацияланған қалдықтар қоймасының аумағы дезактивацияланады. Бұл аумақты шаруашылықта пайдалануға жол берілмейді.

      300. Консервацияланған қалдықтар қоймасы елді мекендерден, өнеркәсіптік кәсіпорындардан, пайдаланатын жерлерден 2 км аз қашықтықта орналасқан болса, олар қоршалады және оның айналасына ескерту және тыйым салу белгілері қойылады.

      Қоршаулар шегінен тыс гамма-сәуленің ЭДҚ табиғи фоннан 20 мкГр/сағ аспауы тиіс.

      301. Консервацияланған қалдықтар қоймасы радиациялық бақылауға және бақылауға жатады.

      302. Қалдықтар қоймасын тарату (көму) алдында жер қазу жұмыстары үшін қажетті техниканы пайдалануға мүмкіндік беретін жағдайға дейін кептіреді.

      303. Радиоактивті ластануы бар жабдық бөлшектеледі және дезактивацияланады, тиімді дезактивациялауға болмайтын жабдық қалдық қоймасында көміледі.

      304. Қалдық қоймасының өнеркәсіптік алаңының аумағы және кіретін жолдары қоқыстан босатылады, дезактивацияланады, химиялық ластанудан тазартылады және қайта құнарландырылады. СҚА аумағында ауыл шаруашылығы және орман шаруашылығы бағыттары бойынша қайта құнарландыруға жол беріледі.

      305. Көмілетін қалдықтар қоймасы жер беті суы мен тасқын суынан қорғалады, су бұру құрылыстарында қалдықтар қоймасына айналадағы жерден нөсер және басқа да жер бетінде жиналған судың ағуын болдырмайды, тығыздалғаннан кейін бетін және дамбаның үйінді қоршауларын жоспарлайды.

      306. Қалдықтар қоймасын жабу жұмыстары оның бетіне шөптер мен бұталарды отырғызумен аяқталады.

      307. Гамма-сәуленің ЭДҚ көмілген қалдықтар қоймасының бетінен 1 м биіктікте 1,0 мкЗв/сағ кем болуы, топырақтағы радон ағынының тығыздығы 1,0 Бк/см 2 кем болуы тиіс.

      308. Көмілген қалдықтар қоймасының аумағын кез келген шаруашылық мақсатта пайдалануға жол берілмейді. СҚА аумағында тұрғын үй, балалар мекемелерін, әлеуметтік, мәдени-тұрмыстық объектілерді салуға, сондай-ақ демалыс және спортпен шұғылдану орындарын орналастыруға жол берілмейді.

      309. Көмілген қалдықтар қоймасына объектінің жеке радиациялық-гигиеналық паспорты толтырылады, онда көму аяқталған уақыт, көму бойынша іс-шараларды қысқаша сипаттау, жобаны орындаған ұйым, көмуді жүзеге асырған кәсіпорын, көмілген объектіні бақылауға алған ұйым, жұмыс аяқталған кейінгі санитариялық-дозиметриялық бақылау деректері және көмілген объектіге және іргесіндегі аумаққа қойылатын шектеулер көрсетіледі.

      310. Көмілген қалдықтар қоймасы ол иелігінде болған объектінің тиісті қызметтерімен жүйелі бақылауға және мерзімдік радиациялық бақылауға жатады.

      311. Объектілерді қайта құнарландыру бойынша барлық жұмыстарды қоса алғанда, сәулелену көзімен тікелей жұмыс істейтін персонал А санатына жатады.

21-тарау. Рентгендік-дефектоскопиялық зертханасына қойылатын талаптар

      Ескерту. 21-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      312. Рентгендік-дефектоскопиялық зертханалар (бұдан әрі – зертханалар) жеке тұрған ғимараттарда немесе кәсіпорынның бөлек қанатында (үй-жайда) орналасады.

      313. Зертхананың кұрамына мынадай:

      1) жұмыс камерасы;

      2) ауданы кемінде 10 м 2 пульт, фотобөлме;

      3) персоналға, бақылау қорытындысын өңдеуге және пленкаларды сақтауға арналған үй-жайлар;

      4) санитариялық-тұрмыстық үй-жайлар;

      5) радиациялық қауіпсіздік қызметіне арналған үй-жайлар кіреді.

      314. Аппараттан жұмыс камерасының қабырғасына дейінгі арақашықтық 1 м-ден кем болмауы тиіс. Технологиялық жабдықтан бос жұмыс камерасының алаңы кемінде 10 м 2 көзделеді.

      315. Зертханада тасымалды дефектоскоптар көмегімен бақылаудың радиоизотоптық әдісі қолданылатын жағдайларда, оларды (саны 2-ден артық емес) жұмыс камерасында жабдықталған құдықтарда, қуыстарда немесе сейфтерде сақтауға жол беріледі.

      316. Персонал үнемі болатын жерлерде (пульт, персоналға арналған үй-жай) табиғи жарықтандыру көзделеді. Жұмыс камераларын табиғи жарықтандырусыз орнатуға жол беріледі.

      317. Зертханалардың үй-жайлары жылу, желдету, сумен жабдықтау және кәріз жүйелерімен жабдықталады.

      318. Жұмыс және пульт бөлмелеріндегі еден электр оқшаулау материалымен жабады, персоналдың жұмыс орындарында диэлектрлік кілемшелер көзделеді.

      319. Жұмыс камерасының радиациялық қорғанышы персоналдың және халықтың шектелген бөлігінің сәулелену дозаларын ГН белгіленген шамаларға дейін төмендетуді қамтамасыз етеді.

      320. Рентгендік дефектоскопия жүргізген кезде жұмыс камерасының, жұмыс камерасындағы қорғаныш қарау терезесінің, рентген аппараттары бар қондырғылардың радиациялық қорғанышы оның сыртқы бетіндегі дозалардың қуатын 2,5 мкЗв/сағ дейін төмендетуді қамтамасыз етеді.

      321. Жұмыс камерасында бөлшектерді "қоршау" түріндегі қорғаныш төбе жабынсыз сәуле түсірген кезде цех немесе учаске ("Б" тобындағы персонал санаты) персоналының жұмыс орындарындағы сәулелену 2,5 мкЗв/сағ. аспауы тиіс.

      322. Жергілікті қорғаудағы рентген аппараты бар қондырғылардың сыртқы беттерінде, жұмыс камераларының кіретін есіктерінде, радиациялық қауіпті аймақтың шекарасында радиациялық қауіптілік белгілері жатады. Радиациялық қауіпті аймақтың шекарасында 3 метр қашықтықтан анық көрінетін ескерту плакаттары (жазбалары) орнатылады.

      323. Сәуле түсіру кезінде персоналдың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін:

      1) жұмысшы сәулелену шоғының ең аз таралу бұрышында бұйымдарға сәуле түсіру, бұл үшін коллиматорларды (тасымалды) және тубустарды қолдану;

      2) сәуле шоғын жұмыс орнынан басқа жаққа бағыттау;

      3) экранды күшейтетін сезімталдығы жоғары пленкаларды пайдалану жолымен бұйымдарға сәуле түсіру уақытын шектеу;

      4) жылжымалы және тасымалды аппараттардың басқару пульттерін рентген сәулеленуден персоналдың қауіпсіз еңбек жағдайларын қамтамасыз ететін қашықтықта орналастыру қажет (15 метрден кем емес).

      324. Аппараттар бұғаттау және дабыл беру жүйелерімен жабдықталады.

      325. Стационарлық аппараттар жұмыс камерасына есік ашқан кезде жоғары кернеуді ажырататын есікті бұғаттауларын басқару тізбегіне қосады. Жоғары кернеуді қайта қосу есікті жапқаннан кейін аппаратты пульттен басқарады.

      326. Жұмыс камерасында жоғары кернеуді апаттық ажырату үшін және оны қосуға тыйым салу үшін қол жетімді құрылғы көзделеді.

      327. Аппаратты басқару пультінде және жұмыс камерасына кіру есігінің үстінде "Рентгендік сәуле түсіру" деген ескерту жазбасы бар жарықтандырылған табло орнатылады.

      328. Жұмыс камерасында жұмыс камерасынан дереу шығу қажеттілігі туралы ескертетін дыбыстық немесе жарықпен дабыл беру орнатылады.

22-тарау. Сәулелік диагностика және терапия кабинеттеріне қойылатын талаптар

      Ескерту. 22-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      329. Алып тасталды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      330. Рентген аппараттарын монтаждау бойынша жұмыстарды оң санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды бар болған кезде ғана жүргізуге жол беріледі.

      Ескерту. 330-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      331. Монтаждау және іске қосу-реттеу жұмыстары аяқталған соң сәулелік диагностика және терапия кабинетін комиссия пайдалануға қабылдайды.

      332. Комиссия құрамына мыналар: сәулелік диагностика немесе терапия бөлімшесінің (кабинетінің) меңгерушісі, монтаждау және аппараттың пайдалану параметрлеріне бақылау жүргізген ұйымдардың өкілдері кіреді.

      Ескерту. 332-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      333. Алып тасталды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      334. Рентген аппараттарын пайдаланатын ұйым осы санитарлық қағидаларға 13-қосымшаға сәйкес рентген аппараттарына бақылау-техникалық журналын жүргізеді. Рентген аппараттың техникалық журналы рентген аппаратты иеленуші ұйым басшысында болады және рентген кабинетінде сақталады.

      335. Сәулелік диагностика кабинеттері мен бөлімшелері (бұдан әрі – кабинет) стационарлардың, амбулаториялық-емханалық ұйымдардың (медициналық орталықтардың) ғимараттарында орналастырылады, кабинет өтетін жер болмауы тиіс.

      Кабинеттерді осы Санитариялық қағидалардың талаптары сақталған жағдайда стационарлар, амбулаториялық-емханалық ұйымдар (медициналық орталықтар) ғимараттарының төменгі қабаты үй-жайларында орналастыруға жол беріледі.

      Ескерту. 335-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      336. Кабинеттерді тұрғын үй, медициналық емес мақсаттағы қоғамдық ғимараттарда, мектепке дейінгі балалар мен оқу мекемелерінде орналастыруға жол берілмейді.

      337. Егер тиімді дозаның жол берілетін қуатының мәні (бұдан әрі – ДМДЕ) 1,3 мкЗв/сағ аспаса, емдеу-профилактикалық ұйымдардың стационарларында кабинеттердің науқастарға арналған палаталармен көлденең және тік іргелес орналасуына жол берілмейді.

      338. Операциялық блоктарда және тасымалдауға жарамайтын науқастарға емшара жүргізу үшін палаталарда жылжымалы (палаталық) рентген аппараттарын пайдалануға жол беріледі. Оны пайдалану шарттарына қарамастан, жылжымалы (палаталық) рентген аппараттарын науқастарды жаппай тексеру үшін пайдалануға жол берілмейді.

      Ескерту. 338-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      339. Кабинеттерді төбе жабыны (себезгі, дәретхана) арқылы су ағуы мүмкін үй-жайлардың астына орналастыруға жол берілмейді.

      340. Рентген кабинетінің жалпы және арнайы үй-жайларының құрамы және аудандары осы санитариялық қағидаларға 14-қосымшаға сәйкес келуі тиіс.

      341. Емшара үй-жайының ауданы мынадай қашықтықты сақтай отырып, жобаланады:

      1) кіші қорғанышты перденің артындағы персоналдың жұмыс орнынан үй-жай қабырғасына дейін кемінде 1,5 метр (бұдан әрі – м) болуы тиіс;

      2) үлкен қорғанышты перденің артындағы персоналдың жұмыс орнынан үй-жай қабырғасына дейін кемінде 0,6 м болуы тиіс;

      3) айналмалы үстел-штативтен немесе сурет үстелінен үй-жай қабырғасына дейін кемінде 1,0 м болуы тиіс;

      4) сурет қоятын жерден жақын қабырғаға дейін кемінде 0,1 м;

      5) рентген түтігінен қарау терезесіне дейін кемінде 2м, маммографиялық және денталдық аппараттар үшін – кемінде 1 м;

      6) стационарлық жабдықтың элементтері арасындағы персоналға арналған технологиялық өту жолы кемінде 0,8 м болуы тиіс;

      7) пациентке арналған каталканыорналастыру аймағы – кемінде 1,5 х 2м;

      8) сырғытқышты емшара үй-жайына кіргізудің технологиялық қажеттілігі туындаған жағдайда қосымша аудан – 6 м.

      342. Сәулелендіргіштің төбеге ілінетін аспасы, экранды-сурет құрылғысы немесе рентген суретін күшейткіші бар рентген аппаратурасы орнатылған үй-жайдың, ротациялық сәулелену жағдайында рентгендік терапияның емшара кабинетінің биіктігі кемінде 3 м болуы тиіс.

      343. Рентгендік-диагностика кабинетінің, РКТ кабинетінің емшара бөлмесіндегі және рентгенологиялық операция бөлмесіндегі есік ойығының ені 2,0 м биіктікте кемінде 1,2 м, қалған есік ойықтарының мөлшері – 0,9 х 1,8 м болуы тиіс.

      344. Рентгенологиялық операция үй-жайы мен фотозертханадан басқа, емшара үй-жайының, басқару бөлмесінің едені электр оқшаулағыш материалдан жасалады.

      345. Рентгенологиялық операция, операция алдындағы үй-жайлардағы, фотозертханадағы еден су өткізбейтін материалдармен қапталады. Рентгенологиялық операция үй-жайындағы еден антистатикалық және ұшқынсыз болуы тиіс, антистатикалық жабынның негізі жерге қосылады.

      346. Емшара және басқару бөлмелерінің қабырғалары мен төбесінің беттері ылғалды жинау жұмысын жүргізуге мүмкіндік беретін тегіс болуы тиіс. Рентгенологиялық операция үй-жайының қабырғалары жарықты шағылыстырмайтын материалдармен әрленеді.

      347. Рентген аппараты, сәуленің бастапқы шоғыры келушілер аз келетін үй-жай орналасқан негізгі қабырғаға түсетіндей болып орналасуы тиіс. Сәулеленудің тікелей шоғы қарау терезесі жағына (басқару бөлмесіне, қорғаныш пердесі) бағыттауға жол берілмейді.

      348. Дозиметриялық бақылау деректерінің негізінде кабинетті бірінші қабатта орналастырылған кезде емшара бөлмесінің терезелері ғимараттың доғал деңгейінен кемінде 2 м биіктікте қорғаныш тіректермен қалқаланады, цокольды қабатта орналасса – терезелері барлық биіктіктігіне қорғаныш тіректермен экрандалады.

      Рентген кабинетінің емшара үй-жайынан көрші ғимараттың тұрғын және қызметтік үй-жайларына дейінгі қашықтық дозиметрлік бақылау деректерін есепке ескеріле отырып, кемінде 30 м болғанда, емшара үй-жайының терезелері еден деңгейінен кемінде 2 м биіктікте қорғаныш тірегімен экрандалады.

      349. Кабинеттерге және рентген аппараттарын басқару бөлмесінің кіреберісі қабырғасында еденнен 1,6-1,8 м биіктікте немесе есіктің үстінде пациент емшара бөлмесінде болған кезде персонал қосатын "Кіруге болмайды!" деген жарықты табло (белгі) орналастырылады. Жарық белгісіне радиациялық қауіптілік белгісін жазуға жол беріледі.

      Ескерту. 349-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      350. Рентген аппараттарын басқару пульті басқару бөлмесінде орналастырылады. Емшара бөлмесінде диагностикалау аппараты біреуден артық орналасатын болса, екі және одан артық аппараттарды бір уақытта қосуды блоктау құрылғысы көзделеді.

      351. Науқастың жағдайын бақылау мүмкіндігін қамтамасыз ету үшін қарау терезесі және қатты дауысты байланысының сөйлесу құрылғысы көзделеді. Басқару бөлмесіндегі қорғаныш қарау терезесінің ең аз мөлшері 24 х 30 сантиметр (бұдан әрі – см), қорғаныш пердесі – 18 х 24 см болуы тиіс.

      352. Жылжымалы аппараттарды басқару рентген сәулелегіштен кемінде 2,5 м, остеоденситометрияға арналған аппараттардан кемінде 1,5 м қашықтықта тасымалды басқару пульті арқылы жүзеге асырылады.

      353. Зертхананы айқындау автоматымен жабдықтаған жағдайда, құрғақ суреттерді сұрыптау, таңбалау және кесу үшін қосымша бөлме көзделеді.

      354. Фотозертхана ("қараңғы бөлме") ауданы кіші форматты суреттер үшін кемінде 6 м 2 болуы, кең форматты суреттер үшін – кемінде 8 м 2 болуы тиіс, жабдық элементтері арасындағы ені "қараңғы бөлмеде" кемінде 1,0 м, есік ойығы – кемінде 1,0 м-ден болуы тиіс.

      355. Фотозертхана бөлмесінде жарық сөніп тұрған кезде және фотозертхана фоналары сөніп тұрған кезде көзге сырттан түсетін жарық көрінбеуі (көз қараңғы фотозертханада үйренгеннен кейін бес минут бойы) тиіс.

      356. Фотозертханадан, емшара және басқару бөлмелерінен есіктері "шығуға" дәлізге қарай, басқару бөлмесінен – емшара бөлмесіне қарай ашылады.

      357. Ауа алмасу жиілігі, бөлме ішіндегі, жарықтың және температураның есепті мәндері осы санитариялық қағидаларға 15-қосымшада көрсетілген мәндерге қайшы болмауы тиіс. Ауаның ішке сорылуы жоғарғы аймаққа, сыртқа тартылуы төменгі және жоғарғы аймақтарда жүзеге асырылады.

      358. Кабинеттерде автономды желдеткіш жабдықталады, ауа баптағыштармен қосымша жабдықтауға жол беріледі.

      359. Флюорография және рентгендік операцияға арналған кабинеттерден басқа, емшара бөлмелерінде ыстық және салқын су келіп тұратын қол жуғыш орнатылады.

      360. Жұмыс күні аяқталғаннан кейін рентген аппараты, электр аспаптары, электр жарығы, желдеткіш ажыратылады, еденді жуу арқылы қабырғаларды ылғалды жинау және пациентпен жанасатын элементтер мен жеке қорғаныш құралдарын дезинфекциялау жүргізіледі.

      361. Ай сайын сірке қышқылының 1-2 % ерітіндісін қолдана отырып, ылғалды жинау жүргізіледі.

      362. Сәулелік диагностика және терапия кабинеттері радиациялық объектілердің әлеуетті қауіптілік дәрежесі бойынша IV санатқа жатады.

      Кабинетте рентген аппараттарының схемасы, олардың сипаттамасы және пайдалану жөніндегі нұсқаулығы, дозиметриялық бақылау, рентген аппаратының пайдалану параметрлерін бақылау хаттамалары, кабинетті санитариялық-эпидемиологиялық тексеру актілері, электр өлшеу аспаптарын тексеру хаттамалары, кабинеттің техникалық паспорты, санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды болады, сондай-ақ көрінетін жерге пациенттерге арналған медициналық емшаралар кезіндегі дозалық жүктемелер туралы жадынамалар орналастыру қажет.

      Ескерту. 362-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      363. Суреттерді бағалау жүргізілетін кабинетте негатоскоптан 1 метр қашықтықта жарықтандыру 50 люкстен аспауы тиіс.

      Пайдаланылатын негатоскоптың жарықтығы кемінде 1700 кандел/м2 (маммографиялық суреттерді бағалау үшін – 3000 кандел/м2), жарық өрісінің әртектілігі – 30 % аспауы тиіс.

23-тарау. Сәулелік диагностика кабинетінде жұмыс істеу шарттарына қойылатын талаптар

      Ескерту. 23-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      364. Кабинеттің стационарлық радиациялық қорғау құралдары сәуле қабылдайтын адамдардың тиісті санаттары үшін дозаның негізгі шегінен аспайтын деңгейге дейін рентген сәулесін азайтуды қамтамасыз етуі тиіс. Радиациялық қорғауды есептеу осы санитариялық қағидаларға 16-қосымшаға сәйкес жүргізіледі.

      365. Рентген түтігінің фокусынан есептеу нүктесіне дейінгі қашықтық рентген кабинетіне арналған жобалау құжаттамасы бойынша айқындалады:

      1) кабинеттің емшара бөлмесіне немесе сыртқы қабырғаға жанасатын үй-жайлар қабырғаларының ішкі бетіне жақын жердегі;

      2) қорғалатын үй-жай еденінен 50 см биіктіктегі емшара бөлмесінің үстіндегі;

      3) қорғалатын үй-жай еденінен 150 см биіктікте, емшара бөлмесінің астында тұрған нүктелер қорғауды есептеу нүктесі ретінде қабылданады.

      366. Тұрғын үй-жайлармен іргелес орналасқан рентген-стоматологиялық кабинетті радиациялық қорғауды есептеу кезінде, қорғау нүктелері ретінде:

      1) тұрғын үй-жайлармен көлденең бойынша іргелес орналасқан рентген-стоматологиялық кабинеті қабырғаларының ішкі бетіне тығыз тұрған жер, тұрғын үй-жай кабинеттің астына орналасқан кезде кабинет еденінің деңгейінде;

      2) тұрғын үй-жай кабинеттің үстіне орналасқан кезде кабинет төбесі деңгейінде орналасқан нүктелер қабылданады.

      367. Стационарлық қорғаныш құралдарында қорғаныш тиімділігі қорғасын эквиваленті бойынша 0,25 мм төмен емес болуы тиіс.

      368. Біремшара бөлмесінде орнатылған екі немесе одан артық рентген аппараттары үшін қорғауды есептеу әрбір аппарат үшін жеке жүргізіледі.

      369. Нақты аппараттың конструкциялық ерекшеліктеріне және пайдалану технологиясына қарай кабинеттің емшара бөлмесінің стационарлық қорғауын жобалау кезінде, рентген сәулесінің бастапқы шоғырын бәсеңдетуге жүргізілетін қорғауды есептеу учаскелері бөлінеді. Стационарлық қорғаудың қалған ауданы сейілген сәулені ғана бәсеңдетуді қамтамасыз етеді. Қорғаныш кабинасы бар остеоденситометрлер, маммографтар, флюрографтар үшін стационарлық қорғауды есептеу тек сейілген сәуледен жүргізіледі.

      370. Едені тікелей топырақ үстінде немесе төбесі тікелей шатыр астында орналасқан рентген кабинетінің емшара бөлмесінде осы бағыттарда сәуледен қорғау көзделмейді.

      371. Кабинеттер осы санитариялық қағидаларға 17-қосымшаға сәйкес радиациялық қорғаныш құралдарымен жабдықталады.

      372. Қорғасын эквиваленті мәндерімен айқындалған персонал мен пациенттерді жылжымалы және жеке радиациялық қорғаныш құралдарының қорғаныш тиімділігі осы санитариялық қағидаларға 18-қосымшада келтірілген мәндерден төмен болмауы тиіс. Қорғаныш құралдарының таңбасы болады.

      373. Радиациялық қорғаныш құралдарының қорғаныш тиімділігін бақылау кемінде екі жылда бір рет жүргізіледі.

24-тарау. Персоналдың радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қойылатын талаптар

      Ескерту. 24-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      374. Рентген зертханашысының бір уақытта жұмыс істеп тұрған екі және одан да артық рентген аппаратында қызмет көрсетуіне жол берілмейді.

      375. Қорғаныш кабинасы бар рентгендік флюорографиялық аппараты, экрандық түсіру құрылғысының әмбебап айналмалы штатив-үстелі бар рентгендік-диагностика аппараты, сүйек денситометрі, маммограф және рентгендік-стоматологиялық жабдықтар жұмыс істеп тұрғанда персоналдың емшара бөлмесіндегі қорғаныш пердесінің артында болуына жол беріледі.

      376. Рентгенологиялық зерттеуге тікелей қатысы жоқ адамдардың емшара бөлмесінде болуына жол берілмейді.

      377. Рентгенологиялық зерттеу кезінде дәрігер рентгенолог жоғары кернеуді қосу арасындағы үзіліс ұзақтығын сақтауы, зерттеудің оңтайлы физикалық-техникалық режимдерін таңдауға көңіл бөлуі (анодты кернеу, анодты ток, экспозиция, сүзгінің қалыңдығы, диафрагманың мөлшері, компрессия,қашықтық, фокус-қабы), қашықтық құрал-саймандармен саусақпен басып қарауды жүргізуі, жылжымалы және жеке радиациялық қорғау құралдарын пайдалануы тиіс.

      378. Күрделі рентгенологиялық зерттеулерді жүргізу кезінде (антиография, рентгендік-эндоскопия, ауыр жағдайдағы балаларды, науқастарды зерттеу) жұмыс істеуші персонал жеке қорғаныш құралдарын пайдаланады.

      379. Палаталарда рентгенография жүргізу кезінде басқа пациенттерді экрандау үшін жылжымалы немесе жеке қорғаныш құралдары пайдаланылады, персонал перде артына немесе палаталық рентген аппаратынан барынша алыс қашықтыққа орналасады.

      379-1. "А" тобындағы персоналды жеке дозиметриялық бақылау тұрақты жүзеге асырылады, дозиметрлердің көрсеткіштерін алу тоқсанына бір рет жүргізіледі. Персоналдың сәулеленуінің жеке жылдық дозасы жеке дозаларды есепке алу карточкасында тіркеледі. Карточканың көшірмесі қызметкер жұмыстан босатылғаннан кейін 50 жыл бойы ұйымда сақталады және ол басқа ұйымға ауысқан жағдайда жаңа жұмыс орнына беріледі.

      Ескерту. 379-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      379-2. Арнайы рентгенологиялық зерттеулерге жүйелі түрде қатысатын адамдарды (хирургтар, анестезиологтар) жеке дозиметриялық бақылау

      "А" тобындағы персоналға жүргізілгендей жүргізіледі.

      Ескерту. 379-2-тармақпен толықтырылды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

25-тарау. Пациенттердің және халықтың радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қойылатын талаптар

      Ескерту. 25-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      380. Алып тасталды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      381. Алып тасталды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      382. Әрбір рентгенологиялық зерттеу үшін пайдаланылатын жұмыс жүктемесінің мәндерін және анодтық кернеуді есепке алу жүргізіледі. Жұмыс жүктемесі және анодтық кернеу мәндерін ескере отырып, пациенттердің сәулелену дозалары бағаланады. Пациенттің сәулелену дозасы оның амбулаториялық карточкасына, ауыру тарихына міндетті қосымша болып табылатын рентгенологиялық зерттеу кезінде пациенттің дозалық жүктемелерін есепке алу парағында және осы санитариялық қағидаларға 19-қосымшаға сәйкес күнделікті рентгенологиялық зерттеулерді есепке алу журналында тіркеледі, сондай-ақ медициналық ақпараттық жүйелер болған кезде сәулелену дозалары электрондық форматта қалыптастырылады. Науқасты стационардан шығару кезінде немесе рентгенологиялық зерттеуден кейін дозалық жүктеменің мәні шығару парағына жазылады.

      Ескерту. 382-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      383. Медициналық қызмет көрсетудің барлық кезеңдерінде бұрын жүргізілген рентгенологиялық зерттеулердің нәтижелері және жыл бойы қабылдаған дозалар ескеріледі. Науқасты рентгенологиялық зерттеуге, кеңес алуға немесе стационарлық емделуге жібергенде, науқасты бір стационардан екіншісіне ауыстыру кезінде рентгенологиялық зерттеулердің нәтижелері (сипаттау, суреттер) амбулаториялық карточкасымен немесе шығару парағымен бірге беріледі.

      384. Іс жүзінде сау адамдарға профилактикалық медициналық рентгенологиялық зерттеулер және ғылыми зерттеулер жүргізу кезіндегі жылдық профилактикалық сәулеленудің белгіленген нормативі 1 милиЗиверт (бұдан әрі – мЗв).

      385. Рентгеноскопия әдісімен профилактикалық тексеру жүргізуге жол берілмейді.

      386. Адамдарға сәулелену көздерімен ғылыми зерттеу жүргізу сынаққа жататын адамның жазбаша келісімімен және оған сәулеленуден болатын салдары туралы ақпарат беру арқылы жүзеге асырылады.

      387. Пациенттің медициналық диагностикалық сәулеленуінің жинақталған дозасы 500 мЗв жеткен кезде, егер сәулемен емдеу өмірлік көрсеткіштеріне байланысты болса, оны одан әрі сәулеленуден шектеу бойынша шаралар қолданылады.

      388. Халық арасындағы адамдардың жыл бойы қабылдаған сәулесінің тиімді дозасы 200 мЗв немесе негізгі сәулелендіру көздерінің бірінен алынған жинақталған дозасы 500 мЗв-дан немесе барлық сәулелендіру көздерінен алған 1000 мЗв асса медициналық тексеру жүргізіледі.

      389. Рентгенологиялық емшара кезінде теріні қорғау мақсатында рентгендік түтік фокусынан науқас денесінің бетіне дейінгі ең аз жол берілетін қашықтық осы санитариялық қағидаларға 20-қосымшаға сәйкес сақталады.

      390. Рентгенологиялық зерттеулер нәтижелері және науқастың алдыңғы жылы қабылдаған сәулелену дозалары санаториялық-курорттық емделуге және дәрігерлік-еңбек сараптама комиссиясына жіберу кезінде құжаттамаға қоса тіркеледі.

      391. Ас қазан-ішек жолдарының рентгенологиялық зерттеулері, урография, жамбас-сан буындарының рентгенографиясы және гонадаға түсетін сәулелік жүктемесіне байланысты басқа да зерттеулер етеккір циклінің бірінші он күндігінде жүргізіледі.

      392. Жүкті әйелдерді рентгенологиялық зерттеу тек жүктіліктің екінші жартысында клиникалық көрсеткіштер бойынша жүргізіледі.

      393. Жүктіліктің бірінші жартысында рентгенологиялық зерттеулер жедел немесе кезек күттірмейтін көмек көрсету қажет болған кезде және жүктілікті тоқтату туралы мәселе шешілгенде жүргізіледі.

      394. Жүкті әйелдің ішіндегі ұрықтың рентгенологиялық зерттеу кезінде қабылдаған дозасы 1 мЗв аспауы тиіс.

      395. 12 жасқа дейінгі балаларды рентгенологиялық зерттеу олардың заңды өкілдерінің немесе медициналық қызметкердің қатысуымен орындалады.

      396. Сәби жастағы балаларды рентгенологиялық зерттеу кезінде арнайы иммобилизациялау құралдарын қолданылады.

      397. Рентгенологиялық зерттеулерді жүргізу кезінде емшара бөлмесінде бір пациенттен артық болуға жол берілмейді.

26-тарау. Өндірістік бақылауды ұйымдастыруға қойылатын талаптар

      Ескерту. 26-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      398. Осы Санитариялық қағидаларға 21 және 22-қосымшаларға сәйкес өндірістік бақылауға радиациялық бақылау және пайдалану параметрлерін бақылау кіреді.

      Пайдалану параметрлерін бақылау:

      1) іске қосу-жөндеу жұмыстары жүргізілгеннен кейін сәулелі диагностика және терапия аппараттарын пайдалану басталғанға дейін қабылдау;

      2) сәулелі диагностика және терапия аппаратының әр типі үшін әзірленген қағидаларға сәйкес мерзімдік;

      3) рентген аппаратының негізгі тораптарын ауыстырған және жөндеу-баптау жұмыстарын жүргізген кезде жоспардан тыс болып бөлінеді.

      Радиациялық бақылау көлемі кабинетті пайдалану шарттарының өзгеру сипатымен анықталады.

      Радиациялық бақылау кезінде:

      1) екі жылда бір реттен жиі емес персоналдың жұмыс орнындағы, кабинеттің емшара бөлмесімен іргелес үй-жайлар мен аумақтағы сәулелену дозасының қуатын өлшеулер;

      2) екі жылда бір реттен жиі емес жылжымалы және жеке радиациялық қорғау құралдарының қорғаныш тиімділігін бақылау;

      3) жылына бір реттен жиі емес рентгендік медициналық жабдықтардың техникалық жағдайын бақылау (техникалық қызмет көрсету) жүргізіледі.

      Ескерту. 398-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      399. Рентген жабдықтарының барлық типтерінің пайдалану параметрлерін бақылау екі жылда бір рет, ал пайдалану мерзімі он жылдан астам рентген аппараттары үшін жылына бір рет жүргізіледі. Дентальдық аппараттардың пайдалану параметрлерін бақылау үш жылда бір рет жүргізіледі. Пленкаларды шығару жүйелері үшін параметрлерді бақылау жұмыс жүктемесіне қарай күніне бір реттен аптасына бір ретке дейін жүргізіледі (аптасына 3 рет жүргізу ұсынылады). Экспозицияны автоматты басқару жүйелері үшін параметрлерді бақылау екі жылда бір рет жүргізіледі.

      Жұмысында пайдалану параметрлерін бақылау (сапасын бақылау) нәтижелері бойынша ауытқулар анықталған рентен аппараттарын пайдалануға жол берілмейді.

      Ескерту. 399-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      400. Радиациялық бақылау және рентген жабдықтарының пайдалану параметрлерін бақылау нәтижелері хаттамалармен рәсімделеді. Хаттамалар 2 данада рәсімделеді. Рентген аппараттарының қолдану параметрлеріне бақылау жүргізген физикалық немесе заңды тұлғалар, хаттаманың көшірмесін, бақылау жүргізгеннен кейін 10 жұмыс күнінен кешіктірмей, атом энергетикасын пайдалану саласындағы уәкілетті органға жібереді.

27-тарау. Рентгендік стоматологиялық зерттеулер кезіндегі радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қойылатын талаптар

      Ескерту. 27-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      401. Әртүрлі типтегі рентгендік стоматологиялық аппараттар үшін қорғауды есептеу кезіндегі жұмыс жүктемесінің және анод кернеулігінің мәні осы санитариялық қағидаларға 23-қосымшада келтірілген.

      402. Күшейткіш экраны жоқ әдеттегі пленкалы денталь аппараты және панорамалы аппарат рентген бөлімшесінде (кабинетінде) орналастырылады. Бейнені жоғары сезімтал қабылдағышпен (фотозертханасыз) жұмыс істейтін денталь аппараттарын және пантомографтарды және жұмыс жүктемесі аптасына 40 (мА *мин) аспайтын, бейнені цифрлы өңдейтін денталь аппаратын тұрғын үй және қоғамдық ғимараттардағы стоматологиялық ұйымның үй-жайларына орналастыруға жол беріледі.

      403. Егер үй-жайда рентгендік стоматологиялық зерттеуге арналған бірнеше аппарат орнатылса, онда анод кернеуін қосу жүйесі бір мезетте тек бір аппаратты пайдалану мүмкіндігін көздеуі тиіс. Үй-жайлардың құрамы мен аудандары осы санитариялық қағидаларға 24-қосымшаға сәйкес.

      404. Емшара бөлмесінде бірден артық рентген денталь аппаратын орнату кезінде үй-жайдың ауданы әр қосымша аппаратқа 4 м 2 кем болмауы тиіс.

      405. Ауа алмасу жиілігі сағатына сыртқа тарату бойынша кемінде 3 рет және ішке сору бойынша кемінде 2 ретті құрайды.

      406. Рентгендік стоматологиялық зерттеулер жүргізілетін кабинет осы санитариялық қағидаларға 25-қосымшаға сәйкес персоналды және пациенттердің жылжымалы және жеке қорғаныш құралдарымен жабдықталады.

      407. Аппарат тубусының ұзындығы кемінде 60 кВ номиналды кернеуі бар аппарат үшін кемінде 20 см тері-фокустық арақашықтықты қамтамасыз етуі тиіс. Тубустың ұзындығы 20 см кем және номиналды кернеуі 60 кВ кем аппаратты пайдалануға жол берілмейді.

28-тарау. Гамма-терапиялық аппараттарға және өндірістік үй-жайларға қойылатын талаптар

      Ескерту. 28-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      408. Сәулелік терапия бөлмелері радиациялық объектілерінің әлеуетті қауіп-қатер бойынша жіктелуіне байланысты, ІІІ және ІV дәрежелі радияциялық қауіп-қатердің талаптарын сақтауды көздейді. Нақты қауіп-қатер дәрежесі сәулелік терапия бөлмесін жобалау кезінде анықталады.

      409. Ионды сәулелену:

      1) радионуклидтік жабық сәулелену көздерінен гамма-кванттармен сырттан сәулелендіру;

      2) радионуклидтік жабық сәуле көзінен бета-бөлшек ағынымен сыртқы сәулеге түсіруі;

      3) жұмыс қабаттарының радиоактивті ластану мүмкіндігі және радионуклидтік жабық сәуле көздерінің сыртқа шығу кезінде жұмыс бөлмелеріндегі ауадағы радиоактивті аэрозоль құрамының көтерілуі;

      410. Дистанциялық және терапиялық байланыс сәулесінің бөлмелері тұрғын және қоғамдық ғимараттарда орналасуына рұқсат етілмейді.

      411. Жаңа салынып жатқан дистанциялық және терапиялық байланыс сәулесінің бөлмелері бөлек тұрған радиологиялық корпуста, жалғанған немесе медициналық мекеме ғимаратының бөлек қанатында орналасады.

      412. Бөлмелердің және бөлімшелердің жобалау-функционалды орналасу негіздері:

      1) Радионуклидті сәуле көздерімен жұмыс жүргізілетін бөлмелердің бір блокта орналасуы;

      2) Радиациялы-терапиялық қондарғылардың басқару құралдарының бөлек бөлмеде орналасуы;

      3) Радионуклид көздерін жұмыс орнына механикалық тасымалдауды ұйымдастыру мүмкіндігі және радионуклид көздерін пайдалануға дайындау процесін автоматтандыру.

      413. Фундамент немесе күшейтілген астыңғы жабындыны талап ететін, дистанциялық сәулесінің гамма-терапиялық қондырғы бөлмелері, бірінші немесе төменгі қабатта, не болмаса жер төле бөлмесінде(жерден төмен деңгейде) орналасады.

      414. Дистанциялық гамма-терапия сәуле бөлмесінің ұсынылатын құрамы:

      Науқастардың сәулеленуге және басқада технологиялық ем-шараға өз кезегін күтуге арналған бөлмелер, клиника ғимаратының, науқастар диагностикалық, емдік және басқа ем-шара қабылдауға кезекті күтуге арналған бөлмесінен бөлек орналасуы керек. Сәулеленуді күту кезегіне арналған бөлменің шаршысы 1 радиациялы-терапевттік қондырғыға 12 науқас есебінен қаралуы ұсынылады, ал дәрігер-радиолог (радиациялық онколог) бөлмесіне – 1 дәрігерге 8 науқас. Жобаланған, күтуге арналған бөлме шаршысы, науқасты қондырғыға қарай жеңіл алып өтуді, орналасуды және қамтамасыз етуді көздейді.

      415. Рентген симуляторы немесе компютерлі томограф-симуляторының орналастыру бөлмесі. Олардың габариттік өлшемдері науқастың және қызметкерлердің соңғы орналасуына дейін кедергісіз, қауіпсіз жүрулерін қамтамасыз етеді. Осы жерде қалыптастыру және бекіту блоктарын сақтауға арналған арнайы орын немесе жеке бөлме қарастырылуы керек.

      416. Дозиметрлік жобалау бөлмесі симулятор бөлмесіне жақын орналасады, бірақ олар іргелес болмауы да мүмкін. Екі бөлменіде, топометриялық ақпаратты дозиметрлік жобаға жіберу мақсатында жергілікті компьютер желісінің коммуникацилық бағытымен қосу ұсынылады. Бөлме шаршысы, компьютер және оның негізгі құраладрымен жабдықталған, бірнеше жұмыс орнының (кадрлық қамтуға байланысты) орналасуын қамтамасыз етеді.

      417. Науқастың жеке иммобилизациялау құралдарын және сәуле шоғын қалыптастыру құралдарын дайындау бөлмесі. Бөлменің ауқымын бекіту және қалыптастыру блоктарын белгілеу, құю және монтаждау аспаптарына және науқастың антропометриялық мәліметтеріне қиыстыруға арналған жұмыс үстелінің жеңіл орналасуын қамтамасыз етеді. Пайдаланған блоктар мен иммобилизаторларды және шығын материалдарын сақтауға арналған жеке қойма немесе арнайы орын қарастырылуы тиіс.

      418. Сәулеленген патологиялық тіндердің радийсезімталдық түрлену құралдарын орналастыру үшін бір немесе бірнеше бөлме беріледі.

      419. Терапевтикалық сәулелену бөлмесі, яғни гамма-терапевтикалық құрылғы каньоны. Каньон өлшемдері (ауданы мен биіктігі) аппараттың барлық бөлшектерінің, оның ішінде олардың соңғы тұрған жерініне дейін науқас пен персоналға кедергісіз, қауіпсіз жүрулерін қамтамасыз етеді. Бұдан басқа, каньонның өлшемдері тұрып тұрған науқастың бүкіл денесінің сәулелендіру мүмкіндігін көздейді. Осы талаптардың соңғысын орындау жағдайда радиациялық қорғауда, өлшемі каньонға орнатылған жабдықтың тиісті габариттерінен біршама асатын, монтаждық ойықтың болуын көздеген жөн. Монтаждау орындалғаннан кейін ойық қорғау блоктарымен саланады. Олардың жиынтығы ойықтан тыс қабырғаның қалған бөлігі сияқты, сәулелендірудің босансатудың сондай жиілігін қамтамасыз етуді көздейді.

      420. Сәулеленуді басқару жүйесі орналасқан бөлме, әдетте аппарат каньонымен іргелес болады. Басқару бөлмесінің өлшемдері, басқару пультін, науқасты теледидармен бақылау қондырғысын, сәлелену ұзақтығын қадағалауды, екіжақты аудиобайланысты, электронды порталды визуализацияны және сәулелену процесін компютерлік басқару жүйелерін тиімді орналасуын қамтамасыз етеді. Егер каньон мен басқару бөлмесі іргелес болса, басқару бөлмесінің өлшемдері мен конфигурациялары науқас отырған арбаны каньонның кіру есігіне ыңғайлы әкелуін қамтамасыз етеді.

      421. Дозалы қуаттылығы төмен терапевтикалық байланыс сәулелену блоктарының барлық бөлмелері, науқастарды және сол сияқты сәулелену көздерін тасымалдау қашықтығын азайту үшін, бір бірімен қатар орналасқан. Организміне жабық радионуклидті сәуле көздері енгізілген науқастарды тасымалдау қажеттілігі болмайды. Доза қуаттылығы төмен гамма-терапевтикалық байланысты сәулелендіруге арналған үй-жайдың ұсыным жасалатын құрамы мынадай.

      422. Көздерді сақтауға және оларды науқастың денесіне сәуле көзін енгізуге дайындайтын сақтау қоймасы. Ол жерде сәуле көздерін сақтайтын, сенімді құлпы және сейфтің ішінде орналастыру сызбасы бар, қорғаныс сейфі тұрады. Бөлме ауданы, сәуле көздерін алу, сақтау, сәулелендіруге дайындау, калибрлеу және терапиялық ем-шаралар аяқталған соң сейфке қайтарылуы, сонымен қатар пайдалану мерзімі біткен соң оларды ыдырату үшін ұстау көзделеді. Ыдырату үшін ұстау, сондай-ақ пайдаланылған сәуле көздерін арнайы радиоактивті қалдықтарды, радиациялық қорғауды жобалау кезінде есепке алынатын, сақтау бөлмесіне тасымалдау кезінде де жүзеге асыруға болады. Радионуклидті сәуле көздерін сақтау қоймасы, радиациялық қорғанысы бар сәуле көздерін қабылдау немесе осы бөлмеге байланысты жеке лифтімен, тасымалдағыш не басқа да тасымалдау құралдары бар бөлмелермен іргелес орналасуын көздемейді.

      423. Ота жасау бөлмесі. Ол жерде науқастың денесіне эндостат және аппликаторлар енгізіледі және катетерлердің, эндостат пен аппликаторлардың дұрыс орналасуын, рентгеноскопиялық құралдардың және осы жерде орналасқан ультрадыбысты сканердің көмегімен бақылайды. Құрал, сонымен қатар сәулендіруді дозиметрлік жобалау үшін көп проекциялық визуализацияға мүмкіндік береді. Осы жерде: жансыздандыру, зондтарды сақтау және, катетерлерді, эндостаттарды стерильдеу және тағы басқа жабдықтар орналастырылады. Аппликаторларды және эндостаттарды жууға арналған, жуу кезінде сәуле көздерін жоғалтпау мақсатындағы, су бұру жүйесімен қамтамасыз етілген, қорғаныс торы бар жуғыштар орналасуы керек.

      424. Дозиметрік жобалау бөлмесі ота жасау бөлмесіне жақын орналасады, бірақ міндетті түрде іргелес болуы шарт емес. Оның аумағы дозасы төмен тікелей сәулелендіру блогының тоқтаусыз жұмысын қамтамасыз ету үшін қажет жұмыс орындарына компьютерлік құрылғыларды және суретті цифрлау құралдарын орналастыру мүмкіндігін көздейді.

      425. Жеткілікті ұзақ тікелей сәулелендіру үшін сәулелендіру көздері бар эндостаттар енгізілгеннен кейін науқасты орналастыратын палата бір орынды болу керек. Палаталарда тікелей сәулелендіру үшін көздерді сенімді және қауіпсіз пайдалану қажет барлық құралдар, оның ішінде оларды апаттық жоюға арналған контейнерлер, тоқтаусыз электроқуатты құрылғысы бар радиациялық монитор және басқалары бар.

      426. Доза қуаттылығы төмен блокка арналған сияқты доза қуаттылығы жоғары тікелей сәулелендіру блогына да операциялық, радиографиялық, дозиметрлік жобалау және ем қабылдау бөлмелерін жобалаған дұрыс. Қосымша басқару бөлмесі енгізіледі.

      427. Жоғары өткізу қабілетін қамтамасыз етуге, және сонымен бірге барлық радиациялық қауіпсіздік талаптарын орындау үшін жоғарыда көрсетілген бөлмелердің бәрі бір-біріне жақын орналастырлады. Үй-жайлар мынадай орналасуына жол беріледі:

      1) ота жасау, радиографиалық және ем қабылдау кабинеттерін бір бөлмеге біріктірілуі – эндостаттың жағдайы енгізілгеннен кейін бірден бақыланады, науқасты бір бөлмеден екіншісіне тасымалдау болмайды, бірақ өткізу қабілеті төмендейді;

      2) ота жасау және радиографтық бөлмелерді ғана біріктіру – өткізу қабілеті өседі;

      3) үш бөлме де бөлек, бірақ науқасты бір бөлмеден екіншісіне тасымалдау кезінде, денесіне енгізген эндостаттың ауытқуын шектеу үшін олар бір-біріне жақын орналасады.

      428. Ота жасау және дозиметриялық жобалау бөлмелеріне қойылатын талаптарды дозасы төмен тікелей сәулелендіру блогындағы сияқты. Науқастар ағымы көп болған кезде катетерді немесе аппликаторды орналастыру үшін жансыздандыруды қажет етпейтін амбулаторлық науқастарға арналған қосымша ота жасау бөлмелері болғаны дұрыс, осыларға байланысты барлық хирургиялық қимылдар жеңілдетілген схемамен өткізіледі. Бұл жерде эндостаттың орналасуын жүйелі бақылайтын және қажет болған жағдайда осы орналасуды түзететін, сонымен қатар дозиметрлік жобалау үшін екі проекциялы рентгенография немесе рентгеностереотүсірілімге арналған рентгеноскопиялық құрылғы орнатқан жөн.

      429. Басқару бөлмесі ем қабылдау бөлмесінің жанында орналасқан. Басқару және ем қабылдау бөлмелері, науқасты бақылайтын, жабық телевизиялық бақылау жүйелерімен және екіжақты сөйлесу қондырғысымен, рентгенограмм және КТ-суреттерді қарауға арналған негатоскоп пен жабдықталады. Сәулелендіру көзін штаттық режимде алуға болмайтын кезде ғана, науқастың денесінен көзді қауіпсіз жағдайдағы уақытша сақтау контейнеріне апатты түрде алу үшін жабдық қажет.

29-тарау. Өндірістік үй-жайларды радиациялық қорғауға қойылатын талаптар

      Ескерту. 29-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      430. Сәулелі терапия бөлімшесінің өндірістік бөлмесін радиациялық қорғау халыққа персоналына арналған ГН-де бекітілген негізгі мөлшерден аспауын қамтамасыз ету арқылы есептеліп, жобалануы тиіс.

      431. Едені тікелей топырақтың үстіне орналасқан сәулелі терапия бөлмелерінде сәуледен қорғау бұл бағытта көзделмейді.

      432. Төбесі тікелей шатырдың астында орналасқан сәулелі терапия кабинеттерінің үй-жайларында жоғарғы жабындыны қорғау, сәулелендіру сеанстары өткізіліп жатқан уақытта персоналдың мүмкін болу ұзақтығын ескеріле отырып, сондай-ақ іргелес аумақтар мен көршілес ғимараттардағы (кейін салынуы мүмкіндігі ескеріле отырып) радиологиялық корпустардың қалған үй-жайларында жол берілген сәулелендіру деңгейінің аспауы ескеріле отырып, жобалау кезінде айқындалады. Қорғауды есептеу тіке сәулелендіру және жабын материалында және ауада сейілген сәулелендіру шоғына жүргізіледі.

      433. Қашықтан және тікелей сәулелендіру гамма-терапевтикалық аппараттарды орнату үшін каньондарда терезе ойықтар болуға болмайды.

      434. Сәуле терапиясы аппараттары тұрған ем-шара бөлмесіне кіру есігі кем дегенде бір бұрышы бар қорғау лабиринті ретінде орындалады.

      435. Радиациялық қорғаныста, барлық ойықтар, коммуникациялық және технологиялық каналдар, олардың орналасқан жеріндегі қорғаныс тиімділігі қалған қорғаныс үшін төмен болмайтындай керек есеппен жобаланып, жасалады.

      436. Сәулеалды дайындық бөлмесіндегі қорғаныс қарау терезелері сәуленің түзу бағытынан, сәуле көзінің орналасуы мүмкін жағдайларынан алыс орналастырылады.

      437. Рентген симуляторларынемесе томограф-симуляторлармен жабдықталған сәулеалды дайындық бөлмесіндегі қорғаныс есебі осы Санитарлық талаптарға сәйкес жүргізіледі.

      438. Доза қуаттылығы төмен тікелей сәулелену блогының қойма қабырғалары радиациялық қорғанысты қажет етпейді, өйткені қорғаныс сейфінде аз белсенді радионуклидті сәуле көздерін дұрыс сақтау барысында персоналды радиациялық қорғаудың қажетті деңгейі қамтамасыз етіледі.

      439. Денесіне жабық радионуклидті көздер қуаттылығы төмен доза енгізілген науқастарды орналастыратын екі орынды палаталар бар болған жағдайда немесе жобаланған әр төсектің тікелей қасында радиациялық-қорғаныс кедергілері орнатылуы мүмкін. Кедергілерді орнату, оларды конфигурациясы, материалы мен жуандығы туралы шешім, сол палатадағы әр науқастың екіншісінен сәулеленуін төмендетуді қамтамасыз етуін ескере отырып, сәулеленуді оңтайландыру негізінде қабылданады.

      440. Доза қуаттылығы жоғары тікелей сәулелендіруден радиациялық қорғау кабинеттерін жобалау кезінде, сәуле көздерінің гамма-терапевтикалық аппарат құрылымымен соңғы орналасу геометриясын анықтауы негізделе отырып, және оның бөлмедегі орналасуын ескеріп, есептеледі. Қашықтық аппараттың тікелей сәулелендіруіне қарағанда жоғарғы доза қуаттылығы көзі қатты тіркелмейді және коллимирленбейтіні ескерілуі тиіс, сондықтан қабырғалар мен төбенің қалыңдығы шашыраңқы емес көзі бастапқымен есептеледі, яғни бастапқы радиациялық-қорғау кедергілерді ретінде.

      441. Жабық сәулелендіру көзі бар гамма-терапевтикалық аппараттардан түсетін доза қуаттылығы "сақтау" жағдайындағы сәуле көзінің қорғаныс блогының беткі қабатынан 1 м арақашықтықта орналасқан көзден 20 мкГр/с (мк3в/с) аспауы тиіс.

      442. Стационарлық радиациялық қорғау құралдары (қабырға, еден, төбе, қорғаныс есіктері және т.б.), сәулелендірілетін адамдардың тиісті санаттары үшін сәулеленудіру дозасы асырылмайтын, сәулеленуді азайтады.

      Радиациялы қорғаныс есебі берілген нүктедегі жобалық қуат мәніне дейін қорғанысы жоқ, әлсірету (К) күшінің эквивалентті мөлшерінің еселілігін анықтауға негізделген:




– ауысымдағы қорғанысы жоқ нүктедегі дозаның орташа қуаттылығы, мкЗв/ч:

      а) қашықтан гамма-терапевтикалық сәулелендіру құралдары:



      б) тікелей гамма-терапевтикалық сәулеленудіру құралдары:



      W – жұмыс жүктемесі, яғни, бір аптадағы науқастарды сәулелендіруді жиынтық дозасы, Гр/апт.;

      r – сәуле көзінен изоорталыққа дейінгі қашықтық, м;

      R – сәуле көзінен есептеу нүктесіне дейінгі арақашық, м;

      106 – Гр -ді мкЗв-ға ауыстыру коэффициенті;

      Тнед – бір аптадағы жұмыс ұзақтығы, бөлімшенің бір ауысымына Тнед = 30 сағ, екі ауысымның жұмысына Тнед = 60 сағ;


– сәуле көзінен 1 м қашықтықтағы дозаның қуаттылығы, мкЗв/сағ;

– сәулеленудің жұмыстың ортақ ұзақтылығынан алынған мөлшер;

– дозаның жобалық қуаты, мкЗв/сағ.

      443. Сәулелендіру ұзақтығының жұмыс жүктемесі мен үлесі, сәуле терапия бөлімшесінің жобасының техникалық тапсырмасында, көрсетіледі.

      444. Сәулеленген адамдардың тиісті санатына сәйкес негізгі мөлшердің шегін және әр түрлі мақсаттағы бөлмелерде немесе аумақта болу мүмкіндігін ескере отырып, эквивалентті дозаның жобалық қуаттылығының мәндері мына формуламен есептеледі:



      0,5 – 2-ге тең қор коэффициентін ескеретін, қорғанысты жобалау кезінде енгізілетін коэффициент;

      103 – мЗв-ны мкЗв-ға ауыстыру коэффициенті;

      ПД – ГН бойынша адамдардың тиісті санатына арналған шекті доза;

      tc – А тобындағы персоналдың бір ауысымды жұмыс істеген кезде бір жыл бойы, сәуле терапиясы аппаратында жұмыс істеу ұзақтығы tc 1500 сағ/жыл (30-сағаттық жұмыс аптасы);

      n – сәуле терапия құрылғысында екі ауысыммен жұмыс істеу мүмкіндігін және оған байланысты Б санатындағы қызметкерлер құрамының сәулелену ұзақтығын ескеретін ауысым коэффициенті,


      Т – адамдардың сәулелену аумағында болуының барынша мүмкін ұзақтығын ескеретін, бөлменің қамтылу коэффициенті.

      445. Сәуле терапиясы бөлімшелерінің жобалануы, стационарлық қорғаныс қоршауларының және жабындыларының конструкциясы персоналдың жұмыс орындарындағы іргелес үй-жайлармен ғимараттың сыртқы қабырғаларына іргелес аумақтар, сәуле терапия бөлімшесі орналасқан аумақтың жұмыс істеу орындарының деңгейі келтірілген осы санитариялық қағидалардың 26-қосымшасының, 1-кестесіндегі мәнге дейін төмендетуді қамтамасыз етеді.

30-тарау. Сәулелік терапия бөлімшелерінде техникалық жарақтауға және жұмысты ұйымдастыруға қойылатын талаптар

      Ескерту. 30-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      446. Сәулелендіру көзі бар бөлмелерде, олардың қолданылуына байланысты емес жұмыстарды жүргізуге және жобаланған технологиялық процестерді өткізуге арналмаған аспаптарды орналастыруға жол берілмейді.

