О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам судебной системы

Закон Республики Казахстан от 20 декабря 2021 года № 83-VII ЗРК

Статья 1. Внести изменения и дополнения в следующие законодательные акты Республики Казахстан:

1. В Бюджетный кодекс Республики Казахстан от 4 декабря 2008 года:

1) пункт 1 статьи 1 дополнить частью второй следующего содержания:

"Особенности финансирования судебной системы регулируются Конституционным законом Республики Казахстан "О судебной системе и статусе судей Республики Казахстан.";

2) статью 2 дополнить пунктом 2-1 следующего содержания:

"2-1. Положения настоящего Кодекса распространяются на финансирование судебной системы в части, не урегулированной Конституционным законом Республики Казахстан "О судебной системе и статусе судей Республики Казахстан".".

2. В Административный процедурно-процессуальный кодекс Республики Казахстан от 29 июня 2020 года:

1) оглавление исключить;

2) часть третью статьи 18 изложить в следующей редакции:

"3. Неисполнение судебных актов, а равно требований суда влечет применение мер процессуального принуждения, предусмотренных настоящим Кодексом, и предусмотренную законом ответственность.";

3) в части четвертой статьи 127 слово "до" исключить;

4) в статье 138:

заголовок изложить в следующей редакции:

"Статья 138. Действия суда (судьи) по поступившему делу";

абзац первый части второй изложить в следующей редакции:

"2. Суд (судья) выносит определение о возвращении иска по следующим основаниям:";

5) часть первую статьи 143 дополнить абзацем третьим следующего содержания:

"Предварительное слушание административных дел по спорам, предусмотренным частью третьей статьи 102 настоящего Кодекса, должно быть проведено не позднее одного месяца со дня предъявления иска в суд.".

3. В Закон Республики Казахстан от 4 декабря 2015 года "О Высшем Судебном Совете Республики Казахстан":

1) пункт 1 статьи 3 дополнить подпунктами 2-1) и 11-1) следующего содержания:

"2-1) рассматривает вопросы назначения кандидатов на вакантные должности судей без конкурса;

рассматривает вопросы назначения без конкурса судей международных судов, делегированных от Республики Казахстан, на последнюю занимаемую ими должность;

рассматривает вопросы назначения без конкурса судей международных судов, делегированных от Республики Казахстан, на вакантную должность судьи равнозначного или нижестоящего суда в случае отсутствия вакантных должностей судей в соответствующем суде;

рассматривает вопросы назначения без конкурса председателей и председателей судебных коллегий местных и других судов по окончании срока их полномочий, а также по их собственному желанию на вакантную должность судьи равнозначного или нижестоящего суда в случае отсутствия вакантных должностей судей в соответствующем суде;

рассматривает вопросы назначения без конкурса Председателя и председателей судебных коллегий Верховного Суда по окончании срока их полномочий, а также по их собственному желанию на вакантную должность судьи нижестоящего суда в случае отсутствия вакантных должностей судей в соответствующем суде;

рассматривает вопросы назначения без конкурса председателей и председателей судебных коллегий местных и других судов в случаях реорганизации, упразднения соответствующего суда, а также при переводе в другой суд в случае, предусмотренном подпунктом 4) пункта 1 статьи 44 Конституционного закона Республики Казахстан "О судебной системе и статусе судей Республики Казахстан", на вакантную должность судьи равнозначного или нижестоящего суда;

рассматривает вопросы назначения без конкурса судей местных и других судов в случаях реорганизации, упразднения, уменьшения числа судей соответствующего суда, а также судей при переводе в другой суд в случае, предусмотренном подпунктом 4) пункта 1 статьи 44 Конституционного закона Республики Казахстан "О судебной системе и статусе судей Республики Казахстан", на вакантную должность судьи равнозначного или нижестоящего суда;

рассматривает вопросы назначения без конкурса председателей и председателей судебных коллегий местных и других судов, Председателя и председателей судебных коллегий Верховного Суда, освобожденных от должности по основаниям, указанным в подпункте 4) пункта 1 статьи 40 Конституционного закона Республики Казахстан "О судебной системе и статусе судей Республики Казахстан", на вакантную должность судьи равнозначного или нижестоящего суда в случае отсутствия вакантных должностей судей в соответствующем суде;

рекомендует Президенту Республики Казахстан кандидатов для назначения без конкурса на вакантные должности судей;";

"11-1) предварительно согласовывает методику проведения оценки профессиональной деятельности судьи;";

2) в статье 4:

в части второй пункта 1 слова "Министр юстиции, руководитель уполномоченного органа по делам государственной службы," исключить;

пункт 7 изложить в следующей редакции:

"7. Оплата труда членов Совета из числа судей, государственных служащих, ученых-юристов и адвокатов производится за счет средств, выделенных Совету из бюджета, в соответствии с единой системой финансирования и оплаты труда работников для всех органов, содержащихся за счет государственного бюджета, утверждаемой Правительством Республики Казахстан по согласованию с Президентом Республики Казахстан.

