Об утверждении Методики анализа общественно значимых рынков

Приказ Министра национальной экономики Республики Казахстан от 28 декабря 2017 года № 438. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 12 января 2018 года № 16215.

В соответствии с подпунктом 14) статьи 90-6 Предпринимательского кодекса Республики Казахстан ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемую Методику анализа общественно-значимых рынков.

2. Комитету по регулированию естественных монополий, защите конкуренции и прав потребителей Министерства национальной экономики Республики Казахстан обеспечить в установленном законодательством Республики Казахстан порядке:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней со дня государственной регистрации настоящего приказа направление его копии в бумажном и электронном виде на казахском и русском языках в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации" для официального опубликования и включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

3) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства национальной экономики Республики Казахстан;

4) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Юридический департамент Министерства национальной экономики Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1), 2) и 3) настоящего пункта.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра национальной экономики Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие с 1 января 2018 года и подлежит официальному опубликованию.

Министр национальной экономики Республики Казахстан

Т. Сулейменов

"СОГЛАСОВАН"
Исполняющий обязанности
Министра по инвестициям и развитию
Республики Казахстан
________________ Р. Скляр
от 29 декабря 2017 года
"СОГЛАСОВАН"
Министр энергетики
Республики Казахстан
________________ К. Бозумбаев
от 29 декабря 2017 года

Утверждена приказом Министра национальной экономики Республики Казахстан от 29 декабря 2017 года № 438

Методика анализа общественно значимых рынков

Глава 1. Общие положения

1. Настоящая Методика анализа общественно значимых рынков (далее – Методика) разработана в соответствии с подпунктом 14) статьи 90-6, статьей 124-5, подпунктами 1) и 11) статьи 124-6 Предпринимательского кодекса Республики Казахстан от 29 октября 2015 года (далее – Кодекс) и определяет процедуру проведения анализа общественно значимых рынков (далее – анализ).

2. Основные понятия, применяемые в Методике:

1) эластичность спроса по цене – категория, характеризующая реакцию потребителей на изменение цены товара;

2) общественно значимый рынок – товарный рынок, на который распространяется государственное регулирование цен товаров (работ, услуг) в соответствии с подпунктом 14) пункта 3 статьи 116, статьей 124-5 Кодекса;

3) субъект общественно значимого рынка – физическое или юридическое лицо, производящее (реализующее) товары (работы, услуги) на общественно значимых рынках;

4) анализируемый рынок – товарный рынок, рассматриваемый ведомством уполномоченного органа на предмет возможного отнесения его к общественно значимому рынку;

5) уполномоченный орган – государственный орган, осуществляющий руководство в сферах естественных монополий;

6) ведомство уполномоченного органа – ведомство государственного органа, осуществляющего руководство в сферах естественных монополий.

Иные понятия и термины, используемые в Методике, применяются в соответствии с законодательством Республики Казахстан о естественных монополиях, Кодексом, а также другими законодательными актами Республики Казахстан.

3. Настоящая Методика применяется с целью выработки предложений по формированию государственной политики на общественно значимых рынках:

1) о целесообразности сохранения государственного регулирования цен на товары (работы, услуги) субъектов общественно значимых рынков, определенных пунктом 1 статьи 124-5 Кодекса, после завершения сроков действия государственного регулирования цен;

2) о целесообразности отнесения анализируемого рынка к общественно значимым рынкам и введения государственного регулирования цен товары (работы, услуги).

4. При проведении анализа ведомство уполномоченного органа:

1) не позднее 5 рабочих дней со дня начала проведения анализа размещает на своем интернет-ресурсе информацию о начале анализа общественно значимого рынка или анализируемого рынка с указанием оснований, сроков, целей его проведения, типа рынка (оптовый или розничный), с приглашением к сотрудничеству всех заинтересованных субъектов рынка, ассоциаций потребителей и предпринимателей;

2) получает от заинтересованных субъектов рынка, ассоциаций потребителей и ассоциаций предпринимателей результаты исследований рынка, данные о барьерах входа на рынок, другую информацию, способствующую объективной оценке состояния конкуренции на рынке;

3) запрашивает у субъектов, осуществляющих производство (реализацию) товаров (работ, услуг) на общественно значимом рынке или анализируемом рынке, информацию, необходимую для проведения анализа;

4) организует встречи с участием заинтересованных в анализе сторон (средства массовой информации, ассоциации потребителей, ассоциации предпринимателей, субъекты рынка, государственные органы).

Срок проведения анализа не превышает 12 календарных месяцев.

Глава 2. Анализ с целью формирования предложения о целесообразности сохранения государственного регулирования цен на товары (работы, услуги) субъектов общественно значимых рынков

5. Ведомство уполномоченного органа проводит анализ с целью формирования предложения о целесообразности государственного регулирования цен на товары (работы, услуги) субъектов общественно значимых рынков в соответствии с планом проведения анализа общественно значимых рынков, утверждаемым ведомством уполномоченного органа, ежегодно не позднее 1 февраля.

6. Анализ с целью формирования предложения о целесообразности сохранения государственного регулирования цен на товары (работы, услуги) субъектов общественно значимых рынков состоит из следующих этапов:

1) оценка состояния конкурентной среды на общественно значимом рынке в соответствии с приказом Министра национальной экономики Республики Казахстан от 30 ноября 2015 года № 741 "Об утверждении Методики по проведению анализа и оценки состояния конкурентной среды на товарном рынке" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 12592) (далее – Методика анализа) и пунктом 7 Методики;

2) оценка соответствия общественно значимого рынка признакам отнесения к общественно значимым рынкам в соответствии с пунктом 8 Методики;

3) оценка барьеров входа на общественно значимый рынок новых субъектов в соответствии с пунктом 9 Методики.

7. Оценка состояния конкурентной среды на общественно значимом рынке проводится путем сопоставления его показателей, определенных в соответствии с Методикой анализа, со следующими критериями:

1) значение индекса рыночной концентрации Герфиндаля - Гиршмана на общественно значимом рынке соответствуют критерию высококонцентрированного рынка;

2) в течение анализируемого временного периода на общественно значимом рынке не появилось новых субъектов с совокупной долей не менее 35%;

3) в течение анализируемого временного периода на общественно значимом рынке не появился взаимозаменяемый(-ые) товар(-ы) к анализируемому общественно значимому товару.

Если показатели общественно значимого рынка не соответствуют критериям, указанным в настоящем пункте, ведомством уполномоченного органа формируется заключение о нецелесообразности сохранения государственного регулирования цен на данном общественно значимом рынке, и анализ завершается.

Если показатели общественно значимого рынка соответствуют критериям, указанным в настоящем пункте, ведомством уполномоченного органа проводится оценка соответствия общественно значимого рынка признакам отнесения к общественно значимым рынкам в соответствии с пунктом 8 Методики.

8. Оценка соответствия общественно значимого рынка признакам отнесения к общественно значимым рынкам проводится путем сопоставления его показателей со следующим критерием:

цены на общественно значимом рынке оказывают мультипликативное влияние на инфляцию и конкурентоспособность базовых отраслей.

Если показатели общественно значимого рынка не соответствуют критерию, указанному в настоящем пункте, ведомством уполномоченного органа формируется заключение о нецелесообразности сохранения государственного регулирования цен на данном общественно значимом рынке, и анализ завершается.

Если показатели общественно значимого рынка соответствуют критерию, указанному в настоящем пункте, ведомством уполномоченного органа проводится оценка барьеров входа на общественно значимый рынок новых субъектов в соответствии с пунктом 9 Методики.

9. Если на общественно значимом рынке в пределах географических границ, установленных в соответствии с Методикой анализа, в течение трех последних лет доля доминирования одного субъекта рынка, либо Группы лиц, составляет 90 % и более барьеры считаются существенными и непреодолимыми.

Если на общественно значимом рынке в пределах географических границ, установленных в соответствии с Методикой анализа, в течение трех последних лет доля доминирования одного субъекта рынка, либо Группы лиц, составляет менее 90 %, то оценка барьеров входа на общественно значимый рынок осуществляется по итогам анализа барьеров (экономические, технологические и административные) в баллах, в соответствии с формой оценки барьеров входа новых субъектов на анализируемый товарный или общественно значимый рынок согласно приложению 1 к Методике.

Итоговая оценка барьеров входа на общественно значимый рынок получается суммированием баллов по барьерам. При этом, если сумма баллов будет находиться в интервале 1,8-3,0 баллов, то на общественно значимом рынке имеются существенные барьеры входа новых субъектов рынка, если менее 1,8 балла – то барьеры либо преодолимы, либо они отсутствуют.

Если по итогам оценки барьеры входа на общественно значимый рынок преодолимы либо отсутствуют, ведомством уполномоченного органа формируется заключение о нецелесообразности сохранения государственного регулирования цен на данном общественно значимом рынке.

Если по итогам оценки барьеры входа на общественно значимый рынок существенны и непреодолимы, ведомством уполномоченного органа формируется заключение о целесообразности сохранения государственного регулирования цен на данном общественно значимом рынке.

