Об утверждении Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к условиям работы с источниками физических факторов, оказывающих воздействие на человека"

Приказ и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 6 августа 2021 года № ҚР ДСМ-79. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 6 августа 2021 года № 23897.

В соответствии с подпунктом 132-1) пункта 16 Положения о Министерстве здравоохранения Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 17 февраля 2017 года № 71, ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к условиям работы с источниками физических факторов, оказывающих воздействие на человека".

2. Признать утратившим силу приказ Министра национальной экономики Республики Казахстан от 21 января 2015 года № 38 "Об утверждении Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к условиям работы с источниками физических факторов (компьютеры и видеотерминалы), оказывающих воздействие на человека" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 10428).

3. Комитету санитарно-эпидемиологического контроля Министерства здравоохранения Республики Казахстан, в установленном законодательством Республики Казахстан порядке, обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства здравоохранения Республики Казахстан после его официального опубликования;

3) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Юридический департамент Министерства здравоохранения Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта.

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра здравоохранения Республики Казахстан.

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Исполняющий обязанности Министра здравоохранения Республики Казахстан

Е. Киясов

Утверждены приказом от 6 августа 2021 года № ҚР ДСМ-79

Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к условиям работы с источниками физических факторов, оказывающих воздействие на человека"

Глава 1. Общие положения

1. Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к условиям работы с источниками физических факторов, оказывающих воздействие на человека" (далее – Санитарные правила) разработаны в соответствии с подпунктом 132-1) пункта 16 Положения о Министерстве здравоохранения Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 17 февраля 2017 года № 71 и определяют санитарно-эпидемиологические требования к условиям работы с источниками физических факторов, оказывающих воздействие на человека, к размещению и эксплуатации источников физических факторов, оказывающих воздействие на человека.

2. В настоящих Санитарных правилах использованы следующие понятия:

1) видеотерминал (далее – ВТ) – устройство визуального отображения текстовой и (или) графической информации, являющееся терминалом пользователя с экраном дисплея, оборудуемое устройством ввода (входным блоком) типа клавиатуры;

2) персональный компьютер (далее – ПК) – компьютер, предназначенный для одного пользователя;

3) рабочая поверхность – поверхность, на которой производится работа и нормируется или измеряется освещенность;

4) рядная расстановка – расстановка мебели и оборудования рядами в центре помещения, друг за другом;

5) ноутбук – портативный ПК, складывающийся в виде книжки, содержащий все необходимые компоненты в одном небольшом корпусе, включающем дисплей и клавиатуру. Содержит развитые средства подключения к проводным и беспроводным сетям, встроенное мультимедийное оборудование (динамики, часто – микрофон и веб-камеру);

6) центральная расстановка – расстановка мебели и оборудования в центре помещения группами;

7) периметральная расстановка – расстановка мебели, оборудования вдоль стен (по периметру);

8) планшетный ПК (далее – ПлПК) – класс ноутбуков, оборудованных планшетным устройством рукописного ввода, объединенным с экраном, работающий при помощи стилуса или пальцев без использования клавиатуры и мыши;

9) стилус – пластмассовый стержень для работы с сенсорным экраном;

10) коэффициент униполярности – отношение концентрации аэроионов положительной полярности к концентрации аэроионов отрицательной полярности.

3. Санитарные правила распространяются к условиям работы с источниками физических факторов (компьютеры и ВТ), включающие в себя размещение и эксплуатацию компьютеров (ПК, ПлПК, ноутбуки) и ВТ, а также устанавливают требования к микроклимату и освещению при эксплуатации источников физических факторов, оказывающих воздействие на человека.

Глава 2. Требования к условиям работы с источниками физических факторов, оказывающих воздействие на человека, к размещению и эксплуатации источников физических факторов, оказывающих воздействие на человека

3. ПК, ПлПК, ноутбуки и ВТ размещаются в специально построенных, пристроенных, реконструированных помещениях, а также в помещениях первого этажа жилых домов с отдельным входом, не совмещенным с подъездом жилого дома или на любых этажах общественных зданий, при обеспечении звукоизоляции и вентиляции помещений с устройством изолированных от жилых помещений вентиляционных каналов для отвода загрязненного воздуха выше уровня кровли здания. В помещениях для размещения и эксплуатации ПК, ПлПК, ноутбуков и ВТ обеспечиваются условия для соблюдения нормируемых параметров освещенности, микроклимата, приведенных в настоящих Санитарных правилах.

Помещения для работы с ПК, ПлПК, ноутбуками и ВТ не размещаются в аварийных зданиях.

4. Площадь на одно рабочее место пользователей ПК и ВТ на базе электронно-лучевой трубки (далее – ЭЛТ) составляет не менее 6 квадратных метров (далее – м2) при рядном расположении, при центральном и периметральном расположении – 4 м2, при использовании ВТ на базе плоских дискретных экранов (жидкокристаллические, плазменные, светодиодные) при любом расположении – 4 м2.

Площадь на одно рабочее место пользователей ПлПК, ноутбуков 2,5 м2.

5. Для отделки помещений применяют материалы, допускающие уборку влажным способом с применением моющих средств.

