Методика для товароведов по скупке ценностей у населения по опробованию и оценке изделий, лома и сплавов из драгоценных металлов

Утверждена Приказом Министра промышленности и торговли Республики Казахстан от 24 ноября 1994 г. N 48. Зарегистрированa в Министерстве юстиции Республики Казахстан 08.06.1995 г. N 69. Приказ утратил силу - приказом Министра индустрии и торговли РК от 26.10.2005г. N 361

Извлечение из приказа Министра индустрии и торговли РК
от 26.10.2005г. N 361

" В соответствии с пунктом 58 Сетевого графика исполнения Общенационального плана мероприятий по реализации Послания Главы государства народу Казахстана от 18 февраля 2005 года, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 5 марта 2005 года N 210, ПРИКАЗЫВАЮ:
1. Признать утратившими силу:
1) приказ Министра промышленности и торговли Республики Казахстан от 24 ноября 1994 г. N 48 "Методика для товароведов по скупке ценностей у населения по опробованию и оценке изделий, лома и сплавов из драгоценных металлов"...
2. Настоящий приказ вводится в действие со дня его официального опубликования.

Министр
индустрии и торговли
Республики Казахстан".
--------------------------------------------------------------------


Скупку ценностей у населения осуществляют товароведы, сдавшие техминимум по опробованию ювелирных изделий и их лома.
Товаровед-скупщик должен изучить действующие стандарты и технические условия на ювелирные изделия.
Товаровед-скупщик должен руководствоваться в своей работе нормативными документами, а также ознакомиться со специальными инструкциями, регламентирующими его деятельность.
Товаровед-скупщик не должен отказывать в предварительной консультации по оценке предлагаемых изделий, лома, чтобы сдатчик мог обдумать свое решение.
Опробование изделий из драгметаллов
инструментальными методами и химическими
реактивами
Прием изделий, лома драгоценных металлов проводится в скупочных пунктах независимо от пробы драгоценных металлов (метрической или каратной).
Для опробования драгметаллов применяют как инструментальные методы (рентгеновские спектрометры "Спектро Х-тест" так и химические методы (химические реактивы).

I. Опробование изделий из драгметаллов
химическим реактивом
Все предлагаемые ценности, независимо от клейм, могут быть опробованы химическими реактивами.
Перед опробованием изделий (его часть), лом необходимо зачистить, так как оно может быть окрашено, отбелено, покрыто слоем драгметалла, жира или грязи.
Для этих целей необходимо иметь инструменты: шаберы, надфили, напильники с мелкой насечкой. Определения содержания драгоценного металла в сплаве производится путем нанесения капли соответствующего реактива на зачищенную поверхность изделия (капельный метод).
Пробирные реактивы имеют строго определенный состав и изготавливаются только Государственной инспекцией пробирного надзора Национального банка Республики Казахстан.
Используя в работе капельный метод (химические реактивы), следует помнить:
1. При пользовании реактивами надо остерегаться попадания их на кожу и слизистые оболочки во избежание химических ожогов.
2. Реактивы при употреблении должны иметь комнатную температуру (18-20 50 0С) и обновляться через каждые полгода.
3. Каждая склянка с реактивом должна иметь наклейку или надпись,

указывающую его назначение ("реактив 583 пробы" и т. д.).

4. Рабочие реактивы хранятся в пеналах, имеющих углубления для

капельниц, снабженных стеклянной палочкой.

5. Реактивы не должны иметь осадка.

6. Запасные реактивы хранятся во флаконах из темного стекла с

притертыми пробками.

При опробовании сплавов из драгоценных металлов применяются

следующие реактивы:

1. Для сплавов золота:

- раствор хлорного золота - для опробования золотых сплавов до

600 пробы.

- кислотные реактивы - для опробования сплавов 375, 500, 750, 900

и 958 проб.

2. Для сплавов серебра:

- раствор двухромовокислого калия (хромпик) - для опробования

сплавов серебра не ниже 600 пробы.

- растворы азотнокислого серебра - для опробования серебра 750,

875, 916, 925, 960 проб.

- раствор двухромовокислого калия (хромпик) с добавлением по

капле реактива 500 50 0 для золота в месте опробования - для сплавов

низкопробного серебра.

3. Для сплавов платины:

- раствор иодистого калия и реактив 958 пробы для золотых сплавов

- для опробования платины.

Опробование раствором хлорного золота

Реактив имеет желтую окраску, применяется для опробования изделий

не выше 600 пробы, оставляя пятна различных оттенков:

- на золоте 583/585 пробы - светло-коричневое пятно

- на белом золоте 583/585 пробы - оранжево-золотистое пятно

- на золоте 500 пробы - темно-каштановое пятно

- на золоте 375 пробы - зеленое пятно

- на золоте 333 пробы - грязно-темно-зеленое пятно.

Опробование кислотными реактивами

Для опробования сплавов золота установлены стандартные кислотные реактивы, соответствующие следующим пробам: 333, 375, 500, 750, 900, 958.
При действии этих реактивов на золотые сплавы соответствующей пробы остается светлое пятно буровых оттенков. На изделиях низших проб интенсивность потемнения возрастает.

Опробование сплавов серебра

1. Раствор двухромовокислого калия (хромпик):
- применяется для опробования изделий и лома из сплавов серебра не ниже 600 пробы, оставляя темно-красное пятно, интенсивность которого возрастает с повышением пробы сплава.
2. Растворы азотнокислого серебра - для опробования сплавов серебра 500, 750, 800, 875, 916, 925, 960 проб с образованием слабого серо-белого налета, густота которого по мере понижения пробы усиливается до серо-пепельного цвета.
3. Кроме того, опробование изделий ниже 750 пробы определяется путем нанесения на испытуемое изделия капли реактива на золото 500 пробы одновременно с хромпиком. Образовавшийся красный налет от хромпика свидетельствует о наличии серебра ниже 750 пробы.

Опробование платины

Ювелирные платиновые изделия изготавливаются, как правило, из сплава 950 пробы. Для опробования сплава применяется раствор иодистого калия. Платина 950 пробы на реактив не реагирует, а на сплавах белого золота оставляет характерные темно-коричневые пятна, что дает

возможность отличить сплавы платины от сплавов белого золота. Этот же

реактив не действует на железные сплавы богатые Ni, Сr. Полоска

реактива растворяется.

Опробование палладия

Применяется раствор иодистого калия: на изделия 850 пробы

оставляет оранжевое пятно, 500 пробы - светло-оранжевое.

Опробование сплавов СрПд750, СрПд810 и нержавеющей стали,

применяемых в стоматологии

Для опробования применяется реактив иодистого калия. От действия

реактива:

на сплаве СрПд750 появляется оранжево-желтое пятно,

на сплаве СрПд810 появляется темно-серое пятно,

на нержавеющей стали пятен не образуется.

После снятия реактива фильтровальной бумагой на вышеуказанных сплавах должен остаться темный след реактива. В том случае, если это не драгоценный металл, на фильтровальной бумаге остается черное пятно.

Методы подхода к оценке некоторых видов изделий
1. Изделия с наличием недрагоценных элементов:
а) дутые (полые) изделия - ножи, вилки, кольца-печатки, серьги, браслеты - вскрываются и очищаются от наполнителей (канифоль, недрагоценный металл);
б) многозвенные изделия - цепи, браслеты - при невозможности отделить детали из недрагоценных металлов, применяемых для соединения звеньев (пружины, штифты, шарниры и др.), следует производить весовую скидку (Таблица скидок - Приложение N 2);
в) изделия, состоящие из нескольких частей - корпуса часов, медальоны, запонки, портсигары, кошельки, пудреницы, женские сумочки - каждая часть изделия подлежит апробированию, детали из недрагоценных металлов удаляются или производится весовая скидка на недрагоценный металл (Таблица скидок - Приложение N 2); кроме того, каждая часть изделия апробируется в нескольких местах;
г) ручные зеркала, рамочки для фотографий, оправа от хрустальных ваз, ризы, оклады, подсвечники, лампадки - из изделий удаляются составные части из недрагоценных металлов и неметаллов (стекло, дерево, металлические стержни, остатки масла и т. д.) или производится скидка в зависимости от соотношения составных частей к общему весу изделия.
2. Изделия с эмалью и чернением
В скупку предлагаются изделия с эмалью для сервировки стола (ложки чайные и кофейные, подстаканники, декоративные наборы и др.), оклады от икон, портсигары, рюмки, флакон для духов и туалетных жидкостей, медальоны - на эмаль производится скидка индивидуально в каждом конкретном случае в зависимости от площади, занимаемой эмалью.
В изделиях с черневым рисунком весовая скидка на чернь не производится.

Особенности оценки некоторых видов изделий
К оценке каждого изделия товаровед-скупщик должен подходить индивидуально, помня о том, что в скупку могут предлагаться изделия, представляющие художественную или историческую ценность.
Изделия с именниками известных мастеров дореволюционных фирм (Фаберже, Хлебников, Овчинников и др.) не следует демонтировать и пропиливать, апробирование производить аккуратно и не с лицевой стороны.
После предварительной оценки указанные изделия тщательно упаковываются и направляются в Гохран Национального банка Республики Казахстан для дальнейшей экспертизы и расчетов с продавцом ценностей.

