О внесении изменений и дополнений в Конституционный закон Республики Казахстан "О судебной системе и статусе судей Республики Казахстан"

Конституционный закон Республики Казахстан от 27 марта 2023 года № 215-VII ЗРК

Статья 1. Внести в Конституционный закон Республики Казахстан от 25 декабря 2000 года "О судебной системе и статусе судей Республики Казахстан" следующие изменения и дополнения:

1) в статье 6:

пункт 1 изложить в следующей редакции:

"1. Районные и приравненные к ним суды (далее – районные суды) образуются, реорганизуются, переименовываются и упраздняются Президентом Республики Казахстан по представлению руководителя уполномоченного государственного органа в сфере судебного администрирования (далее – уполномоченный орган), согласованному с Председателем Верховного Суда и Высшим Судебным Советом.

Президент Республики Казахстан может образовать в нескольких административно-территориальных единицах межрайонный суд или в одной административно-территориальной единице несколько районных судов.";

в пункте 3 слова "уполномоченного государственного органа в сфере судебного администрирования (далее – уполномоченный орган)" заменить словами "уполномоченного органа";

2) в статье 16:

в пункте 1:

подпункт 7) изложить в следующей редакции:

"7) рассматривает кандидатуры на вакантные должности судей районного и областного судов и выносит соответствующие заключения до окончания срока подачи документов в Высший Судебный Совет;";

дополнить подпунктом 7-1) следующего содержания:

"7-1) рассматривает кандидатуры для зачисления в кадровый резерв на должности председателя районного суда, судьи областного суда;";

пункты 2 и 2-1 изложить в следующей редакции:

"2. Пленарное заседание правомочно при наличии не менее двух третей от общего числа судей областного суда.

Расширенное пленарное заседание правомочно при наличии не менее двух третей от общего числа судей областного суда и судей районных судов соответствующей области, города республиканского значения, столицы.

2-1. Областной суд проводит расширенные пленарные заседания, на которых:

1) делегирует двух судей местного суда в расширенное пленарное заседание Верховного Суда;

2) рассматривает кандидатуры судей в составы Высшего Судебного Совета, Судебного жюри и Комиссии по кадровому резерву при Высшем Судебном Совете, Комиссии по качеству правосудия при Верховном Суде и выносит соответствующие рекомендации расширенному пленарному заседанию Верховного Суда;

3) избирает тайным голосованием кандидатуры на альтернативной основе на вакантные должности председателей районных судов из числа лиц, представленных Высшим Судебным Советом из кадрового резерва, и (или) лиц, самостоятельно выдвинувших свою кандидатуру, и выносит соответствующие заключения.

В расширенных пленарных заседаниях областного суда принимают участие судьи областного суда и судьи районных судов соответствующей области, города республиканского значения, столицы.";

3) пункт 7 статьи 18 исключить;

4) подпункт 5) пункта 2 статьи 20 исключить;

5) пункт 1 статьи 22 дополнить подпунктом 7-8) следующего содержания:

"7-8) рассматривает кандидатуры для зачисления в кадровый резерв на должности председателя и председателя судебной коллегии областного суда, судьи Верховного Суда, председателя судебной коллегии Верховного Суда;";

6) в пункте 1 статьи 23-1:

в части второй слова "представляются к назначению" заменить словом "назначаются";

дополнить частью третьей следующего содержания:

"Назначение без конкурса в случаях, предусмотренных частью второй настоящего пункта, осуществляется в порядке, предусмотренном пунктом 10 статьи 31 настоящего Конституционного закона.";

7) пункт 2 статьи 27 изложить в следующей редакции:

"2. После регистрации повода к началу досудебного расследования в Едином реестре досудебных расследований досудебное расследование может быть продолжено только с согласия Генерального Прокурора Республики Казахстан. В случаях, когда судья задержан на месте преступления либо установлен факт приготовления или покушения на совершение тяжкого или особо тяжкого преступления, либо им совершено тяжкое или особо тяжкое преступление, досудебное расследование в отношении него может быть продолжено до получения согласия Генерального Прокурора Республики Казахстан, но с обязательным его уведомлением в течение суток. Специальные оперативно-розыскные мероприятия и негласные следственные действия в отношении судьи могут быть проведены в порядке, предусмотренном законодательными актами Республики Казахстан.

