О детских деревнях семейного типа и домах юношества

Закон Республики Казахстан от 13 декабря 2000 года N 113-II.

ОГЛАВЛЕНИЕ

Сноска. Заголовок с изменением, внесенным Законом РК от 26.12.2011 № 517-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования);
по всему тексту слова "Домов юношества", "Домах юношества", "Домам юношества" заменены соответственно словами "домов юношества", "домах юношества", "домам юношества";
слова "18 лет", "23 лет", "от 18", "от 16" заменены соответственно словами "восемнадцати лет", "двадцати трех лет", "от восемнадцати", "от шестнадцати";
слова "матери-воспитательницы", "матерью-воспитательницей", "матерями-воспитательницами", "матерей-воспитательниц", "матери-воспитательнице", "Мать-воспитательница", "мать-воспитательница", "матерям-воспитательницам" заменены соответственно словами "матери-воспитателя", "матерью-воспитателем", "матерями-воспитателями", "матерей-воспитателей", "матери-воспитателю", "Мать-воспитатель", "мать-воспитатель", "матерям-воспитателям";
слова "уполномоченным органом по вопросам образования", "Уполномоченный орган по вопросам образования" заменены соответственно словами "уполномоченным органом в области образования", "Уполномоченный орган в области образования" Законом РК от 26.12.2011 № 517-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Настоящий Закон определяет правовое положение детских деревень семейного типа и домов юношества, создаваемых в целях удовлетворения прав детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, жить и воспитываться в семье, а также всестороннего обеспечения их нравственно- духовного, трудового воспитания и образования.

Глава 1.
Общие положения

Статья 1. Отношения, регулируемые настоящим Законом

1. Настоящий Закон регулирует общественные отношения, возникающие в связи с содержанием, воспитанием и обеспечением начального, основного среднего, общего среднего, технического и профессионального, послесреднего, высшего образования детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, в детских деревнях семейного типа и домах юношества.

2. К отношениям, не урегулированным настоящим Законом, применяются нормы иных нормативных правовых актов.

Сноска. Статья 1 с изменениями, внесенными Законом РК от 27 июля 2007 года N 320 (порядок введения в действие см. ст.2).

Статья 2. Законодательство Республики Казахстан о детских деревнях семейного типа и домах юношества

1. Законодательство Республики Казахстан, регулирующее содержание, воспитание и обеспечение начального, основного среднего, общего среднего, технического и профессионального, послесреднего, высшего образования детей-воспитанников в детских деревнях семейного типа и домах юношества, основывается на Конституции Республики Казахстан и состоит из настоящего Закона и иных нормативных правовых актов.

2. Международные договоры, ратифицированные Республикой Казахстан, имеют приоритет перед настоящим Законом и применяются непосредственно, кроме случаев, когда из международного договора следует, что для его применения требуется издание закона Республики Казахстан.

Сноска. Статья 2 с изменениями, внесенными Законом РК от 27 июля 2007 года N 320 (порядок введения в действие см. ст. 2).

Статья 3. Основные принципы и задачи настоящего Закона

1. Настоящий Закон основывается на принципах гуманизма, справедливости, свободного развития личности, приоритетной защиты прав и законных интересов воспитанников, взаимной помощи и поддержки членов семьи детской деревни и домов юношества.

2. Настоящий Закон направлен на поэтапное преобразование детских домов в детские деревни и создание в стране детских деревень семейного типа и домов юношества, деятельность которых призвана обеспечить выполнение следующих задач:

1) создание условий воспитанникам для содержания, воспитания и получения ими начального, основного среднего, общего среднего, технического и профессионального, послесреднего, высшего образования, в том числе условий, способствующих их физическому, психическому, нравственному и духовному развитию;

2) обеспечение социальной адаптации воспитанников;

3) обеспечение охраны здоровья воспитанников, укрепление их психофизического состояния и проведение профилактических мероприятий;

4) привитие воспитанникам навыков трудовой деятельности, обучение профессиям, востребованным на рынке труда;

5) содействие воспитанникам в правильном выборе будущей профессии и трудоустройстве.

Сноска. Статья 3 с изменениями, внесенными законами РК от 27.07.2007 N 320 (порядок введения в действие см. ст. 2); от 26.12.2011 № 517-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Глава 2.
Права воспитанников детской деревни

Статья 4. Дети-воспитанники детской деревни

Дети-воспитанники (воспитанники) детской деревни:

1) дети-сироты - лица в возрасте до восемнадцати лет, у которых умерли оба или единственный родитель;

2) дети, оставшиеся без попечения родителей, - лица в возрасте до восемнадцати лет, которые остались без попечения единственного или обоих родителей в связи с ограничением или лишением их родительских прав, признанием родителей безвестно отсутствующими, объявлением их умершими, признанием недееспособными (ограниченно дееспособными), отбыванием родителями наказания в местах лишения свободы, уклонением родителей от воспитания детей или от защиты их прав и интересов, в том числе при отказе родителей взять своих детей из воспитательных или лечебных учреждений, а также в иных случаях отсутствия родительского попечения.

Статья 5. Право воспитанника жить и воспитываться в семье детской деревни

1. Каждый воспитанник имеет право жить и воспитываться в семье детской деревни до достижения им возраста восемнадцати лет.

2. Воспитанник имеет право на:

1) уважение его человеческого достоинства;

2) заботу со стороны матери-воспитателя и совместное с ней проживание;

3) исключен Законом РК от 26.12.2011 № 517-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Сноска. Статья 5 с изменением, внесенным Законом РК от 26.12.2011 № 517-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Статья 6. Право воспитанника выражать свое мнение

1. Воспитанник вправе выражать свое мнение при решении в семье любого вопроса, затрагивающего его интересы.

2. Воспитанник вправе быть заслушанным в ходе любого судебного или административного разбирательства, затрагивающего его права и законные интересы.

Учет мнения воспитанника, достигшего возраста десяти лет, обязателен, за исключением случаев, когда это противоречит его интересам.

Мнение воспитанника учитывается:

1) при выборе матерью-воспитателем образовательного учреждения и формы обучения;

2) при разрешении матерью-воспитателем вопросов, касающихся семейного воспитания и образования;

3) при рассмотрении судом требований родителей о возврате им ребенка от матери-воспитателя;

4) при отказе судом в удовлетворении иска родителей о восстановлении их в родительских правах;

5) при отказе судом в удовлетворении иска родителей об отмене ограничения их в родительских правах.

Статья 7. Право воспитанника на защиту прав и законных интересов

1. Воспитанник детской деревни имеет право на защиту своих прав и законных интересов.

Защита прав и законных интересов воспитанника осуществляется администрацией детской деревни, органом опеки и попечительства, прокурором и судом, а также органами внутренних дел и иными государственными органами в пределах своей компетенции.

2. Воспитанник детской деревни имеет право на защиту от злоупотреблений со стороны администрации детской деревни, а также матери-воспитателя.

При нарушении прав и законных интересов воспитанника, в том числе при невыполнении или ненадлежащем выполнении администрацией детской деревни, а также матерью-воспитателем обязанностей по обеспечению ему условий для содержания, воспитания и получения начального, основного среднего, общего среднего, технического и профессионального, послесреднего, высшего образования либо при злоупотреблении ими своими правами, ребенок вправе самостоятельно обращаться за защитой прав и законных интересов в орган опеки и попечительства, а по достижении возраста четырнадцати лет - в суд.

3. Должностные лица организаций и лица, которым стало известно об угрозе жизни или здоровью ребенка, о нарушении его прав и законных интересов, обязаны сообщить об этом в орган опеки и попечительства по месту фактического нахождения ребенка. При получении таких сведений орган опеки и попечительства обязан принять необходимые меры по защите прав и законных интересов воспитанника детской деревни.

Сноска. Статья 7 с изменениями, внесенными законами РК от 27.07.2007 N 320 (порядок введения в действие см. ст. 2); от 26.12.2011 № 517-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Статья 8. Право воспитанника на жилище

1. Воспитанник на весь период пребывания в детской деревне сохраняет право на общую собственность наряду с другими собственниками жилища. Порядок и условия отчуждения жилища, находящегося в общей собственности, в том числе и воспитанника детской деревни, определяются законодательством Республики Казахстан.

2. Воспитанник, имеющий право собственности на жилище, перешедшее к нему в порядке наследования или дарения и по другим законным основаниям от родителей, родственников или других лиц, сохраняет на него право на весь период пребывания в детской деревне.

3. Жилище из государственного жилищного фонда сохраняется за воспитанником в течение всего времени его пребывания в детской деревне.

4. Воспитанник, не имеющий жилища, после окончания пребывания в детской деревне имеет право на получение жилища из государственного жилищного фонда в соответствии с жилищным законодательством Республики Казахстан.

Сноска. Статья 8 с изменениями, внесенными Законом РК от 26.12.2011 № 517-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Статья 9. Право воспитанника на имущество

Воспитанник сохраняет право собственности на:

1) имущество, полученное им в порядке дарения, наследования и по другим законным основаниям;

2) доходы, полученные в виде процентов с банковского вклада;

3) доходы, полученные от сдачи в наем принадлежащего ему жилища;

4) доходы от творческой, профессиональной, трудовой и иной деятельности.

Статья 10. Право воспитанника на социальные выплаты

1. Воспитанник имеет право на пособия и другие социальные выплаты в соответствии с законодательством Республики Казахстан, а также причитающиеся ему от родителей алименты.

2. Пособия и другие социальные выплаты, назначенные воспитаннику в соответствии с законодательством Республики Казахстан, а также средства, взыскиваемые с родителей на содержание воспитанника, подлежат перечислению на банковские счета на имя воспитанника с его письменным извещением.

Администрация и матери-воспитатели детских деревень не имеют права снимать с банковских счетов воспитанников средства, поступившие от алиментов, пособий и других социальных выплат.

Сноска. Статья 10 в редакции Закона РК от 26.12.2011 № 517-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Глава 3.
Детская деревня семейного типа
(детская деревня)

Статья 11. Семья в детской деревне

1. Семья в детской деревне - круг лиц (мать-воспитатель, воспитанники), связанных личными неимущественными правами и обязанностями, вытекающими из новой формы воспитания детей, призванными способствовать укреплению семейных отношений и привитию навыков к труду, обучению и воспитанию.

2. В детской деревне содержание и воспитание детей осуществляется в семье матерью-воспитателем, прошедшей конкурсный отбор в порядке, определяемом уполномоченным органом в области образования.

3. Положение о семье в детских деревнях утверждается уполномоченным органом в области образования.

Сноска. Статья 11 с изменениями, внесенными законами РК от 26.12.2011 № 517-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования); от 24.11.2021 № 75-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 12. Правовой статус детской деревни

1. Детская деревня - юридическое лицо, создаваемое в организационно-правовой форме некоммерческой организации для обеспечения прав и законных интересов детей-воспитанников и выполнения функций, установленных настоящим Законом.

