О присоединении Республики Казахстан к Международной конвенции о ликвидации всех форм расовой дискриминации

Закон Республики Казахстан от 29 июня 1998 года № 245

Республике Казахстан присоединиться к Международной конвенции о ликвидации всех форм расовой дискриминации, принятой 21 декабря 1965 года.

Президент Н. Назарбаев
Республики Казахстан

Международная Конвенция о ликвидации всех
форм расовой дискриминации
(принята Резолюцией Генеральной Ассамблеи ООН
от 21 декабря 1965 года)

Преамбула

Государства - участники настоящей Конвенции,
считая, что Устав Организации Объединенных Наций основан на принципах достоинства и равенства, присущих каждому человеку, и что все государства - члены Организации обязались предпринимать совместные и самостоятельные действия в сотрудничестве с Организацией Объединенных Наций для достижения одной из целей Организации Объединенных Наций, состоящей в поощрении м развитии всеобщего уважения и соблюдения прав и основных свобод для всех, без различия расы, пола, языка и религии,
считая, что Всеобщая декларация прав человека провозглашает, что все люди рождаются свободными и равными в своем достоинстве и правах и что каждый человек должен обладать всеми правами с свободами, провозглашенными в ней, какого бы то ни было различия, в частности без различия по признаку расы, цвета кожи или национального происхождения,
считая, что все люди равны перед законом и имеют право на равную защиту закона от всякой дискриминации и от всякого подстрекательства к дискриминации,
считая, что Организация Объединенных Наций осудила колониализм и любую связанную с ним практику сегрегации и дискриминации, где бы и в какой бы форме они не проявлялись, и что Декларация о предоставлении независимости колониальным странам и народам от 14 декабря 1960 г. (резолюция 1514 (XV) Генеральной Ассамблеи) подтвердила и торжественно провозгласила необходимость незамедлительно и безоговорочно положить всему этому конец,
считая, что Декларация Организации Объединенный Наций о ликвидации всех форм расовой дискриминации от 20 ноября 1963 г. (резолюция (XVIII) Генеральной Ассамблеи) торжественно подтверждает необходимость скорейшей ликвидации расовой дискриминации во всем мире, во всех ее формах и проявлениях, и обеспечения понимания и уважения достоинства человеческой личности,
будучи убеждены в том, что всякая теория превосходства, основанного на расовом различии, в научном отношении ложна, в моральном предосудительна и в социальном - несправедлива и опасна и что не может быть оправдания для расовой дискриминации, где бы то ни было, ни в теории, ни на практике,
подтверждая, что дискриминация людей по признаку расы, цвета кожи или этнического происхождения является препятствием к дружественным и мирным отношениям между нациями и может привести к нарушению мира и безопасности среди народов, а также гармоничного осуществления лиц даже внутри одного и того же государства,
будучи убеждены в том, что осуществление расовых барьеров противоречит идеалам человеческого общества,
встревоженные проявлением расовой дискриминации, все еще наблюдающимися в некоторых районах мира, а также государственной политикой, основанной на принципе расового превосходства или расовой ненависти, как, например, политикой апартеида, сегрегации или разделения, преисполненные решимости принять все необходимые меры для скорейшей ликвидации расовой дискриминации во всех ее формах и проявлениях и предупреждать и искоренять расистские теории и практику их осуществления с целью содействия взаимопониманию между расами и создания международного сообщества, свободного от всех форм расовой сегрегации и расовой дискриминации,
принимая во внимание Конвенцию о дискриминации в области найма и труда, утвержденную Международной Организацией труда в 1958 году, и Конвенцию о предотвращении дискриминации в области образования, утвержденную Организацией Объединенных Наций по вопросам образования, науки и культуры в 1960 году,
желая осуществить принципы, изложенные в Декларации Организации Объединенных Наций о ликвидации всех форм расовой дискриминации, и обеспечить для достижения этой цели скорейшее проведение практических мероприятий,
согласились о нижеследующем:

Часть I

Статья 1

1. В настоящей Конвенции выражение "расовая дискриминация" означает любое различие, исключение, ограничение или предпочтение, основанное на признаках расы, цвета кожи, родового, национального или этнического происхождения, имеющие целью или следствием уничтожение или умаление признания, использования или осуществления на равных началах прав человека и основных свобод в политической, экономической, социальной, культурной или любых других областях общественной жизни.
2. Настоящая Конвенция не применяется к различиям, исключениям, ограничениям или предпочтениям, которые государства - участники настоящей Конвенции проводят или делают между гражданами и негражданами.
3. Ничто в настоящей Конвенции не может быть истолковано как влияющее в какой-либо мере на положения законодательства государств-участников, касающиеся национальной принадлежности, гражданства или натурализации, при условии, что в таких постановлениях не проводится дискриминация в отношении какой-либо определенной национальности.
4. Принятие особых мер с исключительной целью обеспечения надлежащего прогресса некоторых расовых или этнических групп или отдельных лиц, нуждающихся в защите, которая может оказаться необходимой для того, чтобы обеспечить таким группам или лицам равное использование и осуществление прав человека и основных свобод, не рассматривается как расовая дискриминация при условии, однако, что такие меры не имеют своим последствием особых прав для различных расовых групп и что они не будут оставлены в силе по достижении тех целей, ради которых они были введены.

Статья 2

1. Государства-участники осуждают расовую дискриминацию и обязуются безотлагательно всеми возможными способами проводить политику ликвидации всех форм расовой дискриминации и способствовать взаимопониманию между всеми расами, и с этой целью:
а) каждое государство-участник обязуется не совершать в отношении лиц, групп или учреждений каких-либо актов или действий, связанных с расовой дискриминацией, и гарантировать, что все государственные органы и государственные учреждения, как национальные, так и местные, будут действовать в соответствии с этим обязательством;
b) каждое государство-участник обязуется не поощрять, не защищать и не поддерживать расовую дискриминацию, осуществляемую какими бы то ни было лицами или организациями;
с) каждое государство-участник должно принять эффективные меры для пересмотра политики правительства в национальном и местном масштабе, а также для исправления, отмены или аннулирования любых законов и постановлений, ведущих к возникновению или увековечению расовой дискриминации всюду, где она существует;
d) каждое государство-участник должно, используя все надлежащие средства, в том числе и законодательные меры, в зависимости от обстоятельств, запретить расовую дискриминацию, проводимую любыми лицами, группами или организациями, и положить ей конец;
е) каждое государство-участник обязуется поощрять в надлежащих случаях объединяющие многорасовые организации и движения, равно как и другие мероприятия, направленные на уничтожение расовых барьеров, и не поддерживать те из них, которые способствуют углублению расового разделения.
2. Государства-участники должны принимать, когда обстоятельства этого требуют, особые и конкретные меры в социальной, экономической, культурной и других областях, с целью обеспечения надлежащего развития и защиты некоторых расовых групп или лиц, к ним принадлежащих, с тем чтобы гарантировать им полное и равное использование прав человека и основных свобод. Такие меры ни в коем случае не должны в результате привести к сохранению неравных или особых прав для различных расовых групп по достижении тех целей, ради которых они были введены.

Статья 3

Государства-участники особо осуждают расовую сегрегацию и апартеид и обязуются предупреждать, запрещать и искоренять всякую практику такого характера на территориях, находящихся под их юрисдикцией.

Статья 4

Государства-участники осуждают всякую пропаганду и все организации, основанные на идеях или теориях превосходства одной расы или группы лиц определенного цвета кожи или этнического происхождения, или пытающиеся оправдать, или поощрять расовую ненависть и дискриминацию в какой бы то ни было форме, и обязуются принять немедленные и позитивные меры, направленные на искоренение всякого подстрекательства к такой дискриминации или актов дискриминации, и с этой целью они в соответствии с принципами, содержащимися во Всеобщей декларации прав человека, и правами, ясно изложенными в статье 5 настоящей Конвенции, среди прочего:
а) объявляет караемым по закону преступлением всякое распространение идей, основанных на расовом превосходстве или ненависти, всякое подстрекательство к расовой дискриминации, а также все акты насилия или подстрекательства к таким актам, направленным против любой расы или группы лиц другого цвета кожи или этнического происхождения, а также предоставление любой помощи для проведения расистской деятельности, включая ее финансирование;
b) объявляют противозаконным и запрещает организации, а также организованную и всякую другую пропагандистскую деятельность, которые поощряют расовую дискриминацию и подстрекают к ней, и признают участие в таких организациях или в такой деятельности преступлением, караемым законом;
с) не разрешают национальным или местным органам государственной власти или государственным учреждениям поощрять расовую дискриминацию или подстрекать к ней.

