Об утверждении Единого тарифно-квалификационного справочника работ и профессий рабочих (выпуск 56)

Приказ Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 8 сентября 2020 года № 357. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 14 сентября 2020 года № 21195

В соответствии с подпунктом 16-1) статьи 16 Трудового кодекса Республики Казахстан от 23 ноября 2015 года ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить Единый тарифно-квалификационный справочник работ и профессий рабочих (выпуск 56) согласно приложению к настоящему приказу.

2. Департаменту труда и социального партнҰрства Министерства труда и социальной защиты населения Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства труда и социальной защиты населения Республики Казахстан после его официального опубликования;

3) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Департамент юридической службы Министерства труда и социальной защиты населения Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта.

3. Признать утратившим силу приказ Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 24 декабря 2012 года № 494-ө-м "Об утверждении Единого тарифно-квалификационного справочника работ и профессий рабочих (выпуск 56)" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 8233, опубликован 5 октября 2013 года № 289 (27563) в газете "Казахстанская правда").

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на первого вице-министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан Сарбасова А.А.

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр труда и социальной защиты населения Республики Казахстан

Б. Нурымбетов

CОГЛАСОВАН Министерство образования и науки Республики Казахстан

СОГЛАСОВАН
Министерство индустрии и
инфраструктурного развития
Республики Казахстан

Приложение к приказу Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 8 сентября 2020 года № 357

Единый тарифно-квалификационный справочник работ и профессий рабочих (выпуск 56)

Глава 1. Введение

1. Единый тарифно-квалификационный справочник работ и профессий рабочих (выпуск 56) (далее - ЕТКС (выпуск 56) содержит работы по производству наглядных пособий.

2. ЕТКС (выпуск 56) разработан Министерством труда и социальной защиты населения Республики Казахстан.

3. Тарифно-квалификационные характеристики применяются при тарификации работ и присвоении квалификационных разрядов рабочим в организациях независимо от формы их собственности и организационно-правовых форм, где имеются производства и виды работ, указанные в настоящем ЕТКС (выпуск 56).

Глава 2. Тарифно-квалификационные характеристики профессий рабочих по разрядам на работы по производству наглядных пособий

Параграф 1. Препаратор срезов по анатомии, 3 разряд

4. Характеристика работ:

изготовление простых и средней сложности срезов из нормальных органов человека под руководством препаратора более высокой квалификации;

предварительное препарирование органов;

приготовление фиксирующих растворов и фиксирование отпрепарированных органов;

составление цветных масс.

5. Должен знать:

основные понятия по нормальной анатомии человека в пределах выполняемой работы;

способы технологической обработки простых и средней сложности срезов;

фиксирующие растворы и применяемый инструмент для обработки органов и срезов.

Параграф 2. Препаратор срезов по анатомии, 4 разряд

6. Характеристика работ:

изготовление простых и средней сложности срезов из нормальных органов человека;

инъецирование цветных масс в сосуды органов;

изготовление специальными хирургическими ножами срезов определенной толщины из трупных органов;

фиксирование в специальном химическом растворе изготовленных срезов;

просушивание срезов фиксации при помощи марли и фильтровальной бумаги;

восстановление естественной окраски тканей срезов в спиртовых растворах;

вторичное просушивание срезов после восстановления окраски и передача для монтирования;

частичное монтирование пластинчатых препаратов.

7. Должен знать:

технику препарирования органов и изготовление из них срезов;

материалы, инструменты, употребляемые для препарирования и фиксации органов и срезов;

номенклатуру изготовляемых препаратов;

правила по безопасности и охране труда при работе с инфекционными материалами трупных органов;

способы инъецирования цветных масс в сосуды органов.

8. Примеры работ:

изготовление срезов и монтирование препаратов:

1) кишка прямая;

2) печень человека;

3) почки с инъецированными сосудами;

4) стенка желудка.

Параграф 3. Препаратор срезов по анатомии, 5 разряд

9. Характеристика работ:

изготовление сложных срезов из нормальных органов человека, предварительное препарирование трупных органов человека, удаление ненужных тканей;

приготовление менделеевской замазки согласно рецептуре технологии;

изготовление рамок при помощи стеклянной пластинки, деревянных планок и менделеевской замазки;

приготовление раствора агар-агара в соответствии с рецептурой технологии;

подготовка срезов трупного органа для монтирования;

закрепление срезов органа для монтирования;

закрепление срезов органов внутрь рамки, придание им требуемого положения;

заливка органов горячим раствором агар-агара до краев рамки;

проверка на отсутствие трещин и пузырьков в растворе препарата (в среде агар-агара);

заклеивание рамки второй стеклянной пластинкой;

просушивание и заделывание торцовых сторон пластинчатых препаратов менделеевской замазкой;

окончательное оформление пластинчатых препаратов;

получение из морга трупных органов человека для изготовления сложных препаратов и проверка его качественности.

10. Должен знать:

анатомию человека в пределах выполняемой работы;

способы инъецирования цветных масс в сосуды органов;

концентрацию фиксирующих растворов;

препарирование нормальных органов человека;

составы фиксирующих растворов в соответствии с технологией;

состав и свойства цветных масс, инъецируемых в сосуды органов человека, в соответствии с технологией;

безопасность и охрану труда - защиты от трупного яда и инфекционных заболеваний от трупных органов;

химические свойства и дозы фиксирующих растворов и их вредность;

химические свойства химикатов и дозы, употребляемые для составления менделеевской замазки;

химические свойства и дозы, употребляемые для составления смеси агар-агара, технику монтирования пластинчатых препаратов.

11. Примеры работ:

изготовление срезов и монтирование препаратов:

1) вены нижней конечности с клапанами;

2) кишка слепая с червеобразным отростком;

3) клапаны сердца (фронтальный срез);

4) матка с придатками.

Параграф 4. Препаратор срезов по анатомии, 6 разряд

12. Характеристика работ:

изготовление особо сложных срезов из нормальных и патологических органов человека;

удаление ненужных тканей частей тела новорожденных и эмбрионов;

изготовление после фиксации срезов из указанного анатомического трупного материала в соответствии с утвержденным эталоном и анатомическим атласом;

восстановление естественной окраски тканей срезов трупных органов, эмбрионов и новорожденных;

приготовление специального химического раствора по рецептуре для длительного хранения особо сложных и хрупких срезов;

контроль монтировки анатомических срезов органов средней сложности и сложных;

монтирование особо сложных и хрупких срезов;

руководство работой препараторов низшей квалификации;

получение из морга нормальных и паталогических отдельных трупных органов человека, новорожденных и эмбрионов совместно с врачом-патологоанатомом для приготовления особо сложных препаратов;

проверка трупных органов и трупов на цельность и качественность (гнилостность), трупное разложение, порезы органов и отдельных сосудов.

13. Должен знать:

нормальную и патологическую анатомию человека;

технику препарирования всех трупных органов человека, эмбрионов и новорожденных;

составление всех растворов по рецептурам технологии и их применение;

изготовление срезов всех видов и сложностей;

технику изготовления пластинчатых препаратов.

14. Примеры работ:

изготовление срезов и монтирование препаратов:

1) кровоизлияние в мозг;

2) легкое с дыхательными путями;

3) мозг головной, фронтальный срез через переднюю стенку;

4) плод 7 месяцев;

5) рак желудка;

6) селезенка, малярийная пигментация;

7) туберкулез легкого фиброзно-кавернозный;

8) эмбрион человека.

Параграф 5. Препаратор по анатомии, 2 разряд

15. Характеристика работ:

препарирование простых органов человека под руководством препаратора более высокой квалификации;

первоначальная обработка и зачистка трупных органов человека для простых препаратов - из почек, кишок, гортани, мозга и сердца, подготовка анатомических цилиндров и стеклянных пластинок под препараты, резка этикеток, экспликаций и номерков, приготовление фиксирующих растворов и фиксирование отпрепарированных органов;

подготовка инструментов и вспомогательных материалов, необходимых для препарирования.

16. Должен знать:

приҰмы препарирования простых органов человека;

внешние признаки и названия основных органов человека;

номенклатуру изготовляемых препаратов;

размеры анатомических цилиндров стеклянных пластинок;

наименование и назначение хирургических инструментов и оборудования, применяемых при препарировании;

наименования и способы приготовления фиксирующих и консервирующих растворов.

Параграф 6. Препаратор по анатомии, 3 разряд

17. Характеристика работ:

препарирование простых органов человека для невскрытых тотальных препаратов;

расправление органов, их фиксация.

18. Должен знать:

технику препарирования и расправления простых органов;

строение органов в пределах выполняемой работы;

материалы и инструменты, употребляемые при препарировании.

19. Примеры работ:

1) мозг головной человека - зачистка полушарий;

2) почка, сердце человека - удаление ненужных тканей.

Параграф 7. Препаратор по анатомии, 4 разряд

20. Характеристика работ:

препарирование средней сложности органов человека для показа нервной, артериальной, венозной и лимфатической систем;

удаление ненужных тканей с органов, поперечный и продольный разрезы, вскрытие внутренних органов в зависимости от назначения учебного пособия;

расправление отпрепарированных органов средней сложности на доске и придание им требуемого положения с помощью инструментов и тампонов;

зачистка органов после фиксации;

инъецирование цветных масс в сосуды органов для показа артериальной и венозной систем под руководством препаратора более высокой квалификации;

вторичная детальная зачистка перед демонтированием.

21. Должен знать:

технику препарирования органов средней сложности;

анатомию человека в пределах выполняемой работы;

расправление, химические свойства и дозы фиксирующих растворов, их вредность и концентрацию;

состав и свойства цветных масс, инъецируемых в сосуды органов человека;

правила защиты от возможности заражения трупным ядом.

22. Примеры работ:

препарирование:

1) артерия легочная;

2) мозг головной, сердце человека;

3) сердце.

Параграф 8. Препаратор по анатомии, 5 разряд

23. Характеристика работ:

препарирование сложных органов с показом артериальной и венозной систем, желез внутренних секреций, вскрытых мужских и женских мочеполовых органов, нервных сплетений;

препарирование трупов;

инъецирование кровеносной системы;

изготовление препаратов по специальным заказам;

руководство работой препаратов более низкой квалификации.

24. Должен знать:

технику препарирования и расправления сложных органов;

анатомию в пределах выполняемых работ;

технику вскрытия трупов;

препарирование всех органов;

состав и свойства инъецируемых масс;

способы инъецирования.

25. Примеры работ:

препарирование:

1) влагалище, матка, маточные трубы и яичники;

2) кишка двенадцатиперстная с поджелудочной железой;

3) труп взрослого человека.

Параграф 9. Препаратор по анатомии, 6 разряд

26. Характеристика работ:

препарирование особо сложных нормальных и патологических органов и систем взрослого человека, новорожденных и эмбрионов;

инъецирование растворами с красителями лимфатической системы;

показ пораженных участков в патологических органах в зависимости от заболевания;

восстановление естественной окраски патологических органов;

изготовление сдвоенных препаратов: монтирование нормальных и патологических органов на стеклянные пластинки для сопоставления;

получение из морга совместно с врачом-патологоанатомом патологических трупных органов человека, новорожденных и эмбрионов для изготовления препаратов;

сортирование патологических органов по видам заболеваний.

27. Должен знать:

технику препарирования и расправления особо сложных и патологических органов:

нормальную и патологическую анатомию человека и его отдельных органов;

отличие нормального органа от патологического;

технологию монтировки препаратов по патологической анатомии, а также сдвоенных (патология и нормальная);

правила обращения с заразными и особо заразными органами.

28. Примеры работ:

1) матки – рак;

2) сердце – полипозно-язвенный эндокрит;

3) труп новорожденного.

Параграф 10. Обрезчик анатомического материала, 4 разряд

29. Характеристика работ:

обрезка трупов крупных птиц со срезкой толщи мышц без нарушения естественных связок и хрящей;

вскрытие брюшной полости и удаление внутренних органов без нарушения целостности скелета;

просверливание конечностей на станке и промывка их водой под давлением для удаления костного мозга.

30. Должен знать:

анатомию крупных птиц в объеме выполняемых работ;

технику обрезки и вскрытия трупов крупных птиц;

назначение инструментов и оборудования, применяемых при работе;

правила обращения с трупным материалом и меры профилактики от заражения трупным ядом.

31. Примеры работ:

куры, гуси, утки - обрезка трупов.

Параграф 11. Обрезчик анатомического материала, 5 разряд

32. Характеристика работ:

обрезка трупов мелких птиц и других мелких животных с сохранением целостности скелета и без нарушения естественных связок;

умерщвление животных хлороформом;

снятие шкурки для ее дальнейшего использования без повреждения фаланг пальцев, хвостовых позвонков и остистых отростков.

33. Должен знать:

анатомию (зоотомию) обрабатываемых животных;

технику вскрытия разных классов позвоночных;

правила обращения с хлороформом и профилактику против инфекций от трупов животных.

34. Примеры работ:

1) голуби - обрезка трупов;

2) кошки, крысы, кролики, свинки морские - снятие шкурок, обрезка трупов;

3) шкурки - расправление на правилках.

Параграф 12. Обрезчик анатомического материала, 6 разряд

35. Характеристика работ:

обрезка и расчленение трупов человека и крупных животных, отделение головы, верхних и нижних конечностей, вскрытие брюшной полости и удаление внутренних органов;

обрезка мышц с костей, удаление из черепа головного мозга без повреждения внутренней полости, промывание черепа, отделение от связок крупных и мелких костей и детальное их препарирование от остатков тканей с сохранением всех косточек скелета и без повреждения хрящей грудины;

обрезание трупов эмбрионов 7-8 месяцев и новорожденных человека с сохранением всех связок и без повреждения мягких костей;

умерщвление животных, снятие с них шкуры без повреждения, расправление и обработка шкур;

установление в процессе обрезки патологических изменений и физических нарушений костей трупа;

кремирование трупных останков.

36. Должен знать:

строение скелета человека, эмбрионов и крупных животных;

правила вскрытия трупов, их расчленения, обрезки и препарирования;

патологические изменения костей;

назначение оборудования и инструментов, предназначенных для обрезки и препарирования;

правила обращения с трупным материалом;

технику наливки в трупы консервирующих средств;

состав дезинфицирующих материалов и применяемых ядохимикатов;

обрезку и препарирование животных по специальным заказам зоомузеев и институтов.

37. Примеры работ:

обрезка и препарирование трупов:

1) коровы;

2) лошади;

3) собаки.

Параграф 13. Отборщик анатомического материала, 4 разряд

38. Характеристика работ:

отбор и препарирование в моргах и больницах требуемых нормальных и патологических органов человека;

прием от врачей больниц и моргов отпрепарированных органов человека;

фиксирование, доставка и передача по назначению;

прием от мединститутов и больниц трупных останков и их кремация;

получение на бойнях трупов и отдельного костяка крупных животных и передача их в производство.

39. Должен знать:

технику вскрытия трупов и препарирования отдельных органов по нормальной и патологической анатомии человека в пределах выполняемой работы;

технику наливки трупов и фиксирования отдельных органов;

приготовление фиксирующих растворов;

правила и инструкции получения трупов и органов в больницах и моргах.

Параграф 14. Отборщик анатомического материала, 5 разряд

40. Характеристика работ:

отбор и препарирование в моргах и больницах нормальных и патологических трупов человека;

расчленение трупа на верхние и нижние конечности, голову, грудной и поясничный отделы;

фиксирование трупов и внутренних органов;

доставка трупов и его расчлененных частей по назначению.

41. Должен знать:

технику вскрытия трупов и расчленения;

анатомию человека в пределах выполняемой работы;

концентрации растворов для фиксации;

правила обращения с заразными и особо заразными органами;

материалы, инструменты, употребляемые для расчленения трупов:;

безопасность и охрану труда - защиты от трупного яда и инфекционных заболеваний от трупных органов.

Параграф 15. Приемщик биологических материалов, 3 разряд

42. Характеристика работ:

прием и отбор натуральных объектов животных, растений, окаменелостей, геологических образцов, используемых для изготовления наглядных пособий;

уход и кормление, соблюдение режима содержания животных;

умерщвление их перед препарированием;

отбор упаковочного материала и упаковка объектов с учетом особенностей транспортировки;

транспортировка объектов;

первичная обработка принятых объектов, наливка в органы консервирующего раствора;

укладка объектов на хранение и уход за ними в период хранения (периодическая смена фиксирующих жидкостей, дезинсекция, предохранение от плесени и грызунов);

подбор объектов по темам пособий и выдача их в производство;

ведение учета объектов.

43. Должен знать:

ассортимент натуральных объектов, используемых для изготовления наглядных пособий;

научные названия, особенности строения и отличительные признаки принимаемых объектов;

требования к качеству объектов;

приемы и способы первичной обработки и составление фиксирующих жидкостей;

правила обращения и меры защиты при работе с трупным материалом и живыми животными;

рационы кормления, содержания и способы транспортировки животных;

правила приема, хранения, выдачи и учета объектов.

Параграф 16. Приемщик биологических материалов, 4 разряд

44. Характеристика работ:

прием и обработка натуральных объектов животных, растений, окаменелостей, геологических образцов, используемых для изготовления наглядных пособий;

укладка их на хранение и уход за ними в период хранения;

препарирование свежих и фиксированных объектов;

приготовление фиксирующих жидкостей с использованием реактивов и сильных ядов;

отбор материалов под микроскопом;

подбор объектов по темам пособий и выдача их в производство;

ведение учета объектов.

45. Должен знать:

приемы и способы первичной обработки объектов и составление фиксирующих жидкостей;

правила обращения с наркотиками и ядами;

приемы и способы препарирования объектов под микроскопом;

правила обращения с ядовитыми животными и приемы оказания первой помощи при укусе ими;

анатомическое строение объектов и эмбриологическое развитие по стадиям.

Параграф 17. Приемщик биологических материалов, 5 разряд

46. Характеристика работ:

прием, обработка и вычленение из принятых зараженных животных пораженных внутренних органов и тканей, препарирование этих органов с выделением паразитов, вскрытие отдельных видов гельминтов, фиксация их.

47. Должен знать:

способы препарирования пораженных органов, вычленения паразитов;

составление сложных фиксаторов и правила пользования ими.

Параграф 18. Препаратор биологических объектов, 1 разряд

48. Характеристика работ:

препарирование простых биологических объектов под руководством препаратора более высокой квалификации.

49. Должен знать:

правила накола и наклейки насекомых;

приемы работ и необходимый инструмент.

Параграф 19. Препаратор биологических объектов, 2 разряд

50. Характеристика работ:

препарирование простых биологических объектов, резка на образцы и препарирование финозного мяса и желудка жвачного животного;

составление фиксирующих растворов и фиксация объектов;

размачивание и наколка на энтомологические булавки насекомых.

51. Должен знать:

приемы и способы препарирования и фиксации простых биологических объектов;

названия и особенности строения препарируемых простых объектов;

назначение материалов, приспособлений и инструментов, необходимых для работы;

правила составления фиксирующих растворов;

технологию изготовления сухих биологических коллекций.

52. Примеры работ:

1) бронзовки – наколка;

2) звезды морские – препарирование;

3) улитки – препарирование;

4) цветы и корни растений – препарирование.

Параграф 20. Препаратор биологических объектов, 3 разряд

53. Характеристика работ:

препарирование биологических объектов средней сложности, расправление органов, набивка их на доски, придание органам требуемого положения;

расправление насекомых;

вскрытие яиц и извлечение из них зародышей последних стадий развития;

фиксация отпрепарированных объектов.

54. Должен знать:

приемы и способы препарирования и фиксации объектов средней сложности;

названия и особенности строения препарируемых объектов средней сложности;

технические требования к препарируемым объектам;

материалы, инструменты, приспособления для работ;

правила обращения с острорежущими инструментами и наркотиками, способы их хранения;

приемы и способы работ.

55. Примеры работ:

1) зародыши курицы с 12 дня развития – препарирование;

2) капустница, крапивница, моль яблоневая, пилильщик рапсовый - расправление.

Параграф 21. Препаратор биологических объектов, 4 разряд

56. Характеристика работ:

препарирование сложных биологических объектов в целом с показом внутренней организации органов дыхания и пищеварения, мочеполовой системы.

замаривание, вскрытие и простое препарирование животных;

изъятие нужных органов: сердце, почки, мозг, их препарирование и расправление на досках для фиксации;

детальная зачистка биоматериала после фиксации;

вскрытие яиц и извлечение из них зародышей ранних стадий развития;

уплотнение зародышей в растворе с сулемой и удаление ее после уплотнения с помощью йода.

57. Должен знать:

приемы и способы препарирования сложных объектов;

анатомию и стадии развития препарируемых животных, их внутреннее строение;

технику умерщвления, вскрытия и препарирования животных;

рецептуру фиксирующих растворов.

58. Примеры работ:

препарирование:

1) глаз быка;

2) зародыши курицы до 12 дня развития;

3) органы дыхания и пищеварения рыбы, крысы;

4) почка и надпочечник собаки и кошки;

5) расчленение жука;

6) система мочеполовая ужа;

7) строение внутреннее речного рака, лягушки.

Параграф 22. Препаратор биологических объектов, 5 разряд

59. Характеристика работ:

препарирование особо сложных биологических объектов (животных), выделение кровеносной системы, желез внутренней секреции и другое;

замаривание ядовитых животных;

составление растворов с красителями для инъекцирования органов животных;

инъекцирование различных систем и органов животных, фиксация отпрепарированных объектов и окончательная препаровка после фиксации;

изготовление уникальных препаратов по специальным заказам институтов;

руководство работой препаратов более низкой квалификации.

60. Должен знать:

приемы препарирования особо сложных объектов;

названия и особенности строения и развития препарируемых животных;

технические требования к препаратам;

материалы, инструменты и приспособления для работ;

пользование лупами и микроскопами;

правила обращения с ядовитыми животными, наркотиками и ядами;

составление растворов для инъекцирования и фиксации;

приемы и способы работ;

приемы оказания первой помощи при укусе ядовитыми животными.

61. Примеры работ:

препарирование:

1) гадюки;

2) железы внутренней, секреции собаки, кошки;

3) система артериальная лягушки, ящерицы, птицы, крысы, рыбы, ужа, виноградной улитки;

4) система венозная рыбы, птицы;

5) система мочеполовая рыбы, птицы, крысы, кожи, лягушки.

Параграф 23. Заготовитель блоков по ботанике, 4 разряд

62. Характеристика работ:

заготовка и изготовление блоков по ботанике с фиксацией, обезвоживанием, пропитыванием целлоидином и парафином растений с грубой тканью, отбор и обработка ботанического материала перед заливкой;

составление фиксаторов по рецептам;

контроль под микроскопом пробных срезов с изготовленных блоков.

63. Должен знать:

основные сведения по органической и неорганической химии и анатомии растений в объеме необходимом для выполнения работ;

способ приготовления растворов целлоидина, изготовления целлоидиновых и парафиновых блоков, монтировку препаратов;

состав и химические свойства применяемых реактивов и фиксаторов;

устройство препаровальной лупы, микроскопа, термостата;

правила работы с вредными и ядовитыми реактивами.

64. Примеры работ:

зерна пшеницы - изготовление блока.

Параграф 24. Заготовитель блоков по ботанике, 5 разряд

65. Характеристика работ:

заготовка и изготовление блоков по ботанике с обработкой и фиксацией растений с нежной тканью;

мацерация прядильных растений и кусочков древесины;

выполнение экспериментальных работ по обработке ботанического материала;

выбор и составление фиксаторов в зависимости от объекта обрабатываемого материала;

изготовление пробных препаратов с готовых блоков;

изготовление препаратов по заказам.

66. Должен знать:

микроскопическое строение обрабатываемых растений;

технику резки парафиновых и целлоидиновых блоков на микротоме, микроскопирования;

устройство микротома.

67. Примеры работ:

1) антеридии маршанции - изготовление блоков;

2) вошерии - фиксация, обработка.

Параграф 25. Заготовитель геологических образцов, 4 разряд

68. Характеристика работ:

заготовка и изготовление простых и средней сложности геологических образцов из натурального сырья;

раскол вручную кусков минералов и горных пород;

препарирование окаменелостей;

приклейка отвалившихся частей специальным клеем.

69. Должен знать:

состав и названия геологических и палеонтологических коллекций;

технические требования, предъявляемые к помещаемым в них образцам;

научные названия, особенности строения и физико-химические свойства минералов и горных пород, входящих в коллекции;

названия препарируемых объектов;

особенности их строения;

применяемые приспособления и инструменты и пользование ими;

приемы и способы изготовления образцов;

правила ведения работы с минералами.

70. Примеры работ:

1) минералы: бокситы, железные руды, кальцит, каменные угли, кварц, опал, полевой шпат - заготовка и изготовление образцов;

2) отпечатки растений – препарирование;

3) породы горные: горючий сланец, гранит, известняки, мрамор - заготовка и изготовление образцов;

4) раковины моллюсков – препарирование.

Параграф 26. Заготовитель геологических образцов, 5 разряд

71. Характеристика работ:

заготовка и изготовление сложных геологических образцов из натурального сырья, раскол вручную и пневматическим молотом кусков минералов и горных пород с выявлением на поверхности излома особенностей их строения;

резка, шлифовка и полировка образцов минералов и горных пород;

изготовление шлифов;

обработка ценных кристаллов, полудрагоценных и драгоценных камней для учебных целей;

препарирование хрупких, мелких объектов под лупой и микроскопом;

изготовление срезов окаменелостей.

72. Должен знать:

правила обработки минералов и окаменелостей для наглядных пособий;

методы и приемы определения минералов;

устройство пневматического молота и шлифовального станка;

правила пользования ими, технологию изготовления шлифов и полированных образцов.

73. Примеры работ:

1) аммониты – препарирование;

минералы:

2) авгит, берилл, киноварь, корунд, кристаллы серы и породе, малахит, наждак, топаз и так далее - заготовка и изготовление образцов;

породы горные:

3) габбро, диабаз, лабрадорит, порфирит, яшма-заготовка и изготовление образцов;

4) трилобиты – препарирование.

Параграф 27. Заготовитель блоков по гистологии, цитологии, эмбриологии, 4 разряд

74. Характеристика работ:

заготовка и изготовление простых и средней сложности блоков по гистологии, цитологии, эмбриологии, патологии, наркотизировании, вскрытие животных;

подготовка посуды для фиксации тонких цитологических структур и серебрения элементов нервной ткани;

подготовка инструмента для вскрытия животных;

приготовление растворов целлоидина;

подготовка слюды для мазков крови, костного мозга и пленочных препаратов;

резка на микротоме несложно режущихся целлоидиновых блоков на срезы;

монтирование в разные среды пробных препаратов.

75. Должен знать:

основные сведения по органической и неорганической химии и анатомии препарируемых животных;

способы наркотизирования и вскрытия животных;

технику приготовления, резки на микротоме, микроскопирования;

устройство микроскопа, микротома, термостата, препаровальной лупы;

правила работы с вредными и ядовитыми реактивами.

76. Примеры работ:

1) клетки пигментные головастика - обработка (цитология);

2) пуповина человека - обработка (эмбриология);

3) ткань жировая - обработка брыжжейки кошки (гистология).

Параграф 28. Заготовитель блоков по гистологии, цитологии, эмбриологии, 5 разряд

77. Характеристика работ:

заготовка и изготовление сложных блоков по гистологии, цитологии, эмбриологии, тонкое препарирование и фиксация органов и тканей человека и животных, а также эмбриологического материала с максимальным сохранением целостности гистологических и цитологических структур, препарирование совместно с врачами-патологами органов и тканей человека, взятых на границе нормы и патологических отклонений;

обезвоживание фиксированных объектов и заливка их в целлоидин или парафин для приготовления блоков;

резка сложно режущихся блоков и окраска срезов пробных препаратов;

прижизненное окрашивание тканей путем инъекции животным витальных красок;

приготовление и фиксация пленочных препаратов и мазков.

78. Должен знать:

основы гистологии, цитологии, эмбриологии, патологии человека и препарируемых животных в объеме, необходимом для выполняемых работ;

микротехнику изготовления блоков и препаратов;

состав и химические свойства применяемых фиксаторов, химических реактивов и красителей;

методику окрашивания гистологических препаратов;

устройство автомата для обработки гистологического материала.

79. Примеры работ:

1) аллантоис курицы - обработка, фиксация, окраска (эмбриология);

2) мышцы гладкие мочевого пузыря собаки - обработка, фиксация (гистология);

3) печень аксолотля (хондриосомы) - обработка (цитология).

Параграф 29. Заготовитель блоков по гистологии, цитологии, эмбриологии, 6 разряд

80. Характеристика работ:

заготовка и изготовление особо сложных блоков по гистологии и эмбриологии;

выполнение экспериментальных работ по тонкому, особо сложному препарированию органов человека и животных и эмбриологического материала;

модифицирование рекомендуемых гистологической техникой методов для специфических условий массового производства;

выбор и составление фиксаторов для выявления нервной ткани и цитологических структур и фиксации кусочков разных тканей и органов;

изготовление пробных препаратов по гистологии, цитологии, эмбриологии, патологии с готовых блоков;

контроль под микроскопом пробных препаратов перед передачей их в массовое производство;

изготовление уникальных препаратов по отдельным заданиям и на экспорт.

81. Должен знать:

анатомию и гистологическое строение органов и тканей человека и препарируемых животных в объеме, необходимом для выполнения работ.

82. Примеры работ:

1) аппарат гольджи - обработка, фиксация, окраска гипофиза кролика (цитология);

2) икринки развивающихся амфибий - обработка (эмбриология);

3) патологические органы;

4) ткань нервная - вычленение и окраска (гистология).

Параграф 30. Оклейщик глобусов, 2 разряд

83. Характеристика работ:

оклейка однотипных глобусов под руководством оклейщика более высокой квалификации;

приготовление клея;

подготовка шаров и сегментов карт для оклейки;

резка сегментов вручную.

