"Назарбаев Университеті" дербес білім беру ұйымына зерттеу университеті мәртебесін беру және оның Даму бағдарламасын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 24 желтоқсандағы № 1051 қаулысы.

"Ғылым туралы" 2011 жылғы 18 ақпандағы Қазақстан Республикасы Заңының 3-бабына, "Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011 – 2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 7 желтоқсандағы № 1118 Жарлығына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. "Назарбаев Университеті" дербес білім беру ұйымына зерттеу университеті мәртебесі берілсін.

2. Қоса беріліп отырған "Назарбаев Университеті" дербес білім беру ұйымы зерттеу университетінің 2016 – 2020 жылдарға арналған даму бағдарламасы бекітілсін.

3. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі	К.Мәсімов

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 24 желтоқсандағы № 1051 қаулысымен бекітілген

"Назарбаев Университеті" дербес білім беру ұйымы зерттеу университетінің 2016 – 2020 жылдарға арналған даму бағдарламасы

1. Кіріспе

Қазіргі әлемде әлемдік деңгейдегі зерттеу университеттерінің, көшбасшы университеттердің елдің жоғары білім беру жүйесін дамыту, оның жаһандық бәсекеге қабілеттілігін және білімге негізделген экономикаға көшуін қамтамасыз ету үшін маңызы өте зор.

Өткен ғасырдың 70-ші жылдарының басында зерттеу университеттерін айқындау үшін Карнеги Қоры (Carnegie Foundation) "АҚШ-тың жоғары білім беру мекемелерінің сыныптамасын" әзірледі, онда зерттеу университетінің мынадай өлшемшарттары берілген:

1) университетте докторантураның болуы, оның ішінде олар бойынша PhD дәрежесі берілетін ғылыми бағыттардың белгілі бір саны;

2) университет алған федералдық ғылым және білім гранттарының айқындалған көлемі;

3) университетте бакалаврларды даярлау бағдарламаларының болуы;

4) ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар (бұдан әрі – ҒЗТКЖ) жүргізуді федералдық қаржылық қолдау көрсеткіші бойынша жетекші университеттердің тізіміне ену.

Бүгінгі таңда заманауи зерттеу университетіне тән негізгі белгілер ретінде мыналарды бөліп көрсетуге болады:

1) зерттеу университетінің білім беру бағдарламаларына да, ғылыми зерттеулерді жүргізуге де қатысатын профессор-оқытушылар құрамы (бұдан әрі – ПОҚ) (орта есеппен оқытушылық қызметке жұмыс уақытының 25-75 %-ы бөлінеді);

2) жүргізілген зерттеулердің жоғары деңгейі;

3) өз ғылыми-зерттеу базасын (кітапхана ресурстары, ақпараттық қамтамасыз ету, зертханалық жабдықтар және басқалар) дамытуға арналған инвестициялар;

4) бакалавриат бағдарламаларының және жоғары оқу орнынан кейінгі бағдарламалардың болуы. Зерттеу университетінде оқыту әр алуан болады және элиталық мамандарды (PhD дәрежесін бере отырып) даярлауды да, сол сияқты келешекте кәсіби тұрғыда ғылыми және білім беру қызметімен айналысуды жоспарламайтын студенттердің базалық жоғары білім алуын да қамтиды.

Қазақстан озық халықаралық тәжірибе үлгісі бойынша зерттеу университеттерін құруға ұмтылуда. Қазіргі уақытта мұндай университеттерді құру үшін заңнамалық негіз қалыптасқан. Айталық, "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес – бұл Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен, бес жылға арналған даму бағдарламасын және мамандықтардың үш және одан да көп тобы бойынша жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің дербес әзірленген білім беретін оқу бағдарламаларын іске асыратын, жаңа білімді жинақтау мен трансферттеу үшін іргелі және қолданбалы ғылыми зерттеу нәтижелерін пайдаланатын жоғары оқу орны. "Ғылым туралы" 2011 жылғы 18 ақпандағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес зерттеу университеті Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен университетті дамыту бағдарламасын іске асыратын әрі іргелі және қолданбалы ғылыми зерттеулерді және өзге де ғылыми-техникалық, тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарды ұйымдастыруға және жүргізуге қатысатын жоғары оқу орны болып табылады.

"Назарбаев Университеті" дербес білім беру ұйымының (бұдан әрі – Университет) Зерттеу университетін дамытудың 2016 – 2020 жылдарға арналған осы бағдарламасы университеттің Мемлекет басшысы Н.Ә. Назарбаевтың төрағалығымен өткен Жоғарғы қамқоршылық кеңесінде бекітілген 2013 – 2020 жылдарға арналған стратегиясына сәйкес әзірленген.

Зерттеу университеттері экономикаға, сондай-ақ ұлттық инновациялық жүйелерді қолдау үшін жаңа ілімдерді шоғырландыруға қажетті кәсіпқойларды, жоғары деңгейдегі мамандарды, ғалымдар мен зерттеушілерді даярлауда маңызды рөл атқарады. Олар өте зиялы болуымен, басқару дербестігімен, жоғары мемлекеттік қаржылық қолдау көрсетілуімен ерекшеленеді.

Зерттеу университетінің негізгі міндеті жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің барлық деңгейлеріндегі ғылыми қызмет пен білім беру процесін интеграциялау болып табылады.

2. Ағымдағы ахуалды талдау

2.1 Зерттеу университеттерін құру жөніндегі әлемдік тәжірибе

Университет бүкіл адамзат тарихында алғаш құрылған және уақыт сынынан өткен маңызды мекемелердің біріне айналды. Бүгінгі таңда зерттеу университеттері XXI ғасырдағы жаһандық білім экономикасында университеттердің жеке санаты ретінде жетекші орынға ие болып отыр.

Зерттеу университеттері, әдетте, елдің барлық университеттерінің жалпы санының аз ғана бөлігін құрайды. Мысалы, АҚШ-та 4800 жоғары оқу орнының ішінде тек 150-ге жуық әлемдік деңгейдегі зерттеу университеті бар, Қытайда – жоғары оқу орындарының жалпы саны шамамен 5 мың болса, зерттеу университеті 100-ге жуық (әрқайсысының жылдық бюджеті 1 миллиард АҚШ доллары мөлшерінде), ал Үндістанда қазіргі кездегі 18 мың жоғары оқу орнының ішінде осындай университеттердің саны шамамен 10. Әлемде зерттеу университеттері санының аз болуының басты себебі қаржылық және адами ресурстардың ("үздік ақыл-ой иелері") шектеулі болуында.

Көптеген елдерде бұл оқу орындары іргелі, әрі қолданбалы бірегей зерттеулер көлемін жүргізеді және өз ғылыми-зерттеу жұмысын жүргізу үшін қаражатты көбірек алады. Мысалы, АҚШ-та зерттеу белсенділігі рейтингі бойынша алғашқы 100 университет елдің жоғары мектептері жүйесіндегі барлық ғылыми зерттеулердің 80 %-ын орындайды, ал алғашқы жиырмалыққа кіретін университеттер ғылыми зерттеулердің 30 %-ын іске асырады.

Мысалы, әйгілі Силикон алқабымен жиі байланыстырылатын Стэнфорд университетінің (Stanford University) ғылыми зерттеулерінің бюджеті 2012 жылы 1,2 миллиард АҚШ долларынан асты. Университетте бакалавриат бағдарламалары бойынша 7 мыңға жуық студент және магистратура мен докторантура бағдарламалары бойынша 8,8 мыңнан астам студент білім алады. Әйгілі Массачусетс технологиялық институтында (Massachusetts Institute of Technology – MIT) ғылыми зерттеулердің бюджеті 682 млн. жуық АҚШ долларына жуық және университетте бакалавриат бағдарламалары бойынша 4,5 мың студент, магистратура мен докторантура бағдарламалары бойынша 6,6 мың студент білім алады. Бұл ретте MIT-та 3500 ғылыми қызметкер және 1022 оқытушы жұмыс істейді, 3000 магистрант ғылыми қызметкерлердің ассистенттері ретінде зерттеулерді орындауға тартылады, ал 731-і оқытушылардың ассистенттері болып жұмыс істейді.

АҚШ-тың зерттеу университеттері АҚШ пен әлемдегі ғылымның, техника мен технологиялардың дамуына зор ықпал етеді. Осы университеттерде көптеген құнды ғылыми жаңалықтар жасалады, олардың авторлары Нобель сыйлықтарына ие болады, осы университеттердің қызметкерлері іргелі зерттеулерінің нәтижелерін ең беделді "Nature and Science" ғылыми журналында, сондай-ақ цитаталық индексі жоғары басылымдарда жариялайды.

Көбінесе АҚШ-тың ғылыми зерттеу жоғары оқу орындарын қаржыландырудың қомақты үлесі ғылыми зертханалардың ғылыми жобаларын іске асыру шеңберінде мемлекетке тиесілі.

АҚШ-тың алғашқы ұлттық зертханалары ғылыми-саяси мақсаттарда жиырмасыншы ғасырдың 50-жылдарының соңында құрылған болатын. АҚШ-тың мемлекеттік ведомстволары көптеген озық жаңалықтар мен технологиялық жаңалықтардың қаржылық демеушілері мен тұтынушыларына айналды. Атом қаруын, зымыран технологияларын жасап шығару, адамның Айға ұшуы, интернет жасау жөніндегі ауқымды ғылыми жобаларды мемлекеттік ведомстволар – Энергетика министрлігі, Әуеде ұшу және ғарыш кеңістігін зерттеу жөніндегі ұлттық басқарма, Қорғаныс министрлігі қаржыландырған.

Қазіргі уақытта АҚШ-тың ұлттық ғылыми зертханалар жүйесі елдің түкпір-түкпіріндегі 17 зерттеу орталығын біріктіреді. Ұлттық зертханалар ұлттық қауіпсіздік, энергетика, қоршаған ортаны қорғау және басқа да салаларды қоса алғанда, елдің ұлттық басымдықтарына тиесілі проблемаларды шешуге күш салады. Ұлттық зертханалар университеттермен тығыз байланыста жұмыс істейді; мұндай ынтымақтастық алдыңғы қатарлы пәнаралық зерттеулерді жүргізу үшін әртүрлі салалардан университеттердің біліктілігі жоғары мамандарын біріктіруге, ортақ ғылыми-техникалық инфрақұрылымның негізінде бірлескен бағдарламалар мен жобаларды іске асыруға мүмкіндік береді. Айталық, АҚШ-тың озық ұлттық зертханаларының бірі болып табылатын Берклидегі Лоуренс атындағы Ұлттық зертхана Калифорния университетінің құрамына кіреді және оны басқаратын да осы университет.

Осындай нысандағы университеттердің басты ерекшелігі өнеркәсіппен тығыз байланыста болуында. Мысалы, Массачусетс технологиялық институтының (Massachusetts Institute of Technology) шамамен 700 корпорациямен байланысы бар.

Білімнің, ғылым мен өндірістің интеграциясы ұлттық экономиканың бәсекеге қабілеттілігін дамыту мен арттырудың шешуші факторына айналуда. Ғылымды қажет ететін технологияларды дамыту деңгейі қазіргі уақытта елдің экономикалық дамуы мен ғылыми-өндірістік әлеуетінің сипаттамасы болып табылады. Интеграцияланған ғылыми-білім беру құрылымдары еңбек нарығында талап етілетін сапалық тұрғыдан жаңа мамандарды даярлауды қамтамасыз ететінін, ал жаңа білімді пайдалануға негізделген өндірістегі технологиялық өзгерістер елдің экономикалық өсуіне ықпал ететінін озық әлемдік тәжірибе растап отыр.

2.2 Назарбаев Университетінің зерттеу университеті ретінде пайымы

Елдің жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру саласындағы білім беру саясаты білімнің, ғылым мен өндірістің интеграциясындағы әлемдік үрдістерді ескере отырып іске асырылады. Ел Президенті Н. Назарбаевтың пайымдауынша, Қазақстанда халықаралық деңгейдегі зерттеу университетін құру қажеттілігі пісіп жетілді. Бұған 1993 жылдан бері "Болашақ" бағдарламасының табысты іске асырылуы нәтижесінде алынған елдегі адами ресурстардың жоғары әлеуеті қолдау болады.

Аса маңызды ұлттық жоба ретінде құрылған университеттің міндеті – Қазақстанның халықаралық деңгейдегі алғашқы зерттеу университеті болу, себебі оның қызметіне елдің негізгі басымдықтарын, оның ішінде зерттеушілік әлеуетті жедел арттыру, елді индустриялық-инновациялық дамыту, инновациялық экономика талаптарына сай келетін білім беруге көшуді қамтамасыз ету сияқты басымдықтарды іске асыруға байланысты болып отыр.

Осы міндетті іске асыру үшін университет академиялық және ғылыми көшбасшылыққа, олардың интеграциясына қол жеткізуге, сондай-ақ ғылымды өндіріске енгізуге, сондай-ақ денсаулық сақтау саласында қызметтер көрсетудің моделі қызметін атқаруға тиіс.

Университеттің ғылыми қызмет саласында дамуы екі бағыт бойынша жүзеге асырылатын болады.

Біріншіден, бұл ғылымды әлемдік зерттеу университеттерінің әдеттегі үлгісімен дамыту, бұл үлгі бойынша ғылыми қызметті ең бастысы ПОҚ пен зерттеушілер қалыптастырады.

Осыған байланысты Университет өз мектептерінің ПОҚ бәрін зерттеу қызметіне тартуға ұмтылады. Қазіргі сәтте бұл оқытушылардың 80 %-ына жуығы зерттеу жұмыстарына тартылған. Бұдан басқа, Университет профессорларының оқытушылық жүктемесі көп емес, бұл көптеген халықаралық зерттеу университеттеріне тән. Бұл сапалы білім беру мен терең зерттеу жұмыстарының жүргізілуін қамтамасыз етеді. Зерттеу университеттері студенттерді ПОҚ және ғылыми қызметкерлермен бірге ғылыми-зерттеу жұмысына тартады. Магистратура және докторантура студенттердің ғылыми жобаларына қатысуы білім беру бағдарламаларының міндетті шарты болып табылады.

Екіншіден, Университеттің мектептері мен ғылыми орталықтары жүзеге асыратын ғылыми қызмет ғылыми қызметкерлер мен ПОҚ қана мүдделерін қамтымайды, сонымен қатар Қазақстан Республикасының ұлттық ғылыми басымдықтарын да ескереді.

Университет өз идеяларын қалыптастырудан бастап Университет төңірегінде зияткерлік-инновациялық кластер құру арқылы түпкілікті өнімді өткізуге дейін қатыстырылады.

Жоғарыда аталған міндеттермен қатар, Университет денсаулық сақтау саласында қызметтер көрсету моделін жасауға ұмтылады. Зерттеу университетінің денсаулық сақтау жүйесі денсаулық сақтау саласындағы озық тәжірибе орталығына айналуға тиіс.

2.3 Табыстың түйінді факторлары

Халықаралық сыныптағы зерттеу университеттерін құру мен олардың табысты қызметінің әлемдік тәжірибесіне сәйкес Университет Қазақстанда алғаш рет тиімді басқару жүйесін, стратегиялық әріптестік моделін енгізген болатын, оған "ең үздік ойшылдар" тартылады.

