Об утверждении Плана по управлению пастбищами и их использованию по Бухар - Жыраускому району на 2018 - 2019 годы

Решение 22 сессии Бухар - Жырауского районного маслихата Карагандинской области от 29 марта 2018 года № 10. Зарегистрировано Департаментом юстиции Карагандинской области 18 апреля 2018 года № 4709. Прекращено действие в связи с истечением срока

      В соответствии с Законами Республики Казахстан от 23 января 2001 года "О местном государственном управлении и самоуправлении в Республики Казахстан", от 20 февраля 2017 года "О пастбищах" районный маслихат РЕШИЛ:

      1. Утвердить План по управлению пастбищами и их использованию по Бухар-Жыраускому району на 2018-2019 годы, согласно приложению к настоящему решению.

      2. Настоящее решение вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

      Председатель сессии Б. Жанбырбаев
      Секретарь маслихата А. Әли

  Утвержден
решением 22 сессии
Бухар-Жырауского
районного маслихата
от 29 марта 2018 года № 10

План по управлению пастбищами и их использованию по Бухар - Жыраускому району на 2018 - 2019 годы

1. Общие сведения

      План принимается в целях рационального использования пастбищ, устойчивого обеспечения потребности в кормах и предотвращения процессов деградации пастбищ.

      План содержит:

      1) схему (карту) расположения пастбищ на территории административно-территориальной единицы в разрезе категорий земель, собственников земельных участков и землепользователей на основании правоустанавливающих документов согласно приложению 1;

      2) приемлемые схемы пастбищеоборотов согласно приложению 2;

      3) карту с обозначением внешних и внутренних границ и площадей пастбищ, в том числе сезонных, объектов пастбищной инфраструктуры согласно приложению 3;

      4) схему доступа пастбищепользователей к водоисточникам (озерам, рекам, прудам, копаням, оросительным или обводнительным каналам, трубчатым или шахтным колодцам), составленную согласно норме потребления воды согласно приложению 4;

      5) схему перераспределения пастбищ для размещения поголовья сельскохозяйственных животных физических и (или) юридических лиц, у которых отсутствуют пастбища, и перемещения его на предоставляемые пастбища согласно приложению 5;

      6) схему размещения поголовья сельскохозяйственных животных на отгонах пастбищах физических и (или) юридических лиц, не обеспеченных пастбищами, расположенными при городе районного значения, поселке, селе, сельском округе согласно приложению 6;

      7) календарный график по использованию пастбищ, устанавливающих сезонные маршруты выпаса и передвижения сельскохозяйственных животных согласно приложению 7;

      План принят с учетом: сведений о состоянии геоботанического обследования пастбищ; сведений о ветеринарно-санитарных объектах; данных о численности поголовья сельскохозяйственных животных с указанием их владельцев – пастбищепользователей; физических и (или) юридических лиц; данных о количестве гуртов, отар, табунов, сформированных по видам и половозрастным группам сельскохозяйственных животных; сведений о формировании поголовья сельскохозяйственных животных для выпаса на отгонных пастбищах; особенностей выпаса сельскохозяйственных животных на культурных и аридных пастбищах; сведений о сервитутах для прогона скота и иных данных, предоставленных государственными органами, физическими и (или) юридическими лицами.

      Бухар-Жырауский район расположен в восточной части Карагандинской области. Район граничит с Осакаровским, Шетским, Абайским и Каркаралинским районами Карагандинской области, а также с Баянаульским районом Павлодарской области на севере.

      Территория Бухар-Жырауского района по категориям земель представлена в приложении 8.

      Рельеф района представлен степной зоной, мелкосопочником, низкогорьем. Горы в районе расположены преимущественно в северной части. Район расположен в зоне умеренно-жарких, резко–засушливых степей. Климат резко-континентальный, отличается продолжительной зимой и коротким жарким летом, резкими сменами температуры дня и ночи, недостачным количеством атмосферных осадков, непродолжительностью сельскохозяйственного сезона.

      Среднегодовое количество осадков составляет 100-160 мм с большими колебаниями. Территория района находится в зоне рискованного земледелия.

      По почвенно-климатическим условиям подразделяется почвенно-климатические зоны, в которых преобладают почвы каштановые, светло-каштановые, бурые, серобурые.

      Входящие в состав района 29 сельских округов, представлены в приложении 9.

      Численность населения Бухар-Жырауского района составляет 62154 человек, в разрезе сельских округов представлена в приложении 10.

      Основное направление деятельности сельхозпредприятий — развитие животноводства и растениеводства, реализация продукции животноводства и растениеводства. По району зарегистрировано 1127 крестьянских хозяйств. Из них 657 крестьянских хозяйств занимаются животноводством, 470 хозяйств растениеводством, 207 крестьянских хозяйств участвуют в породном преобразовании стада.

2. Учет поголовья, расчет условных голов

      Для удобства проведения различных подсчетов, касающихся выпаса скота, применяется условная единица для сравнения или суммирования животных различных видов скота.

      Коэффициент пересчета в условные головы представлен в приложении 11.

      Данные о численности поголовья сельскохозяйственных животных в разрезе сельских округов, владельцев крестьянских и личных подсобных хозяйств отражены в приложении 12.

3. Геоботаника

      В Бухар-Жырауском районе определено более 180 видов растений, которые принадлежат к 40 семействам. Наиболее распространены растения из семейства злаковых, сложноцветных, крестоцветных. Кормовые угодья Бухар-Жырауского района расположены в зоне каштановых и светло-каштановых почв, формирование которых обусловлено спецификой природных условий: континентальный сухой климат, изреженный растительный покров с преобладанием узколистной злаковой растительности, территория района находится в зоне полупустынных степей с преобладанием разнотравно-ковыльных - типчаковых группировок. В пойме рек встречаются лугово - злаковые, пырейные, костровые, лисохвостные, злаково-осоковые, тростниково-осоковые травы.

      Растения встречающиеся на пастбищах в хозяйственном отношении обычно разделяют на четыре группы – злаковые, бобовые, осоковые и разнотравье.

      В связи с тем, что на территории Бухар-Жырауского района наблюдается разнообразие природных условий, кроме степной растительности большое распространение получили группировки луговой растительности в поймах рек Нура, Шийлы, Кульса, Сокыр. Естественный растительный покров пастбищ на каштановых и светло-каштановых почвах представлен тырсиково-типчаково - полынными ассоциациями. Из злаков наибольшее распространение получили –типчак, тонконог стройный. Разнотравье немногочисленно и представлено следующими видами: подмаренники настоящие, девясил британский, донник клубненосный, шалфей молочный, из бобовых клевер, вика, люцерна, донник, горошек мыщицы, из осока-осока заячья, осока ранняя.Семейство злаковых является одним из самых распространенных на территории землепользования.

      Пастбища подвержены бессистемному выпасу и довольно часто под влиянием усиленного выпаса выше описанный растительный покров кормовых угодий видоизменяется. Ценные степные злаки постепенно выпадают из травостоя, как наименее приспособленные к выпасу, в растительном покрове разрастается сорное разнотравье и полыни. Из злаков наиболее устойчив к выпасу типчак: он хорошо отрастает после вытаптывания скотом. Под влиянием нерационального выпаса продуктивность пастбищ падает. Укорачивается сезон использования. Чтобы сохранить качественный состав травостоя на пастбищах, состоящих из разнообразных видов злаков, кормовые угодья надо использовать с умеренной нагрузкой скота в системе пастбище оборотов. На таких пастбищах необходимо упорядочить выпас, ввести загонную систему.

      Содержание разнотравья в урожаях сена и пастбищного корма достигает иногда 60-80%. Многие виды растений из этой группы имеют важное кормовое значение. Все растительные виды по своему хозяйственному значению и использованию можно разделить на группы:

      злаки мягко стебельные – ковыли, типчак, пырей, костер и другие;

      полыни плохо поедаемые и недоедаемые – полынь эстрагон, полынь горькая, полынь высокая, полынь сизая;

      разнотравье растения – бобовые, подорожник солончаковый, кровохлебка лекарственная;

      ядовитие растения – пижма,ярутка, сурепица,клоповник мусорный, болиголов.

      В результате геоботанического обследования выявлено, что пастбищные угодья используются нерационально, отдельные пастбища стравливаются на стадии сбоя. Пастбища расположенные вблизи населенных пунктов, вокруг водопоев скота, приведены в полную негодность и под выпас не могут быть использованы. При эксплуатации пастбищ допускается выпас скота по не просохшей почве, в результате чего происходит образование кочек. Травостой многих пастбищ в результате бессистемного чрезмерного выпаса заосрен плохо поедаемыми грубостебельноми видами полыней и разнотравтья, в результате чего кормовая ценность их резко снизилась, урожайность сухой поедаемой массы растений на пастбищах с единицы площади падает. Укорачивается сезон использования патбищ. Наиболее оптимальным сроком использования естественных пастбищ в Бухар-Жырауском районе в степной зоне является весенне- летний- осенний период.

      Рациональное использование пастбищ и сенокосов имеет большое значение – при правильном использовании пастбщиных угодий продуктивность их сильно возрастает.

4. Кормопроизводство

      На территории Бухар-Жырауского района основными составляющими рациона животных служат пастбищные корма, сено естественных лугов и сеянных сенокосов. На одну условную голову поголовья скота по району приходится около 13 га пастбищ, что при средней урожайности зеленой массы 5-6 ц/га., которые обеспечивают потребность животных в пастбищном корме.

      Данные о средней урожайности кормовых культур на территории Бухар -Жырауского района отражены в приложении 13.