Браслеты комбинированные
Выпускаются из золота с платиной, из золота с палладием, из золота с серебром - оценке подлежит каждый драгоценный металл по удельному весу в изделии.
На изделиях подобного типа ставится основное клеймо и дополнительное. Например, 583 проба (золото) и 850 проба (в квадрате) - палладий или 950 проба - платина.
Для определения веса каждого из драгоценных металлов изделие демонтируется (исключение составляют изделия, представляющие музейную ценность).

Браслеты с обтяжкой из драгоценного металла
В звеньях завальцован недрагоценный металл, покрытый тонким слоем золота или серебра - скупке не подлежат из-за невозможности объективно определить вес драгоценного металла.

Корпуса от часов
При отсутствии на корпусах клейма Инспекции пробирного надзора производится опробирование каждой части изделия. На элементы из недрагоценного металла производится скидка - на штифты, пружины, подавки (Таблица скидок - Приложение N 2).
Все легко отделяемые части из недрагоценного металла - стальные пластинки в ободке, кожухи, втулки и бигели - по возможности удаляются, механизм часов возвращается сдатчику ценностей.
Ранее выпускались часы в комбинированных корпусах, состоящих из золота и платины, золота и палладия. Донышко корпуса из палладия (белого цвета) имеет изображение усеченного конуса с клеймом "500". Из платины (белого цвета) имеет клеймо "950". Отделив детали, оценку производить по каждому виду драгоценного металла.

Портсигары, кошельки, портмоне
Серебряные изделия, имеющие клеймо "2 с головкой", соответствуют 750 пробе, "3 с головкой" - 800 пробе. Если на изделии стоит клеймо "835" и выдерживает реактив 800 пробы, принимать следует по 800 пробе.
На изделия с эмалью производится весовая скидка в зависимости от площади, занимаемой эмалью. В частности, если верхняя крышка вся покрыта эмалью, следует произвести скидку в размере 6,0 - 10,0 г.
Из изделий удаляются резинки, вкладыши, поверхность счищается от клея. Не следует расштифтовывать эти изделия, сохраняя в первоначальном виде. На детали из недрагоценных металлов производится скидка (Таблица скидок - Приложение N 2).
В изделия с черневым рисунком скидка не производится.

Пудреницы
Необходимо удалять сетки, остатки пудры, зеркало; внутренний ободок апробируется реактивом с целью обнаружения недрагоценного металла. На соединительный штифт производится скидка от 0,5 до 1,0 гр. (Таблица скидок - Приложение N 2).

Ручные зеркала
Оценке подлежит рамочка из драгоценного металла, которую необходимо вскрывать и удалять наполнитель. Зеркало также удаляется.
Такой же метод подхода к оценке рамочек для фотографий.

Флаконы для духов и туалетных жидкостей с эмалью
На эмаль производится скидка в размере 1,5 - 2 гр.

Женские сумочки
Следует обращать внимание на сумочки, связанные из ряда колец, с кошельком на рамке. Клеймо "84" стоит на рамке. Сам кошелек не всегда выдерживает 875 пробу (чаще колечки выполнены из серебра 750 пробы и иногда 500 пробы). Следует зачистить несколько звеньев и нанести реактив.
Обратить внимание на реакцию, пока реактив не растекся на другие части изделия, которые не были зачищены, поскольку изделие может быть посеребреным или отбеленым (т. е. из недрагоценного металла).

Ножи, вилки
В столовых, десертных ножах и вилках лезвие (клинок), как правило, из нержавеющей стали, черенок серебряный. Металлическое лезвие удаляется, оценке полежит ручка (черенок).
Лезвие закрепляется в черенке гипсом, цементом, песком, канифолью и др. После выкрепления лезвия из черенка делается скидка на остатки канифоля (или других наполнителей).
Если изделие новое или старинной работы, оценка производится без удаления лезвия из нержавеющей стали (без нарушения целостности). На лезвие дается скидка.
Пример: столовый нож Киевского з-да - вес черенка из серебра 875 пробы 27,0 гр; десертный нож - вес черенка 17,0 гр.
Столовый нож Таллинского з-да - вес черенка 916 пробы 37,0 гр.
В практике работы встречаются ножи импортного производства с черенком из серебряной фольги. Вес серебряного черенка составляет:
а) в столовых ножах - от 8,0 гр. до 10 гр.
б) в десертных ножах - от 4,0 гр. до 6,0 гр.

Ложки чайные и кофейные с эмалью
На эмаль производится скидка в зависимости от занимаемой площади:

если на черенке изображение животных, птиц - скидка 0,8 гр; цветы -

0,5 гр. В кофейных ложках скидка 0,3 гр.

Зная скидку на эмаль в ложках, расчетно можно определить скидку

во всех изделиях путем сравнения площади эмали в ложках (например, с

изображением животных) с площадью, покрытой эмалью в предлагаемом для

скупки изделии.

Изделия с черневым рисунком

В изделиях с черневым рисунком (в подстаканниках, декоративных

наборах и др.) скидка на чернь не производится.

Предметы религиозного культа

Ризы, оклады от икон, кресты - по возможности сохранять

первоначальный вид (без нарушения целостности).

В подсвечниках с металлическим стержнем - скидка в зависимости от

их размеров (индивидуально в каждом конкретном случае) от 20,0 гр. до

50,0 гр.

В лампадках скидка на остатки масла и парафина от 5,0 гр. до 10,0

гр.

Цепи

Ювелирные цепи из золота, платины и серебра бывают:

а) тонкозвенные, б) крупнозвенные, в) пустотелые, г) бортовые

(для ношения часов).

Цепи снабжены различными замками-запорами-шпрингелями, карабинами (внутри), в которых находится пружина из недрагоценного металла. На недрагоценный металл производится скидка от общего веса изделия. (Таблица скидок - Приложение N 2).
Цепи пустотелые (дутые) прокалываются, разрезаются и очищаются от наполнителей.
В цепях шейных витых (дутых) в местах соединения звеньев заливается недрагоценный металл, на который применяется скидка - 1/3 от общего веса изделия. (Таблица скидок - Приложение N 2).
При описании цепочек в квитанции следует указывать их длину. Апробирование производить в нескольких местах, так как звенья могут быть изготовлены из драгоценных металлов различных проб, а также иметь часть из недрагоценного металла.

Медальоны
Бывают: открывающиеся (золотые или серебряные), на шарнирах и без шарниров, с ободком для портрета. Ободок из недрагоценного металла удаляется, на штифты дается скидка от 0,10 гр. до 0,30 гр.

Запонки
В запонки с челноком вставляются для прочности стальные пластинки - скидка на 1 пару запонок 0,60 гр. (Таблица скидок - Приложение N 2).

Кольца-печатки, серьги "Калачи", "Конго"
Содержат детали из недрагоценных металлов - металлические пластины. Изделия вскрываются, недрагоценный металл удаляется.

Зубное золото
Старые зубные протезы в виде одиночных коронок, мостовидных протезов и штампованных зубов, изготовленные из золотого сплава 900 пробы при наличии золотого припоя 750 пробы (применяется по ГОСТу), принимаются по пробе 900/750 по цене, установленной прейскурантом на драгоценные металлы в изделиях и ломе, скупаемые у населения.
Крючки, кламмера зубных протезов принимаются по пробе, определяемой реактивом, но не выше 750 пробы.
Элементы съемных протезов из сплава ЗЛ-ПЛ-СРМ 750-90-80 принимаются по пробе 900/750 (сплав состоит из золота 750 пробы, платины 900 пробы, серебра 800 пробы и меди).
Отличительные особенности этого сплава от стандартного зубного золота - это отсутствие характерного ярко-желтого цвета (имеет белесый цвет) из-за присутствия в лигатуре платины. Сплав при опробовании реактивом выдерживает 900 и 958 пробу. Крючки из этого же сплава принимаются по 900/750 пробе.
Если при апробировании установлено, что зубные протезы не выдерживают 900 пробу золота, принимать следует по соответствующей пробе прейскуранта на драгоценные металлы в изделиях и ломе, скупаемые у населения (в зависимости от показаний реактива).
При приеме зубных протезов все наполнители в виде кости, гипса

удаляются, литые зубы глубоко запиливаются или вскрываются, если они

полные, так как внутри может быть залит недрагоценный металл или

жидкость. Зубные коронки из недрагоценного металла с напылением из

драгоценного металла скупке не подлежат.

Диски для зубов

1. Платиновые: имеют клеймо с "головкой рабочего", принимаются по

950 пробе.

2. Золотые: до 1958 года с "головкой рабочего" принимаются по 916

пробе, со звездой - по 900 пробе, без клейма - по 900 пробе.

----------------------------------------------------------------------

---------------------------- !__________________

торговая организация Форма N 1

Пункт скупки N _____________ Утверждена приказом Министерства

Город ______________________ промышленности и торговли

Республики Казахстан

от 24 ноября 1994 г. N 48

Квитанция N _____

на скупочные ценности

"___"____________19___г.

Куплено у гр.(ки)____________________________________________________

фамилия, имя, отчество

Адрес:_______________________________________________________________

Паспорт серия______________N_________выдан______________отд.

милиции г._______________________дата выдачи________________

----------------------------------------------------------------------

Наименование! Шифр ! Коли- ! Общее ! Общий ! Вес в ! Цена по ! Сумма к

и описание ! или !чество !количе-! вес !гр. или!прейску- !выплате

ценностей !проба ! !ство ! !каратах!ранту !

