Об утверждении Методики по проведению газового мониторинга при эксплуатации полигона

Приказ Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 14 сентября 2021 года № 378. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 17 сентября 2021 года № 24417

В соответствии с пунктом 5 статьи 355 Экологического кодекса Республики Казахстан ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемую Методику по проведению газового мониторинга при эксплуатации полигона.

2. Признать утратившими силу некоторые приказы:

1) приказ Министра охраны окружающей среды Республики Казахстан от 12 января 2012 года № 6-Ө "Об утверждении Методики по проведению газового мониторинга для каждой секции полигона твердых бытовых отходов" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 7411);

2) приказ Министра энергетики Республики Казахстан от 25 января 2016 года № 26 "О внесении изменений в приказ Министра охраны окружающей среды Республики Казахстан от 12 января 2012 года № 6-ө "Об утверждении Методики по проведению газового мониторинга для каждой секции полигона твердых бытовых отходов" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 13329).

3. Департаменту государственной политики управления отходами Министерства экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан;

3) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа представление в Департамент юридической службы Министерства экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта.

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан.

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан

С. Брекешев

"СОГЛАСОВАН"
Министерство индустрии и
инфраструктурного развития
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство финансов
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство национальной экономики
Республики Казахстан

Утвержден приказом Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 14 сентября 2021 года № 378

Методика по проведению газового мониторинга при эксплуатации полигона

1. Настоящая методика по проведению газового мониторинга при эксплуатации полигона (далее – Методика) разработаны в соответствии с пунктом 5 статьи 355 Экологического кодекса Республики Казахстан (далее – Кодекс) и предназначена для проведения газового мониторинга при эксплуатации полигона.

2. Контроль, мониторинг и (или) проведение анализов выполняются аккредитованными лабораториями в соответствии с пунктом 3 статьи 355 Кодекса.

3. Газовый мониторинг для каждой секции полигона начинается до начала эксплуатации полигона и продолжается до завершения процесса биологического разложения отходов. В случае строительства новых полигонов устанавливается природный фоновый уровень метана и углекислого газа. Фоновый уровень метана и углекислого газа устанавливается до начала эксплуатации полигона.

4. Газовый мониторинг проводится:

в толще отходов, где определяется количество и состав образуемого газа;

на поверхности полигона и санитарно-защитной зоне объекта для выявления случаев неконтролируемого выхода газа на поверхность.

5. Организация сети наблюдений для газового мониторинга полигонов приведены в приложении 1 к настоящей Методике.

Проведение мониторинга, в том числе при определении уровня загрязнения атмосферного воздуха осуществлется в одно и то же время суток и в один и тот же календарный день месяца.

Точки мониторинга размещаются в одних и тех же географических координатах.

6. Частота осуществления отбора и анализа обосновывается в программе мониторинга, прилагаемой к экологическому разрешению на воздействие в соответствии с приказом исполняющего обязанности Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 9 августа 2021 года № 319 "Об утверждении Правил выдачи экологических разрешений, представления декларации о воздействии на окружающую среду, а также форм бланков экологического разрешения на воздействие и порядка их заполнения" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 23928).

7. Скважины, построенные в толще отходов, необходимы для мониторинга уровня концентрации газа и его движения в теле полигона. Эти скважины строятся отдельно от системы сбора и выпуска газа и используются как контрольные точки для определения уровня разложения отходов и влияния на окружающую среду.

8. Скважины для мониторинга устанавливаются на расстоянии минимум 20 метров от тела отходов. Глубина скважин равняется максимальной глубине залегания отходов в теле полигона.

9. Внутри тела полигона устанавливаются контрольные точки по периметру ячейки для мониторинга газа на секцию полигона, оборудованного противофильтрационным экраном. На полигонах, не имеющих противофильтрационного экрана, контрольные точки устанавливаются с плотностью одна контрольная точка на один гектар площади, заполненной отходами.