      Основные проблемы отрасли кормопроизводства:

      недостаточные объемы посевных площадей под кормовыми культурами;

      низкая урожайность кормовых культур;

      низкий уровень обеспеченности современной кормоуборочной и

      кормоприготовительной техники;

      низкий уровень использования пастбищ и сенокосов;

      отсутствие у землепользователей специальной программы развития кормопроизводства;

5. Пастбищеоборот

      В целях повышения продуктивности пастбищ и улучшения состава травостоя организуют пастбищеобороты. В повышении продуктивности пастбищ немаловажное значение имеет правильная организация их территории, состоящая в размещении гуртовых и отарных участков, загонов очередного стравливания, водных сооружений и скотопрогонов.

      На естественных пастбищах предусматривается организация четырехпольного пастбищеоборота со следующими сроками стравливания, представленными в приложении 14.

      Определение продуктивности пастбищ:

      площадь пастбища - 533 474 га;

      срок использования начало - 5 мая, конец – 1 октября, лошадьми 70 %

      круглогодично;

      количество дней выпаса – 180 дней;

      состав стада: крупный рогатый скот, мелкий рогатый скот, лошади;

      количество животных в стаде, условных голов – 96 620 голов;

      средняя живая масса одной головы, кг:

      до учетного периода – 330 кг;

      после учетного периода – 420 кг;

      средний привес одной головы - 90 кг;

      привес на все стадо за весь период – 8 695 800 тонн.

      Данные о количестве гуртов, отар, табунов, сформированных по видам сельскохозяйственных животных в разрезе сельских округов отображены в приложении 15.

6. Водопой, график водопоя

      Водопойные пункты размещают с учетом видов и групп выпасного поголовья животных, сезонности их использования участков, рельефа местности. При размещении водо источников необходимо учитывать удобные подходы к водопою и соблюдать санитарно-профилактические правила. В этих целях нельзя допускать размещение вод источников на заболоченных, затапливаемых и загрязненных участках, а также проектировать к обслуживанию из одного водопойного пункта не более 250 голов крупного рогатого скота или 2000 овец. Лучше всего, если животные имеют свободный доступ к воде и пьют в любое время. Лучшими источниками пастбищного водоснабжения являются реки, озера и пруды с проточной водой.

      Приказом министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 24 апреля 2017 года №173 "Об утверждении Правил рационального использования пастбищ" (зарегистрировано в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 15090) утверждена среднесуточная норма потребления воды по видам сельскохозяйственных животных:

      для крупного рогатого скота и лошадей 45-60 литров;

      для молодняка в возрасте 1-2 года 25-35 литров;

      для молодняка младше одного года 10-15 литров;

      для овец и коз 3-5 литров;

      для ягнят 1-2 литра.

      Допустимое расстояние от пастбища до водопоя для коров – 1,5 км, для телят 1 км, для молодняка крупного рогатого скота – 2,5 км, для овец и коз – 3 км, для лошадей и верблюдов до 4,6 км.

      Пастбищные земли Бухар-Жырауского района полностью обеспечены водой.

      Устройство прогонов. Прогоны должны быть достаточной ширины, чтобы скот не теснился и не скучивался. Ширина прогонов на 100 голов для крупного рогатого скота 20-25 м, молодняка до одного года 10-15 м, табуна лошадей 15-20 м, для отары овец голов 30-35 м.

      Скотопрогоны предусматриваются для предупреждения вытаптывания травостоя естественных трав и посевов сельскохозяйственных культур.

      На пастбищных угодьях скотопрогоны, как правило, должны совмещаться с границами гуртовых (отарных) участков, полями пастбищеоборотов.

7. Размещение скотопрогонов

      Для перегона скота к местам выпаса, источникам водопоя, фермам из загона в загон проектируют скотопрогоны.

      Скотопрогоны размещают с расчетом обслуживания ими наибольшей площади и созданияудобной и кратчайшей связи пастбищ с местами стоянки и водопоя скота.

      Предпочтительны прямолинейные скотопрогоны, без лишних изгибов и поворотов, с тупыми углами поворотов. Скотопрогоны необходимо размещать таким образом, чтобы они по возможности не пересекали рек, ручьев, канав, не проходили по заболоченным местам, по бровкам балок и крутых оврагов, без устройства через них переправ, а также по тальвегам балок. Скотопрогоны подразделяют на основные, связывающие фермы, гуртовые участки, и внутри пастбищные.

      Ширина скотопрогонов зависит от вида животных, размера гуртов и отар, а также механического состава почв, степени сбитости травостоя и эрозионных процессов. Не следует совмещать скотопрогоны с дорожной сетью, а особенно с районными и областными дорогами.

      Скотопрогоны должны проектироваться на расстоянии не ближе 2-3 км от животноводческих изоляторов, скотомогильников, населенных пунктов, 0,1 км от проезжих дорог и 0,5-1,0 км от многолетних насаждений.

8. Ветеринарные объекты

      Сведения о ветеринарно-санитарных объектах на территории Бухар-Жырауского района представлены в приложении 16.

9. Выводы

      Согласно статьи 15 Закона Республики Казахстан "О пастбищах" от 20 февраля 2017 года - пастбища, расположенные в пределах территории поселков и сельских населенных пунктов, находящиеся в государственной собственности, предоставляются для удовлетворения нужд местного населения по содержанию маточного (дойного) поголовья сельскохозяйственных животных. Выпас на этих пастбищах других сельскохозяйственных животных допускается только при соблюдении предельно допустимых норм нагрузки на общую площадь пастбищ. Рациональное использование пастбищ сводится к тому, чтобы создать условия для получения высокой продуктивности пастбищ, сохранить ценный состав травостоя в течение длительного времени, обеспечить пастбищными кормами наибольшее количество животных и получить высокий выход животноводческой продукции. Так применение одной только загонной системы пастьбы дает возможность содержать скот на одной и той же площади на 20-30% больше, а при проведении всей системы рационального использования пастбищ (правильного стравливания травостоя, текущего ухода, введения пастбище оборота, применение загонной системы пастьбы) продуктивность естественных пастбищных угодий увеличивается в 2-3 раза. Пастбища - источник ценного и дешевого зеленого корма для животных. Поэтому организация их рационального использования - важнейшая задача землепользователей.

      Для рационального использования кормовых угодий необходимо:

      освоение и соблюдение пастбищеоборота, прекращение выпаса скота на сильно сбитых пастбищах до полного восстановления травостоя;

      запрещается сжигание старики и соломы на пастбищах и пашне, так как это наносит ущерб флоре и фауне;

      запрещается уничтожение кустарников, выполняющих охранную роль, сохраняющих земли от размыва;

      осуществлять сенокошение в целях заготовки кормов в случаях, когда продуктивность пастбищ превышает потребность в кормах выпасаемых сельскохозяйственных животных при соблюдении предельно допустимых норм нагрузки на общую площадь пастбищ;

      рационально использовать пастбища по их целевому назначению в соответствии с условиями предоставления пастбищ.

      Согласно приложении 17, на территории Бухар-Жырауского района обеспечение пастбищами сельских округов и данные о численности поголовья сельскохозяйственных животных владельцев личных подсобных хозяйств.

      Нагрузка на одну голову сельскохозяйственных животных утверждена Приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 14 апреля 2015 года № 3-3/332 "Об утверждении предельно допустимой нормы нагрузки на общую площадь пастбищ" (зарегистрировано в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 11034). В целом по району обеспеченность пастбищами недостаточна для ведения животноводства.

  Приложение 1
к Плану по управлению
пастбищами и их использованию
по Бухар-Жыраускому району на
2018-2019 годы

Cхема (карта) расположения пастбищ на территории административно – территориальной единицы в разрезе категорий земель, собственников земельных участков и землепользователей на основании правоустанавливающих документов

     


     


  Приложение 2
к Плану по управлению
пастбищами и их использованию
по Бухар-Жыраускому району на
2018-2019 годы

Приемлемые схемы пастбищеоборотов

     


  Приложение 3
к Плану по управлению
пастбищами и их использованию
по Бухар-Жыраускому району на
2018-2019 годы

Карта с обозначением внешних и внутренних границ и площадей пастбищ, в том числе сезонных, объектов пастбищной инфраструктуры

     


  Приложение 4
к Плану по управлению
пастбищами и их использованию
по Бухар-Жыраускому району на
2018-2019 годы

Схема доступа пастбищепользователей к водоисточникам (озерам, рекам, прудам, копаням, оросительным или обводнительным каналам, трубчатым или шахтным колодцам), составленную согласно норме потребления воды

     


  Приложение 5
к Плану по управлению
пастбищами и их использованию
по Бухар-Жыраускому району на
2018-2019 годы

Схема перераспределения пастбищ для размещения поголовья сельскохозяйственных животных физических и (или) юридических лиц, у которых отсутствуют пастбища, и перемещения его на предоставляемые пастбища

     


  Приложение 6
к Плану по управлению
пастбищами и их использованию
по Бухар-Жыраускому району на
2018-2019 годы

Схема размещения поголовья сельскохозяйственных животных на отгонных пастбищах физических и (или) юридических лиц, не обеспеченных пастбищами, расположенными на территории районного значения, поселке, селе, сельском округе

     


  Приложение 7
к Плану по управлению
пастбищами и их использованию
по Бухар-Жыраускому району на
2018-2019 годы

Календарный график по использованию пастбищ, устанавливающих сезонные маршруты выпаса и передвижения сельскохозяйственных животных