Специальные оперативно-розыскные мероприятия в отношении судьи могут быть проведены только с санкции Генерального Прокурора Республики Казахстан.";

8) в статье 29:

в подпунктах 3) и 5) пункта 1 слова "Верховном Суде" заменить словами "Высшем Судебном Совете";

пункт 4 изложить в следующей редакции:

"4. Судьей областного суда может быть гражданин, отвечающий требованиям пункта 1 настоящей статьи, имеющий стаж работы по юридической профессии не менее пятнадцати лет или стаж работы судьей не менее пяти лет.";

в части третьей пункта 5 слово "восьмой" заменить словом "девятой";

в пункте 6:

в части первой:

слова "председателя и" исключить;

слова "по месту жительства или работы" заменить словами "по месту работы";

части вторую, третью и четвертую изложить в следующей редакции:

"Участники конкурса на должности председателя судебной коллегии и судьи областного суда должны получить заключения Совета по взаимодействию с судами и пленарного заседания соответственно Верховного Суда или областного суда по месту работы.

Требование настоящего пункта о необходимости получения заключения пленарного заседания областного суда распространяется только на кандидатов, являющихся действующими судьями, а также лиц, ранее занимавших должность судьи.

Участники конкурса на должность судьи Верховного Суда должны также получить заключение Совета по взаимодействию с судами по месту работы.";

пункты 7 и 8 изложить в следующей редакции:

"7. Не допускается участие в конкурсе на занятие вакантной судейской должности:

1) судьи, если со дня снятия с него дисциплинарного взыскания, предусмотренного подпунктами 2) и 4) пункта 1 статьи 40 настоящего Конституционного закона, прошло менее одного года;

2) судьи, если со дня вынесения в отношении него Комиссией по качеству правосудия решения о переводе в другой суд, на другую специализацию прошло менее двух лет;

3) судьи, проработавшего в занимаемой должности менее двух лет;

4) члена Высшего Судебного Совета.

Требование настоящего пункта о недопуске к участию в конкурсе судьи, проработавшего в занимаемой должности менее двух лет, не распространяется на:

1) судей, желающих занять должность судьи в судах, расположенных в отдаленной местности;

2) судей, имеющих медицинское заключение о наличии заболевания, требующего смены места жительства;

3) судей, ранее назначенных без конкурса на должность судьи в связи с реорганизацией и упразднением суда, уменьшением штатной численности судей судов.

Перечень судов, расположенных в отдаленных местностях, определяется Высшим Судебным Советом.

8. Кандидаты в судьи проходят оплачиваемую стажировку в суде на постоянной основе с отрывом от основного места работы. При этом кандидаты в судьи могут проходить стажировку после получения рекомендации Высшего Судебного Совета о назначении на вакантную должность. Условия, порядок прохождения стажировки кандидатом в судьи определяются положением, утверждаемым Президентом Республики Казахстан.";

9) в статье 30:

часть первую пункта 2 изложить в следующей редакции:

"2. Отбор кандидатов на вакантные должности судьи районного суда, председателя судебной коллегии и судьи областного суда, судьи Верховного Суда осуществляется Высшим Судебным Советом на конкурсной основе из числа лиц, подавших заявление на занятие вакантных должностей и отвечающих требованиям статьи 29 настоящего Конституционного закона.";

дополнить пунктом 2-1 следующего содержания:

"2-1. Отбор кандидатов на вакантную должность председателя районного суда осуществляется Высшим Судебным Советом из числа лиц, избранных расширенным пленарным заседанием областного суда.";

в пункте 4:

в части пятой слово "второй" заменить словом "третьей";

дополнить частью одиннадцатой следующего содержания:

"Кандидатуры на должность судьи Верховного Суда вносятся Президентом Республики Казахстан в Сенат Парламента Республики Казахстан на альтернативной основе, за исключением случаев, предусмотренных частью девятой настоящего пункта.";

10) в статье 31:

пункт 5 изложить в следующей редакции:

"5. Председатели местных и других судов назначаются на должность Президентом Республики Казахстан по рекомендации Высшего Судебного Совета сроком на пять лет.

