О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам упрощения порядка разрешения трудовых споров и конфликтов

Закон Республики Казахстан от 15 февраля 2023 года № 199-VII ЗРК

Статья 1. Внести изменения и дополнения в следующие законодательные акты Республики Казахстан:

1. В Трудовой кодекс Республики Казахстан от 23 ноября 2015 года:

1) в пункте 6 статьи 12 слова "и работников" заменить словами "и одним представителем работников";

2) подпункт 6) пункта 2 статьи 23 после слов "коллективным договором," дополнить словами "соглашением о работе согласительной комиссии (при наличии),";

3) в пункте 4 статьи 30:

часть вторую изложить в следующей редакции:

"В случае истечения срока действия трудового договора, заключенного с руководителем исполнительного органа юридического лица, если ни одна из сторон не позднее последнего рабочего дня до истечения срока действия трудового договора не уведомила о прекращении трудовых отношений, трудовой договор продлевается на год, если иной срок продления не определен документами, утверждаемыми учредителями, собственником имущества юридического лица либо уполномоченным учредителями, собственником лицом (органом) или уполномоченным органом юридического лица.";

дополнить частью третьей следующего содержания:

"Уведомление о прекращении трудовых отношений с руководителем исполнительного органа юридического лица от имени юридического лица – работодателя подписывается собственником имущества юридического лица или уполномоченным им лицом (органом) либо уполномоченным органом юридического лица или уполномоченным им лицом.";

4) в части второй пункта 1 статьи 53 слова "и работников" заменить словами "и представителей работников";

5) в подпункте 1) пункта 3 статьи 147 слова "и работников" заменить словами "и представителей работников";

6) в статье 159:

в пункте 2:

в части первой:

слова ", ее филиалах и представительствах" исключить;

слова "и работников" заменить словами "и представителей работников";

часть вторую после слов "создание согласительных комиссий в" дополнить словами "филиалах, представительствах и";

пункт 3 изложить в следующей редакции:

"3. Порядок формирования и деятельность согласительной комиссии определяются соглашением о работе согласительной комиссии, которое заключается между работодателем и представителями работников, либо коллективным договором.

Соглашение о работе согласительной комиссии либо коллективный договор должны содержать положения о количественном составе членов согласительной комиссии, порядке избрания из числа членов согласительной комиссии председателя и секретаря, порядке подачи заявления в согласительную комиссию, порядке и регламенте работы согласительной комиссии, порядке принятия решения согласительной комиссией и его содержании, сроке полномочий членов согласительной комиссии, предоставлении гарантий ее членам и иные вопросы по организации работы согласительной комиссии.

Допускается проведение заседания согласительной комиссии с применением информационно-коммуникационных технологий. В таком случае участие членов согласительной комиссии и иных лиц подтверждается электронной цифровой подписью или иным электронным способом с обеспечением авторизации, идентификации и сохранением работодателем записи заседания.";

пункт 4 дополнить частями третьей и четвертой следующего содержания:

"Заявитель имеет право до вынесения решения согласительной комиссии отозвать ранее поданное заявление, письменно уведомив об отзыве заявления секретаря комиссии.

Лицо, ранее состоявшее в трудовых отношениях, вправе письменным заявлением делегировать право представлять его интересы в согласительной комиссии профсоюзным органам, выборным представителям работников.";

пункт 5 дополнить частями второй, третьей, четвертой и пятой следующего содержания:

"Согласительную комиссию возглавляет председатель, избираемый членами комиссии из числа представителей работодателя и представителей работников на ротационной основе с периодичностью не реже чем один раз в два года.

Заседание и решение согласительной комиссии являются правомочными, если при рассмотрении индивидуального трудового спора на заседании присутствовало равное количество членов согласительной комиссии со стороны представителей работодателя и представителей работников. Каждый член согласительной комиссии при голосовании имеет один голос.

Решение должно быть мотивированным, излагаться в письменной форме и подписываться председателем и секретарем согласительной комиссии.

Члены согласительной комиссии освобождаются от выполнения трудовых обязанностей на время рассмотрения индивидуального трудового спора с сохранением заработной платы.";

пункты 6 и 7 изложить в следующей редакции:

"6. Решение согласительной комиссии подлежит исполнению в установленный ею срок, который не может превышать один месяц со дня вынесения решения согласительной комиссии, за исключением спора о восстановлении на работе.