№ п/п

Наименование округа

Начало выпаса скота на пастбищах

Возврат скота с пастбищ

1

Акбельский сельский округ

первая половина апреля

вторая декада октября

2

Село Акоре

первая половина апреля

вторая декада октября

3

Актобинский сельский округ

первая половина апреля

вторая декада октября

4

Белагашский сельский округ

первая половина апреля

вторая декада октября

5

Бухар-Жырауский сельский округ

первая половина апреля

вторая декада октября

6

Село Ботакара

первая половина апреля

вторая декада октября

7

Сельский округ Баймырза

первая половина апреля

вторая декада октября

8

Гагаринский сельский округ

первая половина апреля

вторая декада октября

9

Доскейский сельский округ

первая половина апреля

вторая декада октября

10

Село Жанаталап

первая половина апреля

вторая декада октября

11

Каражарский сельский округ

первая половина апреля

вторая декада октября

12

Село Каракудук

первая половина апреля

вторая декада октября

13

Кокпектинский сельский округ

первая половина апреля

вторая декада октября

14

Корнеевский сельский округ

первая половина апреля

вторая декада октября

15

Поселок Кушоки

первая половина апреля

вторая декада октября

16

Кызылкайынский сельский округ

первая половина апреля

вторая декада октября

17

Поселок имени Г.Мустафина

первая половина апреля

вторая декада октября

18

Новоузенский сельский округ

первая половина апреля

вторая декада октября

19

Петровский сельский округ

первая половина апреля

вторая декада октября

20

Ростовский сельский округ

первая половина апреля

вторая декада октября

21

Самаркандский сельский округ

первая половина апреля

вторая декада октября

22

Село Суыксу

первая половина апреля

вторая декада октября

23

Тогызкудукский сельский округ

первая половина апреля

вторая декада октября

24

Сельский округ Тузды

первая половина апреля

вторая декада октября

25

Умукерский сельский округ

первая половина апреля

вторая декада октября

26

Уштобинский сельский округ

первая половина апреля

вторая декада октября

27

Центральный сельский округ

первая половина апреля

вторая декада октября

28

Шешенкаринский сельский округ

первая половина апреля

вторая декада октября

29

Поселок Ботакара

первая половина апреля

вторая декада октября

  Приложение 8
к Плану по управлению
пастбищами и их использованию
по Бухар-Жыраускому району на
2018-2019 годы

№ п/п

Категории земель

Всего

в том числе пастбища

1

Всего земель сельскохозяйственного назначения

823 936

533 474

2

Земли населенных пунктов

376 811


3

Земли промышленности, транспорта, связи и иного несельскохозяйственного назначения

20 271


4

Земли запаса

221 200


5

Земли лесного фонда

10 671


6

Земли водного фонда

3 328


7

Земли особо - охраняемых, природных территорий

0



Всего

1 456 217

533 474

      Примечание: Площади земель представлены с учетом земель переданных в Абайский район.

  Приложение 9
к Плану по управлению
пастбищами и их использованию
по Бухар-Жыраускому району на
2018-2019 годы

Наименование сельских округов и поселков

Наименование населенных пунктов

Акбельский сельский округ

Акбел, Курама, Алабас

Село Акоре

Акоре

Актобинский сельский округ

Актобе, Ынтымак

Белагашский сельский округ

Белагаш, Аюлы

Бухар-Жырауский сельский округ

Бухар-Жырау, Семизбуга, Шалкар

Село Ботакара

Ботакара

Сельский округ Баймырза

Баймырза, Астаховка

Гагаринский сельский округ

Гагарино, Садовое

Доскейский сельский округ

Доскей, Трудовое

Село Жанаталап

Жанаталап

Каражарский сельский округ

Каражар, Волховское, Геологическое, Асыл

Село Каракудук

Каракудук

Кокпектинский сельский округ

Кокпекты, Байкадам, Сартюбе

Корнеевский сельский округ

Керней, Акжар, Алгабас

Поселок Кушоки

Кушоки, Майозек

Кызылкайынский сельский округ

Кызылкайын, Тасаул, Саратовка

Поселок имени Г.Мустафина

Мустафина, станция Нуринская

Новоузенский сельский округ

Новоузенка, Стан, Севан

Петровский сельский округ

Петровка, Жанакала, Жастлек

Ростовский сельский округ

Ростовка, Красная Нива, Кызыл жар

Самаркандский сельский округ

Самарканд, Тегисжол, Чкалово

Село Суыксу

Суыксу

Тогызкудукский сельский округ

Тогызкудук, Тасшоки

Сельский округ Тузды

Тузды, Первого мая, Старая тузды

Умуткерский сельский округ

Умуткер, Торткуль, Ульгы

Уштобинский сельский округ

Уштобе, Заречное, Курлус, Новостройка

Центральный сельский округ

Центральное, Андренниковка

Шешенкаринский сельский округ

Шешенкара, станция Ащису

Поселок Ботакара

Ботакара, станция Ботакара

  Приложение 10
к Плану по управлению
пастбищами и их использованию
по Бухар-Жыраускому району на
2018-2019 годы

Сельский округ

Численность населения, человек

1

Акбельский сельский округ

828

2

Село Акоре

445

3

Актобинский сельский округ

1162

4

Белагашскийский сельский округ

616

5

Бухар-Жырауский сельский округ

507

6

Село Ботакара

896

7

Сельский округ Баймырза

2338

8

Гагаринский сельский округ

1077

9

Доскейский сельский округ

4548

10

Село Жанаталап

1116

11

Каражарский сельский округ

1800

12

Село Каракудук

859

13

Кокпектинский сельский округ

4264

14

Корнеевский сельский округ

2098

15

Поселок Кушоки

4476

16

Кызылкайынский сельский округ

1411

17

Поселок имени Мустафина

4115

18

Новоузенский сельский округ

1851

19

Петровский сельский округ

2421

20

Ростовский сельский округ

3276

21

Самаркандский сельский округ

1930

22

Село Суыксу

250

23

Тогызкудукский сельский округ

1327

24

Сельский округ Тузды

1086

25

Умуткерский сельский округ

1520

26

Уштобинский сельский округ

4819

27

Центральный сельский округ

1721

28

Шешенкаринский сельский округ

920

29

Поселок Ботакара

6415


Всего

62 154

  Приложение 11
к Плану по управлению
пастбищами и их использованию
по Бухар-Жыраускому району на
2018-2019 годы

Виды животных

Коэффициенты перевода

Крупный рогатый скот (далее КРС)

1,0

Овцы и козы (далее МРС)

0,1

Лошади

1,0

  Приложение 12
к Плану по управлению
пастбищами и их использованию
по Бухар-Жыраускому району на
2018-2019 годы

№ п/п

Наименование округов

Количество голов

Крупно рогатый скот

Мелко рогатый скот

Лошади

1

Акбельский сельский округ

2144

3474

1022

2

Село Акоре

3308

1626

1045

3

Актобинский сельский округ

2859

3538

1222

4

Белагашский сельский округ

2522

4136

926

5

Бухар-Жырауский сельский округ

1980

3640

1530

6

Село Ботакара

1832

1870

226

7

Сельский округ Баймырза

1175

2492

155

8

Гагаринский сельский округ

919

1441

64

9

Доскейский сельский округ

1674

1106

799

10

Село Жанаталап

1825

1341

130

11

Каражарский сельский округ

1432

1059

636

12

Село Каракудук

2181

2688

773

13

Кокпектинский сельский округ

4669

5221

505

14

Корнеевский сельский округ

5261

7893

1952

15

Поселок Кушоки

1105

1228

187

16

Кызылкайынский сельский округ

1972

2948

285

17

Поселок имени Г.Мустафина

871

1667

198

18

Новоузенский сельский округ

1775

1006

346

19

Петровский сельский округ

3499

5078

1827

20

Ростовский сельский округ

2171

1921

359

21

Самаркандский сельский округ

755

2189

108

22

Село Суыксу

1049

2732

845

23

Тогызкудукский сельский округ

3719

4724

748

24

Сельский округ Тузды

1274

2267

540

25

Умуткерский сельский округ

3287

4326

2340

26

Уштобинский сельский округ

3909

7183

2826

27

Центральный сельский округ

803

1097

164

28

Шешенкаринский сельский округ

1841

3307

1069

29

Поселок Ботакара

2090

2104

362


Итого по району

63 901

85 302

23 189

  Приложение 13
к Плану по управлению
пастбищами и их использованию
по Бухар-Жыраускому району на
2018-2019 годы

№п/п

Наименование района

Культура

Урожайность, ц/га

1

Бухар-Жырауский район

Кукуруза на силос

0

Сенаж

0

Сено многолетних трав

6

Солома

5

Сено естественных лугов

4

  Приложение 14
к Плану по управлению
пастбищами и их использованию
по Бухар-Жыраускому району на
2018-2019 годы

Годы

Номера полей

I

II

III

IV

1

Весна и осень

Весна

Весна и осень

Осень

2

Весна

Весна и осень

Осень

Весна и осень

3

Весна и осень

Осень

Весна и осень

Весна

4

Осень

Весна и осень

Весна

Весна и осень

  Приложение 15
к Плану по управлению
пастбищами и их использованию
по Бухар-Жыраускому району на
2018-2019 годы