      447. Сәулелі терапия кабинеттерінде және бөлімшелерінде автономды тарту-сору желдеткіші орнатылады.

      448. Жұмыс бөлмелерінде ауаны кері айналдыруға жол берілмейді.

      449. Ауаның температурасы мен ылғалдылығы:

      1) температура 20-25 0 С;

      2) салыстырмалы ылғалдылығы 30-75 %.

      Өтпелі желді болдырмау мақсатында, желдеткіш жүйесіне байланысты ауаның сипаттамасының өзгеруін шектеу керек:

      1) температура бойынша – 1 0 С/мин дейін;

      2) қысым бойынша – 10 гПа/мин дейін.

      450. Атмосферадан ауаны жинау құрылғысы, ауаны өндіріс ғимаратынан шығару құрылғысынан горизонталь бойынша кемінде 15 м арақашықта орналасады.

      451. Желдеткіш жүйесін басқару құрылғылары гамма-терапевтикалық аппараттар каньондарынан тыс орналасады.

      452. Сумен қамтамасыз ету, кәріз және жылу желілерін электр құралдарын жерге қосу үшін қолдануға жол берілмейді.

      453. Аппараттарды нөлдікке дейін тоқтатуға жол берілмейді.

      454. Сәулелі терапиясы кабинеттерінде өлшеу құралдарын, бейнебақылау және сөйлесу құрылғыларын, сонымен қатар техникалық қызмет көрсетуге арналған электрқұрылғыларын қосуға арналған стационарлық штепсельді розеткалар орнатылады.

      455. Каньонның және бақылау бөлмесінің ішіндегі құрылғылар мен басқа да аспаптарды электр қуатынан ажырату үшін, айқын ажыратылатын, жеңіл алынатын және кездейсоқ іске қосылудан немесе автоматты түрде жұмыс істеу қалпына қайтарылудан сақтанған, апаттық ажыратқыштар қарастырылады.

      456. Апаттықажыратқыштар сәуленің алғашқы шоғының әрекет ету аймағынан тыс, қызметкерлер құрамы оңай ала алатын, ем қабылдау бөлмесінің ішкі қабатында орнатылады:

      1) бақылау құралында немес оның қасында каньон есігінің жанында, не болмаса құрылғыға электр қуатын енгізу қабырғасында;

      2) кездейсоқ емдеу барысында қызметкерлердің назарынан тыс қалған адамдар болуы мүмкін, нашар көрінетін жерлерде.

      457. Қашықтан гамма-терапия кабинеттерінде және лазерлік оптикалық центратор қолданатын жұмыс жүргізілген бөлмелерде, 5-20 лк шегінде төмендетілген жасанды жарық орнату қарастырылады.

      458. Сәуле терапия және бақылау бөлмелерінде автономды апаттық электржабдықтаудан алынатын апаттық жарық көзі қарастырылады.

      459. Каньонның кіру есігі келесі талаптарға сай:

      1) ашылып жабылу оңайлығы;

      2) басқару бөлмесі есігінің материалы мен жуандығы персоналдың кәсіби сәулелену мөлшерлерінен аспауын қамтамасыз етеді. Бұл талап, негізінен, каньондағы қорғаныс лабиринтінің конфигурациясымен және аз дәрежеде есіктің құрылымымен қамтамасыз етіледі;

      3) есікте айқын көрінетін белгіленген нысандағы радиациялық қауіпсіздік белгісі көзделеді;

      4) есік, каньон ішінен, сәулелену сеансы барысында апаттық жағдайды және персоналдың ішінен апаттық сәулеленуін болдырмау мақсатында жеңіл ашылуы көзделеді.

      460. Каньонға кірер жерде кемінде екі толық автономды жүйесі орнатылған: есіктегі жабдықты аспаппен байланыстыратын жүйе, және есікті ашу механизмі мен қуаттылық мөлшерін байланыстыратын бұғаттағу. Гамма-терапевтикалық құрылғыны жасап шығарушы пайдаланушыға каньонда орнатылған құрылғыны бұғаттау сызбасын береді.

      461. Бұғыттағыш құралдарының талаптары:

      1) құрылғы сигналынан және қуаттылық мөлшерді бақылау қондырғысынан іске қосылатын сәулелену режимінде есікті ашу бұғыттағышы;

      2) есік ашық тұрғанда сәулелені режимін бұғыттау;

      3) екі жүйенің бірінің істен шығуынан құрылғыда сәулелену режимін өшіріп, бұғыттау.

      4) Сәуле бағытын жабу немесе гамма-терапиялық қондырғының радиационды басынан радионуклидті сәуле көзін каньонның есігі ашылғанда, осы сеансқа арналған шектеулерден сәулелену параметрлері асып кеткенде, электр қамтуы өшкенде және құрылғының қозғалмалы бөліктерімен науқасқа жарақат түсіру қаупінде, сақтау камерасына қайтару;

      5) сәуле, есікті жапқан кезде ғана және басқару құрылғысының бастау түймешесін активациялағанда ғана қайта іске қосылады.

      6) Істен шығудан сенімді кепіл.

      462. Каньонда құрылғыны апаратты өшіру және есікті бұғыттағыш қызыл түймесі орнатылады, және де қызметкерлердің түймеге оңай қол жеткізуі бірінші сәуле бағытының құрылғының радиациялық басы сәулеленген науқаспен қиылысуын қажетсіз етеді. Сонымен қатар апаттық өшіру қызыл түймесі құрылғыны басқару қондырғысында орнатылады.

      463. Каньонның кіру есігінің механикалық немесе электрмеханикалық бұғытталуына жол бермейді.

      464. Дабыл жүйесі қызметкерлерді дыбыстық, жарықтық және гамма-терапиялық қондырғының радионуклидті сәуле көзінің орналасуы туралы ақпаратпен қамтамасыз етеді.

      465. Гамма-терапиялық қондырғының басқару құралында жұмыс істеу кезінде, ем қабылдау бөлмесінің кіру есігінің үстінде, қорғаныс зертханасының және каньонда, қосулы тұрған сақтандыру жарық сигналдарының орналасуын қарастырады:

      1) жасыл түс – сәуле көзінің құрылғы камерасында сақталатын орны туралы сигнал береді;

      2) сары түс – сәулеленудің қосылуы туралы сигнал береді;

      3) қызыл түс – сәуле көзі құрылғының радиациялық басында іске қосылуы туралы сигнал береді.

      466. Жарық сигналдары қызметкерлер мен науқастардың көз алдында орналасады.

      467. Дыбыстық сигнал беру жүйесі хабардар етеді:

      1) дистанциялық сәуле тарату режимінің қосылуы туралы (сары түспен бір уақытта істейді);

      2) дистанциялық терапиялық сәулеленудің басталуы туралы (қызыл түс қосылуы кезінде іске қосылады);

      3) байланысты терапиялық сәулелену үшін денесіне радионуклидті сәуле көзі енгізілген науқастын "белсенді" палатадан заңсыз шығуы.

      468. Визуалды ақпарат ескерту және тыю белгілері бар қондырғылармен қамтамасыз етіледі, соның ішінде " Радиациялық қауіп", "Кіруге рұқсат жоқ", "Өшіруге болмайды! Адамдар жұмыс істеп жатыр". Каньонда дистанциялық сәуле терапиясы үшін құрастырылады:

      1) бағытты лазерлі центрлау жүйесін сәуле аланының изоортасына қабырғаға орнату құралдары;

      2) каньонның барлық кеңістігінде "өлі" алаңсыз науқасты бейнебақылау құралдары;

      3) науқас пен сәулеленуді жүргізетін оператордың екіжақты аудиобайланыс құралдары;

      4) есікті бұғыттау мен жарық сигналының қуаттылығы берілген мөлшерден асуы туралы радиациялық монитор; монитор тоқтаусыз электр қорек көзімен қамтамасыз етіледі, және де монитор көрсеткіштері қорғаныс лабиринтіне кіре-берісте айқын анықталады;

      5) жарық деңгейін байсалды реттеу құралы; апаттық жарықтандыру автономды жүйесі.

      469. Жоғары қуатты байланысты сәуле терапия блогын жабдықтау келесі талаптарды қарастырады:

      1) басқару бөлмесі және каньон науқасты жабық телевизиялық бақылау жүйесімен және екіжақты сөйлесу құралымен жабдықталады;

      2) басқару бөлмесінде рентгенограммды көруге арналған негатоскоп, сонымен қатар компьютерлі-томографиялық, ультрадыбыстық және басқа медициналық суреттерді көруге арналған видеотерминалдар орнатылады.

      3) Науқас денесінен сәуле көзін қауіпсіз жағдайда уақытша сақтау контейнеріне апаттық жойып ауыстыруға арналған құрал;

      4) кірер есікте, автоматты түрде сәуле көзін есіктің ашылуы кезінде сақтау контейнеріне қайтаратын бұғаттау орнатылады, және де "Сәулелену өтуде – Өшірулі" типті жарық индикаторы орнатылады;

      5) есіктің сыртқы жағында, радионуклидтің типі және оның номиналды белсенділігі көрсетілген, радиация қаупі белгісі салынады;

      6) Каньонда тоқтаусыз электр қорек көзі бар, жарық сигналының және есікті бұғаттау туралы берілген қуаттылық мөлшерінен асуын көрсететін сәулелендіру мониторы орнатылады.

      470. Науқастарды сәулелендіру кезінде, егер бұл іс-әрекеттер апатты болдырмауға және персонал мен науқастардың денсаулығына қауіпті штаттан тыс жағдайларды болдырмауға бағыттаулған болмаса бекітілген технологиялық процесте қарастырылмаған отаны жасауға рұқсат берілмейді. Радионуклидті сәуле көздерін қол әдісімен науқас денесіне енгізу кезінде технологиялық-қорғаныс құралы мен қашықтықтан басқару құрал-саймандарын қолдану арқылы жүргізіледі.

      471. Салмағы 20 кг-нан асатын жабдықтардың бір бөлігін көтеруге байланысты терапиялық сәулеленуді дайындап, өткізу жұмыстары механизациялау құралдарын қолдана отырып, жүзеге асырылады. Алмалы-салмалы құрылғы мен саймандарды орнату күші 100 Н көп болмау есебімен орнатылады, бұл жерде құралдардың алмалы-салмалы құрал – саймандарын қол әдісімен көтеру биіктігі 1,5м аспауы керек.

      472. Сәулелендіру каньонның кіру есігі толық жабық тұрған жағдайда өткізіледі, ол бұғаттау желісімен бақыланады. Сәулелендіру сеансы кезінде каньонда немесе "белсенді" бөлмеде науқас қана болады, басқа адамдардың кіруіне жол берілмейді.

      473. Гамма-терапиялық аппараттардың (қалыптастырғыш блогы, сүзгі, иммобилизация қондырғылары, эндостаттар және т.б.) қосалқы керек-жарақтары, оларға ынғайлы жақындау, науқасқа қарай жылжыту және кері қайтуы қамтамасыз етілетіндей ескеріліп орналасады. Ашық қорғасынды және құрамында қорғасынды беттердің. болуына жол берілмейді

      474. Аспаптар, құралдар мен жиһаздар тиісті үй жайларға тіркеліп, таңбаланады.

      475. Сәулелі терапия бөлімшелерінің үй-жайларындағы жұмыс орындар радиациялы-қауіпті ота жасау кезінде, технологиялық процестерде қызметкерлердің ең төмен сәулеленуін және сәуле көзінің аспаптық басқарылуын етілетіндей болып ұйымдастырылады.

      476. Гамма-терапиялық аппарат операторының пульт тұрған бөлмедегі жұмысшы орнын оператордың көзіне коньонға кіретін есік пен барлық сигналдық таблолар көрініп тұратындай болып орналастыру ұсынылады.

      477. Профилактикалық жөндеу жұмыстарын, осындай жұмыстарға рұқсаты бар, құрамында кемінде екі адамнан тұратын персонал, ал аса қауіпті жұмыстарды атқару барысында – оларды өткізуге рұқсат-наряды ресімделіп жүргізеді. Жиынтығы осы жұмыстардың сипатымен айқындалатын ұжымдық және жеке радиациялық қорғаныш құралдары қолданылады.

      478. Іске қосу-реттеу және жөндеу-профилактикалық жұмыстар жүргізілетін үй-жайларда бөгде адамдардың, оның ішінде бұл жұмыстармен айналыспайтын персоналдың болуына рұқсат етілмейді.

      479. Сәулелі терапия бөлімшесінде радионуклидті көздерді алу, сақтау, тасымалдау есептеу қолданыстағы санитарлық қағидалардың талаптарында көзделген.

      480. Сәулелі терапия бөлімшесінде радионуклидті көздерді алу, сақтау, қолдану, жұмсау және есептен шығаруың олардың бақылаусыз пайдалану мүмкіндігін болдырмайтын шарттар қамтамасыз етіледі.

      481. Сәулелі терапия бөлімшесінде және медициналық мекеме аумағында радионуклидті көздерді тасымалдау радициялық қауіпсіздік шаралары сақтала отырып, арнайы көліктік қорғаныс контейнерлерінде жүргізіледі.

      482. Радионуклидті көздер арнайы жабдықталған бөлімшелерде, қоймаларда, қорғаныс сейфтері мен контейнерлерде сақталады.

      483. Көздер қоймалары қауіпсіздік дабыл беру жүйесімен жабдықталады.

      484. Қоймадағы радионуклидті көздердің жалпы белсенділігі санитариялық-эпидемиологиялық қорытындыда көрсетілген мәннен аспауы тиіс.

      Ескерту. 484-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      485. Сәуле көздерін қоймадан беруді кейін арнайы кіріс-шығыс журналына тіркей отырып, жауапты адам жүргізеді.

      486. Одан әрі қолдануға жарамсыз радионуклидті көздер қатты радиоактивті қалдықтар ретінде қарастырылады және уақтылы есептен шығарылып, көмуге тапсырылады.

      487. Сәулелі терапия бөлімшесінде көздің белсенділігін, дозаны және дозаның қуаттылығын анықтау үшін қолданылатын барлық дозиметрлік және радиометрлік аспаптар аттесталады.

31-тарау. Радиациялық авариялардың алдын алу және салдарларын жою

      Ескерту. 31-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      488. Сәулелі терапия бөлімшесінде:

      1) Аппаратура мен көмекші жабдықтың жұмысындағы техникалық ақаулықтар мен істен шығулардың (сәуле шоғын немесе радионуклидті көздердің белсенділігін калибрлау кезінде қателіктерді болдырмай, жаңа аппараттарға және/немесе технологияларға аса көңіл бөлу қажет);

      2) медициналық және техникалық құжаттарды дұрыс ресімделмеуді қоса алғанда әр түрлі бейіндегі мамандардың өзара іс-қимылдары кезіндегі адамдар жіберетін қателіктер;

      3) топометрия қорытындыларын қате интерпретациялау, бақылау аспаптарының және апаттық шекті дозиметрлердің көрсеткіштерін оқу, сәулелі терапия қабылдаған науқастың жағдайын динамикалық бақылау;

      4) штаттан тыс жағдайды қате анықтау. Өйткені персонал негізінен штаттық жағдайлардағы іс-қимылдарға үйретілген, ал штаттан тыс инциденттер салыстырмалы түрде сирек кездесетіндіктен, мұндай инциденттердің дамуы барысында қажетті тәжірибенің жоқтығы қателіктердің шиеленісуіне және, нәтижесінде, радиациялық апатқа әкеледі;

      5) аппаратура мен радиациялық технологиялардың сапасын кепілдендіру бағдарламаларын мезгілінде және ұқыпты орындалмау салдарынан болатын радиациялық апаттардың туындауы мүмкін.

      489. Сәулелі терапия бөлімшелерінде болатын радиациялық апаттарға:

      1) радионуклидті сәулелену көздерін жоғалту;

      2) жанасып сәулелендіру кезінде радионуклид көздері жұмыс қалпында немесе қашықтықтан қолданылатын гамма-терапиялық аспаптың радиациялық басының ішіндегі келтіруші каналдарда немесе эндостат ішінде тұрып қалуы;

      3) әр түрлі жұмыс беттерінде және науқастың денесінде (немесе оның ішінде) жабық радионуклидті көздің герметикалық қабығының тұтастығы бұзылуы салдарынан радиоактивті ластанулардың пайда болуы;

      4) Топометрия, дозиметрлік жобалау қателіктерінен, өзі сәулеленуден және адами факторлардың нәтижесінде, жоспарланған дозаларды елеулі артық болатын, сіңірілген сәулелену дозаларын ісікке және айналасындағы қалыпты (әсіресе радиосезгіштігі бойынша шекті) тіндерге келтіру;

      5) Әдетте, бекітілген сәулелену көздерімен жұмыс технологиясын бұзушылықтың, өзінің абайсыздығынан немесе бақылау аспаптарының, индикаторлардың және апараттық дозиметр көрсеткіштерінің қате интерпретациялау салдарынан персоналды қайта сәулелендіру.

32-тарау. Пациенттердің радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қойылатын талаптар

      Ескерту. 32-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      490. Терапиялық сәулелендіру сәулелік терапевттің тағайындауы бойынша клиникалық көрсеткіштер болған кезде және науқастың келісімімен жүргізіледі.

      491. Науқасты терапиялық сәулелендіру жүргізу кезінде неғұрлым радиосезімтал ағзаларды тікелей және шашыранды сәулелендіруден экрандау үшін қорғаныс құралдары қолданылады.

      492. Сәулелендіру терапиясын өткізу кезінде, науқастың дозиметрлік жобалауда қарастырылмаған дене мүшелерін сәулелендіруге жол берілмейді, науқаста сәулелену асқынуды болдырмау үшін бүкіл мүмкін шаралар алдын ала қабылдануда.

      493. Жүкті әйелдерді кез келген сәулелендіру терапиясы тіршілік көрсеткіштері бойынша, нәресте барынша аз сәулеленетін кезде жүргізіледі.

      494. Радиациялық қауіпсіздік нұсқаулығында апатты жағдайдашұғыл эвакуациялауды, оның жоспарланбаған сәулелену дозасын айқындауды, оның жалпы күйін бағалауды және жоспарланбаған сәулелік зақымдану мен реакциялар туындауының алдын алуды көздейтін, пациентті қорғау бойынша іс-шаралар жоспары қарастырылады.

      495. Сәулелік терапия кезінде науқасты радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету осы медициналық мекемеде қолданылатын жүйелі іс- шаралармен айқындалады.

      496. Сәулелендіру дозасын жеткізудің дәлдігіне қойылатын талаптар сәулелендірудің мақсатына қарай айқындалады. Қалыпты тіндерге арналған толерантты дозаларға жақын, үлкен терапевтикалық дозада сәулелендіруді егжей-тегжейлі жоспарлауға көтеріңкі талаптар қойылады. Бұл ретте, ең үлкен дәлділік радиосезімталдығы бойынша шекті қалыпты тіндерге көршілес нысаналарды үлкен дозалармен сәулелендіру кезінде қажет. Палиативтік сәулелендіру кезінде аз дозалар қолданылады және дозалаудың дәлдігі бойынша қойылатын біршама есе төмендеуі мүмкін.

      497. Сыртқы сәулелендіру кезінде қалыпты жағдайларда тірек нүктелеріндегі сәулелендіру дозалары ±3% қателікпен өлшенеді. Тереңдік дозаларын, қиық тәрізді сүзгілерді және блогтарға арналған тұғырларды босаңсыту коэффициенттерін өлшеу 0,5-1,0% аспайтын қателікпен орындалады. Бұл ретте, берілген дозаны бақылауға арналған дозиметрді нысана көлемінде, өз кезегінде ұлттық немесе халықаралық бастапқы эталон бойынша калибрленетін екінші эталон бойынша белгілі бір интервалдар арқылы калибрлеген жөн.

      498. Тініші және жолақіші сәулелендіру кезінде доза қуаттылығын өлшеу кателігі ±5% асуына жол берілмейді. Белсенділікті жаңа сәлелену көзін алу кезінде өлшеген жөн. Егер белсенділігі аз көздер тобы имплантацияланса, мысалы, қуықасты безінің обырын 125I түйіршіктерімен тініші сәулелендіру кезінде жалпы белсенділік қатесі ±5% аспауы тиіс, ал жекелеген көздедің белсенділігінің айырмашылығы 10% аспайтындай болып көзделеді.

      499. Науқасты қашықтықтан сәулелендіру кезінде оны радиациялық-терапевтикалық керуетке жатқызу кейінгі сәлелендіру сеанстарында қайтадан қолданылатын сәулелендіруді симуляторға сәйкестігі көзделеді. Науқас сәулендіру кезінде ыңғайлы күйде жатады және барынша қозғалмай жату дәрежесін сақтайды. Осы мақсатта пациентке топометрия деректері бойынша жеке дайындалатын арнайы иммобилизациялау құралы пайдаланылады. Егер науқастың күйі өзгерсе, сәлелену дереу тоқтатылады және науқасты позицияландыру қайта орындалады.

      500. Сәулелендіру терапиясын өткізу нәтижесінде науқастың сәулелену дозасы, науқастың амбулаториялық қартасына міндетті қосымша болып табылатын, медициналық сәулелендіру дозасын есепке алу жеке парағына енгізіледі.

33-тарау. Персоналдың радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қойылатын талаптар

      Ескерту. 33-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      501. Әрбір көзді бетінде ластану бар екендігін (кемінде жылына бір рет) үнемі тексеру; 2 кБк артық бекітілмеген (алынатын) ластану анықталса көзді герметикалық емес деп саналады; дереу көзді жөндеу немесе есептен шығару шаралары қабылданады, ал ластанған бет дезактивацияға ұшырайды.

      502. Емшара кабинетімен (каньонмен) іргелес үй-жайларда гамма- сәулелену дозасының қуаттылығын мезгіл-мезгіл бақылап тұру қажет.

      503. Көздер қоймасы осы уақытта қанша және нақты қандай көздер сақтауда тұрғанын айқындауға мүмкіндік беретін тиісті қондырғымен жабдықталады.

      504. Көздермен жұмыс жасамаған кезде қойма жабылып, күзеті дабылымен қамтамасыз етіледі.

      505. Әрбір жанасып сәулелендірудің және көздерді науқастың денесінен алып тастау терапевтикалық рәсімінен кейін денесінің ішінде сәулелендіру көзінің қалып қоймағанына көз жеткізу үшін оны тасмалданатын доза қуатын өлшеуішпен радиациялық бақылаған жөн.

      506. Дозасының қуаттылығы жоғары радионуклидті көздермен жанасып терапевтиклық сәулелендіру жүргізілген кезде мынадай талаптар орындалады:

      1) көзді әрбір пайдаланғаннан кейін өнеркәсіптік теледидарды немесе қорғасынмен әрленген әйнегі бар қорғаныш камерасын пайдалана отырып, көзбен шолып оның жағдайын тексеру қажет;

      2) көздер сақталатын қорғау сейфінде, керек көзді барынша қысқа интервал аралығында тауып, алып кетуге мүмкін болатындай, оларды сейфтің ішінде орналастыру схемасы көзделеді;

      3) көздердің орнын ауыстыру үшін міндетті түрде семсер ұстағыш түріндегі қашықтықтан манипуляторларды пайдалану керек;

      4) көздерді қоймадан каньонға тасымалдау көлік арбадағы қорғау контейнерлерде ғана жүргізіледі;

      5) науқас денесінен шығарғаннан кейін көздер стерилизациялауға ұшырайды; бұл ретте олар қыздыру, абразивті ысқылау, химиялық реакцияның немесе механикалық әсер ету салдарынан зақымдануы мүмкін болғандықтан оларды тағы да көзбен шолып бақылап шыққан жөн;

      6) жоғалған кезде тауып алуға жеңіл болу үшін көздің бетін ашық түспен бояу көзделеді;

      7) көздің бетін стерилизациялау немесе дезактивациялаудан кейін ағын суларды төгуге арналған раковина тесіктерінің көлемі көздің ең аз габаритінің көлемінен кіші қорғау торымен жабдықталады;

      8) тасымалдау шлангілері мен олардың гамма-терапевтикалық аппаратпен жанасуын, олардың ішінде көздердің тұнып қалуын болдырмау мақсатында үнемі қадағалап отыру қажет.

34-тарау. Радиациялық қауіпсіздіктің қамтамасыз етілуін бақылауға қойылатын талаптар

      Ескерту. 34-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      507. Кабинеттер мен сәулелі терапия бөлімшелерінде радиациялық қауіпсіздікті бақылауды медициналық мекеменің орталықтандырылған радиациялық қауіпсіздік қызметі (жауапты адам) немесе аспаптық радиациялық бақылау жүргізуге шақырылған аккредиттелген ұйым жүзеге асырады.

      508. Радиациялық бақылау жүргізу жоспары өлшеулер жүргізудің көлемін, кезеңділігін, сәулелі терапия бөлімшесінің үй-жайларының схемесында көрсетілген нақты нүктелерін қамтиды. Қажет болса (жөндеу, үй-жайлар мен жабдықтарды реконструкциялау, жаңа технологиялар, авариялық жағдайлар және т.б.) радиациялық бақылау жоспарына объекті әкімшілігімен келісім бойынша тиісті өзгерістер енгізіледі.

      Ескерту. 508-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      509. Радиациялық бақылауды жүзеге асыратын персонал осы нұсқаулар мен радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы лауазымдық нұсқаулықтарды бұзушылықтар анықталған кезде анықталған бұзушылықтар жойылғанға дейін сәулелену көздерімен жұмысты уақытша тоқтата тұрады.

      Ескерту. 509-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      510. Радиациялық бақылау жоспарлы түрде де, сол сияқты ішінара, оның ішінде белгіленген технологиялық процестен ауытқула, жұмыс жүргізудің бұзылуына күдік бар болса, және авариялық жағдайларда жүргізіледі.

      511. Сәулелі терапияның жаңа әдістері, технологиялары мен құралдары енгізілген кезде радиациялық бақылау алғашқы 2-3 апта ішінде күн сайын жүргізіледі.

      512. Радиациялық табу аспаптары жыл сайын мемлекеттік метрологиялық тексеріледі.

      513. Персонал мен науқастарға дозалық жүктеме Жеке сәулелену дозаларын есепке алудың бірыңғай мемлекеттік жүйесіне сәйкес сәулелі терапияның технологиялық процестердің ерекшеліктері ескеріле отырып, айқындалады.

      514. Персоналдың сәулелену дозасын тіркеу:

      1) жеке дозиметрлерді пайдалана отырып, сыртқы сәулеленуден;

      2) бүкіл дененің тікелей радиометриясы немесе қан мен in vitro экскреттері сынамаларының радиометриясы әдістерімен жабық радионуклидті көзді герметикалығының бұзылуымен радиациялық авариялар кезінде ықтимал ішкі сәулеленуден жүзеге асырылады.

      515. Науқастардың сәулелену дозасын тіркеу:

      1) Терапевтикалық сәулеленуді дозиметриялық жоспарлау кезінде есептеу әдісімен;

      2) in vivo иметриялық құралдармен және әдістермен жүзеге асырылады.

      516. Персоналдың сыртқы сәулеленуін тіркеу үшін оның медициналық халатының төс қалтасының деңгейінде жеке дозиметрлер қолданылады. Технологиясы бойынша көздерді ретімен енгізу әдісімен жұмыс істеген кезде халатының төс қалтасы мен жан қалтасының деңгейінде екі дозиметрді қолдану орынды.

      517. Мекеме әкімшілігі бақылауды жүзеге асыратын қызметкерлердің бүкіл бақыланатын үй-жайлар (аумағы) бойынша еркін қозғалысын қамтамасыз етеді. Радиациялық бақылау мекеме әкімшілігінің немесе ол уәкілеттік берген адамның қатысуымен жүзеге асырылады.

      518. Радиациялық бақылаудың барлық түрлерінің нәтижелері журналға тіркеледі.

      519. Радиациялық бақылаудың нәтижелері ГН бойынша дозалардың негізгі шектерінің мәндерімен және кәсіптік сәулеленудің бақылау деңгейлерімен салыстырылады. Бақылау деңгейлерінен артық дозалар тіркелген жағдайда мекеме әкімшілігі жағдайды талдауы және артықтығы туралы халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы тиісті органға хабарлауға міндетті.

      520. Жұмыс жүктемесі немесе уақыт режимі ескеріле отыры, есептелген тиімді дозаның қуатының мәндері 27-қосымшаның 1-кестесінде ұсынылған жол берілген DMD дозасына аспауы тиіс.

35-тарау. Пайдаланылмайтын рентгендік сәулелену қондырғыларын пайдалануға қойылатын талаптар

      Ескерту. 35-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      521. Пайдаланылмайтын рентгендік сәулелену көздері болып табылатын немесе құрамында пайдаланылмайтын рентгендік сәулелену көздері бар қондырғылар (бұдан әрі – қондырғылар) жеке, тек өздеріне арналған үй-жайларда, сол сияқты ортақ өндірістік үй-жайларда да орналасуы мүмкін.

      522. Аспаптар мен қондырғыларды сынау және эксперименталдық зерттеуге арналған зертханаларды, цехтарды, учаскелерді бөлек үй-жайларда орналастырады.

      523. Қондырғыларды орнату кезінде көлемдері мынадай:

      1) басқару пульттары мен панельдерінің бет жағынан құрылғылар бір қатарлы орнатылғанда 1 м кем емес және екі қатарлы кезде 1,2 м кем емес;

      2) ашылатын есіктері, алынатын панельдері, тағы басқа құрылғылары бар құрылғылардың артқы жағынан және жандарынан 0,8 м кем емес жұмыс орындары мен өту жолдары көзделеді.

      524. Қондырғы корпусынан немесе арнайы қорғаныш камерасынан, сондай-ақ электрлі вакуумдық аспаптың немесе оның корпусының қорғанышынан (электрлі вакуумдық аспапты құрылғы корпусынан тыс жерде орнату кезінде) 0,1 м қашықтықта кеңістіктің кез келген жеріндегі қалыпты пайдалану жағдайларында пайдаланылмайтын рентгендік сәулеленудің экспозициялық дозасының қуаты 2,5 мкЗв в/сағ аспауы тиіс.

      525. Фокустайтын және қабылдамайтын жүйелері бар электрондық пушкалардың корпусы мен жұмыс камерасының корпусы (балқытатын, дәнекерлейтін) болаттан жасалады, оның қалыңдығы пайдаланылмайтын рентгендік сәулені қажетті әлсірету шарттарынан алынады. Қарау тесіктері (терезелер) қорғаныш әйнекпен экрандалады.

      526. Иондық-плазмалық қондырғылардың жеделдету түтіктерін металдан (болаттан, қорғасыннан) жасалған қорғаныш қаппен қаптайды.

      527. Пайдаланылмайтын рентгендік сәуледен біртұтас ретінде қондырғымен немесе аспаппен қорғануды орындау қиын болған немесе орынсыз болған жағдайларда, аспап немесе құрылғы жеке қорғаныш камерасына салынады. Аспапты немесе құрылғыны басқару пульті қорғаныш камерасынан тыс жерде орналастырылады.

      528. Қондырғылардың камераларында, шкафтарында, корпустарында немесе қорғаныш экрандарында жасалған тесіктерден өтетін пайдаланылмайтын рентгендік сәуледен қорғау үшін қосымша қорғаныш құрылғылары көзделеді. Коммуникациялар мен желдету каналдарының кіргізу және шығару жерлері тұрақты жұмыс орындары аймағынан тыс жерде орналастырылады.

      529. Пайдаланылмайтын рентгендік сәуле көздері орналасқан қондырғылар камераларының, шкафтарының (блоктарының) есіктері, алынатын экрандары қорғаныш блокпен жабдықталады.

      530. Пайдаланылмайтын рентгендік сәуледен қорғауды жобалауды қорғау үстіндегі сәуленің экспозициялық дозасының қуатына 1,25 мкЗв/сағ және аспаптар мен құрылғылардың ең қатаң шарттарына (режиміне) (анод кернеуінің ең жоғары мәні, тоқ күші, импульстің жиілігі және аспаптың немесе құрылғының режиміне қатысты басқа да параметрлері) сүйене отырып, орындаған жөн. Бір қондырғыда пайдаланылмайтын рентгендік сәуленің бірнеше көздері болған кезде оның персоналға тигізетін жиынтық әсерін де ескерілуі қажет.

      531. Сәуле дозасының энергиясы мен қуатына қарай пайдаланылмайтын рентгендік сәуледен (энергиясы 50 кэВ-ға дейін) қорғау экрандарын дайындау үшін болат пен қорғасынды пайдаланылуы мүмкін. Жекелеген жағдайларда, қондырғының қорғауын қондырғының ішкі бетіндегі қабатына қорғасыны бар бояуды жағып, күшейтуге болады.

      532. Пайдаланылмайтын рентгендік сәуледен (энергиясы 50 кэВ-дан жоғары) қорғауға арналған қорғаныш камералары мен экрандар қорғасыннан, бариттан, барит бетоннан, темір бетоннан жасалады.

      533. Камералар мен құрылғылардың қарау терезелерін қорғаныш әйнекпен жабады.

      534. Қондырғылардың техникалық шарттарында, паспортында, пайдалану жөніндегі нұсқаулығында:

      1) электрлі вакуумдық аспаптың корпусынан (баллонынан) немесе қондырғы корпусынан қорғаудың 10 см қашықтықта кеңістіктің кез келген нүктесіндегі пайдаланылмайтын рентгендік сәуленің экспозициялық дозасы қуатының ең жоғарғы мәні;

      2) электрлі вакуумдық аспаптың жұмыс істеу кезінде пайдаланылмаған рентгендік сәуледен тиімді қорғанудың міндетті тәсілі көрсетіледі.

      535. Пайдаланылмайтын рентгендік сәуле көздерімен жұмыс істеу сипатына, көлеміне қарай кәсіпорындарда радиациялық қауіпсіздік қызметін ұйымдастыру немесе радиациялық бақылауға жауапты тұлғаны тағайындау қажет.

36-тарау. 100 МэВ дейінгі энергиясы бар электрондарды жеделдеткіштерді пайдалануға қойылатын талаптар

      Ескерту. 36-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      536. Энергиясы 100 мэв дейінгі жеделдеткіштерді (бұдан әрі – жеделдеткіш) жеке, бір қабатты ғимараттарда немесе жеделдеткішті технологиялық пайдалануға байланысты өндірістік және зертханалық ғимараттардың арнайы бөлінген үй-жайларында орналастырады. Жеделдеткіштер үй-жайлары ионды сәулелердің барлық түрлерінен қорғаумен жабдықталады.

      537. Жеделдеткіш үй-жайы мен тұрғын үйлер арасындағы санитариялық-қорғаныш аймағының ені кемінде 50.0 м кем болмауы тиіс.

      Жеделдеткіштер ғимараттарының сыртқы беттеріндегі, оның ішінде ойықтарындағы (терезе, есік) сәулеленулер 1,0 мкЗв/сағ, осы жерге тән табиғи ая деңгейінің аумағында және жақын арадағы ғимараттарда 0,1 мкЗв/сағ аспауы тиіс.

      Жеделдеткіштары бар ғимараттардың аумағы абаттандырылады, көгалдандырылады және қоршалады.

      538. Жеделдеткіштерді терапия мақсатында қолданғанда, палаталары ғимараттың қарама-қарсы қанатында орналасқан жағдайда оларды стационарларда орналастыруға жол беріледі.

      539. Жеделдеткіштерді орнату кезінде мынадай негізгі үй-жайлар көзделеді: жеделдеткіш залы, конденсатор немесе генератор бөлмесі және құрылғыны қашықтықтан басқару пульті бөлмесі, дозиметриялық қызмет бөлмесі, санитариялық-тұрмыстық бөлмелер. Жеделдеткіштердің бағытына қарай "оларды бөлу қағидатын" сақтағанда, үй-жайлардың жиыны мен жоспарлауы әртүрлі болуы мүмкін.

      540. Жеделдеткіштарды дефектоскопия үшін пайдаланғанда, негізгі үй-жайлардан басқа фотозертханасы мен бұйымдар қоймасы көзделеді.

      541. Жеделдеткіштерде медициналық мақсаттарда пайдаланғанда, науқастарды сәулелендіруге арналған емшара бөлмесі, күту және науқастарды сәулеленуге дайындау, сондай-ақ сәулелендіру кезінде медицина персоналының науқастарды бақылау бөлмелері көзделеді. Емшара және күту мен науқастарды дайындау бөлмелері дыбыстан оқшауланады.

      542. Жеделдеткіштерде изотоптар алу үшін қолданғанда, зертхана осы санитариялық қағидаларда ұсынылған талаптарға сай жабдықталады.

      543. Жоғары деңгейде сәуле жеделдеткіштеріне арналған үй-жайлар (жеделдеткіш үй-жайы, нысана, емшара бөлмесі) қызмет көрсететін персонал тұрақты болатын үй-жайлардан қорғаныш қабырғаларымен бөлінеді.

      544. Иондаушы радиацияның деңгейі жоғары үй-жайлардың есіктері автоблокпен жабдықталады. Жеделдеткіш үй-жайларына кіру сәуле деңгейі ең аз жерлерде қорғаныш қабырғаларындағы лабиринттер тәрізді болып көзделеді.

      545. Жеделдеткішті жөндеу жұмыстары жеке бөлшектер мен агрегаттардағы дәлденген белсенділік жол берілген деңгейге дейін ыдырағаннан кейін дозиметриялық қызметтің бақылауымен жүргізіледі. Ұзақ мерзімдік изотоптар болғанда, жөндеу жұмыстары қорғаныш қолғаптарымен белсенділігі үлкен препараттарымен жұмыс қағидалары бойынша, қашықтықтан қолданылатын құралдарды, жеке құрылғылар мен жеке қорғаныш құралдарын қолдана отырып жүргізіледі.

      546. Гамма-сәуледен қорғану нысанадан қажетті нүкте және экрандау дейінгі қашықтықпен жүзеге асырылады.

37-тарау. Радиоактивті заттармен жұмыс істейтін өндірістік зертханалардағы жұмыс жағдайларына қойылатын талаптар

      Ескерту. 37-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      547. Радиоактивті заттармен жұмыс жасайтын өндірістік зертханалар (бұдан әрі – зертханалар) жеке ғимараттарда немесе жеке қабаттарда орналастырылады. Зертханаларды тұрғын үй және қоғамдық ғимараттарға орналастыруға жол берілмейді.

      548. Аумақта виварий болған жағдайда, виварий ғимараты мен тұрғын үй немесе қоғамдық ғимараттардың арасындағы қашықтық кемінде 50 м болып көзделеді.

      549. Зертханаларда су құбыры, кәріз, электрмен жабдықтау, жылыту және ыстық сумен жабдықтау жүйелері, механикалық іске қосылатын және сыртқа тарату шкафтарынан ауаны соруға арналған жеке (автономды) желдеткіш құрылғылары бар ішке сору-сыртқа тарату желдеткіші көзделеді.

      550. Зертханалардың үй-жайларында табиғи және жасанды жарық болуы тиіс. Бокстардың терезе жақтаулары нығыздалған төсемдермен бекітілуі тиіс.

      551. Үй-жайлардың қабырғалары, төбелері тегіс, жеңіл жуылатын, дезинфекциялау құралдарының әсеріне төзімді, радиоактивті заттарды аз сіңіретін материалдармен жабылады. Қабырғалары тегіс болуы тиіс. Едені тайғақ емес және су өткізбейтін қышқылға төзімді материалдармен жабылады. Еденді тазалауды жеңілдету үшін пластикатты қабырғаға 20 см биіктікке көтереді (плинтуссыз) және қабырғаның бетіне жатық өтуі үшін дөңгеленеді.

      552. Радиоактивті заттармен жұмыс жеке үй-жайларда (бөлмелерде) жүргізіледі.

      553. Зертханада алынған дозаны журналға тіркеу арқылы жеке дозиметриялық бақылау және жұмыс орындарында, аумақта радиациялық бақылау жүргізіледі.

      Ескерту. 553-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      554. Радиоактивті заттарды есепке алу жүргізіледі.

      555. Радиоактивті сұйықтықтары бар шыны ыдыстар металл немесе пластмасса ыдыстарға салынады.

      556. Радиоактивті газды, буды немесе аэрозольды бөлетін радиоактивті заттарды жанбайтын материалдан жасалған сыртқа тарату шкафтарында, бокстарда, камераларда, жабық ыдыстарда сақтайды.

      557. Радиоактивті заттармен жұмыс кезінде:

      1) радиоактивті препараттарға қолмен жанасуға жол берілмейді, олармен жұмыс кезінде манипулятор қолданылады;

      2) радиоактивті заттарды құю, булау, төгу, сондай-ақ радиоактивті заттың ауаға түсуі мүмкін болатын басқа да операциялар сорғыш шкафтарда ғана жүргізіледі;

      3) радиоактивті заттармен жүргізілетін іс-әрекеттер жеңіл дезактивациялауға болатын беттерде жүргізіледі;

      4) үй-жайға күнделікті ылғалды жинау жүргізіледі;

      5) жұмыс үй-жайларында жұмыс орындарының радиоактивті ластануын өлшеу жүйелі түрде жүргізіледі, ластану анықталған жағдайда оны толық тазарту жүргізіледі;

      6) шыны ампулаларға толтырылған радий тұзының сұйық ерітінділері, альфа және бета эталондары сейфте сақталады;

      7) қатты және сұйық радиоактивті қалдықтар үй-жайдан арнайы ыдысқа жиналады және журналға тіркеледі;

      8) радиоактивті заттармен жұмыс жасау аяқталған соң, қызметкерлер қолдарын сабынмен және жылы сумен мұқият жуады, кейіннен қолдың тазалығына дозиметриялық тексеру жүргізіледі.

      558. Зертханада дезактивациялау құралдарының қоры көзделеді.

      559. Зертхана аумағында радиоактивті қалдықтарды уақытша сақтайтын арнайы үй-жай бөлінеді.

      560. Радиоактивті қалдықтарды зертханада жинау әдеттегі қалдықтардан бөлек және мынаны:

      1) олардың агрегаттық күйін (қатты, сұйық);

      2) қалдықтардағы радионуклидтердің жартылай ыдырау кезеңін (15 тәуліктен аз, 15 тәуліктен артық);

      3) олардың табиғатын (органикалық, бейорганикалық) ескере отырып жүргізіледі.

38-тарау. Ядролық медицина объектілеріне қойылатын талаптар

      Ескерту. 38-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      561. Ядролық медицина объектілері әлеуетті қауіптілігі бойынша IV санатты объектілерге жатқызылады, ықтимал апат кезінде олардағы радиациялық әсер ету сәуле көздерімен жұмыстар жүргізілетін және санитариялық-қорғаныш аймағы көзделмеген үй-жайлармен шектеледі.

      562. Объект жеке тұрған, алғашқы медициналық-санитариялық көмек көрсету ұйымының ғимаратында және стационарда орналасады. Объектіні тұрғын үй және қоғамдық ғимараттарда орналастыруға жол берілмейді.

      563. Радиодиагностикалық емшара жүргізу үшін басқа бөлімшелерден оқшауланған жеке үй-жайлар блогы немесе оқшауланған жеке радиологиялық корпус көзделеді.

      564. Пациенттер мен персоналды сыртқы сәулеленуден, радионуклидтердің үй-жайға, қоршаған ортаға түсуінен қорғау үшін стационарлық (жабдық, қабырға мен үй-жайлардың жабыны) және динамикалық (желдеткіш пен кәріз) кедергілер қолданылады.

      Ғимараттардың жертөле және цоколды қабаттарында радиофармпрепараттар мен радиоактивті қалдықтар қоймасын орналастыруға жол беріледі.

      565. Объектілердің үй-жайлар жиыны мен аудандары осы санитариялық қағидаларға 28-қосымшаға сәйкес қабылданады.

      566. Жаңа үй-жайларды жобалау және/немесе бар ғимараттарды қайта жаңарту кезінде жобалық құжаттамада әр үй-жай үшін: пайдаланылатын радиофармпрепараттар, олардың жұмыс орнындағы белсенділігі, жылдық тұтыну, түрі, сипаты және жұмыс тобы көрсетіледі.

      567. Радионуклидтік қамтамасыз ету блогы басқа үй-жайлардан бөлек орналасады. Радиофармпрепараттарды қабылдауға және сақтауға арналған үй-жайларды радионуклидті диагностика мен сәулелік терапия бөлімшесінің радиоактивті қалдықтарын сақтау үй-жайларымен біріктіруге жол беріледі.

      568. Гамма-камера мен томограф кабинеттерін радионуклидті қамтамасыз ету блогымен және пациенттерді күту үй-жайымен іргелес етіп орналастыруға жол берілмейді және тиісті пульт бөлмелерімен іргелес жобаланады.

      569. Санитариялық өткізгіш өлшеп-орау және емшара үй-жайларына жақын жерде орналасады.

      570. Санөткізгіштің және науқастарға арналған дәретханалардың едендері, қабырғалары, төбелері ылғал өткізбейтін, жеңіл тазалауға және дезактивациялауға жол беретін жабындардан жасалады.

      571. ПЭТ-орталығында персонал мен амбулаториялық пациенттерге арналған жеке кіретін жерлер көзделеді, үй-жайлар әрі-бері өтетін жол болмауы тиіс.

      572. ПЭТ-орталығының циклотронды-радиохимиялық кешені ауа шлюзімен, басы артық шығатын жері және үй-жайлары бар оқшауланған үй-жайларда орналасады.

      573. Циклотрон қалыңдығы жобалау кезінде дайындаушы фирманың ұсынысына сәйкес есептелетін төбе жабыны және бетон қабырғалары бар арнайы каньонда орналасады.

      574. Циклотрон бункеріне кіретін жер блоктаудың кемінде 4 типі бар қорғаныш есігімен жабылады.

      575. Радиохимиялық зертханада синтезделетін радиофармпрепараттар ассортименті мен мөлшеріне қарай бірнеше бокстар мен (немесе) ПЭТ-радиохимиясына арналған бірнеше шағын бокстар монтаждалады.

      576. Радиофармпрепараттарды уақытша сақтауға арналған қойма және өлшеп-орау бокстары ішінде қорғаныш қабырғалар орнатылған сорғыш шкафтармен жабдықталады.

      577. Радиоактивті қалдықтардың қоймасы артында пластик қаптары немесе ыдыратуға ұстауға арналған қатты радиоактивті қалдықтар, сондай-ақ сұйық радиоактивті қалдықтарға арналған сыйымдылықтар бар қорғаныш контейнерлер орналасатын қорғаныш қабырғалармен жабдықталады.

      578. ПЭТ-те персоналға арналған екі санитариялық өткізгіш көзделеді, оның біреуі циклотронды-радиохимиялық кешендегі сыртқы кіретін жерінде (Йод 123 өндірісін ашу мүмкіндігін ескере отырып (бұдан әрі - циклотронда 123I), екіншісі радионуклидпен қамтамасыз ету блогының және ПЭТ-орталығының жалпы үй-жайларының арасында орналасады.

      579. Циклотронды-радиохимиялық кешеннің ішкі кіретін жерінде санитариялық шлюз орналасады.

      580. Объект орталықтандырылған ыстық және суық су, кәріз және жылыту жүйесімен қамтамасыз етіледі.

      581. Радионуклидпен қамтамасыз ету блогының үй-жайларындағы раковиналар араластырғышпен, педальдық, шынтақтық немесе байланыссыз құрылғылармен және электрлі сүлгімен жабдықталады.

      582. Құю раковинасынан негізгі су ағызу құбырына апаратын дренажды құбырлар бұрылыстарсыз болып көзделеді. Дренаждар мен су ағарлар мерзімді радиациялық бақылау үшін қол жетімді болуы тиіс.

      583. Науқастарға арналған дәретхана емшара бөлмесінен және позитронды эмиссиялық томографтың радиодиагностикалық кабинетінен тікелей жақында орналасады, мәжбүрлеп су ағызу немесе суды педальмен ағызу құрылғыларымен жабдықталады.

      584. Үй-жайларда табиғи және жасанды жарық көзделеді.

      585. Желдету жүйесі ауа ағымының аз ластанған үй-жайлардан көп ластанған үй-жайларға қарай қозғалысын қамтамасыз етеді, ауаның кері айналуына жол берілмейді.

      586. Циклотрон каньонының, радиохимиялық зертхананың үй-жайларында және позитронды томограф кабинетінде радиоактивті газдардың сүзгілері мен адсорбенттері бар автономды желдету жүйесі орнатылады.

      587. Радионуклидпен қамтамасыз ету блогында, циклотрон каньонының үй-жайларында, радиохимиялық зертханада және позитронды томограф кабинетінде желдету жүйесі үздіксіз жұмыс істеуі тиіс.

      588. Сыртқа тарату шкафтары ашылатын ойықтардағы айдалатын ауаның жылдамдығын 0,5 м/с дейін рұқсат етілген қысқа мерзімге төмендете отырып, жұмыс ойықтарындағы ауа қозғалысының жылдамдығын 1,5 м/с қамтамасыз етеді.

      589. "Ыстық" камералардан, бокстардан және сыртқа тарату шкафтарынан шығарылатын ауа олардың конструкцияларында көзделген сорғыш сүзгілерідің және ұстағыштардың көмегімен алдын ала тазартылады. Жабық ойықтардағы саңылаусыз камералар мен бокстарда су бағанасының кемінде 20 миллиметр болатын ауаны сұйылту қамтамасыз етіледі. Камералар мен бокстар сұйылту дәрежесін бақылау аспаптарымен жабдықталады, сүзгілер мен радиоактивті газдардың адсорбенттері камераларға, бокстарға және сыртқа тарату шкафтарына жақын орнатылады.

      590. ПЭТ-орталығының жалпы үй-жайларын желдету ішке сору-сыртқа тарату болуы тиіс.

      591. Объектінің үй-жайларын күтіп-ұстау және пайдалану, жарық берудің, микроклиматтың, шудың, дірілдің деңгейлері, зиянды заттардың болуы және радиацияның деңгейі "Денсаулық сақтау объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметі қаулысының талаптарына сәйкес болуы тиіс.

      592. Бөлімшеге жеткізілген радиофармпрепараттар осы санитариялық қағидаларға 27-қосымшаға сәйкес журналдардаесепке алынады.

      593. Қысқа мерзімдік радионуклидтер генераторларынан алынған элюаттарды пайдалана отырып радиофармпрепараттарды дайындау кезінде осы санитариялық қағидаларға 28-қосымшаға сәйкес радиофармацевтикалық жұмысшы ерітінділерін дайындау журналы толтырылады.

      594. Пациентке дайын немесе бөлімшеде синтезделген радиофармпрепаратты енгізген кезде осы Санитариялық қағидаларға 29-қосымшаға сәйкес журналға жазба түсіріледі.

      595. Ашық көздерді шығындау осы Санитариялық қағидаларға 30-қосымшаға сәйкес жауапты адам және жұмысты тікелей орындаушы толтыратын ішкі актімен рәсімделеді.

      596. Жұмыс істемейтін радионуклид көздері олардың сақталуын және оған бөгде адамдардың кірмеуін болдырмайтын қоймаға орналастырылады.

      597. Пайдаланылатын радионуклидтің радиациялық қауіптілік тобы мен оның белсенділігіне қарай объектіде жұмыс сыныптары белгіленеді. Радиофармпрепараттарды пайдалану кезінде жұмыс орнында белсенділік ретінде осы үй-жайда орналасқан барлық радиофармпрепараттардың ең жоғары белсенділігі қабылданады. Радиодиагностикалық зерттеулерде қолданылатын барлық радионуклидтердің жиынтық белсенділігі мен ЕАМБ мәндерін есептеу осы Санитариялық қағидаларға 31-қосымшада берілген.

      598. А тобында берілген жұмыс орнындағы C Э жиынтық

      белсенділігіне қарай жұмыстың мынадай сыныптары белгіленеді:

      I сынып - Сэ = 108 Бк артық;

      II сынып - Сэ = 105 –нан 108 Бк дейін;

      III сынып - Сэ = 103 -нан 105 Бк дейін.

      599. Радиоактивті сұйықтықтармен (сұйылту, өлшеп-орау, сілкілеу) қарапайым операцияларды жүргізу кезінде жұмыс орнындағы белсенділікті 10 есеге жоғарылатуға жол беріледі.

      600. Радионуклидті генераторлардан алынған радиоактивті элюаттарды элюирлеу және бөлшектеу кезінде жұмыс орнындағы белсенділікті 20 есеге арттыруға жол беріледі. Жұмыс сыныптары генератордан бір мезгілде жуылып шыққан туынды радионуклидтің белсенділігінің ең жоғарғы шегі бойынша анықталады.

      601. Ашық радионуклидті көздерді сақтау кезінде белсенділіктің 100 есеге жоғарылауына жол беріледі.

      602. in vivo диагностикасы және ПЭТ бөлімшелерінің радионуклидтік қамтамасыз ету блогындағы жұмыстар жұмыстың екінші сыныбына жатқызылады.

      603. Медициналық сәулелену кезіндегі диагностикалық референттік деңгейлер осы Санитариялық қағидалардың 42-қосымшасына сәйкес регламенттеледі.

      Ескерту. 603-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      604. Үй-жайлардың есіктерінде оның тағайындалуы, ашық радионуклидтік көздермен жүргізілетін жұмыстың сыныбы және радиациялық қауіпсіздік белгілері көрсетіледі.

      605. Ашық радионуклидтік көздермен жұмыс істеуге қатыспайтын адамдардың үй-жайда болуына жол берілмейді.

      606. Науқастың организміне енгізетін радиофармпрепараттарды дайындау және сұйық фантомалармен жұмыс жасау жөніндегі барлық технологиялық операциялар сыртқа тарату шкафтарында астаушалар мен тұғырықтарда жүргізіледі. Астауша мен тұғырықтың түбі сүзгіш қағаз қабатымен жабылады, көлемі қолданылатын радиоактивтік ерітінді көлемінен кем дегенде екі еседен асатын ыдыс пайдаланылады.

      607. Радиофармпрепаратпен жұмыс жүргізілетін әрбір жұмыс үй-жайында қатты радиоактивтік қалдықтарды жинауға арналған контейнердің бар болуы көзделеді.

      608. Органикалық қосындылар негізіндегі радиофармпрепараттар сақталатын тоңазытқыштар радиофармпрепараттар қоймасында орналастырылады және радиациялық қорғаумен қамтамасыз етіледі.

      609. Радиоактивті ерітінділері бар ыдыстар және құтылар радиофармпрепараттың аталуы және оның белгілі бір уақыт ішіндегі белсенділігі көрсетілген заттаңбалармен жабдықталады. Заттаңбасы жоқ ерітіндісі бар, металл қақпағында тоттану ізі бар және құтының шыны қабырғаларының мөлдірлігінде өзгерістері бар құтылар радиоактивтік қалдықтар болып есептеледі.

      610. Радиоактивті ерітінділермен операцияларды қолмен жүргізу кезінде автоматты тамшуырлар немесе грушалы тамшуырлар қолданылады.

      611. Ашық радионуклидтік көздермен барлық жұмыстарды жүргізу кезінде персонал радиациялық қорғаныш құралдарын қолданады.

      612. Объектінің әрбір бөлімшесі диагностикалық және терапиялық препараттарды өлшеп салынған қаптарының белсенділігін анықтауға арналған арнайы радиометрмен қамтамасыз етіледі.

      613. Радиофармпрепараттармен және басқа сәуле көздерімен жұмыс істейтін тұлғалар "А" тобындағы персонал санатына жатады, сәуле көздерімен жұмыс жасамайтын тұлғалар "Б" тобындағы персонал санатына жатады.

      614. Объектінің жұмыс үй-жайларында тамақ және су ішуге, косметика қолдануға, тамақ өнімдерін, үй киімдерін сақтауға жол берілмейді.

      615. Емшара тағайындау кезіндегі негіздеме амбулаториялық картаға немесе ауру тарихына және емшара алуға берілетін жолдамаға жазылады.

      616. Радиодиагностикалық зерттеулерді жүргізуге осы емшараны жүргізетін радиолог-дәрігер жауапты болады.

      617. Емшара жолдамасында негіздеме болмаса және (немесе) клиникалық көрсеткіштер жоқ болса радиодиагностикалық емшара өткізуден бас тартуға радиолог-дәрігердің құқығы бар. Ол қабылдаған шешімі туралы емдеуші дәрігерге хабарлайды және амбулаториялық картасында, ауру тарихында немесе емшара жолдамасында өзінің уәжделген бас тартуын жазады.

