Об утверждении государственных нормативов в области архитектуры, градостроительства и строительства Республики Казахстан

Приказ Председателя Комитета по делам строительства и жилищно-коммунального хозяйства Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 20 апреля 2018 года № 88-нқ. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 4 мая 2018 года № 16863.

В соответствии с подпунктом 23-16) статьи 20 Закона Республики Казахстан от 16 июля 2001 года "Об архитектурной, градостроительной и строительной деятельности в Республики Казахстан", подпунктом 443) пункта 17 Положения о Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан", утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 19 сентября 2014 года № 995, ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить:

1) руководящий документ в строительстве Республики Казахстан 1.03-01-2018 "Геодезическая служба и организация геодезических работ в строительстве" согласно приложению 1 к настоящему приказу;

2) утратил силу приказом и.о. Председателя Комитета по делам строительства и жилищно-коммунального хозяйства Министерства промышленности и строительства РК от 18.10.2023 № 153-НҚ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
Сноска. Пункт 1 с изменением, внесенным приказом и.о. Председателя Комитета по делам строительства и жилищно-коммунального хозяйства Министерства промышленности и строительства РК от 18.10.2023 № 153-НҚ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

2. Управлению технического регулирования и нормирования Комитета по делам строительства и жилищно-коммунального хозяйства Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней со дня государственной регистрации настоящего приказа направление его копии на бумажном носителе и в электронной форме на казахском и русском языках в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации" для официального опубликования и включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

3) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа направление его копии на официальное опубликование в периодические печатные издания;

4) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Комитета по делам строительства и жилищно-коммунального хозяйства Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан;

5) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Управление правового обеспечения Комитета по делам строительства и жилищно-коммунального хозяйства Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, согласно подпунктам 1), 2), 3) и 4) настоящего пункта.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего заместителя председателя Комитета по делам строительства и жилищно-коммунального хозяйства Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Председатель Комитета по делам строительства и жилищно-коммунального хозяйства Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан

М. Жайымбетов

"СОГЛАСОВАНО"
Председатель Комитета по управлению
земельными ресурсами Министерства
сельского хозяйства
Республики Казахстан
______________ Е.Карентаев
"___" _____________ 2018 года

Приложение 1 к приказу председателя Комитета по делам строительства и жилищно-коммунального хозяйства Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 20 апреля 2018 года № 88-НҚ

Руководящий документ в строительстве Республики Казахстан 1.03-01-2018

"Геодезическая служба и организация геодезических работ в строительстве"

Глава 1. Общие положения

1. Настоящий руководящий документ в строительстве Республики Казахстан "Геодезическая служба и организация геодезических работ в строительстве" (далее – Руководящий документ) разработан в соответствии с подпунктом 23-16) статьи 20 Закона Республики Казахстан от 16 июля 2001 года "Об архитектурной, градостроительной и строительной деятельности в Республики Казахстан" (далее – Закон).

Глава 2. Задачи и функции геодезической службы (геодезического отдела)

2. Основные задачи геодезической службы (геодезического отдела) строительной организации определяются требованиями настоящего Руководящего документа.

3. В основные задачи геодезической службы входит:

обсуждение и согласование проектных и строительных решений с авторами проектов на этапах проектирования, подготовки строительного производства и организации геодезического обеспечения;

участие в обсуждении и согласовании проектов производства работ (далее – ППР), разрабатываемых строительными организациями;

обсуждение и согласование технологических карт производства и контроля геодезических разбивочных работ;

приемка по акту от проектных организаций разбивочной основы и технической документации объекта, проведение ее полевых проверок;

передача по акту организациям геодезической разбивочной основы, схем, чертежей с пояснительной запиской;

выполнение топографо-геодезических работ, участие в инструментальной приемке завершенных технологических операций, проверка геодезического обеспечения объектов строительства, учет и хранение технической документации, оценка состояния измерительных приборов;

построение и ввод в строительный процесс новых методик и технологических карт производства измерений и контроля топографо-геодезических работ;

реализация организационных решений и информационно-компьютерных технологии, соблюдение методического руководства геодезической службой;

содействие во внедрении новых геодезических разработок, инновационных технологий спутниковых навигационных систем, электронной тахеометрии, аэро и наземной фотограмметрии с использованием автоматизированных систем цифровой фотограмметрии;

введение в строительной организации современных геодезических систем и приборов (электронных тахеометров, теодолитов, лазерных дальномеров, визиров, нивелиров, ротационных нивелиров и так далее);

учет снабжения геодезической службы (геодезического отдела) приборами, инструментами и необходимым оборудованием, определение в их потребности, с последующим контролем за их ремонтом и поверками с учетом оптимального срока службы их ремонта и поверок с учетом среднего срока службы геодезических приборов и вспомогательного инвентаря;

нормирование труда при производстве топографо-геодезических работ;

привлечение работников геодезического отдела к учебе, обобщение навыков и внедрение передового опыта в ведении геодезических работ.

4. В функции геодезической службы входят:

организация и производство инженерно-геодезических работ на всех стадиях строительства;

передача по акту заказчику информации о закреплении в натуре разбивочной основы;

ведение каталогов координат и высот пунктов реперов и строительной сетки, схем и абрисов, их расположения, планов и профилей, трасс основных коммуникаций, краткого отчета о геодезических изысканиях до начала строительства;

контроль качества и правильного составления проектными организациями генпланов и разбивочных чертежей;

составление исполнительной съемки и отчетной документации.

Глава 3. Организация и производство геодезических работ

5. Геодезические работы не являются сферой производства, а входят в сферу обслуживания строительно-монтажного производства. Организация геодезических работ – это комплекс мероприятий, направленных на обеспечение технически и экономически правильного и безопасного ведения строительно-монтажных работ.

Основой организации геодезических работ является их классификация, определяющая место, задачи и функции по обеспечению технологических процессов строительства.

Классификация является также необходимой предпосылкой для автоматизации геодезических работ в общей системе строительства.

6. Согласно требованиям государственных нормативов в области архитектуры, градостроительства и строительства, утверждаемых в соответствии с подпунктом 23-16) статьи 20 Закона (далее – государственные нормативы в области архитектуры, градостроительства и строительства) и проектов организации строительства (далее – ПОС) устанавливаются сроки, состав, объем и последовательность выявления работ по созданию главной геодезической основы, определены объемы, последовательность и сроки выполнения геодезических разбивочных работ, выбраны методы разбивочных работ с определением их точности. Для крупных промышленных объектов, высотных объектов, объектов со сложными объемно-планировочными решениями, а также для жилых, общественных и административных комплексов в составе ПОС предусматривается разработка раздела "Организация производства геодезических работ".

Раздел "Организация производства геодезических работ" содержит:

схему построения в натуре главных или основных осей зданий и сооружений с предварительным расчетом точности и указаниями по методике их построения;

схему размещения и закрепления осевых знаков;

схему проведения работ по контролю за возведением зданий и сооружений, монтажом наиболее ответственных или особо важных строительных конструкций;

методику проверки положения строительных конструкций в плане, по высоте и по вертикали;

схему передачи и восстановления разбивочных осей и высотных отметок горизонтов, закрепления осевых точек и рабочих реперов на горизонтах;

схему выполнения геодезических съемок заканчиваемых строительством объектов, а также их конструктивных элементов по этапам строительного производства с указанием методики и точности выполнения этих съемок;

порядок выполнения и состав необходимой исполнительной геодезической документации на заканчиваемые строительством объекты и их составные части и элементы.

Раздел "Организация геодезических работ" составляется геодезической службой генеральной подрядной организации.

7. При производстве геодезических работ геодезическая служба руководствуется действующими государственными нормативами в области архитектуры, градостроительства и строительства.

8. Геодезические работы в процессе строительства, геодезический контроль точности геометрических параметров зданий (сооружений) и исполнительные съемки выполняются геодезическими службами генподрядных, субподрядных организаций.

9. Геодезическую разбивочную основу создает заказчик в подготовительный период, не позднее, чем за 10 (десять) рабочих дней до начала общестроительных работ. Заказчик передает разбивочную основу генподрядчику по Акту приемки-передачи результатов геодезических работ при строительстве зданий, сооружений по форме согласно приложению 2 к руководящему документу.

10. Главной геодезической основой является разбивочная сеть строительной площадки, а рабочей геодезической основой является внешняя разбивочная сеть здания (сооружения).

11. Главная геодезическая основа служит для развития рабочей геодезической основы.

Рабочая геодезическая основа служит для построения внутренней разбивочной сети здания, для передачи осей и отметок на монтажный горизонт для пооперационного геодезического контроля и производства исполнительных съемок.

12. Для строительства промышленных комплексов и крупных сооружений геодезическая разбивочная основа создается в виде строительной сетки, основных или главных разбивочных осей приложение 1, (Рисунок 1).

13. Для жилых и гражданских зданий (сооружений) разбивочная основа создается в виде красных линий или основных осей приложение 1, (Рисунок 2).

14. Для инженерных сетей, автомобильных и железных дорог разбивочная основа может быть в виде полигонометрических и теодолитных ходов приложение 1, (Рисунок 3).

15. Высотные репера могут совмещаться с плановой разбивочной основой.

16. В составе геодезической разбивочной основы заказчик передает:

строительную сетку, красные линии, главные разбивочные оси, определяющие габариты зданий (сооружений), высотные репера;

главные оси инженерных коммуникаций, автодорог, линий электроснабжения, связи, трассы водопровода, канализации, теплофикации, газификации.

17. Геодезическая разбивочная основа надежно закрепляется на местности знаками в соответствии с требованиями государственных нормативов в области архитектуры, градостроительства и строительства.

18. Оси закрепляются знаками в количестве не менее четырех на каждую ось, а также в местах температурных (деформационных) швов, всех углов здания, образованных пересечением осей. Высотные репера должны быть по границам и внутри застраиваемой территории, у каждого здания (сооружения).

19. Главные оси и высотные репера закрепляются в местах, свободных от размещения временных и постоянных сооружений, складирование строительных материалов не ближе 15 метров (далее – м) от контура здания (сооружения).

20. Для линейных измерений принимаются рулетки, светодальномеры и другие приборы, и приспособления.

Угловые измерения выполняются теодолитами и другими приборами, и приспособлениями.

Обеспечение и развитие высотной основы производится нивелирами и другими приборами, и приспособлениями.

Указанные средства измерений используется на оснований поверок средств измерений, осуществляемых юридическими лицами, аккредитованными на данный вид деятельности, в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан об аккредитации в области оценки соответствия, в области технического регулирования и об обеспечении единства измерений.

21. Детальные разбивки, перенос осей и отметок на монтажный элемент, геодезический контроль в процессе строительства, исполнительные съемки и составление исполнительной геодезической документации на промежуточные конструктивы и законченные строительством объекты согласно требованиям государственных нормативов в области архитектуры, градостроительства и строительства производит геодезическая служба генподрядной (субподрядной) строительной организации.

22. После приемки геодезической основы составляется календарный график производства геодезических работ. График увязывается с общим календарным графиком строительства.

23. Календарный график производства геодезических работ составляется в следующей последовательности:

по общему календарному графику устанавливается перечень работ, требующих геодезического обеспечения;

устанавливается очередность и сроки выполнения геодезических работ по обеспечению геодезического производства по стадиям строительства;

устанавливаются сроки и конструктивы пооперационного контроля, конструктивы для контроля согласовываются с авторским надзором или выбираются из ППР;

устанавливаются сроки выполнения исполнительных съемок и представления исполнительных схем промежуточных конструктивов и полностью законченных строительством объектов.

24. Геодезическая исполнительная съемка является неотъемлемой частью геодезического контроля точности геометрических параметров зданий (сооружений) и осуществляется по графику производства геодезических работ в соответствии с календарным графиком строительства данного объекта.

25. Исполнительные съемки составляются в плане и по высоте, могут быть раздельные и совмещенные, но при этом должны хорошо читаться.

26. Исполнительные схемы составляются в трех экземплярах и подписываются геодезистом строительной организации. Два экземпляра сдаются прорабу, а один остается у геодезиста.

27. Исполнительная геодезическая документация подразделяется на внутреннюю и приемо-сдаточную.

28. Внутренняя исполнительная документация составляется на незавершенный строительно-монтажный этап и является основанием для производства дальнейших строительно-монтажных работ.

К внутренней исполнительной документации относятся:

исполнительные схемы разбивки контуров котлованов, осей трасс инженерных сетей, дорог;

акты и исполнительные схемы разбивки промежуточных (детальных) осей зданий (сооружений);

акты и исполнительные схемы установленной опалубки;

акты разбивки свайных полей;

исполнительные схемы нивелирования бетонных подготовок под полы;

акты разбивок на монтажных горизонтах яруса, этажа, цоколя;

схемы установки маяков.

Внутренняя исполнительная документация не предъявляется рабочей и государственной комиссиям при сдаче объекта, но обязательно прилагается к акту передачи от одной строительной организации другой под дальнейшие строительно-монтажные работы (может быть внутри одной и той же организации).

29. Приемо-сдаточная исполнительная документация включает в себя:

исполнительные планово-высотные схемы по готовому котловану, благоустройству, полотну дорог и другим земляным сооружениям;

исполнительные планово-высотные схемы свайных полей;

исполнительные схемы фундаментов (монолитных, сборных), исполнительные схемы фундаментов под оборудование с анкерными болтами, колодцами, закладными деталями;

исполнительные схемы колонн, рам;

исполнительные схемы подкрановых балок и подкрановых путей;

исполнительные схемы монтажа балок и ферм;

исполнительные поэтажные планово-высотные схемы зданий (сооружений);

исполнительные схемы по высотной съемке полов и плит перекрытий;

исполнительные схемы лифтовых шахт;

исполнительные схемы инженерных коммуникаций.

Приемо-сдаточная исполнительная геодезическая документация составляется на завершенный этап строительно-монтажных работ и концентрируется в производственно-техническом отделе строительной организации, у геодезической службы и у заказчика.

При сдаче объекта в эксплуатацию предъявляется экземпляр исполнительной документации, находящийся в производственно-техническом отделе.

30. Исполнительной геодезической съемке подлежат части зданий (сооружений), конструктивные элементы, постоянно закрепленные по окончании монтажа (установки, укладки), а также фактическое положение подземных инженерных сетей (до засыпки траншей).

31. Исполнительные геодезические съемки на всех этапах строительства производятся от знаков внутренней разбивочной сети здания (сооружения), от знаков разбивочной площадки и от внешней разбивочной сети здания (сооружения).

Перед началом исполнительных съемок проверяются и восстанавливаются разбивочные оси здания (сооружения), принятые по акту перед началом производства строительно-монтажных работ. Оси восстанавливает организация, осуществляющая эти работы.

32. Погрешности измерений в процессе исполнительных съемок составляют не более 0,2 величины отклонений, допускаемых действующими государственными нормативами в области архитектуры, градостроительства и строительства.

33. Составление исполнительных схем ведется в масштабе рабочих чертежей.

На исполнительных схемах указываются проектные и фактические размеры конструкций.

34. Исполнительные схемы оформляются в соответствии с действующими государственными нормативами в области архитектуры, градостроительства и строительства.

35. Исполнительные съемки выполняют геодезические службы организаций, осуществляющих строительно-монтажные работы или иные организации, имеющие аккредитацию в данной сфере.

Внутренняя исполнительная документация подписывается геодезистом и производителем работ (мастером).

Исполнительная приемо-сдаточная документация подписывается геодезистом, производителем работ и главным инженером строительной организации.

36. Геодезическая служба (геодезический отдел) ведет учет исполнительной и руководящей документации согласно рекомендуемому перечню в соответствии с приложением 3 к настоящему руководящему документу.

Глава 4. Геодезический контроль точности геометрических параметров зданий (сооружений) и исполнительные геодезические съемки

37. Неотъемлемой частью производственного контроля качества при возведении зданий или прокладки инженерных сетей строительной организации является геодезический контроль точности геометрических параметров.

Контроль геометрических параметров возведенных сооружений или отдельных конструкций является контролем общего результата работ: изготовления строительных элементов, геодезических и строительных работ.

38. Геодезический контроль точности геометрических параметров зданий заключается в:

проверке соответствия применяемой технологии работ требованиям нормативных документов;

определении размеров, перекоса, положения закладных деталей. Допустимая средняя квадратичная погрешность при контроле геометрических параметров сборных конструкций не должна превышать 0,15 величины допускаемого отклонения для данного параметра;

определении фактического положения конструкций в плане, по высоте и относительно вертикали, как на стадии временного закрепления, так и после их окончательного закрепления.

Геодезическую съемку подземных инженерных сетей необходимо выполнить до обратной засыпки траншей.

39. Объемы и размеры зданий, порядок и способы геодезического контроля устанавливаются ППР.

40. Список конструкций и частей зданий (сооружений), подходящих к геодезической съемке при создании приемочного контроля, определяется проектной организацией.

41. Геодезический контроль, выполняемый в процессе строительства, оформляется геодезической документацией: исполнительные геодезические схемы, чертежи, профили, разрезы, журналы геодезического контроля, акты геодезической проверки, полевые журналы.

42. Геодезический контроль положения конструкций зданий и сооружений в плане выполняется, как правило, непосредственными измерениями расстояний между осями, установочными или монтажными рисками, а также гранями (плоскостями) монтируемых деталей с помощью эталонированных мерных приборов или специальных шаблонов.

43. Высотное положение элементов конструкций и частей зданий (сооружений) определяется от разбивочной сети здания (сооружения) или ориентиров.

44. Правильность измерений вычисляется специальным расчетом.

45. Результаты проверки записываются в общем журнале работ.

46. По результатам проверки составляются схемы. По инженерным сетям – исполнительные чертежи, профили, каталоги координат, схемы сварных стыков трубопроводов, полевые геодезические материалы исполнительной съемки. По остальным элементам – исполнительные схемы и полевые геодезические материалы исполнительной съемки. По объектам производственного назначения – исполнительные генпланы.

47. При окончании исполнительной съемки заказчику предоставляется надлежащее оформление исполнительной документации в соответствии с требованиями действующих государственных нормативов в области архитектуры, градостроительства и строительства.

48. Все изменения фиксируются на исполнительном генеральном плане. Дополнительно отражается в исполнительной документации сведения о выполненных технических решениях, материале конструкций и другую исполнительную техническую информацию.

49. Исполнительная съемка отличается повышенной тщательностью и ответственностью. В рамках проведения геодезической экспертизы исполнительная съемка может быть полной или выборочной.

Исполнительной съемке производства земляных работ подлежат:

бровки котлованов;

траншеи;

насыпи и выемки;

границы планировочных работ.

50. При глубине котлована до 2 м установку кольев на проектную высоту выполняют от ближайшего репера. Если котлован глубокий, то отметку передают на временный репер, установленный на откосе или дне котлована. Нивелирный ход на дно котлована прокладывают по пологим въездам в котлован (пандусам) или откосам. При крутых откосах, когда установка нивелира на них невозможна, отметку вниз на временный (рабочий) репер передают с исходного репера с помощью двух нивелиров и подвешенной компарированной рулетки. Ошибка передачи высоты не превышает 1 сантиметр (далее - см). От временного репера устанавливают торцы кольев на проектную отметку.

Отметку на дно глубокого котлована с точностью 1-2 см можно передать с помощью теодолита, у которого предварительно определено место нуля вертикального круга, в таком порядке:

устанавливают теодолит в рабочее положение на бровке котлована, а на исходном и рабочем реперах - рейки;

приводят вертикальный круг в основное положение (отсчеты по вертикальному кругу должны быть меньше 90° и положительными, если объектив зрительной трубы приподнят).

51. Исполнительная съемка котлована выполняется от основных осей, которые переносят на дно котлована после его окончательной зачистки. Для этого внешний и внутренний контуры привязывают к основным осям сооружения, а также выполняют нивелирование дна по квадратам со стороной 3-5 м.

Исполнительной съемке по высоте подлежат:

контуры котлованов;

перепады отметок оснований под фундаменты.

Отклонения размеров земляного сооружения от проектных сравнивают с допускаемыми величинами, приведенными в межгосударственном стандарте 21779-82 "Система обеспечения точности геометрических параметров в строительстве. Технологические допуски" (далее – ГОСТ 21779-82).

52. Исполнительная геодезическая съемка котлованов производится после зачистки откосов и дна котлована. Исходные документы для исполнительной схемы:

разбивочный чертеж или топографический план участка;

чертежи фундаментов;

научно-исследовательская работа;

схема закрепления внешней разбивочной сети здания.

53. Периодические исполнительные съемки выполняют с целью вычисления текущих объемов земляных работ, а также для контроля за выемкой грунта, чтобы не допустить его излишней выемки и не нарушить естественный грунт, которой служит опорой (основанием) фундамента на проектной отметке дна. Для этого выемку грунта заканчивают с недобором 10-20 см до проектной отметки дна котлована. Оставшийся грунт выбирают вручную или планировочными машинами, то есть выполняют зачистку дна.

Дно котлованов, подлежащих уплотнению, разрабатывается с недобором, величина которого устанавливается проектной организации.

В наскальных грунтах котлованы под фундаменты разрабатываются одноковшовыми экскаваторами без нарушения естественной структуры грунта в основании допускаться недобором до 10 см и перебором до 20 см.

Переборы в грунтах (за исключением валунного и глыбового) не допускаются.

В нескальных грунтах допускаются недоборы и переборы

Увеличение котлованов в сторону ширины и длины допускается, но объем излишнего грунта в объем выполненных работ не включается.

По результатам съемки составляют исполнительный чертеж котлована. На чертеже указывают расстояние от контуров котлована (нижнего и верхнего) до основных осей сооружения, отметки поверхности внешнего контура до начала выемки грунта, исполнительные отметки и проектную отметку дна котлована. Отклонения исполнительных отметок не более 2-3 см.

Геодезические измерения при устройстве котлованов выполняются с погрешностью не более: линейные – 3 см; угловые – 30°; высотные – 1 см; определение объемов работ – 5%.

Исполнительная схема котлована прилагается к акту приемки-сдачи котлована.

54. Исполнительная съемка вертикальной планировки выполняется для установления соответствия проектных отметок и уклонов спланированной территории.

Исполнительная съемка вертикальной планировки выполняется способами нивелирования поверхности и проложения отдельных нивелирных ходов по характерным точкам.

В процессе съемки нивелируют точки:

по отмосткам зданий;

пересечений и переломов профиля дорог, тротуаров, проездов;

по дну открытых лотков, водоотводных каналов, кюветов;

у решеток дождеприемников.

В открытых местах нивелирование производится по квадратам со сторонами 10-20 м или по поперечникам.

В процессе исполнительной съемки вертикальной планировки определяют и показывают на схеме:

отклонение уклона спланированной территории на расстоянии 50 м от проектного в процентах (%);

отклонение уклона водоотводных каналов и лотков на расстоянии 50 м от проектного в процентах (%);

отклонение оси земляного сооружения от проектной оси в метрах.

Исходными документами при производстве исполнительных съемок вертикальной планировки являются:

генеральный план строительного участка;

проект планировки;

картограмма земляных работ;

проект всех подземных сооружений.

Вертикальную планировку на участках выемок осуществляют до устройства на них коммуникации и фундаментов.

55. Исходные документы для исполнительных съемок благоустройства:

план благоустройства;

проект производства работ.

По завершению работ составляется исполнительная планово-высотная схема благоустройства. Масштаб съемки выбирается в зависимости от особенностей снимаемой территории, назначения создаваемых планов, плотности размещения сетей, и составляет обычно 1:5000-1:500, реже – 1:200.

Привязки элементов благоустройства относятся к существующим (построенным к моменту проведения благоустройства) зданиям, сооружениям или сохраняемым пунктам геодезической основы.

Окончательные исполнительные съемки выполняются по каждому законченному объекту в целом, включая съемки:

всех видов подземных коммуникаций;

подъездных путей;

вертикальной планировки и благоустройства.

По результатам окончательной исполнительной съемки составляется исполнительный генеральный план (в масштабе от 1:500 до 1: 2000 в зависимости от размеров и назначения объекта), используемый в процессе эксплуатации объекта, а также для его реконструкции и развития.

56. Исполнительные геодезические съемки выполняются строительными организациями. При строительстве сложных объектов съемки могут выполняться специализированными организациями.

Исполнительные съемки включаются в материалы, предъявляемые при приемке завершенных объектов.

57. В ППР устанавливают места, точки, параметры, методы, порядок проведения и объем исполнительных съемок согласно проектной документации.

58. Исходной геодезической основой для исполнительной съемки принимают:

пункты геодезической разбивочной основы для строительства,

знаки створы закрепления осей,

монтажные риски на конструкциях.

Для высотной основой принимают:

реперы строительной площадки

отметки закрепленные на строительных конструкциях.

До начала съемки проверяют неизменность положения знаков исходной основы.

59. Для выполнения исполнительных схем принимают чертежи проектной документации (планы этажей, коммуникаций, профили и тому подобное), на которые наносят данные исполнительной съемки.

Если данных нет, то к исполнительной съемке подлежат:

расстояние между элементами;

длины опирания монтируемых элементов на ранее уложенные;

несовпадения поверхностей элементов и невертикальности отвесно монтируемых элементов.

60. По завершению исполнительных съемок при необходимости может выполняться оценка точности строительно-монтажных работ согласно требованиям межгосударственного стандарта 23615-79* "Система обеспечения точности геометрических параметров в строительстве. Статистический анализ точности". В качестве оценки точности берут среднее арифметическое s и среднее квадратическое отклонение S малой или объединенной выборки, а при ограниченном количестве измеренных отклонений — их размах R, то есть разность между максимальным и минимальным измеренными отклонениями.

61. При распределении действительных отклонений, близких к нормальным, и определении характеристик точности S, допускается их сравнение с допуском по формуле (1) приведенной в приложении 4 к настоящему Руководящему документу.

62. При объеме выборки, равном 5 ÷ 10, размах должен сравниваться по формуле (2) приведенной в приложении 4 к настоящему Руководящему документу.

63. Исполнительные съемки элементов конструкций выполняются с необходимой точностью. При этом, средняя квадратическая погрешность контрольных измерений x принимается в зависимости от допустимого отклонения контролируемого геометрического параметра ∆x, по формуле (3) приведенной в приложении 4 к настоящему Руководящему документу.

При этом цена наименьшего деления шкалы или отсчетного устройства средств механических измерений составляет не более 0,1 от допуска контролируемого параметра.

Геодезический контроль геометрической точности строительных конструкций производится также при помощи теодолитов, стальных рулеток, нивелиров.

В случаях контроля при помощи электронных тахеометров, угловая погрешность которых mb 5, линейная погрешность md 3 миллиметров (далее - мм) на расстояниях d 100 м, суммарную среднюю квадратическую погрешность измерений x допускается принимать по формуле (4) приведенной в приложении 4 к настоящему Руководящему документу.

64. Исполнительная съемка оснований фундамента выполняется в два этапа:

определение размеров основания и привязки к осям, отметки оснований до их зачистки или подливки бетоном (раствором);

определение тех же размеров только после доведения их к проектным значениям.

65. Цель исполнительных съемок свайных фундаментов – определение их отклонений по высоте относительно продольных и поперечных проектных осей.

Исходные документы для исполнительных съемок являются план забивки свай, акт и схема разбивки свай, схема закрепления внешней разбивочной сети здания (сооружения) и ППР.

Исполнительная съемка свай производится от разбивочных осей. Отклонения свай от проектного положения в плане не превышают величин, приведенных в ГОСТ 21779-82.

Для свай, расположенных в ряду, определяется отклонение относительно их продольных осей. Для крайних свай в ряду определяются отклонения относительно продольных и поперечных осей.

При сплошном свайном поле съемке подлежат крайние сваи относительно осей контура массива поля, а располагаемые по углам - относительно продольных и поперечных осей.

Круглые сваи - относительно продольных и поперечных осей.

Отклонения свай устанавливают с точностью от 2 см до 3 см. Полученные результаты сравнивают с требованиями к точности высотного положения свай по завершению забивки (погружения), согласно требованиям государственных нормативов в области архитектуры, градостроительства и строительства.

66. Исполнительная съемка опускных колодцев и кессонов проходит в два этапа:

измерение размеров (длину, ширину, радиус закругления, диагонали) поперечных сечений, а при дополнительных требованиях проекта и толщины стен;

измерение отклонений осей колодцев и кессонов от закрепленных в натуре разбивочных осей.

Смещения от вертикали осей колодцев определяют через интервалы, кратные 0,1 глубины погружения, но не более чем через 1 м, а также на конечной глубине.

Съемку по высоте определяют реперами, расположенных вне зон возможных осадок и перемещений грунта. Места съемки по высоте указывают в проектной документации.

Определение смещения отметок опускных колодцев и кессонов определяют с точностью до сантиметров.

67. В процессе исполнительной съемки опалубки и поддерживающих лесов определяют и показывают на схеме:

отклонения в расстояниях между опорами изгибаемых элементов опалубки (стойками, схватками, ригелями, прогонами, тяжами и прочее) и в расстояниях между раскосами и другими связями вертикальных поддерживающих элементов и лесов от проектных расстояний на 1 м длины ±25 мм, на весь пролет, не более ±75 мм;

отклонения от вертикали или проектного наклона плоскостей опалубки и линий их пересечений на 1 м высоты 5 мм, на всю высоту конструкций фундаментов 20 мм;

смещение осей опалубки от проектного положения фундаментов отклонения 15 мм, балок, прогонов, арок - 10 мм;

смещение осей горизонтально перемещаемой опалубки относительно осей сооружения отклонения 10 мм;

отклонения во внутренних размерах коробов опалубки балок, колонн и в расстояниях между внутренними поверхностями опалубки стен от проектных размеров, величиной +5 мм;

местные неровности опалубки при проверке двухметровой рейкой, величиной 3 мм.