№ п/п

Наименование округов

Количество гуртов, отар, табунов

Крупный рогатый скот

Мелкий рогатый скот

Лошади

1

Акбельский сельский округ

5

8

5

2

Село Акоре

3

5

2

3

Актобинский сельский округ

4

6

2

4

Белагашский сельский округ

4

7

3

5

Бухар-Жырауский сельский округ

4

7

4

6

Село Ботакара

2

6

2

7

Сельский округ Баймырза

3

5

3

8

Гагаринский сельский округ

4

5

3

9

Доскейский сельский округ

5

8

3

10

Село Жанаталап

3

7

3

11

Каражарский сельский округ

5

8

4

12

Село Каракудук

5

9

3

13

Кокпектинский сельский округ

6

11

6

14

Корнеевский сельский округ

6

12

6

15

Поселок Кушоки

2

4

3

16

Кызылкайынский сельский округ

5

8

4

17

Поселок имени Г.Мустафина

4

8

5

18

Новоузенский сельский округ

5

9

4

19

Петровский сельский округ

7

11

6

20

Ростовский сельский округ

5

12

7

21

Самаркандский сельский округ

3

5

3

22

Село Суыксу

2

10

3

23

Тогызкудукский сельский округ

7

15

8

24

Сельский округ Тузды

4

8

5

25

Умуткерский сельский округ

6

11

6

26

Уштобинский сельский округ

7

15

5

27

Центральный сельский округ

5

7

3

28

Шешенкаринский сельский округ

3

9

5

29

Поселок Ботакара

5

11

5


Итого по району

129

257

121

  Приложение 16
к Плану по управлению
пастбищами и их использованию
по Бухар-Жыраускому району на
2018-2019 годы

№ п/п

Наименование округа

Убойные площадки

Пункты искуст. осеменения

Скотомогильники

Сибиреязвенные захоронения

Ветеринарные пункты

1

Акбельский сельский округ



1


1

2

Село Акоре

1



1

1

3

Актобинский сельский округ





1

4

Белагашский сельский округ

1

1



1

5

Бухар-Жырауский сельский округ

2

1


1

1

6

Село Ботакара

1

1


1

1

7

Сельский округ Баймырза



1


1

8

Гагаринский сельский округ





1

9

Доскейский сельский округ

4


1

1

1

10

Село Жанаталап

1

1

1


1

11

Каражарский сельский округ

1


1

1

1

12

Село Каракудук


1



1

13

Кокпектинский сельский округ

2

1

1


1

14

Корнеевский сельский округ

1




1

15

Поселок Кушоки





1

16

Кызылкайынский сельский округ





1

17

Поселок имени Г. Мустафина



1

1

1

18

Новоузенский сельский округ



1

1

1

19

Петровский сельский округ

2


1

1

1

20

Ростовский сельский округ



1

1

1

21

Самаркандский сельский округ


1

1


1

22

Село Суыксу

1




1

23

Тогызкудукский сельский округ

1

1



1

24

Сельский округ Тузды

1



1

1

25

Умуткерский сельский округ

1



1

1

26

Уштобинский сельский округ

2

1

1

1

1

27

Центральный сельский округ


1

1

1

1

28

Шешенкаринский сельский округ

1

1


1

1

29

Поселок Ботакара

1


1


1


ИТОГО:

24

11

14

14

29

  Приложение 17
к Плану по управлению
пастбищами и их использованию
по Бухар-Жыраускому району на
2018-2019 годы

Наименование сельского округа

Площадь пастбищ, факт, га

Площадь пастбищ, потребность га

Поголовье

Нагрузка на 1 голову

Обеспеченность пастбищ, га +,-

Крупный рогатый скот

Мелкий рогатый скот

Лошади

Крупный рогатый скот

Мелкий рогатый скот

Лошади

Акбельский сельский округ

30155

64044

2144

3474

1022

15

3

21

-33889

Село Акоре

27704

81489

3308

1626

1045

15

3

21

-53785

Актобинский сельский округ

13271

79161

2859

3538

1222

15

3

21

-65890

Белагашский сельский округ

38869

69684

2522

4136

926

15

3

21

-30815

Бухар-Жырауский сельский округ

30307

72750

1980

3640

1530

15

3

21

-42443

Село Ботакара

857

37836

1832

1870

226

15

3

21

-36979

Сельский округ Баймырза

1687

28356

1175

2492

155

15

3

21

-26669

Гагаринский сельский округ

13

19452

919

1441

64

15

3

21

-19439

Доскейский сельский округ

2857

45207

1674

1106

799

15

3

21

-42350

Село Жанаталап

752

34128

1825

1341

130

15

3

21

-33376

Каражарский сельский округ

13963

38013

1432

1059

636

15

3

21

-24050

Село Каракудук

30657

57012

2181

2688

773

15

3

21

-26355

Кокпектинский сельский округ

11727

96303

4669

5221

505

15

3

21

-84576

Корнеевский сельский округ

36568

143586

5261

7893

1952

15

3

21

-107018

Поселок Кушоки

76

24186

1105

1228

187

15

3

21

-24110

Кызылкайынский сельский округ

8814

44409

1972

2948

285

15

3

21

-35595

Поселок имени Г.Мустафина

1871

22224

871

1667

198

15

3

21

-20353

Новоузенский сельский округ

10334

36909

1775

1006

346

15

3

21

-26575

Петровский сельский округ

10823

106086

3499

5078

1827

15

3

21

-95263

Ростовский сельский округ

877

45867

2171

1921

359

15

3

21

-44990

Самаркандский сельский округ

3899

20160

755

2189

108

15

3

21

-16261

Село Суыксу

50552

41676

1049

2732

845

15

3

21

+ 8876

Тогызкудукский сельский округ

22636

85665

3719

4724

748

15

3

21

-63029

Туздинский сельский округ

10209

37251

1274

2267

540

15

3

21

-27042

Умуткерский сельский округ

31571

111423

3287

4326

2340

15

3

21

-79852

Уштобинский сельский округ

27350

139530

3909

7183

2826

15

3

21

-112180

Центральный сельский округ

2496

18780

803

1097

164

15

3

21

-16284

Шешенкаринский сельский округ

26466

59985

1841

3307

1069

15

3

21

-33519

Поселок Ботакара


45264

2090

2104

362

15

3

21

-45264

ИТОГО

465 237

1 706 436

63 901

85 302

23 189

15

3

21

-1 241 199


Бұқар жырау ауданы бойынша 2018 - 2019 жылдарға арналған жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жоспарын бекіту туралы

Қарағанды облысы Бұқар жырау аудандық мәслихатының 2018 жылғы 29 наурыздағы 22 сессиясының № 10 шешімі. Қарағанды облысының Әділет департаментінде 2018 жылғы 18 сәуірде № 4709 болып тіркелді. Мерзімі өткендіктен қолданыс тоқтатылды

      Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 23 қаңтардағы "Қазақстан Республикасындағы жергiлiктi мемлекеттiк басқару және өзін-өзі басқару туралы", 2017 жылғы 20 ақпандағы "Жайылымдар туралы" Заңдарына сәйкес, аудандық мәслихат ШЕШІМ ЕТТІ:

      1. Осы шешімнің косымшасына сәйкес Бұқар жырау ауданы бойынша 2018-2019 жылдарға арналған жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жоспары бекітілсін.

      2. Осы шешім алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Сессия төрағасы Б. Жанбырбаев
      Мәслихат хатшысы А. Әли

  Бұқар жырау аудандық
мәслихатының 22 сессиясының
2018 жылғы 29 наурыздағы
№ 10 шешімімен
бекітілген

Бұқар жырау ауданы бойынша 2018 - 2019 жылдарға арналған жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жоспары

1. Жалпы мәліметтер

      Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жоспары жайылымдарды ұтымды пайдалану, жемшөпке қажеттілікті тұрақты қамтамасыз ету және жайылымдардың тозу процестерін болғызбау мақсатында қабылданады.

      Жоспар мазмұны:

      1) құқық белгілейтін құжаттар негізінде жер санаттары, жер учаскелерінің меншік иелері және жер пайдаланушылар бөлінісінде әкімшілік-аумақтық бірлік аумағында жайылымдардың орналасу схемасы (картасы) 1 қосымшасына сәйкес;

      2) жайылым айналымдарының қолайлы схемалары 2 қосымшасына сәйкес;

      3) жайылымдардың, оның ішінде маусымдық жайылымдардың сыртқы және ішкі шекаралары мен алаңдары, жайылымдық инфрақұрылым объектілері белгіленген картасы 3 қосымшасына сәйкес;

      4) жайылым пайдаланушылардың су тұтыну нормасына сәйкес жасалған су көздерiне (көлдерге, өзендерге, тоғандарға, апандарға, суару немесе суландыру каналдарына, құбырлы немесе шахталы құдықтарға) қол жеткізу схемасы 4 қосымшасына сәйкес;

      5) жайылымы жоқ жеке және (немесе) заңды тұлғалардың ауыл шаруашылығы жануарларының мал басын орналастыру үшін жайылымдарды қайта бөлу және оны берілетін жайылымдарға ауыстыру схемасы 5 қосымшасына сәйкес;

      6) аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ маңында орналасқан жайылымдармен қамтамасыз етілмеген жеке және (немесе) заңды тұлғалардың ауыл шаруашылығы жануарларының мал басын шалғайдағы жайылымдарға орналастыру схемасы 6 қосымшасына сәйкес;

      7) ауыл шаруашылығы жануарларын жаюдың және айдаудың маусымдық маршруттарын белгілейтін жайылымдарды пайдалану жөніндегі күнтізбелік график 7 қосымшасына сәйкес.

      Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жоспары: жайылымдарды геоботаникалық зерттеп-қараудың жай-күйі туралы мәліметтер; ветеринариялық-санитариялық объектілер туралы мәліметтер; иелерін – жайылым пайдаланушыларды, жеке және (немесе) заңды тұлғаларды көрсете отырып, ауыл шаруашылығы жануарлары мал басының саны туралы деректер; ауыл шаруашылығы жануарларының түрлері мен жыныстық жас топтары бойынша қалыптастырылған үйірлердің, отарлардың, табындардың саны туралы деректер; шалғайдағы жайылымдарда жаю үшін ауыл шаруашылығы жануарларының мал басын қалыптастыру туралы мәліметтер; екпе және аридтік жайылымдарда ауыл шаруашылығы жануарларын жаю ерекшеліктері; малды айдап өтуге арналған сервитуттар туралы мәліметтер; мемлекеттік органдар, жеке және (немесе) заңды тұлғалар берген өзге де деректер ескеріле отырып қабылданады.

      Бұқар жырау ауданы Қарағанды облысының шығыс бөлігінде орналасқан. Аудан Қарағанды облысының Осакаров, Шет, Абай және Қарқаралы аудандарымен, солтүстік бөлігінде Павлодар облысының Баянауыл ауданымен шекаралас. Жер санаттары бойынша Бұқар жырау ауданының аумағы 8 қосымшасында көрсетілген.

      Ауданның жер бедері ұсақ шоқылық, орындарымен аласа таулық. Ауданда таулар негізі солтүстік бөлігінде орналасқан. Климат шұғыл-континетальды, құрғақ. Континентальдықтың биік дәрежесі қызудың кесек-кесек жылдық және тәулік амплитудасында және мезгілдің ауа райы көрсеткішінің аумалылығында білінеді (жылдан жылға). Жаз ауданның аумағында ыстық және ұзақ.

      Жауын-шашынның орта жылдық көлемі үлкен тербелістермен санағанда 100-160 мм құрайды. Ауданның территориясы тәуекелді егіншілік аумағында орналасқан. Топырақ-климаттық шарттарға орай қоңыр, ақшыл қоңыр топырағы бар климаттық зоналар басым.

      Аудан құрамынадағы 29 ауылдық округ 9 қосымшада көрсетілген.

      Бұқар жырау ауданының халық саны 62154 адам құрайды, 10 қосымшасында ауылдық округ бойынша халық саны келтірілген.

      Ауыл шаруашылық кәсіпорынның негізгі қызмет бағыты – өсімдік пен мал шаруашылығының даму, олардың өнімдерін өткізу. Аудан бойынша барлығы 1127 шаруа қожалығы тіркелген. Олардың ішінде 657 мал шаруа қожалығы, 470 өсімдік шаруа қожалығы және 207 мал шаруа қожалығындағы тұқым түрлендірумен айналысады.

2. Мал басын санау, шартты мал басын есепке алу

      Малдарды бағу бойынша әр түрлі есептеуді жүргізу үшін, түрлі малдарды салыстыру мен қосу үшін шартты өлшем қолданылады.

      Шартты басқа қайта есептеу коэффициенті 11 қосымшасында көрсетілген.

      Ауыл шаруашылық малдардың ауылдық округ, шаруа қожалықтары мен жеке қосалқы шаруашылық бойынша саны 12 қосымшасында көрсетілген.

3. Геоботаника

      Бұқар жырау ауданында 40 тұқымдасқа жататын өсімдіктердің 180 түрден астамы кездеседі. Астық, күрделігүлділер және шаршыгүлділер тұқымдасына жататын өсімдіктер жиі кездеседі. Бұқар жырау ауданының жем-шөптік жерлері қоңыр және ақшыл қоңыр топырақта орналасқан, олардың қалыптасуы табиғи жағдайларға байланысты: шұғыл континентальды климат, өсімдік жамылғысы сиректелген жіңішке астық өсімдіктерден құралған. Аудан территориясы әр түрлі шөптес боз бетегелі шөлейтті дала зонасында орналасқан. Өзен алқаптарында шалғынды-дәнді, бидайық, қылтықсыз арпабас, түлкіқұйрық, дәнді-қияқ, қамыс-қияқ шөптері кездеседі

      Жайылымдарда кездесетін өсімдіктер шаруашылық қатынаста әдетте төрт топқа бөлінеді – астық тұқымдастар, бұршақ тұқымдастар, қияқ тұқымдастар және де түрлі шөп тұқымдастары.

      Бұқар жырау ауданының аумағында табиғи жағдайлардың әртүрлілігіне байланысты далалық өсімдіктерден басқа, Нұра, Шиле, Күлсе, Соқыр өзендерінің алқаптарында шалғынды өсімдіктер өседі. Қоңыр және ақшыл қоңыр жайылым топырақтарында қылқан селеу-бетеге өсімдіктерімен ерекшеленеді. Астық тұқымдастардан бетеге мен шисабақ қоңырбас ең көп таралған.Түрлі шөп тұқымдастары аз ғана және келесі түрлерімен сипатталады: нағыз қызылбояу, британ андызы, түйе бұршақ, шатыраш, бұршақ тұқымдастардан жоңышқа, сиыржоңышқа, беде, тұйе бұршақ, қияқ өсімдіктерінен – қоян қияғы, ерте қияқөлең. Жер пайдалану аумағында астық тұқымдас шөптер ең көп пайдаланылатын шөптердің түрлері болып есептеледі.

      Жайылымдарда мал жүйесіз жайылады да, аталған өсімдік жабыны жиі өзгеріледі. Далалы бағалы астық тұқымдастар біртіндеп шабындық шөптерден түсіп жатыр, өсімдік шалғындарында түрлі арамшөптер мен жусан орын алып жатыр. Астық тұқымдастардан мал жаюға тұрақты бетеге. Бұл шөп малдардың таптауынан кейін жақсы өседі. Тиімсіз мал жаюдың кесірінен жайылымдардың өнімділігі кеміп жатыр. Осыған байланысты пайдалану мерзімі қысқартылып жатыр. Жайылымдардың шабындық шөптерінің сапалық құрамын сақтау үшін ауыспалы жайылым жүйесін жемшөптік жерлерді орташа жүктеу керек. Осындай жайылымдарда малдарды жаюды реттеу керек және де өрістік жаю жүйесін енгізу керек.

      Шөп өнімдерінде, жайылым азығында түрлі шөптердің құрамы кейде 60-80 %-ға жетеді. Бұл топтағы шөптердің көп түрлерінің азықтық мағынасы зор. Барлық өсімдік түрлері шаруашылық маңыздылығына мен қолдануына байланысты келесі топтарға бөлуге болады:

      жұмсақ сабақты астық тұқымдастар – боз бетеге, бетеге, бидайық, арпабас және тағыда басқа тұқымдастар;

      жақсы және орташа жиілетін жусан шөптері – эстрагон жусаны, ащы жусан, биік жусан, көкшіл жусан;

      түрлі шөп өсімдіктері – бұршақ тұқымдастары, жолжелкен, дәрілік қандышөп;

      улы өсімдіктер – түймешетен, қанатжеміс, қышабас, арам шытырмақ, убалдырған.

      Геоботаникалық зерттеу нәтижесі бойынша жайылымдар тиімсіз пайдаланылды деген қорытындыға келуге болады. Елді-мекендерге, малдарды суару жерлеріне жақын орналасқан жайылымдар жарамсыз екендігі анықталды және де малдарды жаюға мүлдем келмейді. Жайылымдарды пайдалану кезінде малдарды жаю кептірілмеген топырақта жүзеге асырылды да, жерде төмпешіктер пайда болды. Жүйесіз және көп уақытқа дейін малдарды жаюдың кесірінен жайылымдардың шабындық шөптері жусанның қатқыл сабақтарымен, әр түрлі шөптермен ластанылды. Сондықтан шабындық шөптердің қоректік құндылығы азайды. Жайылымдарды пайдалану мерзімі да қысқарды. Бұқар жырау ауданының дала зонасындағы табиғи жайылымдарды қолайлы пайдалану мерзімі көктем-жаз-күз.

      Жайылымдарды және шөп шабуды ұтымды пайдалану үлкен маңызға ие – жайылымдарды дұрыс пайдалану кезінде олардың өнімділігі өседі.

4. Жем-шөп өндіру

      Бұқар жырау ауданының аумағында малдардың негізгі азық мөлшері болып жайылымдық азықтар, табиғи шабындық және егілген шөптер саналады. Бір шартты басқа аудан бойынша жасыл шөптің орташа өнімділігі 5-6 ц/га болса, 13 га жайылым келеді. Бұл малдардың жайылымдық азықтығын қамтамасыз етеді.

      Бұқар жырау ауданындағы малға арналған жемшөптік дақылдардың орташа өнімділігі 13 қосымшасында келтірілген.

      Мал азығы өндірісінің негізгі мәселелері:

      азықтық дақылдарға арналған егістік көлемдерінің аз болуы;

      азықтық дақылдардың төмен өнімділігі; 

      заманға сай азықты жинау мен дайындау және техникаларымен аз көлеммен

      қамсыздандырылуы;

      жайылымдарды және шөп шабуды пайдаланудың төмен деңгейі;

      жер пайдалушыларда мал азығы өндірісінің арнайы бағдарласының жоқтылығы.

5. Жайылым айналымы

      Жайылымдардың өнімділігін және шөптердің құрамын жақсарту үшін жайылымдарды ауыстыруды ұйымдастырады.

      Жайылымдардың өнімділігін жоғарлатуда аумағын дұрыс пайдалану маңызды, табын, отар учаскелерін, өшіктіру қашаларын, су ғимараттарын, малөткелдерін орналастыру үлкен маңызға ие.

      Табиғи жайылымдар 14 қосымшасында көрсетілген келесі мерзімдегі төрт өрісті жайылым ауыстыру жүйесін ұйымдастыру ескеріледі.