Глава 3. Анализ с целью формирования предложения о целесообразности отнесения анализируемого рынка к общественно значимым рынкам

10. Ведомство уполномоченного органа проводит анализ с целью формирования предложения о целесообразности отнесения анализируемого рынка к общественно значимым рынкам на основании заявлений, поступивших в ведомство уполномоченного органа от государственных органов, субъектов общественно значимых рынков или товарных рынков, потребителей (далее – Заявитель), согласно приложению 2 к Методике.

11. Анализ с целью формирования предложения о целесообразности отнесения анализируемого рынка к общественно значимым рынкам состоит из следующих этапов:

1) оценка состояния конкурентной среды на анализируемом рынке в соответствии с Методикой анализа и пунктом 12 Методики;

2) оценка соответствия анализируемого рынка признакам общественно значимых рынков, в соответствии с пунктом 13 Методики;

3) оценка барьеров входа на анализируемый рынок новых субъектов в соответствии с пунктом 14 Методики;

4) определение чистой выгоды потребителей от введения ценового регулирования на товары (работы, услуги) анализируемого рынка в соответствии с пунктами 15, 16, 17, 18 и 19 Методики.

12. Оценка состояния конкурентной среды на анализируемом рынке проводится путем сопоставления его показателей, определенных в соответствии с Методикой анализа, со следующими критериями:

1) индекс Лернера по анализируемому товару в течение рассматриваемого временного периода стабильно выше 0,8;

2) значение индекса рыночной концентрации Герфиндаля-Гиршмана на анализируемом товарном рынке, соответствуют критерию высококонцентрированного рынка.

Если показатели анализируемого рынка не соответствуют критериям, указанным в настоящем пункте, ведомством уполномоченного органа формируется заключение о нецелесообразности отнесения анализируемого рынка к общественно значимым, и анализ завершается.

Если показатели анализируемого рынка соответствуют критериям, указанным в настоящем пункте, ведомством уполномоченного органа проводится оценка соответствия анализируемого рынка признакам общественно значимых рынков, в соответствии с пунктом 13 Методики.

13. Оценка соответствия анализируемого рынка признакам общественно значимых рынков, проводится путем сопоставления его показателей со следующими критериями:

1) цены на анализируемом рынке оказывают мультипликативное влияние на инфляцию и конкурентоспособность базовых отраслей;

2) годовой спрос на анализируемый товар является стабильным с колебаниями по годам не более плюс-минус 0 – 5% от темпов развития экономики Республики Казахстан в соответствии с расчетом отдельных признаков общественно значимых рынков согласно приложению 3 к Методике;

3) ежегодный рост цен у субъекта (-ов) рынка на анализируемый товар более чем на 10% превышает индекс потребительских цен, сложившийся по Республике Казахстан в соответствии с расчетом отдельных признаков общественно значимых рынков согласно приложению 3 к Методике;

4) эластичность спроса по цене за анализируемый временной период у анализируемого товара меньше единицы в соответствии с расчетом отдельных признаков общественно значимых рынков согласно приложению 3 к Методике.

Если показатели анализируемого рынка не соответствуют подпункту 1) настоящего пункта, либо двум и более критериям, указанным в подпунктах 2), 3) и 4) настоящего пункта, ведомством уполномоченного органа формируется заключение о нецелесообразности отнесения анализируемого рынка к общественно значимым, и анализ завершается.

Если показатели анализируемого рынка соответствуют подпункту 1) настоящего пункта и не менее, чем двум критериям, указанным в подпунктах 2), 3) и 4) настоящего пункта, ведомством уполномоченного органа проводится оценка барьеров входа на анализируемый рынок новых субъектов в соответствии с пунктом 14 Методики.

14. Если на анализируемом товарном рынке в пределах географических границ, установленных в соответствии с Методикой анализа, в течение трех последних лет доля доминирования одного субъекта рынка, либо Группы лиц, составляет 90 % и более барьеры считаются существенными и непреодолимыми.

Если на анализируемом товарном рынке в пределах географических границ, установленных в соответствии с Методикой анализа, в течение трех последних лет доля доминирования одного субъекта рынка, либо Группы лиц, составляет менее 90 %, то оценка барьеров входа на анализируемый рынок осуществляется по итогам анализа барьеров (экономические, технологические и административные) в баллах, согласно приложению 1 к Методике.

Итоговая оценка барьеров входа на анализируемый рынок получается суммированием баллов по барьерам. При этом, если сумма баллов будет находиться в интервале 1,8 – 3,0 баллов, то на анализируемом рынке имеются существенные барьеры входа новых субъектов рынка, если менее 1,8 балла – то барьеры либо преодолимы, либо они отсутствуют.

Если по итогам оценки барьеры входа на анализируемый рынок преодолимы либо отсутствуют, ведомством уполномоченного органа формируется заключение о нецелесообразности отнесения анализируемого рынка к общественно значимым рынкам, и анализ завершается.

Если по итогам оценки барьеры входа на анализируемый рынок существенны и непреодолимы, ведомством уполномоченного органа проводится определение чистой выгоды потребителей от введения ценового регулирования на товары (работы, услуги) анализируемого рынка в соответствии с пунктами 15, 16, 17, 18 и 19 Методики.

15. Определение чистой выгоды потребителей от введения ценового регулирования на товары (работы, услуги) анализируемого рынка осуществляется путем сравнения выгоды потребителей от снижения или фиксации цен на товар (работу, услугу) анализируемого рынка с издержками (прямыми и косвенными) субъектов и потерями бюджета страны от введения государственного ценового регулирования на товар (работу, услугу) анализируемого рынка по формуле согласно пункту 19 Методики.

16. Расчет выгод потребителей производится путем оценки возможного снижения стоимости приобретаемого ими анализируемого товара, на который вводится ценовое регулирование. Он осуществляется по следующей формуле:

где:

Вп – выгоды потребителей от введения ценового регулирования в среднем за один год установленного временного периода анализа, в тысячах тенге;

Pi факт – среднегодовая цена (оптовая или розничная) реализации единицы анализируемого товара у i-го субъекта рынка, сложившаяся в течение временного периода анализа, в тенге;

Pi рег – цена единицы анализируемого товара для i-го субъекта рынка, которая определяется в соответствии с пунктом 21 Правил ценообразования на общественно значимых рынках, утвержденных приказом Министра национальной экономики Республики Казахстан от 1 февраля 2017 года № 36 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 14778), тенге;

Vi факт – объем реализации анализируемого товара i-го субъекта на соответствующем товарном рынке, сложившийся по результатам анализируемого периода, тысяч единиц;

n – количество субъектов товарного рынка, анализируемого на предмет отнесения к общественно значимым.

17. Расчет прямых издержек субъекта от введения регулирования в денежном выражении, осуществляется по формуле:

где:

Зрег прям – прямые издержки субъекта от введения регулирования, тенге;

КЧi – количество человеко-часов, затрачиваемых i-ым субъектом в год на формирование и предоставление в ведомство уполномоченного органа требуемой информации;

ЗПi – заработная плата сотрудников в час i-го субъекта, в чьи функции входит взаимодействие с ведомством уполномоченного органа.

Заработная плата сотрудника в час () рассчитывается по формуле:

где:

Чi – количество человеко-часов в месяц i-го субъекта;

ЗПiср – среднемесячная зарплата сотрудников i-го субъекта, задействованных в формировании и предоставлении в ведомство уполномоченного органа требуемой в соответствии с нормами регулирования информации.

В случае, если субъекты не представляют среднемесячную заработную плату сотрудников, для расчетов используется информация из данных уполномоченного органа в области статистики средняя заработная плата, сложившаяся в отрасли, в которой действуют анализируемые субъекты, а также среднемесячная продолжительность рабочего времени, рассчитываемого в соответствии со статьей 68 Трудового кодекса Республики Казахстан от 23 ноября 2015 года.

Косвенные издержки субъектов от введения регулирования включают упущенную выгоду от снижения цены и упущенные инвестиции (при отсутствии регулирования субъекты могут продолжать обеспечивать текущий уровень рентабельности и инвестировать часть своей прибыли в развитие). Ведомство уполномоченного органа определяет косвенные издержки индивидуально по каждому субъекту, как сумму упущенной рентабельности, в размере фактической рентабельности от выигрыша потребителей, и упущенных инвестиций в размере 6% от объема реализации товара (валовой выручки), по формуле:

где:

Зрег косв – косвенные издержки субъекта от введения регулирования;

Riфакт – фактический уровень рентабельности, сложившийся у i-го субъекта в анализируемый период (год);

Viст – объем реализации анализируемого товара i-го субъекта на соответствующем товарном рынке в стоимостном выражении, сложившийся по результатам анализируемого периода, тысяч тенге.

18. Расчет потерь республиканского бюджета страны при введении регулирования, из-за недополученных сумм корпоративного подоходного налога в связи со снижением цены на товары анализируемой (-ых) субъектом (-ами) проводится по формуле:

где:

Прб – потери Республиканского бюджета, тысяч тенге;

Viст – объем реализации анализируемого товара i-го субъекта на соответствующем товарном рынке, сложившийся по результатам анализируемого периода, тысяч тенге.

КПН – ставка корпоративного подоходного налога, в соответствии с налоговым законодательством Республики Казахстан.