Государство в лице Правительства Республики Казахстан и местных исполнительных органов может быть учредителем детской деревни.

2. Детская деревня имеет обособленную территорию, минимальный размер которой определяется уполномоченным органом в области образования, с расположенными на ней жилыми помещениями квартирного типа, административными зданиями и сооружениями, предназначенными для проживания семей, а также приусадебным и подсобным (домашним) хозяйством.

3. Детская деревня состоит из нескольких семей, в каждой из которых проживают и воспитываются от семи до десяти детей-воспитанников в возрасте до восемнадцати лет, а также из домов юношества для проживания в определенный период выпускников детских домов, школ-интернатов для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, и воспитанников детских деревень в возрасте до двадцати трех лет.

4. Детские деревни размещаются, как правило, в малых и средних городах, сельских населенных пунктах и пригородных зонах крупных городов.

Сноска. Статья 12 с изменениями, внесенными законами РК от 20.12.2004 N 13 (вводится в действие с 01.01.2005); от 26.12.2011 № 517-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования); от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 13. Управление деятельностью детской деревни

1. Управление деятельностью детской деревни осуществляется администрацией, назначаемой учредителем детской деревни в соответствии с ее Уставом.

2. К основным функциям администрации детской деревни относятся:

1) создание нормальных условий для функционирования детской деревни и обеспечение материально-технической базы домов юношества;

2) руководство воспитательным процессом, контроль за обучением;

3) совершенствование инфраструктуры детской деревни;

4) распределение средств, поступающих в детскую деревню, между матерями-воспитателями в соответствии с нормами материального обеспечения;

5) принятие и анализ ежемесячных финансовых отчетов матерей-воспитателей, директоров домов юношества.

3. Положение об администрации детской деревни утверждается уполномоченным органом в области образования.

Сноска. Статья 13 с изменениями, внесенными законами РК от 20.12.2004 N 13 (вводится в действие с 01.01.2005); от 26.12.2011 № 517-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Статья 14. Требования, предъявляемые к матери-воспитателю

1. Матерями-воспитателями могут быть граждане Республики Казахстан, достигшие возраста двадцати семи лет, имеющие высшее, послесреднее или среднее (техническое и профессиональное) образование, не состоящие в браке, не имеющие собственных либо усыновленных (удочеренных) несовершеннолетних детей, за исключением:

1) лиц, признанных судом недееспособными или ограниченно дееспособными;

2) лиц, лишенных по суду родительских прав или ограниченных судом в родительских правах;

3) отстраненных от обязанностей опекуна (попечителя) за ненадлежащее исполнение возложенных на него законом обязанностей;

4) бывших усыновителей (удочерителей), если усыновление (удочерение) отменено судом по их вине;

5) лиц, имеющих судимость;

6) лиц, которые по состоянию здоровья не могут осуществлять обязанности по воспитанию ребенка. Перечень заболеваний, при наличии которых лицо не может принять ребенка на воспитание, устанавливается уполномоченным органом в области здравоохранения по согласованию с уполномоченным органом в области образования.

2. Уполномоченный орган в области образования разрабатывает и устанавливает квалификационные категории матерей-воспитателей.

3. Для наиболее полного обеспечения интересов детей-воспитанников детской деревни органы опеки и попечительства могут иметь кадровый резерв матерей-воспитателей, прошедших конкурсный отбор.

Сноска. Статья 14 с изменениями, внесенными законами РК от 20.12.2004 N 13 (вводится в действие с 01.01.2005); от 26.12.2011 № 517-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования); от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 15. Подбор детей в семью детской деревни

1. Подбор детей в семью детской деревни осуществляется матерью-воспитателем с участием представителя администрации детской деревни и на основании направления органа опеки и попечительства.

2. При подборе детей в детскую деревню органы опеки и попечительства обязаны выяснить наличие у него имущества, перешедшего к нему в порядке наследования, дарения или по другим законным основаниям, и принять надлежащие меры к охране имущественных прав детей и сохранности этого имущества (выявление, хранение и управление имуществом, которое по закону дети должны наследовать; истребование имущества от лиц, незаконно завладевших им; взыскание денег с должников и другие).

3. Если у детей, переданных в детскую деревню, имеется имущество, находящееся в другой местности, то охрана этого имущества осуществляется органом опеки и попечительства по месту нахождения имущества и при необходимости им может быть назначен опекун над имуществом.

4. Денежные суммы помещаются на банковский счет воспитанника. Документы о наличии счета хранятся у администрации детской деревни.

Копии документов о наличии счета передаются матери-воспитателю.

Сноска. Статья 15 с изменением, внесенным Законом РК от 26.12.2011 № 517-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Статья 16. Порядок передачи детей в семью детской деревни

1. Содержание, воспитание и обеспечение начального, основного среднего, общего среднего, технического и профессионального, послесреднего, высшего образования детей осуществляются в семье на основании договора о передаче детей, заключаемого между матерью-воспитателем, администрацией детской деревни и органом опеки и попечительства. Типовой договор о передаче детей в семью детской деревни утверждается уполномоченным органом в области образования.

2. При передаче детей в семью орган опеки и попечительства руководствуется их интересами.

Передача детей в семью осуществляется с учетом их мнения и желания матери-воспитателя. Дети, достигшие возраста десяти лет, могут быть переданы в семью детской деревни с их согласия.

При передаче в семью детской деревни в интересах детей должны быть учтены их этническое происхождение, принадлежность к определенной религии и культуре, родной язык, возможность обеспечения преемственности в воспитании и образовании.

3. Братья и сестры должны быть переданы в одну семью, за исключением случаев, когда по медицинским либо другим причинам они не могут воспитываться вместе.

4. На каждого ребенка, передаваемого в семью детской деревни, органы опеки и попечительства передают администрации детской деревни следующие документы:

1) свидетельство о рождении;

2) медицинскую справку о состоянии здоровья и выписку из истории болезни ребенка;

3) справку о состоянии здоровья матери и течении родов (в случае передачи ребенка из дома ребенка);

4) документ об образовании (для детей школьного возраста);

5) документы о родителях (копию свидетельства или уведомление о смерти, приговор или решение суда, справку о болезни, розыске родителей и другие документы, подтверждающие отсутствие родителей или невозможность воспитания ими своих детей);

6) справку о наличии братьев и сестер и их местонахождении;

7) опись имущества, принадлежащего ребенку, и сведения о лицах, отвечающих за его сохранность;

8) документы о закреплении ранее занимаемой жилой площади за несовершеннолетними и сведения Государственной корпорации "Правительство для граждан" о государственной регистрации прав на недвижимое имущество на ребенка и его родителей;

9) копию решения суда о взыскании алиментов, а также документы, подтверждающие право на пособие, пенсию и другие социальные выплаты;

10) копии документов о наличии счета, открытого на имя ребенка в банке;

11) иные документы.

Сноска. Статья 16 с изменениями, внесенными законами РК от 27.07.2007 N 320 (порядок введения в действие см. ст. 2); от 26.12.2011 № 517-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования); от 24.05.2018 № 156-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 14.07.2022 № 141-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 17. Договор о передаче детей в семью детской деревни

1. Договор о передаче детей должен содержать:

1) условия воспитания, образования и содержания воспитанников детской деревни;

2) права и обязанности матери-воспитателя, администрации детской деревни;

3) обязанности органов опеки и попечительства по отношению к матерям-воспитателям;

4) основания и последствия прекращения договора о передаче детей.

Дети передаются на воспитание матери-воспитателю на срок до достижения ими возраста восемнадцати лет.

2. Досрочное расторжение договора о передаче детей в семью детской деревни может осуществляться в случаях:

1) наличия уважительных причин (болезнь, изменение семейного положения и других случаях невозможности выполнения своих обязанностей) по инициативе матери-воспитателя;

2) уклонения матери-воспитателя от выполнения возложенных на нее обязанностей, злоупотребления своими правами, жестокого обращения с детьми, в том числе осуществления физического или психического насилия над ними и в других случаях возникновения неблагоприятных условий для содержания, воспитания и образования детей по инициативе органа опеки и попечительства и (или) администрации детской деревни;

3) возвращения ребенка (детей) родителям или его (их) усыновления (удочерения), а также передачи ребенка (детей) под опеку (попечительство), на патронатное воспитание;

4) нарушения условий договора о передаче детей в семью.

3. При досрочном расторжении договора о передаче детей в семью детской деревни по инициативе матери-воспитателя такой договор заключается органом опеки и попечительства с администрацией детской деревни и лицом, состоящим в кадровом резерве матерей-воспитателей.

Сноска. Статья 17 с изменениями, внесенными Законом РК от 26.12.2011 № 517-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Статья 18. Права и обязанности матери-воспитателя по воспитанию и образованию детей

1. Мать-воспитатель вправе самостоятельно определять способы воспитания детей с учетом их мнения, мнения администрации детской деревни и рекомендации органа опеки и попечительства.

Мать-воспитатель с учетом мнения детей имеет право выбора организации образования и формы обучения и обязана обеспечить условия для получения детьми начального, основного среднего и общего среднего образования.

2. При осуществлении своих полномочий мать-воспитатель не вправе причинять вред физическому и психическому здоровью детей, их нравственному развитию. Способы воспитания должны исключать пренебрежительное, жестокое, грубое, унижающее человеческое достоинство обращение, оскорбляющее честь и достоинство детей.

3. Мать-воспитатель обязана воспитывать детей, заботиться об их здоровье, физическом, психическом, нравственном и духовном развитии.

Мать-воспитатель обязана добросовестно исполнять возложенные на нее обязанности по созданию в семье нравственно-духовной и домашней атмосферы.

4. Мать-воспитатель обязана обеспечить сохранность переданных ей копий документов, указанных в подпунктах 1), 2), 4) – 11) пункта 4 статьи 16 настоящего Закона.

5. Мать-воспитатель, осуществляющая свои обязанности в ущерб правам и интересам воспитанников, несет ответственность в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан наравне с родителями.

Сноска. Статья 18 с изменениями, внесенными законами РК от 27.07.2007 N 320 (порядок введения в действие см. ст. 2); от 26.12.2011 № 517-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Статья 19. Права и обязанности администрации по защите прав и интересов воспитанников

1. Администрация детской деревни является законным представителем детей-воспитанников, выступающим в защиту их прав и интересов в отношениях с любыми физическими и юридическими лицами, в том числе в судах, без специальных на то полномочий.

2. Администрация не вправе представлять интересы детей, если органом опеки и попечительства установлено, что между интересами администрации и детей имеются противоречия. В случае разногласий между ними орган опеки и попечительства обязан назначить представителем интересов детей мать-воспитателя.

