О ратификации Конвенции об охране нематериального культурного наследия

Закон Республики Казахстан от 21 декабря 2011 года № 514-IV

Ратифицировать Конвенцию об охране нематериального культурного наследия, принятую в Париже 17 октября 2003 года.

Президент
Республики Казахстан Н. НАЗАРБАЕВ

МЕЖДУНАРОДНАЯ КОНВЕНЦИЯ
ОБ ОХРАНЕ НЕМАТЕРИАЛЬНОГО КУЛЬТУРНОГО НАСЛЕДИЯ

Париж, 17 октября 2003 г.

МЕЖДУНАРОДНАЯ КОНВЕНЦИЯ
ОБ ОХРАНЕ НЕМАТЕРИАЛЬНОГО КУЛЬТУРНОГО НАСЛЕДИЯ

(Бюллетень международных договоров Республики Казахстан 2012 г., № 6, ст. 76 - вступила в силу 28 марта 2012 года)

Генеральная конференция Организации Объединенных Наций по вопросам образования, науки и культуры, именуемая ниже ЮНЕСКО, собравшаяся в Париже с 29 сентября по 17 октября 2003 г. на свою тридцать вторую сессию,
ссылаясь на существующие международно-правовые акты о правах человека, в частности на Всеобщую декларацию прав человека 1948 г., Международный пакт об экономических, социальных и культурных правах 1966 г. и Международный пакт о гражданских и политических правах 1966 г.,
принимая во внимание важное значение нематериального культурного наследия в качестве горнила культурного разнообразия и гарантии устойчивого развития, что подчеркивается в Рекомендации ЮНЕСКО о сохранении фольклора 1989 г., во Всеобщей декларации ЮНЕСКО о культурном разнообразии 2001 г. и в Стамбульской декларации 2002 г., принятой на третьей встрече за круглым столом министров культуры,
учитывая тесную взаимозависимость между нематериальным культурным наследием и материальным культурным и природным наследием,
признавая, что процессы глобализации и социальных преобразований, создавая условия для возобновления диалога между сообществами, вместе с тем являются, как и явление нетерпимости, источниками серьезной угрозы деградации, исчезновения и разрушения, которая нависла над нематериальным культурным наследием, в частности в результате нехватки средств для охраны такого наследия,
сознавая всеобщее стремление обеспечить охрану нематериального культурного наследия человечества и испытываемую в связи с этим общую озабоченность,
признавая, что сообщества, в частности коренные сообщества, группы и, в некоторых случаях, отдельные лица играют важную роль в создании, охране, сохранении и воссоздании нематериального культурного наследия, обогащая тем самым культурное разнообразие и способствуя творчеству человека,
отмечая большое значение деятельности ЮНЕСКО по разработке нормативных актов, направленных на защиту культурного наследия, в частности Конвенции об охране всемирного культурного и природного наследия 1972 г.,
отмечая далее, что в настоящее время не существует никакого имеющего обязательную силу многостороннего правового акта, касающегося охраны нематериального культурного наследия,
считая, что действующие международные соглашения, рекомендации и резолюции о культурном и природном наследии необходимо обогатить и эффективно дополнить новыми положениями, касающимися нематериального культурного наследия,
учитывая необходимость более глубокого осознания, особенно среди молодых поколений, важности нематериального культурного наследия и его охраны,
считая, что в духе сотрудничества и взаимопомощи международное сообщество вместе с государствами-участниками настоящей Конвенции должно содействовать охране такого наследия,
напоминая о программах ЮНЕСКО по нематериальному культурному наследию, в частности провозглашении шедевров устного и нематериального наследия человечества,
принимая во внимание неоценимую роль нематериального культурного наследия в качестве фактора, способствующего сближению, обменам и взаимопониманию между людьми,
принимает семнадцатого октября 2003 года настоящую Конвенцию.

I. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 1 - Цели Конвенции

Целями настоящей Конвенции являются:
(a) охрана нематериального культурного наследия;
(b) уважение нематериального культурного наследия соответствующих сообществ, групп и отдельных лиц;
(c) привлечение внимания на местном, национальном и международном уровнях к важности нематериального культурного наследия и его взаимного признания;
(d) международное сотрудничество и помощь.

Статья 2 - Определения

Для целей настоящей Конвенции
1. "Нематериальное культурное наследие" означает обычаи, формы представления и выражения, знания и навыки, - а также связанные с ними инструменты, предметы, артефакты и культурные пространства, - признанные сообществами, группами и, в некоторых случаях, отдельными лицами в качестве части их культурного наследия. Такое нематериальное культурное наследие, передаваемое от поколения к поколению, постоянно воссоздается сообществами и группами в зависимости от окружающей их среды, их взаимодействия с природой и их истории и формирует у них чувство самобытности и преемственности, содействуя тем самым уважению культурного разнообразия и творчеству человека. Для целей настоящей Конвенции принимается во внимание только то нематериальное культурное наследие, которое согласуется с существующими международно-правовыми актами по правам человека и требованиями взаимного уважения между сообществами, группами и отдельными лицами, а также устойчивого развития.
2. "Нематериальное культурное наследие", как оно определено в пункте 1 выше, проявляется, в частности, в следующих областях:
(а) устные традиции и формы выражения, включая язык в качестве носителя нематериального культурного наследия;
(b) исполнительские искусства;
(с) обычаи, обряды, празднества;
(d) знания и обычаи, относящиеся к природе и вселенной;
(е) знания и навыки, связанные с традиционными ремеслами.
3. "Охрана" означает принятие мер с целью обеспечения жизнеспособности нематериального культурного наследия, включая его идентификацию, документирование, исследование, сохранение, защиту, популяризацию, повышение его роли, его передачу, главным образом с помощью формального и неформального образования, а также возрождение различных аспектов такого наследия.
4. "Государства-участники" означают государства, которые связаны настоящей Конвенцией и в отношении которых Конвенция вступила в силу.
5. Настоящая Конвенция применяется mutatis mutandis к территориям, указанным в статье 33, которые становятся ее участниками на условиях, определяемых этой статьей. В этом отношении выражение "государства-участники" относится также к этим территориям.

Статья 3 - Связь с другими международно-правовыми актами

Ничто в настоящей Конвенции не может быть истолковано как:
(a) изменяющее статус или уменьшающее уровень охраны ценностей, которые признаны всемирным наследием в рамках Конвенции об охране культурного и природного наследия 1972 г. и с которыми непосредственно связан тот или иной элемент нематериального культурного наследия; или
(b) затрагивающее права и обязательства государств-участников, вытекающие из любых международно-правовых актов, относящихся к правам на интеллектуальную собственность или к использованию биологических и экологических ресурсов, участниками которых они являются.

II. ОРГАНЫ КОНВЕНЦИИ

Статья 4 - Генеральная ассамблея государств-участников

1. Настоящим учреждается Генеральная ассамблея государств-участников, именуемая ниже "Генеральная ассамблея". Генеральная ассамблея является полновластным органом настоящей Конвенции.
2. Генеральная ассамблея собирается на очередные сессии один раз в два года. Она может собираться на внеочередные сессии, если принимает такое решение, или по просьбе Межправительственного комитета по охране нематериального культурного наследия, или по просьбе не менее одной трети государств-участников.
3. Генеральная ассамблея принимает свои Правила процедуры.

Статья 5 - Межправительственный комитет по охране
нематериального культурного наследия

1. Настоящим при ЮНЕСКО учреждается Межправительственный комитет по охране нематериального культурного наследия, именуемый ниже "Комитет". Комитет состоит из представителей 18 государств-участников, избранных государствами-участниками, собравшимися на Генеральную ассамблею, после вступления настоящей Конвенции в силу в соответствии со статьей 34.
2. Число государств - членов этого Комитета будет увеличено до 24, когда число государств-участников Конвенции достигнет 50.

Статья 6 - Выборы и срок полномочий государств-членов
Комитета

1. Выборы государств-членов Комитета осуществляются в соответствии с принципами справедливого географического распределения и справедливой ротации.
2. Государства - члены Комитета избираются на срок в четыре года государствами-участниками Конвенции, собравшимися на Генеральную ассамблею.
3. Однако срок полномочий половины государств - членов Комитета, избранных в ходе первых выборов, составляет два года. Эти государства определяются по жребию в ходе первых выборов.
4. Каждые два года Генеральная ассамблея обновляет наполовину состав государств - членов Комитета.
5. Она также избирает такое число государств - членов Комитета, которое необходимо для заполнения вакантных мест.
6. Государство - член Комитета не может быть избрано на два срока полномочий подряд.
7. Государства - члены Комитета подбирают в качестве своих представителей лиц, обладающих компетенцией в различных областях нематериального культурного наследия.

Статья 7 - Функции Комитета

Без ущерба другим его обязанностям, установленным настоящей Конвенцией, функции Комитета заключаются в следующем:
(a) содействие достижению целей Конвенции, поощрение и обеспечение мониторинга ее выполнения;
(b) предоставление консультаций относительно передовой практики и подготовка рекомендаций о мерах по охране нематериального культурного наследия;
(c) подготовка и представление на утверждение Генеральной ассамблеи проекта плана использования средств Фонда в соответствии со статьей 25;
(d) изыскание путей увеличения ресурсов Фонда и принятие с этой целью необходимых мер в соответствии со статьей 25;
(e) подготовка и представление на утверждение Генеральной ассамблеи оперативного руководства по выполнению Конвенции;
(f) рассмотрение в соответствии со статьей 29 докладов государств-участников и их резюмирование для Генеральной ассамблеи;
(g) рассмотрение заявок, представляемых государствами-участниками, и принятие решений в соответствии с разработанными Комитетом и утвержденными Генеральной ассамблеей объективными критериями, касающимися:
(i) включения в списки и отбора предложений, упомянутых в статьях 16, 17 и 18;
(ii) предоставления международной помощи в соответствии со статьей 22.