Статья 5

В соответствии с основными обязательствами, изложенными в статье 2 настоящей Конвенции, государства-участники обязуются запретить и ликвидировать расовую дискриминацию во всех ее формах и обеспечить равноправие каждого человека перед законом, без различия расы, цвета кожи, национального или этнического происхождения, в особенности в отношении осуществления следующих прав:
а) право на равенство перед судом и всеми другими органами, отправляющими правосудие;
b) права на личную безопасность и защиту со стороны государства от насилия или телесных повреждений, причиняемых как правительственными должностными лицами, так и какими бы то ни было отдельными лицами, группами или учреждениями;
с) политических прав, в частности права участвовать в выборах голосовать и выставлять свою кандидатуру - на основе всеобщего и равного избирательного права, права принимать участие в управлении страной, равно как и в руководстве государственными делами на любом уровне, а также права равного доступа к государственной службе;
d) других гражданских прав, в частности.
i) право на свободу передвижения и проживания в пределах государства;
ii) права покидать любую страну, включая свою собственную, и возвращаться в свою страну;
iii) право на гражданство;
iv) право на вступление в брак и на выбор супруга;
v) права на владения имуществом, как единолично, так и совместно с другими;
vi) права наследования;
vii) права на свободу мысли, совести и религии;
viiI) права на свободу убеждений и на свободное выражение их;
ix) права на свободу мирных собраний и ассоциаций;
е) прав в экономической и культурной областях, в частности:
i) права на труд, свободный выбор работы, справедливые и благоприятные условия труда, защиту от безработицы, равную плату за равный труд, справедливое и удовлетворительное вознаграждение;
ii) права создавать профессиональные союзы и вступать в них;
iii) права на жилище;
iv) права на здравоохранение, медицинскую помощь, социальное обеспечение и социальное обслуживание;
v) права на образование и профессиональную подготовку;
vi) права на равное участие в культурной жизни;
f) права на доступ к любому месту и любому виду обслуживания, предназначенному для общественного пользования, как, например, транспорт, гостиницы, ресторан, кафе, театры и парки.

Статья 6

Государства-участники обеспечивают каждому человеку, на которого распространяется их юрисдикция, эффективную защиту и средства защиты через компетентные национальные суды и другие государственные институты в случае любых актов расовой дискриминации, посягающих, в нарушение настоящей Конвенции, на его права человека и основные свободы, а также права представлять в эти суды иск о справедливом и адекватном возмещении или удовлетворении за любой ущерб, понесенный в результате такой дискриминации.

Статья 7

Государства-участники обязуются принять немедленные и эффективные меры, в частности в областях преподавания, воспитания, культуры и информации, с целью борьбы с предрассудками, ведущими к расовой дискриминации, поощрения взаимопонимания, терпимости и дружбы между нациями и расовыми или этническими группами, а также популяризации целей и принципов Устава Организации Объединенных Наций, Всеобщей декларации прав человека, Декларации Организации Объединенных Наций о ликвидации всех форм расовой дискриминации и настоящей Конвенции.

Часть II

Статья 8

1. Должен быть учрежден Комитет по ликвидации расовой дискриминации (в дальнейшем "Комитет"), состоящий из восемнадцати экспертов, обладающих высокими моральными качествами и признанной беспристрастностью, избираемых государствами-участниками из числа своих граждан, которые должны выполнять свои обязанности в личном качестве, причем уделяется внимание справедливому географическому распределению и представительству различных форм цивилизации, а также главных правовых систем.
2. Члены Комитета избираются тайным голосованием из числа внесенных в список лиц, выдвинутых государствами-участниками. Каждое государство-участник может выдвинуть одно лицо из числа своих граждан.
3. Первоначальные выборы проводятся через шесть месяцев после вступления в силу настоящей Конвенции. Каждый раз по крайней мере за три месяца до даты выборов Генеральный секретарь Организации Объединенных Наций обращается с письмом к государствам-участникам, приглашая их представить имена выдвигаемых ими в течение двух месяцев. Генеральный секретарь готовит список, в котором в алфавитном порядке внесены все выдвинутые таким образом лица, с указанием государств-участников, которые выдвинули их, и представляет этот список государствам-участникам Конвенции.
4. Выборы членов Комитета проводятся на заседании государств-участников Конвенции, созываемом Генеральным секретарем в Центральных учреждениях Организации Объединенных Наций. На этом заседании, на котором две трети государств-участников составляют кворум, избранными в Комитет членами являются те кандидаты, которые получили наибольшее число голосов и абсолютное большинство голосов присутствующих и участвующих в голосовании представителей государств-участников Конвенции.
5. а) Члены Комитета избираются на четыре года. Однако срок полномочий девяти членов, избранных на первых выборах, истекает в конце двухлетнего периода; немедленно после первых выборов имена этих девяти членов определяются по жребию Председателем Комитета.
b) Для заполнения непредвиденных вакансий государство-участник Конвенции, эксперт которого не состоит более членом Комитета, назначает другого эксперта из числа своих граждан при условии одобрения Комитетом.
6. Государства-участники несут ответственность за покрытие расходов членов Комитета в период выполнения ими обязанностей в Комитете.

Статья 9

1. Государства-участники обязуются представлять Генеральному секретарю Организации Объединенных Наций для рассмотрения Комитетом доклад о принятых законодательных, судебных, административных или других мерах, с помощью которых проводятся в жизнь положения настоящей Конвенции: а) в течение года после вступления в силу настоящей конвенции для данного государства; и b) впоследствии каждые два года и всякий раз, когда этого требует Комитет. Комитет может запрашивать у государств-участников Конвенции дополнительную информацию.
2. Комитет ежегодно через Генерального секретаря представляет доклад Генеральной Ассамблее Организации Объединенных Наций о своей деятельности и может делать предложения и общие рекомендации, основанные на изучении докладов и информации, полученных от государств-участников Конвенции. Такие предложения и общие рекомендации сообщаются Генеральной Ассамблее вместе с замечаниями государств-участников Конвенции, если таковые имеются.
См.: шестой и седьмой сводный периодический доклад о выполнении Республикой Казахстан Международной конвенции о ликвидации всех форм расовой дискриминации.

Статья 10

1. Комитет устанавливает свои собственные правила процедуры.
2. Комитет избирает своих должностных лиц сроком на два года.
3. Секретариат Комитета обеспечивается Генеральным секретарем Организации Объединенных Наций.
4. Заседания Комитета обычно проводятся в Центральных учреждениях Организации Объединенных Наций.

Статья 11

1. Если какое-либо государство-участник считает, что другое государство-участник не выполняет положения Конвенции, то оно может довести об этом до сведения Комитета. Комитет затем передает это сообщение заинтересованному государству-участнику. В течение трех месяцев получившее уведомление государство представляет Комитету письменные объяснения или заявления, освещающие этот вопрос и меры, которые могли быть приняты этим государством.
2. Если вопрос не урегулирован к удовлетворению обеих сторон путем двухсторонних переговоров или каким-либо иным доступным им путем в течение шести месяцев после получения таким государством первоначального уведомления, то любое из этих двух государств имеет право вновь передать этот вопрос на рассмотрение Комитета путем соответствующего уведомления Комитета, а также другого государства.
3. Комитет рассматривает переданный ему вопрос в соответствии с пунктом 2 настоящей статьи после того, как он установит, в соответствии с общепризнанными принципами международного права, что все доступные внутренние средства правовой защиты были испробованы и исчерпаны в данном случае. Это правило не действует в тех случаях, когда применение этих средств чрезмерно затягивается.
4. По любому переданному на его рассмотрение вопросу Комитет может предложить заинтересованным государствам-участникам представить любую относящуюся к делу информацию.
5. Если какой-либо вопрос, вытекающий из положений настоящей статьи, находится на рассмотрении Комитета, то заинтересованные государства-участники имеют право направить своих представителей для участия в заседаниях Комитета без права голоса на период рассмотрения данного вопроса.

