Оқу процесін қашықтықтан білiм беру технологиялары бойынша ұйымдастыру ережелерін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2010 жылғы 13 сәуірдегі N 169 Бұйрығы. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2010 жылғы 20 мамырда Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне N 6242 болып енгізілді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 17 тамыздағы № 386 бұйрығымен

Ескерту Бұйрықтың күші жойылды - ҚР Білім және ғылым министрінің 2012.08.17 № 386 (қол қойылған күнінен бастап күшіне енеді) бұйрығымен.

РҚАО-ның ескертпесі!
Бұйрықтың қолданысқа енгізілу тәртібін 4-тармақтан қараңыз.

«Білім туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабының 25) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:
1. Қоса беріліп отырған Оқу процесін қашықтықтан білім беру технологиялары бойынша ұйымдастыру ережесі бекітілсін.
2. «Оқу процесін қашықтықтан білім беру технологиялары бойынша ұйымдастыру ережелерін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2007 жылғы 29 қарашадағы № 590 бұйрығының ( нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 5054 тіркелген, «Заң газетінің» 2008 жылғы 25 қаңтардағы № 12 (1412)) санында жарияланған)) күші жойылды деп танылсын.
3. Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім департаменті (С.М. Өмірбаев) белгіленген тәртіппен:
1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;
2) осы бұйрықты бұқаралық ақпарат құралдарында ресми жариялауды қамтамасыз етсін.
3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылауды өзіме қалдырамын.
4. Осы бұйрық алғаш рет ресми жарияланғаннан кейін он күнтізбелік күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Министр Ж. Түймебаев

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2010 жылғы 13 сәуірдегі
№ 169 бұйрығымен бекітілген

Оқу процесін қашықтықтан білім беру технологиялары бойынша ұйымдастыру ережелері 1. Жалпы ережелер

1. Осы оқу процесін қашықтықтан білім беру технологиялары бойынша ұйымдастыру ережелері «Білім туралы» Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 27 шілдедегі Заңының 5 бабының 25) тармақшасына сәйкес әзірленген және оқу процесін қашықтықтан білім беру технологиялары бойынша ұйымдастыру мен іске асыру тәртібін айқындайды.
2. Қашықтықтан білім беру технологияларын (әрі қарай - ҚБТ) жүзеге асыру келесі түрлері бойынша іске асырылады: ТВ-технологиясы, желілік технологиясы мен кейс-технологиясы.
3. Қашықтықтан білім беру технологияларының субъектілері білім алушылар мен педагогикалық қызметкерлер болып табылады.
4. ҚБТ жоғары және қосымша кәсіптік білім беретін, меншік нысанына, ведомстволық бағыныстылығына қарамастан білім беру қызметін жүргізуге лицензиясы бар білім беру саласындағы уәкілетті органның рұқсаты бар білім беру ұйымдарында іске асырылады.
Ескерту. 4-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Білім және ғылым министрінің 2011.04.05 № 133 (алғаш рет ресми жарияланғаннан кейін он күнтізбелік күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Бұйрығымен.
5. Осы Ережеде «Тьютор» - білім алушыларға оқытушы оқытатын пәнді игеруге көмектесетін тұлға деген түсінік пайдаланылады.