84. Должен знать:

рецептуру приготовления клея;

применяемые приспособления и инструменты и правила пользования ими.

Параграф 31. Оклейщик глобусов, 3 разряд

85. Характеристика работ:

оклейка однотипных глобусов;

наклейка карт.

86. Должен знать:

приемы оклейки и растягивания сегментов карт по сферической поверхности с учетом совмещения линий и названий на соприкасающихся сегментах и полюсах.

Параграф 32. Оклейщик глобусов, 4 разряд

87. Характеристика работ:

оклейка разнотипных глобусов, а также глобусов, используемых в комплексе с приборами, выставочных импортных в спецназначения;

руководство работой оклейщиков более низкой квалификации.

88. Должен знать:

приемы оклейки разнотипных глобусов;

требования к качеству и технологию оклейки всех видов глобусов;

технические условия на изготовление глобусов.

Параграф 33. Лакировщик глобусов, 2 разряд

89. Характеристика работ:

лакировка лаком с предварительной грунтовкой глобусов вручную;

приготовление лака необходимой конструкции и вязкости.

90. Должен знать:

приемы и способы грунтовки лакировки;

рецептуру и способы составления грунтовки;

применяемые материалы и качественные требования к ним;

правила хранения растворителей.

Параграф 34. Раскрасчик диапозитивов и фотоотпечатков, 1 разряд

91. Характеристика работ:

раскраска диапозитивов и фотоотпечатков с применением 1-2 красок под руководством раскрасчика более высокой квалификации;

подготовка диапозитивов для окраски;

подбор красок требуемой тональности;

обводка несложного контура без полутонов и детализирования;

техническая ретушь точек, царапин.

92. Должен знать:

основные принципы изготовления диапозитивов и фотоотпечатков;

разведение анилиновых красителей;

виды кистей, применяемых при раскраске фотоэмульсионных материалов.

Параграф 35. Раскрасчик диапозитивов и фотоотпечатков, 2 разряд

93. Характеристика работ:

раскраска диапозитивов и фотоотпечатков с применением 1-2 красок;

раскраска деталей, имеющих сложную конфигурацию контуров, с использованием атласа и образца натуры, с применением лупы, мелких деталей.

94. Должен знать:

технику окраски диапозитивов 1-2 красками;

составление шкалы красок;

приемы рисования объемных и разнотонных предметов;

требования, предъявляемые к наглядным диапозитивам;

условия наличия четкости изображения и цвета при проекции на экран.

Параграф 36. Раскрасчик диапозитивов и фотоотпечатков, 3 разряд

95. Характеристика работ:

раскраска диапозитивов и фотоотпечатков с применением 3-4 красок и полутонов на имеющуюся сложную конфигурацию в диапозитиве;

нанесение типовых красок.

96. Должен знать:

технику окраски диапозитивов 3-4 красками;

основные понятия по цветоведению;

проведение и закрепление окрашенного поля после окраски;

технические требования к краскам, красителям и растворителям;

анатомию в пределах выполняемой работы.

Параграф 37. Раскрасчик диапозитивов и фотоотпечатков, 4 разряд

97. Характеристика работ:

раскраска диапозитивов и фотоотпечатков с применением пяти-шести красок и полутонов;

наложение красок;

составление фона для выявления мелких и микроскопических деталей;

дорисовка деталей по рекомендованным источникам;

раскраска клинических данных о заболеваниях, опухоли, язвы, ранение холодным и огнестрельным оружием.

98. Должен знать:

основы патологии;

основные свойства анилиновых красителей;

технику окраски диапозитивов 5-6 красками.

Параграф 38. Раскрасчик диапозитивов и фотоотпечатков, 5 разряд

99. Характеристика работ:

раскраска диапозитивов и фотоотпечатков с применением более шести красок;

художественная раскраска портретов;

прорисовка и раскраска отдельных деталей при полном отсутствии контуров на эмульсионном покрове;

раскраска первых образцов диапозитивов и фотоотпечатков;

руководство работой раскрасчиков более низкой квалификации.

100. Должен знать:

основы химии;

технику многоцветного окрашивания диапозитивов;

правила ретуши цветных диапозитивов и фотоотпечатков;

требования, предъявляемые к эталонам раскрашенных позитивов.

Параграф 39. Оформитель коллекций, 1 разряд

101. Характеристика работ:

подбор, комплектование и укладка небольших коллекций в коробки;

наклейка этикеток и экспликаций на соответствующие препараты;

подливка бальзама в препараты без подогрева;

удаление избытка бальзама и глицерина-желатина, выступающего из-под покровного стекла;

составление обезжиривающих растворов, промывка в них и протирка предметных и покровных стекол в соответствии с требованиями микроскопии;

снятие покровных стекол с бракованных препаратов с последующей их отмывкой в растворителях.

102. Должен знать:

технику оформления небольших коллекций;

содержание коллекции;

наименования препаратов по внешнему виду;

требования, предъявляемые к оформлению препаратов;

технику подчистки и подливки препаратов;

технику обезжиривания, промывки и хранения стекол;

составы обезжиривающих растворов;

приемы отделения покровных стекол от предметных без повреждения покровного стекла;

правила растворения бальзама и глицерин-желатины;

правила обращения с вредными химикатами.

Параграф 40. Оформитель коллекций, 2 разряд

103. Характеристика работ:

подбор, комплектование и укладка больших коллекций, препаратов по специальным заказам высших учебных заведений и по заказам на экспорт;

проверка наличия полного комплекта;

комплектование и упаковка дорогостоящих и хрупких препаратов, требующих осторожной транспортировки;

подливка бальзама в тотальные препараты с подогревом их.

104. Должен знать:

технику оформления больших коллекций;

содержание коллекций по общей и частной гистологии, цитологии, эмбриологии, а также по анатомии и морфологии растений и микрозоологии;

научные наименования всех препаратов, входящих в перечисленные коллекции;

требования, предъявляемые к качеству подбираемых препаратов;

правила комплектования, упаковки и транспортировки препаратов.

Параграф 41. Формовщик форм для наглядных пособий, 1 разряд

105. Характеристика работ:

изготовление из гипса, желатины, формопласта простых форм, состоящих из 1-2 частей, для наглядных пособий под руководством формовщика более высокой квалификации;

приготовление массы и отливка из нее жестких или мягких форм;

изготовление ручным способом по образцу кожухов, каркасов, кроваток, матриц форм простых по конструкции;

отливка гипсовых.

106. Должен знать:

технику изготовления простых форм, кожухов, матриц мягких форм для лепки и выдавливания из мастики;

способы дубления форм и изготовления каркасов;

названия материалов, прислоняемых при изготовлении масс для жестких и мягких форм.

Параграф 42. Формовщик форм для наглядных пособий, 2 разряд

107. Характеристика работ:

изготовление из гипса, желатины, формопласта простых форм, состоящих из 1-2 частей, для наглядных пособий;

приготовление массы и отливка из нее мягких или жестких форм;

изготовление кожухов, каркасов, кроваток и других деталей форм цельных и разборных.

108. Должен знать:

технику изготовления простых форм, кожухов, кроваток, кусковых форм, каркасов, матриц мягких форм;

физические свойства применяемых материалов: гипса, желатина, глицерина, формопласта, алюмо-калиевых квасцов;

ингибиторы и катализаторы, применяемые для приготовления гипсо-клеевой массы.

109. Примеры работ:

изготовление форм:

1) мозг головной;

2) сердце, упрощенная разборная модель.

Параграф 43. Формовщик форм для наглядных пособий, 3 разряд

110. Характеристика работ:

изготовление из гипса, желатины, формопласта, металла, полимеризующихся масс средней сложности форм, состоящих из 3 частей, для наглядных пособий;

детальная обработка в формах рельефов в точном соответствии с образцами моделей;

подгонка кусковых форм разнообразных конфигураций;

лепка или выдавливание из мастики пробных моделей.

111. Должен знать:

технику изготовления форм средней сложности;

температурный режим плавления желатины, формопласта, металла.

112. Примеры работ:

изготовление форм:

1) глаз человека;

2) голова и шея;

3) муляжи овощей и фруктов.

Параграф 44. Формовщик форм для наглядных пособий, 4 разряд

113. Характеристика работ:

изготовление из гипса, желатины, формопласта, металла, полимеризующихся масс сложных форм, состоящих из 4 частей, для наглядных пособий с большой детализацией рельефа;

проработка в формах по указанным эталонам образцам;

подгонка кусковых форм.

114. Должен знать:

технику изготовления сложных форм;

анатомическое строение органов и систем человека в объеме выполняемых работ;

порядок расчленения первообразцов для изготовления многокусковых форм.

115. Примеры работ:

изготовление форм:

1) грибы;

2) дольки легкого с кровеносными сосудами;

3) наборы из двух моделей происхождения человека;

4) скелеты человека;

5) торс-разборная детализированная модель в натуральную величину.

Параграф 45. Формовщик форм для наглядных пособий, 5 разряд

116. Характеристика работ:

изготовление из гипса, желатина, формопласта, металла, полимеризующихся масс особо сложных разъемных форм, состоящих из пяти и более частей, для наглядных пособий;

подготовка моделей к формовке;

проработка в форме анатомических и архитектурных рельефов по образцам;

руководство формовщиками более низкой квалификации.

117. Должен знать:

технику изготовления особо сложных форм;

правила подкрашивания форм в разные тона;

порядок расчленения первообразцов для изготовления особо сложных кусковых форм;

составление массы в процессе лепки и отливки.

118. Примеры работ:

изготовление форм:

1) горная страна, обрыв, зародыши позвоночных;

2) сердце человека, увеличенное в двадцать раз.

Параграф 46. Контролер наглядных пособий, 2 разряд

119. Характеристика работ:

контроль качества согласно техническим условиям сырья, полуфабрикатов и готовой продукции визуально или с применением простейших приборов под руководством контролера более высокой квалификаций;

отбор проб;

участие в разбраковке сырья, полуфабрикатов и готовой продукции по сортам или видам.

120. Должен знать:

правила приема и оформления партии продукции;

правила отбора проб, взвешивания и маркировки.

Параграф 47. Контролер наглядных пособий, 3 разряд

121. Характеристика работ:

контроль качества согласно техническим условиям сырья, полуфабрикатов и готовой продукции визуально или с применением простейших приборов;

выдача заключения о соответствии качества продукции, тары и маркировки требованиям государственных стандартов и техническим условиям;

разбраковка материалов и продукции по сортам или видам с занесением в карточку результатов контроля.

122. Должен знать:

требования, предъявляемые к сырью, полуфабрикатам и готовой продукции по обслуживаемой группе цехов;

физико-химические свойства контролируемых материалов.

Параграф 48. Контролер наглядных пособий, 4 разряд

123. Характеристика работ:

контроль качества согласно техническим условиям сырья, полуфабрикатов и готовой продукции с применением измерительных приборов, и лупы;

ведение журнала контроля;

оформление актов на некачественную продукцию;

участие в рассмотрении претензий и рекламаций от потребителей.

124. Должен знать:

государственные стандарты и технические условия на сырье, полуфабрикаты и готовую продукцию по обслуживаемым цехам;

технологию, инструкции о контроле и порядок оформления отгружаемых партий;

методику проведения отборов.

Параграф 49. Контролер наглядных пособий, 5 разряд

125. Характеристика работ:

контроль качества согласно техническим условиям сырья, полуфабрикатов и готовой продукции с использованием микроскопов малого увеличения и сложных измерительных приборов;

незначительная реставрация отдельных ломких мелких объектов или замена отбракованных;

руководство работой контролеров низшей квалификации.

126. Должен знать:

технологию производства наглядных пособий;

виды брака и способы его устранения,

соответствующие разделы гистологии, эмбриологии, зоологии, геологии и других наук в объеме номенклатуры выпускаемых пособий;

устройство и принцип действия микроскопа.

127. Примеры работ:

контроль микропрепаратов:

1) архегонии маршанции;

2) атеросклеротический нефроцирроз;

3) плацмодит малярийный;

Контроль наборов по зоологии:

4) вредители сада;

5) вредители огорода;

6) диапозитивы для кодоскопа.

Параграф 50. Контролер наглядных пособий, 6 разряд

128. Характеристика работ:

контроль качества согласно техническим условиям на сырье, полуфабрикатов и готовой продукции с помощью микроскопов большого увеличения;

определение и отбор стадий нормального развития (онтогенеза) ряда биологических объектов;

контроль наглядных пособий по спецзаказам и на экспорт.

129. Должен знать:

цитологию, генетику, микробиологию, биологию индивидуального развития в объеме номенклатуры выпускаемых препаратов;

технологию выявления тончайших цитологических структур;

методику изготовления давленых препаратов по генетике для изучения митотических хромосом (кариотипов);

виды мутаций у дрозофил;

технологию изготовления наглядных пособий и технические условия на экспортное исполнение.

130. Примеры работ:

выбор, определение и контроль препаратов:

1) аскарида, веретено 2 деления созревания, пронуклеусы;

2) цыпленок, хордальный вырост;

контроль:

3) аппарат Гольджи;

4) карнотипы Креписа;

5) палочка Фридлендера.

Параграф 51. Модельщик наглядных пособий, 1 разряд

131. Характеристика работ:

изготовление простых моделей из папье-маше, мастики, пластических масс, лепка или выдавливание по готовым формам моделей, состоящих из двух-трех частей, под руководством модельщика более высокой квалификаций;

смазка рабочих поверхностей форм;

нанесение на форму клее-гипсовой массы;

раскатывание мастики и закладка ее в формы;

проклейка модели послойно бумагой;

участие в приготовлении одноколерных пластических масс и закладывание их в формы;

сборка и склейка частей моделей;

снятие и заделка швов на местах склейки;

устранение дефектов отливки с поверхности изделия;

ошкуривание моделей вручную;

обработка моделей на различных станках и приспособлениях.

132. Должен знать:

наименование материалов, применяемых для изготовления моделей;

приемы сглаживания заделки швов и зачистки поверхности моделей.

Параграф 52. Модельщик наглядных пособий, 2 разряд

133. Характеристика работ:

изготовление простых моделей из папье-маше, мастики, пластических масс, лепка или выдавливание по готовым формам моделей, состоящих из двух – трех частей;

приготовление одноколерных пластических масс и закладывание их в формы;

сборка и склейка частей моделей;

снятие и заделка швов на местах склейки;

устранение дефектов отливки с поверхности изделия;

окуривание моделей вручную;

обработка моделей на различных станках и приспособлениях;

приготовление лака и клея;

покрытие моделей лаком.

134. Должен знать:

приемы изготовления простых моделей;

назначение применяемых материалов, инструментов;

наименование изготовляемых пособий;

технику лепки, выдавливания, отливки простых моделей;

проклейку моделей бумагой;

правила по безопасности и охране труда при работе с вредными веществами.

135. Примеры работ:

изготовление моделей из папье-маше и мастики:

1) головки солитеров;

2) сегменты легких человека;

3) топография кисти.

Параграф 53. Модельщик наглядных пособий, 3 разряд

136. Характеристика работ:

изготовление моделей средней сложности из папье-маше, мастики, пластических масс, лепка и выдавливание из мастики и папье-маше по готовым формам моделей, состоящих из 4-6 частей;

составление колеров пластических масс двух тонов с поочередным закладыванием их в формы;

установка в модели несложной арматуры и фурнитуры;

сборка и склеивание частей моделей;

приготовление мастики, левкаса и клейстера по заданной рецептуре.

137. Должен знать:

приемы изготовления моделей средней сложности;

температурный режим клее-гипсовой массы и мастики;

технику заливки пластмассы в формы;

способы наведения рельефов на моделях;

рецептуру составления пластмасс двух тонов;

последовательность сборки и разборки кусковых форм;

комплектовку и сборку разборных моделей, порядок их закрепления.

138. Примеры работ:

изготовление моделей:

1) железы внутренней секреции;

2) мозг головной человека;

3) мышцы мимические;

4) сустав коленный.

Параграф 54. Модельщик наглядных пособий, 4 разряд

139. Характеристика работ:

изготовление сложных моделей из папье-маше, мастики, пластических масс, латекса, воска, парафина, церезина;

лепка и выдавливание по готовым формам моделей, состоящих из 7-8 частей;

составление колеров пластических масс свыше 2 тонов с поочередным закладыванием в формы;

приготовление компонентов для латексной смеси;

приготовление массы из воска, парафина, церезина и красящих веществ, монтирование костной основы и прикрепление к ней отдельных мышц, сосудов и органов из восковой массы;

подготовка, склеивание и подгонка деталей;

сборка и закрепление моделей;

устранение неточностей рельефа в моделях;

нанесение навесных сосудов и нервов;

дозирование материалов для приготовления мастики, левкаса, клейстера.

наблюдение за ведением процесса приготовления масс и определение их готовности.

140. Должен знать:

приемы изготовления сложных моделей;

рецептуру составления дисперсий, эмульсий и паст для латексной смеси;

рецептуру составления восковой массы;

способы вязки и скрепления костей для основы препарата;

химические и физические свойства применяемых материалов;

приемы сборки моделей и системы замков сборных деталей;

технику закатки мастики;

анатомическое строение органов человека в объеме выполняемой работы.

141. Примеры работ:

изготовление моделей:

1) вкладыши к фантому для внутривенных вливаний;

2) органы дыхания и средостения;

3) сердце, разборная детализированная модель;

4) столб позвоночный;

5) топография легких новорожденного.

Параграф 55. Модельщик наглядных пособий, 5 разряд

142. Характеристика работ:

изготовление особо сложных моделей из папье-маше, мастики, пластических масс, латекса, воска, парафина, церезина;

лепка, выдавливание и отливка многокусковых детализированных моделей с особо сложным глубоким рельефом;

нанесение латексной пленки и полная сборка моделей-фантомов;

вскрытие натуральной кости для показа губчатого вещества или имитация губчатого вещества на искусственной кости;

установка сложной арматуры и фурнитуры;

склеивание и подгонка разборных деталей с совмещением сложных рельефов;

скульптурная отделка моделей под художественную разрисовку;

регулирование температурного режима в термостатах, сушильных шкафах;

руководство работой модельщиков более низкой квалификации.

143. Должен знать:

приемы и способы изготовления особо сложных многокусковых детализированных моделей и их конструктивные особенности;

рецептуру и технологический режим применяемых масс;

технику сборки моделей;

изготовление замков сборных деталей особо сложных моделей и скульптурной их обработки;

специфические особенности применяемых материалов.

144. Примеры работ:

изготовление моделей:

1) вены губчатого вещества;

2) основание черепа, внутреннее и наружное;

3) топография нижней конечности;

4) торс, разборная детализированная модель.

Параграф 56. Модельщик наглядных пособий, 6 разряд

145. Характеристика работ:

изготовление и восстановление из папье-маше, мастики, пластических масс, латекса, воска первообразцов - эталонов особо сложных анатомических моделей с детальной их проработкой по атласу анатомии, натуральным препаратам и при консультации ученых;

отливка особо сложных многокусковых уникальных моделей по специальным заказам и на экспорт;

разметка и расчленение образца модели;

составление рабочих эскизов к новым моделям.

146. Должен знать:

анатомическое строение тканей, органов и системы человека в объеме выполняемой работы;

химические и физические свойства применяемых материалов;

приемы расчленения моделей на части;

технику лепки, выдавливания и отливки сложных анатомических моделей;

скульптурную их обработку.

Параграф 57. Монтировщик сухих биологических объектов, 1 разряд

147. Характеристика работ:

монтирование коллекций и препаратов с одним - двумя объектами под руководством монтировщика более высокой квалификации.

148. Должен знать:

названия монтируемых объектов;

инструменты и приспособления, необходимые для работы, правила пользования ими.

Параграф 58. Монтировщик сухих биологических объектов, 2 разряд

149. Характеристика работ:

монтирование коллекций и препаратов с одним - двумя объектами;

подбор биологических объектов, отвечающих теме и техническим условиям;

подбор гербарных листов с растениями и комплектование из них гербариев на заданную тему;

комплектование биологических коллекций.

150. Должен знать:

приемы и способы монтирования и комплектования препаратов с одним - двумя объектами;

содержание и назначение изготовляемых коллекций, препаратов или гербариев;

требования, предъявляемые к размещению объектов;

особенности строения и развития объектов;

необходимые для работы материалы.

Параграф 59. Монтировщик сухих биологических объектов, 3 разряд

151. Характеристика работ:

монтирование и комплектование коллекций, препаратов или гербариев с количеством объектов более двух;

монтирование объектов с имитацией среды обитания растения или животного;

подбор материалов, необходимых для имитации среды обитания;

руководство работой монтировщиков низшей квалификации.

152. Должен знать:

содержание и назначение изготовляемых коллекций препаратов и гербариев;

наименования монтируемых объектов, особенности строения их;

необходимые для работы материалы, инструменты и пользование ими.

Параграф 60. Комплектовщик сухих зоопрепаратов, 4 разряд

153. Характеристика работ:

комплектование сухих зоопрепаратов;

подбор засушенных животных, растений, коробок, плакатов, этикеток и иных материалов, необходимых для изготовления коллекций и сухих зоопрепаратов на заданную тему;

раскладка подобранных материалов в коробки для их монтирования.

154. Должен знать:

содержание и название энтомологических коллекций и сухих зоопрепаратов;

требования к качеству подбираемых материалов, их размещение в коробках при комплектовке коллекций и препаратов;

основные группы членистоногих;

научные названия, особенности строения, развития и обитания членистоногих, используемых для изготовления энтомологических коллекций и зоопрепаратов.

Параграф 61. Мацератор, 4 разряд

155. Характеристика работ:

промывание костяка и внутренних полостей костей от костного мозга и жира водой;

установление правильного режима и необходимых воздушных потоков в сушильном шкафу;

закладка костяка на щитах или в биксах в сушильный шкаф, с учетом его пропускной способности в зависимости от вида животных;

надзор за правильным режимом сушки и за качеством костяка с целью сохранения наиболее хрупких его частей: ребер, хвостов, фаланг;

приготовление щелочных растворов.

156. Должен знать:

строение скелета мелких животных в объеме выполняемых работ;

технику просушки костяка;

устройство электрообогрева и вентиляционных установок в сушильном шкафу;

необходимый температурный режим по приборам для просушки различного костяка.

157. Примеры работ:

промывка и сушка:

1) кошки;

2) кролики;

3) лягушки.

Параграф 62. Мацератор, 5 разряд

158. Характеристика работ:

мацерация и обезвоживание скелетов мелких животных;

сверление и промывка из шприца водой под давлением мельчайших трубчатых и пластинчатых косточек для удаления костного мозга и жира;

регулирование процесса обезжиривания в автоклавах.

159. Должен знать:

марки бензина, применяемого при обезжиривании;

очередность закладки и сроки пребывания скелетов в бензине;

степень готовности и качество обезжиренного костяка;

регулировку автоклавов;

правила пользования мотором, насосом и затяжными устройствами;

комплекс противопожарных мероприятий и защиты от паров бензина, бензола.

160. Примеры работ:

мацерация и обезвоживание:

1) кошки;

2) кролики;

3) кроты;

4) лягушки;

5) птицы.

Параграф 63. Мацератор, 6 разряд

161. Характеристика работ:

мацерация, обезвоживание скелетов крупных животных и человека;

закладка обескровленного костяка в мацерационный сосуд и заливка водой;

включение электроподогрева и регулирование определенной температуры подогревания, наблюдение за процессом мацерирования;

удаление мацерационной жидкости и жира из сосуда;

зачистка отдельных костей от остатков сухожилий и связок;

сверление и обезжиривание крупного костяка;

составление отбеливающего раствора согласно технологии, закладка в него обезжиренных костей скелетов;

регулирование процесса отбелки;

промывание костей после отбелки и просушивание;

комплектование и подбор костей скелетов человека и животных;

ведение процесса с учҰтом необходимости сохранения естественных связок, качественных различий биологического сырья, возрастных особенностей скелетов;

регулирование температурного режима окружающей среды для получения отбеленного костяка скелетов мелких животных;

определение степени готовности костяка по этапам в течение всего мацерационного процесса;

отбор костяка с учетом его пригодности для выпуска наглядных пособий.

162. Должен знать:

состав, свойства и способы приготовления мацерирующих химических растворов и необходимую концентрацию их для различных видов скелетов;

сроки химической обработки костяка в зависимости от вида сырья, возраста и особенностей животного;

химический и биологический способы мацерирования;

патологические отклонения в скелете;

устройство и регулировку аппаратуры, применяемой для мацерации костяка;

необходимый температурный режим и правила обращения с вредными и опасными реактивами;

технологию обработки трупного материала для изготовления скелетов человека и животных;

способы защиты от паров бензина и других отравляющих веществ.

163. Примеры работ:

1) скелеты овцы, свиньи, коровы – мацерация;

2) скелеты человека – мацерация;

3) скелеты кошки, кролика, крота – отбеливание.

Параграф 64. Препаратор по микрозоологии, 4 разряд

164. Характеристика работ:

изготовление простых и средней сложности препаратов по микрозоологии.

отбор фиксированных гельминтов, промывка их в проточной воде, расправление между стекол, разрезание на членики, окраска, обезвоживание и монтировка в бальзам члеников и тотальных червей-паразитов;

заключение в глицерин-желатин зоологических объектов, не требующих сложной предварительной обработки;

резка на микротоме целлоидиновых блоков на срезы с последующей несложной окраской их;

приготовление глицерин-желатиновой массы;

изготовление (окраска, обезвоживание), заключение тотальных препаратов в бальзам с подкладкой стеклянных капилляров.

165. Должен знать:

технику изготовления простых и средней сложности препаратов;

характерные внешние признаки препарируемых зоологических объектов;

методику несложных окрасок;

технику микроскопирования, заключения объектов в глицерин-желатин и бальзам с помощью капиллярных палочек;

устройство микроскопа, препаровальной лупы;

состав и способ приготовления глицерин-желатиновой массы;

правила работы с паразитическими и зоологическими объектами и вредными химикатами;

состав и свойства применяемых реактивов и красителей.

166. Примеры работ:

1) мясо трихинозное - окраска срезов;

2) финки бычьего солитера - изготовление тотальных препаратов.

Параграф 65. Препаратор по микрозоологии, 5 разряд

167. Характеристика работ:

изготовление сложных препаратов по микрозоологии;

постепенная проводка по глицеринам возрастающих концентраций нежных, легко сжимающихся зоологических объектов;

заключение в глицерин-желатин зоологических объектов с одновременной обработкой их под препаровальной лупой, очистка культуры, выдавливание яиц из мелких гельминтов;

просветление в едком калии хитина членистоногих, контролирование под микроскопом и препаровальной лупой степени просветления;

препарирование и монтирование в бальзам членистоногих с предварительным распрямлением конечностей в ксилоле.

168. Должен знать:

технику изготовления сложных препаратов;

основные понятия по органической и неорганической химии;

анатомию препарируемых зоологических объектов;

состав и свойства фиксаторов;

технологию сложного заключения в глицерин-желатину с помощью препаровальной лупы;

микротехнику изготовления препаратов по членистоногим.

169. Примеры работ:

1) вольвоксы - очистка под лупой и заключение в глицерин-желатину;

2) головки комаров малярийных - приготовление препарата.

Параграф 66. Препаратор по микрозоологии, 6 разряд

170. Характеристика работ:

изготовление особо сложных препаратов по микрозоологии, выполнение экспериментальных работ по модификации и корректировке принятых методов обработки материала по паразитологии и зоологии беспозвоночных с учетом особенностей объектов, реактивов и условий массового производства;

выбор фиксаторов для фиксации организмов из типа "простейшие", гельминтов и других зоологических объектов;

обезвоживание, окраска и заключение в бальзам одноклеточных;

вскрытие животных и препарирование органов тканей, пораженных паразитами;

приготовление целлоидиновых и парафиновых блоков по зоологии;

инъецирование различных систем органов паразитических червей;

препарирование под стереоскопическим микроскопом ротовых конечностей членистоногих с последующей их обработкой;

монтировка и приклеивание отдельных частей ротовых конечностей на предметном стекле и заключение их в бальзам;

изготовление мазков крови и культур паразитических одноклеточных;

проверка и отбраковка под микроскопом и большими увеличениями препаратов по микрозоологии.

171. Должен знать:

технику изготовления особо сложных препаратов;

основы паразитологии в объеме выполняемых работ;

гистологическое строение беспозвоночных;

методы фиксации объектов из типа "простейшие", паразитических червей и других зоологических объектов;

технику микроскопирования с большими увеличениями, приготовления блоков по зоологии и мазков.

172. Примеры работ:

1) амебы, аскариды фиксация и изготовление препарата;

2) аппарат ротовой таракана - расчленение и изготовление препарата;

3) система выделительная и пищеварительная печеночного сосальщика - инъецирование и изготовление препарата.

Параграф 67. Окрасчик микросрезов, 4 разряд

173. Характеристика работ:

окрашивание срезов одним красителем для выявления основных гистологических структур органов и тканей человека, животных и растений;

подготовка и окраска целлоидиновых и парафиновых микросрезов, пленочных препаратов и мазков;

контролирование под микроскопом или препаровальной лупой степени окраски и дифференцирования отдельных гистологических структур;

обезвоживание и просветление срезов;

ручная резка окрашенных парафиновых срезов, наклеенных на слюдяные пластинки, на отдельные препараты.

174. Должен знать:

основные понятия по органической и неорганической химии;

микроскопическое строение окрашиваемых органов и тканей человека, животных и растений;

методику несложных окрасок различными красителями;

номенклатуру и свойства применяемых красителей и реактивов;

технику микроскопирования;

устройство микроскопа, препаровальной лупы, термостата, сушильного шкафа;

правила обращения и хранения употребляемых вредных реактивов;

инструкцию при работе с токсическими веществами.