10. Расположение контрольных точек мониторинга газа за пределами толщи отходов зависит от конкретного полигона. При выборе местоположения данных точек учитывается:

1) состав и объем образуемого газа;

2) геологические условия территории;

3) тип отходов;

4) меры, сдерживающие распространение газа;

5) противофильтрационный экран или верхний изолирующий слой;

6) близость к зданиям и сооружениям полигона;

7) коэффициент фильтрации отходов.

11. Проба фильтрата и поверхностных вод отбирается в репрезентативных пунктах. Осуществление отбора и измерение объема и состава фильтрата выполняются отдельно в каждом пункте участка, где образуется фильтрат.

12. Параметры для анализа по пробам, взятым из подземных вод, обусловлены ожидаемым составом фильтрата и качеством подземных вод в данном месте. В процессе выбора параметров для аналитического учета определяется скорость и направление потока подземных вод. Параметры могут включать индикативные показатели для гарантии раннее вывяленных изменении в качестве воды.

13. При отборе проб атмосферного воздуха проводятся наблюдения метеорологических параметров:

1) скорость и направление ветра;

2) температура окружающего воздуха;

3) атмосферное давление;

4) влажность;

5) облачный покров (при морских исследованиях);

6) высота волн (волнение) и направление волн (при морских исследованиях).

14. Отбор проб осуществляется путем аспирации определенного объема атмосферного воздуха через поглотительный прибор, заполненный жидким или твердым сорбентом для улавливания веществ, или через аэрозольный фильтр, задерживающий содержащиеся в воздухе частицы.

15. Измерения производятся на стационарных или передвижных постах, укомплектованных оборудованием для проведения отбора проб воздуха и автоматическими газоанализаторами для непрерывного определения концентраций вредных примесей.

При наблюдениях за уровнем загрязнения атмосферы используются следующие режимы отбора проб:

1) разовый, продолжающийся 20-30 минут;

2) дискретный, при котором в один поглотительный прибор или на фильтр через равные промежутки времени в течение суток отбирают несколько (от 3 до 8) разовых проб;

3) суточный, при котором отбор в один поглотительный прибор или на фильтр производится непрерывно в течение суток.

16. Для отбора проб воздуха используется оборудование согласно перечню и параметрам, указанных в приложении 2 к настоящей Методике, и для определения ядовитых веществ используются индикаторные трубки согласно перечню, указанного в приложении 3 к настоящей Методике.

Перечень и параметры оборудования для отбора проб воздуха

17. Сразу после отбора поглотительные приборы закрываются заглушками из полиэтилена и вкладывают в термос в полиэтиленовом мешке (герметично закрытым, во избежание конденсации в нем влаги), слоем сорбента вниз. Пробы на диоксид серы и сероводород предохраняются от попадания света. При температуре воздуха выше 250С пробы на диоксид серы помещаются в холодильник или в широкогорлый термос, в котором находятся кусочки льда (20-30 % объема термоса), помещенные в полиэтиленовые мешочки и герметично запаянные.

18. Параметры отбора проб воздуха и сроки их хранения определяются согласно приложению 4 к настоящей Методике.

19. Методы анализа проб приведены в приложении 5 к настоящей Методике.

20. По результатам обследования проводится анализ фактического состояния атмосферного воздуха.

Замеренные концентрации загрязняющих веществ в атмосферном воздухе сопоставляются с контрольными значениями концентраций.

Усредненные за сутки значения концентрации сопоставляются со среднесуточными значениями предельно допустимых концентраций для населенных мест.

В случае выявления превышения нормативов качества атмосферного воздуха по какому-либо загрязняющему веществу, устанавливается причина превышения.

21. В соответствии с пунктом 2 статьи 355 Кодекса оператор полигона уведомляет уполномоченный орган в области охраны окружающей среды о негативном воздействии на окружающую среду, выявленном в результате контроля и мониторинга, а также согласовывать с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды характер и сроки корректирующих мер, которые будут приниматься.

