ИПС "Әділет"

"Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасының Кодексіне (Салық кодексі) және "Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 30.12.2023 № 100 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

1. Қоса беріліп отырған Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес провизиялар (резервтер) құру қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) бекітілсін.

2. Банктер (ұлттық даму институты болып табылатын, акцияларының бақылау пакеті ұлттық басқарушы холдингке тиесілі банкті қоспағанда) және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар осы қаулы қолданысқа енгізілген күннен бастап бір ай ішінде Қағидаларға сәйкес Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесін әзірлесін және бекітсін.

3. Осы қаулыға қосымшаға сәйкес тізбе бойынша Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының кейбір қаулыларының күші жойылды деп танылсын.

4. Бухгалтерлік есеп департаменті (Рахметова С.К.) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) Заң департаментімен (Сәрсенова Н.В.) бірлесіп осы қаулыны Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы қаулы мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде оның қазақ және орыс тілдеріндегі қағаз және электрондық түрдегі көшірмесін "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкінде ресми жариялау және енгізу үшін жіберуді;

3) осы қаулы ресми жарияланғаннан кейін Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің ресми интернет-ресурсына орналастыруды;

4) осы қаулы мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Заң департаментіне осы қаулының осы тармағының 2), 3) тармақшаларында және 5-тармағында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

5. Қаржылық қызметтерді тұтынушылардың құқықтарын қорғау және сыртқы коммуникациялар басқармасы (Терентьев А.Л.) осы қаулы мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмесін мерзімді баспасөз басылымдарында ресми жариялауға жіберуді қамтамасыз етсін.

6. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Төрағасының орынбасары Д.Т. Ғалиеваға жүктелсін.

7. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі және 2018 жылғы 1 қаңтардан бастап туындаған қатынастарға қолданылады.

Ұлттық Банк
Төрағасы

Д. Ақышев

"КЕЛІСІЛДІ"
Қазақстан Республикасының
Қаржы министрі
_________________ Б. Сұлтанов
2018 жылғы 20 ақпан

"КЕЛІСІЛДІ"
Қазақстан Республикасы
Ұлттық экономика министрлігінің
Статистика комитетінің Төрағасы
__________________ Н. Айдапкелов
2018 жылғы 20 ақпан

Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкі Басқармасының
2017 жылғы 22 желтоқсандағы
№ 269 қаулысымен
бекітілген

Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес провизиялар (резервтер) құру қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес провизиялар (резервтер) құру қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" (Салық кодексі) Қазақстан Республикасының Кодексіне, "Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес әзірленді және банктер (ұлттық даму институты болып табылатын, акцияларының бақылау пакеті ұлттық басқарушы холдингке тиесілі банкті қоспағанда), Қазақстан Республикасының бейрезидент-банктерінің филиалдары және банктік қарыз операцияларын жүргізуге арналған лицензияның негізінде банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар (бұдан әрі – қаржы ұйымдары) үшін халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес провизиялар (резервтер) құру тәртібін айқындайды.

Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 30.12.2023 № 100 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

2. Қағидаларда мынадай ұғымдар пайдаланылады:

1) ақшаны толық алмау – шартқа сәйкес қаржы ұйымына тиесілі ақша ағындары және қаржы ұйымы алуды күтіп отырған ақша ағындары арасындағы айырма;

2) берешек – қарыз алушы өтемеген, қарыз шартының талаптарына сәйкес негізгі борыш, есептелген сыйақы және (немесе) өзге төлемдер түріндегі талаптың сомасы;

3) біртекті қаржы активтері – кредиттік тәуекелдің сипаттамаларына ұқсас сипаттамалары бар қаржы активтерінің тобы;

4) дефолт – төлеу мерзімі күнтізбелік 90 (тоқсан) күннен өтіп кеткен мерзімі өткен төлемнің (төлемдердің) болуы не осы тармақшада көзделген бір немесе одан көп жағдайдың болуы. Дефолтты айқындау мақсаттары үшін қаржы ұйымы мынадай ахуалдарды қабылдайды:

қарыз алушының банктегі басқа қарыздары бойынша 90 (тоқсан) күннен астам мерзімі бар мерзімі өткен берешектің болуы;

қарыз алушының қаржылық жағдайының нашарлау көрсеткіші ретінде басқа банктердегі қарыздар бойынша 90 (тоқсан) күннен астам мерзімі бар мерзімі өткен берешектің болуы;