2. Оқу процесін ҚБТ бойынша ұйымдастыру

6. Оқу процесін ҚБТ-ны пайдаланумен ұйымдастырудың негізгі міндеттері келесілер болып табылады:
- ақпараттық технологияларды білім беруге енгізу;
- білім беруді жекелеу;
- білім берудің тиімділігін (сапасын) арттыру;
- дәстүрлі білім беру түрлеріне қолы жетпейтін адамдарға білім беру қызметтерін ұсыну.
7. Қашықтықтан білім беру технологиялары бойынша оқу процесін ұйымдастырудың қажетті шарты білім беру ұйымында:
білім алушыларға арналған оқу-әдістемелік және ұйымдастырушылық -әкімшілік ақпараты бар парақтарымен білім беру Интернет-порталы;
телекоммуникациялық желіге шығатын жабдықтың (Интернет, спутниктік теледидар);
әртүрлі терминалдардың: мультимедиялық сыныптар, электрондық оқу залдарының;
CD, DVD дискілердегі оқу контентінің (жеке және/немесе сатып алынған);
контенттің желілік оқу мультимедиясының (жеке және/немесе сатып алынған);
тиісті дайындықтан өткен оқытушылық, оқу көмекші және техникалық персоналдың;
меншік контент (локалді және желілі) құру үшін зертханалар мультимедиасының;
желілік тестілеу кешендерінің;
оқытуды басқарудың желілік жүйесінің (Learning Management System – LMS);
оқу контентін басқару жүйесінің (Learning Content Management Syst – LCMS) болуы қажет.
8. Білім беру ұйымдарында ҚБТ-тың дұрыс қызмет етуі мен оны ұйымдастыру үшін келесі талаптарды орындау қажет:
1) білім беру ресурстарын әзірлеу және жаңарту үшін профессорлық-оқытушылар құрамына жағдай жасау;
2) білім алушыларға ақпараттық технологиялар немесе қағаздағы нұсқасы арқылы оқу материалын жеткізу;
3) «on-line» режимінде кеңес беруді ұйымдастыру және өткізу;
4) «off-line» режимінде білім алушылармен кері байланысты ұйымдастыру;
5) «off-line» режимінде білім алушылардың оқудағы жетістіктерін бақылау;
6) аутентификация жүйесі арқылы білім алушылардың тұлғасын сәйкестендіру.
9. ҚБТ-ты өндіруші білім беру ұйымында білім алушылардың деректер базасын қамтитын ақпараттық басқару жүйесі енгізілуі қажет (білім алушыларды қабылдау, ауыстыру, қалпына келтіру туралы бұйрық, олардың ағымдағы үлгерімдері туралы мәліметтер).
10. ҚБТ білім алушылардың келесі санаттарына қолданылады:
техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім және жоғары білім базасындағы қысқартылған білім бағдарламасы бойынша;
қозғалыстағы физикалық мүмкіндіктері шектелген адамдар (мүгедектер);
«Болашақ» стипендиаттарын қоспағанда алмасу бағдарламасымен мемлекеттен тысқары кеткен білім алушылар;
сырттай оқу түрі бойынша жедел әскери қызметке шақырылғандар;
ұзақ мерзімдік (4 айдан астам) шетелдік іссапардағы тұлғалар.
11. ҚБТ бойынша оқитын білім алушылар білім беру ұйымы басшысының атына оқуда ҚБТ-ты пайдалану мүмкіндігі туралы уәжделген негіздемемен және растаушы құжаттарды ұсына отырып өтініш жазады.
12.ҚБТ бойынша оқитындар өтініштерінің негізінде қолданылатын ҚБТ-ты көрсете отырып білім беру ұйымы басшысының бұйрығымен ресімделеді.
13. Бұйрыққа:
1) білім алушының өтініші;
2) білім алушылардың жеке оқу жоспары;
3) әрбір білім алушының оқу қызметін ұйымдастырудың жеке кестесі қоса беріледі.
14. Білім беру ұйымы білім беру процесінде қашықтықтан оқыту технологиясын таңдауға сай оқу сабақтарының барлық түрлерін жүргізуді жүзеге асырады.
ҚБТ-ты пайдаланып оқыту қашықтықтан білім беру технологияларын қолданумен оқытуды ұйымдастыру мемлекеттік жалпыға міндетті білім стандарттарының талаптарына сәйкес оқу жоспарының барлық пәндері бойынша электрондық оқу-әдістемелік кешендермен қамтамасыз етілген жағдайда ұйымдастырылады.
15. ҚБТ жүзеге асыратын білім беру ұйымында ҚБТ бойынша оқу процесін ұйымдастырушылық, әдістемелік, ақпараттық және техникалық қолдауды іске асыратын және құрамында келесі қызметтері бар арнайы құрылымдық бөлімшелер құрылады:
- ҚБТ бойынша оқу процесін әкімшілендіру;
- ҚБТ дидактикалық құралдарын әзірлеу;
- ақпараттық-техникалық қамтамасыз ету.