! ! !частей ! ! ! !

----------------------------------------------------------------------

! ! ! ! ! ! !

! ! ! ! ! ! !

! ! ! ! ! ! !

! ! ! ! ! ! !

! ! ! ! ! ! !

! ! ! ! ! ! !

! ! ! ! ! ! !

----------------------------------------------------------------------

Оценку производил ______________________________________

Ценности, указанные в квитанции, принял ________________

подпись

С оценкой согласен (на) ___________ и деньги в сумме ________________

_____________________________________________________________________

прописью

получил (ла) ____________________

подпись

Деньги уплатил (ла) _____________

подпись

----------------------------------------------------------------------

!---------------!

!_______________!

---------------------------

торговая организация Форма N 2

Пункт скупки ______________ утверждена приказом Министерства

Город _____________________ промышленности и торговли

Республики Казахстан

от 24 ноября 1994 г. N 48

Ведомость N _____

скупки ценностей за __________19___г.

----------------------------------------------------------------------

N ! Фамилия, имя, отчество товароведа-скупщика

п/п!------------------------------------------------------------------

! ! ! ! !

!------------------------------------------------------------------

!номер !сумма!номер !сумма!номер !сумма!номер !сумма!номер !сумма

!кви- ! !кви- ! !кви- ! !кви- ! !кви- !

!танции! !танции! !танции! !танции! !танции!

----------------------------------------------------------------------

1 ! 2 ! 3 ! 4 ! 5 ! 6 ! 7 ! 8 ! 9 ! 10 ! 11

----------------------------------------------------------------------

Приложено квитанций __________ Заведующий пунктом скупки _________

количество подпись

Всего за день ________________ Кассир ___________

______________________________ подпись

цифрами и прописью Проверил бухгалтер _____________

подпись

!--------------!

!______________!

---------------------------

торговая организация Форма N 3

Пункт скупки ______________ Утверждена приказом Министерства

Город _____________________ промышленности и торговли

Республики Казахстан

от 24 ноября 1994 г. N 48

Сводная ведомость N _______

скупки ценностей с _____ по _________ 19 ____ г.

----------------------------------------------------------------------

Дата ! Группы

!------------------------------------------------------------

! "Ю" ! "КЖ" ! "З" ! "С" ! и др. группы

! сумма ! сумма ! сумма ! сумма !-----------------

! ! ! ! ! сумма ! сумма

----------------------------------------------------------------------

Итого

Всего на сумму __________________________

прописью

Заведующий пунктом

скупки __________________________________

подпись

Кассир __________________________________

подпись

!----------------!

!________________!

---------------------------

торговая организация Форма N 4

Пункт скупки ______________ утверждена приказом Министерства

Город _____________________ промышленности и торговли

Республики Казахстан

от 24 ноября 1994 г. N 48

Реестр N _______

от "_____"_______________ 19 ____ г.

----------------------------------------------------------------------

Дата ! Номер !Наименование! Проба, ! Количество ! Вес ! Цена !Сумма

!квитанции! ценностей ! шифр ! ! ! !

----------------------------------------------------------------------

ВСЕГО:

В том числе по пробам и ценам

----------------------------------------------------------------------

Наименование ценностей ! Проба ! Вес ! Цена ! Сумма

----------------------------------------------------------------------

ВСЕГО:

На указанные в реестре ценности

выписан счет N ________________

от "____"____________ 19 ____ г.

Заведующий пунктом

скупки ______________________

подпись

Товаровед-скупщик ___________

подпись

!-----------------!

!_________________!

--------------------------

торговая организация Форма N 5

Пункт скупки _____________ Утверждена приказом Министерства

Город ____________________ промышленности и торговли

Республики Казахстан

от 24 ноября 1994 г. N 48

Книга

регистрации реестров и отправленных

посылок

----------------------------------------------------------------------

Реестр !Сумма !Акт вложения!Дата !N квитан-!Номер !Товарный

!реест-! !отпра-!ции орга-!посылки!отчет

------------!ра !------------!вления!нов спец-! !------------

номер !дата ! !номер !дата ! !связи ! !номер !дата

----------------------------------------------------------------------

Подпись лица, составившего документ __________________________________

!---------------!

!_______________!

--------------------------

торговая организация Форма 6

Пункт скупки _____________ Утверждена приказом Министерства

Город ____________________ промышленности и торговли

Республики Казахстан

от 24 ноября 1994 г. N 48

Акт вложения

скупленных ценностей N ________ от ___________ 19 ___ г.

Комиссия в составе:

Директор магазина ________________________

Ст. бухгалтер ____________________________

Товаровед-скупщик ________________________

Зав. пунктом скупки ______________________

составила настоящий акт о том, что в посылку вложено скупленных

ценностей согласно реестрам для отправки в Гохран Национального Банка

Республики Казахстан

----------------------------------------------------------------------

N ! Реестр ! Количество ! Вес по реестру ! Сумма

п/п!---------------------! пакетов ! !

! номер ! дата ! ! !

----------------------------------------------------------------------

Итого по реестрам на сумму ____________ _______________________

цифрами прописью

_________________________________________

прописью

Директор магазина _____________________ подпись

Ст. бухгалтер _________________________ подпись

Товаровед-скупщик _____________________ подпись

Зав. пунктом скупки ___________________ подпись

-------------------------- Форма N 7

торговая организация Утверждена приказом Минитсерства

Пункт скупки N ___________ промышленности и торговли

Город ____________________ Республики Казахстан

от 24 ноября 1994 г. N 48

ОТЧЕТ

о движении скупленных ценностей с ____ по 19 ___ г.

Материально ответственное лицо ________________

подпись

----------------------------------------------------------------------

От кого !Номер !Всего! в том числе по группам !За балан-!Приме-

поступило!строки!сумма! !сом !чание

и куда ! ! !------------------------------!---------!------

выбыло ! ! !Ювелирные!Драг. !Золо-!Сереб- !Бланки !

! ! !изделия !камни !тые !рянные !строгой !

! ! ! !жемчуг!изде-!изделия!отчетн. !

! ! ! ! !лия ! !квитанции!

----------------------------------------------------------------------

1 ! 2 ! 3 ! 4 ! 5 ! 6 ! 7 ! 8 ! 9

----------------------------------------------------------------------

Остаток

19 ____ г. I

Приход

1. Куплено

ценностей

от населения

согласно

сводной

ведомости N

(форма N 3) 2 Х

2. Получено

бланков

строгой

отчетности 3 Х Х Х Х Х

----------------------------------------------------------------------

Итого в

приходе 4

Расход

1. Отправлено

в Гохран

ценностей,

скупленных у

населения: 5

посылка N Х Х

акт вложения N

посылка N Х Х

акт вложения N

посылка N X X

акт вложения N

Израсходовано

бланков

строгой

отчетности 6 Х Х Х Х Х

----------------------------------------------------------------------

Итого в

расходе 7

Остаток на

19 ___ г. 8

Приложение:________________________ актов вложения

(количество) прописью

________________________ реестров

прописью

________________________ кв. органов спец. связи

прописью

________________________ испорченных квит. Ф. N 1

прописью

Отчет с приложенными документами получил:

"____"____________ 19 _____ г. Заведующий пунктом скупки __________

подпись

Кассир __________

подпись

Бухгалтер ____________

подпись

Отчет проверил: Бухгалтер ____________

подпись

"______"_____________19____ г.

Форма N 8

АКТ РЕКЛАМАЦИИ К ПОСЫЛКЕ N ______ К АКТУ ПРИЕМКИ ОТ ________N_______

Бригада Гохрана Национального Банка Республики Казахстан в составе

_______________________________произвели приемку посылки, поступивший

в Гохран ________________________19____ г. с пункта скупки в гор.____

_________ в оценочной стоимости _____________________________________

тенге, причем оказалась следующее:

_____________________________________________________________________

По документам пункта скупки

----------------------------------------------------------------------

N N ! Наименование!Количество!Проба! Вес !Цена!Сумма !Примечание

квитанций! изделий ! ! или ! ! ! !

! ! !шифр ! ! ! !

----------------------------------------------------------------------

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

Установлено приемкой

----------------------------------------------------------------------

N N!Наименование!Коли- !Проба!Вес!Цена!Сумма!Пере- !Недо-!Примечание

кви-!изделий !чество! или ! ! ! !плата !плата!

тан-! ! !шифр ! ! ! ! ! !

ий ! ! ! ! ! ! ! ! !

----------------------------------------------------------------------

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

________________ ________________ _________________

подпись подпись подпись

Әдiстемесi Халықтан құндылықтар сатып алу жөнiндегi тауартанушыларға арналған бағалы металдардан жасалған бұйымдарды, олардың сынықтарын және осы металдардың қорытпаларын сыннан өткiзу

Қазақстан Республикасы Өнеркәсiп және сауда министрлiгi 1994 жылғы 24 қарашадағы N 48. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 1995 жылғы 8 маусымда тіркелді. Тіркеу N 69.

Ескерту: Бұйрықтың күші жойылды - ҚР Индустрия және сауда министрінің 2005 жылғы 26 қазандағы N 361 бұйрығымен .