Статья 8 - Методы работы Комитета

1. Комитет подотчетен Генеральной ассамблее. Он представляет ей доклады о всей своей деятельности и принимаемых им решениях.
2. Комитет принимает свои Правила процедуры большинством, составляющим две трети его членов.
3. Комитет может создавать на временной основе специальные консультативные органы, которые он сочтет необходимыми для выполнения стоящей перед ним задачи.
4. Комитет может приглашать на свои заседания любые государственные или частные органы, а также любых частных лиц, обладающих признанной компетенцией в различных областях нематериального культурного наследия, с целью проведения с ними консультаций по конкретным вопросам.

Статья 9 - Аккредитация консультативных организаций

1. Комитет вносит на рассмотрение Генеральной ассамблеи предложения об аккредитации неправительственных организаций, обладающих признанной компетенцией в области нематериального культурного наследия. По отношению к Комитету эти организации выполняют консультативные функции.
2. Комитет вносит также на рассмотрение Генеральной ассамблеи предложения о критериях и условиях указанной аккредитации.

Статья 10 - Секретариат

1. Секретариат ЮНЕСКО оказывает помощь Комитету.
2. Секретариат подготавливает документацию для Генеральной ассамблеи и Комитета, а также проекты повестки дня их заседаний и обеспечивает выполнение принимаемых ими решений.

III. ОХРАНА НЕМАТЕРИАЛЬНОГО КУЛЬТУРНОГО НАСЛЕДИЯ
НА НАЦИОНАЛЬНОМ УРОВНЕ

Статья 11 - Роль государств-участников

Каждому государству-участнику надлежит:
(a) принимать необходимые меры для обеспечения охраны нематериального культурного наследия, имеющегося на его территории;
(b) в рамках мер по охране, указанных в пункте 3 статьи 2, идентифицировать и определять различные элементы нематериального культурного наследия, имеющегося на его территории, при участии сообществ, групп и соответствующих неправительственных организаций.

Статья 12 - Перечни

1. Для обеспечения идентификации с целью охраны каждое государство-участник с учетом сложившейся ситуации составляет один или несколько перечней нематериального культурного наследия, имеющегося на его территории. Такие перечни подлежат регулярному обновлению.
2. Представляя на периодической основе свой доклад Комитету, согласно статье 29, каждое государство-участник сообщает соответствующую информацию по этим перечням.

Статья 13 - Другие меры по охране

Для обеспечения охраны, развития и повышения роли нематериального культурного наследия, имеющегося на его территории, каждое государство-участник прилагает усилия с целью:
(а) принятия общей политики, направленной на повышение роли нематериального культурного наследия в обществе и включение охраны этого наследия в программы планирования;
(b) определения или создания одного или нескольких компетентных органов по охране нематериального культурного наследия, имеющегося на его территории;
(c) содействия научным, техническим и искусствоведческим исследованиям, а также разработке научно-исследовательских методологий с целью эффективной охраны нематериального культурного наследия, в частности нематериального культурного наследия, находящегося в опасности;
(d) принятия соответствующих юридических, технических, административных и финансовых мер, направленных на:
(i) содействие созданию или укреплению учреждений по подготовке кадров в области управления нематериальным культурным наследием, а также передаче этого наследия через форумы и пространства, предназначенные для его представления и выражения;
(ii) обеспечение доступа к нематериальному культурному наследию при соблюдении принятой практики, определяющей порядок доступа к тем или иным аспектам такого наследия;
(iii) создание учреждений, занимающихся документацией по нематериальному культурному наследию, и облегчение доступа к ним.

Статья 14 - Образование, повышение осведомленности
общественности и укрепление потенциала

Каждое государство-участник, используя все имеющиеся в его распоряжении средства, прилагает усилия, направленные на:
(a) обеспечение признания, уважения и повышения роли нематериального культурного наследия в обществе, в частности посредством:
(i) программ в области образования, повышения осведомленности и информирования общественности, в частности молодежи;
(ii) конкретных программ в области образования и подготовки кадров, предназначенных для соответствующих сообществ и групп;
(iii) мероприятий по укреплению потенциала в области охраны нематериального культурного наследия, связанных, в частности, с вопросами управления и научных исследований;
(iv) неформальных способов передачи знаний;
(b) информирование общественности об опасностях, угрожающих такому наследию, а также о мероприятиях, осуществляемых во исполнение настоящей Конвенции;
(c) содействие образованию по вопросам охраны природных пространств и памятных мест, существование которых необходимо для выражения нематериального культурного наследия.

Статья 15 - Участие сообществ, групп и отдельных лиц

В рамках своей деятельности по охране нематериального культурного наследия каждое государство-участник стремится обеспечить по возможности самое широкое участие сообществ, групп и, в соответствующих случаях, отдельных лиц, которые занимаются созданием, сохранением и передачей такого наследия, а также активно привлекать их к управлению таким наследием.

IV. ОХРАНА НЕМАТЕРИАЛЬНОГО КУЛЬТУРНОГО
НАСЛЕДИЯ НА МЕЖДУНАРОДНОМ УРОВНЕ

Статья 16 - Репрезентативный список нематериального
культурного наследия человечества

1. Для обеспечения большей наглядности нематериального культурного наследия, содействия углублению осознания его значения и поощрения диалога на основе уважения культурного разнообразия Комитет, по предложению соответствующих государств-участников, составляет, обновляет и публикует Репрезентативный список нематериального культурного наследия человечества.
2. Комитет разрабатывает и представляет на утверждение Генеральной ассамблеи критерии составления, обновления и публикации указанного Репрезентативного списка.

Статья 17 - Список нематериального культурного
наследия, нуждающегося в срочной охране

1. С целью принятия соответствующих мер охраны Комитет составляет, обновляет и публикует Список нематериального культурного наследия, нуждающегося в срочной охране, и включает такое наследие в этот Список по просьбе соответствующего государства-участника.
2. Комитет разрабатывает и представляет на утверждение Генеральной ассамблеи критерии составления, обновления и публикации указанного Списка.
3. В случаях чрезвычайной срочности, - объективные критерии которых утверждаются Генеральной ассамблеей на основе предложения Комитета, - он может в консультации с заинтересованным государством-участником включить элемент соответствующего наследия в Список, упомянутый в пункте 1.

Статья 18 - Программы, проекты и мероприятия по охране
нематериального культурного наследия

1. На основе предложений, представляемых государствами-участниками, и в соответствии с разработанными Комитетом критериями, утвержденными Генеральной ассамблеей, Комитет проводит периодический отбор и содействует осуществлению национальных, субрегиональных или региональных программ, проектов и мероприятий по охране наследия, которые, по его мнению, наилучшим образом отражают принципы и цели настоящей Конвенции, с учетом особых потребностей развивающихся стран.
2. С этой целью он получает, рассматривает и утверждает заявки на оказание международной помощи, сформулированные государствами-участниками для подготовки таких предложений.
3. Комитет сопровождает осуществление указанных программ, проектов и мероприятий распространением передовой практики в формах, которые будут им определены.

V. МЕЖДУНАРОДНОЕ СОТРУДНИЧЕСТВО И ПОМОЩЬ

Статья 19 - Сотрудничество

1. Для целей настоящей Конвенции международное сотрудничество включает, в частности, обмен информацией и опытом, совместные инициативы, а также создание механизма оказания помощи государствам-участникам в их усилиях, направленных на охрану нематериального культурного наследия.
2. Без ущерба для положений их национального законодательства и норм обычного права и практики государства-участники признают, что охрана нематериального культурного наследия представляет общий интерес для человечества, и с этой целью обязуются сотрудничать на двустороннем, субрегиональном, региональном и международном уровнях.

Статья 20 - Цели международной помощи

Международная помощь может предоставляться в следующих целях:
(a) охрана наследия, включенного в Список нематериального культурного наследия, нуждающегося в срочной охране;
(b) подготовка перечней в смысле статей 11 и 12;
(c) поддержка программ, проектов и мероприятий, осуществляемых на национальном, субрегиональном и региональном уровнях, которые направлены на охрану нематериального культурного наследия;
(d) любой другой цели, которую Комитет может счесть необходимой.

Статья 21 - Формы международной помощи

Помощь, предоставляемая Комитетом государству-участнику, регламентируется оперативным руководством, упомянутым в статье 7, а также соглашением, предусмотренным в статье 24, и может принимать следующие формы:
(a) исследования, касающиеся различных аспектов охраны;
(b) предоставление услуг экспертов и носителей нематериального культурного наследия;
(c) подготовка любого необходимого персонала;
(d) разработка нормативных и других мер;
(e) создание и обеспечение функционирования инфраструктур;
(f) предоставление оборудования и ноу-хау;
(g) другие формы финансовой и технической помощи, включая, в определенных случаях, предоставление займов под низкие проценты и пожертвований.