6. Поверхность пола в помещениях, где оборудуются ПК, ПлПК, ноутбуки и ВТ, выполняется без выбоин и щелей, из материалов, обладающих антистатическими свойствами. Помещения с использованием ПК, ПлПК, ноутбуками и ВТ, мебель и оборудование содержатся в порядке и чистоте. Дефекты в отделке помещения и поломки оборудования, мебели подлежат своевременному ремонту и замене.

7. Помещения, где размещаются ПК и ВТ, оборудуются защитным заземлением.

8. Расстановка компьютеров (ПК, ПлПК, ноутбуки) используется одним из трех вариантов: периметральная, рядные (2-3-рядная), центральная.

При периметральной расстановке, расстояние между стеной с оконными проемами и столами 0,5 метров (далее – м), стеной и столами – 0,4 м.

При рядной расстановке расстояние между тылом поверхности одного видеомонитора и экраном другого – не менее 2 м, между боковыми поверхностями видеомониторов – не менее 1,2 м, при двух-трехрядной расстановке одноместных столов с компьютерами расстояния в каждом ряду между боковыми поверхностями столов – не менее 0,5 м.

При центральной расстановке рабочие столы с компьютерами устанавливаются в центре, в два ряда без разрыва и экраны видеомониторов обращены в противоположные стороны, располагаясь в шахматном порядке, или напротив друг друга тыльными сторонами мониторов, при этом расстояние между тылом поверхности одного видеомонитора и экраном другого – не менее 2 м.

9. Размеры рабочей поверхности:

1) высота рабочей поверхности стола (от пола) регулируется в пределах 640 - 800 миллиметров (далее – мм);

2) ширину рабочей поверхности стола 800, 1000, 1200 и 1400 мм;

3) рабочий стол имеет пространство для ног высотой не менее 580 мм, шириной – не менее 500 мм, глубиной – не менее 450 мм.

10. Экран видеомонитора находится от глаз пользователя на расстоянии 600-700 мм, но не ближе 500 мм с учетом размеров алфавитно-цифровых знаков и символов.

11. В помещениях, где для занятия с ПК, ПлПК, ноутбуками и ВТ оборудуются одноместными столами, предусматривают следующую конструкцию одноместного стола для работы с ПК, ПлПК, ноутбуков и ВТ:

1) две раздельные поверхности: одну горизонтальную для размещения ПК с плавной регулировкой по высоте в пределах 520 - 760 мм и вторую подвижную для клавиатуры с регулировкой по высоте соответственно горизонтальной рабочей поверхности;

2) ширина поверхностей для ПК, ПлПК, ноутбуков и ВТ клавиатуры составляет не менее 750 мм, глубина – не менее 550 мм;

3) ширина пространства для ног не менее 500 мм, глубина не менее 450 мм, а высоту принимать в соответствие с ростом;

4) увеличение ширины поверхностей до 1200 мм при оснащении рабочего места принтером.

12. Основные размеры рабочего места при работе с компьютерами, высота края стола и высота пространства для ног, соответствуют росту, согласно приложению 1 к настоящим Санитарным правилам. Не используются табуретки или скамейки.

13. Для сбора мусора с объектов, размещенных на первых этажах многоквартирного жилого дома, в частном домовладении, во встроено-пристроенных помещениях используются общие мусоросборники жилого дома или контейнеры.

14. Обработка составляющих частей компьютера (клавиатуры, монитора и процессора) осуществляется средствами, предназначенными для ухода ПК, ПлПК, ноутбуков и ВТ. Предусматривается отдельное помещение для хранения неисправных и вышедших из строя компьютеров, недоступное для детей.

15. В помещениях, где расположены ПК, ПлПК, ноутбуки и ВТ, обеспечиваются допустимые параметры микроклимата в соответствии с приложением 2 к настоящим Санитарным правилам.

16. Помещения с ПК, ПлПК, ноутбуками и ВТ оборудуются системами отопления, вентиляцией, кондиционерами.

17. Перед началом работы и после каждого академического часа занятий осуществляют сквозное проветривание.

18. Помещения, где размещаются ПК, ПлПК, ноутбуки и ВТ, имеют естественное освещение.

19. Искусственное освещение в помещениях для эксплуатации ПК и ВТ осуществляется системой общего равномерного освещения. В производственных и административно-общественных помещениях на рабочем месте, применяют системы комбинированного освещения (к общему освещению дополнительно устанавливаются светильники местного освещения, предназначенные для освещения зоны рабочего места).

20. Освещенность на поверхности рабочего стола составляет: при комбинированном освещении не менее 300 люкс (далее – лк) от общей системы, 500 лк от местной системы; при наличии только общей системы освещения – 400 лк. Освещение выполняется в целях обеспечения отсутствия бликов на поверхности экрана. Освещенность поверхности экрана не более 200 лк.

21. В качестве источников света при искусственном освещении используются люминесцентные и светодиодные лампы. В светильниках местного освещения допускается применение светодиодных и (или) энергосберегающих ламп.

22. Для обеспечения нормируемых значений освещенности в помещениях для использования ПК, ПлПК, ноутбуков и ВТ своевременно заменяют перегоревшие лампы. Неисправные, перегоревшие люминесцентные лампы хранят в отдельном помещении. Не допускается выброс отработанных люминесцентных ламп в мусоросборные контейнеры. Вывоз и утилизация отработанных ламп проводится организациями, имеющими лицензию на данный вид деятельности.