---------------Бұйрықтан үзінді-------------

Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 5 наурыздағы N 210 қаулысымен бекiтiлген Мемлекет Басшысының Қазақстан халқына 2005 жылғы 18 ақпанда Жолдауын iске асыру жөнiндегi Жалпы ұлттық iс-шаралар жоспарын орындаудың Желiлiк кестесiнiң 58-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:
1. Мыналар:
1) Нормативтiк құқықтық актiлердi мемлекеттiк тiркеу тiзiлiмiнде 1995 жылғы 8 маусымда тiркелген "Асыл металдардан жасалған бұйымдарды, сынықтарды және қоспаларды сынамалау және бағалау жөнiндегi халықтан құндылықтарды сатып алу бойынша тауар меңгерушiсiне арналған әдiстеме" Қазақстан Республикасы Өнеркәсiп және сауда министрлiгiнiң 1994 жылғы 24 қарашадағы N 48 бұйрығының...
2. Осы бұйрық оның ресми жарияланған күнiнен бастап қолданысқа енгiзiледi.

Қазақстан Республикасы
Премьер-Министрiнiң
орынбасары -
Қазақстан Республикасының
Индустрия және сауда министрі
----------------------------------------------

Халықтан құндылықтарды сатып алуды зергерлiк бұйымдар мен олардың сынықтарын саннан өткiзу бойынша техминимум тапсырған тауартанушылар жүзеге асырады.
Тауартанушы-сатып алушы зергерлiк бұйымдарға деген iс жүзiндегi стандарттар мен техникалық шарттарды зерделеп алуға тиiс.
Тауартанушы-сатып алушы өз жұмысында нормативтiк құжаттарды басшылыққа алып отыруға, сондай-ақ өзiнiң қызметiн регламентациялайтын арнаулы нұсқамалармен танысуға тиiс.
Тауартанушы - сатып алушы тапсырушыға өзiнiң шешiмiн ойлап алуға мүмкiндiк туғызу үшiн ұсынылған бұйымдарды бағалау жөнiнде алдын-ала консультациялар беруден бас тартпауға тиiс.
Бағалы металдардан жасалған бұйымдарды аспаптық әдiстер мен химиялық реактивтердi қолдану арқылы сыннан өткiзу.
Сатып алу пункттерiнде бағалы металдардан жасалған бұйымдар мен олардың сынықтары бағалы металдардың сынамасына (метрлiк немесе караттық) қарамастан қабылдана бередi.
Бағалы металдарды сыннан өткiзу үшiн аспаптық әдiстер де ("Спектор Х-тест" рентген спектрометрлерi), химиялық әдiстер де (химиялық реактивтер) қолданылады.
1. Бағалы металдардан жасалған бұйымдарды химиялық реактивтермен сынап көру.
Барлық ұсынылған құндылықтарды таңбасына қарамастан химиялық реактивтердi пайдалану арқылы сыннан өткiзуге болады.
Бұйымдар, анардың бөлшектерi мен сынықтары боялған, ақталған, бағалы металл жалатқан, лас болып қалған немесе май тамған болуы мүмкiн, сондықтан сыннан өткiзу алдында оларды тазалау қажет.
Бұл мақсат үшiн мына аспаптардың болуы қажет: шаберлер, надорильдер және майда кертiктi егеулер. Қорытпадағы бағалы металл мөлшерi бұйымның тазаланған жерiне тиiстi реактивтiң бiр тамшысын тамызу (тамшыны пайдалану Әдiсi) арқылы анықталады.
Сынама реактивтерi дәлме-дәл құрамда болады және бұларды тек қана Қазақстан Республикасы ұлттық банкi мемлекеттiк сыныптама бақылау инспекциясы дайындайды.
Жұмыста тамшылық Әдiстi (химиялық реактивтер) пайдаланған кезде мыналарды есте сақтау қажет:
1. Реактивтердi пайдаланған-кезде химиялық күйiкке ұшырап қалмау үшiн реактивтердiң терi мен шырышеті қабықтарға тиiп кетуiнен сақ болу қажет.
2. Қолданылатын реактивтердiң температурасы үй iшiндегi температурадай (18-20 C) болуға тиiс және реактивтердiң әрбiр жарты жыл сайын жаңартылып тұрылуы қажет.
3. Реактив құйылған әрбiр кiшкентай шыны сауыт жапсырмамен немесе оның мақсатын көрсететiн жазбамен (583 сынама реактивтi т.т) жабдықталуға тиiс.
4. Жұмыс реактивтерi шыны таяқшалармен жабдықталған тамызғыштарға арналған шұңқырлар бар пеналдарда сақталады.
5. Реактивтер тұнбасыз болуға тиiс.
6. Запас реактивтер нығыздап жабылатын тығындары бар күнгiрт шыныдан жасалған флакондарда сақталады.
Құнды металдардың қорытпаларын сыннан өткiзуде мына төмендегi реактивтер қолданылады.
1. Алтынның қорытпалары үшiн:
- хлорлы алтынның ерiтiндiсi - 600 сынамаға дейiнгi алтын қорытпаларын сынап көру үшiн;
- қышқыл реактивтерi - 375, 500, 750,900 және 958 сынамалы қорытпаларды сынап көру үшiн.
2. Күмiстiң қорытпалары үшiн:
- екi хром қышқылды калий ерiтiндiсi (хромпик) - 600 сынамадан жоғары күмiс қорытпаларын сынап көру үшiн;
- азот қышқылды күмiс ерiтiндiсi - 50, 875, 916, 925, 960 сынамалы күмiстi сыннан өткiзу үшiн;
- сынау жерiндегi алтынға арналған 500 С реактивтi тамшылап қосқан екi хром қышқылды калий ерiтiндiсi _____ төмен сортты күмiстiң қорытпалары үшiн.
3. Платинаның қорытпалары үшiн:
- йодты калий ерiтiндiсi мен алтын қорытпаларына арналған 958 сынамалы реактив-платинаны сынап көру үшiн.

Хлорлы алтын ерiтiндiсiмен сынап көру

Реактивтiң түрi сары, 600 сынамадан төмен бұйымдарды сынап көру үшiн қолданылады, тамған жерiнде әралуан ренкiдегi дақтар қалдырады:
- 583/585 сынамалы алтында - ақтыл - қоңыр дақ;
- 500 сынамалы алтында - күңгiрт-сағырт дақ;
- 375 сынамалы алдында-жасыл дақ;
- 333 сынамалы алтында-күңгiрт-жасыл дақ.

Қышқыл реактивтерiмен сынап көру

Алтын қорытпаларын сынап көру үшiн 333, 375, 500, 750, 900, 958 сынамаларға сай стандартты қышқыл реактивтерi белгiленген.
Осы реактивтер тиiстi сынамалы алтын қорытпаларына әсер өткен жағдайда олардың беттерiне қара күрең реңкiлi ақшыл дақ қалады. Ең төменгi сынамалы бұйымдарда қараю интенсивтiлiгi арта бередi.

Күмiс қорытпаларын сынап көру

1. Екi хром қышқылды калий ерiтiндiсi (хромпик):
- сынамасы 600 сынамадан жоғары күмiс қорытпаларынан жасалған бұйымдар мен олардың сынығын сынап көру үшiн қолданылады, күңгiрт-қызыл дақ қалдырады, бұл орайда қорытпаның сынамасы жоғарылаған сайын дақтың интенсивтiгi арта бередi.
2. Азот қышқылды күмiс ерiтiндiлерi - 500, 750, 800, 875, 916, 925, 960 сынамалы күмiс қорытпаларын сынап көру үшiн. Осы ерiтiндiлердi қолданған кезде болар-болмас ақ-сұр қатпар пайда болады, оның қалыңдығы сынаманың төмендеуiне қарай сұркүлгiн түске дейiн үдейедi.
3. Осымен қатар сынамасы 750 сынамадан төмен бұйымдар хромпикпен бiрге 500 сынамалы алтынға арналған реактивтiң тамшысын сынауға түскен бұйымның бетiне тамызу арқылы сыннан өткiзiледi. Хромпиктен пайда болатын қызыл қатпар сынамасы 750 сынамадан төмен күмiстiң бар екендiгiн көрсетедi.

Платинаны сынап көру

Зергерлiк платина бұйымдары, әдеттегiдей, 950 сынамалы қорытпадан жасалады Қорытпаны сынап көру үшiн йодты калий ерiтiндiсi қолданылады 950 сынамалы платинаға реактив әсер етпейдi, ал ақ алтын қорытпаларында ерекше күңгiртқоңыр дақ қалдырады осы жағдай платинаның қорытпасын ақ алтынның қорытпасынан айыра тануға мүмкiндiк бередi.
Бұл реактив Ni, Сч элементтерiне бай темiр қорытпаларына әсер етпейдi. Реактив жолағы ерiп кетедi.

Палладийдi сынап көру

Йодты калий ерiтiндiсi қолданылады: 850 сынамалы бұйымдарда ашық қызыл дақ қалдырады, 500 сынамалыларда ашық қызыл-салыларда - ашық қызыл-сары дақ.
Стомотологияда қолданылатын тот баспайтын құрыш пен СрПд 750, СрII д 810 қорытпаларын сынап көру.
Сынап көру үшiн йодты калий реактивi қолданылады. Реактивтiң әсер етуiнен:
- СрIIд750 қорытпасында ашық қызыл - сары дақ пайда болады;
- СрIIд 810 қорытпасында күңгiрт - сұр дақ пайда болады;
- тот баспайтын құрышта дақ қалмайды.
Сүзгiш қағазбен реактивтi алып тастағаннан кейiн жоғарыда аталған қорытпаларда реактивтiң күңгiрт орны қалуға тиiс. Сыналып отырғандар бағалы емес металдар болып шыққан жағдайда сүзгiш қағазда қара дақ қалады.