Председатели и председатели судебных коллегий областных судов, председатели коллегий Верховного Суда не могут быть назначены на занимаемую ими должность или аналогичную должность в равнозначных судах более двух раз.";

в пункте 7 слова "представляются к назначению" заменить словом "назначаются";

пункт 8 изложить в следующей редакции:

"8. При реорганизации или упразднении суда, уменьшении числа судей соответствующего суда судьи этого суда с их согласия могут назначаться на вакантную должность судьи равнозначного или нижестоящего суда без конкурса.";

дополнить пунктом 8-1 следующего содержания:

"8-1. При переводе судьи в другой суд, на другую специализацию в случаях, предусмотренных подпунктом 4) пункта 1, частью второй пункта 5 статьи 44 настоящего Конституционного закона, судьи с их согласия могут назначаться на вакантную должность судьи другого равнозначного или нижестоящего суда без конкурса.";

в пункте 9 слова "представляются к назначению" заменить словом "назначаются";

дополнить пунктом 10 следующего содержания:

"10. Вопросы назначения кандидатов на вакантные должности судей без конкурса рассматриваются Высшим Судебным Советом.";

11) пункт 2 статьи 33 изложить в следующей редакции:

"2. Приостановление полномочий судьи осуществляется:

в отношении Председателя Верховного Суда – Президентом Республики Казахстан;

в отношении всех остальных судей Республики – Председателем Высшего Судебного Совета.

В случаях, предусмотренных подпунктами 1) и 2) пункта 1 настоящей статьи, Председатель Высшего Судебного Совета рассматривает вопросы приостановления полномочий судьи на основании сообщения уполномоченного органа с приложением подтверждающего документа.";

12) в статье 34:

в пункте 1:

подпункты 9) и 10) изложить в следующей редакции:

"9) упразднение суда или реорганизация суда, уменьшение числа судей соответствующего суда, если судья не дает согласия на занятие вакантной должности судьи в другом суде, а также отказ судьи от перевода в другой суд, на другую специализацию в случаях, предусмотренных подпунктом 4) пункта 1, частью второй пункта 5 статьи 44 настоящего Конституционного закона;

10) упразднение суда или реорганизация суда, уменьшение числа судей соответствующего суда, истечение срока полномочий, если председатель суда, председатель судебной коллегии не дают согласия на занятие вакантной должности судьи в другом суде, а также отказ председателя суда, председателя судебной коллегии от перевода в другой суд, на другую специализацию в случаях, предусмотренных подпунктом 4) пункта 1, частью второй пункта 5 статьи 44 настоящего Конституционного закона;";

дополнить пунктами 2-1 и 2-2 следующего содержания:

"2-1. При возникновении оснований, предусмотренных настоящим Конституционным законом, Высший Судебный Совет рассматривает вопросы прекращения полномочий председателей, председателей судебных коллегий и судей судов Республики.

2-2. В случаях, предусмотренных подпунктами 4), 5), 6) и 7) пункта 1 настоящей статьи, Высший Судебный Совет рассматривает вопросы прекращения полномочий судьи на основании сообщения уполномоченного органа с приложением подтверждающего документа.";

в части третьей пункта 4:

слова "представляется к назначению" заменить словом "назначается";

дополнить словами "в порядке, предусмотренном пунктом 10 статьи 31 настоящего Конституционного закона";

13) в пункте 1 статьи 34-1 слова "Председателем Верховного Суда с согласия Высшего Судебного Совета" заменить словами "Высшим Судебным Советом";

14) в статье 35:

часть вторую пункта 1 изложить в следующей редакции:

"Освобождение судьи от должности в форме отставки осуществляется по письменному заявлению судьи об отставке в Высший Судебный Совет. Порядок рассмотрения заявления судьи об отставке определяется Высшим Судебным Советом.";

в пункте 3 слова "Председателем Верховного Суда" заменить словами "Высшим Судебным Советом";

пункт 7 изложить в следующей редакции:

"7. Подтверждение права на отставку и ее прекращение рассматриваются Комиссией по качеству правосудия на основе материалов, направленных Высшим Судебным Советом.

Решение Комиссии по качеству правосудия направляется для рассмотрения в Высший Судебный Совет.";

15) статью 38-2 изложить в следующей редакции:

"Статья 38-2. Академия правосудия при Высшем Судебном Совете

Академия правосудия при Высшем Судебном Совете (далее – Академия) реализует образовательные программы послевузовского образования, осуществляет переподготовку, повышение квалификации кадров судебной системы и научную деятельность.

Высший Судебный Совет является уполномоченным органом, осуществляющим общее управление Академией.