Для предупреждения бликов на экране монитора, оконные проемы оборудуются защитными устройствами, не пропускающими дневной свет.

23. В помещениях:

допустимые уровни звукового давления в октавных полосах частот и уровня звука, создаваемого компьютерами (ПК, ПлПК, ноутбуки) и ВТ принимаются согласно приложению 3 к настоящим Санитарным правилам;

допустимое виброускорение для помещений с ПК, ВТ оси Z, X, Y соответствует приложению 4 к настоящим Санитарным правилам;

допустимые значения уровней неионизирующих электромагнитных излучений принимаются согласно приложению 5 к настоящим Санитарным правилам;

допустимые уровни концентраций аэроионов и коэффициента униполярности указаны в приложении 6 к настоящим Санитарным правилам.

24. Оборудование (печатающие устройства и серверы), уровень шума которого превышает допустимый, размещается вне помещений, где оборудованы ПК, ПлПК, ноутбуки и ВТ.

25. В целях исключения вредного влияния на здоровье человека при размещении и эксплуатации источников физических факторов проводятся инструментальные замеры на рабочих местах в следующих случаях:

1) при вводе ПК в эксплуатацию и организации новых и реорганизации рабочих мест;

2) после проведения организационно-технических мероприятий, направленных на нормализацию электромагнитной обстановки;

3) при проведении санитарно-эпидемиологического надзора;

4) при аттестации рабочих мест по условиям труда;

5) по заявке организации;

6) при проведении санитарно-эпидемиологического аудита.

26. Размещение и эксплуатация источников физических факторов, оказывающих воздействие на человека проводится с обеспечением гигиенической оценки уровней электромагнитных полей рабочих мест с соблюдением следующих этапов:

1) составляется план (эскиз) размещения рабочих мест пользователей ПК в помещении;

2) в протокол лабораторных исследований заносятся сведения об оборудовании рабочего места – наименования устройств ПК, фирм-производителей, моделей и заводские (серийные) номера, приэкранные фильтры (при их наличии) на ПК;

3) на экране ПК устанавливается типичное для данного вида работы изображение (текст, графики);

4) при проведении измерений включается вся вычислительная техника и ПК используемое для работы электрооборудование, размещенное в данном помещении;

5) измерения параметров электростатического поля проводится не ранее, чем через 20 минут после включения ПК;

6) измерение уровней переменных электрических и магнитных полей, статических электрических полей на рабочем месте, оборудованном ПК, производится на трех уровнях на высоте 0,5 м, 1,0 м и 1,5 м на рабочем месте, включая клавиатуру.

27. Если на обследуемом рабочем месте, оборудованном ПК, интенсивность электрического и (или) магнитного поля в диапазоне 5 - 2000 Гц превышает значения, приведенные в приложении 5 к настоящим Санитарным правилам, проводятся измерения фоновых уровней ЭМП промышленной частоты (при выключенном оборудовании). Фоновый уровень электрического поля частотой 50 Гц и фоновые уровни напряженности магнитного поля не превышают значений соответственно 0,5 кВ/м, и 0,16 А/м (0,2 мкТл).

Приложение 1 к санитарным правилам "Санитарно- эпидемиологические требования к условиям работы с источниками физических факторов, оказывающих воздействие на человека"

Размеры рабочего места

Рост, сантиметров (далее - см)	Высота над полом, миллиметров (далее - мм)
	поверхность стола	пространство для ног, не менее
1	2	3
100-115	460	320
116-130	520	400
131 - 145	580	520
146-160	640	580
161 - 175	700	640
Выше 175	760	700

Примечание: Ширина и глубина пространства для ног определяются конструкцией стола.

Приложение 2 к санитарным правилам "Санитарно- эпидемиологические требования к условиям работы с источниками физических факторов, оказывающих воздействие на человека"

Допустимые параметры микроклимата для помещений

Температура, Со	Относительная влажность, не более, %	Скорость движения воздуха, м/с
1	2	3
18	66	<0,1
19	62	<0,1
20	58	<0,1
21	55	<0,1
22	52	<0,1

Приложение 3 к санитарным правилам "Санитарно- эпидемиологические требования к условиям работы с источниками физических факторов, оказывающих воздействие на человека"

Допустимые уровни звукового давления в октавных полосах частот и уровня звука, создаваемого компьютерами и видеотерминалами

Уровни звукового давления (далее - дБ) в октавных полосах (далее - ОП) среднегеометрическими частотами Герц (далее - Гц) не более									Уровни звука в дБА не более
31,5 Гц	63 Гц	125 Гц	250 Гц	500 Гц	1000 Гц	2000 Гц	4000 Гц	8000 Гц
86 дБ	71 дБ	61 дБ	54 дБ	49 дБ	45 дБ	42 дБ	40 дБ	38 дБ	50

Примечание: Измерение уровня звука уровней звукового давления проводится на рабочем месте пользователя.