Бұйымдардың кейбiр түрлерiн бағалаудың
ыңғайын бiлу әдiстерi

1. Бағалы емес элементтерi бар бұйымдар
а) үрiлген (құр қуыс) бұйымдар - пышақтар, шанышқылар, сақиналар, сырғалар, бiлезiктер- ашылады және толтырғыш заттардан (канифорлы, бағалы емес металл) тазартылады;
б) көпүзбелi бұйымдар - шынжырлар, бiлезiктер:
- үзбелерiн қосу үшiн қолданылатын бағалы емес металдардан жасалған бөлшектерiн (серiппелер, мұрындықтар, бұлықтар және басқалар) айырып алуға мүмкiндiгi жоқ жағдайда салмақ кемiтпесiн жасау қажет (Кемiтпелер кестесi - N 2 Қосымша);
б) бiрнеше бөлiктен құрастырылған бұйымдар сағаттардың корпустары, тұмарлар, сән түймелер, шылым сауыттары, әмияндар, опа салғыштар, әйелдер сөмкелерi - бұндай бұйымдардың әрбiр бөлiгi сыннан өткiзiлуге тиiс, бағалы емес металдардан жасалған бөлшектерi алынып тасталады немесе бағалы емес металға салмақтық кемiтпе жасалады (кемiтпелер кестесi N 2 Қосымша); сонымен қатар бұйымның әрбiр бөлiгi бiрнеше жерден сыналып қабылданады;
в) қол айналар фотосуретке арналған кәсектер, хрусталь құмыралардың жиектерi, ризалар, окладтар, шырақдандар, шамдалдар-бұйымдардан металл емес заттардан (шыны, ағаш, металл өзектерi, майдың қалдықтары т.т.) немесе бағалы емес металдардан жасалған құрамдық бөлiктерi алынып тасталады құрамдық бөлiктерi мен жалпы салмағының арақатынасына қарай кемiтпе жасалады.

2. Эмаль жалатқан және қарайтылған бұйымдар

Сатып алуға тамақ iшетiн үстелдi жабдықтауға арналған эмальдi бұйымдар (шай және кофе қасықтар, ыстақан сауыттар, сәндiк жиынтықтар және басқалар), сондай-ақ иконалардың окладтары, шылым сауыттар, рөмкелер, әтiрлер мен иiс суларға арналған флакондар, тұмарлар ұсынылады - эмальға кемiтпе эмаль жалатылған жерiнiң ауданына қарай әрбiр нақты жағдайда жеке жасалады.
Қарайтылған суретi бар бұйымдардың қарайтуына салмақтық кемiтпе жасалмайды.
Бұйымдардың кейбiр түрлерiне баға қоюдың ерекшелiктерi.
Тауартанушы - сатып алушы сатып алу пунктiне көркемдiк немесе тарихи құндылық болып табылатын бұйымдардың да ұсынылуы мүмкiн екендiгiн есте сақтай отырып, әрбiр бұйымды жеке тұрғыдан бағалауға тиiс.
Революцияға дейiнгi фирмалардың атақты шеберлерiнiң аты жазылған бұйымдарды бөлшектеуге немесе егеуге болмайды, сыннан өткiзудi ұқыпты түрде тәптiштеп терiс жағынан жасау қажет.
Аталған бұйымдар алдынала баға қойылғаннан кейiн буылып-түйiледi және құндылықтардың сатушысымен есеп айырысу және одан әрi сараптамадан өткiзiлу үшiн Қазақстан Республикасы ұлттық банкiнiң Мемқазынасына жiберiледi.

Құрастырылған бiлезiктер

Платина мен алтыннан, паладий мен алтыннан, күмiс пен алтыннан жасалып шығарылады - әрбiр бағалы металл бұйымдағы үлестiк салмағы бойынша бағалануға тиiс.
Бұндай үлгiдегi бұйымдарға, негiзгi және қосымша таңбалар қойылады. Мысалға, 583 сынама (алтын) және 850 сынама (екi есе) паладий немесе 950 сынама - платина.
Бағалы металдардың әрқайсысының салмағын анықтау үшiн бұйым бөлшектенедi (мұражай құндылығы болып табылатын бұйымдарды қоспағанда).
Қаптамасы бағалы металдан жасалған бiлезiктер үзбелерде алтын немесе күмiстi жұқа қабат етiп жалатқан бағалы емес металл жаншып қақталған - мұндай бiлезiктер бағалы мен металдың салмағын дұрыстықпен анықтауға мүмкiншiлiгi жоқтықтан сатып алынуға жатпайды.

Сағаттардың корпустары

Корпустарда таңба болмаған жағдайда Сыныптама бақылау инспекциясы бұйымның әрбiр бөлiгiн сыннан өткiзедi. Бағалы емес металдардан жасалған элементтерiне кемiтпе жасалады мұрындықтарға, серiппелерге т.т. (Кемiтпелер кестесi - N 2 Қосымша). Барлық бағалы емес металдардан жасалған ондай айырып алынатын бөлiктер - құрсаудағы құрт пластинкалар, кептер, төлкелер және шендер - мүмкiндiгi бойынша алынып тасталады, ал сағаттың тетiгi құндылықтарды тапсырушыға қайтарылады.
Бұрын сағаттар платина алтыннан, палладий мен алтыннан жасалып құрастырылған корпустарда шығарылатын. Паладийден (ақ түстi) жасалған корпустың түбiнде қысқартылған конус суретi мен "500" деген таңба бар.
Платинадан (ақ түстi) жасалғанының "950" деген таңбасы бар. Бөлшектерiн айырып алып, баға қоюды бағалы металдың әрбiр түрi бойынша жүргiзуi қажет.

Шылым сауыттар, әмияндар, шиландар

Күмiс бұйымдардың "2 қалпақшасымен" деген таңбалары барлары 750 сынамаға, ал "3 қалпақшасымен" деген таңбалылары 800 сынамаға сәйкес келедi. Егер бұйым 835 таңбалы болса және 800 сынамалы реактивке төзiмдi келсе, оны 800 сынама бойынша қабылдау қажет.
Эмальдi бұйымдарға эмаль жалатқан ауданына қарай салмақтық кемiтпе жасалады. Сондай-ақ, егер жоғарғы қақпағының барлығы эмаль жалатқан болса, 6,0 - 10,0 гр. мөлшерiнде кемiтпе жасалуға тиiс.
Бұйымдардың резеңкелерi мен жапсырмалары алынып тасталады және олардың орындары желiмнен тазартылады. Бұл бұйымдар мұрындықтары бұзылмай алғашқы күйiнде сақталуға тиiс Бағалы емес металдардан құйылған бөлшектерiне кемiтпе жасалады. (Кемiтпелер кестесi - N 2 Қосымша).
Қарайтылған бұйымдардағы қарайту суретiне кемiтпе жасалмайды.

Опа салғыштар

Торын, айнасын, опаның қалдықтарын алып тастау қажет Бағалы емес металды табу мақсатында iшкi құрсау реактивпен сыналады. Жалғастырып тұратын мұрындыққа 0,5 - 1,0 гр. мөлшерiнде кемiтпе жасалады. (Кемiтпелер кестесi - N 2 Қосымша).

Қол айналар

Бағалы металдан жасалған кәсекесi бағалануға тиiс, оны ашып, iшiн толтырып тұрған затты алып тастау қажет. Сондай-ақ айнасы да алынып тасталады.
Фотосуретке арналған кәсекелер де осындай әдiспен бағаланады. әтiр мен иiс сұйықтықтарға арналған эмальдi флакондар.
Эмальға 1,5 - 2 гр. мөлшерiнде кемiтпе жасалады.

Әйелдер сөмкелерi

Бiрнеше қатар шығыршықтардан тоқылып кәсекеге бекiтiлген шиланды сөмкелерге аса назар аудару қажет, олардың "84" деген таңбасы кәсекеге қойылған әмиянның өзi әрдайым 875 сынамаға төзiмдi болып шыға бермейдi (көбiнесе шығыршықтар 750 және кейде 500 сынамалы күмiстен жасалады).
Бiрнеше үзбесiн тазалап, реактив тамызу қажет.
Бұйымның басқа тазартылмаған бөлiктерiне реактив жайылып кетпей тұрғанда реакцияға назар аудару қажет, өйткенi бұйым күмiс жалатқан немесе ақталған (яғни бағалы емес металдан жасалған) болып шығуы мүмкiн.