В случае, если ведомством уполномоченного органа при введении ценового регулирования не предполагается снижение цены (фиксация цены на текущем уровне), то расчет данного показателя не производится.

19. Чистые выгоды потребителей (далее – ЧВ) от введения ценового регулирования рассчитываются по формуле:

Если ЧВ меньше или равно нуля, ведомством уполномоченного органа формируется заключение о нецелесообразности отнесения анализируемого рынка к общественно значимым рынкам.

Если ЧВ больше нуля, ведомством уполномоченного органа формируется заключение о целесообразности отнесения анализируемого рынка к общественно значимым рынкам.

Глава 4. Оформление результатов анализа

20. По результатам анализа ведомство уполномоченного органа формирует заключение:

1) о целесообразности/нецелесообразности государственного регулирования цен на товары (работы, услуги) субъектов общественно значимых рынков, определенных пунктом 1 статьи 124-5 Кодекса, после завершения сроков действия государственного регулирования цен, установленных в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

2) о целесообразности/нецелесообразности отнесения анализируемого рынка к общественно значимым рынкам и введения государственного регулирования цен на товары (работы, услуги).

Заключение размещается на интернет-ресурсе ведомства уполномоченного органа и направляется Заявителю в срок не позднее 5 рабочих дней после его подписания руководителем ведомства уполномоченного органа (в случае подачи Заявления).

В случае формирования заключения о целесообразности сохранения государственного регулирования цен на товары (работы, услуги) субъектов общественно значимых рынков или о целесообразности отнесения анализируемого рынка к общественно значимым рынкам в Правительство Республики Казахстан в течение 5 рабочих дней после его размещения на интернет-ресурсе вносится предложение:

1) о целесообразности государственного регулирования цен на товары (работы, услуги) субъектов общественно значимых рынков, определенных пунктом 1 статьи 124-5 Кодекса, после завершения сроков действия государственного регулирования цен, установленных в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

2) о целесообразности отнесения анализируемого рынка к общественно значимым рынкам и введения государственного регулирования цен на товары (работы, услуги).

	Приложение 1 к Методике анализа общественно значимых рынков
	Форма

Оценка барьеров входа новых субъектов на анализируемый товарный или общественно значимый рынок

Анализируемый товар ________________

Характеристика рынка – оптовый или розничный __________

Оценка ограничений в баллах: имеются – 0,2 балла, отсутствуют – 0 баллов

Строки	Ограничения	Количество баллов
1	Необходимость осуществления первоначальных капитальных вложений при сроках окупаемости этих вложений более 5 лет
2	Необходимость осуществления невозвратных затрат, которые не могут быть покрыты при выходе с рынка
3	Степень развитости рыночной инфраструктуры (транспортные ограничения, ограничение доступа к сервисным, информационным, консалтинговым, лизинговым)
4	Сложность доступа новых субъектов к ресурсам, предложение которых ограничено и которые распределены между субъектами рынка, действующими на анализируемом рынке
5	Преимущества действующих на анализируемом рынке субъектов перед новыми субъектами по затратам на единицу продукции, спросу на товары анализируемого Товара, наличию долгосрочных договоров с потребителями
6	Технологические ограничения, которые подразумевают технологическое превосходство уже действующих на товарном рынке субъектов
7	Наличие технико-технологических ограничений для входа на анализируемый рынок новых субъектов (отсутствие свободных радиочастот, замкнутость технологических цепочек, наличие железнодорожных путей)
8	Необходимость создания экономически оправданного минимального объема производства, обусловливающего для новых субъектов более высокие затраты на единицу продукции до момента достижения такого объема производства (эффект масштаба производства)
9	Наличие на анализируемом рынке вертикально интегрированных субъектов
10	Наличие аффилированных субъектов на смежных рынках
11	Наличие на анализируемом рынке регуляторных ограничений (регулируемые цены, рекомендательные или обязательные стандарты, лицензирование отдельных видов деятельности, ограничения ввоза-вывоза анализируемого Товара)
12	Предоставление государственными органами для действующих на анализируемом рынке субъектов льгот или других преимуществ, которые ставят их в привилегированное положение относительно конкурентов
13	Регулирование осуществления текущей хозяйственной деятельности субъектов анализируемого рынка (санкции за нарушение установленных правил, согласование принимаемых решений с контролирующими организациями, количественные ограничения по объемам деятельности субъектов)
14	Установление экологических ограничений (ограничения и запреты хозяйственной и иной деятельности, отрицательно влияющей на окружающую среду и здоровье населения, содержащиеся в Экологическом кодексе Республики Казахстан от 9 января 2007 года)
15	Производство анализируемого Товара технологически неразрывно связано с получением доступа к услугам естественной монополии
	Сводная оценка по барьерам (сумма итоговых оценок по видам барьеров – экономические, технологические, административные барьеры и иные ограничения входа на анализируемый рынок новых субъектов)

Примечание:

Если сумма баллов будет находиться в интервале 1,8 – 3,0 баллов, то на анализируемом товарном рынке имеются барьеры входа новых субъектов рынка, если менее 1,8 балла – то барьеры либо преодолимы, либо они отсутствуют.

	Приложение 2 к Методике анализа общественно значимых рынков
	Форма

Заявление на проведение анализа отнесения рынка к общественно значимому рынку

Председателю Комитета по регулированию
естественных монополий, защите конкуренции
и прав потребителей Министерства национальной
экономики Республики Казахстан / Руководителю
Департамента Комитета по регулированию
естественных монополий, защите конкуренции и
прав потребителей Министерства национальной
экономики Республики Казахстан по
____________________________________________
(наименование области)
____________________________________________
Фамилия, имя, отчество (при его наличии)
В целях реализации пункта 1 статьи 124-6 Предпринимательского кодекса
Республики Казахстан____________________________________________________________
(полное наименование физического лица / юридического лица / государственного органа)
________________________________________________________________________________
(юридический адрес, фактический адрес, телефон, адрес электронной почты)
просит рассмотреть возможность отнесения товарного рынка к общественно значимым
рынкам_________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
(наименование товарного рынка / общественно значимого рынка, субъектов рынка, фамилия,
имя, отчество (при его наличии) должностных лиц, место нахождения субъектов рынка)
на основании:____________________________________________________________________
(приводится весь перечень причин, на основании которых предлагается отнести товарный
рынок к общественно значимым рынкам)
К письму прилагаются имеющиеся у заявителя данные по субъектам товарного рынка
(приложение)
Руководитель подпись фамилия, имя, отчество (при его наличии)
(его представитель)
юридического лица/
государственного органа
Дата письма
Фамилия, имя, отчество (при его наличии) исполнителя
Номер телефона исполнителя
Адрес электронной почты исполнителя

Приложение к Заявлению на проведение анализа отнесения рынка к общественно значимому рынку

1. Сведения о деятельности субъекта (-ов) рынка:

________________________________________________________________________________

(вид товара (работ, услуг) товарного рынка, который предлагается отнести к общественно значимым рынкам; тип рынка на котором действует субъект (-ы) (оптовый или розничный); влияние товара на потребителей; другие сведения, важные с точки зрения субъекта или государственного органа для рассмотрения настоящего письма)

2. Сведения о субъектах рынка и их должностные лица (последнее – по знанию):

________________________________________________________________________________

(наименования субъектов рынка, фамилия, имя, отчество должностных лиц, места нахождения их пунктов продаж/закупок)

3. Обстоятельства, послужившие причиной обращения в уполномоченный орган, осуществляющий руководство в сферах естественных монополий (максимально подробно):

________________________________________________________________________________

(динамика объемов производства/реализации товаров (работ, услуг), динамика цен на них за последние пять лет, динамика прибыли по ним и другие обстоятельства обращения)

4. Последствия от отнесения товарного рынка к общественно значимому для юридического лица/потребителя/состояния конкуренции на рынке:

________________________________________________________________________________

(повышение оперативности при принятии ценовых решений субъекта, снижение затрат времени и средств на представление отчетных материалов, развитие конкуренции, снижение затрат на покупку товаров или услуг у потребителя, другие последствия)

5. Любая дополнительная информация, которая, по мнению заявителя, является важной для принятия положительного решения по данному заявлению

________________________________________________________________________________

(сокращение объемов продаж анализируемого товара, рост цен, обусловленный их регулированием, появление новых субъектов на общественно значимом рынке, сдерживание технологической модернизации и др.)

6. Перечень прилагаемых документов, косвенно или прямо свидетельствующих о целесообразности отнесения товарного рынка к общественно значимым. В случае, если нет возможности предоставить документы – указать лицо или орган, от которого они могут быть получены:

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

Приложение 3 к Методике анализа общественно значимых рынков

Расчет отдельных признаков общественно значимых рынков

1. Расчет эластичности спроса по цене на анализируемом рынке

Если понижение (повышение) цены приводит к увеличению (уменьшению) спроса, то этот спрос считается эластичным. Если же изменение цены в ту или иную сторону не приводит к изменению объема спроса, либо такое изменение несущественно, то такой спрос считается неэластичным.

Эластичность спроса по цене (Е) является одним из критериев оценки уровня концентрации рынка. Если E>1, то спрос считается эластичным, что свидетельствует о низкой концентрации рынка и отсутствии необходимости его регулирования. Если E<1, то спрос неэластичен, концентрация рынка высокая и возникает необходимость во введении регулирования рынка.