16. Оқу процесін әкімшілендіру қызметі оқу процесін ҚБТ бойынша жоспарлайды және ұйымдастырады, ҚБТ-қа байланысты құжаттаманы жүргізеді, оқытушылар мен тьюторлардың біліктілігін жоғарылатуды жоспарлайды, білім алушылардан бақылау материалдарын (бақылау және курстық жұмыстар, эссе, реферат, жазбаша емтихан тапсыру парағы және тағы сияқтылар) басып шығарылған немесе электрондық нұсқаларда жинауды; осы материалдардың сәйкес байланыс құралдарымен тьюторларға білімдерді бағалау үшін тапсыруды ұйымдастырады; тьюторлардан алынған ағымдағы үлгерім туралы деректерді бірыңғай ақпараттық деректер базасына енгізуді қамтамасыз етеді.
17. ҚБТ дидактикалық құралдарын әзірлеу қызметі электрондық оқулықтарды, мультимедиалық курстарды, әдістемелік құралдар мен басқа бақылау түрлерін әзірлеуді, иелікке алуды және игеруді жүзеге асырады, тестілеу жүйелерін және білімдерді бақылау түрлерін, ҚБТ арналған ақпараттық ресурстарды пайдалану әдістемесін әзірлейді.
18. Ақпараттық-техникалық қамтамасыз ету қызметін пайдалануда қашықтықтан білім берудің бағдарламалық, ақпараттық және техникалық құралдарын әзірлейді, игереді және қолдайды.
19. ҚБТ-ты жүзеге асыратын білім беру мекемесі білім алушыларға телекоммуникациялық құралдарды пайдаланумен және оқу процесінің қатысушыларының өзара әрекет етуі арқылы ғылыми және әдістемелік көмекті қамтамасыз етеді.
20. ҚБТ бойынша оқыту мамандықтың барлық оқу жоспары бойынша жүргізіледі.
21. Оқу жылы академиялық кезеңдерден тұрады және академиялық күнтізбеге сәйкес аяқталады.
22. Білім беру қызметінің барлық түрлері төмендегілер арқылы іске асырылады:
электрондық байланыс құралдарын пайдалану немесе білім беру мекемесінде тікелей байланысты пайдалану арқылы педагогикалық қызметкерлерінің немесе тьютордың педагогикалық қатынасы (білім берушінің бастамасы бойынша);
білім беру құралдарымен білім алушының дербес жұмысы.
23. ҚБТ қашықтықтан оқу сабақтарын «оn-line» режімінде және/немесе «оff-line» режімінде өткізуге негізделген.
24. «Оn-line» режімінде оқу сабағы нақты уақыттағы оқу процесінің өзара әсерін қамтиды (бейнеконференция, чат, телефон бойынша байланыс).
25. «Оff-line» режімінде оқу сабағы білім беру қарым-қатынасы процесі кезінде оқытушы мен білім алушы арасындағы тілдесу асинхронды түрде өтеді (электрондық пошта, кейіннен аралық және/немесе қорытынды бақылау тапсыруымен, оқытушының тапсырмасы бойынша білім алушының оқулық бойынша жұмысы).
26. Білім алушылардың үлгерімін аралық бақылау және аралық аттестаттау мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттардың негізінде әзірленген оқу жұмыс бағдарламасына, академиялық күнтізбеге және оқу бағдарламаларына сәйкес жүзеге асырылады.
27. Үлгерімді аралық бақылауды және аралық аттестаттау төмендегілер арқылы жүргізілуі мүмкін:
- ақпараттық-телекоммуникациялық құралдарды пайдаланумен on-line режимінде білім алушы мен оқытушының тікелей қатынасы;
- автоматтандырылған тестілеу кешендері;
- жазбаша жеке тапсырмаларды тексеру (кейстік технология).
28. Білім беру ұйымы білім алушылардың ағымдағы үлгерімін бақылау мен аралық бақылауды, шектеудің электрондық әдістерін қолдана отырып, рұқсат етілмеген қатынау мен жалғандықтан сақталған ақпараттық жүйеде жүргізеді.
29. Білім алушы пән бойынша аралық аттестаттауға оқу жұмыс бағдарламасымен белгіленген барлық бақылау шараларын орындаған және тапсырған жағдайларда жіберіледі.
30. Білім алушылардың оқудағы жетістіктері әріптік баллдық-рейтингтік жүйе бойынша жоғары оқу орындарында білімді бақылау және бағалау бойынша мемлекеттік жалпыға білім беру стандарттарына сәйкес бағаланады.
31. ҚБТ кезінде курстық жұмыстарды қорғау іске асырылады:
- білім беру мекемесінде көпшілік;
- ақпараттық-телекоммуникациялық құралдарды пайдаланумен бейнебайланыс on-line режимінде;
- білім алушыларға курстық жұмысты (жобаны) басып шығарылған және электрондық нұсқаларда және бейнежазбаларды курстық жобаларына пікір жазылғаннан кейін жіберу жолымен.
32. Кәсіптік практика білім беру мекемесіне ыңғайлы мерзімдерде, мамандықтың ерекшелігіне қарай жүргізіледі. Кәсіптік практиканың мазмұны жоғары білімнің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес әзірленген және білім беру мекемесінің Ғылыми кеңесімен бекітілген бағдарламамен анықталады.