Пышақтар, шанышқылар

Ас және орташа пышақтар мен шанышқылардың жүзi тот баспайтын құрыштан жасалады, ал саптары күмiс болып келедi. Металдан жасалған жүзi алынып тасталынды, бағалануға тек сабы ғана жатады. Жүзi сабына гипспен, цементпен, құммен, канифоль және басқа да заттармен мықтап бекiтiледi. Жүзiн сабынан шығарып алғаннан кейiн канифольдiң немесе басқа бiр толтыратын заттардың қалдықтарына кемiтпе жасалады.
Егер бұйым жаңа болып келсе немесе ескi заман шеберiнiң қолынан шыққан болса, оның тот баспайтын құрыштан жасалған жүзiн қозғамай-ақ (тұтастығын бұзбай) баға қою жүргiзiле бередi. Жүзiне кемiтпе жасалады.
Мысалға: Киев зауытының ас пышағы - 875 сынамалы күмiстен жасалған сабының салмағы 27,0 гр; орташа пышақ сабының салмағы 17,0 гр.
Таллин зауытының ас пышағы - 916 сынамалы сабының салмағы 37,0.
Жұмыс практикасында сабы күмiс фольгадан жасалған импорттық өндiрiстiң пышақтары кездеседi. Күмiс сабының салмағы мынадай:
а) ас пышақтарының - 8,0 гр. - нан 10 гр. дейiн;
ә) орташа пышақтардың - 4,0 гр. - нан 6,0 гр. дейiн.

Эмальдi шай және кофе қасықтар

Эмальға өзiнiң алып жатқан алабына қарай кемiтпе жасалады: егер сабында жануарлар мен құстардың суретi бар болса - кемiтпе 0,8 гр; гүлдерi болса - кемiтпе 0,5 гр. Кофе қасықтардағы кемiтпе 0,3 гр.
Қасықтардың эмалiне жасалатын кемiтпенi бiле отырып, қасықтардағы эмальдiң алабын (мысалға жануарлар суретiмен) сатып алуға ұсынған бұйымның эмальмен боялған алабын салыстыру арқылы барлық бұйымдардағы кемiтпенiң мөлшерiн есептеп анықтауға болады.

Қарайтылған суреттi бұйымдар

Қарайтылған суретi бар бұйымдардың (ыстатқан сауыттардың, сәндiк жиынтықтардың) қарайтуына кемiтпе жасалмайды.

Дiнге табынушылық заттары

Ризалар, иконаларды оклатары, крестер - мүмкiндiгi бойынша алғашқы күйiнде сақтап қалдыру (тұтастығын бұзбай).
Металдан жасалған өзектерi бар шырақдандарда - кемiтпе олардың көлемiне қарай (әрбiр нақты жағдайда жеке) 20,0 грамнан 50,0 грамға дейiнгi мөлшерде жасалады.
Шамдаларда кемiтпе май мен парафиннiң қалдығына 5,0 грамнан 10,0 грамға дейiнгi мөлшерде жасалады.

Шынжырлар

Зергерлiк шынжырлар алтыннан, платинадан және күмiстен жасалған болады:
а) жұқа үзбелi;
ә) iрi үзбелi;
б) құр қуысты;
в) борттық (сағат бауы ретiнде қолданылатындар).
Шынжырлар әртүрлi құлыптармен, iлмектер және шпрингельдермен, сондай-ақ iшiнде бағалы емес металдан жасалған серiппе орнатылған карабиндермен жабдықталған. Бағалы емес металға бұйымның жалпы салмағының есебiнен кемiтпе жасалады (Кемiтпелер кестесi - N 2 Қосымша).
Құр қуыс шынжырларды қабылдауда оларды тесу, кесу және толтыратын заттардан тазарту қажет.
Мойынға тағатын құр қуыс шынжырлардың үзбелерi қосылатын жерлерiне бағалы емес металл құйылады, оған бұйымның жалпы салмағының 1/3 мөлшерлерiнде кемiтпе жасалады. (Кемiтпе кестесi N 2 Қосымша).
Шынжырларды сипаттауда түбiртекте олардың ұзындығын көрсету қажет.
Үзбелерi әртүрлi сынамалы бағалы металдардан жасалған болғандықтан, сондай-ақ бөлiктерi бағалы емес металдардан болуы мүмкiндiгiнен шынжырлар бiрнеше жерлерiнен сыналып көрiлуге тиiс.

Тұмарлар

Тұмарлар ашылатын (алтын немесе күмiс), бұлықтары бар я бұлықсыз және портретке арналған құрсауы бар болып келедi.
Асыл тектес металдан жасалған құрсауы алынып тасталады, мұрындықтарына, 0,10 грамнан 0,30 гр. дейiн кемiтпе жасалады.

Сәндi түймелер

Берiктiк үшiн сәндi түймелерге қайықшасымен бiрге құрыш пластинкалар салынады - бiр жұп сәндi түймеге 0,60 гр. мөлшерiнде кемiте жасалады. (Кемiтпелер кестесi -N 2 Қосымша). "Калачи" және "Конго"үлгiлерiндегi сырғалар мен печатка - сақиналар.
Бұл бұйымдардың асыл тектес металдардан жасалған бөлшектерi бар - металл пластиналары. Бұйымдар ашылады, асыл тектес металл алып тасталады.

Тiс алтыны

900-сынамалы алтын қорытпадан жасалған бөлек коронкалар, жасанды тiстердiң қалыптары мен штампталған тiстер тәрiздi ескi жасанды тiстер 750 - сынамалы дәнекерлеушi алтын қорытпасы бар болған жағдайда (Мемстандарт бойынша қолданылады) халықтан сатып алынатын бұйымдар мен олардың сынықтарындағы бағалы металдарға деген баға көрсеткiшiнде белгiленген бағамен 900/750 - сынама бойынша қабылданады.
Жасанды тiстердiң iлмектерi мен кламмерлерi реактив арқылы анықталатын, бiрақ 750 - сынамадан жоғары емес сынама бойынша қабылданады.
3Л - ПЛ - СРМ 750-90-80 қорытпасынан жасалған алмалысалмалы протездердiң элементтерi 900/750 - сынама бойынша қабылданады (қорытпаның құрамына 750 - сынамалы алтын, 900 сынамалы платина, 800 - сынамалы күмiс және мыс кiредi).
Бұл қорытпаның ерекше өзгешелiктерi стандартты тiс алтынына тән ашық сары түстiң болмауында. Бұл қорытпаның түсi лигатурасының құрамында платина бар болғандықтан ақшыл болып келедi. Реактивпен сынағанда бұл қорытпа 900-және 958-сынамаға төзiмдi. Осы қорытпадан жасалған iлмектер 900/750 - сынама бойынша қабылданады.
Егер қабылдау кезiнде тiс протездерi алтынның 900-сынамасына төзiмсiз деп анықталған болса, оларды халықтан сатып алынатын бұйымдар мен олардың сынықтарындағы бағалы металдарға деген баға көрсеткiшiнiң тиiстi сынамасы бойынша қабылдау қажет (реактивтiң көрсеткiштерiне қарай).
Тiс протездерiн қабылдағанда сүйек немесе гипс тәрiздi толтырғыш заттар алынып тасталады, ал құйылған тiстер, егер олар қуыс болса, терең кесiмдi немесе ашылады, өйткенi олардың iшiне асыл тектес металл я сұйықтық құйылған болуы мүмкiн.
Бағалы металдардың суын жалатумен асыл тектес металдан жасалған тiс коронкаларын сатып алуға болмайды.

Тiске арналған дисктер

1. Платинадан жасалған дисктердiң "жұмысшысының қалпақшасымен" деген таңбасы бар болады, бұлар 950-сынама бойынша қабылданады.
2. Алтыннан жасалған дисктердiң 1958 - жылға дейiнгiлерiнiң iшiндегi жұмысшысының қалпақшасымен деген таңбасы барлары 916-сынама бойынша қабылданады, ал жұлдыздылары мен таңбасы жоқтары 900-сынама бойынша сатылып алынады.

Мәнеттер

Алтын мәнеттердiң сынамасын анықтауда мәнеттердi қырынан, алдыңғы және сыртқы жағынан терең кесуге тура келедi, сондықтан мәнеттер ақаулы болып қалады.
Алтын мәнеттiң сынамасын анықтаған кезде мәнеттiң салмағына назар аудару қажет.
Толық бағалы алтын мәнеттердi салмағы мен қырының кескiнi бойынша айыруға болады.
Бағасы бес сомдық мәнет 4,25 - 4,30 гр. тартады.
Бағасы он сомдық мәнет 8,56 - 8,60 гр. тартады.
Бағасы он бес сомдық мәнет 12,87 - 12,90 гр. тартады.
Жасанды мәнеттердiң салмағы көбiнесе төмендетiлген болады, қырларындағы әрiптер жұқа және қараға боялған, қырлары тым сырғымалы, ал толық бағалы мәнеттердiң қырлары өткiр болып келедi. 1881 жылға дейiн шығарылған мәнеттердiң бетiнде портрет болмайды. Мәнеттердi олардың алдыңғы және сыртқы жағынан тұтастығын бұзбай скальпельмен қырларын тазалай отырып, ұқыпты түрде тәптiштеп қабылдау қажет.
Патшалық және советтiк шекпенiң бағасы 5, 10, 15, 20 тиындық күмiс мәнеттер 500-сынама бойынша сатылып алынуға жатады. Бұл топқа қырларында бойлық кертiгi бар бағасы 5, 10, 15, 20 тиындық патшалық шекпенiң мәнеттерi кiрмейдi. Бұл мәнеттердi 750-сынама бойынша сатып алу қажет.
Алдыңғы бетiнде қалқан iшiнде мәнет бағасының суретi бар советтiк шекпенiң ұсақ тиындары металдан жасалған болып табылады. Бағасы 50 тиындық және бiр сомдық мәнеттердi күмiстiң 900-сынамасы бойынша сатып алу қажет:
а) советтiк шекпенiң мәнеттерi,
ә) патшалық шекпенiң алдыңғы жағында III-Александр мен П-Николайдың портреттерi бар мәнеттер. Қалған күмiс мәнеттердiң барлығы, оның iшiнде сомдықтар, елу тиындықтар, Петр I, Елизавета II және Екатерина II патшалардың дәуiрiнде шыққан мәнеттер 875-сынама бойынша сатып алынады.
Мәнеттердiң жасандылары кездесетiн болғандықтан, барлық мәнеттердi тұтастығын бұзбай ұқыптылықпен қабылдау қажет.
Бағасы 1, 3, 5 немiс маркаларын 500-сынама бойынша сатып алу қажет, ал поляк злотыйлары 750-сынама бойынша, қытай мәнеттерi 875-сынама бойынша қабылданады.