Статья 22 - Условия предоставления международной помощи

1. Комитет устанавливает процедуру рассмотрения заявок на международную помощь и уточняет такие аспекты указанных заявок, как предусматриваемые меры, необходимые действия и оценка связанных с ними расходов.
2. В срочных случаях заявка на получение помощи рассматривается Комитетом на приоритетной основе.
3. С целью принятия решения Комитет проводит такие исследования и консультации, которые он считает необходимыми.

Статья 23 - Заявки на международную помощь

1. Каждое государство-участник может представить Комитету заявку на международную помощь по охране нематериального культурного наследия, имеющегося на его территории.
2. Такая заявка может быть также представлена совместно двумя или более государствами-участниками.
3. В заявку включается информация, предусмотренная в пункте 1 статьи 22, и необходимая документация.

Статья 24 - Роль государств-участников, являющихся
бенефициарами

1. В соответствии с положениями настоящей Конвенции предоставляемая международная помощь регулируется соглашением между государством-участником, являющимся бенефициаром, и Комитетом.
2. Как общее правило, государство-участник, являющееся бенефициаром, в зависимости от имеющихся в его распоряжении средств, участвует в покрытии расходов, связанных с мерами охраны, на которые предоставляется международная помощь.
3. Государство-участник, являющееся бенефициаром, представляет Комитету доклад об использовании помощи, оказываемой в целях охраны нематериального культурного наследия.

VI. ФОНД НЕМАТЕРИАЛЬНОГО КУЛЬТУРНОГО НАСЛЕДИЯ

Статья 25 - Характер и ресурсы Фонда

1. Настоящим учреждается "Фонд нематериального культурного наследия", именуемый ниже "Фонд".
2. Этот Фонд в соответствии с Положением о финансах ЮНЕСКО является целевым фондом.
3. Средства Фонда состоят из:
(а) взносов государств-участников;
(b) средств, ассигнованных для этой цели Генеральной конференцией ЮНЕСКО;
(c) взносов, пожертвований или завещанного имущества, которые могут быть предоставлены:
(i) другими государствами;
(ii) организациями и программами системы Организации Объединенных Наций, в частности Программой развития Организации Объединенных Наций, и другими международными организациями;
(iii) государственными или частными органами или частными лицами;
(d) любых процентных начислений на средства этого Фонда;
(e) сумм сборов и поступлений от мероприятий, организованных в пользу Фонда;
(f) любых других средств, предусмотренных Положением о Фонде, разработанным Комитетом.
4. Комитет принимает решения об использовании средств на основе руководящих указаний Генеральной ассамблеи.
5. Комитет может принимать взносы и помощь в других формах, предназначенные для общих или конкретных целей, связанных с определенными проектами, при условии, что такие проекты одобрены Комитетом.
6. Внесение взносов в Фонд не может сопровождаться никакими политическими, экономическими или иными условиями, не совместимыми с целями, преследуемыми настоящей Конвенцией.

Статья 26 - Взносы государств-участников в Фонд

1. Без ущерба для любого дополнительного добровольного взноса государства-участники настоящей Конвенции обязуются вносить в Фонд по крайней мере раз в два года взносы, сумма которых, исчисляемая по единой процентной ставке, применяемой для всех государств, определяется Генеральной ассамблеей. Решение Генеральной ассамблеи по этому вопросу принимается большинством присутствующих и участвующих в голосовании государств-участников, которые не сделали заявления, предусмотренного в пункте 2 настоящей статьи. Ни в коем случае указанный взнос государства-участника не превышает 1 % его взноса в обычный бюджет ЮНЕСКО.
2. Однако любое государство, упомянутое в статье 32 или в статье 33 настоящей Конвенции, может в момент сдачи на хранение своей ратификационной грамоты или документа о принятии, утверждении или присоединении сделать заявление, что оно не будет связано положениями пункта 1 настоящей статьи.
3. Государство-участник настоящей Конвенции, сделавшее заявление, предусмотренное в пункте 2 настоящей статьи, прилагает усилия к тому, чтобы отозвать свое заявление, уведомив об этом Генерального директора ЮНЕСКО. Однако отзыв заявления вступает в силу в отношении взноса, причитающегося с этого государства, только с даты открытия следующей сессии Генеральной ассамблеи.
4. Чтобы Комитет мог эффективно планировать свою деятельность, взносы государств-участников настоящей Конвенции, сделавших заявления, предусмотренные в пункте 2 настоящей статьи, должны вноситься на регулярной основе, по крайней мере раз в два года, и должны по возможности приближаться к сумме взносов, которые они должны были бы вносить в том случае, если бы они были связаны положениями пункта 1 настоящей статьи.
5. Любое государство-участник настоящей Конвенции, имеющее задолженность по своим обязательным или добровольным взносам за текущий год и календарный год, который непосредственно предшествует ему, не может быть избрано членом Комитета; это положение не применяется к первым выборам. Полномочия такого государства, уже являющегося членом Комитета, истекают в момент любых выборов, предусмотренных в статье 6 настоящей Конвенции.

Статья 27 - Дополнительные добровольные взносы в Фонд

Государства-участники, желающие внести добровольные взносы, являющиеся дополнительными по отношению к тем, которые предусмотрены в статье 26, информируют об этом Комитет как можно быстрее, с тем чтобы он мог соответствующим образом планировать свою деятельность.

Статья 28 - Международные кампании по сбору средств

Государства-участники по мере возможности оказывают поддержку международным кампаниям по сбору средств для Фонда, организуемым под эгидой ЮНЕСКО.

VII. ДОКЛАДЫ

Статья 29 - Доклады государств-участников

Государства-участники представляют Комитету в форме и с периодичностью, определяемыми Комитетом, доклады о законодательных и регламентирующих положениях или других мерах, принятых ими в целях выполнения настоящей Конвенции.

Статья 30 - Доклады Комитета

1. Комитет представляет каждой сессии Генеральной ассамблеи доклад, подготавливаемый на основе его деятельности и докладов государств-участников, указанных в статье 29 выше.
2. Этот доклад доводится до сведения Генеральной конференции ЮНЕСКО.

VIII. ПЕРЕХОДНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 31 - Связь с провозглашением шедевров устного и
нематериального наследия человечества

1. Комитет включает в Репрезентативный список нематериального культурного наследия человечества шедевры устного и нематериального наследия человечества, провозглашенные до вступления в силу настоящей Конвенции.
2. Включение указанных шедевров в Репрезентативный список нематериального культурного наследия человечества никоим образом не предрешает критерии, устанавливаемые в соответствии с пунктом 2 статьи 16, применительно к последующим включениям.
3. После вступления настоящей Конвенции в силу не будет проводиться никаких дальнейших провозглашений.

IX. ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 32 - Ратификация, принятие и утверждение

1. Настоящая Конвенция подлежит ратификации, принятию или утверждению государствами - членами ЮНЕСКО в порядке, предусмотренном их соответствующими конституционными процедурами.
2. Ратификационные грамоты, документы о принятии или утверждении сдаются на хранение Генеральному директору ЮНЕСКО.

Статья 33 - Присоединение

1. Настоящая Конвенция открыта для присоединения всех государств, не являющихся членами ЮНЕСКО, которым Генеральная конференция Организации предлагает присоединиться к этой Конвенции.
2. Настоящая Конвенция открыта также для присоединения территорий, имеющих полное внутреннее самоуправление, которые признаются как таковые Организацией Объединенных Наций, но не достигли полной независимости в соответствии с резолюцией 1514 (XV) Генеральной Ассамблеи Организации Объединенных Наций, и обладающих компетенцией в вопросах, регулируемых настоящей Конвенцией, в том числе компетенцией по заключению договоров, относящихся к таким вопросам.
3. Документ о присоединении сдается на хранение Генеральному директору ЮНЕСКО.

Статья 34 - Вступление в силу

Настоящая Конвенция вступает в силу через три месяца со дня сдачи на хранение тридцатой ратификационной грамоты или документа о принятии, утверждении или присоединении, но лишь в отношении тех государств, которые сдали на хранение свои ратификационные грамоты или документы о принятии, утверждении или присоединении в указанный день или ранее. В отношении любого другого государства-участника Конвенция вступает в силу через три месяца со дня сдачи на хранение его ратификационной грамоты или документа о принятии, утверждении или присоединении.

Статья 35 - Федеративные или неунитарные конституционные
системы

Следующие положения применяются к государствам-участникам, имеющим федеративное или неунитарное конституционное устройство:
(а) в том что касается положений настоящей Конвенции, применение которых относится к юрисдикции федеральной или центральной законодательной власти, обязательства федерального или центрального правительства будут теми же, что и обязательства государств-участников, не являющихся федеративными государствами;
(b) в том что касается положений настоящей Конвенции, применение которых относится к юрисдикции отдельных входящих в федерацию штатов, областей, провинций или кантонов, которые в соответствии с существующей в ней конституциональной системой не обязаны принимать законодательных мер, федеральное правительство доводит указанные положения до сведения компетентных властей штатов, областей, провинций или кантонов с рекомендацией о их принятии.

Статья 36 - Денонсация

1. Каждое государство-участник может денонсировать настоящую Конвенцию.
2. Денонсация нотифицируется письменным актом, который сдается на хранение Генеральному директору ЮНЕСКО.
3. Денонсация вступает в силу через двенадцать месяцев после даты получения акта о денонсации. Она никоим образом не изменяет финансовых обязательств, принятых на себя денонсирующим государством-участником, до даты вступления в силу выхода из Конвенции.