3. Администрация детской деревни обязана не реже одного раза в год представлять органу опеки и попечительства отчеты о состоянии здоровья воспитанника, о работе по его воспитанию, а также по управлению имуществом воспитанника.

Сноска. Статья 19 с изменением, внесенным Законом РК от 26.12.2011 № 517-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Статья 20. Права и обязанности администрации по управлению имуществом воспитанника

1. Управление имуществом воспитанника осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

2. Доходы от сделок по сдаче имущества в наем (в аренду) зачисляются администрацией на банковский счет воспитанника в банке.

3. При возвращении воспитанника к родителям или после выпуска из детской деревни имущество и документы воспитанника передаются родителям или самому воспитаннику по описи под нотариально заверенную расписку.

Сноска. Статья 20 с изменениями, внесенными законами РК от 11.07.2009 N 185-IV (вводится в действие с 30.08.2009); от 26.12.2011 № 517-IV(вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Статья 21. Контакты детей-воспитанников с родителями и другими близкими родственниками

1. Администрация не должна препятствовать контактам воспитанников с родителями и воссоединению с ними в случае восстановления их в родительских правах, освобождения из мест лишения свободы и в других случаях, не противоречащих интересам ребенка.

2. Администрация не должна также препятствовать общению воспитанника с другими близкими родственниками (полнородными и неполнородными братьями и сестрами, дедушками, бабушками), за исключением случаев, когда такое общение не отвечает интересам ребенка.

3. Контакты родителей и других близких родственников с воспитанниками допускаются с согласия администрации.

4. Возвращение воспитанников в прежнюю семью осуществляется в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

Глава 4.
Дом юношества
(центр социальной адаптации)

Статья 22. Дом юношества

1. Дом юношества представляет собой находящиеся на балансе детской деревни, детского дома, школы-интерната для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, общежитие или квартиры.

По решению местных исполнительных органов Дом юношества может создаваться и функционировать как самостоятельное юридическое лицо в форме государственного учреждения.

2. Деятельность Дома юношества осуществляется администрацией детской деревни, детского дома, школы-интерната для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, совместно с директором Дома юношества в соответствии с типовыми правилами о Доме юношества, утвержденными уполномоченным органом в области образования.

3. Дом юношества, функционирующий как самостоятельное юридическое лицо, осуществляет свою деятельность в соответствии с типовыми правилами о Доме юношества, утвержденными уполномоченным органом в области образования.

Сноска. Статья 22 в редакции Закона РК от 26.12.2011 № 517-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными Законом РК от 24.11.2021 № 75-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 23. Цели и задачи Дома юношества

1. Основная цель Дома юношества - помочь воспитанникам детских деревень, выпускникам детских домов, школ-интернатов для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей (лицам, проходящим социальную адаптацию), интегрироваться в общество согласно их желанию, в частности, в рынок труда.

2. В целях социальной адаптации воспитанников детских деревень, выпускников детских домов, школ-интернатов для детей сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, Дом юношества призван выполнять следующие задачи:

1) создать условия для социальной адаптации к общественной жизни;

2) содействовать развитию индивидуальных способностей и обеспечить профессиональную подготовку;

3) оказывать содействие в трудоустройстве.

Сноска. Статья 23 с изменениями, внесенными Законом РК от 26.12.2011 № 517-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Статья 24. Категории лиц, проходящих социальную адаптацию в Доме юношества

1. В Доме юношества на основании решения администрации детской деревни, детского дома, школы-интерната для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, социальную адаптацию могут проходить воспитанники детских деревень и выпускники детских домов, школ-интернатов для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, в возрасте от шестнадцати до двадцати трех лет, за исключением лиц, имеющих психоневрологические заболевания.

2. В Доме юношества, функционирующем как самостоятельное юридическое лицо, на основании решения местных исполнительных органов могут проходить социальную адаптацию воспитанники детских деревень и выпускники детских домов, школ-интернатов для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, в возрасте от шестнадцати до двадцати трех лет, за исключением лиц, имеющих психоневрологические заболевания.

Сноска. Статья 24 в редакции Закона РК от 26.12.2011 № 517-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Статья 25. Основные обязанности директора Дома юношества

Директор Дома юношества обязан:

1) систематически изучать рынок труда посредством:

установления контактов с заинтересованными организациями и изучения вакантных мест в организациях;

создания подсобных хозяйств, мини-столярных, слесарных мастерских и других объектов малого предпринимательства;

2) осуществлять взаимодействие с администрацией детской деревни, детского дома и школы-интерната для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, по вопросам, входящим в его компетенцию.

Сноска. Статья 25 в редакции Закона РК от 26.12.2011 № 517-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Статья 26. Представительство лиц, проходящих социальную адаптацию

1. Интересы лиц, проходящих социальную адаптацию в возрасте от шестнадцати до восемнадцати лет, представляет и защищает администрация детской деревни, детского дома, школы-интерната для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей.

Интересы лиц, проходящих социальную адаптацию в возрасте от шестнадцати до восемнадцати лет в Доме юношества, имеющем статус самостоятельного юридического лица, представляет и защищает его администрация.

2. Лица, проходящие социальную адаптацию в возрасте от восемнадцати до двадцати трех лет, самостоятельно осуществляют свои гражданские права и несут обязанности.

Сноска. Статья 26 с изменением, внесенным Законом РК от 26.12.2011 № 517-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Статья 27. Дееспособность лиц, проходящих социальную адаптацию

1. Способность лица, проходящего социальную адаптацию, своими действиями приобретать и осуществлять гражданские права, создавать для себя гражданские обязанности и исполнять их (гражданская дееспособность) возникает в полном объеме с наступлением совершеннолетия, то есть по достижении восемнадцатилетнего возраста.

2. В случае, когда законодательными актами Республики Казахстан допускается вступление брак до достижения восемнадцати лет, лицо, проходящее социальную адаптацию, не достигшее возраста восемнадцати лет, приобретает дееспособность в полном объеме со времени вступления в брак.

3. Полный или частичный отказ лица, проходящего социальную адаптацию от правоспособности или дееспособности и другие сделки, направленные на ограничение правоспособности или дееспособности, недействительны, за исключением случаев, когда такие сделки допускаются законодательными актами Республики Казахстан.

Сноска. Статья 27 с изменениями, внесенными Законом РК от 26.12.2011 № 517-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Статья 28. Дееспособность лиц, проходящих социальную адаптацию в возрасте от шестнадцати до восемнадцати лет

1. Лица, проходящие социальную адаптацию в возрасте от шестнадцати до восемнадцати лет, совершают сделки с согласия администрации детской деревни, детского дома, школы-интерната для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей. Форма такого согласия должна соответствовать форме, которая установлена законодательством Республики Казахстан для сделки, совершаемой несовершеннолетним.

2. Лица, проходящие социальную адаптацию в возрасте от шестнадцати до восемнадцати лет, вправе самостоятельно распоряжаться своим заработком, стипендией, иными доходами и созданными ими объектами права интеллектуальной собственности, а также совершать мелкие бытовые сделки.

3. При наличии достаточных оснований орган опеки и попечительства может ограничить или лишить лиц, проходящих социальную адаптацию, права самостоятельного распоряжения своим заработком, стипендией, иными доходами и созданными им объектами права интеллектуальной собственности.

4. Лица, проходящие социальную адаптацию в возрасте от шестнадцати до восемнадцати лет, самостоятельно несут ответственность по сделкам, совершенными в соответствии с правилами настоящей статьи, и несут ответственность за вред, причиненный их действиями, в соответствии с Гражданским кодексом Республики Казахстан.

5. Лица в возрасте от шестнадцати до восемнадцати лет, проходящие социальную адаптацию в Доме юношества, функционирующем как самостоятельное юридическое лицо, совершают сделки с согласия администрации данного учреждения.

Сноска. Статья 28 с изменениями, внесенными Законом РК от 26.12.2011 № 517-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Статья 29. Право лиц, проходящих социальную адаптацию в возрасте от шестнадцати до восемнадцати лет, на внесение вкладов в банки и распоряжение вкладами

1. Лица, проходящие социальную адаптацию в возрасте от шестнадцати до восемнадцати лет, вправе вносить вклады в банки и самостоятельно распоряжаться внесенными ими вкладами.

2. Лица, проходящие социальную адаптацию в возрасте от шестнадцати до восемнадцати лет, самостоятельно распоряжаются вкладами, внесенными кем-либо на их имя.

Статья 30. Права и обязанности лиц, проходящих социальную адаптацию

Права и обязанности лиц, проходящих социальную адаптацию, определяются на основании договора о содержании в Доме юношества, заключенного между детской деревней, детским домом и школой-интернатом для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, и воспитанником (выпускником). Данный договор заключается на основе типового договора, утверждаемого уполномоченным органом в области образования.

Права и обязанности лиц, проходящих социальную адаптацию в Доме юношества, функционирующем как самостоятельное юридическое лицо, определяются на основании договора о содержании в данном учреждении, заключенного между Домом юношества и воспитанником (выпускником).

Сноска. Статья 30 в редакции Закона РК от 26.12.2011 № 517-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Статья 31.Прекращение договора о содержании в Доме юношества

1. Договор о содержании в Доме юношества, помимо оснований, предусмотренных в нем, прекращается:

1) с достижением возраста двадцати трех лет;

2) с изъявлением желания лица, проходящего социальную адаптацию, прекратить договор;

3) решением органа опеки и попечительства, администрации детской деревни, детского дома и школы-интерната для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, в случаях неоднократного нарушения распорядка Дома юношества, выявления фактов употребления алкоголя, наркотиков, других одурманивающих веществ, совершения непристойных действий сексуального характера воспитанником (выпускником) Дома юношества;

3-1) решением администрации Дома юношества, функционирующего как самостоятельное юридическое лицо, в случаях неоднократного нарушения распорядка Дома юношества, выявления фактов употребления алкоголя, наркотиков, других одурманивающих веществ, совершения непристойных действий сексуального характера воспитанником (выпускником) Дома юношества;

4) в иных случаях, предусмотренных законодательством Республики Казахстан.

2. Расторжение договора о содержании в Доме юношества прекращает право лица, проходящего социальную адаптацию, на место в общежитии Дома юношества.

Сноска. Статья 31 с изменениями, внесенными Законом РК от 26.12.2011 № 517-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Статья 32. Ответственность за причинение вреда лицом, проходящим социальную адаптацию

1. Лица, проходящие социальную адаптацию в возрасте от шестнадцати до восемнадцати лет, самостоятельно несут ответственность за причиненный ими вред на общих основаниях.