Статья 12

1. а) После того как Комитет получил и тщательно проверил всю информацию, которую он считает необходимой, Председатель назначает специальную согласительную комиссию (в дальнейшем именуемая "Комиссия") в составе пяти человек, которые могут быть или не быть членами Комитета. Члены Комиссии назначаются с единодушного согласия сторон в споре, и Комиссия предоставляет свои добрые услуги заинтересованным государствам в целях миролюбивого урегулирования данного вопроса на основе соблюдения положений Конвенции.
b) Если между государствами, являющимися сторонами в споре, не будет в течение трех месяцев достигнуто согласия относительно всего состава или части состава Комиссии, то те члены Комиссии, о назначении которых не было достигнуто согласия между государствами, являющимися сторонами в споре, избираются из состава членов Комитета большинством в две трети голосов путем тайного голосования.
2. Члены Комиссии выполняют свои обязанности в своем личном качестве. Они не должны быть гражданами государств, являющихся сторонами в споре, или государства, не участвующего в Конвенции.
3. Комиссия избирает своего председателя и устанавливает свои собственные правила процедуры.
4. Заседания Комиссии обычно проводятся в Центральных учреждениях Организации Объединенных Наций или в другом любом удобном месте по решению Комиссии.
5. Секретариат, который обеспечивается в соответствии с пунктом 3 статьи 10 Конвенции, также обслуживает Комиссию, если спор между государствами-участниками Конвенции приведет к созданию Комиссии.
6. Государства, являющиеся сторонами в споре, в равной мере несут все расходы членов Комиссии и в соответствии со сметой, представляемой Генеральным секретарем Организации Объединенных Наций.
7. Генеральный секретарь имеет право оплачивать расходы членов Комиссии, если это необходимо, до их возмещения государствами, являющимися сторонами в споре, в соответствии с пунктом 6 настоящей статьи.
8. Полученная и изученная Комитетом информация предоставляется в распоряжение Комиссии, и Комиссия может предложить заинтересованным государствам представить любую относящуюся к делу информацию.

Статья 13

1. Когда Комиссия полностью рассмотрит вопрос, она должна подготовить и представить Председателю Комитета доклад, содержащий ее заключения по всем вопросам, относящимся к фактической стороне спора между сторонами, и такие рекомендации, которые она признает необходимыми для миролюбивого разрешения спора.
2. Председатель Комитета должен направить доклад Комиссии каждому из государств, участвующих в споре. В течение трех месяцев эти государства должны сообщить Председателю Комитета о том, согласны ли они с рекомендациями, содержащимися в докладе Комиссии.
3. По истечении периода, предусмотренного в пункте 2 настоящей статьи, Председатель Комитета должен направить доклад Комиссии и заявления заинтересованных государств-участников другим государствам-участникам Конвенции.

Статья 14

1. Государство-участник может в любое время заявить, что оно признает компетенцию Комитета в пределах его юрисдикции принимать и рассматривать сообщения от отдельных лиц или групп лиц, которые утверждают, что они являются жертвами нарушения данным государством-участником каких-либо прав, изложенных в настоящей Конвенции. Комитет не должен принимать никаких сообщений, если они касаются государства-участника Конвенции, не сделавшего такого заявления.
2. Любое государство-участник, которое делает заявление, предусмотренное в пункте 1 настоящей статьи, может учредить или указать орган в рамках своей национальной правовой системы, который будет компетентен принимать и рассматривать петиции отдельных лиц и групп лиц в пределах своей юрисдикции, которые заявляют, что они являются жертвами нарушения какого-либо из прав, изложенных в настоящей Конвенции и которые исчерпали другие доступные местные средства правовой защиты.
3. Заявление, сделанное в соответствии с пунктом 1 настоящей статьи, а также наименование любого органа, учрежденного или указанного в соответствии с пунктом 2 настоящей статьи, должны быть депонированы соответствующим государством-участником у Генерального секретаря Организации Объединенных Наций, который препровождает их копии остальным государствам-участникам. Заявление может быть в любое время взято обратно путем уведомления об этом Генерального секретаря, но это не должно ни в коей мере отражаться на сообщениях, находящихся на рассмотрении Комитета.
4. Список петиций составляется органом, учрежденным или указанным в соответствии с пунктом 2 настоящей статьи, а заверенные копии этого списка ежегодно сдаются через соответствующие каналы Генеральному секретарю, причем их содержание не должно предаваться гласности.
5. В случае, если петиционер не удовлетворен действиями органа, учрежденного или указанного в соответствии с пунктом 2 настоящей статьи, он имеет право в течение шести месяцев передать данный вопрос в Комитет.
6. а) Комитет в конфиденциальном порядке доводит любое полученное сообщение до сведения государства-участника, обвиняемого в нарушении какого-либо из положений Конвенции, но соответствующее лицо или группа лиц не называются без его или их ясно выраженного согласия. Комитет не должен принимать анонимных сообщений.
b) В течение трех месяцев получившее уведомление государство предоставляет Комитету письменные объяснения или заявления, освещающие этот вопрос и меры, которые могли быть приняты этим государством.
7. а) Комитет рассматривает сообщение с учетом всех данных, представленных в его распоряжение заинтересованным государством-участником и петиционером. Комитет не должен рассматривать никаких сообщений от какого-либо петиционера, если он не установит, что петиционер исчерпал все доступные внутренние средства правовой защиты. Однако это правило не действует в тех случаях, когда применение этих средств чрезмерно затягивается.
b) Комитет направляет свои предложения и рекомендации, если таковые имеются, заинтересованному государству-участнику и петиционеру.
8. Комитет включает в свой ежегодный доклад резюме таких сообщений и, в случае надобности, краткое изложение объяснений и заявлений заинтересованных государств-участников, а также свои собственные предложения и рекомендации.
9. Комитет компетентен выполнять функции, предусмотренные в этой статье, лишь в тех случаях, когда по крайней мере десять государств-участников Конвенции сделали заявления в соответствии с пунктом 1 настоящей статьи.

Статья 15

1. До достижения целей Декларации о предоставлении независимости странам и народам, содержащейся в резолюции 1514 (XV) Генеральной Ассамблеи от 14 декабря 1960 г., положения настоящей Конвенции никоим образом не ограничивают права подачи петиций, предоставленного этим народам в силу других международных документов или Организации Объединенных Наций и ее специализированными учреждениями.
2. а) Комитет, учрежденный в соответствии с пунктом 1 статьи 8 настоящей Конвенции, получает копии петиций от органов Организации Объединенных Наций, которые занимаются вопросами, непосредственно относящимися к принципам и целям данной конвенции, и представляет им мнения и рекомендации по этим петициям при рассмотрении петиций от жителей подопечных и несамоуправляющихся территорий и всех других территорий, в отношении которых применяется резолюция 1514 (XV), касающихся вопросов, предусмотренных настоящей Конвенцией, которые находятся на рассмотрении этих органов.
b) Комитет получает от компетентных органов Организации Объединенных Наций экземпляры докладов, касающихся законодательных, судебных, административных и других мероприятий, непосредственно относящихся к принципам и целям настоящей Конвенции и проводимых управляющими державами в территориях, упомянутых в подпункте "а" настоящего пункта, а также выражает по этому поводу свое мнение и делает рекомендации этим органам.
3. Комитет включает в свой доклад Генеральной Ассамблее резюме петиций и докладов, полученных им от органов Организации Объединенных Наций, а также мнения и рекомендации Комитета, относящиеся к данным петициям и докладам.
4. Комитет запрашивает у Генерального секретаря Организации Объединенных Наций всю относящуюся к целям данной Конвенции и находящуюся в его распоряжении информацию относительно территорий, упомянутых в подпункте 2 настоящей статьи.

Статья 16

Положения настоящей Конвенции, касающиеся урегулирования споров или рассмотрения жалоб, применяется без ущерба для других методов разрешения споров и жалоб в области дискриминации, изложенных в основополагающих документах Организации Объединенных Наций ее специализированных учреждений или в конвенциях, одобренных последними, и не препятствуют государствам-участникам использовать другие методы для разрешения споров в соответствии с общими или специальными международными соглашениями, действующими в отношениях между ними.

Часть III

Статья 17

1. Настоящая Конвенция открыта для подписания любым государством-членом Организации Объединенных Наций или членом любого из ее специализированных учреждений, любым государством-участником Статута Международного суда и любым другим государством, приглашенным Генеральной Ассамблеи Организации Объединенных Наций к участию в настоящей Конвенции.
2. Настоящая Конвенция подлежит ратификации. Ратификационные грамоты депонируются у Генерального секретаря Организации Объединенных Наций.