Степень чувствительности потребителей к изменению цены оценивается с помощью коэффициента ценовой эластичности спроса, представляющего собой отношение изменения объема реализации к изменению цены, вызвавшему это изменение объема реализации:

где:

– процентное изменение объема реализации товара;

– процентное изменение цены товара.

При этом:

где:

– объем реализации товара в отчетном периоде;

– объем реализации товара в базовом периоде;

– цена товара в отчетном периоде;

– цена товара в базовом периоде.

Для расчета эластичности спроса на конкретном товарном рынке уполномоченный орган определяет период, за который будут рассчитываться показатели и. В зависимости от частоты изменения цены товара, расчетным периодом может быть квартал, полугодие, год.

В приведенной ниже таблице отражены необходимые для расчета эластичности входные данные.

Название субъекта	Цена реализации товара потребителю, в тенге		Объем реализации товара, в натуральном выражении
	Период 1	Период 2	Период 1	Период 2
А	100	110	102	111
В	95	103	115	123
С	103	112	107	114
Д	98	107	113	110

Для того чтобы рассчитать эластичность спроса на товар "А" ведомство уполномоченного органа осуществляет следующие действия:

1) рассчитывается суммарный объем реализации товара "А" за период 1 и период 2:

= 458 единиц,

= 437 единиц;

2) рассчитывается процентное изменение объема реализации за год:

3) для того чтобы рассчитать процентное изменение цен на товар "А" ведомство уполномоченного органа рассчитывает средневзвешенную цену реализации товара "А" за 2015 и 2016 годы. В зависимости от вклада объема реализации каждого субъекта в суммарный объем реализации товара "А", для каждого субъекта рассчитываются веса. Таким образом, средневзвешенная цена реализации товара "А" за 2016 год составила

= 99 тенге, за 2015 год

= 108 тенге. В результате, процентное изменение средневзвешенной цены составило:

4) рассчитывается коэффициент эластичности спроса по цене на товар "А":

Исходя из полученных результатов, товар "А" характеризуется низкой ценовой эластичностью спроса, что является одним из критериев введения регулирования товарного рынка.

В целях расчета эластичности спроса по цене уполномоченный орган направляет субъектам анализируемого товарного рынка нижеприведенную форму.

Форма для заполнения:

№	Название субъекта	Цена реализации товара, в тенге			Объем реализации товара, в натуральном выражении
		Период 1	Период 2	Период n	Период 1	Период 2	Период n
1
2

2. Расчет индекса цен на анализируемый товар

Для расчета индекса цен анализируемого товара предлагается использовать индекс Ласпейреса. Этот индекс показывает, как изменились цены на анализированный товар, реализованный в базисном периоде. При расчете индекса сравнивается стоимость продукции, которую реализовали в прошлом периоде, но в ценах текущего периода, по отношению к такому же количеству товара, но в ценах прошлого периода. Формула для расчета индекса Ласпейреса:

где:

p1 – цены отчетного периода;

p0 – цены базисного периода;

q0 – количество реализованных товаров в базисном периоде.

3. Расчет темпов роста объемов реализации анализируемого товара

где:

– объем реализации в текущем периоде (конце анализируемого периода) анализируемого товара, в натуральном выражении;

– объем реализации предыдущего (базового) периода (начале анализируемого периода) анализируемого товара, в натуральном выражении.

Қоғамдық маңызы бар нарықтарды талдау әдістемесін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2017 жылғы 28 желтоқсандағы № 438 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2018 жылғы 12 қаңтарда № 16215 болып тіркелді

РҚАО-ның ескертпесі!
Осы бұйрық 01.01.2018 ж. бастап қолданысқа енгізіледі

Қазақстан Республикасы Кәсіпкерлік кодексінің 90-6-бабының 14) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Қоғамдық маңызы бар нарықтарды талдау әдістемесі бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Табиғи монополияларды реттеу, бәсекелестікті және тұтынушылардың құқықтарын қорғау комитеті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде оның қазақ және орыс тілдеріндегі қағаз және электронды түрдегі көшірмесін ресми жариялау және Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне қосу үшін "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберуді;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

4) осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Заң департаментіне осы тармақтың 1), 2) және 3) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық 2018 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі және ресми жариялануға тиіс.

Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрі

Т. Сүлейменов

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Инвестициялар және даму министрінің

міндетін атқарушы

________________ Р. Скляр

2017 жылғы 29 желтоқсан

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Энергетика министрі

____________ Қ. Бозымбаев

2017 жылғы 29 желтоқсан

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2017 жылғы 29 желтоқсандағы № 438 бұйрығымен бекітілген

Қоғамдық маңызы бар нарықтарды талдау әдістемесі 1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Қоғамдық маңызы бар нарықтарды талдау әдістемесі (бұдан әрі – Әдістеме) 2015 жылғы 29 қазандағы Қазақстан Республикасы Кәсіпкерлік кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 90-6-бабының 14) тармақшасына, 124-5-бабына, 124-6-бабының 1) және 11) тармақшаларына сәйкес әзірленді және қоғамдық маңызы бар нарықтарға талдау жүргізу рәсімін (бұдан әрі – талдау) айқындайды.

2. Осы Әдістемеде қолданылатын негізгі ұғымдар:

1) баға бойынша сұраныстың икемділігі – тауар бағасының өзгеруіне тұтынушылардың реакциясын сипаттайтын санат;

2) қоғамдық маңызы бар нарық – Кодекстің 116-бабы 3-тармағының 14) тармақшасына, 124-5-бабына сәйкес тауарлардың (жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің) бағаларын мемлекеттік реттеуге қолданылатын тауар нарығы;

3) қоғамдық маңызы бар нарық субъектісі – қоғамдық маңызы бар нарықтарда тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) өндіретін (өткізетін) жеке немесе заңды тұлға;

4) талданатын нарық – уәкілетті органның ведомствосы қоғамдық маңызы бар нарыққа ықтимал жатқызу тұрғысынан қарайтын тауар нарығы;

5) уәкілетті орган – табиғи монополиялар салаларындағы басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік орган;

6) уәкілетті органның ведомствосы – табиғи монополиялар салаларындағы басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік органның ведомствосы.

Әдістемеде пайдаланылатын өзге де ұғымдар мен терминдер Қазақстан Республикасының табиғи монополиялар туралы заңнамасына, Кодекске, сондай-ақ Қазақстан Республикасының басқа да заңнамалық актілеріне сәйкес қолданылады.

3. Осы Әдістеме қоғамдық маңызы бар нарықтарда:

1) бағаларды мемлекеттік реттеудің қолданылу мерзімі аяқталғаннан кейін, Кодекстің 124-5-бабының 1-тармағында айқындалған қоғамдық маңызы бар нарық субъектілерінің тауарларына (жұмыстарына, көрсетілетін қызметтеріне) бағаларды мемлекеттік реттеуді сақтаудың орындылығы туралы;

2) талданатын нарықты қоғамдық маңызы бар нарықтарға жатқызудың және тауарлардың (жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің) бағаларын мемлекеттік реттеуді енгізудің орындылығы туралы мемлекеттік саясатты қалыптастыру жөнінде ұсыныстар әзірлеу мақсатында қолданылады.

4. Талдау жүргізу кезінде уәкілетті органның ведомствосы:

1) талдау жүргізуді бастаған күннен бастап 5 жұмыс күнінен кешіктірмей өзінің интернет-ресурсында барлық мүдделі нарық субъектілерін, тұтынушылардың қауымдастықтары мен кәсіпкерлерді ынтымақтасуға шақыра отырып, қоғамдық маңызы бар нарықты немесе негіздемелерін, мерзімдерін, оның жүргізілу мақсатын, нарық типін (көтерме немесе бөлшек) көрсете отырып, қоғамдық маңызы бар нарықты немесе талданатын нарықты талдаудың басталғаны туралы ақпаратты орналастырады.

2) мүдделі нарық субъектілерінен, тұтынушылардың қауымдастықтары мен кәсіпкерлер қауымдастықтарынан нарықты зерттеу нәтижелерін, нарыққа кіру тосқауылдары туралы деректерді, нарықта бәсекелестіктің жай-күйін объективті бағалауға жәрдемдесетін басқа ақпаратты алады;

3) қоғамдық маңызы бар нарықта немесе талданатын нарықта тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) өндіруді (өткізуді) жүзеге асыратын субъектілерден талдау жүргізу үшін қажетті ақпаратты сұратады;

4) талдауға мүдделі тараптардың (бұқаралық ақпарат құралдары, тұтынушылардың қауымдастықтары, кәсіпкерлердің қауымдастықтары, нарық субъектілері, мемлекеттік органдар) қатысуымен кездесулер ұйымдастырады.

Талдау жүргізу мерзімі күнтізбелік 12 айдан аспайды.