      618. Радиодиагностикалық зерттеулер қайта тағайындалған кезде клиникалық көрсеткіштерден басқа пациентке қайта зерттеулерді тағайындаған күнің алдындағы бір жыл ішінде, соның ішінде басқа да медициналық ұйымдарда жүргізілген рентгендік радиологиялық зерттеулер нәтижесінде алған сәулеленудің жиынтық дозасы да ескеріледі.

      619. Осы қағидалар мынаған:

      1) пациенттің жынысы мен жасына;

      2) диагностикалық емшараның сипаты мен оны қолдануға берілген көрсеткіштерге сәйкес дифференцияланады.

      620. Осы радиоизотопты зерттеудің нақты міндеттемесіне сәйкес пациенттердің үш санаттары белгіленеді:

      1) АД санаты. Бұл санатқа диагнозды нақтылау немесе сипатын анықтау және ошақты таратпау мақсатында онкологиялық аурудың немесе оған күдіктің болуына байланысты радиоизотопты диагностикалық емшара тағайындалатын пациенттер жатқызылады.

      2) БД санаты. Бұл санатқа онкологиялық сипаттағы ауруға байланысты диагнозды нақтылау немесе емдеу тактикасын таңдау мақсатында клиникалық көрсеткіштер бойынша емшара жүргізілетін пациенттер жатқызылады;

      3) ВД санаты. Бұл санатқа тексеру тәртібімен, соның ішінде профилактикалық және ғылыми сипаттағы радиодиагностикалық емшара тағайындалатын адамдар жатқызылады.

      621. Тексерілетін адамдарды қандай да бір санаттарға жатқызу шекті ағзаның және бүкіл ағзаның сәулеленуінің рұқсат етілген шекті дозасының (бұдан әрі – РЕШД) шамасын айқындайды.

      622. Шекті ағза деп осы жағдайда олардың салыстырмалы радио сезімталдығын ескере отырып, сәуленің әсеріне барынша көп ұшырайтын ағзаны немесе тінді атайды.

      623. Радиодиагностикалық емшаралар:

      1) анықталған немесе болуы мүмкін жүктілік кезеңінде БД және ВД санатына жатқызылатын ұрпақты болу жасындағы әйелдер;

      2) ВД санатына жатқызылатын 16 жасқа дейінгі балаларға жасауға жол берілмейді.

      Ананың ағзасында радиоактивті изотоп болатын уақытта емізу тоқтатылған жағдайда, әйелдерге емізу кезінде радиоизотопты зерттеулерді жүргізуге болады.

      624. Радиоизотопты зерттеулер кезінде шекті органдардың сәулеленуінің шекті дозасы:

      1) АД санаты үшін РЕШД былай анықталады: сәулелену тікелей сәулелік зақымдануды қоздырмайтындай немесе негізгі не қосалқы сырқаттануға салмақ түсірмейтіндей болуы керек.

      2) БД санаты үшін РЕШД алыстағы және генетикалық салдардың пайда болу қаупін шектеу қажеттілігіне байланысты АД санаты үшін белгіленген АД-дан 5 есе төмен болып белгіленеді.

      625. РЕШД шамасы бойынша ВД сантындағы пациенттер "халық арасындағы жекелеген адамдар" Б санатына теңестіріледі.

      626. РЕШД мәндері осы санитариялық қағидаларға 33-қосымшада берілген. 1 жасқа дейінгі балалар үшін РЕШД осы Санитариялық қағидаларға 32-қосымшада келтірілген РЕШД-ден 5 есеге азайтылуы тиіс.

      627. Ағымдағы жылы шекті ағзалардың сәулеленуі осы ағзаға белгіленген РЕШД-ден аспаған жағдайда, көп реттік радиоизотопты тексерулерге жол беріледі.

      628. Бірнеше радиоизотопты диагностикалық емшара жүргізілген кезде сәулеленуге ұшырайтын 2-ші және 3-ші топтағы шекті ағзалар екіден артық болса РЕШД шамасы 1-ші топтағы шекті ағзаларға белгіленгендей алынады.

      629. Ағзасына радиофармпрепараттар енгізілген пациенттер арнайы үй-жайларға (күту бөлмесі) және (немесе) жалпы (холл, дәліз) үй-жайларға препараттың алған дозасына қарай бір бірінен барынша алыс тұрған үй-жайларға орналастырылады.

      630. Амбулаториялық картаға, ауру тарихына, медициналық сәулелену дозаларын есепке алудың жеке парағына мынадай деректер енгізіледі:

      1) радиофармпрепараттың түрі мен белсенділігі;

      2) радиофармпрепаратты енгізу технологиясының түрі;

      3) радионуклидті өлшеулер әдістемесінің типі;

      4) зерттеулер нәтижелері;

      5) диагностикалық қорытынды;

      6) радиофармпрепараттың паспорт деректері және енгізілген радиофармпрепарат белсенділігінің радиометриясы нәтижелері бойынша есептелген ішкі сәулеленудің тиімді дозасы.

      631. Эпикризді рәсімдегенде пациенттің жүргізілген радиологиялық емшаралардан алған сыртқы және ішкі сәулеленудің жиынтық тиімді дозасы көрсетіледі.

      632. Объектідегі радиациялық апаттарға жиынтық белсенділігі 10 ЕАМБ жоғары радионуклидті көздермен жұмыс істеу оқиғалары жатады:

      1) радиофармпрепарат немесе басқа да ашық радионуклидті көз бар құтының немесе шприцтің сынуы;

      2) радионуклидті генератордың, сұйықтық фантомдардың немесе калибрлеу көздерінің жұмыс көлемінің герметизациясын ашу;

      3) радиоактивті ерітіндінің өрістің, жабдықтың, аппаратураның және жиһаздың үстіне төгіп алу;

      4) радиоактивті ерітіндінің жұмыс істеушінің және (немесе) пациенттің киіміне және (немесе) терісіне түсуі;

      5) радионуклидті көздің, радиофармпрепарат бар құтының немесе шприцтің жоғалуы;

      6) есепке алынбаған радионуклидті көздің анықталуы;

      7) белсенділігі 200 мЗв сәулеленудің тиімді дозасынан жоғары болатын радиофармпрепаратты пациенттің ағзасына қате енгізу;

      8) бөлімшенің радионуклидті көздермен жұмыс істейтін үй-жайлардағы жану (түтіндену) немесе өрт шығу.

      633. Радиациялық апаттар ретінде жіктелмейтін радиациялық технологиялардың бұзушылықтарына мыналар жатады:

      1) пациентке тағайындалмаған радиофармпрепаратты немесе зерттеу үшін қажетті активтіліктен жоғары, бірақ 200 мЗв сәулеленудің тиімді дозасынан жоғары болмайтын радиофармпрепаратты пациентке қате енгізу;

      2) тамырға инъекция жібергенде радиофармпрепаратты экстравазальды енгізу.

      634. Радиациялық апат фактісі анықталған кезде объектінің персоналы "Радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысының талаптарына сәйкес шаралар қолданады.

      635. Радиациялық апаттың болу ықтималдығы жоғары үй-жайлар (генераторлық, өлшеп-орау, емшара, радиохимиялық және радиофармпрепараттар синтезі үй-жайлары) апат салдарын жоюға арналған құралдар жиынтығымен жасақталады, оларға мыналар кіреді:

      1) қолғаптарды, бахилаларды және бас киімді қоса алғанда қорғаныш киім жиынтығы;

      2) дезактивациялау құралдары, еденді сүртуге арналған сіңіретін материалдар, детергенттер және сүзгілеу қағазы;

      3) қолданылған сіңіретін материалдар мен ластанған заттарды жинауға, уақытша сақтауға және жоюға арналған пластик қаптар;

      4) радиациялық апат жерінде қойылатын радиациялық қауіптіліктің апаттық белгілер жиынтығы;

      5) ластанған жұмыс қабаттарын дезактивациялау жөніндегі нұсқаулық;

      6) алғашқы көмек көрсету құралдары және радиоактивті ластануға ұшыраған адамдарды санитариялық өңдеуге арналған жуу құралдары.

      636. Радиациялық бақылауға:

      1) персоналдың сыртқы сәулеленуін жеке дозиметриялық бақылау;

      2) радиациялық авария жағдайында персоналдағы радионуклидтер инкорпорациясы деңгейін жеке радиометриялық бақылау;

      3) жұмыс беттерінің, жұмысшылардың киімі мен тері жабынының радиоактивті ластану деңгейлерін өлшеу;

      4) персоналдың жұмыс орнында, оның ішінде радиоактивті газдармен жұмыс істеген кезде фотонды және бета-сәулелеудің сіңірілген дозасының қуатын өлшеу;

      5) жұмыс үй-жайлары ауасындағы радиоактивті аэрозольдардың көлемдік белсенділігін өлшеу;

      6) қатты радиоактивті қалдықтарды жинауды, сақтауды және жоюды бақылау;

      7) сарқынды суларды радиометриялық бақылау;

      8) желдету жүйелерінің сүзгілерін радиометриялық бақылау кіреді.

      Ескерту. 636-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      637. Жаңа радиофармпрепараттарды, радионуклидті диагностикалау әдістемелерін клиникалық сынақтан өткізгенде радиациялық бақылау жүргізіледі.

      638. Радиациялық бақылау жүргізген кезде қателігі + 20%-дан жоғары емес гамма және бета-сәулені дозиметрия және радиометрия құралдары қолданылады.

      639. Радиациялық бақылау түрлері радионуклидті көздерді және өлшеу нүктелерінің орналасуын көрсете отырып, жұмыс үй-жайларының жоспарлары келтірілген арнайы журналдарда тіркеледі.

      640. "А" тобы персоналын жеке дозиметриялық бақылау арнайы киімде кеуде және (немесе) іші деңгейінде бекітілген жеке дозиметрлер көмегімен жүргізіледі. Емшара мейірбикелері мен басқа да радионуклидті көздермен жұмыс істейтін адамдарда қолдың буындарының эквивалентті сәулелену дозаларын бақылау үшін жүзік дозиметрлер қолданылады.

      641. Жеке дозиметр мен жүзік дозиметр көрсеткіштері жинақталған тиімді доза мәніне қарай қайта есептеледі.

      642. "А" тобы персоналының сыртқы сәулеленуін жеке дозиметриялық бақылау барлық жұмыс уақыты ішінде журналда дозиметрлерді беруді және қабылдауды тіркеу арқылы жүргізіледі. Персоналдың жеке жылдық сәулелену дозалары жеке дозаларды есепке алу карточкасына (деректер базасына) тіркеледі. Карточка көшірмесі қызметкер жұмыстан шыққаннан кейін ұйымда 50 жыл бойы сақталады. Басқа ұйымға ауысқанда қызметкердің дозаларын есепке алу карточкасының көшірмесі жаңа жұмыс орнына беріледі. Іссапардағы адамдардың жеке сәулелену дозалары туралы мәліметтер олардың негізгі жұмыс орнына хабарланады.

      643. Апат жағдайында персоналда радионуклидтер (радиофармпрепараттар) инкорпорациясы деңгейін жеке радиометриялық бақылау бөлімшеде бар радиометрлер немесе барлық денені сканерлейтін гамма-камералардың көмегімен жүргізіледі. Инкорпорацияланған белсенділік анықталған жағдайда қызметкер барлық денеге және шекті ағзаларға (қалқанша без, өкпе) радиометрия жүргізу үшін зертханаға жіберіледі.

      644. Ластануды өлшеу нәтижелері тек қана "таза" бета-сәулелендіру радионуклидтер үшін (мысалы 32 Р) және "аралас" бета-гамма-сәулелендіру радионуклидтер үшін (мысалы 18 F, 131 I) жұмыс беттерінің, терінің, арнайы киімнің және жеке қорғаныш құралдарының рұқсат етілген ластану деңгейлерімен салыстырылады. "Таза" гамма-сәулелендіру радионуклидтер үшін (мысалы, 99m Tc, 67 Ga, 125I, 123 I, 201 Tl) ластану деңгейін бақылау ауадағы сіңірілген дозаның қуатын ластанған беттен 10 см қашықтықта өлшеу жолымен жүргізіледі. Тері мен беттер үшін 4 мкГр/сағ тең ауадағы сіңірілген фотондар дозаларының бірліктерінде, ал басқа жұмыс беттері үшін 12 мкГр/сағ болатын ластанудың бақылау деңгейі белгіленеді.

      645. Персоналдың жұмыс орнындағы ауадағы сіңірілген доза қуатын өлшеулер үш деңгейде жүргізіледі: көз (көздер) белгіленген технологияға сәйкес еденнен 0,1, 0,9 и 0,5 м орналасқанда, бұл ретте көздің белсенділігі осы технология үшін барынша мүмкін болуы тиіс. Жұмыс орнындағы ауа кермасының бақылау деңгейі 12 мкГр/сағ тең белгіленеді.

      646. Жұмыс үй-жайларындағы ауада радиоактивті аэрозольдардың көлемді белсенділігін өлшеу пациент ағзасына радиоактивті аэрозолдарьды ингаляциялық енгізу арқылы радионуклидтік диагностика кезінде жүргізіледі.

      647. Радиоактивті қалдықтарды дозиметриялық бақылау қоймаға түсу, оларды шығынға жазу және жою кезінде, ыдыратуға ұстаудан кейін, орталықтандырылған көмуге беру кезінде жүргізіледі. Ластанған арнайы киімді және киім-кешекті дозиметриялық және радиометриялық бақылау оларды арнайы кір жуатын орынға беру алдында жүргізіледі.

      648. Дозалардың белгіленген шектерден жоғарылау жағдайлары туралы халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органға хабарлайды.

39-тарау. Арнайы киімді және басқа да ЖҚҚ-ны дезактивизациялау бойынша арнайы кір жуу орындарын күтіп-ұстауға және пайдалануға қойылатын талаптар

      Ескерту. 39-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      649. Арнайы кір жуу орындары кәсіпорынның өнеркәсіптік алаңында немесе елді мекеннің өнеркәсіптік аймағындағы дербес, қоршалған және абаттандырылған аумағында, таза және лас арнайы киім мен басқа да ЖҚҚ-ның қарама-қарсы ағындарын болдырмайтын кіретін және шығатын жерлері бар бөлек тұрған ғимаратта орналасады.

      650. Жұмыс үй-жайларын жоспарлау және жабдықтарды орналастыру дезактивациялау үдерісін механикаландыру және автоматтандыру, дайындық (қабылдау және радиометриялық бақылап сұрыптау), негізгі (жуу) және ақырғы (кептіру, радиометрикалық бақылау, үтіктеу) операцияларын бөлек жүргізу мүмкіндігін көздеуі тиіс.

      651. Үй-жайлардың құрамы мен аудандары Осы санитариялық қағидаларға 33-қосымшаға сәйкес қабылданады.

      652. Арнайы кір жуу орнында санитариялық өткізгіш көзделеді, суық және ыстық су келтірілген шынтақпен немесе аяқпен басқарылатын араластырғыштары бар қол жуғыштар орнатылады.

      653. Барлық өндірістік үй-жайлардағы еденнің гидрооқшаулау қабаты биіктігі кемінде 40 см қабырғалар мен бағаналарға жалғасады, үй-жайлар бұрыштары дөңгелектеледі, еден төсемінің жиектері кемінде 20 см биіктікке көтеріледі және қабырғаның бетімен бірдей қылып бітеледі.

      654. Қабырғалар, төбелер, еден және конструкциялардың беттері радиоактивті ластануды аз сіңіретін, сілтілі, қышқылды және басқа да агрессивті заттардың әсеріне төзімді және ластанудан жеңіл тазартылатын материалдармен жабылады.

      655. Жуатын залда еден 0,01-0,02-ге тең науаларға немесе траптарға қарай еңіспен жасалады. Науалар қорғаныш торлармен жабылады.

      656. Ішкі жабдықтардың барлық заттарының беттері саңылаусыз тегіс болуы және ластанудан жеңіл тазаланатын болуы тиіс.

      657. Желдеткіш жүйесі "таза" аймақтан "лас" аймаққа ауа қозғалысының тұрақты бағытын қамтамасыз етуді ескере отырып жобаланады.

      658. Ластанған арнайы киімді іріктеу және сұрыптау арнайы үстелдерде немесе аэрозольды сүзгілермен жабдықталған жергілікті сорғыштары бар баспанада жүргізіледі. Саңылаулы және жақтаулы сорғыштарда ауа сору жылдамдығы кемінде 5 м/с, баспаналардың жұмыс ойықтарында кемінде 1,5 м/с болуы тиіс.

      659. Кептіру-үтіктеу жабдығы мен кір жуатын машиналар жергілікті сорғыштармен жарақталады.

      660. Арнайы киімді және басқа да ЖҚҚ-ын дезактивациялау үшін жұмсартылған су құбыры суы қолданылады.

      661. Арнайы кір жуу орнында арнайы және шаруашылық-тұрмыстық кәріз көзделеді. Сарқынды су жинақтағыш сыйымдылықтарға бағытталады. Суды ыдыстардан шаруашылық-тұрмыстық кәрізге ағызу радиометриялық бақылаудан соң жүргізіледі.

      662. Арнайы кір жуу орындарындағы жұмыс орындарының жасанды жарықтандыру деңгейлері осы Санитариялық қағидаларға 36-қосымшаға сәйкес болуы тиіс.

      663. Техникалық құралдардың конструкциясы оларға жуғыш ерітінділерді қолдана отырып, дезактивация жүргізуге мүмкіндік беретіндей болып көзделеді.

      664. Техникалық құралдардың ішкі беттерінде оларды тазалағанда төгілмейтін және қол жетпейтін кір мен тұнбалар жиналатын орындардың болмуына жол берілмейді.

      665. Ластанған бұйымдарды радиометриялық сұрыптау үстелінің беті түзу тегіс болуы, үстелдің периметрі бойынша, сондай-ақ үстел астында сыртқа тарату желдеткішінің ауа жинау құрылғысы болуы тиіс.

      666. Бета-активті ластануды өлшеу өлшенетін объектінің датчиктен кемінде 1 см қашықтықта, ал альфа-активті ластануды өлшеген кезде өлшенетін объект датчикке жанастырыла орнатылуы тиіс.

      667. Арнайы кір жуу орнында арнайы киімді химиялық тазарту учаскесі бөлінеді.

      668. Ластанған мүлікті жеткізу қаппен арнайы көлікпен жүзеге асырылады. Контейнерлерде немесе басқа да қаптама жиынтығында қарапайым көлікпен тасымалдауға жол беріледі.

      669. Арнайы көлік пен контейнерлер ластанған мүлікті түсірген соң радиациялық бақылауға жатады.

      670. Таза мүлікті ластанған мүлікке арналған арнайы көлікпен тасымалдауға жол берілмейді.

      671. Персонал жұмыс аяқталғаннан кейін санитариялық өткізгіштен өтуі, арнайы аяқ киімді, арнайы киімді, іш киімін шешуі, денесін себезгі астында сабындап жууы, тері жабындарының ластануын міндетті радиометриялық бақылаудан өтуі тиіс.

40-тарау. Объектілерден радиоактивті қалдықтарды жинауға, сақтауға және жоюға қойылатын талаптар

      Ескерту. 40-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      672. Объектілерде РАҚ жинау және тасымалдау үшін:

      1) қатты РАҚ (бұдан әрі – ҚРҚ) үшін – бастапқы қаптамамен жарақталған жинағыш-контейнерлер, дербес қаптамалар түріндегі пластик немесе қағаз қаптар (крафт қаптар) қолданылады.

      Пластик немесе крафт-қаптарды дербес қаптамалар ретінде (контейнерден тыс) құрамында эманациялайтын заттар бар қалдықтар немесе қаптардың механикалық зақымдалуына алып келуі мүмкін қалдықтар (өткір, шанышқы және кесетін заттар) үшін пайдалануға жол берілмейді;

      2) сұйық РАҚ (бұдан әрі – СРҚ) үшін – жинағыш-контейнерлер немесе арнайы цистерналар қолданылады.

      Ескерту. 672-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      673. Жинағыш-контейнерлер өлшемдері мен конфигурациясы радиоактивті қалдықтардың типімен және мөлшерімен, радионуклидтердің түрімен, сәуле энергиясымен және белсенділігімен айқындалады. Олар механикалық берік болуы, олардың орнын ауыстыруға және тасымалдауға мүмкіндік беретін берік ілмектері мен құралдары болуы тиіс. Жинағыш-контейнерлердің ішкі беттері бірқалыпты түйіндесуі, тегіс болуы, қышқылдармен және басқа да дезактивациялағыш материалдармен өңдеуге жол беретін нашар сіңіретін материалдан жасалуы тиіс.

      674. СРҚ арналған жинағыш-контейнерлер саңылаусыз және вакуум принципін сақтай отырып, қалдықтарды басқа ыдыстарға құю үшін құралды қосуды қамтамасыз ететін қылтамен жабдықталуы тиіс. Жинағыштарды толтыру олардың сыртқа төгілуін болдырмайтын жағдайларда жүргізіледі.

      Жинағыш-контейнерлердің сыртқы бетінде радиациялық қауіптілік белгісі орнатылады және бирка ілінеді, онда объектінің атауы, радиоактивті қалдықтар түрі, радионуклидтер құрамы, олардың белсенділігі және болжамды қайта өңдеу әдісі көрсетіледі.

      675. Жинағыш-контейнерден 1 м қашықтықтағы сәуле дозасының қуаты 40 мкЗв/сағ аспауы тиіс. Сыртқы беттерде осы санитариялық қағидаларға 35-қосымшада көзделген деңгейлерден асатын радиоактивті ластану болмауы тиіс.

      676. Жинағыш-контейнерлерді радиоактивті қалдықтармен толтыру олардың төгілу немесе шашылу мүмкіндігін болдырмайтын жағдайларда радиациялық бақылау арқылы жүргізіледі.

      677. Қалдықтарды жинау, қайта өңдеу және көму жөніндегі мамандандырылған ұйымдарда (бұдан әрі – МҰ) немесе РАҚ көму пунктінде (бұдан әрі – РҚКП) өңделуге жататын СРҚ рН=7 дейін бейтараптандырылады. Бейтараптау объектіде жүргізіледі. Жинау кезінде СРҚ жанатын немесе жанбайтын қалдықтар болып бөлінеді. Жанатын СРҚ өрт қауіпсіздігі талаптарына жауап беретін бөлек ыдыстарға жиналады.

      Ескерту. 677-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      678. Ағзасына радионуклидтер енгізілген жануарлар өлекселері алдын ала дезинфекцияланады, жинағыш-контейнерге ылғал сіңіретін материал салынады. Өлекселерді одан әрі кремациялаған кезде хлорлы әкті салуға жол берілмейді.

      Жұмыс үй-жайларында жинағыш-контейнерлер сыртқа тарату шкафының (камералардың) төменгі бөліктерінде немесе арнайы бөлінген орындарда, үй-жайдың ластану мүмкіндігін болдырмайтын жақтаулары бар тұғырықтарда орнатылады.

      679. Объекті ішінде жинағыш-контейнерлерді радиоактивті қалдықтарды уақытша сақтау орындарына тасымалдау тұтқасының ұзындығы кемінде 1 метр арнайы арбаларда жүргізіледі.

      680. Жинағыш-контейнерлерді дезактивациялау үшін тиісті сыныптың радиоактивті қалдықтарымен жұмысқа қойылатын талаптарға жауап беретін арнайы үй-жай (немесе үй-жайдағы орын) жабдықталады. Жинағыш-контейнерлерді дезактивациялау радиациялық бақылау арқылы жүргізіледі.

      681. Радиоактивті қалдықтарды сақтау мерзімі, егер қалдықтардың ай сайын жиналуы 50 литрден (килограмм) аспайтын болса, бір айдан аспауы тиіс, сақтау мерзімі халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесімен келісіледі, бірақ 6 айдан аспауы тиіс.

      682. Радиоактивті қалдықтарды уақытша сақтау және ұстау үшін объектілерде арнайы үй-жайлар немесе учаскелер бөлінеді және жабдықталады.

      683. Радиоактивті қалдықтарды уақытша сақтауға арналған үй-жай және учаскелер бөлек ғимаратта немесе ғимараттың оқшауланған қанатында, төменгі белгілер деңгейінде орналастырылады. Радиоактивті қалдықтарды уақытша сақтауға арналған алаң өндірістік ғимараттардан бөлек орналасады, сенімді гидрооқшаулауы және бөгде адамдардың кіруін болдырмайтын жағдайлар болуы тиіс.

      Жинағыш-контейнерлердің орналасқан орындары қорғаныш құралдарымен қамтамасыз етіледі.

      Уақытша сақтау үшін және арнайы қорғау ұңғымаларды немесе орнын жабдықталған контейнерде 2.0 мЗв/сағ немесе одан да көп, бетіндегі гамма-сәуле дозасын жылдамдығын құру, радиоактивті қалдықтарды жинақтары контейнерлерді қартаю.

      Жинағыш-контейнерлерді құдықтардан және қуыстардан алу персоналдың шамадан тыс сәулеленуін болдырмайтын арнайы құрылғылармен жүргізіледі.

      684. Эманациялайтын радиоактивті заттарымен радиоактивті қалдықтары бар контейнерлерді уақытша сақтау тәулік бойы жұмыс істейтін сыртқа тарату желдеткішпен жабдықталған сыртқа тарату шкафында немесе қалқада жүзеге асырылады. Сыртқа тарату шкафтары немесе қуыстардың жұмыс ойықтарындағы ауаның есепті жылдамдығы 1,5 м/с кем болмауы тиіс.

      685. Жануарлардың өлекселерін мекемелерде уақытша сақтау және МК немесе РҚКП-ға тасымалдауды бөлек қаптамаларда жүргізеді.

      686. Ірі көлемді радиоактивті қалдықтарды (бокстардың ластанған жабдығы) жинау, уақытша сақтау және МК немесе РҚКП-ға тасымалдау үшін арнайы ыдыс қолданылады.

      687. Объектіде ірі көлемді жабдықты бөлшектеуге немесе кесуге жол беріледі, кейіннен МК немесе РҚКП-ға тасымалдау үшін ыдыстарға салынады. Көрсетілген жұмыстарды орындау халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесімен келісіледі.

      688. Радиоактивті жүктерді олардың уақытша сақтау орнындарынан тасымалдау радиоактивті қалдықтарды көму талаптары сәйкес келетін көліктік контейнерлер пайдаланылады.

      689. Көліктік контейнерлерді арнайы автомобильге тиеу үшін объектіде радиоактивті қалдықтарды уақытша сақтауға арналған үй-жайларға тірелетін арнайы алаң жабдықталады.

      690. Көліктік контейнерлерді радиоактивті заттар салынған қаптамалармен толтыру радиациялық бақылау арқылы жүргізіледі. Радиоактивті заттар салынған контейнерлердің сәуле дозасының қуаты 1 м қашықтықта 40 мкЗв/сағ аспауы тиіс. Контейнерлердің сыртқы бетін осы Санитариялық қағидаларға 35-қосымшада көрсетілген шамалардан жоғары радиоактивті ластануына жол берілмейді.

      691. Объектіде радиоактивті қалдықтарды жинауға, сақтауға және тапсыруға жауапты адам тағайындалады. Жұмыс процесінде пайда болатын радиоактивті қалдықтарды жинау, уақытша сақтау және шығаруға дайындау бойынша мәліметтер есепке алу журналына енгізіледі.

      692. Объектіде кемінде жылына бір рет көмуге тапсырылған және объектідегі радиоактивті қалдықтардың есепке алуды дұрыс жүргізілуін тексеретін комиссия құрылады. Жоғалуы анықталған жағдайда 24 сағат ішінде тиісті аумақтағы халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган хабардар етіледі.

      693. Учаскенің шекаралары су қоймалары беттерінен және жерасты суларының су тоғаны орналасқан жерлерден 500 метрден кем емес қашықтықта, су баспайтын және батпақтанбайтын, радиоактивті қалдықтарды көметін ыдыс түбінің 10 және одан артық м тереңдікте орналасуын қамтамасыз ететін, жер асты суының деңгейі төмен жерлерде орнатылады. Жер асты суы деңгейінің ең аз тереңдігі ыдыс түбінен 4 м-ден кем болмауы тиіс. Учаскенің өлшемі кемінде 20 жыл есебімен перспективалық құрылысқа арналған резервтік алаңды қамтиды.

      Ескерту. 693-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      694. РҚКП-ның айналасында радиусы 1000 метр болатын санитариялық-қорғаныш аймағы (бұдан кейін – СҚА) орналасуы шарт. СҚА аумағында өнеркәсіп және азаматтық объектілерді, сондай-ақ РҚКП-ға қатысы жоқ объектілер мен құрылыстарды орналастыруға жол берілмейді.

      695. Аумақтағы ғимараттар мен құрылғылардың тұтастыру шартты түрде "таза" және "лас" аймақтарға бөліну принципі бойынша іске асырылады. "Лас" аймақта мыналар орналасады:

      1) радиоактивті қалдықтарды сақтауға арналған ыдыстар;

      2) СРҚ уақытша сақтауға арналған ыдыстар;

      3) радиоактивті қалдықтарды сұрыптап бөлуге арналған үй-жайлар;

      4) пайдаланудан шығарылған иондаушы сәуле көздерін контейнерсіз сақтауға арналған қойма;

      5) цементтеу құрылғысы;

      6) сұйық және қатты радиоактивті қалдықтарды өңдеуге арналған үй-жайлар;

      "Лас" және "таза" аймақтардың арасында мыналар орналастырылады:

      1) арнайы автокөлікті, контейнерлерді, жабдықтарды дезактивациялауға арналған үй-жайлар;

      2) арнайы тазалау құрылғылары;

      3) арнайы автомобильдерге арналған гараждар;

      4) радиометриялық, радиохимиялық және басқа да талдауларды жүргізетін, радиациялық қауіпсіздік қызметі орналасатын үй-жайлар;

      5) радиациялық бақылау бекеттерімен бірге санитариялық өткізгіштер.

      "Таза" аймақта мыналар орналастырылады:

      1) қазандық;

      2) қойма үй-жайлары;

      3) сумен қамтамасыз ету және кәріз құрылғылары;

      4) электрмен қамтамасыз ету құрылғылары;

      5) әкімшілік ғимараттары;

      6) тамақтану үй-жайлары;

      7) өндірістік кәсіпорындарды жобалаудың санитариялық нормалары мен қағидаларына сай өтетін және басқа да қосалқы үй-жайлар.

      696. Радиоактивті қалдықтарды көмуге арналған ыдыстар 20 жылдан кем емес мерзімде толу есебінен жобалануы тиіс.

      Ыдыстардың көлемі мына формула негізінде шамалап есептелінеді:

      V= 1,5 х К хх

      мұнда V- РҚКП-ны 20 жыл мерзімінде пайдалану кезінде көмілуге тиіс радиоактивті қалдықтардың болжанатын мөлшері; м

      1,5 – халық шаруашылығында 20 жыл ішінде радиоактивті заттар мен иондаушы сәул көздерін қолдану өсімін есептеу еселігі (жылына 3 пайыз);

      К – 4м3/мекеме қатынасына тең;

      х – РҚКП-ның қызмет ететін аймағында орналасқан мекемелер саны.

      697. Радиоактивті қалдықтарды көмуге арналған ыдыстар конструкциясын анықтайтын көрсеткіштер:

      1) меншікті белсенділігі;

      2) түрі (сұйық, қатты, биологиялық, пайдаланудан шығарылған иондаушы сәуле көздері, қатты нығыздалған, үлкен көлемді бұйымдар және басқалары);

      3) алаңның гидрогеологиялық шарттары;

      4) қайта өңдеу технологиясы.

      698. Радиоактивті қалдықтарды көмуге арналған ыдыстар жер астында болуы, оған атмосфералық жауын-шашынның түсу мүмкіндігін болдырмауы және радиоактивті заттардың қоршаған ортаға көшуіне кедергі болуы тиіс.

      699. Істен шыққан иондаушы сәуле көздерін көму үшін арнайы ыдыстар жасалады. Көздерді көму персоналдың радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында арнайы тиеп-түсіру құрылғыларын қолдана отырып, жүргізіледі.

      700. Арнайы автокөлікті, контейнерлерді дезактивациялау үй-жайында еденнің жабыны аз сіңіретін материалдан орындалуы тиіс, жабынның шеті 0,5 м биіктікке көтеріліп, қабырғамен шектесетін жері толығымен тығыз жабылуы тиіс. Еден еңістермен және және су ағызу траптарымен жабдықталады. Қабырғалар 2 метр биіктікке дейін аз сіңіретін материалдармен жабылады. Қабырғаның қалған бөліктері және төбе химиялық төзімді бояулармен сырланады, есіктердің беті тегіс болуы тиіс.

      701. РҚКП-де ыстық және суық су келтірілген су құбырлары, тұрмыстық және арнайы кәріз болуы тиіс. Кәріз жүйелерінде бақылау ыдыстары жабдықталады.

41-тарау. Қалдықтар қоймасына қойылатын талаптар

      Ескерту. 41-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      702. Қалдықтар қоймаларын суды аз өткізетін, сүзгілеу коэффициенті 1·10 см/с аспайтын топырағы бар (саздық, балшық) жерлерге орналастырады. Алаңды жарықтары бар жыныстардан, малтатасты немесе бос құмды аудандарда орналастырған кезде топырақтағы радиоактивті суды сүзгілеуге қарсы іс-шаралар әзірленеді.

      703. Қалдық қоймасының айналасында радиусы 500 м СҚА және қалдықтардың орналасқан жерінен кемінде 30 м қашықтықта қоршау орнатылады.

      704. Қалдықтар қоймасы көмбесінің жобалық белгілерден асуына және радиоактивті суды өнеркәсіптік кәсіпорыннан беру кезінде жайылуына жол берілмейді.

      705. Шаң-тозаңның пайда болуын және аэрозольдің таралуын төмендету үшін құрғақ жағажайлардың және шайылатын баурайдың ауданын азайтады, олардың үстіне қалыңдығы 0,5 м кем емес таза топырақ төгеді. Топырақ төгілген беттерге шөп егеді. Халықтың санитарлық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесі келісімі бойынша су қоймасына шығатын жерде радионуклидтер болса, қалдық қоймаларынан шыққан тазартылған суды ашық су ағынды қоймаларына ішінара шығаруға жол беріледі.

      706. Қалдық қоймаларының периметрі және топырақ асты сулардың бағыты бойынша арақашықтығы 200 м болатын сынама алу (байқау) ұңғымалары көзделеді. Екіден кем емес ұңғымаларды СҚА шекарасынан тыс орналастырады.

      707. СҚА және қалдықтар қоймасының аумағында атмосфералық ауаның, жер асты суларының, ашық су қоймалары суының, топырақ пен өсімдіктің радиоактивті ластануын радиациялық бақылау жүргізіледі.

      Ескерту. 707-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      708. Негізгі өндірістен кемінде 2 км қашықтықта орналасқан қалдық шаруашылығы учаскелерінде жұмысшылардың жылынуы мен жуынуына, арнайы киімдерді кептіруге арналған үй-жайлар көзделеді.

      709. СҚА іргелес қоныстану аумағы жағында қалдықтар қоймасының бөгетінен 200 м кем емес қашықтықта ені 15-20 м орманмен қорғау жолақтары көзделеді.

42-тарау. Радиоактивтілігі төмен қалдықтардың арнайы жер бетіндегі қорымдарына қойылатын талаптар

      Ескерту. 42-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      710. Радионуклидтермен ластанған жер, топырақ, құрылыс конструкцияларының элементтері, өндіріс және тұтыну қалдықтары, уран кенін өндірудің және байытудың қалдықтары, оның ішінде құрамында қара, қосындыланған және түсті металдар бар қалдықтар байыту өндірісінің қалдық қоймаларында ұзақ сақталуға немесе көмілуге, немесе (және) кәсіпорынның тау бөлігінің шегінде салынатын арнайы жер бетіндегі қорымдарда көмілуге жатады.

      711. Кен байыту өндірісінің қалдықтар қоймасында және жер бетіндегі арнайы қорымдарда жалпы МБ (альфа-сәуле бойынша) 100кБк/кг аспайтын қатты қалдықтарды ұзақ сақтауға немесе көмуге жол беріледі. МБ өте жоғары қалдықтар тек өңірлік (аумақтық) қорымдарда көміледі.

      712. Жер бетіндегі қорымның (көмбенің) айналасында радиусы 500 м болатын СҚА және көму орнынан 30 м кем емес қашықтықта қоршау орнатылады.

      713. Жер бетіндегі қорымды орналастыру орны халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесімен келісіледі. Қорым сыйымдылығының түбі жер асты суының деңгейі қорым түбінен кемінде 4 м болған жағдайда, 10 м кем емес тереңдікте орналастырылады.

      714. Жер бетіндегі қорымды салған кезде жер бетіндегі топырақ суынан гидрооқшаулау көзделеді.

      715. Радиоактивтілігі төмен қалдықтарды тасымалдау және көму үдерісі (қорымға тиеу) механикаландырылады. Жұмыс ауысымының аяғында пайдаланған техниканы дезактивациялайды.

      716. Жер бетіндегі қорымдарда істен шыққан иондаушы сәуле көздерін көмуге жол берілмейді.

      717. Жер бетіндегі қорым қалдық қоймалары сияқты радиациялық бақылауға жатады.

      Ескерту. 717-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

43-тарау. Объектілердің радиоактивті қалдықтарын қабылдауға қойылатын талаптар

      Ескерту. 43-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      718. Радиоактивті қалдықтар және істен шыққан сәуле көздері МК мен РҚКП-ға көліктік контейнерлерде қабылданады.

      719. Алдын ала жиналған жерінде қауіпсіз күйге көшірілмеген жарылу қаупі бар немесе өздігінен тұтанатын қалдықтар көмуге қабылданбайды.

      720. Алғашқы қаптар мен көліктік контейнерлердің сыртқы беттерінде осы Санитариялық қағидаларға 35-қосымшада келтірілген шамадан тыс радиоактивті ластану болмауы тиіс.

      721. РАҚ-тың әрбір партиясына осы Санитариялық қағидаларға 38-қосымшаға сәйкес екі данада паспорт ресімделеді. Паспорттың бір данасы қалдықтармен бірге МҰ немесе РҚКП-ға тапсырылады, ал екіншісі объектіде сақталады.

      Ескерту. 721-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      722. Радиациялық қалдықтарды шығару алдында МК немесе РҚКП өкілі қаптамаларға радиациялық бақылау жүргізеді.

      МК немесе РҚКП өкілі партиядағы қаптамалар санының және таңбаларының паспорт деректеріне сәйкестігін, тиектерінің беріктігін, саңылаусыздығын тексереді.

      723. Талаптар сақталмаған жағдайда, радиоактивті қалдықтар қабылданбайды және осы Санитариялық қағидаларға 37-қосымшаға сәйкес акт жасалады.

44-тарау. Радиоактивті қалдықтарды тасымалдауға қойылатын талаптар

      Ескерту. 44-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      724. Радиоактивті қалдықтарды тасымалдау арнайы жабдықталған көлік құралдарымен немесе оларды жүйелі тасымалдауға арналған МҰ мен РҚКП-ның автокөлігінде жүргізіледі.

      Ескерту. 724-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      725. Радиоактивті қалдықтарды тасымалдауға арналған көлік құралдарының беті ылғалға, химиялық заттарға төзімді, радиациялық қорғаудың экрандау құрылғылары, қаптамаларды бекітуге арналған құралдар, екі көмір қышқылды өрт сөндіргіш, жеке қорғаныш құралдары, сіңіру материалдары және апат салдарын жою құралдары болуы тиіс.

      МК немесе РҚКП арнайы автокөліктері апаттық тоқтатудың тасымалды апаттық белгілермен, апаттық дабыл беру құралымен, кері шегінуге қарсы тірегімен радиациялық қауіптіліктің тасымалды белгілерімен, арнайы дыбыстық дабыл мен (дабыл беру, жарқылдайтын қызыл шамшырақ) жабдықталады. Ернеуі мен есіктерінде радиациялық қауіптілік белгісі қойылады. Арнайы автокөлікті радиоактивті емес заттарды және адамдарды тасымалдау үшін қолдануға жол берілмейді.

      726. Алып тасталды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      727. СРҚ тасымалдау үшін сұйықтықты құюға арналған жүйемен, аэрозолды сүзгімен, цистерна толған кезде сорғыны автоматты түрде ажыратуды қамтамасыз ететін дабыл құрылғысымен, тиекарматурасымен жабдықталған арнайы цистерналар қолданылады.

      728. Әрбір рейстің алдында автомобильдер бетінің ластану деңгейіне бақылау жүргізіліп тұрады, олар осы санитариялық қағидаларға 35-қосымшада көрсетілген деңгейден аспауы тиіс. Радиациялық бақылау қорытындылары арнайы журналда тіркеледі.

      729. ІІ және ІІІ топтағы қалдықтар бар қаптарды және істен шыққан иондаушы сәулелену көздері салынған қаптамалар ең соңынан тиеледі. Арнайы автомобиль кузовының сыртқы бетіндегі барлық нүктеде сәуле шығару дозасының мөлшері 0,8 мЗв/сағ, кабинада – 12 мкЗв/сағ деңгейлерінен аспауы тиіс.

      Тиеу және жол жүру барысындағы радиациялық бақылауды жүргізуші-дозиметрист жүргізеді.

      Жүкті тиеу соңында кузов мықтап құлыпқа жабылады және қалдықтарды тапсырған адамның қатысуымен пломбаланады.

      730. Радиоактивті қалдықтарды тасымалдауға арналған арнайы автомобильдер мен контейнерлерге радиациялық бақылау жүргізіледі және ластану болған жағдайда осы санитариялық қағидаларға 35-қосымшаға сәйкес рұқсат етілген шекті мәндерге дейін дезактивацияланады.

45-тарау. Радиоактивті қалдықтарды қайта өңдеуге және көмуге қойылатын талаптар

      Ескерту. 45-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      731. Қатты қалдықтар:

      1) егер сәуле шығарудың дозасы қалдығы бар орамдардың бетінен 10 см қашықтықта 0,5 мЗв/сағ аспайтын болса, пресстеу әдісімен;

      2) егер олардың меншікті бета-активтілік деңгейі 3,7МБк/кг (1·10е-4 Ки/кг), ал меншікті альфа-активтілік деңгейі 0,37 Мбк/кг (1·10е-5 Ки/кг), ал меншікті альфабелсенділігі 0,37 МБк/(1.10-5 Ки/кг) аспаған жағдайда, жанатын қалдықтарды өртеу әдісімен қайта өңдеуге жатады.

      732. МК немесе РҚКП-ға келіп түскен немесе осында дезактивациялау кезінде пайда болатын сұйық радиоактивті қалдықтар, тоттанбайтын болатпен қапталған ыдыстарда уақытша сақталады, содан кейін қатты күйге айналдырылады.

      733. Цементтеуге қалдықтардағы тұздың шоғырлануы 200г/л дейін меншікті белсенділігі 3,7 МБк/л (1·10е-4 Ки/л) дейін СҚР, битумдауға қалдықтардағы тұздың шоғырлануы 200 г/л асатын меншікті белсенділігі 3,7 МБк/л (1·10е-4 Ки/л) дейін СРҚ жатады.

      734. Меншікті белсенділігі жоғары СРҚ объектіде немесе МК, РҚКП-да 37 ГБк/л дейін белсенділігі төмен (жуу, трап және басқалары) қалдықтармен араластырылады.

      735. Радиоактивті қалдықтарды өңдеу жөніндегі технологиялық құрылғылар герметикаланады, сүзгісі бар сыртқа тарату желдеткішімен жабдықталады. Қалдықтарды престеу торабына тиеу және брикеттерді түсіру үдерісі механикаландырылған болуы тиіс.

      736. Күл қалдығы оның шашырауын болдырмайтын қаптамаларға жиналады да көмуге жіберіледі. Қалдықтарды пешке тиеу және пештен күлді шығару механикаландырылған болуы тиіс. Қондырғы бөлінетін газдарды тазарту жүйесімен жабдықталады. Егер шығарындыдағы радиоактивті заттардың шоғырлануы жұмыс үй-жайларындағы ауаға арналған рұқсат етілген шоғырланудан аспаса, ал жыл бойғы жиынтық шығарынды рұқсат етілген шығарындылардың белгіленген мәнінен аспайтын болса, желдеткіш ауасын тазартусыз шығаруға жол беріледі.

      737. Битумдау қондырғысы бөлінетін булы газды және аэрозолды шығарындыларды тазарту жүйесімен, битумды компаунды көмуге арналған қалыптар мен сыйымдылықтарға берудің автоматтандырылған құрылғысымен жабдықталады.

      738. Радиоактивті қалдықтарды көму жұмыстары РҚКП аумағының "лас" аймағында арнайы сыйымдылықтарда жүргізіледі. Радиоактивті қалдықтарды аталған сыйымдылықтарға салмай көмуге және уақытша сақтауға жол берілмейді.

      739. ҚРҚ-ны және цементтелген, шыныланған, битумдалған СРҚ-ны мынадай шарттар сақталған жағдайда:

      1) қатты қалдықтардың меншікті бета-белсенділігі 370 кБк/кг-нан (10-5 Ки/кг), цементтелген блоктардың бета-белсенділігі 370 кБк/кг-нан (10-5 Ки/кг), шыныланған блоктардың бета-белсенділігі 370 кБк/кг-нан (10-5 Ки/кг), битумдалған блоктардың бета-белсенділігі 3,7 МБк/кг-нан (10-4 Ки/кг) аспауы тиіс;

      2) траншеяның тереңдігі кемінде 5 м және битумдық блоктарды төсеу қалыңдығы 3 м-ден артық емес болғанда;

      3) траншеяның астында құрғақ орташа, ұсақ және жұқа түйіршікті тұнба жыныстардың қалыңдығы кемінде 10 м болған кезде жер траншеяларына көмуге жол беріледі.

      Ескерту. 739-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      740. ҚРҚ ыдыстар мен траншеяларда көму, оларды жинау, қаптамалау немесе өңдеуден кейінгі үдерістерде салынған ыдыстарда жүргізіледі. Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесінің келісімі бойынша ірі көлемді қалдықтарды көлік құралдарынан тікелей қаптамасыз көмуге жол беріледі.

      741. Топырақ жабынының бетінен 1 м қашықтықта сәуле дозасының қуаты 11 мкЗв/сағ аспауы тиіс. Ыдыстар мен траншеяларда радиациялық қауіптілік белгілері орнатылады.

      742. Істен шыққан гамма және нейтронды сәулелерді көму көздерді контейнерсіз арнайы типтік қоймаларға түсіру арқылы жүзеге асырылады. Бұл үшін түбінен түсірілетін көліктік контейнер және қайта тиеу құрылғысы қолданылады.

      743. МК немесе РҚКП-да осы Санитариялық қағидаларға 38-қосымшаға сәйкес көмуге келіп түскен радиоактивті қалдықтарды есепке алу журналы жүргізіледі.

      744. МК немесе РҚКП "лас" аймағындағы жабдықтардың, құрал-саймандардың, арнайы көліктің, басқа да жұмыс беттерінің радиоактивті ластануы осы Санитариялық қағидаларға 39-қосымшада келтірілген рұқсат етілген мәндерден аспауы тиіс.

      745. Персонал күнделікті болатын үй-жайларда күнделікті ылғалды жинау, айына бір реттен сирек емес күрделі жинау жүргізіледі. Вакуумдық бөлмеден басқа үй-жайларда құрғақ жинау жүргізуге жол берілмейді. Жинау мүкаммалы таңбаланады және әрбір сыныптың жұмыстарына арналған үй-жайларға бекітіледі және арнайы бөлінген жерлерде сақталады.

      746. Дезактивациялау кезінде пайда болған қалдықтар пластик немесе крафт-қаптарға салынады және қайта өңдеуге немесе көмуге жіберіледі.

      747. Радиоактивті қалдықтарды түсіргеннен кейін арнайы көлік, көлік контейнерлері радиациялық бақылауға жатады. Рұқсат етілген деңгейден асатын арнайы көлік, контейнерлер және жабдықтар анықталған жағдайда арнайы жуу құралдарын қолдана отырып, дезактивацияланады.

      748. Дезактивациялау тиімділігі радиациялық бақылау нәтижелері бойынша айқындалады және арнайы журналда тіркеледі. Көлік құралының бетінен 0,1 м қашықтықта кез келген нүктедегі дозаның қуаты дезактивациядан кейін ҚРҚ және СРҚ тасымалдайтын арнайы автомобильдер мен автоцистерналар үшін 12 мкЗв/сағ аспауы тиіс.

46-тарау. Қалдықтардың РАҚ-қа жатқызу өлшемшарттарына қойылатын талаптар және олардың сипаттамасы

      Ескерту. 46-тараумен толықтырылды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      749. РАҚ-қа құрамындағы техногенді радионуклидтердің меншікті белсенділігі БАМБ-нен асатын (техногенді радионуклидтердің меншікті белсенділігінің олардың БАМБ-не қатынасының жиынтығы 1-ден асады) одан әрі пайдалануға жатпайтын заттар, материалдар, қоспалар, бұйымдар жатады. БАМБ мәндері ГН-ге 26-қосымшада келтірілген.

      750. РАҚ агрегаттық күйі бойынша сұйық және қатты болып бөлінеді.

      751. Мынадай өлшемшарттарға сәйкес келетін сұйық қалдықтар:

      1) бір радионуклидпен ластанған сұйық қалдықтардың радионуклидтік құрамы белгісіз болған кезде – осы Санитариялық қағидаларға 43-қосымшада келтірілген ауыз судағы радионуклид құрамының референттік деңгейі мәнінің 10 еседен асатын болса;

      2) сұйық қалдықтар 131-йодпен ластанған кезде, егер меншікті белсенділігі 0,62 Бк / г асатын болса;

      3) бірнеше радионуклидтермен ластанған сұйық қалдықтардың радионуклидтік құрамы белгісіз болған кезде – егер радионуклидтердің меншікті белсенділігінің ауыз судағы радионуклидтер құрамының тиісті референттік деңгейлерінің 10 еселенген мәніне қатынасы 1-ден асатын болса;

      4) сұйықтық қалдықтардың радионуклидті құрамы белгісіз болған кезде – егер меншікті белсенділік:

      альфа-сәулелейтін радионуклидтер үшін 0,05 Бк/г-нан;

      бета-сәулелейтін радионуклидтер үшін 0,5 Бк/г-нан асатын болса СРҚ-ға жатады.

      СРҚ-ны жер үсті және жер асты су объектілеріне, су жиналатын алаңдарға, жер қойнауларына және топыраққа шығаруға жол берілмейді.";

      752. Мынадай өлшемшарттарға сәйкес келетін қатты қалдықтар:

      1) бір радионуклидпен ластанған қатты қалдықтардың радионуклидті құрамы белгілі болған кезде – егер радионуклидтің меншікті белсенділігі ГН-ға 26-қосымшада келтірілген БАМБ-нен асатын болса;

      2) бірнеше радионуклидтермен ластанған қатты қалдықтардың радионуклидті құрамы белгілі болған кезде – егер радионуклидтердің меншікті белсенділігінің олардың БАМБ қатынасының жиынтығы 1-ден асатын болса;

      3) қатты қалдықтардың радионуклидті құрамы белгісіз болған кезде – егер:

      қалдықтардың бетінен 0,1 м қашықтықта гамма-сәулелену дозасының қуаты 0,001 мЗв/сағ-тан асатын болса;

      4) меншікті белсенділік: бета-сәулелейтін радионуклидтер үшін 100 Бк/г-нан; альфа-сәулелейтін және трансуранды радионуклидтер үшін 1 Бк/г-нан асқанда ҚРҚ-ға жатады.

      753. ҚРҚ-мен және СРҚ-мен жұмыс істеген кезде ұзақ уақыт қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін қысқа өмір сүретін, белсенділігі төмен, белсенділігі орташа, белсенділігі жоғары, сондай-ақ одан әрі пайдалануға жатпайтын істен шыққан жабық сәулелену көздерін, бақылаудан шығарылуға жататын РАҚ үшін сараланған тәсілдерді пайдалануы қажет.

      754. ҚРҚ-ны алдын ала сұрыптау осы Санитариялық қағидаларға 44-қосымшаның 1-кестесіне сәйкес ҚРҚ-ны санаттауды пайдалана отырып, беткі радиоактивті ластану деңгейі бойынша немесе РАҚ бетінен 0,1 м қашықтықта гамма-сәулелену дозасының қуаттылығы бойынша жүргізілуі тиіс:

      1) белсенділігі төмен РАҚ – 0,001 мЗв/сағ-тан 0,3 мЗв/сағ-қа дейін;

      2) белсенділігі орташа РАҚ –0,3 мЗв/сағ-тан 10 мЗв/сағ-қа дейін;

      3) белсенділігі жоғары РАҚ – 10 мЗв/сағ-тан артық.

      755. Белсенділігі белсенділігі төмен, белсенділігі орташа, белсенділігі жоғары РАҚ-ты көмген кезде ұзақ уақыт қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін осы Санитариялық қағидаларға 44-қосымшаның 2-кестесіне сәйкес радионуклидтердің меншікті белсенділігі бойынша ҚРҚ және СРҚ-ны санаттау пайдаланылуы тиіс. 44-қосымшаның 2-кестесінде келтірілген радионуклидтердің сипаттамалары бойынша РАҚ түрлі санаттарға жатқан жағдайда, олар үшін РАҚ санаттарының алынған мәндері ішінен барынша жоғары мәні белгіленеді.

      756. Қысқа өмір сүретін РАҚ-қа 100 тәуліктен аспайтын жартылай ыдырау кезеңіндегі радионуклидтермен ластанған қалдықтар жатады, олардың белсенділігі уақытша сақтау кезінде радионуклидтердің бақылаудан алу және босату деңгейлеріне дейін ыдырауына байланысты төмендейді.

      757. РАҚ-тың ұзақ мерзімді қауіпсіздігі мыналарды көму арқылы қамтамасыз етілуі тиіс:

      1) белсенділігі төмен РАҚ – бірнеше жүз жылға дейінгі мерзімге инженерлік-техникалық кедергілері бар үстіңгі беттегі РҚКП-да;

      2) белсенділігі орташа РАҚ – көметін жердің гидрогеологиялық сипаттамаларына байланысты оннан бірнеше жүз метрге дейінгі тереңдікте орналасқан РҚКП-да. Белсенділігі орташа РҚА-ға көмгеннен кейін жылу бөлуді қажет етпейтін немесе тек шектеулі қамтамасыз етуді қажет ететін қалдықтар жатады;

      3) белсенділігі жоғары РАҚ – жылу бөлуді қамтамасыз ететін инженерлік-техникалық кедергілермен және жүйелермен жабдықталған терең геологиялық формацияларда орналасқан РҚКП-да. Белсенділігі жоғары РАҚ-қа радиоактивті ыдырау нәтижесінде жылудың елеулі мөлшерін шығаратын және бірнеше жүз жылдар бойы жылу шығаруды жалғастыратын жоғары деңгейдегі оқшаулауды және оңашалауды талап ететін қалдықтар жатады.

      758. Істен шыққан жабық ИСК-ның сыныптамасы олардың ұзақ мерзімді қауіптілігіне сәйкес осы Санитариялық қағидаларға 44-қосымшаның 3-кестесіне сәйкес жүзеге асырылады.

      759. Істен шыққан жабық ИСК:

      1) құрамында жартылай ыдырау кезеңі 100 тәуліктен кем радионуклидтер бар ИСК қысқа өмір сүретін РАҚ-қа жатады және олар бақылаудан босатылғаннан кейін радиоактивті емес қалдықтар ретінде кәдеге жаратылуы тиіс;

      2) газ тәрізді және радионуклидтердің жартылай ыдырау кезеңі 30 жылдан кем белсенділігі 1 МБк-ден төмен ИСК белсенділігі төмен РАҚ-қа жатады және үстіңгі беттегі РҚКП-да көмілуі тиіс;

      3) құрамында ұзақ өмір сүретін радионуклидтер, сондай-ақ жартылай ыдырау кезеңі қысқа, белсенділігі 1 МБк асатын белсенділігі жоғары иондаушы сәулелену көздері бар ИСК белсенділігі орташа РАҚ сыныбына жатады және радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін РҚКП-да терең геологиялық жүйелерде көміледі.