Статья 37 - Функции депозитария

Генеральный директор ЮНЕСКО, выступая в качестве депозитария настоящей Конвенции, информирует государства - члены Организации, государства, не являющиеся членами Организации, указанные в статье 33, а также Организацию Объединенных Наций о сдаче на хранение всех ратификационных грамот, документов о принятии, утверждении или присоединении, упомянутых в статьях 32 и 33, а также об актах денонсации, указанных в статье 36.

Статья 38 - Поправки

1. Государство-участник может путем письменного сообщения, направленного Генеральному директору ЮНЕСКО, предложить поправки к настоящей Конвенции. Генеральный директор рассылает такое сообщение всем государствам-участникам. Если в течение шести месяцев с даты рассылки указанного сообщения не менее половины государств-участников дадут положительные ответы на это предложение, Генеральный директор представляет его следующей сессии Генеральной ассамблеи для рассмотрения и возможного принятия.
2. Поправки принимаются большинством в две трети присутствующих и участвующих в голосовании государств-участников.
3. Поправки к настоящей Конвенции после их принятия подлежат ратификации, принятию, утверждению или присоединению государствами-участниками.
4. Поправки вступают в силу, но лишь в отношении государств, которые ратифицировали, приняли, утвердили эти поправки к настоящей Конвенции или присоединились к ним, через три месяца со дня сдачи на хранение документов, указанных в пункте 3 настоящей статьи, двумя третями государств-участников. В последующем для каждого государства-участника, которое ратифицирует, примет, утвердит поправку или присоединится к поправке, данная поправка вступает в силу через три месяца со дня сдачи на хранение государством-участником его документа о ратификации, принятии, утверждении или присоединении.
5. Процедура, установленная в пунктах 3 и 4, не применяется в отношении поправок к статье 5, касающейся числа государств - членов Комитета. Такие поправки вступают в силу на момент их принятия.
6. Государство, которое становится участником настоящей Конвенции после вступления в силу поправок в соответствии с пунктом 4 настоящей статьи, если только оно не заявляет об ином намерении, считается:
(a) участником настоящей Конвенции с принятыми к ней поправками;
(b) участником настоящей Конвенции без принятых к ней поправок в отношении любого государства-участника, не связанного этими поправками.

Статья 39 - Аутентичность текстов

Настоящая Конвенция составлена на английском, арабском, испанском, китайском, русском и французском языках, причем все шесть текстов являются равно аутентичными.

Статья 40 - Регистрация

В соответствии со статьей 102 Устава Организации Объединенных Наций настоящая Конвенция регистрируется в Секретариате Организации Объединенных Наций по просьбе Генерального директора ЮНЕСКО.

Совершено в Париже 3 ноября 2003 года в двух аутентичных экземплярах за подписью Председателя тридцать второй сессии Генеральной конференции и Генерального директора ЮНЕСКО. Оба экземпляра сдаются на хранение в архив ЮНЕСКО, а их надлежащим образом заверенные копии направляются всем государствам, указанным в статьях 32 и 33, а также Организации Объединенных Наций.

Приведенный выше текст является подлинным текстом Конвенции, надлежащим образом принятой Генеральной конференцией ЮНЕСКО на ее тридцать второй сессии, которая состоялась в Париже и была объявлена закрытой 17 октября 2003 года.

В УДОСТОВЕРЕНИЕ ЧЕГО настоящую Конвенцию подписали 3 ноября 2003 года.

Председатель Генеральной конференции Генеральный директор

Заверенная копия

Юридический советник
Организации Объединенных Наций
о вопросам образования, науки и культуры

Примечание РЦПИ. Далее следуют тексты Конвенции на английском, арабском, испанском, китайском и французском языках.

Материалдық емес мәдени мұраны қорғау туралы конвенцияны ратификациялау туралы

Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 21 желтоқсандағы № 514-IV Заңы

2003 жылғы 17 қазанда Парижде қабылданған Материалдық емес мәдени мұраны қорғау туралы конвенция ратификациялансын.

Қазақстан Республикасының
Президенті Н. НАЗАРБАЕВ

МАТЕРИАЛДЫҚ ЕМЕС МӘДЕНИ МҰРАНЫ ҚОРҒАУ ТУРАЛЫ
КОНВЕНЦИЯ

Париж, 2003 жылғы 17 қазан

Парижде 2003 жылғы 29 қыркүйек - 17 қазан аралығында өзінің отыз екінші сессиясына жиналған, төменде ЮНЕСКО деп аталатын Біріккен Ұлттар Ұйымының білім, ғылым және мәдениет мәселелері жөніндегі Бас конференциясы,
адам құқықтары туралы қолданыстағы халықаралық-құқықтық актілерге, атап айтқанда 1948 жылғы Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясына, 1966 жылғы Экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтар туралы халықаралық пактіге және 1966 жылғы Азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық пактіге сілтеме жасай отырып,
1989 жылғы ЮНЕСКО-ның Фольклорды сақтау туралы ұсынымдарында, 2001 жылғы ЮНЕСКО-ның Мәдени әртүрлілік туралы жалпыға бірдей декларациясында және мәдениет министрлерінің дөңгелек үстел басында үшінші кездесуінде қабылданған 2002 жылғы Стамбул декларациясында атап көрсетілгендей мәдени әртүрліліктің ошағы мен орнықты дамудың кепілі ретінде материалдық емес мәдени мұраның маңызды мәнін назарға ала отырып,
материалдық емес мәдени мұра мен материалдық мәдени және табиғи мұраның арасындағы тығыз өзара байланысты ескере отырып,
жаһандану мен әлеуметтік жаңарулар үдерістері қоғамдастықтар арасындағы үндесулерді жаңарту үшін жағдай жасай отырып, сонымен қатар, төзімсіздік құбылысы сияқты материалдық емес мәдени мұраға төнген, атап айтқанда, осындай мұраны қорғау үшін қаражаттың жетіспеуі нәтижесіндегі құлдыраудың, жойылып кетудің және бүлінудің елеулі қаупінің көздері болып табылатынын тани отырып,
адамзаттың материалдық емес мәдени мұрасын қорғауды қамтамасыз етуге жалпыға бірдей ұмтылысты және осымен байланысты байқалатын ортақ алаңдаушылықты түсіне отырып,
қоғамдастықтар, атап айтқанда, жергілікті қоғамдастықтар, топтар және кейбір жағдайларда жекелеген адамдар мәдени әртүрлілікті байыта отырып және адам шығармашылығына жәрдем көрсете отырып, материалдық емес мәдени мұраны жасауда, қорғауда, сақтауда және қайта жасауда маңызды рөл атқаратынын тани отырып,
мәдени мұраны қорғауға бағытталған нормативтік актілерді, атап айтқанда, 1972 жылғы Дүниежүзілік мәдени және табиғи мұраны қорғау туралы конвенцияны әзірлеу жөніндегі ЮНЕСКО қызметінің зор маңызын атап өте отырып,
қазіргі уақытта материалдық емес мәдени мұраны қорғауға қатысты міндетті күші бар көп жақты ешқандай да құқықтық акт жоқ екенін бұдан әрі атап өте отырып,
қолданыстағы мәдени және табиғи мұра туралы халықаралық келісімдерді, ұсынымдар мен қарарларды байыту және материалдық емес мәдени құндылықтарға қатысты жаңа ережелермен тиімді толықтыру қажет деп есептей отырып,
материалдық емес мәдени мұра мен оны қорғаудың маңыздылығын, әсіресе, жас ұрпақ арасында неғұрлым терең ұғынуы қажеттігін ескере отырып,
халықаралық қоғамдастық осы Конвенцияға қатысушы мемлекеттермен бірге ынтымақтастық пен өзара көмек рухында осындай мұраны қорғауға жәрдемдесуі тиіс деп есептей отырып,
ЮНЕСКО-ның материалдық емес мәдени мұра, атап айтқанда, адамзаттың ең үздік туындыларын және материалдық емес мәдени мұрасын жария ету жөніндегі бағдарламалары туралы еске сала отырып,
адамдар арасындағы жақындасуға, алмасуға және өзара түсіністікке ықпал ететін фактор ретінде материалдық емес мәдени мұраның баға жетпес рөлін назарға ала отырып,
2003 жылғы он жетінші қазанда осы Конвенцияны қабылдайды.

I. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Конвенцияның мақсаттары

Осы Конвенцияның мақсаттары мыналар болып табылады:
(а) материалдық емес мәдени мұраны сақтау;
(b) тиісті қоғамдастықтардың, топтардың және жекелеген адамдардың материалдық емес мәдени мұрасын құрметтеу;
(с) материалдық емес мәдени мұраның және оны өзара танудың маңыздылығына жергілікті, ұлттық және халықаралық деңгейлерде назар аудару;
(d) халықаралық ынтымақтастық және көмек.