      Жайылымдардың өнімділігін анықтау:

      жайылымдардың аумағы – 533 474 га;

      қолдану мерзімдері басы – 5 мамыр, аяғы – 1 қазан, жылқы 70 % жыл бойы;

      малдарды жаюдың күн саны – 180 күн;

      табынның құрамы: ірі қара мал, ұсақ қара мал, жылқы;

      табындағы малдардың саны, шартты бас саны - 96 620 бас.

      бір бастың орташа тірі салмағы, кг:

      есеп кезеңіне дейін – 330 кг;

      есеп кезеңінен кейін – 420 кг;

      орташа салмақ өсімі – 90 кг;

      барлық мерзім бойынша бүкіл табынның салмақ өсімі – 8 695 800 тонна.

      Ауылдық округтар бойынша ауыл шаруашылық малдардың табын, қора, сандары түралы ақпарат 15 қосымшасында көрсетілген.

6. Суат пунктері, суат кестесі

      Суат пунктерін малдардың топтарына және түрлеріне, учаскелерді пайдалану мерзімдеріне, жергілікті жер бедерін ескере отырып орналастырады. Су көздерін орналастыру кезінде суатқа ыңғайлы кіреберісті ұйымдастыру және санитарлы-профилактикалық ережелерді сақтау қажет. Сондықтан су көздерін батпақтанған, су басу және ластану учаскелерінде орналастыруға болмайды, сонымен қатар бір суат пунктінде 250 бас ірі қара мал және 2000 ұсақ қар мал бастан көп суландыруға болмайды. Жайылымдарда ең жақсы суландыру көздері өзендер, көлдер, ағын суы бар тоғандар болып саналады.

      Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы Министрінің 2017 жылғы 24 сәуірдегі № 173 "Жайылымдарды ұтымды пайдалану қағидаларын бекіту туралы" (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде 15090 болып тіркелген) бұйрығы бойынша ауылшаруашылық малдарға су қабылдаудың орташа тәуліктік нормасы бекітілген:

      ірі қара және жылқыларға 45-60 литр;

      1-2 жастаңы төлдер үшін 25-35 литр;

      1 жастан кем төлдер үшін 10-15 литр;

      қой мен ешкілерге – 3-5 литр;

      қозыларға 1-2 литр.

      Жайылымнан суатқа дейінгі ұйғарынды арақашықтық сиырларға – 1,5 км, бұзауларға – 1 км, ірі қара мал төлдеріне – 2,5 км, қой мен ешкілерге – 3 км, жылқы мен түйелерге – 4,6 км-ге дейін.

      Бұқар жырау ауданының жайылым жерлері толығымен сумен қамсыздандырылған: өзендер, көлдер, бөгеттер, тоғандар бар.

      Малөткел құрылысы. Малөткел ені жеткілікті мөлшерде болу керек, малдар қыстырылысып, оларға тығыз болмау үшін. Малөткел ені 100 басқа ірі қара малдар үшін 20-25 м, бір жасқа дейінгі төлдері үшін 10-15 м, табын жылқы үшін 15-20 м, отар қой үшін 30-35 м.

      Малөткелдер табиғи шөптер мен ауылшаруашылық дақылдардың егістерін таптауды алдын алу үшін ескеріледі.

      Жайылымдарда малөткелдер әдетте табын (отар) учаскелерімен, жайылым ауыстыру алаңдарымен шекараларымен біріктірілу керек.

7. Малөткелдерді орналастыру

      Малдарды жайылу жерлеріне, суат көздеріне, фермаларға айдау үшін малөткелдер жобалануда.

      Малөткелдерді ең үлкен алқаптарда қызмет көрсетуін, жайылыммен су көзімен және иіріммен ыңғайлы әрі қысқа байланыста болғанын ескере отырып орналастырады. Малөткелдерге ыңғайлы әрі тік, артық бұрылыстары жоқ жер қарастырылуы қажет. Малөткелдерді өзендерден өтуі, батпақталған жерлерден, аңғарларсыз жерлерден өтпес үшін орналастыру қажет. Малөткелдерді негізгі, ферманы және ішкі жайылымды байланыстырушы түрлерге бөледі.

      Малөткел ені жануарлардың түрінен, табын мен отар мөлшерінен, топырақтың механикалық құрамынан, шөптердің өсуінен және эррозиялық процестерден тәуелді. Малөткелдерді жолторабымен, әсіресе аудандық және облыстық жолдармен қиыстырудың қажеті жоқ.

      Малөткелдер малдардың оңашалайтын жерлерінен 2-3 км, мал қорымынан, елді-мекендерден, жол тораптарынан 1-1,5 км және көпжылдық екпелерден 1,0 км –ден жақын болмауы керек.

8. Ветеринариялық объекттер

      Бұқар жырау ауданының территориясындағы ветеринарлық-санитарлық объектілері бойынша мәлімет 16 қосымшасында көрсетілген.

9. Қорытынды

      Қазақстан Республикасы 2017 жылғы 20 ақпанындағы "Жайылымдар туралы" Заңының 15 бабына сәйкес – мемлекеттік меншіктегі ауыл мен елді-мекен аумағында орналасқан жайылымдар жергілікті тұрғындардың аналық мал бас жануарларын ұстау қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін беріледі. Бұл жайылымдарда басқа ауылшаруашылық малдарды бағу барлық жайылым көлеміне түскен жүктеме мөлшерінен аспауы қажет. Жайылымдардың өнімділігін жоғарлату үшін, ұзақ мерзімге шөптердің құнды құрамын сақтау үшін, малдардың көбісін жайылымдық азығымен қамсыздандыру үшін және мал шаруашылығы өнімінің жоғары түсімін алу үшін жайылымдарды тиімді пайдалану керек. Мысалы, бір қаша жүйесінде малдарды 20-30% артық бір аумақта ұстау болады, ал жайылымдарды тиімді пайдалану (шөптерді дұрыс пайдалану, күтім жасау, жайылым ауыстыруды жүргізу, бағуда қаша жүйесін қолданы) жүйесін енгізсек табиғи жайылымдардың өнімділігі 2-3 есеге өседі. Жайылымдар – малдарға арналған құнды әлі арзан азықтың қоры. Сондықтан оларды тиімді пайдалану – жер пайдаланушылардың маңызды мақсаты.

      Жемшөптік жерлерді тиімді пайдалану үшін қажет:

      жайылымдарды ауыстыру жүйесін меңгеру және сақтау, әбден тозған жайылымдарда шөптер қалпына келуіне дейін малдарды жаюды тоқтату;

      сабандарды жайылымдарда өртеуге тыйым салыну, себебі флора мен фаунаға зиянын тигізеді;

      су шайып кетуден қорғау шараларын атқаратын бұталарды жоюға тыйым салу;

      азықты дайындауға шөп шабуды келесі жағдайларда жүзеге асыру, егер жайылым өнімділігі жайылатын малдардың азыққа деген қажеттіліктерін жалпы жайылым аумағына түскен жүктеме мөлшерінен асып түссе;

      жайылымдарды беру шарттарын ұстанып, мақсатына қарай тиімді пайдалану.

      Бұқар жырау ауданының аумағында ауылдық округтердің жайылымдармен қамсыздандырылуы және ауылшаруашылық малдардың саны туралы ақпарат 10 қосымшасында көрсетілген.

      Бір басқа жүктеме Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы Министрінің 2015 жылғы 14 сәуірдің № 3-3/332 "Жайылымдардың жалпы алаңына түсетін жүктеменің шекті рұқсат етілетін нормасын бекіту туралы" (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу Тізілімінде № 11064 болып тіркелген) бұйрығымен бекітілді. Жалпы аудан мал шаруашылығын жүргізу үшін жайылым аумақтарымен қамсыздандырылмаған.

  Бұқар жырау ауданы бойынша
2018-2019 жылдарға арналған
жайылымдарды басқару
және оларды пайдалану
жоспарына 1 қосымша

Кұқық белгілейтін құжаттар негізінде жер санаттары, жер учаскелерінің меншік иелері және жер пайдаланушылар бөлінісінде әкімшілік-аумақтық бірлік аумағында жайылымдардың орналасу схемасы (картасы)

     


  Бұқар жырау ауданы бойынша
2018-2019 жылдарға арналған
жайылымдарды басқару
және оларды пайдалану жоспарына
2 қосымша

Жайылым айналымдарының қолайлы схемалары

     


  Бұқар жырау ауданы бойынша
2018-2019 жылдарға арналған
жайылымдарды басқару
және оларды пайдалану
жоспарына 3 қосымша

Жайылымдардың, оның ішінде маусымдық жайылымдардың сыртқы және ішкі шекаралары мен алаңдары, жайылымдық инфрақұрылым объектілері белгіленген картасы

     


  Бұқар жырау ауданы бойынша
2018-2019 жылдарға арналған
жайылымдарды басқару
және оларды пайдалану жоспарына
4 қосымша

Жайылым пайдаланушылардың су тұтыну нормасына сәйкес жасалған су көздерiне (көлдерге, өзендерге, тоғандарға, апандарға, суару немесе суландыру каналдарына, құбырлы немесе шахталы құдықтарға) қол жеткізу схемасы

     


  Бұқар жырау ауданы бойынша
2018-2019 жылдарға арналған
жайылымдарды басқару
және оларды пайдалану жоспарына
5 қосымша

Жайылымы жоқ жеке және (немесе) заңды тұлғалардың ауыл шаруашылығы жануарларының мал басын орналастыру үшін жайылымдарды қайта бөлу және оны берілетін жайылымдарға ауыстыру схемасы