47-тарау. РАҚ-пен жұмыс істеген кезде радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін объектіні жобалауға қойылатын талаптар

      Ескерту. 47-тараумен толықтырылды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      760. Объектілерді жобалау кезінде ГН және осы Санитариялық қағидалардың талаптары сақталады және мыналар:

      1) РАҚ-пен жұмыс істегеннен халыққа теріс әсердің болмауы, оның ішінде РАҚ-пен жұмыс істеудің барлық кезеңдерінде халықтың сәулеленуінің тиімді дозасының 10 мкЗв/жылдан аспауы;

      2) сұйық РАҚ-ты қоршаған ортаға радиоактивті заттардың рұқсат етілетін шығарындылары мен төгінділерін регламенттейтін мәндерден аспайтын деңгейлерге дейін тазартудың тиімді жүйелері мен әдістері;

      3) әр түрлі РАҚ-пен және радиоактивті емес қалдықтармен жұмыс істеудің бөлек жүйелері, РАҚ-пен жұмыс істеуге арналған қажетті үй-жайлар мен жабдықтар;

      4) тәулігіне сұйық РАҚ-тың 200-ден астам литрі құрылған кезде конструкциясы радиоактивті ағындардың радиоактивті емес ағындарға түспеуін қамтамасыз етуі тиәс арнайы кәріз жүйесі (бұдан әрі – арнайы кәріз);

      5) РАҚ-ты уақытша сақтау үшін ГН және нормалау құжаттарында белгіленген II сыныптан төмен емес жұмыстарға арналған үй-жайларға қойылатын талаптарға сәйкес жабдықталуы тиіс жеке үй-жай немесе арнайы бөлінген орын;

      6) технологиялық үрлеуді жоюға арналған, жалпы алмасатын (сыртқа тартатын) жүйеден бөлек желдету жүйесі қамтамасыз етіледі.

      761. МҰ-ны жобалау кезінде осы Санитариялық қағидалардың

      760-тармағында көрсетілген талаптар сақталуы тиіс, оның ішінде мынадай талаптар сақталуы тиіс:

      1) МҰ байланыс және хабарлау құралдарымен, ыстық және суық су қосылған су құбырымен, шаруашылық-тұрмыстық кәріз жүйелерімен жабдықталады;

      2) арнайы кәріз бақылау сыйымдылықтарымен жабдықталады;

      3) РАҚ-тың әр түрі үшін жинаудың, қайта өңдеудің, ауа баптаудың, уақытша сақтаудың (мерзімдерін көрсетіп), қаптамалаудың, тасымалдаудың, сақтаудың және (немесе) көмудің тиімді технологиялары қамтамасыз етіледі;

      4) осы Санитариялық қағидаларда белгіленген өзге талаптар.";

      762. Объектінің жобалау құжаттамасы ГН және осы Санитариялық қағидалардың талаптарына сәйкес болуы және мынадай ақпаратты қамтуы тиіс:

      1) құрылатын РАҚ-тың сипаттамасы: РАҚ-тың жылдық мөлшері (салмағы, көлемі);

      2) агрегаттық жай-күйі; радионуклидті құрам; белсенділігі;

      3) РАҚ-пен жұмыс істеген кезде, оның ішінде радиациялық авария жағдайында қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша шаралар.

      763. МҰ-ның өнеркәсіптік алаңының (бұдан әрі – өнеркәсіптік алаң) орналасу ауданында орналасқан елді мекенге қатысты көбіне ық жағынан жобаланады, ақаусыз қатты жабыны бар (асфальтты және бетонды) абаттандырылған кіретін жолдар арқылы автомагистральдармен байланыс жүзеге асырылады.

      764. Өнеркәсіптік алаңның айналасында Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес СҚА және бақылау аймағы орнатылады.

      765. Өнеркәсіптік алаң аумағы мынадай талаптарға сәйкес келуі тиіс:

      1) абаттандырылған және көгалдандырылған, қоршалған және радиациялық қауіптіліктің ескерту белгілерімен белгіленген болуы, сондай-ақ күзетпен және физикалық қорғау жүйесінің басқа да элементтерімен қамтамасыз етілуі тиіс;

      2) еркін кіру аймағы және бақыланатын кіру аймағы белгілене отырып, радиоактивті ластану мүмкіндігіне қарай аймақтандырылуы тиіс;

      3) бақыланатын кіру аймағында мыналарды: РАҚ-ты ұзақ мерзімді сақтауға немесе көмуге арналған инженерлік құрылыстарды; РАҚ-пен жұмыс істеу бойынша қондырғыларды; қосалқы қызметтерді; арнайы көлікті дезактивациялау пунктін; контейнерлерді және жабдықтарды орнатуға жол беріледі;

      4) өнеркәсіптік алаң аумағында РАҚ-ты ұзақ мерзімді сақтау пункті (бұдан әрі, егер өзгеше белгіленбесе – РАҚ қоймасы) және (немесе) РҚКП орналастырылуы тиіс;

      5) адамдардың тұруына, демалыс аймағын орналастыруға, ауыл шаруашылығы жануарларын ұстауға, ауыл шаруашылығы өнімдерін өсіруге, сондай-ақ осы радиациялық объектіге жатпайтын ғимарттар мен құрылыстарды орналастыруға жол берілмейді.

      766. Дезактивациялауға арналған үй-жайлардағы едендер, қабырғалар, төбелер және есіктер дезактивациялауға тұрақты, сіңіргіштігі төмен материалдармен жабылуы, жабыны ақаусыз болуы және жеткілікті механикалық берік болуы тиіс.

      Еден жабындарының жиектері көтерілген және қабырғалармен беттестіріліп бітелген болуы тиіс.

      Едендерде еңістер және ағызатын жолдар жабдықталуы тиіс.

      Дезактивациялауға арналған үй-жайларда жабдықтардың сыртқы және ішкі беттерінің конструкциясы мен материалдары жеңіл дезактивацияланатын материалдардан орындалуы тиіс.

      767. РАҚ қоймасын жобалау кезінде мыналар:

      1) РАҚ-қа рұқсатсыз кіруге жол бермеу;

      2) атмосфералық жауын-шашынның, жер үсті және жер асты суларының енуіне жол бермейтін конструкцияның герметикалылығы;

      3) конденсаттың немесе авариялық ағулардың ішкі дренажы;

      4) РАҚ-тың белсенділік деңгейі бойынша жеке орналасуы;

      5) РАҚ-тың тұтанғыштығы бойынша жеке орналасуы;

      6) РАҚ бар каптамалардың немесе контейнерлердің ретпен сақталуы;

      7) РАҚ бар қаптамалар мен контейнерлердің алдын ала бұзылуын, РАҚ-тың физикалық, химиялық және басқа да параметрлерінің нашарлауын болдырмайтын сақтау шарттары;

      8) РАҚ қоймасынан РАҚ-ты алу және оларды персонал мен халықтың сәулелену дозаларын арттырмай, оның шегінен тыс тасымалдау мүмкіндігі;

      9) РАҚ бар қаптамалар мен контейнерлерді радиациялық бақылау мүмкіндігі;

      10) пайдаланудан шығарған кезде құрылыс конструкцияларын демонтаждау мүмкіндігі қамтамасыз етілуі тиіс.

      768. РҚКП-ны жобалау кезінде мынадай талаптар сақталуы тиіс:

      1) көмілетін РАҚ құрамында әрбір маңызды радионуклид белсенділігінің шекті мәнінің анықталуы тиіс;

      2) көмілген РАҚ-қа байланысты халықтың сәулеленуінің жобалық дозасы жылына 0,3 мЗв дозасынан аспауы тиіс;

      3) РҚКП-ның қорғаныш кедергілерін бұзатын табиғи процестер нәтижесінде болашақта сәулеленуге ұшырауы мүмкін репрезентативті адам үшін тәуекел жылына 10-5 тәуекелден аспауы тиіс;

      4) РҚКП-ны консервациялау бойынша жобада халықтың РАҚ-қа рұқсатсыз қол жеткізуін шектеу көзделуі тиіс. Адам РҚКП-ға рұқсатсыз енген жағдайда халықтың сәулеленуінің болжамды дозасы жылына 20 мЗв-тан аспауы тиіс.

48-тарау. Мамандандырылған ұйымға бергенге дейін объектіде РАҚ-пен жұмыс істеу кезіндегі радиациялық қауіпсіздік талаптары

      Ескерту. 48-тараумен толықтырылды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      769. РАҚ-ты жинау оның жиналған орындарында радиоактивті емес қалдықтардан бөлек олардың физикалық және химиялық қасиеттерін, сондай-ақ радиациялық объектіде қолданылатын қалдықтарды өңдеу әдістерін ескере отырып жүргізілуі тиіс.

      770. РАҚ-тың меншікті белсенділігін төмендету мақсатында оларды радиоактивті емес қалдықтармен араластыруға жол берілмейді. Объектіде қатты РАҚ-ты бастапқы жинау пластикалық (немесе қағаз) қаптарда жүргізілуі мүмкін, содан кейін олар қатты РАҚ-ты жинауға арналған контейнерлерге немесе бірден персоналдың сәулелену деңгейін төмендетуге арналған құралдармен жабдықталған қатты РАҚ-ты жинауға арналған контейнерлерге салынады. РАҚ-ты бастапқы жинауға арналған полимерлі қабықшадан жасалған қаптар механикалық берік, төмен температуралардың әсеріне барынша тұрақты және оның толғаннан кейін қаптың үстін тығыз байлауға арналған бауы болуы тиіс. Қалдықтарды қаптарға салған кезде барлық жағдайларда олардың өткір, үшкір және кескіш заттармен механикалық зақымдалу мүмкіндігін болдырмайтын шараларды қабылдаған жөн. Контейнерлердің РАҚ-пен толтыру олардың шашылу және төгілу мүмкіндігін болдырмайтын жағдайларда радиациялық бақылаумен жүргізілуі тиіс.

      771. РАҚ жинақтарын орналастыру орындары олардың шегінен тыс жерлерде сәулеленуді рұқсат етілген деңгейге дейін төмендету үшін қорғаныс құралдарымен қамтамасыз етілуі тиіс.

      ҚРҚ бар контейнер бетіндегі гамма-сәулелену дозасының қуаты 2 мЗв/сағ-тан асқан кезде олар қорғаныш құдықтарына немесе қуыстарына орналастырылуы тиіс. Құдықтардан және қуыстардан контейнерлерді шығаруды персоналдың қайта оқытылуын болдырмауға мүмкіндік беретін арнайы құрал көмегімен жүргізу қажет.

      772. Құрамында альфа-сәулелену мен трансурандық радионуклидтер бар РАҚ-қа жататын жабық істен шыққан ИСК және РАҚ-ты одан әрі ұзақ мерзімді сақтау және (немесе) көму арқылы өзге де РАҚ-тан жеке жиналуы және сақталуы тиіс.

      773. Қысқа өмір сүретін РАҚ басқа РАҚ-тан бөлек жинақталуы және осы Санитариялық қағидалардың 751 және 752-тармақтарында белгіленген РАҚ-қа жату өлшемшарттарынан аспайтын мәндерге дейін олардың белсенділігі төмендегенге дейін радиациялық объектіде уақытша сақтау орындарында ұсталуы тиіс.

      Қысқа өмір сүретін РАҚ-ты уақытша сақтау жағдайлары мен мерзімдері РАҚ-пен жұмыс істеу схемасымен анықталады.

      774. СРҚ-ны бастапқы жинау контейнерлерде жүргізілуі тиіс немесе тәулігіне 200 литрден астам СРҚ жиналған кезде олар арнайы кәрізге жіберілуі тиіс.

      СРҚ-ға жататын ағынды және сарқынды сулар арнайы кәріздің дренаж құбырлары арқылы жиналуы және РАҚ-ты уақытша сақтау орындарында ұстап жинақтау бактарында ұсталуы тиіс.

      Радионуклидтермен ластанған сарқынды суларды ұсталғаннан кейін шаруашылық-тұрмыстық кәрізге төгу осы Санитариялық қағидаларға 45-қосымшаға сәйкес нысан бойынша тазартылған сарқынды суларды төгу актісімен ресімделуі тиіс. СРҚ-ны жер үсті және жер асты су объектілеріне, су жинау алаңдарына, жер қойнауына және топыраққа төгуге тыйым салынады.

      775. Биологиялық қалдықтар және белсенділігі өте төмен РАҚ санатына жататын және қоршаған орта объектілеріне радиациялық бақылау және мониторинг жүргізу нәтижесінде құрылған қоршаған орта объектілері оларды сынама жинау (іріктеп алу) орнына қайтару жолымен кәдеге жаратылуы тиіс, ал оларды іріктеп алу орнына қайтару мүмкін болмаған жағдайда олармен одан әрі жұмыс істеу осы Санитариялық қағидалардың талаптарына сәйкес жүзеге асырылуы тиіс.

      776. Жұмыс күнінің (жұмыс ауысымының) соңында СРҚ немесе ҚРҚ бар контейнерлер РАҚ-ты жинауға, есепке алуға, сақтауға және тапсыруға жауапты адамға (бұдан әрі – жауапты адам) тапсырылуы және РАҚ-ты уақытша сақтау орындарында орналастырылуы тиіс. Жауапты адам осы Санитариялық қағидаларға 40-қосымшаға сәйкес 1-нысан бойынша қатты РАҚ-ты есепке алу журналын және (немесе) осы Санитариялық қағидаларға 40-қосымшаға сәйкес 2-нысан бойынша сұйық РАҚ-ты есепке алу журналын жүргізуі тиіс.

      777. Объектіде РАҚ-ты уақытша сақтау арнайы ұйымдастырылған РАҚ-ты уақытша сақтау орындарында мынадай талаптарға сәйкес контейнерлерде жүзеге асырылады:

      1) олардың ішінде сақталатын РАҚ-тың қауіпсіздігі қамтамасыз етілуі;

      2) белсенділігі төмен РАҚ-тың қаптамаларын қолмен тиеуге және түсіруге және белсенділігі орташа және жоғары РАҚ-ты механикалық тиеуге және түсіруге мүмкіндік беруі;

      3) арнайы көлікке тиеу және одан түсіру мүмкіндігі қамтамасыз етілуі;

      4) сыртқы бетінде белгіленген нысандағы радиациялық қауіптілік белгісінің болуы, ал осындай белгіні жазу мүмкін болмаған кезде – радиациялық қауіптілік белгісі бар бирканың болуы тиіс. Радиациялық қауіптілік белгісі бақылаудан босатылған қалдықтары бар контейнерлерден алып тасталуы тиіс;

      5) контейнерлердің және РАҚ-ты уақытша сақтау орындарының конструкциясы радиоактивті заттардың ағыуына және қоршаған ортаға көшуіне жол бермеуі, сенімді гидроизоляцияны және контейнерлер астында орналасқан төсемге жиналатын ағуларды уақтылы жоюды қамтамасыз етуі тиіс; СРҚ-ға арналған контейнерлердің толтырылу деңгейі қосарланып бақылануы және сынаманы алуға және бір контейнерден екінші контейнерге ерітінділерді құюға арналған құралдармен жабдықталуы тиіс.

      778. РАҚ-тың көлемдері, уақытша сақтау мерзімдері және шарттары объектінің жобалау құжаттамасында белгіленеді және ИСК-ны қолданатын объекті әзірлеген РАҚ-пен жұмыс істеу схемасымен анықталады.

      779. Ішінде эманациялайтын радиоактивті заттар (радий, торий және басқа) бар контейнерлерді тек ауа қозғалысы секундына кемінде 1,5 м жылдамдықпен сорып шығаратын желдеткіш жүйесімен жабдықталған сорып шығару шкафтарында немесе жаппаларында ғана уақытша сақтауға жол беріледі.

      780. Қысқа өмір сүретін радионуклидтермен ластанған және температуралық сақтау режимін орындауды талап ететін органикалық шыққан РАҚ олар бақылаудан алынғанға дейін ИСК пайдаланатын арнайы бөлінген тоңазытқыштарға салынуы тиіс.

      Тоңазытқыш қондырғыларында немесе органикалық заттардың (эксперименттік жануарлардың өлекселері және басқалар) саны көп РАҚ-тың тиісті ерітінділерінде қажетті сақтау жағдайларын қамтамасыз ету мүмкіндігі болмаған жағдайда мұндай қалдықтарды уақытша сақтау 5 тәуліктен аспауы тиіс.

      781. РАҚ-ты МҰ-ға тапсыруға дайындықты РАҚ құрылған объектінің персоналы немесе МҰ персоналын тарта отырып жүргізілуі тиіс.

      782. Мынадай РАҚ:

      1) өздігінен жарылу немесе өздігінен тұтану мүмкіндігі есебінен қауіпті болып табылатын;

      2) I сыныпқа (өте қауіпті) және II сыныпқа (қауіптілігі жоғары) сәйкес келетін уытты сипатталатын химиялық заттарды құрайтын;

      3) газдар, булар, айдауда шығатын заттарды бөлуге қабілетті;

      4) сумен реакция кезінде жылу және жанғыш газдар бөлетін;

      5) персоналда және халықта ауру тудыруға қабілетті патогенді және инфекциялық материалдар МҰ-ға тапсырылуға жатпайды.

      Осы тармақтың бірінші бөлігінде санамаланған РАҚ олар құрылған объектіде қауіпсіз жағдайға келтірілуі тиіс.

      783. МҰ-ға тапсырар алдында объектідегі ірі габаритті РАҚ оларды кейін көліктік қаптамалау жиынтықтарына салу арқылы бұзуға және бөлшектерге фрагменттелуі тиіс.

      Ірі габаритті РАҚ-ты бұзуға және көліктік қаптамалау контейнерлеріне салу мүмкіндігі болмаған жағдайда бұзылмаған ірі габаритті РАҚ-ты конейнерлерсіз МҰ-ға тапсыруға жол беріледі, бірақ бұл ретте оларды тасымалдау МҰ арнайы жабдықталған көлік құралдарында және Қазақстан Республикасының қолданыстағы нормативтік құқықтық актілерінде белгіленген радиоактивті заттарды қауіпсіз тасымалдау қағидаларына сәйкес орындалуы тиіс.

      784. РАҚ санатына жатқызылатын істен шыққан жабық ИСК-ны МҰ-ға тапсыру осы ИСК-ны дайындаушы берген ИСК паспортын көрсеткен кезде жүзеге асырылады.

      Істен шыққан ИСК-ны МҰ-ға тапсыратын объекті ИСК паспорты болмаған жағдайда осы жабық ИСК-ның сипаттамасын растайтын құжатты ұсынуы тиіс.

      785. Мамандандырылған ұйымға берілетін РАҚ партияларының қаптамалары, контейнерлері және көліктік қаптамалау жиынтықтарының бетіндегі радиоактивті ластану деңгейлері ГН-ға 14-қосымшада келтірілген мәндерден аспауы тиіс.

      786. РАҚ-ты үй-жай ішінде және объектінің немесе МҰ аумағында тасымалдау және ауыстыру алдын ала белгіленген маршруттар бойынша контейнерлерде және қаптамаларда жүргізілуі тиіс.

49-тарау. Мамандандырылған ұйымда РАҚ-пен жұмыс істеу кезіндегі радиациялық қауіпсіздікке қойылатын талаптар

      Ескерту. 49-тараумен толықтырылды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      787. МҰ РАҚ-ты қабылдау МҰ-да РАҚ-пен жұмыс істеу кезінде радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ететін РАҚ-тың жарамдылығының белгіленген өлшемшарттарына сәйкес жүзеге асырылуы тиіс және ГН мен нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес белгіленеді.

      МҰ келіп түсетін, сақталатын және көмілетін РАҚ-тың есебін осы Санитариялық қағидаларға 40-қосымшаға сәйкес 1 және 2-нысан бойынша МҰ-да РАҚ-ты есепке алу журналында жүргізуі тиіс.

      788. МҰ-да РАҚ-ты қайта өңдеу, сақтау және көму:

      1) РАҚ-тың радионуклидті және химиялық құрамдарын;

      2) РАҚ-тың радиоактивтілігі мен жылу бөлу деңгейін;

      3) РАҚ мөлшерін;

      4) пайдаланылатын контейнерлердің сипаттамасын;

      5) РАҚ-пен одан әрі жұмыс істеу схемалары мен мамандандырылған ұйымдарда пайдаланылатын технологияларды;

      6) РАҚ-пен жұмыс істеудің барлық кезеңдерін;

      7) РАҚ-ты тасымалдау шарттарын;

      8) РАҚ-ты ұзақ уақыт сақтау шарттары мен ұзақтығын;

      9) РАҚ-ты көму тәсілдерін ескере отырып орындалуы тиіс.

      789. ҚРҚ-ны жағу әдісімен қайта өңдеу кезінде шығарылған газдардың тазартылуы қамтамасыз етілуі тиіс.

      790. Үстіңгі беті ластанған металл қатты белсенділігі төмен және белсенділігі орташа РАҚ дезактивациялануға жатады.

      Нормалау құжаттарында көрсетілген шамалардан аспайтын меншікті белсенділігі бар техногенді радионуклидтер бар металды қайта балқытылғаннан кейін қайта пайдалануға жол беріледі.

      791. РАҚ-ты ұзақ сақтауға және (немесе) көмуге арналған контейнерлердің конструкциясы, типі, өлшемі, материалы, герметизациялау тәсілі және төзімділігі контейнердің мақсатын есепке ала отырып, мынадай талаптарға сәйкес болуы тиіс:

      1) РАҚ-тың биологиялық қорғанышын және радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз етуі;

      2) қызметінің барлық мерзімінде материалдың диффузиялық өткізбеушілігін қоса алғанда, герметикалығын қамтамасыз етуі;

      3) механикалық берік болуы, оның ішінде контейнердің салу және тасымалдау кезіндегі жүктемесін есепке ала отырып;

      4) көлік құралдарының, РАҚ-ты сақтау және (немесе) көму пунктерінің мүмкіндіктеріне сәйкес салмағы мен көлемінің болуы;

      5) контейнерді пайдаланудың барлық кезеңдерінде ілмекті құрылғылардың беріктігін қамтамасыз етуі;

      6) ішкі, сонымен бірге сыртқы жағынан онымен жанасатын орталардың әсеріне тот басуға төзімділігінің болуы;

      7) РАҚ пен контейнердің термотөзімділігін, дезактивациясын, физикалық және химиялық үйлесімділігін қамтамасыз етуі;

      8) ішіндегі РАҚ-тың сипаттамасы көрсетілген таңбалаудың болуы тиіс.

      792. Жер үсті құрылыстарында РАҚ-ты сақтаған кезде контейнердің төзімділігі барлық сақтау мерзімі ішінде РАҚ-ты түпкілікті көмгенге дейін РАҚ-тың радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз етуі және кемінде 50 жылды құрауы тиіс.

      793. Ұзақ мерзімді сақтауға және (немесе) көмуге жіберілетін ішінде РАҚ бар контейнерлерге көмілетін РАҚ-тың МҰ берген паспорты бірге берілуі тиіс, онда мыналар көрсетіледі:

      1) РАҚ-тың радионуклидті құрамы;

      2) РАҚ-тың меншікті белсенділігі және контейнер ішіндегінің жиынтық белсенділігі;

      3) контейнердің сыртқы бетінен 0,1 м және 1 м қашықтықта ауадағы гамма-сәулелену дозасының қуаттылығы;

      4) көмуге шығару күніндегі жағдай бойынша контейнердің белгіленбеген жоғарғы бетінің ластану деңгейі.

      794. МҰ-да контейнерлерді дезактивациялау үшін пункт (үй-жай немесе үй-жайдағы орын) жабдықталуы тиіс. Дезактивация жуу құралдары мен дезактивациялауға арналған құралдарды қолдана отырып орындалуы тиіс.

      795. Арнайы көлікке дезактивациялау жүргізгеннен кейін арнайы көліктің жоғарғы бетінен 0,1 м қашықтықтағы кез келген нүктедегі доза қуаттылығы 0,005 мЗв/сағ-тан аспауы тиіс.

50-тарау. Мұнай-газ кешені объектілерін радиациялық бақылауға қойылатын талаптар

      Ескерту. 50-тараумен толықтырылды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      796. Мұнай және газды өндіру, қайта өңдеу және тасымалдау кезінде қоршаған ортаға уран-238 (бұдан әрі – 238 U), торий -232 (бұдан әрі – 232 Th), сондай-ақ калий-40 (бұдан әрі – 40K) тобының табиғи радионуклидтері түседі. Радионуклидтер бірқатар жағдайларда жұмыскерлердің, халықтың жоғары сәулеленуі, сондай-ақ қоршаған ортаның ластануы мүмкін деңгейлерге дейін шоғырлана отырып, жабдықтардың (сорғы-компрессор құбырлары, резервуарлар және басқалар) ішкі беттеріне, ұйымның аумағына және жұмыс үй-жайларының беттеріне шөгеді.

      797. Минералды органикалық шикізатты өндіру және бастапқы қайта өңдеудің технологиялық процесі бойынша жұмыс орындарында мұнай-газ кешені (бұдан әрі – МГК) ұйымдары жұмыскерлерінің өндірістік жағдайларда негізгі табиғи сәулелену көздері мыналар:

      1) құрамында табиғи радионуклидтер бар кәсіптік сулар;

      2) мұнай-газ өндіретін және қайта өңдейтін ұйымдардың табиғи радионуклидтермен ластанған аумақтары (аумақтың жекелеген учаскелері);

      3) технологиялық жабдықтарда, ұйымның аумағында және жұмыс үй-жайларының бетінде құрамында жоғары деңгейде табиғи радионуклидтер бар тұз түзілімдері;

      4) құрамында жоғарғы деңгейде табиғи радионуклидтер бар өндірістік қалдықтар;

      5) жөндеу, тазарту және уақытша сақтау орындарындағы табиғи радионуклидтермен ластанған көлік құралдары және технологиялық жабдықтар;

      6) құрамында жоғарғы деңгейде табиғи радионуклидтер бар суларды себумен байланысты технологиялық процестер;

      7) айтарлықтай тиімді булану алаңдары бар (ашық қоймалар мен булану алаңдары, өнім мен технологиялық сулардың ағып кететін орындары, резервуарлар мен өнімді сақтау қоймасы) және мұнайдың жекеленген фракцияларының қарқынды булануы, судың аэрациялануы мүмкін технологиялық учаскелер;

      8) жұмыс үй-жайларының ауасына радон изотоптары (радон-222 мен торон-220) қарқынды түсуі мүмкін, сондай-ақ радон мен торонның ыдырауының қысқа өмір сүретін еншілес өнімдері (бұдан әрі – РЕӨ және ТЕӨ) түзілетін технологиялық процестер;

      9) жұмыс аймағының ауасында табиғи радионуклидтер жоғары деңгейде болатын өндірістік шаң болуы мүмкін;

      10) кейбір жағдайларда сыртқы сәулелену көзі сұйылтылған газы бар пайдаланылатын баллондар болуы да мүмкін (газда радон жоғары шоғырланған кезде гамма-сәулелену көздері радонның еншілес өнімдері – қорғасын-214 және висмут-214 болып табылады).

      798. Жұмыскерлердің өндірістік сәулеленуінің тиімді жиынтық дозасы табиғи радионуклидтердің сыртқы гамма-сәулеленуі есебінен және радон изотоптарының және олардың қысқа өмір сүретін еншілес өнімдері мен ұзақ өмір сүретін табиғи радионуклидтердің өндірістік шаңмен тыныс алуы арқылы түсуі кезінде ішкі сәулелену есебінен құралады.

      799. Халықтың және МГК ұйымдары жұмыскерлерінің радиациялық қауіпсіздігі:

      1) жұмыскерлердің және халықтың сыни топтарының табиғи сәулелену көздерінен жеке тиімді дозалардың белгіленген шектерінен аспауы;

      2) МГК объектілерін жобалау сатысында радиациялық қауіпсіздік жөніндегі іс-шараларды негіздеу және ұйымның қызметі процесінде құрамында жоғары деңгейдегі табиғи радионуклидтер бар өндірістік қалдықтармен жұмыс істеу бойынша, сондай-ақ объект аумақтарын пайдаланудан шығарғаннан кейін оңалту (консервация) кезіндегі талаптарды есепке алу;

      3) МГК ұйымдары жұмыскерлерінің жеке сәулелену дозаларын және санын және халықтың сыни тобының табиғи сәулелену көздерімен сәулелену деңгейлерін, сондай-ақ адамдардың тіршілік ету ортасы объектілерінің табиғи радионуклидтермен ластануын төмен деңгейде ұстап тұру жөніндегі іс-шараларды әзірлеу және жүзеге асыру есебінен қамтамасыз етіледі.

      800. МГК жұмыскерлерінің табиғи сәулелену көздерімен сәулеленуінің жылдық жеке тиімді дозасы өндірістік жағдайларда 5 мЗв аспауы тиіс.

      801. 5 мЗв тиімді дозаға сәйкес келетін, олардың әрқайсысы бөлек жылына жұмыс ұзақтығы 2000 сағат кезінде және жұмыскерлердің орташа тыныс алу жылдамдығы сағатына 1,2 текше метр (бұдан әрі – м3/сағ) болған кезде радиациялық факторлардың орташа жылдық мәндері мынаны құрайды:

      1) жұмыс орнындағы гамма-сәулеленудің тиімді дозасының қуаты – 2,5 мкЗв/сағ;

      2) тыныс алу аймағының ауасындағы радонның эквивалентті тепе-тең көлемдік белсенділігі (бұдан әрі – ЭТКБ) – текше метрге 310 Беккерель (бұдан әрі – Бк/м3);

      3) тыныс алу аймағының ауасындағы торонның эквиваленттік тепе-тең көлемдік белсенділігі – 68 Бк/м3;

      4) өз қатарындағы мүшелермен радиоактивті тепе-теңдікте уран-238-дің өндірістік шаңдағы меншікті белсенділігі килограммға 40/f килоБеккерель (бұдан әрі – кБк/кг), мұнда f – жұмыскерлердің тыныс алу аймағындағы ауаның орташа жылдық жалпы шаңдануы, текше метрге миллиграмм (бұдан әрі – мг/м3);

      5) өз қатарындағы мүшелермен радиоактивті тепе-теңдікте торий-232-нің өндірістік шаңдағы меншікті белсенділігі 27/f кБк/кг, мұнда f - жұмыскерлердің тыныс алу аймағындағы ауаның орташа жылдық жалпы шаңдануы, мг/м3 құрайды.

      Жұмыс орындарында бір мезгілде бірнеше радиациялық факторлар әсер еткен кезде әсер ететін факторлар шамаларының жоғарыда көрсетілген мәндерге қатынасының жиынтығы 1-ден аспауы тиіс;

      6) жұмыскерлер дозалар шектерінің және бақылау деңгейлерінің мәні айырмасы болған жағдайларда сәулеленген кезде радиациялық факторлардың орташа жылдық мәндері халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомоствосының аумақтық бөлімшесімен келісім бойынша белгіленеді.

      802. Құрамында жоғарғы деңгейде табиғи радионуклидтер бар мұнай-газ саласы ұйымдарының өндірістік қалдықтарымен жұмыс істеу кезінде радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету нормалау құжаттарына сәйкес жүзеге асырылады. Егер алғашқы зерттеп-қарау нәтижелері бойынша жұмыскерлердің жоғары деңгейде сәулеленуі анықталмаса, ал өндірістік қалдықтардағы табиғи радионуклидтердің тиімді меншікті белсенділігі 1,5 кБк/кг аспайтын болса, онда одан әрі радиациялық бақылау міндетті емес.

      803. Мұнай-газ саласы ұйымдары жұмыскерлерінің өндірістік жағдайларда табиғи сәулелену көздерімен сәулеленудің тиімді дозасы ГН-нен аспауы тиіс.

      Сәулелену дозасы 1 мЗв/жылдан асқан жағдайда жұмыскерлер табиғи сәулелену көздерімен өндірістік сәулеленудің жоғары дозасына ұшырайтын адамдарға жатады.

      804. Егер жұмыскерлердің табиғи радионуклидтерден сәулеленуі 1 мЗв/жылдан асатын болса немесе объектінің қызметі нәтижесінде табиғи радионуклидтердің тиімді меншікті белсенділігі 1,5 кБк/кг-нан асатын өндірістік қалдықтар жиналатын болса (немесе бар болса), онда мұнайгаз саласы объектілерінде радиациялық қауіпсіздік сақталуы тиіс.

      805. Жұмыскерлердің табиғи көздермен сәулелену деңгейлері жоғары мұнай-газ саласы ұйымдарының немесе жекелеген жұмыс орындарының тізбесі, сондай-ақ ұйымдағы құрамында табиғи радионуклидтер бар (құрылып жатқан) өндірістік қалдықтар санаты алғашқы радиациялық тексеру нәтижелері бойынша белгіленеді.

      806. Егер ұйымда жұмыскерлердің сәулеленуінің артуына алып келуі мүмкін елеулі өзгерістер: жаңа көкжиектерді немесе кен орындарын игеру, өндіру технологиясын өзгерту, жеткізушілерді ауыстыру (шикізатты өңдеу және тасымалдау жөніндегі ұйымдар үшін) және басқасы болса, қайта бірақ кемінде 3 жылда 1 рет тексеру жүргізеді.

      807. Егер ұйымда жұмыскерлердің жоғары деңгейде сәулеленуі анықталмаса, бірақ І немесе одан жоғары санаттағы өндірістік қалдықтар болса немесе жиналса, онда радиациялық бақылау белгіленеді.

      808. Егер тексеру нәтижелері бойынша жұмыскерлердің табиғи көздермен өндірістік сәулеленуінің 1 мЗв/жылдан артқаны анықталса, онда дозалар құрылымын және жұмыскерлердің жиынтық сәулелену деңгейлерін бағалау мақсатында радиациялық жағдайды егжей-тегжейлі тексеру жүргізіледі.

      809. Жұмыскерлердің өндірістік сәулеленуінің тиімді дозалары 1 мЗв/жылдан бастап 2 мЗв/жылға дейін болатын ұйымдарда радиациялық бақылау жұмыскерлердің барынша жоғары деңгейде сәулеленетін жұмыс орындарында жүргізіледі.

      810. Жұмыскерлердің өндірістік сәулеленуінің тиімді дозалары 2 мЗв-жылдан асатын ұйымдарда радиациялық бақылау өндірістік бақылау бағдарламасына сәйкес тұрақты жүргізіледі, сондай-ақ сәулеленуді төмендету бойынша іс-шаралар жүзеге асырылады.

      Жұмыскерлердің сәулелену деңгейлерін ГН-да белгіленген деңгейден төмендету мүмкін болмаған жағдайда, жұмыскерлер еңбек жағдайлары бойынша "А" тобының персоналына теңестіріледі.

      811. Егер халықтың сыни тобының сәулеленуінің орташа жылдық тиімді дозасы ұйымның ағымдағы қызметі есебінен, сонымен бірге оның қызметі аяқталған соң ұйым аумағы сауықтырылғаннан кейін 0,1 мЗв/жылдан аспайтын болса, МГК ұйымдары әсер ететін аймақта тұратын тұрғындардың радиациялық қауіпсіздігі қамтамасыз етілген.

      812. Өндірістік бақылау бағдарламасын әзірлеу кезінде:

      1) жұмыскерлердің табиғи сәулелену көздерімен өндірістік сәулеленуінің барынша жоғары ықтимал дозаларын және ұйымда өндірістік қалдықтардың бар болуын есептей отырып, радиациялық жағдайды бастапқы бағалауды;

      2) жұмыскерлердің табиғи сәулелену көздерімен өндірістік сәулеленуінің дозалары құрылымын бағалауды қоса алғанда, радиациялық жағдайды толық бағалауды осы Санитариялық қағидаларға 46-қосымшаға сәйкес МГК ұйымдары жұмыскерлерінің табиғи көздермен сәулеленуінің дозаларын бағалау әдістемесі бойынша жүргізеді;

      3) жұмыскерлердің сәулеленуінің негізгі көздерін және сәулелену жолдарын, сондай-ақ өндірістік қалдықтар сыныптамасын анықтауды және радиациялық бақылау түрлері мен көлемін белгілеуді жүргізу қажет.

      813. Мұнай-газ саласы ұйымдарындағы радиациялық бақылау осы Санитариялық қағидаларға сәйкес жүзеге асырылады.

      814. МГК ұйымдарында жұмыскерлердің сәулелену деңгейлерін бағалау және өндірістік қалдықтардың санатын белгілеу үшін радиациялық бақылау мыналарды қамтамасыз етеді:

      1) меншікті салыстырмалы қателіктері 20% артық емес өндіріс қалдықтары сынамаларындағы Атиім мәнін анықтау, бұл ретте өлшеуді орындау әдістемелері уран және торийдың тепе-тең қатарлары үшін, сондай-ақ оларда радиоактивтік тепе-теңдік болмаған жағдайда да Атиім сандық мәнін анықтауды қамтамасыз етеді, ал анықтаманың жиынтық қателігі 20%-дан аспауы бойынша талап 1000 Бк/кг-дан артық Атиім мәні үшін міндетті;

      2) өндірістік қалдықтардың бетінен 0,1 м қашықтықта және жұмыс орындарында сағатына 0,1 микроГрей (бұдан әрі – мкГр/сағ) және одан жоғары гамма-сәулелену дозаларының қуатын дұрыс өлшеу;

      3) мәндер радонның ЭТКБ үшін – 25 Бк/м3 жоғары және торонның ЭТКБ үшін – 5 Бк/м3 жоғары болған кезде жиынтық қателігі 30%-дан артық емес ауадағы радонның ЭТКБ изотоптарын өлшеу;

      4) ұйым жұмыскерлерінің тыныс алу аймағындағы ауаның орташа жылдық жалпы шаңдануын 1 мг/м3 және одан жоғары деңгейде дұрыс анықтау;

      5) уран-238 және торий-232 қатарының негізгі радионуклидтері үшін жұмыскерлердің тыныс алу аймағында өндірістік шаңдағы табиғи радионуклидтердің меншікті белсенділігін анықтау (осы Санитариялық қағидаларға 47-қосымшаның 1, 2-кестелері).

      815. Радиациялық бақылау жүргізу кезінде жұмыскерлердің табиғи көздерімен өндірістік сәулелену дозаларын бағалау мақсатында жиынтық дозаларға үлесі 20%-дан асатын радиациялық факторлардың мәндерін аспаптық өлшеулерді жүзеге асыруға жол беріледі. Сәулеленудің жиынтық дозаларына бақыланбайтын параметрлердің үлесі тиісті коэффициенттерді енгізу арқылы ескеріледі.

      816. Өндірістік қалдықтарды алғашқы сұрыптау (сыныбын бағалау) стандартты жағдайларда қалдықтардың салмағы мен орналасу нысанын, өлшеу нүктелерінің орналасуын есепке ала отырып, гамма-сәулелену дозаларының қуатын өлшеу арқылы жүзеге асырылады. Осы өлшеулер үшін ауыспалы коэффициент қалдықтарды гамма-спектрометрлік талдау негізінде анықталады. Өндірістік қалдықтардың сыныбын түпкілікті белгілеу гамма-спектрометрлік талдаулардың қорытындысы бойынша жүргізіледі.

51-тарау. Металл сынығын радиациялық бақылауды жүзеге асыруға қойылатын талаптар

      Ескерту. 51-тараумен толықтырылды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      817. Металл сынықтарын жинаумен (дайындаумен), сақтаумен, қайта өңдеумен және өткізумен айналысатын жеке және (немесе) заңды тұлғалар ұйымға келіп түсетін барлық металл сынықтарын радиациялық бақылаумен қамтамасыз етуі тиіс.

      818. Радиациялық бақылау:

      1) металл сынықтары партиясы бетінің жанында гамма-сәулелену деңгейлерінің табиғи фоннан 0,05 мкЗв/сағ-қа артуын дұрыс анықтауды;

      2) металл сынықтары партиясында партияның бетінен (көлік құралының) 10 см қашықтықта гамма-сәулеленудің ЭДҚ-сын 0,2 мкЗв/сағ-тан артық құрайтын барлық жергілікті көздерді анықтауды;

      3) өлшеу жүргізетін орындарда альфа сәулелену ағыны тығыздығының болуын дұрыс анықтауды;

      4) өлшеу жүргізетін орындарда бета сәулелену ағыны тығыздығының болуын дұрыс анықтауды қамтамасыз етеді.

      819. Радиациялық бақылау:

      1) металл сынықтарын жинау орындарына, қоймаларға (алаңдарға) қабылдау кезінде;

      2) металл сынықтарының партиясын өткізуге дайындау кезінде;

      3) металл сынықтары тиелген көлік құралдарын тұтынушыға жөнелту алдында;

      4) тұтынушы металл сынықтарын алған кезінде;

      5) иондаушы сәулелену көздері бар аспаптар, аппараттар немесе басқа да жабдықтар бар көлік құралдарын кәдеге жарату кезінде;

      6) аспаптарының шкалаларында тұрақты әсер ететін радионуклидтерді қамтитын жарық құрамды болғанда көлік құралдарын кәдеге жарату кезінде;

      7) радиоактивті заттарды сақтауды немесе тасымалдауды жүзеге асырған көлік құралдарын кәдеге жарату кезінде жүргізіледі.

      820. Металл сынықтары партиясының радиоактивті ластануын өлшеу мынадай параметрлер бойынша жүргізіледі:

      1) гамма-сәулелену ЭДҚ-ы;

      2) альфа-бөлшектер ағынының тығыздығы;

      3) бета-бөлшектер ағынының тығыздығы.

      821. Радиациялық бақылау жүргізу үшін металл сынықтарында нормалау құжаттарында белгіленген деңгейлерден асатын радиоактивті ластануды анықтауды қамтамасыз ететін дозиметриялық және радиометриялық аппаратура пайдаланылады. Радиациялық бақылау аппаратурасының Мемлекеттік тексеру сертификаттары болуы тиіс.

      822. Радиациялық бақылау нәтижелері осы Санитариялық қағидаларға 48-қосымшаға сәйкес металл сынығын арнайы радиациялық бақылау журналында тіркелуі тиіс.

      823. Радиациялық бақылау осы Санитариялық қағидаларға 49-қосымшада көрсетілген металл сынықтарын радиациялық бақылау жүргізу әдістемесіне сәйкес жүргізіледі.

      824. Жабдықтар, көлік құралдары және басқа да түсті және қара металл бұйымдарын металл сынықтарына бөлшектеу алдында, олар радиациялық бақылаудан өтуі тиіс.

      825. Жабдықтар, көлік құралдары және басқа да түсті және қара металл бұйымдарының иесі құрамында радиоактивті көздер бар барлық аспаптардың, сондай-ақ тұрақты әсер ететін жарық құрамы бар аспаптардың демонтажын қамтамасыз етуі тиіс.

      826. Аспаптар мен жабдықтардың демонтажынан кейін радиациялық бақылау қайта жүргізіледі.

      827. Металл сынықтарын орналастыруға арналған алаңдар мен үй-жайлар оларды пайдалану алдында радиациялық бақылаудан өтуі тиіс.

      Алаңдар қоршалуы, олардың жарығы, қатты жабыны және атмосфералық суларды ағызуға арналған арналары болуы тиіс.

      828. Егер:

      1) сынықтардың бетіндегі гамма-сәулелену ЭДҚ-сы жергілікті жердің табиғи радиациялық фонынан 0,2 мкЗв/сағ-тан аспаса;

      2) альфа сәулелену ағынының тығыздығы 1 шаршы сантиметрге 0,04 беккерельден (бұдан әрі - Бк/см2) аспаса;

      3) бета сәулелену ағынының тығыздығы 04 Бк/см2-ден аспаса, металл сынықтарының партиясын өткізуге жол беріледі.

      829. Жеке және (немесе) заңды тұлғалар гамма-сәулелену деңгейі табиғи фоннан 0,2 мкЗв/сағ-тан асатын аймаққа бөгде адамдардың кіруін шектейтін шараларды қабылдайды.

      830. Металл сынықтарының радиоактивті ластануы анықталған жағдайда жеке және (немесе) заңды тұлғалар одан арғы жұмыстарды дереу тоқтатады және 24 сағат ішінде халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесіне хабарлайды.

      831. Металл сынықтары партиясының жекелеген учаскелерінде радиациялық ластану анықталған жағдайда радиациялық бақылау:

      1) гамма-сәулеленудің барлық жергілікті көздерін анықтау мақсатында металл сынықтарының барлық партиясын толық тексеруді;

      2) металл сынықтары партиясының бетіндегі гамма-сәулеленудің ЭДҚ-сына өлшеу жүргізуді;

      3) металл сынықтары бетінің альфа және бета активті радионуклидтермен ластанудың болуын міндетті және толық тексеруді;

      4) металл сынықтары құрамындағы гамма-сәулеленудің ЭДҚ-сын анықтаудың төменгі шекарасының (табиғи радиациялық фонның үстіндегі) сенімді мәні 0,05 мкЗв/сағ аспайтын радионуклидтердің гамма-сәулеленуінің болуын анықтауды;

      5) өлшеу жүргізілетін орындарда 0,04 Бк/см2-ден асатын альфа сәулелену ағыны тығыздығының болуын дұрыс анықтауды;

      6) өлшеу жүргізілетін орындарда 0,4 Бк/см2-ден асатын бета сәулелену ағыны тығыздығының болуын дұрыс анықтауды қамтиды.

      832. Металл сынықтарында анықталған барлық жергілікті көздер жойылады және кәдеге жаратылады.

      833. Металл сынығынан радиоактивті көзді алуды арнайы дайындалған қызметкерлер жүргізеді.

      834. Металл сынықтары партиясынан алынған жергілікті көздерді уақытша сақтау үшін олардың сақталуын және оларға бөгде адамдардың рұқсатсыз кіру мүмкіндігін болдырмайтын арнайы тағайындалған үй-жайларда орналастырылған металл контейнерлерге орналастырады. Алынған жергілікті көздер бар контейнер орналастырылған үй-жай қабырғаларының сыртқы бетіндегі гамма-сәулелену ЭДҚ-сы (табиғи фонды есепке алмағанда) 0,1 мкЗв/сағ-тан аспауы тиіс.

52-тарау. Радиоизотопты аспаптармен жұмыс істеу жағдайларына қойылатын талаптар

      Ескерту. 52-тараумен толықтырылды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      835. Радиоизотопты аспаптармен (бұдан әрі – РИА) жұмыс істеудің барлық кезеңдерінде халықтың және персоналдың техногенді сәулелену дозаларының белгіленген негізгі шектерінен жоғары сәулелену мүмкіндігін болдырмайтын жағдайлар қамтамасыз етіледі.

      836. Радиациялық қауіптілік дәрежесі бойынша олардың құрамында пайдаланылатын көздердің түріне және белсенділігіне байланысты РИА-ның 4 тобы белгіленеді:

      1) 1-топ – ГН-да келтірілген белсенділігі ЕАМБ-дан аспайтын альфа немесе бета-сәулелену көздері бар РИА;

      Белсенділігі ЕАМБ-дан аспайтын гамма-сәулелену көздері бар, көздің бетінен 0,1 м қашықтықта 1,0 мкГр/сағ-тан аспайтын ауадағы сіңірілген дозаның қуатын құрайтын РИА;

      2) 2-топ – белсенділігі ЕАМБ-дан асатын, бірақ 200 МБк-ден аспайтын альфа немесе бета-сәулелену көздері бар РИА;

      3) 3-топ – белсенділігі 200 МБк-ден асатын, бірақ 2000 МБк-ден аспайтын альфа және бета-сәулелену көздері бар РИА;

      Көздің бетінен 0,1 м қашықтықта 1,0 мкГр/сағ-тан артық, бірақ көздің бетінен 1,0 м қашықтықта 3,0 мкГр/сағ-тан аспайтын ауадағы сіңірілген доза қуатын құрайтын гамма-сәулелену көздері бар РИА;

      105 н/с-тан асырмай шығаратын нейтрон көздері бар РИА;

      4) 4-топ – белсенділігі 2000 МБк-ден асатын альфа немесе бета-сәулелену көздері бар РИА;

      Көздің бетінен 1,0 м қашықтықта 3,0 мкГр/сағ асатын ауадағы сіңірілген доза қуатын құратын гамма-сәулелену көздері бар РИА;

      105 н/с асатын нейтрон шығаратын көздері бар РИА;

      РИА алған кезде кәсіпорын ілеспе құжаттарға сәйкес әр блокта сәулелену көзінің іс жүзінде болуын тексереді. Тексеру кәсіпорын мамандарымен немесе мамандандырылған кәсіпорын күшімен жүргізіледі. Тексеру нәтижелері бойынша акт жасалады.

      РИА алған кәсіпорын блокқа бөгде адамдардың кіруін болдырмайтын және олардың сақталуын қамтамасыз ететін, осыған арнайы бөлінген орындарда сәулелену көздері блоктарын сақтауды ұйымдастырады.

      Тасымалданатын РИА-ны сақтау үшін ауданы кемінде 10 шаршы метр жеке үй-жай бөлінеді. Осы үй-жайдың қабырғалары мен есіктерінің сыртқы беттеріндегі сәулелену дозаларының қуаты 3 мкЗв/сағ-тан аспауы тиіс.

      Сәулелену көздері блоктарының сақталуын, оның ішінде РИА-ны орнату және жөндеу кезеңінде РИА тиесілі кәсіпорынның әкімшілігі жауапты болады.

      Сәулелену көздері блоктары орнатылған жабдықты жөндеу немесе жаңарту жүргізу кезінде РИА-ны есепке алуға және сақтауға жауапты адам сәулелену көздері блоктарын жылжытуды және сақтауды бақылауды жүзеге асырады.

      837. 2-4-топтағы РИА-мен тікелей жұмысқа (өндіріс, монтаж, жөндеу, қайта қуаттандыру, қызмет көрсету және бөлшектеу) "А" тобының персоналы санатына жататын, арнайы оқытудан өткен персонал жіберіледі.

      Өзінің қызметінің сипаты бойынша РИА иондаушы сәулеленуінің әсер ету саласына түсетін, бірақ тікелей РИА-мен жұмыс істемейтін жұмыскерлер объектінің басшысы бекіткен "Б" тобы персоналының тізіміне енгізіледі.

      838. 2-4-топтағы РИА-ны пайдалануға санитариялық-эпидемиологиялық оң қорытынды болған кезде жол беріледі.

      839. Ұйымда құрамындағы радионуклидті көздердің жиынтық белсенділігі 10 ЕАМБ-дан асатын мөлшердегі 1-топтағы РИА-мен жұмыс істеуге санитариялық-эпидемиологиялық оң қорытынды болған кезде жол беріледі.

      840. РИА-ның (тәжірибелік) үлгілерін дайындауға техникалық құжаттама бойынша жол беріледі.

      РИА-ның техникалық құжаттамасына және РИА құрамында пайдаланылатын радионуклидті көздерге қойылатын талаптар осы Санитариялық қағидаларға 50-қосымшада келтірілген.

      841. РИА-ны пайдалану шарттарының (қысым, температура, ылғалдылық, агрессиялық ортаның болуы) техникалық құжаттамаға сәйкестігі қамтамасыз етіледі.

      842. РИА конструкциясын әзірлеу кезінде:

      1) көздің блоктағы жағдайы ("жұмыс" немесе "сақталу" жағдайы) туралы ақпарат беретін құрылғының болуы;

      2) көз блогының шегінен тыс сәулеленудің тікелей шоғының шығуын жабу және көз "сақталу" жағдайында болған кезде сәулелену деңгейлерін регламенттелген шамаларға дейін төмендету мүмкіндігі;

      3) көздің "сақталу" жағдайынан "жұмыс" жағдайына арнайы кілтті пайдаланбай ауысу мүмкіндігін болдырмайтын, бірақ оны "жұмыс" жағдайынан "сақталу" жағдайына кедергісіз ауыстыруға мүмкіндік беретін көзді "жұмыс" және "сақталу" жағдайларында сенімді бекіту;

      4) арнайы құралды пайдаланбай және дайындаушының пломбасын бұзбай көзге қолжетімділіктің болмауы;

      5) бөгде адамдардың рұқсатсыз оны шешіп алу мүмкіндігін болдырмайтын стационарлық РИА-ны сенімді бекіту көзделеді.

      Осы тармақтың алғашқы үш талабы РИА корпусының шегінен тыс шығарылатын сәулелену шоғы болмайтын және көз қозғалмайтын РИА-ға қолданылмайды.

      843. Тұрақты жұмыс орындары бар үй-жайларда пайдалануға арналған 4-топтағы РИА көзінің блогын радиациялық қорғау көз блогының бетінде эквивалентті сәулелену дозасының қуатын 100 мкЗв/сағ-тан асырмай және одан 1,0 м қашықтықта 3,0 мкЗв/сағ-тан асырмай әлсіретуді қамтамасыз етеді. Тұрақты жұмыс орындары жоқ үй-жайларда пайдалануға арналған РИА үшін көз блогының бетінен 1,0 м қашықтықта эквивалентті сәулелену дозасының қуаты 20 мкЗв/сағ-тан аспауы тиіс. Бұл талаптар көздің "сақталу" жағдайында тұрған кезде барлық нүктелер үшін және көз "жұмыс" жағдайында тұрған кезде техникалық құжаттамада көрсетілген сәулеленудің жұмыс шоғы аймағынан тыс барлық нүктелер үшін орындалады.

      844. 1-топтағы РИА үшін сіңірілген сәулелену дозасының қуаты пайдаланудың кез келген қалыпты жағдайларында олардың бетінің кез келген қолжетімді нүктесінен 0,1 м қашықтықта 1,0 мкЗв/сағ-тан аспауы тиіс. 1-топтағы РИА үшін, сондай-ақ қорытындыға сәйкес радиациялық бақылау және есепке алу талабы етілмейтін РИА үшін радиациялық қауіптілік белгісін корпустың ішкі бетінде немесе көздің блогында қоюға жол беріледі.

      2-топтағы РИА үшін бұл талап көз "жұмыс" жағдайында тұрған кезде техникалық құжаттамада көрсетілген сәулеленудің жұмыс шоғы аймағын қоспағанда, барлық нүктелер үшін орындалады.

      845. РИА-ның (көздер блоктарының) радиациялық қорғаныш конструкциясы механикалық, химиялық, температуралық және басқа да әсерлерге төзімді болып орындалады.

      846. Беттің кез келген қолжетімді нүктесінен 0,1 м қашықтықта эквивалентті сәулелену дозасының қуаты кез келген қалыпты пайдалану жағдайларында 1,0 мкЗв/сағ-тан аспайтын тасымалданатын РИА-мен жұмыс кез келген өндірістік үй-жайларда және ашық ауада жүргізілуі мүмкін.

      Бұл талап орындалмайтын тасымалданатын РИА-мен жұмысқа осы Санитариялық қағидаларға сәйкес санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды болған кезде ғана жол беріледі.

      847. РИА-ның сыртқы бетінде (көз блогында) кемінде 3,0 м қашықтықтан анық көрінетін радиациялық қауіптілік белгісі жазылады. 1-топтағы РИА үшін, сондай-ақ қорытындыға сәйкес радиациялық бақылау және есепке алу талап етілмейтін РИА үшін корпустың ішкі бетіне немесе көздің блогында радиациялық қауіптілік белгісін жазуға жол беріледі.

      РИА-ның радиациялық қорғанышын жобалау кезінде барлық жағдайларда 2-ге тең қор коэффициенті пайдаланылады.

      848. 2-4-топтағы стационарлық РИА-ны орнату техникалық құжаттамаға және жобаға қатаң түрде сәйкестікте жүзеге асырылады. РИА-ны орнату және бекіту тәсілі оларды бөгде адамдардың рұқсатсыз пайдалану мүмкіндігін болдырмайды және көздердің сақталуын қамтамасыз етеді.

      849. 4-топтағы РИА-ны орнату кезінде олар тұрақты жұмыс орындарынан барынша алшақтатылады.