2-тарау. Қоғамдық маңызы бар нарықтар субъектілерінің тауарларына (жұмыстарына, көрсетілетін қызметтеріне) бағаларды мемлекеттік реттеуді сақтаудың орындылығы туралы ұсыныстарды қалыптастыру мақсатында талдау

5. Уәкілетті органның ведомствосы қоғамдық маңызы бар нарық субъектілерінің тауарларына (жұмыстарына, көрсетілетін қызметтеріне) бағаларды мемлекеттік реттеудің орындылығы туралы ұсыныстар қалыптастыру мақсатында жыл сайын 1 ақпаннан кешіктірмей уәкілетті органның ведомствосы бекітетін қоғамдық маңызы бар нарықтарға талдау жүргізу жоспарына сәйкес талдау жүргізеді.

6. Қоғамдық маңызы бар нарық субъектілерінің тауарларына (жұмыстарына, көрсетілетін қызметтеріне) бағаларды мемлекеттік реттеуді сақтаудың орындылығы туралы ұсыныстарды қалыптастыру мақсатында талдау мынадай кезеңдерден тұрады:

1) "Тауар нарығындағы бәсекелес ортаның жай-күйіне талдау және бағалау жүргізу әдістемесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 30 қарашадағы № 741 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 12592 болып тіркелген) (бұдан әрі – Талдау әдістемесі) және Әдістеменің 7-тармағына сәйкес қоғамдық маңызы бар нарықтағы бәсекелес ортаның жай-күйін бағалау;

2) қоғамдық маңызы бар нарықтың Әдістеменің 8-тармағына сәйкес қоғамдық маңызы бар нарыққа жатқызу белгілеріне сәйкес келуін бағалау;

3) Әдістеменің 9-тармағына сәйкес жаңа субъектілердің қоғамдық маңызы бар нарыққа кіру тосқауылдарын бағалау.

7. Қоғамдық маңызы бар нарықтағы бәсекелес ортаның жай-күйін бағалау Талдау әдістемесіне сәйкес айқындалған оның көрсеткіштерін мынадай өлшемшарттармен салыстыру арқылы жүргізіледі:

1) қоғамдық маңызы бар нарықтағы Герфиндаль-Гиршман нарықтық шоғырлану индексінің мәні жоғары шоғырланған нарық өлшемшартына сәйкес келеді;

2) талданатын уақыт кезеңі ішінде қоғамдық маңызы бар нарықта кемінде 35 % жиынтық үлеспен жаңа субъектілер пайда болған жоқ;

3) талданатын уақыт кезеңі ішінде қоғамдық маңызы бар нарықта талданатын қоғамдық маңызы бар тауарға өзара алмастырылатын тауар (лар) пайда болған жоқ.

Егер қоғамдық маңызы бар нарық көрсеткіштері осы тармақта көрсетілген өлшемшарттарға сәйкес келмесе, уәкілетті органның ведомствосы осы қоғамдық маңызы бар нарықта бағаларды мемлекеттік реттеуді сақтаудың орынсыздығы туралы қорытынды қалыптастырады және талдау аяқталады.

Егер қоғамдық маңызы бар нарықтың көрсеткіштері осы тармақта көрсетілген өлшемшарттарға сәйкес келсе, уәкілетті органның ведомствосы қоғамдық маңызы бар нарықтың Әдістеменің 8-тармағына сәйкес қоғамдық маңызы бар нарықтарға жатқызу белгілеріне сәйкес келуіне бағалау жүргізеді.

8. Қоғамдық маңызы бар нарықтың қоғамдық маңызы бар нарықтарға жатқызу белгілеріне сәйкес келуін бағалау оның көрсеткіштерін мынадай:

қоғамдық маңызы бар нарықтағы бағалардың инфляцияға және базалық салалардың бәсекеге қабілеттілігіне мультипликативті әсер етуі өлшемшартымен салыстыру арқылы жүргізіледі.

Егер қоғамдық маңызы бар нарық көрсеткіштері осы тармақта көрсетілген өлшемшартқа сәйкес келмесе, уәкілетті органның ведомствосы осы қоғамдық маңызы бар нарықта бағаларды мемлекеттік реттеуді сақтаудың орынсыздығы туралы қорытынды қалыптастырады және талдау аяқталады.

Егер қоғамдық маңызы бар нарықтың көрсеткіштері осы тармақта көрсетілген өлшемшартқа сәйкес келсе, уәкілетті органның ведомствосы Әдістеменің 9-тармағына сәйкес қоғамдық маңызы бар нарыққа жаңа субъектілердің кіру тосқауылдарына бағалау жүргізеді.

9. Егер қоғамдық маңызы бар нарықта Талдау әдістемесіне сәйкес белгіленген географиялық шекаралар шегінде, соңғы үш жыл ішінде бір нарық субъектісінің не Тұлғалар тобының үстем үлесі 90 немесе одан да көп пайызды құраса, тосқауылдар елеулі және еңсерілмейтін тосқауылдар деп есептеледі.

Егер қоғамдық маңызы бар нарықта Талдау әдістемесіне сәйкес белгіленген географиялық шекаралар шегінде, соңғы үш жылда бір нарық субъектісінің не Тұлғалар тобының үстем үлесі 90 пайыздан азды құраса, онда қоғамдық маңызы бар нарыққа кіру тосқауылдарын бағалау Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес талданатын тауар немесе қоғамдық маңызы бар нарыққа жаңа субъектілердің кіру тосқауылдарын бағалау нысанына сәйкес тосқауылдарды (экономикалық, технологиялық және әкімшілік) талдау қорытындысы бойынша балмен жүзеге асырылады.

Қоғамдық маңызы бар нарыққа кіру тосқауылдарын қорытынды бағалау тосқауылдар бойынша балдарды қосумен алынады. Бұл ретте, егер балл сомасы 1,8-3,0 балл аралығында болса, онда қоғамдық маңызы бар нарықта жаңа нарық субъектілерінің кіруінің елеулі тосқауылдары бар, егер 1,8 балдан аз болса – онда тосқауылдар еңсеріледі не олар жоқ.

Егер бағалау қорытындысы бойынша қоғамдық маңызы бар нарыққа кіру тосқауылдары еңсерілетін болса не жоқ болса, уәкілетті органның ведомствосы осы қоғамдық маңызы бар нарықта бағаларды мемлекеттік реттеуді сақтаудың орынсыздығы туралы қорытынды қалыптастырады.

Егер бағалау қорытындысы бойынша қоғамдық маңызы бар нарыққа кіру тосқауылдары елеулі және еңсерілмейтін болса, уәкілетті органның ведомствосы осы қоғамдық маңызы бар нарықта бағаларды мемлекеттік реттеуді сақтаудың орындылығы туралы қорытынды қалыптастырады.

3-тарау. Талданатын нарықты қоғамдық маңызы бар нарықтарға жатқызудың орындылығы туралы ұсынысты қалыптастыру мақсатындағы талдау

10. Уәкілетті орган ведомствосы мемлекеттік органдардан, қоғамдық маңызы бар нарықтар немесе тауар нарықтары субъектілерінен, тұтынушылардан (бұдан әрі – Өтініш иесі) келіп түскен өтініштер негізінде талданатын нарықты қоғамдық маңызы бар нарықтарға жатқызудың орындылығы туралы ұсынысты қалыптастыру мақсатындағы талдауды Әдістемеге 2-қосымшаға сәйкес жүргізеді.

11. Талданатын нарықты қоғамдық маңызы бар нарықтарға жатқызудың орындылығы туралы ұсынысты қалыптастыру мақсатындағы талдау мынадай кезеңдерден тұрады:

1) Талдау әдістемесіне және Әдістеменің 12-тармағына сәйкес талданатын нарықтағы бәсекелес ортаның жай-күйін бағалау;

2) Әдістеменің 13-тармағына сәйкес қоғамдық маңызы бар нарықтардың белгілеріне талданатын нарықтың сәйкестігін бағалау;

3) Әдістеменің 14-тармағына сәйкес жаңа субъектілердің талданатын нарығына кіруінің тосқауылдарын бағалау;

4) Әдістеменің 15, 16, 17, 18 және 19-тармақтарына сәйкес талданатын нарық тауарларына (жұмыстарына, көрсетілетін қызметтеріне) бағалық реттеуді енгізуден түсетін тұтынушылардың таза пайдасын айқындау.

12. Талданатын нарықтағы бәсекелес ортаның жай-күйін бағалау Талдау әдістемесіне сәйкес айқындалған оның көрсеткіштерін мынадай өлшемшарттармен салыстыру арқылы жүргізіледі:

1) талданатын тауар бойынша Лернер индексі қаралатын уақыт кезеңі ішінде 0,8-ден жоғары;

2) талданатын тауар нарығында Герфиндаль-Гиршман нарықтық шоғырлану индексінің мәні жоғары шоғырландырылған нарық өлшемшартына сәйкес келеді.

Егер талданатын нарық көрсеткіштері осы тармақта көрсетілген өлшемшарттарға сәйкес келмейтін болса, уәкілетті орган ведомствосы талданатын нарықты қоғамдық маңызы бар нарықтарға жатқызудың орындылығы туралы қорытынды қалыптастырады және талдау аяқталады.

Егер талданатын нарық көрсеткіштері осы тармақта көрсетілген өлшемшарттарға сәйкес келсе, уәкілетті орган ведомствосы талданатын нарықтың қоғамдық маңызы бар нарықтардың белгілеріне сәйкестігіне бағалауды Әдістеменің 13-тармағына сәйкес жүргізеді.