175. Примеры работ:

окрашивание микросрезов:

1) волокна лубяные канатные;

2) кожа с волосами человека.

Параграф 68. Окрасчик микросрезов, 5 разряд

176. Характеристика работ:

окрашивание срезов несколькими красителями для выявления основных гистологических структур органов и тканей человека, животных и растений с последующим их дифференцированием для выявления тончайших гистологических и цитологических структур;

обработка методов окрашивания и их экспериментальная корректировка с учетом характера объекта, красителей и специфики массового окрашивания;

контролирование под микроскопом под большим увеличением и с помощью иммерсионных систем степени окраски и дифференцирования отдельных клеточных структур;

изготовление сложных красок по рецептам.

177. Должен знать:

методику сложных комбинированных окрасок;

технику микроскопирования с большими увеличениями;

устройство микроскопа.

178. Примеры работ:

окрашивание микросрезов:

1) дробления яйца аскариды;

2) стебли подсолнечника;

3) хондриссомы в клетках печени.

Параграф 69. Монтировщик микросрезов, 3 разряд

179. Характеристика работ:

монтирование и заключение в бальзам под покровное стекло простых и средней сложности микросрезов без допуска образования складок на срезе и пузырей в бальзаме;

предварительное расправление срезов в ксилоле с помощью шпателя, препаровальной иглы и кисточки, перенос срезов на предметное стекло.

180. Должен знать:

технику заключения в бальзам несложных в обработке препаратов и размещения срезов различных органов и тканей на предметном стекле;

свойства и состав употребляемых реактивов;

правила работы с ядовитыми и вредными химикатами.

181. Примеры работ:

заключение в бальзам:

1) ветки липы;

2) гистогенез мышечной ткани;

3) заросток папоротника;

4) печень свиньи.

Параграф 70. Монтировщик микросрезов, 4 разряд

182. Характеристика работ:

монтирование и заключение в бальзам или глицерин-желатин под покровное стекло сложных микросрезов с предварительным просмотром их под микроскопом, с подкладыванием стеклянных капилляров при заключении толстых срезов и тотальных объектов, заключение с расщипыванием нервных и прядильных волокон в бальзам.

183. Должен знать:

номенклатуру выпускаемых препаратов;

технику сложного заключения препаратов в различные среды;

микроскопическое строение препаратов, заключаемых с помощью микроскопа, в объеме, необходимом для выполнения работ;

приемы микроскопирования.

184. Примеры работ:

монтирование и заключение в бальзам, глицерин-желатин:

1) волокна мякотные нервные;

2) клетки нервные;

3) колоски хвоща;

4) ткань жировая.

Параграф 71. Резчик на микротоме, 4 разряд

185. Характеристика работ:

резка на микротоме целлоидиновых ботанических или гистологических блоков, уплотненных органов и тканей растений на срезы толщиной от 12 микрон;

контролирование под микроскопом правильной ориентировки и целостности гистологических структур, а также качества срезов;

установление правильной для каждого объекта ориентировки блоков на предметном столике микротома;

регулирование наклона ножа микротома и угла резки по отношению к объекту;

установление заданной толщины срезов.

186. Должен знать:

технику резки целлоидиновых блоков и мироскопирования;

устройство микротома и микроскопа;

гистологическое строение обрабатываемых растительных органов и тканей или органов и тканей человека и животных в объеме, необходимом для выполнения работ;

правила хранения блоков и срезов.

187. Примеры работ:

резка:

1) легкое;

2) сосна в тангентальном, радиальном и поперечном направлениях.

Параграф 72. Резчик на микротоме, 5 разряд

188. Характеристика работ:

резка на микротоме целлоидиновых и парафиновых ботанических или гистологических блоков на срезы толщиной до 12 микрон;

резка особо твердых пород древесных, гистологических блоков с участками окостенения и объизвествления;

выборочная резка целлоидиновых и парафиновых блоков с выбором центральных срезов;

наклеивание парафиновых срезов на слюду или предметное стекло;

контролирование под микроскопом качества срезов и выбор срезов с гистологической структурой, заданной для данного препарата;

правка микротомных бритв.

189. Должен знать:

технику резки парафиновых и целлоидиновых труднорежущихся блоков;

способы пропитывания и уплотнения блоков.

190. Примеры работ:

резка:

1) ветки дуба;

2) колоски селягинеллы;

3) кости человека;

4) митоз растительной клетки.

Параграф 73. Монтировщик муляжей и моделей, 2 разряд

191. Характеристика работ:

монтирование муляжей и моделей на пластины, подставки, стойки;

подборка муляжей - наглядных пособий по темам и ассортименту;

изготовление и подклейка картонного каркаса к медицинскому муляжу по его форме;

впайка металлических пластин;

наклейка или навеска этикетки;

окраска окантовки;

укладка муляжа, брошюры или описания в коробку;

упаковка коробки в бумагу с перевязкой шпагатом.

192. Должен знать:

технику монтирования и укладки готовых изделий в тару;

ассортимент, характерные внешние признаки и названия изготовляемых муляжей.

Параграф 74. Муляжист, 1 разряд

193. Характеристика работ:

отливка, зачистка, скульптурная обработка, растушевка и разрисовка простых муляжей из восковых, парафиновых, церезиновых и других пластичных материалов согласно эталону-образцу;

приготовление одноцветной отливочной массы.

194. Должен знать:

приемы подготовки формы для отливки простых муляжей и очистки рабочих поверхностей форм от остатков отливочной массы;

приготовление массы для отливки;

приемы литья муляжей;

технологию обработки простых рельефов и скульптурной отделки поверхности муляжей;

последовательность наложения цветных художественных красок;

способы составления применяемых цветных колеров;

приемы разрисовки муляжей и нанесения парафиновой защиты.

195. Примеры работ:

1) апельсины – разрисовка;

2) яблоки - отливка, скульптурная обработка.

Параграф 75. Муляжист, 2 разряд

196. Характеристика работ:

отливка, зачистка, скульптурная обработка, художественная разрисовка муляжей средней сложности из различных материалов согласно эталону-образцу;

лессировка, нанесение подкожных крапов на муляжах фруктов;

изготовление и прикрепление чашечек и плодоножек;

окантовка плоских муляжей бязевой тканью до 2-3 кусков;

подклейка картонных каркасов к отливкам муляжей;

монтирование муляжей на пластины, подставки, стойки;

подборка муляжей по темам и ассортименту;

изготовление и подклейка картонного каркаса к медицинскому муляжу по его форме;

впайка металлических пластин;

укладка муляжей, брошюр или описания в коробку;

упаковка коробки в бумагу с перевязкой шпагатом.

197. Должен знать:

технологию отливки восковых и парафиновых муляжей средней сложности с детализацией рельефов;

составление цветной массы и приемы нанесения ее по рельефу;

заделку соединений частей отлитых муляжей;

скульптурную обработку поверхности муляжей по образцу;

технику фигурной и художественной окантовки медицинских муляжей, укрепленных на подставке;

приемы художественной раскраски муляжей с тоновой растушевкой;

приемы нанесения переливов окраски и крапов;

применяемые красители и их свойства;

подбор и сочетание необходимых тонов красок;

номера и ассортимент кистей и правила их применения;

монтировку и укладку готовых изделий в тару.

198. Примеры работ:

1) муляжи вишни - отливка, обработка;

2) муляжи пищевых продуктов с сохранением натуры - обработка, разрисовка;

3) муляжи с характерными признаками различных ранений и сыпей инфекционных заболеваний – отливка.

Параграф 76. Муляжист, 3 разряд

199. Характеристика работ:

отливка, зачистка, скульптурная обработка, художественная разрисовка сложных муляжей из различных материалов;

подготовка массы для отливки муляжей с цветным колером;

подготовка и склеивание кусковых частей отлитых муляжей;

окантовка фигурная художественная муляжей бязевой тканью из четырех и более кусков;

окантовка уникальных музейных муляжей;

сопоставление окантованных муляжей с первообразцами.

200. Должен знать:

технологию отливки сложных муляжей с цветным колером;

приемы детализации рельефов;

технику сборки и соединения отлитых частей муляжей;

технологию скульптурной отделки муляжей;

изготовление и нанесение на муляжи различных изобразительных рельефов;

приемы и способы отделки и воспроизведения на муляжах рельефов изображений и натуральной фактуры;

приемы и технику фигурной и художественной окантовки муляжей, укрепленных на подставки;

наименование и внешние признаки окантованных муляжей;

применяемые инструменты и приспособления и пользование ими.

201. Примеры работ:

1) муляжи картофеля, свеклы – разрисовка;

2) муляжи с рельефами диагностических признаков изображений - отливка, зачистка, обработка, окантовка;

3) муляжи трубчатых грибов: подосиновик, подберезовик – отливка.

Параграф 77. Муляжист, 4 разряд

202. Характеристика работ:

отливка, зачистка, скульптурная обработка, художественная разрисовка особо сложных муляжей из различных материалов с большой детализацией рельефа, со строгим соблюдением мельчайших характерных анатомических, видовых и сортовых признаков, с многотонной лессировкой и штриховкой.

203. Должен знать:

рецептуру составления цветных и бесцветных отливочных масс для отливки особо сложных муляжей со сложными рельефами;

сборку и соединение отлитых частей и деталей муляжей;

приемы и технику многотонной разрисовки муляжей;

свойства, качество и сорта красок и растворителей;

правила составления различных тонов красок сорта;

виды и характерную окраску всех изготовляемых муляжей.

204. Примеры работ:

1) муляжи баклажан, лисичек, огурцов и другое – разрисовка;

2) муляжи по изображению признаков санитарно-гигиенической непригодности пищевых продуктов – отливка;

3) муляжи пластинчатых грибов: сыроежки, бледные поганки-отливка;

4) муляжи по судебной медицине – разрисовка.

Параграф 78. Муляжист, 5 разряд

205. Характеристика работ:

снятие форм с живой и неживой натуры, изготовление по ним форм и отливок;

художественная разрисовка с двухсторонней лессировкой и штриховкой, с соблюдением характерных рельефов и отличительных сортовых, видовых признаков овощей и фруктов и пищевых продуктов.

206. Должен знать:

способы и технику приготовления масс для снятия форм с натуры и изготовления по ним форм для отливки муляжей;

технику, отливки, зачистки и окантовки муляжей;

технику воспроизведения на муляжах и в формах характерных отличительных признаков и патологических явлений;

приемы художественной разрисовки муляжей по образцам, по атласу и с натуры.

Параграф 79. Муляжист, 6 разряд

207. Характеристика работ:

снятие форм с живой или неживой натуры, изготовление по ним отливок муляжей с нанесением на муляжи художественных разрисовок с многотонной лессировкой и штриховкой характерных явлений и признаков различных патологических изменений органов и тканей человека - язв, ранений и прочих диагностических опознавательных признаков.

208. Должен знать:

технологию отливки образцов муляжей и воспроизведения характерных рельефов натуры;

свойства применяемых материалов;

технику снятия форм с натуры и художественной зарисовки характерных признаков оригинала.

Параграф 80. Монтировщик остеологических коллекций, 4 разряд

209. Характеристика работ:

монтирование простых и средней сложности остеологических коллекций;

расчленение скелетов на отдельные части с сохранением в целости хрупких косточек;

подчистка отдельных частей скелетов, размачивание их в воде и расправление с приданием костям требуемой формы;

нашивка или подклеивание частей скелета на картонные планшеты;

написание необходимых обозначений на костях и планшетах тушью и гуашью;

оформление коллекций соответствующими этикетками и экспликациями.

210. Должен знать:

технику монтирования простых и средней сложности коллекций на планшеты, в коробки и деревянные щиты;

строение скелетов обрабатываемых мелких животных и отдельных его частей.

211. Примеры работ:

монтирование коллекций:

1) гомология строения плечевого и тазового поясов позвоночных;

2) гомология строения скелета задних конечностей наземных позвоночных;

3) гомология строения черепа позвоночных.

Параграф 81. Монтировщик остеологических коллекций, 5 разряд

212. Характеристика работ:

монтирование сложных остеологических коллекций, подбор костяка в соответствии с назначением коллекций;

удаление органического вещества из отдельных костей выжиганием и декальцинирование их в соляной кислоте;

продольная и поперечная распиловка трубчатых костей человека с сохранением их структуры, а также крышки черепа человека с целью показа костного шва;

снятие оперения с трупов птиц и обработка крыла при помощи щелочи, крахмала и перегидроля;

комплектовка отдельных смонтированных частей скелетов одного или нескольких животных в коллекции, показывающие эволюционное развитие животных, и монтировка коллекций.

213. Должен знать:

технику монтирования сложных коллекций;

строение различных видов сочленений костей;

состав и назначение отдельных коллекций;

свойства применяемых химических реактивов и правила обращения с ними.

214. Примеры работ:

монтирование коллекций:

1) дивергенция;

2) кости, их форма, состав, строение, соединение;

3) строение крыла, оперения птиц;

4) форма позвонков.

Параграф 82. Монтировщик остеологических коллекций, 6 разряд

215. Характеристика работ:

монтирование особо сложных остеологических коллекций по атласу, а также без первообразцов по описанию;

расчленение скелетов и черепов, животных на мельчайшие части без нарушения естественного строения костей;

окраска косточек с помощью акварельных красок в различные цвета в соответствии с прилагаемой экспликацией.

216. Должен знать:

технику раскраски костяка;

монтирования особо сложных коллекций;

строение всех частей скелетов мелких животных;

характерные черты скелетов всех классов позвоночных животных;

содержание и назначение изготовляемых остеологических коллекций.

217. Примеры работ:

монтирование коллекций:

1) скелет речного рака, расчлененный;

2) черты скелета, характерные для пресмыкающихся;

3) черты скелета, характерные для птиц.

Параграф 83. Сушильщик растений, 1 разряд

218. Характеристика работ:

сушка растений в бумажных матрасиках и прессовальных рамах с одноразовым переписыванием объектов сухими бумажными матрасиками под руководством сушильщика более высокой квалификации;

сушка бумаги для растений.

219. Должен знать:

требования, предъявляемые к качеству высушенных растений;

материалы и приспособления, необходимые для сушки, приемы работ.

Параграф 84. Сушильщик растений, 2 разряд

220. Характеристика работ:

сушка растений в бумажных матрасиках и прессовальных рамах с одноразовым перекладыванием объектов сухими бумажными матрасиками;

перекладка растений бумажными листами, закладка их в рамы, прессование и помещение в сушильную камеру;

регулирование температуры и скорости обмена воздуха в сушильных камерах;

изготовление и ремонт бумажных матрасиков.

221. Должен знать:

материалы и приспособления, необходимые для сушки, пользование ими;

устройство, принцип работы и правила эксплуатации сушильных камер;

способы регулирования температуры и влажности в сушильной камере;

способы определения степени, просушки растений.

222. Примеры работ:

сушка:

1) ветки березы, сосны;

2) растения цветущие ветреницы лютичной;

3) соцветия осины.

Параграф 85. Сушильщик растений, 3 разряд

223. Характеристика работ:

сушка растений в бумажных матрасиках и прессовальных рамах с многоразовым перекладыванием объектов сухими бумажными матрасиками;

сушка растений в песке, с помощью нагревательных приборов;

определение сроков сушки и степени просушки;

руководство работой сушильщиков более низкой квалификации.

224. Должен знать:

сушильные установки, их устройство и регулирование;

требования к качеству высушенных различными способами растений;

названия и особенности строения высушиваемых растений;

режимы сушки для различных растений.

Параграф 86. Монтировщик костных препаратов, 2 разряд

225. Характеристика работ:

монтирование простых препаратов из отдельных натуральных и искусственных костей человека и крупных животных на подставки;

подбор планшетов и подставок, изготовление пружин, крепежной фурнитуры;

приготовление акриловых и других клеев разной консистенции;

устранение посредством клея дефектов, связанных с поломками костяка.

226. Должен знать:

технику монтирования простых препаратов;

наименование отдельных костей скелета человека и крупных животных;

применяемые материалы, инструменты;

приемы сверления костей, изготовления пружин, крепежной фурнитуры.

227. Примеры работ:

1) кости затылочные;

2) кости основные.

Параграф 87. Монтировщик костных препаратов, 3 разряд

228. Характеристика работ:

монтирование средней сложности препаратов из натуральных и искусственных костей человека и крупных животных на подставки;

сверление костей в определенных точках для оборки костного препарата;

распил трубчатых костей и позвонков человека и крупных животных;

наклеивание спилов на планшеты в определенном порядке;

приготовление смеси канифоли, ацетона, толуола, спецклеев.

229. Должен знать:

технику монтирования препаратов средней сложности;

приемы распила костей, физические свойства материалов.

230. Примеры работ:

монтирование:

1) дуга реберная;

2) крестец с копчиком;

3) скелеты эмбриона, новорожденного.

Параграф 88. Монтировщик костных препаратов, 4 разряд

231. Характеристика работ:

монтирование сложных препаратов из натуральных и искусственных костей человека и крупных животных на пружины и крепежную фурнитуру;

зачистка исправленных дефектов;

комплектование полного набора костей скелета человека;

обозначение красками на отдельных костях человека мест прикрепления мышц;

определение осей вращения суставов человека, скрепление их;

сагиттальный распил черепов крупных животных;

сверление костей;

комплектовка и сборка препарата.

232. Должен знать:

технику монтирования сложных препаратов;

строение скелета человека и крупных животных;

места прикрепления мышц к отдельным костям;

способы обработки костей из пластмассы;

технику наклейки номерков согласно экспликации.

233. Примеры работ:

монтирование:

1) конечности коровы и лошади;

2) оси вращения суставов;

3) скелет стопы и кисти человека;

4) челюсть человека нижняя с обозначением мест прикрепления мышц.

Параграф 89. Монтировщик костных препаратов, 5 разряд

234. Характеристика работ:

монтирование особо сложных препаратов из натуральных и искусственных костей человека и крупных животных, с раскрашиванием костей черепа, нанесением сосудов и с показом его внутреннего строения;

сагиттальные распилы тазовых костей человека и крупных животных;

изготовление по специальным заказам скелетов животных не предусмотренных в номенклатуре: лося, обезьян, зубра, шакала и другое;

придание скелетам характерной позы;

склейка и вязка позвоночного столба, таза, хрящей грудины с ребрами.

235. Должен знать:

технику монтирования особо сложных препаратов;

анатомию человека и крупных животных.

236. Примеры работ:

монтирование:

1) поверхность внутренняя основания черепа с раскрашенными костями;

2) скелеты человека, лошади, коровы, свиньи, овцы, собаки;

3) стенка боковая носовой полости;

4) ямка крылонебная и стенка медиальная пазухи верхней челюсти.

Параграф 90. Комплектовщик костей, 5 разряд

237. Характеристика работ:

комплектование полного скелета человека или крупного животного и укладка подобранного костяка в марлевые мешочки;

подбор отдельных кистей для изготовления препаратов кисти, стопы человека, передних и задних конечностей крупных животных;

комплектование скелетов медведя, лося, обезьяны и других животных по специальным заказам;

разбор костяка посла окончательной его обработки, укладывание костей в специальные ящички согласно анатомическому атласу и имеющихся утвержденных эталонов.

238. Должен знать:

правила комплектования скелета человека и животных;

структуру и строение скелетов человека и крупных животных в соответствии с анатомическим атласом и общим курсом зоологии;

названия и назначение костей в скелетах, место их расположения.

Параграф 91. Сборщик натуральных объектов, 1 разряд

239. Характеристика работ:

сбор в природе простых геологических объектов, растений и животных, первичная обработка и укладка их под руководством сборщика более высокой квалификации.

240. Должен знать:

приемы и методы сбора заданных объектов;

применяемое снаряжение и пользование им.

Параграф 92. Сборщик натуральных объектов, 2 разряд

241. Характеристика работ:

сбор в природе простых геологических объектов, растений и животных, первичная обработка и укладка их;

отбор объектов, пригодных для пособий, укладка, упаковка и этикеровка.

242. Должен знать:

название собираемых простых объектов, их внешнее строение и качественные требования к ним;

приемы и способы обора, обработки, укладки и этикеровки простых объектов.

243. Примеры работ:

1) ветки ивы, люцерна желтая, фиалки - обор и обработка;

2) лягушки (развитие) - сбор и первичная обработка;

3) пемза – сбор.

Параграф 93. Сборщик натуральных объектов, 3 разряд

244. Характеристика работ:

сбор в природе средней сложности геологических объектов, растений и животных, первичная обработка их;

лов насекомых на приманку.

245. Должен знать:

приемы сбора и первичной обработки объектов средней сложности;

названия собираемых объектов, строение и отличительные признаки, технические требования к ним.

246. Примеры работ:

1) андезиты, мирабиллиты и другое – сбор;

2) горох (расчлененный цветок), мятлик болотный (полное растение), овсяница луговая (полное растение) - сбор и первичная обработка;

3) жуки майские (личинки), капустницы (взрослое насекомое), совки капустные (гусеницы) и другое - сбор и первичная обработка.

Параграф 94. Сборщик натуральных объектов, 4 разряд

247. Характеристика работ:

сбор в природе сложных геологических объектов, растений и животных, первичная обработка их;

сбор паразитов, встречающихся в организме человека и животных;

сбор ядовитых растений, требующих особых приемов.

248. Должен знать:

приемы и методы сбора и первичной обработки сложных объектов;

название собираемых объектов и их назначение;

отличительные признаки и особенности их строения;

технические требования, предъявляемые к ним;

правила составления фиксирующих растворов;

способы обеззараживания паразитов.

249. Примеры работ:

1) аскарида (взрослое животное) - сбор и первичная обработка;

2) нуммулиты фузулины - сбор.

Параграф 95. Сборщик натуральных объектов, 5 разряд

250. Характеристика работ:

сбор особо сложных геологических объектов, растений и животных в трудно доступных местах, требующих особых приемов и орудий труда, первичная обработка их;

выращивание в искусственных условиях отдельных видов биологических объектов с учетом определенных стадий развития;

уход, кормление, соблюдение режима содержания животных, проверка и отбраковка объектов с помощью оптических приборов;

приготовление фиксирующих растворов для фиксации сосудов и органов;

замаривание, вскрытие и препарирование объектов;

руководство работой сборщиков более низкой квалификации.

251. Должен знать:

приемы и методы сбора и первичной обработки особо сложных объектов;

места обитания и залегания;

биологию развития;

время сбора;

отличительные признаки строения;

составление сложных фиксирующих растворов;

технику работы с оптическими приборами;

правила сбора ядовитых паразитических животных и растений;

приемы оказания первой медицинской помощи при отравлении ядовитыми растениями или укусе ядовитыми животными;

правила охраны окружающей среды, по безопасности и охране труда при отлове животных и сборе растений и геологоразведочных работах.

252. Примеры работ:

отлов:

1) змеи;

2) скорпионы;

3) тарантулы.

Сбор:

4) авгиты;

5) бериллы;

6) корунды;

выращивание:

7) комары малярийные;

8) тараканы черные.

Параграф 96. Таксидермист, 1 разряд

253. Характеристика работ:

изготовление простых чучел рыб, птиц, млекопитающих под руководством таксидермиста более высокой квалификации, снятие, препарирование и консервирование шкурок.

254. Должен знать:

технику обработки шкурок;

внешний вид объектов с которых снимаются шкуры.

Параграф 97. Таксидермист, 2 разряд

255. Характеристика работ:

изготовление простых чучел рыб, птиц, млекопитающих;

очистка шкурок от жира, крови, грязи, смазка мышьяком;

изготовление искусственной тушки;

подготовка проволоки для конечностей и крепления ее к тушке;

установка экспоната на временную подставку, формовка, позировка и укладка пера;

окончательная отделка экспоната, посадка его на постоянную подставку или сучок, вставка искусственных глаз, приклейка этикетки и конверта к подставке, оклейка сучка мхом и покрытие конечностей лаком.

256. Должен знать:

технику набивки простых чучел и способы их окончательной отделки;

способы снятия и обработки шкурок.

257. Примеры работ:

изготовление чучел:

1) воробьи;

2) ерши;

3) суслики.

Параграф 98. Таксидермист, 3 разряд

258. Характеристика работ:

изготовление средней сложности чучел рыб, птиц, млекопитающих;

обработка шкурок, доформование, позирование объектов, укладка чешуи, меха и пера;

окончательная отделка чучела.

259. Должен знать:

технику набивки чучел средней сложности и способы снятия и обработки шкурок;

приемы укладки чешуи, меха и пера на чучелах;

анатомию и биологию обрабатываемых объектов.

260. Примеры работ:

изготовление чучел:

1) белки;

2) караси;

3) кролики.

Параграф 99. Таксидермист, 4 разряд

261. Характеристика работ:

изготовление сложных чучел рыб, земноводных, пресмыкающихся и млекопитающих;

изготовление экспонатов животных, как в спокойной позе, так и в художественном оформлении: в момент нападения, защиты, добывания пищи и иное, а также птиц с раскрытыми крыльями.

262. Должен знать:

технику набивки сложных чучел;

способы снятия и обработки шкурок;

наименование и внешний вид животных, их повадки в естественных условиях.

263. Примеры работ:

изготовление чучел:

1) лисы;

2) лягушки;

3) ящерицы.

Параграф 100. Таксидермист, 5 разряд

264. Характеристика работ:

изготовление особо сложных чучел рыб, земноводных, пресмыкающихся и млекопитающих;

изготовление биологических групп животных;

руководство таксидермистами более низкой квалификации.

265. Должен знать:

технику набивки особо сложных чучел;

способы снятия и обработки шкурок;

материалы для биологических групп;

наименования всех изготовляемых чучел;

места обитания животных.

266. Примеры работ:

изготовление чучел:

1) лоси;

2) медведи.

Параграф 101. Таксидермист, 6 разряд

267. Характеристика работ:

изготовление чучел по спецзаказам музеев и на экспорт;

изготовление биологических групп в определенной экспозиции: в природных условиях, соответствующих условиям жизни животных.

268. Должен знать:

технические условия изготовления продукции на экспорт;

технику изготовления музейных биологических групп животных.

Параграф 102. Монтировщик технологических коллекций, 1 разряд

269. Характеристика работ:

монтирование простых и средней сложности коллекций на заданную тему под руководством монтировщика более высокой квалификации;

расфасовка в пробирки, коробки и пакеты сыпучих материалов, идущих в коллекцию;

наклейка или навеска на образцы этикеток с номерками и раскладка их в коробки по порядку номера.

270. Должен знать:

ассортимент коллекций;

требования к качеству образцов;

применяемые приспособления и инструменты, пользование ими;

приемы работ.

Параграф 103. Монтировщик технологических коллекций, 2 разряд

271. Характеристика работ:

монтирование простых и средней сложности коллекций на заданную тему;

подбор сырья и материалов и изготовление из них образцов для коллекций.

272. Должен знать:

приемы и технику монтирования простых и средней сложности коллекций;

используемые материалы и качественные требования к ним.

273. Примеры работ:

монтирование коллекций:

1) металлы и сплавы;

2) удобрения;

3) хлопок и продукты его переработки.

Параграф 104. Монтировщик технологических коллекций, 3 разряд

274. Характеристика работ:

монтирование сложных коллекций на заданную тему;

вкладка их в коробки или монтаж на паспарту соответственно темам и технологической последовательности;

запрессовывание блочек для подвешивания коллекций;

окантовка паспарту.

275. Должен знать:

приемы и технику монтирования сложных коллекций;

содержание и названия изготовляемых сложных коллекций;

названия и внешние признаки минералов, горных пород, удобрений и других материалов, входящих в коллекцию, качественные требования к ним;

технические условия на коллекции;

устройство пресса для запрессовки блочек, пользование им и уход за ним;

приемы работ.

276. Примеры работ:

монтирование коллекций:

1) нефть и продукты ее переработки;

2) минералы и горные породы;

3) стекло.

Параграф 105. Монтировщик скелетов мелких животных, 4 разряд

277. Характеристика работ:

монтирование цельных скелетов мелких животных на естественных связках с предварительной подчисткой и размачиванием скелетов;

установка скелетов с приданием им естественной позы, укрепление скелетов на деревянных подставках, пластмассовых и картонных планшетах;

помещение скелета под стеклянный колпак и окантовка колпака коленкором.

278. Должен знать:

технику подчистки, расправки и монтирования скелетов мелких животных;

строение скелетов мелких животных в объеме выполняемых работ;

применяемый инструмент и правила пользования им.

279. Примеры работ:

монтирование скелетов:

1) голуби;

2) крысы;

3) лягушки;

4) мыши летучие;

5) ужи;

6) ящерицы.

Параграф 106. Монтировщик скелетов мелких животных, 5 разряд

280. Характеристика работ:

монтирование скелетов мелких животных на естественных связках из разрозненных частей и отдельных костей;

подбор частей скелета по комплектам с учетом возраста и размера животных;

удаление со скелетов остатков соединительной ткани;

сборка и крепление отдельных частей скелетов с изготовлением соответствующей арматуры;

подклейка отдельных частей скелета.

281. Должен знать:

форму, строение и расположение отдельных косточек в скелетах;

технику подчистки, устройство сверлильного станка и правила эксплуатации.

282. Примеры работ:

монтирование скелетов:

1) кошки;

2) кролики;

3) куры;

4) свинки морские;

5) рыбы;

6) черепахи.

Параграф 107. Препаратор скелетов мелких животных, 2 разряд

283. Характеристика работ:

препарирование черепов и конечностей трупов мелких животных без повреждения связок и фаланг под руководством препаратора более высокой квалификации;

сверление конечностей на сверлильном станке;

разрушение костного мозга в полостях костей и удаление его промывкой под давлением;

удаление остатков тканей со скелетов после мацерации с сохранением скелета на естественных связках;

подготовка инструмента - скальпелей, ножниц, сверлильных игл, подготовка жидкостной среды для обескровливания скелетов при наличии остатков мышц и тканей;

наладка сверлильного станка.