Приложение 4 к санитарным правилам "Санитарно- эпидемиологические требования к условиям работы с источниками физических факторов, оказывающих воздействие на человека"

Допустимое виброускорение для помещений с ПК, ВТ оси Z, X, Y

Корректированное значение (мс-2)*10-2	Корректированный уровень, дециБел (далее - дБ)
1,0	80

Приложение 5 к санитарным правилам "Санитарно- эпидемиологические требования к условиям работы с источниками физических факторов, оказывающих воздействие на человека"

Допустимые значения уровней неионизирующих электромагнитных излучений

Наименование параметров	Части ПК, ВТ	Контрольное расстояние, сантиметров (далее - см)	Допустимое значение
1	2	3	4
Напряженность электростатического поля для профессиональных пользователей	Монитор Клавиатура мышь	На уровне головы, На уровне рук - 1,0	20 килоВольт на метр (далее - кВ/м)
Напряженность электростатического поля на рабочих местах: - детских дошкольных организациях; - учебных заведений; - компьютерных клубах	Монитор Клавиатура мышь	На уровне головы, На уровне рук - 1,0	20 кВ/м 15 кВ/м 15 кВ/м 15 кВ/м
Напряженность электрического поля вокруг ПК, ВТ: в диапазоне частот 5 - 2000 Герц (далее - Гц): в диапазоне частот 2 - 400 кГц:	Монитор Клавиатура мышь Монитор Клавиатура мышь	На уровне головы На уровне рук - 1,0 На уровне головы На уровне рук - 1,0	25 Вольт на метр (далее - В/м) 2,5 В/м
Плотность магнитного потока вокруг ПК, ВТ: в диапазоне частот 5 -2000 Гц: в диапазоне частот 2-400 кГц:	Монитор Клавиатура мышь Монитор Клавиатура мышь	На уровне головы, На уровне рук - 1,0 На уровне головы, На уровне рук - 1,0	250 наноТесла (далее - нТл) 25 нТл
Поверхностный электростатический потенциал от монитора, не более (при сертификационных испытаниях)	Монитор	Между дисплеем и установленной в 10 см от него заземленной измерительной пластиной	500 Вольт

Приложение 6 к санитарным правилам "Санитарно- эпидемиологические требования к условиям работы с источниками физических факторов, оказывающих воздействие на человека"

Допустимые уровни концентраций аэроионов и коэффициента униполярности

Нормируемые показатели	Концентрации аэроионов, (ион/см3)		Коэффициент униполярности, У
	Положительной полярности	Отрицательной полярности
Минимально допустимые	+ > 400	о - > 600	0,4 < У < 1,0
Оптимальные	1500 < +< 3000	3000 < Ро- < 5000
Максимально допустимые	+ < 50000	ро- < 50000

"Адамға әсер ететін физикалық факторлар көздерімен жұмыс істеу жағдайларына қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2021 жылғы 6 тамыздағы № ҚР ДСМ-79 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2021 жылғы 6 тамызда № 23897 болып тіркелді.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жығы 17 ақпандағы № 71 сымен бекітілген Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі туралы ереженің 16-тармағының 132-1) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған "Адамға әсер ететін физикалық факторлар көздерімен жұмыс істеу жағдайларына қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары бекітілсін.

2. "Адамға әсер ететін физикалық факторлар (компьютерлер мен бейнетерминалдар) көздерімен жұмыс істеу жағдайларына қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 21 қаңтардағы № 38 бұйрығының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10428 болып тіркелген) күші жойылды деп танылсын.

3. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Санитариялық-эпидемиологиялық бақылау комитеті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрық ресми жарияланғаннан кейін оны Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

3) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Заң департаментіне ұсынуды қамтамасыз етсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау вице-министріне жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің міндетін атқарушы

Е. Киясов

2021 жылғы 6 тамыздағы № ҚР ДСМ-79 бұйрығымен бекітілген

"Адамға әсер ететін физикалық факторлар көздерімен жұмыс істеу жағдайларына қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. "Адамға әсер ететін физикалық факторлар көздерімен жұмыс істеу жағдайларына қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары (бұдан әрі – Санитариялық қағидалар) Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 17 ақпандағы № 71 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі туралы ереженің 16-тармағының 132-1) тармақшасына сәйкес әзірленген және адамға әсер ететін физикалық факторлар көздерімен жұмыс істеу жағдайларына, адамға әсер ететін физикалық факторлар көздерін орналастыруға және пайдалануға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптарды айқындайды.

2. Осы Санитариялық қағидаларда мынадай ұғымдар пайдаланылды:

1) бейнетерминал (бұдан әрі – БТ) – пернетақта үлгісіндегі енгізу (кіру блогы) құрылғысымен жабдықталатын, дисплей экраны бар пайдаланушының терминалы болып табылатын мәтінді және (немесе) графикалық ақпаратпен бейнені көрсету құрылғысы;

2) дербес компьютер (бұдан әрі – ДК) – бір пайдаланушыға арналған компьютер;

3) жұмыс беті – жұмыс жүргізілетін және жарық нормаланатын немесе өлшенетін бет;

4) қатармен орналастыру – жиһаз бен жабдықты үй-жайдың ортасында, бірінен кейін бірін қатар орналастыру;

5) ноутбук – дисплей мен пернетақтаны қоса алғанда, бір шағын корпуста барлық қажетті компоненттерді қамтитын кітап түрінде жиналатын портативті ДК. Сымды және сымсыз желілерге қосылудың дамытылған құралдарын, кірістірілген мультимедиялық жабдықты (динамиктер, көбіне микрофон және веб-камера) қамтиды;

6) орталықта орналастыру – жиһаз бен жабдықты үй-жайдың ортасына топпен орналастыру;

7) периметралды орналастыру – жиһазды, жабдықты қабырға бойымен (периметр бойынша) орналастыру;

8) планшетті ДК (бұдан әрі – ПлДК) – экранмен біріктірілген қолмен жазып енгізетін планшетті құрылғымен жабдықталған, пернетақта мен тінтуірді пайдаланбай стилус немесе саусақтар арқылы жұмыс істейтін ноутбуктер класы;

9) стилус – сенсорлы экранмен жұмыс істеуге арналған пластмасса өзек;

10) бір полярлық коэффициенті – оң полярлық аэроиондар шоғырлануының теріс полярлық аэроиондар шоғырлануына арақатынасы.