Следующие корректирующие меры проводятся при выявлении негативных последствий на окружающую среду:

инженерные мероприятия, снижающие выброс загрязняющих веществ и уровень вредных воздействий;

мероприятия позволяющие снижать степень распространения сбрасываемых загрязняющих веществ и других вредных воздействий.

22. Результаты проведения обследования состояния атмосферного воздуха оформляются в виде отчета по форме производственного экологического контроля в соответствии с приказом Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 14 июля 2021 года № 250 "Об утверждении Правил разработки программы производственного экологического контроля объектов I и II категорий, ведения внутреннего учета, формирования и предоставления периодических отчетов по результатам производственного экологического контроля" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 23553).

23. В соответствии с пунктом 1 статьи 355 Кодекса ежегодно оператор полигона представляет отчет о проведении мониторинга воздействия на окружающую среду в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды.

Ежегодный отчет содержит:

1) краткие сведения об операторе;

2) краткие сведения о подрядной организации или структуре, осуществляющей мониторинг;

3) характеристику системы мониторинга (наблюдаемые компоненты и объекты, точки отбора, периодичность, анализируемые ингредиенты);

4) методику проведения мониторинга (методы отбора, хранения, транспортировки и анализа проб);

5) результаты исследований (результаты анализа проб, динамический и пространственный анализ);

6) анализ динамики за три года;

7) анализ причин увеличения или уменьшения уровня загрязнения;

8) комплексную оценку воздействия предприятия на окружающую среду;

9) предполагаемую динамику загрязнения на предстоящие три года

Приложение 1 к Методике по проведению газового мониторинга при эксплуатации полигона

Организация сети наблюдений

Технологический объект	Периодичность	Объект мониторинга	Место размещения точек мониторинга	Количество точек	Наблюдаемые параметры
Атмосферный воздух	1 раз в квартал	Загрязнение атмосферного воздуха	На границе санитарно защитной зоны полигона	4	углеводороды (метан); сероводород; углерода оксид; серы диоксид; азота оксид; азота диоксид.

Приложение 2 к Методике по проведению газового мониторинга при эксплуатации полигона

Перечень и параметры оборудования для отбора проб воздуха

№	Вещество	Название прибора/оборудования	Основные технические характеристики оборудования
1	Диоксид серы	аспиратор	Предназначен для отбора проб воздуха/газа с заданным объемным расходом. Позволяют отбирать пробу заданного объема, рассчитываемого по установленным значениям расхода и времени прокачки при контроле атмосферного воздуха и воздуха рабочей зоны. Представляет собой переносной, многоканальный автоматический прибор, снабженный таймером.
2	Диоксид азота
3	Сероводород
4	Оксид углерода	пластиковая бутылка с солевым затвором
5	Углеводороды

Приложение 3 к Методике по проведению газового мониторинга при эксплуатации полигона

Перечень индикаторных трубок для определения ядовитых веществ

№	Определяемое вещество	Условное обозначение индикаторных трубок	Диапазон измеряемых концентраций, г/м3
1	Сероводород	ГХПВ ТИ Н2S-1,5 ГX-M H2S-0,0066 ГX-E H2S-0,0066 Индикаторные трубы на сероводород КИТ сероводород	0,01 - 1,500 0,005 - 0,10 0,005 - 0,10 0,001 - 0,05 0,004 - 0,20
2	Оксид углерода	ГХПВТИ СО-1,0 ГХ - М СО - 0,25 ГХ - М СО - 0,5 ГХ - Е СО - 0,25 ГХ - Е СО - 5 ИТ-СО ТИ СО - 2,5 Индикаторные трубы на оксид углерода ИТ-28; BN-39	0,05 - 1,00 0,006 - 3,00 3,0 - 60,0 0,006 - 3,00 3,0 - 60,0 0,005 - 0,03 0,1 - 2,5 0,005 - 0,05 0,10- 1,0 0,35 - 7,0
3	Диоксид серы	ГХПВ TH-S02-1,5 ГХ-М SO2-0,007 ГХ-Е SO2-0,007 ИТ-ДС ТИ SO2-0,7 ТИ SO2-0,06 Индикаторные трубы на диоксид серы	0,005 - 1,50 0,0057 - 0,2000 0,0057 - 0,2000 0,05 - 0,200 0,005 - 0,02