Об утверждении Правил организации учебного процесса по дистанционным образовательным технологиям

Приказ Министра образования и науки Республики Казахстан от 13 апреля 2010 года № 169. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 20 мая 2010 года № 6242. Утратил силу приказом и.о. Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 августа 2012 года № 386

Сноска. Утратил силу приказом и.о. Министра образования и науки РК от 17.08.2012 № 386.

Примечание РЦПИ!
Порядок введения в действие приказа см. п. 4.

В соответствии с подпунктом 25) статьи 5 Закона Республики Казахстан "Об образовании" ПРИКАЗЫВАЮ:
1. Утвердить прилагаемые Правила организации учебного процесса по дистанционным образовательным технологиям.
2. Признать утратившим силу приказ Министра образования и науки Республики Казахстан от 29 ноября 2007 года № 590 "Об утверждении Правил организации учебного процесса по дистанционным образовательным технологиям" (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 5054, опубликованный в "Юридической газете" от 25 января 2008 года № 12 (1412)).
2. Департаменту высшего и послевузовского образования (Омирбаеву С.М.) обеспечить в установленном порядке:
1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;
2) официальное опубликование настоящего приказа в средствах массовой информации.
3. Контроль за исполнением настоящего приказа оставляю за собой.
4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр Ж. Туймебаев

Утверждены
приказом Министра образования и науки
Республики Казахстан
от 13 апреля 2010 года № 169

Правила организации учебного процесса по дистанционным
образовательным технологиям

1. Общие положения

1. Настоящие Правила организации учебного процесса по дистанционным образовательным технологиям разработаны в соответствии с подпунктом 25) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании" и определяют порядок организации и осуществления учебного процесса по дистанционным образовательным технологиям.
2. Реализация дистанционных образовательных технологий (далее - ДОТ) осуществляется по следующим видам: ТВ-технология, сетевая технология и кейс-технология.
3. Субъектами дистанционной образовательной технологии являются обучающиеся и педагогические работники.
4. ДОТ реализовываются в организациях образования, дающих высшее и дополнительное профессиональное образование, имеющих лицензию на проведение образовательной деятельности, независимо от формы собственности, ведомственной подчиненности, по согласованию с уполномоченным органом в области образования.
Сноска. Пункт 4 с изменением, внесенным приказом Министра образования и науки РК от 05.04.2011 № 133 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
5. В настоящих Правилах используется понятие "Тьютор" - лицо, помогающее обучающимся осваивать изучаемую с преподавателем дисциплину.