Статья 18

1. Настоящая Конвенция будет открыта для присоединения для любого государства, указанного в пункте 1 статьи 17 настоящей Конвенции.
2. Присоединение совершается путем сдачи на хранение документа о присоединении Генеральному секретарю Организации Объединенных наций.

Статья 19

1. Настоящая Конвенция вступает в силу на тридцатый день после сдачи на хранение Генеральному секретарю Организации Объединенных Наций двадцать седьмой ратификационной грамоты или документа о присоединении.
2. Для каждого государства, которое ратифицирует настоящую Конвенцию или присоединится к ней после сдачи на хранение двадцать седьмой ратификационной грамоты или документа о присоединении, настоящая конвенция вступает в силу на тридцатый день после сдачи на хранение его собственной ратификационной грамоты или документа о присоединении.

Статья 20

1. Генеральный секретарь Организации Объединенных Наций получает и рассылает всем государствам, которые являются или могут стать участниками настоящей Конвенции, текст оговорок, сделанных государствами в момент ратификации или присоединения. Любое государство, вышеуказанного извещения уведомить Генерального секретаря о том, что оно не принимает данную оговорку.
2. Оговорки, не совместимые с целями и задачами настоящей конвенции, не допускаются, равно как и оговорки, могущие препятствовать работе каких-либо органов, созданных на основании настоящей Конвенции. Оговорка считается несовместимой или препятствующей работе, если по крайней мере две трети государств-участников Конвенции возражают против нее.
3. Оговорки могут быть сняты в любое время путем соответствующего уведомления, направленного на имя Генерального секретаря. Такое уведомление вступает в силу в день его получения.

Статья 21

Каждое государство-участник может денонсировать настоящую Конвенцию путем письменного уведомления о том Генерального секретаря Организации Объединенных Наций. Денонсация вступает в силу через год после получения уведомления об этом Генеральным секретарем.

Статья 22

Любой спор между двумя или несколькими государствами-участниками относительно толкования или применения настоящей Конвенции, который не разрешен путем переговоров или процедур, специально предусмотренных в настоящей Конвенции, передается, по требованию любой из сторон в этом споре, на разрешение Международного суда, если стороны не договорились об ином способе урегулирования.

Статья 23

1. Требование о пересмотре настоящей Конвенции может быть выдвинуто в любое время любым государством-участником путем письменного уведомления на имя Генерального секретаря Организации Объединенных Наций.
2. Генеральная Ассамблея Организации Объединенных Наций принимает решение о том, какие меры, если таковые необходимы, следует провести в связи с таким требованием.

Статья 24

Генеральный секретарь Организации Объединенных наций сообщает всем государствам, упомянутым в пункте 1 статьи 17 настоящей Конвенции, следующие сведения:
а) о подписании, ратификации и присоединении, в соответствии со статьями 17 и 18;
b) о дате вступления в силу настоящей Конвенции, в соответствии со статьей 19;
с) о сообщениях и декларациях, полученных в соответствии со статьями 14, 20 и 23;
d) о денонсациях, в соответствии со статьей 21.

Статья 25

1. Настоящая Конвенция, английский, испанский, китайский, русский и французский тексты которой являются равно аутентичными, хранится в архиве Организации Объединенных Наций.
2. Генеральный секретарь Организации Объединенных Наций препровождает заверенные копии настоящей Конвенции всем государствам, принадлежащим к любой из категорий, упомянутых в пункте 1 статьи 17 Конвенции.
В Удостоверение чего нижеподписавшиеся, должным образом уполномоченные соответствующими правительствами, подписали настоящую Конвенцию, открытую для подписания в Нью-Йорке, седьмого марта тысяча девятьсот шестьдесят шестого года.

Қазақстан Республикасының Нәсiлдiк кемсiтушiлiктiң барлық нысандарын жою туралы халықаралық конвенцияға қосылуы туралы

Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 29 маусымдағы N 245 Заңы

Қазақстан Республикасы 1965 жылғы 21 желтоқсанда қабылданған Нәсiлдiк кемсiтушiлiктiң барлық нысандарын жою туралы халықаралық конвенцияға қосылсын.

Қазақстан Республикасының
Президентi

Нәсілдік кемсітушіліктің барлық түрін жою туралы халықаралық
конвенция
(Нью-Йорк, 21 желтоқсан 1965 жыл)

Кіріспе

Осы Конвенцияға қатысушы мемлекеттер,
Біріккен Ұлттар Ұйымының Жарғысы әрбір адамның өзіне тән адамгершілік пен теңдік принциптеріне негізделген және Біріккен Ұлттар Ұйымының мақсаттарының бірі болып табылатын нәсілі, жынысы, тілі және дініне қарап айырмастан, барлығына бірдей жалпы құрметтілік және құқықтары мен негізгі бостандықтарын сақтауды дамыту мен ынталандыруға қол жеткізу үшін Ұйымға мүше барлық мемлекеттер Біріккен Ұлттар Ұйымымен ынтымақтастықта бірлесіп және өз бетімен іс-қимыл жасау үшін әрекет етуге міндеттелді деп санап,
Адам құқығы туралы жалпыға ортақ декларация барлық адамдар өзінің адамгершілік абыройы мен құқығы жөнінен еркін әрі тең болып дүниеге келетінін жариялайды және әрбір адам, қандай да бір ерекшелігі болмасын, нәсілі, терісінің түсі немесе ұлттық шығу тегіне айырмастан, ондағы жарияланған барлық құқықтар мен бостандықтарға ие болуға тиіс деп есептей отырып,
барлық адамдар заң алдында тең және қандай да бір кемсітушілік пен кемсітушілікке арандатудан заңмен қорғану бойынша тең құқыққа ие деп тауып,
Біріккен Ұлттар Ұйымы отаршылдықты және онымен байланысты бөлектеу мен кемсітушіліктің іс жүзінде қай жерде және қандай түрде болмасын көрініс табуын айыптады және 14 желтоқсан 1960 ж. Отар елдер мен халықтарға тәуелсіздік беру туралы декларациямен (Бас Ассамблеяның (XV) 1514-қарары) растады және бұның бәрін тез арада әрі сөзсіз тоқтату туралы салтанатты түрде жариялады деп танып,
20 қараша 1963 ж. Біріккен Ұлттар Ұйымының Нәсілдік кемсітушіліктің барлық түрін жою туралы декларациясы (Бас Ассамблеяның (XVIII) қарары) барлық әлемде нәсілдік кемсітушілікті, оның барлық түрлері мен көрінулерін тездетіп жою қажеттігін салтанатты түрде растайды және жеке адамның абыройын сыйлау мен түсінуді қамтамасыз етеді деп санап,
нәсілдік ерекшелікке негізделген кез келген артықшылық теориясы ғылыми тұрғыдан алғанда жалған, моральдық жағынан ұятқа қалдыратын және әлеуметтік тұрғыдан - әділетсіз әрі қауіпті және нәсілдік кемсітушілікке еш жерде, іс жүзінде де, теорияда да ақтап алу жоқ деген сеніммен,
адамдарды нәсілі, тері түсі мен этникалық шығу тегі белгілері бойынша кемсітушілік ұлттар арасындағы достық пен бейбіт қарым-қатынастарға кедергі болып табылатынын және халықтар арасындағы бейбітшілік пен қауіпсіздікті, сонымен қатар тіпті бір мемлекеттің ішінде адамдардың үйлесімді өмір сүруін бұзуға әкелуі мүмкін екендігін растай отырып,
нәсілдік кедергілердің жүзеге асуы адами қоғам мұраттарына қайшы келеді деген сенімде болып,
әлемнің кейбір аудандарында әлі де болса байқалып отырған нәсілдік кемсітушіліктің көріністері, сонымен бірге нәсілдік артықшылық немесе нәсілдік өшпенділік, мысалы, апартеид, бөлектеу немесе бөлу сияқты принциптерге негізделген мемлекеттік саясатқа алаңдаушылық білдіре отырып, нәсілдер арасында өзара түсінушілікті қолдау және нәсілдік бөлектеу мен нәсілдік кемсітушіліктің барлық түрінен азат халықаралық қауымдастықты құру мақсатында нәсілдік теория мен практиканы жүзеге асырудың алдын алу және жою мен нәсілдік кемсітушіліктің барлық түрлері мен көрінулерін тездетіп жою үшін барлық қажетті шараларды алуға батыл бел байлап,
1958 жылы Халықаралық еңбек ұйымы бекіткен Еңбек және жалдау саласындағы кемсітушілік туралы конвенциясын және 1960 жылы Білім беру, ғылым және мәдениет мәселелері жөніндегі Біріккен Ұлттар Ұйымының білім беру саласында кемсітушілікті болдырмау туралы конвенциясын назарға ала отырып,
Біріккен Ұлттар Ұйымының Нәсілдік кемсітушіліктің барлық түрін жою туралы декларациясында баяндалған принциптерін жүзеге асыруды және осы мақсатқа жету үшін іс жүзіндегі шараларды тездетіп жүргізуді қамтамасыз етуге ниет білдіріп,
төмендегілер туралы келісті:

I-бөлім

1-бап

1. Осы Конвенцияда «нәсілдік кемсітушілік» деген сөз тіркесі қоғамдық өмірдің саяси, экономикалық, әлеуметтік, мәдениет немесе басқа кез келген саласында адамның құқығы мен негізгі бостандығын тең түрде жүзеге асыруы немесе пайдалануын, тануды кемітуін немесе жоюын мақсат тұтқан немесе салдар еткен нәсілдік, тері түсі, тектік, ұлттық немесе этникалық шығу тегі белгілеріне негізделген кез келген айырмашылық, ерекшелік, шектеу немесе артықшылықты білдіреді.
2. Осы Конвенция қатысушы мемлекеттердің азаматтары мен азамат еместері арасында жүргізіп отырған немесе жасайтын айырмашылық, ерекшелік, шектеу немесе артықшылыққа қолданылмайды.
3. Осы Конвенцияда ешнәрсе қатысушы мемлекеттердің ұлттық қатынасына, азаматтығы немесе қол астына алынуына қатысты заңнамасының ережелеріне, егер бұндай қаулыларда белгілі бір ұлтқа қатысты кемсітушілік жүргізілмейтін болса, қандай да бір дәрежеде әсер етуші ретінде түсіндірілмеуі керек.
4. Қорғауды қажет ететін кейбір нәсілдік немесе этникалық топтардың немесе жеке тұлғалардың лайықты ілгерлеуін қамтамасыз ететін айрықша мақсатта, бұндай топтар мен тұлғаларға, оларға қажет болып қалуы мүмкін кезде, адам құқығы мен негізгі бостандықтарын тең пайдалану мен жүзеге асыруды қамтамасыз ету үшін ерекше шараларды қабылдау, егер бұндай шаралар өзінің артында әртүрлі нәсілдік топтар үшін ерекше құқықтар беруді көздемесе және арналған мақсаттарына жеткен кезде, олар өз күшінде қалдырылмайтын болса - бұл нәсілдік кемсітушілік болып қарастырылмайды.

2-бап

1. Қатысушы мемлекеттер нәсілдік кемсітушілікті айыптайды және кідіртпестен барлық мүмкін болар тәсілдермен нәсілдік кемсітушіліктің барлық түрлерін жою саясатын жүргізуге және барлық нәсілдер арасында өзара түсіністікті қолдауға міндеттенеді және осы мақсатта:
а) әрбір қатысушы мемлекет тұлғаларға, топтарға немесе мекемелерге қатысты нәсілдік кемсітушілікпен байланысты қандай да бір акт немесе әрекет жасамауға және барлық ұлттық, сол сияқты жергілікті мемлекеттік органдар мен мемлекеттік мекемелер де осы міндеттемеге сәйкес әрекет ететін болады деп кепілдік беруге міндеттенеді;
b) әрбір қатысушы мемлекет қандай да бір тұлғалар немесе ұйымдар жүргізіп отырған нәсілдік кемсітушілікті ынталандырмауға, қорғамауға және қолдамауға міндеттенеді;
с) әрбір қатысушы мемлекет ұлттық және жергілікті ауқымда үкімет саясатын қайта қарауға, сонымен бірге нәсілдік кемсітушіліктің туындауына немесе оның бар жерінде мәңгілік сақталып қалуына жетелейтін кез келген заңдар мен қаулыларды түзету, күшін жою немесе болдырмау үшін тиімді шаралар алуға тиіс;
d) әрбір қатысушы мемлекет барлық тиісті құралдарды пайдаланып, соның ішінде жағдайға байланысты заңнамалық шараларды да, кез келген тұлғалар, топтар немесе ұйымдар жүргізіп отырған нәсілдік кемсітушілікке тыйым салуы және бұл істі аяқтауы тиіс;
е) әрбір қатысушы мемлекет тиісті жағдайларда нәсілдік кедергілерді жоюға бағытталған көпнәсілді ұйымдар мен қозғалыстарды біріктіретін және соған тең басқа да шараларды көтермелеуге, ал нәсілдік бөлінуді тереңдетуге жағдай жасайтындарын қолдамауға міндеттенеді.
2. Қатысушы мемлекеттер, жағдай соны талап еткен кезде, кейбір нәсілдік топтар немесе оларға жататын тұлғаларды қорғау және лайықты дамуын қамтамасыз ету мақсатында оларға адам құқығы мен негізгі бостандықтарын толық әрі тең пайдалануына кепілдік беру үшін әлеуметтік, экономикалық, мәдени және басқа салаларда ерекше және нақты шараларды қабылдауға тиісті. Бұндай шаралар, нәтижесінде арналған мақсаттарына жеткен кезде, әртүрлі нәсілдік топтар үшін тең емес немесе ерекше құқықтардың сақталуын болдырмауы тиіс.

3-бап

Қатысушы мемлекеттер нәсілі бойынша бөлектеу мен апартеидті ерекше айыптайды және өздерінің заңдылық құзыретіндегі аумақта бұндай сипаттағы тәжірибенің алдын алуға, тыйым салуға және жоюға міндеттеледі.

4-бап

Қатысушы мемлекеттер бір нәсіл немесе тері түсі немесе этникалық шығу тегі бойынша белгілі бір топтардың артықшылығы туралы идеялар мен теорияларға негізделген немесе нәсілдік өшпенділік пен кемсітушіліктің қандай да болмасын түрін көтермелейтін немесе ақтауға тырысатын кез келген насихат пен барлық ұйымдарды айыптайды және бұндай кемсітушілікке арандатушылық немесе кемсітушілік актісінің кез келгенін жоюға бағытталған дереу әрі оңды шаралар алуға міндеттеледі және олар осы мақсатпен Адам құқығы туралы жалпыға ортақ декларациядағы принциптер мен осы Конвенцияның 5-бабында анық баяндалған құқықтарға сәйкес, басқалармен қатар:
а) нәсілдік артықшылық немесе өшпенділікке негізделген кез келген идеяны тарату, кез келген нәсілдік кемсітушілікке арандатушылық, сонымен бірге кез келген нәсілге немесе тері түсі басқа адамдар тобына немесе этникалық шығу тегіне қарсы бағытталған зорлық актілері немесе осындай актілерге арандатушылықты, сонымен қатар нәсілшілдік қызметті жүргізу үшін берілген кез келген көмекті, қаржыландыруды қосқанда, заңмен жазаланатын қылмыс деп жариялайды;
b) нәсілдік кемсітушілікті көтермелейтін және оған азғыратын кез келген ұйымды, сонымен бірге ұйымдастырылған және басқа да насихат қызметін заңсыз деп жариялайды әрі тыйым салады және бұндай ұйымдарға қатысуды немесе бұндай қызметті заңмен жазаланатын қылмыс деп таниды;
с) жергілікті және ұлттық мемлекеттік билік органдарына немесе мемлекеттік мекемелерге нәсілдік кемсітушілікті ынталандыруға немесе оған арандатуға рұқсат етпейді.