2-бап. Анықтамалар

Осы Конвенцияның мақсаттары үшін
1. «Материалдық емес мәдени мұра» қоғамдастықтар, топтар және кейбір жағдайларда жекелеген адамдар өздерінің мәдени мұрасының бір бөлігі ретінде таныған әдет-ғұрыптарды, түсініктері мен пайымдарының нысандарын, білім мен дағдыны - сондай-ақ олармен байланысты құралдарды, заттарды, артефактілерді және мәдени кеңістікті білдіреді. Ұрпақтан ұрпаққа берілетін осындай материалдық емес мәдени мұра қауымдастықтармен және топтармен оларды қоршаған ортаға, олардың табиғатпен өзара іс-қимылына және олардың тарихына байланысты тұрақты түрде қайта жасалады және адам шығармашылығы мен мәдени әртүрлілікті құрметтеуге ықпал ете отырып, оларда төлтума ерекшелік пен ұрпақтар сабақтастығы сезімін қалыптастырады. Осы Конвенцияның мақсаттары үшін адам құқықтары жөніндегі қолданыстағы халықаралық-құқықтық актілермен және қоғамдастықтар, топтар мен жекелеген адамдар арасындағы өзара құрмет, сондай-ақ орнықты даму талаптарымен сәйкес келетін материалдық емес мәдени мұра ғана назарға алынады.
2. «Материалдық емес мәдени мұра» жоғарыда 1-тармақта айқындалғанындай, мына салаларда көрініс табады, атап айтқанда:
(а) материалдық емес мәдени мұраның тасымалдағышы ретінде тілді қоса алғанда, пайымның дәстүрлері мен нысандары;
(b) орындаушылық өнерлер;
(с) әдет-ғұрыптар, салт-жоралар, мейрамдар;
(d) табиғат пен дүниеге қатысты білімдер мен әдет-ғұрыптар;
(е) дәстүрлі кәсіптермен байланысты білімдер және дағдылар.
3. «Қорғау» материалдық емес мәдени мұраның, ең бастысы формалды және формалды емес жасаудың көмегімен оны сәйкестендіруді, құжаттауды, зерттеуді, сақтауды, қорғауды, танымал етуді, оның рөлін арттыруды, оны беруді қоса алғанда, материалдық емес мәдени мұраның өміршеңдігін қамтамасыз ету мақсатында шаралар қабылдауды, сондай-ақ осындай мұраның әртүрлі аспектілерін қайта жаңғыртуды білдіреді.
4. «Қатысушы мемлекеттер» осы Конвенциямен байланысты және оларға қатысты Конвенция күшіне енген мемлекеттерді білдіреді.
5. Осы Конвенция 33-бапта көрсетілген аумақтарға mutatis mutandis қолданылады, олар осы бапта айқындалған шарттармен оның қатысушылары болады. Бұл орайда «қатысушы мемлекеттер» ұғымы осы аумақтарға да қатысты болады.

3-бап. Басқа халықаралық-құқықтық актілермен байланыс

Осы Конвенциядағы ештеңе де:
(а) 1972 жылғы Мәдени және табиғи мұраны қорғау туралы конвенцияның шеңберінде дүниежүзілік мұра деп танылған және материалдық емес мәдени мұраның қандай да бір элементі олармен тікелей байланысты болатын құндылықтарды қорғаудың мәртебесін өзгертетін немесе деңгейін төмендететіндей етіп; немесе
(b) олар қатысушылары болып табылатын зияткерлік меншік немесе биологиялық және экологиялық ресурстарды пайдалану құқықтарына қатысты кез келген халықаралық-құқықтық актілерден туындайтын қатысушы мемлекеттердің құқықтары мен міндеттемелерін қозғайтындай етіп түсіндірілмеуі тиіс.

II. КОНВЕНЦИЯНЫҢ ОРГАНДАРЫ

4-бап. Қатысушы мемлекеттердің Бас ассамблеясы

1. Осымен төменде «Бас ассамблея» деп аталатын қатысушы мемлекеттердің Бас ассамблеясы құрылады. Бас ассамблея осы Конвенцияның толық билікке ие органы болып табылады.
2. Бас ассамблея кезекті сессияларға екі жылда бір рет жиналады. Егер осындай шешім қабылданса немесе Материалдық емес мәдени мұраны қорғау жөніндегі үкіметаралық комитеттің өтініші бойынша немесе қатысушы мемлекеттердің кемінде үштен бірінің өтініші бойынша ол кезектен тыс сессияларға жинала алады.
3. Бас ассамблея өзінің Рәсімдер қағидасын қабылдайды.

5-бап. Материалдық емес мәдени мұраны қорғау жөніндегі
үкіметаралық комитет

1. Осымен ЮНЕСКО-ның жанынан төменде «Комитет» деп аталатын Материалдық емес мәдени мұраны қорғау жөніндегі үкіметаралық комитет құрылады. Комитет 34-бапқа сәйкес осы Конвенция күшіне енгеннен кейін Бас ассамблеяға жиналған қатысушы мемлекеттер сайлаған 18 қатысушы мемлекеттің өкілдерінен құралады.
2. Конвенцияға қатысушы мемлекеттердің саны 50-ге жеткен кезде, бұл Комитетке мүше мемлекеттердің саны 24-ке дейін ұлғайтылатын болады.

6-бап. Комитетке мүше мемлекеттерді сайлау және
олардың өкілеттіктерінің мерзімі

1. Комитетке мүше мемлекеттерді сайлау әділ географиялық бөлу мен әділ ауысу қағидаттарына сәйкес жүзеге асырылады.
2. Комитетке мүше мемлекеттерді Бас ассамблеяға жиналған, Конвенцияға қатысушы мемлекеттер төрт жыл мерзімге сайлайды.
3. Алайда, бірінші сайлау барысында сайланған Комитетке мүше мемлекеттердің жартысының өкілеттігінің мерзімі екі жылды құрайды. Бұл мемлекеттер бірінші сайлау барысында жеребе бойынша анықталады.
4. Бас ассамблея әрбір екі жылда Комитетке мүше мемлекеттер құрамының жартысын жаңартып отырады.
5. Ол бос орындарды толтыру үшін қажетті Комитетке мүше мемлекеттер санын да сайлайды.
6. Комитетке мүше мемлекет екі өкілеттік мерзіміне қатарынан сайлана алмайды.
7. Комитетке мүше мемлекеттер өз өкілдері ретінде материалдық емес мәдени мұраның әр түрлі салаларындағы құзыреттілікке ие адамдарды іріктеп алады.

7-бап. Комитеттің функциялары

Осы Конвенцияда белгіленген өзінің басқа міндеттеріне зиян келтірмей, Комитеттің функциялары мыналарды қамтиды:
(а) Конвенция мақсаттарына қол жеткізуге ықпал ету, оның орындалуының мониторингін қамтамасыз ету және көтермелеу;
(b) озық практикаға қатысты консультациялар беру және материалдық емес мәдени мұраны қорғау жөніндегі шаралар туралы ұсынымдар дайындау;
(с) 25-бапқа сәйкес Қордың қаражатын пайдалану жоспарының жобасын дайындау және Бас ассамблеяның бекітуіне ұсыну;
(d) Қордың ресурстарын ұлғайту жолдарын іздестіру және осы мақсатта 25-бапқа сәйкес қажетті шараларды қабылдау;
(е) Конвенцияны орындау жөніндегі жедел басшылықты дайындау және Бас ассамблеяның бекітуіне ұсыну;
(f) 29-бапқа сәйкес қатысушы мемлекеттердің баяндамаларын және олардың Бас ассамблеяға арналған түйіндемелерін қарау;
(g) қатысушы мемлекеттер берген өтінімдерді қарау және Комитет әзірлеп, Бас ассамблея бекіткен объективті өлшемдерге сәйкес:
(і) 16, 17 және 18-баптарда айтылған ұсыныстарды іріктеу және тізімдерге кіргізу;
(іі) 22-бапқа сәйкес халықаралық көмек беруге қатысты шешімдер қабылдау.

8-бап. Комитет жұмысының әдістері

1. Комитет Бас ассамблеяға есеп береді. Ол өзінің бүкіл қызметі және өзі қабылдайтын шешімдері туралы оған баяндамалар ұсынады.
2. Комитет өзінің Рәсімдер қағидасын оның мүшелерінің үштен екісін құрайтын көпшілікпен қабылдайды.
3. Комитет өзінің алдында тұрған міндеттерді орындау үшін өзі қажетті деп санайтын арнайы консультативтік органдарды уақытша негізде құра алады.
4. Комитет нақты мәселелер бойынша олармен консультациялар өткізу мақсатында материалдық емес мәдени мұраның әртүрлі саласында белгілі бір құзыретке ие кез келген мемлекеттік немесе жеке органдарды, сондай-ақ кез келген жеке тұлғаларды өзінің отырыстарына шақыра алады.

9-бап. Консультативтік ұйымдарды аккредиттеу

1. Комитет материалдық емес мәдени мұра саласында белгілі бір құзыретке ие үкіметтік емес ұйымдарды аккредиттеу туралы ұсынысты Бас ассамблеяның қарауына енгізеді. Бұл ұйымдар Комитетке қатысты консультативтік функцияларды орындайды.
2. Комитет көрсетілген аккредиттеудің өлшемдері мен шарттары туралы ұсыныстарды да Бас ассамблеяның қарауына енгізеді.

10-бап. Хатшылық

1. ЮНЕСКО Хатшылығы Комитетке көмек көрсетеді.
2. Хатшылық Бас ассамблея мен Комитет үшін құжаттама, сондай-ақ олардың отырыстарының күн тәртібінің жобаларын дайындайды және олардың қабылдаған шешімдерінің орындалуын қамтамасыз етеді.