Члены Совета из числа судей, государственных служащих, ученых-юристов и адвокатов по уровню заработной платы приравниваются к судьям Верховного Суда.

Членам Совета из числа судей, государственных служащих, ученых-юристов и адвокатов предоставляется оплачиваемый ежегодный трудовой отпуск продолжительностью тридцать календарных дней с выплатой пособия для оздоровления в размере двух должностных окладов.";

3) в статье 13:

пункт 2 исключить;

пункт 7 изложить в следующей редакции:

"7. Лица, не сдавшие психологическое тестирование, допускаются к его повторной сдаче не ранее чем через шесть месяцев.

Лица, не сдавшие другие этапы квалификационного экзамена, допускаются к их повторной сдаче не ранее чем через три месяца.";

дополнить пунктами 9-1 и 10-1 следующего содержания:

"9-1. К собеседованию с членами Комиссии кандидаты допускаются после прохождения специальной проверки.

Документ о результатах специальной проверки действителен в течение одного года со дня его выдачи.";

"10-1. Для лиц, имеющих стаж работы по юридической профессии не менее пятнадцати лет и являющихся специалистами в отдельных отраслях права, претендующих на занятие должности судьи областного суда в порядке конкурса, предусмотренного частью второй пункта 1 статьи 16 настоящего Закона, процедура сдачи квалификационного экзамена включает в себя:

психологическое тестирование;

проверку способности претендента применять имеющиеся знания на практике на основе решения задач, моделирующих ситуации из судебной практики (решение кейсовых задач).

Результаты сдачи квалификационного экзамена, указанного в настоящем пункте, действительны для участия в конкурсе, предусмотренном частью второй пункта 1 статьи 16 настоящего Закона.";

4) в подпункте 3) пункта 2 статьи 15 слово "фальшивых" заменить словом "поддельных";

5) в статье 16:

пункт 1 дополнить частью второй следующего содержания:

"Для кандидатов на вакантную должность судьи областного суда, соответствующих требованиям, установленным пунктом 4 статьи 29 Конституционного закона Республики Казахстан "О судебной системе и статусе судей Республики Казахстан", и являющихся специалистами в отдельных отраслях права, перечень которых утверждается Советом по предложению Верховного Суда, может проводиться отдельный конкурс. Порядок проведения такого отдельного конкурсного отбора определяется регламентом Совета.";

пункт 4 изложить в следующей редакции:

"4. Объявление Совета о конкурсе для занятия вакантной должности председателя и судьи районного суда, председателя судебной коллегии и судьи областного суда, судьи Верховного Суда публикуется аппаратом Совета в сроки, установленные регламентом Совета, но не менее чем за две недели до конкурса на интернет-ресурсе Совета на казахском и русском языках. При этом конкурс для занятия должностей председателей районного суда и судебной коллегии областного суда может быть объявлен до истечения срока полномочий председателя районного суда и председателя судебной коллегии областного суда.";

6) в статье 18:

дополнить пунктом 1-1 следующего содержания:

"1-1. Порядок проведения конкурсного отбора кандидатов на вакантные судейские должности определяется регламентом Совета.";

пункт 2 дополнить частью третьей следующего содержания:

"Судьи, проработавшие не менее пяти лет в судах, расположенных в отдаленной местности, или в судах, штатная численность которых составляет не более трех единиц, при прочих равных условиях имеют приоритет при отборе кандидатов на равнозначные должности в районных судах.";

в подпункте 1) пункта 6 слово "другие" исключить;

7) в статье 24:

в пункте 3:

подпункт 2) изложить в следующей редакции:

"2) признать решение Судебного жюри необоснованным и отменить его, прекратив производство;";

дополнить подпунктом 4) следующего содержания:

"4) признать решение Комиссии по качеству правосудия необоснованным, отменить его и вынести новое решение.";

дополнить пунктом 4 следующего содержания:

"4. Решение Совета о переводе судьи в другой суд, принятое по результатам рассмотрения жалобы судьи на решение Комиссии по качеству правосудия по результатам периодической оценки профессиональной деятельности, является основанием для внесения Председателем Верховного Суда в Совет представления о переводе судьи в другой суд, а в случае отказа судьи от перевода – представления об освобождении судьи от занимаемой должности.".