5-бап

Осы Конвенцияның 2-бабында баяндалған негізгі міндеттемелерге сәйкес қатысушы мемлекеттер нәсілдік кемсітушіліктің барлық түріне тыйым салуға және жоюға міндеттеледі және әр адамның нәсілі, терісінің түсі, ұлттық немесе этникалық шығу тегін айырмастан, әсіресе мына құқықтарды жүзеге асыруға қатысты, заң алдында тең құқықтығын қамтамасыз етеді:
а) сот және барлық сот төрелігін жүргізуші басқа органдар алдында тең құқықтығын;
b) жеке басының қауіпсіздік құқығы және үкіметтің лауазымды тұлғалары, сонымен бірге қандай да бір жеке адамдар, топтар немесе мекемелер тарапынан болған зорлық немесе дене зақымдануынан мемлекет тарапынан қорғалуға;
с) саяси құқықтар, атап айтқанда жалпы және тең сайлау құқығы негізінде сайлауда дауыс беру және өзінің кандидатурасын ұсыну, елді басқару ісіне қатысу құқығы, сондай-ақ кез келген деңгейде мемлекетті басқару ісіне, сонымен бірге мемлекеттік қызметке қол жетімділікке тең құқықты;
d) сонымен қатар басқа да азаматтық құқықтарын;
i) мемлекет аясында еркін қозғалу және мекен-жайда тұру құқығы;
ii) кез келген елді, соның ішінде өз елін де, тастап шығу және өз еліне қайту құқығы;
iii) азаматтық алу құқығы;
iv) некеге отыру және өзіне өмірлік жар таңдау құқығы;
v) жеке өзі және сол сияқты басқалармен бірігіп, мүлікті иелену құқығы;
vi) мұраға ие болу құқығы;
vii) ар-ождан және діни сенім бостандығы, ой еркіндігі құқығы;
viii) сенім-наным бостандығы және оны еркін білдіру құқығы;
ix) бейбіт жиналыс және қауымдастықтар бостандығы құқығы;
е) экономикалық және мәдени салалардағы құқықтар, соның ішінде:
i) еңбек ету құқығы, жұмысты еркін таңдау құқығы, әділ және жайлы еңбек жағдайлары, жұмыссыздықтан қорғау, тең еңбекке тең төлемақы, әділ әрі қанағаттанарлық сыйақы;
ii) кәсіби одақтар құру және оған мүше болу құқығы;
iii) тұрғын үй құқығы;
iv) денсаулық сақтау, медициналық көмек, әлеуметтік қамтамасыз ету және әлеуметтік қызмет ету құқығы;
v) білім алу және кәсіби дайындық құқығы;
vi) мәдени өмірге тең қатысу құқығы;
f) көлік, қонақ үйі, мейрамхана, кафе, театр және саябақтар сияқты қоғамдық пайдалануға арналған кез келген жерге және кез келген қызмет түріне құқығы.

6-бап

Қатысушы мемлекеттер өздерінің заңды құзыры жүретін әрбір адамға осы Конвенцияны бұзып, оның адамдық құқықтары мен негізгі бостандықтарына озбырлық жасалған кезде құзыретті ұлттық соттар және басқа мемлекеттік институттар арқылы осы Конвенцияны бұзуға қол сұғатын кез келген нәсілдік кемсітушілік актісі жағдайында тиімді қорғау және қорғау құралдарын, сонымен бірге бұл соттарда осындай кемсітушілік нәтижесінде келтірілген кез келген зиянды өтеуге әділ әрі барабар талап қою туралы құқықты ұсынуды қамтамасыз етеді.

7-бап

Қатысушы мемлекеттер нәсілдік кемсітушілікке жетелейтін жалған наныммен күресуге, өзара түсіністік пен төзімділікті, ұлтаралық, нәсілдік немесе этникалық топтар арасындағы достықты ынталандыру мақсатында оқыту, тәрбиелеу, мәдениет және ақпарат саласында шұғыл әрі тиімді шаралар алуға, сонымен бірге Біріккен Ұлттар Ұйымының Жарғысы, Адам құқығы туралы жалпы декларация, Біріккен Ұлттар Ұйымының Нәсілдік кемсітушіліктің барлық түрін жою туралы декларациясы және осы Конвенцияның мақсаттары мен принциптерін көпшілікке таратуға міндеттенеді.

II бөлім

8-бап

1. Жоғары моральдық қасиеттері бар және бейтарап әділдік танытуы, өз міндеттерін жеке қадір-қасиетімен орындауы тиіс өз азаматтары арасынан қатысушы мемлекеттер сайлаған 18 сарапшыдан тұратын және де географикалық жағынан әділ бөлу мен өркениет түрлерінің әр түрлі өкілдігіне, сонымен бірге басты құқықтық жүйелерге назар аударатын Нәсілдік кемсітушілікті жою жөнінде комитет (ары қарай «Комитет») құрылуы тиіс.
2. Комитет мүшелері қатысушы мемлекеттердің ұсынысы бойынша тізімге енгізілген тұлғалар арасынан жасырын дауыс беру арқылы сайланады.
3. Бастапқы сайлау осы Конвенция күшіне енген соң, алты айдан кейін өткізіледі. Әр жолы сайлау күніне дейін үш ай бұрын Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Хатшысы қатысушы мемлекеттерге хат арқылы хабарласып, оларды ұсынатын адамдарының аты-жөнін екі ай ішінде беруге шақырады. Бас хатшы тізім дайындайды, онда барлық осылайша ұсынылған тұлғалар, ұсынған қатысушы мемлекеттері көрсетіліп, әліпби тәртібімен беріледі және бұл тізімді Конвенцияға қатысушы мемлекеттерге береді.
4. Комитет мүшелерін сайлау Біріккен Ұлттар Ұйымының Орталық мекемелерінде Бас Хатшы шақырған Конвенцияға қатысушы мемлекеттер мәжілісінде өткізіледі. Қатысушы мемлекеттердің үштен екісі кворумды құрайтын бұл мәжілісте көпшілік дауыс алған және Конвенцияға қатысушы мемлекеттер өкілдерінің сайлауға қатысушылары мен басы қасында болушыларының басым көпшілігінің дауысына ие болған кандидаттар Комитетке сайланған мүшелер болып танылады.
5. а) Комитет мүшелері төрт жылға сайланады. Алайда бірінші сайлауда сайланған тоғыз мүшенің уәкілеттілігі екі жылдық мерзім соңында бітеді; бірінші сайлаудан кейін бұл тоғыз мүшенің аты-жөндері тез арада Комитет төрағасының жеребе салуымен анықталады.
b) Күтпеген жерден болған бос орынды толтыру үшін сарапшысы енді Комитет мүшесі емес Конвенцияға қатысушы мемлекет, Комитет қуаттаған болса, өз азаматтары арасынан басқа сарапшыны сайлайды.
6. Қатысушы мемлекеттер Комитет мүшесінің Комитетте міндеттерін орындау кезеңіндегі шығындарын жабу үшін жауапкершілік көтереді.

9-бап

1. Қатысушы мемлекеттер Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Хатшысына қабылданған заңнамалық, сот, әкімшілік немесе басқа да осы Конвенцияның қағидаларын өмірде жүзеге асыруға көмегін тигізетін шаралар туралы баяндаманы: а) осы Конвенция бұл мемлекет үшін күшіне енгеннен кейін бір жылдың ішінде; b) артынан әрбір екі жыл сайын және бұны Комитет талап еткен әр кез сайын беруге міндеттеледі. Конвенцияға қатысушы мемлекеттерден Комитет қосымша ақпарат сұрауы мүмкін.
2. Комитет Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясына Бас Хатшы арқылы өзінің қызметі туралы баяндаманы ұсынады және Конвенцияға қатысушы мемлекеттерден алынған ақпарат пен баяндаманы зерделеуге негізделген жалпы ұсыныстар беруі және ой-пікірлерін білдіруі мүмкін. Бұндай ұсыныстар мен ұсынымдар, Конвенцияға қатысушы мемлекеттерден болған ескертулермен бірге, егер ондай ескертулер болса, Бас Ассамблеяға хабарланады.

Қараңыз.: Қазақстан Республикасының Нәсілдік кемсітушіліктің барлық түрін жою туралы халықаралық конвенцияны орындауы туралы алтыншы және жетінші жиынтық мерзімді баяндамасы.

10-бап

1. Комитет өзінің жеке рәсім ережелерін орнатады.
2. Комитет өзінің лауазым тұлғаларын екі жыл мерзімге сайлайды.
3. Комитеттің Хатшылар алқасы Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы арқылы қамтамасыз етіледі.
4. Комитет мәжілісі әдетте Біріккен Ұлттар Ұйымының Орталық мекемелерінде өткізіледі.