2. Если лицо, проходящее социальную адаптацию в возрасте от шестнадцати до восемнадцати лет, нуждающееся в попечении, находилось в детской деревне, детском доме, школе-интернате для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, которое в силу закона является его попечителем, то администрация детской деревни, детского дома, школы-интерната для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, обязана возместить вред полностью или в недостающей части, если не докажет, что вред возник не по ее вине.

3. Обязанность администрации детской деревни, детского дома, школы-интерната для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, по возмещению вреда прекращается по достижении причинившим вред совершеннолетия либо когда у него до достижения совершеннолетия появятся имущество или иные источники доходов, достаточные для возмещения вреда, либо когда он до достижения совершеннолетия приобрел дееспособность.

Сноска. Статья 32 с изменениями, внесенными Законом РК от 26.12.2011 № 517-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Глава 5.
Государственные гарантии для детей-воспитанников
детских деревень и домов юношества

Статья 33. Государственные гарантии для детей-воспитанников

Государственные гарантии для детей-воспитанников включают в себя:

1) создание правовых, экономических и организационных условий для содействия физическому, интеллектуальному, духовному и нравственному развитию детей-воспитанников, привитию им патриотизма и гражданственности;

2) создание системы профессиональной ориентации, обеспечение начальной профессиональной подготовки и содействие в трудоустройстве;

3) обеспечение прав детей на образование, а также на отдых и оздоровление путем сохранения и развития сети учреждений, деятельность которых направлена на отдых и оздоровление детей;

4) формирование и реализацию государственной политики в интересах детей в области культуры, физической культуры и спорта;

5) предоставление жилища в порядке, предусмотренном для этой категории граждан, если им не может быть возвращено жилище, которое они занимали до определения в детскую деревню, детский дом или школу-интернат для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей;

6) проведение совместно с заинтересованными министерствами, ведомствами и организациями мероприятий по оздоровлению, физическому и гигиеническому воспитанию детей, осуществление контроля за состоянием здоровья детей в детских деревнях независимо от организационно-правовой формы детских деревень.

Сноска. Статья 33 с изменением, внесенным Законом РК от 26.12.2011 № 517-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Статья 34. Роль государственных органов в развитии детских деревень семейного типа и домов юношества

Органы опеки и попечительства обязаны оказывать детским деревням семейного типа и домам юношества методическую помощь в образовании и воспитании детей-воспитанников, в лечебно-профилактической и психолого-диагностической работе, а также осуществлять контроль за условиями их содержания, воспитания и образования, давать консультации матерям-воспитателям по психолого-медико-педагогическим вопросам.

Статья 35. Финансирование мер по обеспечению гарантий прав детей-воспитанников

1. Расходы на реализацию мер по обеспечению гарантий по социальной защите детей-воспитанников производятся за счет средств учредителей и иных не запрещенных законом источников.

2. На содержание каждого воспитанника семье ежемесячно выплачиваются учредителем денежные средства.

Нормы обеспечения питанием, одеждой, обувью, мягким инвентарем на одного воспитанника определяются в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Статья 36. Финансирование мер по обеспечению гарантий прав детей-воспитанников в государственных учреждениях

1. Исключен Законом РК от 03.07.2013 № 124-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

2. За время пребывания в детских деревнях (детских домах), содержащихся за счет государственного бюджета, их воспитанникам гарантируется полное государственное обеспечение.

3. Лицам, проходящим социальную адаптацию в домах юношества, гарантируется полное государственное обеспечение в период получения ими высшего, послесреднего или среднего (технического и профессионального) образования в форме очного обучения.

Сноска. Статья 36 с изменениями, внесенными законами РК от 27.07.2007 N 320 (порядок введения в действие см. ст. 2); от 26.12.2011 № 517-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования); от 03.07.2013 № 124-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Статья 37.Ответственность за нарушение законодательства Республики Казахстан о детских деревнях семейного типа и домах юношества

Нарушение законодательства Республики Казахстан о детских деревнях семейного типа и домах юношества влечет ответственность, установленную законами Республики Казахстан.

Сноска. Глава 5 дополнена статьей 37 в соответствии с Законом РК от 26.12.2011 № 517-IV (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Президент Республики Казахстан

Отбасы үлгiсiндегi балалар ауылы және жасөспiрiмдер үйлерi туралы

Қазақстан Республикасының 2000 жылғы 13 желтоқсандағы N 113 Заңы.

МАЗМҰНЫ

Ескерту. Тақырып бойынша орыс тіліндегі мәтінге түзету енгізілді, қазақ тіліндегі мәтін өзгермейді - ҚР 2011.12.26 № 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
Ескерту. Бүкіл мәтін бойынша:
"Жасөспірімдер үйлерінің", "Жасөспірімдер үйлерінде", "Жасөспірімдер үйлері", "Жасөспірімдер үйлерін", "Жасөспірімдер үйлерінен", "Жасөспірімдер үйлеріне" деген сөздер тиісінше "жасөспірімдер үйлерінің", "жасөспірімдер үйлерінде", "жасөспірімдер үйлері", "жасөспірімдер үйлерін", "жасөспірімдер үйлерінен", "жасөспірімдер үйлеріне" деген сөздермен;
"18 жасқа", "жасы 23-ке", "23 жасқа", "16 жастан", "18 жастан" деген сөздер тиісінше "он сегіз жасқа", "жиырма үш жасқа", "он алты жастан", "он сегіз жастан" деген сөздермен;
орыс тіліндегі мәтінге түзету енгізілді, қазақ тіліндегі мәтін өзгермейді;
"білім беру мәселелері жөніндегі уәкілетті орган", "Білім беру мәселелері жөніндегі уәкілетті орган", "уәкілетті білім беру органы" деген сөздер тиісінше "білім беру саласындағы уәкілетті орган", "Білім беру саласындағы уәкілетті орган", "білім беру саласындағы уәкілетті орган" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР 2011.12.26 № 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

Осы Заң жетiм балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балалардың отбасында тұрып, тәрбиелену құқықтарын қанағаттандыру, сондай-ақ оларға имандылық-рухани, еңбек тәрбиесi мен бiлiм берудi жан-жақты қамтамасыз ету мақсатында құрылатын отбасы үлгiсiндегi балалар ауылдарының және жасөспiрiмдер үйлерiнiң құқықтық жағдайын айқындайды.

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Осы Заңмен реттелетiн қатынастар

1. Осы Заң жетiм балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балалардың отбасы үлгiсiндегi балалар ауылдары мен жасөспiрiмдер үйлерiнде бағып-күтiлуiне, тәрбиеленуiне, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары бiлiм берумен қамтамасыз етiлуiне байланысты туындайтын қоғамдық қатынастарды реттейдi.

2. Осы Заңмен реттелмеген қатынастарға өзге нормативтiк құқықтық актiлердiң нормалары қолданылады.

Ескерту. 1-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2007.07.27 № 320 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

2-бап. Қазақстан Республикасының отбасы үлгiсiндегiбалалар ауылдары және жасөспiрiмдер үйлерiтуралы заңдары

1. Қазақстан Республикасының отбасы үлгiсiндегi балалар ауылдарында және жасөспiрiмдер үйлерiнде тәрбиеленушi-балалардың бағып-күтiлуiн, тәрбиеленуiн, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары бiлiм берумен қамтамасыз етiлуiн реттейтiн заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi және осы Заң мен өзге де нормативтiк құқықтық актiлерден тұрады.

2. Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттар осы Заңнан басым болады және халықаралық шартқа орай оның қолданылуы үшiн Қазақстан Республикасының Заңын шығару талап етiлетiн жағдайлардан басқа реттерде тiкелей қолданылады.

Ескерту. 2-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2007.07.27 № 320 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

3-бап. Осы Заңның негiзгi принциптерi мен мiндеттерi

1. Осы Заң адамгершiлiк, әдiлеттiлiк, жеке адамның еркiн дамуы, тәрбиеленушiлердiң құқықтары мен заңды мүдделерiн басымдылықпен қорғау, балалар ауылы және жасөспiрiмдер үйлерi отбасы мүшелерiнiң өзара көмек және қолдау көрсету принциптерiне негiзделедi.

2. Осы Заң балалар үйлерiн кезең-кезеңiмен балалар ауылдарына айналдыруға және елде отбасы үлгiсiндегi балалар ауылдары мен жасөспiрiмдер үйлерiн құруға бағытталған, олардың қызметi мынадай мiндеттердiң орындалуын қамтамасыз етуге тиiс:

1) тәрбиеленушiлердiң бағып-күтiлуi, тәрбиеленуi, олардың бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары бiлiм алуы үшiн, соның iшiнде олардың дене бiтiмi, психикалық, имандылық және рухани дамуына әсер ететiн жағдайлар жасау;

2) тәрбиеленушiлердiң әлеуметтiк бейiмделуiн қамтамасыз ету;

3) тәрбиеленушiлердiң денсаулығын сақтауды қамтамасыз ету, олардың психофизикалық жай-күйiн нығайту және профилактикалық шаралар жүргiзу;

4) тәрбиеленушiлерге еңбек ету дағдыларын сiңiру, еңбек рыногында талап етiлетiн кәсiптерге оқытып-үйрету;

5) тәрбиеленушiлерге болашақ кәсiбiн дұрыс таңдауға және жұмысқа орналасуына жәрдемдесу.

Ескерту. 3-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2007.07.27 № 320 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 2011.12.26 № 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

2-тарау. БАЛАЛАР АУЫЛЫ ТӘРБИЕЛЕНУШIЛЕРIНIҢ ҚҰҚЫҚТАРЫ

4-бап. Балалар ауылында тәрбиеленушi балалар

Ескерту. Тақырыпқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.12.26 № 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

Балалар ауылында тәрбиеленуші балалар (тәрбиеленушiлер):

1) жетiм балалар - ата-анасының екеуi де немесе жалғызiлiктi шешесi (әкесi) қайтыс болған он сегіз жасқа дейiнгi балалар;

2) ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған балалар - ата-аналарының ата-ана құқығы шектелуiне немесе ата-ана құқығынан айырылуына, ата-аналары хабар-ошарсыз кеткен деп танылуына, олар қайтыс болған деп жариялануына, iс-әрекетке қабiлетсiз (iс-әрекет қабiлетi шектеулi) деп танылуына, ата-аналарының бас бостандығынан айыру орындарында жазасын өтеп жүруiне, ата-аналарының балаларын тәрбиелеуден немесе олардың құқықтары мен мүдделерiн қорғаудан жалтаруына, соның iшiнде ата-аналардың тәрбиелеу немесе емдеу мекемелерiнен өз балаларын алудан бас тартуына байланысты, сондай-ақ ата-ана қамқорлығы болмауының өзге де жағдайларында жалғызiлiктi шешесiнiң (әкесiнiң) немесе ата-анасының екеуiнiң де қамқорлығынсыз қалған он сегіз жасқа дейiнгi балалар.