Статья 2. Настоящий Закон вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования, за исключением:

1) пункта 1 статьи 1, который вводится в действие с 1 января 2022 года;

2) абзаца второго подпункта 2) пункта 3 статьи 1, который вводится в действие с 1 июня 2022 года;

3) абзацев третьего, четвертого, пятого и шестого подпункта 2) пункта 3 статьи 1, которые вводятся в действие с 1 июля 2022 года.

Президент Республики Казахстан

К. ТОКАЕВ

Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне сот жүйесі мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы

Қазақстан Республикасының Заңы 2021 жылғы 20 желтоқсандағы № 83-VII ҚРЗ

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Осы заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз.

1-бап. Қазақстан Республикасының мына заңнамалық актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:

1. 2008 жылғы 4 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Бюджет кодексіне:

1) 1-баптың 1-тармағы мынадай мазмұндағы екінші бөлікпен толықтырылсын:

"Сот жүйесін қаржыландыру ерекшеліктері "Қазақстан Республикасының сот жүйесі мен судьяларының мәртебесі туралы" Қазақстан Республикасының Конституциялық заңында реттеледі.";

2) 2-бап мынадай мазмұндағы 2-1-тармақпен толықтырылсын:

"2-1. Осы Кодекстің ережелері "Қазақстан Республикасының сот жүйесі мен судьяларының мәртебесі туралы" Қазақстан Республикасының Конституциялық заңында реттелмеген бөлігінде сот жүйесін қаржыландыруға қолданылады.".

2. 2020 жылғы 29 маусымдағы Қазақстан Республикасының Әкімшілік рәсімдік-процестік кодексіне:

1) мазмұны алып тасталсын;

2) 18-баптың үшінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:

"3. Сот актілерін, сол сияқты сот талаптарын орындамау осы Кодексте көзделген процестік мәжбүрлеу шараларын қолдануға және заңда көзделген жауаптылыққа алып келеді.";

3) 127-баптың төртінші бөлігіндегі "көрсеткішке дейінгі мөлшерде" деген сөздер "көрсеткіш мөлшерінде" деген сөздермен ауыстырылсын;

4) 138-бапта:

тақырып мынадай редакцияда жазылсын:

"138-бап. Келіп түскен іс бойынша соттың (судьяның) әрекеттері";

екінші бөліктің бірінші абзацы мынадай редакцияда жазылсын:

"2. Сот (судья) мынадай негіздер бойынша талап қоюды қайтару туралы ұйғарым шығарады:";

5) 143-баптың бірінші бөлігі мынадай мазмұндағы үшінші абзацпен толықтырылсын:

"Осы Кодекстің 102-бабының үшінші бөлігінде көзделген даулар бойынша әкімшілік істерді алдын ала тыңдау сотқа талап қою берілген күннен бастап бір айдан кешіктірілмей өткізілуге тиіс.".

3. "Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі туралы" 2015 жылғы 4 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Заңына:

1) 3-баптың 1-тармағы мынадай мазмұндағы 2-1) және 11-1) тармақшалармен толықтырылсын:

"2-1) судьялардың бос лауазымдарына кандидаттарды конкурссыз тағайындау мәселелерін қарайды;

халықаралық соттардың Қазақстан Республикасынан жіберілген судьяларын өздерінің соңғы атқарған лауазымына конкурссыз тағайындау мәселелерін қарайды;

халықаралық соттардың Қазақстан Республикасынан жіберілген судьяларын тиісті сотта судьялардың бос лауазымдары болмаған жағдайда, тең дәрежелі немесе төмен тұрған сот судьясының бос лауазымына конкурссыз тағайындау мәселелерін қарайды;

жергілікті және басқа соттардың төрағалары мен сот алқаларының төрағаларын олардың өкілеттік мерзімі аяқталғаннан кейін, сондай-ақ тиісті сотта судьялардың бос лауазымдары болмаған жағдайда, олардың өз қалауы бойынша тең дәрежелі немесе төмен тұрған сот судьясының бос лауазымына конкурссыз тағайындау мәселелерін қарайды;