2. Организация учебного процесса по ДОТ

6. Основными задачами организации учебного процесса с использованием ДОТ являются:
внедрение информационных технологий в образовании;
индивидуализация обучения;
повышение эффективности (качества) обучения;
предоставление образовательных услуг лицам, для которых традиционные формы обучения являются недоступными.
7. Необходимым условием организации учебного процесса по дистанционным образовательным технологиям является наличие у организации образования:
образовательного Интернет-портала со страницами, содержащими учебно-методическую и организационно-административную информацию для обучающихся;
оборудования, имеющего выход в телекоммуникационную сеть (Интернет, спутниковое телевидение);
различных терминалов: мультимедийные классы, электронные читальные залы;
учебного контента (собственного и/или приобретенного) на CD, DVD дисках;
сетевого учебного мультимедиа контента (собственного и/или приобретенного);
преподавательского, учебно-вспомогательного и технического персонала, прошедшего соответствующую подготовку;
мультимедиа лабораторий для создания собственного контента (локального и сетевого);
сетевых тестирующих комплексов;
сетевых систем управления обучением (Learning Management System – LMS);
системы управления учебным контентом (Learning Content Management System – LCMS).
8. Для организации и правильного функционирования ДОТ в организациях образования необходимо выполнение следующих требований:
1) создание условий профессорско-преподавательскому составу для разработки и обновления образовательных ресурсов;
2) доставка учебного материала обучающимся посредством информационных технологий либо на бумажных носителях;
3) организация и проведение консультаций в режиме "on-line";
4) организация обратной связи с обучающимися в режиме "off-line";
5) контроль учебных достижений обучающихся в режиме "off-line";
6) идентификация личности обучающихся посредством системы аутентификации.
9. В организации образования внедряющей ДОТ должна быть внедрена информационная система управления, содержащая базу данных обучающихся (приказ о зачислении, перевод, восстановление, сведения о текущей успеваемости обучающихся).
10. ДОТ применяются к следующим категориям обучающихся:
по сокращенным образовательным программам на базе технического и профессионального, послесреднего и высшего образования;
являющимся лицами с ограниченными физическими возможностями в движении (инвалиды);
выехавшим за пределы государства по программам обмена обучающимся, за исключением стипендиатов "Болашак";
призванным на срочную военную службу по заочной форме обучения;
находящихся в длительной заграничной командировке (более 4-х месяцев).
11. Обучающиеся по ДОТ пишут заявление на имя руководителя организации образования с мотивированным обоснованием о возможности использования ДОТ в обучении и предоставлением подтверждающих документов.
12. На основании заявлений обучающихся по ДОТ оформляется приказ руководителя организации образования с указанием применяемых ДОТ.
13. К приказу прилагаются:
1) заявление обучающихся;
2) индивидуальные учебные планы обучающихся;
3) индивидуальный график организации учебной деятельности каждого обучающегося.
14. Организация образования осуществляет в образовательном процессе проведение тех видов учебных занятий, которые соответствуют выбранным технологиям дистанционного обучения.
Обучение, с применением ДОТ организовывается в случае обеспечения электронными учебно-методическими комплексами по всем дисциплинам учебного плана, в соответствии с требованиями государственного общеобязательного стандарта образования по организации обучения с применением дистанционных образовательных технологий.
15. В организации образования, реализующей ДОТ, создаются специальные структурные подразделения, осуществляющие организационное, методическое, информационное и техническое сопровождение процесса обучения по ДОТ и имеющие в своем составе следующие службы:
администрирования учебного процесса по ДОТ;
разработки дидактических средств ДОТ;
информационно-технического обеспечения.