Суммы, подлежащие выплате работодателем по решению согласительной комиссии, выплачиваются заявителю в срок не позднее установленного для выплаты заработной платы следующего месяца после вынесения решения согласительной комиссии.

7. В случае неисполнения решения согласительной комиссии в установленный ею срок либо неурегулирования вопросов работник или лицо, ранее состоявшее в трудовых отношениях, либо работодатель вправе обратиться в суд.";

7) подпункт 2) части первой статьи 160 после слов "когда работник" дополнить словами ", в том числе ранее состоявший в трудовых отношениях,";

8) в статье 164:

часть четвертую пункта 2 изложить в следующей редакции:

"Решение собрания (конференции) работников считается принятым, если в поддержку выдвинутых ими требований проголосовало более половины участников. При невозможности проведения собрания (конференции) работников представительный орган работников имеет право утвердить свое решение, собрав более половины подписей работников в поддержку выдвинутых ими требований.";

пункт 5 изложить в следующей редакции:

"5. Работодатель по требованию работников обязан предоставить помещение и создать необходимые условия для проведения собрания (конференции) работников и не имеет права препятствовать его (ее) проведению.";

9) в части первой пункта 1 статьи 165 слова "и работников" заменить словами "и представителей работников";

10) в статье 166:

в пункте 1 слово "пяти" заменить словом "двух";

часть первую пункта 2 изложить в следующей редакции:

"2. Количество членов трудового арбитража, его персональный состав из числа представителей работодателя и представителей работников, порядок рассмотрения трудового спора определяются соглашением сторон на паритетной основе. Трудовой арбитраж должен состоять не менее чем из пяти человек. В состав трудового арбитража включаются государственный инспектор труда, представители трехсторонней комиссии по социальному партнерству и регулированию социальных и трудовых отношений. Члены трехсторонних комиссий, представляющие стороны социального партнерства, включаются в состав трудового арбитража на паритетной основе.";

дополнить пунктом 5-1 следующего содержания:

"5-1. В период рассмотрения коллективного трудового спора трудовым арбитражем работниками может быть однократно проведена часовая предупредительная забастовка, за исключением случаев, предусмотренных пунктом 1 статьи 176 настоящего Кодекса, в которой могут принять участие не более пятидесяти работников.

Представители работников, участвующих в трудовом арбитраже, должны предупредить работников, участвующих в часовой предупредительной забастовке, об установленной законами ответственности в случае нарушения ее продолжительности.

Работодатель должен быть предупрежден работниками в письменной форме о начале часовой предупредительной забастовки не позднее чем за три рабочих дня.";

в пункте 6 слово "семи" заменить словом "пяти";

11) подпункт 1) пункта 5 статьи 170 изложить в следующей редакции:

"1) в день получения требований работников, оформленных в соответствии с пунктом 3 статьи 164 настоящего Кодекса, информировать местный орган по инспекции труда о возникновении коллективного трудового спора с последующим еженедельным информированием о ситуации до окончательного его разрешения;";

12) в пункте 2 статьи 171:

часть третью изложить в следующей редакции:

"Конференция считается правомочной, если на ней присутствует более половины делегатов, избранных работниками в соответствии с протокольными решениями.";

дополнить частями пятой и шестой следующего содержания:

"В случае если в организации интересы работников представляют профессиональные союзы, то решение о проведении забастовки принимается профессиональными союзами, а при их отсутствии – выборными представителями.

В случае если в организации интересы работников представляют профессиональный союз и выборный представитель, а также несколько профессиональных союзов, то решение о проведении забастовки принимается созданным ими единым представительным органом. Единый представительный орган формируется пропорционально численности работников, состоящих и не состоящих в профессиональном союзе или профессиональных союзах.";

13) статью 175 дополнить пунктом 3 следующего содержания:

"3. Не допускается замена работников, участвующих в забастовке в соответствии с порядком, установленным законодательством Республики Казахстан.";

14) в части первой пункта 3 статьи 203 слова "и работников" заменить словами "и представителей работников".