ІІІ. МАТЕРИАЛДЫҚ ЕМЕС МӘДЕНИ МҰРАНЫ ҰЛТТЫҚ ДЕҢГЕЙДЕ ҚОРҒАУ

11-бап. Қатысушы мемлекеттердің рөлі

Әрбір қатысушы мемлекет:
(а) өзінің аумағында бар материалдық емес мәдени мұраны қорғауды қамтамасыз ету үшін қажетті шаралар қабылдауы;
(b) 2-баптың 3-тармағында көрсетілген қорғау жөніндегі шаралар шеңберінде қоғамдастықтардың, топтардың және тиісті үкіметтік емес ұйымдардың қатысуымен өзінің аумағында бар материалдық емес мәдени мұраны сәйкестендіруі және оның әртүрлі элементтерін анықтауы тиіс.

12-бап. Тізбелер

1. Қорғау мақсатында сәйкестендіруді қамтамасыз ету үшін әрбір қатысушы мемлекет туындаған жағдайды ескере отырып, өзінің аумағында бар материалдық емес мәдени мұраның бір немесе бірнеше тізбесін жасайды. Мұндай тізбелер тұрақты түрде жаңартылуы тиіс.
2. Әрбір қатысушы мемлекет 29-бапқа сәйкес өзінің баяндамасын Комитетке кезеңділік негізінде бере отырып, осы тізбелер бойынша тиісті ақпаратты хабарлайды.

13-бап. Қорғау жөніндегі басқа да шаралар

Әрбір қатысушы мемлекет өзінің аумағында бар материалдық емес мәдени мұраны қорғауды, дамытуды және оның рөлін арттыруды қамтамасыз ету үшін мынадай мақсатта күш-жігерін жұмсайды:
(а) қоғамда материалдық емес мәдени мұраның рөлін арттыруға және осы мұраны қорғауды жоспарлау бағдарламасына кіргізуге бағытталған жалпы саясатты қабылдау;
(b) оның аумағында бар материалдық емес мәдени мұраны қорғау жөнінде бір немесе бірнеше құзыретті органдарды белгілеу немесе құру;
(с) материалдық емес мәдени мұраны, атап айтқанда, қауіп төніп тұрған материалдық емес мәдени мұраны тиімді қорғау мақсатында ғылыми, техникалық және өнертану зерттеулеріне, сондай-ақ ғылыми-зерттеу әдіснамасын әзірлеуге жәрдем көрсету;
(d) мыналарға бағытталған тиісті заңдық, техникалық, әкімшілік және қаржылық шараларды қабылдау:
(і) материалдық емес мәдени мұраны басқару саласында кадрлар даярлау жөніндегі мекемелерді құруға немесе нығайтуға, сондай-ақ оны көрсетуге және пайымдауға арналған форумдар мен кеңістіктер арқылы осы мұраны беруге жәрдем көрсету;
(іі) осындай мұраның қандай да бір аспектілеріне қол жеткізу тәртібін анықтайтын қабылданған практиканы сақтау кезінде материалдық емес мәдени мұраға қол жеткізуді қамтамасыз ету;
(ііі) материалдық емес мәдени мұра жөніндегі құжаттамамен айналысатын мекемелерді құру және оларға қол жеткізуді жеңілдету.

14-бап. Жұртшылыққа білім беру, олардың хабардарлығын
арттыру және әлеуетті нығайту

Әрбір қатысушы мемлекет өзінің билігіндегі барлық қаражатты пайдалана отырып, күш-жігерін мыналарға бағыттап жұмсайды:
(а) қоғамда материалдық емес мәдени мұраны тануды, құрметтеуді және оның рөлін арттыруды қамтамасыз етуге, атап айтқанда, мыналар арқылы:
(і) жұртшылыққа, атап айтқанда, жастарға білім беру, олардың хабардарлығы мен ақпараттануын арттыру саласындағы бағдарламалар;
(іі) тиісті қоғамдастықтар мен топтарға арналған білім беру және кадрлар даярлау саласындағы нақты бағдарламалар;
(ііі) материалдық емес мәдени мұраны қорғау, атап айтқанда, басқару және ғылыми зерттеулер мәселелерімен байланысты саладағы әлеуетті нығайту жөніндегі іс-шаралар;
(іv) білім берудің формальды емес тәсілдері;
b) жұртшылықты осындай мұраға төніп тұрған қауіптер, сондай-ақ осы Конвенцияны орындау үшін жүзеге асырылатын іс-шаралар туралы хабардар ету;
с) материалдық емес мәдени мұраны білдіру үшін оның бар болуы қажет табиғи кеңістіктер мен ескерткіш орындарды қорғау мәселелері бойынша білім беруге жәрдем көрсету.

15-бап. Қоғамдастықтардың, топтардың және жекелеген
адамдардың қатысуы

Әрбір қатысушы мемлекет материалдық емес мәдени мұраны қорғау жөніндегі өз қызметінің шеңберінде осындай мұраны жасаумен, сақтаумен және берумен айналысатын қоғамдастықтардың, топтардың және тиісті жағдайларда жекелеген адамдардың барынша кеңінен қатысуын мүмкіндігінше қамтамасыз етуге, сондай-ақ оларды осындай мұраны басқаруға белсенді тартуға ұмтылады.

IV. МАТЕРИАЛДЫҚ ЕМЕС МӘДЕНИ МҰРАНЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ДЕҢГЕЙДЕ ҚОРҒАУ

16-бап. Адамзаттың материалдық емес мәдени мұрасының
репрезентативтік тізімі

1. Комитет материалдық емес мәдени мұраның неғұрлым көрнекілігін, оның маңызын түсінуді тереңдетуге жәрдемдесуді және мәдени әртүрлілікті құрметтеудің негізінде диалогты ынталандыруды қамтамасыз ету үшін тиісті қатысушы мемлекеттердің ұсыныстары бойынша Адамзаттың материалдық емес мәдени мұрасының репрезентативтік тізімін жасайды, жаңартады және жариялайды.
2. Комитет көрсетілген репрезентативтік тізімді жасаудың, жаңартудың және жариялаудың өлшемдерін әзірлейді және Бас ассамблеяға бекітуге ұсынады.

17-бап. Шұғыл қорғауды қажет ететін материалдық
емес мәдени мұра тізімі

1. Комитет тиісті қорғау шараларын қабылдау мақсатында Шұғыл қорғауды қажет ететін материалдық емес мәдени мұра тізімін жасайды, жаңартады және жариялайды және тиісті қатысушы мемлекеттің өтініші бойынша осындай мұраны аталған Тізімге кіргізеді.
2. Комитет көрсетілген Тізімді жасаудың, жаңартудың және жариялаудың өлшемдерін әзірлейді және Бас ассамблеяға бекітуге ұсынады.
3. Төтенше шұғыл жағдайларда, Комитеттің ұсынысы негізінде Бас ассамблея бекітетін объективті өлшемдер, ол мүдделі қатысушы мемлекетпен консультация негізінде тиісті мұраның элементін 1-тармақта айтылған Тізімге кіргізе алады.

18-бап. Материалдық емес мәдени мұраны қорғау жөніндегі
бағдарламалар, жобалар және іс-шаралар

1. Қатысушы мемлекеттер берген ұсыныстардың негізінде және Комитет әзірлеп, Бас ассамблея бекіткен өлшемдерге сәйкес Комитет, оның пікірінше, дамушы елдердің айрықша қажеттіліктерін ескере отырып, осы Конвенцияның қағидаттары мен мақсаттарын ең жақсы түрде көрсететін, мұраны қорғау жөніндегі ұлттық, субөңірлік немесе өңірлік бағдарламаларды, жобаларды және іс-шараларды кезеңдік іріктеуді жүргізеді және оларды жүзеге асыруға жәрдемдеседі.
2. Ол осы мақсатта қатысушы мемлекеттер осындай ұсыныстар дайындау үшін қалыптастырған халықаралық көмек көрсетуге өтінімдерді алады, қарайды және бекітеді.
3. Комитет өзі белгілейтін нысандарда озық практиканы тарата отырып, көрсетілген бағдарламалардың, жобалардың және іс-шаралардың жүзеге асырылуын сүйемелдейді.

V. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ЫНТЫМАҚТАСТЫҚ ЖӘНЕ КӨМЕК

19-бап. Ынтымақтастық

1. Осы Конвенцияның мақсаттары үшін халықаралық ынтымақтастық, атап айтқанда, ақпарат пен тәжірибе алмасуды, бірлескен бастамаларды, сондай-ақ қатысушы мемлекеттерге олардың материалдық емес мәдени мұраны қорғауға бағытталған күш-жігеріне көмек көрсету тетігін жасауды қамтиды.
2. Қатысушы мемлекеттер олардың ұлттық заңнамасының ережелері және қарапайым құқықтың және практиканың нормалары үшін зиян келтірмей, материалдық емес мәдени мұраны қорғау адамзат үшін ортақ мүддені білдіретінін таниды және осы мақсатта екі жақты, субөңірлік және халықаралық деңгейлерде ынтымақтастық жасауға міндеттенеді.

20-бап. Халықаралық көмектің мақсаттары

Халықаралық көмек мынадай мақсаттарда көрсетілуі мүмкін:
(а) шұғыл қорғауды қажет ететін материалдық емес мәдени мұраның тізіміне кіргізілген мұраны қорғау;
(b) 11 және 12-баптардың мәнінде тізбелер дайындау;
(с) материалдық емес мәдени мұраны қорғауға бағытталған, ұлттық, субөңірлік және өңірлік деңгейлерде жүзеге асырылатын бағдарламаларды, жобаларды және іс-шараларды қолдау;
(d) Комитет қажет деп санайтын кез келген басқа да мақсатта.