Приложение 4 к Методике по проведению газового мониторинга при эксплуатации полигона

Параметры отбора проб воздуха и сроки их хранения

№	Вещество	Объем воздуха, дм3	Скорость аспирации (скорость отбора проб) воздуха), дм/мин	Продолжительность отбора, мин	Срок хранения	Оборудование для отбора проб
1	Диоксид серы	10	0.5	20	1 месяц	Сорбционные трубки
2	Диоксид азота	5-10	0.25 - 1	20	20 дней	Сорбционные трубки
3	Сероводород	80-100	4-5	20	14 дней 5-8оС	Сорбционные трубки
4	Оксид углерода	0.2-0.4			1 месяц	Пластиковая бутылка с солевым затвором
5	Взвешенные вещества	200-400	20	20	1 месяц	Фильтры АФА - ХП
6	Углеводороды	0.2-0.4			1 месяц	Пластиковая бутылка с солевым затвором

Приложение 5 к Методике по проведению газового мониторинга при эксплуатации полигона

Методы анализа проб

Параметры	Название метода
Диоксид серы	Фотометрический метод на фотометре КФК-3-01
Диоксид азота	Фотометрический метод с - нафтиламином
Оксид углерода	Метод газовой хроматографии на приборе "Газохром 3101"
Сероводород	Фотоколориметрический метод по образованию метиленовой сини
Взвешенные вещества	Гравиметрия
Углеводороды	Метод газовой хроматографии на приборе "Газохром 3101"

Полигонды пайдалану кезінде газ мониторингін жүргізу әдістемесін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2021 жылғы 14 қыркүйектегі № 378 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2021 жылғы 17 қыркүйекте № 24417 болып тіркелді

Қазақстан Республикасының Экология кодексінің 355-бабының 5-тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Полигонды пайдалану кезінде газ мониторингін жүргізу әдістемесі бекітілсін.

2. Кейбір бұйрықтардың күші жойылды деп танылсын:

1) "Қатты тұрмыстық қалдықтар полигонының әрбір секциясы үшін газ мониторингін жүргізу әдістемесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау министрінің 2012 жылғы 12 қаңтардағы № 6-Ө бұйрығы (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 63298 болып тіркелген);

2) "Қатты тұрмыстық қалдықтар полигонының әрбір секциясына арналған газ мониторингін жүргізу жөніндегі әдістемені бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау министрінің 2012 жылғы 12 қаңтардағы № 6-ө бұйрығына өзгеріс енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2016 жылғы 25 қаңтардағы № 26 бұйрығы (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 13329 болып тіркелген).

3. Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің Қалдықтарды басқаруда мемлекеттік саясат департаменті заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін оның Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің ресми интернет-ресурсында орналастырылуын;

3) осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелген күнінен бастап он күні ішінде Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтердің Заң қызметі департаментіне ұсынылуын қамтамасыз етсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Экология, геология және табиғи ресурстар вице-министріне жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрі

С. Брекешев

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Индустрия және инфрақұрылымдық

дамуминистрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Қаржы министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Ұлттық экономика министрлігі

Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрі 2021 жылғы 14 қыркүйектегі № 378 бұйрығымен бекітілген

Полигонды пайдалану кезінде газ мониторингін жүргізу әдістемесі

1. Осы Полигонды пайдалану кезінде газ мониторингін жүргізу әдістемесі (бұдан әрі – Әдістеме) Қазақстан Республикасы Экология кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 355-бабының 5-тармағына сәйкес әзірленді және полигонды пайдалану кезінде газ мониторингін жүргізу үшін арналған.