16. Служба администрирования учебного процесса по ДОТ планирует и организует учебный процесс по ДОТ, ведет документацию, связанную с ДОТ, планирует повышение квалификации преподавателей и тьюторов, организует сбор всех контрольных материалов обучающихся (контрольных и курсовых работ, эссе, рефератов, письменных экзаменационных работ, и тому подобное) в печатном и/или электронном виде, передачу этих материалов тьюторам соответствующими средствами связи для оценки знаний; обеспечивает внесение сведений о текущей успеваемости, полученной от тьюторов, в единую информационную базу данных.
17. Служба разработки дидактических средств ДОТ осуществляет разработку, приобретение и освоение электронных учебников, мультимедийных курсов, методических пособий и других методических средств ДОТ, разрабатывает тестирующие системы и другие средства контроля знаний, разрабатывает методику использования информационных ресурсов для ДОТ.
18. Служба информационно-технического обеспечения разрабатывает, осваивает и поддерживает в эксплуатации программные, информационные и технические средства дистанционного обучения.
19. Организация образования, реализующая ДОТ, обеспечивает научную и методическую помощь обучающимся через взаимодействие участников учебного процесса с использованием телекоммуникационных средств.
20. Обучение по ДОТ производится по всему учебному плану специальности.
21. Учебный год состоит из академических периодов и заканчивается в соответствии с академическим календарем.
22. Все виды учебной деятельности осуществляются посредством:
педагогического общения педагогического работника или тьютора с обучающимся с использованием электронных средств связи или прямого контакта в организации образования (по инициативе обучающегося);
самостоятельной работы обучающегося со средствами обучения.
23. ДОТ основываются на проведении дистанционных учебных занятий в режиме "on-line" и/или "off-line".
24. Учебные занятия в режиме "on-line" предусматривают процесс учебного взаимодействия в реальном времени (видеоконференция, чат, разговор по телефону).
25. Учебные занятия в режиме "off-line" предусматривают процесс учебного взаимодействия, при котором общение преподавателя и обучаемого асинхронно (электронная почта, работа обучаемого с учебником по заданию преподавателя с последующей сдачей рубежного и/или итогового контроля).
26. Текущий контроль успеваемости и промежуточная аттестация обучающихся осуществляется в соответствии с рабочим учебным планом, академическим календарем и учебными программами, разработанными на основе государственных общеобязательных стандартов образования.
27. Проведение текущего контроля успеваемости и промежуточной аттестации допускается посредством:
прямого общения обучающегося и преподавателя в режиме on-line с использованием информационно-телекоммуникационных средств;
автоматизированных тестирующих комплексов;
проверки письменных индивидуальных заданий (при кейсовой технологии).
28. Организация образования, организовывает текущий контроль успеваемости и промежуточную аттестацию обучающихся в информационной системе, защищенной от несанкционированного доступа и фальсификаций путем применения электронных методов ограничения доступа и независимой оценки.
29. Обучающийся допускается к промежуточной аттестации по дисциплине при условии выполнения и сдачи всех контрольных мероприятий, установленных рабочей учебной программой.
30. Учебные достижения обучающихся по всем видам учебных занятий оцениваются по буквенной балльно-рейтинговой системе оценки знаний в соответствии с государственным общеобязательным стандартом образования по контролю и оценке знаний в высших учебных заведениях.
31. Защита курсовых работ (проектов) при ДОТ осуществляется:
публично в организации образования;
в режиме on-line с использованием информационно-телекоммуникационных средств;
путем отправки обучающимся курсовой работы (проекта) в печатном и электронном виде и видеозаписи выступления после получения рецензии на курсовую работу (проекта).
32. Профессиональная практика проводится в наиболее удобные для организации образования сроки, исходя из специфики специальности. Содержание профессиональной практики определяется ее программой, разработанной в соответствии с государственными общеобязательными стандартами высшего образования и утвержденной Ученым советом организации образования.