284. Должен знать:

технические требования к препарированию;

правила обращения с трупным материалом;

профилактические меры от занесения стрептококковой и стафилококковой инфекции.

Параграф 108. Препаратор скелетов мелких животных, 3 разряд

285. Характеристика работ:

препарирование черепов и конечностей трупов мелких животных без повреждения связок и фаланг;

зачистка отпрепарированных скелетов мелких животных после мацерации;

снятие остатков мышц, тканей со скелетов, подчистка хрящей и связок;

расчистка границ между костями, детализация рудиментарных частей скелета.

286. Должен знать:

технику препарирования черепов и конечностей мелких животных;

анатомическое строение обрабатываемых мелких скелетов животных;

связки и места их крепления;

технику подчистки;

признаки готовности, качество скелетов и отдельных частей его для окончательной отделки.

287. Примеры работ:

препарирование:

1) кролики;

2) кроты;

3) крысы;

4) куры;

5) свинки морские.

Параграф 109. Препаратор скелетов мелких животных, 4 разряд

288. Характеристика работ:

препарирование целиком простых и средней сложности по способу обработки трупов мелких животных после первичной обрезки;

срезка остатков мышц, тканей, пленки со всех частей скелета с сохранением при этом связок, хрящей и надкостницы;

разрушение головного и спинного мозга;

освобождение черепно-мозговой коробки и спинномозгового канала от мозга путем промывки жидкостью под давлением;

окончательная отделка скелета после мацерации с сохранением связок, тонких хрупких частей, включая мелкие косточки скелета.

289. Должен знать:

технику препарирования простых и средней сложности по способу обработки трупов мелких животных;

анатомическое строение скелетов мелких животных;

места прикрепления связок и мышц;

правила хранения трупного материала.

290. Примеры работ:

препарирование:

1) голуби;

2) кошки;

3) куры;

отделка:

4) кошки;

5) лягушки;

6) мыши летучие;

7) ящерицы-агамы.

Параграф 110. Препаратор скелетов мелких животных, 5 разряд

291. Характеристика работ:

препарирование сложных по способу обработки трупов мелких животных;

снятие кожного покрова или шкурки, удаление внутренних органов без повреждения хрящей грудины, свободных ребер и иных крупных частей скелета;

обрезка мышц, тканей пленок со всех областей скелетов;

удаление спинного и головного мозга;

сверление отверстий в мельчайших косточках для удаления костного мозга промывкой холодной водой под давлением;

определение патологических отклонений от норм в скелетах и степени их пригодности как наглядных пособий.

292. Должен знать:

технику препарирования сложных по способу обработки трупов;

анатомическое строение всех препарируемых животных;

допускаемые патологические изменения в скелетах для наглядных пособий;

правила обращения с трупным материалом;

меры профилактики от занесения стрептококковой и стафилококковой инфекции.

293. Примеры работ:

препарирование:

1) желтопузики;

2) мыши летучие;

3) черепахи.

Параграф 111. Препаратор скелетов мелких животных, 6 разряд

294. Характеристика работ:

препарирование особо сложных по способу обработки трупов мелких животных с сохранением естественных связок, с учетом возрастных особенностей животных;

изготовление скелетов по спецзаказам научных учреждений и на экспорт вне номенклатуры производства;

получение биологического сырья для изготовления особо сложных скелетов с определением пола, возраста животных;

определение степени распада тканей животных после вскрытия кожного покрова и пригодности для дальнейшей обработки скелетов.

295. Должен знать:

технику препарирования особо сложных по способу обработки трупов мелких животных;

сроки химической обработки костяка в зависимости от вида и возраста животных;

нормальное и патологическое строение животных;

состав, свойства, необходимый температурный режим и правила обращения с вредными и опасными реактивами;

правила обращения с трупным и подопытным материалом.

296. Примеры работ:

препарирование:

1) карпы;

2) судаки;

3) ужи.

Параграф 112. Разрисовщик моделей, 1 разряд

297. Характеристика работ:

выполнение простых работ по разрисовке моделей масляными красками под руководством разрисовщика более высокой квалификации;

грунтовка моделей.

298. Должен знать:

правила разрисовки и грунтовки моделей;

названия разбавителей.

Параграф 113. Разрисовщик моделей, 2 разряд

299. Характеристика работ:

выполнение простых работ по разрисовке моделей масляными красками;

составление колеров до четырех тонов;

сушка моделей.

300. Должен знать:

рецептуру и способы составления колеров;

технику разрисовки, последовательности нанесения красок;

правила сушки моделей.

301. Примеры работ:

разрисовка моделей:

1) каналы полукружные внутреннего уха;

2) модели головок солитера;

3) таз женщины с головкой новорожденного.

Параграф 114. Разрисовщик моделей, 3 разряд

302. Характеристика работ:

выполнение работ средней сложности по разрисовке моделей масляными красками с тоновой растушевкой;

составление колеров свыше четырех тонов, сборка и разборка моделей.

303. Должен знать:

анатомическое строение систем и органов человека в пределах заданной работы;

свойства применяемых масляных красок, растворителей, лаков;

правила сборки и разборки моделей.

304. Примеры работ:

разрисовка моделей:

1) бронхи человека сегментарные;

2) развитие зародыша человека;

3) топография пультовой камеры и корневых каналов зубов;

4) фолликул волосяной, продольный разрез, схема.

Параграф 115. Разрисовщик моделей, 4 разряд

305. Характеристика работ:

выполнение сложных работ по разрисовке моделей масляными красками.

тонировка моделей;

306. Должен знать:

приемы и способы разрисовки сложных моделей;

правила тонировки;

взаимодействие применяемых красок и лаков с грунтами и материалами.

307. Примеры работ:

разрисовка моделей:

1) диафрагма взрослого человека;

2) мышцы глотки и верхней части пищевода;

3) происхождение человека;

4) яблоко глазное.

Параграф 116. Разрисовщик моделей, 5 разряд

308. Характеристика работ:

выполнение особо сложных работ по разрисовке моделей масляными красками;

лессировка моделей;

руководство работой разрисовщика более низкой квалификации.

309. Должен знать:

анатомическое строение и расположение тканей и органов человека;

правила разрисовки и лессировки моделей;

химические свойства применяемых материалов.

310. Примеры работ:

разрисовка моделей:

1) долька печени, макро-микроскопическое строение;

2) кожа человека на разрезе;

3) сплетение солнечное;

4) топография внутренних органов новорожденного;

5) топография головы и шеи.

Параграф 117. Монтировщик влажных препаратов, 2 разряд

311. Характеристика работ:

монтирование простых и средней сложности объектов под руководством монтировщика более высокой квалификации;

подготовка цилиндров, вырезание этикеток, номерков и экспликаций для изготовляемых препаратов, наклеивание их на стеклянные пластинки;

прошивание объектов ниткой или леской и прикрепление их на стеклянной пластинке;

установление пластинки с объектом в цилиндр и заполнение его консервирующим раствором;

подготовка инструментов к работе.

312. Должен знать:

технику монтирования простых и средней сложности объектов и их внешний вид;

правила обращения с животными, имеющими ядовитые железы;

правила обращения с вредными веществами, употребляемыми для умерщвления животных;

назначение материалов, применяемых при монтировании объектов.

Параграф 118. Монтировщик влажных препаратов, 3 разряд

313. Характеристика работ:

монтирование простых и средней сложности объектов;

подготовка цилиндров, вырезание этикеток, номерков, экспликации, наклеивание их на стеклянные пластинки;

зачистка отпрепарированных органов человека;

прошивание объектов ниткой или леской и прикрепление их на стеклянной пластинке;

придание объектам требуемого положения, приклеивание на объекты номерков в соответствии с экспликацией;

приготовление консервирующих растворов;

помещение в цилиндр стеклянной пластинки с объектом и заливка консервирующим раствором;

приготовление клея;

подготовка фильтров и фильтрование консервирующих растворов;

нагревание стеклянных кружков и приклеивание их к цилиндрам;

герметическая упаковка цилиндров;

установление цилиндров на просушку;

проверка цилиндров на течь;

закраска верха цилиндров и бортиков черным лаком;

протирка цилиндров;

наклейка этикеток отдела технического контроля, фирменных и температурных.

314. Должен знать:

технику монтирования простых и средней сложности объектов;

анатомию человека и внешнее строение монтируемых объектов;

рецептуру приготовления специальных клеев;

технику фильтрования консервирующих растворов;

правила герметической упаковки цилиндров.

315. Примеры работ:

монтирование:

1) губки-бадяги;

2) пиявки медицинские;

3) почка - фронтальный разрез;

4) хрящи и связки гортани.

Параграф 119. Монтировщик влажных препаратов, 4 разряд

316. Характеристика работ:

монтирование сложных объектов из разделов: паразитология, внутреннее строение, органы дыхания и пищеварения, мочеполовая система, эмбриология, железы внутренней секреции, органы человека, отпрепарированные и зачищенные, ботанические объекты с сохранением их естественной окраски;

фиксирование отдельных органов человека, животных и растений;

отбор и распаривание корковых пробок;

нарезка распаренных пробок на пластинки;

промывание стеклянных пластинок с прикрепленными объектами и цилиндров от осадка;

проверка наличия и качества приклеенных на объекты номерков и экспликаций;

помещение в цилиндр промытых препаратов, закрепление их с помощью пробковых пластинок и заливка консервирующим раствором;

осушивание краев цилиндров фильтровальной бумагой, укупорка цилиндров.

317. Должен знать:

технику монтирования сложных объектов;

правила обращения с фильтром и компрессором;

технику заклеивания анатомических цилиндров.

318. Примеры работ:

монтирование:

1) влагалище, матка, маточные трубы и яичники;

2) двуустка печеночная и ее промежуточный хозяин;

3) мозг головной (основание, таламическая часть);

4) муха комнатная (развитие);

5) почки (пазуха вскрыта, сосуды инъецированы);

6) рак речной (внутреннее строение).

Параграф 120. Монтировщик влажных препаратов, 5 разряд

319. Характеристика работ:

монтирование особо сложных объектов до гельминтологии и паразитологии, артериальной, венозной, нервной и мочеполовой системам, подражательного сходства, органов из трупов новорожденных, отпрепарированных и окончательно зачищенных;

составление красящего раствора для окрашивания головного мозга;

руководство работой монтировщиков более низкой квалификации.

320. Должен знать:

технику монтирования особо сложных объектов;

анатомию человека и всех монтируемых животных;

технику восстановления и сохранения естественной окраски анатомических, зоологических и ботанических объектов;

технику окрашивания головного мозга.

321. Примеры работ:

монтирование:

1) аскариды;

2) глаз быка;

3) железа вилочковая семи-восьми месячного плода;

4) мозг кошки окрашенный;

5) система артериальная новорожденного;

6) рыба – развитие.

Глава 3. Алфавитный указатель профессий рабочих

322. Алфавитный указатель профессий рабочих приведен в приложении к ЕТКС (выпуск 56).

Приложение к Единому тарифно-квалификационному справочнику работ и профессий рабочих (выпуск 56)

Алфавитный указатель профессий рабочих

№ п/п	Наименование профессии	Диапазон разрядов	Страница
1	2	3	4
1.	Препаратор срезов по анатомии	3-6	3
2.	Препаратор по анатомии	2-6	7
3.	Обрезчик анатомического материала	4-6	10
4.	Отборщик анатомического материала	4-5	12
5.	Приемщик биологических материалов	3-5	13
6.	Препаратор биологических объектов	1-5	15
7.	Заготовитель блоков по ботанике	4-5	17
8.	Заготовитель геологических образцов	4-5	18
9.	Заготовитель блоков по гистологии, цитологии, эмбриологии	4-6	20
10.	Оклейщик глобусов	2-4	22
11.	Лакировщик глобусов	2	23
12.	Раскрасчик диапозитивов и фотоотпечатков	1-5	23
13.	Оформитель коллекций	1-2	25
14.	Формовщик форм для наглядных пособий	1-5	26
15.	Контролер наглядных пособий	2-6	28
16.	Модельщик наглядных пособий	1-6	31
17.	Монтировщик сухих биологических объектов	1-3	35
18.	Комплектовщик сухих зоопрепаратов	4	36
19.	Мацератор	4-6	36
20.	Препаратор по микрозоологии	4-6	38
21.	Окрасчик микросрезов	4-5	40
22.	Монтировщик микросрезов	3-4	42
23.	Резчик на микротоме	4-5	43
24.	Монтировщик муляжей и моделей	2	44
25.	Муляжист	1-6	44
26.	Монтировщик остеологических коллекций	4-6	48
27.	Сушильщик растений	1-3	50
28.	Монтировщик костных препаратов	2-5	51
29.	Комплектовщик костей	5	53
30.	Сборщик натуральных объектов	1-5	54
31.	Таксидермист	1-6	56
32.	Монтировщик технологических коллекций	1-3	59
33.	Монтировщик скелетов мелких животных	4-5	60
34.	Препаратор скелетов мелких животных	2-6	61
35.	Разрисовщик моделей	1-5	64
36.	Монтировщик влажных препаратов	2-5	66

Жұмыстар мен жұмысшы кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығын (56-шығарылым) бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2020 жылғы 8 қыркүйектегі № 357 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2020 жылғы 14 қыркүйекте № 21195 болып тіркелді

2015 жылғы 23 қарашадағы Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 16-бабының 16-1) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Осы бұйрыққа қосымшаға сәйкес жұмыстар мен жұмысшы кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (56-шығарылым) бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің Еңбек және әлеуметтік әріптестік департаменті заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министірлігінде ресми жарияланғаннан кейін оны Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

3) осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министірлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің Заң қызметі департаментіне осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтер ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. "Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығын (56-шығарылым) бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2012 жылғы 24 желтоқсандағы № 494-ө-м бұйрығының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8233 болып тіркелген, 2013 жылғы 5 қазанда № 227 (28166) "Егемен Қазақстан" газетінде жарияланған) күші жойылды деп танылсын.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау бірінші вице-министрі А.Ә. Сарбасовқа жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі

Б. Нурымбетов

КЕЛІСІЛДІ

Қазақстан Республикасы

Білім және ғылым министрлігі

КЕЛІСІЛДІ

Қазақстан Республикасы

Индустрия және инфрақұрылымдық

даму министрлігі

Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2020 жылғы 8 қыркүйегі № 357 бұйрығына қосымша

Жұмыстар мен жұмысшы кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (56-шығарылым)

1-тарау. Кіріспе

1. Жұмыстар мен жұмысшы кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (56-шығарылым) (бұдан әрі - БТБА (56-шығарылым) көрнекі құралдар өндірісі жұмыстарын қамтиді.

2. БТБА-ны (56-шығарылым) Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі әзірледі.

3. Тарифтік-біліктілік сипаттамалар осы БТБА-да (56-шығарылым) көрсетілген өндірістер мен жұмыс түрлері бар ұйымдардың меншік нысанына және ұйымдық-құқықтық нысанына қарамастан, олардағы жұмыстарды тарификациялаған және жұмысшыларға біліктілік разрядтарын белгілеген кезде қолданылады.

2-тарау. Көрнекі құралдар өндірісі жұмыстарына арналған разрядтар бойынша жұмысшы кәсіптерінің тарифтік-біліктілік сипаттамалары

1-параграф. Анатомия бойынша қималар препараторы, 3-разряд

4. Жұмыс сипаттамасы:

біліктілігі анағұрлым жоғары препаратордың басшылығымен адамның қалыпты органдарынан қарапайым және күрделілігі орташа қималар жасау;

органдарды алдын ала препараттау;

фиксациялайтын ерітінділерді жасау және препаратталған органдарды фиксациялау;

түсті массаларды жасау.

5. Білуге тиіс:

орындалатын жұмыс көлемінде адамның қалыпты анатомиясы жөніндегі негізгі ұғымдар;

қарапайым және күрделілігі орташа қималарды технологиялық өңдеу тәсілдері;

фиксациялайтын ерітінділерді және органдар мен қималарды өңдеуге арналған құралдар.

2-параграф. Анатомия бойынша қималар препараторы, 4-разряд

6. Жұмыс сипаттамасы:

адамның қалыпты органдарынан қарапайым және күрделілігі орташа қималар жасау;

орган тамырларына түсті массаларды инъекциялау;

мәйіт органдарынан белгілі бір қалыңдықтағы қималарды арнаулы хирургиялық пышақтармен жасау;

дайындалған қималарды арнаулы химиялық ерітіндіде фиксациялау;

фиксацияланған қималарды дәкенің және сүзгі қағазының көмегімен кептіру;

қима тіндерінің табиғи бояуын спиртті ерітіндіде қалпына келтіру;

бояуын қалпына келтіргеннен кейін қималарды қайталап кептіру және құрастыруға жіберу;

пластинкалы препараттарды ішінара құрастыру.

7. Білуге тиіс:

органдары препараттау және олардан қима әзірлеу техникасы,

органдар мен қималарды препараттау және фиксациялауға қажетті материалдар, құралдар,

жасалатын препараттар номенклатурасы;

мәйіт органдарының жұқпалы материалдарымен жұмыс кезіндегі еңбекті қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау қағидалары;

орган тамырларына түсті массаларды инъекциялау тәсілдері.

8. Жұмыс үлгілері:

қималарды жасау және препараттарды құрастыру:

1) тік ішек;

2) адамның бауыры;

3) тамырлары инъекцияланған бүйректер;

4) асқазан қабырғасы.

3-параграф. Анатомия бойынша қималар препараторы, 5-разряд

9. Жұмыс сипаттамасы:

адамның қалыпты органдарынан күрделі қималар жасау, адамның мәйіт органдарын алдын ала препараттау, қажетсіз тіндерді алып тастау;

технология рецептурасына сәйкес менделеев жақпасын әзірлеу;

шыны пластинка, ағаш планкалар мен менделеев жақпасының көмегімен рамка жасау;

технология рецептурасына сәйкес агар-агар ерітіндісін әзірлеу;

мәйіт органдары қималарын құрастыруға дайындау;

органдарды құрастыру үшін қималарды бекіту;

орган қималарын рамканың ішіне бекіту, оларға қажетті түрмен орналастыру;

органдарға рамка жиегіне дейін ыстық агар-агар еретіндісіне толтыру;

препарат ерітіндісінде (агар-агарда) жарықтар мен көбікшелердің болмауын тексеру;

рамканы екінші шыны пластинкамен жапсыру;

пластинкалы препарат беттерін кептіру және Менделеев жақпасымен бүтіндеу;

пластинкалы препаратты соңғы ресімдеу;

қүрделі препараттар жасау үшін адамның мәйіт органдарын моргтен алу және оның сапалығын тексеру.

10. Білуге тиіс:

орындалатын жұмыс көлемінде адам анатомиясын;

орган тамырларына түсті массаларды инъекциялау тәсілдері;

фиксациялайтын ерітіндінің концентрациясы;

адамның қалыпты органдарын препараттау;

технологияға сәйкес фиксациялайтын ерітінді құрамдары;

орган тамырларына түсті массаларды инъекцияланатын түсті массалардың құрамы мен қасиеттері;

еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау - мәйіттің уынан және жұқпалы аурулардан мәйіттің ағзаларынан қорғау;

фиксациялайтын ерітіндінің химиялық қасиеттері және олардың зияндылығы;

менделеев жақпасын жасауға қолданылатын химикаттардың химиялық қасиеттері мен дозасы;

агар-агар қоспасын жасауға қолданылатын химикаттардың химиялық қасиеттері мен дозасы пластиналы препараттарды құрастыру техникасы.

11. Жұмыс үлгілері:

қималарды әзірлеу және препараттарды құрастыру:

1) төменгі буын венасы клапанымен;

2) құрт тәрізді өскіні бар соқыр ішек;

3) жүрек клапандары (фронтальдік қима);

4) қосалқысы бар жатыр.

4-параграф. Анатомия бойынша қималар препараторы, 6-разряд

12. Жұмыс сипаттамасы:

адамның қалыпты және патологиялық органдарынан ерекше күрделі қималар жасау;

жаңа туған нәресте мен эмбриондардың денесінен қажетсіз тіндерді алып тастау;

фиксациялағаннан кейін көрсетілген мәйіт материалынан бекітілген эталонға және анатомиялық атласқа сәйкес қималарды әзірлеу;

мәйітті органдар, эмбриондар және жаңа туған нәрестелер қималары тіндерінің;

ерекше күрделі және нәзік қималарды ұзақ сақтауға арналған арнаулы химиялық ерітіндіні рецептура бойынша дайындау;

күрделілігі орташа және күрделі органдардың анатомиялық қималарының құрастырылуын бақылау;

ерекше күрделі және нәзік қималарды құрастыру;

біліктілігі анағұрлым төмен препаратордың жұмысына басшылық ету;

ерекше күрделі препараттар жасау үшін моргтен адамның, жаңа туған нәресте мен эмбриондардың қалыпты және патологиялық жекелеген органдарын патологонатом-дәрігермен бірге алу;

мәйіт органдарының және мәйіттердің тұтастығы мен сапасын (бүлінуін), мәйіттің бұзылуын, органдар мен жекелеген тамырлардың кесілуін тексеру.

13. Білуге тиіс:

адамның қалыпты және патологиялық анатомиясы;

адамның, жаңа туған нәресте мен эмбриондардың барлық мәйіттік органдарын препараттау техникасы;

технология рецептурасы бойынша ерітінді жасау және оларды қолдану;

түрлі түрдегі және күрделіліктегі қималарды жасау;

пластинкалы препараттарды жасау техникасы.

14. Жұмыс үлгілері:

қималарды әзірлеу және препараттарды құрастыру:

1) миға қан құйылу;

2) тыныс жолдары бар өкпе;

3) бас миы, алдыңғы бетінен фронтальды қима;

4) 7 айлық ұрық;

5) асқазанның қатерлі ісігі;

6) көк бауыр, маляриялық дақтану;

7) фиброзды-кавернозды өкпе туберкулезі;

8) адам эмбрионы.

5-параграф. Анатомия жөніндегі препаратор, 2-разряд

15. Жұмыс сипаттамасы:

адамның қарапайым органдарын біліктілігі жоғары препаратордың басшылығымен препараттау;

бүйректен, ішектерден, таңдайдан, мидан және жүректен қарапайым препараттарға арналған адамның мәйіт органдарын алғашқы өңдеу, анатомиялық цилиндрлерді және шыны пластинкаларды препарат астына дайындау, этикеткаларды, экспликациялар мен нөмірлерді кесу, фиксациялайтын ерітіндіні дайындау және препаратталған органдарды фиксациялау;

препараттауға қажетті құрал-саймандар мен көмекші материалдарды дайындау.

16. Білуге тиіс:

адамның қарапайым органдарын препараттау жолдары;

адамның негізгі органдарының сыртқы белгілері мен атаулары;

дайындалатын препараттардың номенклатурасы;

анатомиялық цилиндрлердің, шыны пластинкалардың мөлшері;

препараттау кезінде қолданылатын хирургиялық аспаптар мен жабдықтардың атауы мен нысаны;

фиксациялайтын және консервілейтін ерітінділердің атаулары мен дайындалу тәсілдері.

6-параграф. Анатомия жөніндегі препаратор, 3-разряд

17. Жұмыс сипаттамасы:

адамның қарапайым органдарын ашылмаған тотальды препараттар үшін препараттау;

органдарды түзеп жазу және фиксациялау.

18. Білуге тиіс:

қарапайым органдарды препараттау және түзеп жазу техникасы;

орындалатын жұмыс көлемінде органдардың құрылысы;

препараттау кезінде қолданылатын материалдар мен құралдар.

19. Жұмыс үлгілері:

1) адамның бас миы – жарты шарларын тазалау;

2) адамның бүйрегі, жүрегі – қажетсіз тіндерін кетіру.

7-параграф. Анатомия жөніндегі препаратор, 4-разряд

20. Жұмыс сипаттамасы:

адамның күрделілігі орташа органдарын жүйке, артериальдік, веналық және лимфатикалық жүйелерін көрсету үшін препараттау;

органдардан қажетсіз тіндерді кетіру, бойымен және көлденеңінен кесу, оқулық құралының нысанына қарай ішкі органдарды ашу;

препаратталған күрделілігі орташа органдарды тақтада түзеп жазу және құралдар мен тампондардың көмегімен оларды талап етілетін жағдайға келтіру;

органдарды фиксациядан кейін тазалау;

артериальды, веналық жүйелерін көрсету үшін біліктілігі анағұрлым жоғары препаратордың басшылығымен орган тамырларына түсті массаны инъекциялау;

демонтаждау алдында қайталап егжей-тегжейлі тазарту.

21. Білуге тиіс:

күрделілігі орташа органдарды препараттау техникасы;

орындалатын жұмыс көлемінде адам анатомиясы;

түзеп жазу, ерітінділерінің фиксациялау мөлшері мен химиялық қасиеттері, олардың зияндылығы, концентрациясы;

адамның орган тамырларына инъекцияланатын түсті массаның құрамы мен қасиеттері;

мәйіт уын жұқтырудан қорғану қағидалары.

22. Жұмыс үлгілері:

препараттау:

1) өкпе артериясы;

2) адамның бас миы, жүрегі;

3) жүрек.

8-параграф. Анатомия жөніндегі препаратор, 5-разряд

23. Жұмыс сипаттамасы:

адамның күрделі органдарын, артериальдік, веналық жүйелерін, ішкі секреция бездерін, еркектердің және әйелдердің жасырын зәр-жыныс органдарын, жүйке байламдарын көрсете отырып препараттау;

мәйіттерді препараттау;

қан тамыр жүйесін инъекциялау;

арнаулы тапсырыстар бойынша препараттар жасау;

біліктілігі анағұрлым төмен препаратордың жұмысына басшылық ету.

24. Білуге тиіс:

күрделі органдарды жазу мен препараттау техникасы;

оррындалатын жұмыс көлемінде адам анатомиясы;

мәйітті жару техникасы;

барлық органдарды препараттау;

инъекцияланатын түсті массаның құрамы мен қасиеттері;

инъекциялау тәсілдері.

25. Жұмыс үлгілері:

препараттау:

1) қынап, жатыр, жатыр трубалары мен аналық без;

2) асқазан безімен он екі елі ішек;

3) ересек адамның мәйіті.

9-параграф. Анатомия жөніндегі препаратор, 6-разряд

26. Жұмыс сипаттамасы:

ересек адамның, жаңа туғандардың және эмбриондардың ерекше күрделі қалыпты және патологиялық органдарын препараттау;

лимфатикалық жүйені ертіндімен және бояғышпен инъекциялау;

аурудың түріне қарай патологиялық органдардағы бүлінген учаскелерді көрсету;

патологиялық органдардың табиғи бояуын қалпына келтіру;

қосарланған препараттарды жасау: қалыпты және патологиялық органдарды салыстыру үшін шыны пластинкаларға орнату;

патологоанатом-дәрігермен бірге моргтан препарат жасау үшін адамның, жаңа туған баланың, эмбрионның мәйіт органдарын алу;

патологиялық органдарды ауру түрлері бойынша сұрыптау.

27. Білуге тиіс:

ерекше күрделі қалыпты және патологиялық органдарды препараттау және түзеп жазу техникасы;

адамның және оның жекелеген органдардың қалыпты және патологиялық органдары анатомиясы;

қалыпты органның патологиялық органнан айырмашылық;

патологиялық анатомия бойынша препараттарды, сондай-ақ қосарланған (қалыпты және патологиялық) орнату технологиясы;

жұқпалы және ерекше жұқпалы органдармен жұмыс істеу қағидалары.

28. Жұмыс үлгілері:

1) жатырлар – рак;

2) жүрек - полипоз-жарасы бар эндокрит;

3) жаңа туған бала мәйіті.

10-параграф. Анатомиялық материалды кесуші, 4-разряд

29. Жұмыс сипаттамасы:

ірі құстардың өлексесін бұлшық ет қабаттарының табиғи байламдары мен сіңірлерін бұзбай кесіп ала отырып кескілеу;

ішін жару, скелеттің тұтастығына нұқсан келтірмей ішкі органдарын алу;

буындарды станокта тесу және жілік майларын кетіру үшін қысымды сумен шаю.

30. Білуге тиіс:

орындалатын жұмыс шегінде ірі құстардың анатомиясы:

ірі құстардың өлексесін кесу және ішін жару техникасы;

жұмыста қолданылатын құралдар мен жабдықтардың нысаны;

өлексе материалдарымен жұмыс істеу қағидалары және өлексе уымен уланудан сақтанудың алдын алу шаралары.

31. Жұмыс үлгілері:

тауықтар, қаздар, үйректер - өлекселерін кесу.

11-параграф. Анатомиялық материалды кесуші, 5-разряд

32. Жұмыс сипаттамасы:

ұсақ құстардың өлексесін скелетінің тұтастығын сақтай және табиғи байламдарын бұзбай кескілеу;

жануарларды хлороформмен жансыздандыру;

терісін саусақ буындары мен құйрық омыртқаларын, өскіндерін бүлдірмей, одан әрі пайдалану үшін сыпырып алу.

33. Білуге тиіс:

өңделетін жануарлардың анатомиясы (зоотомиясы);

омыртқалылардың түрлі сыныптарын жару техникасы;

хлороформмен жұмыс істеу қағидалары және жануарлар өлексесінен жұқпа ауру жұғуына қарсы алдын алу шаралары.

34. Жұмыс үлгілері:

1) көгершіндер – өлексені кесу;

2) мысықтар, егеуқұйрықтар, қояндар, теңіз шошқалары – терісін алу, өлексені кесу;

3) терілер – түзеткілерде жазып түзеу.