Орындаушы:

N 1 Қосымша

Сынаманы ауыстыру кестесi:

Ескерту: 84 сынамалы күмiстi сынақтан өткiзу 84 сынамалы бұйымдардың көбiсi 800 сынамаға төзiмдi екенiн көрсетедi; сыннан өткiзген кезде 500 сынамаға төзiмдi келетiн 56 сынамалы алтын бұйымдар кездеседi, сондықтан бұндай жағдайларда реактивке қарау қажет.
Егер бұйымдарда 90 немесе 100 деген цифрлар болса, бұл осы бұйымдардың мельхиордан жасалғанын көрсетедi.
Егер бұйымдарда шеңбердiң немесе квадраттың iшiне алынған 84 деген цифр тұрса және қасында қосымша атауы болмаса, бұл заттар жасанды, жалған болуы мүмкiн. -------------------------------------------------------------------
Алтын Күмiс
-------------------------------------------------------------------
метрлiк | мысқалдық | караттiк | метрлiк | мысқалдық
-------------------------------------------------------------------
1000 96 24 500 48
958 92 23 750 72
750 72 18 800 77
583 56 14 875 84
500 48 12 916 88
375 36 9
333 32 8
-------------------------------------------------------------------
1927 жылға дейiн елiмiзде сынамалардың мысқалдық жүйесi қолданыста болады. Бұл жүйе бойынша таза алтын 96 сынамалы болып саналады. Алтынның сынамасы бiр фунттағы мықалдардың (бiр фунт 96 мысқалға тең) санымен көрсетiлдi.
Кейбiр шетел мемлекеттерiнде сынамалардың караттiк жүйесi қолданылады.
Бұл жүйе бойынша таза алтынның сынамасы метрлiк жүйенiң 1000 сынамасы метрлiк жүйенiң 1000 сынамасына сай келетiн 24 каратқа тең.

Мысқалдық және караттiк сынамаларды
метрлiк сынамаға ауыстыру

мынадай ара қатыс қолданылады:
96 мысқал - 1000 (қорытпаның салмақ бөлiктерi) "а" (масқалдық сынама) "х" (метрлiк) Мысал: "а" = 56 (мысқалдық сынама), осыны "х"- метрлiк сынаға ауыстыру қажет. Бұл үшiн мындай пропорция жасалады:
100 х 56 ("а")
"х" = ---------------------, осыған
96
Қарағанда "х" = 583, немесе мына формула қолданылады:
125 х карат, сынамаға
Метрлiк сынама = ----------------------
3
Ұқсас әдiспен сынамалардың караттiк жүйесi метрлiк жүйеге ауыстырылады.
Мысал: "а" = 14 (Караттiк сынама), осыны "х" метрлiк сынамаға ауыстыру қажет.
Бұл үшiн пропорция жасалады:
1000 х 14 ("а")
"х" = ---------------- , осыған
24
Қарағанда "х"= 583

N 2 Қосымша

Отандық және импорттық өндiрiстердiң алтын мен
күмiстен жасалған бұйымдарындағы асыл тектес
металл мен канифольға жасалатын кемiтпелер кестесi

Бұйымдардың түрлерi Асыл тектес металға
грамдық мөлшерде
жасалатын кемiтпе

1. Ерлер сағаттарына
арналған браслеттер:
--------------------
серiппелi екi созылмалы
бөлiктен тұратындар 0,5
серiппелi төрт созылмалы
бөлiктен тұратындар 1,0
серiппелi алты созылмалы
бөлiктен тұратындар 1,5
2. Әйелдер сағаттарына арналған браслеттер:
серiппесi бар екi созылмалы бөлiктiлер 0,3
-----------"-----төрт------"---"------ 0,6
-----------"-----алты -----"---"------ 0,9
-----------"-----сегiз-----"--"------- 1,2
-----------"-----он--------"---"------ 1,5
-----------"-----он екi----"---"------ 1,8

"Крабы" деген үлгiдегi браслет 0,3

3. Алтыннан жасалған шылым сауттар
басып тұратын пластинкалары барлары 4,0
басып тұратын пластинкалары жоқтары 1,8
мұрындықтылары 1,0
4. Күмiстен жасалған шылым сауыттар
басып тұратын пластинкалары барлары 6,0
басып тұратын пластинкалары жоқтары 2,0
мұрындықтылары 1,0
5. Борттық шынжырлар
карабин мен шпрингельдегi серiппелер 0,3
6. Мойынға тағатын шынжырлар
шпрингельдегi серiппелер 0,03
7. Ширатулы мойынға тағатын
шынжырлар
дәнекерленген металл қондырғысымен асыл бұйымның жалпы
тектес металға кемiтпе жасалды салмағының 1/3

8. Алтыннан жасалған қалта
сағаттардың корпустары:

мұрындықтарына 0,3
мұрындықтар мен қысып тұратын
тетiктерiне 1,0
шенiне 2,2
қақпағына 7,0
құрауы (серiппесi) алып тастау

9. Алтыннан жасалған мойын
сағаттардың корпустары:

мұрындықтарына 0,4
шенiне 1,2
қақпағына 3,5

10. Күмiс сағаттардың корпустары

мұрындықтарына 0,5

11. Сөмкелер

мұрындықтарына 2,0
Ломбардтарда бағалау барысында
қолданылатын кемiтпелер

12. Әшекей браслеттер: Канифольға жасалатын
грамм мөлшерiндегi
кемiтпе
10 гр. және одан жоғарғы 7,0
14 гр. нан 18 гр-ға дейiн 3,5
9 гр. нан 13 гр-ға дейiн 2,0
7 гр-ға дейiн 1,2

13. Шынжырлар:
19 гр. және одан жоғары 2,7
14 гр-нан 18 гр-ға дейiн 1,5
8 гр-нан 13 гр-ға дейiн 1,0
7-гр-ға дейiн 0,8

14. Сәндi түйреуiштер 0,6
15. Сырғалар 0,6
16. Сәндi түймелер 0,6
17. Алқалар 0,3
18. Сақиналар 0,4

Ескерту: N 12-18 тармақшаларда аталып көрсетiлген
кемiтпелер ломбардтарда iшi қуыс бұйымдарды
олардың тұтастығын бұзбай бағалауда қолданылады.

"Спектро Х-тест" рентген спектрометрлерiн пайдаланумен
бағалы металдарды сыннан өткiзу

Зергерлiк бұйымдар мен зергерлiк қорытпалардағы бағалы металдардың мөлшерiн аспап арқылы анықтау "Спектор Х-тест" рентген спектрометрiнде жалғаусыз әдiспен жүзеге асырылады.
Спектрометрдiң алтын қорытпалардағы алтынды, күмiс қорытпалардағы күмiстi, платина қорытпалардағы платинаны айыру бағдарламалары бар, сондай-ақ бұл спектрометр қорытпалардың құрамдас бөлiктерi болып табылатын күмiспен мыстан шоғырлануын анықтайды.
Оператор бұйымның түрiне сәйкес бағдарламаны таңдап алады да бұйымға талдау жасайды. Талдау бүтiн бұйымның 0,5 мм. мөлшерiндегi шеңберiнен аспайтын жерiне жүргiзiледi (яғни бұйымның 0,5 мм мөлшердегi жекелеген бөлiктерiн талдауға болады).
Бұйымдардағы бағалы металдарды айыру дәлдiгi бағалы металдардан дайындалған қорытпалар мен талдау әдiстерiне деген Мемстандартқа сәйкес келедi және + 5 сынама тұрады.
Талдаулардың нәтижелерi приборға құрастырылған сұйық кристалдық экранға немесе принтерге (қоса берiлiп отыр) шығарылады. Приборға стандартты қорытпалардың тексерiлетiн үлгiлерi қоса берiледi. Прибор жазу үстелiнiң үстiне орналастырылады және жұмыс жасау үшiн ешқандай арнайы жағдайды талап етпейдi.
Талдаудың нәтижелерi бiр бұйымға деген сертификат немесе бiрнеше бұйымға деген хаттама түрiнде басылып шығарылады және сыннан өткiзiлiп отырған бұйымға қоса берiледi.
Тапсырылатын бұйымдардың барлығы "Спектро Х-тест" спектрометрiнде жүргiзiлетiн талдауға тартылады.
Прибормен жұмыс iстеу тәртiбi жөнiндегi нұсқамада баяндалған.
Бағалы металдардан жасалған бұйымдардың сынамасын анықтау әдiстемесiнiң негiзi етiп
"Бағалы металдардан, олардың тума кесектерi мен басқа да құндылықтардан жасалған бұйымдардың және осы бұйымдар сынықтарының сынамасын тұтастықтарын бұзбай "Спектро Х-тест" рентген спектрометрiне анықтау тәртiбi туралы Нұсқаманы" алуға болады (N 3 Қосымша).