2. В Закон Республики Казахстан от 27 июня 2014 года "О профессиональных союзах":

подпункт 5) статьи 17 после слов "коллективного договора," дополнить словами "соглашения о работе согласительной комиссии (при наличии),".

Статья 2. Настоящий Закон вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Президент Республики Казахстан

К. ТОКАЕВ

Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне еңбек даулары мен жанжалдарын шешу тәртібін оңайлату мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы

Қазақстан Республикасының Заңы 2023 жылғы 15 ақпандағы № 199-VII ҚРЗ

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Осы заңның қолданысқа енгізілу тәртібі 2-б. қараңыз.

1-бап. Қазақстан Республикасының мына заңнамалық актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:

1. 2015 жылғы 23 қарашадағы Қазақстан Республикасының Еңбек кодексіне:

1) 12-баптың 6-тармағы "жұмыс берушінің" деген сөздерден кейін "бір өкілі" деген сөздермен толықтырылсын;

2) 23-баптың 2-тармағының 6) тармақшасы "ұжымдық шартпен," деген сөздерден кейін "келісу комиссиясының жұмысы туралы келісіммен (бар болған кезде)," деген сөздермен толықтырылсын;

3) 30-баптың 4-тармағында:

екінші бөлік мынадай редакцияда жазылсын:

"Заңды тұлғаның атқарушы органының басшысымен жасалған еңбек шартының қолданылу мерзімі өткен жағдайда, егер тараптардың ешқайсысы еңбек шартының қолданылу мерзімі өткенге дейін соңғы жұмыс күнінен кешіктірмей еңбек қатынастарын тоқтату туралы хабардар етпесе, егер заңды тұлға құрылтайшылары, мүлкінің меншік иесі не құрылтайшылар, меншік иесі уәкілеттік берген тұлға (орган) немесе заңды тұлғаның уәкілетті органы бекітетін құжаттарда ұзартудың өзге мерзімі айқындалмаған болса, еңбек шарты бір жылға ұзартылады.";

мынадай мазмұндағы үшінші бөлікпен толықтырылсын:

"Заңды тұлғаның атқарушы органының басшысымен еңбек қатынастарын тоқтату туралы хабарламаға жұмыс беруші – заңды тұлға атынан заңды тұлға мүлкінің меншік иесі немесе ол уәкілеттік берген тұлға (орган) не заңды тұлғаның уәкілетті органы немесе ол уәкілеттік берген тұлға қол қояды.";

4) 53-баптың 1-тармағының екінші бөлігі "жұмыс беруші" деген сөздерден кейін "өкілдері" деген сөзбен толықтырылсын;

5) 147-баптың 3-тармағының 1) тармақшасы "жұмыс берушілер" деген сөздерден кейін "өкілдері" деген сөзбен толықтырылсын;

6) 159-бапта:

2-тармақта:

бірінші бөлікте:

"жұмыс беруші" деген сөздерден кейін "өкілдері" деген сөзбен толықтырылсын;

", оның филиалдары мен өкілдіктерінде" деген сөздер алып тасталсын;

екінші бөлік "Ұжымдық шартта ұйымның" деген сөздерден кейін "филиалдарында, өкілдіктерінде және" деген сөздермен толықтырылсын;

3-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"3. Келісу комиссиясын қалыптастыру тәртібі және оның қызметі жұмыс беруші мен жұмыскерлердің өкілдері арасында жасалатын келісу комиссиясының жұмысы туралы келісімде не ұжымдық шартта айқындалады.

Келісу комиссиясының жұмысы туралы келісімде не ұжымдық шартта келісу комиссиясы мүшелерінің сандық құрамы, келісу комиссиясы мүшелерінің қатарынан төраға мен хатшыны сайлау тәртібі, келісу комиссиясына өтініш беру тәртібі, келісу комиссиясының жұмыс тәртібі мен регламенті, келісу комиссиясының шешім қабылдау тәртібі мен оның мазмұны, келісу комиссиясы мүшелерінің өкілеттік мерзімі, оның мүшелеріне кепілдіктер беру туралы ережелер және келісу комиссиясының жұмысын ұйымдастыру жөніндегі өзге де мәселелер қамтылуға тиіс.