қарыз алушының қаржылық жағдайының нашарлауына байланысты қарыз бойынша сыйақыны есептеуді тоқтата тұру;

қарыз берілген сәттен бастап кредиттік тәуекелдің айтарлықтай ұлғаюына байланысты қарыз алушы берешегінің бір бөлігін және (немесе) бүкіл сомасын есептен шығару;

қарыздарды айтарлықтай дисконтпен сату;

қарызды мәжбүрлеп қайта құрылымдау;

"Оңалту және банкроттық туралы" Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі – Оңалту және банкроттық туралы заң) сәйкес қарыз алушыны банкрот деп тану туралы талап-арыз беру;

Оңалту және банкроттық туралы заңға сәйкес қарыз алушының өзін банкрот деп тану туралы сотқа өтініш жасауы;

"Қаржы құралдары" халықаралық қаржылық есептілік стандартына (бұдан әрі – 9-ХҚЕС) сәйкес келетін және Қағидаларға сәйкес бекітілген Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесінде көзделген өзге жағдайлар;

5) жеке қаржы активі – жалпы баланстық құны есепті күні қаржылық есептіліктің деректеріне сәйкес меншікті капиталдың 0,2 (нөл бүтін оннан екі) пайызынан асатын, бірақ кемінде елу миллион теңге болатын қаржы активі немесе өзара байланысты тарапқа қойылатын талапты білдіретін қаржы активі.

Қаржы ұйымының осы тармақшада көзделген өлшемшарттарға қосымша қаржы активін жеке активтерге жатқызуға арналған қосымша өлшемшарттарды белгілеуіне жол беріледі.

Қаржы ұйымының қаржы активінің жалпы баланстық құнының меншікті капиталға өзге, бірақ меншікті капиталдың 0,2 (нөл бүтін оннан екі) пайызынан аспайтын арақатысын айқындауына жол беріледі.

Қазақстан Республикасы бейрезидент-банктерінің филиалдары үшін меншікті капитал деп бас офис шотының, резервтердің және Қазақстан Республикасы бейрезидент-банкінің филиалы қызметі нәтижелерінің сомасы түсініледі.

6) контрагент – шарт бойынша қаржы ұйымы болып табылмайтын, осы шарт бойынша провизиялар (резервтер) қалыптастыратын тұлға;

7) кредиттік-құнсызданған қаржы активі – 9-"Қаржы құралдары" халықаралық қаржылық есептік стандарттың өлшемшарттарына сәйкес келетін құнсыздану белгілері анықталған қаржы активі;

8) кредиттік скоринг – қарыз алушының кредитке қабілеттілігін сапалық және сандық сипаттамаларға негізделген бағалау;

9) қаржы активінің амортизациялық құны – бастапқыда тану кезінде қаржы активі бағаланатын сома, минус қарыздың негізгі сомасының есебінен төлемдер, плюс (минус) дисконттың (сыйлықақының) жинақталған амортизациясының тиімді пайыздық мөлшерлеме әдісін пайдалана отырып есептелген және зиянға арналған бағалау резерві ескеріле отырып түзетілген өлшемі;

10) қаржы активінің жиынтық баланстық құны – қаржы активінің зиянға арналған бағалау резервінің көлеміне түзетілгенге дейінгі амортизацияланған құны;

11) қарызды қайта құрылымдау – қарыз шартының тәртібін және талаптарын кез келген өзгертуі;

12) қарызды мәжбүрлеп қайта құрылымдау – қарызды қайта құрылымдау және төменде аталған мынадай жағдайлардың бірі:

негізгі борыш және (немесе) сыйақы төлемдері бойынша жиынтығы күнтізбелік 30 (отыз) күннен асатын мерзімге жеңілдік кезеңін беру не ұзарту;

кредит мерзімін ұзарту - кредит бойынша бір немесе бірнеше төлемдерді 30 (отыз) күнтізбелік күннен астам мерзімге төлеу мерзімін кейінге қалдыру;

қарыз бойынша негізгі борыштың және (немесе) сыйақының бір бөлігін есептен шығару немесе кешіру;

сыйақы бойынша мерзімі өткен төлемдерді капиталдандыру;