68. В процессе исполнительной съемки монолитных железобетонных конструкций определяют и показывают на схеме:

отклонения плоскостей (и линий их пересечения) от вертикали (или проектного наклона) конструкций фундаментов, стен, колонн;

отклонения плоскостей от горизонтальности.

Съемку выполняют на всю высоту или плоскость участка. Интервал между точками съемки принимают равным 1 м.

69. В процессе исполнительной съемки сборных элементов определяют и показывают на схеме:

отклонения относительно разбивочных осей;

отклонения проектных отметок осей фундаментных блоков и стаканов;

отклонения осей или граней сборных элементов.

70 В объемно-блочных зданиях исполнительную съемку производят:

в продольных граней блоков (при линейном опирании), углов (при опирании блоков по углам);

по высоте, опорных площадок несущих стен.

Исполнительной съемке промышленных зданий и сооружении подлежат фундаменты колонн, фундаментные балки, колонны, подкрановые балки, фермы стропильные и подстропильные.

71. Исполнительной съемке крупнопанельных зданий подлежат фундаменты, стены (наружные и внутренние), перекрытия, лестничные площадки и марши, лифтовые шахты, сантехузлы, вентиляционные блоки, крыши.

Съемку каждой панели выполняют по четырем угловым точкам (двум внизу и двум вверху). Положение низа панели проверяют промерами рулеткой от тех же ориентирных рисок, по которым панель устанавливалась в проектное положение. Вертикальность панелей выверяют рейкой-отвесом, боковым нивелированием или прибором вертикального проектирования через отверстия в перекрытиях.

В процессе исполнительной съемки крупнопанельных зданий определяют и показывают на схеме:

величину и направление отклонения двух крайних точек каждой панели от разбивочной оси (допустимая величина отклонения 4 мм) и от вертикали (допустимая величина отклонения 5 мм) и выделяют те панели, которые установлены с нарушением этих допусков;

отклонения от отметки монтажного горизонта каждого из четырех углов панели перекрытия.

Допускается разность в отметках двух смежных элементов до 8 мм. Незначительные отклонения от указанных допусков не вызывают серьезных осложнений, так как они могут быть компенсированы за счет толщины швов, зазоров, прокладок и тому подобное.

72. Исполнительной съемке каркасных зданий подлежат:

колонны, ригеля, плиты перекрытия, диафрагмы жесткости, фермы;

горизонтальность площадок опирания несущих элементов, ограждающих конструкций и наружных стен.

Исполнительную съемку каркаса выполняют также после окончательного закрепления сваркой всех элементов каркаса. На исполнительной схеме показывают:

величину отклонения от проекта геометрической оси каждой колонны и отметки их консолей и оголовков;

положение оси ригелей, отметки его концов и так далее.

Исполнительная схема является основным документом при приемке каркаса техподвала и каждого яруса каркаса. Отклонения, смещения и разности отметок, зафиксированные в процессе производства исполнительной съемки, сравнивают с величинами, согласно требованиям государственных нормативов в области архитектуры, градостроительства и строительства.

73. Исполнительную съемку лифтов, выполняют в два этапа:

определение положения закладных деталей для кронштейнов направляющих и фактические размеры лифтовой шахты на каждом этаже, начиная от приямника;

контроль вертикальности стен лифтовой шахты. Для этой цели изготавливают специальный шаблон, размеры которого равны наружным размерам кабины, и обозначают на нем осевые риски, после чего укладывают вверху шахты таким образом, чтобы осевые риски совпали с осями кабины. На углах шаблона прикрепляют отвесы – стальные проволоки диаметром 1÷2 мм с грузами 3÷20 килограмм (далее – кг) в зависимости от глубины шахты. После прекращения колебаний отвесов измеряют расстояния между ними и стенами шахты.

По результатам исполнительной съемки составляют исполнительные схемы для каждой из четырех стен шахты.

В процессе монтажа определяют положение следующих элементов лифтовой установки: направляющих кабины и противовеса, осей буферных подставок, подлебедочных балок и рамы лебедки.

Требуется контролировать просветы между отдельными элементами оборудования (зазоры) с помощью щупов – специальных тонких пластин установленной толщины. Зазор между грузами противовеса не превышает 5 мм на 1 м длины, а между створками раздвижных дверей шахты допускается не более 2 мм и так далее.

74. В процессе исполнительной съемки каменных конструкции определяют и показывают на схеме:

отклонения размеров конструкций, опорных поверхностей, ширины простенков, проемов, вертикальных осей оконных и других проемов, штраб;

отклонения от осей – углов кладки и мест пересечения капитальных стен в нижнем сечении, от вертикали в пределах каждого этажа и на все здание при его высоте более двух этажей;

отклонения рядов кладки от горизонтали не реже чем через 1 м длины;

отклонения по высоте – площадок опирания перекрытий на стены.

75. Исполнительную съемку металлических конструкций (кроме металлических кожухов печей и труб) выполняют в два этапа:

определение и указание на схемах отклонения и смещения в опорных мест фундаментов, закладных деталей, анкерных болтов, а в необходимых случаях, специально оговоренных в проектах, отклонения габаритов после укрупненной сборки. В некоторых видах производственных зданий (сооружений) колонны, иные опоры, фермы, ригели, пролетные строения, подкрановые балки, стальные настилы, башни и башенные сооружения, трубы, бункеры, кожухи различных устройств, копры, тяги, поясы, траверсы и тому подобное снимаются дважды (до и после проведения производственных или приемочных испытаний);

выполнение исполнительной съемки после окончания всех испытаний вне зависимости от их числа.

Места съемки, форма отражения результатов съемки, точность измерений устанавливается проектной документацией. Отклонения отметок, габаритов, привязок к осям и другие геометрические назначения сравнивают с допускаемыми величинами.

76. В процессе исполнительной съемки деревянных конструкций определяют и показывают на схеме:

определение отклонений в размерах конструкций по длине, по высоте; в расстояниях между осями; в глубине врубок; от вертикали;

определение смещений центров опорных узлов от центров опорных площадок, а также поперечных смещений.

Сравнивают отклонения отметок и габаритов, при этом величины допускаемых отклонений могут быть в миллиметрах, процентах или как отношение линейного отклонения к длине (высоте) конструкций.

77. Исполнительную съемку полов выполняют в два этапа:

определение и фиксирование отметки элементов пола оснований, подстилающих слоев, стяжек, сборных элементов (в том числе плит перекрытий) и другое;

фиксирование отметки поверхности полов вне зависимости от материала, из которого они сделаны. На этом этапе проверяется ровность поверхности каждого элемента пола во всех направлениях с частотой съемки не реже чем через 1 м, если иное не предусмотрено проектной документацией.

Критерием правильности выполненных работ являются величины просвета между прямолинейной двухметровой рейкой и поверхностью полов. Допустимые величины просветов, зафиксированные при исполнительной съемке, сравнивают с фактической.

78. В процессе исполнительной съемки возведения здания определяют и показывают на схеме: зазоры между элементами, длины площадок опирания монтируемых элементов на ранее уложенные, несоосность стыкуемых элементов, несовпадения поверхностей элементов, отклонения от вертикали отвесно монтируемых элементов, отклонения от проектных наклонов наклонно монтируемых элементов.

79. Исполнительную съемку фундаментов, возводимых под монтаж технологического оборудования и трубопроводов, выполняют в два этапа:

планово-высотная съемка до подливки раствора (фундаменты возводятся на 50-80 мм ниже проектной отметки) и приварки (укладки) прокладок фундаментов. По результатам определяют высоту подливки. Съемка выполняется с точностью до миллиметра от разбивочных осей или от параллельных им линий.

планово-высотная съемка с такой же точностью после установки фундаментов в проектное положение.

80. Исполнительной съемке подкрановых путей подлежат:

расстояние от выступающих частей строящегося или существующего здания и сооружения до оси ближайшего к зданию или сооружению рельса;

расстояние от края балластной призмы (нижнего) до края дна котлована;

поперечное сечение одной-двух полушпал, их длина и расстояние между ними (их осями), а также расстояние между металлическими стяжками;

тип рельса, вертикальный, горизонтальный и приведенный износ головок рельса;

расстояние между рельсовыми стыками и зазоры в стыках;

размер колеи через каждые 6,25 м (или другие промежутки, установленные ППР или технологической картой) на всем протяжении подкранового пути;

прямолинейность рельсов подкранового пути;

отметки головок рельсов подкранового пути через каждые 6,25 м (или другие промежутки, установленные ППР или технологической картой);

величина упругой просадки головки рельсов.

81. Крановые пути по сокращенной схеме выполняют через каждые 24 рабочие смены крана, а в период оттаивания грунта – через 5 – 10 (пять – десять) дней и каждый раз после ливневых дождей (периодичность нивелирования должна устанавливаться в инструкции по техническому надзору за состоянием кранового пути).

При этом определяются геометрические параметры (размер колеи, прямолинейность рельсов подкранового пути и отметки головок рельсов подкранового пути) и записываются результаты в вахтенный журнал крановщика. Особое внимание необходимо обратить на состояние звена для стоянки башенного крана в нерабочее время.

82. Прямолинейность и высотное положение рельсов определяются различными способами с помощью теодолита, нивелира, электронного тахеометра или лазерных приборов, которые сертифицированы для применения на территории Республики Казахстан.

Прямолинейность рельсового пути проверяют также с помощью натянутой вдоль головки рельсов струны. По полученным данным вычисляют отклонения рельсового пути от прямолинейности на длине 10 м и сравнивают их с допускаемыми значениями.

Высотные отметки головок рельсов определяют геометрическим нивелированием с установкой рейки в заданных точках рельса (как правило, на каждой инвентарной секции в средней части и в зоне болтовых стыков).

Для контроля монтажа подкрановых путей и исполнительных съемок рекомендуется применять лазерные приборы.

83. Измерения геометрических параметров, выполняемые рулетками, обычно не вызывают затруднений. Для измерения размера горизонтальных и вертикальных отклонений рельсов используются теодолит и нивелир в комплекте с отрезками нивелирной рейки с сантиметровыми делениями.

Для измерения размера колеи и прямолинейности рельсов, на расстоянии 0,5 - 1 м от оси рельса на одном конце пути забивают штырь и центрируют над ним теодолит. Далее визирную ось зрительной трубы теодолита наводят на второй штырь, установленный на таком же удалении от оси рельса на другом конце пути, равном 10 м. Затем прикладывают нивелирную рейку перпендикулярно оси рельса в заданных точках и берут по ней отсчеты по вертикальной нити зрительной трубы теодолита с точностью до 1 мм. По полученным данным вычисляют отклонения первого рельса от его оси, то есть прямолинейность первого рельса.

Затем параллельно оси первого рельса на расстоянии 0,5 - 1 м от второго рельса забивают два других штыря и выполняют такие же измерения и в той же последовательности, как и у первого рельса. По полученным данным вычисляют прямолинейность второго рельса и ширину колеи.

Размер колеи проверяют также стальной рулеткой с ценой деления 1 мм в заданных точках рельсового пути (как правило, на каждом рельсовом звене в его средней части и в зоне болтовых стыков). По полученным данным вычисляют отклонения размера колеи от номинальных и сравнивают их с допускаемыми значениями.

84. При съемке горизонтальным лучом, теодолит или лазерный прибор устанавливается в начале пролета рельсовой нитки на специальной подставке и ориентируется по постоянной экран-марке, установленной в том же створе на противоположном конце пролета. В процессе выполнения съемки экран-марку устанавливают в заданные точки рельсового пути.

В каждой точке берут два отсчета, первый – положение лазерного луча относительно горизонтальных линий сетки экрана, второй – отклонение лазерного луча от осевой вертикальной линии сетки.

Отклонение луча не превышает 1÷2 мм.

85. После ориентирования луча берут опорный отсчет по контрольной марке, установленной в створе лазерного луча и закрепленной на все время съемки.

86. Измерения на каждом рельсе необходимо выполнять двумя приемами: при движении в прямом и обратном направлениях.

Расхождения между данными первого и второго приемов не превышает 2÷3 мм. Из двух значений отклонения вычисляют среднее.

По результатам съемки составляют профили рельсов и план рельсового пути с указанием величин отклонений и расстояний между осями рельсов в пролете на опорах.

Эти результаты нивелирования, а также проверки размера колеи, прямолинейности, просадки прилагаются к акту сдачи-приемки пути.

Рельсовый путь перед сдачей – приемкой подлежит обкатке. Обкатка пути производится не менее десяти раз краном без груза и не менее пяти раз с максимальным рабочим грузом. Просадки пути и выявленные дефекты устраняются.

Глава 5. Выполнение и оформление исполнительных съемок подземных инженерных сетей

87. Исполнительная съемка подземных коммуникаций производится по мере их готовности, но до засыпки траншей. Исключение составляет самотечная канализация, съемка которой выполняется после засыпки траншей и испытания труб на гидравлику.

88. Исполнительные съемки включают в себя:

подготовительные работы;

выяснение сохранности геодезической или разбивочной сети и восстановление знаков этой сети;

ведомости вычисления координат и высот;

съемку и нивелирование элементов инженерных сетей и сооружений;

журналы измерения горизонтальных углов и нивелирования подземных коммуникаций;

схемы теодолитных и нивелирных ходов;

каталог координат точек трассы для незастроенной части;

составление исполнительных чертежей и планов.

89. По каждому отдельному виду подземных инженерных сетей и сооружений съемке подлежат:

по водоснабжению или трубопроводу специального технического назначения (нефтепровод, мазутопровод, маслопровод, золопровод) – ось трассы, колодцы, вантузы, вводы, задвижки, аварийные выпуски, артезианские скважины, изломы в профиле, диаметры труб, водоразборные колонки и пожарные гидранты, задвижки, заглушки, упоры углов поворота;

по канализации (самотечной и напорной), водостоку и дренажу – ось трассы, аварийные выпуски, колодцы, оголовки выпусков водостока, углы поворота, изломы сетей в профиле, места присоединений и выпусков, дождеприемники, ливнеспуски, упоры на углах поворота, очистные сооружения на водостоках, габариты зданий станции перекачки водопроводных и канализационных насосных станций, диаметры труб;

по теплоснабжению – ось трассы, задвижки, камеры, углы поворота, компенсаторы, наземные павильоны над камерами, места подключений, вводы, места установки воздушников и дренажей, неподвижные опоры, габариты центральных тепловых пунктов, диаметры труб, тип прокладки и тип канала;

по электроснабжению – ось трассы, сечения блоков или каналов по внешним габаритам, колодцы, тоннели и коллекторы, трансформаторные подстанции с их собственными номерами, линейные и тройниковые муфты, петли запаса кабеля, места выхода на опоры и стены зданий, габариты зданий распределительных и трансформаторных подстанции.

по газоснабжению – ось трассы, коверы, углы поворота, задвижки, камеры, места подключений, контрольные трубки, вводы, изломы в профиле, регуляторы давления, габариты газораспределительных станций и диаметры труб;

по связи – ось трассы, колодцы, распределительные шкафы, места ввода и подключений, развертки колодцев, число каналов на каждом пролете;

по инженерной инфраструктуре – железнодорожные мосты и тоннели, пешеходные тоннели под железнодорожными путями, автодорожные мосты и тоннели, городские коллектора для инженерных коммуникаций, внутриквартальные коллекторы для инженерных коммуникаций.

По согласованию с организациями, принимающими в эксплуатацию или хозяйственное ведение подземные сооружения, инженерную инфраструктуру и коммуникации могут дополнять (сокращать).

Масштаб съемки зависит от характера снимаемой территории, назначения создаваемых планов, плотности коммуникаций и, как правило, составляет 1:5000 - 1:500, а в отдельных случаях 1:200.

Плановой съемке подлежат:

углы поворота;

точки на прямолинейных участках не реже, чем через 50 м;

главные точки кривых (начало, середина, конец);

места пересечения трасс;

места присоединений, ответвлений;

места изменения диаметров труб.

При съемках собираются данные о количестве прокладок, отверстий, колодцев, каналов, о размерах диаметров труб и каналов, давлении в газовых и напряжении в кабельных сетях, материале труб.

90. При съемке инженерных сетей в блоках и тоннелях производится с одной стороны, другая сторона наносится по данным промеров. Выходы должны быть связаны промерами между собой и привязаны к ближайшим исходным контурам застройки контрольными промерами.

91. При исполнительной съемке кабелей в пучках замеры по привязке производятся до крайних кабелей пучка.

92. Ширина полосы, охватываемой съемкой, устанавливается заданием, должна быть не менее 20 м от оси прокладки.

При производстве работ рекомендуется давать единую нумерацию колодцев, камер и другое.

93. Обязательной съемке подлежат все подземные сооружения. Со съемкой вскрытых траншей также осуществляется съемка всех зданий, прилегающих к проезду или к трассам прокладок.

94. При значительной глубине элементов коммуникации (более 1 м) снимаемые точки выносятся на поверхность земли при помощи отвеса и рейки с уровнем.

95. При съемке колодцев и камер измерению подлежат внутренние и внешние габариты сооружения, его конструктивные элементы. Определяют положение труб и фасонных частей относительно отвесной линии, проходящей через центр крышки колодца.

Типовые колодцы и камеры обмеру не подлежат, у стандартных колодцев определяется только внецентренность крышек, то есть несовпадение центра крышки с центром колодца, и ориентировка, то есть направление смещения центра крышки колодца по отношению к центру колодца.

У нестандартных колодцев, кроме определения внецентренности и ориентировки, производятся обмеры элементов с точностью +/- 10 мм.

96. Для газовых и тепловых сетей определяется другая схема расположения сварных стыков трубопроводов относительно люков колодцев или камер с указанием типа стыка.

97. В процессе съемок выполняется набросок, в котором чертятся схемы и числовые величины привязки элементов сети к теодолитному ходу и объектам застройки, размеры сооружения в плане, сечения и так далее.

98. Плановое положение всех подземных инженерных сетей определяется:

на застроенной территории – от исходных точек капитальной застройки, от пунктов геодезической или разбивочной сети и съемочного обоснования, от точек специально проложенных полигонометрических или теодолитных ходов;

на незастроенной территории – от точек съемочного обоснования, пунктов геодезической сети или от точек специально проложенных полигонометрических или теодолитных ходов.

Выходы подземных инженерных сетей и углы их поворота на незастроенной территории координируются. Координирование колодцев и точек углов поворота на застроенной территории производится только по дополнительному заданию заказчика.

99. Исполнительная съемка производится горизонтальным и высотным методами. Горизонтальная съемка осуществляется следующим способом – координированием перпендикуляров (абсцисс и ординат). Объектами съемки являются центры люков колодцев, камер, выходы на поверхность труб, кабелей у входа в здания, распределительные шкафы, трансформаторные будки и подстанции, станции перекачки, тепловые пункты, другие сооружения технологически связанные с существующими коммуникациями. Координирование ведется с точек теодолитных ходов с измерением углов и линий. Расстояние до координированной точки не должно быть более 50 м.

Полярным способом исполнительная съемка производится с пунктов опорной геодезической или съемочной сети. Контроль правильности съемки полярным способом производится контрольными промерами между снятыми точками. Положение подземных коммуникаций от четких точек капитальной застройки определяется:

линейными засечками – не менее трех. Углы между смежными направлениями засечек у определенной точки составляют не менее 30˚ и не более 120˚;

способом перпендикуляров (длиной не более 4 м);

способом створов – по продолжению контуров зданий. Допустимая длина створа по продолжению не превышает половины исходной стороны, но не более 60 м.

При значительном (более 1 м) заглублении снимаемых элементов подземных коммуникаций вынос от подземных коммуникаций на поверхность выполняется при помощи отвеса.

Вертикальная съемка определяется нивелированием. При нивелировании используются двухсторонние шашечные рейки с круглым уровнем. Расхождения, полученные в превышениях по черным и красным сторонам реек, не превышает 5 мм для каждой станции. Расстояние от инструмента до реек составляет не более 100 м. Нивелированием определяются высота пола и верха коллектора, верха и низа кабельной канализации в блоках, верха трубопроводов, точек изменения уклонов подземных коммуникаций, обечаек люков. В самотечных сетях нивелируют лотки труб, определяют высоту всех перепадов.

100. При всех способах съемки в обязательном порядке производятся контрольные измерения расстояний между ними.

101. Линейные измерения на местности производят непосредственным или косвенным методами. Для непосредственного измерения используются землемерные ленты, измерительные рулетки или проволоки, которые последовательно укладывают в створе измеряемой линии.

При косвенном методе измерений используют оптические или электронные дальномеры, к которым относятся светодальномеры, лазерные рулетки, электронные дальномерные насадки, измерение происходит с использованием электромагнитных волн. Погрешность измерения составляет от 3 мм до (10 мм + 5 мм/км).

102. Все точки элементов последовательно, по ходу съемки, нумеруются в полевых абрисах и журналах.

103. Съемка щитовой проходки осуществляется согласно требованиям по производству и приемке работ по строительству коллекторных тоннелей.

104. Плановое положение элементов инженерных сетей определяют с погрешностью не более 0,2 м.

Высотное положение элементов подземной инженерной сети определяется до засыпки траншей техническим нивелированием относительно реперов городской нивелирной сети. Высотное положение пола проходных коллекторов может определяться нивелирными ходами, проложенными внутри них. Запрету подлежат высотные координаты подземных инженерных сетей от условного начала.

105. Нумерация точки элементов при нивелировании не изменяется.

Глава 6. Оформление исполнительной съемки подземных инженерных сетей

106. По завершению обработки данных исполнительных съемок подземных инженерных сетей создается исполнительный чертеж или план результатов исполнительной съемки. Исполнительный чертеж является документом, определяющим тип, конструкцию, плановое и высотное местоположение проложенных подземных коммуникаций. Исполнительный чертеж составляется на топографическом плане с сооружениями, к которым выполнена привязка.

107. При создании исполнительного чертежа подземных инженерных сетей для полосы не менее 20 м в обе стороны от оси трассы показывают контуры зданий, их характеристики, виды покрытия улиц, деревья, опоры линии электропередач, ограды и иные данные.

108. На исполнительный чертеж наносится вновь построенная инженерная сеть с указанием данных измерений и привязок, а также все существующие сети, вскрытые при строительстве.

109. При перекладке инженерных сетей на исполнительном чертеже отмечаются участки старых сетей, изъятых из земли или оставленных в земле, с указанием места и способа их отключения.

110. В состав исполнительного чертежа входят:

ситуационный план участка в масштабе 1:2000 с указанием места работ и наименований близлежащих улиц и проездов для всех коммуникаций;

план трассы в масштабе 1:500;

продольный профиль, горизонтальный масштаб которого принимается равным масштабу плана, а вертикальный - 1:100 и в отдельных случаях 1:50 (для теплотрассы);

развертки телефонных колодцев с указанием их размеров, материала, высоты горловины; расположение и привязки вводов труб в колодец; направления на смежные колодцы и вводы (для телефонной канализации).

План трассы включает в себя схему всех элементов сети, подлежащих съемке. На профиле указывают горизонтальный и вертикальный масштабы и отметки точек трассы. При наличии отклонений от проекта на исполнительных чертежах указывают, как и когда эти отклонения разрешены.

111. На исполнительных чертежах указываются:

наименование организации, выполнившей исполнительную съемку, и телефоны, а также надпись о том, что работы выполнены в соответствии с проектом, должность, дата составления;

вид подземного сооружения, название улицы (проезда) населенного пункта;

наименование проектной организации, разработавшей документацию, и дата ее выпуска;

все утверждения и согласования проекта, по которому производились работы, номер и дата согласования проектной документации;

номер и дата выдачи ордера на право производства работ;

дата проведения контрольной геодезической съемки и номер заказа или подтверждение заказчиком правильности составления и соответствия исполнительного чертежа в натуре.

На исполнительных чертежах необходимо показать все подземные коммуникации, пересекающие подземную сеть.

В случае если прокладка подземных инженерных сетей выполнена с отклонениями от проектных решений, то фактическое расположение сети наносится красным цветом на рабочие чертежи плана и профиля сети. Отклонения от требований проектных решений согласовываются разработчиком проектной документации.

Исполнительный чертеж подписывается представителями организации, его составившим – главным инженером, производителем работ, геодезистом, составителями чертежа.

При соответствии действительных размеров, отметок, уклонов, сечений (диаметров), привязок и других геометрических параметров номинальным значениям (с установленными предельными отклонениями) на документах делается надпись: "Отклонений от проекта по геометрическим параметрам нет".

При наличии недопустимых отклонений помещаются согласующая надпись или данные (название документа, дата, номер и другое) об их согласовании с проектной организацией.

112. Графической основой исполнительного чертежа подземных коммуникаций являются топографические планы, полученные в результате исполнительной съемки.

Исполнительный чертеж является основным документом, предъявляемым строительной организацией при сдаче в эксплуатацию законченных строительством инженерных сетей.

113. Чертежи выполняются в пяти экземплярах. Два экземпляра сдаются в геодезическую службу, один экземпляр – заказчику и два экземпляра – эксплуатирующей организации.

114. Контрольная геодезическая съемка подземных инженерных сетей выполняется заказчиком (застройщиком), осуществляющим технический надзор за строительством, или, в случае отсутствия у него специалистов, силами другой специализированной организации.

115. За три дня до засыпки траншей и котлованов строительные организации представляют проложенную инженерную сеть представителям заказчика и эксплуатирующей организации, а при необходимости и органов государственного контроля и надзора по принадлежности для проведения инструментальной проверки соответствия планового и высотного положения построенных подземных инженерных сетей на местности их отображению на предъявляемых исполнительных чертежах.

Данные проверки заносят в абрис и нивелирный журнал, заверяют своими подписями. На исполнительном чертеже, в нижнем правом углу, проверяющими делается следующая надпись: "Планово-высотное положение инженерной сети проверено, чертеж составлен правильно, соответствует натуре, отклонений от проекта нет (имеются отклонения от проекта)". Надпись сопровождается подписью и датой.

116. По инженерным сетям, имеющим большую протяженность и находящихся длительное время в процессе строительства, исполнительные чертежи могут предъявляться частями, оформленными по мере окончания строительства отдельных участков.

117. В исполнительных чертежах на колодцы, камеры и коллекторы отображаются внутренние и внешние габариты сооружения и его конструктивных элементов. Отображается расположение труб и фасонных частей с привязкой к отвесной линии, проходящей через центр крышки колодца. При этом указывается назначение, конструкция колодцев, камер, коллекторов, распределительных шкафов и киосков, диаметры труб, характеристики имеющейся арматуры, внутренние габариты колодцев и другие конструктивные элементы подземных сооружений.

118. Для газовых и тепловых сетей на исполнительном чертеже отображают расположение стыков относительно люков колодцев и камер с указанием типа стыка.

119. Все исполнительные чертежи и материалы по исполнительным съемкам подлежат хранению до перекладки или реконструкции подземных инженерных сетей и составления нового исполнительного чертежа.

120. При наличии расхождений планово-высотного положения элементов исполнительной съемки более 0,1 м (0,2 в масштабе 1:500 топографического плана) чертеж возвращается представителю строительной организации на исправление. При не согласии составителей исполнительной документации с результатами контрольной геодезической съемки необходимо провести повторный контроль с выездом на объект и составлением соответствующего акта.

121. Исполнительный чертеж, передаваемый в Национальный картографо-геодезический фонд Республики Казахстан, оформляются в полном соответствии с эталоном исполнительного чертежа без исправлений и подчисток, со штампом проверки на соответствие данным контрольной геодезической съемки и проекту и штампом строительной и эксплуатирующей организации.

Глава 7. Геодезические наблюдения за перемещениями и деформациями зданий

122. Геодезические наблюдения за перемещениями и деформациями зданий (геодезический мониторинг) строительных объектов выполняются в целях:

экспериментальной проверки методов расчета величин их абсолютных и относительных деформаций;

установления предельно допустимых величин деформаций для различных грунтов оснований и типов зданий и сооружений;

выявления причин возникновения и степени опасности деформаций эксплуатируемых зданий и сооружений, получения числовых и геометрических данных для принятия своевременных мер по устранению причин возникших деформаций;

выполнения требований ведомственных инструкций и предписаний проектных организаций на геодезический мониторинг стабильности пространственного положения и геометрии особо значимых зданий, башенных конструкций и другое.

123. Основными задачами наблюдений за деформациями являются:

своевременное выявление аварийных ситуаций и принятие своевременных мер по их предотвращению;

выявление деформаций, оказывающих влияние на ход технологических процессов;

изучение закономерностей деформаций с целью их прогнозирования и корректирования проектных расчетов.

124. Для производства наблюдений составляют специальный проект, который в общем случае включает в себя:

техническое задание на производство работ;

общие сведения о сооружении, природных условиях и режиме его работы;

схему размещения опорных и деформационных знаков;

принципиальную схему наблюдений;

расчет необходимой точности измерений;

методы и средства измерений;

рекомендации по методике обработки результатов измерений и оценке состояния сооружения;

календарный план (график) наблюдений; состав исполнителей, объемы работ и смету.

В техническом задании указываются:

наименование и местоположение объекта (по административному делению), этапы (периоды) строительства или эксплуатации;

данные о назначении возводимого здания с краткой характеристикой конструктивных особенностей и основных параметров, глубина заложения и тип фундаментов, инженерно-геологические и гидрогеологические условия оснований фундаментов, цели и задачи наблюдений, периодичность наблюдений, требуемая точность измерения деформаций и перемещений; для эксплуатируемых зданий – сведения о ранее выполненных работах по измерению деформаций.