21-бап. Халықаралық көмектің нысандары

Қатысушы мемлекетке Комитет беретін көмек 7-бапта айтылған жедел басшылықпен, сондай-ақ 24-бапта көзделген келісіммен реттеледі және мынадай нысандарда болуы мүмкін:
(а) қорғаудың әртүрлі аспектілеріне қатысты зерттеулер;
(b) сарапшылардың және материалдық емес мәдени мұраны тасымалдаушылардың қызметін ұсыну;
(с) кез келген қажетті персоналды дайындау;
(d) нормативтік және басқа да шараларды әзірлеу;
(е) инфрақұрылымдар құру және олардың жұмыс істеуін қамтамасыз ету;
(f) жабдықтар мен ноу-хау ұсыну;
(g) белгіленген жағдайларда төмен пайызбен қарыздар және қайырымдылықтар беруді қоса алғанда, басқа да қаржылық және техникалық көмектің нысандары.

22-бап. Халықаралық көмек берудің шарттары

1. Комитет халықаралық көмекке өтінімдерді қарау рәсімін белгілейді және қарастырылған шаралар, қажетті іс-қимылдар және олармен байланысты шығыстарды бағалау сияқты, көрсетілген өтінімдердің аспектілерін нақтылайды.
2. Комитет шұғыл жағдайларда көмек алуға өтінімді басым негіздерде қарайды.
3. Комитет шешім қабылдау мақсатында ол қажетті деп санайтын зерттеулер мен консультациялар жүргізеді.

23-бап. Халықаралық көмекке өтінім

1. Әрбір қатысушы мемлекет Комитетке өзінің аумағында бар материалдық емес мәдени мұраны қорғау жөнінде халықаралық көмекке өтінім бере алады.
2. Мұндай өтінімді екі немесе одан да көп қатысушы мемлекеттер бірлесіп те бере алады.
3. Өтінімде 22-баптың 1-тармағында көзделген ақпарат және қажетті құжаттама қамтылады.

24-бап. Бенефициарлар болып табылатын қатысушы
мемлекеттердің рөлі

1. Осы Конвенцияның ережелеріне сәйкес, ұсынылатын халықаралық көмек бенефициар болып табылатын қатысушы мемлекет пен Комитеттің арасындағы келісіммен реттеледі.
2. Жалпы ереже ретінде, бенефициар болып табылатын қатысушы мемлекет өзінің иелігіндегі қаражатқа қарай халықаралық көмек берілетін қорғау шараларына байланысты шығыстарды жабуға қатысады.
3. Бенефициар болып табылатын қатысушы мемлекет Комитетке материалдық емес мәдени мұраны қорғау мақсатында көрсетілетін көмектің пайдаланылуы туралы баяндама ұсынады.

VI. МАТЕРИАЛДЫҚ ЕМЕС МӘДЕНИ МҰРА ҚОРЫ

25-бап. Қордың сипаты мен ресурстары

1. Осымен төменде «Қор» деп аталатын «Материалдық емес мәдени мұра қоры» құрылады.
2. Бұл Қор ЮНЕСКО-ның Қаржы туралы ережесіне сәйкес нысаналы қор болып табылады.
3. Қордың қаражаты:
(а) қатысушы мемлекеттердің жарналарынан;
(b) ЮНЕСКО Бас конференциясының осы мақсат үшін бөлген қаражатынан;
(с) мыналар:
(i) басқа мемлекеттер;
(iі) Біріккен Ұлттар Ұйымы жүйесінің ұйымдары мен бағдарламалары, атап айтқанда, Біріккен Ұлттар Ұйымының Даму бағдарламалары және басқа да халықаралық ұйымдар;
(ііі) мемлекеттік және жеке органдар немесе жеке тұлғалар беруі мүмкін жарналардан, қайырымдылықтан немесе мұраға қалдырылған мүліктен;
(d) осы Қордың қаражатына кез келген пайыздық есептеулерден;
(е) Қордың пайдасына ұйымдастырылған іс-шаралардан түскен алымдар мен түсімдер сомаларынан;
(f) Комитет әзірлеген Қор туралы ережеде көзделген басқа да кез келген қаражаттан тұрады.
4. Комитет Бас ассамблеяның басқару нұсқауларының негізінде қаражатты пайдалану туралы шешім қабылдайды.
5. Комитет жекелеген жобалармен байланысты ортақ және нақты мақсаттарға арналған басқа нысандардағы жарналар мен көмекті, егер мұндай жобаларды Комитет мақұлдаған болса, ала алады.
6. Қорға жарна енгізу осы Конвенцияда көзделген мақсаттармен үйлеспейтін ешқандай да саяси, экономикалық немесе өзге де шарттармен сүйемелдене алмайды.

26-бап. Қатысушы мемлекеттердің Қорға жарналары

1. Осы Конвенцияға қатысушы мемлекеттер кез келген қосымша ерікті жарна үшін зиян келтірмей, қалай болғанда да екі жылда бір рет Қорға жарна енгізуге міндеттенеді. Барлық мемлекеттер үшін қолданылатын бірыңғай пайыздық мөлшерлеме бойынша есептелетін жарнаның сомасын Бас ассамблея белгілейді. Осы мәселе бойынша Бас ассамблеяның шешімі осы баптың 2-тармағында көзделген мәлімдемені жасамаған, дауыс беруге қатысатын қатысушы мемлекеттердің және қатысып отырғандардың көпшілік дауысы арқылы қабылданады. Қатысушы мемлекеттің көрсетілген жарнасы қандай жағдай болса да ЮНЕСКО-ның әдеттегі бюджетіне оның жарнасының 1 %-нан аспайды.
2. Алайда, осы Конвенцияның 32-бабында немесе 33-бабында айтылған кез келген мемлекет өзінің ратификациялау грамотасын немесе қабылдау, бекіту не қосылу туралы құжатын сақтауға тапсырған сәтте ол осы баптың 1-тармағының ережелерімен байланысты болмайды деп мәлімдеме жасай алады.
3. Осы баптың 2-тармағында көзделген мәлімдемені жасаған осы Конвенцияға қатысушы мемлекет ЮНЕСКО-ның Бас директорына ол туралы хабарлай отырып, өзінің мәлімдемесін қайтарып алуға күш-жігерін жұмсайды. Алайда, мәлімдемені қайтарып алу осы мемлекеттен тиесілі жарнаға қатысты Бас ассамблеяның келесі сессиясы ашылған уақыттан бастап қана күшіне енеді.
4. Комитет өз қызметін тиімді жоспарлай алуы үшін осы баптың 2-тармағында көзделген мәлімдемені жасаған осы Конвенцияға қатысушы мемлекеттердің жарналары тұрақты негізде, қалай болғанда да екі жылда бір рет енгізілуі және егер олар осы баптың 1-тармағының ережелерімен байланысты болған жағдайда өздері енгізуге тиісті болатын жарнаның сомасына мүмкіндігінше жуық болуы тиіс.
5. Ағымдағы жыл және оның алдындағы күнтізбелік жыл үшін өзінің міндетті немесе ерікті жарналары бойынша берешегі бар кез келген осы Конвенцияға қатысушы мемлекет Комитетке мүше болып сайлана алмайды, бұл ереже бірінші сайлауға қолданылмайды. Осы Конвенцияның 6-бабында көзделген кез келген сайлау кезінде Комитеттің осы кезде мүшесі болып табылатын осындай мемлекеттің өкілеттігінің күші жойылады.

27-бап. Қорға қосымша ерікті жарналар

26-бапта көзделген жарналарға қатысты қосымша болып табылатын ерікті жарналар енгізуге ниет білдірген қатысушы мемлекеттер Комитет өз қызметін тиісті түрде жоспарлауы үшін ол туралы мүмкіндігінше жеделдетіп Комитетке хабарлайды.

28-бап. Қаражат жинау жөніндегі халықаралық науқандар

Қатысушы мемлекеттер ЮНЕСКО-ның аясында ұйымдастырылатын Қор үшін қаражат жинау жөніндегі халықаралық науқандарға мүмкіндігінше қолдау көрсетеді.

VII. БАЯНДАМАЛАР

29-бап. Қатысушы мемлекеттердің баяндамалары

Қатысушы мемлекеттер Комитетке заңнамалық және регламенттейтін ережелер немесе осы Конвенцияны орындау мақсатында өздері қабылдаған басқа да шаралар туралы баяндамаларды Комитет белгілеген нысанда және кезеңділікпен береді.

30-бап. Комитеттің баяндамалары

1. Комитет Бас ассамблеяның әрбір сессиясына өз қызметінің және жоғарыда 29-бапта көрсетілген қатысушы мемлекеттердің баяндамаларының негізінде дайындалатын баяндаманы ұсынады.
2. Бұл баяндама ЮНЕСКО Бас конференциясының назарына жеткізіледі.