13. Талданатын нарықтың қоғамдық маңызы бар нарықтардың белгілеріне сәйкестігін бағалау оның көрсеткіштерін мынадай өлшемшарттармен салыстыру арқылы жүргізіледі:

1) талданатын нарықтағы бағалау инфляцияға және базалық салалардың бәсекеге қабілеттілігіне мультипликативтік әсер етеді;

2) талданатын тауарға жылдық сұраныс Әдістемеге 3-қосымшаға сәйкес қоғамдық маңызы бар нарықтардың жекелеген белгілерінің есептеріне сәйкес Қазақстан Республикасы экономикасының даму қарқынының жылдар бойынша плюс-минус 0 – 5% -дан аспайтын ауытқуларымен тұрақты болып табылады;

3) нарық субъектісінде (субъектілерінде) талданатын тауар бағасының жыл сайынғы өсуі Әдістемеге 3-қосымшаға сәйкес қоғамдық маңызы бар нарықтардың жекелеген белгілерін есептеулерге сәйкес Қазақстан Республикасы бойынша қалыптасқан тұтынушылық бағалар индексінен 10%-ға асып түседі;

4) Әдістемеге 3-қосымшаға сәйкес қоғамдық маңызы бар нарықтардың жекелеген белгілерін есептеуге сәйкес талданатын тауардың талданатын уақыт кезеңі ішінде баға бойынша сұраныстың икемділігі бірліктен төмен;

Егер талданатын нарық көрсеткіштері осы тармақтың 1) тармақшасына не осы тармақтың 2), 3) және 4) тармақшаларында көрсетілген екі немесе одан көп өлшемшарттарға сәйкес келмесе, уәкілетті органның ведомствосы талданатын нарықты қоғамдық маңызы бар нарықтарға жатқызудың орынсыздығы туралы қорытынды қалыптастырады және талдау аяқталады.

Егер талданатын нарық көрсеткіштері осы тармақтың 1) тармақшасына және осы тармақтың 2), 3) және 4) тармақшаларында көрсетілген кемінде екі өлшемшартқа сәйкес келсе, уәкілетті орган ведомствосы Әдістеменің 14-тармағына сәйкес жаңа субъектілердің талданатын нарыққа кіру тосқауылдарына бағалау жүргізеді.

14. Егер талданатын тауар нарығында Талдау әдістемесіне сәйкес белгіленген географиялық шекаралар шегінде, соңғы үш жыл ішінде нарықтың бір субъектісінің не Адамдар тобының үстем үлесі 90 және одан көп пайызды құраса, тосқауылдар елеулі және еңсерілмейтін тосқауылдар болып есептеледі.

Егер талданатын тауар нарығында Талдау әдістемесіне сәйкес белгіленген географиялық шекаралар шегінде, соңғы үш жыл ішінде нарықтың бір субъектісінің не Адамдар тобының үстем үлесі 90 пайыздан кем болса, онда талданатын нарыққа кіру тосқауылдарын бағалау тосқауылдарды (экономикалық, технологиялық және әкімшілік) талдау қорытындысы бойынша Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес балмен жүзеге асырылады.

Талданатын нарыққа кіру тосқауылдарын қорытынды бағалау тосқауылдар бойынша балдарды қосумен алынады. Бұл ретте, егер балдар сомасы 1.8-3.0 балл аралығында болса, онда талданатын нарықта жаңа нарық субъектілерінің кіруіне елеулі тосқауылдар бар, егер 1,8 балдан аз болса – онда тосқауылдар еңсеріледі болады не олар жоқ.

Егер бағалау қорытындысы бойынша талданатын нарыққа кіру тосқауылдары еңсерілетін болса не жоқ болса, уәкілетті орган ведомствосы талданатын нарықты қоғамдық маңызы бар нарықтарға жатқызудың орынсыздығы туралы қорытынды қалыптастырады және талдау аяқталады.

Егер бағалау қорытындысы бойынша талданатын нарыққа кіру тосқауылдары елеулі және еңсерілмейтін болса, уәкілетті орган ведомствосы Әдістеменің 15, 16, 17, 18 және 19-тармақтарына сәйкес талданатын нарықтағы тауарларға (жұмыстарға, көрсетілетін қызметтерге) баға реттеуді енгізуден түсетін тұтынушылардың таза пайдасын айқындауды жүргізеді.

15. Тұтынушылардың талданатын нарықтағы тауарларға (жұмыстарға, көрсетілетін қызметтерге) баға реттеуді енгізуден алатын таза пайдасын айқындау тұтынушылардың талданатын нарықтағы тауардың (жұмыстың, көрсетілетін қызметтің) бағаларын төмендетуден немесе тіркеуден алатын пайдасын Әдістеменің 19-тармағына сәйкес формула бойынша талданатын нарықтағы тауарға (жұмысқа, көрсетілетін қызметке) мемлекеттік баға реттеуді енгізуден келетін субъектілердің шығасыларымен (тікелей және жанама) және ел бюджетінің шығындарымен салыстыру арқылы жүзеге асырылады.

16. Тұтынушылардың пайдасын есептеу баға реттеу енгізілетін, олар сатып алатын талданатын тауар құнының ықтимал төмендеуін бағалау арқылы жүргізіледі. Ол мынадай формула бойынша жүзеге асырылады:

мұнда:

Тп – тұтынушылардың баға реттеуді енгізуден талдаудың белгіленген уақыт кезеңінің орташа есеппен бір жылы ішінде алған пайдасы, мың теңге;

Pi факт – і-інші нарық субъектісінде талданатын тауар бірлігін өткізудің талдаудың уақыт кезеңі ішінде қалыптасқан орташа жылдық бағасы (көтерме немесе бөлшек), теңге;

Рірет – і-інші нарық субъектісі үшін талданатын тауар бірлігінің Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2017 жылғы 1 ақпандағы № 36 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 14778 болып тіркелген) бекітілген Қоғамдық маңызы бар нарықтарда баға белгілеу қағидаларының 21-тармағына сәйкес айқындалатын бағасы, теңге;

Vi факт – і-інші субъектінің тиісті тауар нарығында талданатын тауарды талданатын кезең нәтижелері бойынша қалыптасқан өткізу көлемі, мың бірлік;

n – қоғамдық маңызы бар нарықтарға жатқызу тұрғысынан талданатын тауар нарығы субъектілерінің саны.

17. Субъектілердің реттеуді енгізуден болатын тікелей шығасыларын ақшалай мәнде есептеу мына формула бойынша жүзеге асырылады:

мұнда:

Зрет тік – субъектінің реттеуді енгізуден болатын тікелей шығысылары, теңге;

АС– і-інші субъект уәкілетті орган ведомствосына талап етілетін ақпаратты қалыптастыру және ұсыну үшін жылына жұмсайтын адам-сағат саны;

Жі– функцияларына уәкілетті орган ведомствосымен өзара іс-қимыл жасау кіретін і-інші субъект қызметкерлерінің бір сағаттағы жалақысы.

Қызметкердің бір сағаттағы жалақысы (бұдан әрі - Жі) мына формула бойынша есептеледі:

мұнда:

Аі– i-інші субъектінің бір айдағы адам-сағат саны;

Жіорт – і-інші субъектінің уәкілетті орган ведомствосына реттеу нормаларына сәйкес талап етілетін ақпаратты қалыптастыруға және ұсынуға тартылған қызметкерлерінің орташа айлық жалақысы.

Егер субъектілер қызметкерлерге орташа айлық жалақы бермеген жағдайда, есептеу үшін статистика саласындағы уәкілетті органның деректерінен талданатын субъектілер жұмыс істейтін салада қалыптасқан орташа жалақы, сондай-ақ Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 23 қарашадағы Еңбек кодексінің 68-бабына сәйкес есептелетін жұмыс уақытының орташа айлық ұзақтығы пайдаланылады.

Субъектілердің реттеуді енгізуден болатын жанама шығасылары бағаны төмендетуден жіберіп алынған пайданы және жіберіп алынған инвестицияларды қамтиды (реттеу болмаған кезде субъектілер рентабелділіктің ағымдағы деңгейін қамтамасыз етуді және өз пайдасының бір бөлігін дамытуға инвестициялауды жалғастыра алады). Уәкілетті орган ведомствосы әрбір субъект бойынша жанама шығасыларды тұтынушылардың ұтысынан нақты рентабелділік мөлшерінде жіберіп алынған рентабелділік және тауарды өткізу көлемінің (жалпы түсім) 6% мөлшерінде жіберіп алынған инвестициялардың сомасы ретінде жеке айқындайды.

мұнда:

Зрет жанама – субъектінің реттеуді енгізуден болатын жанама шығасылары;

Rіфакт – і-інші субъектіде талданып отырған кезеңде (бір жыл) қалыптасқан рентабелділіктің нақты деңгейі;

Viқ – і-інші субъектінің тиісті тауар нарығында талданатын тауарды өткізуінің талданатын кезең нәтижелері бойынша қалыптасқан құндық мәндегі көлемі, мың теңге.