2. Кодекстің 355-бабының 3-тармағына сәйкес аккредиттелген зертханалар бақылауды, мониторингті және (немесе) талдаулар жүргізуді орындайды.

3. Полигонның әрбір секциясы үшін газ мониторингі полигонды пайдалану басталғанға дейін басталады және қалдықтардың биологиялық ыдырау процесі аяқталғанға дейін жалғасады. Жаңа полигондар салынған жағдайда метан мен көмірқышқыл газының табиғи фондық деңгейі белгіленеді. Метан мен көмірқышқыл газының фондық деңгейі полигонды пайдалану басталғанға дейін белгіленеді.

4. Газ мониторингі:

түзілетін газдың мөлшері мен құрамы анықталатын қалдықтардың қалыңдығында;

полигонның бетінде және объектінің санитариялық-қорғаныш аймағында газдың жер бетіне бақылаусыз шығу жағдайларын анықтау үшін жүргізіледі.

5. Полигондардың газ мониторингі үшін бақылау желісін ұйымдастыру осы Әдістемеге 1-қосымшада келтірілген.

Мониторинг жүргізу, оның ішінде атмосфералық ауаның ластану деңгейін анықтау кезінде тәуліктің бір уақытында және айдың бір күнтізбелік күнінде жүзеге асырылады.

Мониторинг нүктелері бірдей географиялық координаттарда орналастырылады.

6. Іріктеуді және талдауды жүзеге асыру жиілігі "Экологиялық рұқсаттар беру, қоршаған ортаға әсер ету туралы декларацияны ұсыну қағидаларын, сондай-ақ әсер етуге экологиялық рұқсат бланкілерінің нысандарын және оларды толтыру тәртібін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің міндетін атқарушының 2021 жылғы 9 тамыздағы № 319 бұйрығына (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 23928 болып тіркелген) сәйкес әсерге экологиялық рұқсатқа қоса берілетін мониторинг бағдарламасында негізделеді.

7. Қалдықтардың қалыңдығына салынған ұңғымалар газдың шоғырлану деңгейін және оның полигон денесіндегі қозғалысын бақылау үшін қажет. Бұл ұңғымалар газды жинау және шығару жүйесінен бөлек салынады және қалдықтардың ыдырау деңгейін және қоршаған ортаға әсерін анықтау үшін бақылау нүктелері ретінде қолданылады.

8. Мониторинг үшін ұңғымалар қалдықтар денесінен кемінде 20 метр қашықтықта орнатылады. Ұңғымалардың тереңдігі полигон денесіндегі қалдықтардың максималды тереңдігіне тең.

9. Полигон денесінің ішінде сүзуге қарсы экранмен жабдықталған полигон секциясына газ мониторингі үшін ұяшықтың периметрі бойынша бақылау нүктелері орнатылады. Сүзуге қарсы экраны жоқ полигондарда бақылау нүктелері қалдықтармен толтырылған алаңның бір гектарына бір бақылау нүктесінің тығыздығымен орнатылады.

10. Газ мониторингінің бақылау нүктелерінің қалдықтар қалыңдығынан тыс орналасуы нақты полигонға байланысты болады. Осы нүктелердің орналасқан жерін таңдау кезінде:

1) түзілетін газдың құрамы мен көлемі;

2) аумақтың геологиялық жағдайлары;

3) қалдықтардың түрі;

4) газдың таралуын тежейтін шаралар;

5) сүзуге қарсы экран немесе жоғарғы оқшаулағыш қабат;

6) полигонның ғимараттары мен құрылыстарына жақындығы;

7) қалдықтарды сүзу коэффициенті.