     


  Бұқар жырау ауданы бойынша
2018-2019 жылдарға арналған
жайылымдарды басқару
және оларды пайдалану жоспарына
6 қосымша

Аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ маңында орналасқан жайылымдармен қамтамасыз етілмеген жеке және (немесе) заңды тұлғалардың ауыл шаруашылығы жануарларының мал басын шалғайдағы жайылымдарға орналастыру схемасы

     


  Бұқар жырау ауданы бойынша
2018-2019 жылдарға арналған
жайылымдарды басқару
және оларды пайдалану
жоспарына 7 қосымша

Ауыл шаруашылығы жануарларын жаюдың және айдаудың маусымдық маршруттарын белгілейтін жайылымдарды пайдалану жөніндегі күнтізбелік графигі

№ п/п

Округ атауы

Жайылымдарда мал бағудың басталуы

Жайылымдардан малдың қайтуы

1

Ақбел ауылдық округі

сәуірдің бірінші жартысында

Қазанның екінші онкүндігі

2

Ақөре ауылы

сәуірдің бірінші жартысында

Қазанның екінші онкүндігі

3

Ақтөбе ауылдық округі

сәуірдің бірінші жартысында

Қазанның екінші онкүндігі

4

Белағаш ауылдық округі

сәуірдің бірінші жартысында

Қазанның екінші онкүндігі

5

Бұқар-Жырау ауылдық округі

сәуірдің бірінші жартысында

Қазанның екінші онкүндігі

6

Ботақар ауылы

сәуірдің бірінші жартысында

Қазанның екінші онкүндігі

7

Баймырза ауылдық округі

сәуірдің бірінші жартысында

Қазанның екінші онкүндігі

8

Гагарин ауылдық округі

сәуірдің бірінші жартысында

Қазанның екінші онкүндігі

9

Доскей ауылдық округі

сәуірдің бірінші жартысында

Қазанның екінші онкүндігі

10

Жанаталап ауылы

сәуірдің бірінші жартысында

Қазанның екінші онкүндігі

11

Қаражар ауылдық округі

сәуірдің бірінші жартысында

Қазанның екінші онкүндігі

12

Қарақұдық ауылы

сәуірдің бірінші жартысында

Қазанның екінші онкүндігі

13

Көкпекті ауылдық округі

сәуірдің бірінші жартысында

Қазанның екінші онкүндігі

14

Керней ауылдық округі

сәуірдің бірінші жартысында

Қазанның екінші онкүндігі

15

Қушоқы кенті

сәуірдің бірінші жартысында

Қазанның екінші онкүндігі

16

Қызылқайын ауылдық округі

сәуірдің бірінші жартысында

Қазанның екінші онкүндігі

17

Ғ. Мұстафин атындағы кенті

сәуірдің бірінші жартысында

Қазанның екінші онкүндігі

18

Новоузенка ауылдық округі

сәуірдің бірінші жартысында

Қазанның екінші онкүндігі

19

Петровка ауылдық округі

сәуірдің бірінші жартысында

Қазанның екінші онкүндігі

20

Ростовка ауылдық округі

сәуірдің бірінші жартысында

Қазанның екінші онкүндігі

21

Самарқанд ауылдық округі

сәуірдің бірінші жартысында

Қазанның екінші онкүндігі

22

Суықсу ауылы

сәуірдің бірінші жартысында

Қазанның екінші онкүндігі

23

Тоғызқұдық ауылдық округі

сәуірдің бірінші жартысында

Қазанның екінші онкүндігі

24

Тұзды ауылдық округі

сәуірдің бірінші жартысында

Қазанның екінші онкүндігі

25

Үміткер ауылдық округі

сәуірдің бірінші жартысында

Қазанның екінші онкүндігі

26

Үштөбе ауылдық округі

сәуірдің бірінші жартысында

Қазанның екінші онкүндігі

27

Центральный ауылдық округі

сәуірдің бірінші жартысында

Қазанның екінші онкүндігі

28

Шешенқара ауылдық округі

сәуірдің бірінші жартысында

Қазанның екінші онкүндігі

29

Ботакара кенті

сәуірдің бірінші жартысында

Қазанның екінші онкүндігі

  Бұқар жырау ауданы бойынша
2018-2019 жылдарға арналған
жайылымдарды басқару
және оларды пайдалану
жоспарына 8 қосымша

№ п/п

Жер санаты

Барлығы

Оның ішінде, жайылымдар

1

Ауыл шаруашылық мақсатындағы жерлер, барлығы

823 936

533 474

2

Елді-мекен жерлері

376 811


3

Өнеркәсіп, көлік, байланыс және тағыда басқа ауылшаруашылығына арналмаған жерлер

20 271


4

Босалқы жерлер

221 200


5

Орман қоры жерлері

10 671


6

Су қорлары жерлері

3 328


7

Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың жерлері

0



Барлығы

1 456 217

533 474

      Ескерту: Ұсынылған жер көлемі жобасы, Абай ауданына берілген жер көлемін ескере отырып түзету жүргізіледі.

  Бұқар жырау ауданы бойынша
2018-2019 жылдарға арналған
жайылымдарды басқару
және оларды пайдалану
жоспарына 9 қосымша

Кенттер және ауылдық округтер атауы

Ауылдық елді-мекендер атауы

Ақбел ауылдық округі

Ақбел, Құрама, Алабас

Ақөре ауылы

Ақөре

Ақтөбе ауылдық округі

Ақтөбе, Ынтымақ

Белағаш ауылдық округі

Белағаш, Аюлы

Бұқар жырау ауылдық округі

Бұқар-Жырау, Семізбұға, Шалқар

Ботақара ауылы

Ботақара

Баймырза ауылдық округі

Баймырза, Астаховка

Гагарин ауылдық округі

Гагарино, Садовое

Доскей ауылдық округі

Доскей, Трудовое

Жаңаталап ауылы

Жанаталап

Қаражар ауылдық округі

Қаражар, Волховское, Геологическое, Асыл

Қарақұдық ауылы

Қарақұдық

Көкпекті ауылдық округі

Көкпекті, Байқадам, Сарытөбе

Керней ауылдық округі

Керней, Ақжар, Алғабас

Қушоқы кенті

Қушоқы, Майозек

Қызылқайын ауылдық округі

Қызылқайын, Тасаул, Саратовка

Ғ. Мұстафин атындағы кенті

Мустафина, Нұра станциясы

Новоузенка ауылдық округі

Новоузенка, Стан, Севан

Петровка ауылдық округі

Петровка, Жанақала, Жастлек

Ростовка ауылдық округі

Ростовка, Красная Нива, Қызыл жар

Самарқанд ауылдық округі

Самарқанд, Тегісжол, Чкалово

Суықсу ауылы

Суықсу

Тоғызкұдық ауылдық округі

Тоғызқұдық, Тасшоқы

Тұзды ауылдық округі

Тұзды, Первого мая, Старая тузды

Үміткер ауылдық округі

Үмүткер, Төрткөл, Үлгі

Үштөбе ауылдық округі

Үштөбе, Заречное, Кұрлыс, Новостройка

Центральный ауылдық округі

Центральное, Андренниковка

Шешенқара ауылдық округі

Шешенқара, Ашысу станциясы

Ботақара кенті

Ботақара, Ботақара станциясы

  Бұқар жырау ауданы бойынша
2018-2019 жылдарға арналған
жайылымдарды басқару
және оларды пайдалану
жоспарына 10 қосымша

Ауылдық округ

Халық саны, адам

1

Ақбел ауылдық округі

828

2

Ақөре ауылы

445

3

Ақтөбе ауылдық округі

1162

4

Белағаш ауылдық округі

616

5

Бұқар жырау ауылдық округі

507

6

Ботақара ауылы

896

7

Баймырза ауылдық округі

2338

8

Гагарин ауылдық округі

1077

9

Доскей ауылдық округі

4548

10

Жаңаталап ауылы

1116

11

Қаражар ауылдық округі

1800

12

Қарақұдық ауылы

859

13

Көкпекті ауылдық округі

4264

14

Керней ауылдық округі

2098

15

Қушоқы кенті

4476

16

Қызылқайын ауылдық округі

1411

17

Ғ. Мұстафин атындағы кенті

4115

18

Новоузенка ауылдық округі

1851

19

Петровка ауылдық округі

2421

20

Ростовка ауылдық округі

3276

21

Самарқанд ауылдық округі

1930

22

Суықсу ауылы

250

23

Тоғызқұдық ауылдық округі

1327

24

Тұзды ауылдық округі

1086

25

Үміткер ауылдық округі

1520

26

Үштөбе ауылдық округі

4819

27

Центральный ауылдық округі

1721

28

Шешенқара ауылдық округі

920

29

Ботақара кенті

6415


Барлығы

62 154

  Бұқар жырау ауданы бойынша
2018-2019 жылдарға арналған
жайылымдарды басқару
және оларды пайдалану
жоспарына 11 қосымша

Мал түрі

Ауыстыру коэффициенті

Ірі қара мал (бұдан әрі ІҚМ)

1,0

Қой мен ешкі (бұдан әрі ҰҚМ)

0,1

Жылқы

1,0

  Бұқар жырау ауданы бойынша
2018-2019 жылдарға арналған
жайылымдарды басқару
және оларды пайдалану
жоспарына 12 қосымша