N 3 Қосымша

1. Жалпы ережелер

1.1. Нұсқама 1993 жылғы 26 сәуiрде Мемқазынаның директоры бекiткен "Қазақстан Республикасы ұлттық банкiнiң Мемқазынасында құндылықтарды қабылдау, өңдеу, сақтау, беру және оларды есепке алу тәртiбi туралы" деген нұсқама мен "Бағалы металдардан жасалған бұйымдар мен олардың сынықтарын және жартылай өңделген өнiмдердi сыннан өткiзу жөнiндегi әдiстеменiң, сондай-ақ бағалы металдардың қорытпалары мен талдау әдiстерiне деген
17233-71, 17235-71, 12563. 1-83, 12563. 2-83, 12562, 1-82, 2562-82, 12564, 1-83, 12564. 2-83, 12555, 1-83 12555, 2-82, 168821-71, 16882, 2-71, 16883, 1-71, 16883, 3-71, 16321, 1-70, 16321, 2-70, 1255, 1-82,12556, 2-82, 12551, 1-82, 12551, 2-82, 12552, 1-77, 12552, 2-77, 12553, 1-77, 12553, 2-77, 12554, 1-83, 12554, 2-83, 12559, 1-82, 12559, 2-82 Мемстандарттардың негiзгi ережелерiнiң ескерiлуiмен әзiрлендi.
1.2. Бағалы металдар-алтын, платина және күмiстiң сынамасын "Спектр Х-тест" маркалы рентген сектрометрiнде бұйымның тұтастығын бұзбай тексеру әдiсi тамшы мен сынамалайтын тас арқылы сыннан өткiзу әдiстерiмен қатар қолданылады.
Басқа әдiстерге қарағанда бұл әдiстiң артықшылығы бағалы металдардан дайындалған қорытпалардың сынамасын бұйымның бүтiндiгiн бұзбай аспапты пайдалану арқылы айыруға мүмкiндiк беретiндiгiнде.
1.3. "Спектро Х-тест" приборында жүргiзiлетiн талдау арнайы жабдықталған үй-жайда қауiпсiздiк техникасының ережелерiн, құндылықтардың мүлтiксiз сақталуының шарттары мен тиiстi нормативтiк-техникалық құжаттардың талаптарын сақтаумен iске асырылады.
1.4. Жұмысқа әзiрлеу барысында прибор санитарлық-эпидемиологиялық станса мен Стандарттау орталығында тексерiстен өткiзiлуге тиiс және оның пайдаланылуына рұқсат алынған болу керек.
1.5. Прибормен жұмыс iстейтiн сарапшыларды электр және рентген аппараттурасымен жұмыс iстегенде сақталуға тиiстi қауiпсiздiк техникасы жөнiндегi ережелермен таныстыру қажет, олардың приборды пайдалануда дағдылары болу керек және олар пайдаланудың ережелерiн бiлуге тиiс, сондай-ақ олар бағалы металдардан, олардың тума кесектерiнiң және т.т. жасалған бұйымдар мен олардың сынықтарын сыннан өткiзу жөнiндегi жұмыстың тәртiбiн сақтауға тиiстi.
1.6. Спектрометр зергерлiк бұйымдардың 0,5 мм. мөлшерiндегi шеңберiнен аспайтын жерiне талдау жүргiзу арқылы олардың құрамындағы алтынның, күмiстiң және платинаның сынамасын анықтауға арналған.
2. Талдауды әзiрлеу және өткiзу тәртiбi
2.1. Сарапшы құндылықтармен жұмыс iстеу барысында талдауға жататын бұйымдарды дайындайды.
Бұйымдар спиртпен жуу немесе сүрту арқылы тазаланған болуға тиiс, олардың бетiндегi бөтен қоспалар мен тотықтандыру табын кетiрiп тастау керек. Осы приборлардың 0,1 - 0,5 мм мөлшерiндегi тереңдiкке дейiн металға талдау жүргiзудi қамтамасыз ететiндiгiн ескере отырып, қажет болған жағдайда талдауға дайындалынып жатқан бұйымның бетiндегi бiр қабаты алынып тасталады. Бұл орайда бұйымдардың негiзгi қорытпаларының сынамасын бұйымдардың дәнекерлеушi қорытпасы жоқ жерлерiнен жүргiзiледi.
2.2. Айқындап зерттеу үшiн жинап алынған бұйымдар металдың түрi бойынша сорт-сортқа айырылады (алтын, күмiс, платина) және осыған сәйкес, "Спектро Х-Тест" спектрометрiн" пайдалану жөнiндегi нұсқамада көрсетiлгендей, зерттеудiң қажеттi бағдарламасы таңданып алынады (алтын, күмiс, платина, палладий).
2.3. Зерттелеуге жататын бұйымдардың габариттерi прибордың жұмыс камерасының көлемiнен аспайтын болуға тиiс және таңдап алынған нүктелерде талдау жүргiзу үшiн бұйымды еркiн бейiмдеуге кедергi жасамайтындай болуы қажет.
2.4. Сарапшы талдау жүргiзу алдында бұйымның барлық жағын қарап шығады және оның күрделiлiгi мен талдау жүргiзiлетiн нүктелерiнiң санын анықтайды.
2.5. Талдау жүргiзу үшiн бұйым арнаулы үстелшеге қойылады, бұл орайда оның талдау жүргiзу үшiн таңдап алынған нүктесi бар жағы мүмкiншiлiгiнше колденеңiнен орналастырылады. Сарапшы үстелшенiң биiктiгiн өзгерте отырып, бұйымның талдануға тиiстi жағын колиматорға тиiстiре тақап қояды.
2.6. Жай бұйымдарға 3-5 нүктесiнен талдау жүргiзiледi, құранды бұйымдардың барлық құрамдас элементтерi талданады, ал бағалы металдардың тума кесектерi кемiнде: нүктесiнен сыналады.
2.7. Талдаудың нәтижесi болып 3-5 нүкте бойынша прибордың таблосына жазып шығарылған сынаманың орташаландырылған мағынасы қабылданады.
Құрамды бұйымды талдаудың нәтижесiн алу үшiн әрбiр құрамдас элемент бойынша кемiнде бiр нүктеден алынған мәлiметтер есепке алынады да орташа арифметикалық мағына есептелiп шығарылады, егер барлық элементтердiң сынамасы болуы мүмкiн ауытқулар шегiнде бiр тектес болып шықса.

N 4 Қосымша

СПЕКТРО Х-РЕИ ИНСТРУМЕНТ
Х - ТЕСТ

-------------------------------------------------------------------
Лаборатория ПА АU 30-11-93 1-бет
-------------------------------------------------------------------
Сынамасы| Шоғырлануы| күнi | Уақыты| Өлшеу|Стандартты|Режим
| | | | саны |ауытқулар |
-------------------------------------------------------------------
AU 58.0% 30-11-93 12:21 1 0.000 0
AG 1.4% 30-11-93 12:21 1 0.000 0
CU 40.6% 30-11-93 12:21 1 0.000 0
AU 58.3% 30-11-93 12:32 1 0.000 0
AG 1.5% 30-11-93 12:32 1 0.000 0
CU 40.2% 30-11-93 12:32 1 0.000 0
AU 58.1% 30-11-93 12:41 1 0.000 0
AG 1.4% 30-11-93 12:41 1 0.000 0
CU 40.5% 30-11-93 12:41 1 0.000 0
AU 57.9% 30-11-93 12:45 1 0.000 0
AG 1.6% 30-11-93 12:45 1 0.000 0
CU 40.5% 30-11-93 12:45 1 0.000 0
AU 58.2% 30-11-93 12:49 1 0.000 0
AG 1.3% 30-11-93 12:49 1 0.000 0
CU 40.5% 30-11-93 12:49 1 0.000 0
AU 58.2% 30-11-93 13:04 1 0.000 0
AG 1.5% 30-11-93 13:04 1 0.000 0
CU 40.3% 30-11-93 13:04 1 0.000 0
AU 58.2% 30-11-93 13:07 1 0.000 0
AG 1.6% 30-11-93 13:07 1 0.000 0
CU 40.1% 30-11-93 13:07 1 0.000 0
AU 57.8% 30-11-93 13:13 1 0.000 0
AG 1.5% 30-11-93 13:13 1 0.000 0
CU 40.7% 30-11-93 13:13 1 0.000 0
AU 32.9% 30-11-93 13:19 1 0.000 0
AG 7.4% 30-11-93 13:19 1 0.000 0
CU 51.7% 30-11-93 13:19 1 0.000 0
AU 32.9% 30-11-93 13:24 1 0.000 0
AG 7.3% 30-11-93 13:24 1 0.000 0
CU 51.8% 30-11-93 13:24 1 0.000 0

Сарапшы
Тексерушi