К техническому заданию прикладываются: план размещения на строительной площадке зданий и инженерных сетей, планы фундаментов первого этажа с указанием предполагаемых мест закладки деформационных марок, разрезы зданий (продольный, поперечный) с осевыми размерами и высотными отметками.

125. Наблюдения за сооружением начинают с момента его возведения и продолжают весь строительный период, а для большинства крупных объектов – и в эксплуатационный период. В зависимости от вида сооружения, природных условий наблюдения заканчиваются после стабилизации или продолжаются весь период эксплуатации, если из-за деформации сооружения (или его части) возможно нарушение нормального режима технологического процесса.

На каждой стадии возведения или эксплуатации сооружения, наблюдение за его деформациями выполняют через определенные интервалы времени (циклы). В случаях резких воздействий, способных вызвать изменение обычного хода деформации (изменение нагрузки на основание, изменение температуры среды или сооружения, действие тектонических сил и другое), выполняют срочные наблюдения.

126. Процесс наблюдений за перемещениями и деформациями зданий состоит из следующих этапов:

разработка программы измерений;

выбор конструкции, места расположения и установка опорных геодезических знаков высотной и плановой сети;

высотная и плановая привязки установленных опорных геодезических знаков;

установка деформационных марок на зданиях;

циклические инструментальные измерения величин вертикальных и горизонтальных перемещений и кренов через обусловленные временные интервалы;

обработка и анализ результатов измерений.

127. Перед началом работ по измерению осадок создают специальную геодезическую сеть, которая содержит:

опорные (исходные) реперы;

контрольные знаки на сооружениях (осадочные марки), по которым определяются вертикальные перемещения.

Опорные знаки числом не менее трех размещаются:

в стороне от проездов, складских территорий, подземных коммуникаций;

вне зоны распространения давления от сооружения;

за пределами влияния осадочных явлений, оползневых склонов, нестабилизированных насыпей, подземных выработок, карстовых образований и других неблагоприятных инженерно-геологических и гидрологических условий;

на расстоянии от сооружения не менее тройной толщины просадочного грунта;

на расстоянии, исключающем влияние вибрации от транспортных средств, машин, механизмов;

в местах, где в течение всего периода наблюдений возможен беспрепятственный и удобный подход к реперам и обеспечена их сохранность.

Опорные реперы лучше всего располагать на газонах и в скверах.

В зависимости от точности определения осадок (класса нивелирования) используются опорные реперы следующих видов: глубинные, грунтовые и стенные.

128. При установке реперов в особых грунтовых условиях необходимо:

в насыпных, неоднородных по составу грунтах, процесс уплотнения которых не закончен, применять реперы, заанкеренные или забитые в коренные грунты на глубину не менее 1,5 м ниже насыпной толщи, защищенные колодцами и предохраненные от смерзания с окружающим грунтом;

в просадочных грунтах заделывать нижний конец репера на глубину не менее 1 м в песчаные или не менее 2 м в глинистые подстилающие грунты, а также не менее 5 м – при толщине слоя просадочного грунта более 10 м;

в набухающих грунтах заделывать нижний конец репера на глубину не менее 1 м ниже подошвы залегания набухающих грунтов. При значительной толщине набухающего слоя грунта башмак репера должен располагаться на глубине, где природное давление превышает давление набухания.

129. После установки репера на него передается высотная отметка от ближайших пунктов геодезической сети. На каждом репере обозначаются наименование организации, установившей его, и порядковый номер знака.

130. Установленные реперы требуется сдать на сохранение эксплуатирующей организации.

131. Осадочные марки устанавливают:

в нижней части несущих конструкций по всему периметру сооружения (в том числе на углах) приблизительно на одном уровне;

на стыках строительных блоков;

по обе стороны осадочных (или температурных) швов и граничных линий с разными нагрузками на основание;

вдоль продольных и поперечных осей фундамента;

на несущих колоннах;

в местах, где ожидаются большие осадки и с резкими перепадами сооружения по высоте;

на участках с неблагоприятными геологическими условиями.

132. Расположение осадочных знаков на зданиях, а также их конструкцию определяет организация, выполняющая измерения, по согласованию с проектной, строительной или эксплуатирующей организациями.

133. Метод измерений горизонтальных перемещений и определения крена фундамента и здания необходимо обосновать в программе измерения, исходя из конструктивных особенностей фундамента и здания, инженерно-геологической и гидрогеологической характеристик грунтов основания.

134. Вне зоны возможных деформации с принятым методом измерений горизонтальных перемещений требуется установить:

внешние устойчивые опорные знаки в виде столбов, снабженные центрированными устройствами, в качестве опорных знаков допускается использовать и грунтовые реперы;

неподвижные ориентирные знаки в виде столбов, в качестве ориентирных знаков допускается использовать пункты триангуляции и удобные для визирования точки зданий.

135. Точность измерения вертикальных и горизонтальных перемещений требуется выполнять:

для зданий, длительное время находящихся в эксплуатации, а также возводимых на скальных грунтах – 1 и 2 мм;

для зданий в процессе возведения на песчаных, глинистых и других сжимаемых грунтах – 2 и 5 мм;

для зданий и сооружений в процессе возведения на насыпных, просадочных, и других сильно сжимаемых грунтах – 5 и 10 мм;

для земляных сооружений – 10 и 15 мм.

136. Осадки сооружений определяются геометрическим, тригонометрическим, гидростатическим и фотограмметрическим видами нивелирования.

Вид нивелирования определяется классом точности измерений:

I - IV классы: геометрическое и гидростатическое нивелирование;

II - IV классы: тригонометрическое и фотограмметрическое нивелирование.

Нивелирование I класса выполняется по реперам исходной сети при измерении осадок крупных сооружений (ГЭС, АЭС и других).

Нивелирование II класса выполняется по осадочным маркам крупных сооружений, а также многих промышленных сооружений.

Нивелирование III класса выполняется при определении осадок земляных и каменнонабросных плотин, а также сооружений, возводимых на сильно сжимаемых грунтах.

Нивелирование IV класса выполняется при определении осадок земляных сооружений.

137. Геометрическое нивелирование выполняется способом из середины и в зависимости от точности (классов) следующим образом:

I класс – двойной горизонт в прямом и обратном направлениях (или замкнутый ход), отсчеты выполняются после введения штриха рейки в биссектор (способ совмещения);

II класс – один горизонт, замкнутый ход, отсчеты по рейке способом совмещения;

III класс – один горизонт, замкнутый ход, отсчеты по рейке способом совмещения или по трем нитям с глазомерной оценкой долей деления рейки (способ наведения);

IV класс – один горизонт, замкнутый или разомкнутый ход, отсчеты по рейке способом наведения.

Характеристики и допуски для геометрического нивелирования принимаются согласно требованиям геодезических картографических инструкций норм и правил 03-002-07 "Инструкция по нивелированию I, II, III и IV классов". Астана 2007 г.".

138. Тригонометрическое нивелирование применяется при измерении осадок сооружений в условиях резких перепадов высот (больших насыпей, глубоких котлованов, косогоров и тому подобное). Данный метод заключается в определении превышения одной точки над другой измерением угла наклона визирного луча и расстояния от прибора до точки визирования. Превышение между определяемыми точками вычисляется два раза как разность заднего и переднего превышений одноименных визирных целей (верхних или нижних).

Для повышения точности точки установки теодолита целесообразно закреплять устойчивыми столбами – штативами. Для установки теодолита можно использовать также окружающие сооружения, устойчивость которых не вызывает сомнения.

При благоприятных условиях с использованием точного теодолита Т1 можно получить превышение между точками с ошибкой II класса нивелирования (0,2 – 0,4 мм).

При измерениях больших величин осадок сооружений (более 100 мм) на насыпных или просадочных фундаментах, подверженных замачиванию, тригонометрическое нивелирование может быть выполнено теодолитом на штативе с измерением расстояний по нитяному дальномеру. В этом случае ошибка осадки из двух циклов составляет 10 – 15 мм.

139. Гидростатическое нивелирование целесообразно применять в стесненных условиях подвальных и цеховых помещений, где не могут быть обеспечены благоприятные условия работы (видимость, удобные места для установки прибора и реек и тому подобное), а также при наблюдениях за осадкой фундаментов турбогенераторов, бумагоделательных машин, стендов для натяжения арматуры при изготовлении напряженного железобетона, при исправлении крена сооружения, при сооружении кольцевых фундаментов большой протяженностью, при возведении зданий в скользящей опалубке, при монтаже и эксплуатации технологического оборудования уникальных сооружений, где пребывание человека нежелательно или исключено. Этот способ позволяет одновременно и непрерывно наблюдать за осадкой большого количества точек, труднодоступных для измерений другими способами. В ряде случаев гидростатическое нивелирование является единственным способом измерения осадок.

Осадки фундаментов определяют или переносным гидростатическим шланговым нивелиром, или стационарной гидростатической системой, установленной по периметру фундамента.

Переносной шланговый гидростатический нивелир состоит из двух одинаковых водомерных стеклянных стаканов-пьезометров высотой от 50 до 200 мм и диаметром от 20 до 50 мм, которые заключены в металлическую оправу и соединены резиновым или пластмассовым шлангом в нижней части. Жидкость заливается через отверстие в верхней части оправ. Перед началом работ гидростатический нивелир заполняют дистиллированной или прокипяченной водой с добавлением 0,1% раствора формалина и проверяют, как вода заполняет шланги (воздушные пузырьки и пробки недопустимы). Свободная поверхность подкрашенной воды, заполняющей нивелир, находится на одном уровне в обоих стаканах. При отрицательных температурах используют различные спирты или морозостойкую жидкость. По разности высот столбов жидкости в сообщающихся сосудах находят разность высот точек, на которых установлены стаканы. При проложении нивелирного хода водомерные стаканы устанавливаются или подвешиваются на марки, для чего в конструкциях сооружения закладываются специальные закладные детали в соответствии с имеющимся в приборе приспособлением для установки. Средняя квадратическая погрешность определения разности высот нивелирного хода длиной 1 км составляет ±15 мм.

140. Фотограмметрическое нивелирование применяют при определении вертикальных перемещений конструкций сооружений в плоскости, параллельной плоскости снимка.

Для определения осадок фотограмметрическим способом наблюдаемое сооружение маркируют и фотографируют фототеодолитом в начальный период, далее – периодически через установленный промежуток времени с одного и того же опорного пункта (с нулевого, временного базиса). При этом плоскость прикладной рамки, по возможности, устанавливают параллельно основной плоскости сооружения. Полученные снимки измеряют на стереокомпараторе, причем в его левую кассету закладывают всегда начальный снимок, а в правую кассету – снимок текущего цикла наблюдений, и определяют суммарные смещения точек относительно начального цикла наблюдений. Можно также измерять смещения точек и между смежными циклами наблюдений.

После ориентирования снимков по координатным меткам их поворачивают на 90° и измеряют смещение вдоль оси (по вертикали). Поворот снимков на 90° позволяет наблюдать вертикальные смещения (осадки) стереоскопически и тем самым повысить точность их измерения.

Для повышения точности наблюдений и для контроля работ желательно иметь на каждом снимке по 2-3 контрольные точки, положение которых на время наблюдений за осадками можно считать неизменными, то есть смещения этих точек на снимках должны равняться нулю. Однако вследствие ошибок ориентирования, имеющих для каждого снимка систематический характер, на контрольных точках будет наблюдаться некоторое смещение, которое используется в качестве поправки для уточнения результатов измерений. С учетом этой поправки ошибка определения осадки в среднем составит около 1 мм.

141. Горизонтальные перемещения зданий и сооружений можно измерять методами створных наблюдений, отдельных направлений, полярным (с помощью электронного тахеометра), триангуляции, фотограмметрии или их комбинированием.

142. Метод створных наблюдений заключается в периодическом (циклами) измерении отклонений деформационной марки на сооружении от опорной линии (створа), совпадающей с осью сооружения или параллельной ей.

Метод створных наблюдений применяется в случае прямолинейности сооружения или его части, когда заранее известно направление сдвига и имеется возможность установить устойчивые опорные пункты на концах выбранного створа, проходящего на небольшом удалении (не более 0.5 м) от сооружения. В створном методе отклонение деформационной марки от створа определяют по измеренным малым углам и расстояниям между смежными точками створа (способ малых углов) или путем непосредственного измерения отклонений от створа с помощью подвижной марки (способ подвижной цели), а также способом струны.

В способе малых (параллактических) углов измеряют расстояния <1 от опорного пункта до марок с точностью 1:1000 - 1:2000 и углы отклонения р марок от створа точным или высокоточным теодолитом.

143. Метод отдельных пересекающихся направлений применяется для измерения горизонтальных перемещений зданий при невозможности создать створ или обеспечить устойчивость концевых опорных знаков створа.

144. Крен здания (сооружения) требуется измерять методами вертикальной плоскости или отвесного проецирования, координирования, измерения углов или направлений, фотограмметрии, механическими способами с применением кренометров, отвесов, а также их комбинированием. Крен фундаментов определяется также нивелированием.

Предельные абсолютные погрешности измерения крена в зависимости от высоты Н объекта, вида фундамента не превышают величин, для:

гражданских зданий – 0,0001H;

промышленных зданий, дымовых труб, доменных печей, башен и других:– 0,0005H;

фундаментов под машины и агрегаты – 0,00001H или 0,00001L (L – длина/ширина фундамента).

145. Величину крена и изменение ее с течением времени можно достаточно точно измерить теодолитом. Для этого теодолит устанавливают на продолжении той стены дома, крен которой поверяют. Выбрав в верхней части стены хорошо различимую точку, наводят на нее пересечение нитей, а затем трубу опускают вниз, где отмечают тем или иным способом точку или отсчет, куда проектируется пересечение нитей. Повторив эту операцию при другом положении вертикального круга, получают второе положение точки. Расстояние от нуля рейки до средней точки будет выражать линейную величину крена поверяемой стены здания. Чтобы судить о крене всего здания, нужно определять крен по всем его направлениям.

146. Для метода координирования требуется установить не менее двух опорных знаков, образующих базис, с концов которого определяются координаты верхней и нижней точек здания, принадлежащих одной вертикальной оси.

147. Для измерения крена зданий сложной геометрической формы используется метод измерения горизонтальных направлений.

148. Для измерения кренов фундаментов под машины и агрегаты в промышленных зданиях и сооружениях необходимо применять переносные или стационарные кренометры, позволяющие определить наклон в градусной или относительной мере. Во всех этих приборах основная часть – высокочувствительные цилиндрические уровни.

149. Измерение крена гидротехнических сооружений проводится с помощью прямых отвесов или прибором вертикального проецирования, помещенных внутри сооружения. Фиксирование по острию отвеса линейной величины крена в разное время позволит определить изменение угла крена.

150. После полной камеральной обработки наблюдений в конце каждого года составляется технический отчет, в который включают:

схему размещения пунктов опорной и осадочной сетей;

чертежи опорных и осадочных пунктов;

материалы обработки результатов геодезических измерений с оценкой точности;

каталог высот пунктов опорной сети;

каталог высот и осадок осадочных марок;

анализ результатов наблюдений.

Кроме того, в отчете указывают физико-механические свойства грунтов, конструктивные особенности сооружения и фундаментов, а также прикладывают ведомости изменения уровня грунтовых вод и температуры грунта, если выполнялись такие наблюдения.

151. Для наглядности к отчету прилагаются следующие графические материалы:

графики изменения осадки во времени по осям сооружения и роста давления Р на основание фундамента. Вертикальный масштаб графика осадки выбирается в зависимости от величины осадки;

развернутые графики осадки марок по осям сооружения в циклах. Для этого на горизонтальной линии откладывают расстояния между марками (в масштабе плана), а по вертикалям, проходящим через полученные точки, величины осадок по каждому циклу наблюдений;

план осадочных марок фундамента с линиями равных осадок. Для этого на плане фундаментов здания под номером каждой марки выписывают величину ее осадки в миллиметрах, после чего строят линии равных осадок (изолинии), например, через 5, 10, 20 мм и так далее. Изолинии дают наглядное представление о состоянии деформаций грунтов основания фундаментов и направлении кренов элементов сооружения. План целесообразно строить в том случае, когда марки в достаточном количестве равномерно расположены по всей площади фундамента.

Глава 8. Охрана труда при выполнении геодезических работ в строительстве

152. При производстве геодезических работ на стройплощадке необходимо руководствоваться государственными нормативами в области архитектуры, градостроительства и строительства и ведомственными инструкциями по охране труда, разработанными и утвержденными в установленном порядке. В проекте производства геодезических работ (далее – ППГР) предусматривается мероприятия по обеспечению безопасных условий труда при выполнении геодезических работ.

153. Допуск к геодезическим работам осуществляется после изучения и сдачи экзамена по техники безопасности.

Инструктаж по охране труда проводится непосредственно на рабочем месте в соответствии с требованиями государственных нормативов в области архитектуры, градостроительства и строительства.

154. По проезжей части дороги разрешается ходить только у кромки тротуара навстречу идущему транспорту – в таком направлении и ведутся измерения в ходах. Не допускается оставлять геодезические приборы без надзора на проезжих частях улиц и дорог.

155. Согласно требованиям государственных нормативов в области архитектуры, градостроительства и строительства, рабочие места геодезистов, расположенные у перепадов по высоте на 1,3 м и более ограждаются защитными или сигнальными ограждениями.

156. Высоту подвески проводов линий электропередачи, электроподстанций определяют аналитическим путем, не касаясь проводов рейками, рулетками, вешками. Рейки, вешки и другие предметы, применяемые для измерений, не разрешается подносить ближе чем на 2 м к электропроводам, в том числе контактным на железных дорогах и трамвайных линиях.

157. Не допускается производить геодезические работы в опасных зонах, вблизи погрузочно-разгрузочных работ, подачи материалов и конструкций подъемными кранами, а также ходить по подкрановым балкам при измерениях и рихтовке рельсовых путей. При этом в местах установки прибора устраиваются площадки с ограждением и прочной лестницей.

158. В зимнее время при обогреве бетона электропрогревом геодезические измерения производятся вне таких участков, предупреждая возможность поражения электрическим током из-за касания измерительного прибора к арматуре, находящейся под напряжением. В местах, где выполняется электросварка арматуры, или при наличии токоведущих линий выполнять геодезические измерения не допускается. При необходимости, электролинию следует на время измерений отключить.

159. Подъем на здание с приборами допускается только по лестничным маршам, имеющим ограждения. Лестницы находятся в исправном состоянии и надежно закрепляются. Необходимо избегать передвижения с приборами по лестницам, ступеньки которых не очищены от грязи, снега и льда. Не допускается ходить по опалубке, если она не укреплена окончательно и не имеет ограждений. Не допускается перемещаться по вертикали, пользуясь тросом, канатом, а также по краю монтажного горизонта, перемычкам, перегородкам, капитальным стенам.

Для подъема и спуска на рабочие места при строительстве зданий и сооружений высотой или глубиной 25 м и более применяют пассажирские и грузопассажирские подъемники (лифты). Рабочие, находящиеся на высоте, пользуются предохранительными поясами, которые крепят к надежным конструкциям.

160. При работе геодезиста на монтажном горизонте все опасные для него проемы и отверстия закрываются или ограждаются.

161. При передаче точек плановой основы на последующие этажи здания методом вертикального проектирования отверстия в перекрытиях снабжаются рассеивателями.

162. Выполняя работы на строительной площадке, геодезист находится за пределами опасной зоны. Геодезические приборы устанавливаются на расстоянии от монтируемого элемента не ближе его полуторной высоты.

163. При выполнении исполнительной съемки внутри водопроводных, канализационных и других колодцев нужно перед спуском людей в колодец проверить, нет ли в нем газа.

Во время работы следят за открытыми люками, не допуская к ним посторонних людей. По окончании работ или при перерыве все люки колодцев плотно закрывают крышками. Инструменты, лампы и предметы опускают в колодец на веревке после подачи работающим в колодце условного сигнала. Колодец освещают шахтерской лампой. Работы ведут в рукавицах.

164. Геодезические работы на строительной площадке не допускается выполнять:

при порывистом ветре силой в 6 баллов, сильном снегопаде, дожде и ограниченной видимости, при температуре воздуха от -30 С и ниже;

без касок и предохранительных поясов на монтажном горизонте в зоне монтажа и работы башенного крана, на монтажной площадке при гололеде;

на проезжей части шоссейных дорог и в зоне транспортных габаритов железных дорог.

165. При работе с применением лазерного луча необходимо соблюдать следующие меры предосторожности:

в местах возможного прохода людей устанавливать экраны, исключающие распространение луча за пределы мест производства работ.

заземлить корпус лазерного прибора и блока питания;

не вскрывать лазерные приборы и блок питания во включенном состоянии, так как при этом "выход" прибора находится под напряжением 1500÷2500 В;

отключить разъемы не ранее чем через 1,5 мин после выключения блока питания;

проверить отсутствие повреждений на соединительных кабелях прибора;

уведомить всех работающих на строительной площадке о вредном воздействии луча лазера на сетчатку глаза;

направить луч лазера по возможности выше головы или ниже пояса работающих;

не ставить зеркал или блестящих металлических предметов на пути прохождения лазерного пучка;

луч лазера не направлять за пределы зоны его применения;

место, где ведутся работы, оградить и обозначить предупредительным сигналом, сигнальной лампой или предупредительным плакатом.

Глава 9. Требования пожарной безопасности при выполнении геодезических работ в строительстве

166. При выполнении геодезических работ на строительном объекте необходимо руководствоваться постановлением Правительства Республики Казахстан от 9 октября 2014 года № 1077 "Об утверждении Правил пожарной безопасности" (далее – Правила пожарной безопасности) и ведомственными инструкциями по пожарной безопасности.. В ППГР предусматриваются мероприятия по обеспечению пожарной безопасности при выполнении геодезических работ.

167. К производству геодезических работ допускаются лица, прошедшие вводный инструктаж и обучение требованиям государственных нормативов в области архитектуры, градостроительства и строительства по вопросам пожарной безопасности, а также инструктаж по пожарной безопасности непосредственно на рабочем месте.

168. Помещения и комнаты для камеральной обработки результатов измерений оборудуются автоматизированными средствами оповещения о возникновении пожара, в них устанавливаются исправные огнетушители.

Приложение 1 к Руководящему документу в строительстве Республики Казахстан "Геодезическая служба и организация геодезических работ в строительстве"

Примеры выполнения геодезической разбивочной основы

Рисунок 1 - Геодезическая разбивочная основа в виде строительной сетки (привязка в
координатах) для строительства промышленных комплексов и крупных сооружений

Рисунок 2 - Геодезическая разбивочная основа в виде красных линий для жилых и
гражданских зданий (сооружений)

Рисунок 3 - Геодезическая разбивочная основа в виде линейно-угловой привязки
трассы дороги от теодолитного хода для инженерных сетей, автомобильных и железных дорог

Закрепление основных или главных разбивочных осей

а - геодезический знак закрепления основных или главных разбивочных осей здания до 5 этажей, сооружения высотой до 15 м с продолжительностью строительства до 0,5 года, внутриплощадочных инженерных сетей;

б - ограждение знака

1 - металлический стержень диаметром 16 мм; 2 - бетон класса В 7.5; 3 - деревянный столб 1800x80x80 мм или металлическая труба диаметром 30-50 мм; 4 - доска размером 1500x80x20 мм или металлический уголок размером 25x25x2 мм

Рисунок 4 - Закрепление основных или главных разбивочных осей здания до 5 этажей,
сооружения высотой до 15 м с продолжительностью строительства до 0,5 года,
внутриплощадочных инженерных сетей, ограждение знака

1 - деревянная крышка; 2 - металлическая пластина размером 200x200x10 мм;

3 - металлическая труба диаметром 30 мм; 4 - якорь; 5 - бетон класса В7,5; 6 – песок

Рисунок 5 - Закрепление основных или главных разбивочных осей здания свыше 5
этажей, сооружения высотой свыше 15 м, с продолжительностью строительства до 0,5 года

1 - металлическая пластина размером 200x200x15 мм; 2 - заклепка из металла; 3 - анкер диаметром 15 мм; 4 - металлическая труба диаметром 50-70мм; 5 - бетон класса В7,5 - 12,5; 6 - якорь; 7 - песок; 8 - 2 слоя рубероида РЧ = 320; h₁ соответствует наибольшей глубине промерзания грунта; h₂ определяется по Таблице 1

Рисунок 6 - Закрепление основных или главных разбивочных осей здания (сооружения)
с продолжительностью строительства более 0,5 года

Таблица 1 - Значение величины h₂

Грунт	Значение величины h2 при глубине промерзания грунта, м
	h1	0,6	0,8	1,0	1,2	1,4	1,6	1,8	2,0
Песчаный	h2	0,1	0,2	0,2	0,3	0,4	0,5	0,6	0,7
Суглинистый		0,6	0,9	1,1	1,4	1,6	1,8	2,0	2,1

1 - дюбель-гвоздь; 2 - скала, бетон; 3 - обозначение знака (откраска)

Ограждение знака выполняется в виде тура из камней

Рисунок 7 - Закрепление разбивочных осей на скалах и бетоне

а, б - геодезические знаки; в - схема закрепления знаков разбивочных осей;

1 - временный знак из дерева или металла диаметром 15-30 мм; 2 - опознавательная веха диаметром 50-80 мм; 3 - постоянный знак из дерева диаметром 100 мм или металла диаметром 80 мм

Рисунок 8 - Закрепление разбивочных осей линейных сооружений

Схема разбивочной сети здания

а - внешней, б - внутренней

Условные обозначения:

	- репер, совмещенный с осевым знаком;
	- временный осевой знак;
	- постоянные осевые знаки;
	- осевой знак на здании;
	- пункт разбивочной сети строительной площадки;
	- пункты государственной геодезической сети

Рисунок 9 - Пример выполнения разбивочной сети здания

	Приложение 2 к Руководящему документу в строительстве Республики Казахстан "Геодезическая служба и организации геодезических работ в строительстве"
	Форма

АКТ
приемки-передачи результатов геодезических работ
при строительстве зданий, сооружений

"_____" _______________20___г. _________________________________
(место составления)

Объект____________________________________________________________________
(наименование объекта строительства)

Комиссия в составе:

ответственного представителя строительно-монтажной организации, передающей работы
_________________________________________________
(фамилия, инициалы, должность)

ответственного представителя строительно-монтажной организации, принимающей работы
_________________________________________________
(фамилия, инициалы, должность)

рассмотрела представленную техническую документацию на выполненные
геодезические работы (схемы геодезической разбивочной основы для строительства,
внутренней разбивочной сети здания, сооружения, схемы исполнительных съемок, каталоги
координат, отметок, ведомости и так далее) при строительстве
____________________________________________
(наименование объекта)

Предъявленные к приемке знаки разбивочной сети, их координаты, отметки, места
установки и способы закрепления соответствуют представленной на них технической
документации, и работы выполнены с соблюдением заданной точности построений и
измерений.

На основании изложенного комиссия считает, что ответственный представитель
строительно-монтажной организации______________________________________
(наименование организации)

сдал, а представитель строительно-монтажной организации
____________________________________________________________
(наименование организации)
принял указанные выше работы по ____________________________
(наименование объекта, отдельных частей зданий и сооружений)

Приложения:_________________________________________________
(чертежи, схемы, ведомости и т.п.)

Представитель строительно-монтажной организации, передающей работы______________
(подписи производителя работ, работника геодезической службы)
Представитель строительно-монтажной организации, принимающей работы_____________
(подписи производителя работ, работника геодезической службы)

Приложение 3 к Руководящему документу в строительстве Республики Казахстан "Геодезическая служба и организации геодезических работ в строительстве"

Рекомендуемый перечень исполнительной и руководящей документации геодезической службы (геодезического отдела)

Геодезической службе (геодезическому отделу) предприятий, организаций и других хозяйствующих субъектов различной формы собственности рекомендуется иметь следующий перечень исполнительной и руководящей документации (далее – Перечень):

1) геодезическая служба (геодезическом отделе);

2) функциональные обязанности сотрудников;

3) планы работы на периоды (год, квартал, месяц);

4) сертификаты на поверку измерительного оборудования, контрольно-измерительные приборы и приспособления региональных органов и так далее;

5) паспорта контрольно-измерительных приборов и приспособлений;

6) графики поверки контрольно-измерительных приборов;

7) актуализированный комплект нормативно-технических документов и основных руководящих документов в области геодезических работ;

8) инструкции по эксплуатации измерительных приборов и приспособлений;

9) техническое задание на разработку ППГР по форме согласно приложению 1 к настоящему Перечню;

10) книга учетов журналов геодезических измерений:

журналы тахеометрической съемки по форме согласно приложению 2 к настоящему Перечню;

журналы технического нивелирования по форме согласно приложению 3 к настоящему Перечню;

угломерные журналы;

протоколы измерений электронными средствами: на магнитных, электронных или бумажных носителях;

оперативный журнал геодезических работ по форме согласно приложению 4 к настоящему Перечню;

11) акты приемки скрытых работ;

12) акты сдачи-приемки геодезической основы для строительства по форме согласно приложению 5 к настоящему Перечню;

13) акты приемки-передачи результатов геодезических работ при строительстве зданий, сооружений.

14) исполнительные чертежи и схемы в соответствий с приложением 6 к настоящему Перечню;

15) инструкция по охране труда;

16) инструкция по пожарной безопасности;

17) журнал инструктажей по охране труда.