2.3.1 Құқықтық негіз және басқару жүйесі

Университет қызметінің нормативтік құқықтық базасын қамтамасыз ету, университеттік басқарудың халықаралық қағидаттарын енгізу, академиялық еркіндік пен дербестіктің дамуын қамтамасыз ету мақсатында 2011 жылы 19 қаңтарда "Назарбаев Университеті", "Назарбаев Зияткерлік мектептері" және "Назарбаев Қоры" мәртебесі туралы" Қазақстан Республикасының Заңы (бұдан әрі – Заң) қабылданды.

Заң академиялық еркіндік, білімнің, ғылым мен өндірістің интеграциясы, дербестік және өзін-өзі басқарушылық, шешімдер қабылдаудың алқалылығы, әлеуметтік жауапкершілік және ашықтық қағидаттарына негізделген Университеттің құқықтық мәртебесін және қызметі мен оны құрудың айрықша құқықтық режимін айқындайды.

Заң басқарудың жаңа нысандарын белгілейді. Жоғары қамқоршылық кеңесі (бұдан әрі – ЖҚК) Университеттің, Зияткерлік мектептердің және Қордың жоғары басқарушы органы болып табылады, олардың қызметін бақылауды жүзеге асырады, ұзақ мерзімді стратегияларын бекітеді, Қамқоршылық кеңестердің мүшелерін тағайындайды және Назарбаев Университетін, Назарбаев Зияткерлік мектептерін және Назарбаев Қорын құру жөнінде шешімдер қабылдайды. Елбасы – Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев ЖҚК-ның бірінші төрағасы болып табылады.

Университеттің басқарушы органы болып табылатын, жалпы басшылықты жүзеге асыратын Қамқоршылық кеңес Университеттің саясатын айқындайды, оның бюджетін бекітеді, сондай-ақ Университеттің негізгі басшыларын қызметке тағайындайды. Университеттің ағымдағы қызметіне басшылық жасау үшін атқарушы орган – Басқарушы кеңес құрылды. Бұдан басқа, академиялық және ғылыми қызметті ұйымдастыру жөнінде жүргізілген жұмыс шеңберінде Академиялық кеңес және Ғылыми кеңес құрылды.

Бұл жаңа құқықтық жүйе, атап айтқанда, жаңа Заңда белгіленген оның институционалдық дербестік, академиялық еркіндік қағидаттары мен басқару жүйелері басқа қазақстандық университеттерге модель қызметін атқаруы тиіс.

Ескерту. 2.3.1-бөлімде үшінші абзацтың орыс тіліндегі мәтініне өзгеріс енгізілді, қазақ тіліндегі мәтін өзгермейді - ҚР Үкіметінің 08.06.2017 № 350 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

2.3.2 "Университеттердің әріптестігі" моделі

Университеттің 2013 – 2020 жылдарға арналған стратегиясы өзінің ұлттық бренді бар, халықаралық деңгейдегі зерттеу университетін құруды көздейді. Бұл ретте Университеттің басқару құрылымы корпоративтік және академиялық басқарудың халықаралық қағидаттарына сәйкес келетін болады.

Әлемнің танымал білім беру мекемелерімен ынтымақтастықты дамытпайынша, әлемдік деңгейдегі университет құру мүмкін емес. Мұны толып жатқан тиісті мысалдарға бай әлемдік тәжірибе айқын растап отыр. Сондықтан халықаралық әріптестіктің дұрыс әзірленіп жасалған стратегиясы және оларға ұсынылатын шетелдік әріптестермен ынтымақтастықтың моделі мен тетіктерін нақты түсіну университетті дамытудың негізгі қағидаттарын табысты іске асырудың кепілі болып табылады.

Университет "Университеттердің әріптестігі" даму моделі бойынша жұмыс істейді және әлемнің танымал университеттерімен ынтымақтасады.

Университеттердің әріптестігі – бұл университетті дамытудың және мол оқытушылық тәжірибе берудің, ғылыми зерттеулер жүргізудің, ғылым мен инновацияларды өндіріске енгізудің озық практикасы. Әріптестік қарым-қатынастар университеттің халықаралық білім беру кеңістігінде белгілі болуына және танылуына септігін тигізеді.

Әріптестікке жоғары білім беру саласындағы халықаралық рейтингтерде жетекші орынға ие болған әлемдік университеттер тартылды. Университет өз әріптестерінің бакалавриат, магистратура, докторантура оқу бағдарламаларын әзірлеудегі, ғылым мен білім беру процестерін басқарудағы, шетелдік ғылыми сарапшыларды тартудағы, ғылыми зерттеулерді дамытудағы тәжірибесін пайдаланады. Бұл ретте шешімдер қабылдау мен өзара іс-қимыл жасасудың негізгі сәттерін әріптес университеттердің өктемдігі емес, Университеттің өзі айқындайды.

Университетің әріптестері: Кембридж Университеті, Колорадо Тау кен ісі университеті, Дъюк Университеті, Сингапур Ұлттық Университеті, Лондон Университет Колледжі, Пенсильвания Университеті, Питтсбург Университеті, Висконсин-Мэдисон Университеті, Уорик Университеті және Берклидегі Лоуренс ұлттық зертханасын, Аргон Ұлттық Зертханасын, Питтсбург Университетін, Питтсбург Университетінің медицина орталығын, Жапония ұлттық онкология институтын және басқаларды қоса алғанда, ғылыми зерттеулер саласындағы әріптестер.

2.3.3 "Үздік ақыл-ой иелерін" тарту

Зерттеу университетін құрудағы ең маңызды буын Университеттің талантты студенттерін, ПОҚ, ғылыми және әкімшілік қызметкерлерін – "үздік ақыл-ой иелерін" бір мезгілде шоғырландыру болып табылады.

Университет үшін ең маңызды міндеттердің бірі жоғары деңгейдегі ПОҚ тарту және сақтау болып табылады. 2014 жылдың қорытындысы бойынша Университеттің ПОҚ 300-ден астам адамды құрайды, олардың 90 %-ы PhD ғылыми дәрежесіне ие және 84 %-ы шет елдерден келгендер (АҚШ, Канада, Ұлыбритания және тағы басқа).

Кәсіптік біліктілігі жоғары ПОҚ тарту және тұрақтандыру білім беру процесінің нақты рәсімдері мен процестерінің, заманауи зертханалық және зерттеу базасының болуы, ғылыми идеяны түпкілікті өнімге енгізу мүмкіндігі жолдарымен, сондай-ақ әлеуметтік саясат арқылы жүзеге асырылады.

Университетте қалыптастырылған кадрлық саясатқа сәйкес магистратура, PhD докторантура бағдарламалары бойынша оқуды жалғастыруды, сондай-ақ докторлықтан кейін зерттеулерді және ғылыми тағылымдамаларды жалғастыруды мақсат етіп қойған қызметкерлерге қолдау көрсетіледі. Осы мақсатта Университет "Талап" стипендиясын тағайындады.

Университет жаңа идеялар мен жаңалықтар ашуға әлеуеті мол, ең үздік, дарынды студенттерді таңдап алуға тырысады. Барлық студенттер әріптес жоғары оқу орындарының қатысуымен қабылдау емтихандарының күрделі жиынынан өтеді. Беделі мен халықаралық танылуының артуына орай оқуға түсетін студенттердің, оның ішінде шетелдік студенттердің сапасы өсуінің оң үрдісі қалыптасатын болады.

2.4 Академиялық даму

Университетте профессорлар-оқытушылар құрамы, Академиялық кеңес және қабылданған рәсімдер мен саясаттар арқылы жүзеге асырылатын академиялық қызметті ұйымдастыру мен басқарудың заманауи жүйесі қалыптасқан.

Университетің академиялық қызметін басқару жүйесін ұйымдастырудың ерекшелігі академиялық еркіндік пен дербестіктің, Заңда берілген академиялық бағдарламаларды дербес әзірлеу құқығының болуы, сондай-ақ айқын түзілген есептілік жүйесі болып табылады.

Университеттің білім беру процесі саясатын анықтаудың алқалылығы мен ашықтығын қамтамасыз ету үшін халықаралық практикаға сәйкес Академиялық кеңес және Профессорлар-оқытушылар сенаты (бұдан әрі – сенат) сияқты алқалы органдар құрылды.

Академиялық кеңестің өкілеттіктері жоғары сапалы білім беруді қамтамасыз ету мақсатында академиялық процеске, оның сапа стандарттарына, зерттеулерге, оқу жоспарларына, сондай-ақ академиялық қолдауға қатысты мәселелер жөнінде ұсынымдар әзірлеу болып табылады. Академиялық кеңестің құрамына президент, провост, академиялық мәселелер жөніндегі вице-провост және ғылым жөніндегі вице-провост, студенттер істері және халықаралық ынтымақтастық жөніндегі вице-президент, мектептер декандары және сенат мүшелері кіреді. ПОҚ сенатқа мүше болу арқылы ПОҚ-ға, академиялық мәселелерге, Университет қызметіне және студенттерге қатысты жүргізілетін саясатты қалыптастыруға қатысу мүмкіндігі бар.

Қазіргі уақытта Университеттің 7 мектебі 16 бакалавриат, 17 магистратура және 2 докторантура бағдарламалары бойынша білім береді. 2015 – 2016 оқу жылында Университетте 688 тыңдаушы Университет алдындағы дайындық бағдарламасында, 2158 студент бакалавриат бағдарламасы бойынша, 479 магистрант пен 70 докторантура бағдарламалары бойынша білім алуда.

Университетің мектептері ұсынатын білім беру бағдарламалары әрбір мамандық бойынша әзірленген және бекітілген оқу жоспарларымен, академиялық күнтізбе және сабақтар кестесімен регламенттеледі. Университет мектептерінің оқытушылары оқытатын пәндері бойынша курстарды, оқу-әдістемелік материалдарды өздері әзірлеген, олардың бір бөлігі шетелдік әріптес жоғары оқу орындары ұсынымдарының негізінде әзірленген.

Университетің білім беру бағдарламалары университет алдындағы дайындық бағдарламасын, инженерлік-техникалық, жаратылыстану ғылымы, әлеуметтік-гуманитарлық бағыттар бойынша бакалавриат бағдарламаларын, білім беру, бизнес әкімшілендіру және мемлекеттік саясат саласындағы магистратура және докторантура бағдарламаларын қамтиды.

Оқыту процесі дәрістер, зертханалық және жеке сабақтар, кейстер мен топтық жобаларды орындау, проблемалық міндеттерді шешу және эксперименттер жасау комбинациясы пайдаланылатын шетелдік әріптестердің заманауи технологияларына негізделген. Бағдарламалар коммуникативтік, сыни ойлау, проблемаларды айқындау және шешу, сондай-ақ командада жұмыс істей білу дағдыларын дамытуға бағытталған.

Бұдан басқа, Университетің басқа мектептерінің бағдарламаларынан оқу бағдарламалары мен пәндерді таңдап, басқа мектепте алынған кредиттерді кейіннен қайта тапсыру құқығы берілген. Мектептердің оқу жоспарларына қазақ тілі кіргізілген, ол студенттердің білім деңгейлеріне байланысты сараланған түрде жүргізіледі және пәндерді (қазақ тілі, қазақ әдебиеті және мәдениеті, іскери қазақ тілі, кәсіби қазақ тілі) кеңінен таңдау ұсынылады.

Мектептердің базасында халықаралық стандарттарға сәйкес 60-тан астам заманауи зертхана, оның ішінде вибрациялық емес эксперименттер, электрондық микроскопия, оптикалық микроскопия, жалпы физика, органикалық химия, физикалық және талдамалық химия, химиялық синтез, робот техникасы және мехатроника, биохимия және физиология, молекулярлық және жасуша биологиясы, микробиология, биотехнология, биология, термодинамика, сұйықтықтар мен газдар механикасы, электрондық шеберхана, инженерлік шеберхана, компьютерлік зертханалар және т.б. сияқты зертханалар құрылды.

2.4.1 Мектептер

Университет мектептерінің өзіндік басқару құрылымдары бар. Шешімдер мектептерде құрылған комитеттердің шеңберінде алқалы түрде қабылданады.

Дайындық мектебі

Орта мектептен Университет жүйесіне біртіндеп көшуді қамтамасыз ету үшін бакалавриат бағдарламаларына түскен студенттер академиялық ағылшын тілі, сыни ойлау дағдыларын және негізгі пәндер бойынша білімдерін жақсарту үшін бір жылдық университет алдындағы дайындық бағдарламасынан өтеді. Лондон Университет Колледжі (University College London) бірінші кезеңде Университет алдындағы дайындық бағдарламасын іске асыру жөніндегі халықаралық әріптес болып табылады.

2015 – 2016 оқу жылынан бастап Университет Уорик Университетімен (University of Warwick) әріптестікте әзірленген өз университет алдындағы дайындық бағдарламасы бойынша оқытуды жүргізеді. Оқу бағдарламасын жетілдірудің шеңберінде әрбір Мектептің бакалавриат бағдарламасының және сапаны қамтамасыз ету жүйесінің талаптарына сәйкес оқыту процесіне деген инновациялық тәсілдер енгізілген.

Инженерия мектебі

Инженерия мектебінің (бұдан әрі – ИМ) халықаралық әріптесі Лондон Университет Колледжі (University College London) болып табылады. ИМ мына төрт пән: химия-технологиялық инжиниринг, инженерлік механика, азаматтық, электрондық және электрлік инжиниринг бойынша оқытуды ұсынады. ИМ жоғары деңгейдегі ғылыми зерттеулері халықаралық танылған инженерия пәндері бойынша Қазақстандағы сараптамалық білімдердің орталығы болуға ұмтылады.

Ғылым және технологиялар мектебі

Ғылым және технологиялар мектебі (бұдан әрі – ҒТМ), Қазақстан Республикасында, Орталық Азия мен Еуразияда ғылым және технологиялар бойынша жетекші орталық болуға ұмтылады. ҒТМ-дағы жаратылыстану ғылымдары саласындағы бакалавриат бағдарламалары болашақта қоғамның ең қиын проблемаларын шеше алатын мамандардың жаңа буынын даярлау мақсатында әзірленген. Бұл бағдарламалар болашақта технологиялар саласында жетекші сараптамалық көшбасшы болуға ниетті адамдар үшін жаратылыстану және есептеуіш ғылымдар мен математиканың негізгі базасында әзірленеді.

Гуманитарлық және әлеуметтік ғылымдар мектебі

Гуманитарлық және әлеуметтік ғылымдар мектебі (бұдан әрі – ГӘҒМ) әлеуметтік және гуманитарлық ғылымдар бойынша жан-жақты білім беруді қамтамасыз ете отырып, қоғамның барлық салаларында көшбасшыларды даярлауды жүзеге асырады. ГӘҒМ-ды дамыту Висконсин-Мэдисон Университетімен (University of Wisconsin-Madison) ынтымақтастықта жүзеге асырылады.