сыйақы бойынша мерзімі өткен берешекті капиталдандыра отырып, қарыз валютасын бір валютадан екінші валютаға өзгерту (айырбастау);

банкте қарыз бойынша мерзімі өткен және (немесе) мерзімі өтпеген берешекті төлеу үшін жаңа қарыз беру;

қарыз бойынша мерзімі өткен берешек болған жағдайда кредиттік лимитті ұлғайту;

қарыз алушының қаржы ұйымына берілетін кепіл мүлкі есебінен берешек сомасын өтеу нәтижесінде қарыз бойынша берешекті азайту;

ішкі рейтинг моделіне сәйкес қарыз алушының қаржылық жағдайының нашарлауының болуы;

қаржы ұйымы ақша ағындары қарыз алушының қаржы ұйымы алдынған шарттық міндеттемелерін (негізгі борышты және сыйақыны қоса) өтеу үшін жеткіліксіз болады деп болжамдайды;

негізгі борыш және (немесе) сыйақы бойынша күнтізбелік 30 (отыз) күннен асатын мерзімге мерзімі өткен берешектің болуы;

қарыз алушыда мерзімі өткен міндеттемелердің болмауы және қаржы ұйымында қарыз алушының қарыз бойынша оған жеңілдік талаптарын бермей өзінің міндеттемелері бойынша төлем мерзімін бұзуға жол бергені туралы негізделген және расталған ақпарат болса;

қарыз алушының құнсыздану белгілері бар борышының бір бөлігін аудару;

қарыз алушының қаржы ұйымындағы, оның ішінде басқа қаржы ұйымдарындағы қарызы бойынша борыш жүктемесі төмендеген жағдайларды қоспағанда, мерзімі өткен берешекті қайта қаржыландыру;

қарыз алушының қаржылық жағдайының нашарлауына байланысты соңғы қайта құрылымдау немесе қарыз беру сәтінен бастап банктің ішкі құжаттарына сәйкес пайыздық мөлшерлемені Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің базалық мөлшерлемесінен (ұлттық валютамен) төмендету;

айналым қаражатын толықтыруға арналған қаржыландыру жағдайларын қоспағанда, кредиттік желінің мөлшерінен 25 (жиырма бес) пайыздан астам мөлшерде кредитті мақсатсыз пайдалану;

қарыз алушыға және (немесе) қарыз алушымен оның берешегін өтеу бойынша шарттық міндеттемелері бар тұлғаларға қатысты Оңалту және банкроттық туралы заңға сәйкес оңалту рәсімдері қолданылады;

нәтижесінде қарыз алушы қаржы ұйымының алдындағы өзінің міндеттемелеріне қызмет көрсету есебінен қарыз алушының активі жоғалған форс-мажор және (немесе) өзге жағдайларда қарыз алушының қайта құрылымдауға өтініш беруі.

Қарызды қайта құрылымдау мынадай жағдайларда мәжбүрлеп жасалған деп табылмайды:

қарыз бойынша есептен шығару, кешіру, төлеу мерзімін кейінге қалдыру, ұзарту, валютаны, өтеу кестесін, сыйақы мөлшерлемесін өзгерту, оның ішінде нарықтық талаптармен сыйақы мөлшерлемесін төмендету нысаналы мемлекеттік бағдарламалардың талаптары шеңберінде жүргізілді;

берешекті ішінара жедел өтеу, бір айдың ішінде жоспарланған төлем күнін (қарыз мерзімін қоса) өзгерту, қарыз мерзімін қысқарту, өтеу әдісін өзгерту, қарыз бойынша базалық көрсеткіштің мөлшерін өзгермелі сыйақы мөлшерлемесімен өзгерту, төлем күнін сол ай шеңберінде кемінде күнтізбелік 30 (отыз) күнге ауыстыру, егер бұл шарттың мемлекеттік бағдарламалардың талаптарында көзделген болса;