18. Реттеуді енгізу кезінде талданатын субъектінің (субъектілердің) тауары бағасын төмендетуге байланысты корпоративтік табыс салығының толық алынбаған сомасының салдарынан елдің республикалық бюджетінің шығындарын есептеу мына формула бойынша жүргізіледі:

мұнда:

Рбш – Республикалық бюджеттің шығындары, мың теңге;

Viқ – і-інші субъектінің тиісті тауар нарығында талданатын тауарды өткізуінің талданатын кезең нәтижелері бойынша қалыптасқан өткізу көлемі, мың теңге;

КТС – Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес корпоративтік табыс салығының мөлшерлемесі.

Егер уәкілетті орган ведомствосы баға реттеуді енгізу кезінде бағаны төмендету болжанбаған (бағаны ағымдағы деңгейінде тіркеу) жағдайда, онда осы көрсеткішке есептеу жүргізілмейді.

19. Тұтынушылардың баға реттеуді енгізуден болатын таза пайдасы (бұдан әрі – ТП) мына формула бойынша есептеледі:

Егер ТП нөлден кем немесе нөлге тең болса, онда уәкілетті орган ведомствосы талданатын нарықты қоғамдық маңызы бар нарықтарға жатқызудың орынсыздығы туралы қорытынды қалыптастырады.

Егер ТП нөлден жоғары болса, уәкілетті орган ведомствосы талданатын нарықты қоғамдық маңызы бар нарықтарға жатқызудың орындылығы туралы қорытынды қалыптастырады.

4-тарау. Талдау нәтижелерін рәсімдеу

20. Талдау нәтижелері бойынша уәкілетті орган ведомствосы:

1) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес белгіленген бағаларды мемлекеттік реттеудің қолданылу мерзімдері аяқталған соң, Кодекстің 124-5 бабының 1-тармағында айқындалған қоғамдық маңызы бар нарық субъектілері тауарларының (жұмыстарының, көрсететін қызметтерінің) бағаларын мемлекеттік реттеудің орындылығы/орынсыздығы туралы;

2) талданатын нарықты коғамдық маңызы бар нарықтарға жатқызудың және тауарлардың (жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің) бағаларын мемлекеттік реттеуді енгізудің орындылығы/орынсыздығы туралы қорытынды қалыптастырады.

Қорытынды уәкілетті орган ведомствосының интернет-ресурсында орналастырылады және оған уәкілетті орган ведомствосының басшысы қол қойғаннан кейін 5 жұмыс күнінен кешіктірілмей Өтінім берушіге (Өтініш берілген жағдайда) жіберіледі.

Қоғамдық маңызы бар нарық субъектілері тауарларының (жұмыстарының, көрсететін қызметтерінің) бағаларын мемлекеттік реттеудің сақталуының орындылығы туралы немесе талданатын нарықты қоғамдық маңызы бар нарықтарға жатқызудың орындылығы туралы қорытынды қалыптасқан жағдайда, ол интернет-ресурста орналастырылғаннан кейін 5 жұмыс күнінен кешіктірілмей Қазақстан Республикасының Үкіметіне:

1) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес белгіленген бағаларды мемлекеттік реттеудің қолданылу мерзімдері аяқталған соң, Кодекстің 124-5 бабының 1-тармағында айқындалған қоғамдық маңызы бар нарық субъектілері тауарларының (жұмыстарының, көрсететін қызметтерінің) бағаларын мемлекеттік реттеудің орындылығы/орынсыздығы туралы;

2) талданатын нарықты коғамдық маңызы бар нарықтарға жатқызудың және тауарлардың (жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің) бағаларын мемлекеттік реттеуді енгізудің орындылығы туралы ұсыныс енгізіледі.

Қоғамдық маңызы бар нарықтарды талдау әдістемесіне 1-қосымша Нысан

Жаңа субъектілердің талданатын тауар нарығына немесе қоғамдық маңызы бар нарыққа кіру/шығу тосқауылдарын бағалау

Талданатын тауар ________________

Нарықтың сипаттамасы – көтерме немесе бөлшек __________

Шектеулерді балмен бағалау: бар – 0,2 балл, жоқ – 0 балл

Жолдар	Шектеулер	Балдар саны
1	Осы салымдарды өтеу мерзімі 5 жылдан көп болған кезде бастапқы күрделі салымдарды жүзеге асыру қажеттігі.
2	Нарықтан шыққан кезде жабылуы мүмкін емес қайтарылмайтын шығындарды жүзеге асыру қажеттігі.
3	Нарық инфрақұрылымының дамығандығының дәрежесі (көліктік шектеулер, сервистік, ақпараттық, консалтингтік, лизингтік қызметтерге қолжетімділікті шектеу).
4	Жаңа субъектілердің ұсыныстары шектеулі және талданатын нарықта жұмыс істейтін нарық субъектілері арасында бөлінген ресурстарға қол жеткізуінің күрделілігі.
5	Талданатын нарықта жұмыс істейтін субъектілердің өнімнің бір бірлігіне жұмсалатын шығындар, талданатын Тауардың тауарларына сұраныс, тұтынушылармен ұзақ мерзімді шарттардың болуы бойынша жаңа субъектілердің алдындағы артықшылықтары.
6	Тауар нарығында жұмыс істейтін субъектілердің технологиялық артықшылығын білдіретін технологиялық шектеулер.
7	Жаңа субъектілердің талданатын нарыққа кіруі үшін техникалық-технологиялық шектеулердің болуы (еркін радиожиіліктердің болмауы, технологиялық тізбектердің тұйықтығы, теміржолдардың болуы).
8	Жаңа субъектілер үшін мұндай өндіріс көлеміне қол жеткізгенге дейін өнімнің бір бірлігіне жұмсайтын аса жоғары шығындардың болуына байланысты (өндіріс ауқымының әсері) өндірістің экономикалық тұрғыдан өзін ақтайтын ең кіші көлемін жасау қажеттігі.
9	Талданатын нарықта сатылас ықпалдасқан субъектілердің болуы.
10	Аралас нарықтарда үлестес субъектілердің болуы.
11	Талданатын нарықта реттеуші шектеулердің болуы (реттелетін бағалар, ұсынымды немесе міндетті стандарттар, қызметтің жекелеген түрлерін лицензиялау, талданатын Тауарды әкелу-әкетуді шектеулер).
12	Мемлекеттік органдардың талданатын нарықта жұмыс істейтін субъектiлер үшін бәсекелестерге қатысты артықшылық жағдайға қоятын жеңiлдiктер немесе басқа да артықшылықтар беруі.
13	Талданатын нарық субъектілерінің ағымдағы шаруашылық қызметін жүзеге асыруын реттеу (белгіленген қағидаларды бұзғаны үшін санкциялар, қабылданатын шешімдерді бақылаушы ұйымдармен келісу, субъектілер қызметінің көлемі бойынша сандық шектеулер).
14	Экологиялық шектеулерді белгілеу (2007 жылғы 9 қаңтардағы Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексінде қамтылған, қоршаған ортаға және халықтың денсаулығына терiс әсер ететін шаруашылық және өзге де қызметтi шектеу және оларға тыйым салу).
15	Табиғи монополия қызметтеріне қолжетімділік алумен технологиялық тұрғыдан үздіксіз байланысты талданатын Тауарды өндіру.
	Тосқауылдардың бойынша жиынтық баға (тосқауыл түрлері бойынша қорытынды бағалардың сомасы – экономикалық, технологиялық, әкімшілік тосқауылдар және жаңа субъектілердің талданатын нарыққа кіруін өзге де шектеулер).

Ескертпе:

Егер балдардың сомасы 1.8-3.0 балл аралығында болатын болса, онда талданатын тауар нарығында жаңа нарық субъектілерінің кіруіне тосқауыл бар, егер 1,8 балдан төмен болса – онда тосқауылдар не еңсеріледі не олар жоқ.

	Қоғамдық маңызы бар нарықтарды талдау әдістемесіне 2-қосымша
	Нысан

Нарықты қоғамдық маңызы бар нарыққа жатқызуға талдау жүргізуге арналған өтініш

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Табиғи монополияларды реттеу, бәсекелестікті және тұтынушылардың құқықтарын қорғау комитетінің төрағасы/ Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Табиғи монополияларды реттеу, бәсекелестікті және тұтынушылардың құқықтарын қорғау комитеті ____________________________ бойынша (облыс атауы) департаментінің басшысы ____________________________ Тегі, аты, әкесінің аты (бар болған жағдайда)

Қазақстан Республикасы Кәсіпкерлік кодексінің 124-6-бабының 1-тармақшасын іске

асыру мақсатында ________________________________________________________________

(жеке тұлғаның / заңды тұлғаның / мемлекеттік органның толық атауы)

________________________________________________________________________________

(заңды мекенжайы, нақты мекенжайы, телефон, электонды поштаның мекенжайы)

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________ негізінде

(осының негізінде тауар нарығын қоғамдық маңызы бар нарықтарға жатқызу

ұсынылатын себептердің барлық тізбесі келтіріледі

________________________________________________________________________________

(тауар нарығының/қоғамдық маңызы бар нарықтың, нарық субъектілерінің атауы,

лауазымды адамдардың тегі, аты, әкесінің аты (бар болған жағдайда), нарық

субъектілерінің орналасқан жері)

Тауар нарығын қоғамдық маңызы бар нарықтарға жатқызу мүмкіндігін қарауды сұрайды.