3. Санитариялық қағидалар компьютерлерді (ДК, ПлДК, ноутбуктерді) және БТ орналастыру мен пайдалануды қамтитын физикалық факторлар (компьютерлер мен БТ) көздерімен жұмыс істеу жағдайларына қолданылады, сондай-ақ адамға әсер ететін физикалық факторлар көздерін пайдалану кезінде микроклиматқа, жарықтандыруға қойылатын талаптарды белгілейді.

2-тарау. Адамға әсер ететін физикалық факторлар көздерімен жұмыс істеу жағдайларына, адамға әсер ететін физикалық факторлар көздерін орналастыруға және пайдалануға қойылатын талаптар

3. ДК, ПлДК, ноутбуктер және БТ арнайы салынған, жапсарлас, реконструкцияланған үй-жайларда, сондай-ақ дыбыс оқшаулау және ластанған ауаны ғимараттың шатырынан жоғары деңгейде шығару үшін тұрғын үй-жайларынан оқшауланған желдету каналдарын орнату қамтамасыз етілген кезде тұрғын үйдің кіреберісімен біріктірілмеген жеке кіретін есігі бар тұрғын үйлердің бірінші қабаттарында немесе қоғамдық ғимараттардың кез келген қабаттарында орналастырылады. ДК, ПлДК, ноутбуктерді және БТ-ны орналастыруға және пайдалануға арналған үй-жайларда осы Санитариялық қағидаларда келтірілген жарықтандырудың, микроклиматтың нормаланатын параметрлерін сақтау үшін жағдайлар қамтамасыз етіледі.

ДК, ПлДК, ноутбуктермен және БТ-мен жұмыс істеуге арналған үй-жайлар авариялық ғимараттарда орналастырылмайды.

4. Электронды-сәуле түтігі (бұдан әрі – ЭСТ) базасындағы ДК және БТ-ны пайдаланушылардың бір жұмыс орнының ауданы қатарластырып орналастыру кезінде кемінде 6 шаршы метрді (бұдан әрі – м²), орталықта және периметралды орналастыру кезінде – 4 м², тегіс дискреттік экрандар (сұйық кристалл, плазмалық, жарықдиодтық) базасындағы БТ-ны пайдалану кезінде кез келген орналасу кезінде 4 м²-ді құрайды.

ПлДК-ны, ноутбуктерді пайдаланушылардың бір жұмыс орнының ауданы – 2,5 м².

5. Үй-жайларды әрлеу үшін жуу құралдарын қолдана отырып, ылғалды әдіспен жинауға болатын материалдар қолданылады.

6. ДК-мен, ПлДК-мен, ноутбуктермен және БТ-мен жабдықталатын үй-жайлардағы еденнің беті антистатикалық қасиеттері бар материалдардан ойықсыз және саңылаусыз жасалады. ДК-ны, ПлДК-ны, ноутбуктерді және БТ-ны пайдаланатын үй-жайлар, жиһаз және жабдық ретпен және таза ұсталады. Үй-жайды әрлеудегі ақаулар және жабдықтың, жиһаздың бұзылуы уақтылы жөнделуге және ауыстырылуға жатады.

7. ДК және БТ орналастырылатын үй-жайлар қорғаныш жерге тұйықтаумен жабдықталады.

8. Компьютерлерді орналастыруда үш нұсқаның бірі: периметралды, қатармен (2-3-қатарлы), орталықта орналастыру пайдаланылады.

Периметралды орналастыру кезінде терезе ойықтары бар қабырға мен үстелдер арасындағы арақашықтық – 0,5 метр (бұдан әрі – м), қабырға мен үстелдер арасындағы арақашықтық – 0,4 м.

Қатар орналастыру кезінде бір бейнемонитордың сыртқы беті мен екіншісінің экраны арасындағы арақашықтық кемінде – 2 м, бейнемониторлардың бүйір беттері арасындағы арақашықтық кемінде – 1,2 м, бір орындық компьютер үстелдерін екі-үш қатардан орналастыру кезінде әрбір қатардағы үстелдің бүйір жақтаулары арасындағы арақашықтық кемінде – 0,5 м.

Орталықта орналастыру кезінде компьютерлер бар жұмыс үстелдері бөлінбей екі қатармен және бейнемониторлардың экрандары қарама-қарсы жаққа қаратылып, шахматтық тәртіппен немесе мониторлардың сырт жақтары бір-біріне қарама-қарсы қаратылып, ортада орнатылады, бұл ретте бір бейнемонитордың сыртқы беті мен екіншісінің экраны арасындағы арақашықтық кемінде – 2 м.