ГӘҒМ бакалавриат бағдарламаларының 6 мамандығы: саясаттану, экономика, антропология, әлеуметтану, тарих, философия және дінтану, әлемдік тілдер, әдебиет және мәдениет бойынша студенттер даярлауды жүзеге асырады.

Жоғары мемлекеттік саясат мектебі.

Жоғары мемлекеттік саясат мектебін (бұдан әрі – ЖМСМ) құрудың мақсаты – мемлекеттік саясат саласында шешімдер қабылдайтын адамдар үшін мемлекеттік басқару мен зерттеулер саласында кәсіптік білім беру арқылы басқарушылық дағдыларды қалыптастыру. Осы мақсаттарға жету үшін ЖМСМ-ды дамыту Ли Куан Ю атындағы Сингапур ұлттық университетінің Мемлекеттік саясат мектебімен (Lee Kuan Yew School of Public Policy, National University of Singapore) ынтымақтастықта жүзеге асырылады.

Жоғары бизнес мектебі.

Жоғары бизнес мектебінің (бұдан әрі – ЖБМ) мақсаты – біліктілігі жоғары ПОҚ қалыптастыру және Мектептің зерттеушілік әлеуетін дамытумен қатар табысты бизнес көшбасшыларының жаңа буынын даярлау.

ЖБМ Дьюк Университетінің Фукуа Бизнес мектебімен (Fuqua Business School, Duke University) стратегиялық ынтымақтасу арқылы 2013 жылдың наурыз айында Executive MBA бағдарламасын іске қосты. 2014 жылы қыркүйекте "Full-time MBA" MBA күндізгі оқыту бағдарламасы жұмысын бастады. ЖБМ-ның базасында сондай-ақ "Жол картасы – 2020" шеңберінде шағын және орта бизнестің топ-менеджментін оқыту жүргізілуде.

Жоғары білім беру мектебі.

Жоғары білім беру мектебі (бұдан әрі – ЖББМ) магистратура мен докторантура бағдарламаларын 2013 жылдың тамызында ашты. ЖББМ ғылыми зерттеулер және оқыту сапасы арқылы өзгерістер әкелетін әлемдік деңгейдегі беделді жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру мектебі болуға ұмтылады. Мектеп сондай-ақ барлық деңгейлерде – мектепке дейінгіден бастап университеттік деңгейге дейін білім беру саласындағы зерттеу әзірлемелерін ілгерілетуге және енгізуге ұмтылады. Кембридж Университеті (Ұлыбритания) мен Пенсильвания Университеті (АҚШ) Жоғары мектептің стратегиялық әріптестері болып табылады.

Университет моделін Қазақстанның басқа университеттеріне таратуда, сондай-ақ білім беру саласында көшбасшылардың жаңа буынын даярлау мақсатында білім беру саласындағы кадрларды оқыту мен қайта даярлауда ЖББМ жетекші рөл атқарады.

Медицина мектебі

Медицина мектебі (бұдан әрі – ММ) стратегиялық әріптес Питтсбург Университетімен бірлесіп құрылған. ММ өз мансабын білім беру және пациенттерге күтім көрсету саласындағы ғалымдар ретінде құруға мүмкіндік алатын түлектерді дайындайтын медициналық білім берудің бірегей моделін дамытатын болады.

ММ студенттерінің бірінші тобы оқуды 2015 жылдың тамыз айынан бастады. Оқу жоспары сыни тұрғыдан ойлай алатын және өзгеріп отыратын медицина ғылымындағы қиындықтарды жеңу үшін өмір бойы білім алу жүйесіне, сондай-ақ практикалық ортадағы өзгерістерге дайын тұратын, денсаулық сақтау саласындағы болашақ көшбасшыларды – медик студенттерді дамытуға жәрдемдесуге бағытталады.

Бұдан басқа, ММ магистратура, PhD және медбикелік іс бағдарламаларын әзірлеу мен енгізуді жоспарлауда.

Тау-кен ісі мектебі

Кейіннен бакалавриат мектептерінің тізімін Тау-кен ісі мектебі толықтыратын болады, ол Инженерия мектебімен бірге өнеркәсіптің өндіріс салаларына қажетті ұлттық кадрларды дамытудағы Қазақстанның талпынысына өз үлесін қосатын болады.

2.4.2 Алғашқы түлектердің жетістіктері

2015 жылғы 15 маусымда Мемлекет басшысы Н.Ә. Назарбаевтың қатысуымен Университет студенттерінің алғашқы оқу бітіру рәсімі өтті. Салтанатты рәсімге студенттер, олардың ата-аналары, ПОҚ, ірі ұлттық компаниялардың жетекшілері мен басқа да қонақтар қатысты.

Бакалавриат пен магистратура бағдарламаларының 493 түлегінің 200-ден астамы шетелдік жоғары оқу орындарындағы жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламаларына, сондай-ақ Назарбаев Университетінің бағдарламаларына түсті, олардың арасынан Massachusetts Institute of Technology, Stanford University, Columbia University, University College London, University of Warwick, University of California Berkley, London School of Economics and Political science, Technical University of Munich, Seoul National University, Purdue University, University of Pittsburg сияқты беделді әлемдік университеттерді атап көрсетуге болады.

2.5 Университетте ғылымды дамыту

2.5.1 Университеттің ғылыми жүйесі

Бүгінгі күні Университетте Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанындағы Жоғары ғылыми-техникалық комиссия белгілеген ұлттық басымдықтардың шеңберіндегі ғылыми міндеттерді шешу үшін жаңа технологиялар мен жабдықтарды пайдалана отырып, әлемдік деңгейдегі озық ғылыми зерттеулер белсенді түрде жүргізілуде:

1) табиғи ресурстарды тиімді пайдалану, шикізат пен өнімді қайта өңдеу;

2) энергетика және машинажасау;

3) ақпараттық және телекоммуникациялық технологиялар;

4) өмір туралы ғылымдар;

5) елдің зияткерлік әлеуеті.

Университеттің интеграцияланған ғылыми жүйесі мыналарды қамтиды: тұтастай алғанда академиялық процестердің, зерттеу қызметінің және ұсыныстар әзірлеу мен ғылыми-зерттеу әзірлемелерін өндіріске енгізу жөніндегі ұсынымдар арасындағы өзара байланысты тұйықтайтын Университеттің мектептері, "National Laboratory Astana" жеке мекемесі, "Nazarbayev University Research and Innovation System" жеке мекемесі.

2.5.2 "National Laboratory Astana" жеке мекемесі

Халықаралық озық тәжірибені және 2011 жылдан бері өсіп келе жатқан отырған ғылыми-зерттеу әлеуеті мен тиісті инфрақұрылымды ескере отырып, Университет ұлттық зертхана – "National Laboratory Astana" ЖМ-ны (бұдан әрі – NLA) құру туралы шешім қабылдады. NLA "Өмір туралы ғылымдар орталығы" жеке мекемесін қайта ұйымдастыру мен қайта атау арқылы 2015 жылғы 31 наурызда құрылған болатын. NLA-ның қызметі ел аясындағы міндеттерді шешуге бағытталған, бұл әртүрлі салалардағы жетекші отандық және шетелдік ғалымдардың, біліктілігі жоғары мамандардың күштерін біріктіре отырып, Қазақстан Республикасын ғылыми-техникалық дамытудың басым бағыттары бойынша пәнаралық зерттеулерді жүргізуге мүмкіндік береді.

NLA миссиясы – технологиялардың дамуына, "жасыл экономикаға" ауысуға және өзінің жоғары деңгейдегі зерттеушілік, академиялық және клиникалық қызметімен кең танылған халықаралық санаттағы институттың қалыптасуына ықпал ететін ең өзекті ғылыми және технологиялық проблемаларды шешу мақсатында пәнаралық іргелі және қолданбалы ғылыми зерттеулерді жүргізу болып табылады.

NLA пайымы – әлемдік тануға қол жеткізу, инновациялық және "жасыл экономикадағы", денсаулық сақтаудағы, энергетикадағы жоғары сапалы ғылыми зерттеулер мен технологияларды ұсыну болып табылады.

NLA-ны стратегиялық дамыту озық әлемдік ғылыми орталықтармен, институттармен, сондай-ақ танымал зияткерлік-инновациялық кластердің жетекші ұжымдарымен және мамандарымен бірге "NLA" ЖМ-нің лайықты ғылыми-материалдық базасын, зияткерлік ортасы мен кооперациясын құру, ғылыми жаңалықтарды кейіннен коммерциялық бәсекеге қабілетті өнімге айналдыру арқылы жүзеге асырылатын болады.

NLA басымдықтары өмір туралы ғылым, энергетика, жер туралы ғылым, ақпараттық және телекоммуникациялық технологиялар салаларын қамтиды.

Өмір туралы ғылымдар

Аталған басымдықтың аясында трансляциялық медицина, табиғи қартаю процесі, денсаулықты жаһандық сақтау, геномдық және дербес медицина, биоинформатика, регенеративтік медицина және жасанды органдар, биоинженерия, жасуша терапиясы және инновациялық жасуша технологиялары сияқты салаларда зерттеулер жүргізіледі.

Осы басымдықтың пайымдауы болып биомедициналық ғылымның заманауи жетістіктерін клиникалық практикаға енгізу, сондай-ақ Қазақстанда бәсекеге қабілетті биомедицина саласын құру есебінен экономиканы әртараптандыру арқылы өмір сүру, денсаулық және ұзақ өмір сүру сапасын жақсартуға қол жеткізу болып табылады.

Энергетика және жаңа материалдар саласындағы зерттеулер

Энергетика саласындағы зерттеулердің негізгі салалары жаңартылатын энергетика, энергия сақтау, физика және жоғары энергиялар техникасы, елдің энергетикалық теңгерімін сандық модельдеу және оның қоршаған орта мен климатқа әсері технологиялары саласындағы іргелі және қолданбалы ғылыми зерттеулер болып табылады.

Жер және ғаламдық қоршаған орта туралы ғылым

Басымдық шеңберінде орнықты даму мақсатында жер асты және жер беті ресурстарын басқару үшін жер туралы ғылымның пәнаралық зерттеулері саласында озық бағыт құру жоспарланып отыр. Негізгі салалар су ресурстары, гидрология, қоршаған орта химиясы, гидрогеология, биоэкология, экожүйелік зерттеулер, қоршаған ортаны инженерлік қорғау, геоақпараттық жүйе және экологиялық қолдану үшін жерді қашықтықтан зондтау, жерді пайдалану, климаттың өзгеруі, топырақтану, сандық модельдеу, биоремедиация, экологиялық микробиология және т.б. болып табылады.

Ақпараттық және телекоммуникациялық технологиялар

Компьютерлік ғылымдар (computer science), есептеу математикасы (computational sciences), есептеу инфрақұрылымы мәселелерінде қолдау мен қызмет көрсетуді ұйымдастыру, сондай-ақ тәуелсіз зерттеулер жүргізу және оларды индустрия мен мемлекеттік секторға одан әрі енгізу үшін технологиялар әзірлеу саласында жетістіктерге жету арқылы "NLA" ЖМ зерттеулерін жетілдіру көрсетілген басымдықтардың негізгі міндеттері болып табылады.

Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (бұдан әрі – АКТ) секторы халықаралық және республикалық деңгейлерде де экономиканың барынша жылдам дамып келе жатқан секторларының бірі болып табылады.

Информатика, ақпараттық технологиялар және робототехника саласындағы тәжірибені пайдалану есебінен ғылымның, индустрияның және қоғамның өзекті мәселелерін шешу мақсатында озық зерттеулер жүргізілетін болады.

2.5.3 Әлеуметтік-экономикалық даму саласындағы зерттеулер

Университеттің 2013 – 2020 жылдарға арналған Стратегиясына сәйкес Перспективалық зерттеулер институтын (бұдан әрі – ПЗИ) құру жоспарлануда. ПЗИ екі негізгі бағыттар бойынша дамитын болады:

1) қазіргі уақытта Қазақстан мен бүкіл әлем бетпе-бет келіп отырған өзекті проблемаларды шешуге бағытталған пәнаралық зерттеулерді қолдау;

2) гуманитарлық және әлеуметтік ғылымдар саласындағы зерттеулерге қолдау көрсету.

ПЗИ тақырыптық зерттеу орталықтарын ұйымдастыратын және Қазақстанның ғылымын дамытуға үлес қосатын Университеттің ПОҚ мүшелеріне қаржыландыру ұсыну жолымен қолдау көрсететін болады. Ұсынылып отырған қаржы қаражаты зерттеушілерге ұзақ мерзімді және көлемді қаржыландыруды алуға өтінімді әзірлеуге және бүкіл әлем бойынша ең озық зерттеу орталықтарымен байланысты жақсартуға көмектеседі.

Бастапқы кезеңде ПЗИ-дағы зерттеулер өңірлік зерттеулер (Қытай және Еуразия/Ресей), денсаулық сақтау, экономикалық даму мен өсу, тұлғалық даму мен еңбек нарығы (ЖББМ мен ҰТО базасында), сондай-ақ Университеттің еншілес ұйымы "Ұлттық қаржы менеджменті орталығы" акционерлік қоғамымен (бұдан әрі – ҰТО) ынтымақтастықта қаржы менеджменті орталығын, өңірлік өсу және бәсекеге қабілеттілік орталығын құру сияқты бағыттарда жүргізіледі деп болжанып отыр.

2.5.4 Ғылыми қызметті ұйымдастыру

Университеттің ғылыми орталықтары мен мектептеріндегі зерттеулерді басқаруды Университет пен оның ұйымдарының ғылыми саясаты мен ғылыми қызметі мәселелері бойынша шешім қабылдайтын негізгі орган – Ғылыми кеңес жүзеге асырады.

Ғылыми кеңестің құрамына мыналар кіреді: президент, провост, ғылым жөніндегі вице-провост, ғылыми орталықтардың басшылары, мектептердің декандары және декандардың ғылыми мәселелер жөніндегі орынбасарлары және Университет пен оның ұйымдарының өзге де лауазымды тұлғалары.

Университетте әлемдік зерттеу университеттерінің таңдаулы тәжірибесіне сай келетін ғылыми қызметті қаржыландыру мен қолдаудың өз саясаты мен жүйесі қалыптасуда.

Университеттегі ғылымды қолдау және қаржыландыру жүйесінің өзегі профессорлар мен ғалымдардың бірлескен жобалары болып табылады. Университеттің ПОҚ ғылыми және ғылыми-техникалық жобаларды іске асыруға белсенді түрде қатысады. ПОҚ мүшелері конкурстық негізде ғылыми зерттеулер жүргізу үшін, оның ішінде көлемдері бойынша неғұрлым қомақты сыртқы қаржыландыруға беруге ғылыми өтінімдерді дайындау/пысықтау үшін Университеттен бастапқы гранттар алуға құқығы бар. Университетте ғылыми зерттеулерді ілгерілетудің жалпы жүйесі схема түрінде 1-суретте берілген.

Барлық ғылыми өтінімдер тәуелсіз халықаралық сараптамадан өтеді, оның нәтижесін Ғылыми кеңес қарайды. Ғылыми өтінімдердің халықаралық сараптамасын 3500-ден астам сарапшы-рецензенттердің базасы бар, 100-ден астам АҚШ университеттерін біріктірген Oaks Ridge Associated Universities (ORAU) консорциумы жүргізеді.