11-бап

1. Егер қандай да бір қатысушы мемлекет Конвенцияның ережелерін басқа бір қатысушы мемлекет орындамайды деп санаса, бұл туралы ол Комитеттің қаперіне беруі мүмкін. Одан кейін Комитет бұл хабарламаны мүдделі қатысушы мемлекетке береді. Хабарлама алған мемлекет үш айдың ішінде Комитетке бұл мәселені анықтайтын жазбалай түсініктеме береді немесе мәлімдеме жасайды және бұл мемлекеттің қабылдауы мүмкін шараларын ұсынады.
2. Егер мәселе екі тарапты да қанағаттандыратын екі жақты келіссөздер арқылы шешілмесе немесе бұндай мемлекеттің алғашқы хабарламаны алғаннан кейінгі алты ай ішінде мәселе оларға қолжетімді қандай да бір жолмен реттелмесе, онда осы екі мемлекеттің кез келгені Комитетті, сонымен бірге басқа мемлекетті тиісінше хабардар ету арқылы, бұл мәселені қайтадан Комитеттің қарауына беруге құқығы бар.
3. Комитет берілген мәселені осы баптың 2-тармағына сәйкес, халықаралық құқықтың көпшілік таныған принциптеріне сай, құқықтық қорғаудың барлық ішкі қолжетімді құралдары бұл жағдайда байқап көрілген және қолданылып болған деп анықтағаннан кейін, қарайды. Егер бұл құралдарды қолдану тым ұзаққа созылып жатқан жағдайда, бұл ереже әрекет етпейді.
4. Комитет оның қарауына берілген қандай да бір мәселе бойынша мүдделі қатысушы мемлекеттерге іске қатысты кез келген мәліметті беруге ұсыныс жасауы мүмкін.
5. Егер осы баптың ережелерінен туындайтын белгілі бір мәселе Комитеттің қарауында болса, онда мүдделі қатысушы мемлекеттер өздерінің өкілдерін осы мәселені қарау мерзіміне дауыс беру құқығынсыз Комитет мәжілісіне қатысуға жіберуге құқығы бар.

12-бап

1. а) Комитет барлық қажетті деп санаған мәліметті алып, мұқият тексергеннен кейін, Төраға бес адамнан тұратын, олар Комитет мүшелері болуы не болмауы мүмкін, арнайы келісім комиссиясын (ары қарай «Комиссия» деп аталатын) тағайындайды. Комитет мүшелері даудағы тараптардың бірауызды келісімі бойынша тағайындалады және Комиссия мүдделі мемлекеттерге Конвенцияның ережелерін сақтау негізінде осы мәселені бейбіт түрде реттеу мақсатында өзінің игі қызметтерін көрсетеді.
b) Егер дауда тараптар болып танылған мемлекеттер арасында үш айдың ішінде Комиссия мүшелерінің түгел құрамы немесе Комиссия құрамы туралы ішінара келісімге қол жеткізілмеген болса, онда тағайындалуы туралы келісімге қол жеткізілмеген Комиссия мүшелері жасырын дауыс беру арқылы үштен екі көпшілік дауысқа ие болған Комитет мүшелері құрамынан сайланады.
2. Комиссия мүшелері өз міндеттерін өз адамгершілік қасиеттеріне сай орындайды. Олар даудағы тараптар болып табылатын мемлекеттердің немесе Конвенцияға қатыспайтын мемлекеттің азаматтары болмауы тиіс.
3. Комиссия өз төрағасын сайлайды және өзінің жеке рәсім ережелерін белгілейді.
4. Комиссия отырысы әдетте Біріккен Ұлттар Ұйымының Орталық мекемелерінде немесе Комиссия шешімі бойынша басқа кез келген жайлы орында өткізіледі.
5. Егер Конвенцияға қатысушы мемлекеттер арасындағы дау Комиссия құруға әкелетін болса, Конвенцияның 10-бабы 3-тармағына сәйкес қамтамасыз етілетін Хатшылар алқасы сонымен бірге Комиссияға да қызмет етеді.
6. Даудың тараптары болып табылатын мемлекеттер Комиссия мүшелерінің барлық шығындарын тең мөлшерде және Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы ұсынған сметаға сәйкес көтереді.
7. Бас хатшы осы баптың 6-тармағына сәйкес, қажет болған жағдайда, дауда тараптар болып танылған мемлекеттер оларды өтемегенге дейін, Комиссия мүшелерінің шығынын төлеуге құқығы бар.
8. Комитет алған және зерделеген ақпарат Комиссия қарамағына беріледі және Комиссия мүдделі мемлекеттерге кез келген іске қатысты мәліметті ұсына алады.

13-бап

1. Комиссия мәселені толығымен қарап болған кезде, Комитет Төрағасына тараптардың арасындағы даудың нақты жағына қатысты барлық мәселе бойынша Комиссияның қорытындысы мазмұндалған баяндама және дауды бейбіт түрде шешу үшін қажет деп тапқан ұсыныстарды дайындап беруі тиіс.
2. Комитет Төрағасы Комиссия баяндамасын дауға қатысушы мемлекеттердің әрқайсысына жіберуі тиіс. Бұл мемлекеттер үш айдың ішінде Комитет Төрағасына Комиссияның баяндамасында келтірілген ұсыныстармен келісетіні не келіспейтіні туралы хабарлауы тиіс.
3. Осы баптың 2-тармағында қарастырылған мерзім өткен соң, Комитет Төрағасы Комиссияның баяндамасын және мүдделі қатысушы мемлекеттердің мәлімдемесін басқа қатысушы мемлекеттерге жіберуі тиіс.

14-бап

1. Қатысушы мемлекет осы Конвенцияда баяндалған қандай да бір құқығын аталған мемлекеттің бұзуының құрбандығы болғандығына сендірген жеке адамдар және топтардан түскен хабарларды Комитеттің заңдылық шегінде қабылдауына және қарауына құзыреттілігі бар деп танитынын кез келген уақытта мәлімдеуіне болады.
Егер хабарлама бұндай мәлімдеме жасамаған Конвенцияға қатысушы мемлекетке қатысты болса, Комитет ешқандай хабарлама қабылдамауы тиіс.
2. Осы баптың 1-тармағында қарастырылған мәлімдемені жасаған кез келген қатысушы мемлекет, осы Конвенцияда баяндалған қандай да бір құқығын бұзудың құрбандығы болғандығын мәлімдеген және басқа жергілікті құқық қорғаудың қолжетімді құралдарын қолданып болған жекеленген тұлғалар мен тұлғалар тобының петициясын өзінің ұлттық құқықтық жүйесі шегінде қабылдауға және қарауға құзыреттілігі бар органды құруы немесе көрсетуі мүмкін.
3. Осы баптың 1-тармағына сәйкес жасалған мәлімдемені, сонымен бірге осы баптың 2-тармағына сәйкес құрылған немесе көрсетілген кез келген органның атауын тиісті қатысушы мемлекет Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысының сақтауына тапсыруы тиіс, олардың көшірмесін Бас хатшы басқа қатысушы мемлекеттерге жолдайды. Мәлімдемені Бас хатшыны хабардар етіп, кез келген уақытта кері қайтарып алуға болады, бірақ бұл Комитеттің қарап жатқан хабарламасына ешқандай дәрежеде әсер етпеуі тиіс.
4. Петициялар тізімін осы баптың 2-тармағына сәйкес құрылған немесе көрсетілген орган жасайды, ал бұл тізімнің расталған көшірмесі жыл сайын тиісті арналар арқылы Бас хатшыға тапсырылады және де олардың мазмұны жария етілмеуі тиіс.
5. Егер петиция тапсырушы осы баптың 2-тармағына сәйкес құрылған немесе көрсетілген органның іс-әрекетіне қанағаттанбаған жағдайда, ол алты ай ішінде бұл мәселені Комитеттің қарауына беруге құқығы бар.
6. а) Комитет алған кез келген хабарды Конвенцияның қандай да бір ережесін бұзды деп кінә тағылған қатысушы мемлекеттің қаперіне құпия түрде береді, бірақ тиісті тұлға немесе тұлғалар тобының, ол немесе олар айқын келісім бермесе, аттары аталмайды. Комитет аноним хабарларды қабылдамауы тиіс.
b) Хабарлама алған мемлекет үш айдың ішінде Комитетке бұл мәселені анықтайтын жазбалай түсініктеме береді немесе мәлімдеме жасайды және осы мемлекет қабылдауы мүмкін шараларды ұсынады.
7. а) Комитет хабарды, мүдделі қатысушы мемлекет пен петиция тапсырушы оның қарауына берген барлық мәліметтерді ескере отырып, қарайды. Егер Комитет петиция тапсырушы барлық ішкі қолжетімді құқықтық қорғау құралдарын қолданып болғанын анықтамаса, онда ол қандай да бір петиция тапсырушы берген хабарламаның ешқайсысын қарауға тиісті емес. Алайда осы ереже, бұндай құралдардың пайдалануы тым созылып кеткен жағдайда, әрекет етпейді.
b) Комитет өзінің ұсыныстары мен ой-пікірлерін, егер ондайлар бар болса, мүдделі қатысушы мемлекет пен петиция тапсырушыға жолдайды.
8. Комитет өзінің жыл сайынғы баяндамасына бұндай хабарламалардың түйінін және қажет болған жағдайда мүдделі қатысушы мемлекеттердің түсініктемелері мен мәлімдемелерінің қысқаша мазмұндамасын, сонымен бірге өзінің ұсыныстары мен ой-пікірлерін енгізеді.
9. Комитет осы бапта қарастырылған міндеттерін орындауға тек Конвенцияға қатысушы мемлекеттердің ең болғанда 10 (оны) осы баптың 1-тармағына сәйкес мәлімдеме жасаған жағдайда құзырлы.