Ескерту. 4-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.12.26 № 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

5-бап. Тәрбиеленушiнiң балалар ауылы отбасында тұру және тәрбиелену құқығы

1. Әрбiр тәрбиеленушi өзi он сегiз жасқа толғанға дейiн балалар ауылы отбасында тұруға және тәрбиеленуге құқылы.

2. Тәрбиеленушiнiң:

1) өзiнiң адамдық қадiр-қасиетiнiң құрметтелуiне;

2) тәрбиешi-ана тарапынан қамқорлық көруiне және онымен бiрге тұруға құқығы бар.

3) алып тасталды - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

Ескерту. 5-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-бап. Тәрбиеленушiнiң өз пiкiрiн бiлдiру құқығы

1. Тәрбиеленушi отбасында өзiнiң мүдделерiне қатысты кез келген мәселенi шешу кезiнде өз пiкiрiн бiлдiруге құқылы.

2. Тәрбиеленушi өзiнiң құқықтары мен заңды мүдделерiне қатысты кез келген сот iсiн немесе әкiмшiлiк iстi қарау барысында сөзiн тыңдатуға құқылы.

Жасы онға толған тәрбиеленушi пiкiрiнiң, бұл оның мүдделерiне қайшы келетiн реттердi қоспағанда, ескерiлуi мiндеттi.

Тәрбиеленушiнiң пiкiрi:

1) тәрбиешi-ана бiлiм беру мекемесiн және оқыту нысанын таңдаған кезде;

2) тәрбиешi-ана отбасылық тәрбие мен бiлiм беруге қатысты мәселелердi шешкен кезде;

3) сот баланы тәрбиешi-анадан өз ата-анасына қайтару туралы олардың талаптарын қараған кезде;

4) сот баланың ата-анасының ата-ана құқықтарын қалпына келтiру туралы талап қоюын қанағаттандырудан бас тартқан жағдайда;

5) сот баланың ата-анасының ата-ана құқықтарын шектеудiң күшiн жою туралы талап қоюын қанағаттандырудан бас тартқан жағдайда ескерiледi.

7-бап. Тәрбиеленушiнiң құқықтары мен заңды мүдделерiн қорғауға құқығы

1. Балалар ауылының тәрбиеленушiсiнiң өз құқықтары мен заңды мүдделерiн қорғауға құқығы бар.

Тәрбиеленушiнiң құқықтары мен заңды мүдделерiн қорғауды балалар ауылының әкiмшiлiгi, қорғаншы және қамқоршы орган, прокурор және сот, сондай-ақ өз құзыреті шегінде ішкі істер органдары мен өзге де мемлекеттік органдар жүзеге асырады.

2. Балалар ауылы тәрбиеленушiсiнiң балалар ауылының әкiмшiлiгi, сондай-ақ тәрбиешi-ана тарапынан қиянат жасалуынан қорғалуға құқығы бар.

Тәрбиеленушiнiң құқықтары мен заңды мүдделерi бұзылған, соның iшiнде балалар ауылының әкiмшiлiгi, сондай-ақ тәрбиешi-ана оны бағып-күту, тәрбиелеу, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары бiлiм алу жағдайларын қамтамасыз ету жөнiндегi мiндеттерiн орындамаған немесе дұрыс орындамаған не олар өз құқықтарын асыра пайдаланған жағдайда, бала өз құқықтары мен заңды мүдделерiн қорғау үшiн қорғаншы және қамқоршы органға, ал он төрт жасқа толғаннан кейiн - сотқа өз бетiнше өтiнiш жасауға құқылы.

3. Баланың өмiрiне немесе денсаулығына қатер төнгенi туралы, оның құқықтары мен заңды мүдделерiнiң бұзылғандығы туралы мәлiм болған ұйымдардың лауазымды адамдары және адамдар бұл жөнiнде баланың нақты орналасқан жерiндегi қорғаншы және қамқоршы органға хабарлауға мiндеттi. Мұндай мәлiметтердi алған жағдайда қорғаншы және қамқоршы орган балалар ауылы тәрбиеленушiсiнiң құқықтары мен заңды мүдделерiн қорғау жөнiнде қажеттi шаралар қолдануға мiндеттi.

Ескерту. 7-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2007.07.27 N 320 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

8-бап. Тәрбиеленушiнiң тұрғын үйге құқығы

1. Тәрбиеленушi балалар ауылында болған бүкiл кезеңде тұрғын үйдің басқа да меншік иелерiмен бiрге ортақ меншiкке құқығын сақтайды. Ортақ меншіктегі, оның iшiнде балалар ауылы тәрбиеленушiсiнiң де меншiгiндегi тұрғын үйдi иелiктен айырудың тәртібі мен шарттары Қазақстан Республикасының заңнамасымен айқындалады.

2. Ата-аналарынан, туыстарынан немесе басқа адамдардан өзiне мұрагерлiк немесе сыйға тарту тәртiбiмен және басқа да заңды негiзде ауысқан тұрғын үйге меншiк құқығы бар тәрбиеленушi балалар ауылында болған барлық кезеңде оған құқығын сақтайды.

3. Мемлекеттiк тұрғын үй қорынан алынған тұрғын үй тәрбиеленушiге ол балалар ауылында болған барлық уақыт iшiнде сақталады.

4. Тұрғын үйi жоқ тәрбиеленушi балалар ауылында болуы аяқталғаннан кейiн, Қазақстан Республикасының тұрғын үй заңдарына сәйкес мемлекеттiк тұрғын үй қорынан тұрғын үй алуға құқылы.

Ескерту. 8-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

9-бап. Тәрбиеленушiнiң мүлiкке құқығы

Тәрбиеленушiнiң:

1) өзi сыйға тарту, мұрагерлiк тәртiбiмен және басқа заңды негiзде алған мүлiкке;

2) банк салымынан проценттер түрiнде алынған табыстарға;

3) өзiне тиесiлi тұрғын үйдi жалға беруден алынған табыстарға;

4) шығармашылық, кәсiптiк, еңбек және өзге де қызметтен түскен табыстарға меншiк құқығы сақталады.

10-бап. Тәрбиеленушiнiң әлеуметтiк төлемдерге құқығы

1. Тәрбиеленушінің Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жәрдемақылар мен басқа да әлеуметтік төлемдерге, сондай-ақ ата-анасынан алынатын өзіне тиесілі алименттерге құқығы бар.

2. Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тәрбиеленушіге тағайындалған жәрдемақылар мен басқа да әлеуметтік төлемдер, сондай-ақ тәрбиеленушіні бағып-күтуге ата-анасынан өндіріп алынатын қаражат тәрбиеленушіге жазбаша хабар беріле отырып, оның атына банк шоттарына аударылуға тиіс.

Балалар ауылдарының әкімшілігі мен тәрбиеші-аналарының алименттерден, жәрдемақылар мен басқа да әлеуметтік төлемдерден түскен қаражатты тәрбиеленушілердің банк шоттарынан алуға құқығы жоқ.

Ескерту. 10-бап жаңа редакцияда - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

3-тарау. ОТБАСЫ YЛГIСIНДЕГI БАЛАЛАР АУЫЛЫ (БАЛАЛАР АУЫЛЫ)

11-бап. Балалар ауылындағы отбасы

1. Балалар ауылындағы отбасы - балаларды тәрбиелеудiң жаңа нысанынан туындайтын, отбасылық қатынастарды нығайтуға және еңбек дағдыларын сiңiруге, оқыту мен тәрбиелеуге жәрдемдесуге бағытталған жеке мүлiктiк емес құқықтармен және мiндеттермен байланысты адамдар тобы (тәрбиеші-ана, тәрбиеленушілер).

2. Балалар ауылында балаларды бағып-күтудi және тәрбиелеудi бiлiм беру саласындағы уәкiлеттi орган белгiлеген тәртiппен конкурстық iрiктеуден өткен тәрбиешi-ана отбасында жүзеге асырады.

3. Балалар ауылындағы отбасы туралы ереженi білім беру саласындағы уәкілетті орган бекiтедi.

Ескерту. 11-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 24.11.2021 № 75-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

12-бап. Балалар ауылының құқықтық мәртебесi

1. Балалар ауылы - тәрбиеленушi балалардың құқықтары мен заңды мүдделерiн қамтамасыз ету және осы Заңмен белгiленген функцияларды орындау үшiн коммерциялық емес ұйым ұйымдастырушылық-құқықтық нысанында құрылатын заңды тұлға.

Мемлекет Қазақстан Республикасының Yкiметi мен жергiлiктi атқарушы органдар арқылы балалар ауылының құрылтайшысы бола алады.

2. Балалар ауылының пәтер үлгісіндегі тұрғын үй-жайлар, әкімшілік ғимараттар мен отбасылардың тұруына арналған құрылысжайлар, сондай-ақ үй іргесiндегi және қосалқы (үй) шаруашылық орналасқан оқшауланған аумағы болады, оның ең аз мөлшерін білім беру саласындағы уәкілетті орган айқындайды.

3. Балалар ауылы, әрқайсысында жасы он сегiзге дейiнгi жетiден он тәрбиеленушi балаға дейiн тұратын және тәрбиеленетiн бiрнеше отбасынан, сондай-ақ белгiлi бiр кезеңде жиырма үш жасқа дейiнгi балалар үйлерiнiң, жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернаттардың түлектерi мен балалар ауылының тәрбиеленушiлерi тұруға арналған жасөспiрiмдер үйлерiнен тұрады.

4. Балалар ауылы, әдетте, шағын және орташа қалаларда, селолық елдi мекендер мен iрi қалалар маңындағы аймақтарда орналасады.

Ескерту. 12-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2004.12.20 N 13 (2005.01.01 бастап қолданысқа енгiзiледi), 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

13-бап. Балалар ауылының қызметiн басқару

1. Балалар ауылының қызметiн басқаруды балалар ауылының құрылтайшысы оның Жарғысына сәйкес тағайындайтын әкiмшiлiк жүзеге асырады.

2. Балалар ауылы әкiмшiлiгiнiң негiзгi қызметiне: V011629

1) балалар ауылының жұмыс iстеуiне қалыпты жағдай жасау және жасөспiрiмдер үйлерiнiң материалдық-техникалық базасын қамтамасыз ету;

2) тәрбие процесіне басшылық жасау, оқуды бақылау;

3) балалар ауылының инфрақұрылымын жетiлдiру;

4) балалар ауылына келiп түскен қаражатты материалдық қамтамасыз ету нормаларына сәйкес тәрбиешi-аналардың арасында бөлу;

5) тәрбиешi-аналардың, жасөспiрiмдер үйлерi директорларының ай сайынғы қаржы есептерiн қабылдау және талдау жатады.