Образование, статус и организация работы Академии определяются Президентом Республики Казахстан.";

16) пункты 2 и 5 статьи 44 изложить в следующей редакции:

"2. Решение Комиссии по качеству правосудия о признании судьи не соответствующим занимаемой должности в силу профессиональной непригодности по результатам оценки профессиональной деятельности является основанием для рассмотрения Высшим Судебным Советом вопроса об освобождении судьи от занимаемой должности.

Решение Комиссии по качеству правосудия о переводе судьи в другой суд по результатам периодической оценки профессиональной деятельности является основанием для рассмотрения Высшим Судебным Советом вопроса о переводе судьи в другой суд, а в случае отказа от перевода – об освобождении судьи от занимаемой должности.";

"5. Отказ Высшего Судебного Совета в даче рекомендации об освобождении судьи от занимаемой должности отменяет вынесенное Комиссией по качеству правосудия решение. Отмена Высшим Судебным Советом решения Комиссии по качеству правосудия является основанием для принятия Высшим Судебным Советом либо Комиссией по качеству правосудия иного решения, предусмотренного настоящей статьей.

Принятие Высшим Судебным Советом решения, предусмотренного подпунктом 4) пункта 1 настоящей статьи, является основанием для рассмотрения Высшим Судебным Советом вопроса о переводе судьи в другой суд, на другую специализацию.".

Статья 2. Настоящий Конституционный закон вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования, за исключением:

1) подпункта 6), абзацев пятого, шестого, седьмого, восьмого, девятого, десятого, одиннадцатого и двенадцатого подпункта 10), абзацев девятого, десятого и одиннадцатого подпункта 12) статьи 1, которые вводятся в действие с 1 июля 2023 года;

2) абзацев третьего, четвертого и тринадцатого подпункта 2), абзаца восьмого подпункта 8), абзацев второго, третьего, четвертого и пятого подпункта 9), абзаца четвертого подпункта 10) статьи 1, которые вводятся в действие с 1 января 2024 года;

3) подпункта 3), абзаца второго подпункта 8), подпункта 15) статьи 1, которые вводятся в действие с 15 июля 2024 года.

Президент Республики Казахстан

К. ТОКАЕВ

"Қазақстан Республикасының сот жүйесі мен судьяларының мәртебесі туралы" Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы

Қазақстан Республикасының Конституциялық заңы 2023 жылғы 27 наурыздағы № 215-VII ҚРЗ

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Осы Конституциялық заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз.

1-бап. "Қазақстан Республикасының сот жүйесі мен судьяларының мәртебесі туралы" 2000 жылғы 25 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына мынадай өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:

1) 6-бапта:

1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"1. Аудандық және оларға теңестірілген соттарды (бұдан әрі – аудандық соттар) сот әкімшілігі саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган (бұдан әрі – уәкілетті орган) басшысының Жоғарғы Сот Төрағасымен және Жоғары Сот Кеңесімен келісілген ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасының Президенті құрады, қайта ұйымдастырады, атауын өзгертеді және таратады.

Қазақстан Республикасының Президенті бірнеше әкiмшiлiк-аумақтық бiрлiкте ауданаралық сот немесе бiр әкiмшiлiк-аумақтық бiрлiкте бiрнеше аудандық сот құруы мүмкін.";

3-тармақтағы "сот әкімшілігі саласындағы уәкілетті мемлекеттік органның (бұдан әрі – уәкілетті орган)" деген сөздер "уәкілетті органның" деген сөздермен ауыстырылсын;

2) 16-бапта:

1-тармақта:

7) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:

"7) аудандық және облыстық соттар судьяларының бос лауазымдарына кандидатураларды қарайды және Жоғары Сот Кеңесіне құжаттарды тапсыру мерзімі аяқталғанға дейін тиісті қорытындылар шығарады;";

мынадай мазмұндағы 7-1) тармақшамен толықтырылсын:

"7-1) аудандық сот төрағасының, облыстық сот судьясының лауазымдарына кадр резервіне алу үшін кандидатураларды қарайды;";

2 және 2-1-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын:

"2. Жалпы отырыс облыстық сот судьяларының жалпы санының кемінде үштен екiсi қатысқан кезде құқықтық күші бар болып табылады.