      850. 2-4-топтағы РИА-ны пайдаланған кезде мынадай талаптар орындалады:

      1) сәулелену шоғы осы үй-жайда жұмыс істейтін адамдар үшін барынша қауіпсіз жаққа бағытталады (жерге қарай, негізгі қабырға жаққа);

      2) РИА-ны орналастыруды қосымша радиациялық қорғаныш құралдарын (стационарлық немесе тасымалданатын) пайдалана отырып, тұрақты жұмыс орындарында және адамдардың болуы ықтимал орындарда дозаның қуаты 1,0 мкЗв/сағ-тан аспайтындай етіп жүзеге асыру керек;

      3) 3-4-топтағы стационарлық РИА көздері блогының бетінен 1,0 м кем қашықтықта тұрақты жұмыс орындарының болуына жол берілмейді және осы аймаққа бөгде адамдардың кіруін болдырмайды.

      851. 3-4-топтағы РИА-ны монтаждау және баптау, көздер блоктарын қайта қуаттандыру, сондай-ақ оларды жөндеу және техникалық қызмет көрсетуді пайдаланатын ұйымның немесе "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" 2014 жылғы 16 мамырдағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес лицензиясы бар өзге ұйымның тиісті даярлықтан өткен қызметкерлері жүзеге асырады.

      852. 3-4-топтағы стационарлық РИА-ны монтаждағаннан және баптағаннан кейін өлшеулердің тиісті түрлерін жүргізу құқығына аккредиттелген ұйым радиациялық қауіпсіздікке жауапты адамның қатысуымен:

      1) көз блогының сыртқы бетінде (РИА) және одан 1,0 м қашықтықта;

      2) жақын орналасқан жұмыс орындарында;

      3) РИА–ны және ол орнатылған жабдықты пайдалануға байланысты емес адамдардың қолжетімділігі ықтимал орындарында эквивалентті сәулелену дозасының қуаты өлшенеді;

      4) блок бетінің радиоактивті ластануына бақылау жүргізіледі.

      853. Жүргізілген өлшеулердің нәтижелері бойынша өлшеулер хаттамасының екі данасы ресімделеді. Бір данасы пайдаланатын ұйымда, ал екіншісі РИА-ға монтаждау және баптау жүргізген ұйымда қалады.

      854. 3-4-топтағы стационарлық РИА-ны монтаждау және баптау аяқталған соң және қажетті радиациялық бақылау жүргізілгеннен кейін оларды құрамына пайдаланатын ұйымның, РИА-ны монтаждау және баптауды жүзеге асыратын ұйымның және радиациялық бақылау жүргізетін ұйымның өкілдері кіретін комиссия пайдалануға қабылдайды. РИА-ны пайдалануға қабылдау актімен ресімделеді, оның бір данасы пайдаланатын ұйымда сақталады.

      855. 3-4-топтағы стационарлық РИА-ны пайдалануға қабылдау үшін ұйым комиссияға:

      1) РИА-ның техникалық құжаттамасын;

      2) санитариялық-эпидемиологиялық қорытындысын;

      3) РИА көз блоктарында орнатылған көздердің паспортын;

      4) РИА-ны орналастыру жобасын (стационарлық РИА үшін);

      5) өлшеулер хаттамасын;

      6) радиациялық қауіпсіздікке жауапты адамды, сондай-ақ көздерді есепке алу және сақтауға жауапты адамдарды тағайындау туралы бұйрықтарды (ұйымда радиациялық қауіпсіздік қызметі болмаған жағдайда);

      7) РИА-ны пайдалану кезіндегі радиациялық қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулықты;

      8) радиациялық авариялардың алдын алу жөніндегі нұсқаулықты;

      9) радиациялық қауіпсіздік қызметі туралы ережені немесе радиациялық қауіпсіздікке жауапты адамның лауазымдық нұсқаулығын;

      10) радиациялық бақылау жүргізу тәртібі туралы ережені;

      11) кіріс-шығыс журналын;

      12) ұйым басшысының бұйрығымен бекітілген "А" және "Б" тобы персоналына жатқызылған ұйым қызметкерлерінің тізімін;

      13) персоналға радиациялық қауіпсіздік бойынша нұсқама журналын ұсынады.

      856. Пайдалануға қабылданған 3-4-топтағы РИА-ны қолдануға санитариялық-эпидемиологиялық оң қорытынды болған кезде жол беріледі.

      857. Егер бұл пайдалану жөніндегі нұсқаулықта көзделмесе, РИА көздері блоктарынан көздерді алуға жол берілмейді.

      858. Көз блогын зарядтау (қайта зарядтау) тек РИА-ның техникалық құжаттамасында көрсетілген көздерге ғана жүргізіледі. Осы мақсатта техникалық құжаттамада көзделмеген, олардан физикалық параметрлері (белсенділігі, радионуклид, өлшемдері) бойынша ерекшеленетін немесе пайдалану мерзімі өтіп кеткен көздерді қолдануға жол берілмейді.

      859. Одан әрі пайдалануға жатпайтын барлық топтардың РИА-лары бөлшектеліп, МҰ көмуге тапсырылуы тиіс. 2-4-топтағы стационарлық РИА-ны демонтаждау "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" 2014 жылғы 16 мамырдағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес лицензиясы бар ұйымдардың күшімен орындалады.

  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
1-қосымша

Радон және оның туынды өнімдерінің атмосфераға жол берілген шығарындысын есептеу

      Есептеу шарттары – әрқайсысында 30 мг радийі бар 6 генараторлы бірлестікті зертхана.

      Практикалық деректерге қарай бір генератордан тәулігіне шығатын радонның нақты шығарындысы шамамен 37 МБк құрайды. Бір жылда (300 жұмыс күні) радонның жиынтық шығарындысы: 37 х 106 х 6 х 300 тәулік = 1800 х 37 х 106 = 666 МБк құрайды.

      Егер радиоактивті заттардың шығарындысындағы шоғырлану (радон үшін – 55,5 Бк/л) ДКА мәнінен артпаса, ал жылдық жиынтық шығарындының мөлшері белгіленген рұқсат етілген шығарынды мәнінен артық болмаса, онда ҚР аумағында қолданыстағы нормативтерге сай желдетілетін ауаны тазаламастан жоюға жол беріледі. Бұл ретте Б санатындағы адамдардың ішкі және сыртқы сәулелену дозасының деңгейі, ҚР аумағында қолданыстағы нормативтерде осы санатқа сай белгіленген шекті дозадан артық болмауы тиіс.

      Қаралатын жағдайда желдеткіштің жобалық өнімділігі сағатына V = 6000 м3/сағ. Желдеткіштің жұмысы үздіксіз, тәулігіне 24 сағат. Бұл ретте тәуліктік ауаның шығарылуы 144·103 мі, ал жылына - 432·105мі құрайды, бұл ретте радонның рұқсат етілген шығарындысы: РЕШ = 432 х 105 х 5,55 Бк = 24 х 1010, ал радонның іс жүзіндегі жиынтық шығарындысы – 666 МБк құрайды.

      Алынған деректерге байланысты радонның белсенділігі 222 МБк болатын 6 генератордан тәуліктік шығарынды кезінде, рұқсат етілген шығарынды 1 жыл ішінде (РЕШ) мөлшерден артпайды.

      Сыртқа тарату шкафтары жабдықталған, ФП матасынан жасалған сүзгілерді қолдану есебінен туынды өнімдердің атмосфераға шығарылуына іс жүзінде жол жіберілмейді. Сүзгіде радонның туынды өнімдерін ұсталып қалу 100% (99,9%) құрайды.

  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
2-қосымша

Нұсқау өткізу
ЖУРНАЛЫ

      Басталды 20____жылғы _______________

      Аяқталды 20____жылғы _______________

Күні

Нұсқаудан өтетін адамның аты, тегі, әкесінің аты

Нұсқаудан өтетін адамның мамандығы, лауазымы

Нұсқаудың тақырыбы

Нұсқаушының аты жөні, лауазымы

Қолы

Нұсқау-дан өтетін адамның

Нұсқаушының

1

2

3

4

5

6

7








  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
3-қосымша

Радон шипажайында радон концентраты бар құтылары бойынша кіріс-шығыс журналы

Күні

Апта күні

Радон концентраты бар құтының алынған саны

Жеткізушінің қолы

Қабылдаушының қолы

Жұмсалған құтылар саны

Жіберілген ванналар саны

Пайдаланылмаған құтылар саны (қалдық)

1

2

3

4

5

6

7

8

















  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
4-қосымша

Порциялық құтыларда (жіберілетін өнімнің) бақылау
ЖУРНАЛЫ

Күні

Барботердің № және оның белсенділігі, Бк

Үлгілік сәуле көздің белсенділігі (Ra-226) (мкКи) Q, имп/сек

(NRа)

NRa-Nф К=-------- - =

Q имп/сек = ---------- мкКи

Порциялық құтының белсенділігі, имп/сек

Nфл-Nф имп/сек

Құтының белсенділігі Nфл-Nф

К=---------- К мБк

Араластырғыш бактағы радонның А-активті шоғырлануы, мБк/мл

1

2

3

4

5

6

7

8

















  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
5-қосымша

Радиоизотопты диагностика зертханалары үй-жайларының жиыны мен ауданы

Үй-жайдың атауы

Ауданы кемінде мІ

1

2

3

1.

1)

2)

3)

4)

5)

6)

Радиоизотоптық қамтамасыз ету блогы

Радиофармацевтикалық препараттарды қабылдау бөлмесі

Қойма

Қалдық сақтау қоймасы

Радиофармацевтикалық препараттарды өлшеп-орау орны

Жуу бөлмесі

Радиациялық қамтамасыз ету блогының санитариялық-радиациялық шлюзі

10

10

10

18

12

8

2.

1)

2)

3)

4)

5)

6)

7)

8)

9)

Ин виво радиодиагностикалық зерттеулер блогы

Қысқа мерзімдік радиоактивті изотоптар генераторы бар емшара бөлмесі

Радиофармацевтикалық препараттарды көк тамырдың ішіне енгізу үшін емшара бөлмесі

Радиофармацевтикалық препараттарды тамақ арқылы енгізу үшін емшара бөлмесі

Радиометрия бөлмесі

Гамма-камера бөлмесі

Гамма-камера үшін пульт бөлмесі

ЭЕМ үй-жайы

Биоорталардың радиометрия үй-жайы

Фотозертхана

18

18

12

18

18

10

24

10

6

10)

11)

12)

Науқас адамды алдын ала қарау бөлмесі

Пациенттерге арналған дәретхана

Күту бөлмесі

10

1,6 х 1,1 4,8 әрбір диагностикалық кабинет үшін, бірақ 10–нан кем емес

3.

1)

2)

3)

4)

5)

6)

7)

8)

9)

Ин витро радиодиагностикалық зерттеулер блогы

Радиохимиялық

Радиометриялық

Центрифугалық

Криоегенді қойма

Жуу бөлмесі

Қан сынамасын алу бөлмесі

Зертханашылар бөлмесі

Дәрігер кабинеті

Күту бөлмесі

18,

2-ден артық әрбір орын үшін аудан 6-ға көбейеді.

12,

автоматты есептегіштің саны 2-ден артық болса, әрқайсысы үшін 6-ға көбейеді.

8

10,

3 және одан көп төменгі температуралы шкаф болғанда, 3-тен көп әрбір шкаф үшін

4-ке көбейеді.

12

12

12

10

10

4.

1)

2)

3)

4)

5)

6)

7)

8)

9)

Радиоизотоптық диагностика зертханасының жалпы үй-жайлары

Меңгеруші кабинеті

Дәрігер персоналы бөлмесі

Орта буын персоналының бөлмесі

Инженерлік-техникалық персоналдың бөлмесі жабдықты жөндеу және реттеу шеберханасы бар

Аға медбикенің бөлмесі, материалдық бөлмесімен

Қосалқы бөлшектер мен шығыс материалдары қоймасы

Жинау құралдары қоймасы (біреуі жұмыс бөлмелері, екіншісі жалпы үй-жайлар үшін)

Персоналдың жеке гигиена бөлмесі

Дәретхана

12

10,

2-ден артық әрбір адам үшін аудан 4-ке көбейеді 10,

бір адамға 3,25-ден кем болмауы тиіс

24

12

10

3х3

5

1,6х1,1

  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
6-қосымша

Радиоизотоптық диагностика үй-жайларындағы температура және ауа алмасу жиілігі

Үй-жайлар атауы

Температура Сғ

Ауа алмасу жиілігі

Ішке сору

Сыртқа тарату

1

2

3

4

5

1.

2.

3.


4.

РФП қабылдау үй-жайы, фотозертхана

Қойма, қалдықтар қоймасы

Өлшеп-орау, жуу, генераторлық, емшара бөлмесі

Радиометрия кабинеті, гамма-камера үй-жайы, ЭЕМ үй-жайы, гамма-камера пульт бөлмесі, қарау бөлмесі, радиохимиялық бөлме, инженерлік-техникалық персонал бөлмесі, науқастарды күту бөлмесі, фотозертхана

18

18

20


20

3

4

4


3

4

5

5


4

5.

6.


7.

8.


9.

10.

11.

Персонал бөлмелері

Қосалқы бөлшектер мен шығыс материалдары бөлмесі.

Центрифугалық және криогенді қойма

Науқастардың күту бөлмесі РФП енгізбестен бұрын

Санөткізгіш, жеке гигиена бөлмесі

Жинау құралдары қоймасы

Дәретханалар

20

16


18

20


25

18

20

3

-


1

2


4

-

3

1,5


3

2


4

1,5

Сағатына

50мі, әрбір унитазға және писсуарға


      Ескерту:

      *Ішке сору-сыртқа тарату желдеткіші тұрақты жұмыс істейді.

      **Гамма-камера үй-жайы ауа баптағыш көмегімен тұрақты температурамен қамтамасыз етілуі тиіс.

  "Радиациялық қауіпті
объектілерге қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына
7-қосымша

Ажыратқаннан кейін ҰНГ-мен жұмыс режімінің қауіпсіздігін есептеу

      Ескерту. 7-қосымша жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      ҰНГ-ны ажыратқан соң онымен жұмыс істейтін оператордың сәулеленуінің эквивалентті дозасының шамасы, Н, мына формуламен есептеледі:



      мұнда, Ро - ҰНГ-ның қорғаныш қабығының активті бөлігінен гамма-сәулесінің эквивалентті доза қуатының мәні, мкЗв/сағ.;

      Ро тікбұрышты координат жүйесінде нейтрон трубкасы нысанасы ортасында орналасқан нүктеден бастап санағанда, жұмыс орнының Х,У координатасына тәуелді, 1 суретте көрсетілген номограмма бойынша анықталады.

      ЖQ – түзету коэффициент, ҰНГ-ның Q нейтрондары ағынын туындататын орташа мәнін есепке алатын өлшеусіз шама, келесі формула бойынша анықталады;



      мұнда, Qo = 1.10е9 нейтр/сек

      Ж tакт - ҰНГ-ның жұмысын тоқтатқанға дейін tакт ішінде үздіксіз жұмыс істеуін есепке алатын түзету коэффициенті, өлшеусіз шама, 2-суретте көрсетілген номограмма бойынша анықталады;

      Жt tұст – tұст ұстап тұру уақытын, оның аралығында оператор ҰНГ-ның қасындағы жұмыс орнына жайғасады есепке алатын түзету коэффициенті өлшеусіз шама, 2-суретте көрсетілген номограмма бойынша анықталады;

      Ж tжұм – tжұм ҰНГ-ның қосылған кезінде жұмыс істеп тұру уақытын есепке алатын түзету коэффициенті, 2-суретте көрсетілген номограмма бойынша анықталады

      ҰНГ-нан нейтрондардың шығуы туралы деректер жоқ болғанда Н мәні мына формула бойынша есептеледі

      Рөлш



      Жt tұст

      мұнда Рөлш — жұмыс орнындағы ҰНГ-ның корпусынан шығатын гамма-сәуле дозасы қуатының өлшенген мәні, мЗв/ч;Жt tұст* - ҰНГ-ның тоқтатылғаннан кейін доза қуатына өлшеу жүргізгенге дейінгі t tұст* уақытқа түзету;

      Жt tұст х Ж tжұм — (1) формулаға сай.

      Жұмыс орнындағы радиациялық жағдай радиациялық қауіпсіздік талаптарына жауап береді, егер мына шарттар орындалса:



      мұнда ДМД =1,18Зв/сағ

      Мұндай жағдайда жұмысы тоқтатылған ҰНГ-ның таңдалған параметрлеріне Q, tбелс, tұст, tжұм сәйкес ҰНГ-ның және персоналдың сәулелену алаңында жоспарланған жұмыс істеу тәртібі белгіленеді.



      онда жоспарланған жұмыс тәртібі келесі төмендегі тәсілдердің бірі арқылы түзетіледі

      1. ҰНГ-дан шығатын нейтрондардың орташа мәнінің төмендеуі Qк мәніне дейін:



      2. ҰНГ-ның жұмысының tбелс ұзақтығының қысқаруы 2-суретте көрсетілген номограмма бойынша анықталады, Ж tбелсмәнінің мына формула бойынша есептеледі:



      3. Ұстап тұру ұзақтығы мәніне дейін tұст.к 2-суретте көрсетілген номограмма бойынша анықталады, tұст.к мәні бойынша мына формула бойынша есептелген:



      4. Жұмысы тоқтатылған ҰНГ-мен жұмыс жасайтын оператордың жұмыс уақыты ұзақтығының қысқаруы tжұм 2-суретте көрсетілген номограмма бойынша Ж tжұм.к есептеледі:



      5. Операторға алдында тұрған міндеттерді орындау үшін анағұрлым сәйкес келетін режімді таңдауды қамтамасыз ету мақсатында жоғарыда санамаланған шараларды құрамдастыру (4).

      Жұмыс істеп тұрған ҰНГ сәулесінен персоналды қорғауды есептеу

      Ұңғымадан тыс жұмыс істеп тұрған ҰНГ шығаратын сәуледен қорғанудың қорғаныш қабатының қалыңдығы (d), іске қосу жұмыстарында мына формула арқылы анықталады:



      мұнда,

- нейтрондар ағыны тығыздығының релаксация ұзындығы, см;

      No -

денелік бұрышында ҰНГ шығаратын нейтрондар ағыны, нейтр/сек;

      С- түзету өлшемсіз коэффиценті;

      hm — меншікті максималды эквивалентті доза, Зв. см² / нейтр.;

      (энергиясы 14 МэВ нейтрондар үшін hm =4,3.10у10 Зв. См²/ нейтр;)

      R- нейтрон түтігі нысанасынан қорғаныштың сыртқы бетіне дейінгі қашықтық;

      Р – эквивалентті дозаның жобалық қуаты , Зв/час

      Кесте. Энергиясы 14 МэВ нейтрондар үшін

и С мәндері

Қорғаныш материалы


, см

С

Бетон

19,7

1,2

Парафин

17,5

1,3

Су

16,9

1,3

      (1) формула қалыңдығы 15см -ден 100см дейінгі болатын қорғанышты есептеу үшін қолданылады.

      Қорғаныш конструкцияларының сәуле шығарудың эквивалентті дозасының жобалық мәнін қамтамасыз етуі мүмкін болмаған жағдайда, нейтрон түтігінен жұмыс орнына дейін минимальды шектелген қашықтық R мин мына формуламен анықталады:



      мұнда ДППа - нейтрон ағыны рұқсат етілген тығыздығы, нейтр/сек;

      R мин ҰНГ тұрған орнынан аз қашықтықта орналасуы қажетті болғанда, ҰНГ бір жылдағы жұмыс істеудің шектелген уақыты мына қатынастармен анықталады:



      мұнда Т – бір жылдағы жұмыс уақыты, сағ. (персоналға арналған Т=1700сағ.)


— жұмыс орнындағы нейтрон ағынының тығыздығы, нейтр/ (см².С).

- өлшеу құралдарын қолдану арқылы немесе келесі формуламен есептеп анықталады:


      мұнда, R²1 - нейтрон түтігінен жұмыс орнына дейінгі қашықтық, см.



      1-сурет. Р0 эквивалентті дозасы қуатының номиналды мәнінің кеңістіктік таралуы ҰНГ қорғау қаптамасының белсендірілген бөлігінің гамма-сәулеленуі. Санаудың басы нейтрондық түтікшенің нысана ортасымен біріктірілген, х осі ҰНГ осімен сәйкес келеді. 1 қисық х = 0 см, 2-х = 10 см, 3-х = 20 см, 4-х = 30 см, 5-х = 40 см, 6-х = 50 см үшін есептелген.



      2-сурет. Түзету коэффициенттерін анықтауға арналған номограмма: сіз ұсталу уақытын есепке алатын Жtұст (1 қисық), сондай-ақ активтендіру уақытын есепке алатын Жtакт (2 қисық), сондай-ақ персоналдың жұмыс уақытын есепке алатын Жtжұм (3 қисық).

  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
8-қосымша
1-нысан

Радиоактивті көздермен толықтырылған радиоактивті заттарды, аспаптар мен қондырғыларды есепке алудың кіріс-шығыс журналы

р/с №

Кіріс

Шығыс

Ескертпе

Жеткізуші

Жөнелтпе құжат №, күні

Көздің,қондырғының, құралдың атауы

Зауыттық номері

Техникалық паспорт №, күні

Паспорт бойынша белсенділігі

Құрал немесе көз қашан және кімге берілді

Жөнелтпе құжатың немесе талап ету құжатының нөмірі, күні

Берілу күніндегі белсенділігі

қоймаға қайтару туралы белгі

Көму, жоғалту, тапсыру туралы белгілер






































      Ескертпе:

      1) Әрбір көзге (иондаушы сәуле көзі бар қондырғыға немесе құрылғыға) журналдың жеке беті арналады;

      2) Есепке алу журналы тұрақты сақталады.

      2-нысан

      БЕКІТЕМІН ________________________

      (мекеме басшысының қолы)

      20__ жылғы "___" _________

Мекемеде радиоактивті изотоптарды шығындау және есептен шығару туралы АКТІ

      _____________________________________________________________________

      (мекеменің атауы)

      Осы актіні мына қызметкерлер ________________________________________

      (тегі, аты, әкесінің аты)

      жұмыс жетекшісі ____________________________________________ жасады,

      (тегі, аты, әкесінің аты)

      ______сағ.___ мин. өлшеулер бойынша меншікті белсенділігі ___________

      және жалпы белсенділігі _____ мөлшердегі (алғашқы құны ______ теңге)

      20__жылғы "____"_________ № _______ талап бойынша алынған радиоактивті зат ____________________________________________________

      (көздің атауы, номері, паспорт номері мен күні)

      20__жылғы "___" _______ ______________________________ пайдаланылды.

      (жұмыстардың сипатын көрсету)

      Жұмыс жүргізілді ____________________________________________________

      (қызметкердің тегі, аты-жөні)

      Жұмыс үдерісінде ____________________________________________________

      (бастапқы изотоппен не болғаны туралы қысқаша сипаттама)

      Мына түрдегі қалдықтар ______________________________________________

      20__ жылғы "__" ______ № __________ құжат бойынша көмуге жіберілді.

      Заттардың қалдығы ____________ мына мөлшерде ________________________

      жалпы белсенділігі __________________________________________________

      (қоймаға қайтарылды немесе жоқ)

      20__жылғы “___” _________

      Жұмыстың жетекшісі _________________________________________

      (қолы)

      Қызметкер __________________________________________________

      (қолы)

      Изотоптарды сақтауға жауапты _______________________________

      (қолы)

      20__жылғы "__" _________

      3-нысан

      Рұқсат етілді __________________________

      (мекеме басшысының қолы)

      20__жылғы “___” _________

№ _____ ТАЛАП

      _______________________________________________________________үшін (қандай нақты жұмыс үшін қажетті екендігін көрсету)

      мына радиоактивті заттарды беруіңізді сұраймын:

Қажет етіледі

Іс жүзінде берілді

Қосындылар түрі және заттардың атауы

Саны (массасы,көздердің саны немесе көлемі)

Жалпы белсенділігі

Саны (массасы, көздердің саны немесе көлемі)


Белсенділігі

Паспорттың номері мен күні, көздің номері және партиясының номері

Паспорты бойынша

Затты беру уақытына есептегенде

1

2

3

4

5

6

7









      Талап еткен қызметкер:____________________________________

      (тегі, аты, әкесінің аты)

      Берді, радиоактивті заттарды сақтауға жауапты адам: _______________

      (тегі, аты, әкесінің аты)

      (зертхананың немесе цехтың атауы) ________________________

      (мекеменің атауы) ____________________________

      Алдым__________________________

      (қолы)

      Сағаты__________________________ (қысқа мерзімдік нуклидтер үшін)

      20 __ жылғы "__" _______

      Ескертпе: Талап екі данада дайындалады және біреуі радиоактивті заттарды сақтауға жауапты адамда, екіншісі алған адамда сақталады.

      "Радиациялық қауіпті объектілерге

      қойылатын санитариялық-

      эпидемиологиялық талаптар"

      санитариялық қағидаларына

      9-қосымша

Гамма және нейтронды сәуле көздерімен жұмыс істеу барысында персоналдың сәулеленуі мүмкін іс-әрекеттердің тізбесі

р/с

Операциялар

Сәулеленетін дене бөліктері

1

Сақтайтын контейнерді сақтау-құдығынан көтеріп шығарып, оны қойманың еденіне қою.

Барлық дене, қолдың алақаны

2

Сақтау контейнерінің қақпағын ашу

Барлық дене, қолдың алақаны

3

Сақтау контейнерінен көзді тасымалдау конейнеріне салу

Барлық дене, қолдың алақаны

4

Тасымалдау контейнерінің қақпағын жабу

Барлық дене, қолдың алақаны

5.

Тасымалдау контейнерін транспорттық контейнердің қасына апару

Барлық дене, қолдың алақаны

6.

Тасымалдау контейнерінің қақпағын ашу

Барлық дене, қолдың алақаны

7

тасымалдау контейнерінен көзді алып транспорттық контейнерге салу

Барлық дене, қолдың алақаны

8

Транспорттық контейнердің қақпағын жабу

Барлық дене, қолдың алақаны

9

Транспорттық контейнерді скважинаға апару

Барлық дене

10

Транспорттық контейнердің қақпағын ашу

Барлық дене, қолдың алақаны

11

Транспорттық контейнерден көзді алып тасымалдаушы контейнерге салу

Барлық дене, қолдың алақаны

12

Тасымалдау контейнерінің қақпағын жабу

Барлық дене, қолдың алақаны

13

Тасымалдау контейнерін скважиналық құралдың қасына апару

Барлық дене, қолдың алақаны

14

Тасымалдау контейнерінің қақпағын ашу

Барлық дене, қолдың алақаны

15

Көзді тасымалдау контейнерінен көзді алып ұңғымалық құралдың зонд құрылғысына салу

Барлық дене, қолдың алақаны

16

Ұңғымалық құралдың құйрық бөлігін бұрандалау.

Барлық дене, қолдың алақаны

17

Ұңғымалық құралды төсемнен көтеріп, оны ұңғыманың сағасына апарып салу.

Барлық дене, қолдың алақаны


      Ескертпе: Ұңғыманың сағасынан снарядты көтеруден бастап көзді қойманың қорғаныш құрылғысына орнатқанға дейінгі операциялардың кері бірізділігі осы қағидалардың тармақтары үшін сақталатын жағдайларда жүргізіледі.

      "Радиациялық қауіпті объектілерге

      қойылатын санитариялық-

      эпидемиологиялық талаптар"

      санитариялық қағидаларына

      10-қосымша

Жанды қимадағы ауа қозғалысының жылдамдығы, м/с

Зиянды бөлінділер атауы

Ысытылмаған үдеріс

Ысытылған

үдеріс

1

2

3

Радиоактивті газдар және фтордың, хлордың, азоттың, сынаптың қосылыстары

Радиоактивтіі аэрозольдар

Тұзқышқылды, күкіртқышқылды және аммиак қосылыстарының булары

Сілтілік ерітінділердің, еріткіштердің булары

Азот булары

2,0

1,0

1,0

0,7

-

2,5

2,0

1,5

1,0

3,0-5,0


      "Радиациялық қауіпті объектілерге

      қойылатын санитариялық-

      эпидемиологиялық талаптар"

      санитариялық қағидаларына

      11-қосымша

Еңбек жағдайларын бақылау бойынша жұмыстар тізбесі

      1. Еңбек жағдайларын өндірістік бақылаудың міндеттері мыналар болып табылады:

      1) барлық жұмыс орындарында және қоршаған ортада РҚА деңгейіне бақылау жүргізу (байқау аймағында);

      2) персоналдың дербес сәулеленуін есепке алу және бақылау;

      3) кеніштерде ауа-радонды алуды жүргізу (желдеткіш қызметі және ӘТКҚБ қызметкерлерімен бірге);

      4) персоналдың сәулеленуі мен қоршаған ортаның ластану деңгейін төмендету үшін радиациялық жағдайды бағалау және шараларды қабылдау;

      5) экстремальды жағдайлардың алдын алу, шұғыл бекіту және жою бойынша кешенді іс-шаралар кешенін әзірлеу;

      6) қорғаныш іс-шараларын бақылау және оларды пайдаланудың тиімділігін бағалау;

      7) жұмыс орындарында ІӨФ-дың радиациялық емес әсерлердің деңгейлерін бақылау және олардың кумулятивтік әсерін бағалау;

      8) еңбектің микроклиматтық жағдайына бақылау жүргізу;

      9) РҚ қамтамасыз ету және еңбектің қалыпты санитариялық-гигиеналық жағдайын қамтамасыз ету жұмыстарының жергілікті жобаларын сараптау;

      10) персоналды РҚ және өндірістік санитария саласы бойынша талаптарына және әдістеріне оқыту;

      11) жоғары тұрған ұйымдарға есептерді, сондай-ақ кәсіпорынның ішінде пайдалану үшін еңбек жағдайы туралы шұғыл хабарламалар мен егжей-тегжейлі есептерді жасау.

      2. Атқарушы биліктің, мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органдарының немесе басқа да уәкілетті ұйымдардың талаптары бойынша жоспарлы жұмыстан басқа мыналарды орындау қажет:

      1) еңбек жағдайларына қосымша бір рет тексерулер жүргізу;

      2) кәсіпорынның әртүрлі мерзімдердегі радиациялық және санитариялық-гигиеналық жағдайы туралы деректерін тапсыру;

      3) кәсіпорында жұмыс істейтіндерге немесе бұрын жұмыс істегендерге барлық өндірістік жұмыс өтілі кезіндегі, осы саланың басқа кәсіпорындарындағы жұмыстарды қоса алғанда, еңбек жағдайының толық сипаттамасын беру.

      Бұл жұмыстарды орындау үшін қажетті жұмыс уақытының резерві көзделуі тиіс, ал бақылаушы қызмет кәсіпорында жұмыс істейтіндердің немесе бұрын жұмыс істегендердің барлық дербес бақылау деректерінен хабардар болуы тиіс.

      3. РҚА деңгейін бақылауға мыналар кіреді:

      1) персоналдың кәсіби бағытының шеңберінде сыртқы гамма-сәулеленудің ЭДҚ-ын, сондай-ақ өндірістік атмосферада радонның ЭТКБ-ін және уран қатарының РЕРН жоспарлы мерзімдік инспекциялық өлшеулер;

      2) радиациялық жағдайдың (РЖ) қалыптасу жағдайларының болжалды өзгеруімен немесе нақты өзгеруімен байланысты кейбір жеке жұмыс орындарында жоғарыда көрсетілген РҚА деңгейлерін оперативті өлшеу;

      3) кәсіпорын шегінен тыс жіберілетін көліктің, металл қалдық) тарының, жөндеуге жіберілетін құрал-жабдықтардың радиоактивті ластануын жоспарлы оперативті өлшеу;

      4) қосалқы РҚА деңгейлерін (жалпы тиімді дозаға әсері бойынша) эпизодтық таңдап өлшеу: тері беттері мен персоналдың арнайы жұмыс киімінің ластануы, құрал-жабдықтар мен үй-жайлар беттерінің ластануы, өндірістік атмосферадағы торий қатарының РЕРН болуы және торонның ЭТКБ, радиоизотоптық құралдармен, эталондармен және басқа да геофизикалық мақсаттар үшін жабық әрі арнайы көздермен жұмыс барысында нейтрондар ағыны мен сыртқы гамма сәулелерінің доза қуаты;

      5) қорғаныш іс-шараларын реттеу үшін өндірістік атмосфераны ластайтын көздерді айқындау және қорғаныш құрал-жабдықтарын пайдаланудың тиімділігін бағалау үшін арнайы инспекциялық және зерттеулік сипаттағы бейне суреттер;

      6) ауа шығарындыларындағы, су төгінділеріндегі, өндіріс қалдықтарындағы және қоршаған ортадағы РҚА деңгейлерін инспекциялық өлшеу;

      4. Персоналдың сәулеленуін есепке алу және бақылау дегеніміз жұмыс істеу шарттарында сәулеленудің жылдық тиімді дозасы белгіленген шектен асып кетуі мүмкін болатын жеке адамдардың дербес экспозициясын анықтау. Бұл ретте уран өндіретін кәсіпорындарға ерекше тән болатын бақыланатын РҚА мәндерінің ауытқуларын ескере отырып, шекті рұқсат етілген дозаның 0,3 мәнінен нақты дозалары артып кетуі мүмкін адамдардың дербес бақылануын жүзеге асыру орынды.

      Бұндай адамдарға ең алдымен жер астында жұмыс істейтін персонал (кіретін ауа ағынының аймағында тұрақты жұмыс істеушілерді қоспағанда), сонымен қатар ГМЗ жеке цехтерінің жұмысшылары жатады.

      5. Өздерімен бірге алып жүретін гамма-дозиметрлер және аэрозольдердің сынамаларын алатын құралдар бар болған жағдайда, оларды беру және жинау, өлшеу іс-шараларын жүргізу және алынған нәтижелерді тіркеу – бақылаушы қызметтің міндеті болып табылады. Өздерімен бірге алып жүретін құралдары жоқ адамдардың дербес экспозициясы инспекциялық бақылаудың деректері бойынша жеке адамдардың кәсіби бағдарларын ескере отырып, есептеу жолымен анықталады. Бұл үшін мынадай іс-әрекеттерді орындау қажет:

      1) әрбір жеке тұлғаның жұмыс орнын және оның жер астындағы қозғалыс бағдарын анықтайды;

      2) жеке адамдар бағдарының ерекше учаскелерін сипаттайтын бақылау пункттерінің желісін таңдап алу және жалпы экспозициялық дозаға қосылатын осы адамның әрбір пункттегі салыстырмалы салымдарын есептейді.

      1) бақыланатын уақыт аралығында әрбір пункт бойынша РҚА орташа деңгейін есептейді.

      2) дербес экспозицияларды есептейді және оларға экстремальды жағдайларда алынған мәндерді қосады.

      3) осы қағидаларда келтірілген дозалық коэффициенттерді пайдалана отырып, экспозициядан тиімді дозаға ауыстырады;

      4) бақылау нәтижелерін дербес карточкаларға тіркейді.

      6. РЖ-ды бағалауға мыналар енеді:

      5) алынған дозиметрлік ақпаратты талдау және жүйелеу;

      6) бұдан әрі сәулеленуі шектеулі болуы тиісті адамдарды айқындау;

      7) бұдан әрі дамыта жүргізілетін жұмыстарда радиациялық жағдайды болжау;

      8) персоналдың сәулеленуін төмендетудің мүмкін жолдарын талдау және сәйкес шараларды қабылдау;

      9) РБ-ның көлемін реттеу және қателіктерді талдау.

      7. РЖ-ны бағалау үшін қажетті деректер жиынтығы:

      1) ағымдағы тиімді дозалардың (әрбір негізгі РҚА бойынша және қосынды) диапазоны бойынша, сонымен қатар бұған дейінгі өтілдегі кумулятивтік дозалар бойынша персоналдың таралуы (соның ішінде бөлімшелер және кәсіптер бойынша)

      2) ағымдағы дозалары рұқсат етілген шекті мәннен асып кеткен адамдардың тізімі;

      3) жұмыстың әрбір түрі үшін орташа және ең жоғары мәндерін көрсете отыра РҚА деңгейлерінің диапазоны бойынша жұмыс орындарының таралуы;

      4) радиациялық жағдайдың қалыптасуына әсер ететін параметрлерді анықтауға мүмкіндік беретін, қолданылатын қорғаныш құрал-жабдықтарының тиімділігін бағалауға мүмкіндік беретін және реттеуші шараларды (кенішті желдету схемасы, радонның дебиті және желдету желісі тарамдарының көлемі, желдету құрылғылардың өнімділігі, тау-кен жұмыстарын дамытудың күнтізбелік жоспары және т.б.) жасауға мүмкіндік беретін ауа және радон суреттерінің нәтижелері;

      5) әрбір РҚА бойынша РБ талап етілетін көлемі және нақты көлемі, РҚА деңгейлерінің вариация коэффициенттерінің орташа мәні, дербес экспозицияны бағалаудың қателерін анықтау материалдары.

      8. Апаттық сәулеленудің алдын алу бойынша іс-шараларды әзірлеуді радиациялық қорғаныш жүйесіндегі бұзылулар сәулеленудің жылдық дозасына ықпалын тигізуі мүмкін РҚА экстремальды жоғары деңгейлеріне алып келуі мүмкін болатын барлық жағдайларда жүргізу керек. Жер асты тау-кен қазбалары жұмыстарының жағдайларында мұндай жағдайлар ең алдымен желдетуді тоқтату, қолданыста жоқ қазбалар бар орындарда, жеке учаскелерде желдеткіш ағынын ақтаруда және қолданыста жоқ қазбаларды аралау барысында болуы мүмкін.

      9. Апаттық сәулеленуді алдын ала ескерту бойынша шаралар кешені:

      1) желдетудің үздіксіз жұмысы және белгіленген бағдарын сақтау;

      2) радиациялық қорғаныш жүйесіндегі ақаулықтар мен бұзылыстар және (немесе) РҚА деңгейлерінің экстремальды жоғары деңгейге дейін жоғарылауы туралы автоматтық дабыл беру;

      3) апатты жоюдың нақты жоспары және тиісті техникалық құралдар.

      10. Егер қызметкер тиісті уақыт аралығында рұқсат етілген шекті мәннен артық доза қабылдаса, онда бұл критерий қызметкердің бұдан әрі сәулеленуіне шектеу қоюға талап болып табылады.

      11. Кенішті пайдалану барысында радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің қалыптасқан практикасынан және қол жеткізген жағдайды ескеріп, кәсіпорын әкімшілігі жергілікті мемсанэпидқадағалау органдарымен келісе отырып, жұмыс орындарында (әрекет деңгейі) РҚА деңгейлерін төмендету бойынша қорғаныш шараларын қабылдау үшін критерий және бұл шаралардың сипатын тағайындайды.

      12. Кәсіпорындағы РЖ бақылау көлемі (РҚА деңгейлерін өлшеу мерзімділігі және бақылау нүктелерінің жиынтығы) персоналдың кейбір жеке адамдарының нақты жұмыс орындарында болған уақытына сай есептелген дербес экспозициялар мен дозаларды объективті бағалау үшін жеткілікті дәрежедегі дәлдікпен РҚА орташа деңгейлерін алу шартын қанағаттандыруы тиісті. Бақылау көлемінің талаптары ҚР аумағында қолданыстағы нормативтермен регламенттеледі..

      13. Шығу тегі радиациялық емес ӨІФ-ды бақылауға жатады:

      1) ауада шаңның, майлау майлары аэрозольдерінің, тринитротолуолдың, сонымен қатар уытты қоспалардың (көміртегі, азот тотықтандырғыштары, акролеин) бар болуы;

      2) құрал-жабдықтардың жұмысы барысында шығаратын діріл мен шудың спектралік құрамы және деңгейлері;

      3) жұмыс орындарының жарықтығы;

      4) жер асты қазбаларындағы және карьердегі ауа ортасының микроклиматтық сипаттамалары;

      5) жарылғыш заттармен жанасатын жұмыс беттеріндегі, арнайы жұмыс киімдеріндегі және жұмысшылардың сыртқы терісінің беттеріндегі тринитротолуолдың мөлшері.

      Кеніштердің негізгі учаскелерінде әртүрлі жұмыстар барысында кем дегенде 3 жылда бір рет аэрозоль сынамаларында және шаң тудыратын тау жыныстарының үлгілерінде кремнеземнің мөлшері, шаңның дисперсиялығы және онда уытты компоненттер анықталуы тиіс.

      14. Сынамаларды алу нүктелері мен әдістері, сонымен қатар жұмыс орындарындағы ауаның шаңдануын бақылау мерзімділігі ҚР аумағында қолданыстағы нормативтерде белгіленген талаптармен анықталады.

      15. Ауа сынамаларындағы минерал майларының мөлшерін жұмыс орындарында айына кем дегенде бір рет анықтау қажет.

      16. Уытты газдарды (буларды) бақылау ҚР аумағында қолданыстағы нормативтерде белгіленген талаптарға сай жүзеге асырылады.

      17. Жарылғыш заттармен жанасатын жұмыс беттеріндегі, арнайы жұмыс киімдеріндегі және жұмысшылардың сыртқы терісінің беттеріндегі тринитротолуолдың мөлшерін бақылау ҚР аумағында қолданыстағы нормативтерде белгіленген талаптарға сай жүзеге асырылады.

      18. Еңбектің микроклиматтық жағдайлары жұмыс орындарында температура, ылғалдылық және ауаның қозғалғыштығы бойынша, ал қыздыру беттері бар болғанда жылулық сәулеленудің қарқындылығы бойынша қадағалануы тиіс. Ауа ортасының микроклиматтық жағдайларын өлшеу мерзімділігі атмосфераның шаңдануын бақылау мерзімділігі сияқты жүзеге асырылады.

      Жұмыс орындарында микроклиматтық параметрлерді өлшеудің қажеттілік жиілігі ауа температурасына байланысты: ауа температурасы 26 С градустан жоғары болса әрбір 10 күнде кемінде 1 рет болу тиіс, 26,1 – 28,0 С температура аралығында және бұдан да жоғары температурада өлшеулер ауысым сайын жүргізіледі.

      19. Жұмыс орындарындағы жарықты бақылау тоқсан сайын кемінде бір рет жүзеге асырылады.

      20. Діріл мен шуды бақылау машиналардың шу-діріл сипаттамаларын белгілеу үшін және шудың персоналға тигізетін әсерін анықтау үшін ҚР аумағында қолданыстағы нормативтерде белгіленген әдістермен талаптарға сай жүзеге асырылады. Жұмыс орындарында шуды өлшеу 6 айда кемінде бір рет жүргізіледі және құрал-жабдықты жоспарлы түрде профилактикалық жөндеуден соң өткізіледі.

      Діріл факторы бойынша құрал-жабдықты пайдаланудың тексеру мерзімділігі НТҚ бойынша белгіленген мерзімде жүргізіледі, бірақ жалпы діріл үшін жылына кемінде 1 рет жүргізіледі және жергілікті діріл үшін жылына кем дегенде 2 рет өткізіледі.

      21. Ағзаға шаңның түсуін дербес қадағалау тау-кен жұмысшыларының негізгі кәсіптерінде (үңгілеуші, бұрғылаушы, тазарту забойларындағы тау-кен жұмысшылары, бекітушілер) есептеу тәсілімен жүзеге асырылады, есептеуде нақты жұмыс орындарында персоналдың болу уақыты мен ауаның шаңдануының орташа деңгейі ескеріледі.

      22. Жұмыс орындарындағы шудың сипаттамалары (шудың эквивалентті деңгейі бойынша) туралы ақпарат негізінде эквивалентті деңгейі 105 ДБА және одан да жоғары болатын шудың әсеріне ұшырайтын жұмысшылар тобы (жоғары тәуекел тобы) бөлінеді.

  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
12-қосымша

Уран рудасын өндірумен және байытумен айналысатын объектілерді және кәсіпорындарды тарату, консервациялау немесе бейінін өзгерту кезіндегі нормативтік талаптар

      Руданы пайдалану қоры 3 кг/т артық құрамы орташа тепе-тең уранды қамтитын тазарту блоктарында жұмыс істейтін А тобының персоналының жекелеген адамдары үшін,



      (П-1.1)-ға қосымша шарт мына қатынасты орындау болып табылады



      - Б тобының персоналы үшін



      * Қалдық сақтау қоймаларының СҚА шегінде, сондай-ақ уранды шығару жұмысы жүргізілетін ГМЗ цехтарында жұмыс істейтін персонал үшін осы санитариялық қағидалардың талаптарын қанағаттандыратын рұқсат етілген деңгейлердің сәйкесті мәндерін қою керек.

      Жоғарыда қаралған РАҚ уран өндіретін кәсіпорындардың жағдайларында персоналдың сәуле қабылдауына негізгі үлес қосады. Басқа РОФ-дың тиімді дозасына жиынтық үлесі (сыртқы бета дозасының қуаты – сәулелену, қолды, арнайы киімді, жабдықтардың бетін және үй-жайларды және т.б. радиоактивті ластау) әдетте жалпы дозаның 1%-нан аспайды. Сондықтан, жеке дозаларды есептеулерде осы факторлардың үлесін есептемей, ҚР аумағында белгіленген нормативтердің сақталуын эпизодиялық бақылаумен шектеуге болады.

      Ерекше жағдайларда, 0,05% (2кБк/кг) асатын кенде тория-323 құрамы жоғары болатын кеншілер құрайды. Бұл жағдайларда, тронның еншілес өнімдерінен және торияның ұзақ өмір сүретін альфа-белсенді радионуклидтердің бір қатары болатын персоналдың сәулелену дозасына үлесін ескеру керек.

      П-1.1-кесте.

Тұрғындар үшін сумен келіп түсу кезінде араласу деңгейі (АД),
демалатын ауадағы орташа жылдық рұқсат етілген көлемді
белсенділік (РКБ), ауамен және тамақпен жылдық келіп
түсулер шегінің мәндері (ЖТШ) (П-2 НРБ кестесінен); жұмыс
орнындағы және үй-жайлардағы барынша аз мәнді меншікті
белсенділік ( БАМБ) және белсенділік(П-4 НРБ кестесінен)

Радионуклид

Ауамен келіп түсуі *

Тамақпен және сумен келіп түсуі*

БАМБ, Бк/г

МЕБ, Бк

ЖТШнас,

Жылына Бк

РКБнас,

Бк/м3

ЖТШнас,

Жылына Бк

АДвода,

Бк/кг

(1)

(2)

(3)

(4)

(5)

(6)

(7)

U-табиғи

-

-

-

-

1**

1000**

U-238

290

0,04

8400

3,1

10**

1.104 **

Th-234

1,1.105

15

4.104

41

1000**

1.105 **

U-234

240

3,3.10-2

7700

3,0

10

1.104

Th-230

71

8,8.10-3

2400

0,66

1

1.104

Ra-226

220

0,03

670

0,5

10**

1.104 **

Rn-222

-

-

-

60***

10**

1.108 **

Pb-210

770

0,11

280

0,2

10**

1.104 **

Bi-210

9100

1,2

1.105

110

1000

1.106

Po-210

250

0,034

110

0,12

10

1.104


      П-1.1-кестесіне ескертпе.

      * - сындарлы топтар мыналар болып табылады: ауамен радионуклидтер келіп түскен кезде – 12-17 жастағы балалар (тория-230 үшін – ересектер (17 жастан жоғары); тамақпен және сумен келіп түскен кезде – 1-2 жастағы балалар (радия -226 үшін – 12-17 жастағы балалар).

      ** - (6) және (7) бағадар үшін төменде санамаланған аналық радионуклидтер олардың еншілеспен тепе-теңдігі жағдайында келтірілген:

      Pb-210: Bi-210, Po-210

      Rn-222: Po-218, Pb-214, Bi-214, Po-214

      Ra-226: Rn-222, Po-218, Pb-214, Bi-214, Po-214, Pb-210, Bi-210, Po-210

      Th-234: Pa-234m

      U-238: Th-234, Pa-234m

      U-природный: Th-234, Pa-234m, U-234, Th-230, Ra-226, Rn-222, Po-218, Pb-214, Bi-214,

      Po-214, Pb-210, Bi-210, Po-210

      *** - сындарлы жолмен радон есебінен адамдарды сәулелендіру оның ауаға ауысуы және одан әрі РЕӨ ингаляциялық келіп түсуі болып табылады.

      1. Негізгі өндіріс ғимараттарында (шахта үстіндегі ғимарат, кен байыту және кен сұрыптау фабрикалары, ГМЗ, зертханалар, ЖС өңдеуші кешендері, басқа да ғимараттар, кеннің қозғалуымен, оның өңдеу заттары, ластанған жабдықтар және т.б.) мынадай талаптарды орындау қажет:

      1) ғимараттардың бейінін өзгерту кезінде:

      - гамма-сәуле шығарудың ЭДҚ, үй-жайлардың барлық нүктелерінде, құрылыс конструкцияларының, едендердің және қалған жабдықтардың (1 м қашықтықта) жанында табиғи ая деңгейінен 0,5мкЗв/сағ аспауы тиіс;

      - құрылыс конструкцияларының және қалып қойған жабдықтардың бетінде алынатын ластану болуына жол берілмейді;

      2) бөлмелер ауасында радонның жылдық орташа ЭТКБ мөлшері 200Бк/мі деңгейінен аспауы тиіс;

      2. Ғимараттарды консервациялау кезінде:

      - құрылыс конструкцияларының және қалып қойған жабдықтардың бетінде алынатын ластанудың болуына жол берілмейді;

      - гамма-сәуле шығарудың ЭДҚ күзет қызметкерлері тұрақты болатын үй-жайларда табиғи ая деңгейінен 0,5мкЗв/сағ аспауы тиіс.

      3) ғимараттарды жою кезінде оларды алынатын ластану жоқ болғанға дейін дезактивациялайды. Егер құрылыс материалдары қайта қолдануға жіберілетін болса, онда олар қолданыстағы нормативтердің талаптарын қанағаттандыратын болуы тиіс.

      4) жою, консервациялау және бейінін өзгерту кезінде босап шығатын және тапсыруға тиісті металл сынықтары, сондай-ақ басқа кәсіпорындарда қайта пайдалануға арналған жабдықтар осы қағидалардың талаптарына жауаптыболуы тиіс.

      2. Өндіріс алаңында орналасқан қосалқы ғимараттар және СҚА (әкімшілік ғимараттары, асхана, механикалық және кенді өңдеуге немесе ластанған жабдықтарды орналастыруға қатысы жоқ басқа да цехтар және т.б.), олардың бейінін өзгерткен кезде мынадай талаптарды орындау қажет:

      1) гамма-сәуле шығарудың ЭДҚ үй-жайларда табиғи ая деңгейінен 0,5 мкЗв/сағ аспауы тиіс;

      2) құрылыс конструкцияларының және қалып қойған жабдықтардың бетінде алынатын ластанудың болуына жол берілмейді;

      3) үй-жайлар ауасында радонның жылдық орташа ЭТКБ мөлшері 200 Бк/мі деңгейінен аспауы тиіс.

      3. Кенді өңдеу және байыту, жабдықтарды және т.б, кеннің және оны өңдеудің заттарының апаттық төгінділерін дезактивациялау жүргізілген кен қоймаларын, үйінділерді, үйінділі сілтілеу штабелдерін жою, жерасты сілтілеу полигондарында жұмыс істеу, ғимараттар мен құрылыстарды бұзу нәтижесінде пайда болған ластанған және құнарландырылатын жерлер, табиғи әсерлердің салдарынан ластанулардың жуылып кеткен ореолдарын қоса алғанда, өндіріс алаңының және СҚА-ның басқа да жерлері сияқты қайта құнарландырудан кейін мынадай радиациялық қауіпсіздік талаптарына сай болуы тиіс:

      1) ауыл шаруашылығы және орман шаруашылығы бағыттарында қайта құнарландыру кезінде әрбір қайта құнарландырылатын учаскеде жиынтық альфа-радиоактивтілік деңгейі топырақтың бетінен 0-25 см, 25-50 см, 50-75 см, 75-100 см қабаттарында табиғи ая деңгейінен 1200 Бк/кг аспауы тиіс, жергілікті жердің аясына тән, кейбір жекелеген нүктелерде (20% көп емес) ол 7400Бк/кг шамасынан аспауы тиіс.

      2) құрылыс бағытында қайта құнарландыру кезінде:

      - құрылатын ғимараттардың және құрылыстардың сыртқы периметрінен 2 м қашықтықта сұлбаның шегінде, фундаменттің негізгі табанынан 1 м тереңдегі төменгі қабаттарда, жиынтықты альфа-радиоактивтілік деңгейі 1200 Бк/кг, Ra-226 радионуклидінің МБ 30Бк/кг аспауы тиіс;

      - қайта құнарландырылатын учаскенің басқа бөлігінде – 3-тармақтың 1-тармақшасына ұқсас;

      - іргетастың негізгі табанының бетінен радон ағынының тығыздығының орташа мәні 250 Бк/мі деңгейінен жоғары болмауы тиіс. Жоғары болғанда ғимараттың жобасында радоннан қорғану жүйесі қаралуы қажет;

      3) санитариялық-гигиеналық бағытта қайта құнарландыру кезінде жиынтық альфа-радиоактивтілік деңгейі топырақтың бетінен 0-25 см-де 1200 Бк/кг аспауы тиіс, 25-50 см, 50-75 см, 75-100 см әрбір қабаттарында табиғи ая деңгейінен 7400 Бк/кг аспауы тиіс;

      4) 1), 2), 3) тармақтардағы жағдайларда, қайта құнарландырылатын учаскенің барлық ауданында гамма-сәуле шығарудың ЭДҚ топырақтың бетінен 1 м биіктікте табиғи ая деңгейінен, осы жергілікті жерге тән, 0,2 мкЗв/сағ аспауы тиіс. Ал кейбір жекеленген нүктелерінде (20% көп емес) 0,5 мкЗв/сағ деңгейінен аспауы тиіс.

      4. Гамма-сәулеленудің МЭД, желілік (және т.б. құбырлар, орлар, жолдар, темір жол,) бойымен ластанған жер беті үстінен 1 м биіктікте және гигиеналық бағытта залалсыздандыруға немесе қайта культивациялау жататын астам 0,2 мЗв / сағ аспауы тиіс табиғи фон және 0,5 мЗв / сағ артық емес кейбір жергілікті дақтардың (20%).

      5. Кәсіпорынды (немесе объектіні) жою, консервациялау немесе бейінін өзгерту және тиісті қайта құнарландыру (оларды денудациялық аймақтарға көшіргеннен соң немесе жерге тегістеген соң) үдерісінде тау-кен өндіру кәсіпорындарының үйінділері топырақпен немесе жыныстармен жабылады, олардың жиынтық альфа-радиоактивтілік деңгейі және гамма-сәулеленуінің ЭДҚ осы жердің табиғи аясы вариациясы шегінде болады. Қайта құнарландырудан кейін барлық қайта құнарландырылатын объектінің ауданы бойынша орташа гамма-сәулеленудің ЭДҚ осы жерге тән табиғи ая деңгейінен 0,2мкЗв/сағ аспауы тиіс, кейбір оңаша нүктелерде 0,5 мкЗв/сағ (20 %) аспауы тиіс.

      6. Суға батырылған кеніштерден шығарылатын және су ағыстарына жіберілетін шахта суларында радионуклидтердің МБ шығару нүктелерінде мына қатынасты қанағаттандыруы тиіс:



      мұнда бөлшектің алымында – радионуклидтер МБ, бөлімінде – осы нуклидтер үшін П-1.1 кестенің 5 бағанынан МС мәні.

      Торий қатарының радионуклидтерінің МБ өндірілетін кендегі торийдің жоғары мөлшері болғанда айқындалады.

      7. Таратылған уақытша тоғандар мелиорациялық және шахтаның өмір бойы жұмыс істейтін, дискілер шахта су ағындары, осы объектілердің бұрынғы төменгі жоғарыда 1 м биіктікте гамма-сәуле МЭД табиғи фон жоғары деңгейдегі 0,2 мЗв / сағ аспауы, ал кейбір жергілікті тиіс емес 0,5 мЗв / сағ артық емес ұпай (20%).