Жоғарғы Соттың Төрағасын және сот алқаларының төрағаларын олардың өкілеттік мерзімі аяқталғаннан кейін, сондай-ақ тиісті сотта судьялардың бос лауазымдары болмаған жағдайда, олардың өз қалауы бойынша төмен тұрған сот судьясының бос лауазымына конкурссыз тағайындау мәселелерін қарайды;

тиісті сот қайта ұйымдастырылған, таратылған жағдайларда, сондай-ақ "Қазақстан Республикасының сот жүйесі мен судьяларының мәртебесі туралы" Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының 44-бабы 1-тармағының 4) тармақшасында көзделген жағдайда басқа сотқа ауысқан кезде жергілікті және басқа соттардың төрағалары мен сот алқаларының төрағаларын тең дәрежелі немесе төмен тұрған сот судьясының бос лауазымына конкурссыз тағайындау мәселелерін қарайды;

тиісті сот қайта ұйымдастырылған, таратылған, судьяларының саны азайтылған жағдайларда жергілікті және басқа соттардың судьяларын, сондай-ақ "Қазақстан Республикасының сот жүйесі мен судьяларының мәртебесі туралы" Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының 44-бабы 1-тармағының 4) тармақшасында көзделген жағдайда басқа сотқа ауысқан кезде судьяларды тең дәрежелі немесе төмен тұрған сот судьясының бос лауазымына конкурссыз тағайындау мәселелерін қарайды;

"Қазақстан Республикасының сот жүйесі мен судьяларының мәртебесі туралы" Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының 40-бабы 1-тармағының 4) тармақшасында көрсетілген негіздер бойынша қызметінен босатылған жергілікті және басқа соттардың төрағалары мен сот алқаларының төрағаларын, Жоғарғы Соттың Төрағасын және сот алқаларының төрағаларын тиісті сотта судьялардың бос лауазымдары болмаған жағдайда, тең дәрежелі немесе төмен тұрған сот судьясының бос лауазымына конкурссыз тағайындау мәселелерін қарайды;

судьялардың бос лауазымдарына конкурссыз тағайындау үшін кандидаттарды Қазақстан Республикасының Президентіне ұсынады.";

"11-1) судьяның кәсіби қызметін бағалауды жүргізу әдістемесін алдын ала келіседі;";

2) 4-бапта:

1-тармақтың екінші бөлігіндегі "Әділет министрін, мемлекеттік қызмет істері жөніндегі уәкілетті органның басшысын," деген сөздер алып тасталсын;

7-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"7. Судьялар, мемлекеттік қызметшілер, заңгер-ғалымдар мен адвокаттар қатарындағы Кеңес мүшелерінің еңбегіне ақы төлеу Қазақстан Республикасының Президентімен келісу бойынша Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін мемлекеттік бюджет есебінен ұсталатын барлық органдар үшін қаржыландырудың және жұмыскерлердің еңбегіне ақы төлеудің бірыңғай жүйесіне сәйкес Кеңеске бюджеттен бөлінген қаражат есебінен жүргізіледі.

Судьялар, мемлекеттік қызметшілер, заңгер-ғалымдар мен адвокаттар қатарындағы Кеңес мүшелері жалақы деңгейі бойынша Жоғарғы Сот судьяларына теңестіріледі.

Судьялар, мемлекеттік қызметшілер, заңгер-ғалымдар мен адвокаттар қатарындағы Кеңес мүшелеріне екі лауазымдық айлықақы мөлшерінде сауықтыруға арналған жәрдемақы төлене отырып, ұзақтығы күнтізбелік отыз күн болатын жыл сайынғы ақы төленетін еңбек демалысы беріледі.";

3) 13-бапта:

2-тармақ алып тасталсын;

7-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"7. Психологиялық тестілеуді тапсырмаған адамдар оны қайта тапсыруға кемінде алты айдан кейін жіберіледі.

Біліктілік емтиханының басқа кезеңдерін тапсырмаған адамдар оларды қайта тапсыруға кемінде үш айдан кейін жіберіледі.";

мынадай мазмұндағы 9-1 және 10-1-тармақтармен толықтырылсын:

"9-1. Кандидаттар Комиссия мүшелерімен әңгімелесуге арнаулы тексеруден өткеннен кейін жіберіледі.