12-параграф. Анатомиялық материалды кесуші, 6-разряд

35. Жұмыс сипаттамасы:

адамның мәйіті мен ірі жануарлардың өлекселерін кесу және мүшелеу, басын, үстіңгі және төменгі буындарын алу, ішін жару және ішкі органдарын алу;

сүйектерден бұлшық еттерді бөлу, бас сүйегінен ішкі қабатты бүлдірмей миын алу, бас сүйекті жуу, ірі және ұсақ сүйектерді байламдарынан ажырату, скелеттің барлық сүйектерін сақтап және төс сүйек шеміршегін бүлдірмей, оларды қалдық тіндерінен бөлшектеп препараттау;

7-8 айлық эмбриондар мен жаңа туған нәрестенің барлық байламдарын сақтай отырып және жұмсақ сүйектерін бүлдірмей кесу;

жануарларды жансыздандыру, олардың терісін бүлдірмей алу, түзеу және өңдеу;

кесу барысында мәйіт сүйектерінің патологиялық өзгерістері мен физикалық бұзылуын анықтау;

мәйіт қалдықтарын кремациялау.

36. Білуге тиіс:

адамның, эмбриондар мен ірі жануарлар скелетінің құрылысы;

мәйітті бұзу, мүшелеу, кесу және препараттау қағидалары;

сүйектердің патологиялық өзгерістері;

кесу және препараттауға арналған жабдық пен құралдардың нысаны;

мәйіт материалымен жұмыс істеу қағидалары;

мәйіттерге консервілеу ерітіндісін құю техникасы;

зарарсыздандырушы материалдар мен қолданылатын улы химикаттардың құрамы;

зоомузейлер мен институттардың арнаулы тапсырыстары бойынша жануарларды кесу және препараттау.

37. Жұмыс үлгілері:

өлекселерді кесу және препараттау:

1) сиырлар;

2) жылқылар;

3) иттер.

13-параграф. Анатомиялық материалды іріктеп алушы, 4-разряд

38. Жұмыс сипаттамасы:

талап етілетін қалыпты және патологиялық адам органдарын моргтар мен ауруханаларда іріктеп алу және препараттау;

моргтар мен ауруханалар дәрігерлерінен препаратталған адам органдарын қабылдап алу;

тіркеу, жеткізу және нысаналы орынға тапсыру;

мединституттар мен ауруханалардан мәйіт қалдықтарын қабылдап алу және оларды кремациялау;

бойняларда ірі жануарлардың өлекселері мен жекелеген сүйектерін алу және өндіріске тапсыру.

39. Білуге тиіс:

орындалатын жұмыс көлемінде мәйіттерді жару және қалыпты және патологиялық адам органдарын препараттау техникасы;

мәйітті құюдың және жекелеген органдарын тіркеу техникасы;

тіркеуші ерітінділерді жасау;

моргтар мен ауруханалардан мәйіттер мен органдарды алудың қағидалары мен нұсқаулығы.

14-параграф. Анатомиялық материалды іріктеп алушы, 5-разряд

40. Жұмыс сипаттамасы:

қалыпты және патологиялық адам мәйіттерін моргтар мен ауруханаларда іріктеп алу және препараттау;

мәйітті жоғары және төмен буындарға, басын, кеуде және бел бөліктеріне мүшелеу;

мәйіттер мен ішкі органдарды тіркеу;

мәйіттер мен мүшеленген бөліктерді нысаны бойынша жеткізу.

41. Білуге тиіс:

мәйітті жару және мүшелеу техникасы;

орындалатын жұмыс көлемінде адам анатомиясы;

фиксациялауға арналған ерітіндінің концентрациясы;

жұқпалы және ерекше жұқпалы органдармен жұмыс істеу қағидалары;

мәйітті мүшелеуге қолданылатын материалдар, құралдар;

еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау - мәйіт уынан және мәйіт органдарынан жұқпалы аурулардан қорғау.

15-параграф. Биологиялық материалдарды қабылдаушы, 3-разряд

42. Жұмыс сипаттамасы:

көрнекі құралдар жасауға пайдаланылатын жануарлардың, өсімдіктердің, тастақтардың, геологиялық модельдердің табиғи нысандарын қабылдау және іріктеу;

жануарларды күту және тамақтандыру, оларды ұстау режимі сақтау;

оларды препараттау алдында жансыздандыру;

орама материалды іріктеу және нысандарды тасымалдау ерекшеліктерін ескере отырып буып-түю;

нысандарды тасымалдау;

қабылданған нысандарды алғашқы өңдеу, органдарға консервілейтін ертіндіні құю;

нысандарды сақтауға салу және сақталу кезеңінде (фиксациялайтын ерітіндіні ауыстыру, зарасыздандыру, көгеруден және кеміргіштерден сақтау) оларды күту;

құрал тақырыптары бойынша нысандарды іріктеу және оларды өндіріске беру;

нысандардың есебін жүргізу.

43. Білуге тиіс:

көрнекі құралдар жасауға пайдаланылатын табиғи нысандардың ассортименті;

қабылданатын нысандардың ғылыми атаулары, құрылым ерекшеліктері және ерекше белгілері;

нысан сапасына қойылатын талаптар;

алғашқы өңдеу тәсілдері мен жолдары және фиксациялайтын ерітіндіні жасау;

мәйіт органдарының материалдарымен және тірі жануарлармен жұмыс істеу қағидалары және қорғану шаралары;

жануарларды күту және тамақтандыру рационы, оларды ұстау мен тасымалдау тәсілдері;

нысандарды қабылдау, сақтау, беру және есебін жүргізу қағидалары.

16-параграф. Биологиялық материалдарды қабылдаушы, 4-разряд

44. Жұмыс сипаттамасы:

көрнекі құралдар жасауға пайдаланылатын жануарлардың, өсімдіктердің, тастақтардың, геологиялық үлгілердің табиғи нысандарын қабылдау және өңдеу;

нысандарды сақтауға салу және сақталу кезеңінде оларды күту;

балғын және фиксацияланған нысандарды препараттау;

реактивтер мен күшті уларды қолдана отырып фиксациялайтын ерітіндіні жасау;

материалдарды микроскоппен іріктеп алу;

құрал тақырыптары бойынша нысандарды іріктеу және оларды өндіріске беру;

нысандардың есебін жүргізу.

45. Білуге тиіс:

алғашқы өңдеу тәсілдері мен жолдары және фиксациялайтын ерітіндіні жасау;

есірткілермен және улармен жұмыс істеу қағидалары;

нысандарды микроскоппен препараттау жолдары мен тәсілдері;

улы жануарлармен жұмыс істеу қағидалары және олармен уланған кезде алғашқы көмек көрсету жолдары;

нысандардың анатомиялық құрылысы мен сатылар бойынша эмбриологиялық дамуы.

17-параграф. Биологиялық материалдарды қабылдаушы, 5-разряд

46. Жұмыс сипаттамасы:

қабылданған жұқпалы жануарлардың бүлінген ішкі органдары мен тіндерін қабылдау, өңдеу және мүшелеу, бұл органдарды паразиттерді бөле отырып препараттау, гельминттердің жекелеген түрлерін жару, оларды фиксациялау.

47. Білуге тиіс:

бүлінген органдарды препараттау, паразиттерді мүшелеу тәсілдері;

күрделі фиксаторларды жасау және оларды пайдалану қағидалары.

18-параграф. Биологиялық нысандар препараторы, 1-разряд

48. Жұмыс сипаттамасы:

қарапайым биологиялық нысандарды біліктілігі анағұрлым жоғары препаратордың басшылығымен препараттау.

49. Білуге тиіс:

жәндіктерді шаншу мен жапсыру қағидалары;

жұмыс жолдары мен қажетті құрал.

19-параграф. Биологиялық нысандар препараторы, 2-разряд

50. Жұмыс сипаттамасы:

қарапайым биологиялық нысандары препараттау, күйіс қайтаратын жануардың финозды еті мен қарнын үлгілерге кесу және препараттау;

ерітінді жасау және нысандарды фиксациялау;

жәндіктерді ылғалдандыру және энтомологиялық түйреуіштерге шаншу.

51. Білуге тиіс:

қарапайым биологиялық нысандарды препараттару және фиксациялау жолдары мен тәсілдері;

препаратталатын қарапайым нысандардың атаулары мен құрылым ерекшеліктері;

жұмысқа қажетті материалдардың, құрылғылар мен құралдардың нысаны;

фиксациялау ерітінділерін жасау қағидалары;

құрғақ биологиялық коллекцияларды жасау технологиясы.

52. Жұмыс үлгілері:

1) бронзовкалар – шаншу;

2) теңіз жұлдызшалары – препараттау;

3) ұлулар – препараттау;

4) гүлдер мен өсімдік тамырлары – препараттау.

20-параграф. Биологиялық нысандар препараторы, 3-разряд

53. Жұмыс сипаттамасы:

күрделілігі орташа биологиялық нысандарды препараттау, органдарды жазып түзеу, оларды тақтаға қағу және талап тетілетін жағдайға келтіру;

жәндіктерді түзеп жазу;

жұмыртқаларды жару және олардың соңғы даму сатысындағы ұрықтарды алу;

препаратталған нысандарды фиксациялау.

54. Білуге тиіс:

күрделілігі орташа нысандарды препараттау мен фиксациялаудың жолдары мен тәсілдері;

препаратталатын күрделілігі орташа нысандардың атаулары мен ерекшеліктері;

препаратталатын нысандарға қойылатын техникалық талаптар;

жұмысқа арналған материалдар, құралдар, құрылғылар;

өткір кескіш құралдармен және есірткілермен жұмыс істеу қағидалары, оларды сақтау тәсілдері;

жұмыс істеу жолдары мен тәсілдері.

55. Жұмыс үлгілері:

1) дамудың 12 күніндегі тауық ұрығы – препараттау;

2) ақ кобелек, қалақайша, алма көбелегі, рапс кескіші – түзеп жазу.

21-параграф. Биологиялық нысандар препараторы, 4-разряд

56. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі биологиялық нысандарды, тыныс алу және ас қорыту органдарының, жыныс-зәр жүйесінің ішкі ұйымдастырылуын көрсете отырып тұтас препараттау;

жануарларды жансыздандыру, ашу және қарапайым препараттау;

қажетті органдарын: жүректі, бүйректерді, миды алу және оларды препараттап, фиксациялауға арналған тақтаға түзеп жазу;

биоматериалды фиксациялаудан кейін егжей-тегжейлі тазарту;

жұмыртқаларды жару және олардан ерте даму сатысындағы ұрықтарды алу;

ұрықтарды сулемалы ерітіндіге тығыздау және тығыздағаннан кейін йодтың көмегімен кетіру.

57. Білуге тиіс:

күрделі нысандарды препараттаудың жолдары мен тәсілдері;

препаратталатын жануарлардың даму сатылары мен анатомиясы, оларды ішкі құрылымы;

жануарларды жансыздандыру, жару және препараттау техникасы;

фиксациялайтын ерітінді рецептурасы.

58. Жұмыс үлгілері:

препараттау:

1) бұқаның көзі;

2) дамудың 12 күніне дейінгі тауық ұрығы;

3) балықтың, егеуқұйрықтың тыныс алу және ас қорыту органдары;

4) мысық пен иттің бүйрегі мен бүйрекүсті;

5) қоңызды мүшелеу;

6) сарыбас жыланның жыныс-зәр жүйесі;

7) өзен шаянының, бақаның ішкі құрылысы.

22-параграф. Биологиялық нысандар препараторы, 5-разряд

59. Жұмыс сипаттамасы:

ерекше күрделі биологиялық нысандарды (жануарларды) препараттау, қан тамырлары жүйесін, ішкі секреция бездерін және өзгелерін бөлу;

улы жануарларды жансыздандыру;

жануарлардың органдарын инъекциялауға қажетті ерітінді жасау;

жануарлардың түрлі жүйелері мен органдарын инъекциялау, препаратталған нысандарды фиксациялау және содан кейін түпкілікті препарлау;

институттардың тапсырыстары бойынша бірегей препараттарды жасау;

біліктілігі анағұрлым төмен препаратордың жұмысына басшылық ету.

60. Білуге тиіс:

ерекше күрделі нысандарды препараттау жолдары;

препаратталатын жануарлардың даму және құрылым атаулары мен ерекшеліктері;

препараттарға қойылатын техникалық талаптар;

жұмысқа арналған материалдар, құралдар, құрылғылар;

үлкейткіштер мен микрскоптарды қолдану;

улы жануарлармен, есірткілер мен және улармен жұмыс істеу қағидалары;

инъекцияға және бекітуге арналған ерітінділерді дайындау;

жұмыс істеу жолдары мен тәсілдері;

улы жануарлар шаққанда алғашқы көмек көрсету жолдары.

61. Жұмыс үлгілері:

препараттау:

1) улы жыландар;

2) иттің, мысықтың ішкі секреция бездері;

3) бақаның, кесірткенің, құстың, егеуқұйрықтың, балықтың, сарыбас жыланның, жүзім ұлуының артериальды жүйесін;

4) құстың, балықтың вена жүйесін;

5) құстың, егеуқұйрықтың, балықтың, бақаның жыныс-зәр жүйесі.

23-параграф. Ботаника бойынша блоктарды дайындаушы, 4-разряд

62. Жұмыс сипаттамасы:

ботаника бойынша блоктарды тіні тұрпайы өсімдіктерді сусыздандырумен, целлоидинмен және парафинмен қоректендіріп фиксациялай отырып дайындау, құйма алдында ботаникалық материалдарды іріктеу және өңдеу;

рецепт бойынша фиксаторларды жасау;

жасалған блоктардағы сынама қималарды микроскоппен бақылау.

63. Білуге тиіс:

жұмыстарды орындауға қажетті көлемдегі органикалық және органикалық емес химия мен өсімдіктер анатомиясы жөнінде негізгі мәліметтер;

целлоидин ерітіндісін, целлоидинді және парафинді блоктарды жасау, препараттарды құрау тәсілдері;

қолданылатын реактивтер мен фиксаторлардың құрамы мен химиялық қасиеттері;

препаровальды лупаның, микроскоптың, термостаттың құрылымы;

зиянды және улы реактивтермен жұмыс істеу қағидалары.

64. Жұмыс үлгілері:

бидай дәндері – блок дайындау.

24-параграф. Ботаника бойынша блоктарды дайындаушы, 5-разряд

65. Жұмыс сипаттамасы:

ботаника бойынша блоктарды тіні нәзік өсімдіктерді өңдеп, фиксациялай отырып дайындау;

тоқыма өсімдіктер мен ағаш бөліктерін мацерациялау;

ботаникалық материалды өңдеу бойынша эксперименталдық жұмыстарды орындау;

өңделетін материалдың нысанына қарай фиксаторларды таңдау және жасау;

дайын блоктардан сынама препараттар әзірлеу;

тапсырыс бойынша препараттар әзірлеу.

66. Білуге тиіс:

өңделетін өсімдіктердің микроскопиялық құрылымы;

парафинді және целлоидинді блоктарды микротомада кесу, микроскопирлеу техникасы;

микротом құрылымы.

67. Жұмыс үлгілері:

1) маршанция антеридийі – блоктарды дайындау;

2) вошериялар – фиксациялау, өңдеу.

25-параграф. Геологиялық модельдерді дайындаушы, 4-разряд

68. Жұмыс сипаттамасы:

табиғи шикізаттан қарапайым және орташа күрделі геологиялық модельдерді дайындау және жасау;

минерал және кен жынысы кесектерін қолмен уату;

қатпаларды препараттау;

бөлініп қалған бөліктерін арнаулы желіммен жабыстыру.

69. Білуге тиіс:

геологиялық және палеонтологиялық коллекциялардың құрамы мен атаулары;

оларға орналастырылатын модельлерге қойылатын техникалық талаптар;

коллекцияға енетін минералдар және кен жыныстарының физикалық-химиялық қасиеттері мен құрылымның ерекшеліктер, ғылыми атауы;

препаратталатын нысандардың атаулары;

олардың түзілу ерекшеліктері;

қолданылатын құрылғылар мен құралдар және оларды пайдалану;

модельдерді жасаудың жолдары мен тәсілдері;

минералдармен жұмыс істеу қағидалары.

70. Жұмыс үлгілері:

1) минералдар; бокситтер, темір рудалары, кальцит, тас көмір, кварц, опал, дала шпаты – дайындау және модель жасау;

2) өсімдік таңбалары – препараттау;

3) кен жыныстары: ыстық сланец, гранит, әкшелер, мрамор – дайындау және модель жасау;

4) моллюск раковиндері – препараттау.

26-параграф. Геологиялық модельдерді дайындаушы, 5-разряд

71. Жұмыс сипаттамасы:

табиғи шикізаттан күрделі геологиялық үлгілерді дайындау және жасау, минерал және кен жынысы кесектерін сынық бетіндегі олардың түзілу ерекшеліктерін анықтай отырып қолмен және пневматикалық балғамен уату;

минерал және кен жынысы кесу, тегістеу және жылтырату;

шлифтерді жасау;

бағалы кристаллдарды, жартылау және қымбат тастарды оқу мақсаттары үшін өңдеу;

нәзік, ұсақ нысандарды лупамен және микроскоппен препараттау;

қатпа қималарын жасау.

72. Білуге тиіс:

көрнекі құралдар үшін минералдар мен қатпаларды өңдеу қағидалары;

минералдарды анықтаудың әдістері мен жолдары;

пневматикалық балғаның және тегістеп жылтырату станогының құрылымы;

оларды пайдалану қағидалары, шлифтер мен жылтыратылған модельдерді жасау технологиясы.

73. Жұмыс үлгілері:

1) амманиттер – препараттау;

минералдар:

2) авгит, берилл, киноварь, корунд, күкірт кристалдары, малахит, наждак, топаз және тағы да басқа - дайындау және модель жасау;

кен жыныстары:

3) габбро, диабаз, лабрадорит, порфирит, яшма - дайындау және модель жасау;

4) трилобиттер – препараттау.

27-параграф. Гистология, цитология, эмбриология бойынша блоктарды дайындаушы, 4-разряд

74. Жұмыс сипаттамасы:

гистология, цитология, эмбриология, патология, есірткілеу бойынша қарапайым және күрделілігі орташа блоктарды дайындау және жасап шығару, жануарлардың ішін жару;

жұқа цитологиялық құрамдар мен жүйке тіні элементтерін күмістеу үшін ыдыс дайындау;

жануарлдардың ішін жаруға құралды дайындау;

целлоидин ерітіндісін жасау;

қан, сүйек жұлынын және қабықты препараттарды жағуға слюда дайындау;

оңай кесілетін целлоидинді блоктарды микротомада қималарға кесу;

сынама препараттарды түрлі орталарда құрамдау.

75. Білуге тиіс:

органикалық және органикалық емес химия мен препаратталатын жануарлардың анатомиясы жөніндегі негізгі мәлеметтер;

жануарларды есірткізуін және ішін жару тәсілдері;

дайындау, микротомада кесу, микроскопирлеу техникасы;

микроскоптың, микротоманың, термостаттың, препаровальды лупаның құрылымы;

зиянды және улы реактивтермен жұмыс істеу қағидалары.

76. Жұмыс үлгілері:

1) бақашабақтың пигментті жасушалары - өңдеу (цитология);

2) адамның кіндігі - өңдеу (эмбриология);

3) май тіні – мысықтың тінін өңдеу (гистология).

28-параграф. Гистология, цитология, эмбриология бойынша блоктарды дайындаушы, 5-разряд

77. Жұмыс сипаттамасы:

гистология, цитология, эмбриология, патология бойынша күрделі блоктарды дайындау, адамдар мен жануарлардың органдары мен тіндерін, сондай-ақ эмбриологиялық материалды гистологиялық және цитологиялық құрылым тұтастығын барынша сақтай отырып нәзік препараттау және фиксациялау, қалыпты және патологиялық ауытқу шегінде алынған адам органдары мен тіндерін дәрігер-патологтармен бірге препараттау;

фиксирленген нысандарды блок дайындау үшін сусыздандыру және оларға целлоидин немесе парафин құю;

күрделі кесілетін блоктарды кесу және сынама препарат қималарын бояу;

жануарларға витальды бояу инъекциялау жолымен тірідей бояу;

қабық препараттар мен жақпаларды дайындау және фиксациялау.

78. Білуге тиіс:

гистология, цитология, эмбриология, адамдар мен препаратталатын жануарлар патологиясы жөнінде, жұмыстарды орындауға қажетті көлемдегі негіздері;

блоктар мен препараттарды дайындау микротехникасы;

қолданылатын фиксаторлардың, химиялық реактивтер мен бояулардың құрамы мен химиялық қасиеттері;

гистологиялық препараттарды бояу әдістемесі;

гистологиялық материалды өңдеуге арналған автоматтың құрылымы.

79. Жұмыс үлгілері:

1) тауық аллантоисы – өңдеу, фиксациялау, бояу (эмбриология);

2) ит қуығының тегіс жерлері – өңдеу, фиксациялау (гистология);

3) аксолотель бауыры (хондриосомдар) – өңдеу (цитология).

29-параграф. Гистология, цитология, эмбриология бойынша блоктарды дайындаушы, 6-разряд

80. Жұмыс сипаттамасы:

гистология мен эмбриология бойынша ерекше күрделі блоктарды дайындау және жасап шығару;

адамдар мен жануарлардың органдары мен эмбриологиялық материалды нәзік, ерекше күрделі препараттау жөніндегі экспериментальды жұмыстарды орындау;

жаппай өндірістің арнаулы шарттары үшін гистологиялық техника ұсынған әдістерді модификациялау;

жүйке тінін және цитологиялық құрылымдарды анықтау және түрлі тіндер мен органдардың кесектерін фиксациялау үшін фиксаторларды таңдау және құрастыру;

гистология, цитология, эмбриология, патология бойынша сынама препараттарды дайын блоктардан жасау;

сынама препараттарды жаппай өндіріске берер алдында оларды микроскоп астанда бақылау;

жеке тапсырмалар бойынша және экспортқа бірегей препараттарды дайындау.

81. Білуге тиіс:

жұмыстарды орындауға қажетті көлемде адамдар мен препаратталатын жануарлардың органдары мен тіндерінің анатомиясы және гистологиялық құрылымы.

82. Жұмыс үлгілері:

1) гольджи аппараты - қоян гипофизін өңдеу, фиксациялау, бояу (цитология);

2) дамушы амфибия уылдырықтары - өңдеу (эмбриология);

3) патологиялық органдар;

4) жүйке тіні – мүшелеу және бояу (гистология).

30-параграф. Глобустарды желімдеуші, 2-разряд

83. Жұмыс сипаттамасы:

бір типтес глобустарды біліктілігі анағұрлым жоғары желімдеушінің басшылығымен желімдеу;

желім дайындау;

шарлар мен сегменттерді желімдеуге дайындау;

сегменттерді қолмен кесу.

84. Білуге тиіс:

желімді дайындау рецептурасы;

қолданылатын құрылғылар мен құралдар және олармен жұмыс істеу қағидалары.

31-параграф. Глобустарды желімдеуші, 3-разряд

85. Жұмыс сипаттамасы:

бір типтес глобустарды желімдеу;

карталарды жапсыру.

86. Білуге тиіс:

түйісетін сегменттер мен полюстердегі сызықтар мен атауларды қосуды ескере отырып, карта сегменттерін сфералық бетке жапсыру мен жазып тарту жолдары.

32-параграф. Глобустарды желімдеуші, 4-разряд

87. Жұмыс сипаттамасы:

түрлі типтегі глобустарды, сондай-ақ аспаптармен бір жиынтықта қолданылатын көрмелік арнайы мақсаттағы импорттық глобустарды желімдеу;

біліктілігі анағұрлым төмен желімдеушінің жұмысына басшылық жасау.

88. Білуге тиіс:

түрлі типтегі глобустарды желімдеу жолдары;

глобустардың барлық түрлерін желімдеу сапасына қойылатын талаптар және технологиясы;

глобустарды жасауға арналған техникалық шарттар.

33-параграф. Глобустарды лактаушы, 2-разряд

89. Жұмыс сипаттамасы:

глобустарды алдын ала тегістей отырып лакпен қолмен лактау;

қажетті құрылымдағы және тұтқырлықтағы лакты дайындау.

90. Білуге тиіс:

лактаудың жолдары мен тәсілдері;

грунттаудың рецептурасы мен жасау тәсілдері;

қолданылатын материалдар мен оларға қойылатын талаптар;

еріткіштерді сақтау қағидалары.

34-параграф. Диапозитивтер мен фототаңбаларды бояушы, 1-разряд

91. Жұмыс сипаттамасы:

диапозитивтер мен фототаңбаларды бір-екі бояуды қолдана отырып, біліктілігі анағұрлым жоғары бояушының басшылығымен бояу;

диапозитивтерді бояуға дайындау;

қажетті тоналды бояуларды таңдау;

күрделі емес контурды жартылай тон мен детальдаусыз айналдыра жүргізу;

нүктелерді, жарықтарды техникалық ретушьтеу.

92. Білуге тиіс:

диапозитивтер мен фототаңбаларды жасаудың негізгі принциптері;

аниаланды бояуларды араластыру;

фотоэмульсионды материалдарды бояу кезінде қолданылатын жаққыш түрлері.

35-параграф. Диапозитивтер мен фототаңбаларды бояушы, 2-разряд

93. Жұмыс сипаттамасы:

диапозитивтер мен фототаңбаларды бір-екі бояуды қолдана отырып бояу;

контур конфигурациясы күрделі бөлшектерді атлас пен натура модельсін пайдаланып, лупаны, ұсақ бөлшектерді қолдана отырып бояу.

94. Білуге тиіс:

диапозитивтерді бір-екі бояумен бояу техникасы;

бояу шкаласын жасау;

көлемді және әртонды заттарды бояу жолдары;

көрнекі диапозитивтерге қойылатын талаптар;

экранда проекциялау кезінде сурет пен бояудың анық болу шарттары.

36-параграф. Диапозитивтер мен фототаңбаларды бояушы, 3-разряд

95. Жұмыс сипаттамасы:

диапозитивтер мен фототаңбаларды 3-4 бояуды және диапозитивтегі күрделі конфигурацияларға жартылай тондарды түсіре отырып бояу;

типтік бояуларды жағу.

96. Білуге тиіс:

диапозитивтерді 3-4 бояумен бояу техникасы;

бояутану жөніндегі негізгі ұғымдар;

бояудан кейін боялған жерді өткізу мен бекіту;

бояуларға, бояғыштар мен еріткіштерге қойылатын техникалық талаптар;

орындалатын жұмыс шегінде анатомияны.

37-параграф. Диапозитивтер мен фототаңбаларды бояушы, 4-разряд

97. Жұмыс сипаттамасы:

диапозитивтер мен фототаңбаларды бес-алты бояуды және диапозитивтегі күрделі конфигурацияларға жартылай тондарды түсіре отырып бояу;

бояу жағу;

ұсақ және микроскопиялық бөлшектерді анықтау үшін фон жасау;

бөлшектерді ұсынылған көздер бойынша жеткізіп бояу;

аурулар; ісіктер, жаралар, суық және оқ ататын қарумен жаралау туралы клиникалық деректерді бояу.

98. Білуге тиіс:

патология негіздері;

анилинді бояғыштардың негізгі қасиеттері;

диапозитивтерді 5-6 бояумен бояу техникасы.

38-параграф . Диапозитивтер мен фототаңбаларды бояушы, 5-разряд

99. Жұмыс сипаттамасы:

диапозитивтер мен фототаңбаларды алтыдан астам бояуды қолдана отырып бояу;

портреттерді көркемдеп бояу;

эмульсионды қабатта контур мүлде болмаған кезде жекелеген бөлшектерді салу және бояу;

диапозитивтер мен фототаңбалардың алғашқы модельлерін бояу;

біліктілігі анағұрлым төмен бояушының жұмысына басшылық ету.

100. Білуге тиіс:

химия негіздері;

диапозитивтерді көп түспен бояу техникасы;

түсті диапозитивтер мен фототаңбаларды ретуштеу қағидалары;

боялған позитив эталондарына қойылатын тараптар.

39-параграф. Коллекцияларды ресімдеуші, 1-разряд

101. Жұмыс сипаттамасы:

шағын коллекцияларды іріктеу, жинақтау және қораптарға салу;

тиісті препараттарға этикеткалар мен экспликацияларды жапсыру;

препараттарға жылытпай бальзам құю;

жабын шынының астынан шыққан бальзам мен глицерин-желатинді кетіру;

майсыздандыратын ерітінділерді жасау, микроскопия талаптарына сәйкес құрал және заттық шыныларды онда жуып сүрту;

бракқа шығарылған препараттардан жабын шыныны алу және кейін оларды ерітіндіде жуу.

102. Білуге тиіс:

шағын коллекцияларды ресімдеу техникасы;

коллекцияларды күтіп ұстау;

сыртқы түрі бойынша препараттардың атаулары;

препараттарды ресімдеуге қойылатын талаптар;

препараттарды жуу және тазалау техникасы;

шыныларды майсыздандыру, жуу және сақтау техникасы;

майсыздандыратын ерітінді құрамы;

жабын шынысын заттық шыныдан бүлдірмей алу жолдары;

бальзам мен глицерин-желатинді еріту қағидалары;

улы заттармен жұмыс істеу қағидалары.

40-параграф. Коллекцияларды ресімдеуші, 2-разряд

103. Жұмыс сипаттамасы:

жоғары оқу орындарының тапсырыстары бойынша және экспортқа тапсырыс бойынша үлкен коллекцияларды іріктеу, жинақтау және қораптарға салу;

толық жинақтың болуын тексеру;

абайлап тасымалдауды қажет ететін бағалы және сынғыш препараттарды жинақтау және буып түю;

тотальды препараттарға жылытып бальзам құю.