      8. Объектіден шығарылатын су қоймаларын, арналарды, су ағарларды қайта құнарландырған кезде су қоймасының (су ағардың) түбі осы санитариялық қағидалардың талаптарын қанағаттандыруы тиіс. Егер қайта құнарландырудан кейін саба мерзімінде бақылау кезінде судағы радионуклидтердің МБ мөлшері осы қағидалардың 6-тармағының талаптарын қанағаттандыратын болса, су қоймасын су шаруашылығына пайдалануға жол беріледі,жол беріледі.

      9. Карьерлерді су шаруашылығы бағытында қайта құнарландыру кезінде (су қоймасын жасау) қойманың түбі және жағалаулары (карьердің ернеулері) 3 –тармақтың, 3-тармақшасының талаптарын қанағаттандыруы тиіс. Егер қайта құнарландырудан кейін саба кезеңінде бақылау кезінде 6-тармақтың талаптары орындалатын болса, су қоймасын су шаруашылығына пайдалануға (суға толтырылған соң) жол беріледі.

      10. Көмілген қалдықтар қоймасында және РАҚ бар жер беті қорымдарында оның бетінен 1 м биіктікте гамма-сәулеленудің ЭДҚ 1,0 мкЗв/сағ аспауы, радон ағынының тығыздығы 1,0 Бк/мІ*с аспауы тиіс.

      Көмілген немесе консервацияланған қалдықтар қоймасының және толған жер беті қорымының шекарасынан тыс 1 м биіктікте аудан бойынша гамма-сәулеленудің орташа ЭДҚ табиғи аядан 0,2 мкЗв/сағ аспауы, жекеленген оңаша нүктелерде 0,5 мкЗв/сағ (20% артық емес) аспауы тиіс.

      11. Қайта құнарландырылған жерлерде 1 м дейінгі қабаттағы кез келген нүктесінде сулы сығындының тығыз қалдығы 0,6 % аспауы, сулы сығындының рН кемінде болуы тиіс.

      12. Қайта құнарландырылған су қоймаларының суында зиянды химиялық заттардың мөлшері белгіленген РЕШШ сәйкес болуы тиіс.

      П-1.2 кесте

Уран рудасын өндіретін және байытатын кәсіпорындарда РАҚ-мен жұмыс істеу әдістері мен сыныптамасы

РАҚ түрі

РАҚ-мен жұмыс істеу әдістері

1

2

Газ тәрізді РАҚ *

Жер асты тау-кен қазбаларынан, жабық кен қоймаларынан, РҚА, ГМЗ және ЖЭС-ның ұйымдастырылған желдеткіш шығарындылары

Бекітілген ШШ орындау

Карьерлердің, ашық кен қоймаларының, үйінділердің, үйінділердің, қалдықтар қоймаларының және басқа да объектілердің ұйымдаспаған газ тәрізді шығарындылары

ШШ -ны есептегенде ескеріледі

Сұйық РАҚ

ГМЗ технологиясында және айналма сумен жабдықтау жүйесінде пайдаланылмайтын шахта сулары

Гидрожүйеге немесе жер бедеріне шығару алдында тазаланады

Жойылған, консервацияланған және бейінін өзгерткен кеніштердің шахта сулары

Гидрожүйеге немесе жер бедеріне шығару алдында тазаланады

Айналма сумен жабдықтау жүйесінің дебалансы

Гидрожүйеге немесе жер бедеріне шығару алдында тазаланады

Дезактивация және арнайы жуу орындарының айналма сумен жабдықтау пункттерінің дебалансы

Гидрожүйеге немесе жер бедеріне шығару алдында тазаланады

Қатты РАҚ ***

Радиометриялық байыту фабрикаларының қалдықтары

Жойылған, консервацияланған және бейінін өзгерткен соң қайта құнарландырылады

Істен шыққан СК үйінділері,

ГМЗ қалдықтары

Қалдықтар қоймасында уақытша сақтауға жатады

Қара, легирленген және түсті металдары бар қалдықтар

Қалдықтар қоймасында уақытша орналастырылады немесе жер беті қорымында көміледі

Пайдаланудан шығарылған жабдықтар, құрылыс конструкциялары және материалдар

Қалдықтар қоймасында уақытша орналастырылады немесе жер беті қорымында көміледі


      Кестеге ескертпе:

      * - газ тәрізді РАҚ-ға жатқызу критерийі мына шартты орындамау болып табылады:



      мұнда бөлшектің алымында - ОА радионуклидтердің мөлшері, Бк/м3; бөлімінде – РЕКБ мәндері осы нуклидтер үшін П-1.1- кестенің 3-бағаны;

      ** - сұйық РАҚ жатқызу критерийі мына шартты орындамау болып табылады:



      мұнда бөлшектің алымында — радионуклидтердің МБ (УА), Бк/кг; бөлімінде – УВ осы нуклидтер үшін п-1.1-кестенің 5-бағанының мәндері;

      *** - қатты РАҚ-ға жатқызу критерийі мына шартты орындамау болып табылады:



      мұнда бөлшектің алымында - МБ (УА) радионуклидтердің меншікті белсенділігі, Бк/г; бөлімінде – п-1.1 -кестенің 6-бағанының нуклидтері үшін ЕАММБ; қатты қалдықтармен жұмыс істеу мүмкіндігі радионуклидтердің тиімді меншікті белсенділігінің шамасы бойынша белгіленеді.

Уран рудасын өндіру және байыту бойынша объектілерді жоюға, консервациялауға немесе бейінін өзгертуге рұқсат алуға қажетті жобалық және басқа да құжаттаманың
ТІЗБЕСІ

      1. Негізгі тау-кен құжаттамасының (вертикальды проекциялардың, разрездердің, жер бетінің топографиялық жоспарларының, кеніштің қабаттық жоспарларының) көшірмелері, кен орнының геологиялық картасы және қордың жағдайын және кен орнының барланғанын көрсететін, тау-кен қазбаларының, жер бедерінің және жер бетінің жағдайын көрсететін басқа да құжаттама.

      2. Кәсіпорынды жоюды немесе консервациялауды негіздейтін техникалық-экономикалық есеп.

      3. Анықтамалар:

      - өндірістік, ашық, дайындалған және дайын қуыстарға бөле отырып, баланстық және баланстан тыс қордың, оның ішінде өндіріс қалдықтары туралы;

      - осы қорлардың жағдайын көрсете отырып, сақтандыру қорларының және басқа да мақсаттағы қорлар туралы;

      - жолай өндірілген, уақытша пайдаланбайтын пайдалы қазбалар туралы, сондай-ақ құрамында пайдалы компоненттері және құрылыс материалдарының өндіруге арналған немесе пайдалы компоненттерді алғанға дейін өндіріс қалдықтары (қалдықтар қоймалары, үйінділер және т.б.) туралы;

      - өндірістік және санитариялық-тұрмыстық ғимараттардың, құрылыстардың және суды құю қондырғыларының жағдайы туралы;

      - жер асты қуыстары мен тау-кен қазбаларының болуы, жер бетінің жылжуының барынша көп нақты және болжалды шамалары туралы.

      4.Іс-шаралар тізбегі:

      - кәсіпорынды немесе оның бір бөлігін жою (консервация) кезінде, сондай-ақ кәсіпорынның объектілеріне және жою және консервациялау үдерістерінің әсері қолданылатын онымен жапсарлас орналасқан тау-кен және басқа кәсіпорынына қызмет көрсету кезінде радиациялық және техникалық қауіпсіздік шараларын қамтамасыз ету бойынша;

      - консервацияланатын (жойылатын, бейінін өзгертетін) объектінің орналасқан ауданында қоршаған ортаның экологиялық қауіпсіз жағдайын қамтамасыз ету бойынша;

      - консервациялау кезінде кәсіпорынды сақтап қалу бойынша (машиналар, жабдықтар, құрылыстар, тау-кен өндірісі және т.б.);

      - тау-кен жұмыстары кезінде бұзылған жер учаскелерін қауіпсіз, сондай-ақ олардың халық шаруашылығына жарамдылығы жағдайына жеткізу бойынша.

      1-тармақта көрсетілген негізгі тау-кен графикалық құжаттарының көшірмелеріне, сондай-ақ 3-тармақта көрсетілген анықтамаларға, кәсіпорынның бас инженері қол қояды, бас маркшейдері және бас геологы қол қоюы тиіс. Шахта үстіндегі құрылыстардың жағдайы туралы анықтамаға кәсіпорынның бас инженері мен бас механигі қол қоюы тиіс.

      Өтінішке қоса берілетін материалдар 3 данада дайындалуы тиіс. Кәсіпорынды жою немесе консервациялау қажеттігі туралы мәселені қойғанда жоғарыда тұрған ұйым осы туралы жапсарлас пайдалы қазбаларды өндіру бойынша кәсіпорындарға және басқа да мүдделі ұйымдар мен кәсіпорындарға жазбаша хабарлауы тиіс.

Ашық радиоактивті заттармен жұмыс жасау сыныптары

Уран кенін өндіру және өңдеу цехтарының, құрылыстарының және қондырғыларының сипаты

Жұмыс сыныбы

1

2

Жер асты кен шығару орындары (цех, учаске)

2

Кен орны

2

Кен сұрыптау кешендері және радиометриялық байыту фабрикалары (БФ)

2

Гидрометаллургиялық зауыттар (ГМЗ)

2

Табиғи уран кенінің және концентратының ашық және жабық қоймалары

2

БФ және ГМЗ-ның қалдық сақтайтын қоймалар

2

Жер асты ұңғымалы сілтілеу және үйіндіні сілтілеу кен шығару орындары

2

Жер асты сілтілеу ерітінділерін өңдеу қондырғылары

2

Радиохимиялық зертханалар

3

Еңбек жағдайларын бақылау және қоршаған ортаны қорғау зертханалары

3

  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
13-қосымша

Рентген аппаратының техникалық-бақылау журналы

Күні, уақыты

Қызметкердің ескертулері және кейінгі пайдалану бойынша шешім

Ақаудың түрі, қалпына келтіру тәсілі

Пайдалану мүмкіндігі және шарттары

Техниктің қолы, күні

1

2

3

4

5






Рентген кабинетінің №___
ТЕХНИКАЛЫҚ ПАСПОРТЫ Техникалық паспорт N _________________________________

      Мекеменің атауы _____________________________________________________

      (бағыныштылығы бойынша мекеменің толық атауы және денсаулық сақтау бөлімінің атауы көрсетіледі)

      _____________________________________________________________________

      Кабинеттің мақсаты __________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      (рентгендік- диагностикалық, флюорографиялық, рентгендік- операциялық және басқалар)

      _____________________________________________________________________

      Мекенжайы, телефон: _________________________________________________

      _____________________________________________________________________

Рентгендік диагностикалық кабинеттің техникалық паспортын беру, толтыру және сақтау
ҚАҒИДАСЫ

      1. Техникалық паспорт рентген кабинетінің оған қойылатын технологиялық талаптарға сәйкестігін сипаттайтын ведомстволық құжат болып есептеледі (жұмыс орнындағы сәулелену дозасының қуаты мен қорғанышынан басқа).

      2. Техникалық паспорт фиксирует безопасное состояние рентгендік диагностикалық кабинеттің және оның негізгі, қосымша, қорғаныш және басқа да жабдықтардың қауіпсіз жай-күйін тіркейді.

      3. Паспортты әрбір рентген кабинетіне рентгендік радиологиялық бөлімшенің өкілі толтырады және мекеменің мөрі қойылған рентгендік радиологиялық бөлімше меңгерушісінің қолы қойылғанда ғана күшінде болады.

      4. Паспорт екі данада толтырылады, оның біреуі рентгендік диагностикалық кабинетте, ал екіншісі - рентгендік радиологиялық бөлімшеде сақталады. Жоспарлы тексерудің нәтижелері (жылына 1 рет) паспорттың екі данасына да енгізіледі.

      5. Техникалық паспорт 4 жылдан астам мерзімге беріледі. Аумақтық рентгендік радиологиялық бөлімшеге паспортты бір рет ұзартуға (8 жылға дейін) жол беріледі.

      6. Паспортты кезектен тыс ауыстыруды кабинеттің жоспарлы шешімі өзгерген кезде, аппараттың жиынтығы өзгергенде, сәлелендіргіштің қуаттылығы мен саны ұлғайғанда, кабинет апатты жағдайда болғанда аумақтық рентгендік радиологиялық бөлімше жүргізеді.

      Рентгендік диагностикалық

      кабинет жайының жоспары

      және ол жерде жабдықтарды

      орналастыру

      Масштабы 1:100

      1. Кабинет үй-жайы

      1.1. Жалпы мәліметтер


































Ғимарат түрі: ағаш, кірпіш, панельді, блокты

_______________________________________________________________

Қабат _______________________________________

Жылыту __________________________________

Су құбыры _________________________________

Кәріз ________________________________


      1.2. Үй-жайдың құрамы

р/с №

Үй-жайдың атауы

Ауданы, м2

Биіктігі, м

Еденнін материалы

1 сағатта ауа алмасу жиілігі

Күңгірттеу (бар, жоқ, қажет емес)






кіру

сору


1.

Емшара жасау бөлмесі







2.

Басқару бөлмесі







3.

Фотозертхана







4.

Көшірме жасау зертханасы







5.

Дәрігердің кабинеті







6.

Киім шешетін кабина







7.

Дәретхана







8.

Барийлі асүй







9.








10.









      2. Сәуледен қорғау

      2.1. Аралас үй-жайларды радиациялық қорғау

      Ескертпе: қабырғалардың, есіктердің және терезелердің нөмірлері үй-жайдың жоспарында көрсетіледі.

      2.2.Персонал мен пациенті радиациялық қорғау

р/с №

Жабдықтардың атауы

Қорғасын эквивалент, мм

Қабының болуы (бар, жоқ, қажет емес)

Саны

Сапасы (қанағаттанарлық, қанағаттанарлықсыз)

1.

Үлкен қорғаныш пердесі





2.

Кіші қорғаныш пердесі





3.

ЭСУ астына арналған қорғаныш алжапқышы





4.

Қорғаныш алжапқышы





5.

Қорғаныш юбкасы





6.

Қолғаптар





7.

Қорғаныш әйнегі: ЭСУ-да






қалқада






қарау терезесінде





8.

Рентгендік қорғаныш резеңке пластиналар





9.






10.







      3. Электр қауіпсіздік шаралары

      3.1. Сигнализацияның жай-күйі (қанағаттанарлық, қанағаттанарлықсыз)

Басқару тетігіндегі сигнал шамдарының жұмысы

Аспаптар тетігінің жарықтануы

Басқарудағы жарық сигналының жұмысы

"КІРУГЕ БОЛМАЙДЫ" кедергісін тексеру күні














      3.2. Кабинеттің жерге қосылу жағдайы

Жерге қосылудың түрі (контурлы, контурсыз)

Жерге қосу сымы

Кедергі, Ом

Кедергіні тексеру күні


Материал

Қима, мм2














      4. Рентген аппараттары және арнайы рентген жабдықтар

      4.1. Рентген аппаратының, арнайы рентген жабдықтарының мәліметтері

Үлгісі, түрі

Шығарушы зауыт

Зауыттан шыққан жылы, N

Құрастырылған жылы

Бөлшектелген жылы

Сапасы (қанағаттанарлық, қанағаттанарлықсыз)

Тексерілген күні
















      Кестеге осы кабинетке орнатылған стационарлық аппарат және арнайы рентген жабдықтары (кимограф, флюорографиялық қосымшалар және т.б.) және кабинетке бекітілген тасымалданатын, палаталық және аппараттардың басқа да түрлері туралы мәлімет енгізіледі.

      4.2. Стационарлық аппараттың энергиялық қуат көзі

Қуат көзі (кіші станция, электрдвижогы)

Нақты қуат (В) және фазаның саны

Ток жүргізетін жүйе

Кедергіні тексеру күні



Сымныңматериалы

Сымның қимасы

Ұзындығы, м

Кедергі, Ом

















      Ескертпе: "ұзындығы" деген бағанда кіші станциядан, электр станциядан қуаттанатын желінің ұзындығын көрсету.

      4.3. Аппараттың электр өлшеу аспаптары

Аспаптың атауы

Аспаптың N

Өлшеу шегі

Дәлдік тобы

Тексерілген күні

Миллиамперметр





Милликулонметр





Алғашқы қуатты вольтметр немесе киловольтметр






      5. Фотозертханалық жабдықтар

р/с №

Жабдықтың атауы

Түрі және зауыт. N

Саны

Орналасқан орны

Сапасы (қанағатлық, қанағатсыз.)

Тексерілген күні

1.

Рентгенограммаларды өңдеуге арналған бактардың жиынтығы






2.

Рентгендік суреттерді кептіруге арналған шкаф






3.

Флюорографиялық пленкаларды өңдеуге арналған бактардың жиынтығы






4.

Фотозертханалық сағаттар






5.

Актиникалық емес фонарь






6.

Негатоскоп






7.

Флюороскоп







      6.Көшірме жасау зертханаларының жабдықтары

р/с №

Жабдықтардың атауы

Түрі және зауыт N

Саны

Орналасқан орны

Сапасы (қанағаттанарлық, қанағаттанарлықсыз

Тексерілген күні

1.

Электрорентгенограф






2.

Селенді пластинкалар







      7. Өртке қарсы жабдықтар

р/с №

Жабдықтың атауы

Түрі

Саны

Жарамдылық мерзімі

Ескертпе

1.

Көмір қышқылды өрт сөндіргіш





2.






3.







      8. Рентгендік мұрағат

1. Жабдықтар (сейф және т.б.)____________________________________

2. Қауіпсіздікті қамтамасыз ету құралдары_________________________



Паспорт берілді:


М.О. рентгендік радиологиялық бөлімше орналасқан мекеме

Рентгендік радиологиялық бөлімшенің меңгерушісі


"___"________20____ж.

Паспорт алынды:


Мекеменің бас дәрігері ______________________________________


"___"________20____ж.


Рентгенологиялық бөлімшенің (кабинеттің) меңгерушісі ______________


"___"________20____ж.



Тексеру нәтижесін енгізген

Тексеру нәтижелерімен танысты

Аты-жөні

Лауазымы

Күні

Қолы

Мекеменің бас дәрігері

Күні

Қолы









Паспорт___дейін ұзартылды:

"___"________20____ж.

М.О. рентгендік радиологиялық бөлімше орналасқан мекеме

Рентгенологиялық бөлімшенің меңгерушісі


"___"________20____ж.

  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
14-қосымша

Рентген аппараттарын орналастыруды ескерген рентгенологиялық кабинеттің ұсынылатын аудандары

      1-кесте

Рентген аппараты

Ауданы, м2 (кем емес)

Каталканы қолдану көзделеді

Каталканы қолдану көзделмейді

1

2

3

Рентгендік-диагностикалық кешен (бұдан әрі РДК) штативтердің толық жиынтығымен (бұдан әрі-ШТЖ, суреттер үстелі, суреттер тіреуі, суреттер штативі).

45

40

РДК және ШТЖ, және универсалды тіреу-штативі, кескінді сандық өңдеуге арналған рентгендік-диагностикалық аппарат.

34

26

РДК және ШТЖ, дистанциялық басқаруы бар.

24

16

Рентгенография әдісімен рентгендік диагностикалауға арналған аппарат

(суреттер үстелі, суреттер үшін тіреу, суреттер штативі)

16

16

Универсалды тіреу-штативімен рентгендік диагностикаға арналған аппарат

24

14

Жақын қашықтықты рентгендік-терапияға арналған аппарат

24

16

Алыс қашықтықты рентгендік-терапияға арналған аппарат

24

20

Маммографияға арналған аппарат


6

Остеоденситометрияға арналған аппарат


8

Рентгендік диагностика кабинеті үй-жайларының құрамы мен ауданы

      2-кесте

Бөлімшенің (кабинеттің) жалпы бөлмелері



1

2


1. Бөлімше меңгерушісінің кабинеті

12

2. Қызметкерлер бөлмесі

10 ( әрбір қосымша қызметкерге +3,5 м2)

3. Нәтижелерді (суреттерді) қарау бөлмесі

6

4. Барий ерітіндісін дайындауға арналған кабинет

3

5.Күту орны

6

6. Материалдық бөлме

8

7. Қосалқы бөлшектер қоятын бөлме

6

8. Тазалау құрал-саймандарын қоятын бөлме

3

9. Рентген пленкаларын уақытша сақтайтын бөлме (100 кг-нан артық емес)

6

10. Қызметкердің жеке гигиенасына арналған бөлме

3

11. Қызметкерлер мен пациенттерге арналған дәретханалар

Бір кабинаға -3

12. Компьютер бөлмесі

12

13. Инженерлік бөлме

12

Рентгендік-диагностика кабинеті


1. Көпшілікті жалпы тексеруге арналған флюорография кабинеті

емшара бөлмесі

шешінетін орын

күту орны

фото зертхана2)

қызметкер бөлмесі

14

6

6

6

6

2. Диагностикалық суреттерге арналған флюорография кабинеті

емшара бөлмесі

басқару бөлмесі (қорғаныш кабинасы болмағанда)

фотозертхана

шешінуге арналған кабина 1)

дәрігер кабинеті (кескінді сандық өңдеуге арналған аппараттар үшін)

14

6

6

3

9

3.Рентгеноскопия және рентгенография әдісімен рентгендік-диагностика кабинеті

1-емшара кабинеті

2-емшара кабинеті

басқару бөлмесі

шешінуге арналған кабина 1)

фотозертхана2)

дәрігер кабинеті

6

3

8

9

4. Асқазан-ішек жолдары ауруларының рентгендік-диагностика кабинеті

1- емшара кабинеті

басқару бөлмесі

фотозертхана2)

6

8

Пациенттерге арналған дәретхана

кушеткасы1) бар шешінуге арналған кабина

дәрігер кабинеті

3

4

9

5.Рентгенография және/немесе томография әдісімен рентгендік-диагностика кабинеті

емшара бөлмесі

басқару бөлмесі

шешінуге арналған кабина 1)

фотозертхана2)

қызметкер бөлмесі

16

6

3

8

9

12


6.Маммография әдісімен сүт бездері ауруларының рентгендік-диагностика кабинеті

емшара бөлмесі

мамандандырылған әдістердің (қажет болғанда) емшара бөлмесі

шешінуге арналған кабина 1)

фотозертхана 2

дәрігер кабинеті

6

8

3

8

9


7. Несептік-жыныстық жүйе (урологиялық) ауруларының рентгендік-диагностика кабинеті

ағызумен емшара жасау бөлмесі

басқару комнатасы

фотозертхана 2

кушеткасы бар шешінуге арналған кабина1)

дәрігер кабинеті

6

8

4

9



8. Жұқпалы аурулар бөлімінің рентгендік-диагностикалық кабинеті (бокс)

бокске кірер алдындағы тамбур (бокске кірер алдындағы шлюз)

күту орны

күту орнындағы дәретхана

емшара бөлмесі

басқару бөлмесі

фотозертхана 2

дәрігер кабинеті

6,0

6,0

3,0

24,0 каталкамен, 16,0 каталкасыз

6,0

8,0

9,0


9. Топометрия кабинеті (сәулелік терапияны жоспарлау)

емшара бөлмесі

басқару бөлмесі

барий дайындауға арналған кабинет

фотозертхана 2

дәрігер кабинеті

киіну бөлмесі

6

3

8

9

3


Рентгендік-операциялық блок



1. Жүрек және қан тамыр ауруларының диагностикасы

блогы

рентгендік-операциялық бөлме

басқару бөлмесі

операция алдында дайындау бөлмесі

зарасыздандыру бөлмесі1)

зерттеуден кейін науқастың уақытша болатын бөлмесі1)

фотозертхана 2

дәрігер кабинеті

48

8

6

8

8

8

9


2.Өкпе және кеуде қуысы ауруларының диагностикасына арналған кабинет

рентгендік-операциялық бөлме

басқару бөлмесі

операция алдында дайындау бөлмесі

зарарсыздандыру бөлмесі1)

цитологиялық диагностика бөлмесі1)

фотозертхана 2

суреттерді қарау комнатасы 1)

дәрігер кабинеті

медбикелер бөлмесі1)

қызметкердің жеке гигиенасына арналған бөлме 1)

кір төсек жабдықтарын сақтайтын бөлме 1)

32

8

6

6

6

8

6

9

13

4

4


3. Урогениталды жүйе ауруларының диагностика блогы

Рентгендік-операциялық

басқару бөлмесі

фотозертхана 2

дәрігер кабинеті

контраст заттарды дайындау бөлмесі 1)

пациенттерге арналған дәретхана

26

6

8

9

5

3


4. Ұрпақты болу мүшелер ауруларының (сүт бездері) диагностика блогы

рентгендік-операциялық

басқару бөлмесі

фотозертхана 2

дәрігер кабинеті

8

4

6

9


Рентгендік компьютерлік томография кабинеті



1. Басты зерттеуге арналған РКТ кабинеті

емшара бөлмесі

басқару бөлмесі

генератор/компьютер бөлмесі

фотозертхана 2

дәрігер кабинеті

18

7

8

8

9



2. Басқа да зерттеулерге арналған РКТ кабинеті

емшара бөлмесі

басқару бөлмесі

генератор/компьютер бөлмесі

фотозертхана 2

Дәрігер кабинеті

шешінуге арналған кабина

қарау бөлмесі

22

8

8

8

9

4

6


3. Рентгенхирургиялық зерттеуге арналған РКТ кабинеті

емшара кабинеті

операция алдында дайындау бөлмесі

басқару бөлмесі

генератор/компьютер бөлмесі

фотозертхана 2

дәрігер кабинеті

қарау бөлмесі

контраст заттарды дайындау бөлмесі 1)

пациенттерге арналған дәретхана

медициналық қызметкерлерге арналған бөлме

инженерлер бөлмесі

36

7

10

8

8

9

10

5

3

12

12



      Ескертпе:

      1) міндетті емес;

      2) сандық рентгенография және флюорографияға арналған аппараттарды қолдану барысында

      қажет емес

Рентгендік-терапия кабинеті үй-жайларының құрамы мен ауданы

      3-кесте

Үй-жай атауы

Ауданы, мІ (кем емес)

1

2

1. Жақынқашықтықтағы рентгендік-терапия кабинеті

2-3 сәулелендіргіштері бар емшара бөлмесі

1 сәулелендіргіші бар емшара бөлмесі

басқару бөлмесі

дәрігер кабинеті (қарау бөлмесі)

күту орны

16

12

9

10

6

2. Алысқашықтықтағы рентгендік-терапия кабинеті

емшара бөлмесі

басқару бөлмесі

дәрігер кабинеті (қарау бөлмесі)

күту орны

20

9

10

6


      Ескертпе:

      Ауданы кіші бөлмелерді немесе құрамы қысқартылған үй-жайларды қолдану халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствасының аумақтық бөлімшелерімен келісіледі.

  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
15-қосымша

Рентгендік диагностика кабинеті үй-жайларындағы температура және ауа алмасу жиілігі

      1-кесте

Үй-жайлар атауы

Температура, 0С

Сағатына ауа алмасу жиілігі

Ішке сору

Сыртқа тарату

1

2

3

4

Жалпы үй-жайлар

1. Бөлімше меңгерушісінің кабинеті

20

1,5

2. Қызметкерлер бөлмесі

20

1,5

3.Нәтижелерді (суреттерді) қарау бөлмесі комнатасы (бейнелер)

20

1,5

4. Барий дайындауға арналған кабина

18

1,5

5. Күту орны

18

1,5

6. Материалдарға араналған бөлме

18

1,5

7. Қосалқы бөлшектер қоятын бөлме

18


1,5

8. Жинау құрал-саймандарын қоятын бөлме

18

1,5

9.Рентген пленкаларын уақытша сақтауға арналған бөлме (100 кг артық емес)

18

1,5

10.Қызметкерлердің жеке гигиенасына арналған бөлме

22

3

5

11.Қызметкерлерге немесе пациенттерге арналған дәретхана

20


бір унитазға 50м3

12. Компьютер бөлмесі

18

3

2

13. Инженер бөлмесі

18

1,5

Рентгендік диагностика кабинеті

1.Емшара бөлмесі

20

3

4

2. Басқару бөлмесі

18

3

4

3. Шешіну орны

20

3

1,5

4. Шешінуге арналған кабина науқастың уақытша болатын

20

с

1,5

5. Шешінуге арналған кабина, науқастың уақытша болатын бөлмесі, жеке гигиена бөлмесі

20

3


5. Дәрігер кабинеті, суреттерді қарау бөлмесі,медбикелер бөлмесі

20


1,5

6. Қойма, материалдар қоятын бөлме

18

7. Пациенттерге арналған дәретхана

20


50 м3

Рентгендік терапия кабинеті үй-жайларындағы температура және ауа алмасу жиілігі

      2-кесте

Үй-жайлар атауы

Температура, 0С

Сағатына ауа алмасу жиілігі

кіру

сорылу

1. Емшара бөлмесі

20

3

2

2. Басқару бөлмесі

18

2

1

3. Дәрігер кабинеті

20

1

I

Рентген кабинетін бөлмелеріндегі жұмыс орындарының жарығы

      3-кесте

Үй-жайлар атауы

Жарық, лк

Жарық көзі

1

2

3

Бөлімшенің жалпы үй-жайлары

1. Бөлімше меңгерушісінің кабинеті

300

л. ш.


150

қ. ш.

2. Қызметкерлер бөлмесі

300

қ. ш.


150

қ. ш.

3. Нәтижелерді (суреттерді) қарау бөлмесі

200

л. ш.


100

қ. ш.

4. Барий дайындауға арналған кабина

100

л. ш.


50

қ. ш.

5. Күту орны

100

л. ш.


50

қ. ш.

6. Материалдарға арналған бөлме

30

қ. ш.

7. Қосалқы бөлшектер қоятын бөлме

30

қ. ш.

8. Жиыстыру заттарына арналған қойма

30

қ. ш.

9.Рентген пленкаларын уақытша сақтайтын бөлме (100 кг артық емес)

30

қ. ш.

10.Қызметкерлердің жеке гигиена бөлмесі

100

л. ш.


50

қ. ш.

11.Қызметкерлер мен науқастарға арналған дәретхана

70

қ. ш.

12. Компьютер бөлмесі

300

л. ш.

13. Инженер бөлмесі

150

қ. ш.

14. Фотозертхана

70

қ. ш.

Рентгендік диагностика кабинеті

1. Рентгеноскопия жасауға арналған емшара бөлмесі

200

л. ш.


100

қ. ш.

2. Рентгенография жасауға арналған емшара бөлмесі

200

л. ш.


100

қ. ш.

3. Флюорография жасауға арналған емшара бөлмесі

150

л. ш.


75

қ. ш.

4. Басқару бөлмесі

50

қ. ш.

5. Шешіну орны

200

л. ш.


100

қ. ш.

6. Шешінуге арналған кабина

150

л. ш.


75

қ. ш.

7. Тамбур

75

л. ш.


30

қ. ш.

8. Шлюз

75

л. ш.


30

қ. ш.

9. Дәрігер кабинеті

300

л. ш.


150

қ. ш.

Рентгендікоперация блогы

1. Рентгендік-операция жасау бөлмесі

300

л. ш.


200

қ. ш.

2. Басқару бөлмесі

50

қ. ш.

3. Операция алдында дайындау бөлмесі, зарарсыздандыру бөлмесі, микроскоп тұратын бөлме

300

л. ш.


150

қ. ш.

3) Шешінуге арналған кабина, науқастың уақытша болатын бөлмесі,

100

л. ш.

жеке гигиена бөлмесі

50

қ. ш.

5. Дәрігер кабинеті, суреттерді қарау бөлмесі,

300

л. ш.

медициналық бикелер бөлмесі

150

қ. ш.

6. Қойма, материалдарға арналған бөлме

30

қ. ш.

7. науқастарға арналған дәретхана

63

қ. ш.

Рентгендік компьютерлік томография кабинеті

1. Емшара бөлмесі

300

л. ш.


150

қ. ш.

2. Басқару бөлмесі

50

қ. ш.

3. Генератор бөлмесі

200

л. ш.


100

қ. ш.

4. Шешінуге арналған кабинет

70

л. ш.


35

қ. ш.

5. Дәрігер кабинеті

300

л. ш.


150

қ. ш.


      Ескертпе:

      л.ш. – люминесценттік шамдары;

      қ. ш. –қызу шамдары.

Рентгендік терапия кабинетіндегі жұмыс орындарының жарығы

      4-кесте

Үй-жайлар атауы

Жарық, лк

Жарық көзі

1. Емшара бөлмесі

300

150

л. ш.

қ. ш.

2. Басқару бөлмесі

200

100

л. ш.

қ. ш.

3. Дәрігер кабинеті

300

150

л. ш.

қ. ш.


      Ескертпе:

      Емшара жасау бөлмесіне табиғи жарық түспеген жағдайда, 10 мг-ға

      1 шамнан есептеп, бактерицидті шамдар орнатылады.

  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
16-қосымша

Рентген кабинетінің емшара бөлмелеріндегі стационарлық қорғаныш артындағы рентгендік сәуле дозасының рұқсат етілген қуаты

      1-кесте

Үй-жайлар, аумақ

ДРЕҚ мкГр/сағ.

Т, салыс. Бірлік.

N, салыс.Бірлік

сағ/жылына

ДШ, мЗв/жылына

1

2

3

4

5

6

1. А тобының қызметкерлері тұрақты болатын бөлмелер (емшара кабинеті, басқару бөлмесі, барий дайындау бөлмесі, фотозертхана, дәрігер кабинеті ж.б.)

13

1

1

1500

20

2. Б тобы қызметкерлерінің тұрақты жұмыс орны балатын, рентген кабинетінің емшара бөлмесімен, тігінен және көлденеңінен көршілес үй-жай

2,5

1

1,3

2 000

5

3. ентген кабинетінің емшара бөлмесімен, тұрақты жұмыс орнысыз тігінен және көлденеңінен көршілес бөлмелер (холл, киімілгіш, баспалдақ алаңшалары, дәліз, демалыс бөлмесі, дәретхана, қойма және басқалар)

10

0,25

1,3

2 000

5

4. Б тобы қызметкерлерінің ауық-ауық болатын бөлмелері (техникалық қабат, жер төле, шатыр)

40

0,06

1,3

2 000

5

5. Рентген кабинетінің емшара бөлмесімен, тігінен және көлденеңінен көршілес стационар палаталары

1,3

0,25

2

3 000

1

6. Рентген кабинеті емшара бөлмесінің сыртқы қабырғасына жапсарлас аумақ

2,8

0.12

2

3 000

1

7. Рентгендік-стоматологиялық емшара кабинетімен көршілес тұрғын үй-жайлары

0,3

1

2

3 000

1

Рентген кабинеттерінің стационарлық қорғауын есептеу үшін жұмыс жүктемесі W және анодтық кернеу U мәндері

      2-кесте

Рентгенаппараттары

Жұмыс жүктемесі

W, (мА - мин)/апт

Анодтық кернеу, кВ

1.Люминесценттік экранды рентген

флюорографиялық аппараты және кескінді оптикалық тасымалдау, пленкалық және сандық

1 0001)

100

2. Сканерлейтін сызғыш детекторлар және кескінді сандық өңдейтін рентгенфлюрографиялық азмөлшерлік аппарат

2 0001)

100

3. УРС, ПЗС- матрицалы және кескінді сандық өңдейтін рентгенфлюрографиялық азмөлшерлік аппарат

50

100

4. Ақпаратты сандық өңдейтін рентгендиагностикалық аппарат

1000

100

5. Толық штативтер жиынтығымен рентгендиагностикалық кешен (1-і, 2-і және 3-і жұмыс орындары)

1 000

100

6. РентгеноҒскопияға арналған рентгенаппараты (1-жұмыс орнына – айналмалы үстел штатив АҮШ)

1000

100

7. РентгеноҒграфияға арналған рентгенаппараты(2-і және 3-і жұмыс орны – суреттер қоятын үстел және суреттер қоятын баған)

1000

100

8. Ангиографикалық кешен

400

100

9. Рентгендік компьютерлік томограф

400

125

10.УРС-мен жылжымалы хирургиялық аппарат

200

100

11. Палаталық рентген аппараты

200

90

12. Рентгендік урология үстелі

400

90

13. Литотрипсияға арналған рентгенаппараты

200

90

14. Маммографиялық рентгенаппараты

200

40

15. Сәулелі терапияны жоспарлауға арналған (симулятор) рентген аппараты

200

100

16. Жақынқашықтықтағы рентгендік-терапияға арналған аппарат

5 000

100

17. Алысқашықтықтағы рентгендік-терапияға арналған аппарат

12 000

250

18. Барлық денеге арналған остеоденситометр

200

Номиналды

19. Аяқ-қолға арналған остеоденситометр

100

70

20. Барлық денеге және оның бөліктеріне арналған, сәулеленудің қалың шоғыры және екі деңгейлі сандық детектор қолданылатын остеоденситометр

50

Номиналды


      Ескертпе:

      Флюорографтарды қорғаныш кабинасымен жабдықтау барысында, бөлмелерді қорғауды есептеуде, аппаратты пайдалану құжатында көрсетілген флюорографиялық кабинадағы рентген сәулесінің бәсеңдетілуін есепке ала отыра жүргізіледі;

      Кестеге енгізілмеген аппараттар үшін, сондай-ақ аталған W типіндегі аппараттардың стандартқа сай емес қолданылуы кезінде анод кернеуінің стандарттандырылған мәні кезінде экспозицияның нақты мәні бойынша есептеледі. Кестеде көрсетілген максималды анод кернеулігінен төмен рентген аппараттары үшін есептеу және өлшеу кезінде аппаратқа арналған техникалық құжатта көрсетілген максимальды кернеулікті пайдалану қажет.

Стационарлық қорғанышты есептеуге арналған материалдар

      Рентген түтігінің фокусынан 1 м қашықтықта радиациялық шығыстың мәні Кг (тұрақты анодтық кернеу, анодтық тоқтың күші – 1 мА, сүзгі –2 мм А1, 250 кВ үшін – 0,5 мм Си)

      3-кесте

Анодтық кернеу, кВ

40

50

70

75

100

150

200

250

Радиациялық шығыс, KR мГр · м2/(мА · мин)

2,0

3,0

5,6

6,3

9

18

25

20

Рентген сәулесінің бәсеңдету еселігіне К байланысты қорғаныштың қорғасын эквиваленттері

      4-кесте

К, салыс.бірл.

Анодтық кернеудегі (кВ) және сүзгідегі қорғасын эквиваленті (мм)

2 мм А1

0,5 мм Си

50

75

100

150

200

250

1

2

3

4

5

6

7

Қорғасын қорғаныштың қалыңдығы, d. Pb, мм

3

0,02

-

0,1

0,16

0,3

0,1

7

0,05

0,11

0,11

0,31

0,46

0,6

10

0,06

0,13

0,25

0,37

0,55

0,7

15

0,08

0,17

031

0,46

0,69

1,0

20

0,09

0,2

037

0,53

0,8

1,1

25

0,1

0,22

0,42

03

0,9

1,3

30

0,11

03

0,45

0,62

0,1

1,4

40

0,12

0,28

0,52

0,69

1,1

1,6

50

0,13

031

0,58

0,8

1,2

19

70

0,14

036

0,68

0,8

13

2,0

100

0,16

0,41

0,8

1,0

1,5

2,4

150

0,2

0,5

0,9

1,1

1,7

2,7

200

0,2

0,5

1,0

1,2

1,8

3,0

300

03

0,6

1,1

1,4

2,0

3,5

400

03

0,7

1,2

1,5

2,2

3,8

600

03

0,75

1,3

1,7

2,4

4,2

800

03

0,8

1,4,

1,7

2,5

4,5

1000

03

0,8

1,5

1,8

2,6

4,7

1500

0,4

0,9

1,6

2,0

2,8

5,2

2000

0,4

1,0

1,7

2,1

3,0

5,6

2500

0,4

1,0

1,8

2,2

3,1

5,8

3000

0,4

1,1

1,9

23

3,2

6,0

4000

0,45

1,1

2,0

2,4

335

6,1

6000

0,5

1,2

2,2

2,6

3,6

6,8

10000

0,5

1,3

23

2,75

35

7,4

12000

0,5

1,3

2,4

2,85

4,0

7,6

15000

0,55

1,35

2,5

2,95

4,1

7,8

20000

0,6

1,4

2,6

3,1

43

8,1

30000

0,6

1,3

2,7

3,1

43

8,6

40000

0,65

1,6

2,85

3,3

4,7

9,0

50000

0,65

1,65

2,9

3,4

4,8

9,1

60000

0,65

1,65

3,0

33

4,9

9,4

100000

0,7

1,8

3,1

3,7

5,2

10,0

200000

0,75

1,9

3,4

4,0

5,6

11,0

300000

03

2,0

3,6

4,1

5,8

11,4

500000

0,8

2,1

3,8

4,4

6,1

12,0

1000000

0,9

23

4,0

4,7

63

13,0

1500000

0,9

23

4,2

4,8

6,7

13,4

3000000

1,0

23

4,4

5,1

7,1

14,2

5000000

1,0

2,6

4,6

53

7,4

15,0

10000000

1,1

2,8

4,9

5,6

7,8

15,8

Рентген сәулелерінен қорғану үшін пайдаланылатын құрылыс материалдарының қорғасын эквиваленттері

      5-кесте

Материал

Тығыздық, г/см3

Қорғасынның қалыңдығы, мм

Рентген түтіктегі кернеу кезінде (кВ) материалдың эквивалентті қалыңдығы (мм)

50

60

75

100

125

150

180

200

220

250

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

Болат

7,9

01

1,1

-

1,2

1,1


2,4


3,1

-

3,4



03

3,2

-

3,2

3,1

-

6,6

-

7,6

-

8



1


5

53

6

9

12

123

13

123

12



2

-

10

11

12

183

25

26

27

24

20



3

-

16

18

19

23

37

39

40

34

28



4

-

22

24

25

38

50

53

55

45

35



6

-

-

-

36

54

71

76

80

64

48



8

-


-

50

72

93

1003

108

84

60



10

-



-

-

119

130

140

108

75

Бетон

23

1

_

80

80

85

85

85

85

85

733

60



2

-

160

160

160

160

160

155

150

123

95



3

-

210

210

210

220

230

200

210

168

125



4

-

320

338

355

345

290

283

275

213

150



6



-

-

-

450

425

400

305

210



8

-

-

-

-

-

5600

550

540

400

260



10

4

-

-

-

-

-

-

670

485

300

Барито-бетон, сылақ

2,7







03

-

-

-

5

-

83

-

10,8

-

12

1

-

-

-

103

-

22

-

25

-

23

2

-


-

20,4

-

38

-

46

-

45

3

-

-

-

29

-

62

-

68

-

45























4

-

-

-

36

-

90

-

90

-

75

6

-

-

-

55

-

20

-

26

-

116

8

-


-

68

-

156

-

165

-

140


10

-


-

84


188


205

-

165

Толық кірпіш

1,8

03

_

_

_

70

_

84

-

76

_

68



1

-

-

-

120

-

150


130

-

120



2

-

-

-

195

-

260

-

230

-

190



3

-

-

-

260

-

340


310


250



4

-

-

-

330

-

420

-

370

-

300



6

-

-

-

450

-

570

-

490

-

390



8

-

-

-

-

-

-

-

600


470



10

-

-

-


-


-

-

-

540



12

-

-

-

-

-

-

-


-

610

Толық кірпіш

1,6

04 1

110

220

-

90 170

80

135

-

95 170

-

90 150

-

80 135



2

-

-

270

220

-

290

-

260

-

215



3

-

-

360

290


380

-

345

-

280



4

-

-

450

370


470

-

415

-

340



6


-

-

505


640

-

550

-

435



8

-

-

-

-

-

-

-

670

-

530



10


-

-

-

-

-

-

780

-

600

Гипстік-картон

0,84

0,1

0,4

50 110

-

-

48 89

-

63 120

-

62

110

-

60

105



0,6

170



130


175

-

155

-

145



0,8

230

-

-

165

-

220

-

200

-

180



1,0

290

-

-

200

-

270

-

240

-

220

Көбік бетон

0,63

0,1

0,4

84 180

-

-

66

120

-

82 160

-

92 145

-

77 135



0,6

280

-

-

170

-

230

-

200

-

180



0,8

380

-

-

220


280

-

260

-

230



1,0

480

-

-

270


340

-

310

-

270



1,2


-

-

310

-

400

-

360


310



1,4

-

-

-

350


450

-

410

-

340



1,6

-

-

-

390

-

500

-

450

-

380



1,8


-


430

-

560

-

500

-

410



2,0

-

-

-

470

-

600

-

530

-

440

СРБ құрылыстық материалы (ауыр бетон)







1

20

_

21

24


28

_

-

_

_

2

40

-

42

48

-

48

-


-

-

3

60

-

62

70


70

-

-

-

-

4

80

-

80

%


94

-

-


-

6

-

-

-

-


132

-

-

-

-

8

-

-

-

-

-

172


-


-


      Ескертпе:

      Кестеде көрсетілмеген анодтық кернеудің мәні үшін, материалдардың қорғасындық эквивалентін анықтау кезінде, сызықтық интерполяция әдісін қолдануға болады.

      нақты қолданылатын материалдардың тығыздығы құрамы жағынан ұқсас кестеде көрсетілген материалдардын өзгеше болса, материалдың қалыңдығын қолданылатын материалодың тығыздығына сәйкес пропорционалды түрде үлкейтеді немесе кішірейтеді.

Қорғасын жалатылған пластикадан ҚЖП-73 жасалған рентгендік қорғайтын материал

      6 кесте

Атауы

Түрі

Мөлшері, мм

Беттік тығыздығы, кг/м2

Қорғасын

эквиваленті, мм

Орамадағы

ПЛ-1

7000x900x2,5

7

0,32

Плиталар

ПП-1

700x500x10

28

1,2

Плиталар

ПП-2

1000x500x10

28

1,1

МЕМСТ 9541-75 маркалары ТФ 5 және ТФ 105 рентгендік қорғаныш шынылары

      7 кесте

Шынының қалыңдығы, мм

180-200 кВ (кем емес) кернеу кезіндегі қорғасын эквиваленті (мм)

10

24

15

4,0

20

5,0

25

6,5

50

13

Я-1002 және Я-1002 Т типті "Қорғасын жалатылған резеңке"

      8 кесте

Пластинаның қалыңдығы, мм

1,0-1,4

1,5-1,9

2,0-2,9

3,0-3,4

3,6-4,0

Қорғасын эквиваленті, мм

>0,25

>0,35

>0,5

>0,75

>1,0


Пластинаның қалыңдығы, мм

1,0-1,2

1,2-1,4

1,5-1,9

2,0-2,9

3,0-3,5

Қорғасын экҒвиваленті, мм

>0,25

>0,35

>0,5

>0,75

>1,0


      "Радиациялық қауіпті объектілерге

      қойылатын санитариялық-

      эпидемиологиялық талаптар"

      санитариялық қағидаларына

      17-қосымша

Радиациялық қорғаныш құралдары

      1. Радиациялық қорғаудың жылжымалы құралдары мыналарды қамтиды:

      1) қызметкердің үлкен қорғаныш пердесі (бір-, екі-, үш жаппалы) – адамның барлық денесін сәуледен қорғауға арналған;

      2) қызметкерді кіші пердесі – адамның төменгі дене бөлігін қорғауға арналған;

      3) пациенттің кіші қорғау пердесі- пациенттің төменгі дене бөлігін қорғауға арналған;

      4) айналмалы қорғаныш экраны – адамның тұрғандағы, отырғандағы және жатқандағы денесінің кейбір бөліктерін қорғауға арналған;

      5) қорғау шымылдығы – барлық денені қорғауға арналған, үлкен қорғаныш пердесінің орнына қолдану мүмкін.

      2. Радиациялық қорғаудың жеке құралы мыналарды қамтиды:

      1) қорғаныш қалпағы – бас бөлігін қорғауға арналаған;

      2) қорғаныш көзілдірігі – көзді қорғау үшін;

      3) қорғаныш жаға – тамақ бездерін және мойын бөліктерін қорғауға арналған; мойын бөлігіне арналған жырығы бар кеудешелер және алжапқыштармен бірге қолданылуы тиіс;

      4) қорғаныш жапқыштар, пелерина – иықты және кеуде қуысының жоғарғы бөліктерін қорғау үшін;

      5) біржақты жеңіл және ауыр қорғаныш алжапқыштар – тамақтан бастап тізеге дейін дененің алдыңғы бөліктерін қорғау үшін (тізеден 10 см төмен);

      6) екі жақты қорғаныш алжапқышы – алдыңғы жақ тамақтан бастап иықты және шынтақты қоса алғанда тізеге дейін (тізеден 10 см төмен), артқы жақта жауырыннан бастап жамбас, белді қоса алғанда жанынан санға дейінгі дененің бөліктерін қорғау үшін (белден кемінде 10 см төмен);

      7) стоматологиялық қорғаныш алжапқышы – дентальды зерттеулер немесе жақты зерттеу кезінде гонод, жамбас сүйегін және қалқанша безді қоса алғанда дененің алдыңғы бөліктерін қорғау үшін;

      8) қорғаныш кеудешесі – иықтан бастап белге дейінгі кеуде қуысы мүшелерінің алдыңғы және артқы жағын қорғау үшін;

      9) жыныс қуыстарын және жамбас сүйегін қорғауға арналған алжапқыш – жыныс мүшелерін сәуле шоғырынан қорғау үшін;

      10) (жеңіл және ауыр) қорғаныш юбкасы – жыныс қуыстарын және жамбас сүйектерін барлық жақтан қорғау үшін ұзындығы (ересектер үшін) кемінде 35 см ұзындықта болуы тиіс;

      11) қорғаныш қолғаптары – білектің төменгі бөлігін, қолдың басын және саусақтарды қорғау үшін;

      12) (әртүрлі нысандағы жиындар түріндегі) қорғаныш пластиналар – дененің кейбір бөліктерін қорғау үшін;

      13) ерлердің және әйелдердің жыныс қуыстарын қорғау құралы – пациенттердің жыныс бөліктерін қорғау үшін.

      3. Балаларды қорғау құралдары:

      1) жөргектер (трусиктер) – бала денесінің төменгі бөлігін қорғауға арналған;

      2) жаялық – дененің әртүрлі бөліктері мен азғалары топтарын қорғауға арналған;

      3) саңылауы бар жаялық – қандай да бір рентгенологиялық зерттеулер жүргізу кезінде сәулеленетін дене бөліктерін қоспағанда, барлық денені қорғауға арналған.

      Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Міндетті радиациялық қорғаныш заттары

Радиацилық қорғаныш заттары

Рентгендік кабинеттің тағайындаулары

Флюорография

Рентгеноскопия

Рентгенография

Урография

Маммография, денситометрия

Ангиография

1

2

3

4

5

6

7

Үлкен қорғаныш пердесі (басқару комнатасы немесе басқада заттар болмаған жағдайда)

1

1

1

1

1

1

Кіші қорғаныш пердесі


1


1


1

Біржақты қорғаныш алжапқышы


1

1

1

1

1

Екі жақты қорғаныш алжапқышы




1


1

Қорғаныш жаға

1

1

1

1

1

1

Қорғаныш юбкасымен қорғаныш жилет


1


1


1

Қорғаныш юбкасы немесе гонадты қорғауға арналған алжапқыш

1

1

1

1

1

1

Қорғаныш шапкасы


1


1


1

Қорғаныш көзілдірігі


1


1


1

Қорғаныш қолғабы


1


1


1

Қорғаныш пластиналар жиыны



1

1


1


      Ескертпе:

      Қабылданған медициналық технологияға байланысты басқада радиациялық қорғау құралдарын қолдануға жол беріледі.

  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
18-қосымша

Жылжымалы радиациялық қорғаныш құралдарының қорғаныш тиімділігі

      1 кесте

Аталуы

Қорғасын эквивалентінің минималды мәні, мм Рb

Үлкен қорғаныш шымылдық

0,25

Дәрігердің кіші қорғаныш шымылдығы

0,5

Пациенттің кіші қорғаныш шымылдығы

0,5

Айналмалы қорғаныш экраны

0,5

Қорғаныш пердесі

0,25

Жеке радиациялық қорғаныш құралдарының қорғаныш тиімділігі

      2 кесте

Аталуы

Қорғасын эквивалентінің минималды мәні, мм РЬ

1

2

Ауыр біржақты қорғаныш алжапқышы

0,35

Жеңіл біржақты қорғаныш алжапқышы

0,25

Екі жақты қорғаныш алжапқышы


алдынғы беті

0,35

барлық қалған беті

0,25

Стоматологиялық қорғаныш алжапқышы

0,25

Қорғаныш жамылғы (пелерина)

0,35

Қорғаныш жаға


ауыр

0,35

жеңіл

0,25

Қорғаныш жилетінің алдынғы беті

0,35

жеңіл

0,25

Қалған беті


ауыр

0,25

жеңіл

0,15

Қорғаныш юбкасы


Ауыр

0,5

жеңіл

0,35

Гонаданықорғауға арналған алжапқыш


ауыр

0,5



жеңіл

0,35

Қорғаныш телпегі (барлық беті)

0,25



Қорғаныш көзілдіргі

0,25

Қорғаныш қолғап


ауыр

03

жеңіл

0,15

Қорғаныш пластиналар

(әртүрлі үлгідегі жиынтық түрінде)

1,0-0,5

жаялық, тесігі бар жаялық, үшкіл жаялық

0,35

  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
19-қосымша

      Нысан

Рентгенологиялық зерттеулер кезіндегі пациенттің дозалық жүктемесін есепке алу парағы

      Тегі, аты-жөні _____________________________________________________

№ р/с

Күні

Зерттеу түрі, емшаралар саны мен түрі

Жұмыс жүктемесі мАс

Анод кернеулілігі кв

Зерттеудегі тиімді доза, мЗв

Ескерту
















      Ескертпе:

      Парақ амбулаториялық науқастың медициналық картасына немесе баланың даму тарихына жапсырылады.

  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
20-қосымша

Минималды рұқсат етілген тері-фокустық қашықтық

Зерттеу түрі

Тері-фокустық қашықтық, см

Маммография (үлкейтумен қоса)

20

Палаталық, жылжымалы, хирургиялық аппараттарда рентгенография жасау

20

Хирургиялық аппаратымен рентгеноскопия (УРТ-мен)

20

Стационарлық аппаратымен рентгеноскопия

30

Стационарлы сурет жасайтын жұмыс орындарындағы рентгенография

45

  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
21-қосымша

Рентген кабинеттерде радиациялық бақылау жүргізу

      1. Радиациялық бақылау төмендегі аппараттар орнатылған кабинеттерде жүргізіледі:

      жалпы бағыттағы рентген диагностикалық аппараттар;

      флюорографиялық аппараттар;

      рентген стоматологиялық аппараттар;

      маммографиялық аппараттар;

      рентгендік компьютерлік томографтар;

      ангиографиялық аппараттар;

      остеоденситометрлер;

      стационарлық емес (палаталық) рентген диагностикалық аппараттар;

      литотрипсияға арналған рентген аппараттары;

      рентген терапиялық апараттар;

      рентген апараттарының басқа да түрлері.

      2. Радиациялық бақылау мынадай жағдайларда жүргізіледі:

      санитарлық-эпидемиологиялық қорытындыны ресімдеу;

      кабинетті пайдалануға қабылдау;

      техникалық паспорт беру;

      кабинетті пайдалану шарттары өзгергенде;

      жоспарлы түрде немесе қажеттілік жағдайда (мысалы, радиациялық апат немесе штаттық емес басқа жағдайлар).

      3. Кабинеттердегі радиациялық бақылау рентген кабинет(тер)іне қорытынды болған кезде жүргізіледі.

      4. Әртүрлі бағыттағы үй-жайларда және жақын аумақта радиациялық бақылау рентген аппаратын пайдалану кезінде дозалардың қуаты шамасының ДРҚ тиімді дозаның рұқсат етілген қуатының мәніне сәйкестігін анықтау мақсатында жүргізіледі (2-кесте).