15-бап

1. Бас Ассамблеяның 14 желтоқсан 1960 жылғы 1514(ХҮ) қарарында қарастырылған Елдер мен халықтарға тәуелсіздік беру туралы декларацияның мақсатына жетуіне дейін осы Конвенцияның ережелері басқа халықаралық құжаттар немесе Біріккен Ұлттар Ұйымы және оның маманданған мекемелерінің күшінде бұл халықтарға берілген петиция тапсыру құқығын ешқандай түрде де шектемейді.
2. а) осы Конвенцияның 8- бабы, 2-тармағына сәйкес құрылған Комитет, петиция көшірмесін осы Конвенцияның мақсаты мен принциптеріне тікелей қатысы бар мәселелермен айналысатын Біріккен Ұлттар Ұйымы органдарынан алады және оларға қамқорлыққа алынған және өзін-өзі басқармайтын аумақ және барлық басқа аумақтар тұрғындарынан петицияны қараған кезде, оларға қатысты 1514(ХҮ) қарары қолданылатын, осы Конвенциямен қарастырылған бұл органдардың қарауындағы мәселелерге байланысты оларға осы петициялар бойынша пікірлерін білдіріп, ұсыныстарын береді.
b) Комитет Біріккен Ұлттар Ұйымының құзыретті органдарынан осы Конвенцияның мақсаты мен принциптеріне тікелей қатысы бар және басқарушы ірі мемлекеттер осы тармақтың «а» тармақшасында ескертілген аумақтарда жүргізіп отырған заңнамалық, сот, әкімшілік және басқа да шараларға байланысты баяндама даналарын алады, сонымен бірге бұл жөнінде өз пікірін білдіреді және осы органдарға ұсыныстарын жасайды.
3. Комитет Бас Ассамблеяға беретін өз баяндамасына Біріккен Ұлттар Ұйымының органдарынан алынған баяндамалар мен петициялар түйінін, сонымен бірге осы баяндамалар мен петицияларға қатысты Комитеттің пікірі мен ұсыныстарын енгізеді.
4. Комитет Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысынан осы Конвенцияның мақсатына қатысты және осы баптың 2-тармақшасында айтылған аумақтарға қатысты олардың қарауындағы мәліметтерді сұрайды.

16-бап

Даулар немесе шағымдарды реттеуге қатысты Осы Конвенцияның ережелері кемсітушілік саласындағы даулар мен шағымдарды шешетін Біріккен Ұлттар Ұйымының маманданған мекемелерінің негіз болатын құжаттарында немесе соңғыларының мақұлдаған конвенциясында баяндалған басқа әдістеріне зиянын тигізбей қолданылады және қатысушы мемлекеттерге олардың арасындағы қарым-қатынаста қолданылатын жалпы және арнайы халықаралық келісімдерге сәйкес дауларды шешу үшін басқа әдістерді пайдалануға кедергі келтірмейді.

III бөлім

17-бап

1. Осы Конвенция Біріккен Ұлттар Ұйымының кез келген мүше мемлекеті және оның маманданған мекемелерінің кез келген мүшесі, Халықаралық сот статутына қатысушы кез келген мемлекет және Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясы осы Конвенцияға қатысуға шақырған кез келген мемлекеттің қол қоюы үшін ашық.
2. Осы Конвенция бекітуге жатады. Бекіту грамоталары Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысында сақталады.

18-бап

1. Осы Конвенция кез келген мемлекеттің қосылуы үшін (осы Конвенцияның 17-бабы 1-тармағында көрсетілген) ашық болады.
2. Қосылу Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысына қосылу туралы құжатты сақтауға тапсыру арқылы жасалады.

19-бап

1. Осы Конвенция Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысына сақтауға жиырма жетінші бекітілген грамота немесе қосылу туралы құжат тапсырылғаннан кейін отызыншы күні күшіне енеді.
2. Осы Конвенцияны бекіткен әрбір мемлекет үшін немесе сақтауға жиырма жетінші бекітілген грамота немесе қосылу туралы құжат тапсырылғаннан кейін қосылған мемлекет үшін осы Конвенция өзінің бекітілген грамотасы немесе қосылу туралы құжаты сақтауға тапсырылғаннан кейін отызыншы күні күшіне енеді.

20-бап

1. Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы осы Конвенцияның мүшелері немесе мүшелері болуы мүмкін барлық мемлекеттерге бекіту немесе қосылу сәтінде мемлекеттерді жасаған ескертпелерінің мәтінін алады және жібереді. Жоғарыда көрсетілген хабарламаның кез келген мемлекеті Бас хатшыға аталған ескертпені қабылдамайтыны туралы хабардар береді.
2. Осы Конвенцияның мақсаты мен міндеттеріне үйлеспейтін, сол сияқты осы Конвенцияның негіздемесінде құрылған қандай да бір органның жұмысына кедергі келтіруі мүмкін ескертпелерге жол берілмейді. Егер Конвенцияға қатысушы мемлекеттердің кем дегенде үштен екісі ескертпеге қарсы сөз айтса, ескертпе үйлеспейді немесе жұмысқа кедергі келтіреді деп саналады.
3. Ескертпелер кез келген уақытта Бас хатшының атына жіберілген тиісті хабарлама арқылы алып тасталынуы мүмкін. Бұндай хабарламалар ол алынған күні күшіне енеді.

21-бап

Әрбір қатысушы мемлекет осы Конвенцияны Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысына жазбалай хабар жібере отырып, бас тартуы мүмкін. Бас тарту бұл туралы Бас хатшы хабарламаны алған соң бір жылдан кейін күшіне енеді.

22-бап

Осы Конвенцияны түсіндіру немесе қолдануға қатысты екі немесе бірнеше қатысушы мемлекеттер арасындағы кез келген дау, осы Конвенцияда арнайы қарастырылған рәсімдер немесе келіссөздер арқылы шешілмеген болса, осы даудың кез келген тарабының талабы бойынша, егер тараптар реттеудің өзге тәсілі туралы келіспеген болса, Халықаралық соттың шешіміне беріледі.

23-бап

1. Осы Конвенцияны қайта қарау туралы талапты Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысына жазбалай хабарлама беру арқылы кез келген қатысушы мемлекет кез келген уақытта ұсынуы мүмкін.
2. Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясы осындай талапқа байланысты қандай шаралар, егер олар қажет болса, жүргізуі керек туралы шешім қабылдайды.

24-бап

Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы осы Конвенцияның 17-бабының 1-тармағында аталған барлық мемлекеттерге мына мәліметтерді хабарлайды:
а) 17 және 18-баптарға сәйкес қол қойылғаны, бекітілгені және қосылғаны туралы;
b) 19-бапқа сәйкес осы Конвенцияның күшіне ену күні туралы;
с) 14, 20 және 23-баптарына сәйкес алынған хабарламалар мен декларациялар туралы;
d) 21-бапқа сәйкес бас тарту туралы.

25-бап

1. Осы Конвенция, оның ағылшын, испан, қытай, орыс және француз тілдеріндегі сайма-сай мәтіндері Біріккен Ұлттар Ұйымының мұрағатында сақталады.
2. Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы осы Конвенцияның расталған көшірмелерін Конвенцияның 17-бабының 1-тармағында аталған кез келген санатқа жататын барлық мемлекеттерге жолдайды.
Осыны растап, тиісті үкіметтерден лайықты түрде өкілеттік берілген төменде қол қоюшылар жетінші наурыз мың тоғыз жүз алпыс алтыншы жылы қол қою үшін Нью-Йоркта ашылған осы Конвенцияға қол қойды.