Кеңейтілген жалпы отырыс облыстық сот судьяларының және тиісті облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың аудандық соттары судьяларының жалпы санының кемінде үштен екiсi қатысқан кезде құқықтық күші бар болып табылады.

2-1. Облыстық сот кеңейтілген жалпы отырыстар өткiзедi, оларда:

1) жергілікті соттың екі судьясын Жоғарғы Соттың кеңейтілген жалпы отырысына жібереді;

2) Жоғары Сот Кеңесінің, Жоғары Сот Кеңесі жанындағы Сот жюриінің және Кадр резерві жөніндегі комиссияның, Жоғарғы Сот жанындағы Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның құрамдарына судьялардың кандидатураларын қарайды және Жоғарғы Соттың кеңейтілген жалпы отырысына тиісті ұсынымдарды шығарады;

3) Жоғары Сот Кеңесі кадр резервінен ұсынған адамдар және (немесе) өз кандидатурасын өзі дербес ұсынған адамдар қатарынан аудандық соттар төрағаларының бос лауазымдарына кандидатураларды баламалы негізде жасырын дауыс беру арқылы сайлайды және тиісті қорытындылар шығарады.

Облыстық соттың кеңейтілген жалпы отырыстарына облыстық соттың судьялары және тиісті облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың аудандық соттарының судьялары қатысады.";

3) 18-баптың 7-тармағы алып тасталсын;

4) 20-баптың 2-тармағының 5) тармақшасы алып тасталсын;

5) 22-баптың 1-тармағы мынадай мазмұндағы 7-8) тармақшамен толықтырылсын:

"7-8) облыстық сот төрағасының және сот алқасы төрағасының, Жоғарғы Сот судьясының, Жоғарғы Соттың сот алқасы төрағасының лауазымдарына кадр резервіне алу үшін кандидатураларды қарайды;";

6) 23-1-баптың 1-тармағында:

екінші бөліктегі "тағайындауға ұсынылады" деген сөздер "тағайындалады" деген сөзбен ауыстырылсын;

мынадай мазмұндағы үшінші бөлікпен толықтырылсын:

"Осы тармақтың екінші бөлігінде көзделген жағдайларда конкурссыз тағайындау осы Конституциялық заңның 31-бабының 10-тармағында көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.";

7) 27-баптың 2-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:

"2. Сотқа дейінгі тергеп-тексерудің басталуына себеп Сотқа дейінгі тергеп-тексерулердің бірыңғай тізілімінде тіркелгеннен кейін сотқа дейінгі тергеп-тексеру Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының келісімімен ғана жалғастырылуы мүмкін. Судья қылмыс үстінде ұстап алынған не ауыр немесе аса ауыр қылмыс жасауға дайындалу немесе оқталу фактісі анықталған не ол ауыр немесе аса ауыр қылмыс жасаған жағдайларда, оған қатысты сотқа дейінгі тергеп-тексеру Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының келісімін алғанға дейін, бірақ бір тәулік ішінде оны міндетті түрде хабардар ете отырып, жалғастырылуы мүмкін. Судьяға қатысты арнаулы жедел-іздестіру іс-шаралары мен жасырын тергеу әрекеттері Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде көзделген тәртіппен жүргізілуі мүмкін.

Судьяға қатысты арнаулы жедел-іздестіру іс-шаралары Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының санкциясымен ғана жүргізілуі мүмкін.";

8) 29-бапта:

1-тармақтың 3) және 5) тармақшаларындағы "Жоғарғы Сот" деген сөздер "Жоғары Сот Кеңесi" деген сөздермен ауыстырылсын;

4-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"4. Осы баптың 1-тармағының талаптарына сай келетін, заңгерлік кәсібі бойынша кемінде он бес жыл жұмыс өтілі немесе кемінде бес жыл судьялық жұмыс өтілі бар азамат облыстық соттың судьясы бола алады.";

5-тармақтың үшінші бөлігіндегі "сегізінші" деген сөз "тоғызыншы" деген сөзбен ауыстырылсын;

6-тармақта:

бірінші бөлікте:

"төрағасы мен" деген сөздер алып тасталсын;

"тұрғылықты жері немесе жұмыс орны" деген сөздер "жұмыс орны" деген сөздермен ауыстырылсын;

екінші, үшінші және төртінші бөліктер мынадай редакцияда жазылсын:

"Облыстық соттың сот алқасы төрағасының және судьясының лауазымына конкурсқа қатысушылар жұмыс орны бойынша Соттармен өзара іс-қимыл жөніндегі кеңестің және тиісінше Жоғарғы Соттың немесе облыстық соттың жалпы отырысының қорытындыларын алуға тиіс.