13) негізделген және расталатын ақпарат – кемінде 5 (бес жыл) кезеңдегі өткен оқиғалар, ағымдағы сапалық және сандық көрсеткіштер және болашақтағы экономикалық сапалық және сандық көрсеткіштердің болжамдары туралы ақпаратты қоса алғанда, аса көп шығынсыз немесе күш салмай есепті күнгі жағдай бойынша негізделген түрде қолжетімді болып табылатын ақпарат. Кемінде 5 (бес жыл) кезеңдегі, есепті күнгі жағдай бойынша негізделген түрде қолжетімді болып табылатын ақпарат болмаған кезде қаржы ұйымына неғұрлым қысқа кезеңдегі ақпаратты кейіннен кемінде 5 (бес жыл) кезеңдегі өткен оқиғалар туралы ақпаратты жинақтау шартымен пайдалануына рұқсат етіледі. Жеке қаржы активтері бойынша соңғы 3 (үш жылдағы) не қаржы ұйымы операциялық қызметті 3 (үш жылдан) аз жүзеге асырған жағдайда одан аз кезеңдегі контрагенттің қаржылық жай-күйінің мониторингі негізінде болжамдық ағындарды құруға жол беріледі;

14) провизиялар (резервтер) – қаржы активінің амортизацияланған құны бойынша және басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтері бойынша күтілетін және орын алып отырған кредиттік зиян үшін құрылатын бағалау резерві, сондай-ақ міндеттемелердің талаптары бойынша күтілетін кредиттік зиянға қатысты бағалау міндеттемесі;

15) сатып алынған немесе құрылған кредиттік-құнсызданған қаржы активі – бастапқы тану сәтінде құнсыздану туралы растамасы болған, сатып алынған немесе құрылған қаржы активі;

16) уәкілетті орган – қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган;

17) шартты міндеттемелер – бұл өтелмеген, кепілдік берумен шығарылған немесе расталған ықтимал міндеттемелер;

18) ішкі рейтингтік модель – қарыз алушының кредитке қабілеттілігін бағалау моделі;

19) "going-concern" әдісі – қарыз алушы ақша ағындарын құруды жалғастыруы күтілетін "қолданыстағы бизнес" қағидаты негізінде бағалау әдісі (қызметтің үздіксіздігі туралы болжам);

20) "gone-concern" әдісі – қарыз алушының операциялық ақша ағындарын тоқтату және кепілдікті қамтамасыз етуді іске асыру күтілетін кезде "тарату құны" қағидаты негізінде бағалау әдісі (операциялық қызметтен нөлдік ақша ағындары туралы жорамал).

Ескерту. 2-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 28.10.2022 № 78 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

2-тарау. Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес провизиялар (резервтер) құру

3. Провизиялар (резервтер) 9 ХҚЕС-ке және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес құрылады.

Қаржы активін бастапқы тану кезінде амортизацияланған құны бойынша бағаланатын немесе басқа жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша бағаланатын қаржы активін жіктеу туралы шешім қабылдау үшін қаржы активі бойынша ақша қаражаты ағындарының SPPI (Solely Payments of Principal and Interest) өлшемшартына сәйкестігін, яғни осы қаржы активі шартының талаптарында тек қана негізгі соманы және сыйақы төлеуді білдіретін ақша ағындарының белгіленген мерзімдерде пайда болуы көзделе ме екендігі тұрғысынан бағалау жүргізіледі.

SPPI-тестінің сандық және сапалық өлшемшарттары қаржы ұйымының ішкі құжаттарында белгіленеді (бұдан әрі – SPPI жөніндегі әдістеме).

SPPI әдістемесінде мыналар қамтылады, бірақ олармен шектелмейді:

1) SPPI-тесттен өтуді анықтау және өлшемшарттар;

2) ақшаның түрлендірілген уақытша құнын бағалау тәсілі;

3) қаржы активінің жіктелуіне әсер етпейтін ең төменгі сипаттамаларды (de minimis) айқындау тәсілдері мен өлшемшарттары (шартта көзделген ақша ағындарына әсер ету елеусіз болып табылады);

4) регресс құқығынсыз активтерді айқындау және өлшемшарттар, негізгі борышты және сыйақыны төлеу ретінде сипатталатын, бірақ нақты активтерге немесе ақша ағындарына инвестициялар болып табылатын шартты ақша ағындары. Қарыз беру кезіндегі қарыз алушының меншікті капиталының төмен немесе нөлдік деңгейі, қарыз беру кезіндегі қарыз алушының операциялық қызметінің төмен немесе нөлдік көрсеткіштері, қарыздың инвестициялық мақсаты, девелопер жобасын қаржыландыру, үшінші тараптың қарызды төлеуінің жоғары ықтималдылығы, басқа компанияның капиталындағы үлеске иелік етуді қаржыландыру, қарызды басқа банкте қайта қаржыландыру, қарыз алушының балансында негізгі бөлікті құрайтын қаржы құралдары осындай активтердің белгілері болып табылады;