3. Балалар ауылының әкiмшiлiгi туралы ереженi бiлiм беру саласындағы уәкiлеттi орган бекiтедi.

Ескерту. 13-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2004.12.20 N 13 (2005.01.01 бастап қолданысқа енгiзiледi), 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

14-бап. Тәрбиешi-анаға қойылатын талаптар

1. Жиырма жеті жасқа толған, жоғары, орта білімнен кейінгі немесе орта (техникалық және кәсіптік) білімі бар, некеде тұрмайтын, өзінің кәмелетке толмаған не асырап алған балалары жоқ Қазақстан Республикасының азаматтары:

1) сот әрекетке қабiлетсiз немесе әрекетке қабiлетi шектеулi деп таныған адамдарды;

2) сот ата-ана құқығынан айырған немесе сот арқылы ата-ана құқығы шектелген адамдарды;

3) өзiне заңмен жүктелген мiндеттердi дұрыс орындамағаны үшiн қорғаншы (қамқоршы) мiндеттерiнен шеттетiлгендердi;

4) бұрынғы бала асырап алушыларды, егер өздерiнiң кiнәсiнен олардың бала асырап алушылығы жағдайын сот жойған болса;

5) сотталғандығы бар адамдарды;

6) денсаулық жағдайына қарай бала тәрбиелеу жөнiндегi мiндеттердi жүзеге асыра алмайтын адамдарды қоспағанда, тәрбиешi-ана бола алады. Адамның тәрбиелеуге бала қабылдап алуға болмайтын аурулар тізбесін білім беру саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган белгілейді.

2. Бiлiм беру саласындағы уәкiлеттi орган тәрбиешi-аналардың бiлiктiлiк санаттарын әзiрлейдi және белгiлейдi.

3. Балалар ауылында тәрбиеленуші балалардың мүдделерін неғұрлым толығырақ қамтамасыз ету үшін қорғаншы және қамқоршы органдардың конкурстық іріктеуден өткен тәрбиеші-аналардың кадр резерві болуы мүмкін.

Ескерту. 14-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2004.12.20 N 13 (2005.01.01 бастап қолданысқа енгiзiледi); 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-бап. Балаларды балалар ауылы отбасына iрiктеу

1. Балаларды балалар ауылы отбасына iрiктеудi балалар ауылы әкiмшiлiгi өкiлiнiң қатысуымен, қорғаншы және қамқоршы органдардың жолдамасы негiзiнде тәрбиешi-ана жүзеге асырады.

2. Балаларды балалар ауылы отбасына iрiктеген кезде қорғаншы және қамқоршы органдар оған мұрагерлiк, сыйға тарту тәртiбiмен немесе басқа да заңды негiздер бойынша берiлген мүлiктiң бар екендiгiн анықтауға және балалардың мүлiкке құқығын қорғаудың және осы мүліктi сақтаудың тиiстi шараларын қолдануға мiндеттi (заң бойынша балаларға мұрагерлiкке өтуге тиiс мүлiктi анықтау, сақтау және басқару; мүлiктi заңсыз иеленген тұлғалардан оны талап ету; борышқорлардан ақшаны өндiрiп алу және басқалары).

3. Егер балалар ауылына берiлген балалардың басқа жерде тұрған мүлкi болса, онда бұл мүлiктi қорғауды мүлiк тұрған жердегi Қорғаншы және Қамқоршы орган жүзеге асырады және қажет болған жағдайда олар мүлiкке қорғаншы тағайындауы мүмкiн.

4. Ақшалай сомалар тәрбиеленушінің банк шотына салынады. Шоттың бар екендігі туралы құжаттар балалар ауылының әкімшілігінде сақталады.

Шоттың бар екендігі туралы құжаттардың көшірмелері тәрбиеші-анаға беріледі.

Ескерту. 15-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

16-бап. Балаларды балалар ауылы отбасына берудiң тәртiбi

1. Балаларды отбасында бағып-күту, тәрбиелеу, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары бiлiм берумен қамтамасыз ету тәрбиеші-ана, балалар ауылының әкімшілігі мен қорғаншы және қамқоршы орган арасында жасалған балаларды беру туралы шарт негiзiнде жүзеге асырылады. Балаларды балалар ауылы отбасына беру туралы үлгi шартты бiлiм беру саласындағы уәкiлеттi орган бекiтедi.

2. Балаларды отбасына берген кезде қорғаншы және қамқоршы орган олардың мүдделерiн басшылыққа алады.

Балаларды отбасына беру олардың пiкiрi және тәрбиешi-аналардың тiлегi ескерiле отырып жүзеге асырылады. Он жасқа толған балалар, балалар ауылы отбасына, олардың келiсiмiмен берiлуi мүмкiн.

Балалар ауылы отбасына берген кезде балалардың мүддесiне орай олардың этникалық шығу тегi, белгiлi бiр дiндi және мәдениеттi ұстанатындығы, ана тiлi, тәрбие мен бiлiм беруде сабақтастықты қамтамасыз етудiң мүмкiндiктерi ескерiлуге тиiс.

3. Бiрге туған ұл-қыздар, медициналық не басқа да себептермен бiрге тәрбиеленуге болмайтын жағдайларды қоспағанда, бiр отбасына берiлуге тиiс.

4. Балалар ауылына берiлетiн әрбiр балаға арнап қорғаншы және қамқоршы органдар балалар ауылының әкімшілігіне мынадай құжаттар тапсырады:

1) тууы туралы куәлiк;

2) денсаулығы туралы анықтама және баланың сырқаты тарихынан үзiндi көшiрме;

3) анасының денсаулығы және оның босану жағдайы туралы анықтама (бала сәбилер үйінен берiлген жағдайда);

4) бiлiмi туралы құжат (мектеп жасындағы балалар үшін);

5) ата-аналары туралы құжаттар (қайтыс болғандығы туралы куәлiктiң көшiрмесi немесе хабарлама, соттың үкiмi немесе шешiмi, ата-аналарының сырқаты, оларға iздестiру туралы анықтама және ата-аналарының жоқтығын немесе олардың өз балаларын тәрбиелеуi мүмкiн еместiгiн растайтын басқа да құжаттар);

6) ағасы, iнiсi, апасы, сiңлiсi, қарындасы бар екендiгi және олардың тұрғылықты жерi туралы анықтама;

7) балаға тиесiлi мүлiктiң тiзiмдемесi және оның сақталуы үшiн жауапты тұлғалар туралы мәлiметтер;

8) кәмелетке толмағандарға бұрыннан тұрып келген тұрғын үй алаңын бекiтiп беру туралы құжаттар және "Азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясының бала мен оның ата-анасының жылжымайтын мүлікке құқықтарын мемлекеттік тіркеу туралы мәліметтері;

9) алимент өндiрiп алу туралы сот шешiмiнiң көшiрмесi, сондай-ақ жәрдемақыға, зейнетақыға және басқа да әлеуметтiк төлемдерге құқығын растайтын құжаттар;

10) банкте баланың атына ашылған шоттың бар екендiгi туралы құжаттардың көшірмелері;

11) өзге де құжаттар.

Ескерту. 16-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2007.07.27 N 320 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 24.05.2018 № 156-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 14.07.2022 № 141-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

17-бап. Балалар ауылының отбасына балаларды беру туралы шарт

1. Балаларды беру туралы шартта:

1) балалар ауылы тәрбиеленушілерінің тәрбиелену, білім алу және бағып-күтілу жағдайлары;

2) тәрбиеші-ананың, балалар ауылы әкімшілігінің құқықтары мен міндеттері;

3) тәрбиеші-аналарға қатысты қорғаншы және қамқоршы органдардың міндеттері;

4) балаларды беру туралы шартты тоқтатудың негіздері мен салдары қамтылуға тиіс.

Балалар тәрбиешi-аналардың тәрбиесiне он сегiз жасқа толғанға дейiнгi мерзiмге берiледi.

2. Балалар ауылының отбасына балаларды беру туралы шартты мерзiмiнен бұрын бұзу:

1) дәлелдi себептер болған жағдайда (сырқаттануына, отбасы жағдайының өзгеруiне байланысты және өз мiндеттерiн орындауға мүмкiндiгi болмайтын басқа да жағдайларда), тәрбиешi-аналардың бастамашылығы бойынша;

2) тәрбиешi-ана өзiне жүктелген мiндеттердi орындаудан жалтарса, өз құқықтарын асыра пайдаланса, балаларға қатыгездiкпен қараса, оның iшiнде оларға күш көрсетсе немесе психикалық қысым жасаса және балаларды бағып-күту, тәрбиелеу және оларға бiлiм беру үшiн басқа да қолайсыз жағдайлар туындаған кездерде, қорғаншы және қамқоршы органдардың және (немесе) балалар ауылы әкімшілігінің бастамашылығы бойынша;

3) баланы (балаларды) ата-анасына қайтарған немесе оны (оларды) асырап алған, сондай-ақ баланы (балаларды) қорғаншылыққа (қамқоршылыққа), патронаттық тәрбиелеуге берген жағдайда;

4) балаларды отбасына беру туралы шарттың талаптары бұзылған жағдайда жүзеге асырылуы мүмкiн.

3. Тәрбиеші-ананың бастамасы бойынша балаларды балалар ауылының отбасына беру туралы шарт мерзімінен бұрын бұзылған кезде, мұндай шартты қорғаншы және қамқоршы орган балалар ауылының әкімшілігімен және тәрбиеші-аналардың кадр резервінде тұрған адаммен жасайды.

Ескерту. 17-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

18-бап. Тәрбиешi-ананың балаларды тәрбиелеу және оларға бiлiм беру жөнiндегi құқықтары мен мiндеттерi

1. Тәрбиешi-ана балалардың пiкiрi, балалар ауылы әкімшілігінің пікірі мен қорғаншы және қамқоршы органның ұсыныстарын ескере отырып, балаларды тәрбиелеу әдiстерiн өз бетiнше айқындауға құқылы.

Тәрбиешi-ана балалардың пiкiрiн ескере отырып, білім беру ұйымы мен оқыту нысандарын таңдауға құқылы және балалардың бастауыш, негізгі орта және жалпы орта бiлiм алуына жағдай жасауға мiндеттi.

2. Тәрбиешi-ана өзiнiң өкiлеттiктерiн жүзеге асырған кезде балалардың дене бiтiмiне және психикалық саулығына, олардың имандылық рухында дамуына залал келтiрмеуге тиiс. Тәрбиелеу әдiстерi балаларға енжар қараушылықты, қатыгездiктi, дөрекiлiктi, олардың адамдық абыройын кемсiтудi, ар-ұжданы мен намысын қорлауды болдырмауға тиiс.