Осы тармақтың облыстық соттың жалпы отырысының қорытындысын алу қажеттігі туралы талабы жұмыс істеп жүрген судьялар болып табылатын кандидаттарға, сондай-ақ бұрын судья лауазымын атқарған адамдарға ғана қолданылады.

Жоғарғы Сот судьясы лауазымына конкурсқа қатысушылар жұмыс орны бойынша Соттармен өзара іс-қимыл жөніндегі кеңестің де қорытындысын алуға тиіс.";

7 және 8-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын:

"7. Бос судьялық лауазымға орналасуға арналған конкурсқа:

1) егер осы Конституциялық заңның 40-бабы 1-тармағының 2) және 4) тармақшаларында көзделген тәртіптік жаза алып тасталған күннен бастап бір жылдан аз уақыт өтсе, судьяның;

2) егер Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссия оған қатысты басқа сотқа, басқа мамандануға ауыстыру туралы шешім шығарған күннен бастап екі жылдан аз уақыт өтсе, судьяның;

3) атқаратын лауазымда екі жылдан аз уақыт жұмыс істеген судьяның;

4) Жоғары Сот Кеңесі мүшесінің қатысуына жол берілмейді.

Осы тармақтың атқаратын лауазымда екі жылдан аз уақыт жұмыс істеген судьяның конкурсқа қатысуына жол бермеу туралы талабы:

1) шалғай жерде орналасқан соттарда судья лауазымына орналасуға ниет білдірген судьяларға;

2) тұрғылықты жерін ауыстыруды талап ететін ауруының бар екендігі туралы медициналық қорытындысы бар судьяларға;

3) бұрын соттың қайта ұйымдастырылуына және таратылуына, соттар судьяларының штат санының азайтылуына байланысты судья лауазымына конкурссыз тағайындалған судьяларға қолданылмайды.

Шалғай жерлерде орналасқан соттардың тізбесін Жоғары Сот Кеңесі айқындайды.

8. Судьялыққа кандидаттар негізгі жұмыс орнынан қол үзіп, тұрақты негізде сотта ақы төленетін тағылымдамадан өтеді. Бұл ретте судьялыққа кандидаттар Жоғары Сот Кеңесінің бос лауазымға тағайындау туралы ұсынымын алғаннан кейін тағылымдамадан өтуі мүмкін. Судьялыққа кандидаттың тағылымдамадан өту шарттары, тәртiбi Қазақстан Республикасының Президентi бекiтетiн ережеде айқындалады.";

9) 30-бапта:

2-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:

"2. Аудандық сот судьясының, облыстық соттың сот алқасы төрағасының және судьясының, Жоғарғы Сот судьясының бос лауазымдарына кандидаттарды іріктеуді Жоғары Сот Кеңесі бос лауазымдарға орналасуға өтініш берген және осы Конституциялық заңның 29-бабының талаптарына сай келетін адамдар қатарынан конкурстық негізде жүзеге асырады.";

мынадай мазмұндағы 2-1-тармақпен толықтырылсын:

"2-1. Аудандық сот төрағасының бос лауазымына кандидаттарды іріктеуді Жоғары Сот Кеңесі облыстық соттың кеңейтілген жалпы отырысы сайлаған адамдар қатарынан жүзеге асырады.";

4-тармақта:

бесінші бөліктегі "екінші" деген сөз "үшінші" деген сөзбен ауыстырылсын;

мынадай мазмұндағы он бірінші бөлікпен толықтырылсын:

"Жоғарғы Сот судьясы лауазымына кандидатураларды, осы тармақтың тоғызыншы бөлігінде көзделген жағдайларды қоспағанда, Қазақстан Республикасының Президенті Қазақстан Республикасы Парламентінің Сенатына баламалы негізде енгізеді.";

10) 31-бапта:

5-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"5. Жергiлiктi және басқа да соттардың төрағаларын Қазақстан Республикасының Президентi Жоғары Сот Кеңесiнiң ұсынымы бойынша бес жыл мерзiмге лауазымға тағайындайды.