VIIІ. ӨТПЕЛІ ЕРЕЖЕЛЕР

31-бап. Адамзаттың ауызекі және материалдық емес мәдени
мұрасының туындыларын жария етумен байланыс

1. Комитет Адамзаттың материалдық емес мәдени мұрасының репрезентативтік тізіміне осы Конвенция күшіне енгенге дейін жарияланған адамзаттың ауызекі және материалдық емес мұрасының туындыларын кіргізеді.
2. Көрсетілген туындыларды Адамзаттың материалдық емес мәдени мұрасының репрезентативтік тізіміне кіргізу бұдан кейінгі кіргізулерге байланысты 16-баптың 2-тармағына сәйкес белгіленген өлшемдерді ешқандай түрде алдын ала шешіп қоймайды.
3. Осы Конвенция күшіне енгеннен кейін бұдан әрі ешқандай да жария ету жүргізілмейтін болады.

IX. ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР

32-бап. Ратификациялау, қабылдау және бекіту

1. Осы Конвенция ЮНЕСКО-ға мүше мемлекеттер өздерінің тиісті конституциялық рәсімдерінде көзделген тәртіппен ратификациялануы, қабылдауы және бекітуі тиіс.
2. Ратификациялау грамоталары, қабылдау немесе бекіту туралы құжаттар ЮНЕСКО-ның Бас директорына сақтауға тапсырылады.

33-бап. Қосылу

1. Осы Конвенция Ұйымның Бас конференциясы оларға осы Конвенцияға қосылуды ұсынған, ЮНЕСКО-ға мүше болып табылмайтын барлық мемлекеттердің қосылуы үшін ашық.
2. Осы Конвенция толық ішкі өзін-өзі басқаруы бар, Біріккен Ұлттар Ұйымымен осындай ретінде танылған, бірақ Біріккен Ұлттар Ұйымы Бас Ассамблеясының 1514 (XV) қарарына сәйкес толық тәуелсіздікке қол жеткізбеген және осы Конвенциямен реттелетін мәселелердегі құзыретке, соның ішінде осындай мәселелерге қатысты шарттар жасау жөніндегі құзыретке ие аумақтардың қосылуы үшін де ашық.
3. Қосылу туралы құжат ЮНЕСКО-ның Бас директорына сақтауға тапсырылады.

34-бап. Күшіне енуі

Осы Конвенция отызыншы ратификациялау грамотасы немесе қабылдау, бекіту немесе қосылу туралы құжат сақтауға тапсырылған күннен бастап үш ай өткен соң, бірақ өздерінің ратификациялау грамотасын немесе қабылдау, бекіту немесе қосылу туралы құжатты сақтауға көрсетілген күні немесе ертерек тапсырған мемлекеттерге ғана қатысты күшіне енеді. Кез келген басқа қатысушы мемлекеттерге қатысты Конвенция оның ратификациялау грамотасы немесе қабылдау, бекіту немесе қосылу туралы құжаты сақталуға берілген күннен бастап үш ай өткен соң күшіне енеді.

35-бап. Федеративтік немесе унитарлық емес
конституциялық жүйелер

Мынадай ережелер конституциялық құрылысы федеративтік немесе унитарлық емес қатысушы мемлекеттерге қолданылады:
(а) қолданылуы федералдық немесе орталық заңнамалық биліктің заңдық құзыретіне жататын осы Конвенцияның ережелеріне қатысты, федералдық немесе орталық үкіметтің міндеттемелері федеративтік мемлекет болып табылмайтын қатысушы мемлекеттердің міндеттемелеріндей болады.
(b) қолданылуы федерацияға кіретін, оларда бар конституциялық жүйеге сәйкес заңнамалық шаралар қабылдауға міндетті емес жекелеген штаттардың, облыстардың, провинциялардың немесе кантондардың құзыретіне жататын осы Конвенцияның ережелеріне қатысты федеративтік үкімет көрсетілген ережелерді оларды қабылдау туралы ұсынымдармен бірге штаттардың, облыстардың, провинциялардың немесе кантондардың құзыретті биліктерінің назарына жеткізеді.

36-бап. Күшін жою

1. Әрбір қатысушы мемлекет осы Конвенцияның күшін жоя алады.
2. Күшін жою ЮНЕСКО-ның Бас директорына сақтауға тапсырылатын жазбаша актімен нотификацияланады.
3. Күшін жою туралы актінің алынған күнінен кейін он екі ай өткен соң күшін жою күшіне енеді. Ол күшін жоятын қатысушы мемлекеттің өзіне қабылдаған қаржылық міндеттемелерін Конвенциядан шығу күшіне енген күнге дейін ешқандай түрде өзгертпейді.

37-бап. Депозитарийдің функциялары

ЮНЕСКО-ның Бас директоры осы Конвенцияның депозитарийі бола отырып, Ұйымға мүше мемлекеттерді, 33-бапта көрсетілген Ұйымға мүше болып табылмайтын мемлекеттерді, сондай-ақ Біріккен Ұлттар Ұйымын 32 және 33-баптарда айтылған барлық ратификациялау грамоталарының, қабылдау, бекіту немесе қосылу туралы құжаттардың сақтауға тапсырылғаны туралы, сондай-ақ 36-бапта көрсетілген күшін жою актілері туралы хабардар етеді.

38-бап. Түзетулер

1. Қатысушы мемлекет ЮНЕСКО-ның Бас директорына жазбаша хабарлама жіберу жолымен осы Конвенцияға түзетулер ұсына алады. Бас директор мұндай хабарламаны барлық қатысушы мемлекеттерге таратады. Егер көрсетілген хабарламаны таратқан күннен бастап алты ай ішінде қатысушы мемлекеттердің кемінде жартысы осы ұсынысқа оң жауап берсе, Бас директор оны қарау және болжалды қабылдау үшін Бас ассамблеяның келесі сессиясына ұсынады.
2. Түзетулер қатысып отырған және дауыс беруге қатысатын қатысушы мемлекеттердің үштен екісі көпшілігімен қабылданады.
3. Осы Конвенцияға түзетулер оларды қабылдағаннан кейін қатысушы мемлекеттер ратификациялауға, қабылдауға, бекітуге немесе қосылуға тиіс.
4. Түзетулер қатысушы мемлекеттердің үштен екісімен, осы баптың 3-тармағында көрсетілген құжаттарды сақтауға тапсырған күннен бастап үш ай өткен соң, бірақ тек осы Конвенцияға түзетулерді ратификациялаған, қабылдаған, бекіткен немесе оған қосылған мемлекеттерге қатысты ғана күшіне енеді. Кейіннен түзетуді ратификациялаған, қабылдаған, бекіткен немесе түзетуге қосылған әрбір қатысушы мемлекет үшін осы түзету қатысушы мемлекет өзінің ратификациялау, қабылдау, бекіту немесе түзету туралы құжатын сақтауға тапсырған күннен бастап үш ай өткеннен кейін күшіне енеді.
5. 3 және 4-тармақтарда белгіленген рәсімдер Комитетке мүше мемлекеттердің қатарына қатысы бар 5-бапқа түзетуге қатысты қолданылмайды. Мұндай түзетулер оларды қабылдаған сәтте күшіне енеді.
6. Осы баптың 4-тармағына сәйкес түзетулер күшіне енген соң осы Конвенцияға қатысушы болатын мемлекет, егер ол өзге ниеті туралы мәлімдемесе:
(а) оған қабылданған тузетулерімен осы Конвенцияға мүше болып;
(b) осы түзетулермен байланысты емес кез келген қатысушы мемлекетке қатысты, оған қабылданған түзетулерсіз осы Конвенцияға қатысушы болып саналады.

39-бап. Мәтіндердің тең түпнұсқалығы

Осы Конвенция ағылшын, араб, испан, қытай, орыс және француз тілдерінде жасалды және барлық алты мәтін де тең түпнұсқалы болып табылады.

40-бап. Тіркеу

Біріккен Ұлттар Ұйымы Жарғысының 102-бабына сәйкес осы Конвенция ЮНЕСКО Бас директорының өтініші бойынша Біріккен Ұлттар Ұйымының Хатшылығында тіркеледі.

2003 жылдың 3 қарашасында Парижде ЮНЕСКО-ның Бас конференциясының отыз екінші сессиясының төрағасы мен Бас директорының қолдары қойылған екі тең түпнұсқалық данада жасалды. Екі дана ЮНЕСКО-ның мұрағатына сақтауға тапсырылады, ал олардың тиісті түрде рәсімделген көшірмелері 32 және 33-баптарда көрсетілген барлық мемлекеттерге, сондай-ақ Біріккен Ұлттар Ұйымына жіберіледі.

Жоғарыда келтірілген мәтін Парижде болып өткен және 2003 жылы 17 қазанда жабылды деп жарияланған ЮНЕСКО-ның Бас конференциясының отыз екінші сессиясында тиісті түрде қабылданған Конвенцияның төлтума мәтіні болып табылады.

Осы Конвенцияны куәландырып 2003 жылы 3 қарашада қол қойылды.

Бас конференцияның төрағасы Бас директор

2003 жылғы 17 қазанда Париж қаласында жасалған Материалдық емес мәдени мұраны қорғау туралы конвенцияның куәландырылған көшірмесінің куәландырылған көшірмесі екендігін растаймын.

Қазақстан Республикасының
Сыртқы істер министрлігі
Халықаралық құқық департаментінің
Басқарма бастығы Н. Сәкенов

РҚАО-ның ескертпесі. Бұдан әрі Конвенцияның мәтіні ағылшын, араб, испан, қытай және француз тілдерінде берілген.