3. Тәрбиешi-ана балаларды тәрбиелеуге, олардың денсаулығы, дене бiтiмiнiң, психикасының, имандылық және рухани жағынан дамуы жөнiнде қамқорлық жасауға мiндеттi.

Тәрбиешi-ана отбасында имандылық-рухани және үйiшiлiк ахуал жасау жөнiндегi өзiне жүктелген мiндеттердi адал атқаруға тиiс.

4. Тәрбиешi-ана осы Заңның 16-бабы 4-тармағының 1), 2), 4) – 11) тармақшаларында көрсетілген, өзiне берiлген құжаттар көшірмелерінің сақталуын қамтамасыз етуге мiндеттi.

5. Өз мiндетiн тәрбиеленушiлердiң құқықтары мен мүдделерiне залал келтiре отырып атқарған тәрбиешi-ана Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде белгiленген жауапкершiлiктi ата-аналармен бiрдей көтередi.

Ескерту. 18-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2007.07.27 N 320 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптанқараңыз), 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

19-бап. Тәрбиеленушiлердiң құқықтары мен мүдделерiн қорғау жөнiндегi әкiмшiлiктiң құқықтары мен мiндеттерi

1. Балалар ауылының әкiмшiлiгi, тәрбиеленушi-балалардың кез келген жеке және заңды тұлғалармен қарым-қатынастарында, оның iшiнде соттарда, бұған арнайы өкiлеттiктерi болмаса да, олардың құқықтары мен мүдделерiн қорғауға әрекет ететiн заңды өкiлi болып табылады.

2. Егер қорғаншы және қамқоршы орган әкiмшiлiк пен балалардың мүдделерi арасында қайшылықтар бар екенiн анықтаса, әкiмшiлiк балалардың мүдделерiн қорғауға құқылы емес. Олардың арасында келiспеушiлiктер болған жағдайда қорғаншы және қамқоршы орган балалардың мүдделерін білдіруші етіп тәрбиеші-ананы тағайындауға тиiс.

3. Балалар ауылының әкiмшiлiгi тәрбиеленушiлердiң денсаулық жағдайы туралы, оны тәрбиелеу жөнiндегi, сондай-ақ тәрбиеленушiнiң мүлкiн басқару жөнiндегi жұмысы туралы қорғаншы және қамқоршы органға кем дегенде жылына бiр рет есеп берiп отыруға тиiс.

Ескерту. 19-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

20-бап. Әкiмшiлiктiң тәрбиеленушiнiң мүлкiн басқару жөнiндегi құқықтары мен мiндеттерi

1. Тәрбиеленушінің мүлкін басқару Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

2. Мүлiктi жалдауға (жалға) беруден түскен кiрiстi әкiмшiлiк тәрбиеленушiнiң банктегi банк шотына аударып отырады.

3. Тәрбиеленушiнi ата-анасына қайтарған жағдайда немесе оны балалар ауылынан шығарғаннан кейiн тәрбиеленушiнiң мүлкi мен құжаттары нотариус куәландырған тiзiмдеме бойынша ата-аналарына немесе тәрбиеленушiнiң өзiне берiледi.

Ескерту. 20-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2009.07.11 N 185-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

21-бап. Тәрбиеленушi-балалардың ата-аналарымен және басқа да жақын туыстарымен байланыстары

1. Әкiмшiлiк тәрбиеленушiлердiң ата-аналарының құқықтары қалпына келтiрiлген, бас бостандығынан айыру орындарынан босаған және баланың мүдделерiне қайшы келмейтiн басқа да жағдайларда олардың ата-аналарымен байланыс жасауына және табысуына кедергi жасамауға тиiс.

2. Әкiмшiлiк, сондай-ақ тәрбиеленушiнiң басқа да жақын туыстарымен (ата-анасы бiр және ата-анасы бөлек аға-iнiлерiмен және апа-сiңлiлерiмен, аталарымен, әжелерiмен) байланыс жасап тұруына, мұндай араласу баланың мүдделерiне сай келмейтiн жағдайларды қоспағанда, кедергi жасамауға тиiс.

3. Тәрбиеленушiлермен ата-аналарының және басқа да жақын туыстарының байланыс жасауына әкiмшiлiктiң келiсiмiмен рұқсат етiледi.

4. Тәрбиеленушiлердiң бұрынғы отбасына қайта оралуы Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен жүзеге асырылады.

4-тарау. ЖАСӨСПIРIМДЕР YЙI (ӘЛЕУМЕТТIК БЕЙIМДЕЛУ ОРТАЛЫҒЫ)

22-бап. Жасөспiрiмдер үйi

1. Балалар ауылының, балалар үйінің, жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернаттың балансындағы жатақхана немесе пәтерлер Жасөспірімдер үйі болып табылады.

Жергілікті атқарушы органдардың шешімі бойынша Жасөспірімдер үйі мемлекеттік мекеме нысанындағы дербес заңды тұлға ретінде құрылуы және жұмыс істеуі мүмкін.

2. Жасөспiрiмдер үйiнiң қызметiн балалар ауылының, балалар үйiнiң, жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернаттың әкімшілігі Жасөспірімдер үйінің директорымен бірлесе отырып, білім беру саласындағы уәкілетті орган бекіткен Жасөспірімдер үйі туралы үлгі қағидаларға сәйкес жүзеге асырады.

3. Дербес заңды тұлға ретінде жұмыс істейтін Жасөспірімдер үйі өз қызметін білім беру саласындағы уәкілетті орган бекіткен Жасөспірімдер үйі туралы үлгі қағидаларға сәйкес жүзеге асырады.

Ескерту. 20-бап жаңа редакцияда - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 24.11.2021 № 75-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

23-бап. Жасөспiрiмдер үйiнiң мақсаттары мен мiндеттерi

1. Жасөспiрiмдер үйiнiң негiзгi мақсаты - балалар ауылдарының тәрбиеленушiлерiне, балалар үйлерінің, жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернаттардың түлектерiне (әлеуметтiк бейiмделуден өтетiн адамдарға) олардың өз тiлектерiне сай қоғамға, оның iшiнде еңбек нарығына сіңісуіне көмектесу.

2. Балалар ауылдарының тәрбиеленушiлерiн, балалар үйлерінің, жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернаттардың түлектерiн әлеуметтiк бейiмдеу мақсатында Жасөспiрiмдер үйi мынадай міндеттерді:

1) қоғамдық өмiрге әлеуметтiк бейiмделу үшiн жағдай жасауға;

2) жеке қабiлеттерiн дамытуға жәрдемдесу және кәсiби даярлығын қамтамасыз етуге;

3) жұмысқа орналасуға жәрдемдесу жөнiндегi мiндеттерiн орындауға тиiс.

Ескерту. 23-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

24-бап. Жасөспiрiмдер үйiнде әлеуметтiк бейiмделуден өтетiн адамдардың санаттары

1. Балалар ауылы, балалар үйі, жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернат әкімшілігінің шешімі негізінде Жасөспірімдер үйінде, психоневрологиялық аурулары бар адамдарды қоспағанда, он алты жастан жиырма үш жасқа дейінгі балалар ауылдарының тәрбиеленушілері және балалар үйлерінің, жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернаттардың түлектері әлеуметтік бейімделуден өте алады.

2. Жергілікті атқарушы органдардың шешімі негізінде дербес заңды тұлға ретінде жұмыс істейтін Жасөспірімдер үйінде, психоневрологиялық аурулары бар адамдарды қоспағанда, он алты жастан жиырма үш жасқа дейінгі балалар ауылдарының тәрбиеленушілері және балалар үйлерінің, жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернаттардың түлектері әлеуметтік бейімделуден өте алады. V010001629

Ескерту. 24-бап жаңа редакцияда - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

25-бап. Жасөспiрiмдер үйi директорының негiзгiмiндеттерi

Жасөспiрiмдер үйiнiң директоры: V011629

1) еңбек нарығын:

мүдделi ұйымдармен байланыстар орнату және ұйымдардағы бос жұмыс орындарын зерделеу;

қосалқы шаруашылықтар, шағын ағаш ұсташылық және слесарлық шеберханалар мен шағын кәсiпкерлiктiң басқа да объектiлерiн құру арқылы жүйелi түрде зерделеуге;

2) өз құзыретiне кiретiн мәселелер бойынша балалар ауылының, балалар үйiнің және жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернаттың әкiмшiлiгiмен өзара iс-қимылды жүзеге асыруға мiндеттi.

Ескерту. 25-бап жаңа редакцияда - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

26-бап. Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан адамдардың өкiлдiгi

1. Әлеуметтік бейімделуден өтіп жатқан он алты жастан он сегіз жасқа дейінгі адамдардың мүдделерін балалар ауылының, балалар үйінің, жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернаттың әкімшілігі білдіреді және қорғайды.

Дербес заңды тұлға мәртебесі бар Жасөспірімдер үйінде әлеуметтік бейімделуден өтіп жатқан он алты жастан он сегіз жасқа дейінгі адамдардың мүдделерін оның әкімшілігі білдіреді және қорғайды.

2. Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан он сегіз жастан жиырма үш жасқа дейiн адамдар өздерiнiң азаматтық құқықтарын өз бетiнше жүзеге асырады және мiндеттер атқарады.

Ескерту. 26-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

27-бап. Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан адамдардың әрекет қабiлеттiлiгi

1. Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан адамның өз әрекеттерiмен азаматтық құқықтарға ие болуға және оларды жүзеге асыруға, өзіне азаматтық мiндеттер жүктеуге, оларды орындауға қабiлеттiлiгi (азаматтық әрекет қабiлеттiлiгi) кәмелетке толғанда, яғни он сегiз жасқа толғаннан кейiн толық көлемiнде туындайды.

2. Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiнде он сегiз жасқа толғанға дейiн некелесуге рұқсат етiлетiн жағдайда, он сегіз жасқа толмаған әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан адам некеге тұрған кезден бастап толық көлемiнде әрекет қабiлеттiлiгiне ие болады.

3. Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан адамның құқық қабiлеттiлiгiнен немесе әрекет қабiлеттiлiгiнен толық немесе iшiнара бас тартуы және құқық қабiлеттiлiгiн немесе әрекет қабiлеттiлiгiн шектеуге бағытталған басқа да мәмiлелер, Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiнде мұндай мәмiлелерге жол берiлетiн реттердi қоспағанда, жарамсыз болады.

Ескерту. 27-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

28-бап. Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан он алты жастан он сегіз жасқа дейiнгi адамдардың әрекет қабiлеттiлiгi

1. Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан он алты жастан он сегіз жасқа дейiнгi адамдар мәмiлелердi балалар ауылы, балалар үйі, жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернат әкiмшiлiгiнiң келiсiмiмен жасайды. Мұндай келiсiмнiң нысаны кәмелетке толмағандар жасайтын мәміле үшін Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген нысанға сай келуге тиiс.

2. Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан он алты жастан он сегіз жасқа дейiнгi адамдар өздерiнiң жалақысына, стипендиясына, өзге де кiрiстерiне және өздерi жасаған санаткерлiк меншiк құқығы объектiлерiне өз бетiнше билiк етуге, сондай-ақ тұрмыстық ұсақ мәмiлелер жасауға құқылы.

3. Жеткiлiктi негiздер болған жағдайда қорғаншы және қамқоршы орган әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан адамның өз жалақысына, стипендиясына, өзге де кiрiстерiне және өзi жасаған санаткерлiк меншiк құқығы объектiлерiне өз бетiнше билiк ету құқығын шектеуi немесе ол құқықтан айыруы мүмкiн.

4. Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан он алты жастан он сегіз жасқа дейiнгi адамдар осы баптың ережелерiне сәйкес өздерi жасаған мәмiлелер бойынша дербес жауапты болады және өздерiнiң әрекеттерiмен келтiрiлген зиян үшiн Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексiнiң ережелерiне сәйкес жауапты болады.

5. Дербес заңды тұлға ретінде жұмыс істейтін Жасөспірімдер үйінде әлеуметтік бейімделуден өтіп жатқан он алты жастан он сегіз жасқа дейінгі адамдар мәмілелерді осы мекеме әкімшілігінің келісімімен жасайды.

Ескерту. 28-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

29-бап. Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан он алты жастан он сегіз жасқа дейiнгi адамдардың банктерге салымдар салу және салымдарға билiк ету құқығы

1. Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан он алты жастан он сегіз жасқа дейiнгi адамдар банктерге салымдар салуға және өздерi салған салымдарға өз бетiнше билiк етуге құқылы.

2. Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан он алты жастан он сегіз жасқа дейiнгi адамдар өздерiнiң атына басқа бiреу салған салымдарға өз бетiнше билiк етедi.

30-бап. Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан адамдардың құқықтары мен мiндеттерi

Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан адамдардың құқықтары мен мiндеттерi балалар ауылы, балалар үйi және жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернат пен тәрбиеленуші (түлек) арасында жасалған Жасөспiрiмдер үйiнде бағып-күту туралы шарт негiзiнде айқындалады. Осы шарт бiлiм беру саласындағы уәкілетті орган бекiтетiн үлгi шарт негiзiнде жасалады.

Дербес заңды тұлға ретінде жұмыс істейтін Жасөспірімдер үйінде әлеуметтік бейімделуден өтіп жатқан адамдардың құқықтары мен міндеттері Жасөспірімдер үйі мен тәрбиеленуші (түлек) арасында жасалған осы мекемеде бағып-күту туралы шарт негізінде айқындалады.

Ескерту. 30-бап жаңа редакцияда - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

31-бап. Жасөспiрiмдер үйiнде бағып-күту туралы шартты тоқтату

1. Жасөспiрiмдер үйiнде бағып-күту туралы шарт онда көзделген негiздерден басқа:

1) жиырма үш жасқа жеткенде;

2) әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан адамның шартты тоқтату туралы тiлек бiлдiруiмен;

3) Жасөспірімдер үйінің тәрбиеленушісі (түлегі) Жасөспiрiмдер үйiнің тәртібін бірнеше рет бұзған, алкогольді, есірткілерді, басқа да есеңгірететін заттарды пайдалану, нәпсіқұмарлық сипаттағы әдепсіз іс-әрекеттерді жасау фактілері анықталған жағдайларда қорғаншы және қамқоршы органның, балалар ауылы, балалар үйі және жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернат әкiмшiлiгiнiң шешiмiмен;

3-1) Жасөспірімдер үйінің тәрбиеленушісі (түлегі) Жасөспірімдер үйінің тәртібін бірнеше рет бұзған, алкогольді, есірткілерді, басқа да есеңгірететін заттарды пайдалану, нәпсіқұмарлық сипаттағы әдепсіз іс-әрекеттерді жасау фактілері анықталған жағдайларда дербес заңды тұлға ретінде жұмыс істейтін Жасөспірімдер үйі әкімшілігінің шешімімен;

4) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де жағдайларда тоқтатылады.

2. Жасөспiрiмдер үйiнде бағып-күту туралы шартты тоқтату әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан адамның Жасөспiрiмдер үйi жатақханасындағы орынға құқығын тоқтатады.

Ескерту. 31-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

32-бап. Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан адамның зиян келтiргенi үшiн жауаптылығы

1. Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан он алты жастан он сегіз жасқа дейiнгi адамдар өздерi келтiрген зиян үшiн жалпы негiздер бойынша дербес жауапты болады.

2. Егер әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан он алты жастан он сегіз жасқа дейiнгi, қамқорлықты қажет ететiн адамдар заңға орай өзiнiң қамқоршысы болып табылатын балалар ауылында, балалар үйінде, жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернатта тұрып жатса, онда балалар ауылының, балалар үйінің, жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернаттың әкiмшiлiгi, егер зиян оның кiнәсiнен болмағанын дәлелдей алмаса, зиянды толығымен немесе оның жетiспейтiн бөлiгiн өтеуге мiндеттi.

3. Балалар ауылы, балалар үйі, жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернат әкiмшiлiгiнiң зиянды өтеу жөнiндегi мiндетi залал келтiрушiнiң кәмелеттiк жасқа толуына қарай не оның кәмелеттiк жасқа толғанға дейiн зиянды өтеу үшiн жеткiлiктi мүлкi немесе өзге де табыс көздерi пайда болса, не ол кәмелеттiк жасқа толғанға дейiн әрекет қабiлеттiлiгiне ие болса, тоқтатылады.

Ескерту. 32-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

5-тарау. БАЛАЛАР АУЫЛДАРЫ МЕН ЖАСӨСПIРIМДЕР YЙЛЕРIНIҢ ТӘРБИЕЛЕНУШI-БАЛАЛАРЫНА АРНАЛҒАН МЕМЛЕКЕТТIК КЕПIЛДIКТЕР

33-бап. Тәрбиеленушi-балаларға арналған мемлекеттiк кепiлдiктер

Тәрбиеленушi-балаларға арналған мемлекеттiк кепiлдiктер:

1) тәрбиеленушi-балалардың дене бiтiмi жағынан, санаткерлiк, рухани және имандылық тұрғыдан дамуына жәрдемдесу, олардың бойына патриотизм мен азаматтықты сiңiру үшiн құқықтық, экономикалық және ұйымдастырушылық жағдайлар жасауды;

2) кәсiби бағдар жүйесiн құруды, бастапқы кәсiби даярлықты қамтамасыз етудi және жұмысқа орналасуға жәрдемдесудi;

3) балалардың бiлiм алу, сондай-ақ қызметi балалардың дем алуына және оларды сауықтыруға бағытталған мекемелер желiсiн сақтау және дамыту арқылы олардың демалу және сауығу құқықтарын қамтамасыз етудi;

4) мәдениет, дене тәрбиесi мен спорт саласында балалар мүдделерi үшiн мемлекеттiк саясатты қалыптастыру мен iске асыруды;

5) егер балалар ауылына, балалар үйіне немесе жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернатқа жiберiлгенге дейiн тұрып келген тұрғын үйлерiн оларға қайтарып беру мүмкiн болмаса, азаматтардың осы санаты үшiн көзделген тәртiппен тұрғын үй берудi;

6) мүдделi министрлiктермен, ведомстволармен және ұйымдармен бiрлесе отырып балаларды сауықтыру, дене тәрбиесi мен гигиеналық тәрбие жөнiнде шаралар өткiзу, балалар ауылдарының ұйымдастыру-құқықтық нысанына қарамастан балалар ауылдарындағы балалардың денсаулық жағдайларына бақылау жасау iсiн жүзеге асыруды қамтиды.

Ескерту. 33-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

34-бап. Отбасылық үлгiдегi балалар ауылдары мен жасөспiрiмдер үйлерiн дамытудағы мемлекеттiк органдардың рөлi

Қорғаншы және қамқоршы органдар отбасылық үлгiдегi балалар ауылдары мен жасөспiрiмдер үйлерiне тәрбиеленушi-балалардың бiлiм алуына және оларды тәрбиелеуде, емдеу-профилактикалық және психологиялық-диагностикалық жұмыста әдiстемелiк көмек көрсетуге, сондай-ақ олардың бағып-күтiлуi, тәрбиеленуi мен бiлiм алуы жағдайларына бақылау жасауды жүзеге асыруға, тәрбиешi-аналарға психологиялық-медициналық-педагогикалық мәселелер бойынша консультациялар беруге мiндеттi.

35-бап. Тәрбиеленушi-балалар құқықтарының кепiлдiктерiн қамтамасыз ету жөнiндегi шараларды қаржыландыру

1. Тәрбиеленушi-балаларды әлеуметтiк қорғаудың кепiлдiктерiн қамтамасыз ету жөнiндегi шараларды жүзеге асыруға арналған шығыстар құрылтайшылар қаражаты және заңмен тыйым салынбаған өзге де көздер есебiнен жүргiзiледi.

2. Бiр тәрбиеленушiнi тамақпен, киiммен, аяқ киiммен, жұмсақ жабдықтармен қамтамасыз ету нормалары Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес белгiленедi.

36-бап. Мемлекеттiк мекемелердегi тәрбиеленушi-балалар құқықтарының кепiлдiктерiн қамтамасыз ету жөнiндегi шараларды қаржыландыру

1. Алып тасталды - ҚР 03.07.2013 № 124-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

2. Тәрбиеленушiлер мемлекеттiк бюджет есебiнен ұсталатын балалар ауылдарында (балалар үйлерiнде) болған кездерiнде оларға толық мемлекеттiк қамтамасыз ету кепiлдiгi берiледi.

3. Жасөспірімдер үйлерінде әлеуметтік бейімделуден өтіп жатқан адамдарға күндізгі оқу нысанында жоғары, орта білімнен кейінгі немесе орта (техникалық және кәсіптік) бiлiм алуы кезеңінде толық мемлекеттiк қамтамасыз ету кепiлдiгi берiледi.

Ескерту. 36-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2007.07.27 N 320 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 03.07.2013 № 124-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

37-бап. Қазақстан Республикасының отбасы үлгісіндегі балалар ауылы және жасөспірімдер үйлері туралы заңнамасын бұзғаны үшін жауаптылық

Қазақстан Республикасының отбасы үлгісіндегі балалар ауылы және жасөспірімдер үйлері туралы заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылыққа әкеп соғады.

Ескерту. Заң 37-баппен толықтырылды - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

Қазақстан Республикасының Президентi