Хатқа өтінім берушідегі тауар нарығының субъектілері бойынша деректер қоса беріледі (қосымша)

Заңды тұлғаның/ қолы тегі, аты, әкесінің аты (бар болған жағдайда)

мемлекеттік органның

басшысы

(оның өкілі)

Хаттың күні

Орындаушының тегі, аты, әкесінің аты (бар болған жағдайда)

Орындаушының телефон нөмірі

Орындаушының электронды поштасының мекенжайы

Нарықты қоғамдық маңызы бар нарыққа жатқызуға талдау жүргізуге өтінішке қосымша

1. Нарық субъектісінің (субъектілерінің) қызметі туралы мәліметтер:

_____________________________________________________________________________

(қоғамдық маңызы бар нарықтарға жатқызуға ұсынылатын тауар нарығы тауарының

(жұмыстарының, көрсетілетін қызметтерінің) түрі; субъект әрекет ететін нарық түрі

(көтерме немесе бөлшек); тауардың тұтынушыларға әсері; осы хатты қарау үшін

субъект немесе мемлекеттік орган тұрғысынан маңызды басқа да мәліметтер)

2. Нарық субъектілері және олардың лауазымды адамдары туралы мәліметтер (соңғысы – білімі бойынша):

________________________________________________________________________________

(нарық субъектілерінің атауы, лауазымды адамдардың тегі, аты, әкесінің аты, олардың

сату/сатып алу пункттерінің орналасқан жері)

3. Табиғи монополиялар салаларында басшылықты жүзеге асыратын уәкілетті органға

өтініш жасауға себеп болған мән-жайлар (барынша толық):

________________________________________________________________________________

(тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) өндіру/сату көлемдерінің серпіні,

соңғы бес жыл ішінде олардың бағаларының серпіні, ол бойынша пайда серпіні және

өтініш жасаудың басқа да мән-жайлары)

4. Заңды тұлға/тұтынушы/нарықтағы бәсекелестік жағдай үшін тауар нарығын

қоғамдық маңызы бар нарыққа жатқызудан болатын салдарлар:

________________________________________________________________________________

(субъектінің бағалық шешімдерді қабылдау кезінде жеделділікті арттыру, есепті

материалдарды ұсынуға жұмсалатын уақыт шығындары мен қаражатты азайту,

бәсекелестікті дамыту, тұтынушыдан тауарларды немесе көрсетілетін қызметтерді

сатып алуға жұмсалатын шығындарды азайту, басқа да салдарлар)

5. Өтініш берушінің пікірі бойынша осы өтініш бойынша оң шешім қабылдау үшін

маңызды болып табылатын кез келген қосымша ақпарат

________________________________________________________________________________

(талданатын тауарды сату көлемінің қысқаруы, оларды реттеуге негізделген

бағалардың өсуі, қоғамдық маңызы бар нарықтарда жаңа субъектілердің пайда болуы,

технологиялық жаңғыртуды тежеу және басқалар)

6. Тауар нарығын қоғамдық маңызы бар нарықтарға жатқызудың орындылығын

жанама немесе тікелей куәландыратын қоса берілетін құжаттардың тізбесі. Құжаттарды ұсыну

мүмкін болмаған жағдайда – оларды алуға болатын адамды немесе органды көрсетіңіз:

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

Қоғамдық маңызы бар нарықтарды талдау әдістемесіне 3-қосымша

Қоғамдық маңызы бар нарықтардың жекелеген белгілерін есептеу

1. Талданатын нарықтағы баға бойынша сұраныстың икемділігін есептеу

Егер бағаның төмендеуі (артуы) сұраныстың ұлғаюына (азаюына) алып келетін болса, онда бұл сұраныс икемді деп есептеледі. Егер бағаның сол немесе өзге жаққа өзгеруі сұраныс көлемінің өзгеруіне әкеп соқтырмаса не мұндай өзгеріс маңызды емес болса, онда мұндай сұраныс икемді емес деп есептеледі.

Баға бойынша сұраныстың икемділігі (Е) нарықтың шоғырлану деңгейін бағалау өлшемшарттарының бірі болып табылады. Егер Е>1 болса, онда сұраныс икемді болып есептеледі, бұл нарықтың төмен шоғырланғандығын және оны реттеудің қажет емес екендігін айғақтайды. Егер E<1 болса, онда сұраныс икемді емес, нарықтың шоғырлануы жоғары және нарықты реттеу қажеттігі туындайды.

Бағаның өзгеруіне тұтынушылардың сезімталдық дәрежесі сату көлемінің өзгеруін тудыратын, сату көлемінің өзгеруінің бағаның өзгеруіне қатынасын білдіретін сұраныстың бағалық икемділік коэффициенті арқылы бағаланады:

мұнда:

- тауарды өткізу көлемінің пайыздық өзгеруі;

- тауар бағасының пайыздық өзгеруі.

Бұл ретте:

мұнда:

Q₂ – есепті кезеңдегі тауардың өткізілу көлемі;

Q₁ - базалық кезеңдегі тауардың өткізілу көлемі;

P₂ - есепті кезеңдегі тауардың бағасы;

P₁ - базалық кезеңдегі тауардың бағасы.

Нақты тауар нарығында сұраныстың икемділігін есептеу үшін уәкілетті орган

және

көрсеткіштері есептелетін кезеңді айқындайды. Тауар бағасының өзгеруі жиілігіне байланысты тоқсан, жартыжылдық, бір жыл есепті кезең болуы мүмкін.

Төменде келтірілген кестеде икемділікті есептеу үшін қажетті кіріс деректері көрсетілген.

Субъектінің атауы	Тауарды тұтынушыға өткізу құны, теңгемен		Тауарды өткізу көлемі, заттай мәнінде
	1-кезең	2-кезең	1-кезең	2-кезең
А	100	110	102	111
В	95	103	115	123
С	103	112	107	114
Д	98	107	113	110

"А" тауарына сұраныстың икемділігін есептеу үшін уәкілетті органның ведомствосы мынадай әрекеттерді жүзеге асырады:

1) 1-кезең және 2-кезең үшін "А" тауарын өткізудің жиынтық көлемі есептеледі:

= 458 бірлік,

= 437 бірлік;

2) Бір жыл ішіндегі өткізу көлемінің пайыздық өзгеруі былайша есептеледі:

3) "А" тауары бағасының пайыздық өзгеруін есептеу үшін уәкілетті органның ведомствосы "А" тауарын 2015 және 2016 жылдары өткізудің орташа өлшемді бағасын есептейді. Әрбір субъектінің өткізу көлемінен "А" тауарын өткізудің жиынтық көлеміне қосатын үлесіне байланысты әрбір субъект үшін салмақтары есептеледі. Осылайша, "А" тауарын өткізудің орташа өлшемді бағасы 2016 жылға

= 99 теңгені, 2015 жылға

= 108 теңгені құрады. Нәтижесінде, орташа өлшемді бағаның пайыздық өзгеруі мынаны құрады:

4) "А" тауарының бағасы бойынша сұраныстың икемділік коэффициенті былайша есептеледі:

Алынған нәтижелерге сүйене отырып, "А" тауары сұраныстың төмен бағалық икемділігімен сипатталады, бұл тауар нарығын реттеуді енгізу өлшемшарттарының бірі болып табылады.

Баға бойынша сұраныстың икемділігін есептеу мақсатында уәкілетті орган талданатын тауар нарығы субъектілеріне төменде келтірілген нысанды жібереді.

Толтыруға арналған нысан:

№	Субъектінің атауы	Тауарды өткізу құны, теңгемен			Тауарды өткізу көлемі, заттай мәнде
		1-кезең	2-кезең	n кезең	1-кезең	2-кезең	n кезең
1
2

2. Талданатын тауар бағаларының индексін есептеу

Талданатын тауар бағаларының индексін есептеу үшін Ласпейрес индексін пайдалану ұсынылады. Бұл индекс базистік кезеңде өткізілген талданатын тауар бағаларының қалай өзгергендігін көрсетеді. Индексті есептеу кезінде өткен кезеңде өткізілген өнімнің құны, бірақ ағымдағы кезеңнің бағаларымен, осындай тауардың санына қатысты, бірақ өткен кезең бағасымен салыстырылады. Ласпейрес индексін есептеуге арналған формула:

мұнда:

p1 – есепті кезеңнің бағалары;

p0 – базистік кезеңнің бағалары;

q0 – базистік кезеңде өткізілген тауарлардың саны.

3. Талданатын тауардың өткізілу көлемінің өсу қарқының есептеу

I = (Q₁ - Q_о)/ Q₀* 100%,

мұнда:

Q₁ – талданатын тауардың ағымдағы кезеңдегі (талданатын кезең соңында) сатылу көлемі, заттай мәнде;

Q₀ – талданатын тауардың алдыңғы (базалық) кезеңдегі (талданатын кезеңнің басталуы) сатылу көлемі, заттай мәнде.