	Приложение 1 к Рекомендуемому перечню исполнительной и руководящей документации геодезической службы (геодезического отдела)
	Форма

СОГЛАСОВАНО Главный инженер строительно- монтажной организации ___________ ______________ подпись Ф. И. О. "_____" ____________20___г.

УТВЕРЖДАЮ Главный инженер организации заказчика проекта __________ ______________ подпись Ф. И. О. "______" _________20___г.

Техническое задание
на разработку проекта производства геодезических работ (наименование организации, подразделения исполнителя)

1 Заказчик проекта____________________________________________________
(наименование организации, подразделения)

2 Наименование объекта________________________________________________

3 Местоположение объекта______________________________________________
(по административному делению)

4 Общая характеристика проектируемого объекта строительства, цель и назначение
геодезических работ на строительной площадке___________________________________
5 Виды геодезических работ, включенных в ППГР_________________________
6 Специфические виды отдельных работ и особые требования к их
точности_________________________________________________________
7 Перечень геодезических материалов, которые должны быть представлены в результате
составления ППГР_________________________________________
8 Очередность работ, сроки выдачи промежуточных материалов и выпуска
ППГР__________________________________________________________
9 Графическое приложение — генеральный план объекта строительства, сводный
генеральный план подземных сетей и строительный генеральный план организации
строительно-монтажных работ на объекте строительства.

Составил: ___________________________________________________________
(подпись, должность, фамилия, инициалы представителя организации — заказчика ППГР)

Получил: ____________________________________________________________
(подпись, должность, фамилия, инициалы представителя организации — исполнителя ППГР)

	Приложение 2 к Рекомендуемому перечню исполнительной и руководящей документации геодезической службы (геодезического отдела)
	Форма

___________________________________________________________
(наименование организации)

___________________________________________________________
(наименование производственного подразделения)

ЖУРНАЛ ТАХЕОМЕТРИЧЕСКОЙ СЪЕМКИ

Строительство _____________________________________________________________

Объект (участок) __________________________________________________________

Начало работ ______________________________________________________________

Окончание работ __________________________________________________________

Ответственный за ведение журнала __________________________________________
(фамилия, имя, отчество)

В журнале прошито и пронумеровано __________ страниц.

Главный инженер строительной организации, выдавшей журнал

____________________ _______________
(подпись, печать) (Ф.И.О.)

Результаты тахеометрической съемки

Съемку произвел ______________ Вычислял ________________
(Ф.И.О.) (Ф.И.О.)

Таблица 2 - Результаты тахеометрической съемки

№ точек наблюдения	Дальномерные расстояния	Высота наблюдения	Отсчеты по вертикальному кругу	Отсчеты по горизонтальному кругу	Угол наклона	Поправка за высоту наведения	Расстояния
1	2	3	4	5	6	7	8
ПРИМЕЧАНИЕ 1 Сроки участка съемки выполняются на обратной стороне страницы журнала ПРИМЕЧАНИЕ 2 При съемке электронным тахеометром с записью в полевой журнал (без записи на магнитный накопитель) в журнале добавляются графы "?X" и "?Y"

	Приложение 3 к Рекомендуемому перечню исполнительной и руководящей документации геодезической службы (геодезического отдела)
	Форма

ЖУРНАЛ ТЕХНИЧЕСКОГО НИВЕЛИРОВАНИЯ

(в зависимости от типа нивелира форма журнала может изменяться)

Строительство ________________________________________________________________

Объект (участок) _____________________________________________________________

Начало работ _________________________________________________________________

Окончание работ ______________________________________________________________

Ответственный за ведение журнала _____________________________________________
(фамилия, имя, отчество)

В журнале прошито и пронумеровано __________ страниц.

Главный инженер строительной организации, выдавшей журнал

_________________ _______________
(подпись, печать) (Ф.И.О.)

Результаты технического нивелирования

Участка ___________________

Число, месяц, год ____________ Число, месяц, год ___________

Наблюдал _____________ Вычислял ______________
(Ф.И.О.) (Ф.И.О.)

Таблица 3 - Результаты нивелирования

№ Репра	Наблюдаемые точки	Отсчеты по рейке			Превышения, м		Средние превышения, м		Горизонт прибора	Абсолютная высота
		задний	передний	Промежуточный	+	-	+	-
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11

	Приложение 4 к Рекомендуемому перечню исполнительной и руководящей документации геодезической службы (геодезического отдела)
	Форма

ОПЕРАТИВНЫЙ ЖУРНАЛ ГЕОДЕЗИЧЕСКИХ РАБОТ

№ ___

Строительство____________________________________________________________

_________________________________________________________________________

Объект (участок) ________________________________________________________

_________________________________________________________________________

Начало, окончание работ _________________________________________________

_________________________________________________________________________

Фамилия, имя, отчество ответственного за ведение журнала ________________

_________________________________________________________________________

В журнале прошито и пронумеровано ___________________ стр.

Главный инженер организации, выдавшей журнал

_________________________________________________________
(подпись)

М.П.

Таблица 4 - Список технического персонала, занятого геодезическими работами

№ п/п	Фамилия, имя, отчество	Занимаемая должность	Образование (специальность)	Дата работы на объекте
				начало	окончание
1	2	3	4	5	6

Таблица 5 - Перечень основного геодезического оборудования на объекте

№ п/п	Наименование геодезического оборудования	Тип прибора (инструмента)	Номер и год изготовления	Количество
1	2	3	4	5

Таблица 6 - Перечень поступающей технической документации

Дата поступления	Наименование рабочих чертежей, измерений, отступлений, откуда получены	№ рабочих чертежей	Число экземпляров	Примечание
1	2	3	4	5

Таблица 7 - Опорные пункты

№ п/п	№ знака	Пикетаж	Плановые опорные пункты от оси		Высотные знаки
			Влево	вправо	отметки	схема
1	2	3	4	5	6	7

Таблица 8 - Ведомость реперов

№ п/п	Проектный километр	ПК +	№ репера	Высота репера абсолютная или условная	Расстояние репера от оси по ходу трассы ,м		Вид репера
					влево	вправо
1	2	3	4	5	6	7	8

Таблица 9 - Ведомость закрепления трассы

№ закрепи- тельного знака	Положение закрепительной точки			Привязка				Описание закрепи- тельного знака	Эскиз знака	Примечание
	км	пикет	плюс	Расстояние от оси, м		Высота выносных столбов
				вправо	левого	правого	левого
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11

Таблица 10 - Ежедневные сведения о ведении геодезических работ

Дата	Место производства работ (ПК +)	Краткое описание работ и методы их выполнения	Условия производства работ	Рабочая схема	Фамилия, имя, отчество исполнителя
1	2	3	4	5	6

	Приложение 5 к Рекомендуемому перечню исполнительной и руководящей документации геодезической службы (геодезического отдела)
	Форма

АКТ сдачи-приемки геодезической основы для строительства

(наименование объекта строительства)

_____________________________ "______" _______________20___г.
(место составления)

Комиссия в составе:

ответственного представителя заказчика_________________________________
(фамилия, инициалы, должность)

ответственных представителей генподрядной строительно-монтажной организации
(фамилия, инициалы, должность)

рассмотрела представленную техническую документацию на геодезическую разбивочную
основу для строительства_________________________________________________________
(наименование объекта строительства)
и произвела осмотр закрепленных на местности знаков этой основы.

Предъявленные к приемке знаки геодезической разбивочной основы для
строительства, их координаты, отметки, места установки и способы закрепления
соответствуют предъявленной технической документации ___________________________
(наименование организации-разработчика, номера чертежей, дата выпуска)

и выполнены с соблюдением заданной точности построений и измерений.

На основании изложенного комиссия считает, что заказчик сдал, а подрядчик принял
знаки геодезической разбивочной основы для строительства__________________________

(наименование объекта или его отдельных цехов, зданий, сооружений)

Приложения:___________________________________________________________
(чертежи, схемы, ведомости и т.п.)

Представитель заказчика:_________________________________
(подпись)

Представители подрядчика:
производитель работ______________________________________
(подпись)

работник геодезической службы ___________________________
(подпись)

Приложение 6 к Рекомендуемому перечню исполнительной и руководящей документации геодезической службы (геодезического отдела)

Исполнительные чертежи и схемы

Разбивку произвел: Разбивку принял:

Рисунок 10 - Пример исполнительной схемы разбивки котлована

Разбивку произвел: Разбивку принял:

Рисунок 11 - Пример исполнительной схемы детальной разбивки осей на обноске

Рисунок 12 - Пример исполнительной схемы монтажа панелей относительно
разбивочных осей (ориентировочных рисок) и их вертикальность

Направление отклонения панели в ту сторону, с которой написана цифра.

Цифры со знаком минус (-) показывают отклонения от наивысшей точки монтажного горизонта опорных мест стеновых панелей до устройства маяков.

Цифры в скобках показывают отклонения верха панели от ее вертикали.

Рисунок 13 - Пример исполнительной схемы плит перекрытия

Цифры со знаком минус (-) показывают отклонения от наивысшей точки плит перекрытия

Рисунок 14 - Пример исполнительной схемы монтажа колонн (относительно осей и вертикальность)

Рисунок 15 - Параметры опалубки, подлежащей измерениям перед бетонированием

Рисунок 16 - Пример исполнительной схемы разбивки осей на обноске

Рисунок 17 - Пример исполнительной схемы фундаментов

В числителе - проектные размеры, в знаменателе - фактические (мм);

(- 20), (-10) - отметки дна стаканов

Схему разработал: Схему принял:

Рисунок 18 - Пример откраски осей и отметок

Приложение 4 к Руководящему документу в строительстве Республики Казахстан "Геодезическая служба и организации геодезических работ в строительстве"

Методика расчета

1. Распределение действительных отклонений, близких к нормальным и определение характеристик точности S, при сравнении с допуском определяется по формуле (1):

где t - коэффициент, принимаемый в зависимости от значения приемочного уровня дефектности q.

Примечание: При q = 0,25 % t = 3 и при q = 0,65 % t = 2,7. Во всех остальных случаях измеренные отклонения сравнивают с допусками и допускаемыми отклонениями, предусмотренными действующими нормативно-техническими документами.

2. Сравнение размаха при объеме выборки равном 5 ÷ 10 определяется по формуле (2):

где A - коэффициент, равный 4,89; 5,04; 5,16; 5,26; 5,34; 5,43 при объеме выборки соответственно 5, 6, 7, 8, 9, 10.

3. Средняя квадратическая погрешность контрольных измерений

определяется по формуле (3):

4. Суммарная средняя квадратическая погрешность измерений

определяется по формуле (4):

Приложение 2 к приказу председателя Комитета по делам строительства и жилищно-коммунального хозяйства Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 20 апреля 2018 года №88-НҚ

СТРОИТЕЛЬНЫЕ НОРМЫ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН

____________________________________________

ГЕОДЕЗИЧЕСКИЕ РАБОТЫ В СТРОИТЕЛЬСТВЕ

Сноска. Приложение 2 утратило силу приказом и.о. Председателя Комитета по делам строительства и жилищно-коммунального хозяйства Министерства промышленности и строительства РК от 18.10.2023 № 153-НҚ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Қазақстан Республикасының сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтерді бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің Құрылыс және тұрғын үй коммуналдық шаруашылық істері комитеті төрағасының 2018 жылғы 20 сәуірдегі № 88-нқ бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2018 жылғы 4 мамырда № 16863 болып тіркелді.

"Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы" 2001 жылғы 16 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 20-бабының 23-16) тармақшасына, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 19 қыркүйектегі № 995 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігі туралы ереженің 17-тармағының 443) тармақшасына сәйкес, БҰЙЫРАМЫН:

1. Мыналар:

1) осы бұйрыққа 1-қосымшаға сәйкес "Геодезиялық қызмет және құрылыстағы геодезиялық жұмыстарды ұйымдастыру" Қазақстан Республикасының құрылыстағы басшылық құжаты 1.03-01-2018;

2) Күші жойылды - ҚР Өнеркәсіп және құрылыс министрлігінің Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті төрағасының м.а. 18.10.2023 № 153-НҚ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
Ескерту. 1-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Өнеркәсіп және құрылыс министрлігінің Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті төрағасының м.а. 18.10.2023 № 153-НҚ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2. Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігі Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитетінің Техникалық реттеу және нормалау басқармасы:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелген күнінен бастап күнтізбелік он күн ішінде оның қазақ және орыс тілдеріндегі қағаз тасығыштағы және электрондық нысандағы көшірмелерін Қазақстан Республикасы Нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне ресми жариялау және енгізу үшін "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберуді;

3) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмелерін мерзімді баспа басылымдарына ресми жариялауға жіберуді;

4) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігі Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитетінің интернет-ресурсында орналастыруды;

5) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде осы тармақтың 1), 2), 3) және 4) тармақшаларына сәйкес іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігі Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитетінің Құқықтық қамтамасыз ету басқармасына ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті төрағасының орынбасарына жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Инвестициялар және Даму министрлігі Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитетінің төрағасы

М. Жайымбетов

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Ауыл шаруашылығы министрлігі

Жер ресурстарын басқару

комитетінің төрағасы

__________________ Е. Кәрентаев

2018 жылғы 20 сәуір

Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті төрағасының 2018 жылғы 20 сәуір № 88-НҚ бұйрығына 1 – қосымша

Қазақстан Республикасының құрылыстағы басшылық құжаты 1.03-01-2018 "Геодезиялық қызмет және құрылыстағы геодезиялық жұмыстарды ұйымдастыру"

1-тарау. Негізгі ережелер

1. Осы "Геодезиялық қызмет және құрылыстағы геодезиялық жұмыстарды ұйымдастыру" Қазақстан Республикасының құрылыстағы басшылық құжаты (бұдан әрі – Басшылық құжат) "Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы" 2001 жылғы 16 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі –Заң) 20-бабының 23-16) тармақшасына сәйкес әзірленді.

2-тарау. Геодезиялық қызметтің (геодезиялық бөлімнің) міндеттері мен қызметтері

2. Құрылыс ұйымы геодезиялық қызметінің (геодезиялық бөлімінің) негізгі міндеттері осы ҚР ҚБҚ талаптарымен анықталады.

3. Геодезиялық қызметтің негізгі міндеттеріне мыналар жатады:

құрылыс өндірісін жобалау, дайындау және геодезиялық қамтамасыз етуді ұйымдастыру кезеңдеріндегі жоба авторларымен жобалау және құрылыс шешімдерін талқылау және келісу;

құрылыс ұйымдарымен әзірленген жұмыс жүргізу жобаларын (бұдан әрі – ЖЖЖ) талқылауға және келісуге қатысу.

геодезиялық бөлу жұмыстарын жүргізу және бақылаудың технологиялық карталарын талқылау және келісу;

жобалау ұйымдарынан объектінің бөлу негіздері мен техникалық құжаттамасын акті бойынша қабылдау, оларға далалық тексеріс жүргізу;

ұйымдарға геодезиялық бөлу негіздерін, сұлбаларды, сызбаларды түсіндірме жазбахатпен акті арқылы өткізу;

топографиялық-геодезиялық жұмыстарды орындау, аяқталған техникалық операцияларды аспаптық қабылдау, құрылыс объектілерін геодезиялық қамтамасыз етуді тексеру, техникалық құжаттаманы есепке алу және сақтау, өлшеу құралдарының жағдайын бағалау;

өлшеу жүргізудің және топографиялық-геодезиялық жұмыстарды бақылаудың жаңа әдістемелер мен техникалық карталарды құрылыс процесіне енгізу және құру;

ұйымдық шешімдерді және ақпараттық-компьютерлік технологияларды жүзеге асыру, геодезиялық қызметті әдістемелік басқаруды сақтау;

жаңа геодезиялық әзірлемелерді, спутниктік, навигациялық жүйенің инновациялық технологиясын, электрондық тахеометрияны, аэро және жер беті фотограмметрияны сандық фотограмметрияның автоматтандырылған жүйесін пайдалану арқылы енгізуге көмек көрсету;

құрылыс ұйымына заманауи геодезиялық жүйе мен аспаптарды (электрондық тахеометр, теодолиттер, лазерлік қашықтық өлшеуіштер, визирлер, нивелирлер, ротациялық нивелирлер және тағы басқалары) енгізу;

геодезиялық қызметті (геодезиялық бөлімді) аспаптармен, құралдармен және қажетті жабдықтармен жарақтандыруды есепке алу, оларға қажеттіліктерді анықтау, геодезиялық аспаптар мен қосымша құралдардың орташа мерзімін ескерумен оларды жөндеу және тексеруді бақылау;

топографиялық-геодезиялық жұмыстарды жүргізу кезінде еңбекті нормалау;

геодезиялық бөлім қызметкерлерін оқуға, дағдыларын жинақтауға және озық геодезиялық тәжірибелерін геодезиялық жұмыс жүргізуге енгізуге тарту.

4. Геодезиялық қызметтің функцияларына мыналар жатады:

құрылыстың барлық сатысындағы инженерлік-геодезиялық жұмыстарды ұйымдастыру және жүргізу;

тапсырыс берушіге бөлу негіздерін сол қалпында бекіту туралы ақпаратты акт бойынша өткізу;

координаталардың және қада белгілері, құрылыс торлары, сұлбалар мен абристер орындарының биіктігі және олардың орналасуы катологтарын, жоспарлары мен профилдерін, негізгі коммуникация жолдарын, құрылыс басталғанға дейін геодезиялық іздестіру туралы қысқаша есепті жасау;

бас жоспар мен бөлу сызбаларын жобалау ұйымдарының сапалы және дұрыс құрастыруын бақылау;

атқарушы түсірілім мен есептік құжаттама жасау.

3-тарау. Геодезиялық жұмыстарды ұйымдастыру және жүргізу

5. Геодезиялық жұмыс өндіріс аясы болып табылмайды, ол құрылыс-монтаждау өндірісін қамтамасыз ету саласына кіреді. Геодезиялық жұмыс ұйымы – құрылыс-монтаждау жұмыстарын техникалық және экономикалық дұрыс және қауіпсіз жүргізуге бағытталған іс-шаралар кешені.

Құрылыстың технологиялық процестерін қамтамасыз ету орнын, міндеттері

мен қызметтерін анықтайтын олардың жіктемесі геодезиялық жұмыстарды ұйымдастырудың негізі болып табылады.

Осы құжатқа 1-қосымшаға сәйкес жіктеме құрылыстың жалпы жүйесіндегі геодезиялық жұмыстарды автоматтандыруға қажетті алғышарт болып табылады.

6. Заңның 20 бабындағы 23-16) тармағына сәйкес бекітілген сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтердің (бұдан әрі – сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтер) талаптарына сай және құрылысты ұйымдастыру жобаларында (бұдан әрі – ҚҰЖ) негізгі геодезиялық негізді құру жөніндегі жұмыстардың мерзімдері, құрамы, көлемі және реттілігі және геодезиялық бөлу жұмыстарын орындаудың реттілігі мен мерзімдері белгіленуі, олардың дәлділігін анықтаумен бөлу жұмыстарының әдістері орнатылады. Күрделі көлемді-жоспарлау шешімдері бар объектілер, өндірістік объектілер, биік объектілер үшін, сондай-ақ тұрғын үйлер, ҚҰЖ құрамындағы қоғамдық және әкімшілік кешендер үшін "Геодезиялық жұмыстардың өндірісін ұйымдастыру" бөлімін әзірлеуді қарастыру керек.

Бөлім қамтиды:

алдын-ала дәлдікті және оларды тұрғызу әдістемесі бойынша ұсыныстарды есепке алумен ғимараттар мен имараттардың бас және негізгі осьтерін нақтылы қалпында тұрғызу сұлбасын;

осьтік белгілерді орналастыру және бекіту сұлбасын;

жауапты және ерекше маңызды құрылыс конструкцияларының ғиамараттары мен имараттарын тұрғызу, жөндеуді бақылау жұмыстарын жүргізу сұлбасын;

жоспарда биіктік және құрылыс конструкцияларының тігінен орналасуын тексеру әдістемесін;

бөлу осьтерін және горизонттардың жоғарғы белгілерін өткізу және қайта қалпына келтіру, горизонттардағы ось нүктелерін және жұмыс қада белгілерін бекіту сұлбасын;

құрылысы аяқталатын объектілердің геодезиялық түсірілімдерін орындау, сондай-ақ әдістемені көрсетумен құрылыс өндірісін кезеңдер бойынша олардың құрылымдық элементтерін орындау сұлбасын;

құрылысы аяқталатын объектілерге және оның құрама бөліктері мен элементтеріне қажетті атқарушы геодезиялық құжаттама жасау тәртібі және құрамын.

"Геодезиялық жұмыстарды ұйымдастыру" бөлімі ұйымның бас мердігерінің геодезиялық қызметімен жасалады.

7. Геодезиялық қызметтің геодезиялық жұмысын жүргізу кезінде қолданыстағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтер басшылыққа алынады.

8. Құрылыс процесіндегі геодезиялық жұмыстар, ғимараттың (имарат) геометриялық параметрлерінің дәлділігін геодезиялық бақылау және атқарушы түсірілімдер ұйымның мердігерлері мен бас мердігерлердің геодезиялық қызметімен орындалады.

9. Тапсырыс беруші дайындық кезеңінде жалпы құрылыс жұмыстары басталғанға дейін 10 жұмыс күннен кешіктірмей геодезиялық бөлу негізін құрады. Тапсырыс беруші геодезиялық бөлу негізін бас мердігерге осы құжатқа 2-қосымшаға сәйкес ғимараттар мен имараттарды салу барысында геодезиялық жұмыстардың қорытындысын қабылдау-өткізу Актінің нысаны бойынша өткізеді.

10. Құрылыс алаңдарының бөлу желісі бас геодезиялық негіз болып табылады, ал ғимараттың (имарат) ішкі бөлу желісі жұмыс геодезиялық негізі болып табылады.

11. Бас геодезиялық жұмыс негізі геодезиялық негізін дамыту үшін қызмет етеді.

Геодезиялық жұмыс негізі ғимараттың ішкі бөлу желісін тұрғызу үшін, операциямен геодезиялық бақылау мен атқарушы түсірілімдерді жүргізу үшін монтаждау горизонтына осьтер мен белгілерді беру үшін қызмет етеді.

12. Осы құжатқа 1-қосымшаға (сурет-1) сәйкес өнеркәсіпті кешендер мен ірі имараттардың құрылысын салу үшін геодезиялық бөлу негізі құрылыс торы, негізгі немесе негізгі бөлу осьтері ретінде құрылады.

13. Осы құжатқа 1-қосымшаға (сурет-2) сәйкес тұрғын үйлер мен азаматтық ғимараттарға (имараттар) арналған бөлу негізі қызыл сызықтар мен негізгі осьтер түрінде құрылады.

14. Осы құжатқа 1-қосымшаға (сурет-3) сәйкес инженерлік желілер, автомобиль және темір жолдар үшін бөлу негізі полигонометриялық және теодолиттік жүрістер түрінде болуы мүмкін.

15. Биік қада белгілер жоспарлық бөлу негізімен алмастырыла алады.

16. Тапсырыс беруші геодезиялық бөлу негізінің құрамына:

- ғимараттың (имарат) ауқымдылығын анықтайтын негізгі бөлу осьтерін, құрылыс торын, қызыл сызықтарды, биік қада белгілерді;

- инженерлік коммуникациялар, автожолдар, электр жабдықтау желілері, байланыс, су құбыры жолдары, кәріз, жылу белгілеу, газ белгілеудің негізгі осьтерін береді.

17. Геодезиялық бөлу негізі сәулет, қала құрылысы және құрылыс салсындағы мемлекеттік нормативтер талаптарына сәйкес белгілі бір жерде белгілермен сенімді бекітіледі.

18. Осы құжатқа 3-қосымшаға сәйкес әрбір оске, сондай-ақ осьтердің қиылысында пайда болған ғимарат-тың барлық бұрыштары, температуралық (деформацияланған) тігістердің орнына саны кемінде төрт белгімен осьтер бекітіледі. Биік қада белгілер шекара бойынша және салынатын аумақтың ішінде, әрбір ғимараттың (имарат) жанында болуы керек.

19. Негізгі осьтер мен биік қада белгілер уақытша және тұрақты құрылыстарды орналастырудан, ғимараттың (имарат) контурынан 15 метрден (бұдан әрі – м) алыс құрылыс материалдарын үюден босатылған жерлерде бекітіледі.

20. Сызықтық өлшеулер үшін өлшеуіштер, жарық-қашық өлшеуіштер мен басқа да аспаптар мен Қазақстан Республикасының аумағында белгіленген тәртіпте сертификатталған қолдан жасалған қарапайым құралдар қолданылады.

Бұрыштық өлшеулер теодолиттермен, басқа да аспаптармен және Қазақстан Республикасының аумағында белгіленген тәртіпте сертификатталған қолдан жасалған құралдармен орындалады.

Биік негіздерді қамтамасыз ету және дамыту нивелирлермен, басқа да аспаптармен және Қазақстан Республикасының аумағында белгіленген тәртіпте сертификатталған қолдан жасалған қарапайым құралдармен жүргізіледі.

21. Аралық конструкцияларға және құрылыс аяқталған объектілерге атқарушы геодезиялық құжаттама жасауды, толық бөлу мен осьтерді ауыстыруды, монтаждау элементіне белгілерді және құрылыс салу мен атқарушы түсірілімдер кезінде геодезиялық бақылауды сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік норматив талаптарына сәйкес құрылыс ұйымының бас мердігерлік (мердігерлік) геодезиялық қызметі жүргізеді.

22. Геодезиялық негізді қабылдағаннан кейін геодезиялық жұмыстарды жүргізудің күнтізбелік кестесі жасалады. Кесте құрылыстың жалпы күнтізбелік кестесімен байланыстырылады.

23. Геодезиялық жұмыстарды өндірудің күнтізбелік кестесі төмендегі реттілікпен жасалады:

жалпы күнтізбелік кесте бойынша геодезиялық қамтамасыз етуді талап ететін жұмыстардың тізбесі белгіленеді;

құрылыстың сатылары бойынша геодезиялық өндірісті қамтамасыз ету бойынша геодезиялық жұмыстарды орындау реттілігі мен мерзімдері белгіленеді;

операция бойынша бақылау мерзімдері мен конструкциялары белгіленеді, бақылауға арналған конструкциялар авторлық қадағалаумен келісіледі немесе ЖЖЖ таңдап алынады;

атқарушы түсірілімдерді орындау және аралық конструкциялар мен құрылыс толығымен аяқталған объектілердің атқарушы сұлбаларын ұсыну мерзімдері белгіленеді.

24. Геодезиялық атқарушы түсірілім ғимараттың (имарат) геометриялық параметрлер дәлдігін геодезиялық бақылаудың бөлінбейтін бөлігі болып табылады және осы объект құрылысының күнтізбелік кестесіне сәйкес геодезиялық жұмыстарды жүргізу кестесі бойынша жүзеге асырылуы тиіс.

25. Атқару сұлбалары жоспарда құрастырылады және биіктігі бойынша, жеке-жеке және аралас, бірақ ол үшін жақсы оқылуы керек.

26. Атқару сұлбалары үш данада жасалады және құрылыс ұйымының геодезисі қол қояды. Екі данасы прорабқа тапсырылады, ал біреуі геодезистің өзінде қалады.

27. Геодезиялық атқару құжаттама ішкі және қабылдау-өткізу болып бөлінеді.

28. Ішкі атқару құжаттамасы аяқталмаған құрылыс-монтаждау кезеңіне жасалады және құрылыс-монтаждау жұмыстарын одан әрі жүргізуге негіз болып табылады.

Ішкі атқару құжаттамасына келесілер:

инженерлік желілер трассаларының, жолдардың осьтері, қазан шұңқырлар контурларын бөлудің атқару сұлбалары;

ғимараттың (имарат) аралық осьтерін бөлу актісі мен атқарушы сұлбасы;

орнатылған қорамақалыптың атқару сұлбасы және актісі;

қада қағылған далаларды бөлу актілері;

еденге арналған бетондық ниверлеу дайындығының атқару сұлбасы;

монтаждау көкжиегінде қабаттарға, ярустарға, цокольдарға бөлу актісі;

маяктарды орнату сұлбасы жатады.

Объектіні өткізу кезінде ішкі атқару құжаттамасы ұсынылмайды, бірақ келешекте құрылыс-монтаждау жұмыстары үшін құрылыс ұйымының бірінен екіншісіне (бір ұйымның ішінде болуы да мүмкін) өткізу актісіне міндетті түрде қоса ұсынылады.

29. Қабылдау-өткізу атқарушы құжаттамасының құрамы мыналардан:

дайын қазаншұңқырлар, абаттандыру, жол төсемдері мен басқа да жердегі имараттар бойынша атқарушы жоспарлы-биіктік сұлбаларынан;

атқарушы қадалы далалардың жоспарлы-биіктік сұлбаларынан;

iргетастардың (тұтас, құрама) атқарушы сұлбаларын, қарнақ бұрандалармен, құдықтармен, сала басталған бөлшектермен жабдықтауға арналған iргетастардың атқарушы сұлбаларынан;

бағаналар, рамалардың атқарушы сұлбаларынан;

кран астындағы арқалықтардың және кран астындағы жолдардың атқарушы сұлбаларынан;

арқалықтар және фермаларды монтаждаудың атқарушы сұлбаларынан;

ғимараттардың (имараттар) атқарушы қабатты жоспарлы-биіктік сұлбаларынан;

едендерді және аражабын тақталарын биіктіктен түсiру бойынша атқарушы сұлбалардан;

лифт шахталарының атқарушы сұлбаларынан;

инженерлiк байланыстардың атқарушы сұлбаларынан тұрады.