Арнаулы тексерудің нәтижелері туралы құжат берілген күнінен бастап бір жыл ішінде жарамды болады.";

"10-1. Заңгерлік кәсібі бойынша кемінде он бес жыл жұмыс өтілі бар және құқықтың жекелеген салаларында мамандар болып табылатын, осы Заңның 16-бабы 1-тармағының екінші бөлігінде көзделген конкурс тәртібімен облыстық сот судьясы лауазымына орналасуға үміткер адамдар үшін біліктілік емтиханын тапсыру рәсімі мыналарды қамтиды:

психологиялық тестілеу;

сот практикасынан алынған жағдайларды модельдейтін міндеттерді шешу (кейстік міндеттерді шешу) негізінде үміткердің өзінде бар білімін практикада қолдана білу қабілетін тексеру.

Осы тармақта көрсетілген біліктілік емтиханын тапсыру нәтижелері осы Заңның 16-бабы 1-тармағының екінші бөлігінде көзделген конкурсқа қатысу үшін жарамды.";

4) 15-баптың 2-тармағының 3) тармақшасындағы "жалған" деген сөз "қолдан жасалған" деген сөздермен ауыстырылсын;

5) 16-бапта:

1-тармақ мынадай мазмұндағы екінші бөлікпен толықтырылсын:

"Қазақстан Республикасының сот жүйесі мен судьяларының мәртебесі туралы" Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының 29-бабының 4-тармағында белгіленген талаптарға сәйкес келетін және Жоғарғы Соттың ұсынысы бойынша тізбесін Кеңес бекітетін құқықтың жекелеген салаларында мамандар болып табылатын, облыстық сот судьясының бос лауазымына кандидаттар үшін жеке конкурс өткізілуі мүмкін. Мұндай жеке конкурстық іріктеуді өткізу тәртібі Кеңестің регламентінде айқындалады.";

4-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"4. Кеңестің аудандық соттың төрағасы және судьясы, облыстық соттың сот алқасының төрағасы және судьясы, Жоғарғы Сот судьясы бос лауазымына орналасу үшін конкурс туралы хабарландыруын Кеңес аппараты Кеңестің регламентінде белгіленген мерзімдерде, бірақ конкурстан кемінде екі апта бұрын Кеңестің интернет-ресурсында қазақ және орыс тілдерінде жариялайды. Бұл ретте аудандық сот және облыстық соттың сот алқасы төрағаларының лауазымдарына орналасу үшін конкурс аудандық сот төрағасы мен облыстық соттың сот алқасы төрағасы өкілеттіктерінің мерзімі өткенге дейін жариялануы мүмкін.";

6) 18-бапта:

мынадай мазмұндағы 1-1-тармақпен толықтырылсын:

"1-1. Судьялардың бос лауазымдарына кандидаттарға конкурстық іріктеу өткізу тәртібі Кеңестің регламентімен айқындалады.";

2-тармақ мынадай мазмұндағы үшінші бөлікпен толықтырылсын:

"Шалғай жерде орналасқан соттарда немесе штат саны үш бірліктен аспайтын соттарда кемінде бес жыл жұмыс істеген судьялар аудандық соттарда тең дәрежелі лауазымдарға кандидаттарды іріктеу кезінде өзге жағдайлары тең болса, басымдыққа ие болады.";

6-тармақтың 1) тармақшасындағы "басқа" деген сөз алып тасталсын;

7) 24-бапта:

3-тармақта:

2) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:

"2) Сот жюриінің шешімін негізсіз деп тану және іс жүргізуді тоқтата отырып, оның күшін жою;";

мынадай мазмұндағы 4) тармақшамен толықтырылсын:

"4) Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның шешімін негізсіз деп тану, оның күшін жою және жаңа шешім шығару.";

мынадай мазмұндағы 4-тармақпен толықтырылсын:

"4. Кәсіби қызметті мерзімдік бағалау нәтижелері бойынша Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның шешіміне судьяның шағымын қарау нәтижелері бойынша қабылданған Кеңестің судьяны басқа сотқа ауыстыру туралы шешімі Жоғарғы Сот Төрағасының Кеңеске – судьяны басқа сотқа ауыстыру туралы ұсыну, ал судья ауысудан бас тартқан жағдайда судьяны атқаратын лауазымынан босату туралы ұсыну енгізуі үшін негіз болып табылады.".

2-бап. Осы Заң:

1) 2022 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілетін 1-баптың 1-тармағын;

2) 2022 жылғы 1 маусымнан бастап қолданысқа енгізілетін 1-баптың 3-тармағы 2) тармақшасының екінші абзацын;

3) 2022 жылғы 1 шілдеден бастап қолданысқа енгізілетін 1-баптың 3-тармағы 2) тармақшасының үшінші, төртінші, бесінші және алтыншы абзацтарын қоспағанда, алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Президенті

Қ. ТОҚАЕВ