11. Сүзінді су мен жер үсті суларының сынамасы репрезентативті пункттерде алынады. Сүзінді су көлемін және құрамын іріктеуді жүзеге асыру және өлшеу сүзінді түзілетін учаскенің әрбір пунктінде жеке орындалады.

12. Жер асты суларынан алынған сынамалар бойынша талдау параметрлері сүзінді судың күтілетін құрамы мен осы жердегі жер асты суларының сапасына байланысты. Талдамалық есепке алу үшін параметрлерді таңдау процесінде жерасты сулары ағынының жылдамдығы мен бағыты айқындалады. Параметрлер су сапасының ертерек өзгеруіне кепілдік беру үшін индикативті көрсеткіштерді қамтуы мүмкін.

13. Атмосфералық ауа сынамаларын алу кезінде метеорологиялық параметрлерге бақылау жүргізіледі:

1) желдің жылдамдығы мен бағыты;

2) қоршаған ауаның температурасы;

3) атмосфералық қысым;

4) ылғалдылық;

5) бұлт жамылғысы (теңіз зерттеулерінде);

6) толқындардың биіктігі (толқу) және толқындардың бағыты (теңіз зерттеулері кезінде).

14. Сынамаларды іріктеу заттарды ұстау үшін сұйық немесе қатты сорбентпен толтырылған жұтқыш аспап арқылы немесе ауадағы бөлшектерді ұстап қалатын аэрозольді сүзгі арқылы атмосфералық ауаның белгілі бір көлемін аспирациялау жолымен жүзеге асырылады.

15. Өлшеулер зиянды қоспалардың концентрациясын үздіксіз анықтау үшін ауа сынамасын алуға арналған жабдықтармен және автоматты газ талдағыштармен жабдықталған стационарлық немесе жылжымалы бекеттерде жүргізіледі.

Атмосфераның ластану деңгейін бақылау кезінде сынамаларды іріктеудің мынадай режимдері пайдаланылады:

1) бір реттік, 20-30 минутқа созылады;

2) дискретті, онда бір жұтқыш аспапқа немесе сүзгіге тәулік ішінде тең уақыт аралығынан бірнеше (3-тен 8-ге дейін) бір реттік сынама алынады;

3) тәуліктік, бұл кезде бір жұту аспабына немесе сүзгіге іріктеу тәулік бойы үздіксіз жүргізіледі.

16. Ауа сынамаларын алу үшін осы Әдістемеге 2-қосымшада көрсетілген тізбе мен параметрлерге сәйкес жабдықтар пайдаланылады және улы заттарды анықтау үшін осы Әдістемеге 3-қосымшада көрсетілген тізбеге сәйкес индикаторлық түтіктер пайдаланылады.

Ауа сынамаларын алуға арналған жабдықтардың тізбесі мен параметрлері

17. Іріктеуден кейін бірден сіңіру құралдары полиэтиленнен жасалған тығындармен жабылады және термосқа полиэтилен қапшыққа (онда ылғалдың конденсациялануын болдырмау үшін герметикалық жабылған), Сорбент қабатын төмен қаратып салады. Күкірт диоксиді мен күкіртсутекке сынамалар жарықтың түсуінен қорғалады. Ауа температурасы 250С жоғары болған кезде күкірт диоксидіне сынамалар тоңазытқышқа немесе полиэтиленді қапшықтарға салынған және герметикалық түрде дәнекерленген мұз кесектері (термос көлемінің 20-30%) бар кең мойынды термосқа салынады.

18. Ауа сынамаларын алу параметрлері және оларды сақтау мерзімдері осы Әдістемеге 4-қосымшаға сәйкес айқындалады.

19. Сынамаларды талдау әдістері осы Әдістемеге 5-қосымшада келтірілген.

20. Тексеру нәтижелері бойынша атмосфералық ауаның нақты жай-күйіне талдау жүргізіледі.

Атмосфералық ауадағы ластаушы заттардың өлшенген концентрациясы концентрацияның бақылау мәндерімен салыстырылады.