1-сурет. Ғылыми зерттеулерді ілгерілету жүйесі

Сыртқы тәуелсіз агенттіктің көмегімен жобалардың ішкі сараптамасын жүргізудің негізгі мақсаты – бұл ғылыми жобалардың ішкі сапасын қамтамасыз ету және Университеттен тысқары жерде оның жоғары ғылыми беделін қалыптастыру.

Университеттің ғылым менеджменті жүйесін, гранттарды әкімшілендіруді, ішкі сараптама және ғылыми зерттеулерді өзіндік қолдау инфрақұрылымын жетілдіру мақсатында Университетте оқытушылар мен зерттеушілер үшін "бір терезе" қағидаты бойынша жұмыс істейтін орталық құрылым ретінде Ғылым жөніндегі орталық офис құрылды.

Ғылым жөніндегі орталық офис ғылыми жобаларды қаржыландыратын әлеуетті грант берушілермен және демеушілермен қарым-қатынасқа жауапты. Сонымен қатар, ғылым жөніндегі орталық офис демеуші ұйымдармен келіссөздер жүргізу және олармен зерттеуге келісімшарттар жасасу, жобаларды іс жүзінде іске асыру сатысында басқару және зерттеушілерге демеушілер алдында есептілікті дайындауға көмек көрсетуге жауап береді.

2.6 Интеграцияланған академиялық денсаулық сақтау жүйесі

Университеттің стратегиялық мақсаттарының бірі денсаулық сақтау саласында қызметтер көрсету моделін құру болып табылады. Алға қойылған мақсатты іске асыру Ұлттық медициналық холдингтің (бұдан әрі – ҰМХ) медициналық ұйымдарын, Өмір туралы ғылымдар орталығын (бұдан әрі – ӨҒО) және ММ қамтитын интеграцияланған академиялық денсаулық сақтау жүйесін (бұдан әрі – ИАДЖ) құру және дамыту арқылы жүзеге асырылатын болады.

ИАДЖ мақсаты зерттеушілер мен дәрігерлердің күшін біріктіре отырып, клиникалық диагностика мен емдеудің жетістіктеріне қол жеткізу; экономикалық тұрғыдан тиімді медициналық қызмет көрсетудің сапасын көтеру және жетістіктерін ілгерілету; кадрлық әлеуетті, денсаулық сақтау жүйесі кәсіпқойларының жаңа буынын, сондай-ақ іргелі және қолданбалы ғылымдар мен клиникалық медицина саласында жұмыс істейтін ғалым дәрігерлерді оқыту және даярлау; Университеттің интеграцияланған академиялық денсаулық сақтау жүйесі брендін құруға және нығайтуға дарынды зерттеушілер мен клиницистерді тарту.

ИАДЖ кеңесі – Университет президентіне есеп беретін және бағынатын атқарушы басшылықтың ішкі тобы құрылды. Кеңес жүйелі түрде отырыстар өткізетін кеңесші орган болып табылады және шешімдер қабылдау мен ИАДЖ коммуникациясы үшін тұғыр қызметін атқарады. Осы комитеттің негізгі міндеттерінің бірі ӨҒО, ҰМХ және ММ интеграциялауға байланысты саясат пен рәсімдерді уақтылы және рет-ретімен енгізу болып табылады. Үйлестіру комитетінің маңызды құзыреті ынтымақтастықты ынталандыру және емдеудің, зерттеулер мен білім берудің пәнаралық тәсілдерін табу болып табылады.

Медициналық қызметтердің әлемдік нарығындағы бәсекеге қабілеттілік әлемдік ғылыми клиникалық қауымдастық пен құрылған бәсекеге қабілетті ҰМХ клиникаларының артықшылықтары бар интеграциясына негізделеді, олардың ең маңыздылары практиканы, ғылым мен білімді интеграциялау қағидаттарының негізінде тиімді клиникалық (халықаралық деңгейде сертификатталған медициналық бағдарламалардың көп деңгейлі толық спектрі) және ғылыми-білім беру қызмет болады.

Университеттің интеграцияланған академиялық денсаулық сақтау жүйесі Қазақстанның, Орталық Азияның, Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы елдерінің денсаулық сақтау жүйесінде алдыңғы қатарға шығады және әлемдік ғылыми-клиникалық кеңістікте өз ұстанымын нығайтатын болады, медициналық практиканы, ғылым мен білімді интеграциялаудың, инновациялық клиникалық бағдарламаларды іске асырудың негізінде саланың тиімді түрде жүйелі жаңартылуына мүмкіндік береді, сондай-ақ денсаулық сақтау жүйесіне технологиялардың тиімді трансфертін қамтамасыз етеді.

2.7 Инновациялар және ғылымды өндіріске енгізу

"Nazarbayev University Research and Innovation System" жеке мекемесі

"Nazarbayev University Research and Innovation System" жеке мекемесі (бұдан әрі – NURIS) 2012 жылғы 25 қыркүйекте "Энергетикалық зерттеулер орталығы" жеке мекемесін қайта құру және атауын өзгерту жолымен құрылды. NURIS-тің негізгі мақсаттары ғылыми-зерттеу, ғылыми-техникалық, білім беру және ғылыми-сервистік қызметті қамтитын ғылым мен білім беру саласындағы қызметті жүзеге асыру, сондай-ақ Университетің техникалық оқу және ғылыми-зертханалық эксперименттік базасын қамтамасыз ету болып табылады.

NURIS қызметінің басым бағыттарының бірі университеттің айналысында ғылымды қажетсінетін және жоғары технологиялық компаниялардың белдеуін дамытуды, ғалымдар үшін қолайлы жағдайлар жасауды, университеттің базасында жаңа технологиялық зерттеулерге инвестициялар тартуды, Қазақстанда инжинирингтік әлеуетті дамытуды және жаңа технологияларды трансферттеу мен коммерциялауды, Назарбаев Университетінің түлектері үшін жаңа жұмыс орындарын құруды қамтамасыз ететін Университеттің зияткерлік-инновациялық кластерін құру болып табылады.

Университеттің мектептері мен зерттеу орталықтары, коммерциялау офисі, бизнес-инкубатор, технопарк және "Astana Business Campus" ғылыми паркі кластердің негізгі элементтері болып табылады.

Коммерцияландыру офисінің мақсаты – шағын инновациялық кәсіпорындар құру, зияткерлік меншікті иелену құқығын беру, сондай-ақ инновациялық технологияларды трансферттеу арқылы Университеттің инновациялық жүйесі шеңберінде құрылған өнертабыстардың нәтижелерін коммерцияландыру.

Бизнес-инкубатор – инновациялық жобаларды орындайтын стартап-компаниялардың құрылуы мен тиімді қызмет етуі үшін қолайлы жағдайларды жасауға мамандандырылған Университеттің зияткерлік қызметінің нәтижелерін коммерциялауға ықпал ететін Университеттің инновациялық инфрақұрылымының объектісі.

Бизнес-инкубатордың қызметіне мыналар кіреді:

1) Назарбаев Университетінің базасында іске асырылатын инновациялық жобаларды бизнес инкубациялау мәселелері бойынша консультациялар жүргізу;

2) инновациялық жобаларды іске асыруға сыртқы қаржыландыру көздерін тарту;

3) лицензиялық келісімдерді жасау;

4) стартап-компанияларды құруға және дамытуға көмектесу;

5) маркетингтік зерттеулер жүргізу;

6) жобалық командалар үшін бизнес менторлар мен бизнес әріптестерді іздеу және тарту.

Бизнес-инкубаторда компанияларға технологиялық бизнес-инкубациялау қызметтері ұсынылатын болады, оның барысында идеялар ресімделеді, жобаның бизнес-жоспары нақтыланады, зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстардың қажетті кезеңдері жүргізіледі. Бұдан кейін жоба келесі кезеңге өтеді және өнеркәсіптік үлгілерді тәжірибелік және пилоттық өндіруді жүзеге асыру, қолданылатын жаңа технологияларды тестілеу үшін технопаркке орналастыруға жіберіледі.

Бүгінгі таңда бизнес-инкубация кезеңінде (1-3 жыл) жоғары технологиялық старт-ап компаниялар орналастырылатын зерттеулер мен өндірістердің әртүрлі үлгілеріне арналған, икемді қолданылатын үй-жайлары бар, жалпы алаңы 2300 шаршы метр, көп функциялы ғимараттан тұратын Пилоттық Технопарк жұмыс істейді. Технопарк мына қызметтерді көрсету арқылы коммерциялауға жататын ғылыми зерттеулердің нәтижелерін іске асыруға байланысты жұмыстарды жүзеге асырады:

1) жоба мақсаттарына офистік және өндірістік үй-жайларды беру;

2) жобалық компанияларды жалпы пайдаланылатын жабдықтармен және тәжірибелік үлгілерді, прототиптерді, пилоттық (шағын сериялы) өндірісті құруға арналған жабдықтармен жарақтандыру;

3) ғылыми зерттеулер нәтижелерінің технологияларын коммерцияландыру және трансферттеу жұмыстарын жүргізу;

4) энергия үнемдеудің озық технологияларын өндіру, модификациялау, тестілеу және енгізу үшін алаңдар құру;

5) тәжірибелік өндіріс процесінде консультациялық, ұйымдастырушылық және өзге де қолдау көрсету.

Назарбаев Университеті кластерінің қалыптасуы мен дамуында "Astana Business Campus" ғылыми паркі маңызды рөл атқаруға тиіс. Ғылыми парктің миссиясы білімді, бизнесті және мемлекетті интеграциялау тұжырымдамасын іске асыруды және инновациялық қызметті жандандыруға, бәсекеге қабілеттілік деңгейін арттыру мен ұлттық экономиканы әртараптандыруға бағытталған синергетикалық тиімділікке қол жеткізуді білдіреді.

Ғылыми паркте ғылыми-зерттеу және білім беру қызметімен бірге инжинирингтік, тәжірибелік-өнеркәсіптік және инвестициялық қызмет белсенді түрде жүргізілетін болады.

Astana Business Campus идеясы қарапайым – шетелдік және отандық компанияларды, ғылымды қажетсінетін шағын және орта бизнесті, ғалымдардың венчурлық қорларын, бизнесмендерді, қаржыгерлерді, студенттерді, өнертапқыштарды бір жерге біріктіру.

Astana Business Campus аумағы кластерлік аймақтарға бөлінетін болады. Салалық кластерлер жаңа қазақстандық экономиканың қажеттіліктеріне сәйкес құрылатын болады және бірінші кезеңде Astana Business Campus-та бірінші кезеңде мынадай кластерлер ұйымдастырылады: биомедициналық кластер, геологиялық кластер, жоғары технологиялар кластері, әлеуметтік-іскерлік аймақ.

Назарбаев Университетінің технопаркін құру ғылыми парктің пилоттық жобасы болып табылады, онда резиденттерге-стартаптарға және шағын инновациялық компанияларға дамудың барлық кезеңдерінде қолдау шараларының кешенін жүзеге асыру, резиденттер мен сыртқы компанияларға бизнес ұсыну және мамандандырылған сервис көрсету, ғылыми-техникалық қызметтің нәтижелерін коммерцияландыру және пайданы түрлендіру көзделеді.

3. Бағдарламаның мақсаттары, міндеттері мен оны іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері

Мақсат: Білім беру, ғылыми-зерттеу базасы мен ғылыми және инновациялық қолдау жүйесін дамыту арқылы оны әлемдік деңгейдегі зерттеу университеті ретінде қалыптастыру.

Нысаналы индикаторлар:

Зерттеу университеті қызметінің көрсеткіштері оның іргелі және қолданбалы зерттеулерінің кең ауқымын іске асыру, білім беруді жетілдіру және технологияның экономикаға тиімді трансфертін қамтамасыз ету қабілеттілігін көрсетеді.

Нысаналы индикатор	Өлшем бірлігі	Жоспарлы кезеңде
		2016	2017	2018	2019	2020
Соңғы 3 жыл ішінде Web of Science немесе Scopus деп индекстелетін халықаралық рейтингтік журналдарда жарияланған ғылыми мақалалар санының ғылыми-педагогикалық қызметкерлердің жалпы санына арақатынасы	қатынасы	кемінде 1:3	кемінде 1:3	кемінде 1:3	кемінде 1:3	кемінде 1:3
Соңғы 5 жыл ішінде Web of Science немесе Scopus деп индекстелетін халықаралық рейтингтік журналдарда жарияланған ғылыми мақалалардан дәйексөз келтірудің орташа деңгейі	бірлік	кемінде 2.0	кемінде 2.0	кемінде 2.0	кемінде 2.0	кемінде 2.0
Ғылыми-педагог қызметкерлердің бір бірлігіне шаққанда соңғы 3 жыл ішінде жеке компанияларға, ұйымдарға және қорларға (оның ішінде халықаралық) жұмыстарды орындау/ қызметтер көрсету нәтижесінде алынған табыс сомасы	кемінде 300 мың теңге	кемінде 300 мың теңге	кемінде 300 мың теңге	кемінде 300 мың теңге	кемінде 300 мың теңге	кемінде 300 мың теңге

Міндеттер және жылдар бойынша нәтижелердің көрсеткіштері

1-міндет. Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің барлық деңгейлерінде ғылыми қызмет пен білім беру процесінің интеграциясын күшейту

Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің барлық деңгейлерінде ғылыми қызмет пен білім беру процесінің интеграциясын күшейту өзекті міндет болып табылады. Толықтай біріктірілген зерттеу университеті студенттердің, оқытушылардың және ғылыми зерттеушілердің институционалдық шекаралар ішінде еркін әрі жиі ауысуды қамтамасыз етеді.

Жетекші зерттеу университеттерінің үлгісіне сәйкес оқытушылар Университеттің ғылыми қызметкерлерімен қатар ғылыми зерттеулердің түрлі бағдарламаларына қатысып, ғылыммен айналысатыны болжануда.

Зерттеу университетінің студенттері бакалавриат деңгейінен бастап, алғашқы күнінен ғылыми-зерттеу мәдениетіне тартылатын болады, білім жолында ғылыми міндеттерді шешумен айналысатын оқытушылармен және зерттеушілермен бірге аудиториялар мен зертханаларда жүргізілетін ғылыми зерттеулерге қатысу мүмкіндігін алады.

Университет ең кемінде мынадай көрсеткіштерге қол жеткізуді жоспарлап отыр:

Нысаналы индикатор	Өлшем бірлігі	Жоспарлы кезеңде
		2016	2017	2018	2019	2020
Білім алушылардың жалпы контингентінің үлесінен жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламаларында білім алатын магистрдың және докторанттың үлесі	%	кемінде 10 %	кемінде 12 %	кемінде 15 %	кемінде 15 %	кемінде 15 %
Ғылыми-зерттеу қызметіне тартылған оқытушы-профессорлар құрамының үлесі	%	кемінде 70 %	кемінде 70 %	кемінде 70 %	кемінде 70 %	кемінде 70 %

2-міндет. Ғылыми қызметті күшейту

Ғылыми көшбасшылыққа қол жеткізу және Қазақстанның Университетке салып жатқан инвестициясын ақтау үшін екі табысты зерттеуді іске асыру қажет: Университетке халықаралық деңгейде бәсекеге түсуге мүмкіндік беретін озық зерттеулер, сондай-ақ қысқа мерзімді перспективада нәтижелері Қазақстанға және әлемге өте пайдалы болып табылатын зерттеулер.