      5. Радиациялық бақылау жүргізу кезінде доза қуатын өлшеу:

      персоналдың жұмыс орындарында (емшара бөлмесі, басқару бөлмесі, барий дайындау бөлмесі, фотозертхана және т.б.);

      рентген кабинетінің емшара бөлмесіне тік және көлденеңі бойынша іргелес үй-жайларда (дәрігердің кабинеті, холл, баспалдақ алаңдары, дәліз, демалыс бөлмесі, дәретхана, қойма және т.б.);

      емшара бөлмесіне жақын аумақта;

      стационарлық емес аппараттарды пайдалану кезінде аурухана палаталарында жүргізіледі.

      6. Радиациялық (дозиметриялық) бақылау оны жүргізуге құқығы бар мамандармен жүзеге асырылады.

      7. Радиациялық бақылау көлемі оны жүргізу мақсатымен анықталады.

      8. Радиациялық бақылау жүргізу кезінде тексерілетін мекеменің әкімшілігі барлық бақыланатын үй-жайлар (аумақ) бойынша бақылауды жүзеге асыратын қызметкерлердің еркін жүріп-тұруын қамтамасыз етеді.

      9. Радиациялық бақылау емдеу-профилактикалық мекемесінің әкімшілігінің немесе ол өкілеттілік берген тұлғаның қатысуымен жүргізіледі.

      10. Тексерілетін мекеменің әкімшілігі радиациялық бақылауды жүзеге асыратын адамдарға кабинеттегі жеке қорғау құралдарын береді.

      11. Өлшемді рентген аппараты ажыратылған кезде радиациялық ая дозасыеның қуаттылығын анықтаудан бастаған жөн. Одан әрі ая, егер аяны үстемелеу өлшем құралымен көзделмеген болса, дозаның өлшенген қуаттылығы шамасынан азайтылады Рентген жабдықтарының техникалық жағдайын мерзімдік бақылау жылына кемінде 1 рет жүргізіледі.

      12. Персоналдың жұмыс орнындарындағы, іргелес үй-жайлардағы және жақын аумақтағы доза қуаттылығын өлшеу мынадай жағдайларда жүргізіледі:

      жалпы сүзгінің қалыңдығы аппаратқа арналған пайдалану құжаттамасында көрсетілген мәнге сәйкес болуы тиіс;

      анод кернеулігінің стандарттық мәні 1-кестеде көрсетілген мәнге сәйкес болуы тиіс;

      доза қуаттылығын өлшеу нәтижелерінің растығын қамтамасыз ететін экспозицияның максималды мәні кезінде анод тоғының минималды мәні (бірақ рентгенскопия кезінде кемінде 2мА) белгіленуі тиіс.

      13. Доза қуаттылығын өлшеу сулы фантомдардың келесі мөлшерлерімен жүргізіледі (басқа да тканеэквивалентті фантомдарды қолдануға жол беріледі):

      жалпы бағыттағы рентген диагностикалау кабинеттерінде, рентген терапиялық кабинеттерде, сондай-ақ палаталық рентген аппараттарын бақылау кезінде: 250х250х150 мм;

      флюрографиялық кабинеттерде: 250х250х75мм;

      ангиографиялық кабинеттерде: 250х250х225мм;

      рентгендік-стоматологиялық кабинеттерде – диаметрі 150 және биіктігі 200 мм;

      маммография кабинеттерінде – рентген аппаратына берілетін шаттық фантомдармен (фантом ретінде сумен толтырылған көлемі 200 мл пластиктен жасалған пакеттерді пайдалануға жол беріледі);

      компьютерлік томография және остеоденситометрия кабинеттерінде – аппарат жиынтығына енетін штаттық фантомдармен жүргізіледі.

      14. Фантомдар рентгенологиялық зерттеу жүргізу кезінде (сәуленің шоғырлану орталығына) пациенттің орнына оранластырылады. Оларды орнату кезінде қол құралдарын пайдалану керек.

      15. Бақылау жүргізу кезінде диафрагманың көмегімен бейнені қабылдағышқа 180х180 мм мөлшерінде немесе кіші мөлшерде рентген сәулесінің шоғыры фантоммен толық жабылатындай етіп рентген сәулесінің жарық өрісін орнату керек.

      16. Рентген кабинетінің емшара бөлмесіндегі персоналдың жұмыс орындарындағы рентген аппаратына тікелей жақын радиациялық бақылау айналмалы үстел-штативтің тік және көлденең жағдайы кезінде 60х60 см мөлшердегі учаскелерде жүргізледі.

      17. Басқару бөлмесімен жабдықталмаған флюрографиялық кабинеттердегі радиациялық бақылау кезінде доза қуаттылығын өлшеуді қорғаныш кабинасының және флюрографиялық камераның үстінен 20 см қашықтықта жүргізеді. Көлденең сызықтағы өлшеу нүктелері арасындағы қашықтық 50 см артық болмауы тиіс.

      18. 19 және 20-тармақтардағы өлшемдер еден деңгейінен (см) биіктікте орналасқан нүктелерде жүргізіледі:

Аяқ

гонада

кеуде

бас

30±20

80±20

120±20

160±20

      Әрбір нүктеде кемінде 3 өлшем жүргізу, ал алынған нәтижелерді бағалау үшін осы нүктедегі өлшем саны бойынша доза қуаттылығының орташа мәнін пайдалану қажет.

      19. Рентген кабинетінің емшара бөлмесімен іргелес үй-жайларда доза қуаттылығын өлшеу:

      емшара бөлмесінің үстінен тікбұрыш торының нүктелеріндегі еденнен 80 см биіктікте 1-2 м қадаммен;

      емшара бөлмесінің астынан тікбұрыш торының нүктелеріндегі еденнен 120 см биіктікте 1-2 м қадаммен;

      көлденеңі бойынша - 1-2 м қадаммен қабырғаның барлық ұзындығы бойынша 80 және 120 см биіктікте қабырғаға таяу жүргізіледі.

      20. Доза қуаттылығын өлшеу қорғаныш қоршауларының түйіскен жерлерінде, есік жақтауларының, қарау терезелерінің және технологиялық мақсаттағы саңылауларында жүргізіледі

      21. Дентальды, ангиоргафиялық, маммографиялық, хирургиялық және өзге да стационарлық емес рентген аппараттары орналасқан кабинеттердегі радиациялық бақылау кезінде дозаның қуаттылығын өлшеу рентгенологиялық зерттеулер жүргізу уақытында персоналдың нақты болатын орындарында жүргізледі.

      22. Тұрғын үй-жайлармен іргелес орналасқан рентгендік-стоматологиялық кабинеттердегі радиациялық бақылау кезінде дозаның қуаттылығын өлшеу рентгендік-стоматологиялық кабинет шегінде жүргізіледі. Өлшемдердің нәтижелерін бағалауды кабинетке арналған технологиялық жобада ұсынылған радиациялық қорғауды есептеуге сәйкес рентген сәулесінің бәсеңдеу жиілігін ескере отырып жүргізіледі.

      23. Рентгендік терапиялық кабинеттердегі радиациялық бақылау кезінде өлшем емшара бөлмесіне іргелес үй-жайларда және аумақта ғана жүргізіледі.

      24. Доза қуаттылығының өлшенген мәні мына формула бойынша 1-кестеде келтірілген стандартты жұмыс жүктемесі мәніне келтіріледі:

      Dприв = Dизм / Iизм х W/1800, мкГр/сағ, мұндағы,

      Dприв – аппараттың стандарттық жұмыс жүктемесіне келтірілген доза қуаттылығының мәні, мкГр/сағ;

      Dизм – доза қуаттылығының өлшенген мәні, мкГр/сағ;

      W – апталық жұмыс жүктемесі, (мА•мин) /апта (1-кесте);

      1800 – А тобындағы персонал жұмысының уақыты, мин/апта;

      Iизм - өлшеу кезінде белгіленген токтың шамасы, мА.

      25. Dприв алынған мәні бойынша Е тиімді дозаның қуаттылық мәні есептеледі.

      Емшара бөлмесінде дәрігер-рентгенологтың (рентген зертханашысы) жұмыс орнындағы Е мына формула бойынша есептелінеді:

      Е = 0,15Dпр160 + 0,30Dпр120 +0,5Dпр80 + 0,05Dпр30, мкЗв/ч, где (2)

      D пр – таза еден деңгейінен әртүрлі биіктікте сіңіріліген дозаның қуаты, мкГр/сағ;

      0,5 – сіңірілген доза қуатынан тиімді мөлшердің қуатына ауысу коэффиценті.

      26. Іргелес үй-жайларда 2 нүктедегі өлшеу кезіндегі биіктігі бойынша шамасы мына формуламен есептелінеді:

      Е = 0,67 Ч (Dпр80 + 0,50 Dпр120), мкЗв/сағ (3)

      1 нүктедегі өлшеу кезіндегі биіктігі бойынша шама – мына формула бойынша:

      Е = Dпр, мкЗв/ч, мкЗв/сағ (4)

      27. Жұмыс орындарындағы, іргелес үй-жайлардағы және жақын аумақтағы есептелген Е мәні 2-кестеде көрсетілген ДМД мәнінен артпауы тиіс.

      28. Доза қуаттылығын өлшеу үшін мына талаптарды

      қанағаттандыратын дозиметриялық аспаптарды пайдалану керек:

      - импульс режіміндегі доза қуаттылығын өлшеу мүмкіндігі;

      - сәуленің тиімді қуатының энергетикалық диапазоны 15-3000 кэВ;

      - дозаның өлшенетін қуатының диапазоны D 0,1-1000 мкГр/сағ;

      - өлшемнің негізгі ауытқуларының шегі ± 20% артық емес.

      29. Барлық қолданылатын өлшеу құралдарында мемлекеттік тексеріс туралы қолданыстағы куәлігі болуы тиіс.

Радиациялық бақылау жүргізу кезінде жұмыс жүктемесінің және анод кернеулігінің стандартталған мәні

      1 кесте

Кабинеттердің бағыты

Апталық жұмыс жүктемесі W, (мА·мин)/

Стандарт, кернеулік

Uмакс, кB

1

2

3

1. Толық штативтер жиынтығы бар рентгендік диагностикалау кешені (1-і. 2-і, 3-і жұмыс орындары)

2. Рентгеноскопияға арналған рентгендік аппарат (1-і жұмыс орны, айналмалы үстел-штатив)

3. Рентгенографияға арналған рентгендік аппарат (2-3 жұмыс орны – суретдер үстелі және тірегі)

4. бейнелеуді оптикалық тасымалдайтын үлдірлі және цифрлы және люминесцентті экраны бар - рентгендік флюорографиялық аппарат

1000

100

5. Детекторларды сканерлейтін сызғышы бар және бейнелеуді цифрлы өңдейтін аз дозалы рентгендік флюорографиялық аппарат

2000

100

6. бейнелеуді цифрлы өңдейтін және ПЗС-матрицалы, УРТ баррентгендік флюорографиялық аз дозалы аппарат

50

100

7. Ангиографикалық кешен

400

100

8. Рентгендік компьютерлі томограф

400

125

9. Рентген бейнелеуінің күшейткіші бар хирургиялық рентгендік аппарат

200

100

10. Палаталықрентгендік аппарат

200

90

11. Рентгеноурологиялық үстел

400

90

12. Маммографиялық рентгендік аппарат

200

40

13. Күшейткіш экрансыз қарапайым үлдірмен жұмыс жасайтын, дентальды аппарат

200

70

14. Бейнелеудің цифрлы қабылдағыш және/немесе жоғары сезімтал үлдірлі, оның ішінде визиографпен жұмыс жасайтын дентальды аппарат және пантомограф (фотозертханасыз)

40

70

15.. Панорамды аппарат, пантомограф

200

90

16. Жоспарлауға арналған рентгендік терапевтикалық аппарат:

Сәулелі терапиялар

Алыс қашықтықтағы терапиялар

Жақын қашықтықтағы терапиялар

200

1200

5000

100

250

100

17. Остеоденситометр

барлық денеге арналған

аяқ-қолға арналған

Кең шоғырмен сәулелену

цифрлық

200

100

50

50

номин.

70

номин.

номин.


      Ескертпе: Анодтық кернеуліктің номиналдық мәні 1-кестеде көрсетілген мәннен төмен рентгендік аппараттар үшін, өлшеу кезінде аппаратқа берілген техникалық құжатта көрсетілген максималды кернеулікті қолдану қажет.

Тиімділік дозаның рұқсат етілген қуаттылығының мәні ДРҚӘ

      2 кесте

Үй жайдың, аумақтың бағыты

Ішінде болу ұзақтығы, сағ/жыл

Дозалар шегі (Р), мЗв

ДРҚӘ

мкЗв/ч

1. А тобындағы персоналдың тұрақты болатын үй-жайлары (емшара бөлмесі, басқару бөлмесі, барий дайындау бөлмесі, фотозертхана, дәрігер кабинеті ж.б.)

1500

20

13

2. Рентген кабинетінің Б тобындағы персоналдың тұрақты жұмыс орны бар емшара бөлмесімен, тігінен және көлденеңінен көршілес үй-жай

2000

5

2,5

3. Рентеген кабинетінің емшара бөлмесімен, тұрақты жұмыс орнындарынсыз тігінен және көлденеңінен көршілес үй-жайлар (холл, киімілгіш, баспалдақ алааңшалары, дәліз, демалыс бөлмесі, дәретхана, қойма және басқалар)

2000

5

10

4. Б тобындағы персоналдың ауық-ауық болатын үй-жайлары (техникалық қабат, жер төле, шатырдың асты және басқалар)

2000

5

40

5. Рентеген кабинетінің емшара бөлмесімен, тігінен және көлденеңінен көршілес стационар палаталары

3000

1

1,3

6. Рентеген кабинетінің емшара бөлмесінің сыртқы қабырғасына жапсарлас аумақ

3000

1

2,8

7. Рентегендік стоматологиялық кабинетінің емшара бөлмесімен көршілес, тұрғын үй-жайлаыр

3000

1

0,3


      Ескертпе:

      Радиациалық бақылаудың нәтижелері рентген кабинетінде рентген сәулелерін дозиметрлік өлшеу хаттамасымен ресімделеді.

  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
22-қосымша

Медициналық рентген жабдықтарының пайдалану параметрлеріне (жұмыс сапасын бақылау) бақылау жүргізу

      1. Пациенттер мен персоналдың радиациялық қауіпсізідігін қамтамасыз етуге тікелей немесе жанама әсер ететін медициналық рентген аппараттарының, рентген бейнесін түрлендіргіштер пен фотозертханалық жабдықтардың пайдалану параметрлеріне бақылау жүргізіледі:

      1) рентген жабдықтарының жаңа және жаңартылған түрлерін сынау кезінде;

      2) реттеу-жүргізу жұмыстарынан кейін (жабдықты монтаждау) іске кірістіру кезінде;

      3) рентген аппараттарының барлық түрлеріне - мерзімдік;

      4) жоспардан тыс – рентген аппаратының негізгі тораптарын ауыстырған жағдайда және/немесе жөндеу-реттеу жұмыстарын жүргізу кезінде.

      2. Медициналық рентген жабдықтарының жаңа және жаңғыртылған түрлеріне қорытынды алу кезінде және мерзімдік, қабылдау, жоспардан тыс бақылау жүргізу кезінде рентген аппаратының негізгі параметрлерін тексеруді қосады. Сынау көлемі рентген жабдығының бағытымен және типімен анықталады.

      3. Медициналық ұйымдар пайдаланылатын рентген аппараттарына ішіне төмендегі параметрлерді тексеру кіретін ағымды тексеруді жүзеге асыру керек:

      1) Рентгенографиялық аппараттар үшін – диафрагма жұмысы, рентгендік және жарық өрістерінің бірдей келуі, бейнелерді қабылдағыш, бейнелеу сапасын бағалау;

      2) Маммографиялық аппараттар үшін - рентгендік және жарық өрістерінің бірдей келуі, бейнелеу сапасын бағалау;

      3) Компьютерлік томографтар үшін – ақпараттық табло, дабыл беру шамдары, есікті блоктау, апаттық ажыратқыштар;

      4) Үлдірді айқындау жүйесі, бейнені қабылдағыштар үшін – күшейткіш экрандар мен кассеталар, үлдірдің оптикалық тығыздығы (көрмеге қойылған және қойылмаған) сезімдік индексі, фотозертхананың күңгірттілігі, қауіпсіз жарықтандыру (зертханадағы фонарьлар).

      4. Пайдалану параметрлерін бақылауды физикалық және занды тулға оны жүргізуге құқығы (лицензиясы, рұқсаты) бар ұйымдармен және мамандармен жүзеге асырылады.

      5. Рентгенографиялық аппараттар үшін төмендегідей параметрлерді бақылау қажет:

      анодты кернеулік;

      1) экспозиция уақыты;

      2) жалпы сүзгінің қалыңдығы;

      3) ауадағы керма;

      4) радиациалық шығыс;

      5) жарық және радиациялық өріс шеттерінің сәйкес келуі;

      6) жарық және радиациялық өріс орталықтарының сәйкес келуі;

      7) Жарық өрісі орталығының және кассетаның сәйкес келуі;

      8) рентген сәулесі шоғырының перпендикулярлы болуы;

      9) автомат коллимациясын тексеру;

      10) экспозицияны автоматтық басқару жүйес;

      11) фокус дағының мөлшері;

      6. Рентгеноскопиялық және ангиографиялық аппараттар үшін төмендегідей параметрлерді бақылау қажет:

      1) анод кернеулігі;

      2) үстіңгі кіру дозасының қуаты;

      3) бейнелеуді күшейткіштің үстінгі кірісіндегі доза қуаты;

      4) таймер;

      5) жалпы сүзгілей қалыңдығы;

      6) бейнелеуді дәлдеу (рентген өрісінің рентгендік бейнелеу күшейткішінің алаңы (РБК), монитордың кереғарлығы мен рұқсат беру қабылеті.

      7) Флюорографиялық аппараттар үшін төмендегідей параметрлерді бақылау қажет:

      1) анод кернеулігі;

      2) экспозиция уақыты;

      3) жалпы сүзгілеу қалындығы

      4) ауадағы керма

      8. Маммографиялық аппараттар үшін төмендегідей параметрлерді бақылау қажет:

      1) анод кернеулігі;

      2) экспозиция уақыты;

      3) жалпы сүзгілеу қалындығы;

      4) ауадағы керма

      5) радиациялық шығыс;

      6) жарық және радиациялық өрістердің тура келуі;

      7) экспозицияны автоматты басқару жүйесін (ЭАБ);

      8) қысу компрессиясы мен қалындығы;

      9) бейнелеуді дәлдеу (кереғарлығы мен рұқсат беру қабылеті).

      9. Компьютерлік томографтар үшін төмендегідей параметрлерді бақылау қажет:

      1) бейнелеудегі шуыл;

      2) КТ сандарының мәндері;

      3) КТ санының тұрақтылығы;

      4) есептеп шығаратын томографиялық дозалық индекс СТД1;

      5) томографиялық кескін қалыңдығы;

      6) жоғары кереғарлық рұқсат беру;

      7) столдың орнатылу дәлдігі.

      10. Дентальды аппараттар үшін төмендегідей параметрлерді бақылау қажет:

      1) пациенттің терісіне дейінгі аралық

      2) анод керенулігі;

      3) экспозиция уақыты

      4) ауадағы керма

      5) радиациялық шығыс

      6) жалпы сүзгілеу қалындығы.

      11. Бейнелеулерді шығару жүйелері және оларды бағалау шарттары үшін төмендігдей параметрлерді бақылау қажет:

      1) күшейткіш экрендар мен кассеталар

      2) үлдірлерді айқындау үдеріссі (оптикалық тығыздылығы, маммографиядағы орташа градиент,сезгіш индексі,айқындағыш температурасы)

      3) фотозертханадағы жағдайлар

      4) негатоскоптар ашықтығы

      Рентген аппараттары эксплуатациялықтехникалық құжаттамаларында көзделген барлық диапазондарда жұмыс істеуі керек.

      Нысан

Рентген аппаратының пайдалану параметрлерін (сапасын) бақылау
№ ____ ХАТТАМАСЫ

      "___" ________ 20___

      1. Медициналық мекеме (обылыс, қала, аудан)_________________________.

      Мекенжайы __________________________________ _______, кабинет ______

      Рентгенологиялық бөлімшенің меңгерушісі_____________________________

      2. Жабдық жөніндегі деректері:

Рентгенаппараты


типі, маркасы


нөмірі


Шығарылған күні


Рентген түтігі


типі, маркасы


нөмірі


Орнату күні


Үлдірді айқындау жүйесі


қолмен/автоматты,типі, маркасы


нөмірі


Шығарылған күні


Стационарлы сүзгі

материал ______; қалыңдығы ____ мм


      3. Жүргізілген алдыңғы тексеру:

Күні, айы, жылы

Ұйым

Хаттама нөмірі





      4. Медициналық мекемеден тексеруге:

Лауазымы

Аты-жөні




      5. Бақылау жүргізген ұйым ___________________________

      Мемлекеттік лицензиясының № _____________________________.

      6. Рентгенаппаратын басқару мен бейнені (суретдерді) алу медициналық мекеменің өкілдерімен жүзеге асырылды.

      7. Қолданылатын аспаптар

Атаулы

Нөмірі

Тексеру күшінің мерзімі





      8. Аппарат жұмысы бойынша ескертулер _________

      9. Сапаны бақылау нәтижелері:

      9.1. Рентгенографиялық, рентгеноскопиялық, флюорографиялық, ангиографиялық және дентальдыаппараттар үшін

      1. Анод кернеулігін орнатудың дәлдігі

Рентгенаппаратының берілген мәні

Өлшенген мән, кВ

Ауытқу, %

мс

мА

мАс

кВ

1







2








      Талаптар: Рұқсат етілген ауытқу±10 %

      2. Анод кернеулігінің тұрақтылығы

      Шарттар:әр фокус үшін

Рентгенаппаратының берілген мәні

Өлшенген мән, кВ

кВ

мА

мс

мАс

1

70





2








орташасы



      Вариация коэффициенті ________

      Талаптар: Вариация коэффициенті 0,1 аспауы тиіс

      3. Анод кернеулігінің жаңартылуы

      Шарттар: үлкен фокуста, 3 өлшемнен кем емес.

Рентгенаппаратының берілген мәні

Өлшенген мән, кВ

кВ

мА

мс

мАс

1

70





2





орташасы



      Вариация коэффициенті ________

      Талаптар: Вариация коэффициенті 0,05 аспауы тиіс.Әр өлшенген мәннің орташа мәннен ауытқуы ±5%.

      4. Уақыттың қойылу дәлдігі

Рентгенаппаратының берілген мәні

Уақыттың өлшенген мәні, мс

Ауытқу, %

мА

мАс

мс

1






2







      Максималды ауытқу

      Талаптар: Барлықаппараттар үшін рұқсат етілген ауытқу ±10 %, дентальды аппараттар үшін - ±20 %

      5. Радиациялық шығу

      Фокус пен өлшеу детекторының арақашықтығы ____100______ см

Рентгенаппаратының берілген мәні

Радиацялық шығудың өлшенген мәні, кВ

кВ

мА

мс

мАс


1

80






      Талаптар: Рұқсат етілген мән-25-80 мкГр* м2/мАс, дентальды аппараттар үшін-30-100 мкГр* м2/мАс

      6. Дозаның қайталануы

Рентгенаппаратының берілген мәні

Дозаның өлшенген мәні, мкГр

кВ

мА

мс

мАс

1






2



      Вариация коэффициенті ________

      Талаптар: Вариация коэффициенті 0,1аспауы тиіс

      7. Дозаның сызықтылығы

Рентгенаппаратының берілген мәні

Дозаның өлшенген мән, мкГр

кВ

мА

мс

мАс

1






2







      Сызықтық коэффициенті ________

      Талаптар: сызықтық Коэффициенті 0,1 аспауы тиіс

      8. Жарық және радиациялық өрістерінің сәйкестігі, %

      Шарт: кассета үстелде

      Фокустан кассетаға дейінгі қашықытық S____ см



Нақты, см

Ауытқу

см

S %

ені




ұзындығы




      Өріс-15х20 см


Нақты, см

Ауытқу

см

S %

ені




ұзындығы





      Өріс 24х30 см

      Талаптар: Рұқсат етілгенайырмашылық – 1 % жоғары емес.

      9. Жарық және радиациялық өрістердің сәйкестігі

      Шарт: Кассета үстелде

      10. Жарық өрісі мен кассета орталықтарының сәйкестігі

      Шарт: Кассета кассета ұстағышта болуы тиіс.

      Талаптар: Рұқсат етілгенайырмашылық – фокусты дақ және кассета арасындағы қашықтықтың әр жағынан – 2% көп емес.

      11. Автоматты коллимацияны тексеру

      Условие: Кассета кассета кассета ұстағышта болуы тиіс, үстелде үлкен мөлшердегі кассета боладынаходится в кассетодержателе, на столе кассета большего размера.

      Талаптар:

      Рұқсат етілген айырмашылық – фокусты дақ және кассета арасындағы қашықтықтың 2 % көп емес.

      12. Рентген шоғырының перпендикулярлығы

      Талаптар: Ауытқу 1.5 градус көп емес.

      13. Экспозицияны автоматты басқару (ЭАБ )кезіндегі оптикалық тығыздықтың қайталануы

      Шарты: 25 мм А1 қолданылады

Рентгенаппаратының берілген мәні

ОП базалық мәні

Өлшенген ОП мәні


кВ

мА

мс

мАс



1






2



      Талаптар: Оптикалық тығыздық айырмашылығы 0,3 аспауы тиіс

      14. ЭАБ кезіндегі оптикалық тығыздық тұрақтылығы

      Шарты: 20 см сулы фантомы өлшері 30х30 см қолданылады

Рентгенаппаратының берілген мәні

ОП базалық мәні

Өлшенген ОП мәні


кВ

мА

мс

мАс



1

60





2

80





3

100 (120)






      Талаптар: Оптикалық тығыздық айырмашылығы 0,3 аспауы тиіс

      16. ЭАБ кезіндегі дозаның айталануы

      Шарты: 25 мм А1 қолданылады

Рентген аппаратының берілген мәні

Дозаның өлшенген мәні, мкГр

кВ

мА

мс

мАс

1






2



      Вариация коэффициенті ________

      Талаптар: Вариация коэффициенті 0,2 аспауы тиіс

      17. Фокус дағының өлшемі

Рентгенаппаратының берілген мәні

өлшенген мән, мм

Рұқсат етілген мәндер, мм

кВ

мА

мс

мАс


























      * - Айқындауыш қабілеттілігі қалыпта болса, рұқсат етілген мәндерден ауытқығанда түзетпеуге болады

      18. Фантом бетіндегі кіру дозасының қуаттылығы

Рентгенаппаратының берілген мәні

Доза қуаттылығының өлшенген мәні, мГр/с

кВ

мА

мс

мАс

1






2







      Максималды мәні _______

      Талаптар: Рұқсат етілгені-1,66 мГр/с коп емес.

      19. Бейнені күшейткіш бетіндегі доза қуаттылығы

      Шарт: 25 мм А1 немесе 1мм Сuқолданылады

Рентгенаппаратының берілген мәні

Доза қуаттылығының өлшенген мәні, мГр/с

кВ

мА

мс

мАс

1






2







      Максималды мәні ________

      Талаптар: 25 см диаметрде және ашықтықты автоматты реттеу кезінде 0,8 мкГр/с жол беріледі.

      20. Таймер

      Дыбыстық дабыл ____ мин

      Өшірілуі ____ мин

      21. Монитордың айқындауыш қабілеттілігі

Рентген өрістерінің өлшемі, см

Рұқсат етілген саны пл/мм

Анықталған саны пл/мм

30-35

0,8


26-29

1,2


23-25

1,0


15-18

1,4



      22. Монитордың кереғарлығы: _____________

      Талаптар: 4%-дан кем емес.

      23. Рентген өрісі мен мен УРИ аудандарының қатынасы

      Талаптар: 1,15 еседен аспауы тиіс тиіс.

      24. Тубус ұшындағы керма(дентальды аппараттар үшін)

Анод кернеулігі (кВ)

60-70

Тубус ұшындағы керма (мГр)



      Талаптар: 60-70 кВкезінде 2,5 мГр аспауы тиіс.

      25. Фокус дағынан пациент терісіне дейінгі қашықтық (дентальды аппараттр үшін)

Анод кернеулігі (кВ)

60 кВ жоғары

Фокус дағынан пациент терісіне дейінгі қашықтық (см)



      Талаптар: 60 кВасқан кезде 20 смжол беріледі

      9.2. маммографиялық аппараттар үшін

      1. Анод кернеулыгын орнату дәлдігі

      Шарт: компрессиялық пластинасыз

Рентгенаппаратының берілген мәні

Өлшенген мән, кВ

кВ

мА

мс

мАс

1

25





2

26





3

27





4

28





5

29





6

30





7

31





      Талаптар: Рұқсат етілген ауытқу-±1кВ

      2. Анод кернеулігінің қайталануы

      Шарты: компрессиялық пластинасыз

Рентгенаппаратының берілген мәні

Өлшенген мән, кВ

кВ

мА

мс

мАс

1

28





2


3





орта



      Талаптар: Рұқсат етілген ауытқу -±0,5кВ

      3. Экспозиция уақытының қайталануы

Рентгенаппаратының берілген мәні

Уақыттың өлшенген мәні, мс

кВ

мА

мс

мАс

1






2






орта



      Вариация коэффициенті ________

      Талаптар: Вариация коэффициенті 0,1 аспауы тиіс

      4. Жалпы сүзгілеу қалыңдығы

      Шарттары: "тар сәуле", кеуде қабырғасынан өлшеу нүктесі-6 см, пациент тіреуішінен-10 см, сүзгілеуді компрессиялық пластинасыз анықтау үшін сүзгілер фокусқа барынша жақын орналасады.

      Фокус-өлшеу нүктесінің арақашықтығы______см; Фокус-сүзгі рақашықтығы_______ см

      Электр саны __________мАс Жартылай әлсіреу d1/2 қалыңдығы ___

анод/сүзгі үйлесімділігі

Mo/Mo

Mo/Rh

Mo/Rh

Mo/Al

анод кернеулігі (кВ)

28

28

33

35

қосымша сүзгілеу (мм Al)

0,0

0,3

0,4

0,0

0,3

0,4

0,0

0,3

0,4

0,0

0,3

0,4

әртүрлі мм Al кермасы

Ko

Ka

Kb

Ko

Ka

Kb

Ko

Ka

Kb

Ko

Ka

Kb

K (мкГр)













жартылай әлсіреу қабатының d1/2 қалыңдығы


мм Al


мм Al


мм Al


мм Al


анод/сүзгі үйлесімділігі

Rh/Rh

Rh/Rh

анод кернеулігі (кВ)

28

33

қосымша сүзгілеу (мм Al)

0,0

0,3

0,4

0,0

0,3

0,4

әртүрлі мм Al кермасы

Ko

Ka

Kb

Ko

Ka

Kb

K (мкГр)









мм Al


мм Al


      Талаптар:Al эквивалентінің жартылай әлсіреу қабатының d1/2> ({U}/ 100) ммқалыңдығы

анод/сүзгі үйлесімділігі

Mo/Mo

Mo/Rh

анод кернеулігі (кВ)

23

25

28

30

28

30

32

34

Әртүрлі сүзгілеу кезіндегі керма

Ko (мкГр)









a (мм)









Ka(мкГр)









b(мм)









Kb(мкГр)










анод/сүзгі үйлесімділігі

Mo/Al

Rh/Rh

анод кернеулігі (кВ)

25

28

32

34

28

30

32

34

Сүзгінің әртүрлі қалың-ғы ндағыкерма

Ko (мкГр)









a (мм)









Ka(мкГр)









b(мм)









Kb(мкГр)










      5. Дозаның қайталануы

      Шарт: компрессиялық пластинамен бірге

Рентгенаппаратының берілген мәні

Дозаның өлшенген мәні, мкГр

кВ

мА

мс

мАс

1

28





2



      Вариация коэффициенті ________

      Талаптар: Вариация коэффициенті 0,05аспауы тиіс

      6. Дозаның сызықтығы

Рентгенаппаратының берілген мәні

Дозаның өлшенген мәні, мкГр

кВ

мА

мс

мАс

1






2






      Сызықтық коэффициенті ________

      Талаптар: сызықтық коэффициенті 0,1аспауы тиіс

      7. Радиациялық шығу

      Шарты: компрессиялық пластинасыз

      Фокустан өлшеу нүктесіне дейінгі қашықтық _________ см

Рентгенаппаратының берілген мәні

Радиациялық шығудың Өлшенген мәні

кВ

мА

мс

мАс


1







      Талаптар: Рұқст етілген мәні- 25 мкГр* м2/мАс көп емес

      8. Экспозициялық автоматиканың (Э АБ) функционалдылығы

      1) Дозаның қайталануы

      Шарт: компрессиялық пластинамен бірге, 40 мм PMMA, Mo/Mo, толық автоматика

Рентгенаппаратының берілген мәні

Дозаның өлшенген мәні, мкГр

кВ

мА

мс

мАс

1






2


Орташасы



      Талаптар: Керманың орта мәннен ауытқуы- ±5%

      2. Өзгермейтін параметрлер жағдайындағы оптикалық тығыздық (ОТ)

      Шарты: компрессиялық пластинамен бірге, 20, 40, 60 мм PMMA, Mo/Mo, толық автоматика

      Белгіленген анод кернеулігі _________- кВ

      Белгіленген электрсаны __________мАс

Оптикалық тығыздық ОТ1

ОТ2

ОТ3





      Талаптар: ОТ базалық мәннен 0,15 болуы тиіс

      3) Әртүрлі кернеулік жағдайындағы ОТ ауытқулары

      Шарты: компрессиялық пластинамен бірге, 40, мм PMMA, Mo/Mo, толық автоматика

Анод кернеулігі (кВ)

25

28

31

Оптикалық тығыздық (ОТ)





      Талаптар: ОТ 1,3-1,8 шегінде болуы тиіс және кВ әртүрлі болғанда ОТ айырмашылығы 0,15-ден аспауы қажет.

      9. Компрессиялық механизм

      1) Компрессиялық механизмнің функционалдығы ___________

      сәйкес келеді/сәйкес келмейді ____________

      2) Компрессиялық күш

      а) Автоматты компрессияның максималды қол жеткізген күші ________Н;

      талаптарға сәйкес келеді/сәйкес келмейді ________________________

      Талаптар: 130-200 Н

      б) Қолмен жасалатын компрессияның максималды қол жеткізген күші: ___________Н;

      талаптарға сәйкес келеді/сәйкес келмейді ________________________

      Талаптар: 300 Н дейін.

      в) Автоматты компрессияның минималды шамасы: ______________Н;

      талаптарға сәйкес келеді/сәйкес келмейді ________________________

      Талаптар: 50-100 Н

      г) Компрессияның уақыттан тұрақтылығы (100 - 150 Н)

Ұсынылатын күш

100

130

150

Индикатордағы күш




Өлшенген күш (Н)




Ауытқу




1 мин. кейін өлшенген күш




1 мин кейінгі ауытқу




      Талаптар: ауытқу 10 Н аспауы тиіс

      3) Қысу қалыңдығы _________________

      10. Айқындауыш қабілеттілігі

Рұқсат етілген саны пл/мм

Белгіленген сан пл/мм

12



      11. Кереғарлығы: _____________

      Талаптар: 1,5% немесе 5-6 ммкөп емес.

      9.3. компьютерлік томографтар үшін

      1. Бейнелеудегі шуыл __________________ HU

      Талаптар:±15

      2. Материалдардың КТ сандары

Материал

Базалық мән

Ауытқу

HU

%

Су




Бпасқа материалдар




Акрил




Полистирол




Полиэтилен




      Талаптар: Су үшін ±10 HU, басқа материалдар үшін ±20%

      3. КТ санының тұрақтылығы, %

Өлшенген мән

Базалық мән

Ауытқу













Макс



      Талаптар: базалық ауытқудан рұқсат етілген ауытқу- 1,5 %

      4. CTDI есептелетін томографиялық дозалық индексі

CTDIp

(периферияда)

CTDIc

(орталықта)


      Талаптар: рұқсат етілген мән- ± 20%

      Томографиялық кесінді қалыңдығы ______

      Талаптар: базалық ауытқудан рұсат етілген ауытқу -± 20%

      Үстелді қозғалту кезінде

      Талаптар: берілген ауытқкдан рұқсат етілген ауытқу- ± 1 мм

      Қорытынды:

      Тексеру нәтижелері бойынша аппарат рұқсат етілген мәндерден ауытқулармен/ауытқуларсыз жұмыс істейтіндігі анықталды.

      Рұқсат етілген мәндерге келесі параметрлер сәйкес келмейді: ____________________.

      Ұсыныстар: _____________________________________________________

Медициналық мекеме өкілінің қолы

Сапаны бақылауды жүргізген ұйым өкілінің қолы

_______________ _______________

_________________ _______________

________________ _______________

_________________ _______________


      Ескерту: ______________________________________________________

  Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидасына
23-қосымша

Рентгендік-стоматологиялық кабинеттердің қорғалуын есептеу үшін жұмыс жүктемесінің (W) және анод кернеулігінің (U) мәні

Рентген аппараты

Жұмыс жүктемесі, (мА - мин)/апт

Номиналды анод кернеулігі, кВ

1

2

3

1.Күшейткіш экрансыз қарапайым үлдірмен жұмыс жасайтын, дентальды аппарат

200

70

2. Бейнелеуді цифрлы және/немесе жоғары сезімтал үлдірлі қабылдағышпен жұмыс істейтін дентальды аппарат және пантомограф, визиограф (фотозертханасыз)

40

70

3. Панорамды аппарат, пантомограф

200

90

  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
24-қосымша

Рентген стоматологиялық зерттеулерге арналған үй-жайлардың құрамы мен аудандары

Үй-жайлардың аталуы

Ауданы, м2 (кем емес)

1

2

1. Күшейткіш экрансыз қарапайым үлдірмен жұмыс жасайтын, дентальды аппаратпен рентгенография әдісімен тіс сырқаттануларын рентгендік диагностикалау кабинеті


Емшара бөлмесі

8

Фотозертхана

6

2. Бейнелеуді цифрлы және/немесе жоғары сезімтал үлдірлі қабылдағышпен, визиографпен (фотозертханасыз) жұмыс жасайтын дентальды аппаратпен рентгенография әдісімен тіс сырқаттануларын рентгендік диагностикалау кабинеті


Емшара бөлмесі

6

3. Панорамды томография немесе панорамды рентҒгенография әдісімен жұмыс жасайтын рентгендік диагностикалау кабинеті


Емшара бөлмесі

8

басқару бөлмесі1)

6

фотозертхана 2)

8


      Ескертпе:

      1) персоналдың жұмыс орындары қорғау құралдарымен жасақталған аппараттарды қолдану кезінде болмауы мүмкін (қорғаныш кабиналары, қорғаныш шымылдықтары, және басқалар;

      2) бейнелеуді цифрлық өңдейтін аппараттарды қолдану кезінде болмауы мүмкін.

  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
25-қосымша

Стоматологиялық тексеруге арналған рентгендік диагностикалау кабинетіндегі қызметкерлер мен пациенттердің жеке және жылжымалы қорғау құралдарының жиынтығы

      Кесте

Аталуы

Саны


1

2

1. Күшейткіш экрансыз қарапайым үлдірмен жұмыс жасайтын аппараттар, панорамдық аппараттар, пантомографтар үшін көру терезесі бар үлкен қорғаныш шымылдығы (басқару пульты мен емшара бөлмесін бір үй-жайға орналастырылған кезде) 1)

1

2. Жеңіл бір жақты қорғаныш алжапқышы (персоналға арналған) - қорғаныш жаға (персоналға арналған)

1

1

3. Стоматологиялық қорғаныш алжапқыш (пациентке арналған) немесе қорғаныш жамылғы (пелерина) және гонадтарды қорғауға арналған алшалғыш(пациентке арналған)

2


      Ескертпе:

      1) бейнелеуді жоғары сезімтал қабылдағышы бар рентгенстоматологиялық аппараттардың жұмысы кезінде рентгеннен қорғайтын перделерді пайдалануға жол беріледі.

  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
26-қосымша

      Допустимая мощность дозы

используемая при проектировании стационарной защиты, рассчитанная исходя из значений основных пределов доз ПД, параметров

для помещений различного назначения

      Таблица 1

Помещение, территория


мкЗв/ч

Т, отн. ед.

N, отн. ед.


, ч/год

ПД, мЗв/год

Помещения постоянного пребывания персонала группы А (все помещения, входящие в состав отделений лучевой терапии)

6,0

1

1

1000

20

Помещения, смежные по вертикали и горизонтали с отделениями, кабинетами лучевой терапии, в которых размещены постоянные рабочие места персонала группы Б

1,2

1

1,2

2000

5

Помещения, смежные по вертикали и горизонтали с отделениями, кабинетами лучевой терапии, без постоянных рабочих мест (холл, гардероб, лестничная площадка, коридор, комната отдыха, уборная, кладовая, архив и др.)

5

0,25

1,2

2000

5

Помещения эпизодического пребывания персонала группы Б (технический этаж, подвал, чердак и др.)

20

0,06

2

2000

5

Палаты стационара (нерадиологические), смежные по вертикали и горизонтали с отделениями, кабинетами лучевой терапии

0,6

0,25

2

3000

1

Территория, прилегающая к наружным стенам отделений, кабинетов лучевой терапии

1,2

0,12

2

3000

1

  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
27-қосымша

Допустимая мощность дозы ДМД для помещений различного назначения и территории учреждения

      Таблица 1

Помещение, территория

ДМД, мкЗв/ч

1. Помещения постоянного пребывания персонала группы А (все помещения, входящие в состав отделений, кабинетов лучевой терапии)

12

2. Помещения, смежные по вертикали и горизонтали с отделениями, кабинетами лучевой терапии, имеющие постоянные рабочие места персонала группы Б

2,5

3. Помещения, смежные по вертикали и горизонтали с отделениями, кабинетами лучевой терапии, без постоянных рабочих мест (холл, гардероб, лестничная площадка, коридор, комната отдыха, уборная, кладовая и др.)

10

4. Помещения эпизодического пребывания персонала группы Б (технический этаж, подвал, чердак и др.)

40

5. Палаты стационара (не радиологические), смежные по вертикали и горизонтали с отделениями, кабинетами лучевой терапии

1,2

6. Территория, прилегающая к наружным стенам отделений, кабинетов лучевой терапии

2,4

  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
28-қосымша

In vivo радионуклидтік диагносткалау бөлімшелер үй-жайларының ұсынылатын жиынтығы мен аудандары

Үй-жайдың бағытталуы

Алаң, м2кем емес

Ескерту

1

2

3

4

Радионуклидтік қамтамасыз ету блогы

1

Радиофармпрепараттарды қабылдау және қаптарын шешу бөлмесі

10


2

Радиофармпрепараттарды сақтайтын орын

10


3

Радиоактивті қалдықтарды сақтайтын орын

10


4

Генератор

20


5

Радиофармпрепараттарды бөлшектеп өлшеу бөлмесі

20


6

Жуу бөлмесі

10

Бөлшектеп өлшеу немесе емшара бөлмесімен қосуға болады

7

Негізгі емшара бөлмесі

20


8

Резервтегі емшара бөлмесі

10

Амбулаториялық пациенттерге терапевтік радиофармпрепараттарды салу үшін пайдалануға болады

9

Пациенттерге арналған дәретхана

5


10

Санитариялық шлюз

5


11

Тазалау мүкаммалдарын сақтауға арналған қойма

3

Тек қана блок үй-жайларын жинауға арналған

12

Ластанған арнайы киім қоймасы

5


In vivo радиодиагностикалық зерттеулер блогы

1

Гамма-камера кабинеті

20


2

Гамма-камера тетігі

10


3

Гамма-томограф кабинеті

40


4

Гамма-томограф тетігі

20


5

In vivo радиометриялық бөлмесі

20


6

Радиометриялық биоорталар бөлмесі

10


7

Компьютерлік өңдеу кабинеті

10


8

Күтуге арналған бөлме

10


Жалпы үй-жайлар блогы

1

Меңгеруші кабинеті

20


2

Дәрігердің кабинеті

10

әрқайсысына 5,0 м2-дан

3

Орта медициналық персонал кабинеті

10

әрқайсысына 3,0 м2-дан

4

Тіркеу орны

10


5

Бөлімшенің мұрағаты

10


6

Медициналық физик кабинеті

10

әрқайсысына 5,0 м2-дан

7

Шеберханасы бар инженер-электрониктің кабинеті

20


8

Аға мейірбикенің кабинеті

10


9

Шығыс материалдар қоймасы бар шаруашылық -мейірбикесінің кабинеті

20


10

Тазалау мүкаммалдарды сақтауға арналған қойма

3


11

Персоналға арналған дәретхана

3


Позитронды эмиссиялық томография орталығы үй-жайларының ұсынылатын жиынтығы мен аудандары

Үй-жайлардың бағытталуы

Алаң, м2кем емес

Ескерту

1

2

3

4

Радионуклидтік қамтамасыз ету блогы

1

Циклотронбункері

50


2

Тетік бөлмесі

20


3

Техникалық бөлме

10


4

Нысана дайындау бөлмесі

20


5

Радиофармпрепараттарды синтездеу бөлмесі

50


6

Радиофармпрепараттар сапасын бақылау бөлмесі

20


7

Газбаллондар бөлмесі

10


8

Радиофармпрепараттар сақтайтын орын

10


9

Радиоактивтік қалдықтар сақтайтын орын

10


10

Жуу бөлмесі

10


11

Негізгі емшара бөлмесі

20


12

Резервтегі емшара бөлмесі

10


13

Санитариялық шлюз

10


14

Тазалау мүкаммалдарын сақтауға арналған қойма

5

Тек қана блок үй-жайларын жинауға арналған

15

Ластанған арнайы киім қоймасы

5


Радиодиагностикалық зерттеулер блогы

1

Позитронды томограф кабинеті

50


2

Томограф тетігі

20


3

Техникалық бөлме

10


4

Деректерді компьютерлік өңдеу бөлмесі

20


5

Дозиметриия және радиометрияға арналған бөлме

20


6

Циклотрон,

томограф және радиохимияға арналған жабдықтар химреактивтерінің қоймасы

20


7

Күтуге арналған бөлме

10


8

Науқастарға арналған дәретхана

5


9

Запас бөліктерді сақтауға арналған қойма

5


10

Шеберхана

20


Жалпы үй-жайлар блогы

1

Меңгеруші кабинеті

20


2

Дәрігердің кабинеті

10

әрқайсысына 5,0 м2–дан

3

Орта медперсоналдың кабинеті

10

әрқайсысына 5,0 м2–дан

4

Тіркеу орны

10


5

Орталық мұрағаты

10


6

Мед. Физиктің кабинеті

10

әрқайсысына 5,0 м2–дан

7

Радиохимик кабинеті

10

әрқайсысына 5,0 м2–дан

8

Инженер-радиофизик кабинеті

10

әрқайсысына 5,0 м2–дан

9

Инженер-электроник кабинетІ

10

әрқайсысына 5,0 м2–дан

10

Аға мейірбике кабинеті

10


11

Шығыс материалдар қоймасы бар шаруашылық –мейірбикесінің кабинеті

20


12

Тазалау мүкаммалдарын сақтауға арналған қойма

5

Тек қана блок бөлмелерін жинауға арналған

13

Персоналға арналған дәретхана

5


14

Тұрмыстық бөлме

20


  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
29-қосымша

Позитронды эмиссиялық томографияға арналған радионуклидтік өнімдерді есепке алу журналы

      1-нысан

Сәулелеу

Радиохимиялық өңдеу

Дайын өнім

Нысана түрі

Үдетуші бөлшектердің түрі

Бөлшектердің энергиясы,

МэВ

Үдеткіштің тогы,

мкА

Сәулелеудіңұзақтығы,

мин.

Істелген активтілік

МБк

Радиофармпрепараттың типі

ұзақтығы, мин.

Қосынды активтілік

МБк

Көлем,

мл

Бөлшектеп өлшеу саны

Бөлшектеп өлшеудің

белсенділігі

МБк

күніжәне уақыты

синтездің

Бөлшектеп өлшеулердің

Сапа бақылауының

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16


















































      (Ескерту:

      1. Ультрақысқа тіршілік ететін радионуклидтің әрбір түріне жеке журнал ашылады.

      2. Радиоактивтік тыныс алу қоспаларын синтездеуде 12, 13, 14 графалары толтырылмайды, ал 15 графада үлестік активтілік, МБк/мл көрсетіледі.

      3. Журналдың беттері нөмірленген, бау өткізілген және мөрмен куәландырылған болуға тиісті.

      4. Журнал тұрақты сақталады.

Қысқа тіршілік ететін радионуклидтердің генераторларын есепке алу журналы

      2-нысан

№ Р/н

Кіріс

Шығыс

Есептен шығару

Түскен күні

кіріс жүкқұжатының № және күні

паспорттың берілген күні және №

генератордың №

Паспорт бойынша белсенділігі

МБк

Кімге берілді

Берілген күні

Берілуге талаптың №

Берілетін күнге белсенділігі

МБк

Есептен шығару күні

есептен шығару актісінің №

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12














      Ескертпе:

      1. Радионуклидтік генератордың әрбір түріне жеке журнал ашылады.

      2. Бір типті генератор жеткізушінің әрқайсысына жеке журнал беті ашылады

      3. Журналдың беттері нөмірленген, бау өткізілген және мөрмен куәландырылған болуға тиісті.

      4. Журнал тұрақты сақталады.

Радионуклидтік диагностикалау бөлімшесіне келіп түсетін, пациенттің организміне тікелей салуға арналған дайын түрдегі радиофармпрепараттарды есепке алудың кіріс-шығыс журналы

      3-нысан

№ р/н

Кіріс

Шығыс

Есептен шығару

Түсу күні

кіріс жүкқұжатының № және күні

паспорттың берілген күні және №

Радиофармпрепаратты контейнердің №

Паспорт бойынша белсенділігі

МБк

Кімге берілді

Берілген күні

Берілуге талаптың №

Берілетін күнгі белсенділігі және

МБк

Есептен шығару күні

есептен шығару актісінің №

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12






































      Ескертпе:

      1. in vivo радиофармпрепаратының әрбір түріне жеке беттер ашылады.

      2. Радиофармпрепараттар көп мөлшерде түскен кезде радиофармпрепараттың әрбір түріне жеке журнал жұргізуге жол беріледі.

      3. Журналдың беттері нөмірленген, бау өткізілген және мөрмен куәландырылған болуға тиісті.

      4. Журнал тұрақты сақталады.

  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
30-қосымша

      Нысан

Радиофармацевтикалық жұмыс ерітінділерін дайындау журналы

р/н №

Бастапқы ерітінді (элюат)

Жұмыс ерітіндісі

(радиофармпрепарат)

Радиофармпрепаратты дайындағанемшара жүргізетін мейірбикенің қолы

элюирдеу күні

Генератордың №

Жарамдылық мерзімі

(паспорт бойынша)

Элюат көлемі,

мл

элюатбелсенділігі,

МБк

Дайындалған радиофармпрепараттың аталуы

Ерітінді көлемі,

мл

Ерітіндінің белсенділігі,

МБк

Енгізу журналы бойынша пациентке салу күні

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11













      Ескертпе:

      1. 2 графада генератордан элюат алу күні көрсетіледі, 7, 8, 9 графаларында 10 графада келтірілген радиофармпрепарат дайындау күніндегі деректер көрсетіледі.

      2. Журналдың беттері нөмірленген, бау өткізілген және мөрмен куәландырылған болуға тиісті.

      3. Журнал тұрақты сақталады.

  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
31-қосымша

      Нысан

Пациенттерге радиофармпрепараттарды салу журналы

р/н

Енгізу күні

Пациент Тегі, аты-жөні

Ауру тарихының № немесе амбулаториялықкартаның №

Пациентті радиодиагностикалық зерттеуге жолдаған бөлімше

Пациентті зерттеуге жолдаған басқа ұйымдар

Салынған радиофармпрепарат

Қолдары

аталуы

Көлемі,

мл

белсенділігі, МБк

Пациентті зерттеуге жолдаған

радиолог-дәрігер

Енгізуді орындаған емшара жүргізетін мейірбике

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11




































































      Ескертпе:

      1. Жұмыстың көлемі көп болған жағдайда әртүрлі радиофармпрепараттарға және оларды салудың ерекше тәсілдеріне жеке журналдар жүргізуге жол беріледі.

      2. Журналдың беттері нөмірленген, бау өткізілген және мөрмен куәландырылған болуға тиісті.

      3. Журнал тұрақты сақталады.

  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
32-қосымша

      Нысан

      "Бекітемін"

      ________________________

      (мекеме басшысының қолы)

      "__" ____________ 20 ж.

Ашық радионуклидтік көздерді шығыстаумен есептен шығару
Актісі

      ____________________________________________________________________

      (ядролық медицина бөлімшесінің аталуы)

      Осы акті келесі қызметкерлермен жасалды_____________________________

      ____________________________________________________________________

      (жұмыстарды тікелей орындаушының және радионуклидтіік көздердің сақталуына жауаптының аты-жөні)

      "__" ____________ ж. № ____ талап бойыншы алынған радионуклидтік көздер алынып

      ____________________________________________________________________

      (көздің аталуы, нөмірі, радионуклидтік типі, көздер саны көп болған жағдайда көздер тізбесі бар парқтарды тіркеу)

      Мына мөлшерде ___________ және жалпы активтігі______________________

      "__" ____________________ ж. пайдаланды_____________________________

      ____________________________________________________________________

      (жұмыстардың сипатын көрсету)

      Сақтау және жұмыс барысында_________________________________________

      ____________________________________________________________________

      (бастапқы радинуклид көзімен болған жағдайды қысқаша сипаттау)

      Мына түрдегі қалдықтар______________________________________________

      "__" ______________ ж. № _____ құжат бойынша көмуге жіберілді

      Көздердің қалдығы ___________________________мына мөлшерде

      Жалпы белсенділігі_____________________________________________

      "__" __________ ж. активтілігіне дейін ыдыратуға ұстау үшін сақтауға тапсырылды.

      Жұмысты тікелей орындаушы _______________ _____________________

      (қолы) (аты-жөні, тегі)

      Радионуклидтік көздердің сақталуына жауапты__________ _______________

      (қолы) (аты-жөні, тегі)

      "__" ____________________ ж.

  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
33-қосымша

Радиодиагностикалық зерттеулерде қолданылатын барлық радионуклидтердің қосынды белсенділігін және минималды елеулі белсенділігін есептеу

      1. Егер жұмыс орнында радиациялық қауіптіліктің әртүрлі тобындағы радионуклидтер табылса, олардың қосынды белсенділігі төмендегі формула бойынша радиациялық қауіптіліктің А тобына келтіріледі:



      ондағы С – А тобындағы активтілікке келтірілген барлық көздердің қосынды белсенділігі, Беккерель (бұдан әрі – Бк);

      С – А тобындағы радионуклидтердің жалпы белсенділігі, бк;

      МЕА – 10-3 Бк тең болатын А тобындағы радионуклидтердің минималды елеулі белсенділігі, Бк;

      Сі – А тобына жатпайтын изотопты радионуклидтің (бұдан әрі – і) белсенділігі;

      МЗАі – А тобына жатпайтын і-радионуклидтің минималды елеулі белсенділігі, Бк.