Тәулігіне орташа шоғырлану мәндері елді мекендер үшін шекті рұқсат етілген шоғырланудың орташа тәуліктік мәндерімен салыстырылады.

Қандай да бір ластаушы зат бойынша атмосфералық ауа сапасы нормативтерінің асып кетуі анықталған жағдайда, асып кету себебі белгіленеді.

21. Кодекстің 355-бабының 2-тармағына сәйкес полигон операторы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органды бақылау және мониторинг нәтижесінде анықталған қоршаған ортаға теріс әсер туралы хабардар етеді, сондай-ақ қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен қабылданатын түзету шараларының сипаты мен мерзімдерін келіседі.

Қоршаған ортаға теріс салдарлар анықталған кезде мынадай түзету шаралары жүргізіледі:

ластаушы заттардың шығарылуын және зиянды әсерлердің деңгейін төмендететін инженерлік шаралар;

тасталатын ластаушы заттардың және басқа да зиянды әсерлердің таралу дәрежесін төмендетуге мүмкіндік беретін іс-шаралар.

22. Атмосфералық ауаның жай-күйіне тексеру жүргізу нәтижелері "I және II санаттағы объектілерге өндірістік экологиялық бақылау бағдарламасын әзірлеу, ішкі есепке алуды жүргізу қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2021 жылғы 14 шілдедегі № 250 бұйрығына сәйкес өндірістік экологиялық бақылау нысаны бойынша есеп түрінде ресімделеді, (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 23553 болып тіркелген).

23. Кодекстің 355-бабының 1-тармағына сәйкес полигон операторы жыл сайын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға қоршаған ортаға әсер ету мониторингін жүргізу туралы есеп береді.

Жыл сайынғы есеп мыналарды қамтиды:

1) оператор туралы қысқаша мәліметтерді;

2) мониторингті жүзеге асыратын мердігерлік ұйым немесе құрылым туралы қысқаша мәліметтерді;

3) мониторинг жүйесінің сипаттамасын (бақыланатын компоненттер мен объектілер, іріктеу нүктелері, кезеңділігі, талданатын ингредиенттер);

4) мониторинг жүргізу әдістемесін (сынамаларды іріктеу, сақтау, тасымалдау және талдау әдістері);

5) зерттеу нәтижелерін (сынамаларды талдау нәтижелері, динамикалық және кеңістіктік талдау);

6) үш жылдағы динамиканы талдауын;

7) ластану деңгейінің ұлғаю немесе азаю себептерін талдауын;

8) кәсіпорынның қоршаған ортаға әсерін кешенді бағалауын;

9) алдағы үш жылға ластанудың болжамды серпінін қамтиды

Полигонды пайдалану кезінде газ мониторингін жүргізу әдістемесіне 1-қосымша

Бақылау желісін ұйымдастыру

Технологиялық оьъект	Кезеңділігі	Мониторинг объектісі	Мониторинг нүктелерінің орналастырылу орны	Нүктелер саны	Бақыланатын параметрлері
Атмосфералық ауа	Тоқсанына 1 рет	Атмосфералық ауаның ластануы	Полигонның санитариялық қорғаныш аймағының шекарасында	4	көмірсутектер (метан); күкіртсутегі; көміртегі оксид; күкірт диоксид; азот азот оксиді диоксид.