Облыстық соттардың төрағалары және сот алқаларының төрағалары, Жоғарғы Сот алқаларының төрағалары өздері атқаратын лауазымға немесе тең дәрежелі соттардағы ұқсас лауазымға екі реттен артық тағайындала алмайды.";

7-тармақтағы "тағайындауға ұсынылады" деген сөздер "тағайындалады" деген сөзбен ауыстырылсын;

8-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"8. Сот қайта ұйымдастырылған немесе таратылған, тиісті сот судьяларының саны азайтылған кезде осы сот судьялары өздерінің келiсуiмен тең дәрежелi немесе төмен тұрған сот судьясының бос лауазымына конкурссыз тағайындалуы мүмкiн.";

мынадай мазмұндағы 8-1-тармақпен толықтырылсын:

"8-1. Осы Конституциялық заңның 44-бабы 1-тармағының 4) тармақшасында, 5-тармағының екінші бөлігінде көзделген жағдайларда судья басқа сотқа, басқа мамандануға ауыстырылған кезде судьялар өздерінің келiсімiмен басқа тең дәрежелi немесе төмен тұрған сот судьясының бос лауазымына конкурссыз тағайындалуы мүмкiн.";

9-тармақтағы "тағайындауға ұсынылады" деген сөздер "тағайындалады" деген сөзбен ауыстырылсын;

мынадай мазмұндағы 10-тармақпен толықтырылсын:

"10. Судьялардың бос лауазымдарына кандидаттарды конкурссыз тағайындау мәселелерін Жоғары Сот Кеңесі қарайды.";

11) 33-баптың 2-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:

"2. Судьяның өкiлеттiгiн тоқтата тұруды:

Жоғарғы Соттың Төрағасына қатысты – Қазақстан Республикасының Президентi;

Республиканың қалған барлық судьяларына қатысты – Жоғары Сот Кеңесінің Төрағасы жүзеге асырады.

Осы баптың 1-тармағының 1) және 2) тармақшаларында көзделген жағдайларда Жоғары Сот Кеңесінің Төрағасы уәкілетті органның растайтын құжат қоса берілген хабарының негізінде судьяның өкілеттігін тоқтата тұру мәселелерін қарайды.";

12) 34-бапта:

1-тармақта:

9) және 10) тармақшалар мынадай редакцияда жазылсын:

"9) соттың таратылуы немесе соттың қайта ұйымдастырылуы, тиісті сот судьялары санының азайтылуы, егер судья басқа соттағы судьяның бос лауазымына орналасуға келісім бермесе, сондай-ақ осы Конституциялық заңның 44-бабы 1-тармағының 4) тармақшасында, 5-тармағының екінші бөлігінде көзделген жағдайларда судьяның басқа сотқа, басқа мамандануға ауысудан бас тартуы;

10) соттың таратылуы немесе соттың қайта ұйымдастырылуы, тиісті сот судьялары санының азайтылуы, өкiлеттiк мерзiмiнің аяқталуы, егер соттың төрағасы, сот алқасының төрағасы басқа соттағы судьяның бос лауазымына орналасуға келiсiм бермесе, сондай-ақ осы Конституциялық заңның 44-бабы 1-тармағының 4) тармақшасында, 5-тармағының екінші бөлігінде көзделген жағдайларда сот төрағасының, сот алқасы төрағасының басқа сотқа, басқа мамандануға ауысудан бас тартуы;";

мынадай мазмұндағы 2-1 және 2-2-тармақтармен толықтырылсын:

"2-1. Осы Конституциялық заңда көзделген негіздер туындаған кезде Жоғары Сот Кеңесі Республика соттары төрағаларының, сот алқалары төрағаларының және судьяларының өкілеттіктерін тоқтату мәселелерін қарайды.