Атқарушы геодезиялық қабылдау-өткізу құжаттамасы құрылыс-монтаждау жұмыстар аяқталған кезеңге жасалады және құрылыс ұйымының өндiрiстiк-техникалық бөлiмшесінде, геодезиялық қызметте тапсырысшыда жинақталады.

Объектіні пайдалануға өткiзу кезінде өндiрiстiк-техникалық бөлiмшедегі атқарушы құжаттаманың бір данасы ұсынылады.

30. Монтаждауды (орнату, қалау) аяқтау бойынша үнемi бекiтiлген құрастырымдық элементтер, сондай-ақ жерастылық инженерлiк тораптардың (траншеялардың төгiндiсiне дейiн) нақтылы орналасуы атқарушы геодезиялық түсiруге жатады.

31. Құрылыстың барлық кезеңдерiне атқарушы геодезиялық түсiрулер ғимараттың (имарат) iшкi бөлшектеу торабының белгiлерiнен, бөлетiн алаңның белгiлерiнен және ғимараттың (имарат) сыртқы бөлшектеу торабынан жүргізіледі.

Атқарушы түсiрулердi бастар алдында тексеріледi және құрылыс-монтаждау жұмыстары өндiрiсін бастар алдында қабылданған акт бойынша ғимараттың бөлу осьтері қалпына келтiріледi. Осьті осы жұмыстарды орындайтын ұйым қалпына келтіреді.

32. Атқарушы түсiрулер процесіндегі өлшеулердің қателiгi Қазақстан Республикасының аумағындағы қолданыстағы нормативтiк-техникалық құжаттармен рұқсат етілген ауытқулардың 0,2 шамасын құрайды.

33. Атқарушы сұлбаларды құрастыру жұмыс сызбаларының ауқымында жүргізіледі.

Атқарушы сұлбаларда конструкциялардың жобалық және нақты өлшемдері көрсетiледi.

34. Атқарушы сұлбалар Қазақстан Республикасының аумағындағы қолданыстағы нормативтiк-техникалық құжаттарға сәйкес рәсімделеді.

35. Орындау түсірілімдерін құрылыс-монтаж жұмыстарын жүзеге асыратын немесе осы салада аккредитациясы бар өзге ұйымдардың геодезиялық қызметтері орындайды.

Iшкi атқарушы құжаттамаға геодезист және жұмыс жүргiзуші (шебер) қол қояды. Атқарушы қабылдау-өткізу құжаттамасына геодезист, жұмыс жүргiзуші және құрылыс ұйымының бас инженері қол қояды.

36. Геодезиялық қызмет (геодезиялық бөлім) атқарушы және жетекші құжаттаманың есебін жүргізеді (3 қосымша).

4-тарау. Ғимараттың (имараттың) геометриялық параметрлерінің дәлдігін геодезиялық бақылау және атқарушы геодезиялық түсірулер

37. Геометриялық параметрлердiң дәлдiгін геодезиялық бақылау ғимаратты тұрғызу кезінде сапасын өндiрiстiк бақылау немесе құрылыс ұйымының инженерлiк тораптары аралық төсемдерінің ажырамас бөлiгі болып табылады.

Салынған имараттардың немесе жеке конструкциялардың геометриялық параметрлерiн бақылау жұмыстардың ортақ нәтижесін бақылауға: құрылыс элементтерін әзірлеу, геодезиялық және құрылыс жұмыстары жатады.

38. Ғимараттардың геометриялық параметрлерiнің дәлдiгін геодезиялық бақылау келесілерден тұрады:

нормативтiк құжаттардың талаптарына қолданылатын жұмыс технологиясының сәйкестiгiн тексеру;

қалайтын бөлшектердің өлшемдерін, қиғаштығын, жағдайын анықтау.

Құрастырмалы құралымдардың геометриялық параметрлерiн бақылау кезінде ықтимал орташа квадратты қателiк осы параметр үшін қолжетімді ауытқулардың көлемі 0,15 аспауы керек;

жоспарда конструкцияларды нақты жағдайын уақытша бекiту сатысындағы сияқты биiктiк және вертикаль бойынша да оларды ақырғы бекiтуден кейiн анықтаумен қорытындылау;

жерастылық инженерлiк тораптарды геодезиялық түсiруді траншеялардың керi төгiндiсiне дейiн орындау керек.

39. Ғимараттардың көлемі және өлшемдері, геодезиялық бақылау тәртiбі және тәсiлдерi ЖЖЖ белгіленеді.

40. Қабылдау бақылауын құрған кезде геодезиялық түсiруге жарайтын ғимараттардың (имарат) конструкциялары мен бөліктерінің тiзiмі жобалау ұйымымен анықталады.

41. Құрылыс процесінде орындалатын геодезиялық бақылау мынадай геодезиялық құжаттамамен рәсімделеді: атқарушы геодезиялық сұлбалар; сызбалар, профильдар және тағы сол сияқты; геодезиялық бақылау журналдары, геодезиялық тексерiстiң актiлерi, дала журналдары.

42. Жоспарда, әдетте, ғимараттар мен конструкциялар қалпының геоде-зиялық бақылауы осьтер арасындағы қашықтықтардың тiкелей өлшемдерiмен, монтаждық тәуекелдермен, сонымен бірге эталондалған бiр қалыпты құралдардың немесе арнаулы үлгiлердің көмегімен құрастырылатын бөлшектермен (жазықтықтармен) орындалады.

43. Конструкция элементтерiнiң және ғимараттардың (имарат) биіктік жағдайы ғимараттың (имарат) немесе бағдарлардың бөлшектеу торабынан анықталады.

44. Өлшеу дұрыстығы арнаулы есептеумен есептеледі.

45. Тексерiс қорытындылары ортақ жұмыс журналына жазылады.

46. Нәтижесі бойынша сұлбаларды, оның ішінде инженерлiк желілер бойынша – атқарушы сызбалар, профильдер, координаталар катологы, құбырлардың дәнекер түйiстерінің сұлбалары, атқарушы түсiрудiң далалық геодезиялық материалдарын; қалған элементтер бойынша – атқарушы түсірулердің атқарушы сұлбалары және далалық геодезиялық материалдарды; өндірістік мақсаттағы объектілер бойынша – атқарушы бас жоспарларды құрастыру керек.

47. Атқарушы түсiру аяқталған кезде тапсырыс берушіге құрылыста қолданыстағы нормативтiк-техникалық құжаттардың талаптарына сәйкес құжаттың тиiстi ресiмдеуін тапсырады.

48. Барлық өзгерiстер атқарушы бас жоспарда мiндеттi түрде белгiленеді. Атқарылған техникалық шешiмдер, құрылым материалы және басқа да атқарушы техникалық ақпарат туралы мәліметтер атқарушы құжаттамада көрсетіледі.

49. Атқарушы түсiру аса мұқияттылықпен және жауапкершiлiкпен ерек-шеленедi. Атқарушы түсiру геодезиялық сараптама жүргiзу шеңберiнде толық немесе iшiнара болады.

Жер жұмыстары өндiрiсiнiң атқарушы түсiруiне:

қазаншұңқырлардың жиегi;

траншеялар;

үйiндiлер және шұңқырлар;

жоспарлау жұмыстарының шекарасы жатады.

50. Жобалық биiктiкке қазаншұңқырдың 2 м-ге дейін тереңдiгiне қазықтарды орнату ең жақын реперлерден орындалады. Егер қазаншұңқыр терең болса, онда белгi еңiске немесе қазаншұңқырдың түбiне орнатылған уақытша реперлерге беріледі. Қазаншұңқыр түбiндегі нивелир жүрiсi (көлбеушелерге) қазаншұңқырға жатық кiре берiстері бойымен немесе еңiстерге салынады. Тiк еңiстерде, нивелир орнату мүмкін болмаған жағдайда, уақытша репирге төмен белгі екі нивелирдің және iлiнген салыстырылған рулетканың көмегімен бастапқы репирден беріледі. Биiктiктi беруi қателігі 1 сантиметрден (бұдан әрі – см) аспауы керек. Уақытша реперден жобалық белгiге қазықшалардың шеттері орнатылады.

Терең қазаншұңқырдың түбiндегі 1-2 см дәлдiктегі белгiні тік шеңбердің нөлінің орны алдын ала белгіленген теодолиттiң көмегiмен мынадай тәртiпте беруге болады:

қазаншұңқырдың жиегiне жұмыс қалпында теодолит, ал бастапқыға және жұмыс қада белгiлерiне – тақтайшалар орнатылады;

тік шеңбер негізгі қалыпқа келтіріледі (егер көру түтiгiнiң объективi көтерілсе, тiк шеңбер бойымен есептеу 90°-тан кем болмауы және дұрыс болуы керек).

51. Қазаншұңқырдың атқарушы түсiруi оның ақырғы тазартуынан кейiн қазаншұңқыр түбiне таситын негізгі осьтерден орындалады. Ол үшiн сыртқы және iшкi кескiндер құрылымның негiзгi осьтерiне байлайды, сонымен бiрге түбін нивелирлеуді 3-5 м жақтан шаршылар бойымен орындайды.

Биiктiк бойымен атқарушы түсiруге:

қазаншұңқырлардың кескiндерi;

iргетастарға негiздердiң белгiлерiнiң құламалары жатады.

Жобаланғаннан жер құрылысы өлшемдерінің ауытқуын мемлекетаралық стандарт 21779-82 "Құрылыста геометриялық параметрлердің дәлдігін қамтамасыз ету жүйесі. Технологиялық рұқсаттар", (бұдан әрі – МЕМСТ 21779-82) берілген қолжетімді шамалармен салыстырады.

52. Қазаншұңқырлардың атқарушы геодезиялық түсiруi еңiстердi және қазаншұңқырдың түбiн тазартқаннан кейiн жүргізіледі. Атқарушы сұлба үшiн бастапқы құжаттары:

телімнің бөлшектеу сызбасы немесе топаграфиялық жоспар;

iргетастардың сызбалар;

ғылыми-зерттеу жұмыстары;

ғимараттың сыртқы бөлу желісін бекiту сұлбасы.

53. Кезеңдік атқарушы түсiрулер мақсатымен орындалады, сонымен бiрге топырақтың шұңқырына бақылау үшiн, үшiн онының артық шұңқыры жiбермесiн және түптi жобалық белгiде iргетас (негiздеумен) тiректi қызмет еткен табиғи топырақты бұзбау керек. Жер жұмыстарының ағымдағы көлемдерiн есептеу мақсатымен, сондай-ақ іргетас түбінің жобалық белгісіне тірек (негіз) болатын табиғи топырақты бұзуға және топырақты артық қазып алуға жол бермейтін топырақты қазып алуды бақылау үшін кезеңдік атқарушы түсірулерді орындайды. Ол үшін топырақтың қазып алуды қазаншұңқыр түбiнің жобалық белгiсіне дейін 10-20 см кем алумен аяқтайды. Қалған топырақты қолмен таңдайды немесе жоспарлау машиналарымен, сондай-ақ түбін тазартады.

Тығыздауға жататын қазаншұңқырлардың түбі жобалық ұйыммен белгіленетін шамада кем алумен зерттеледі.

Бiр шөмiштi экскаватормен өңделетін iргетастар үшін қазаншұңқырлар жартас топырақтарында 10 см дейін жеткізбей алумен және 20 см дейін артығымен алумен қол жетімді негізде табиғи топырақтың құрылымы бұзылмауы тиіс.

Топырақтарды артығымен алуға (қойтасты және жақпартасты қоспағанда) жол берілмейді.

Жартас топырақтарды жеткізбей алуға және артығымен алуға жол беріледі.

Қазаншұңқырларды ені мен ұзындығы жағынан ұлғайтуға жол беріледі, бірақ топырақтың артық көлемі орындалған жұмыстың көлеміне кірмейді.

Түсiру нәтижелерi бойынша қазаншұңқырдың атқарушы сызбасы жасалады. Сызбада: қазаншұңқырдың кескiндерiден құрылымның негiзгi өстерiне (төменгi және жоғарғы) дейiнгі қашықтық; топырақты қазуды бастағанға дейін сыртқы кескiннің бет жағының белгiсi; атқарушы белгiлер және қазаншұңқырдың түбiнің жобалық белгiсi көрсетілуі керек. Атқарушы белгiлердiң ауытқуы 2-3 см аспауы керек.

Қазаншұңқырларды орнату кезінде геодезиялық өлшеулердің қателiгі: сызықтық – 3 см; бұрыштық – 30"; биіктік – 1 см; жұмыстардың көлемдерін анықтау 5 % аспайды.

Қазаншұңқырдың атқарушы сұлбасы қазаншұңқырдың қабылдау-өткізу актiсiне қоса беріледі.

54. Тiк бағытта тегiстеудiң атқарушы түсiруi жобалық белгiлердiң сәйкес-тiгін және жоспарлалған аумақтың көлбеулерін анықтау үшiн орындалады.

Тiк бағытта тегiстеудiң атқарушы түсiруi бет жағын нивелирлеу және ерекше нүктелер бойымен жеке нивелир жүрiстерiн салу тәсiлiмен орындалады.

Түсiру процесiнде мынадай нүктелер:

ғимараттардың беттiк қабаттары бойынша;

жолдар, тротуарлар, өтетін жерлердің қиылыстары және пішіндері бұрылыстарын;

ашық науалардың түбімен, су бұрғыш арналар, кюветтер бойынша;

жаңбыр жинағыш керегелерiнде нивелирленеді.

Ашық жерлерде нивелирлеу 10-20 м жағынан шаршылар бойымен немесе көлденеңінен жүргізіледі.

Тігінен жоспарлаудың атқарушы түсiру процесінде төмендегілер:

жобалық % пайыздан 50 м қашықтықтағы жоспарланған аумақтың көлбеу ауытқуы;

су бұрғыш арналардың және жобалық % пайыздан 50 м қашықтықтағы науалардың көлбеу ауытқуы;

жобалық осьтен жер құрылысы осінің ауытқуы анықталады және сызбада көрсетіледі (м).

Өндiрiс кезіндегі тiк бағытта тегiстеудiң атқарушы түсiрулерiнің бастапқы құжаттарына:

құрылыс телімінің бас жоспары;

орналастыру жобасы;

жер жұмыстарының картограммасы;

барлық жерастылық конструкцияларының жобасы жатады.

Телімдегі шұңқырларды тiк бағытта тегiстеуді оларға коммуникациялар мен iргетастарды орнатқанға дейiн жүзеге асырады.

55. Абаттандырудың атқарушы түсiрулерiне арналған мынадай бастапқы құжаттар:

абаттандырудың жоспары;

жұмыс жүргiзу жобасы.

Жұмыс аяқтағаннан соң абаттандырудың атқарушы жоспарлы-биіктік сұлбасы жасалады. Түсiру масштабын түсірілетін аумақтың, жасалынатын жоспарды тағайындау, желiлердi орналастыру тығыздығының ерекшелiктерiне байланысты таңдайды, және әдетте 1 : 5000-1: 500, 1: 200 сирек құрайды.

Абаттандырудың элементтерi (абаттандырудың жүргiзуiн салынған сәтке) бар ғимараттарға, конструкцияларға немесе негiз бiр орында сақталатын геодезиялық негізге жатады.

Ақырғы атқарушы түсiрулер аталмыш түсірулерді:

жерастылық байланыстарының барлық түрлерін;

кiрiс жолдарды;

тiк бағытта тегiстеу және абаттандыруды қоса әрбір салынып біткен объект бойынша орындалады.

Ақырғы атқарушы түсiрудiң нәтижелерi бойынша объектіні пайдалану процесінде пайдаланылатын, сонымен бiрге оны қайта құруы және дамуы үшiн атқарушы бас жоспарды (өлшемдер мен объектіні тағайындауға байланысты 2000 және 1: 500-1:2000 дейiнгі масштабта) құрайды.

56. Атқарушы геодезиялық түсiрулерді құрылыс ұйымдары орындайды. Күрделi объектілердің құрылысын салу кезінде түсіруді мамандандырылған ұйымдар орындайды.

Атқарушы түсiрулер салынып бiткен объектілерді қабылдау кезінде ұсынылатын материалдарға кіреді.

57. ЖЖЖ жоба құжаттамасына сәйкес атқарушы түсiрулердің орны, нүктелері, параметрлері, әдістері, жүргізу тәртібі және көлемі белгіленеді.

58. Атқарушы түсiру үшiн бастапқы геодезиялық негiздерді қабылдайды:

құрылыс үшiн геодезиялық бөлу негiзінің орындары;

осьтердiң бекiту жармалары белгiлері;

конструкциялардағы монтаждық тәуекелдер.

Биіктік негiз үшiн төмендегі:

құрылыс алаңының реперлерi;

құрылыс құралымдарында бекiтiлген белгiлер қабылданады.

Түсiру басталғанға дейiн бастапқы негiз белгiлерi жағдайының өзгерiссiздiгiн тексередi.

59. Атқарушы сұлбаларды орындау үшiн атқарушы түсiрудiң мәлiметтерi түсірілетін жоба құжаттамасының (қабаттардың, коммуникациялардың, профилдердің және тағы басқа жоспары) сызбаларын қабылдайды.

Егер мәлiметтер жоқ болса, онда атқарушы түсiруге төмендегі:

элементтер арасындағы қашықтық;

бұрын салынғандарға құрастырылатын элементтер тіреуінің ұзын-дықтары;

тiк құрастырылатын элементтердiң бет жақтарының сәйкессіздігi және тiгінен еместiгі жатады.

60. Қажет болған жағдайда, атқарушы түсiрулер аяқтағаннан соң мемлекетаралық стандарт 23615-79* "Құрылыста геометриялық параметрлердiң дәлдiгін қамтамасыз ету жүйесі. Дәлдiктің статистикалық талдауы", сәйкес құрылыс-жинақтау жұмыстарының дәлдiгін бағалау орындалады. Дәлдiк бағасы ретiнде орташа арифметикалық s және аз немесе бiрiктiрiлген таңдаудың S орташа квадратикалық ауытқуы, ал өлшенген ауытқулардың саны шектелген күйiнде – олардың R тербелу өрісі, сондай-ақ барынша көп және ең аз өлшем ауытқуларының аралығындағы айырмашылық алынады.

61. Қалыптыға жақын, нақтылы ауытқуларды бөлу және S дәлдігінің сипаттамасын анықтау кезінде оларды осы Басшылық құжаттың 4-қосымшаға сәйкес (1) формула бойынша салыстыруға жол беріледі.

62. Таңдама көлемі кезінде 5÷10 тең тербелу өрісі осы Басшылық құжаттың 4-қосымшаға сәйкес (2) формула бойынша салыстырылады.

63. Құралым элементтерiнiң атқарушы түсiрулерi қажеттi дәлдiкпен орындалуы керек. Сонымең қатар, бақылау өлшеулерінің x орташа квадраттық қателігі осы Басшылық құжаттың 4-қосымшаға сәйкес (3) формуласы бойынша бақыланып отырған ∆x геометриялық параметрдің рұқсат етілген ауытқуына байланысты қабылданады.

Бұған қоса ең кiшi шкала бөлiгiнiң немесе механикалық өлшеу құралдарының есептеу құрылғысының бағасы бақыланатын параметрдің рұқсат етілген 0,1 аспайды.

Құрылыс конструкцияларының геометриялық дәлдігінің геодезиялық бақылауы теодолиттердің, болат рулеткалардың, нивелирлердің көмегімен жүргізіледі.

Осы Басшылық құжаттың 4-қосымшаға сәйкес электрондық тахеометрлер көмегімен бақылау жағдайларындағы бұрыштық қателiк mb 5, d 100 м қашықтықтағы сызықтық қателік md3 миллиметр (бұдан әрі - мм) болатын, қатынас бойынша өлшеулердің жиынтық орташа квадратикалық қателiгiне x қабылдауға жол беріледі.

64. Iргетас негiздерiн атқарушы түсiру мынадай екi кезеңде орындалады:

өстерге негiздер мен байланыстырулардың өлшемдерiн және оларды тазартқанға немесе құйматасты үстеп құюғанға (ерiтiндiмен ) дейiн негiздердің белгiлерін анықтау;

сол өлшемдердi оларды жобалық мәндерге жеткiзгеннен кейін ғана анықтау.

65. Қадалық iргетастардың атқарушы түсiрулерiнің мақсаты – биiктiк бойынша олардың ұзына бойына және көлденең жобалық өстеріне қатысты ауытқуларын анықтау.

Атқарушы түсiрулер үшiн бастапқы құжаттарға: қада қағу жоспары, қадаларды бөлу және актісі мен сұлбасы, ғимараттың (имарат) сыртқы бөлу желісін бекiту сұлбасы және ЖЖЖ жатады.

Қада атқарушы түсiру бөлу осьтерінен жүргізіледі. Жоспарда жобалық жағдайдан қаданың ауытқуы МЕМСТ 21779-82 келтірілген өлшемнен аспауы керек.

Қатарда орналасқан қада үшiн олардың бойлық осіне қатысты ауытқулар анықталады.

Жаппай қадалар алаңында түсіруге ұзына бойына және көлденең өстерге қатысты бұрыштар бойынша орналасқан дала массивi контурының осьтеріне қатысты шеткi қадалар жатады.

Жұмыр қадалар ұзына бойына және көлденең осьтерге қатысты болады.

Қадалардың ауытқуы 2-3 см дейінгі дәлдiкпен орнатылады. Алынған нәтижелер қағу (батыру) аяқталғаннан кейін қолданыстағы нормативтiк-техникалық құжаттардың талаптарына сәйкес қаданың биіктік жағдайының дәлдігінің талаптарымен салыстырылады.

66. Түсiрмелi құдықтарды атқарушы түсiру және кессондар екi кезеңде өтедi:

көлденең қималардың (ұзындық, енi, диагоналдары, радиусы) өлшем-дерін, ал жобаның қосымша талаптары жағдайында қабырғалардың да жуандығын өлшеу;

нақтылы қалпында бекітілген бөлу осьтерінен құдықтар мен кессондар осьтерiнiң ауытқуын өлшеу.

Құдықтардың тік осьтерiнен жылжуын, бату тереңдігінің еселi 0-1, бірақ 1 м аспайтын, сонымен бiрге ақырғы тереңдiктегі интервалдар арқылы анықтайды.

Биiктiк бойымен түсiруді мүмкiн болатын тұнбалардың аймақтарынан және топырақ алмасулардан тыс орналасқан реперлермен анықтайды. Биiктiк бойымен түсiру орны жоба құжаттамасында көрсетіледi.

Түсiрмелi құдықтар және кессондар белгiлерiнiң жылжуын анықтау сантиметрге дейiнгі дәлдiкпен анықталады.

67. Қалып пен тірейтін ағаштарды атқарушы түсiру процесінде:

қалыптың иілмелі элементтер тiреулері арасындағы қашықтықтардағы және қиғаш тіреуіштер мен ±75 жуық, барлық биiктiкке, ұзындығы 1 м±25 миллиметр (бұдан әрі – мм) жобалық арақашықтықтан тік сүйейтін элементтер мен ағаштар және басқа да байланыстарының арасындағы ауытқулар;

вертикальдан ауытқу немесе қалып жазықтықтарының жобалық көлбеуi және олардың 20 мм iргетас конструкцияларының барлық биiктiгіне, 5 мм биіктіктің 1 м қиылысу сызықтарының ауытқулары;

iргетастардың жобалық жағдайынан қалып осьтерiнiң ауытқуы – 15 м, арқалықтар, жолдар, аркалардан жылжуы – 10 мм;

имарат осьтерiнің ауытқуына қатысты орын алмастыратын қалыптың осьтерінiң көлденең жылжуы 10 мм;

бағаналардың, тіреуіштер қалыптары қораптарының ішкі өлшеміндегі және шамасы +5 мм жобалық өлшемдерден қабырға қалыбының ішкі бет жағының арасындағы ауытқулар;

көлемі 3 мм екі метрлік тақтайшаны тексеру кезінде жергілікті қалыптың тегiс еместiгi анықталады және сұлбада көрсетіледi.

68. Темiр-бетонды конструкцияларды атқарушы түсiру процесінде:

iргетастар, қабырғалар, бағаналар конструкцияларының тігінен (немесе жобалық көлбеу) жазықтықтарға (олардың қиылысу сызықтары) ауытқу;

көлдеңінен жазықтықтарға ауытқу анықталады және сұлбада көрсетіледi.

Түсiруді барлық биiктiкте немесе телімнің жазықтығында орындайды. Түсiру нүктелерінiң арасындағы аралық 1 м тең.

69. Құрама элементтердi атқарушы түсiру процесінде:

бөлу осьтеріне қатысты ауытқулар;

iргетас блоктар мен стақандар осьтерiнiң жобалық белгiлерден ауытқуы;

құрама элементтер осьтерінiң немесе қырларының ауытқуы анықталады және сұлбада көрсетіледi.

70. Көлемдi-блоктық ғимараттарда атқарушы түсiруді:

блоктардың (сызықтық тіреу кезінде), бұрыштардың (блоктарды бұрыштар бойынша тіреген кезде) бойлық шектерінде;

биiктiк, күш түсетін қабырғалардың тіреу алаңдары бойынша жүргізу керек.

Өнеркәсiп ғимараттар мен имараттардың атқарушы түсiруiне бағаналардың iргетастары, негiздің арқалықтары, бағаналар, кран астындағы арқалықтар, шатыр тiреуiш фермасы өндіреді.

71. Ірі панелдi ғимараттардың атқарушы түсiруiне iргетастар, қабыр-ғалар (сыртқы және iшкi), жабындар, басқыш алаңдар және марштар, лифт шахталары, сантехтораптар, желдету блоктары, төбелер жатады.

Әр панельдi түсiру (екеуі астында және екеуі үстiнде) төрт бұрыштық нүктелер бойынша орындалады. Панельдің жобалық жағдайда орналасуы бойынша сол бағдарлық тәуекелден рулеткамен өлшеу арқылы панельдiң төменгі орналасуы тексеріледі. Панельдiң тiктiгiн тақтайшамен, бүйiрлі нивелирлеу немесе жабындардағы саңылаулар арқылы тiк жобалауды салыстырып тексередi.

Ірі панельдi ғимараттарды атқарушы түсiру процесінде:

әрбір панельдің бөлу осьтерінен (ауытқудың қолжетімді көлемі 4 мм) және тігінен (ауытқудың қолжетімді көлемі 5 мм) шеткі екі нүктенің ауытқу көлемі мен бағыты осы қол жетімділікті бұзумен орнатылған панельдерді ерекшелеу;

жабын панельдерінің төрт бұрышынан әрбір монтаждық горизонт белгілерінің ауытқулары анықталады және сұлбада көрсетедi.

8 мм дейiн екi шектес элементтердің белгiлерiндегі айырымшылыққа рұқсат етіледі. Көрcетiлген рұқсаттардан болмашы ауытқулар маңызды кедергiлерді тудырмайды, өйткенi олардың орны тiгiстер, саңылаулар, аралық төсемдер және тағы басқалары есебінен толтырылады.

72. Қаңқалы ғимараттардың атқарушы түсiруіне:

бағаналар, ригельдер, жабын тақтайшалары, қаттылықтың диафрагмасы, фермалар;

конструкциялар мен сыртқы қабырғаларды қоршайтын элементтердің тіреуіш алаңдарының горизонтальдығы жатады.

Қаңқаның атқарушы түсiрулерiн қаңқаның барлық элементтерiн дәнекерлеумен ақырғы бекiтуден кейiн орындайды. Атқарушы сұлбада:

әр бағананың геометриялық осiнiң жобасынан ауытқу шамасы және олардың консольдері мен сағаларының белгiлері;

ригель осiнің орналасу жағдайы, оның аяқтау белгiлері ж.т.б. көрсетіледі.

Атқарушы сұлба техникалық жертөле қаңқасын және қаңқаның әр қабатын қабылдау кезінде негiзгi құжат болып табылады. Атқарушы түсiру өндiрiсінiң процесінде тіркелген ауытқулар, жылжулар және белгiлердiң айырымалары қолданыстағы нормативтiк-техникалық құжаттардың талаптарына сәйкес өлшемдермен салыстырылады.

73. Лифттердің атқарушы түсiруі:

приямниктен бастап, әр қабаттағы лифт шахтасының нақты өлшемдерi және бағдарлаушы кронштейндер үшiн салатын бөлшектердiң жағдайын анықтау;

лифт шахтасының қабырғаларының тiктiгiн бақылауы сияқты екі кезеңде орындалады. Ол үшін кабинаның сыртқы өлшемдеріне тең өлшемдердің арнаулы үлгiсін жасайды және ондағы осьтік тәуекелдерді белгілейді, одан кейін осьтік тәуекелдерді кабинаның осьтерiмен сәйкес келетіндей, шахтаның үстінде салады. Үлгінің бұрыштарына шахтаның тереңдігіне байланысты 3÷20 килограмм (бұдан әрі - кг)жүкпен диаметрі 1÷2 мм болат сымдар-тiктеуiштердi бекiтедi. Олардың арасындағы және шахтаның қабырғаларының арасындағы қашықтықты тiктеуiштердiң тербелiстерi тоқтағаннан кейiн өлшейдi.

Атқарушы түсiрудiң нәтижелерi бойынша шахтаның әрбір төрт қабырғасына арналған атқарушы сұлбалар құрастырылады.

Монтаждау процесiнде лифт қондырғысының: бағдарлаушы кабиналар және қарсы салмақ, буферлiк тығыршықтардың осьтерi, арқалықтардың жүқшығыршық арқалықтары және жүқшығырдың рамасы элементтерiнің жағдайы анықталады.