Осы міндеттердің аясында мынадай көрсеткіштерге қол жеткізу жоспарланып отыр:

Нәтиже көрсеткіші	Өлшем бірлігі	Жоспарлы кезеңде
		2016	2017	2018	2019	2020
Ғылыми-зерттеу жобаларының жалпы саны	саны	кемінде 100	кемінде 100	кемінде 100	кемінде 120	кемінде 150
Әлемнің танымал университеттерінен келген PhD дәрежесі бар ОПҚ үлесі	%	кемінде 90 %	кемінде 90 %	кемінде 90 %	кемінде 90 %	кемінде 90 %
Соңғы 3 жыл ішінде Web of Science немесе Scopus деп индекстелетін халықаралық рейтингтік журналдарда жарияланған ғылыми мақалалардың жалпы үлесінен шетелдік оқытушылармен/зерттеушілермен бірлескен авторлықтағы ғылыми мақалалардың үлесі	%	кемінде 30 %	кемінде 35 %	кемінде 40 %	кемінде 40 %	кемінде 40 %

3-міндет. Зияткерлік-инновациялық кластерді құру және дамыту

Зияткерлік-инновациялық кластерді құру Университеттің стратегиялық мақсаттарының бірі болып табылады. ЗИК-ті құру Университеттің әлемдік деңгейдегі зерттеу университеті ретінде қалыптасуына ықпал ететін Назарбаев Университетінің білімді, ғылым мен инновацияларды интеграциялау процесіндегі негізгі кезең болып табылады.

Осы бағыттың шеңберінде мынадай көрсеткіштерге қол жеткізу жоспарланып отыр:

Нәтиже көрсеткіші	Өлшем бірлігі	Жоспарлы кезеңде
		2016	2017	2018	2019	2020
Зияткерлік меншік объектілеріне қорғау құжаттары	бірлік	6	8	10	15	20
Назарбаев Университеті және оның ұйымдарының базасында құрылған стартаптар	саны	3	5	8	12	14
Зияткерлік-инновациялық кластердің "қоғамдастығының" мөлшері	саны	3	7	15	25	35
Зияткерлік-инновациялық кластердің жаңа инновациялық жобалары	саны	12	18	20	25	30

4-міндет. Әлемнің жетекші университеттерімен және ғылыми ұйымдарымен халықаралық ынтымақтастықты күшейту

Әлемдік деңгейдегі зерттеу университеті ретінде қалыптасу пайымдауын дамыту және іске асыру жолында Университет озық әлемдік практикаға сүйенуді, үздік оқытушылар мен ғалымдарды барынша тарту мүмкіндігін пайдалануды, сондай-ақ әлемдік академиялық және ғылыми қоғамдастықтың белсенді қатысушысы болуды жалғастыратын болады.

Нәтиже көрсеткіші	Өлшем бірлігі	Жоспарлы кезеңде
		2016	2017	2018	2019	2020
Әлемнің үздік 200 университетінің қатарына кіретін шетелдік әріптес ЖОО қатысуымен әзірленген жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламаларының үлесі	%	70 %	70 %	75 %	75 %	75 %
Ғылыми-педагогикалық қызметкерлердің жалпы санына шаққанда шақырылған шетелдік оқытушылар мен зерттеушілердің үлесі	%	кемінде 15 %	кемінде 15 %	кемінде 15 %	кемінде 15 %	кемінде 15 %
Жетекші университеттермен және ғылыми ұйымдармен жасалған ынтымақтастық туралы жаңа меморандумдардың саны	Саны	5	7	9	11	13

5-міндет. Интеграцияланған академиялық денсаулық сақтау жүйесін құру

Питтсбург Университетінің медицина орталығымен әріптестікте Ұлттық ғылыми онкологиялық орталық құру академиялық денсаулық сақтау жүйесін дамыту жолындағы маңызды оқиға болып табылады. Орталықтағы ерте диагностика мен ерте профилактикалық емдеу адамдардың өмір сүру ұзақтығын ұлғайтуға мүмкіндік береді және елімізде онкологиялық аурулардан болатын өлім көрсеткішін төмендетуге көмектеседі.

Бүгінгі таңда Ұлттық медициналық холдингтің бес орталығы медициналық ұйымдар үшін "Алтын стандарт" болып табылатын JCI халықаралық аккредиттеуден (Халықаралық аккредиттеу жөніндегі америкалық бірлескен комиссия) өтті. Медициналық мекемелердің үздіксіз жұмысын қамтамасыз ету мақсатында Ұлттық медициналық холдингтің орталықтары белгіленген мерзім ішінде қайта аккредиттеуден өту арқылы өздері алған мәртебелерін растайтын болады.

Нәтиже көрсеткіші	Өлшем бірлігі	Жоспарлы кезеңде
		2016	2017	2018	2019	2020
Ұлттық медициналық холдингтің клиникаларын JCI аккредиттеу және қайта аккредиттеу	саны	1
Питтсбург Университетінің медицина орталығымен ынтымақтастықта Ұлттық ғылыми онкологиялық орталық ашу	саны					1

4. Қаржыландыру көздері мен көлемі

Аталған бағдарламаны іске асыру үшін 2016 жылдан бастап Университетте тиісті білім деңгейі бойынша немесе дайындық бөлімінде білім алуға ақы төлеу үшін мемлекеттік білім беру тапсырысы шеңберіндегі білім алушыларға берілетін грант мөлшеріне "1,05" жоғарылататын коэффициентін белгілеу арқылы қаржыландыру қажет етіледі.

5. "Назарбаев Университеті" дербес білім беру ұйымы зерттеу университетінің даму бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары

Р/с №	Іс-шаралар	Аяқтау нысаны	Жауапты орындаушылар	Орындау мерзімі
1	2	3	4	5
1-міндет. Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің барлық деңгейлерінде ғылыми қызмет пен білім беру процесінің интеграциясын күшейту
1	Университеттің ғылыми қызметкерлері мен ПОҚ-ның бірлескен жобаларын іске асыру	есеп/жарияланым/патенттер	мектептер, "NLA" ЖМ, "NURIS" ЖМ	2016 – 2020 жылдар
2	Ғылыми-педагогикалық қызметкерлерді кәсіби дамыту бойынша іс-шаралар	іс-шаралар	провост офисі	2016 – 2020 жылдар
3	Бакалавриат, магистратура және докторантура бағдарламаларына арналған зерттеу әдістері бойынша жыл сайынғы негізде оқу курстарын қайта қарау	оқу курстары	провост офисі	2016 – 2020 жылдар
4	ПОҚ мүшелерінің жұмыс жүктемесі/жүйесі өнімділігінің моделін жыл сайынғы негізде қайта қарау	ПОҚ мүшелерінің жұмыс жүктемесінің моделі	провост офисі	2016 – 2020 жылдар
2-міндет. Ғылыми қызметті күшейту
5	"NLA" ЖМ ғылым салаларында зерттеулерді ұйымдастыру және жүргізу	есеп/жарияланым/патенттер	"NLA" ЖМ	2016 – 2020 жылдар
6	Әлеуметтік-экономикалық даму саласындағы зерттеулерді ұйымдастыру және жүргізу	есеп/жарияланым	Университет	2016 – 2020 жылдар
7	Жаңа ғылыми зертханаларды салу және жарақтандыру	ғылыми зертханалар	"NLA" ЖМ	2016 – 2020 жылдар
3-міндет. Зияткерлік-инновациялық кластерді құру және дамыту
8	ЗИК-тің негізгі элементтерін: коммерцияландыру офисін, тәжірибелік-эксперименттік цехты, бизнес-инкубаторды, технопаркті, ғылыми паркті дамыту	коммерцияландыру офисі, тәжірибелік-эксперименттік цех, бизнес-инкубатор, технопарк, ғылыми парк	"NURIS" ЖМ	2016 – 2020 жылдар
9	Бизнесті, оның ішінде шетелдік бизнесті Университеттің индустриялық алаңында ғылыми бөлімшелерді, тәжірибелік өндірістерді, жоғары технологиялық компанияларды құруға тарту	R&D офистері, тәжірибелік өндірістер	"NURIS" ЖМ	2016 – 2020 жылдар
10	Старт-ап компанияларды құру	старт-ап компаниялар	"NURIS" ЖМ	2016 –2020 жылдар
11	Коммерцияландыру жобаларын қаржыландыру	жобалар	"NURIS" ЖМ	2016 – 2020 жылдар
4-міндет. Әлемнің жетекші университеттерімен және ғылыми ұйымдарымен халықаралық ынтымақтастықты күшейту
12	Мектептерге жоғары білікті ПОҚ жалдау	мектептердің жаңа ПОҚ	Жалдау жөніндегі комитет	2016 – 2020 жылдар
13	Әлемнің үздік университеттерінің 200-топ санына кіретін әріптес-университеттердің қатысуымен жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламаларын әзірлеу	жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламалары	мектептер	2016 – 2020 жылдар
5-міндет. Интеграцияланған академиялық денсаулық сақтау жүйесін құру бойынша жұмыс
14	ҰМХ клиникаларын аккредиттеуге дайындау және оны алу	сертификаттар	ҰМХ және оның еншілес ұйымдарының басшылары	2016 жыл
15	ҰМХ Ұлттық ғылыми онкология орталығын ашу	НУ шешімі	ҰМХ басшысы	2019 – 2020 жылдар

Ескертпе: аббревиатуралардың толық жазылуы:

"NLA" ЖМ – "National Laboratory Astana" жеке мекемесі

NURIS – "Nazarbayev University Research and Innovation System" жеке мекемесі

ПОҚ - профессорлар-оқытушылар құрамы

Университет – "Назарбаев Университеті" дербес білім беру ұйымы

ЗИК – зияткерлік-инновациялық кластер

НУ – Назарбаев Университеті

ҰМХ – "Ұлттық медициналық холдинг" акционерлік қоғамы

О присвоении статуса исследовательского университета автономной организации образования "Назарбаев Университет" и утверждении ее Программы развития

Постановление Правительства Республики Казахстан от 24 декабря 2015 года № 1051.

В соответствии со статьей 3 Закона Республики Казахстан от 18 февраля 2011 года "О науке", Указом Президента Республики Казахстан от 7 декабря 2010 года № 1118 "Об утверждении Государственной программы развития образования Республики Казахстан на 2011 – 2020 годы" Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ

1. Присвоить статус исследовательского университета автономной организации образования "Назарбаев Университет".

2. Утвердить прилагаемую Программу развития исследовательского университета автономной организации образования "Назарбаев Университет" на 2016 – 2020 годы.

3. Настоящее постановление вводится в действие со дня его первого официального опубликования.

Премьер-Министр
Республики Казахстан	К. Масимов

Утверждена постановлением Правительства Республики Казахстан от 24 декабря 2015 года № 1051

Программа развития исследовательского университета
автономной организации образования "Назарбаев Университет"
на 2016 – 2020 годы

Сноска. Программа с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 08.06.2017 № 350 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Введение

В современном мире значение исследовательских университетов мирового класса, университетов-флагманов очень важно для развития системы высшего образования страны, обеспечения ее глобальной конкурентоспособности и перехода к экономике, базирующейся на знаниях.

Для определения исследовательских университетов в начале 70-х годов прошлого века Фондом Карнеги (Carnegie Foundation) была разработана "Классификация учреждений высшего образования США", в которой даны критерии исследовательского университета:

1) наличие в университете докторантуры, в том числе с определенным количеством научных направлений, по которым присуждается степень PhD;

2) определенный объем федеральных научных и образовательных грантов, полученных университетом;

3) наличие в университете программ подготовки бакалавров;

4) вхождение в список ведущих университетов по показателю федеральной финансовой поддержки проведения научно-исследовательских и опытно-конструкторских разработок (далее – НИОКР).

На сегодняшний день в качестве основных признаков, характерных для современного исследовательского университета, можно выделить следующие:

1) профессорско-преподавательский состав (далее – ППС), участвующий как в образовательных программах исследовательского университета, так и в проведении научных исследований (в среднем преподавательской деятельности уделяется 25-75 % рабочего времени);

2) высокий уровень проводимых исследований;

3) инвестиции в развитие своей научно-исследовательской базы (библиотечные ресурсы, информационное обеспечение, лабораторное оборудование и прочее);

4) наличие программ бакалавриата и программ послевузовского образования. Обучение в исследовательском университете стало многообразным и включает как подготовку элитных специалистов (с присуждением ученой степени PhD), так и получение базового высшего образования студентами, которые в будущем не планируют профессионально заниматься научной и образовательной деятельностью.

Казахстан по примеру ведущего международного опыта стремится создать исследовательские университеты. В настоящее время сформирована законодательная основа для создания таких университетов. Так, согласно Закону Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании" – это высшее учебное заведение, реализующее утвержденную Правительством Республики Казахстан программу развития на пять лет и самостоятельно разработанные образовательные учебные программы высшего и послевузовского образования по трем и более группам специальностей, использующее результаты фундаментальных и прикладных научных исследований для генерации и трансферта знаний. В соответствии с Законом Республики Казахстан от 18 февраля 2011 года "О науке" исследовательский университет является высшим учебным заведением, реализующим утвержденную Правительством Республики Казахстан программу развития университета и участвующим в организации и проведении фундаментальных и прикладных научных исследований и иных научно-технических, опытно-конструкторских работ.

Данная Программа развития исследовательского университета автономной организации образования "Назарбаев Университет" (далее – Университет) на 2016 – 2020 годы разработана в соответствии со Стратегией Назарбаев Университета на 2013 - 2020 годы, утвержденной Высшим попечительским советом Университета под председательством Главы государства Назарбаева Н. А.

Исследовательские университеты играют важную роль в подготовке профессионалов и специалистов высокого уровня, ученых и исследователей, необходимых экономике, а также генерировании новых знаний для поддержания национальных инновационных систем. Их отличает высокая элитность, автономность управления, высокая государственная финансовая поддержка.

Основной задачей исследовательского университета является интеграция научной деятельности и образовательного процесса на всех уровнях высшего и послевузовского образования.

2. Анализ текущей ситуации

2.1 Мировой опыт по созданию исследовательских университетов

Университет стал одним из важнейших учреждений, созданных за всю историю человечества и выдержавших испытание временем. Сегодня исследовательские университеты как отдельная категория университетов занимают центральное место в глобальной экономике знаний XXI века.

Исследовательские университеты, как правило, составляют малую часть от общего числа всех университетов страны. Например, в США из 4800 вузов насчитывается около 150 исследовательских университетов мирового класса, в Китае – порядка 100 (с годовым бюджетом в 1 миллиард долларов США для каждого) при общем количестве примерно 5 тысяч вузов, а в Индии насчитывается примерно 10 таких университетов из имеющихся 18 тысяч вузов. Главной причиной небольшого числа исследовательских университетов в мире является ограниченность ресурсов как финансовых, так и человеческих ("лучшие умы").