2-2. Осы баптың 1-тармағының 4), 5), 6) және 7) тармақшаларында көзделген жағдайларда Жоғары Сот Кеңесі уәкілетті органның растайтын құжат қоса берілген хабарының негізінде судьяның өкілеттіктерін тоқтату мәселелерін қарайды.";

4-тармақтың үшінші бөлігінде:

"келісуімен" деген сөзден кейін "осы Конституциялық заңның 31-бабының 10-тармағында көзделген тәртіппен" деген сөздермен толықтырылсын;

"тағайындауға ұсынылады" деген сөздер "тағайындалады" деген сөзбен ауыстырылсын;

13) 34-1-баптың 1-тармағындағы "Жоғары Сот Кеңесінің келісімімен Жоғарғы Соттың Төрағасы" деген сөздер "Жоғары Сот Кеңесі" деген сөздермен ауыстырылсын;

14) 35-бапта:

1-тармақтың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:

"Судьяны орнынан түсу нысанында лауазымынан босату судьяның Жоғары Сот Кеңесіне орнынан түсу туралы жазбаша өтініші бойынша жүзеге асырылады. Судьяның орнынан түсу туралы өтінішін қарау тәртібін Жоғары Сот Кеңесі айқындайды.";

3-тармақтағы "Жоғарғы Сот Төрағасы" деген сөздер "Жоғары Сот Кеңесі" деген сөздермен ауыстырылсын;

7-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"7. Орнынан түсуге құқықты растауды және оны тоқтатуды Жоғары Сот Кеңесі жіберген материалдардың негізінде Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссия қарайды.

Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның шешімі Жоғары Сот Кеңесіне қарау үшін жіберіледі.";

15) 38-2-бап мынадай редакцияда жазылсын:

"38-2-бап. Жоғары Сот Кеңесі жанындағы Сот төрелігі академиясы

Жоғары Сот Кеңесі жанындағы Сот төрелігі академиясы (бұдан әрі – Академия) жоғары оқу орнынан кейінгі білімнің білім беру бағдарламаларын іске асырады, сот жүйесі кадрларын қайта даярлауды, олардың біліктілігін арттыруды және ғылыми қызметті жүзеге асырады.

Жоғары Сот Кеңесі Академияны жалпы басқаруды жүзеге асыратын уәкілетті орган болып табылады.

Академияны құруды, оның мәртебесін және жұмысын ұйымдастыруды Қазақстан Республикасының Президенті айқындайды.";

16) 44-баптың 2 және 5-тармақтары мынадай редакцияда жазылсын:

"2. Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның кәсіптік қызметті бағалау нәтижелері бойынша судьяны кәсіптік жарамсыздығына қарай атқаратын лауазымына сай келмейді деп тану туралы шешімі Жоғары Сот Кеңесінің судьяны атқаратын лауазымынан босату туралы мәселені қарауына негіз болып табылады.

Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның кәсіптік қызметті мерзімді бағалау нәтижелері бойынша судьяны басқа сотқа ауыстыру туралы шешімі Жоғары Сот Кеңесінің судьяны басқа сотқа ауыстыру туралы, ал ауысудан бас тартқан жағдайда судьяны атқаратын лауазымынан босату туралы мәселені қарауына негіз болып табылады.";

"5. Жоғары Сот Кеңесінің судьяны атқаратын лауазымынан босату туралы ұсыным беруден бас тартуы Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссия шығарған шешімнің күшін жояды. Жоғары Сот Кеңесінің Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссия шешімінің күшін жоюы Жоғары Сот Кеңесінің не Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның осы бапта көзделген өзгеше шешім қабылдауына негіз болып табылады.

Жоғары Сот Кеңесінің осы баптың 1-тармағының 4) тармақшасында көзделген шешімді қабылдауы Жоғары Сот Кеңесінің судьяны басқа сотқа, басқа мамандануға ауыстыру туралы мәселені қарауына негіз болып табылады.".

2-бап. Осы Конституциялық заң:

1) 2023 жылғы 1 шілдеден бастап қолданысқа енгізілетін 1-баптың 6) тармақшасын, 10) тармақшасының бесінші, алтыншы, жетінші, сегізінші тоғызыншы, оныншы, он бірінші және он екінші абзацтарын, 12) тармақшасының тоғызыншы, оныншы және он бірінші абзацтарын;

2) 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілетін 1-баптың 2) тармақшасының үшінші, төртінші және он үшінші абзацтарын, 8) тармақшасының сегізінші абзацын, 9) тармақшасының екінші, үшінші, төртінші және бесінші абзацтарын, 10) тармақшасының төртінші абзацын;

3) 2024 жылғы 15 шілдеден бастап қолданысқа енгізілетін 1-баптың 3) тармақшасын, 8) тармақшасының екінші абзацын, 15) тармақшасын қоспағанда, алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Президенті

Қ. ТОҚАЕВ