Қалыңдығы белгіленген арнаулы жұқа тақталармен – қуыс бұрғылардың көмегімен жабдықтардың жеке элементтерінiң арасындағы саңылауларды бақылау талап етіледі. қарсы салмақ жүктердiң арасындағы саңылау 1 мұзындыққа 5 мм аспауы, ал шахтаның сырғымалы есiк жармаларының арасындағы саңылауға және тағы басқаларға 2 мм дейін жол беріледі.

74. Тас құралымын атқарушы түсiру процесінде:

конструкциялар, тiрек беттері өлшемдерінің, аралық қабырғалардың, ойық тесіктер ендерінің, терезе және тағы басқа ойықтардың, штрабтардың көлденең осьтерінің ауытқулары;

оның биіктігі екі қабаттан жоғары болғанда, әрбір қабат және барлық ғимарат шегіндегі көлденеңнен төменгi қимадағы күрделі қабырғалардың қиылысу орны мен қалау бұрыштарының осьтерден ауытқуы;

көлбеуден қалау қатарлары ұзындығының 1 м сирек ауытқуы;

биіктігі бойынша ауытқулар-қабырғадағы жабындардың тіреуіш алаңдары анықталады және сұлбада көрсетіледi.

75. Металл конструкцияларының (пештердiң және мұржалардың металл қаптамаларынан басқа) атқарушы түсiруі екi кезеңде орындалады:

iргетастар, салатын бөлшектер, қарнақ бұрандалардың, қажет болған жағдайда жоба арнайы аталып өтілгендердің ауытқулары мен жылжуын, iрiлендiрiлген құрастырудан кейiнгі ауытқуларды сұлбаларда көрсету және анықтау. Өндірістік ғимараттардың (имараттар) кейбір түрлерінде бағаналар, басқа тiректер, фермалар, ригельдер, аралық құрылыстар, кран астындағы арқалықтар, болаттан жасалған төсенiштер, мұнара және мұнаралы конструкциялар, мұржа, әр түрлi құрылғыларды бункерлер, қаптамалар, копра, тарту, белдіктер, траверстер және тағы сол сияқтылар (өндiрiстiк немесе қабылдау сынақтары жүргізілгенге дейiн және кейiн) екi рет алынады;

олардың сандарының байланысын тыс барлық сынақтар аяқталғаннан кейiн атқарушы түсiруді орындау.

Түсiру орны, түсіру нәтижелерiн бейнелеу формасы, өлшемдердің дәлдiгi жоба құжаттамасымен белгіленеді. Осьтерге байланыстырулар, белгілер габариттердің ауытқулары мен басқа да геометриялық тағайындауларды рұқсат етілген шамалармен салыстырады.

76. Ағаш құралымдарын атқарушы түсiру процесінде:

ұзындығы бойынша, биіктігі бойынша; осьтер арасындағы арақашық--тықтардағы; кертiк тереңдігіндегі; тігінен конструкция өлшемдеріндегі ауытқулар;

тiрек алаңдарының орталығынан, сондай-ақ көлденең жылжудан тірек тораптары орталықтарының жылжуы анықталады және сұлбада көрсетеді.

Белгiлер мен габариттердің ауытқуларын салыстырады, бұл ретте қол жетімді ауытқулардың шамасы миллиметрлерде, пайыздарда немесе конструкциялардың ұзындығына (биіктігі) сызықтық ауытқудың қатысы ретінде беріледі.

77. Едендердің атқарушы түсiруін екi кезеңде орындайды:

еденнің, төселетін қабаттар негіздерінің, жиыстырмалар, құрама элементтердің және басқалардың (соның iшiнде жабын плиталары) элемент белгілергі анықталады және белгіленеді;

олардың қандай материалдан жасалғанына қарамастан, едендердің үстіңгі бетінің белгілері белгілеп қойылады. Осы кезеңде егер басқа жобалық құжаттамамен қарастырылмаса, 1м арқылы сирек түсіру жиілігімен барлық бағыттарда еденнің әр элементінің үстіңгі бетінің тегістігі тексеріледі.

Түзу сызықты екi метр тақтайша мен еденнің үстіңгі бетінің арасындағы саңылаудың шамасы орындалған жұмыстардың дұрыстығының критерийі болып табылады. Атқарушы түсірулер кезіндегі саңылаулардың рұқсат етілген шамасын салыстырады.

78. Ғимарат тұрғызудың атқарушы түсiру процесінде: элементтер арасындағы саңылаулар, құрастырылатын элементтердің бұрын салынғандарға тіреу алаңдарының ұзындықтары, түйістірілетін элементтердің сәйкес келмеуі, элементтердің үстіңгі беттерінің сәйкеспеуі, тіке құрастырылатын элементтердің ауытқуы, құрастырылатын элементтердің жобалық көлбеулерден көлбеу ауытқуы анықталады және сұлбада көрсетіледi.

79. Технологиялық жабдықтар мен құбырларды монтаждау үшін тұрғызылатын іргетастардың атқарушы түсiруі екi кезеңде орындалады:

iргетастардың аралық төсемдерiн дәнекерлеу және ерітінділерді үстеп құйғанға дейін жоспарлық-биіктік түсіру (іргетастар жобалық белгiден 50-80 мм төменде көтеріледi). Нәтижесі бойынша үстеп құюдың биiктiгiн анықтайды. Түсiру бөлу осьтерінен немесе олардың сызықтарының қатарлас осьтерінің миллиметрге дейiнгі дәлдікпен;

жоспарлық-биіктік түсіру осындай дәлдікпен жобалық жағдайға іргетастарды орнатқанан кейін орындалады.

80. Кран жолдарын атқарушы түсiруге:

ғимаратқа ең немесе рельстiң құрылымына жақын оске дейін салынып жатқан немесе бар ғимарат пен имараттың бөлiктерінен арақашықтығы;

қазаншұңқырдың дәл түбiне дейін (төменгi) балласт призмасының шетiнен арақашықтығы;

бір-екі жарты шпалдың көлденең қимасы, олардың ұзындығы және олардың арасындағы (олардың осьтермен) арақашықтығы, сондай-ақ металл жиыстырмалардың арасындағы арақашықтық;

рельстiң түрi, тiк, көлбеу және келтірілген релiс қалпақшасының тозуы;

рельс тоғысқан жерлерiнiң арасындағы қашықтық және тоғысқан жерлердегi саңылаулар;

кран жолының барлық ұзына бойына әрбір 6,25 м кейін (ЖЖЖ немесе технологиялық картамен белгіленген басқа да аралықтар) қазықтардың өлшемі;

кран жолы рельстерiнiң туралығы;

кран жолы рельстері қалпақшаларының белгiсi (ЖЖЖ немесе технологиялық картамен белгіленген басқа да аралықтар) әр 6, 25 м кейiн;

рельс қалпақшаларының серпiмдi отыруының шамасы жатады.

81. Қысқартылған сұлба бойынша жолды түсiру кранның әрбір 24 жұмыс ауысымынан кейін, ал жердің еру кезеңiне – 5-10 күннен кейiн және әрбiр нөсер жаңбырлардан (кран жолының жағдайын техникалық бақылау жөніндегі нұсқауда нивелирлеудiң мерзiмдiлiгi белгіленуі тиіс) кейiн орындау керек.

Бұл ретте геометриялық параметрлердi анықтайды және краншы кезекшi журналға нәтижелердi жазады. Жұмыстан тыс уақытта мұнаралық кранның тұрағына арналған звеноның жай-күйіне назар аудару керек.

82. Рельстердiң тура және биік жағдайы теодолит, нивелир, электрондық тахеометрдің немесе Қазақстан Республикасының аумағында қолдану үшiн куәлiк берілген лазер құралдарының көмегімен әр түрлi тәсiлдерде анықталады.

Рельс жолының туралығы рельстің басынан тартылған струналардың көмегімен тексеріледі. Алынған мәліметтер бойынша 10 м ұзындықтағы рельс жолының туралықтан ауытқуын есептейді және оларды қол жетімді мәндермен салыстырады.

Кран жолдары мен атқарушы түсірулерді монтаждауды бақылау үшін лазерлік аспаптарды пайдалануға кеңес беріледі.

83. Рулеткамен орындалатын геометриялық параметрлердi өлшеу, әдетте, қиындықтар туғызбайды. Рельстердің горизонталь және вертикаль ауытқуларының шамасын өлшеу үшін сантиметрге бөлінген нивелир тақтайшасының кесiндiлерiмен теолит пен нивелирдің көмегімен жиынтықта орындайды.

Рельсті темір жол өлшемiн және рельстiң туралығын өлшеу үшiн рельс осьінен 0,5-1 м қашықтықта жолдың бір шетіне қадалық қағады және теодолиттi оның үстiне ортаға келтiредi. Одан әрі осылай алып тастауға белгіленген, 10 м тең жолдың екінші соңындағы рельс осінен теодолиттің көру түтiгiнiң объектілеу осьі екінші қадалыққа бұрылады. Содан соң берiлген нүктелердегi рельс осьтерiн нивелир тақтайшаға перпендикуляр салады және есептеуді 1 мм дейiнгі дәлдiкпен теодолиттiң көру түтiгiнiң тiк желiсi бойынша алады. Алынған мәлiметтерлер бойынша оның осьтерiнен рельстiң бiрiншi ауытқуын, яғни бiрiншi рельстiң туралығын есептейдi.

Содан соң екiншi рельстен 0, 5-1 м қашықтықтағы рельстiң бiрiншiсiнiң осiне параллель екi басқа қадашықтарды қағады және сонымен қатар рельстiң бiрiншiсiнде де сол реттілікпен сондай өлшеулерді орындайды. Алынған мәлiметтерлер бойынша екiншi рельстiң сызықтығын және рельстi темiр жолдың енiн есептейдi.

Рельстi темiр жол рельс жолының берiлген нүктелерiнде 1 мм бөлу бағасымен болат рулеткамен тексеріледі. Алынған мәліметтер бойынша номиналдыдан рельсті темір жол өлшемінің ауытқуы есептеледі және оларды қол жетімді мәндермен салыстырады.

84. Көлбеу сәуле түсiру кезінде теодолиттiк немесе лазерлік аспап арнаулы тығыршықта рельс жiбiнiң аралығының басына бекiтiледi және аралықтың қарама-қарсы соңындағы екі жақты қақпақұрақта орнатылған экран бойынша бағдарланады. Түсіру процесін орындау кезінде рельс жолының берiлген нүктелерiне экран-марка орнатылады.

Әр нүктеде екi есептеу қабылданады, олар бiрiншiсі – экранның торына көлденең сызықтарға қатысты лазерлік сәуленің орналасуы, екіншісі – лазерлік сәуленің тордың осьтік тік сызығынан ауытқуы.

Сәуленің ауытқуы 1÷2 мм аспауы тиіс.

85. Сәулені бағдарлағаннан кейін түсiрудiң барлық уақытына бекiтiлген және лазерлі екі жақты қақпақұрақта орнатылған бақылау маркасы бойынша тірек есептеу алынады.

86. Әр рельстегi өлшеу: түзу және керi бағыттардағы қозғалыстар кезінде сынды екi тәсiлмен орындалуы керек.

Бiрiншi және екiншi қабылдау мәлiметтерінiң арасындағы айырмашылық 2÷3 мм – ден аспауы тиіс. Ауытқудың екі мәнінен орташа есептейдi.

Түсiрудiң нәтижелерi бойынша рельс профильдері және тiректердегі аралықтағы рельс осьтері арасындағы ауытқулар мен қашықтықтардың өлшемін көрсетумен рельс жолының жоспары құрастырылады.

Бұл нивелирлеу нәтижелері, сонымен бiрге рельсті темір жол өлшемiн, сызықтығын тексеру, отырғызулар жолдарды қабылдау-өткізу актісіне қоса беріледі.

Қабылдау-өткізу алдында рельс жолын тегістеу керек. Жолды тегістеу үшін жүксіз кранмен кемінде он рет және ең ауыр жұмыс жүгімен кемінде бес рет жүріп өтеді. Бұл жағдайда, жолдар тегістеледі және анықталған ақаулар жойылады.

5-тарау. Жерастылық инженерлік желілерді атқарушы түсірулерін орындау және рәсімдеу

87. Жерастылық байланыстарын атқарушы түсіру олардың дайындығы-ның шамасы бойынша, бірақ траншеялардың төгіндісіне дейін жүргізіледі. Траншеялардың төгіндісінен және мұржаны сынақтан өткізгеннен кейін орындалатын түсіру ағынды кәрізді құрайды.

88. Атқарушы түсірулер құрамы:

дайындық жұмыстарын;

геодезиялық және бөлу желісінің сақталуын және осы желінің белгілерін қалпына келтіруді түсіндіруді;

координаталар мен биіктікті есептеу тізімдемесін;

инженерлік желілер мен конструкциялардың элементтерін түсіру және ниверилдеуді;

жерастылық байланыстарын ниверилдеу және жазық бұрыштарды өлшеу журналдарын;

теодолиттік және нивелир жүрістерінің сұлбасын;

салынып бітпеген бөліктерге арналған трасса нүктелерінің координаталар каталогын;

атқарушы сызбалар мен жоспарлар құруды қамтиды.

89. Әр жерастылық инженерлік желілерді мен конструкцияларды жекелеген түрі бойынша түсіруге төмендегілер:

су жабдықтау немесе арнайы техникалық мақсаттағы құбыр бойынша (мұнай құбыры, мазут өткізгіш, май өткізетін, күйінді өткізгіш)-трассаның осі, құдықтар, ауашықтар, іске қосулар, ысырмалар, апатты ағытқыштар, артезиан ұңғымасы, өрт сөндіру гидранттары, профиль желісіндегі бұрылыстар, құбырдың диаметрі, су бөлетін колонкалар және өрт сөндіру гидранттары, ысырмалар, бітеуіштер, бұрылу бұрыштарының тіреулері;

кәріз (ағынды және қысым), суағар және сорғы бойынша-трасса осьтері, апатты ағытқыштар, құдықтар, суағар шығарылымдарының апатты ағытқыштары, бұрылыс бұрыштары, профильдағы желілердің бұрылыстары, жаңбыр жинағыштар, жауын суын ағызушылар, бұрылыс бұрышынтарындағы тіреуіштер, су ағарлардағы тазарту конструкциялары, су құбыры және кәріз сорғы станциялары ғимараттарының габариттері, құбырдың диаметрлері;

жылумен жабдықтау бойынша – трасса осьтері, ысырмалар, камералар, бұрылыс бұрыштары, теңгермелер, камералармені жер бетіндегі павильондар, қосу орны, іске қосулар, ауақуыс және дренаждар орнату орны, жылжымайтын тіректер, орталық жылу пункттерінің габариттері, құбырлардың диаметрі, төсем түрлері мен арна түрлері;

электрмен жабдықтау бойынша – трасса осьтері, блоктар мен арналардың сыртқы габариттер бойынша қимасы, құдықтар, үңгіжолдар мен коллекторлар, олардың меншікті нөмірлерімен трансформатордың шағын станциялары, сызықтық және үштеуіш муфталар, шоғырсым топсасының қоры, ғимарат тірегіне және қабырғасына шығу орны, тарату және трансформаторлық шағын станциялардың ғимараттарының габариттері;

газбен жабдықтау бойынша – трасса осьтері, кілемдер, бұрылыс бұрыштары, ысырмалар, камералар, қосу орны, бақылау мұржалары, іске қосулар, профильдегі бұрылыстар, қысым реттеуіштер, газ бөлу станцияларының габариттері және мұржаның диаметрі;

байланыс бойынша – трасса осьтері, құдықтар, бөлгіш шкафтар, іске қосу және қосу орындары, құдықтардың ұңғымалары, әрбір аралықтағы арналардың саны;

инженерлік инфрақұрылым бойынша – теміржол көпірлері мен үңгіжолдар, теміржол жолдарына арналған жаяу жүргінші үңгіжолдары, инженерлік байланыстарға арналған қалалық үңгіжолдар, автожол көпірлері мен үңгіжолдар, инженерлік байланыстарға арналған ішкі кварталдық коллекторлар жатады.

Пайдалануға немесе шаруашылық жүргізуге қабылдайтын ұйымдармен келісім бойынша жерастылық имараттарын, инженерлік инфрақұрымдарды және байланыстарды толықтыра (қысқарта) алады.

Түсіру масштабы түсірілетін аумақтың сипатына, құрылатын жоспардың тағайындалуына, байланыстардың тығыздығына байланысты 1:5000-1:500, жекелеген жағдайларды, 1:200 құрайды.

Жоспарлы түсіруге:

бұрылыстың бұрыштары;

сызықтық телімдегі нүктелер 50 м сирек емес;

қисықтықтың бас нүктелері (басы, ортасы, соңы);

трассаның қиылысу орны;

қосулар, тарамдардың орны;

құбырдың диаметрін өзгерту орны тиесілі.

Түсіру кезінде аралық төсемдер, саңылаулар, құдықтар, арналардың саны туралы, құбырлар мен арналар диаметрінің өлшемдері, шоғырсым желісіндегі кернеу және газдағы қысым, құбыр материалы туралы мәліметтер жиналады.

90. Блоктағы және үңгіме жолдардағы инженерлік желілерді түсіру кезінде бір жағынан жүргізіледі, екінші жағы берілген өлшемдер бойынша түсіріледі. Шығулар өзара өлшемдермен байланысты және бақылау өлшемдермен құрылыстың бастапқы жақын контурына байланыстырылады.

91. Атқарушы түсіру кезінде байлау бойымен өлшем будаларындағы шоғырсымдарды буданың шеткі шоғырсымдарына дейін жүргізеді.

92. Түсіру қамтылатын жолақтың ені аралық төсемдердің осьінен кемінде 20 м болуы тиіс.

Жұмыстардың өндірісі кезінде құдықтарға, камераларға және тағы басқаларға бірыңғай нөмірлер беру ұсынылады.

93. Барлық жерастылық құрылыстары міндетті түсіруге жатады. Сондай-ақ, ашық траншеяларды түсірумен өтетін жерлерге немесе трасса төсемелеріне іргелес барлық ғимараттары түсіру жүзеге асырылады.

94. Коммуникация элементтерінің елеулі тереңдігі (1 м астам) кезінде түсірілетін нүктелер тіреуіштің және деңгейі бар тақтайшаның көмегімен жер бетіне шығарылады.

95. Құдықтарды және камераларды түсіру кезінде құрылымның ішкі және сыртқы габариттері, оның құрылымдық элементтері өлшеуге жатады. Құдықтың қақпағының ортасы арқылы өтетін тік сызыққа қатысты фасонды бөлшектердің және мұржалардың орнын анықтайды.

Бір үлгідегі құдықтар мен камералар өлшеуге жатпайды, стандартты құдықтарда қақпақтардың ортадан тыстығы ғана, яғни қақпақтың ортасының құдықтың ортасымен сәйкеспейтіні және бағыты, яғни құдықтың ортасына қатысы бойынша құдықтың қақпағы ортасының жылжу бағыты анықталады.

Стандартты емес құдықтарда ортадан тыстығы мен бағдарын анықтаудан басқа, +/-10 мм дәлдікпен элементтердің өлшемдері жүргізіледі.

96. Газ және жылу желілері үшін құдықтар мен камералардың люк-теріне қатысты түйісулердің түрлерін көрсетумен құбырлардың дәнекер түйісулерінің орналасуының басқа сұлбасы анықталады.

97. Түсіру процесінде теодолитті жүріске және желі элементтерін құрылыс объектілеріне байланыстырудың сұлбалары және сандық шамалары, жоспарда құрылыстың өлшемдері және қималар және тағы басқа сызылатын нобай орындалады.

98. Барлық жерастылық инженерлік желілерінің жоспарлы орны:

құрылыс салынған аумақта – күрделі құрылыстың бастапқы нүктелерінен, геодезиялық немесе бөлу желілері мен түсіру негіздерінің орнынан, арнайы салынған полигонометриялық және теодолиттік жүрістердің нүктесінен;

құрылыс салынбаған аумақта – түсіру негіздерінің нүктелерінен, геодезиялық желілердің пункттерінен, немесе арнайы салынған полигонометриялық және теодолиттік жүрістердің нүктесінен анықталады.

Жерастылық инженерлік желілердің шығыстары және олардың құрылыс салынбаған аумақтағы бұрылыс бұрыштары үйлестіріледі. Құрылыс салынбаған аумақтағы бұрылыс бұрыштарының нүктелері мен құдықтар тапсырыс берушінің қосымша тапсырмасымен ғана үйлестіріледі.

99. Атқарушы түсіру көлденең және биік әдіспен жүргізіледі. Көлбеу түсіру мына – перпендикулярларды үйлестіру (абсцисс және ординат) тәсілімен іске асырылады. Камера, құдық люктерінің ортасы, мұржаның үстіне шығатын жерлер, ғимараттағы кіре берістегі шоғырсымдар, тарату шкафтары, трансформатор күркелері және қосалқы станциялар, тасымалдау станциясы, жылу пункттері, тиісті коммуникациялармен технологиялық байланысты басқа да конструкциялар түсіру объектілері болып табылады. Үйлестіру бұрыштар мен сызықтарды өлшеумен теодолитті жүрістердің нүктелерінен жүргізіледі. Үйлестірілетін нүктеге дейінгі арақашықтық 50 метрден аспауы керек.

Геодезиялық және түсіру желілерінің тірек пункттерінен полярлық әдіспен жүргізіледі. Полярлық әдіспен түсірудің дұрыстығын бақылау түсірілген нүктелер арасындағы бақылау өлшемдерімен жүргізіледі. Күрделі салынған құрылыстың анық нүктелерінен жерастылық коммуникацияларының орны анықталады:

кемінде үш сызықтық кертпемен. Белгіленген нүктедедегі кертпелердің шектес бағыттарының арасындағы бұрыштар кемінде 30 градус және 120 градустан аспайды;

перпендикулярлар тәсілімен (ұзындығы 4 м аспайтын);

жармалар тәсілімен-ғимарат пішіндерінің жалғасы бойынша. Жалғасы бойынша жарманың қол жетімді ұзындығы бастапқы жағының жартысынан аспауы , бірақ 60 м -ден аспауы тиіс.

Жерастылық коммуникацияларынан елеулі тереңдікте түсірілетін жерастылық коммуникацияларының элементтерін жер бетіне шығару тіктеуіштің көмегімен орындалады.

Тік түсіру нивелирлеумен анықталады. Нивелирлеу кезінде домалақ деңгейлі екі жақты дойбы тақтайшалары пайдаланылады. Тақтайшаның қара және қызыл жақтары бойынша айырмашылықтар мен артығымен алулар әр станция үшін 5 мм-ден аспауы керек. Аспаптан тақтайшаға дейінгі аралық 100 м-ден аспауы керек. Еденнің биіктігі, және коллектордың биіктігі, блоктағы шоғырсым кәрізінің биіктігі мен төмендігі, құбырлардың биіктігі, жерастылық коммуникациялары еңістерінің өзгеру нүктелері нивелирлеумен анықталады. Ағынды желілерде мұржалардың тартпалары нивелирленеді, барлық құламалардың биіктігін анықтайды.

100. Түсірудің барлық тәсілдері кезінде міндетті түрде олардың арасында бақылау өлшемдері жүргізілуі керек.

101. Белгілі бір жердегі сызықтық өлшемдер тікелей немесе жанама әдіспен жүргізіледі. Тікелей өлшеуге жер өлшейтін таспалар, өлшеу рулеткалары немесе сымдар жатады.

Жанама өлшеу кезінде жарық-қашық өлшеуіштер, лазерлі рулеткалар, электрондық қашықтық өлшеу қондырмалар жататын оптикалық және электрондық қашықтық өлшеуіштер пайдаланылады, өлшеу электр магниттік толқындарды қолданумен жүргізіледі. Өлшеу қателігі 3 мм (10 мм+5 мм/км) дейін құрайды.

102. Түсіру барысында элементтердің барлық нүктелері міндетті түрде далалық абристер мен журналдарда нөмірленеді.

103. Өндіріс және коллекторлық туннельдердің құрылысын салу бойынша жұмыстарды қабылдау талаптарына сәйкес қалқанмен өтуді түсіру жүзеге асырылады.

104. Инженерлік желілер элементтерінің жоспарлы орны 0,2 м аспайтын қателікпен анықталады.

Қалалық нивелирлiк желiнiң реперлерiне қатысты техникалық нивелирлеумен траншеялардың төгiндiсiне дейiн жерастылық инженерлiк желілерінің биік элементтерiнің жайы анықталады. Олардың ішіне салынған нивелирлі жүрістермен кіре беріс коллекторлар еденінің биік жайы анықталады. Шартты негізден тыйым салуға жерастылық инженерлiк желілерінің биік координаталары жатады.

105. Нивелирлеу кезінде элементтер нүктелерінің нөмiрлері өзгермейді.

6-тарау. Жерастылық инженерлiк желілерді атқарушы түсiрудi рәсiмдеу

106. Жерастылық инженерлiк желілерді атқарушы түсiру аяқталғаннан кейін атқару сызбасы немесе атқару сызбасы нәтижелерінің жоспары жасалады. Атқарушы сызба салынған жерастылық коммуникациялардың түрін, құрылымын, жоспарлы және биік тұрған жерін анықтайтын құжат болып табылады. Ол байлаулар орындалған конструкциялармен топографиялық жоспарда құрастырылады.

107. Трасса осінің екі жағында кемінде 20 м жолдарға арналған жерастылық инженерлiк желілердің атқарушы сызбасын құру кезінде ғимараттың пішіні, олардың сипаттары, көшелерді жабу түрлері, ағаштар, электр беру желілері тіректері, қоршаулар мен басқа да мәліметтер көрсетіледі.

108. Өлшемдер мен байланыстырулардың мәліметтерін көрсетумен жаңадан салынған инженерлік желі, сондай-ақ құрылыс салу кезінде ашылған барлық бар желілер атқарушы сызбаға түсіріледі.

109. Атқарушы сызбада инженерлiк желілерді басқа жерге салу кезінде орнын және оларды ажырату тәсілін көрсетумен жерде қалған немесе жерден алынған ескі желілердің телімдері көрсетіледі.

110. Атқарушы сызбаның құрамдарына төмендегілер:

жұмыс орнын және жақын жатқан көшелердің атауларын және барлық коммуникациялар үшін өтетін жерлерді көрсетумен 1:2000 масштабтық телімнің ситуациялық жоспары;

1:500 масштабты трасса жоспары;

көлденең масштаб жоспардың масштабына, ал тік – 1:100 және кейбір жағдайларда 1:50 (жылу трассасы үшін) тең бойлық кескін; олардың өлшемдері, материалы, қылтаның биіктігі көрсетілген телефон құдықтарының жазбасы; құдыққа құбырды қосуды байланыстыру; шектес құдықтарға жіберу және іске қосу (телефон кәрізі үшін) кіреді.

Трассаның жоспары түсіруге жататын желінің барлық элементтерін сұлбада қамтиды. Профильде көлбеу және тiк масштабтар және трасса нүктелерінің белгілері көрсетіледі. Жобадан ауытқулар болған кезде атқарушы сызбада бұл ауытқуларға қалай, қашан жол берілгені көрсетіледі.

111. Атқарушы сызбаларда мыналар көрсетіледі:

атқарушы сұлбаны орындаған ұйымның атауы және телефоны, сонымен бірге жұмыстардың жобаға сәйкес орындалғаны, лауазымы, құрастырылған күні туралы жазу болуы керек;

жерастылық құрылымдың түрі, елдi мекен көшесiнің (өтетін жер) атауы;

құжаттаманы әзiрлеген жобалық ұйымның атауы және оның шығарылған күнi;

жұмыс жүргізілген жобанының барлығын бекіту және келісу, жобалық құжаттаманың нөмірі және келіскен күні;

жұмыс жүргізу құқығына берілген орлердің нөмірі және күні;

бақылау геодезиялық түсiрудiң жүргiзілген күнi және атқарушы сызбаны құрудың дұрыстығын және нақтылы қалпында сәйкестігін тапсырыс берушінің растауы.

Атқарушы сызбаларда жерастылық желілерімен қиылысатын, барлық жерастылық коммуникацияларын көрсету керек.

Егер жерастылық инженерлiк желілерінің төсемдері жобалық шешiмдерден ауытқулармен орындалса, онда желiнiң нақты орналасқан жері жоспардың жұмыс сызбасында және желiнiң профилінде қызыл түспен түсірілуі керек. Жобалық шешiмдердiң талаптарынан ауытқу жоба құжаттамасы өңдеушiмен келiсiледі

Атқарушы сызбаға оның құрамында – бас инженер, жұмысты жүргізуші, геодезист, сызба құрастырушылар бар ұйымның өкілдері қол қояды.

Нақты өлшемдер, белгiлер, көлбеулер, (диаметрлер) қималар, байланулар және құжаттардағы (белгіленген шектi ауытқулармен) атаулы мәндермен басқа геометриялық параметрлер сәйкестiкте болған кезде "Геометриялық параметрлер бойынша жобадан ауытқулар жоқ" деген жазу жазылады.

Рұқсат етілген ауытқулар болған кезде келiсетiн жазу немесе жобалық ұйыммен оларды келісу туралы мәліметтер (құжаттың атауы, күні, нөмірі және басқалары) орын алады.

112. Атқарушы түсiру нәтижесінде алынған топографиялық жоспарлар жерастылық коммуникациялардың атқарушы сызбасының графикалық негізі болып табылады.

Атқарушы сызба құрылыспен аяқталып біткен инженерлiк желілерді пайдалануға тапсыру кезінде құрылыс ұйымы ұсынатын негізгі құжат болып табылады.