104. Білуге тиіс:

үлкен коллекцияларды ресімдеу техникасы;

жалпы және жеке цитология, эмбриология, сондай-ақ өсімдіктер анатомиясы мен морфологиясы, микрозоология жөніндегі коллекцияларды күтіп ұстау;

санамаланған коллекцияларға кіретін барлық препараттардың ғылыми атауы;

іріктелетін препараттардың сапасына қойылатын талаптар;

препараттарды жинақтау, буып-түю және тасымалдау қағидалары.

41-параграф. Көрнекі құралдарға арналған қалыптарды қалыптаушы, 1-разряд

105. Жұмыс сипаттамасы:

гипстен, желатиннен, формопластан 1-2 бөліктен тұратын, көрнекі құралдарға арналған қарапайым қалыптарды біліктілігі анағұрлым жоғары қалып жасаушының басшылығымен жасау;

массаны дайындау және одан қатты әрі жұмсақ қалыптарды құю;

модель бойынша қаптамалардың, каркастардың, керуеттердің, матрицалардың конструкциясы қарапайым қалыптарын қолмен жасау;

гипстілерді құю.

106. Білуге тиіс:

илеп және мастикадан қысымдап шығаруға арналған қаптамалардың, каркастардың, кереуеттердің, матрицалардың конструкциясы қарапайым қалыптарын қолмен жасау техникасы;

қалыптарды қатайту және каркас жасау тәсілдері;

қатты және жұмсақ қалыптарға арналған масса жасау кезінде қолданылатын материалдардың атаулары.

42-параграф. Көрнекі құралдарға арналған қалыптарды қалыптаушы, 2-разряд

107. Жұмыс сипаттамасы:

гипстен, желатиннен, формопластан бір-екә бөліктен тұратын, көрнекі құралдарға арналған қарапайым қалыптарды жасау;

массаны дайындау және одан қатты әрі жұмсақ қалыптарды құю;

қаптамаларды, каркастарды, керуеттерді және өзге де тұтас және құрастырмалы қалып бөлшектерін жасау.

108. Білуге тиіс:

қарапайым қалыптарды, қаптамаларды, каркастарды, кесекті қалыптарды, жұмсақ қалып матрицаларын жасау техникасы;

қолданылатын материалдардың: гипстің, желатиннің, глицериннің, формопластың, алюмо-калийлі квасецтердің физикалық қасиеттері;

гипс-желім массасын жасау кезінде қолданылатын ингибиторлар мен катализаторлар.

109. Жұмыс модельлері:

қалып жасау:

1) бас миы;

2) жүрек, оңайлатылған бөлшекті модель.

43-параграф. Көрнекі құралдарға арналған қалыптарды қалыптаушы, 3-разряд

110. Жұмыс сипаттамасы:

гипстен, желатиннен, формопластан, металдан, полимерленетін массалардан 3 бөліктен тұратын, көрнекі құралдарға арналған күрделілігі орташа қалыптарды жасау;

қалыптардағы рельефтерді модельге дәл сәйкестендіріп өңдеу;

түрлі конфигурациялардағы кесек қалыптарды жеткеру;

мастикадан тәжірибелік модельдерді илеу немесе қысымдап шығару.

111. Білуге тиіс:

күрделілігі орташа қалыптарды жасау техникасы;

желатинді, формопласты, металды балқытудың температуралық режимі.

112 Жұмыс үлгілері:

қалып жасау:

1) адамның көзі;

2) бас пен мойын;

3) көкөніс пен жеміс муляждары.

44-параграф. Көрнекі құралдарға арналған қалыптарды қалыптаушы, 4-разряд

113. Жұмыс сипаттамасы:

гипстен, желатиннен, формопластан, металдан, полимерленетін массалардан төрт бөліктен тұратын, көрнекі құралдарға арналған күрделілігі орташа қалыптарды рельефтерін көбірек нақтылай отырып жасау;

қалыптарды көрсетілген эталонды модельлер бойынша пысықтау;

кесек қалыптарды жеткеру.

114. Білуге тиіс:

күрделі қалыптарды жасау техникасы;

орындалатын жұмыс көлемінде адамның органдары мен жүйелерінің анатомиялық құрылысы;

көк кесекті қалып жасауға арналған алғашқы үлгілерді мүшелеу тәртібі.

115. Жұмыс үлгілері:

қалып жасау:

1) саңырауқұлақтар;

2) қан тамырларымен өкпе бөліктері;

3) адамның пайда болуының екі моделінен тұратын жиындар;

4) адамның скелеттері;

5) торс – табиғи көлемдегі бөлшектенетін модель.

45-параграф. Көрнекі құралдарға арналған қалыптарды қалыптаушы, 5-разряд

116. Жұмыс сипаттамасы:

гипстен, желатиннен, формопластан, металдан, полимерленетін массалардан бес және одан да көп бөліктен тұратын, көрнекі құралдарға арналған ерекше күрделі ашпалы қалыптарды жасау;

модельдерді қалыптауға дайындау;

қалыптағы анатомиялық және архитектуралық рельефтерді модельлер бойынша пысықтау;

біліктілігі анағұрлым төмен қалыптаушыларға басшылық ету.

117. Білуге тиіс:

ерекше күрделі қалыптарды жасау техникасы;

қалыптарды түрлі тондарға бояу қағидалары;

ерекше күрделі кесек қалыптарды жасауға арналған алғашқы үлгілерді мүшелеудің тәртібі;

жапсыру және құю процесінде массаны жасау.

118. Жұмыс үлгілері:

қалып жасау:

1) таулы ел, құлама, омыртқалылар ұрығы;

2) жиырма есе үлкейтілген адам жүрегі.

46-параграф. Көрнекі құралдарды бақылаушы, 2-разряд

119. Жұмыс сипаттамасы:

техникалық шарттарға сәйкес шикізаттың, жартылай шикізаттың және дайын өнімді біліктілігі анағұрлым жоғары бақылаушының басшылығымен көзбен немесе қарапайым құралдарды қолдана отырып бақылау;

сынама іріктеу;

шикізаттың, жартылай шикізаттың және дайын өнімді сұрыптар немесе түрлері бойынша бракқа шығаруға қатысу.

120. Білуге тиіс:

өнім партиясын қабылдау және ресімдеу қағидалары;

сынама іріктеу, өлшеу және таңбалау қағидалары.

47-параграф. Көрнекі құралдарды бақылаушы, 3-разряд

121. Жұмыс сипаттамасы:

техникалық шарттарға сәйкес шикізаттың, жартылай шикізаттыңң және дайын өнімнің сапасын көзбен немесе қарапайым құралдарды қолдана отырып бақылау;

өнімнің, тараның және таңбалаудың мемлекеттік стандарттар мен техникалық шарт талаптарына сәйкестігі туралы қорытынды беру;

бақылау нәтижелерін карточкаға енгізе отырып, материалдар мен өнімдердің сорттары немесе түрлері бойынша ақауын анықтау.

122. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін цех топтары бойынша шикізатқа, жартылай шикізатқа және дайын өнімге қойылатын талаптар;

бақыланатын материалдардың физикалық-химиялық қасиеттері.

48-параграф. Көрнекі құралдарды бақылаушы, 4-разряд

123. Жұмыс сипаттамасы:

техникалық шарттарға сәйкес шикізаттың, жартылай шикізаттың және дайын өнімді бақылау аспаптары мен лупаны қолдана отырып бақылау;

бақылау журналын жүргізу;

сапасыз өнімге акті ресімдеу;

тұтынушылардың шағымдары мен талаптарын қарауға қатысу.

124. Білуге тиіс:

қызмет көрсетілетін цехтар бойынша шикізатқа, жартылай фабрикаттарға және дайын өнімге мемлекеттік стандарттар мен техникалық шарттар;

тиелетін партияларды бақылау туралы технология, нұсқаулықтар және ресімдеу тәртібі;

іріктеу жүргізу әдістемесі.

49-параграф. Көрнекі құралдарды бақылаушы, 5-разряд

125. Жұмыс сипаттамасы:

техникалық шарттарға сәйкес шикізаттың, жартылай шикізаттың және дайын өнімнің шамалы үлкейтетін микроскоптар мен күрделі өлшеу аспаптарын қолдана отырып бақылау;

жекелеген сынғыш ұсақ объектілерді елеусіз реставрациялау немесе жарамсыз деп танылғандарды ауыстыру;

біліктілігі төмен бақылаушылардың жұмысына басшылық жасау.

126. Білуге тиіс:

көрнекі құралдар өндірісінің технологиясы;

ақау түрлерін және оларды жою тәсілдері;

гистологияның, эмбриологияның, зоологияның, геологияның және тағы да басқа ғылымдардың тиісті бөлімдері шығарылатын құралдар номенклатурасы көлемі;

микроскоптың құрамы мен жұмыс істеу принципі.

127. Жұмыс үлгілері:

микропрепараттарды бақылау:

1) маршанция архегониясы;

2) атеросклеротикалық нефроцирроз;

3) малярия плацмодиті;

Зоология бойынша жиынтықтарды бақылау:

4) бақ зиянкестері;

5) бақша зиянкестері;

6) кодоскопқа арналған диапозитивтер.

50-параграф. Көрнекі құралдарды бақылаушы, 6-разряд

128. Жұмыс сипаттамасы:

техникалық шарттарға сәйкес шикізаттың, жартылай шикізаттың және дайын өнімнің сапасын көп үлкейтетін микроскоптардың көмегімен бақылау;

биологиялық нысандар қатарының қалыпты даму сатыларын (онтогенезді) анықтау және іріктеу;

арнаулы тапсырыстар бойынша және экспортқа арналған көрнекі құралдарды бақылау.

129. Білуге тиіс:

шығарылатын препараттар номенклатурасы көлемінде цитология, генетика, микробиология, жеке даму биологиясы;

ең нәзік цитологиялық құрылымдарды анықтау технологиясы;

митотикалық хромосомдарды (кариотиптерді) зерттеуге арналған генетика жөніндегі езілген препараттарды дайындау әдістемесі;

дрозофилдердің мутация түрлері;

көрнекі құралдарды дайындау технологиясы және экспорттық орындауға арналған техникалық шарттар.

130. Жұмыс үлгілері:

препараттарды таңдау, анықтау және бақылау:

1) аскарида, жетілу бөлігінің екінші айналымы, пронуклеустар;

2) балапан, хордальды өсіру;

бақылау:

3) Гольджи аппараты;

4) Крепис карнотиптері;

5) Фридлендер таяқшасы.

51-параграф. Көрнекі құралдарды модельлеуші, 1-разряд

131. Жұмыс сипаттамасы:

біліктілігі анағұрлым жоғары модельдеушінің басшылығымен папье-машеден, мастикадан, пластикалық массадан қарапайым модельдерді жасау, екі-үш бөліктерден тұратын модельдерді дайын нысан бойынша илеп жасау немесе қысымдап шығару;

қалыптардың жұмысшы беттерін майлау;

қалыпқа желім-гипс массасын жағу;

мастиканы тегістеп жазу және қалыптарға салу;

модельге қағазды қабаттап жапсыру;

бір колерлі пластикалық массаларды жасауға қатысу және оларды қалыпқа салу;

модельшінің бөліктерін құрастыру және желімдеу;

желімделген жерлердегі жіктерді алу және тегістеу;

бұйым бетіндегі құйма ақауларын жою;

модельдерді қолмен терілендіру;

модельдерді түрлі станоктар мен құрылғыларда өңдеу.

132. Білуге тиіс:

модель жасауға қолданылатын материалдардың атауы;

жіктерді тегістеу мен модель беттерін тазарту жолдары.

52-параграф. Көрнекі құралдарды модельлеуші, 2-разряд

133. Жұмыс сипаттамасы:

папье-машеден, мастикадан, пластикалық массадан қарапайым модельдерді жасау, екі-үш бөліктерден тұратын модельдерді дайын нысан бойынша илеп жасау немесе қысымдап шығару;

бір колерлі пластикалық массаларды жасау және оларды қалыпқа салу;

модельнің бөліктерін құрастыру және желімдеу;

желімделген жерлердегі жіктерді алу және тегістеу;

бұйым бетіндегі құйма ақауларын жою;

модельдерді қолмен терілендіру;

модельдерді түрлі станоктар мен құрылғыларда өңдеу;

лак пен желім жасау;

модельді лакпен жабу.

134. Білуге тиіс:

қарапайым модельдерді жасау жолдары;

қолданылатын материалдардың, құралдардың нысаны;

жасалатын құралдардың атауы;

қарапайым модельдерді илеп жасаудың, қысымдап шығарудың, құюдың техникасы;

модельге қағаз қабаттарын жапсыру;

зиянды заттармен жұмыс істеу кезіндегі еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау жөніндегі техникасы.

135. Жұмыс үлгілері:

папье-машеден және мастикадан модель жасау:

1) солитер ұштары;

2) адам өкпесінің сегменттері;

3) қылқалам топографиясы.

53-параграф. Көрнекі құралдарды модельлеуші, 3-разряд

136. Жұмыс сипаттамасы:

папье-машеден, мастикадан, пластикалық массадан күрделілігі орташа модельдерді жасау, төрт-алты бөліктерін тұратын модельдерді дайын қалып бойынша илеп жасау немесе қысымдап шығару;

оларды қалыпқа кезекпен сала отырып екі тондағы пластикалық масаларды жасау;

модельге күрделі емес арматура мен фурнитура орнату;

модель бөліктерін құрастыру және желімдеу.

берілген рецептура бойынша мастика, левкас пен клейстер жасау.

137. Білуге тиіс:

күрделілігі орташа модельдерді жасау жолдары;

желім-гипс массасы мен мастиканың температуралық режимі;

пластмассаны қалыптарға құю техникасы;

рельефтерді модельге түсіру тәсілдері;

екі тонды пластмассаларды жасау рецептурасы;

үзік қалыптарды құрастыру мен бөлшектеу кезектілігі;

жиналмалы модельдерді жинақтау және жинау, оларды бекіту тәртібі.

138. Жұмыс үлгілері:

модельдерді жасау:

1) ішкі секреция бездерін;

2) адамның бас миы;

3) ымдау еттері;

4) тізе буыны.

54-параграф. Көрнекі құралдарды модельлеуші, 4-разряд

139. Жұмыс сипаттамасы:

папье-машеден, мастикадан, пластикалық массадан, латекстен, балауыздан, парафиннен, церезиннен күрделі модельдерді жасау;

7-8 бөліктерден тұратын модельдерді дайын қалып бойынша илеп жасау немесе қысымдап шығару;

қалыпқа кезекпен сала отырып екі-тоннан жоғары пластикалық масса колерін жасау;

латекс қоспасына компоненттер дайындау;

балауыздан, парафиннен, церезиннен және бояушы заттардан масса жасау, сүйек негізін құрау және оған балауыз массасынан жасалған жекелеген бұлшық еттер мен органдарды бекіту;

бөлшектерді жетілдіру, желімдеу және ыңғайлау;

модельдерді құрастыру және бекіту;

модельлердегі рельеф дәлсіздігін жою;

аспалы тамырлар мен жүйкелерді жағу;

мастика, левкас, клейстер жасау үшін материалдарды дозалау;

массаны дайындау процесінің жүргізілуін қадағалау және олардың дайындығын анықтау.

140. Білуге тиіс:

күрделі модельдерді жасау жолдары;

латекс қоспасына арналған дисперсия, эмульсия мен пасталарды жасау рецептурасы;

балауыз массасын жасау рецептурасы;

препарат негізіне арналған сүйектерді байламдау мен бекіту тәсілдері;

қолданылатын материалдардың химиялық және физикалық қасиеттері;

модель жинақтарын және құрастырмалы бөлшектер құлпы жүйесін қабылдау;

мастика жасау техникасы;

орындалатын жұмыс көлемінде адам органдарының анатомиялық құрылысы.

141. Жұмыс үлгілері:

модельдерді жасау:

1) ішкі құймаларға арналған фантом қоспалары;

2) тыныс органдары;

3) жүрек, бөлшектенетін модель;

4) омыртқа жотасы;

5) жаңа туған сәбидің өкпе топографиясы.

55-параграф. Көрнекі құралдарды модельдеуші, 5-разряд

142. Жұмыс сипаттамасы:

папье-машеден, мастикадан, пластикалық массадан, латекстен, балауыздан, парафиннен, церезиннен аса күрделі модельдерді жасау;

көп бөлікті ерекше күрделі терең рельефті модельдерді дайын қалып бойынша илеп жасау, қысымдап шығару немесе құю;

латекс қабатын түсіру және модель-фантомдарды толық құрастыру;

кемік затты көрсетуге үшін табиғи сүйекті жару немесе жасанды сүйек кемігін қолдан жасау;

күрделі арматура мен фурнитураны орнату;

күрделі рельефтерді қоса отырып, алмалы бөлшектерді желімдеу және жеткеру;

модельдерді көркем суреттеуге мүсіндеп өңдеу;

термостаттардағы, кептіру шкафтарындағы температура режимі реттеу;

біліктілігі төмен модельлеушілердің жұмысына басшылық жасау.

143. Білуге тиіс:

ерекше күрделі көп бөлшекті модельдерді жасаудың жолдары мен тәсілдері және олардың конструктивтік ерекшеліктері;

қолданылатын массалардың рецептурасы мен технологиялық режимі;

модельдерді құрастыру техникасы;

ерекше күрделі модельдердің құрастырмалы бөлшектері құлпын жасау және оларды мүсіндеп өңдеу;

қолданылатын материалдардың ерекшіліктері.

144. Жұмыс үлгілерді:

модельдерді жасау:

1) кемік зат венасы;

2) бас сүйектің ішкі және сыртқы негізі;

3) төменгі буын топографиясы;

4) торс, бөлшектелген толық модель

56-параграф. Көрнекі құралдарды модельдеуші, 6-разряд

145. Жұмыс сипаттамасы:

папье-машеден, мастикадан, пластикалық массадан, латекстен, балауыздан бастапқы модель-эталондарды, ерекше күрделі анатомиялық модельдерді анатомия атласы, табиғи препараттар бойынша және ғалымдардың консультациясымен жасау;

көп бөлшекті ерекше күрделі бірегей модельдерді арнаулы тапсырыс бойынша және экспортқа арнап құю;

модельді белгілеу және мүшелеп бөлу;

жаңа модельлерге жұмыс эскиздерін жасау.

146. Білуге тиіс:

орындалатын жұмыс шегінде тіннің, адам органдары мен жүйесінің анатомиялық құрылымы;

қолданылатын материалдардың химиялық және физикалық қасиеттері;

модельдерді бөліктерге бөлшектеу жолдары;

күрделі анатомиялық модельдерді илеп жасау, қысымдап шығару және құю техникасы;

оларды мүсіндеп өңдеу.

57-параграф. Құрғақ биологиялық нысандарды құрастырушы, 1-разряд

147. Жұмыс сипаттамасы:

біліктілігі анағұрлым жоғары құрастырушының басшылығымен бір - екі объектісі бар коллекциялар мен препараттарды құрастыру.

148. Білуге тиіс:

құрастырылатын нысанның атаулары;

жұмысқа қажетті құралдар мен құрылғылар, оларды пайдалану қағидалары.

58-параграф. Құрғақ биологиялық нысандарды құрастырушы, 2-разряд

149. Жұмыс сипаттамасы:

бір-екі нысанды коллекциялар мен препараттарды құрастыру;

тақырыпқа және техникалық шарттарға жауап беретін биологиялық нысандарды іріктеу;

гербарлық жапырақтарды өсімдіктермен іріктеу және олардан берілген тақырыпқа гербарийлер құрастыру;

биологиялық коллекцияларды құрастыру.

150. Білуге тиіс:

бір-екі нысанды препараттарды құрастырудың және жинақтаудың жолдары мен тәсілдері;

жасалатын коллекциялардың, препараттар мен гербарийлердің мазмұны мен нысаны;

нысандарды орналастыруға қойылатын талаптар;

нысандардың құрымы мен даму ерекшеліктері;

жұмысқа қажетті материалдар.

59-параграф. Құрғақ биологиялық нысандарды құрастырушы, 3-разряд

151. Жұмыс сипаттамасы:

объектілер саны екіден асатын коллекцияларды, препараттарды немесе гербарийлерді құрастыру және жинақтау;

нысандарды, өсімдіктердің немесе жануарлардың өмір сүру ортасын жасай отырып құрастыру;

өмір сүру ортасын жасуға қажетті материалдарды іріктеу;

біліктілігі анағұрлым төмен құрастырушының жұмысына басшылық ету.

152. Білуге тиіс:

жасалатын коллекциялар мен препараттардың немесе гербарийлердің мазмұны мен нысаны;

құрастырылатын нысандардың атуалары, олардың құрылым ерекшеліктері;

жұмысқа қажетті материалдар, құралдар және оларды пайдалану.

60-параграф. Құрғақ зоопрепараттарды жинақтаушы, 4-разряд

153. Жұмыс сипаттамасы:

құрғақ зоопрепараттарды жинақтау;

берілген тақырыптағы құрғақ зоопрепараттарды және коллекцияларды дайындауға қажет кептірілген жануарларды, өсімдіктерді, қораптарды, плакаттарды, этикеткалар мен өзге де материалдарды жинақтау;

жиналған материалдарды оларды монтаждау үшін қораптарға салу.

154. Білуге тиіс:

энтомологиялық коллекциялар мен құрғақ зоопрепараттардың мазмұны мен атауы;

жиналған материлдардың сапасына қойылатын талаптары, оларды коллекциялар мен препараттарды жинақтау кезінде қораптарда орналастыру;

аяқ мүшелілердің негізгі топтары;

энтомологиялық коллекциялар мен зоопрепараттарды жасауға пайдаланылатын аяқ мүшелілердің ғылыми атаулары, құрылым ерекшеліктері, дамуы және өмір сүруі.

61-параграф. Мацератор, 4-разряд

155. Жұмыс сипаттамасы:

сүйектерді және сүйектің ішкі беттерін жұлыннан және майдан сумен жуу;

кептіру шкафында дұрыс режим мен қажетті ауа ағындарын орнату;

жануарлардың түріне қарай шкафтың өткізу қабілетін ескере отырып, сүйектерді кептіру шкафындағы щиттер мен бикстерге қою;

кептіру режимінің дұрыстығы мен сүйектің осал бөліктерінің, қабырғаларының, құйрығының, буындарының сақталуы мақсатымен сүйек сапасын қадағалау;

сілті ерітінділерін жасау.

156. Білуге тиіс:

орындалатын жұмыс көлемінде ұсақ жануарлар скелетінің құрылымы;

сүйектерді кептіру техникасы;

электр қыздырғы мен кептіру шкафындағы желдеткіш қондырғыларының құрылымы;

әртүрлі сүйектерді кептіруге арналған аспаптар бойынша қажетті температуралық режимі.

157. Жұмыс үлгілері:

жуу және кептіру:

1) мысықтар;

2) қояндар;

3) бақалар.

62-параграф. Мацератор, 5-разряд

158. Жұмыс сипаттамасы:

ұсақ жануарлардың скелеттерін мацерациялау және мусыздандыру;

жұлын мен майды кетіру үшін бұрғылау және ұсақ трубалы және пластиналы сүйектерді сумен шаю;

автоклавтардағы майсыздандыру процесін реттеу.

159. Білуге тиіс:

майсыздандыру кезінде қолданылатын бензиннің маркасы;

скелеттерді бензинге салудың кезектілігі мен болу мерзімдері;

майсыздандырылған сүйектердің дайындық дәрежесі мен сапасы;

автоклавтарды реттеу;

моторды, насосты және тарту құрылғыларын пайдалану қағидалары;

өртке қарсы шаралар кешені және бензин, бензол буынан қорғану.

160. Жұмыс үлгілері:

мацерациялау және сусыздандыру:

1) мысықтар;

2) қояндар;

3) көртышқандар;

4) бақалар;

5) құстар.

63-параграф. Мацератор, 6-разряд

161. Жұмыс сипаттаммасы:

ірі жануарлар мен адамның скелеттерін мацерациялау, сусыздандыру;

қансыздандырылған сүйекті мацерециялау ыдысына салу және су толтыру;

электр қыздырманы қосу және қыздыру температурасын реттеу, мацерациялау процесін қадағалау;

ыдыстан мацерациялау сұйығы мен майды кетіру;

жекелеген сүйектерден сіңір қалдықтары мен байламдарды тазарту;

ірі сүйектерді тесу және майсыздандыру;

технологияға сәйкес ағартушы сұйықты жасау және оған скелеттің майсыздандырылған сүйектерін салу;

ағарту процесін реттеу;

сүйектерді ағартқаннан кейін жуу және кептіру;

ірі жануарлар мен адамның скелеттерін іріктеу және жинақтау;

биологиялық шикізаттың табиғи сіңірлерін, сапалық ерекшеліктерін, сақтау қажеттілігін, скелеттердің жас ерекшелігін ескере отырып процесті жүргізу;

ұсақ жануарлардың скелетінің ағартылған сүйегін алу үшін қоршаған отраның температуралық режимін реттеу;

барлық мацерация процесі бойы сүйектің дайындығын кезеңдер бойынша анықтау;

көрнекі құралдар шығаруға жарамдылығын ескере отырып сүйектерді іріктеу.

162. Білуге тиіс:

мацерациялаушы химиялық ерітінділердің құрамы, қасиеттері және оларды жасау тәсілдері;

шикізаттың түріне, жануардың жасына және ерекшеліктеріне байланысты сүйектерді химиялық өңдеу мерзімдері;

мацерациялаудың химиялық және биологиялық тәсілдері;

скелеттегі патологиялық ауытқулар;

сүйекті мацерациялау үшін қолданылатын аппаратураның құрылғысы және оны реттеу;

қажетті температуралық режимі және зиянды және қауіпті реактивтермен жұмыс істеу қағидалары;

адам мен жануарлар скелетін жасау үшін мәйіт материалын өңдеу технологиясы;

бензин буынан және өзге де улайтын заттардан қорғану тәсілдері.

163. Жұмыс үлгілері:

1) қойдың, шошқаның, сиырдың скелеттері – мацерациялау;

2) адамның скелеттері – мацерациялау;

3) мысықтың, қоянның, көртышқанның скелеттері – ағарту.

64-параграф. Микрозоология жөніндегі препаратор, 4-разряд

164. Жұмыс сипаттамасы:

микрозоология бойынша қарапайым және күрделілігі орташа препараттарды жасау;

фиксацияланған гельмиттерді іріктеп алу, оларды ағынды суда жуу, шыны арасында түзеп жазу, мүшелерге бөлу, бояу, сусыздандыру және мүшелерді және тотальдік паразит-құрттарды бальзамға салу;

алдын ала күрделі өңдеуді қажет етпейтін зоологиялық нысандарды глицерин-желатинге салу;

целлоидинді блоктарды кейіннен қарапайым бояй отырып, микротомада қималарға кесу;

глицерин-желатин массасын дайындау;

шыны капиллярлардың астары бар бальзамға жаппай препараттарды дайындау (бояу, сусыздандыру), бальзамға бекіту.

165. Білуге тиіс:

қарапайым және күрделілігі орташа препараттарды жасау техникасы;

препаратталатын зоологиялық нысандарға тән сыртқы белгілер;

қарапайым бояу әдістемесі;

микроскопирлеу, нысандарды глицерин-желатинге және бальзамға капиллярлық тақшаның көмегімен салу техникасы;

микроскоптың, препаровальды лупаның құрылымы;

глицерин-желатин массасының құрамы мен дайындау тәсілдері;

паразиттік және зоологиялық нысандармен және зиянды химикаттармен жұмыс істеу қағидалары;

қолданылатын реактивтер мен бояғыштардың құрамы мен қасиеттері.

166. Жұмыс үлгілері:

1) трихинозды ет – қимасын бояу;

2) бұқа солитері финкалары - тотальдік препараттар жасау.

65-параграф. Микрозоология жөніндегі препаратор, 5-разряд

167. Жұмыс сипаттамасы:

микрозоология бойынша күрделі препараттарды жасау;

нәзік, жеңіл сығымдалатын зоологиялық нысандар концентрацияларын глицерин бойынша біртіндеп өткізу;

зоологиялық нысандарды препаровальдік лупамен бір мезгілде өңдей отырып глицерин-желатинге салу, дақылды тазарту, ұсақ гельминттерден жұмыртақаларды қысып шығару;

буынаяқтылар хитинін жегі калийде ағарту, ағару дәрежесін микроскоппен немесе препаровальдік лупамен бақылау;

буынаяқтыларды буындарын алдын ала ксилолда түзей отырып бальзамға препараттау және құрастыру.

168. Білуге тиіс:

күрделі препараттарды жасау техникасы;

органикалық және органикалық емес химия жөніндегі негізгі ұғымдар;

препаратталатын зоологиялық нысандар анатомиясы;

фиксаторлардың құрамы мен қасиеттері;

препаровальды лупаның көмегімен күрделі глицерин - желатинге салу технологиясы;

буынаяқтылар бойынша препараттар дайындау микротехникасы.

169. Жұмыс үлгілері:

1) вольвокстар – лупамен тазалау және глицерин-желатинге салу;

2) маляриялық масаның бастары - препарат жасау.