9. Жұмыс істеу бетінің өлшемдері:

1) үстелдің жұмыс істейтін бетінің биіктігі (еденнен) 640 - 800 миллиметр (бұдан әрі – мм) шегінде реттеледі;

2) үстелдің жұмыс істейтін бетінің ені – 800, 1000, 1200 және 1400 мм;

3) жұмыс үстелінде биіктігі кемінде 580 мм, ені кемінде 500 мм, тереңдігі кемінде 450 мм болатын аяққа арналған кеңістік болады.

10. Бейнемонитор экраны пайдаланушының көзінен 600 – 700 мм қашықтықта, бірақ алфавиттік-цифрлық белгілердің және символдардың өлшемдерін есепке ала отырып, 500 мм-ден жақын емес қашықтықта болады.

11. ДК-мен, ПлДК-мен, ноутбуктермен және БТ-мен сабақ өткізілетін үй-жайларда бір орынды үстелдермен жабдықталады, ДК-мен, ПлДК-мен, ноутбуктермен және БТ-мен жұмыс істеуге арналған бір орынды үстелдің мынадай конструкциясы:

1) екі жеке беті: біреуі биіктігі 520 - 760 мм шегінде ыңғайлы реттелетін ДК-ны орналастыруға арналған жазық беті және екіншісі биіктігі бойынша тиісінше жазық жұмыс бетіне реттелетін пернетақтаға арналған жылжымалы беті;

2) ДК, ПлДК, ноутбуктер және БТ үшін пернетақта бетінің ені кемінде 750 мм, тереңдігі кемінде 550 мм құрайды;

3) аяққа арналған кеңістік ені кемінде 500 мм, тереңдігі кемінде 450 мм, ал биіктігін бойға сәйкес алу керек;

4) жұмыс орнын принтермен жабдықтағанда беттердің енін 1200 мм-ге дейін ұлғайту көзделеді.

12. Компьютерлермен жұмыс істеу кезінде жұмыс орнының негізгі өлшемдері, үстел шетінің биіктігі және аяққа арналған кеңістіктің биіктігі осы Санитариялық қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес бойына сай келеді. Табуреткалар немесе отырғыштар пайдаланылмайды.

13. Көп қабатты тұрғын үйдің бірінші қабатында, жеке үй иелігінде, кіріктірілген-жапсарлас үй-жайларда орналасқан объектілерден қоқысты жинау үшін тұрғын үйдің ортақ қоқыс жинағыштары немесе контейнерлері пайдаланылады.

14. Компьютердің құрамдас бөліктерін (пернатақта, монитор, процессор және т.б.) өңдеу ДК-ны, ПлДК-ны, ноутбуктерді және БТ-ны күтуге арналған құралдармен жүзеге асырылады. Ақаулы және істен шыққан компьютерлерді сақтау үшін балалардың қолы жетпейтін жеке үй-жай көзделеді.

15. ДК, ПлДК, ноутбуктар және БТ орналасқан үй-жайларда осы Санитариялық қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес микроклиматтың рұқсат етілетін параметрлері қамтамасыз етіледі.

16. ДК, ПлДК, ноутбуктер және БТ бар үй-жайлар жылыту, желдету жүйелерімен, ауа баптағыштармен жабдықталады.

17. Жұмыстың басталуы алдында және сабақтардың әрбір академиялық сағатынан кейін өтпелі желдету жүзеге асырылады.

18. ДК, ПлДК, ноутбуктар және БТ орналасқан үй-жайларда табиғи жарықтандыру болады.

19. ДК мен БТ-ны пайдалануға арналған үй-жайлардағы жасанды жарықтандыру ортақ біркелкі жарықтандыру жүйесімен жүзеге асырылады. Өндірістік және әкімшілік-қоғамдық үй-жайлардағы жұмыс орнында құрамдастырылған жарықтандыру жүйесі қолданылады (ортақ жарықтандыруға жұмыс орнының аймағын жарықтандыруға арналған жергілікті жарықтандыру шамдары қосымша орнатылады).

20. Жұмыс үстелінің бетін жарықтандыру: құрамдастырылған жарықтандыру кезінде жалпы жүйеден кемінде 300 люксті (бұдан әрі - лк), жергілікті жүйеден 500 лк; тек жарықтандырудың жалпы жүйесі болған кезде ғана 400 лк құрайды. Жарықтандыру экранның бетінде жылтылдауды болдырмауды қамтамасыз ететіндей етіп жасалады. Экран бетінің жарықтануы 200 лк аспайды.

21. Жасанды жарықтандыру кезінде жарық көзі ретінде люминесценттік және жарықдиодтық шамдар пайдаланылады. Жергілікті жарықтандыру шырағдандарына жарықдиодтық және (немесе) энергия үнемдейтін шамдарды қолдануға жол беріледі.

22. ДК-ны, ПлДК-ны, ноутбуктерді және БТ-ны пайдалануға арналған үй-жайларда жарықтың нормаланатын мәндерін қамтамасыз ету үшін жанып кеткен шамдарды уақтылы ауыстырады. Жұмыс істемейтін, жанып кеткен люминесценттік шамдарды жеке үй-жайда сақтайды. Пайдаланылған люминесценттік шамдарды қоқыс жинайтын контейнерлерге тастауға жол берілмейді. Пайдаланылған шамдарды сыртқа шығаруды және кәдеге жаратуды осындай қызмет түріне арналған лицензиясы бар ұйымдар жүргізеді.