В большинстве стран эти учебные заведения ведут наибольший объем оригинальных исследований – как фундаментальных, так и прикладных, и получают наибольшее финансирование для проведения своей научно-исследовательской работы. Например, в США первые 100 университетов по рейтингу исследовательской активности выполняют 80 % всех научных исследований в системе высшей школы страны, а университеты, входящие в первую двадцатку, реализуют 30 % научных исследований.

Так, например, в 2012 году бюджет научных исследований университета Стэнфорда (Stanford University), который часто ассоциируется с известной Силиконовой долиной, превысил 1,2 миллиарда долларов США. В университете обучаются около 7 тысяч студентов по программам бакалавриата и более 8,8 тысяч студентов по программам магистратуры и докторантуры. В знаменитом Массачусетском технологическом институте (Massachusetts Institute of Technology – MIT) бюджет научных исследований составляет около 682 млн. долларов США, в университете обучаются 4,5 тысячи студентов по программам бакалавриата, 6,6 тысяч студентов по программам магистратуры и докторантуры. При этом в MIT работают 3500 научных сотрудников и 1022 преподавателей, более 3000 магистрантов привлекаются к выполнению исследований в качестве ассистентов научных сотрудников, а 731 – работают ассистентами преподавателей.

Большое влияние на развитие науки, техники и технологий США и мира оказывают исследовательские университеты США. В этих университетах делается большинство судьбоносных научных открытий, авторы которых отмечаются Нобелевскими премиями, сотрудники этих университетов публикуют результаты фундаментальных исследований в самых авторитетных научных журналах "Nature" и "Science", а также изданиях с высокими индексами цитирования.

Зачастую львиная доля финансирования научной деятельности исследовательских вузов США приходится на государство в рамках реализации научных проектов национальных лабораторий.

Первые национальные лаборатории США были созданы в конце 50-х годов двадцатого века для военно-политических целей. Государственные ведомства США стали финансовыми спонсорами и потребителями многих выдающихся открытий и технологических нововведений. Масштабные научные проекты по созданию атомного оружия, ракетных технологий, высадке человека на Луне, созданию интернета финансировались государственными ведомствами – Министерством энергетики, Национальным управлением по воздухоплаванию и исследованию космического пространства, Министерством обороны.

В настоящее время система национальных научных лабораторий США объединяет 17 исследовательских центров в различных уголках страны. Национальные лаборатории призваны решать проблемы, представляющие собой национальные приоритеты страны, включая сферы национальной безопасности, энергетики, охраны окружающей среды и другое. Национальные лаборатории тесно сотрудничают с университетами; такое сотрудничество дает возможность объединить высококвалифицированных специалистов университетов из различных областей для проведения передовых междисциплинарных исследований, реализовывать совместные программы и проекты на базе общей научно-технической инфраструктуры. Так, Национальная лаборатория имени Лоуренса в Беркли, являющаяся одной из ведущих национальных лабораторий США, входит в структуру и управляется Калифорнийским университетом.

Основной особенностью концепции университетов такой формы является наличие прочных связей с промышленностью. Например, Массачусетский технологический институт (Massachusetts Institute of Technology) имеет связи приблизительно с 700 корпорациями.

Интеграция образования, науки и производства становится решающим фактором развития и роста конкурентоспособности национальной экономики. Уровень развития наукоемких технологий в настоящее время является характеристикой экономического развития и научно-производственного потенциала страны. Передовой мировой опыт свидетельствует о том, что интегрированные научно-образовательные структуры обеспечивают подготовку качественно новых специалистов, востребованных на рынке труда, а технологические изменения в производстве, основанные на использовании новейших знаний, способствуют экономическому росту страны.

2.2 Видение Назарбаев Университета как исследовательского университета

Образовательная политика страны в области высшего и послевузовского образования реализуется с учетом ведущих мировых тенденций в интеграции образования, науки и производства. В Казахстане, по мнению Президента страны Назарбаева Н.А., назрела необходимость создания исследовательского университета международного уровня. Это подкреплено высоким потенциалом человеческих ресурсов в стране, полученным в результате успешной реализации программы "Болашак" с 1993 года.

Задача Университета, созданного как важнейший национальный проект, – стать первым исследовательским университетом Казахстана международного уровня, поскольку с его деятельностью связана реализация основных приоритетов страны, в том числе, таких как интенсивное наращивание исследовательского потенциала, индустриально-инновационное развитие страны, обеспечение перехода к образованию, отвечающему требованиям инновационной экономики.

Для воплощения этой задачи Университету необходимо достичь академического и научного лидерства, их интеграции, внедрения науки в производство, а также служить моделью оказания услуг в области здравоохранения.

В области научной деятельности развитие Университета будет осуществляться по двум направлениям.

Во-первых, это развитие науки в традиционном понимании мировых исследовательских университетов, когда научная деятельность формируется, главным образом, ППС и исследователями.

В этой связи Университет будет стремиться к тому, чтобы весь ППС школ университета был вовлечен в исследовательскую деятельность. На данный момент это уже около 80 % преподавателей. Кроме того, профессора Университета имеют невысокую преподавательскую нагрузку, что характерно для большинства международных исследовательских университетов. Это обеспечивает качественное преподавание и проведение глубокой исследовательской работы. Исследовательские университеты привлекают студентов к совместной с ППС и научными сотрудниками научно-исследовательской работе. Участие студентов магистратуры и докторантуры Университета в научных проектах является обязательным условием образовательных программ.

Во-вторых, научная деятельность, осуществляемая школами и научными центрами Университета, охватывает не только интересы научных сотрудников и ППС, но также учитывает национальные научные приоритеты Республики Казахстан.

Университет будет задействован от формирования идеи до реализации конечного продукта посредством создания вокруг Университета интеллектуально-инновационного кластера.

Наряду с вышеназванными задачами Университет нацелен создать модель оказания услуг в здравоохранении. Система здравоохранения исследовательского университета должна стать центром передового опыта в области здравоохранения.

2.3 Ключевые факторы успеха

В соответствии с мировым опытом создания и успешной деятельности исследовательских университетов международного класса впервые в Казахстане Университетом были внедрены эффективная система управления и модель стратегического партнерства, привлекаются "лучшие умы".

2.3.1 Правовая основа и система управления

В целях обеспечения нормативной правовой базы деятельности Университета, внедрения международных принципов университетского управления, обеспечения развития академической свободы и автономности 19 января 2011 года принят Закон Республики Казахстан "О статусе "Назарбаев Университет", "Назарбаев Интеллектуальные школы" и "Назарбаев Фонд" (далее – Закон).

Закон определяет правовой статус и особый правовой режим создания и деятельности Университета, которые основываются на принципах академической свободы, интеграции образования, науки и производства, автономности и самоуправляемости, коллегиальности принятия решений, социальной ответственности и прозрачности.

Закон устанавливает новые формы управления. Высший попечительский совет (далее – ВПС), являющийся высшим органом управления Университета, Интеллектуальных школ и Фонда, осуществляет контроль их деятельности, утверждает долгосрочные стратегии, назначает членов попечительских советов и принимает решения по учреждению Университета, Назарбаев Интеллектуальных школ и Назарбаев Фонда. Первым председателем ВПС является Елбасы – Назарбаев Нурсултан Абишевич.

Попечительский совет, являющийся органом управления Университета, осуществляющий общее руководство деятельностью, определяет политику Университета, утверждает его бюджет, а также назначает на должность ключевых руководителей Университета. Для руководства текущей деятельностью Университета создан исполнительный орган – Управляющий совет. Кроме того, в рамках проводимой работы по организации академической и научной деятельности созданы Академический совет и Научный совет.

Эта новая правовая система, в частности, ее принципы институциональной автономности, академической свободы и системы управления, установленные в новом Законе, должны послужить моделью для других казахстанских университетов.

2.3.2 Модель "Партнерство университетов"

Стратегия Университета на 2013 - 2020 годы предполагает создание исследовательского университета международного класса со своим национальным брендом. При этом структура управления Университетом соответствует международным принципам корпоративного и академического управления.

Создание университета мирового класса невозможно без развития сотрудничества с ведущими образовательными учреждениями мира. Об этом наглядно свидетельствует мировой опыт, изобилующий соответствующими примерами, поэтому правильно выработанная стратегия международного партнерства и четкое понимание модели и механизмов сотрудничества с зарубежными партнерами, которые будут им предложены, являются залогом успешного претворения в жизнь основных принципов развития университета.

Университет функционирует по модели развития "Партнерство университетов" и сотрудничает с ведущими мировыми университетами.

Партнерство университетов – это наилучшая практика развития университета и передача богатого опыта преподавания, проведения научных исследований, внедрения науки и инноваций в производство. Партнерские отношения будут способствовать узнаваемости и признанию университета на международном образовательном пространстве.

К партнерству привлечены мировые университеты, занимающие ведущие позиции в международных рейтингах в области высшего образования. Университет использует опыт своих партнеров в разработке учебных программ бакалавриата, магистратуры, докторантуры, управлении научными и образовательными процессами, привлечении зарубежных научных экспертов, развитии научных исследований. При этом принятие решений и ключевые моменты взаимодействия определяются Университетом, а не диктуются университетами-партнерами.

Партнерами Университета являются Кембриджский Университет, Колорадский Университет горнорудного дела, Университет Дьюка, Национальный Университет Сингапура, Университет Колледж Лондон, Университет Пенсильвании, Университет Питтсбурга, Университет Висконсин-Мэдисона, Уорик Университет и партнеры в области научных исследований, включая Национальную лабораторию Лоуренса в Беркли, Аргонскую Национальную лабораторию, Университет Питтсбурга, медицинский центр Университета Питтсбурга, Японский национальный институт онкологии и другие.

2.3.3 Привлечение "лучших умов"

Наряду с этим, важным звеном в создании исследовательского университета является привлечение "лучших умов" - одновременная концентрация талантливых студентов, ППС, научных и административных сотрудников Университета.

Одной из значительных задач для Университета является привлечение и удержание ППС высшего уровня. ППС Университета по итогам 2014 года насчитывает свыше 300 человек, из которых 90 % имеют ученую степень PhD и 84 % приехали из зарубежных стран (США, Канады, Великобритании и других).

Для привлечения и удержания высокопрофессионального ППС необходимо наличие четких процедур и политики образовательного процесса, современной лабораторной и исследовательской базы, возможности внедрения научной идеи до конечного продукта, а также социальной политики.

В Университете в соответствии с выработанной кадровой политикой поддерживаются те сотрудники, которые нацелены продолжить обучение по программам магистратуры, докторантуры PhD, а также продолжить постдокторские исследования и научные стажировки. В этих целях Университетом учреждена стипендия "Талап".

Университет стремится отобрать самых ярких, одаренных студентов, в которых есть большой потенциал в создании новых идей и открытий. Все студенты проходят набор сложных вступительных экзаменов при участии вузов-партнеров. Будет складываться позитивная тенденция роста качества поступающих студентов, в том числе иностранных, по мере роста репутации и международного признания.

2.4 Академическое развитие

В Университете сформирована современная система организации и управления академической деятельностью, осуществляемая через профессорско-преподавательский состав, Академический совет и принятые процедуры и политики.

Особенностью организации системы управления академической деятельностью Университета является наличие академической свободы и автономности, права самостоятельно разрабатывать академические программы, наделенные Законом, а также наличие четко выстроенной системы подотчетности.

Для обеспечения коллегиальности и прозрачности определения политики образовательного процесса Университета в соответствии с международной практикой созданы коллегиальные органы, такие как Академический совет и Профессорско-преподавательский сенат (далее – сенат).

Полномочиями Академического совета является выработка рекомендаций по вопросам, касающимся академического процесса, стандартов его качества, исследований, учебных планов, а также академической поддержки с целью обеспечения высококачественного образования. В состав Академического совета входят президент, провост, вице-провост по академическим делам и вице-провост по науке, вице-президент по студенческим делам и международному сотрудничеству, деканы школ и представители сената. ППС через членство в сенате имеет возможность принимать участие в формировании политики, проводимой в отношении ППС, академических вопросов, деятельности Университета и студентов.

В настоящее время 7 школ Университета предлагают образование по 16 программам бакалавриата, 17 программам магистратуры и 2 программам докторантуры. В 2015 – 2016 учебном году в Университете обучаются 688 слушателей по программе предуниверситетской подготовки, 2158 студентов по программе бакалавриат, 479 магистрантов и 70 студентов программы докторантуры.

Учебный процесс по образовательным программам, предлагаемым школами Университета, регламентируется разработанными и утвержденными учебными планами по каждой специальности, академическим календарем и расписанием занятий. Преподавателями школ Университета самостоятельно разработаны курсы, учебно-методические материалы по читаемым дисциплинам на основе рекомендаций зарубежных вузов-партнеров.

Образовательные программы Университета включают программу предуниверситетской подготовки, программы вузовского и послевузовского образования по инженерно-техническому, естественно-научному, социально-гуманитарному направлениям, программы магистратуры и докторантуры в области образования, бизнес администрирования и государственной политики.

Процесс обучения основан на современных технологиях зарубежных партнеров с использованием комбинации лекций, лабораторных и индивидуальных занятий, выполнения групповых работ над кейсами, решения проблемных задач и проведения экспериментов. Программы ориентированы на развитие коммуникативных навыков, критического мышления, умения выявлять и решать проблемы, а также работать в команде.

Кроме того, студентам дано право выбора программ обучения и дисциплин из программ других школ Университета с дальнейшим перезачетом полученных в другой школе кредитов. В учебные планы школ интегрирован казахский язык, который ведется дифференцированно в зависимости от уровня знаний студентов и с предоставлением широкого выбора предметов (казахский язык, казахская литература и культура, деловой казахский язык, профессиональный казахский язык).

На базе школ в соответствии с международными стандартами созданы более 60 современных лабораторий, в том числе такие, как лаборатории: без-вибрационных экспериментов, электронной микроскопии, оптической микроскопии, общей физики, органической химии, физической и аналитической химии, химического синтеза, робототехники и мехатроники, биохимии и физиологии, молекулярной и клеточной биологии, микробиологии, биотехнологии, биологии, термодинамики, механики жидкостей и газов, электронная мастерская, инженерные мастерские, компьютерные лаборатории и так далее.

2.4.1 Школы

Школы Университета имеют свои собственные структуры управления. Решения принимаются коллегиально в рамках созданных школами комитетов.

Подготовительная школа

Для обеспечения плавного перехода от средней школы к системе Университета поступающие на программы бакалавриата студенты проходят годичную программу предуниверситетской подготовки для улучшения навыков академического английского языка, критического мышления и знаний по ключевым предметам. Международным партнером по реализации Программы предуниверситетской подготовки на первом этапе являлся Университет Колледж Лондон (University College London).