5) егер қарыз Қағидалардың осы тармағының 4) тармақшасында көрсетілген белгілерге сәйкес келсе, SPPI-тесттен өту айқындалатын, дефолт тәуекеліне (EAD) ұшыраған талаптар сомасының кепілдік қамтамасыз ету құнына қатынасы ретінде есептелетін кепілмен қамтамасыз етуді жабу коэффицентінің шекті мәндерін (LTV) сақтауға тексеру жүзеге асырылады;

6) міндеттемелердің көп траншты құрылымы кезінде қамтамасыз етудің жеткіліктілігін есептеу тәртібі (кредиттік желі деңгейінде немесе әрбір транш бойынша жеке талдау);

7) Қағидалардың осы тармағының 1), 2, 3), 4), 5) және 6) тармақшаларында айқындалған ақпаратты бағалайтын SPPI-тест сауалнамасы сондай-ақ SPPI-тесттен өту бойынша шешім қабылдау мақсаттары үшін қаржы активінің мынадай сипаттамаларын (бірақ олармен шектелмей) қамтиды:

валюта және мөлшерлеме түрі;

қарызды мерзімінен бұрын өтеу шарттары (мерзімін ұзарту).

Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 30.12.2021 № 110 (01.01.2022 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

4. 9 ХҚЕС-ке және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес құрылған провизиялар (резервтер) бойынша шығыстар Қағидаларға сәйкес уәкілетті органмен келісілген Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесі негізінде айқындалады.

5. Қаржы активтері және шартты міндеттемелер біртекті және жеке болып жіктеледі.

Жеке қаржы активтері бойынша провизиялар (резервтер) әрбір жеке қаржы активі бойынша бөлек есептелінеді.

Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне сәйкес құнсыздану белгілері жоқ жеке қаржы активтері бойынша Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесінде белгіленген кредиттік тәуекелдің жалпы сипаттамалары бойынша топтастырылу жүзеге асырылады және провизиялар (резервтер) Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесінде белгіленген тәртіпке сәйкес есептелінеді.

Біртекті қаржы активтері, шартты міндеттемелер Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесінде айқындалған кредиттік тәуекелдің жалпы сипаттамалары негізінде топтастырылады.

Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесі біртекті белгілері бар қарыздардың негізделген және статистикалық тұрғыдан расталған саралауды (статистика жеткілікті болмаған кезде, саралаудың сараптамалық негіздемесіне жол беріледі), сондай-ақ:

1) біртекті белгілері бар қарыздарды саралау үшін пайдаланылатын өлшемшарттар тізімін (өнім түрі, өтеуге дейінгі мерзім, сала және басқа да өлшемшарттар);

2) біртекті белгілері бар қарыздарды саралауды статистикалық тұрғыдан талдауға тәсілдер сипатын (оның ішінде біртектілікті, статистиканың жеткіліктілігін талдау және басқа да құрауыштар), сондай-ақ сараптамалық тәсілді қолдану кезінде сараптамалық тәсіл негізінде саралаудың сипаты мен негіздемесін;

3) әрбір өлшемшарт бойынша шекті мәндерді таңдау өлшемшарттарын;

4) портфельді одан әрі саралауды қажет етпейтін талаптарды (бұл қолданылатын жағдайлар үшін) қамтиды.

Ескерту. 5-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 30.12.2021 № 110 (01.01.2022 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

6. Кредиттік тәуекелдің өзгеруіне және қаржы активтері бойынша құнсыздану белгілерінің болуына байланысты провизиялар (резервтер):

1) Қағидалардың 8-тармағына сәйкес он екі айлық күтулі кредиттік зиянға тең сомада;

2) Қағидалардың 9-тармағына сәйкес қаржы активі бойынша бүкіл мерзімге күтулі кредиттік зиянға тең сомада;

3) Қағидалардың 14-тармағына сәйкес қолда бар кредиттік зиянға тең сомада қалыптастырылады.