Монитордың экранында жарқылды болдырмау үшін терезе ойықтары күндізгі жарықты өткізбейтін қорғаныш құрылғыларымен жабдықталады.

23. Үй-жайларда:

компьютерлерден (ДК, ПлДК, ноутбуктер) және БТ-дан болатын дыбыс деңгейінің және октавалық жиілік жолақтарындағы дыбыс қысымының рұқсат етілетін деңгейлері осы Санитариялық қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес қабылданады;

ДК, БТ бар үй-жайлар үшін Z, X, Ү осьтерінің рұқсат етілетін діріл жеделдетуі осы Санитариялық қағидаларға 4-қосымшаға сәйкес келеді;

иондалмайтын электр магниттік сәулелену деңгейлерінің рұқсат етілетін мәндері осы Санитариялық қағидаларға 5-қосымшаға сәйкес қабылданады;

аэроиондар және бір полярлық коэффициент шоғырлануының рұқсат етілетін деңгейлері осы Санитариялық қағидаларға 6-қосымшада көрсетілген.

24. Шу деңгейі рұқсат етілетін деңгейден асатын жабдық (басып шығару құрылғылары, серверлер және басқалар) ДК-мен, ПлДК-мен, ноутбуктермен және БТ-мен жабдықталған үй-жайлардан тыс жерде орналастырылады.

25. Адам денсаулығына кері әсерді болдырмау мақсатында физикалық факторлар көздерін орналастыру және пайдалану кезінде мынадай жағдайларда:

1) ДК пайдалануға берген кезде және жаңа жұмыс орындарын құрғанда және жұмыс орындарын қайта ұйымдастырғанда;

2) электр магниттік жағдайды қалыпқа келтіруге бағытталған ұйымдастыру-техникалық іс-шараларын жүргізгеннен кейін;

3) санитариялық-эпидемиологиялық қадағалауды жүргізу кезінде;

4) еңбек жағдайлары бойынша жұмыс орындарын аттестаттау кезінде;

5) ұйымдардың өтінімдері бойынша;

6) санитариялық-эпидемиологиялық аудит жүргізу кезінде жұмыс орындарында құрал-саймандық өлшеулер жүргізіледі.

26. Адамға әсер ететін физикалық факторлар көздерін орналастыру және пайдалану кезінде жұмыс орындарында электрлі-магниттік өрістердің деңгейлерін гигиеналық бағалауды қамтамасыз ете отырып, мынадай кезеңдерді сақтай отырып жүргізіледі:

1) үй-жайда ДК пайдаланушыларының жұмыс орындарын орналастыру жоспары (сызбасы) жасалады;

2) жұмыс орнын жабдықтау – ДК құрылғысының атауы, өндіруші-фирмасы, моделі және зауыттық (сериялық) нөмірлері, ДК-ға арналған экрандық сүзгілер (олар болған жағдайда) туралы мәліметтер зертханалық зерттеулер хаттамасына енгізіледі;

3) ДК экранында осы жұмыс түріне арналған типтік кескіндеме (мәтін, графиктер) орнатылады;

4) өлшеу жүргізу кезінде барлық есептеу техникасы және осы үй-жайда орналастырылған электр жабдығының жұмысы үшін пайдаланылатын ДК қосылады;

5) электростатикалық өріс параметрлерін өлшеу ДК қосылғаннан кейін 20 минуттан ерте емес уақытта жүргізіледі;

6) ДК-мен жабдықталған жұмыс орнындағы айнымалы электр және магниттік, статикалық электр өрістерерінің деңгейлерін өлшеу пернетақтаны қоса алғанда, жұмыс орындарында 0,5 м, 1,0 м және 1,5 м биіктікте үш деңгейде жүргізіледі.

27. Егер ДК-мен жабдықталған зерттелетін жұмыс орнында 5 - 2000 Гц диапазонындағы электр және (немесе) магниттік өрістің қарқындылығы осы Санитариялық қағидаларға 5-қосымшада келтірілген мәннен жоғары болса, ЭМӨ-нің өнеркәсіптік жиілігінің (жабдық ажыратылып тұрғанда) ая деңгейлерін өлшеу жүргізіледі. Жиілігі 50 Гц электр өрісінің ая деңгейі және магниттік өріс кернеулілігінің ая деңгейі тиісінше 0,5 кВ/м және 0,16 А/м (0,2 мкТл) мәннен аспайды.

"Адамға әсер ететін физикалық факторлар (компьютерлер мен бейнетерминалдар) көздерімен жұмыс істеу жағдайларына қойылатын санитариялық- эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларына 1-қосымша

Жұмыс орнының өлшемдері

Бойы, сантиметр (бұдан әрі - см)	Еденнен биіктігі, миллиметр (бұдан әрі - мм)
	Үстелдің беті	Аяққа арналған кеңістік, кемінде
1	2	3
100-115	460	320
116-130	520	400
131 - 145	580	520
146-160	640	580
161 - 175	700	640
175-тен жоғары	760	700

Ескертпе: Аяққа арналған кеңістіктің ені мен тереңдігі үстел конструкциясымен айқындалады.