Начиная с 2015 - 2016 учебного года Университет проводит обучение по собственной программе предуниверситетской подготовки, разработанной в партнерстве с Уорик Университетом (University of Warwick). В рамках усовершенствованной учебной программы внедрены инновационные подходы к процессу обучения в соответствии с требованиями каждой школы программы бакалавриата и системы обеспечения качества.

Школа инженерии

Международным партнером Школы инженерии (далее – ШИ) является Университет Колледж Лондон (University College London). ШИ предлагает обучение по следующим четырем дисциплинам: химико-технологический инжиниринг, инженерная механика, гражданский, электронный и электрический инжиниринг. ШИ стремится стать центром экспертных знаний Казахстана в предметах инженерии с международным признанием высокого уровня научных исследований.

Школа наук и технологий

Школа наук и технологий (далее – ШНТ) стремится стать ведущим обучающим центром наук и технологий в Республике Казахстан, Центральной Азии и Евразии. Программы бакалавриата в области естественных наук в ШНТ разработаны с целью подготовки нового поколения специалистов, способных решать в будущем самые сложные проблемы общества. Эти программы разработаны на солидной базе естественных и вычислительных наук и математики для тех, кто намерен стать в будущем ведущим экспертным лидером в области технологий.

Школа гуманитарных и социальных наук

Школа гуманитарных и социальных наук (далее – ШГСН) осуществляет подготовку лидеров во всех сферах общества, обеспечивая всестороннее образование в социальных и гуманитарных науках. Развитие ШГСН осуществляется в сотрудничестве со стратегическим партнером – Университетом Висконсин-Мэдисон (University of Wisconsin-Madison).

ШГСН осуществляет подготовку студентов по 6 специальностям программ бакалавриата: политология, экономика, антропология, социология, история, философия и религия, мировые языки, литература и культура.

Высшая школа государственной политики

Цель создания Высшей школы государственной политики (далее – ВШГП) – формирование управленческих навыков посредством профессионального образования в области государственного управления и исследований для лиц, которые будут принимать решения в области государственной политики. Для достижения этих целей развитие ВШГП в настоящее время осуществляется в сотрудничестве со Школой государственной политики Национального университета Сингапура имени Ли Куан Ю (Lee Kuan Yew School of Public Policy, National University of Singapore).

Высшая школа бизнеса

Цель Высшей школы бизнеса (далее – ВШБ) – подготовка нового поколения успешных бизнес лидеров наряду с формированием высококвалифицированного ППС и развитием исследовательского потенциала школы.

ВШБ в стратегическом сотрудничестве со Школой бизнеса Фукуа Университета Дьюка (Fuqua Business School, Duke University) в марте 2013 года запущена программа Executive MBA. В сентябре 2014 года запущена дневная программа МВА "Full-time MBA". На базе ВШБ также проводится обучение топ-менеджмента малого и среднего бизнеса в рамках Государственной программы "Дорожная карта бизнеса 2020".

Высшая школа образования

Высшая школа образования (далее – ВШО) открыла программы магистратуры и докторантуры в августе 2013 года. ВШО намерена стать образовательным и исследовательским центром мирового класса в области образования, уделяя особое внимание образовательным реформам в Казахстане и Центральной Азии и применяя международный подход. ВШО также стремится продвигать и внедрять передовые исследовательские разработки в области образования на всех уровнях – от дошкольного до университетского. Стратегическими партнерами ВШО являются Кембриджский Университет (Великобритания) и Университет Пенсильвании (США).

ВШО играет ведущую роль в распространении модели Университета в другие университеты Казахстана, а также обучении и переподготовке кадров в сфере образования с целью подготовки лидеров нового поколения в образовании.

Школа медицины

Школа медицины (далее – ШМ) создана совместно со стратегическим партнером – Университетом Питтсбурга. ШМ будет развивать уникальную модель медицинского образования, при которой выпускники будут иметь возможность строить свою карьеру, как ученые в области медицины, образования и ухода за пациентами.

Первая группа студентов ШМ начала свое обучение в августе 2015 года. Учебный план направлен на содействие развитию студентов-медиков, будущих лидеров здравоохранения, которые будут мыслить критически и будут подготовлены к системе обучения в течение всей жизни для преодоления трудностей в изменяющейся медицинской науке, а также к изменениям в практикующей среде.

Кроме того, ШМ планирует разработать и внедрить программы магистратуры, PhD и сестринского дела.

Школа горнорудного дела

В последующем планируется, что список школ бакалавриата пополнит Школа горнорудного дела, которая наряду со ШИ будет способствовать усилиям Казахстана в развитии национальных кадров для добывающих отраслей промышленности.

2.4.2 Успехи первых выпускников

15 июня 2015 года состоялся первый выпуск студентов Университета с участием Главы Государства Назарбаева Н.А. В торжественной церемонии приняли участие студенты, их родители, ППС, руководители крупных национальных компаний и другие гости.

Из 493 выпускников программ бакалавриата и магистратуры более 200 поступили на программы послевузовского образования в зарубежные вузы, среди которых можно отметить такие престижные мировые университеты как Massachusetts Institute of Technology, Stanford University, Columbia University, University College London, University of Warwick, University of California Berkley, London School of Economics and Political science, Technical University of Munich, Seoul National University, Purdue University, University of Pittsburg, а также на программы Назарбаев Университета.

2.5 Развитие науки Университета

2.5.1 Научная система Университета

На сегодняшний день в Университете активно проводятся передовые научные исследования мирового уровня с использованием новейших технологий и оборудования для решения научных задач в рамках национальных приоритетов, определенных Высшей научно-технической комиссией при Правительстве Республики Казахстан:

1) рациональное использование природных ресурсов, переработка сырья и продукции;

2) энергетика и машиностроение;

3) информационные и телекоммуникационные технологии;

4) науки о жизни;

5) интеллектуальный потенциал страны.

Интегрированная научная система Университета включает в себя: школы Университета, частное учреждение "National Laboratory Astana", частное учреждение "Nazarbayev University Research and Innovation System", которые в целом замыкают взаимосвязь между академическим процессом, исследовательской деятельностью и выработкой предложений и рекомендаций по внедрению научно-исследовательских разработок в производство.

2.5.2 Частное учреждение "National Laboratory Astana"

С учетом передового международного опыта и наращенного с 2011 года научно-исследовательского потенциала и соответствующей инфраструктуры, Университет принял решение о создании национальной лаборатории – частного учреждения "National Laboratory Astana" (далее – NLA). NLA был создан 31 марта 2015 года путем реорганизации и переименования частного учреждения "Центр наук о жизни". Деятельность NLA направлена на решение задач в рамках страны, что позволит, объединяя усилия ведущих отечественных и зарубежных ученых, высококвалифицированных специалистов из различных областей проводить передовые междисциплинарные исследования по приоритетным направлениям научно-технологического развития Республики Казахстан.

Миссией NLA является проведение междисциплинарных фундаментальных и прикладных научных исследований с целью решения наиболее актуальных научных и технологических проблем, которые будут способствовать развитию технологий, переходу к "зеленой экономике" и становлению института международного класса, широко известного своим высоким уровнем исследовательской, академической и клинической деятельности.

Видением NLA является достижение мирового признания, реализация инновационных и высококачественных научных исследований и технологий в "зеленой экономике", здравоохранении, энергетике.

Стратегическое развитие NLA будет осуществляться путем создания подходящей научно-материальной базы, интеллектуальной среды и кооперации NLA с лидирующими мировыми научными центрами, институтами, а также ведущими коллективами и специалистами интеллектуально-инновационного кластера, с последующим этапом преобразования научных открытий в коммерческую конкурентную продукцию.

Приоритеты NLA включают в себя исследования в области наук о жизни, энергетики, наук о земле, информационных и телекоммуникационных технологий.

Науки о жизни

В рамках приоритета ведутся исследования в следующих областях, как трансляционная медицина, естественный процесс старения, глобальная охрана здоровья, геномная и персонализированная медицина, биоинформатика, регенеративная медицина и искусственные органы, биоинженерия, клеточная терапия и инновационные клеточные технологии.

Видением данного приоритета является достижение улучшения качества жизни, здоровья и долголетия путем практического внедрения современных достижений биомедицинской науки в клиническую практику, а также диверсификации экономики за счет создания конкурентоспособной биомедицинской отрасли в Казахстане.

Исследования в области энергетики и новых материалов

Основными направлениями в области энергетики являются фундаментальные и прикладные научные исследования в сфере технологий возобновляемой энергетики, энергосбережения, физики и техники высоких энергий, численного моделирования странового энергетического баланса и его влияния на окружающую среду и климат.

Науки о земле и глобальной окружающей среде

В рамках приоритета планируется создание передового направления в области междисциплинарных исследований наук о земле для управления подземными и надземными ресурсами в целях устойчивого развития. Основными направлениями являются водные ресурсы, гидрология, химия окружающей среды, гидрогеология, биоэкология, экосистемные исследования, инженерная защита окружающей среды, геоинформационная система и дистанционное зондирование земли для экологических применений, землепользование, изменение климата, почвоведение, численное моделирование, биоремедиация, экологическая микробиология, другое.

Информационные и телекоммуникационные технологии

Совершенствование исследований в NLA посредством достижений в области компьютерных наук (computer science), вычислительной математики (computational sciences), организация поддержки и услуг в вопросах вычислительной инфраструктуры, а также проведение независимых исследований и разработка технологий для дальнейшего их внедрения в индустрию и государственный сектор станут основными направлениями указанного приоритета.

Сектор инфокоммуникационных технологий (далее – ИКТ) является одним из наиболее быстро развивающихся секторов экономики как на международном, так и на республиканском уровнях.

За счет использования опыта в области информатики, информационных технологий и робототехники будут проведены передовые исследования с целью решения актуальных проблем науки, индустрии и общества.

2.5.3 Исследования в сфере социально-экономического развития

Согласно Стратегии Университета на 2013 - 2020 годы планируется создать Институт перспективных исследований (далее – ИПИ). ИПИ будет развиваться по двум основным направлениям:

1) поддержка междисциплинарных исследований, сконцентрированных на решении многих насущных проблем, с которыми сталкивается Казахстан и весь мир в настоящее время;

2) оказание поддержки исследованиям в области гуманитарных и социальных наук.

ИПИ будет оказывать поддержку путем предоставления финансирования членам ППС Университета, которые организуют тематические исследовательские центры и внесут вклад в развитие науки Казахстана. Предоставляемые финансовые средства позволят исследователям разработать заявки на получение более долгосрочного и объемного финансирования и помогут наладить связи с лучшими исследовательскими центрами по всему миру.

На начальном этапе предполагается, что исследования в ИПИ будут проводиться в таких направлениях, как региональные исследования (Китай и Евразия/Россия), здравоохранение, экономическое развитие и рост, человеческое развитие и рынки труда (на базе ВШО и акционерного общества "Национальный аналитический центр" (далее – НАЦ), а также создание центра финансового менеджмента, регионального центра роста и конкурентоспособности в сотрудничестве с НАЦ, дочерней организацией Университета.

2.5.4 Организация научной деятельности

Управление исследованиями в исследовательских центрах и школах Университета осуществляется Научным советом Университета, который является основным органом, принимающим решения по вопросам научной политики и научной деятельности Университета и его организаций.

В состав Научного совета входят: президент, провост, вице-провост по науке, руководители научных центров, деканы и заместители деканов по научным вопросам школ и иные должностные лица Университета и его организаций.

В Университете формируется собственная политика и система финансирования и поддержки научной деятельности, соответствующая лучшей практике исследовательских университетов мира.

Ядром системы поддержки и финансирования науки в Университете являются совместные проекты профессоров и ученых. ППС Университета активно принимает участие в реализации научных и научно-технических проектов. Члены ППС имеют право на конкурсной основе получить гранты от Университета для проведения научных исследований, в том числе для подготовки/доработки проектов научной заявки для подачи на более значительное по объемам внешнее финансирование. Общая система продвижения научных исследований в Университете представлена в виде схемы на рисунке 1.

Все научные заявки проходят независимую международную экспертизу, результаты которой рассматриваются Научным советом. Международная экспертиза научных заявок проводится консорциумом Oaks Ridge Associated Universities (ORAU), объединяющим более 100 исследовательских университетов США с базой более 3500 экспертов-рецензентов.

Рисунок. 1. Система продвижения научных исследований

Основная цель проведения внутренней экспертизы проектов с помощью внешнего независимого агентства – это обеспечение внутреннего качества научных проектов и формирование высокой научной репутации Университета за его пределами.

С целью совершенствования системы менеджмента науки, администрирования грантов, внутренней экспертизы и собственной инфраструктуры поддержки научных исследований создан офис сопровождения исследований, работающий по принципу "одного окна" для преподавателей и исследователей в Университете.

Офис сопровождения исследований отвечает за работу с потенциальными грантодателями и спонсорами, финансирующими научную деятельность Университета. Также в компетенцию офиса сопровождения проектов входит проведение переговоров с организациями-спонсорами и заключение с ними контрактов на исследования, управление проектами на стадии практической реализации, а также оказание содействия исследователям в подготовке отчетности перед спонсорами.

2.6 Интегрированная академическая система здравоохранения

Одной из стратегических целей Университета является создание модели оказания услуг в здравоохранении. Реализация поставленной цели будет осуществляться посредством создания и развития интегрированной академической системы здравоохранения (далее – ИАСЗ), которая будет включать медицинские организации Национального медицинского холдинга (далее – НМХ), Центр наук о жизни (далее – ЦНЖ) и Школу медицины.

ИАСЗ нацелена на достижение прорыва в клинической диагностике и лечении путем объединения усилий исследователей и врачей, улучшение качества и продвижение достижений в экономически эффективном медицинском обслуживании, обучение и подготовку кадрового потенциала, нового поколения профессионалов здравоохранения, а также ученых-врачей, практикующих в сферах фундаментальных наук и клинической медицины; привлечение талантливых исследователей и клиницистов для создания и усиления бренда системы здравоохранения Университета.

Создан Совет ИАСЗ – внутренняя группа исполнительного руководства, подотчетная и возглавляемая президентом Университета. Совет является активным совещательным органом, проводящим регулярные заседания и служащим платформой для взаимосвязи и принятия решений в ИАСЗ. Важным полномочием Совета является стимулирование сотрудничества и междисциплинарного подхода к лечению, исследованиям и образованию.

Конкурентоспособность на мировом рынке медицинских услуг будет обусловлена интеграцией центров НМХ с мировым научно-клиническим сообществом и созданными конкурентными преимуществами, важнейшими из которых станут эффективные клиническая (полный спектр многоуровневых медицинских программ, сертифицированных на международном уровне) и научно-образовательная деятельность на основе принципов интеграции практики, науки и образования.

Интегрированная академическая система здравоохранения Университета выйдет в лидеры систем здравоохранения Казахстана, Центральной Азии, стран Содружества Независимых Государств и укрепит свои позиции в мировом научно-клиническом пространстве, станет эталоном для медицинских организаций страны, будет способствовать эффективному обеспечению системной модернизации отрасли на основе синергии медицинской практики, науки и образования, реализации инновационных клинических программ, а также обеспечит эффективный трансферт технологий в систему здравоохранения.