113. Сызбалар бес данада орындалады. Екi данасы геодезиялық қызметке, бiр данасы – тапсырыс берушіге және екі данасы – екеуi пайдаланатын ұйымға берiледi.

114. Жерастылық инженерлiк желілерін бақылау геодезиялық түсiру құрылысқа техникалық қадағалауды жүзеге асыратын тапсырыс берушімен (салушымен), немесе, онда мамандар болмаған жағдайда, басқа мамандандырылған ұйымның күшімен орындалады.

115. Траншеялар мен қазаншұңқырлардың төгiндiсiне дейiн үш күн ішінде тапсырыс берушінің өкiлдерi және пайдаланатын ұйым, ал қажет болған жағдайда, ұсынылған атқарушы сызбада олардың бейнеленуін белгілі бір жерде салынған жерастылық инженерлік желілерінің жоспарлы және биіктік жағдайының сәйкестігіне аспаптық тексеру жүргізу үшін тиістілігі бойынша мемлекеттік қадағалау органдары салынған инженерлік желіні ұсынады.

Осы тексерістер абриске және нивелир журналына енеді және өздерінің қолдарын қоюмен куәландырады. Тексерушілер атқарушы сызбада, төменгі оң бұрышына аталмыш жазуды жазады: "Инженерлік желінің жоспарлы-биіктік жағдайы тексерілді, сызба дұрыс құрастырылған, нақтылы қалпына сәйкес келеді, жобадан ауытқулар жоқ (жобадан ауытқулар бар)". Осындай жазба қолы мен күнін қоюмен қоса беріледі.

116.Ұзындығы үлкен және ұзақ уақыт құрылыс салу процесінде болған инженерлiк желілердің атқарушы сызбалары жеке телімдер құрылыстың аяқталуы бойынша рәсімделген бөліктермен ұсынылады.

117. Ғимараттың iшкi және сыртқы габариттері және оның құрылымдық элементтері атқарушы сызбалардағы құдықтар, камера және коллектордағы атқарушы түсіруді бейнелеуге жатады. Мұржалар мен фасонды бөлшектер құдықтың қақпағы арқылы өтетін тiк сызыққа байланыстырумен бейнеледі. Бұған қоса: тағайындау, құдықтардың, камераның коллектордың, тарату шкафтарының және киоскілердің конструкциялары, мұржаның диаметрі, бар арматураның сипаттамасы, құдықтардың ішкі габариттері және жерастылық конструкцияларының басқа құрастырымдық элементтер көрсетіледі.

118. Атқарушы сызбадағы газ және жылу желілері үшін жанасу түрін көрсетумен құдықтар мен камералардың люктеріне қатысты жанасудың орналасуы бейнеленеді.

119. Атқарушы сызбалар бойынша барлық атқарушы сызбалар мен материалдар жерастылық инженерлік желілерді салғанға, қайта жөндегенге және жаңа атқарушы сызба құрастырғанға дейін сақтауға жатады.

120. Атқарушы элементтердің жоспарлы-биік жағдайда 0,1 м (топог-рафиялық жоспардың 1:500 масштабында 0,2) астам айырмашылықтар болған кезде сызба құрылыс ұйымының өкіліне түзетуге қайтарылады. Бақылау геодезиялық түсіру нәтижесімен атқарушы құжатты құрастырушымен келіспеген жағдайда, объектіге шығу арқылы қайталау бақылау және тиісті акт құрастырумен жүргізу керек.

121. Қазақстан Республикасы Ұлттық картографиялық-геодезиялық қорға берілетін атқарушы сызба түзетусіз және өшірусіз атқарушы сұлба этолонына сәйкес рәсімделеді, сондай-ақ бақылау геодезиялық түсіру мәліметтері мен жобаға және құрылыс пен пайдаланушы ұйымның мөртабанына сәйкестігіне тексеріс мөртабаны болады.

7-тарау. Ғимараттардың орнын ауыстыру мен деформациялауды геодезиялық бақылау

122. Құрылыс объектілері ғимаратының орын ауыстыруын және өзгеруін геодезиялық бақылау (геодезиялық мониторинг) төмендегідей мақсаттарда орындалады:

олардың абсолютті және салыстырмалы өзгеру шамасын есептеу әдістерін эксперименталді тексеру;

негіздердің әр түрлі топырақтары үшін өзгерудің шекті қол жетімді шамасын және ғимараттар мен имараттардың түрлерін белгілеу;

пайдаланылатын ғимараттар мен имараттардың өзгерулерінің туындаған себебін және қауіп-қатер дәрежесін анықтау, туындаған өзгерулердің себебін жою бойынша дер кезінде шаралар қабылдау үшін сандық және геометриялық мәліметтер алу;

мекемелік нұсқаулықтың талаптарын және кеңістік жағдайдың тұрақтылығының геодезиялық мониторингіне және ерекше маңызды ғимараттың, мұнаралы конструкциялардың геометриясына жобалық ұйымның ұйғарымын орындау.

123. Өзгерулерге бақылаудың негізгі себептеріне:

апаттық жағдайларды дер кезінде анықтау және оларды жою бойынша шараларды уақытылы қабылдау;

технологиялық үрдіс барысына ықпал ететін өзгерулерді анықтау;

оларды болжау және жобалық есептеулерді түзету мақсатында өзгерудің заңдылығын зерделеу жатады.

124. Бақылау жүргізу үшін жалпы жағдайда төмендегілерді қамтитын арнайы жоба құрылады:

жұмыстарды жүргізуге техникалық тапсырма;

құрылым, табиғат жағдайлары және оның жұмыс режимі туралы жалпы мәліметтер;

тірек және өзгеру белгілерінің орналасу сұлбасы;

бақылаудың маңызды сұлбасы;

өлшеудің қажетті дәлдігінің есебі;

өлшеу әдістері мен тәсілдері;

өлшеу нәтижелерін өңдеу әдістемесі және құрылымның жай-күйін бағалау жөніндегі ұсыныстар;

бақылаудың күнтізбелік жоспары (кестесі); орындаушылардың құрамы, жұмыс көлемі және смета.

Техникалық тапсырмада төмендегілер көрсетіледі:

объектінің (әкімшілік бөлу бойынша), атауы мен орналасқан жері, құрылысты салу немесе пайдалану кезеңдері;

құрылымдық ерекшеліктері және негізгі параметрлері, салу тереңдігі мен іргетастар түрлерінің қысқаша сипаттамасымен тұрғызылатын ғимаратты тағайындау, іргетас негіздерінің инженерлік-геологиялық және гидрогеологиялық шарттары, бақылаудың мақсаты мен міндеттері, бақылаудың кезектілігі, өзгеру мен орнын ауыстыруды өлшеудің талап етілген дәлдігі туралы мәліметтер; пайдалануға берілетін ғимарат үшін-өзгеруді өлшеу бойынша бұрын орындалған жұмыстар туралы мәлімет.

Техникалық тапсырмаға мыналар қоса тіркеледі: құрылыс алаңындағы ғимараттың және инженерлік желілердің орналасу сұлбасы, деформациялық маркаларды салудың болжамды орнын көрсетумен бірінші қабаттың іргетастарының жоспары, осьтік өлшемдері бар және биіктік белгілері бар (ұзына бойына, көлденең) ғимараттың шегі.

125. Имаратқа оны тұрғызған кезеңнен бастап және барлық құрылыс салу кезеңінде, ал көбінесе ірі объектілер үшін-пайдалану кезеңінде де бақылау жасалады. Имараттың түріне, бақылаудың табиғи шарттарына байланысты немесе тұрақтылықтан кейін аяқталады, егер құрылымды (оның бөлігін) өзгертуден технологиялық үрдістің қалыпты режимінің бұзылуы мүмкін болса, барлық пайдалану кезеңіне жалғасады.

Имаратты тұрғызудың немесе пайдаланудың әр сатысындағы оның өзгеруін бақылауды уақыттың анықталған аралықтары арқылы орындайды. Деформацияның қалыпты жүрісі өзгерісінің туындауына қабілетті шұғыл әрекеттер жағдайында, жедел бақылаулар орындалады.

126. Ғимаратының орын ауыстыруын және өзгеруін бақылау процесі төмендегі кезеңдерден тұрады:

өлшеу бағдарламасын әзірлеу;

конструкцияларды, орналасу орнын таңдау, биік және жоспарлы желінің тірек геодезиялық белгілерін орнату;

орнатылған тірек геодезиялық белгілерді биіктік және жоспарлы байланыстыру;

ғимараттарда деформациялық таңбаларды орнату;

тік және көлденең орнын ауыстыру көлемін циклдік аспаптық және крендерді дәлелденген уақыт аралықтары арқылы өлшеу;

өлшеу нәтижелерін өңдеу және талдау.

127. Тұнбаларды өлшеу жұмыстарын бастар алдында төмендегілерді қамтитын арнайы геодезиялық желі құрылады:

тірек (бастапқы) реперлері;

тік орнын ауыстырулар анықталатын конструкциялардағы бақылау белгілері;

тұнбаның пайда болуы, құлама жарқабақтың тұрақсыз үйінділері, жерастылық өндірулер, крастердің пайда болуы және басқа да қолайсыз инженерлік-геологиялық және гидрологиялық жағдайлардың ықпалы шегінде;

кемінде үш есе қалыңдықпен отырғызатын топырақтың ғимараттан арақашықтығы;

көлік құралы, машиналар, тетіктерден тербелу әсерін алып тастағандағы арақашықта;

бақылаудың барлық кезеңі ішінде реперлерге кедергісіз және қолайлы тәсіл мүмкін болатын және олардың сақталуын қамтамасыз ететін орындарда.

Тірек реперлерін газондарда және скверлерде орнатқан дұрыс. Тереңдік немесе топырақтық және қабырғалық тірек реперлердің түрлері тұнбаны анықтаудың дәлдігіне байланысты.

128. Реперлердi ерекше жер жағдайында орнату керек:

тығыздау жұмыстары аяқталып бітпеген топырақтардың құрамы бойынша төгiлген, бір текті емес, құдықтардан қорғалған және айналадағы айналадағы топырақтың қатып қалудан сақталған 1,5 м төменде төгілген қалыңдықтардың тереңдігіндегі бұрынғы топырақтарға қағылған және анкерлеп тасталған реперлерді қолдану;

отыратын топырақтарда кемiнде 1 м құмды тереңдікте немес кемінде 2 м астына төселген сазды топырақта, сондай-ақ 10 м астам отыратын топырақ қабатының кемінде 5 м қалыңдығы кезінде репердің төменгі соңын жауып бітеп тастау;

бөртетін топырақтардың кемінде 1 м төменгі астыңғы тереңдігіндегі репердің төменгі соңын жауып тастау керек. Репер башмағы ісінген топырақ қабатының елеулі қалыңдығы кезінде табиғаттың қысымы ісінудің қысымын арттыратын тереңдікте орналасуы тиіс.

129. Оған репер орналастырылғаннан кейiн геодезиялық желiнің ең жақын пунктінен биік белгi берiледі. Әр реперде оны орнатқан ұйымның атауы және белгiнің реттiк нөмiрі таңбаланады.

130. Орнатылған реперлер пайдаланатын ұйымды сақтауға тапсыруды талап етедi.

131. Жол сілтейтін белгілер:

жуық шамамен бiр деңгейде (оның ішінде бұрыштарға) құрылымның барлық периметрi бойынша көтерушi конструкциялардың төменгі бөлігінде;

құрылыс блоктерiнiң түйіскен жерлерiнде;

негiздеуге әр түрлi жүктемелерi бар тұнба тiгiстер (немесе температуралық) және шектi сызықтардың екi жағына;

iргетастардың жағалай ұзына бойына және көлденең өстеріне;

бағаналарға;

үлкен тұнбалықтар күтiлетін орындарда, және биiктiк бойынша құрылымның шұғыл құламаларымен;

қолайсыз геологиялық жағдайлары бар бөлiмшелерде орнатылады.

132. Ғимараттарда тұнба белгiлердi орналастырылу, сонымен бiрге оның құрылымын жобалау, құрылыс немесе пайдаланушы ұйымдардың келісімімен өлшеуді орындайтын ұйым анықтайды.

133. Іргетастың және ғимараттың конструктивтiк ерекшелiктерiн, инженерлiк-геологиялық және топырақтарды негiздеудiң гидрогеологиялық сипаттамаларының есебімен көлденеңінен орын алмастыру өлшемдерінің әдiсiн және iргетас пен ғимараттың ауытқуын анықтауды өлшеу бағдарламасында сүйене дәлелдеу керек.

134. Аймақтан тыс мүмкіндік деформациялары көлденең орын алмасулар әдісін қабылдаумен төмендегілерді белгілеуді талап етеді:

орталықтандырылған құрылғылармен жабдықталған бағаналар түріндегі сыртқы тұрақты тірек белгілерді; тірек белгілері ретінде топырақ реперлерін де пайдалануға болады;

бағаналар түріндегі жылжымайтын бағдар белгілерді; бағдар белгілер ретінде триангуляция нүктелерін пайдалануға жол беріледі және ғимараттың нүктелері объектілеу үшін қолайлы.

135. Тігінен және көлденеңінен орын алмасуларды өлшеу дәлдігін:

ұзақ уақыт пайдаланудағы, сондай-ақ тасты топырақтарда тұрғызылған ғимараттар үшін: 1 және 2 мм;

тұрғызу процесінде құмды, сазды және басқа да сығылатын топырақтардағы ғимараттар үшін: 2 және 5 мм;

тұрғызу процесінде төгілген, шөгетін және басқа да күшті сығылатын топырақтардағы ғимараттар мен конструкциялар үшін: 5 және 10 мм;

жердегі имараттар үшін: 10 және 15 мм етіп орындау талап етіледі.

136. Нивелирлеудің геометриялық, тригонометриялық, гидростатикалық және фотограмметриялық түрлері арқылы имараттың отыруын анықтайды.

Өлшеу дәлдігінің класымен нивелирлеудің төмендегідей түрлері анықталады:

I-IVкластар: геометриялық және гидростатикалық нивелирлеу;

IІ-IVкластар: тригонометриялық және фотограмметриялық нивелирлеу.

І класты нивелирлеу ірі конструкциялардың (ГЭС, АЭС және басқалар) шөгуін өлшеу кезінде бастапқы желілердің реперлері бойынша орындалады.

ІІ класты нивелирлеу ірі конструкциялардың, сондай-ақ көптеген өнеркәсіпті конструкциялардың шөгу маркерлері бойынша орындалады.

ІІІ класты нивелирлеу топырақ және тас бөгеттердің шөгуін, сондай-ақ қатты қысылатын топырақтарда тұрғызылатын конструкцияларды анықтау кезінде орындалады.

IV класты нивелирлеу жердегі ғимараттардың шөгуін анықтау кезінде орындалады.

137. Геометриялық нивелирлеу төмендегідей жолмен ортадан және дәлдікке (кластар) байланысты тәсілмен орындалады:

І класс – тура және айналма бағыттардағы (немесе тұйық жүріс) қос горизонт, есептеу биссекторға тақтайша сызықшаны енгізуден кейін орындалады (қосарлану тәсілі);

ІІ класс – бір горизонт, тұйық жүріс, қосарлану тәсілімен тақтайша бойынша есептеу;

ІІІ класс – бір горизонт, тұйық жүріс, қосарлану тәсілімен тақтайша бойынша немесе тақтайшаның бөлінуін үлесті көз мөлшермен бағалау үш жіп бойынша есептеу;

IV класс – бір горизонт, тұйық және алшақ салынған жүріс, тақтайша бойынша көрсету тәсілімен есептеу.

Геометриялық нивелирлеудің сипаттамалары мен рұқсаттары "I, II, III және IV сыныптары бойынша нұсқаулық" геодезиялық картографиялық нормалары мен ережелер нұсқаулығы 03-002-07 Астана 2007 ж. талаптарына сәйкес қабылданады.

138. Тригонометриялық нивелирлеу биіктіктердің (үлкен үйінділер, терең қазаншұңқырлар, беткейлердің және тағы басқалары) қатты құламалары жағдайында құрылымның отыруын өлшеу кезінде қолданылады. Осы әдіс визирлік сәуленің көлбеу бұрышының басқа өлшеу үстінде бір нүктенің шектен шығуын және аспаптан объектілеу нүктесіне дейін арақашықтықты анықтаумен қорытындыланады. Анықталатын нүктелерiнiң арасындағы шектен шығу алдыңғы және артқы аттас шектен шығу визирлік мақсаттардың (жоғарғы немесе төменгi) айырмасы ретінде екi рет есептеледi.

Теолит құрылғысы нүктесінің дәлдігін көтеру үшін тұрақты бағаналармен – штативтермен бекіту мақсатқа сай. Теодолитті орнату үшін орнықтылығы күмән келтірмейтін қоршау конструкцияларын пайдалануға болады.

Т1 теодолитті қолайлы жағдайда дәл пайдаланумен нивелирлеудің (0,2-0,4 мм) ІІ класты қатесімен нүктелер арасындағы шектен шығуды алуға болады.

Үйілген немесе сулануға тап болған шөгетін іргетастардағы құрылымның шөгуінің үлкен көлемін (100 мм аса) өлшеу кезінде тригонометриялық нивелирлеуді арақашықтықты жіпті қашықтық өлшеу бойынша өлшеумен теодолитпен штативте орындауға болады. Бұл жағдайда екі циклден тұратын шөгудің қателігі 10-15 мм құрайды.

139. Жұмыстың қолайлы жағдайын қамтамасыз ете алмайтын жертөле және цех жайларында сығылысқан жағдайда, сонымен бірге турбогенараторлардың, қағаз шығаратын машиналардың, кернеулі темір бетон әзірлеу кезінде, құрылымның ауытқуын түзету кезінде, үлкен ұзына бойына сақиналы іргетастардың құрылымы кезінде, адамның тұруына болмайтын немесе мүлдем болмайтын сирек кездесетін құрылымның технологиялық жабдығын монтаждау және пайдалану кезінде арматураны тартуға арналған қабырғалардың іргетастарының шөгуін бақылау кезінде гидростатикалық нивелирлеуді қолдану мақсатқа сай. Бұл әдіс басқа әдістермен өлшеу үшін қол жетімсіз нүктелердің үлкен санының шөгуін бір уақытта және үздіксіз бақылауға ықпал етеді. Бір қатар жағдайларда гидростатикалық нивелирлеу шөгуді өлшеудің бірден бір тәсілі болып табылады.

Іргетастардың шөгуін тасымалды гидростатикалық шлангалы нивелирмен немесе іргетастың периметрі бойынша белгіленген тұрақты гидростатикалық жүйемен анықталады.

Тасымалды гидростатикалық шлангалы нивелир 50-200 мм дейінгі биіктікпен және 20-50 мм дейінгі диаметрмен металл оправаға жасалған және төменгі бөлігі резеңке немесе пластмасса шлангімен қосылған екі біркелкі су өлшеуіш шыны стақан – пьезометрлерден тұрады. Сұйықтық оправаның жоғары бөлігіндегі саңылау арқылы құйылады. Жұмысты бастар алдында гидростатикалық нивелир тазартылған немесе формалин ерітіндісінің 0,1 пайызын қосумен қайнаған сумен толтырылады және шланга (әуе көпіршіктері және тығын қолданылмайды) суға толғаннан кейін тексеріледі. Екі стақанда да нивелирді толтыратын судың бос бет жағы бір деңгейде болады. қарсы температуларда түрлі спирттер немесе суыққа төлімді сұйықтық пайдаланылады. Нивелир жүріс салу кезінде су өлшейтін стақандар орнатылады немесе маркаға іліп қойылады, ол үшін аспапта бар орнатуға арналған бейімделумен сәйкес конструкциялық құрылымға арнайы салынатын бөлшектер салынады. Ұзындығы 1 км нивелир жүрістің биіктіктерінің айырмашылықтарын анықтаудың орташа квадратиялық қателігі + 15 мм құрайды.

140. Имараттың құрылымын жазықтықта сызықтық орнын ауыстыруларды, түсірудің параллель жазықтығын анықтау кезінде фотограмметриялық нивелирлеу қолданылады.

Фотограмметриялық әдіспен шөгуді анықтау үшін бақыланатын имарат таңбаланады және алғашқы кезеңде фототеодолитпен, ал содан кейін сол тірек пунктпен белгіленген бір уақыт аралығында мерзімді суретке түсіріледі.

Алынған суреттерді стереокомпараторда түсірілім бойынша өлшейді, оның сол жақтағы үнтаспасына үнемі бастапқы сурет, ал оң үнтаспаға ағымдағы бақылау циклінің суреті салынады, бастапқы бақылау цикліне қатысын, нүктелердің жиынтық жылжуларын анықтайды. Бақылаудың шектес циклінің арасындағы нүктелердің жылжуын осылай өлшеуге болады.

Түсірулердің бағдарлануынан кейін оларды координаталардың таңбалары бойынша 90º бұрады және осьтің (тігінен) жағалай жылжуын өлшейді. Суреттердің 90º бұрылысы стереоскопиялық вертикаль орын алмасуын бақылауға мүмкіндік береді және онымен оларды өлшеудің дәлдігін жоғырылатады.

Бақылаулардың дәлдiгін жоғарылату үшiн және жұмыстарды бақылау үшiн отыруды бақылау уақытындағы жағдай өзгеріссіз деп есептеуге болатын, әрбір суретте 2-3 бақылау нүктелері болуы тиіс, яғни суреттердегі осы нүктелердің орын алмасуы нөлге тең болуы керек. Алайда, әрбір сурет үшін жүйелік сипаты бар бағыт көрсетулердің қателерінің салдарынан бақылау нүктелерінде өлшеу нәтижелерін анықтау үшін түзету ретінде пайдаланылатын кейбір орын алмасулар бақыланатын болады. Осы түзетулер отыруларды анықтау қатесі есебінен орташа алғанда 1 мм жуық болады.

141. Ғимараттар мен конструкциялардың көлденең орын алмасуларын жекелеген бағыттағы жармалық бақылаулар, полярлық, триангуляция, фотограмметрия немесе оларды қиыстыру әдістерімен өлшеуге болады.

142. Жармалық бақылау әдісі құрылымның осімен дәл немесе оған параллель келетін тірек сызығынан деформация таңбасының конструкцияда мерзімдік ауытқуларымен қорытындыланады.

Жармалық бақылау әдісі ғимараттан алыс емес өтетін (0,5 м аспайтын), таңдап алынған жарманың соңындағы тұрақты тірек пункттерін орнату мүмкіндігі бар және өзгерту бағыты бұрын белгілі болғанда ғимараттың немесе оның бөліктерінің сызықтық жағдайында қолданылады. Жармадан деформациялық таңбаның ауытқуы жармалық әдісте өлшенген аз бұрыштар (аз бұрыштар тәсiлi) және жарманың шектес нүктелерінің арасындағы арақашықтықтармен немесе жылжымалы (жылжымалы мақсаттар тәсiл) таңбаның көмегімен жармадан ауытқуларды тікелей өлшеу жолымен, сондай-ақ жіппен өлшеу тәсілімен анықталады.

Аз бұрыштар тәсiлiнде арақашықтықты <1 тірек пунктінен 1:1000-1:2000 дәлдiкпен таңбаларға дейін және дәл немесе дәлме – дәл теодолитпен жармадан таңбалардың р1 ауытқу бұрыштарына дейін өлшейдi.

143. Жарма құру немесе жарманың соңғы тірек белгілерінің тұрақсыздығын қамтамасыз ету мүмкін болмағанда, ғимараттың орнын көлденең ауыстыру үшін жеке қиылысатын бағыттар әдiсін қолданады.

144. Ғимараттың, құрылымның ауытқуы кренометрлер, тiктеуiштердi қолданумен тiк жазықтық әдiсiмен немесе бағыттар, фотограмметрия, механикалық тәсiлдермен, сонымен бiрге оларды қиыстырумен өлшеуді талап етедi. Іргетастардың ауытқуы нивелирлеумен анықталады.

Объектінің Н биіктігіне, іргетастың түріне байланысты ауытқуды өлшеудің шекті абсолюттік қателігі төмендегі шамадан аспауы тиіс:

азаматтық ғимараттар үшін: 0, 0001H;

өнеркәсiп ғимараттар, түтiн мұржалары, домна пештерi, мұнаралар және т. б. үшін 0, 0005H;

машиналар мен агрегаттарға үшін: 0, 00001H немесе 0, 00001L (iргетастың L – ұзындығы/ені).

145. Ауытқудың шамасы және уақыттың өтуімен оның өзгерiсiн теодолитпен дәл өлшеуге болады. Ол үшiн теодолитті ауытқуды тексеретін үйдiң қабырғаларының бойына орнатады. Қабырғаның жоғарғы бөлiгiнде анық көрінетін нүктені таңдай отыра, оған желiлердiң қиылысуын салады, одан кейін желілердің қиылысы жобаланатын нүктені немесе есепті сол немесе басқа тәсілмен белгілейтін мұржаны төмен түсіреді. Осы операцияларды қайталай отыра, тік шеңбердің басқа жағдайында нүктенің екінші жағдайын алады. Тақтайшаның нөлiден орта нүктеге дейiнгі қашықтығы ғимараттың тексерілетін қабырғасының сызықтық шамасын бiлдiредi. Барлық ауытқу туралы айтатын болсақ, ауытқуды оның барлық бағыттары бойынша анықтау қажет.

146. Үйлестіру әдістемесі үшін бір тік оске жататын ғимараттың жоғарғы және төменгі нүктелерінің координаталары соңынан анықталатын базис түзетін кеміндеі екі тірек белгісін орнату талап етіледі.

147. Күрделi геометриялық пiшiнді ғимараттардың ауытқуын өлшеу үшiн көлбеу бағыттарда өлшеу әдiсi пайдаланады.

148. Өнеркәсіпті ғимараттар мен имараттарда машиналар мен агрегат-тарға арналған ігетастардың ауытқуларын өлшеу үшін градусты немесе салыстырмалы өлшемдердегі еңістікті анықтауға мүмкіндік беретін тасымалы немесе стационарлық кренометрлерді қолдану қажет. Осы барлық аспаптардың негізгі бөлігі – жоғары сезiмдi цилиндрлiк деңгейлер.

149. Гидротехникалық конструкцияларды, ауытқуларын өлшеу үшiн имараттың ішінде орналастырылған тура тiктеуiштердің көмегімен немесе тік проекциялау құралымен жүргізеді. Әр түрлi уақытқа ауытқу сызығының шамасын тiктеуiштiң ұшымен бекiту ауытқу бұрышының өзгеруiн анықтауға мүмкiндiк бередi.

150. Әр жылдың соңында бақылаулар толық камералдық өңдеуден өткенен кейiн төмендегілерді қамтитын техникалық есеп құрастырылады:

тiрек және шөгінді желiлерін орналастыру пунктінің сұлбасы;

тiрек және шөгінді жерлердің сызбалары;

дәлдiк бағамен геодезиялық өлшеулердің нәтижелерін өңдеу материалдары;

тiрек желiсiнің биіктік жерлерінің тiзiмдемесі;

шөгінді таңғыштардың биіктіктерінің және шөгінділердің тізімдемесі;

бақылау нәтижелерiн талдау.

Бұдан басқа, есепте топырақтардың физикалық-механикалық қасиеттерi, имараттар мен іргетастардың құрылымдық ерекшеліктері көрсетіледі, сонымен бiрге, егер осындай бақылаулар орындалған болса, жерастылық сулары және топырақтың температурасы деңгейінің өзгеріс тiзiмдемесi қоса беріледі.

151. Есепке көрнекiлiк үшiн келесі график түрiндегі материалдар қоса берілді:

осьтері және Р қысымының өсуі бойынша іргетастың негізіне құрылымның шөгінділердің өзгеру графикалары. Шөгінді графикасының тік масштабы шөгінділердің шамасына байланысты таңдалады;

топтамадағы құрылым осьтері бойынша таңғыштар шөгіндісінің толық графикасы; Ол үшін көлденең сызықтарға таңғыштар арасындағы арақашықтықтар сақталады, ал алынған нүктелер арқылы өтетін шөгінділердің тігінен шамасы әрбір бақылау топтамасы бойынша сақталады;

iргетастың шөгінді таңғыштарының жоспар шөгінділердің сызықтарымен тең. Ол үшін ғимараттың іргетастарының жоспарына әрбір таңғыштың нөмірінің астына миллиметрмен шөгу шамасын жазады, одан кейін тең шөгінділердің сызықтарын мысалы, 5, 10, 20 мм және тағы сол сияқты арқылы құрады. Изосызықтар iргетастарды негiздеудiң топырақтары өзгерулерiнiң жай-күйi туралы көрнекi ұсыныс және құрылымның элементтерiнің ауытқу бағыттарын бередi. Іргетастар барлық көлем бойынша бiр қалыпты орналастырылған жағдайда, жоспар құру мақсатқа сай.

8-тарау. Құрылыста геодезиялық жұмыстар орындау кезінде еңбекті қорғау

152. Құрылыс алаңында геодезиялық жұмыстар жүргізу кезінде белгіленген тәртіпте әзірленген және бекітілген еңбекті қорғау жөніндегі ведомстволық нұсқаулықтарды және сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтерді басшылыққа алу қажет. Геодезиялық жұмыстар жүргізу жобалары (бұдан әрі – ГЖЖЖ) кезінде геодезиялық жұмыстарда еңбектің қауіпсіздік жағдайын қамтамасыз ету жөніндегі шаралар қарастырылды.