"Адамға әсер ететін физикалық факторлар (компьютерлер мен бейнетерминалдар) көздерімен жұмыс істеу жағдайларына қойылатын санитариялық- эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларына 2-қосымша

Үй-жайлар үшін микроклиматтың рұқсат етілетін параметрлері

Температурасы, С0	Салыстырмалы ылғалдылығы, % артық емес	Ауа қозғалысының жылдамдығы, м/с
1	2	3
18	66	<0,1
19	62	<0,1
20	58	<0,1
21	55	<0,1
22	52	<0,1

"Адамға әсер ететін физикалық факторлар (компьютерлер мен бейнетерминалдар) көздерімен жұмыс істеу жағдайларына қойылатын санитариялық- эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларына 3-қосымша

Компьютерлер мен бейнетерминалдар шығаратын дыбыс деңгейінің және октавалық жиілік жолақтарындағы дыбыс қысымының рұқсат етілетін деңгейлері

Октавалық жолақтардағы (бұдан әрі - ОЖ) орташа геометриялық жиіліктері бар Герц (бұдан әрі - Гц) дыбыс қысымының (бұдан әрі - дБ) деңгейлері артық емес									дБА-мен өлшенген дыбыс деңгейлері артық емес
31,5 Гц	63 Гц	125 Гц	250 Гц	500 Гц	1000 Гц	2000 Гц	4000 Гц	8000 Гц
86 дБ	71 дБ	61 дБ	54 дБ	49 дБ	45 дБ	42 дБ	40 дБ	38 дБ	50

Ескертпе: Дыбыс деңгейін және дыбыс қысымының деңгейлерін өлшеу пайдаланушының жұмыс орнында жүргізіледі.

"Адамға әсер ететін физикалық факторлар (компьютерлер мен бейнетерминалдар) көздерімен жұмыс істеу жағдайларына қойылатын санитариялық- эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларына 4-қосымша

ДК, БТ бар үй-жайлар үшін Z, X, Ү осьтерінің рұқсат етілетін дірілді жеделдетуі

Түзетілген мән (мс-2)*10-2	Түзетілген деңгей, дециБел (бұдан әрі - дБ)
1,0	80

"Адамға әсер ететін физикалық факторлар (компьютерлер мен бейнетерминалдар) көздерімен жұмыс істеу жағдайларына қойылатын санитариялық- эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларына 5-қосымша

Иондалмайтын электр магниттік сәулелену деңгейлерінің рұқсат етілетін мәндері

Параметрлердің атауы	ДК, БТ бөліктері	Бақылау арақашықтығы, сантиметр (бұдан әрі - см)	Рұқсат етілетін мән
1	2	3	4
Кәсіби пайдаланушыларға арналған электр статикалық өріс кернеулігі	Монитор пернетақта тінтуір	Бас деңгейінде, қол деңгейінде - 1,0	Метріне 20 килоВольт (бұдан әрі - кВ/м)
Жұмыс орындарындағы электр статикалық өріс кернеулігі: - мектепке дейінгі балалар ұйымдарында; - оқу орындарында; - компьютер клубтарында	Монитор пернетақта тінтуір	Бас деңгейінде, қол деңгейінде - 1,0	20 кВ/м 15 кВ/м 15 кВ/м 15 кВ/м
ДК, БТ маңындағы электр статикалық өріс кернеулігі: 5 - 2000 Герц (бұдан әрі - Гц) жиілік диапазонында; 2 - 400 кГц жиілік диапазонында;	Монитор пернетақта тінтуір Монитор пернетақта тінтуір	Бас деңгейінде, қол деңгейінде - 1,0 Бас деңгейінде, қол деңгейінде - 1,0	Метріне 25 Вольт (бұдан әрі - В/м) 2,5 В/м
ДК, БТ маңындағы магниттік ағын тығыздығы: 5 - 2000 Гц жиілік диапазонында; 2 - 400 кГц жиілік диапазонында	Монитор пернетақта тінтуір Монитор пернетақта тінтуір	Бас деңгейінде, қол деңгейінде - 1,0 Бас деңгейінде, қол деңгейінде - 1,0	250 наноТесла (бұдан әрі- нТл) 25 нТл
Монитордың беттік электр статикалық ықтимал беті, артық емес (сертификатталған сынақтарда)	Монитор	Дисплей мен одан 10 см арақашықтықта орнатылған жерге қосылған өлшеу пластинасының арасында	500 Вольт

"Адамға әсер ететін физикалық факторлар (компьютерлер мен бейнетерминалдар) көздерімен жұмыс істеу жағдайларына қойылатын санитариялық- эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларына 6-қосымша

Аэроиондар және бір полярлық коэффициент шоғырлануының рұқсат етілетін деңгейлері

Нормалау көрсеткіштері	Аэроиондар шоғырлануы, р (ион/см3)		Бір полярлық коэффициенті, У
	Оң полярлық	Теріс полярлық
Ең төмен рұқсат етілетін	р+ > 400	Ро- > 600	0,4 < У < 1,0
Оңтайлы	1500 <р+< 3000	3000 < Ро- < 5000
Ең жоғарғы рұқсат етілетін	р+ < 50000	р0- < 50000