2.7 Инновации и внедрение науки в производство

Частное учреждение "Nazarbayev University Research and Innovation System"

Частное учреждение "Nazarbayev University Research and Innovation System" (далее – NURIS) был создан 25 сентября 2012 года путем реорганизации и переименования частного учреждения "Центр энергетических исследований". Основными целями NURIS являются осуществление деятельности в сфере науки и образования, включающей научно-исследовательскую, научно-техническую, образовательную и научно-сервисную деятельность, а также обеспечение технической учебной и научно-лабораторной экспериментальной базы Университета.

Одним из приоритетных направлений деятельности NURIS является создание интеллектуально-инновационного кластера Университета (далее – кластер), призванного обеспечивать развитие вокруг Университета пояса наукоемких и высокотехнологичных компаний, создание благоприятных условий для ученых, привлечение инвестиций в новые технологические исследования на базе Университета, развитие инжинирингового потенциала в Казахстане, трансферт и коммерциализацию новейших технологий, создание новых рабочих мест для выпускников Назарбаев Университета.

Ключевыми элементами кластера являются школы и исследовательские центры Университета, офис коммерциализации, бизнес-инкубатор, технопарк и научный парк "Astana Business Campus".

Цель офиса коммерциализации – коммерциализация результатов изобретений, созданных в рамках инновационной системы Университета, путем создания малых инновационных предприятий, передачи прав на обладание интеллектуальной собственностью, а также трансферт инновационных технологий.

Бизнес-инкубатор – объект инновационной инфраструктуры Университета, содействующий коммерциализации результатов интеллектуальной деятельности Университета, специализирующийся на создании благоприятных условий для возникновения и эффективной деятельности стартап-компаний, выполняющих инновационные проекты.

В деятельность бизнес-инкубатора входит следующее:

1) проведение консультаций по вопросам бизнес инкубирования инновационных проектов, реализуемых на базе Назарбаев Университета;

2) привлечение внешних источников финансирования на реализацию инновационных проектов;

3) заключение лицензионных соглашений;

4) содействие в создании и развитии стартап-компаний;

5) проведение маркетинговых исследований;

6) поиск и привлечение бизнес менторов и бизнес партнеров для проектных команд.

В бизнес-инкубаторе компаниям будут предоставляться услуги технологического бизнес-инкубирования, в ходе которого происходит формализация идеи, детализируется бизнес-план проекта, проводятся необходимые этапы исследовательских и опытно-конструкторских работ. Затем проект переходит на следующий этап и переводится для размещения в технопарк для осуществления опытного и пилотного производства промышленных образцов, тестирования применяемых новых технологий.

В настоящее время функционирует пилотный технопарк, представляющий собой многофункциональное здание общей площадью 2300 квадратных метров с гибким назначением помещений под различные типы исследований и производств, где размещаются высокотехнологичные старт-ап компании на период бизнес-инкубации (1-3 года). Технопарк осуществляет работы, связанные с физическим воплощением результатов научных исследований, подлежащих коммерциализации, посредством предоставления следующих услуг:

1) предоставление офисных и производственных помещений под проектные цели;

2) оснащение проектных компаний оборудованием общего пользования и оборудованием для создания опытных образцов, прототипов, пилотного (малосерийного) производства;

3) проведение работ по коммерциализации и трансферту технологий результатов научных исследований;

4) организация площадки для производства, модификации, тестирования и внедрения передовых энергосберегающих технологий;

5) оказание консультационной, организационной и иной поддержки в процессе опытного производства.

Важную роль в становлении и развитии кластера Назарбаев Университета должен сыграть научный парк "Astana Business Campus". Миссия научного парка заключается в реализации концепции интеграции науки, бизнеса и государства и достижении синергетического эффекта, направленного на активизацию инновационной деятельности, повышение уровня конкурентоспособности и диверсификацию национальной экономики.

Наряду с научно-исследовательской и образовательной деятельностью в научном парке будет активно проводиться инжиниринговая, опытно-промышленная и инвестиционная деятельность.

Идея Astana Business Campus проста – объединить в одном месте зарубежные и казахстанские компании, наукоемкий малый и средний бизнес, венчурные фонды-ученых, бизнесменов, финансистов, студентов, изобретателей.

Территория Astana Business Campus будет поделена на кластерные зоны. На первом этапе в Astana Business Campus будут организованы следующие кластера: биомедицинский кластер, геологический кластер, кластер высоких технологий, социально-деловая зона.

Пилотным проектом научного парка выступит создание технопарка Назарбаев Университета, в котором ожидается осуществить комплекс мер поддержки резидентов – стартапов и малых инновационных компаний на всех этапах развития, предоставлять бизнес и специализированные сервисы резидентам и внешним компаниям, коммерциализировать результаты научно-технической деятельности и генерировать прибыль.

3. Цели, задачи и показатели результатов реализации Программы
Цель: формирование Университета как исследовательского университета мирового уровня путем развития его образовательной, научно-исследовательской базы и системы научной и инновационной поддержки.

Целевые индикаторы:

Показатели деятельности исследовательского университета отражают его способность реализовывать широкий спектр фундаментальных и прикладных исследований, генерировать знания и обеспечивать эффективный трансферт технологий в экономику.

Целевой индикатор	Единица измерения	В плановом периоде
		2016	2017	2018	2019	2020
Отношение количества научных статей, опубликованных в течение последних 3-х лет в международных рейтинговых журналах, индексируемых Web of Science или Scopus, к общему числу научно-педагогических работников	отношение	не менее 1:3	не менее 1:3	не менее 1:3	не менее 1:3	не менее 1:3
Средний уровень цитируемости научных статей, опубликованных в течение последних 5-ти лет в международных рейтинговых журналах, индексируемых Web of Science или Scopus	единица	не менее 2.0	не менее 2.0	не менее 2.0	не менее 2.0	не менее 2.0
Сумма общего дохода, полученного в течение последних 3-х лет в результате выполнения работ/оказания услуг для частных компаний, организаций и фондов (в т. ч. международных) на единицу научно-педагогических работников	не менее 300 тысяч тенге	не менее 300 тысяч тенге	не менее 300 тысяч тенге	не менее 300 тысяч тенге	не менее 300 тысяч тенге	не менее 300 тысяч тенге

Задачи и показатели результатов по годам

Задача 1. Усиление интеграции научной деятельности и образовательного процесса на всех уровнях высшего и послевузовского образования

Актуальной задачей является усиление интеграции научной деятельности и образовательного процесса на всех уровнях высшего и послевузовского образования. Полностью интегрированный исследовательский университет обеспечивает свободное и частое перемещение студентов, преподавателей и научных исследователей внутри институциональных границ. По примеру ведущих исследовательских университетов предполагается, что преподаватели наряду с научными сотрудниками Университета будут заниматься наукой, участвуя в различных программах научных исследований.

Студенты исследовательского университета, начиная со ступени бакалавриата, уже с первых дней будут приобщаться к научно-исследовательской культуре, получая возможность получать знания и проводить научные исследования в аудиториях и лабораториях вместе с преподавателями и исследователями, работающими над решением научных задач на границе познаний.

Университет планирует достичь, как минимум, следующих показателей:

Показатель результата	Единица измерения	В плановом периоде
		2016	2017	2018	2019	2020
Доля магистрантов и докторантов, обучающихся на программах послевузовского образования, от общего контингента обучающихся	%	не менее 10 %	не менее 12 %	не менее 15 %	не менее 15 %	не менее 15 %
Доля профессорско-преподавательского состава, вовлеченного в научно-исследовательскую деятельность	%	не менее 70 %	не менее 70 %	не менее 70 %	не менее 70 %	не менее 70 %

Задача 2. Усиление научной деятельности

Для достижения научного лидерства и оправдания вкладываемых инвестиций Казахстана Университету необходимо развивать два направления успешных исследований: передовые исследования, которые позволят Университету конкурировать на международном уровне, а также исследования, результаты которых будут крайне полезными Казахстану и миру в краткосрочной перспективе.

В рамках данной задачи планируется достичь следующих показателей:

Показатель результата	Единица измерения	В плановом периоде
		2016	2017	2018	2019	2020
Общее количество научно- исследовательских проектов	количество	не менее 100	не менее 100	не менее 100	не менее 120	не менее 150
Доля ППС, имеющая степень PhD от признанных университетов мира	%	не менее 90 %	не менее 90 %	не менее 90 %	не менее 90 %	не менее 90 %
Доля научных публикаций в соавторстве с зарубежными преподавателями/исследователями от общего количества научных статей, опубликованных в течение последних 3-х лет в международных рейтинговых журналах, индексируемых Web of Science или Scopus	%	не менее 30 %	не менее 35 %	не менее 40 %	не менее 40 %	не менее 40 %

Задача 3. Создание и развитие интеллектуально-инновационного кластера

Развитие кластера является одной из стратегических целей Университета. Создание кластера является основным этапом в процессе интеграции образования, науки и инноваций Назарбаев Университета, который будет способствовать становлению Университета в качестве исследовательского университета мирового уровня.

В рамках данного направления планируется достичь следующих показателей:

Показатель результата	Единица измерения	В плановом периоде
		2016	2017	2018	2019	2020
Охранные документы на объекты интеллектуальной собственности	единиц	6	8	10	15	20
Стартапы, созданные на базе проектов Университета и его организаций	количество	3	5	8	12	14
Размер "сообщества" интеллектуально-инновационного кластера	количество	3	7	15	25	35
Новые инновационные проекты интеллектуально-инновационного кластера	количество	12	18	20	25	30

Задача 4. Усиление международного сотрудничества с ведущими мировыми исследовательскими университетами и научными организациями

В своем развитии и реализации видения становления в качестве исследовательского университета мирового класса Университет продолжит опираться на лучшие мировые практики, использовать всякую возможность привлекать лучших преподавателей и ученых, а также быть активным участником мирового академического и научного сообщества.

Показатель результата	Единица измерения	В плановом периоде
		2016	2017	2018	2019	2020
Доля программ послевузовского образования, разработанных с участием зарубежных вузов-партнеров, входящих в топ-200 лучших университетов мира	%	70 %	70 %	75 %	75 %	75 %
Доля приглашенных иностранных преподавателей и исследователей в общей численности научно-педагогических работников	%	не менее 15 %	не менее 15 %	не менее 15 %	не менее 15 %	не менее 15 %
Количество меморандумов о сотрудничестве, заключенных с ведущими университетами и научными организациями	количество	5	7	9	11	13

Задача 5. Создание интегрированной академической системы здравоохранения

Значимым событием в развитии академической системы здравоохранения станет создание Национального научного онкологического центра в партнерстве с медицинским центром Университета Питтсбурга. Ожидается, что ранняя диагностика и активное раннее профилактическое лечение в центре будет способствовать увеличению продолжительности жизни людей и поможет снизить уровень смертности от онкологических заболеваний по всей стране.

В настоящее время пять центров НМХ получили международную аккредитацию JCI (Американская совместная комиссия по международной аккредитации), являющейся "Золотым стандартом" для медицинских организаций. С целью обеспечения непрерывного улучшения работ медицинских учреждений центры НМХ будут подтверждать полученный статус путем прохождения переаккредитации с определенной периодичностью.

Показатель результата	Единица измерения	В плановом периоде
		2016	2017	2018	2019	2020
JCI аккредитация клиник Национального медицинского холдинга	количество	1
Открытие Национального научного онкологического центра в сотрудничестве с Медицинским центром Университета Питтсбурга	количество					1

4. Источники и объемы финансирования

На реализацию данной программы, начиная с 2016 года, потребуется финансирование путем установления повышающего коэффициента "1,05" к размеру гранта, предоставляемого обучающимся в рамках государственного образовательного заказа для оплаты образования в Университете по соответствующему уровню образования или на подготовительном отделении.

5. План мероприятий по реализации Программы развития
исследовательского университета автономной организации
образования "Назарбаев Университет"

№ п/п	Мероприятия	Форма завершения	Ответственные исполнители	Сроки исполнения
1	2	3	4	5
Задача 1. Усиление интеграции научной деятельности и образовательного процесса на всех уровнях высшего и послевузовского образования
1	Реализация совместных исследований научных сотрудников и ППС Университета	отчеты/публикации/патенты	школы, ЧУ "NLA", ЧУ "NURIS"	2016 - 2020 годы
2	Мероприятия по профессиональному развитию научно-педагогических работников	мероприятия	офис провоста	2016 - 2020 годы
3	Пересмотр учебных курсов по исследовательским методам для программ бакалавриата, магистратуры, докторантуры на ежегодной основе	учебные курсы	офис провоста	2016 - 2020 годы
4	Пересмотр модели рабочей нагрузки/системы производительности членов ППС на ежегодной основе	модель рабочей нагрузки членов ППС	офис провоста	2016 - 2020 годы
Задача 2. Усиление научной деятельности
5	Организация и проведение исследований в областях наук ЧУ "NLA"	отчет/публикации/патенты	ЧУ "NLA"	2016 - 2020 годы
6	Организация и проведение исследований в области социально-экономического развития	отчет/публикации	Университет	2016 - 2020 годы
7	Строительство и оснащение новых научных лабораторий	научные лаборатории	ЧУ "NLA"	2016 - 2020 годы
Задача 3. Создание и развитие интеллектуально-инновационного кластера
8	Развитие основных элементов ИИК – офиса коммерциализации, опытно-экспериментального цеха, бизнес-инкубатора, технопарка, научного парка	офис коммерциализации, опытно-экспериментальный цех, бизнес-инкубатор, технопарк, научный парк	ЧУ "NURIS"	2016 - 2020 годы
9	Привлечение бизнеса, в том числе иностранного, к созданию научных подразделений, опытных производств, высокотехнологичных компаний на индустриальной площадке Университета	R&D офисы, опытные производства	ЧУ "NURIS"	2016 - 2020 годы
10	Создание старт-ап компаний	старт-ап компании	ЧУ "NURIS"	2016 - 2020 годы
11	Финансирование проектов на коммерциализацию	проекты	ЧУ "NURIS"	2016 - 2020 годы
Задача 4. Усиление международного сотрудничества с ведущими мировыми исследовательскими университетами и научными организациями
12	Наем высококвалифицированных ППС школ	новые ППС школ	Комитет по найму	2016 - 2020 годы
13	Разработка программ магистратуры, докторантуры с участием зарубежных вузов-партнеров, входящих в топ-200 лучших университетов мира	программы послевузовского образования	школы	2016 - 2020 годы
Задача 5. Создание интегрированной академической системы здравоохранения
14	Подготовка и получение аккредитации клиник НМХ	сертификаты	руководители НМХ и его дочерних организаций	2016 год
15	Открытие Национального научного онкологического центра НМХ	решение НУ	руководитель НМХ	2019 - 2020 годы

Примечание: расшифровка аббревиатур:

ЧУ "NLA" - частное учреждение "National Laboratory Astana"

ЧУ "NURIS" - частное учреждение "Nazarbayev University Research and Innovation System"

ППС – профессорско-преподавательский состав

Университет – Автономная организация образования "Назарбаев Университет"

ИИК - интеллектуально-инновационный кластер

НУ - Назарбаев Университет

НМХ – акционерное общество "Национальный медицинский холдинг"