153. Қауіпсіздік техникасы ережелерінде жазатайым оқиға кезінде жәбірленушіге алғашқы көмек көрсету тәсілдері суреттелуі керек.

Қауіпсіздік техникасын ережелерін алдын ала игермеген және емтихан тапсырмаған бірде-бір адам геодезиялық жұмыстарға жіберілмейді, сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік норматив талаптарына сәйкес рәсімделеді, жұмыс орнындағы еңбекті қорғау нұсқаулығы тікелей орындалуы керек.

154. Көлік жүретін жолдың бір бөлігі бойынша келе жатқан көлікке қарсы тротуардың жиегімен ғана жүріп өтуге рұқсат етіледі – мұндай бағытта жүрістерді өлшеу жүргізіледі. Көлік жүретін көшенің бөліктерінде және жолдарда геодезиялық аспаптарды қараусыз қалдыруға тыйым салынады.

155. Сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік норматив талаптарына сәйкес 1,3 м биіктік бойынша құлама орналасқан, геодезистердің жұмыс орындары қорғаныс немесе дабылды қоршаулармен қоршаланады.

156. Электр беріліс, электр қосалқы станциялары желілері сымдары аспаларының биіктігін тақтайшалармен, рулеткалармен, қадалармен сымдарға тиіспей, аналитикалық жолмен анықтайды. Өлшеу үшін қолданылатын тақтайшалар, қадалар және басқа да заттарды электр сымдарына 2 м, оның ішінде түйіспелі темір жолдарда және трамвай желілерінде жақын әкелуге рұқсат етілмейді.

Жоғарыда жұмыс істеуге белгіленген тәртіпте медициналық куәландырудан өткен тұлғалар босатылады.

157. Қауіпті аймақтарда геодезиялық жұмыстарға, тиеу-түсіру жұмыстарына, материалдар мен конструкцияларды жүк көтергіш крандармен жүретін жерлерге жақын жерлерде; рельс жолдарын өлшеу және түзету кезінде кран астындағы арқалықтан өтуге тыйым салынады. Бұл ретте аспапты орнататын жерлерде қоршауы және мықты баспалдақтары бар алаңдар орнатылады.

158. Қысқы уақыттарда электрмен қыздырғышпен құйматастарды қыздыру кезінде кернеуі бар арматураға өлшеу аспабының тиіп кетуінен электр тогынан жарақат алуы мүмкін екендігін ескертумен, геодезиялық жұмыстар осындай телімдерден тыс жүргізіледі. Арматураны электрмен дәнекерлеумен орындайтын орындарда немесе ток өтетін желілер бар жерлерде геодезиялық жұмыстар жүргізуге тыйым салынады. Қажет болған жағдайда, өлшеу кезінде электр желісін уақытша ажыратып қою керек.

159. Ғимаратқа аспаптармен қоршауы бар баспалдақ марштарымен ғана көтерілуге рұқсат етіледі. Баспалдақтар міндетті түрде түзу күйінде және сенімді бекітілуі тиіс. Аспаптармен қардан, кірден, және мұздан тазартылмаған баспалдақтармен көтерілуден аулақ болу керек. Егер ол нақтылы және соңына дейін бекітілмеген болса, қалыппен жүруге болмайды. Арқанды, тросты пайдаланып, тігінен жылжуға, сондай-ақ монтажды горизонттың жиегімен, тұйықтағыштар, арақабырғалар, күрделі қабырғалармен жылжуға тыйым салынады.

Биіктігі немесе тереңдігі 25 м ғимараттар мен имараттардың құрылысы кезінде жұмыс орнында көтерілу мен түсі үшін жолаушылар және жүк жолаушылары қолданатын жүк және адам таситын көтергіштер (лифтер) қолданылады. Жұмысшылар биікте бола тұра, сенімді конструкцияға бекітілген сақтандыру белдіктерін пайдаланады.

160. Геодезист монтаждау аймағында жұмыс істеген кезде оған қауіпті барлық ойықтар мен саңылаулар жабылады және қоршалады.

161. Геодезист монтаждау аймағында жұмыс істеген кезде барлық ойықтар мен саңылаулар жабық болуы тиіс.

162. Геодезист құрылыс алаңындағы жұмыстарды орындай отыра, қауіп-ті аймақтан тыс болуы керек. Геодезиялық аспаптар құрастырылатын элементтен арақашықтығы бір жарым биіктіктен жақын емес орнатылады.

163. Су құбыры, кәріз және басқа да құдықтар ішін атқарушы түсіру кезінде адамдарды құдыққа түсірер алдында, оның ішінде газдың жоқтығын тексеріп алу керек.

Жұмыс кезінде оған бөтен адамдарды жібермей, люктердің ашықтығын тексереді. Жұмыстар аяқталғаннан кейін немесе үзіліс кезінде құдықтардың барлық люктері қақпақтары тығыз жабылады. Жұмыскерлерге құдықта шартты дабыл берілгеннен кейін аспаптар, шамдар және заттарды құдыққа жіппен түсіреді. Құдық шахтер шамымен жарықтандырылады. Жұмыстар қолғаппен жүргізіледі.

164. Құрылыс алаңындағы геодезиялық жұмыстарда:

екпіні 6 балл жедел жел соққан, қатты қар, жаңбыр жауған кезде және ауаның температурасы -30 градус С және төмен болған кезде;

монтаждау аймағындағы монтаждық горизонтта, және мұнара кранының жұмысы, тайғақ кезде монтаждау алаңында темір қалпақтарсыз және сақтандыру белдіктерінсіз;

көлік жүретін бөліктегі шоссе жолдарда және темір жолдардың көліктік габариттер аймағында жұмыс істеуге тыйым салынады.

165. Лазерлік сәулені қолданумен жұмыс кезінде аталмыш сақтандыру шараларын сақтау қажет:

адамдардың өтуі мүмкін болатын жерлерде жұмыс жүргізу орны шегінен тыс сәуле тарауын болдырмау;

лазерлі аспаптың және қоректендіру блогының корпусын жерге қосу қажет;

аспаптың "шығысы" 1500:2500 Вольт кернеуде болатындықтан, лазерлі аспаптар мен қоректендіру блогын қосулы күйінде ашуға мүлдет тыйым салынады;

қоректендіру блогын оқшаулағаннан кейін 1,5 минуттан кейін ажыратқыштар өшіріледі;

аспаптың қосатын шоғырсымдары зақымданбауы керек;

құрылыс алаңында жұмыс істейтін барлық жұмыскерлерді көздің торлы қабығына лазер сәулесінің зиянды әсірі туралы хабардар ету;

лазер сәулесі мүмкіндігінше, жұмыскердің басынан жоғары немесе белінен төмен өтуі және көзге түспеуі тиіс;

лазер будасы өтетін жолға айна немесе жылтырайтын металл заттар қоймайды;

лазер сәулесін оның қолдану аймағынан тыс бағыттауға болмайды;

жұмыс жүретін жер қоршаулы болуы және ескерту дабылымен, дабылды шаммен және ескерту плакаттарымен белгіленеді.

9-тарау. Құрылыста геодезиялық жұмыстарды орындау кезінде өрт қауіпсіздігіне қойылатын талаптар

166. Құрылыс объектісінде геодезиялық жұмыстарды орындау кезінде, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 9 қазандағы № 1077 қаулысын "Өрт қауіпсіздігі қағидаларын бекіту туралы" қолданып және белгіленген тәртіппен әзірленген және бекітілген өрт қауіпсіздігі жөніндегі ведомстволық нұсқаулықтарда көрсетілген өрт қауіпсіздігі ережелері басшылыққа алу керек. ГЖЖЖ геодезиялық жұмыстарда өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі шаралар қарастырылады.

167. Геодезиялық жұмыстарды жүргізуге кіріспе нұсқаманы өткен және геодезиялық, құрылыс жұмыстарындағы өрт қауіпсіздігі ережесін, сонымен бірге жұмыс орнындағы өрт қауіпсіздігі нұсқамасын игергентұлғалар жіберіледі.

168. Өлшеулердің нәтижелерін камералдық өңдеуге арналған үй-жайлар мен бөлмелер өрттің туындауы туралы хабарлайтын автоматтандырылған құралдармен жабдықталып, оларда өрт сөндіргіштер орнатылады керек.

"Геодезиялық қызмет және құрылыстағы геодезиялық жұмыстарды ұйымдастыру" 1.03-01-2017 Қазақстан Республикасының құрылыстағы басшылық құжатына 1 қосымша

Геодезиялық бөлу негіздерін орындау мысалдары

1-сурет – Өнеркәсіптік кешендер мен ірі конструкциялардың құрылысын салу үшін құрылыс торы (координаталарда байланыстыру) түріндегі геодезиялық бөлу негізі

2-сурет – Тұрғын үйлер мен азаматтық ғимараттар (имараттар) үшін қызыл сызық түріндегі геодезиялық бөлу негізі

3-сурет – Инженерлік желілер, автомобиль және теміржолдар үшін теодолитті жүрістен жол трассасының сызықтық-бұрыштық байланыстыру түріндегі геодезиялық бөлу негізі Негізгі немесе басты бөлу осьтерін бекіту

а – биіктігі 5 қабатқа дейінгі ғимараттың, биіктігі 15 м дейінгі имараттың, ішкі алаңдық инженерлік желілердің құрылысын салу ұзақтығы 0,5 жылға дейінгі негізгі және бас бөлу осьтерін бекітудің геодезиялық белгісі;

б – белгіні қоршау;

1 –16 мм диаметрлі металл өзек; 2 – В 7,5 класының бетоны; 3 – 1800x80x80 мм ағаш бағана немесе 30-50 мм диаметрлі металл мұржа; 4 – 1500x80x20 өлшемді тақтай және 25x25x2 мм өлшемді металл бұрыш

4-сурет – Биіктігі 5 қабатқа дейінгі ғимараттың, биіктігі 15 м дейінгі имараттың, ішкі алаңдық инженерлік желілердің құрылысын салу ұзақтығы 0,5 жылға дейінгі негізгі және басты бөлу осьтерін бекіту, белгіні қоршау

1 – ағаш қақпақ; 2 – 200x200x10 мм өлшемді металл пластика; 3 – 30 мм диаметрлі металл мұржа; 4 – якорь; 5 – В7,5 класты бетон; 6 – құм.

5-сурет – Биіктігі 5 қабатқа дейінгі ғимараттың, биіктігі 15 м дейінгі имараттың, құрылысын салу ұзақтығы 0,5 жылға дейінгі негізгі және басты бөлу осьтерін бекіту

1 – 200x200x15 мм өлшемді металл пластина; 2 – металдан жасалған тойтарма; 3 – 15 мм диаметрлі анкер; 4 – 50-70мм диаметрлі металл мұржа; 5 – В7,5-12,5 класты бетон; 6 – якорь; 7 – құм; 8 – РЧ=2 қабатты рубероид; h1 топырақ қатуының өте үлкен тереңдігіне сәйкеседі; h2 Б1 кестесі бойынша анықталады.

6-сурет – Құрылысын салу ұзақтығы 0,5 жылға дейінгі ғимараттың (имараттың) негізгі және басты бөлу осьтерін бекіту 1-кесте – h2 өлшемнің мәні

Топырақ	Топырақтың қату тереңдігі кезіндегі h2 өлшемнің мәні, м
	h1	0,6	0,8	1,0	1,2	1,4	1,6	1,8	2,0
Құмды	h2	0,1	0,2	0,2	0,3	0,4	0,5	0,6	0,7
Саздақ		0,6	0,9	1,1	1,4	1,6	1,8	2,0	2,1

1 – теспе-шеге; 2 – жартас, бетон; 3 – белгіні таңбалау (бояу)

Белгiнiң қоршауы тастардың туры түрiнде орындалады

7-сурет – Жартастарда және құйматастабөлу осьтерін бекіту

а, б – геодезиялық бергілер; в – бөлу осьтерінің белгілерін бекіту сұлбасы;

1 – ағаштан немесе металдан 15-30 мм диаметрлі уақытша белгі; 2 – тану белгсі диаметрі 50-80 мм диаметрлі; 3 – ағаштан жасалған 100 мм диаметрлі немесе металдан 80 мм диаметрлі тұрақты белгі

8-сурет – Сызықтық конструкциялардың бөлу осьтерін бекіту

"Геодезиялық қызмет және құрылыстағы геодезиялық жұмыстарды ұйымдастыру" 1.03-01-2017 Қазақстан Республикасының құрылыстағы басшылық құжатына 2 қосымша

Ғимараттың бөлу желісінің сұлбасы

а – сыртқы, б– ішкі

Шартты белгілер:

- осьтік белгімен орын алмастыратын репер;

- уақытша осьтік белгі;

- тұрақты осьтік белгілер;

- ғимараттағы осьтік белгі;

- құрылыс алаңы бөлу желісінің пункті;

- мемлекеттік геодезиялық желілердің пункттері.

9-сурет – Ғимараттың бөлу желісін орындау үлгісі

	"Геодезиялық қызмет және құрылыстағы геодезиялық жұмыстарды ұйымдастыру" 1.03-01-2017 Қазақстан Республикасының құрылыстағы басшылық құжатына 3-қосымша
	Форма

Геодезиялық жұмыс өндірісінің жобасын әзірлеудің техникалық тапсырмасының формасы

КЕЛІСІЛДІ	БЕКІТЕМІН
Құрылыс-монтаждау ұйымының бас инженері ___________ ______________ қолы А. Ә. Т.	Жобаға тапсырыс беруші ұйымының бас инженері _______________________ қолы А. Ә. Т.
"______" ____________20___ж.	"______" ________20___ ж.

Геодезиялық жұмыстарды жүргізуге жобасын әзiрлеуге техникалық тапсырма

____________________________________________________________________

(ұйымның атауы, орындаушының бөлімшесі)

1 Жобаның тапсырыс берушісі_________________________________________

(ұйымның, бөлімшенің атауы)

2 Объектінің атауы__________________________________________________

3 Объектінің орналасқан жері________________________________________

(әкімшілік бөлу бойынша)

4 Құрылыстың жобаланатын объектісінің жалпы сипаттамасы, құрылыс алаңындағы

геодезиялық жұмыстардың мақсаты мен тағайындалуы

5 ГЖЖЖ кірген геодезиялық жұмыстардың түрі

6 Жекелеген жұмыстарға ерекшеліктің түрлері және олардың дәлдігіне ерекше

тадаптар

7 ГЖЖЖ құрастыру нәтижесінде ұсынылуы тиіс геодезиялық материалдар тібесі

8 Жұмыстардың кезектілігі, аралық материалдарды беру мерзімі және ГЖЖЖ шығару

9 Графикалық қосымша-құрылыс объектісінің бас жоспары, жерастылық желілерінің

жиынтық бас жоспары және құрылыс объектісіндегі құрылыс-монтаждау жұмыстарын

ұйымдастырудың құрылыстық бас жоспары.

Құрастырған:

________________________________________________________________

(қолы, лауазымы, ұйым өкілінің – ГЖЖЖ тапсырыс берушісінің тегі, аты-жөні)

Алған:

______________________________________________________________________

(қолы, лауазымы, ұйым өкілінің – ГЖЖЖ тапсырыс берушісінің тегі, аты-жөні)

	"Геодезиялық қызмет және құрылыстағы геодезиялық жұмыстарды ұйымдастыру" 1.03-01-2017 Қазақстан Республикасының құрылыстағы басшылық құжатына 4-қосымша
	Форма

Тахеометрлік түсіру журналының формасы

_______________________________________________________________

(ұйымның атауы)

_______________________________________________________________

(өндірістік бөлімшенің атауы)

Тахеометрлік түсіру журналы

Құрылыс

_______________________________________________________________

Объект (телім)

_______________________________________________________________

Жұмыстың басталуы

_______________________________________________________________

Жұмыстың аяқталуы

_______________________________________________________________

Журналды жүргізуге жауапты ____________________________________

(тегі, аты әкесінің аты)

Журналда __________ парақ тігілді және нөмірленді.

Журналды берген құрылыс ұйымының бас инженері

____________________ ________________________ (қолы, мөрі) (А. Ә. Т.)

Тахеометрлік түсіру нәтижелері

Түсірген ___________________ Есептеп шығарған _________________

(А. Ә. Т.) (А. Ә. Т.)

2-кесте- Тахеометрлік түсіру нәтижелері

Бақылау нүктесінің №	Қашықтық өлшеудің арақашықтығы	Бақылау биіктігі	Шеңбер бойынша тігінен есептеу	Шеңбер бойынша Көлденең есептеу	Көлбеу бұрыш	Биiктiктен көруге түзету	Арақашық тық
1	2	3	4	5	6	7	8
Ескертпелер 1 Телімді түсіру мерзімі журнал парағының екінші бетінде орындалады 2 Далалық журналға (магниттік жинаушыға жазбай) жазумен электрондық тахеометрмен түсіру кезінде "?Х" және "?Ү" белгілері журналға қосылады.

	"Геодезиялық қызмет және құрылыстағы геодезиялық жұмыстарды ұйымдастыру" 1.03-01-2017 Қазақстан Республикасының құрылыстағы басшылық құжатына 5-қосымша
	Форма

Техникалық нивелирлеу журналының формасы ТЕХНИКАЛЫҚ НИВЕЛИРЛЕУ ЖУРНАЛЫ

(Нивелирдің түріне байланысты журналдың формасы өзгеруі мүмкін)

Құрылыс №

__________________________________________________________________

Объект (телім)

________________________________________________________________

Жұмыстың

басталуы___________________________________________________________

Жұмыстың

аяқталуы___________________________________________________________

Журналды жүргізуге жауапты

___________________________________________________

(аты, әкесінің аты, тегі)

Журналда __________ парақ тігілді және нөмірленді.

Журналды берген құрылыс ұйымының бас инженері

____________________ ________________________

(қолы, мөрі) (А. Ә. Т.)

Техникалық тивелирлеу нәтижелері

Телім ___________________

Күні, айы, жылы ___________________ Күні, айы, жылы ______________

Бақылаған ___________________ Есептеп шығарған _________________

(А. Ә. Т.) (А. Ә. Т.)

3-кесте – Нивелирлеудің нәтижелері

Репер дің №	Бақыланатын нүкте	Тақтайша бойынша есептеу			Шама дан асу, м		Орташа шамадан асу, м		Аспап тың горизонты	Абсо люттік биіктік
		артқы	алдыңғы	аралық	+	-	+	-
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11

	"Геодезиялық қызмет және құрылыстағы геодезиялық жұмыстарды ұйымдастыру" 1.03-01-2017 Қазақстан Республикасының құрылыстағы басшылық құжатына 6-қосымша
	Форма

Геодезиялық жұмыстардың жедел журналының формасы ГЕОДЕЗИЯЛЫҚ ЖҰМЫСТАРДЫҢ ЖЕДЕЛ ЖУРНАЛЫ

Құрылыс №

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

Объект (телім) _______________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

Жұмыстың басталуы, аяқталуы

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

Аты, әкесінің аты, тегі

____________________________________________________________________

Журналды жүргізуге жауапты __________________________________________

Журналда __________ парақ тігілді және нөмірленді.

Журналды берген ұйымының бас инженері

___________________________________________________________________

(қолы)

М. О.

4-кесте – Геодезиялық жұмыстармен айналысатын техникалық қызметкерлердің тізімі

р/н	Аты, әкесінің аты, тегі	Атқаратын қызметі	Білімі (мамандығы)	Объектідегі жұмыс күні
				басталуы	аяқталуы
1	2	3	4	5	6

5-кесте – Объектідегі негізгі геодезиялық жабдықтың тізбесі

р/н	Геодезиялық жабдықтың атауы	Аспаптық (құрал) түрі	Нөмірі және әзірленген жылы	Саны
1	2	3	4	5

6-кесте – Түсетiн техникалық құжаттаманың тiзiмі

Түскен күні	Жұмыс сызбасының атаулары, өлшеулер, кейінге қалдырулар, қайдан алынды	Жұмыс сызбаларының №	Даналардың саны	Ескерту
1	2	3	4	5

7-кесте – Тірек пункттері

р/н	Белгінің №	Пикетаж	Жоспарлы тірек пункттердің осьтерінен		Биіктік белгілері
			солға	оңға	белгілер	сұлба
1	2	3	4	5	6	7

8-кесте – Реперлердің тізбесі

р/н	Жобалық шақырым	ПК +	Репердің №	Репердің Абсолюттік немес шартты биіктігі	Репердің осьтен трасса бойымен арақашықтығы, м		Репердің түрі
					влево	вправо
1	2	3	4	5	6	7	8

9-кесте – Трассаны бекіту тізбесі

Бекітілген белгінің №	Бекітілген нүктенің орналасуы			Байланыстыру				Бекітіл ген белгінің сурет теуі	Белгі нің нобайы	Ескерту
	км	пикет	плюс	Осьтен арақашықты ғы, м		Шығырылған бағаналардың биіктігі
				Оңға	сол	оң	сол
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11

10-кесте – Геодезиялық жұмыстардың күн сайынғы мәліметі

Күні	Жұмыс жүргізу орны (ПК +)	Жұмыстардың қысқаша сипаттамасы және оларды орындау әдістері	Жұмыс жүргізу жағдайы	Жұмыс сұлбасы	Орындаушының аты, әкесінің аты, тегі
1	2	3	4	5	6

	"Геодезиялық қызмет және құрылыстағы геодезиялық жұмыстарды ұйымдастыру" 1.03-01-2017 Қазақстан Республикасының құрылыстағы басшылық құжатына 7-қосымша
	Форма

Құрылысқа арналған геодезиялық бөлу негізін қабылдау-өткізу актісі

___________________________________________________________________

(құрылыс объектісінің атауы)

______________________________ "____" _________________20___ж.

(құрастырылған орны)

Комиссияның құрамында:

Тапсырыс берушінің жауапты өкілі____________________________________________

(аты, әкесінің аты, тегі)

құрылыс-монтаждау ұйымының жауапты өкілдері

_____________________________________________________________

(аты, әкесінің аты, тегі)

Құрылыс үшін геодезиялық бөлу негізіне ұсынылған техникалық құжаттаманы

қарады____________ (құрылыс объектісінің атауы) және осы негіздің белгілі бір

орында бекітілген белгілеріне тексеру жүргізді

Құрылыс үшін қабылдауға ұсынылған геодезиялық бөлу белгілері, олардың

координаталары, белгілер, орнатылған орны және бекіту тәсілі ұсынылған техникалық

құжаттамаға сәйкеседі_________________________________________________

_____________________________________________________________________

(ұйымның-әзірлеушінің атауы, сызбаның нөмірі, шығу күні)

және салу және өлшеудің берілген дәлдігін сақтаумен орындалды.

Комиссия жоғарыда айтылғандардың негізінде құрылыс үшін геодезиялық бөлу

негіздің белгілерін тапсырыс беруші тапсырды, мердігер алды деп есептейді

_____________________________________________________________

(объектінің немесе оның жекелеген цехтарының, ғимараттарының,

конструкцияларының атауы)

Қосымша:_____________________________________________________

(сызбалар, сұлбалар, тізбелер және т. б.)

Тапсырыс берушінің өкілі:____________________________________

(қолы)

Мердігердің өкілі: жұмысты жүргізуші_________________________

(қолы)

геодезиялық қызмет қызмткері_________________________________

(қолы)

	"Геодезиялық қызмет және құрылыстағы геодезиялық жұмыстарды ұйымдастыру" 1.03-01-2017 Қазақстан Республикасының құрылыстағы басшылық құжатына 8-қосымша
	Форма

Нәтижелерін қабылдау-өткізу актісінің формасы Ғимараттың, имараттың құрылысын салу кезіндегі геодезиялық жұмыстардың нәтижелерін қабылдау-өткізу АКТІСІ

"_____" _______________20___ж. _____________________________

(құрастырылған орны)

Объект___________________________________________________________________

(құрылыс объектісінің атауы)

Комиссияның құрамында:

Жұмысты тапсыратын, құрылыс-монтаждау ұйымының жауапты өкілі

_________________________________________________________________________

(аты, әкесінің аты, тегі)

Жұмысты қабылдайтын, құрылыс-монтаждау ұйымының жауапты өкілі

_________________________________________________________________________

(аты, әкесінің аты, тегі)

Құрылыс кезінде геодезиялық жұмыстарды орындауға ұсынылған техникалық

құжаттама (құрылыс үшін геодезиялық бөлу негіз сұлбасы, ғимараттың, имараттың

ішкі бөлі желісі, атқарушы түсірулер сұлбалары, координаталар каталогы, белгілер,

тізімдемелер және т. б. қаралды______________________________________________

__________________________________________________________________________

(объектінің атауы)

Қабылдауға ұсынылған бөлу желісінің белгілері, олардың координаталары, белгілер,

орнатылған орны және бекіту тәсілі ұсынылған техникалық құжаттамаға сәйкеседі

және салу және өлшеудің берілген дәлдігін сақтаумен орындалды.

Комиссия жоғарыда айтылғандардың негізінде құрылыс- монтаждау ұйымының

жауапты өкілі тапсырды,_____________________________________________________

(ұйымның атауы)

ал мердігер________________________________________________________________

(ұйымның атауы)

__________________________________________________________________________

жоғарыда көрсетілген жұмыстарды қабылдады деп есептейді______________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

(объектінің немесе оның жекелеген цехтарының, ғимараттарының,

конструкцияларының атауы)

Қосымша:________________________________________________________________

(сызбалар, сұлбалар, тізбелер және т. б.)

Жұмысты тапсыратын құрылыс-монтаждау ұйымының өкілі______________________

__________________________________________________________________________

(жұмысты жүргізушінің, геодезиялық қызмет қызметкерінің қолы)

Жұмысты қабылдайтын құрылыс-монтаждау ұйымының өкілі_____________________

__________________________________________________________________________

(жұмысты жүргізушінің, геодезиялық қызмет қызметкерінің қолы)

"Геодезиялық қызмет және құрылыстағы геодезиялық жұмыстарды ұйымдастыру" 1.03-01-2017 Қазақстан Республикасының құрылыстағы басшылық құжатына 9-қосымша

Атқарушы сұлбалар мен сызбалар

	Бөлуді жүргізген:
	Бөлуді қабылдады:

10-сурет – Қазаншұңқырды бөлудің атқарушы сұлбасының үлгісі

	Бөлуді жүргізген:
	Бөлуді қабылдады:

11-сурет – Осьтерді толық бөлудің атқарушы сұлбасының үлгісі

Санмен жазылған жаққа панельдiң ауытқу бағыты.

Минус(- ) белгісі бар сан қабырғалық панельдердiң тiрек орнынан монтаждық

горизонттың ең жоғары нүктесінен маяктардың құрылғысына дейін ауытқуын

көрсетеді.

Қоршаудағы сандар панелдің жоғарғы жағының оның вертикалынан ауытқуын

көрсетеді.

12-сурет – Бөлу осьтеріне (бағдарлаушы тәуекел) панельдер монтажының қатысы
және олардың тіктігінің атқарушы сұлбасының үлгісі

Минус (-) белгісі бар сандар жабын плитасының ең жоғарғы нүктеден ауытқуын көрсетеді

13-сурет – Жабын тақтайшасының атқарушы сұлбасының үлгісі

14-сурет – Бағананы монтаждаудың атқарушы сұлбасының үлгісі

(осьтер мен тіктікке қатысты)

15-сурет – Бетондау алдында өлшеуге жататын қалыптың параметрі

16-сурет – Қоршаудағы бөлу осьтерінің атқарушы сұлбасының үлгісі

Алымы – жобалық өлшемдер, ортақ бөлімде-нақтылы (мм);

(- 20), (-10) – стқандардың түбінің белгілері

17-сурет – Іргетастардың атқарушы сұлбаларының үлгісі

	Сұлбаны әзірледі:
	Сұлбаны қабылдады:

18-сурет – Осьтер мен белгілердің открасының үлгісі

"Геодезиялық қызмет және құрылыстағы геодезиялық жұмыстарды ұйымдастыру" 1.03-01-2017 Қазақстан Республикасының құрылыстағы басшылық құжатына 10-қосымша

Есептеу әдістемесі

1. Қалыптыға жақын, нақтылы ауытқуларды бөлу және S дәлдігінің сипаттамасын анықтау кезінде оларды төмендегі Формула бойынша ∆ - мен салыстыруға жол беріледі:

t ақаулылықты қабылдау деңгейiнің мәніне байланысты қабылданатын коэффициент

Ескертпе – q = 0, 25 % t = 3 болғанда және q = 0, 65 % t = 2, 7 болғанда. Қалған жағдайларында өлшенген ауытқуларды қолданыстағы нормативтiк-техникалық құжаттармен қарастырылған барлық рұқсат етілген және қол жетімді ауытқулармен салыстырады.

2. Таңдама көлемі кезінде, 5 ÷ 10 – ға тең тербелу өрісі төмендегі формула бойынша салыстырылады:

5, 6, 7, 8, 9, 10 тиісті таңдама көлемі кезінде 4,89; 5,04; 5,16; 5,26; 5,34; 5,43 тең болғанда, A – коэффициент болатын,

3. Құралым элементтерiнiң атқарушы түсiрулерi қажеттi дәлдiкпен орындалуы керек.

4. Орташа квадраттық қателiгiне - dx

Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму миинистрлігінің Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті төрағасының 2018 жылғы 20 сәуір № 88-НҚ бұйрығына 2-қосымша

Сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтер ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫС НОРМАЛАРЫ

Ескерту. 2-қосымшаның күші жойылды - ҚР Өнеркәсіп және құрылыс министрлігінің Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті төрағасының м.а. 18.10.2023 № 153-НҚ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.