Полигонды пайдалану кезінде газ мониторингін жүргізу әдістемесіне 2-қосымша

Ауа сынамаларын алуға арналған жабдықтардың тізбесі мен параметрлері

№	Зат	Аспап/жабдықтың аталуы	Жабдықтардың техникалық сипаттамалары
1	Күкірт диоксиді	Аспиратор	Белгіленген көлемді шығынымен ауа/газ сынамаларын алуға арналған. Жұмыс аймағының ауасы мен атмосфералық ауасын бақылау кезінде белгіленген шығын мен сору уақыты бойынша белгіленген көлемінің сынамаларын жүргізуге мүмкіндік жасайды. Таймермен жабдықталған жылжымалы, көпканалды автоматтандырылған жабдық.
2	Азот диоксиді
3	Күкіртсутегі
4	Көміртек оксиді	Тұзды жапқышы бар пластикалық бөтелке

Полигонды пайдалану кезінде газ мониторингін жүргізу әдістемесіне 3-қосымша

Улы заттарды анықтауға арналған индикаторлық түтіктердің тізбесі

№	Анықталатын зат	Шартты белгілер индикаторлық түтіктер	Өлшенетін шоғырдың диапазоны, г/м3
1	Күкіртсутек	ГХПВ ТИ Н2S-1,5 ГX-M H2S-0,0066 ГX-E H2S-0,0066 Күкіртсутекке индикаторлық түтік Күкіртсутекке КИТ	0,01 - 1,500 0,005 - 0,10 0,005 - 0,10 0,001 - 0,05 0,004 - 0,20
2	Көміртек оксиды	ГХПВТИ СО-1,0 ГХ - М СО - 0,25 ГХ - М СО - 0,5 ГХ - Е СО - 0,25 ГХ - Е СО - 5 ИТ-СО ТИ СО - 2,5 Көміртек оксидіне индикаторлық түтіктер индикаторлық түтік-28; BN-39	0,05 - 1,00 0,006 - 3,00 3,0 - 60,0 0,006 - 3,00 3,0 - 60,0 0,005 - 0,03 0,1 - 2,5 0,005 - 0,05 0,10- 1,0 0,35 - 7,0
3	Күкірт диоксиді	ГХПВ TH-S02-1,5 ГХ-М SO2-0,007 ГХ-Е SO2-0,007 ИТ-ДС ТИ SO2-0,7 ТИ SO2-0,06 Күкірт диоксидіне индикаторлық түтік	0,005 - 1,50 0,0057 - 0,2000 0,0057 - 0,2000 0,05 - 0,200 0,005 - 0,02

Полигонды пайдалану кезінде газ мониторингін жүргізу әдістемесіне 4-қосымша

Ауа сынамаларын сұрыптау параметрлері және оларды сақтау мерзімдері

№	Зат	Ауа көлемі, дм3	Аспирацияның жылдамдығы (ауа сынамаларын алу жылдамдығы), дм/мин	Сынаманың ұзақтылығы, мин	Сақтау мерзімі	Сынама алуға арналған қондырғы
1	Күкірт қос тотығы	10	0.5	20	1 ай	Сорбциялық түтіктер
2	Азот қос тотығы	5-10	0.25 - 1	20	20 күн	Сорбциялық түтіктер
3	Күкіртсутек	80-100	4-5	20	14 күн 5-8С	Сорбциялық түтіктер
4	Көміртек қос тотығы	0.2-0.4			1 ай	Тұзды жапқышы бар пластикалық бөтелке
5	Өлшенген заттар	200-400	20	20	1 ай	АФА – ХП сүзгілер
6	Көмірсутектер	0.2-0.4			1 ай	Тұзды жапқышы бар пластикалық бөтелке

Полигонды пайдалану кезінде газ мониторингін жүргізу әдістемесіне 4-қосымша

Сынамаларды талдау әдістері

Параметрлер	Әдістің атауы
Күкірт қос тотығы	КФК-3-01 фотометрдегі фотометриялық әдіс
Азот қос тотығы	а-нафтиламинбен фотометриялық әдіс
Күкіртсутек	"Газохром 3101" аспабында газды хромотографиялық әдіс
Көміртек қос тотығы	Метиленды көктің пайда болу негізінде фотоколориметрлік әдіс
Өлшенген заттар	Гравиметрия
Көмірсутектер	"Газохром 3101" аспабында газды хромотографиялық әдіс