Келісу комиссиясының отырысын ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдана отырып өткізуге жол беріледі. Мұндай жағдайда келісу комиссиясы мүшелерінің және өзге де тұлғалардың қатысуы электрондық цифрлық қолтаңбамен немесе авторизациялану, сәйкестендірілу қамтамасыз етіле отырып және жұмыс берушінің отырыс жазбасын сақтауымен өзге де электрондық тәсілмен расталады.";

4-тармақ мынадай мазмұндағы үшінші және төртінші бөліктермен толықтырылсын:

"Өтініш берушінің келісу комиссиясының шешімі шығарылғанға дейін комиссия хатшысын өтінішті кері қайтарып алу туралы жазбаша хабардар ете отырып, бұрын берілген өтінішін кері қайтарып алуға құқығы бар.

Бұрын еңбек қатынастарында болған адам келісу комиссиясында өзінің мүдделерін білдіру құқығын кәсіподақ органдарына, жұмыскерлердің сайланбалы өкілдеріне жазбаша өтінішпен беруге құқылы.";

5-тармақ мынадай мазмұндағы екінші, үшінші, төртінші және бесінші бөліктермен толықтырылсын:

"Келісу комиссиясын екі жылда кемінде бір рет мерзімділікпен ротациялық негізде жұмыс беруші өкілдері мен жұмыскерлер өкілдерінің қатарынан комиссия мүшелері сайлайтын төраға басқарады.

Егер жеке еңбек дауын қарау кезінде отырысқа жұмыс беруші өкілдері мен жұмыскерлер өкілдерінің тарапынан келісу комиссиясы мүшелерінің тең саны қатысса, келісу комиссиясының отырысы мен шешімі заңды болып табылады. Дауыс беру кезінде келісу комиссиясының әрбір мүшесі бір дауысқа ие болады.

Шешім уәжді болуға, жазбаша нысанда жазылуға және оған келісу комиссиясының төрағасы мен хатшысы қол қоюға тиіс.

Келісу комиссиясының мүшелері жеке еңбек дауын қарау уақытында жалақысы сақтала отырып, еңбек міндеттерін орындаудан босатылады.";

6 және 7-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын:

"6. Жұмысқа қайта алу туралы дауды қоспағанда, келісу комиссиясының шешімі ол белгілеген мерзімде орындалуға жатады, ол келісу комиссиясының шешімі шыққан күннен бастап бір айдан аспайды.

Келісу комиссиясының шешімі бойынша жұмыс беруші төлеуге жататын сомалар өтініш берушіге келісу комиссиясының шешімі шығарылғаннан кейін келесі айдың жалақысын төлеу үшін белгіленген мерзімнен кешіктірілмей төленеді.

7. Келісу комиссиясының шешімі ол белгілеген мерзімде орындалмаған не мәселелер реттелмеген жағдайда жұмыскер немесе бұрын еңбек қатынастарында болған адам не жұмыс беруші сотқа жүгінуге құқылы.";

7) 160-баптың бірінші бөлігінің 2) тармақшасы "жұмыскер" деген сөзден кейін ", оның ішінде бұрын еңбек қатынастарында болған жұмыскер" деген сөздермен толықтырылсын;

8) 164-бапта:

2-тармақтың төртінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:

"Егер жұмыскерлер ұсынған талаптарды қатысушылардың жартысынан астамы қолдап дауыс берсе, олардың жиналысының (конференциясының) шешімі қабылданды деп есептеледі. Жұмыскерлер жиналысын (конференциясын) өткізу мүмкін болмаған кезде жұмыскерлердің өкілді органының өздері ұсынған талаптарын жұмыскерлердің жартысынан астамының қолдап қойған қолтаңбасын жинап, өз шешімін бекітуге құқығы бар.";

5-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"5. Жұмыс беруші жұмыскерлердің талап етуі бойынша жұмыскерлердің жиналысын (конференциясын) өткізу үшін үй-жай беруге және қажетті жағдайлар жасауға міндетті және оның оны өткізуге кедергі келтіруге құқығы жоқ.";

9) 165-баптың 1-тармағының бірінші бөлігі "жұмыс беруші" деген сөздерден кейін "өкілдері" деген сөзбен толықтырылсын;

10) 166-бапта:

1-тармақтағы "бес" деген сөз "екі" деген сөзбен ауыстырылсын;

2-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:

"2. Еңбек төрелігі мүшелерінің саны, оның жұмыс беруші өкілдері мен жұмыскерлер өкілдерінің қатарынан дербес құрамы, еңбек дауын қарау тәртібі тараптардың келісімімен тепе-тең негізде айқындалады. Еңбек төрелігі кемінде бес адамнан тұруға тиіс. Еңбек төрелігінің құрамына мемлекеттік еңбек инспекторы, әлеуметтік әріптестік пен әлеуметтік және еңбек қатынастарын реттеу жөніндегі үшжақты комиссияның өкілдері кіреді. Әлеуметтік әріптестік тараптарының мүддесін білдіретін үшжақты комиссиялар мүшелері еңбек төрелігінің құрамына тепе-тең негізде кіреді.";

мынадай мазмұндағы 5-1-тармақпен толықтырылсын:

"5-1. Еңбек төрелігі ұжымдық еңбек дауын қараған кезеңде жұмыскерлер осы Кодекстің 176-бабының 1-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, сағаттық ескерту ереуілін бір рет өткізуі мүмкін, оған елуден аспайтын жұмыскер қатыса алады.

Еңбек төрелігіне қатысатын жұмыскерлердің өкілдері сағаттық ескерту ереуіліне қатысатын жұмыскерлерге оның ұзақтығы бұзылған жағдайда заңдарда белгіленген жауаптылығы туралы ескертуге тиіс.

Жұмыскерлер жұмыс берушіге сағаттық ескерту ереуілінің басталуы туралы жазбаша нысанда үш жұмыс күнінен кешіктірмей ескертуге тиіс.";

6-тармақтағы "жеті" деген сөз "бес" деген сөзбен ауыстырылсын;

11) 170-баптың 5-тармағының 1) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:

"1) жұмыскерлердің осы Кодекстің 164-бабының 3-тармағына сәйкес ресімделген талаптарын алған күні ұжымдық еңбек дауының туындағаны туралы, ол түпкілікті шешілгенге дейін ахуал туралы кейіннен апта сайын хабарлай отырып, еңбек инспекциясы жөніндегі жергілікті органды хабардар етуге;";

12) 171-баптың 2-тармағында:

үшінші бөлік мынадай редакцияда жазылсын:

"Егер конференцияға хаттамалық шешімдерге сәйкес жұмыскерлер сайлаған делегаттардың жартысынан астамы қатысса, ол заңды деп есептеледі.";

мынадай мазмұндағы бесінші және алтыншы бөліктермен толықтырылсын:

"Егер ұйымда жұмыскерлердің мүдделерін кәсіптік одақтар білдіретін болса, онда ереуіл өткізу туралы шешімді – кәсіптік одақтар, ал олар болмаған кезде сайланбалы өкілдер қабылдайды.

Егер ұйымда жұмыскерлердің мүдделерін кәсіптік одақ пен сайланбалы өкіл, сондай-ақ бірнеше кәсіптік одақ білдіретін болса, онда ереуіл өткізу туралы шешімді олар құрған бірыңғай өкілді орган қабылдайды. Бірыңғай өкілді орган кәсіптік одаққа немесе кәсіптік одақтарға кіретін және кірмейтін жұмыскерлер санына пропорционалды түрде қалыптастырылады.";

13) 175-бап мынадай мазмұндағы 3-тармақпен толықтырылсын:

"3. Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіпке сәйкес ереуілге қатысатын жұмыскерлерді ауыстыруға жол берілмейді.";

14) 203-баптың 3-тармағының бірінші бөлігіндегі "жұмыс берушінің және" деген сөздер "жұмыс беруші өкілдері мен" деген сөздермен ауыстырылсын.

2. "Кәсiптiк одақтар туралы" 2014 жылғы 27 маусымдағы Қазақстан Республикасының Заңына:

17-баптың 5) тармақшасы "ұжымдық шарт" деген сөздерден кейін ", келісу комиссиясының жұмысы туралы келісім (бар болған кезде)" деген сөздермен толықтырылсын.

2-бап. Осы Заң алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Президенті

Қ. ТОҚАЕВ