66-параграф. Микрозоология жөніндегі препаратор, 6-разряд

170. Жұмыс сипаттамасы:

микрозоология бойынша ерекше күрделі препараттарды жасау, нысандардың, реактивтер мен жаппай өндіру жағдайларының ерекшеліктерін ескере отырып, омыртқасыздар паразитологиясы мен зоологиясы бойынша материалды өңдеудің қабылданған әдістерін модельлендіру және түзету жөніндегі эксперименталдық жұмыстарды орындау;

"қарапайымдар", гельминттер мен өзге де зоологиялық нысандары типіндегі организмдерді фиксациялау үшін фиксаторларды таңдау;

бір жасушалы жәндіктерді сусыздандыру, бояу және бальзамға салу;

жануарларды жару және паразиттер бүлдірген орган тіндерін препараттау;

зоология бойынша целлоидинді және парафинді блоктарды дайындау;

паразит құрттар органдарының түрлі жүйелерін инъекциялау;

оларды кейіннен өңдей отырып, буынаяқтылардың ауыз буындарын стереоскопиялық микроскоппен препараттау;

ауыз буындарын заттық шыныда құрастыру және жапсыру әрі оларды бальзамға салу;

паразит бір жасушалы жәндіктердің қан жұқпасы мен дақылдарын дайындау;

микрозоология бойынша препараттарды микроскоппен барынша үлкейте отырып тексеру және бракқа шығару.

171. Білуге тиіс:

ерекше күрделі препараттарды жасау техникасы;

орындалатын жұмыс көлемінде паразитология негіздері;

омыртқасыздардың гистологиялық құрылысы;

"қарапайымдар" типіндегі, паразиттік құрттар мен өзге де зоологиялық нысандарды организмдерді фиксациялау әдістері;

барынша үлкейтіп микроскопирлеу, зоология мен жағынды бойынша блок дайындау техникасы.

172. Жұмыс үлгілері:

1) амебалар, аскаридалар - фиксациялау және препарат жасау;

2) тарақанның ауыз аппараты – мүшелеу және препарат жасау;

3) бауыр сорғыштың бөліп шығару және ас қорыту жүйесі – инъекциялау және препарат жасау.

67-параграф. Микроқималарды бояушы, 4-разряд

173. Жұмыс сипаттамасы:

адамның, жануарлар мен өсімдіктердің органдары мен тіндерінің негізгі гистологиялық құрылымын анықтау үшін қималарды бір бояғышпен бояу;

целлоидинді және парафинді микроқималарды, пленкалық препараттар мен жақпаларды дайындау және бояу;

жекелеген гистологиялық құрылымдардың боялу және саралану дәрежесін микроскоппен немесе препаровальдік лупамен бақылау;

қималарды сусыздандыру және ағарту;

боялған, слюда пластинкаларға, жекелеген препараттарға жапсырылған парафиндік қималарды қолмен кесу.

174. Білуге тиіс:

органикалық және органикалық емес химия жөніндегі негізгі ұғымдар;

адамның, жануарлар мен өсімдіктердің боялатын органдары мен тіндерінің микроскопиялық құрылымы;

түрлі бояғыштармен қарапайым бояу әдістемесі;

қолданылатын бояғыштар мен реактивтердің номенклатурасы және қолданылатын бояулардың қасиеттері;

микроскопирлеу техникасы;

микроскоптың, препарональды лупаның, термостаттың, кептіру шкафының құрылымы;

қолданылатын зиянды реактивтермен жұмыс істеу және оларды сақтау қағидалары;

улы заттармен жұмыс істеу нұсқаулығы.

175. Жұмыс үлгілері:

микроқималарды бояу:

1)еспе қанат талшықтары;

2) адамның шашы бар терісі.

68-параграф. Микроқималарды бояушы, 5-разряд

176. Жұмыс сипаттамасы:

адамның, жануарлар мен өсімдіктердің органдары мен тіндерінің негізгі гистологиялық құрылымын анықтау үшін қималарды, нәзік гистологиялық және цитологиялық құрылымдарын анықтау үшін кейіннен оларды саралай отырып, бірнеше бояғышпен бояу;

бояу әдісін өңдеу және нысанның, бояулар мен жалпы бояу ерекшклігін ескере отырып оларды эксперименталды түзеу;

бояу дәрежесінің иммерсиондың жүйесі мен жекелеген жасуша құрылымдарын саралау көмегімен үлкейте отырып микроскоппен бақылау;

рецепт бойынша күрделі бояуларды жасау.

177. Білуге тиіс:

күрделі құрама бояу әдістемесі;

көбірек үлкейте отырып микроскопирлеу техникасы;

микроскоп құрылымы.

178. Жұмыс үлгілері:

микроқималарды бояу:

1) аскарида жұмыртқасын ұсақтау;

2) күнбағыс сабағы;

3) бауыр жасушаларындағы хондриссомалар.

69-параграф. Микроқималарды құрастырушы, 3-разряд

179. Жұмыс сипаттамасы:

кесілген жерде қатпар бальзамда көбік жасамай, қарапайым және күрделілігі орташа микроқималарды қорғану шынысы астында құрастыру және бальзамға салу;

шпательдің, препаровальдік иненің және кистінің көмегімен қималарды алдын ала жазу, қималарды шыныға ауыстыру.

180. Білуге тиіс:

өңдеуі күрделі емес препараттарды бальзамға салу және түрлі органдар мен тіндердің қималарын шыныға орналастыру техникасы;

қолданылатын реактивтердің қасиеттері мен құрамы;

улы және зиянды химикаттармен жұмыс істеу қағидалары.

181. Жұмыс үлгілері:

бальзамға салу:

1) жөке ағашының бұтақтары;

2) тышқан тінінің гистогенезі;

3) папоротника өскіні;

4) шошқаның бауыры.

70-параграф. Микроқималарды құрастырушы, 4-разряд

182. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі микроқималарды қорғану шынысы астында құрастыру және оларды алдын ала микроскоппен қарап, қалың кескі мен үлкен нысан болса шыны капилляр қоса отырып, жүйке және тоқыма талшықтарды жұлып ала отырып бальзамға немесе глицерин-желатинге салу.

183. Білуге тиіс:

шығарылатын препарат номенклатурасы;

препараттарды түрлі ортаға күрделі салу техникасы;

жұмысты орындауға қажетті көлемде микроскоптың көмегімен салынатын препараттардың микроскопиялық құрылымы;

микроскопирлеу жолдары.

184. Жұмыс үлгілері:

құрастыру және бальзамға немесе глицерин-желатинге салу:

1) жұмсақ жүйке талшықтары;

2) жүйке жасушалары;

3) хвощ сабақтары;

4) май тіндері.

71-параграф. Микротомада кесуші, 4-разряд

185. Жұмыс сипаттамасы:

целлоидиндік ботаникалық немесе гистологиялық блоктарды, тығыз органдар мен өсімдік тіндерін микротомада қалыңдығы он екі микрон қималарға кесу;

гистологиялық құрылымдардың дұрыс бағытталуын және тұтастығын, сондай-ақ қималардың сапасын микроскоппен бақылау;

блок нысандарының әр қайсысын микротоманың заттық үстелінде дұрыс орнату;

микротоманың пышағының көлбеуі мен кесу бұрышын нысан бойынша реттеу;

қималардың берілген қалыңдығын белгілеу.

186. Білуге тиіс:

целлоидиндік блоктарды кесу және мироскопирлеу техникасы;

микротома мен микроскоптың құрылымы;

өңделетін өсімдік органдары мен тіндерінің немесе адамның және жануарлардың органдары мен тіндерінің гистологиялық құрылысы, жұмысты орындау үшін қажетті көлемде;

блоктар мен қималарды сақтау қағидалары.

187. Жұмыс үлгілері:

кесу:

1) өкпе;

2) тангентальды, радиальды және көлденең бағыттардағы қарағай.

72-параграф. Микротомада кесуші, 5-разряд

188. Жұмыс сипаттамасы:

целлоидиндік және парафинді ботаникалық немесе гистологиялық блоктарды микротомада қалыңдығы он екі микронға дейінгі қималарға кесу;

ағаштың ерекше қатты породаларын, сүйектенген және известтелген учаскелері бар гистологиялық блоктарды кесу;

целлоидиндік және парафинді блоктарды орталық қимасын таңдай отырып іріктеп кесу;

парафинді қималарды слюдаға немесе заттық шыныға жапсыру;

қима сапасын микроскоппен бақылау және осы препаратқа арналған гистологиялық құрылымы бар қималарды таңдау;

микротома ұстарасын түзеу.

189. Білуге тиіс:

целлоидиндік және парафинді кесілуі қиын блоктарды кесу техникасы;

блоктарды қоректендіру және тығыздау тәсілдері.

190. Жұмыс үлгілері:

кесу:

1) емен бұтағы;

2) селягинелла сабақтары;

3) адамның сүйектері;

4) өсімдік жасушасының митозы.

73-параграф. Муляждар мен модельдерді құрастырушы, 2-разряд

191. Жұмыс сипаттамасы:

муляждар мен модельдерді пластиналарға, тұғырларға, қадаларға құрастыру;

муляж-көрнекі құралдарды тақырып пен ассортимент бойынша іріктеу;

медициналық муляждің нысаны бойынша оған картон каркас жасау және жапсыру;

металды пластиналарды дәнекерлеп жапсыру;

этикеткаларды жапсыру немесе ілу;

жиектерін бояу;

муляжді, брошюраны немесе суреттемені қорапқа салу;

қорапты шпагатпен байлай отырып қағазға буып-түю.

192. Білуге тиіс:

дайын өнімдерді құрастыру және тараға салу техникасы;

дайындалатын муляждардың сортаменті және сыртқы тән белгілері мен атаулары.

74-параграф. Муляжшы, 1-разряд

193. Жұмыс сипаттамасы:

балауыз, парафин, церезин және өзге де пластикалық материалдан эталон-модельге сәйкес қарапайым муляждарды құю, тазалау, мүсіндеп өңдеу, бояу;

бір түсті құю массасын жасау.

194. Білуге тиіс:

қарапайым муляждарды құю үшін қалыптарды дайындау және қалыптардың жұмыс беттерін құю массасының қалдықтарынан тазарту тәсілдері;

құюға масса дайындау;

муляж құю жолдары;

қарапайым рельефтерді өңдеу мен муляж беттерін мүсіндеп әрлеу технологиясы;

түрлі түсті көркем бояуларды түсіру кезектілігі;

қолданылатын түс колерлерін жасау тәсілдері;

муляждарды бояу мен парафинді қорғаныс түсіру жолдары.

195. Жұмыс үлгілері:

1) апельсиндер – бояу;

2) алмалар – құю, мүсіндеп өңдеу.

75-параграф. Муляжшы, 2-разряд

196. Жұмыс сипаттамасы:

түрлі материалдан эталон-модельге сәйкес күрделілігі орташа муляждарды құю, тазалау, мүсіндеп өңдеу, көркемдеп бояу;

жеміс муляждарында тері асты қалақай жағу, лессирлеу;

чашкалар мен жеміс сабақтарын жасау және бекіту;

тегіс муляждарды бөз матамен екі-үш кесек дейін жиектеу;

картон каркастарды муляж құймаларына жапсыру;

муляждарды пластиналарға, тұғырларға, қадаларға құрастыру;

муляждарды тақырыбы мен ассортименті бойынша іріктеу;

картон каркасты жасау және оны нысаны бойынша медициналық муляжуға жапсыру;

металды пластиналарды жасау;

муляждарды, брошюраларды немесе суреттемелерді қорапқа салу;

қорапты штапагатпен байлап қағазға буып-түю.

197. Білуге тиіс:

балауыз, парафиннен күрделілігі орташа муляждарды құю, тазалау, мүсіндеп өңдеу, көркемдеп бояу технологиясы;

түс массасын жасау және оны рельеф бойынша түсіру жолдары;

құйылған муляждардың бөліктері қосындыларын бітеу;

үлгі бойынша муляждардың бетін мүсіндік өңдеу;

тұғырыққа бекітілген медициналық муляждарды фигуралық және көркем жиектеу техникасы;

муляждарды тонмен бояумен көркем бояу жолдары;

бояу мен қалақай құю тәсілдері;

қолданылатын бояулар мен олардың қасиеттері;

қажетті бояу тондарын іріктеу және үйлестіру;

жаққыш нөмірлері мен сортиаменті, оларды қолдану қағидалары;

дайын өнімді құрастыру және тараға салу.

198. Жұмыс үлгілері:

1) шие муляжы – құю, өңдеу;

2) тамақ өнімдерінің табиғи сақталған муляждары - өңдеу, бояу;

3) түрлі өсімдіктер мен инфекциялық ауру бөртпелері бар муляждар-құю.

76-параграф. Муляжшы, 3-разряд

199. Жұмыс сипаттамасы:

әртүрлі материалдардан жасалған күрделі муляждарды құю, тазалау, мүсіндік өңдеу, көркем бояу;

түсті колерлі муляждарды құюға арналған массаны дайындау;

құйылған муляждардың кесек бөліктерін дайындау және желімдеп жапсыру;

муляждарды төрт немесе одан да көп бөз матамен мүсіндеп жиектеу;

бірегей музей муляждарын жиектеу;

жиектелген муляждарды бастапқы модельмен салыстыру.

200. Білуге тиіс:

түсті колерлі муляждарды құю технологиясы;

рельефті нақтылау жолдары;

муляждардың құйылған бөліктерін құрастыру және қосу техникасы;

муляждарды мүсіндеп өңдеу технологиясы;

муляждарға түрлі бейнелеу рельефтерін жасау және жағу;

муляждарда бейнелер мен табиғи фактуралардың рельефтерін өңдеу және жаңғырту жолдары мен тәсілдері;

тұғырықтарға бекітілген муляждарды фигуралық және көркемдік жиектеудің жолдары мен техникасы;

жиектелген муляждардың атауы мен сыртқы белгілері;

қолданылатын құралдар мен құрылғылар және оларды қолдану.

201. Жұмыс үлгілері:

1) картофель, қызылша муляжы – сурет салу;

2) суреттік диагностикалық белгісі бар рельефті муляждар - құю, тазарту, өңдеу, жиектеу;

3) трубалы қарағай, қайың саңырауқұлағының муляждары – құю.

77-параграф. Муляжшы, 4-разряд

202. Жұмыс сипаттамасы:

әртүрлі материалдардан рельефтері нақтыланып, анатомиялық түр, сұрыптық ең ұсақ белгілері сақталып жасалған ерекше күрделі муляждарды бірнеше қабат лессирлеп және штрихтай отырып құю, тазалау, мүсіндік өңдеу, көркем бояу.

203. Білуге тиіс:

күрделі рельефті ерекше күрделі муляждарды құюға арналған түсті және түссіз құю массасын дайындау рецептурасы;

муляждардың құйылған бөліктерін мен бөлшектерін құрастыру және қосу;

муляждарды көп қабатты бояудың жолдары мен техникасы;

бояулар мен еріткіштердің қасиеттері, сапасы мен сұрыптары;

сұрып бояуының түрлі тондарын жасау қағидалары;

дайындалатын барлық муляждардың түрлері мен оларға тән бояулар.

204. Жұмыс үлгілері:

1) боялды, қияр және тағы да басқа муляждары – сурет салу;

2) тамақ өнімдерінің санитариялық-гигиеналық жарамсыздығы белгілерін суреттеу жөніндегі муляждар – құю;

3) пластиналы саңырауқұлақ муляждары – құю;

4) сот медицинасы жөніндегі муляждар – сурет салу.

78-параграф. Муляжшы, 5-разряд

205. Жұмыс сипаттамасы:

тірі және өлі натурадан модель алу, солар бойынша қалыптар мен құймалар дайындау;

екі жақты лессирлеумен және штрихтаумен, көкөністер мен жемістердің және тамақ өнімдерінің сипаттық рельефтері мен сұрыптық, түрлік ерекшеліктерін сақтай отырып көркемдеп сурет салу.

206. Білуге тиіс:

натурадан модель алу, солар бойынша қалыптар мен құймалар дайындау үшін масса дайындаудың тәсілдері мен техникасы;

муляждарды құю, тазарту және жиектеу техникасы;

муляждар мен формаларда ерекшелік белгілері мен патологиялық құбылыстарды қайта беру техникасы;

муляждарды үлгі бойынша, атлас бойынша және натурадан көркемдеп сурет салу жолдары.

79-параграф. Муляжшы, 6-разряд

207. Жұмыс сипаттамасы:

тірі және өлі натурадан форма алу, солар бойынша адамның органы мен тіндерінің сипаттаы құбылыстары мен патологиялық өзгерістерін - жараларды, жарақаттар мен өзге де диагностикалық танымдық белгілерін бірнеше қабат лессирлеп және штрихтай отырып, муляж жасау.

208. Білуге тиіс:

муляж үлгілерін құю және натураның сипаттық рельефтерін беру технологиясы;

қолданылатын материалдардың қасиеттері;

натурадан форма алу және түпнұсқаның сипаттық белгілерін көркемдеп салу техникасы.

80-параграф. Остеологиялық коллекцияларды құрастырушы, 4-разряд

209. Жұмыс сипаттамасы:

қарапайым және күрделілігі орташа остеологиялық коллекцияларды құрастыру;

нәзік сүйектерді тұтас сақтай отырып скелеттерді мүшелеу;

скелеттердің жекелеген бөліктерін тазалау, оларды суда жібіту және сүйектерге қажетті пішін бере отырып түзету;

скелет бөліктерін картон планшеттерге тігу немесе жапсыру;

сүйектер мен планшеттерге қажетті белгілерді тушьпен және гуашьпен жазу;

коллекцияларды тиісті этикеткалармен және экспликациялармен ресімдеу.

210. Білуге тиіс:

қарапайым және күрделілігі орташа коллекцияларды планшеттерге, қораптарға және ағаш қалқандарға құрастыру техникасы;

өңделетін ұсақ жануарлар скелеттерінің және оның жеке бөліктерінің құрылымы.

211. Жұмыс үлгілері:

коллекцияларды құрастыру:

1) омыртқалылардың иық және жамбас құрылымы гомологиясы;

2) жердегі омыртқалылардың төменгі буын құрылымы гомологиясы;

3) омыртқалылардың бас сүйек құрылымы гомологиясы.

81-параграф. Остеологиялық коллекцияларды құрастырушы, 5-разряд

212. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі остеологиялық коллекцияларды құрастыру, коллекция нысанына қарай сүйекетрді іріктеу;

күйдіріп және тұз қышқылында декальцинирлеп жекелеген сүйектерден органикалық затттарды кетіру;

адамның трубалы сүйектерін және сүйек жігін көрсету мақсатымен бас сүйек қақпағын, олардың құрылымын сақтай отырып тік және көлденең кесу;

құс өлексесінің жүнін жұлу және қанаттарды сілтінің, крахмал мен перегидрольдің көмегімен өңдеу;

бір немесе бірнеше жануардың скелет бөліктерінен құрастырылған, жануарлардың эволюциялық дамуын көрсететін коллекциялар жинақтау.

213. Білуге тиіс:

күрделі коллекцияларды құрастыру техникасы;

жекелеген сүйек қоспалары түрлерінің құрылымы;

жекелеген коллекциялардың құрамы мен нысаны;

қолданылатын химиялық реактивтердің қасиеттері мен олармен жұмыс істеу қағидалары.

214. Жұмыс үлгілері:

коллекцияларды құрастыру:

1) дивергенция;

2) сүйектер, олардың нысаны, құрамы мен құрылымы;

3) құс қанатының, қауырсынының құрылымы;

4) омыртқа нысандары.

82-параграф. Остеологиялық коллекцияларды құрастырушы, 6-разряд

215. Жұмыс сипаттамасы:

ерекше күрделі остеологиялық коллекцияларды атлас бойынша, сондай-ақ оларды алғашқы үлгісіз суреттеу бойынша құрастыру;

жануарлардың скелеттері мен бас сүйектерін сүйектердің табиғи құрылымын бұзбай мүшелеу;

сүйектерді қоса берілген экспликацияға сәйкес акварель бояуының көмегімен түрлі түстерге бояу.

216. Білуге тиіс:

сүйектерді түрлі түстерге бояу техникасы;

ерекше күрделі коллекцияларды құрастыру;

ұсақ жануарлар скелеттерінің барлық бөліктерінің құрылымы;

омыртқалы жануарлардың барлық сыныптарының скелеттеріне тән белгілер;

жасалатын остеологиялық коллекциялардың мазмұны мен нысаны.

217. Жұмыс үлгілері:

коллекцияларды құрастыру:

1) өзен шаянының мүшеленген скелеті;

2) баурымен жорғалалаушыларға тән скелет белгілері;

3) құстарға тән скелет белгілері.

83-параграф. Өсімдіктерді кептіруші, 1-разряд

218. Жұмыс сипаттамасы:

біліктілігі анағұрлым жоғары кептірушінің басшылығымен өсімдіктерді нысандарды құрғақ қағаз матрасшаларда бір рет жаза отырып, қағаз матрасшалар мен прес рамаларында кептіру;

өсімдіктерге арналған қағазды кептіру.

219. Білуге тиіс:

кептірілген өсімдіктердің сапасына қойылатын талаптар;

кептіруге қажетті материалдар мен құрылғылар, жұмыс тәсілдері.

84-параграф. Өсімдіктерді кептіруші, 2-разряд

220. Жұмыс сипаттамасы:

өсімдіктерді нысандарды құрғақ қағаз матрасшаларда бір рет жаза отырып, қағаз матрасшалар мен прес рамаларында кептіру;

өсімдіктерді қағаз парақтарымен жабындау, оларды рамаға салу, престеу және кептіру камерасына орналастыру;

кептіру камерасындағы температураны және ауаның ауысу жылдамдығын реттеу;

қағаз матрасшаларды жасау және жөндеу.

221. Білуге тиіс:

кептіруге қажетті материалдар мен құрылғылар, оларды пайдалану,

кептіру камерасының құрылымы, жұмыс принципі мен оларды пайдалану қағидалары;

кептіру камерасындағы температура және ылғалдықты реттеу тәсілдері;

өсімдіктерді кептірудің дәрежесін айқындау тәсілдері.

222. Жұмыс үлгілері:

кептіру:

1) қайыңның, қарағайдың бұтақтары;

2) гүлдеп тұрған ветреница өсімдіктері;

3) осина гүлденуі.

85-параграф. Өсімдіктерді кептіруші, 3-разряд

223. Жұмыс сипаттамасы:

өсімдіктерді нысандарды құрғақ қағаз матрасшаларда бірнеше құрғақ мартасшалармен жабындай отырып рет жаза отырып, қағаз матрасшалар мен прес рамаларында кептіру;

өсімдіктерді қыздыру аспаптарының көмегімен құмда кептіру;

кептіру мерзімі мен дәрежесін айқындау;

біліктілігі анағұрлым төмен кептірушінің жұмысына басшылық ету.

224. Білуге тиіс:

кептіру қондырғылары, олардың құрылымы мен реттеу;

түрлі әдіспен кептірілген өсімдік сапасына қойылатын талаптар;

кептірілетін өсімдіктердің атаулары мен құрылым ерекшеліктері;

түрлі өсімдіктерді кептіру режимдері.

86-параграф. Сүйек препараттарды құрастырушы, 2-разряд

225. Жұмыс сипаттамасы:

адамның және ірі жануарлардың жекелеген табиғи және жасанды сүйектерінен жасалған қарапайым препараттарды тұғырда құрастыру.

планшеттер мен тұғырларды іріктеу, пружина, бекітпе фурнитура жасау.

түрлі консистенциядағы акрил және өзге де желімдерді жасау.

сүйектің сынуына байланысты ақауларды желім арқылы жою.

226. Білуге тиіс:

қарапайым препараттарды құрастыру техникасы;

адамның және ірі жануарлар скелеттерінің жекелеген сүйектерінің атауы;

қолданылатын материалдар, құрал-саймандар;

сүйекті бұрғылау, пружина, бекітпе фурнитура жасау жолдары.

227. Жұмыс үлгілері:

1) шүйде сүйектері;

2) негізгі сүйектер.

87-параграф. Сүйек препараттарды құрастырушы, 3-разряд

228. Жұмыс сипаттамасы:

адамның және ірі жануарлардың жекелеген табиғи және жасанды сүйектерінен күрделілігі орташа препараттарды тұғырға құрастыру;

сүйек препаратын шабақтау үшін белгілі бір нүктелерде сүйекті тесу;

адамның және ірі жануарлардың трубалы сүйектері мен омыртқасын арамен кесу;

кесінділерді планшеттерге белгілі бір тәртіппен жапсыру;

канифоль, ацетон, толуол, арнаулы желім қоспаларын жасау.

229. Білуге тиіс:

күрделілігі орташа нысандарды құрастыру техникасы;

сүйекті арамен кесу жолдары, материалдардың физикалық қасиеттері.

230. Жұмыс үлгілері:

құрастыру:

1) қабырға доғасы;

2) құйымшақты сегізкөз;

3) эмбрион, жаңа туған нәресте скелеттері.

88-параграф. Сүйек препараттарды құрастырушы, 4-разряд

231. Жұмыс сипаттамасы:

адамның және ірі жануарлардың жекелеген табиғи және жасанды сүйектерінен күрделі препараттарды пружинаға және бекітпе фурнитураға құрастыру;

түзетілген ақауларды тазарту;

адам скелеті сүйектерінің толық жиынтығын жинақтау;

адамның жекелеген сүйектеріндегі бұлшық еттің жабысу жерлерін бояумен көрсету;

адамның буындарының айналу осьтерін анықтау және оларды бекіту;

ірі жануарлардың бас сүйегін сагиттальдік кесу;

сүйектерді тесу;

препаратты жинақтау және құрастыру.

232. Білуге тиіс:

күрделі нысандарды құрастыру техникасы;

адамның және ірі жануарлар скелетінің құрылымы;

сүйектеріндегі бұлшық еттің жабысу жерлері;

пластмассадан жасалған сүйектерді өңдеу тәсілдері;

экспликацияға сәйкес нөмірлерді жапсыру техникасы.

233. Жұмыс үлгілері:

құрастыру:

1) сиырдың және жылқының буындары;

2) буындардың айналу осьтері;

3) адамның табан және қол скелеті;

4) бұлшық еттің жабысу жерлері көрсетілген адамның жақ сүйегі.

89-параграф. Сүйек препараттарды құрастырушы, 5-разряд

234. Жұмыс сипаттамасы:

адамның және ірі жануарлардың жекелеген табиғи және жасанды сүйектерінен ерекше күрделі препараттарды, бас сүйекті бояп, тамырларын салып және ішкі құрылысы көрсете отырып құрастыру;

адамның және ірі жануарлардың жамбас сүйектерін сагиттальды кесу;

номенклатурада көзделмеген жануарлардың: бұланның, маймылдың, зубрдың, шибөрінің және тағыда басқа скелеттерін арнаулы тапсырыс бойынша жасау;

скелеттерге табиғи поза беру;

омыртқа жотасын, жамбасты, қабырғамен қоса кеуде сүйек шеміршегін жапсыру және байламдау.

235. Білуге тиіс:

ерекше күрделі нысандарды құрастыру техникасы;

адамның және ірі жануарлардың анатомиясы.

236. Жұмыс үлгілері:

құрастыру:

1) сүйектері боялған бас сүйектің ішкі негіз беті;

2) адамның, жылқының, сиырдың, шошқаның, қойдың, иттің скелеттері;

3) мұрын қуысының бүйір беті;

4) таңдай шұңқыры мен үстіңгі жақ сүйектің медиальдік қуыс қабырғасы.

90-параграф. Сүйектерді жинақтаушы, 5-разряд

237. Жұмыс сипаттамасы:

адамның немесе ірі жанаурдың толық скелетін жинақтау және жиналған сүйектерді дәке қапшықтарға салу;

адамның қолдары мен табанының, ірі жануарлардың жоғарғы және төменгі буындарының препараттарын жасау үшін жекелеген сүйектерді іріктеу;

аюдың, бұғының, маймылдың және өзге де жануарлардың скелеттерін арнаулы тапсырыстар бойынша жинақтау;

түпкілікті өңдегеннен кейін сүйектерді бөлектеу, анатомиялық атласқа және қолда бар бекітілген эталондарға сәйкес арнаулы жәшіктерге салу.

238. Білуге тиіс:

адамның және жануарлардың скелеттерін жинақтау қағидалары;

анатомиялық атласқа және жалпы зоология курсына сәйкес адамның және ірі жануарлар скелеттерінің құрылымы;

скелеттердегі сүйектердің атаулары мен нысаны, олардың орналасатын жері.

91-параграф. Табиғи нысандарды құрастырушы, 1-разряд

239. Жұмыс сипаттамасы:

біліктілігі анағұрлым жоғары құрастырушының басшылығымен қарапайым геологиялық нысандарды, өсімдіктер мен жануарларды табиғатта құрастыру, алғашқы өңдеу және оларды салу.

240. Білуге тиіс:

берілген нысандарды құрастырудың жолдары мен тәсілдері;

қолданылатын жабдықтар және оларды пайдалану.

92-параграф. Табиғи нысандарды құрастырушы, 2-разряд

241. Жұмыс сипаттамасы:

қарапайым геологиялық нысандарды, өсімдіктер мен жануарларды табиғатта құрастыру, алғашқы өңдеу және оларды жинастыру;

көрнекі құралдарға жарамды нысандарды іріктеу, жинау, буып-түю және этикеткалау.

242. Білуге тиіс:

жиналатын қарапайым нысандардың атауы, олардың сыртқы құрылымы мен оларға қойылатын сапалық талаптары;

нысандарды іріктеу, жинау, буып-түю және этикеткалаудың жолдары мен тәсілдері.

243. Жұмыс үлгілері:

1) мәжнүн талдың, сары люцернаның, фиалканың сабақтары – іріктеу және өңдеу;

2) бақалар (дамуы) – жинау және алғашқы өңдеу;

3) пемза – жинау.

93-параграф. Табиғи нысандарды құрастырушы, 3-разряд

244. Жұмыс сипаттамасы:

күрделілігі орташа геологиялық нысандарды, өсімдіктер мен жануарларды табиғатта құрастыру, алғашқы өңдеу;

жәндіктерді жеммен аулау.

245. Білуге тиіс:

күрделілігі орташа нысандарды құрастыру, алғашқы өңдеу жолдары;

жиналатын нысандардың атаулары, құрылымы мен олардың ерекшелік белгілері, оларға қойылатын техникалық талаптар.