Радионуклидтердің радиациялық қауіптілік топтары бойынша жіктелуі

      Кесте

Радионуклид

ЕТМҮС

ЕТМБ

Топ

Радионуклид

ЕТМҮС

ЕТМБ

Топ

Радионуклид

ЕТМҮС

ЕТМБ

Топ

Радионуклид

ЕТМҮС

ЕТМБ

Топ

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

3H

6

9

Г

69mZn

2

6

В

103mRh

4

8

Г

147Pm

4

7

В

11C

6

9

Г

67Ga

2

6

В

105mRh

2

7

В

159 Dy

2

6

В

14C

4

7

В

68Ga

5

8

Г

100Pd

3

6

В

165 Dy

3

6

В

13N

6

9

Г

72Ga

1

5

Б

103Pd

3

8

Г

166Ho

3

5

В

15O

2

9

Г

68Ge

2

6

В

111Ag

3

6

В

169Er

4

7

В

18F

1

6

B

72As

4

7

В

111In

2

6

B

169Yb

3

6

В

22Na

1

6

B

74As

1

6

В

113 In

6

6

B

177Lu

3

7

В

24Na

1

5

Б

76As

2

5

Б

113Sn

3

7

B

182Ta

1

4

В

32P

3

5

Б

72Se

3

6

В

117Sn

2

6

B

186Re

3

6

В

33P

5

8

Г

75Se

2

6

В

119mSn

2

5

Б

188Re

2

5

Б

35S

5

8

Г

76Br

5

8

Г

123I

2

7

B

188W

3

6

В

43mCl

5

8

Г

77 Br

6

8

Г

124I

3

6

B

195Au

2

8

Г

36Cl

4

6

B

80mBr

6

8

Г

125I

3

6

B

198Au

2

6

B

38Cl

1

5

Б

82Br

1

6

Г

129I

2

5

Б

195Hg

5

8

Г

41Ar

2

9

Г

83Br

4

8

Г

131I

2

6

B

197Hg

2

7

B

38K

2

6

B

81mKr

3

10

Г

132I

1

5

Б

203Hg

2

5

Б

42K

2

6

B

85mKr

3

10

Г

127Xe

2

4

Б

199Tl

5

8

Г

43K

1

6

B

81Rb

6

9

Г

131mXe

4

4

Б

201Tl

2

6

B

45Ca

4

7

B

82Rb

6

9

Г

133Xe

3

4

Б

211At

3

7

B

47Ca

1

6

B

84Rb

4

6

В

129Cs

2

5

Б

212Bi

1

5

Б

46Sc

1

6

B

86Rb

2

5

Б

131Cs

3

6

B

213Bi

3

6

B

51Cr

3

7

B

82Sr

4

7

B

134mCs

3

5

Б

225Ac

1

3

A

52Fe

1

6

B

85Sr

2

6

B

137Cs

1

4

Б





59Fe

1

6

B

87mSr

2

6

B

131Ba

2

6

B





57Co

2

6

B

89Sr

3

6

B

133mBa

4

7

B





58Co

1

6

B

90Sr

2

4

Б

135mBa

4

7

B





64Cu

2

6

B

87Y

3

6

B

137mBa

6

9

Г





67Cu

2

6

B

90Y

3

5

Б

140La

1

5

Б





62Zn

5

8

Г

99Mo

2

6

B

145Sm

2

5

Б





65Zn

1

6

B

99mTc

2

7

B

153Sm

2

6

B






      Ескертпе:

      1. ҮАММ –ең төменгі маңызды үлес белсенділігі, Бк/г.

      2. МЕА – минималды елеулі активтілік, Бк.

      3. 2 қатардағы әрбір x саны (ЕТМҮС) 10х Бк/г көрсетеді.

      4. 3 қатардағы әрбір y саны (ЕТМБ) 10у Бк көрсетеді.

  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
34-қосымша

Радиодиагностикалық зерттеулер кезінде түрлі санаттағы пациенттердің әртүрлі сыни органдарын сәулелеудің шекті рұқсат етілген дозалары

      Кесте

Сыни органдардың тобы

Сыни органдар

ШРД мЗв/жыл

Пациенттер санаттары

АД

БД

ВД

1

2

3

4

5

1.

Барлық дене, қызыл сүйек миы,

250

50

5

2.

Кезгелген жеке орган немесе тін (гонада, қызыл сүйек миы, сүйек тіні қалқанша без, теріден басқа)

750

150

15

3.

Сүйек тіні, қалқанша без, барлық дененің терісі

1500

300

30

  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
35-қосымша

Кір жуатын арнайы үй-жайлардың құрамы және ауданы

      1-кесте

Үй-жайлар

Кір жуатын арнайы бөлменің ауысымдағы құрғақ арнайы киімнің кг. шаққандағы өнімділігі кезіндегі ауданы (кем емес м2)

500

1000

2000

3000

5000

1

2

3

4

5

6

Кір арнайы киімді қабылдау, сұрыптау және сақтау боксы

Жуу залдары

Құрғату-үтіктеу бөлімшесі

Таза арнайы киімді жинау бөлмесі

Таза арнайы киімді сақтау қоймасы

Таза арнайы киімді беру бөлмесі

Радиометриялық бақылау бөлмесі

Санторап

35 65 100 150 225

Жабдықтардың қойылуымен анықталады

Жабдықтардың қойылуымен анықталады

20 48 80 120 200

15 30 60 90 150

9 12 18 24 35

7,5 10 15 24 35

Қосымша жеке қорғану құралдары мен арнайы аяқ киімді өңдеуге арналған бөлімшенің үй-жайларының құрамы мен ауданы

Үй-жайлар

Кір жуатын арнайы бөлменің ауысымдағы құрғақ арнайы киімнің кг. шаққандағы өнімділігі кезіндегі ауданы (кем емес м2)

500

1000

2000

3000

5000

1

2

3

4

5

6

Арнайы аяқ киімді, ЖҚҚ қабылдау, сұрыптау және сақтау боксы

Жуу залы

Құрғату бөлімшесі

Таза арнайы аяқ киім мен ЖҚҚ қоймасы

Санторап

15 30 40 45 50

Жабдықтардың қойылуымен анықталады

Жабдықтардың қойылуымен анықталады

15 20 25 30 50

Кір жуатын арнайы үй-жайында сондай-ақ келесі бөлмелер көзделеді

Үй-жайлар

Минималды мөлшері, м2

1

2

Химиялық реактивтер қоймасы

Жуу ерітінділерін дайындау бөлмесі

Электромеханикалық шеберхана

Мүкаммалдарды қоятын бөлме

Бак шаруашылығы

Ауаны сорып алып келуші венткамера

Ссорып алып кетуші венткамера

Суды жұмсарту бөлмесі

Насос және зумпф бөлмесі

ЖҚҚ және арнайы аяқ киімді жөндеу бөлмесі

Арнайы киімді жөндеу бөлмесі

Радиоактивті қалдықтарды уақытша сақтау бөлмесі

20

30

20

20

20

Есеп бойынша

Есеп бойынша

Есеп бойынша

Есеп бойынша

20

30

10


      Өндірістік үй-жайларындағы өту жолдарының ені

      2-кесте

Өндірістік үй-жайларындағы өту жолдары

Өту жолының ені, метрмен

1

2

Бір-біріне жұмыс жағымен қараған машиналар қатарларының арасы

Қабырға мен машинаның жұмыс жағының арасы

Центрифугалар арасы

Центрифуга мен қабырға арасы

Кептіру барабандары арасы

Кептіру барабандары мен қабырға арасы

Сөрелердің жұмыс жақтары арасы

3,0

2,0

3,0

2,5

2,0

1,5

1,2

1,2

  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
36-қосымша

Арнайы кір жуу жұмыс орындарындағы жасанды жарықтандыру деңгейі

Үй-жайлар

Нормалаудың жазықтығы және жарықтандырудың биіктігі, еденнен, м

Жұмыс беттерінің жарқтануы лк

Жарық көзі

1

2

3

4

Арнайы киімдерді қабылдау және сұрыптау бөлмесі

Жуу залдары

Жуу ерітінділерін дайындау бөлмесі

Құрғату-үтіктеу бөлмелері

Киімдерді жөндеу бөлмесі

Таза арнайы киімдерді сақтау бөлмесі

Арнайы киімдерді беру бөлмесі

Г-0,8

Г-0,0

Г-0,0

Г-0,8

Г-0,8

Г-0,8

Г-1

200

100

100

200

500

75

200

Люминесцентті шамдар

Люминесцентті щамдар

Люминесцентті шамдар

Люминесцентті шамдар

Люминесцентті шамдар

Люминесцентті шамдар

Люминесцентті шамдар

  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
37-қосымша

Радиоактивті қалдықтарды тасымалдауға арналған көлік құралдары мен контейнерлер үстілерінің радиоактивті ластануының рұқсат етілген деңгейлері, минутына шаршы сантиметр бөлшектерге (бұдан әрі-бөлш/ см2 х мин)

Ластану объектісі

Ластанудың түрі

Алынатын (белгіленбеген)

Алынбайтын (белгіленген)

Альфа-активті радионуклидт-тер

бета-активті радионуклидт-тер

Альфа-активті радионуклидттер

бета-активті радионуклидттер

1

2

3

4

5

Контейнер ыдысының сыртқы беті

Жол берілмейді

Жол берілмейді

регламенттелмейді

200

Вагон-контейнердің сыртқы беті

Жол берілмейді

Жол берілмейді

регламенттелмейді

200

Контейнер-дің сақтану ыдысының ішкі беті

1,0

100

регламенттелмейді

2000

Көлік контейнерінің сыртқы беті

1,0

100

регламенттелмейді

2000

  "Радиациялық қауіпті
объектілерге қойылатын
санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
38-қосымша
  Нысан

      ______________________________________________________________________ -нан

      (ұйым атауы)

      ______________________________________________________________________ -ға

      (ұйым атауы)

      берілетін радиоактивті қалдықтардың партиясына 20 ____ж. ___ № ______________
АКТІ

      Ескерту. 38-қосымша жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      РАҚ-тың барлық қаптамалары бойынша өлшеу нәтижелерінің ең үлкені:

      Дозаның қуаты:

      1 м қашықтықта_______мЗв/сағ

      Қаптаманың сыртқы бетінің ластануы:

      белгіленген

бөлш/см2 · мин.

      белгіленбеген

бөлш/см2 · мин.

р/с №

РАҚ сипаттамасы*

РАҚ мөлшерң

Контейнер (ыдыс) түрі

контейнер (ыдыс) №

ИСК паспортының №

Сұйық РАҚ үшін

Қоспалардың жалпы құрамы, г/л

Ортаның рН-ы

1

2

3

4

5

6

7

8









      кестенің жалғасы

Сәулелену түрі

Радионуклидті құрам

Радионуклидтердің меншікті белсенділігі**, Бк/г

Жиынтық белсенділігі**Бк, (н/с)

тритий

бета-сәулелендіретін

альфа-сәулелендіретін

трансурандық

9

10

11

12

13

14

15








      Жарылу қаупі бар, өздігінен тұтанатын және химиялық уытты заттардың болмауы (анықтамалық пен жіктеуіштерге сәйкес)________________________________________

      РАҚ-ы бар контейнерлер (көліктік қаптамалау жиынтықтары) ұйымның (мөрімен) №___________ пломбасымен бекітілген.

      РАҚ-ты тапсыруға жауапты ______________________________________________

                        (қолы, мөрі, тегі, аты, әкесінің аты (болған жағдайда))

      РАҚ-ты қабылдауға жауапты _____________________________________________

                              (қолы, мөрі, тегі, аты, әкесінің аты (болған жағдайда))

      Ескертпелер:

      1) * Паспортқа мәліметтер РАҚ-ы бар әрбір контейнерге енгізіледі;

      2) ** меншікті және жиынтық белсенділік әрбір радионуклид үшін жеке көрсетіледі.

      3) радиоактивті қалдықтарды көмуге қабылдаудан бас тартқан жағдайда, бас тарту себептері көрсетілген арнайы акті рәсімделеді.

  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
39-қосымша

Радиоактивті қалдықтарды тапсыруға дайындық талаптарынның бұзылуы туралы
АКТ "___" ______________ 20_____ж.

      Мен,__________________________________________________________ ____________________________________________________________________

      (арнайы комбинаттың немесе РҚКО аталуы)

      ____________________________________________________________________

      (аты-жөні)

      Радиоқалдықтарды тапсыруға жауапты тұлғаның қатысуымен _____________

      ____________________________________________________________________

      (аты-жөні)

      ____________________________________________________________________

      (мекеменің атауы)

      Осы акт арнайы автокөлікке тиеуге дайындалған радиактивті қалдықтар мына төмендегі себептерге байланысты қабылдауға болмайтындығы туралы түзілді:

      ____________________________________________________________________

      ____________________________________________________________________

      ____________________________________________________________________

      ____________________________________________________________________

      Арнайы комбинаттың немесе РҚКО өкілі _______________________________

      (қолы)

      Радиоқалдықтарды тапсыруға жауапты тұлға ___________________________

      (қолы)

  "Радиациялық қауіпті
объектілерге қойылатын
санитариялық-
эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына
40-қосымша
  1-нысан

Қатты радиоактивті қалдықтарды есепке алу журналы

      Ескерту. 40-қосымша жаңа редакцияда – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

р/с №

РАҚ атауы (жабық иондаушы сәулелену көздері (ИСК) үшін № және ИСК паспортының күні)

Келіп түскен күні

Контейнер түрі мен нөмірі

Ортаның рН-ы

Радионуклидті құрамы және сәулелену түрі*

Мөлшері, кг

Меншікті белсенділігі,
Бк/г1

Белсенділігі, Бк1

1

2

3

4

5

6

7

8

9










      кестенің жалғасы

Қалдықтарды тапсырған адамның тегі, аты, әкесінің аты (болған жағдайда) және қолы

Қалдықтарды қабылдаған адамның тегі, аты, әкесінің аты (болған жағдайда) және қолы

Ұстаудан кейінгі меншікті белсенділігі және жою күні**

Ұстаудан кейінгі белсенділігі, Бк2

РАҚ партиясына актінің күні және №

РАҚ қабылданған көліктік контейнердің атауы және №****

Есептен шығару актісінің № мен күні*****

Мамандандырылған ұйымға берілетін ***

Ұзақ мерзімді сақтауға және көмуге берілетін 4

10

11

12

13

14

15

16

17









      Ескертпе:

      1) * РАҚ-тың құрамы мен белсенділігі туралы шынайы ақпарат болмаған кезде толтырылмайды;

      2) РАҚ-ты мамандандырылған ұйымға тапсырған кезде және мамандандырылған ұйымда толтырылмайды **

      3) *** РАҚ туындаған объектіде толтырылады;

      4) **** мамандандырылған ұйымда толтырылады;

      5) ***** қалдықтарды радиоактивті емес қалдықтар ретінде ыдырауға ұстаудан кейін жойған кезде толтырылады.

  2-нысан

Сұйық радиоактивті қалдықтарды есепке алу журналы

р/с №

Ыдырату мақсатында сақтау үшін немесе мамандандырылған ұйымға келіп түсуі

Келіп түскен күні

Контейнер түрі және №

Радионуклидті құрамы

Көлемі, л

Меншікті белсенділігі, Бк/г

Белсенділігі, Бк

Ортаның рH-ы

Тегі, аты, әкесінің аты (болған жағдайда), қолы

Қалдықтарды тапсырған

Қалдықтарды қабылдаған

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10











      кестенің жалғасы

Шаруашылық-тұрмыстық кәріз жүйесіне шығару*

РАҚ қабылданған көліктік контейнердің атауы және № 2

Есептен шығару актісінің № мен күні

Ұзақ мерзімді сақтауға және көмуге берілетін РАҚ партиясына актінің № және күні**

Шығару актісініңкүні және №

көлемі, л

Меншікті белсенділігі, Бк/г

Белсенділігі, Бк

Жауапты тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты (болған жағдайда), қолы

11

12

13

14

15

16

17

18









      Ескертпе: 1) * РАҚ жиналған объектіде толтырылады;

      2) **Мамандандырылған ұйымда толтырылады.

  "Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
41-қосымша

СК немесе ПЗРО- "лас" аумағындағы жабдық, аспаптар, көлік құралдарының және басқа да жұмыс беттерінің радиоактивті ластануының рұқсат етілген деңгейі, минутына шаршы сантиметр бөлшекте (бұдан әрі-бөлш/см2 х мин)

Ластану объектісі

Ластану түрлері

Алынатын

Алынбайтын

Альфа-активті радионуклидтер

бета-активті радионуклидтер

Альфа-активті радионуклидтер

бета-активті радионуклидтер

1

2

3

4

5

Құрал-саймандардың сыртқы беті

20

2000

Регламенттелмейді

Регламенттелмейді

Жабдықтың жұмыс

20

2000

Регламенттелмейді

Регламенттелмейді

Көлік құралдарының сыртқы беті

Жол берілмейді

Жол берілмейді

Регламенттелмейді

2000

  "Радиациялық қауіпті
объектілерге қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына
42-қосымша

Типтік ересек пациент үшін медициналық сәулелену кезіндегі диагностикалық референттік деңгейлер

      Ескерту. 42-қосымшамен толықтырылды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

  1-кесте

Типтік ересек пациентке арналған диагностикалық радиография кезіндегі диагностикалық референттік деңгейлер

р/с №

Тексеру

Кіріс бетіндегі бір суретке1 доза, мГр

1

2

3

4

1

Омыртқаның бел аумағы

ААП
ЛАТ
ББП

10
30
40

2

Іш аумағы, көктамырішілік урография және холецистография

ААП

10

3

Жамбас аумағы

ААП

10

4

Жамбас буыны

ААП

10

5

Кеуде қуысы

ПАА
ЛАТ

0,4
1,5

6

Омыртқа кеуде аймағы

ААП
ЛАТ

7
20

7

Тістер

Периапикальды
ААП

7
5

8

Бассүйек

ПАА
ЛАТ

5
3

      Ескертпе: 1 Кері шашырауды ескере отырып ауада. Бұл шамалар салыстырмалы сезімталдығы 200 болған кезде пленка-экранның жалпы қабылданған комбинациялары үшін келтірілген. Сезімталдығы жоғары комбинациялар үшін пленка-экранның (400-600) шамалары 2-3 есе азайтылуы тиіс.

      2 ААП — алдыңғы-артқы проекция; ЛАТ — латеральды проекция; ПБП — бел-сегізкөз буынының проекциясы; ПАА – артқы-алдыңғы проекция.

  2-кесте

Типтік ересек пациентке арналған компьютерлік томография кезіндегі диагностикалық референттік деңгейлер

р/с №

Тексеру

Көп рет сканерлеу кезіндегі сәулеленудің орташа мөлшері 1, мГр

1

2

3

1

Бас

50

2

Омыртқаның бел аумағы

35

3

Іш

25

  3-кесте

Типтік ересек пациентке арналған маммография кезіндегі диагностикалық референттік деңгейлер

Сүт безіне сәулеленудің орташа мөлшері, краниокаудальды проекция 2
1 мГр (растромсыз)
3 мГр (растроммен)

  4-кесте

      Типтік ересек пациентке рентгеноскопия кезіндегі диагностикалық референттік деңгейлер

№ п/п

Жұмыс тәртібі

3 Кіріс бетіндегі доза қуаты, мГр/мин

1

2

3

1

Қалыпты

25

2

Жоғары деңгей 4

100

      Ескертпе: 1 ұзындығы 15 см және диаметрі 16 см су фантомына эквивалентті фантомдардағы айналу осіне өлшеулер негізінде есептелген: 16 см (бас) және 30 см (бел омыртқасы және іш аймағы).

      2 құрамы 50% – темір тіні және 50% – май тіні, пленка-экран жүйесі және MO-нысана және Мо-сүзгілері бар штаттық маммографиялық қондырғылар үшін 4,5 см тереңдікте анықталған.

      3 Ауада кері шашырауды ескере отырып.

      4 Инвазивті радиологияда жиі қолданылатын "жоғары деңгейдегі" факультативтік режимі бар аппараттар үшін.

  5-кесте

Типтік ересек пациентке арналған ядролық медицинадағы процедуралар кезіндегі диагностикалық референттік деңгейлер

р/с №

Зерттеу

Радионуклид

Химиялық нысаны

Зерттеуге ең жоғары әдеттегі белсенділік, МБк

1

2

3

4

5

1

Сүйектер




1.1

Сүйек сканерлеу

99Tcm

Фосфонатты және фосфатты қосылыстар

600

1.2

Бірфотонды эмиссиялық компьютерлік томография (бұдан әрі – ОФЭКТ) көмегімен сүйекті сканерлеу)

99Tcm

Фосфонатты және фосфатты қосылыстар

800

1.3

Сүйек кемігін сканерлеу

99Tcm

Қылқан коллоидты ерітінді

400

2

Сүйек кемігін сканерлеу




2.1

Бас миын сканерлеу (статикада)

99Tcm
99Tcm

TcO4-
Диэтилентриаминопентауксус қышқылы (бұдан әрі – ДТПА), глюконат және глюкогептонат

500
500

2.2

ОФЭКТ көмегімен ми сканерлеу

99Tcm
99Tcm
99Tcm

TcO4-
ДТПА, глюконат және глюкогептонат
Экзаметазин

800
800
500

2.3

Церебральды қан ағымын зерттеу

133Xe
99Tcm

Натрий хлоридінің изотониялық ерітіндісінде
Гексаметил пропилен аминооксим

400
500

2.4

Цистернография

111In

ДПТА

40

3

Көз жасы жолдары




3.1

Дренаж

99Tcm
99Tcm

Tco
Қылқан коллоидты ерітінді

4
4

4

Қалқанша безі




4.1

Қалқанша безін сканерлеу

99Tcm
123I

TcO4-
I-

200
20

4.2

Метастаздарды іздеу (жойылғаннан кейін)

123I

I-

400

4.3

Қалқанша безін сканерлеу

201Tl

Tl+ - хлорид

80

5

Өкпе




5.1

Өкпе желдеткішін сканерлеу

81Krm
99Tcm

Газ
ДТПА-аэрозоль

6000
80

5.2

Өкпе желдеткішін зерттеу

133Xe
127Xe

Газ
Газ

400
200

5.3

Өкпе перфузиясын сканерлеу

81Krm
99Tcm

Су ерітіндісі
Адами альбумин (макроагрегаттарда немесе микросфераларда)

6000
100

5.4

Өкпе перфузиясын сканерлеу (флебографиямен)

99Tcm

Адами альбумин (макроагрегаттарда немесе микросфераларда)

160

5.5

Өкпе перфузиясын зерттеу

133Xe
127Xe

Изотониялық ерітінді
Изотониялық хлоридті ерітінді

200
200

5.6

ОФЭКТ көмегімен өкпені сканерлеу

99Tc

Макро-біріктірілген альбумин

200

6

Бауыр және көкбауыр




6.1

Бауыр мен көкбауырды сканерлеу

99Tcm

Қылқан коллоидты ерітінді

80

6.2

Өт жүйесінің қызметін сканерлеу

99Tcm

Иминодиацетаттар және оларға балама заттар

150

6.3

Көкбауырды сканерлеу

99Tcm

Таңбаланған денатуратталған эритроциттер

100

6.4

ОФЭКТ көмегімен бауырды сканерлеу

99Tcm

Қылқан коллоидты ерітінді

200

7

Жүрек-тамыр жүйесі

7.1

Қан айналымының үлкен шеңберін зерттеу

99Tcm
99Tcm
99Tcm

TcO4-
ДТПА
Макро-агрегатталған глобулин-3

800
800
400

7.2

Қан депосын сканерлеу

99Tcm

Адам альбумин кешені

40

7.3

Жүрек-тамыр жүйесін сканерлеу/зондтау

99Tcm

Адам альбумин кешені

800

7.4

Миокардты сканерлеу/ зондтау

99Tcm

Таңбаланған қалыпты эритроциттер

800

7.5

Миокардты сканерлеу

99Tcm

Фосфонатты және фосфатты қосылыстар

600

7.6

ОФЭКТ көмегімен миокардты сканерлеу

99Tcm
201Tl
99Tcm
99Tcm

Изонитрилдер
Tl+ - хлорид
Фосфонатты және фосфатты қосылыстар
Изонитрилдер

300
100
800
600

8

Асқазан, асқазан-ішек жолы




8.1

Асқазан/сілекей безі сканерлеу

99Tcm

TcO4-

40

8.2

Мекел дивертикулын сканерлеу

99Tcm

TcO4-

400

8.3

Асқазан-ішек жолында қан кетуді зерттеу

99Tcm
99Tcm

Қылқан коллоидты ерітінді
Таңбаланған қалыпты эритроциттер

400
400

8.4

Гастроэзофагеальды рефлюксті және өтімділігін зерттеу

99Tcm
99Tcm

Қылқан коллоидты ерітінді
Сіңірілмейтін қосылыстар

40
40

8.5

Асқазан босауын зерттеу

99Tcm
111In
113Inm

Сіңірілмейтін қосылыстар
Сіңірілмейтін қосылыстар
Сіңірілмейтін қосылыстар

12
12
12

9

Бүйрек, несеп бөлу жүйесі және бүйрек үсті бездері

9.1

Бүйректі сканерлеу

99Tcm

Димеркаптоянтар қышқылы

160

9.2

Бүйректі сканерлеу / нефрография

99Tcm
99Tcm
123I

ДТПА, глюконат және глюкогептонат
Макро-агрегатталған глобулин-3
О-иодогиппурат

350
100
20

9.3

Бүйрек үсті бездерін сканерлеу

75Se

Селенохолестерин

8

10

Басқа

10.1

Ісікті немесе абсцессті сканерлеу

67Ga
201Tl

Цитрат
Хлорид

300
100

10.2

Ісікті сканерлеу

99Tcm

Димеркаптоянтар қышқылы

400

10.3

Нейроэктодерма ісігін сканерлеу

123I
123I

Мета-йодо-бензил гуанидин
Мета-йодо-бензил гуанидин

400
20

10.4

Лимфа түйінін сканерлеу

99Tcm

Қылқан коллоидты ерітінді

80

10.5

Абсцессті сканерлеу

99Tcm
111In

Қылқан лейкоциттер, дексаметазонмен өңделген
Қылқан лейкоциттер

400
20

10.6

Тромбаны сканерлеу

111In

Таңбаланған тромбоциттер

20

  "Радиациялық қауіпті
объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
43-қосымша

Ауыз судағы радионуклидтер құрамының референттік деңгейлері 1, 2

      Ескерту. 43-қосымшамен толықтырылды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Радионуклид

Референттік деңгей, Бк/л

Радионуклид

Референттік деңгей, Бк/л

1

2

1

2

3H

10 000

77As

1 000

7Be

10 000

75Se

100

14C

100

82Br

100

22Na

100

86Rb

100

32P

100

85Sr

100

33P

1 000

89Sr

100

35S

100

90Sr

10

36Cl

100

90Y

100

45Ca

100

91Y

100

47Ca

100

93Zr

100

46Sc

100

95Zr

100

47Sc

100

93mNb

1 000

48Sc

100

94Nb

100

48V

100

95Nb

100

51Cr

10 000

93Mo

100

52Mn

100

99Mo

100

53Mn

10 000

96Tc

100

54Mn

100

97Tc

1000

55Fe

1 000

97mTc

100

59Fe

100

99Tc

100

56Co

100

97Ru

1000

57Co

1 000

103Ru

100

58Co

100

106Ru

10

60Co

100

105Rh

1000

59Ni

1 000

103Pd

1000

63Ni

1 000

105Ag

100

65Zn

100

110mAg

100

71Ge

10 000

111Ag

100

73As

1 000

109Cd

100

74As

100

115Cd

100

76As

100

115mCd

100

111In

1000

155Eu

1 000

114mIn

100

153Gd

1 000

113Sn

100

160Tb

100

125Sn

100

169Er

1 000

122Sb

100

171Tm

1 000

124Sb

100

175Yb

1 000

125Sb

100

182Ta

100

123mTe

100

181W

1 000

127Te

1000

185W

1 000

127mTe

100

186Re

100

129Te

1000

185Os

100

129mTe

100

191Os

100

131Te

1000

193Os

100

131mTe

100

190Ir

100

132Te

100

192Ir

100

125I

10

191Pt

1 000

126I

10

193mPt

1 000

129I

1

198Au

100

131I

10

199Au

1 000

129Cs

1000

197Hg

1 000

131Cs

1000

203Hg

100

132Cs

100

200Tl

1 000

134Cs

10

201Tl

1 000

135Cs

100

202Tl

1 000

136Cs

100

204Tl

100

137Cs

10

203Pb

1 000

131Ba

1 000

210Pb *

0,1

140Ba

100

206Bi

100

140La

100

207Bi

100

139Ce

1 000

210Bi *

100

141Ce

100

210Po *

0,1

143Ce

100

223Ra *

1

144Ce

10

224Ra *

1

143Pr

100

225Ra

1

147Nd

100

226Ra *

1

147Pm

1 000

228Ra *

0,1

149Pm

100

227Th *

10

151Sm

1 000

228Th *

1

153Sm

100

229Th

0,1

152Eu

100

230Th *

1

154Eu

100

231Th *

1000

232Th *

1

241Am

1

234Th *

100

242Am

1000

230Pa

100

242mAm

1

231Pa *

0,1

243Am

1

233Pa

100

242Cm

10

230U

1

243Cm

1

231U

1000

244Cm

1

232U

1

245Cm

1

233U

1

246Cm

1

234U *

1

247Cm

1

235U *

1

248Cm

0,1

236U *

1

249Bk

100

237U

100

246Cf

100

238U *

10

248Cf

10

237Np

1

249Cf

1

239Np

100

250Cf

1

236Pu

1

251Cf

1

237Pu

1000

252Cf

1

238Pu

1

253Cf

100

239Pu

1

254Cf

1

240Pu

1

253Es

10

241Pu

10

254Es

10

242Pu

1

254mEs

100

244Pu

1



      Ескертпе: 1 Референттік деңгейлердің мәндері шаманың ең жақын тәртібіне дейін дөңгелектенеді.

      2 Осы кестеде жұлдызшалармен (*) табиғи радионуклидтер белгіленген.

  "Радиациялық қауіпті
объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
44-қосымша
  1-кесте

Қатты радиоактивті қалдықтарды (РАҚ) беткі радиоактивті ластану деңгейі бойынша санаттау

      Ескерту. 44-қосымшамен толықтырылды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

РАҚ санаты

Беткі радиоактивті ластану деңгейі, бөлш./(см2 ×мин)

бета-сәулелендіретін радионуклидтер

альфа-сәулелендіретін радионуклидтер

Белсенділігі төмен

500-ден 104-ге дейін

50-ден 103-ға дейін

Белсенділігі орташа

104-нан 107-ге дейін

103-нан 106-ға дейін

Белсенділігі жоғары

107 –нан астам

106 – нан астам

  2-кесте

Қатты және сұйық РАҚ-ты радионуклидтердің меншікті белсенділігі бойынша санаттау

РАҚ санаты

Меншікті белсенділігі, Бк/г

тритий

бета-сәулелендіретін радионуклидтер (тритийді қоспағанда)

альфа- сәулелендіретін радионуклидтер (трансурандыларды қоспағанда)

трансуранды радионуклидтер

Қатты РАҚ

Белсенділігі төмен

107 бастап 108 дейін

от 103 до 104 дейін

от 102 до 103 дейін

101 бастап
102 дейін

Белсенділігі орташа

108 бастап 1011 дейін

от 104 до 107 дейін

от 103 до 106 дейін

102 бастап 105 дейін

Белсенділігі жоғары

1011 астам

107 астам

106 астам

105 астам

Сұйық РАҚ

Белсенділігі төмен

104 дейін

103 дейін

102 дейін

101 дейін

Белсенділігі орташа

104 бастап 108 дейін

103 бастап
107 дейін

102 бастап
106 дейін

101 бастап
105 дейін

Белсенділігі жоғары

108 астам

107 астам

106 астам

105 астам

      Ескертпе: * Атомдық энергияны қолданатын объектілерде жиналатын РАҚ үшін.

  3-кесте

Істен шыққан жабық йондайтын сәулелену көздерін (ИСК) олардың ұзақ мерзімді қауіптілігіне сәйкес санаттау

РАҚ-ты санаттау

Жартылай ыдырау кезеңі

Белсенділігі

Жабық ИСК*

Белсенділігі орташа

30 жылдан астам

10 ГБк кем

Am-241, Ra-226 (өлшеуіштер)

30 жылдан астам

40 МБк кем

Плутоний, америций, радий (антистатикалық құрылғылар)

30 жылдан астам

1 ПБк кем

Cs-137 (сәулелендіргіштер),
Sr-90 (қалыңдық өлшеуіштер, радиоизотопты термоэлектрлі генераторлар (РТЭГ))

15 жылдан кем

100 TБк кем

Co-60 (сәулелендіргіштер)

Белсенділігі төмен

30 жылдан астам

1 MБк кем

Cs-137 (брахитерапия, ылғал өлшеуіштер/тығыздық өлшегіштер)

15 жылдан кем

10 MБк кем

Co-60, H-3 (тритийлі нысана), Kr 85

Қысқа өмір сүретін

100 тәуліктен кем

5 TБк

Ir-192 (брахитерапия)

100 тәуліктен кем

100 MБк

Y-90, Au-198 (брахитерапия)

      Ескертпе: * Оның ішіне кестеде көрсетілмеген және жартылай ыдырау кезеңімен және тиісті сыныптың белсенділігімен сипатталатын ИСК жатады.

  "Радиациялық қауіпті
объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
45-қосымша
  Нысан
  БЕКІТЕМІН
  Ұйым басшысы
__________________________
20__ ж. "____" _____________

      20__ ж. "____" ____________ № _________

      тазартылған сарқынды суларды шығару

      АКТІСІ

      Ескерту. 45-қосымшамен толықтырылды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      Бiз, төменде қол қойғандар, __________________________________________________

                        (РАҚ-ты жинауға, есепке алуға, сақтауға және тапсыруға жауапты

                        адамның лауазымы, тегі, аты, әкесінің аты (болған жағдайда))

      осы ______________________________________________________________________

      тазартылған сарқынды сулардың _________ литрі 20____ ж. "_____"_______________

      ______________________________________________________________________ -дан

      (шығару орны, резервуар атауы)

      шығарылғандығы туралы актіні жасадық.

      Тазартылған сарқынды сулардың меншікті белсенділігі:

      бета-сәулелендіргіш жиынтығы бойынша ______________ Бк/л;

      альфа-сәулелендіргіш жиынтығы бойынша ______________ Бк/л;

      жеке радионуклидтер бойынша ______________ Бк/л.

      Сарқынды сулардың жиынтық белсенділігі ________________ Бк

      Жауапты адамдардың тегі, аты, әкесінің аты (болған жағдайда) және қолдары

      __________________________________________________________________________

  "Радиациялық қауіпті
объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
46-қосымша

МГК ұйымдары жұмыскерлерінің табиғи көздермен сәулелену дозаларын бағалау әдістемесі

      Ескерту. 46-қосымшамен толықтырылды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-бөлім. Жұмыскерлердің сыртқы сәулеленуін бақылау

      1. Ұйым жұмыскерлерінің сәулеленуінің тиімді дозалары гамма-сәулелену дозасы қуатының орташа мәндерімен және жұмыскерлер сәулеленуге ұшырайтын уақытпен айқындалады.

      2. Жұмыскерлердің сыртқы сәулеленуінің тиімді дозасын бағалауды жұмыс орнында жер бетінен (еденнен) 1 м биіктікте сыртқы гамма-сәулеленудің өлшенген дозалары қуатының (бұдан әрі - Р) мәні және осы жұмыскердің қаралатын учаскеде (операция) 1 жыл бойы жұмыс істеу уақыты (бұдан әрі - Т) негізінде жүргізу керек.

      Сыртқы гамма-сәулеленудің жылдық тиімді дозасы (Е1сыртқы) мына формула бойынша есептеледі:



      мұнда: Ке – мәні мынаған тең болып қабылданатын дозалық коэффициент:

      1) 0,006 мЗв/мР, егер Рy – сағатына миллиРентгенмен (бұдан әрі – мР/сағ) экспозициялық дозаның қуаты;

      2) 0,0007 мЗв/мкЗв, егер Рy - эквиваленттік дозаның қуаты мкЗв/сағ.

      3. Гамма-сәулелену дозасының қуаты (Рy) дозиметрдің меншікті фонның деңгейі (Рф) және оның ғарыштық сәулеленуге (Рк) жауап беруін ескере отырып анықталады:



      мұнда: Р1 - өлшеу нүктесіндегі дозиметр көрсеткіштері.

      (Рфк) параметрінің сандық мәні әрбір дозиметр үшін жағадан 50 м немесе одан да көп қашықтықта тереңдігі кемінде 5 м судың бетінде орындалған көп мәрте өлшеу арқылы жеке анықталады.

      4. Әртүрлі технологиялық учаскелердегі жұмыс уақыты Тр (сағ) жылына 0-ден 2000 сағ-қа дейін ауытқуы мүмкін. Егер жұмыскер бір жылдың ішінде Р-дың мәні өзгеріп отыратын бірнеше учаскеде (№ жұмыс орны немесе жұмыс операциясы) жұмыс істесе, онда ол үшін сыртқы сәулелену есебінен жылдық тиімді доза мынаны құрайды:



      мұнда Рy - n - учаскенің бетінен 1 м биіктіктегі дозаның қуаты;

      Трn - n - учаскесінде 1 жылдың ішіндегі жұмыс уақыты.

      5. Жұмыскердің сыртқы сәулелену дозасын анықтау барысында мына шарт орындалады:



      мұнда Тр - жұмыскердің 1 жыл бойы штаттағы жұмысының ұзақтығы, сағ.

2-бөлім. Құрамында өндірістік шаң бар ұзақ мерзімді табиғи радионуклидтердің ингаляциялық түсуі есебінен жұмыскерлердің сәулеленуін бақылау

      6. Құрамында өндірістік шаң бар табиғи радионуклидтердің (бұдан әрі - ТРН) ингаляциялық түсуі есебінен ішкі сәулелену дозасы радионуклидтік құраммен және шаңданатын материал мен шаңның меншікті белсенділігімен, өндірістік аумақтағы ауаның жалпы шаңдануымен және нақты жағдайлардағы жұмыс уақытымен, тыныс алу ағзаларының жеке қорғаныш құралдарын қолдануы арқылы анықталады. Радионуклидтік құрам, шаңның меншікті белсенділігі және ауаның жалпы шаңдануы технологиялық процестердің параметрлеріне, жұмыстың температуралық режиміне, қолданылатын химиялық реагенттерге, материалдың дисперсиялығы мен көлеміне байланысты.

      7. Жұмыскердің бір тұрақты жұмыс орнында өндірістік шаңмен бір радионуклидтің ингаляциялық түсуі есебінен ішкі сәулеленуінің тиімді дозасы мына формула бойынша анықталады:



      мұнда kd – мәні уран мен торий қатарындағы негізгі радионуклидтер үшін 17-қосымшада келтірілген дозалық коэффициент (Зв/Бк);

      Cn - өндірістік шаңдағы радионуклидтердің меншікті белсенділігі кБк/кг;

      f - ауаның орташа шаңдануы, мг/м3;

      V - жұмыскерлердің тыныс алуының орташа жылдамдығы, м3/с;

      Т - жыл бойы шаңдану аймағында болу уақыты, сағ/жыл;

      Сn, f және V шамаларының мәндері тұрақты болған жағдайда сәулелену дозасын бағалау кезде (5) формуласы әділ.

      8. Бір немесе бірнеше параметрлердің уақытқа байланысты ауыспалы мәндері болған кезде сәулеленудің барлық уақытын бірнеше кезеңдерге бөлу қажет, олардың әрқайсысының ішіндегі параметрлер тұрақты болып саналады. Кейіннен сәулеленудің барлық кезеңі бойынша жиынтықтай отырып әрбір кезең үшін дозалар 5 формула бойынша бағаланады.

      9. Жұмыс аймағындағы радионуклидтердің қосынды түрлері белгісіз немесе ішкі сәулелену дозасын есептеу үшін радиоактивтік тепе-теңдік болмаған жағдайда осы Санитариялық қағидаларға 17-қосымша бойынша дозалық коэффициенттердің ең жоғары мәндерін қабылдау керек.

      10. Жұмыскерлер тыныс алу ағзалары үшін жеке қорғаныш құралдарын қолданатын жағдайда өндірістік шаңмен ұзақ өмір сүретін табиғи радионуклидтердің организмге ингаляциялық түсуі есебінен болатын ішкі сәулеленудің тиімді дозасы шаңды ұстау коэффициентінің орташа мәні h (салыс. бірлік) құрайтын болса n есеге төмендейді.

3-бөлім. Жұмыскерлердің радон изотоптарымен және олардың қысқа өмір сүретін еншілес өнімдерімен сәулеленуін бақылау

      11. Радон изотоптары және қысқа өмір сүретін радонның (РЕӨ) және торонның (ТЕӨ) еншілес өнімдерінің аэрозольдері көлемі шағын және ауа алмасу еселігі төмен үй-жайларда, құрамында жоғарғы көлемде табиғи радионуклидтер бар материалдардың үлкен салмағын сақтау немесе өңдеу кезінде жұмыс орнында жұмыскерлердің сәулеленуіне елеулі үлес қосады.

      12.Радон изотоптары және РЕӨ мен ТЕӨ-ның аэрозольдері есебінен ішкі сәулелену дозасы ауада болжам бойынша стандартты бір сағаттық тыныс алу көлемі 1,2 м3/с болған кезде, екі параметрмен – экспозиция уақытымен (тыныс алу) - t, сағ және осы уақыт ішіндегі ауадағы радон изотоптарының эквивалентті тепе-теңдігінің көлемдік белсенділігінің (ЭТКБ) орташа мәнімен

, Бк/м3 анықталады. Радон изотоптары есебінен ішкі сәулеленудің тиімді дозасы ЭТКБ радон изотоптарының туындысымен

уақытта анықталады - оны әдетте "экспозиция" (БкLс/м3) деп атайды.

      13. Өндірістік жағдайда радон изотопының экспозициясына 1сБк/м3 0,78 - 10-5мЗв тең болатын тиімді сәулелену дозасы сәйкес келеді.

      Егер ауадағы радон изотопының ЭТКБ орташа мәні және жұмыс уақыты - t белгілі болса, онда сәулеленудің тиімді дозасы мына формуламен есептеледі:



      мұнда дозалық коэффициенттің мәні d = 0,78 · 10-5мЗв/(сағ · Бк/м3), ал радон изотоптарының ЭТКБ -

мына формула бойынша есептеледі:


      оның ішінде Cequ(Rn) және Cequ(Tn) - t уақыттағы радон мен торонның тиісінше ЭТКБ орташа мәні.

      Өндірістік ұйымдардың жұмыскерлері үшін бір жылда 2000 сағат жұмыс істеген жағдайда d = 1,56 * 10-2мЗв/(Бк/м3) болады.

      14. Жұмыскерлердің өндірістік сәулеленуінің жылдық тиімді дозасы (Еөн) сыртқы (Е1сыртқы) және ішкі сәулелену дозалардың қосындысына тең болады (Е1сырт.+ Еrn):



  "Радиациялық қауіпті
объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
47-қосымша

Өндірістік шаңмен 238 U және 232Th қатары радионуклидтерінің ингаляциялық түсуі кезіндегі дозалық коэффициенттердің мәндері

      Ескерту. 47-қосымшамен толықтырылды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

  1-кесте

238 U қатары радионуклидтерінің дозалық коэффициенттері

Радионуклид

Жартылай ыдырау кезеңі

Ыдырау типі

Ингаляциялық түсу кезіндегі дозалық коэффициент, Зв/Бк

Қосылу типі-П

Ең жоғары

1

2

3

4

5

238U

4,77 ∙ 109 жыл



2,6 ∙ 10-6

7,3 ∙ 10-6

234Th

24,10 күн



6,3 ∙ 10-9

7,3 ∙ 10-9

234Pa

1,17 мин



3,8 ∙ 10-10

4,0 ∙ 10-10

234U

2,45105 жыл



3,1 ∙ 10-6

8,5 ∙ 10-6

230Th

7,70 ∙ 104 жыл



4,0 ∙ 10-5

4,0 ∙ 10-5

226Ra

1600 жыл



3,2 ∙ 10-6

3,2 ∙ 10-6

222Rn

3,824 күн



-

-

218Po

3,10 мин



-

-

214Pb

26,8 мин



-

2,9 ∙ 10-9

214Bi

19,9 мин



1,4 ∙ 10-8

1,4 ∙ 10-8

214Po

164 мкс



-

-

210Pb

22,3 жыл



-

8,9 ∙ 10-7

210Bi

5,013 күн



8,4 ∙ 10-8

8,4 ∙ 10-8

210Ро

138,4 күн



3,0 ∙ 10-6

3,0 ∙ 10-6

Жиынтығы

5,20 ∙ 10-5

6,30 ∙ 10-5

  2-кесте

232Th қатары радионуклидтеріне арналған дозалық коэффициенттер

Радионуклид

Жартылай ыдырау кезеңі

Ыдырау типі

Ингаляциялық түсу кезіндегі дозалық коэффициент, Зв/Бк

Қосылу типі -П

Ең жоғары

1

2

3

4

5

232Th

1,405 ∙ 1010жыл



4,2 ∙ 10-5

4,2 ∙ 10-5

228Ra

5,75 жыл



2,6 ∙ 10-6

2,6 ∙ 10-6

228Ас

6,15 сағ



1,6 ∙ 10-8

2,5 ∙ 10-8

228Th

1,913 жыл



3,1 ∙ 10-5

3,9 ∙ 10-5

224Ra

3,66 күн



2,9 ∙ 10-6

2,9 ∙ 10-6

220Rn

55,6 с



-

-

216Ро

0,145 с



-

-

212Pb

10,64 сағ



-

1,9 ∙ 10-8

212Bi

60,55 мин


(36%);

(64%)

3,0 ∙ 10-8

3,0 ∙ 10-8

212Po

0,299 мкс



-

-

208Ti

3,053 мин



-

-

Жиынтығы

7,85 ∙ 10-5

8,66 ∙ 10-5

  "Радиациялық қауіпті
объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
48-қосымша

Металл сынықтарын радиациялық бақылау журналы

      Ескерту. 48-қосымшамен толықтырылды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      Ұйымның атауы ____________________________________________________________

      Мекенжайы, телефоны ______________________________________________________

      Радиациялық бақылауға жауапты адамның тегі, аты, әкесінің аты (болған жағдайда)

      және лауазымы ____

      __________________________________________________________________________

      Журнал 20 __жылғы "____"_______________ басталды

      Журнал 20 __жылғы "____"_______________ аяқталды

      Беттер саны

р/с №

Күні

Металл сынығының атауы, мөлшері (кг)

Өнім беруші

Жүкқұжаттың нөмірі мен күні

Өлшеулерді жүргізу кезінде қолданылған құралдар (атауы, нөмірі)

1

2

3

4

5

6







      кестенің жалғасы

Радиациялық бақылау қорытындысы

Фондық мәндері

Бетінде фонның артуы

Бетіндегі ЕЖЭДҚ

Өлшеулер жүргізген тұлғаның қолы

7

8

9

10





  "Радиациялық қауіпті
объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
49-қосымша

Металл сынықтарына радиациялық бақылау жүргізу әдістемесі

      Ескерту. 49-қосымшамен толықтырылды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1. Өлшеу жағдайлары металл сынықтарында радиациялық ластану орын алған жағдайда, оны міндетті анықтауды қамтамасыз етеді. Ол үшін брикеттелген металл сынықтары қабатпен бір брикет болып орналастырылады. Брикеттің әрбір жағына гамма-сәулелену дозасының қуатына бір өлшеу, альфа және бета бөлшектері ағынының тығыздығына бір өлшеу жүргізіледі.

      2. Брикеттелмеген металл сынықтары аумақта қалыңдығы 0,5 м аспайтындай етіп жиналуы тиіс. Гамма-сәулеленудің қуатын өлшеу 1 м тор бойынша іздестіру радиометрі арқылы жүргізіледі, ал ЭДҚ деңгейі табиғи фоннан жоғары болған кезде, өлшеу торы сәулелену көзін анықтағанға дейін қоюланады. Альфа, бета бөлшектердің тығыздығын өлшеу бақылау профильдері арасындағы қашықтық 0,5 м болатын тексерілетін партияның ұзындығы немесе ені бойынша үздіксіз бақылау тәсілімен жүзеге асырылады, өлшеулер саны әрбір 0,5 м сайын белгіленген өлшеу нүктелері бойынша анықталады.

      3. Үлкен көлемді механизмдердің, станоктардың, көлік, жол, құрылыс техникаларының және басқа да салмағы 1 тоннадан асатын бұйымдардың радиациялық ластануын өндірістік бақылау кезінде өлшеу басқа басқару механизмдерінің арасындағы, сондай-ақ механизм ішіндегі қашықтықпен сыртқы беті бойынша жүргізіледі.

      4. Металл сынықтарын 0,5 м қалыңдықта алаңда жинауға мүмкіндік болмаған жағдайда, өлшеу жұмыстары оларды тиеген немесе түсірген кезде жүргізіледі. Бұл ретте ЭДҚ-ны және бөлшектер ағынының тығыздығын өлшеу көтеру механизмімен (кран, тельфер, экскаватор және т.б.) көтерілетін әрбір партиясына жүргізіледі. Өлшеу саны көтерілетін металл партияларының санымен анықталады.

      5. Металл сынықтарында ішкі жағында тұз түзілістері бар сыйымдылықтар мен құбырлар бар болған кезде өлшеулер осы бұйымдардың ішкі және сыртқы беттерінде жүргізіледі. ЭДҚ-ны өлшеу өлшейтін беттен 10 сантиметр (бұдан әрі - см) қашықтықта альфа, бета бөлшектері ағынының тығыздығын өлшеу өлшенетін беттерден 1 см қашықтықта жүргізіледі.

      6. Металл сынықтарына радиациялық бақылау жүргізер алдында металл сынықтары жиналатын аумақта бақыланатын металл сынығынан 15-20 м қашықтықта 10 см биіктікте табиғи радиациялық фон ЭДҚ-ға өлшеу жүргізіледі. Бөлшек ағыны тығыздығын өлшеу алдында аспаптың өз фоннында өтем жүргізілуі тиіс. Аумақтағы табиғи радиациялық фонның экспозициялық дозасы қуатын бағалау 5 өлшеуден орташа арифметикалық шама ретінде жүзеге асырылады.

      7. Металл сынықтарының радиоактивті ластану дәрежесін бағалау іздестіру радиометрі немесе дозиметрдің ең жоғары көрсеткіші аймағында жүзеге асырылады. Металл сынықтарының партиясы немесе партияның бір бөлігі (жекелеген заттар):

      1) сынық бетіндегі гамма-сәулеленудің ЭДҚ-сы жергілікті жердің табиғи радиациялық фоннан 0,2 мкЗв/сағ жоғары болса;

      2) альфа сәулелену тығыздығы шаршы сантиметрге 0,04 беккерель (бұдан әрі – Бк/см2) артық болса;

      3) бета сәулелену ағынының тығыздығы 0,4 Бк/см2 артық болса радиоактивті ластанған деп саналады.

  "Радиациялық қауіпті
объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
50-қосымша

1-бөлім. Радиоизотопты аспаптарға арналған сәулелену көзіне қойылатын санитариялық-техникалық талаптар

      Ескерту. 50-қосымшамен толықтырылды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің 12.12.2019 № ҚР ДСМ-148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1. Қазақстан Республикасы ұйымдарының сәулелену көздерін дайындауы техникалық шарттар бойынша жүргізіледі. РИА-ға сәулелену көзі үшін радионуклидті таңдау кезінде:

      1) осы радионуклидті пайдаланудың технологиялық қажеттілігін негіздеуге;

      2) уыттылығы ең аз нуклидті таңдау арқылы радионуклидтің уыттылығына;

      3) иондаушы сәулеленудің ең аз өткізетін қабілеттілігі бар нуклидті таңдай отырып, сәуле энергиясына назар аудару керек.

      2. Сериялық РИА-да қолдану үшін дайындалған көздердің үлгілері иондаушы сәулеленудің жабық радионуклидтік көздеріне қойылатын жалпы техникалық талапты анықтайтын қолданыстағы МемСТ-қа сәйкес сынақтан өткізілуі тиіс.

      3. Әрбір көзге оның типін және нөмірін, шығарылу күнін, көлемін, нуклидтің белсенділігін, тағайындалуын және басқа параметрлерін көрсететін техникалық паспорт рәсімделеді. Онда оларды белгілі мерзім ішінде пайдаланғанда көздердің радиациялық тұтастығы, герметикалығы және тазалығы сақталатын кезде температураның рұқсат етілген шегі және орта қысымы, механикалық әсері көрсетіледі. Оларды пайдалануға ұсынылған талаптарға жауап бермейтін жағдайда көздерді қолдануға жол берілмейді.

2-бөлім. Радиоизотопты аспаптарға арналған құжаттамаға қойылатын талаптар

      4. РИА-ға арналған техникалық құжаттамада міндетті түрде мына бөлімдер болуы тиіс:

      1) техникалық талаптар;

      2) қабылдау қағидалары;

      3) пайдалану мерзімін ұзарту кезінде бақылау және сынау әдістері;

      4) тасымалдау және сақтау;

      5) пайдалану жөніндегі кепілдіктер;

      6) пайдалану жөніндегі нұсқаулар.

      5. "Техникалық талаптар" бөлімінде РИА-ны қолдану саласы және олардың техникалық сипаттамасы көрсетілуі тиіс:

      1) РИА-ға жататын топ;

      2) сәулелену көзінің типі және белсенділігі, негізделіп дайындалған техникалық талаптардың нөмірлері;

      3) РИА-ны пайдалану шарттары және сәулелену көзі;

      4) сәулелену көзі орналасқан блок бетінің және одан 1 м қашықтықтағы сәулелену дозасының қуаты;

      5) сәулелену көзі бетінің "алынатын" радиоактивті заттармен ластануының деңгейі (сүртінді алу әдісі арқылы);

      6) бұзылуға арналған жұмыс көлемінің саны;

      7) РИА-ның қызмет ету мерзімі;

      8) жинақтылығы, таңбалануы және қаптамасы;

      "Қабылдау қағидалары" бөлімінде мыналар көрсетіледі:

      1) сынақтардың көлемі және ұсынылатын жүйелілігі;

      2) сынақты жүргізген адам;

      3) сынаққа дейін және одан кейінгі РИА параметрлері;

      4) сынақ кезінде қолданылатын бақылау-өлшеу аппаратурасы;

      5) сынақтардың бағдарламасы және кезеңділігі;

      6) сәулелену көзі бетінен 1 м қашықтықтағы сәулелену дозасының қуаты;

      7) РИА сыртқы беттерінің (немесе сәулелену көзі блогының) радиоактивті заттармен ластануы.

      6. "Тасымалдау және сақтау" бөлімінде көлік түрі, радиациялық қаптамалардың көліктік санаты, РИА-дан адамдардың тұратын орнына және кино-фото пленкалар және т.б. дейінгі қашықтық, сақтау шарттары.

      7. "Қауіпсіздік талаптары" бөлімінде РИА пайдалану кезіндегі қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша нақты іс-шаралар көрсетілуі қажет.

      8. РИА техникалық құжаттамасында жоғарыда жазылған талаптармен қатар сәуле көздерінің сызбалары, әртүрлі әсерлерге сәуле көзін тексеру жағдайлары мен сынақ нәтижелері келтіріледі. Сондай-ақ онда сәуле көздері блогының сызбалары және көздің бекітілуінің нақты сипаттамасы, оның экрандалуы және аспаптың жұмыс және жұмыс істемеу қалпына ауыстыру тәсілі көрсетіледі.

      9. Заңнамалық немесе нормативтік құжаттарға сілтеме жасаған кезде техникалық құжаттаманың берілген бөліміне тікелей қатысты болатын нақты бөлімдерін, тармақтарын, параграфтарын көрсету қажет.

      10. РИА-ны пайдалану жөніндегі нұсқаулықта тасымалдау, сақтау, орнату, профилактикалық жөндеу, пайдалану және РИА-ны (сәуле көзі блогын) кәдеге жарату кезінде, сондай-ақ авариялық жағдайлар туындау кезінде радиациялық қауіпсіздікті (оның ішінде сәуле көзінің бүтіндігін және сақталуын қамтамасыз ету бойынша) қамтамасыз ету жөніндегі шараларды нақты сипаттау қажет.

      11. РИА-ны пайдалану жөніндегі нұсқаулықта РИА-ның авариялық бұзылуы кезінде радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі ұсынымдар болуы тиіс. Бұл ретте РИА-ны (сәуле көзін) жұмыс жағдайынан жұмыс істемеу жағдайына ауыстырудың мүмкін болмауы, түсіп қалуы, сәуле көзінің механикалық бұзылуы, өрт сияқты жағдайларды қарау керек.