№ п/п

Округ атауы

Мал басы саны

Ірі қара мал

Ұсақ қара мал

Жылқы

1

Ақбел ауылдық округі

2144

3474

1022

2

Ақөре ауылы

3308

1626

1045

3

Ақтөбе ауылдық округі

2859

3538

1222

4

Белағаш ауылдық округі

2522

4136

926

5

Бұқар жырау ауылдық округі

1980

3640

1530

6

Ботақара ауылы

1832

1870

226

7

Баймырза ауылдық округі

1175

2492

155

8

Гагарин ауылдық округі

919

1441

64

9

Доскей ауылдық округі

1674

1106

799

10

Жаңаталап ауылы

1825

1341

130

11

Қаражар ауылдық округі

1432

1059

636

12

Қарақұдық ауылы

2181

2688

773

13

Көкпекті ауылдық округі

4669

5221

505

14

Керней ауылдық округі

5261

7893

1952

15

Қушоқы кенті

1105

1228

187

16

Қызылқайын ауылдық округі

1972

2948

285

17

Ғ. Мұстафин атындағы кенті

871

1667

198

18

Новоузенка ауылдық округі

1775

1006

346

19

Петровка ауылдық округі

3499

5078

1827

20

Ростовка ауылдық округі

2171

1921

359

21

Самарқанд ауылдық округі

755

2189

108

22

Суықсу ауылы

1049

2732

845

23

Тоғызқұдық ауылдық округі

3719

4724

748

24

Тұзды ауылдық округі

1274

2267

540

25

Үміткер ауылдық округі

3287

4326

2340

26

Үштөбе ауылдық округі

3909

7183

2826

27

Центральный ауылдық округі

803

1097

164

28

Шешенқара ауылдық округі

1841

3307

1069

29

Ботакара кенті

2090

2104

362


Барлығы аудан бойынша

63 901

85 302

23 189

  Бұқар жырау ауданы бойынша
2018-2019 жылдарға арналған
жайылымдарды басқару
және оларды пайдалану
жоспарына 13 қосымша

№п/п

Аудан атауы

Дақыл

Өнімділік, ц/га

1

Бұқар жырау ауданы

Сүрлемге арналған жүгері

0

Пішендеме

0

Көпжылдық өсімдіктердің шөбі

6

Сабан

5

Табиғи шалғынның шөбі

4

  Бұқар жырау ауданы бойынша
2018-2019 жылдарға арналған
жайылымдарды басқару
және оларды пайдалану
жоспарына 14 қосымша

Жылдар

Өріс нөмірлері

I

II

III

IV

1

Көктем мен күз

Көктем

Көктем мен күз

Күз

2

Көктем

Көктем мен күз

Күз

Көктем мен күз

3

Көктем мен күз

Күз

Көктем мен күз

Көктем

4

Күз

Көктем мен күз

Көктем

Көктем мен күз

  Бұқар жырау ауданы бойынша
2018-2019 жылдарға арналған
жайылымдарды басқару
және оларды пайдалану
жоспарына 15 қосымша

№ п/п

Округ аты

Табын, қора, отар саны

Ірі қара мал

Ұсақ қара мал

Жылқы

1

Ақбел ауылдық округі

5

8

5

2

Ақөре ауылы

3

5

2

3

Ақтөбе ауылдық округі

4

6

2

4

Белағаш ауылдық округі

4

7

3

5

Бұқар жырау ауылдық округі

4

7

4

6

Ботақара ауылы

2

6

2

7

Баймырза ауылдық округі

3

5

3

8

Гагарин ауылдық округі

4

5

3

9

Доскей ауылдық округі

5

8

3

10

Жаңаталап ауылы

3

7

3

11

Қаражар ауылдық округі

5

8

4

12

Қарақұдық ауылы

5

9

3

13

Көкпекті ауылдық округі

6

11

6

14

Керней ауылдық округі

6

12

6

15

Қушоқы кенті

2

4

3

16

Қызылқайын ауылдық округі

5

8

4

17

Ғ. Мұстафин ат. Кенті

4

8

5

18

Новоузенка ауылдық округі

5

9

4

19

Петровка ауылдық округі

7

11

6

20

Ростовка ауылдық округі

5

12

7

21

Самарқанд ауылдық округі

3

5

3

22

Суықсу ауылы

2

10

3

23

Тоғызқұдық ауылдық округі

7

15

8

24

Тұзды ауылдық округі

4

8

5

25

Үміткер ауылдық округі

6

11

6

26

Үштөбе ауылдық округі

7

15

5

27

Центральный ауылдық округі

5

7

3

28

Шешенқара ауылдық округі

3

9

5

29

Ботақара кенті

5

11

5


Аудан бойынша барлығы

129

257

121

  Бұқар жырау ауданы бойынша
2018-2019 жылдарға арналған
жайылымдарды басқару
және оларды пайдалану
жоспарына 16 қосымша

№ п/п

Округ атауы

Мал сою пунктері

Жасанды ұрықтандыру пунктері

Малқорымы

Қарабез жерлеулері

Ветеринариялық пунктер

1

Ақбел ауылдық округі



1


1

2

Ақөре ауылы

1



1

1

3

Ақтөбе ауылдық
округі





1

4

Белағаш ауылдық округі

1

1



1

5

Бұқар жырау ауылдық округі

2

1


1

1

6

Ботақара ауылы

1

1


1

1

7

Баймырза ауылдық округі



1


1

8

Гагарин ауылдық округі





1

9

Доскей ауылдық округі

4


1

1

1

10

Жаңаталап ауылы

1

1

1


1

11

Қаражар ауылдық округі

1


1

1

1

12

Қарақұдық ауылы


1



1

13

Көкпекті ауылдық округі

2

1

1


1

14

Керней ауылдық округі

1




1

15

Қушоқы кенті





1

16

Қызылқайын ауылдық округі





1

17

Ғ. Мұстафин атындағы кент



1

1

1

18

Новоузенка ауылдық округі



1

1

1

19

Петровка ауылдық округі

2


1

1

1

20

Ростовка ауылдық округі



1

1

1

21

Самарқанд ауылдық округі


1

1


1

22

Суықсу ауылы

1




1

23

Тоғызқұдық ауылдық округі

1

1



1

24

Тұзды ауылдық округі

1



1

1

25

Үміткер ауылдық округі

1



1

1

26

Үштөбе ауылдық округі

2

1

1

1

1

27

Центральынй ауылдық округі


1

1

1

1

28

Шешенқара ауылдық округі

1

1


1

1

29

Ботақар кенті

1


1


1


Барлығы:

24

11

14

14

29

  Бұқар жырау ауданы бойынша
2018-2019 жылдарға арналған
жайылымдарды басқару
және оларды пайдалану
жоспарына 17 қосымша

Атауы

Жайылым көлемі, факт.га

Жайылым көлемі, қажетті га

Мал басы

1 басқа жүктеме

Жайылымдармен қамсыздандырылуы га +,-

Ірі қара мал

Ұсақ қара мал

Жылқы

Ірі қара мал

Ұсақ қара мал

Жылқы

Ақбел ауылдық округі

30155

64044

2144

3474

1022

15

3

21

-33889

Ақөре ауылы

27704

81489

3308

1626

1045

15

3

21

-53785

Ақтөбе ауылдық округі

13271

79161

2859

3538

1222

15

3

21

-65890

Белағаш ауылдық округі

38869

69684

2522

4136

926

15

3

21

-30815

Бұқар жырау ауылдық округі

30307

72750

1980

3640

1530

15

3

21

-42443

Ботақара ауылы

857

37836

1832

1870

226

15

3

21

-36979

Баймырза ауылдық округі

1687

28356

1175

2492

155

15

3

21

-26669

Гагарин ауылдық округі

13

19452

919

1441

64

15

3

21

-19439

Доскей ауылдық округі

2857

45207

1674

1106

799

15

3

21

-42350

Жаңаталап селосы

752

34128

1825

1341

130

15

3

21

-33376

Қаражар ауылдық округі

13963

38013

1432

1059

636

15

3

21

-24050

Қарақұдық ауылы

30657

57012

2181

2688

773

15

3

21

-26355

Көкпекті ауылдық округі

11727

96303

4669

5221

505

15

3

21

-84576

Керней ауылдық округі

36568

143586

5261

7893

1952

15

3

21

-107018

Қушоқы кенті

76

24186

1105

1228

187

15

3

21

-24110

Қызылқайын ауылдық округі

8814

44409

1972

2948

285

15

3

21

-35595

Ғ.Мұстафин атындағы кенті

1871

22224

871

1667

198

15

3

21

-20353

Новоузенка ауылдық округі

10334

36909

1775

1006

346

15

3

21

-26575

Петровка ауылдық округі

10823

106086

3499

5078

1827

15

3

21

-95263

Ростовка ауылдық округі

877

45867

2171

1921

359

15

3

21

-44990

Самарқанд ауылдық округі

3899

20160

755

2189

108

15

3

21

-16261

Суықсу ауылы

50552

41676

1049

2732

845

15

3

21

+ 8876

Тоғызқұдық ауылдық округі

22636

85665

3719

4724

748

15

3

21

-63029

Тұзды ауылдық округі

10209

37251

1274

2267

540

15

3

21

-27042

Үміткер ауылдық округі

31571

111423

3287

4326

2340

15

3

21

-79852

Үштөбе ауылдық округі

27350

139530

3909

7183

2826

15

3

21

-112180

Центральный ауылдық округі

2496

18780

803

1097

164

15

3

21

-16284

Шешенқара ауылдық округі

26466

59985

1841

3307

1069

15

3

21

-33519

Ботақара кенті


45264

2090

2104

362

15

3

21

-45264

Барлығы

465 237

1 706 436

63 901

85 302

23 189

15

3

21

-1 241 199