246. Жұмыс үлгілері:

1) андезиттер, мирабиллиттері және тағы да басқа – жинау;

2) бұршақ (мүшеленген гүлі), батпақ мятлигі (толық өсімдік), шабындық сұлышасы (толық өсімдік) - жинау және алғашқы өңдеу;

3) мамыр қоңыздары (личинкалары), капустницалар (ересек жәндік және тағы да басқа - жинау және алғашқы өңдеу.

94-параграф. Табиғи нысандарды құрастырушы, 4-разряд

247. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі геологиялық нысандарды, өсімдіктер мен жануарларды табиғатта құрастыру, алғашқы өңдеу;

адамның және жануарлардың организмінде кездесетін паразиттерді жинау;

ерекше тәсілді қажет ететін улы өсімдіктерді жинау.

248. Білуге тиіс:

күрделі нысандарды құрастыру, алғашқы өңдеу жолдары;

жиналатын нысандардың атауы және олардың нысаны;

олардың ерекше белгілері мен құрылым ерекшіліктері;

оларға қойылатын техникалық талаптар;

фиксациялайтын ерітінділерді жасау қағидалары;

паразиттерді зарарсыздандыру тәсілдері.

249. Жұмыс үлгілері:

1) аскарида (ересек жәндік) - жинау және алғашқы өңдеу;

2) нуммулиттер, фузулиндер - жинау.

95-параграф. Табиғи нысандарды құрастырушы, 5-разряд

250. Жұмыс сипаттамасы:

ерекше күрделі геологиялық нысандарды, өсімдіктер мен жануарларды, ерекше тәсілдер мен еңбек құралдарын қажет ететін жетуі қиын жерлерде жинау, оларды алғашқы өңдеу;

биологиялық нысандарды жекелеген түрлерін белгілі бір даму сатыларын ескере отырып, жасанды жағдайларда өсіру;

жануарларды күту, тамақтандыру, ұстау режимі сақтау, нысандарды оптикалық аспаптардың көмегімен тексеру және бракқа шығару;

тамырлар мен органдарды фиксациялау үшін фиксациялайтын ерітінді жасау;

нысандарды жансыздандыру, жару және препараттау;

біліктілігі анағұрлым төмен құрастырушының жұмысына басшылық ету.

251. Білуге тиіс:

ерекше күрделі геологиялық нысандарды жинау және оларды алғашқы өңдеудің жолдары мен әдістері;

олардың болатын және тіршілік ететін жерлері;

биологиялық дамуы;

жинау уақыты;

ерекше құрылым белгілері;

фиксациялайтын күрделі ерітіндіні жасау;

оптикалық аспаптармен жұмыс істеу техникасы;

улы паразиттік өсімдіктер мен жануарларды жинау қағидалары;

улы өсімдіктерден уланған немесе улы жануарлар шаққан кезде алғашқы көмек көрсету жолдары;

геологиялық барлау жұмыстары мен жануарларды аулау мен өсімдіктерді жинау кезіндегі қоршаған ортаны қорғау, еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қағидалары.

252. Жұмыс үлгілері:

аулау:

1) жыландар;

2) сары шаян;

3) бүйілер.

жинау:

4) авгиттер;

5) бериллдер;

6) корундтар;

өсіру:

7) маляриялық масалар;

8) қара тарақандар.

96-параграф. Таксидермист, 1-разряд

253. Жұмыс сипаттамасы:

біліктілігі анағұрлым жоғары таксодермистің басшылығымен балықтың, құстың, сүтқоректілердің қарапайым тұлыбын жасау, терілерді түсіру, препараттау және консервілеу.

254. Білуге тиіс:

терілерді өңдеу техникасы;

терісі сыпырылатын нысандардың сыртқы түрлері.

97-параграф. Таксидермист, 2-разряд

255. Жұмыс сипаттамасы:

балықтың, құстың, сүтқоректілердің қарапайым тұлыбын жасау;

теріні майдан, қаннан, ластан тазарту, мышьяк жағу;

жасанды дене жасау;

буындарға арналған сымдарды жасау және оны денеге бекіту;

экспонатты уақытша тұғырға орнату, пішіндеу, позалау және қауырсынды төсеу;

экспонатты соңғы өңдеу, оны тұрақты тұғырға не бұтаққа отырғызу, жасанды көздерді қою, тұғырға этикетка мен қалтақапты жапсыру, бұтаны мүкпен жабу және буындарды лактау.

256. Білуге тиіс:

қарапайым тұлыпты толтыру техникасы және оларды соңғы өңдеу тәсілдері;

теріні түсіру және өңдеу тәсілдері.

257. Жұмыс үлгілері:

тұлып дайындау:

1) торғайлар;

2) таутандар;

3) суырлар.

98-параграф. Таксидермист, 3-разряд

258. Жұмыс сипаттамасы:

балықтың, құстың, сүтқоректілердің күрделілігі орташа тұлыбын жасау;

терілерді өңдеу, жеткеріп пішіндеу, позалау, қабыршағын, жүні мен қауырсынын салу;

тұлыпты соңғы өңдеу.

259. Білуге тиіс:

күрделілігі орташа тұлыпты толтыру және теріні түсіру және өңдеу техникасы;

тұлыптың қабыршағын, жүні мен қауырсынын салу жолдары;

өңделетін нысандардың анатомиясы мен биологиясы.

260. Жұмыс үлгілері:

тұлып дайындау:

1) тиіндер;

2) мөңке балық;

3) қояндар.

99-параграф. Таксидермист, 4-разряд

261. Жұмыс сипаттамасы:

балықтың, құстың, сүтқоректілердің, жорғалаушылар мен қос мекенділердің күрделі тұлыбын жасау;

жануарлар экспонаттарын табиғи позада және көркем өңдеумен: шүйілу, қорғану, тамақ табу және өзге де, сондай-ақ құстардың қанаттарын жайып жасау.

262. Білуге тиіс:

күрделі тұлыпты толтыру техникасы;

теріні түсіру және өңдеу тәсілдері;

жануарлардың атауы мен сыртқы түрлері, олардың табиғи жағдайда өздерін ұстауы.

263. Жұмыс үлгілері:

тұлып жасау:

1) түлкілер;

2) бақалар;

3) кесірткелер.

100-параграф. Таксидермист, 5-разряд

264. Жұмыс сипаттамасы:

балықтың, құстың, сүтқоректілердің, жорғалаушылар мен қос мекенділердің ерекше күрделі тұлыбын жасау;

жануарлардың биологиялық топтарын жасау;

біліктілігі анағұрлым төмен таксодермистің жұмысына басшылық ету.

265. Білуге тиіс:

ерекше күрделі тұлыпты толтыру техникасы;

теріні түсіру және өңдеу тәсілдері;

биологиялық топтарға арналған материалдар;

жасалатын барлық тұлыптардың атаулары;

жануарлардың тіршілік ететін жерлері.

266. Жұмыс үлгілері:

тұлып жасау:

1) бұландар;

2) аюлар.

101-параграф. Таксидермист, 6-разряд

267. Жұмыс сипаттамасы:

музейлердің арнаулы тапсырыстары бойынша және экспортқа тұлыптар жасау;

жануарлардың биологиялық топтарын белгілі бір экспозицияда, жануарлардың өмір сүру жағдайларына сәйкес келетін табиғи жағдайларда жасау.

268. Білуге тиіс:

экспортқа арналған өнімді жасауға қойылатын техникалық шарттар;

жануарлардың музейлік биологиялық топтарын жасау техникасы.

102-параграф. Технологиялық коллекцияларды құрастырушы, 1-разряд

269. Жұмыс сипаттамасы:

біліктілігі анағұрлым жоғары құрастырушының басшылығымен қарапайым және күрделілігі орташа коллекцияларды құрастыру;

коллекцияға кіретін сусыма материалдарды пробиркаларға, қораптарға және пакеттерге бөліп салу;

модельлерге нөмірлі этикеткаларды жапсыру немесе ілу, оларды нөмір тәртібімен қораптарға салу.

270. Білуге тиіс:

коллекциялар сортаменті;

үлгі сапасына қойылатын талаптар;

қолданылатын құрылғылар мен құралдар, оларды пайдалану;

жұмыс тәсілдері.

103-параграф. Технологиялық коллекцияларды құрастырушы, 2-разряд

271. Жұмыс сипаттамасы:

қарапайым және күрделілігі орташа коллекцияларды берілген тақырыпқа құрастыру;

шикізат пен материалды іріктеу және олардан коллекцияға модельлер жасау.

272. Білуге тиіс:

қарапайым және күрделілігі орташа коллекцияларды құрастырудың жолдары мен техникасы;

пайдаланылатын материалдар мен оларға қойылатын сапалық талаптар.

273. Жұмыс үлгілері:

коллекцияларды құрастыру:

1) металдар мен балқымалар;

2) тыңайтқыштар;

3) мақта және оның қайта өңделген өнімдері.

104-параграф. Технологиялық коллекцияларды құрастырушы, 3-разряд

274. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі коллекцияларды берілген тақырыпқа құрастыру;

оларды тақырыбына және технологиялық кезектілігіне қарай қораптарға салу немесе паспартуға орнату;

блокшаларды коллекцияларды ілуге престемелеу;

паспартуды жиектеу.

275. Білуге тиіс:

күрделі коллекцияларды құрастырудың жолдары мен техникасы;

жасалатын күрделі коллекциялардың мазмұны мен атаулары;

коллекцияға кіретін минералдардың, кен жыныстарының, тыңайтқыштар мен өзге де материалдардың атаулары мен сыртқы белгілері, оларға қойылатын сапалық талаптар;

коллекцияларға арналған техникалық шарттар;

блокшаларды престемелеу пресінің құрылымы, оны пайдалану мен күту;

жұмыс тәсілдері.

276. Жұмыс үлгілері:

коллекцияларды құрастыру:

1) мұнай және олардың қайта өңделген өнімдері;

2) минералдар мен кен жыныстары;

3) шыны.

105-параграф . Ұсақ жануарлар скелеттерін құрастырушы, 4-разряд

277. Жұмыс сипаттамасы:

ұсақ жануарлардың тұтас скелеттерін скелеттерді алдын ала тазалап, сулап, табиғи байламдарымен құрастыру;

скелеттерді табиғи қалып бере, оларды ағаш тұғырларға, пластмасса және картон планшеттерге орнату;

скелетті ағаш қалпақ астына орналастыру және шеттерін коленкормен жиектеу.

278. Білуге тиіс:

ұсақ жануарлардың тұтас скелеттерін тазалау, түзету және құрастыру техникасы;

орындалатын жұмыс көлемінде ұсақ жануарлар скелеттерінің құрылымы;

қолданылатын құрал және оны пайдалану қағидалары.

279. Жұмыс үлгілері:

скелеттерді құрастыру:

1) көгершіндер;

2) егеуқұйрықтар;

3) бақалар;

4) жарқанаттар;

5) жыландар;

6) кесірткелер.

106-параграф . Ұсақ жануарлар скелеттерін құрастырушы, 5-разряд

280. Жұмыс сипаттамасы:

ұсақ жануарлардың тұтас скелеттерін бөлек бөліктер мен жекелеген сүйектерден табиғи байламдарымен құрастыру;

скелет бөлшектерін жануарлардың жасы мен көлемін ескере отырып іріктеу;

скелеттердегі қосу тіндерін кетіру;

скелеттерін бөлек бөліктерін тиісті арматураны жасай отырып құрастыру және бекіту;

скелеттердің жекелеген бөлшектерін жапсыру.

281. Білуге тиіс:

скелеттердің жекелеген бөлшектерінің нысаны, құрылымы мен орналасуы;

тазарту техникасы, бұрғылау станогінің құрылымын және оны пайдалану қағидалары.

282. Жұмыс үлгілері:

скелеттерді құрастыру:

1) мысықтар;

2) қояндар;

3) тауықтар;

4) теңіз шошқасы;

5) балықтар;

6) тасбақалар.

107-параграф. Ұсақ жануарлар скелеттерінің препараторы, 2-разряд

283. Жұмыс сипаттамасы:

біліктілігі анағұрлым жоғары препаратордың басшылығымен ұсақ жануарлар өлекселерінің бас сүйектері мен төменгі буындарын байламдары мен фалангілерін бүлдірмей препараттау;

буындарды бұрғылау станогында тесу;

сүйек ішіндегі жұлынды бұзу және қысыммен шайып шығару;

мацерациядан кейін скелеттің табиғи байламдарын сақтай отырып, скелеттерден қалдық тіндерді кетіру;

құралдарды - скальпельдерді, қайшыларды, тесу инелерін дайындау, бұлшық еттер мен тіндер қалған жағдайда скелеттерді қансыздандыру үшін құралды, ерітінді ортаны дайындау;

бұрғылау станогын баптау.

284. Білуге тиіс:

препараттауға қойылатын техникалық талаптар;

өлексе материалымен жұмыс істеу қағидалары;

стрептококк және стафилококк инфекцияларын жұқтырмаудан сақтанудың алдын алу шараларын.

108-параграф. Ұсақ жануарлар скелеттерінің препараторы, 3-разряд

285. Жұмыс сипаттамасы:

ұсақ жануарлар өлекселерінің бас сүйектері мен төменгі буындарын байламдары мен фалангілерін бүлдірмей препараттау;

мацерациядан кейін препаратталған ұсақ жануарлар скелеттерін тазарту;

скелеттерден қалдық тіндерді кетіру, шеміршектер мен байламдарды тазарту;

сүйектердің арасындағы шекараларды тазарту, скелеттің рудиментарлық бөліктерін айқындау.

286. Білуге тиіс:

ұсақ жануарлардың бас сүйектері мен төменгі буындарын препараттау техникасы;

өңделетін ұсақ жануарлардың анатомиялық құрылысы;

байламдар мен олардың беку орындары;

тазарту техникасы;

скелеттер мен олардың жекелеген бөліктерін соңғы өңдеу үшін олардың дайындық белгілері.

287. Жұмыс үлгілері:

препараттау:

1) қояндар;

2) көртышқандар;

3) егеуқұйрыұқтар;

4) тауықтар;

5) теңіз шошқасы.

109-параграф. Ұсақ жануарлар скелеттерінің препараторы, 4-разряд

288. Жұмыс сипаттамасы:

ұсақ жануарлар өлекселерін бірінші кесуден кейін қарапайым және күрделілігі орташа өңдеу тәсілі бойынша тұтастай препараттау;

байламдарын, шеміршектер мен сүйек үстін сақтай отырып, скелеттің барлық бөліктерінен бұлшық еттерді, тіндерді, қабаттарды кесіп алу;

бас және омыртқа жұлынын бұзу;

бассүйек-ми қорабы мен омыртқа жұлын арансын қысыммен шайып шығару арқылы тазарту;

мацерациядан кейін скелеттің ұсақ сүйектерін қоса, табиғи байламдарын сақтай отырып, скелеттерден қалдық тіндерді кетіру.

289. Білуге тиіс:

қарапайым және күрделілігі орташа өңдеу тәсілі бойынша тұтастай препараттау техникасы;

ұсақ жануарлардың анатомиялық құрылысы;

байламдар мен олардың беку орындары;

өлексе материалын сақтау қағидалары.

290. Жұмыс үлгілері:

препараттау:

1) көгершіндер;

2) мысықтар;

3) тауықтар;

өңдеу:

4) мысықтар;

5) бақалар;

6) жарқанаттар;

7) агама-кесірткелер.

110-параграф. Ұсақ жануарлар скелеттерінің препараторы, 5-разряд

291. Жұмыс сипаттамасы:

ұсақ жануарлар өлекселерін күрделі өңдеу тәсілі бойынша тұтастай препараттау;

теріні түсіру, кеуде шеміршегін, бос қабырғалар мен скелеттің өзге де ірі бөліктерін бүлдірмей ішкі органдарын алып тастау;

скелеттің барлық жерінен бұлшық еттерді, тіндер мен қабаттарды кесіп алу;

омыртқа және бас миын кетіру;

сүйек жұлынын кетіру үшін ұсақ сүйектерді тесу және жұлын миын кетіру үшін қысымды суық сумен шаю;

скелеттердегі нормадан патологиялық өзгерістерді және оның көрнекі құрал ретіндегі жарамдылығын айқындау.

292. Білуге тиіс:

өлекселерін күрделі өңдеу тәсілі бойынша препараттау техникасы;

препаратталатын жануарлардың анатомиялық құрылысы;

көрнекі құралдарға арналған жол берілетін патологиялық өзгерістер;

өлексе материалымен жұмыс істеу қағидалары;

стрептококк және стафилококк инфекцияларын жұқтырмаудан сақтану шаралары.

293. Жұмыс үлгілері:

препараттау:

1) сарықарындар;

2) жарқанаттар;

3) тасбақалар.

111-параграф. Ұсақ жануарлар скелеттерінің препараторы, 6-разряд

294. Жұмыс сипаттамасы:

ұсақ жануарлар өлекселерін, олардың табиғи байламдарын сақтап, жас ерекшеліктерін ескере отырып, өңдеу тәсілі бойынша ерекше күрделі препараттау;

ғылыми мекемелердің арнаулы тапсырыстары бойынша өндіріс номенклатурасынан тыс скелет жасау;

ерекше күрделі скелет жасау үшін жануарлардың жынысын, жасын анықтай отырып биологиялық шикізат алу;

тері қабаты ыдырағаннан кейін скелеттерді одан әрі өңдеуге жарамдылығын анықтау.

295. Білуге тиіс:

ұсақ жануарлар өлекселерін өңдеу тәсілі бойынша ерекше күрделі препараттау техникасы;

жануарлардың жынысына, жасына қарай химиялық өңдеу мерзімдері;

жануарлардың қалыпты және патологиялық құрылысы;

зиянды және қауіпті реактивтердің құрамы, қасиеттері, қажетті температуралық режимі мен олармен жұмыс істеу қағидалары;

өлексе және тәжірибе материалымен жұмыс істеу қағидалары.

296. Жұмыс үлгілері:

препараттау:

1) тұқы балық;

2) көксерке;

3) сужыландар.

112-параграф. Модельдерді бояушы, 1-разряд

297. Жұмыс сипаттамасы:

модельдерді майлы бояумен бояу жөніндегі қарапайым жұмысты біліктілігі анағұрлым жоғары бояушының басшылығымен орындау;

модельдерді грунтовкалау.

298. Білуге тиіс:

модельдерді бояу мен грунтовкалау қағидалары;

араластырғыштардың атаулары.

113-параграф. Модельдерді бояушы, 2-разряд

299. Жұмыс сипаттамасы:

модельдерді майлы бояумен бояу жөніндегі қарапайым жұмыстарды орындау;

төртке дейінгі тондағы колерлерді жасау;

модельдерді кептіру.

300. Білуге тиіс:

колерлерді жасаудың рецептурасы мен тәсілдері;

бояу, бояуды жағу кезектілігі техникасы;

модельдерді кептіру қағидалары.

301. Жұмыс үлгілері:

модельдерді бояу:

1) ішкі құлақ каналы;

2) солитер басының модельдері;

3) нәрестенің басымен әйел жамбасы.

114-параграф. Модельдерді бояушы, 3-разряд

302. Жұмыс сипаттамасы:

модельдерді майлы бояумен бояу жөніндегі күрделілігі орташа жұмыстарды тондық боямамен орындау;

төртеуден артық тондағы колерлерді жасау, модельдерді құрастыру және бөлшектеу.

303. Білуге тиіс:

жұмыс шегінде адамның жүйелері мен органдарының анатомиялық құрылысы берілген;

қолданылатын майлы бояулардың, еріткіштердің, лактардың қасиеттері;

модельдерді құрастыру және бөлшектеу қағидалары.

304. Жұмыс үлгілері:

модельдерді бояу:

1)адамның сегментарлы бронхылары;

2) адам ұрығының дамуы;

3) пультті камераның және азу тіс каналдарының топографиясы;

4) түкті фолликул, бойлық кесінді, сызбасы.

115-параграф. Модельдерді бояушы, 4-разряд

305. Жұмыс сипаттамасы:

модельдерді майлы бояумен бояу жөніндегі күрделі жұмыстарды орындау;

модельдерді боямалау.

306. Білуге тиіс:

күрделі модельдерді бояу жолдары мен тәсілдері;

боямалау қағидалары;

қолданылатын бояулар мен лактардың грунтпен және материалдармен өзара әрекеттесуі.

307. Жұмыс модельлері:

модельдерді бояу:

1) ересек адамның диафрагмасы;

2) өңеш және асқазан жолдарының үстіңгі бөлігінің бұлшық еттері;

3) адамның пайда болуы;

4) көз қарашығы.

116-параграф. Модельдерді бояушы, 5-разряд

308. Жұмыс сипаттамасы:

модельдерді майлы бояумен бояу жөніндегі ерекше күрделі жұмыстарды орындау;

модельдерді лессирлеу;

біліктілігі анағұрлым төмен бояушының жұмысына басшылық ету.

309. Білуге тиіс:

адамның органдары мен тіндерінің анатомиялық құрылысы мен орналасуы;

модельдерді бояу мен лессирлеу қағидалары;

қолданылатын материалдардың химиялық қасиеттері.

310. Жұмыс үлгілері:

модельдерді бояу:

1) бауыр бөлігі, макро-микроскопиялық құрылымы;

2) кесіндідегі адамның терісі;

3) күн өрімі;

4) жаңа туған баланың ішкі органдар топографиясы;

5) бас және мойын топографиясы.

117-параграф. Ылғалды препараттарды құрастырушы, 2-разряд

311. Жұмыс сипаттамасы:

біліктілігі анағұрлым жоғары құраушының басшылығымен қарапайым және күрделілігі орташа нысандарды құрастыру;

цилиндрлерді дайындау, дайындалатын препараттарға арналған этикеткаларды, нөмірлер мен экспликацияларды кесу, оларды шыны пластинкаларға жапсыру;

нысандарды жіппен немесе лескамен тігу және шыны пластинкаларға жапсыру;

пластинканы нысанмен бірге цилиндрге орналастыру және оны консервілейтін ерітіндімен толтыру;

құралдарды жұмысқа дайындау.

312. Білуге тиіс:

қарапайым және күрделілігі орташа нысандарды құрастыру техникасы және олардың сыртқы түрлері;

улы бездері бар жануарлармен жұмыс істеу қағидалары;

жануарларды жансыздандыруға арналған зиянды заттармен жұмыс істеу қағидалары;

нысандарды құрастыру кезінде қолданылатын материалдардың нысаны.

118-параграф. Ылғалды препараттарды құрастырушы, 3-разряд

313. Жұмыс сипаттамасы:

қарапайым және күрделілігі орташа нысандарды құрастыру;

цилиндрлерді дайындау, этикеткаларды, нөмірлер мен экспликацияларды кесу, оларды шыны пластинкаларға жапсыру;

адамның препаратталған органдарын тазалау;

нысандарды жіппен немесе лескамен тігу және шыны пластинкаларға жапсыру;

нысанды қажетті жағдайға келтіру, экспликацияға сәйкес нысандарға нөмірлерді жапсыру;

консервілейтін ерітіндіні дайындау;

пластинканы нысанмен бірге цилиндрге орналастыру және оны консервілейтін ерітіндімен толтыру;

желім дайындау;

сүзгілерді дайындау және консервілейтін ерітіндіні сүзу;

шыны кружкаларды қыздыру және оларды цилиндрге жапсыру;

цилиндрлерді герметикалық буып-түю;

цилиндрлерді кептіруге қою;

цилиндрлердің ақпауын тексеру;

цилиндрлердің үстін және жиектерін қара лакпен бояу;

цилиндрлерді сүрту;

техникалық бақылау бөлімінің, фирмалық және температура этикеткаларын жапсыру.

314. Білуге тиіс:

қарапайым және күрделілігі орташа нысандарды құрастыру техникасы;

адам анатомиясы мен құрастырылатын нысанның ішкі құрылымы;

арнаулы желімді жасау рецептурасы;

консервілейтін ерітіндіні сүзу техникасы;

цилиндрлерді герметикалық буып-түю қағидалары.

315. Жұмыс модельлері:

құрастыру:

1) губка-бадягалар;

2) медициналық сүліктер;

3) бүйрек – фронтальды кесу;

4) таңдай сіңірлері мен байламдары.

119-параграф. Ылғалды препараттарды құрастырушы, 4-разряд

316. Жұмыс сипаттамасы:

паразитология, іш құрылысы, тыныс және ас қорыту органдары, зәр-жыныс жүйесі, эмбриология, ішкі секреция бездері бөлімдерінен күрделі нысандарды құрастыру, адамның препаратталған және тазартылған органдары, табиғи бояуы сақталған ботаникалық нысандары;

адамның жекелеген органдарын, жануарлар мен өсімдіктерді тіркеу;

қабат тығындарын іріктеу және жару;

жарылған тығындарынды пластинкаларға кесу;

шыны пластикаларды бекітілген нысандарымен және цилиндрлерді шөгіндіден жуу;

нысандарға жапсырылған нөмірлер мен экспликациялардың болуын және сапасын тексеру;

жуылған препараттарды цилиндрге салу және оны тығынды пластинка көмегімен бекітіп, консервілеуші ерітіндімен толтыру;

цилиндр жиектерін сүзгі қағазбен кептіру және оларды жабу.

317. Білуге тиіс:

күрделі нысандарды құрастыру техникасы;

фильтрмен және компрессормен жұмыс істеу қағидалары;

анатомиялық цилиндрлерді желімдеп жабу техникасы.

318. Жұмыс үлгілері:

құрастыру:

1) қынап, жатыр, жатыр түтіктері мен аналық бездері;

2) бауыр қос езулігі және оның аралығы;

3) бас миы (негізі, таламиялық бөлігі);

4) бөлме шыбыны (дамуы);

5) бүйректар (іші ашылған, қан тамырларымен);

6) өзен шаяны (іш құрылысы).

120-параграф. Ылғалды препараттарды құрастырушы, 5-разряд

319. Жұмыс сипаттамасы:

паразитология мен гельминтология, артериалдық, вена, жүйке және зәр-жыныс жүйесі, ұқсастық бойынша, жаңа туған нәресте мәйітінің препаратталған және түпкілікті жуылған органдарынан ерекше күрделі нысандарды құрастыру;

бас миын бояу үшін бояу ерітіндісін дайындау;

біліктілігі төмен құрастырушының жұмысына басшылық ету.

320. Білуге тиіс:

ерекше күрделі нысандарды құрастыру техникасы;

адамның және құрастырылатын барлық жануарлардың анатомиясы;

анатомиялық, зоологиялық және ботаникалық нысандардың табиғи бояуын қалпына келтіру және сақтау техникасы;

бас миын бояу техникасы.

321. Жұмыс үлгілері:

құрастыру:

1) аскаридалар;

2) өгіздің көзі;

3) жеті-ссегіз айлық ұрық бездері;

4) мысықтың боялған миы;

5) нәрестенің артериалдық жүйесі;

6) балық – дамуы.

3-тарау. Жұмысшы кәсіптерінің алфавиттік көрсеткіші

322. Жұмысшы кәсіптерінің алфавиттік көрсеткіші (56-шығарылымы) БТБА-ға (56-шығарылым) қосымшада көрсетілген.

Жұмыстар мен жұмысшы кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығына (56-шығарылым) қосымша

Жұмысшылар кәсіптерінің әліпбилік көрсеткіші

Р/с №	Кәсіптердің атауы	Разряд диапазоны	Беті
1	2	3	4
1.	Анатомия бойынша қималар препараторы	3-6	3
2.	Анатомия жөніндегі препаратор	2-6	7
3.	Анатомиялық материалды кесуші	4-6	10
4.	Анатомиялық материалды іріктеп алушы	4-5	11
5.	Биологиялық материалдарды қабылдаушы	3-5	13
6.	Биологиялық нысандар препараторы	1-5	14
7.	Ботаника бойынша блоктарды дайындаушы	4-5	17
8.	Геологиялық модельдерді дайындаушы	4-5	18
9.	Гистология, цитология, эмбриология бойынша блоктарды дайындаушы	4-6	20
10.	Глобустарды желімдеуші	2-4	22
11.	Глобустарды лактаушы	2	23
12.	Диапозитивтер мен фототаңбаларды бояушы	1-5	23
13.	Коллекцияларды ресімдеуші	1-2	25
14.	Көрнекі құралдарға арналған қалыптарды қалыптаушы	1-5	26
15.	Көрнекі құралдарды бақылаушы	2-6	28
16.	Көрнекі құралдарды модельлеуші	1-6	31
17.	Құрғақ биологиялық нысандарды құрастырушы	1-3	35
18.	Құрғақ зоопрепараттарды жинақтаушы	4	34
19.	Мацератор	4-6	36
20.	Микрозоология жөніндегі препаратор	4-6	38
21.	Микроқималарды бояушы	4-5	40
22.	Микроқималарды құрастырушы	3-4	42
23.	Микротомада кесуші	4-5	43
24.	Муляждар мен модельдерді құрастырушы	2	44
25.	Муляжшы	1-6	44
26.	Остеологиялық коллекцияларды құрастырушы	4-6	48
27.	Өсімдіктерді кептіруші	1-3	49
28.	Сүйек препараттарды құрастырушы	2-5	51
29.	Сүйектерді жинақтаушы	5	53
30.	Табиғи нысандарды құрастырушы	1-5	53
31.	Таксидермист	1-6	56
32.	Технологиялық коллекцияларды құрастырушы	1-3	58
33.	Ұсақ жануарлар скелеттерін құрастырушы	4-5	59
34.	Ұсақ жануарлар скелеттерінің препараторы	2-6	61
35.	Модельдерді бояушы	1-5	64
36.	Ылғалды препараттарды құрастырушы	2-5	66