7. Қаржы активін, шартты міндеттемені бастапқы тану кезінде және бағалау күні (бірақ тоқсан сайын кемінде бір рет) жеке қаржы активтері, шартты міндеттемелер ретінде жіктелген қаржы активтері, шартты міндеттемелер бойынша жеке негізде және біртекті қаржы активтері, шартты міндеттемелер ретінде жіктелген қаржы активтері, шартты міндеттемелер бойынша топтастырылған негізде қаржы активінің, шартты міндеттеменің қолданылуының күтулі мерзімі ішінде дефолттың басталу тәуекелі айқындалады.

8. Егер есепті күнгі жағдай бойынша Қағидалардың 7-тармағын ескере отырып есептелген қаржы активі, шартты міндеттеме бойынша кредиттік тәуекел бастапқы тану сәтінен бастап айтарлықтай ұлғаймаса, қаржы ұйымы осы қаржы активі, шартты міндеттеме бойынша провизиялардың (резервтердің) мөлшерін есепті күннен бастап он екі айлық күтулі кредиттік зиянға тең сомада бағалайды.

9. Есепті күнгі жағдай бойынша қаржы ұйымы, егер Қағидалардың 7-тармағын ескере отырып есептелген дефолттың басталу тәуекелін қамтитын кредиттік тәуекел осы қаржы активі, шартты міндеттеме бойынша бастапқы тану сәтінен бастап айтарлықтай ұлғайса, қаржы активі, шартты міндеттеме бойынша провизиялардың (резервтердің) мөлшерін бүкіл мерзім үшін күтулі кредиттік зиянға тең сомада бағалайды.

10. Кредиттік тәуекелдің ұлғаюы мынадай түрде айқындалады:

1) Қағидалардың 7-тармағына сәйкес есептелген қаржы активі бойынша дефолттың басталу тәуекелін бастапқы тану күнгі дефолттың басталу тәуекелімен салыстыру арқылы қаржы активінің күтулі қолданылу мерзімі ішінде дефолттың басталу тәуекелінің өзгеруі бағаланады;

2) шамадан тыс шығындар мен күштерсіз қолжетімді дәлелді және расталған ақпарат талданады, ол бастапқы тану сәтінен бастап кредиттік тәуекелдің айтарлықтай ұлғаюын көрсетеді.

Жеке қаржы активі бойынша кредиттік тәуекелдің едәуір ұлғаюы төменде аталған бір немесе бірнеше жағдайдың басталуы болып табылады:

қарыз алушыда (қоса қарыз алушыда) банктің ішкі әдістемесіне (ішкі модельдеріне) сәйкес кредиттік тәуекелдің ұлғаюына сәйкес келетін ішкі рейтингтің (баллдың) болуы;

есепті күнге қаржы активінің қолданылу мерзімі ішінде дефолт ықтималдығы (PD) бастапқы тану кезінде оның мәнінен расталған статистикалық деректер негізінде қаржы ұйымы айқындаған мөлшерде (бірақ ХҚЕС 9 енгізілген күннен ерте емес), ал статистикалық деректер болмаған жағдайда – кемінде 200 (екі жүз) пайызға асып түседі. Кредиттік тәуекелдің едәуір ұлғаюын бағалау үшін Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесінің немесе ішкі рейтингтік модельдің айтарлықтай өзгеру жағдайларын қоспағанда, 12 (он екі) ай ішінде 5 (бес) пайыздан асатын дефолт ықтималдығы бар кредиттер ескеріледі. Кредиттік тәуекелдің едәуір ұлғаюын бағалау үшін провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесі немесе ішкі рейтингтік модель айтарлықтай өзгерген жағдайда 12 (он екі) ай ішінде 10 (он) пайыздан асатын дефолт ықтималдығы бар қарыздар ескеріледі;

қаржы ұйымы қаржы ұйымының расталған статистикасы негізінде айқындалған, статистика болмаған жағдайда, егер дефолттың он екі айлық ықтималдығының абсолюттік мәні 20 (жиырма) пайыздан асатын болса, дефолттың абсолюттік ықтималдығының шекті мәнін белгілейді;

негізгі борыш және (немесе) сыйақы бойынша мерзімі 30 (отыз) күнтізбелік күннен асатын мерзімі өткен берешектің болуы;

белгілі бір қаржы активі немесе қолданылуының осындай күтілетін мерзімі бар ұқсас қаржы активтері үшін кредиттік тәуекелдің сыртқы нарықтық көрсеткіштерінің айтарлықтай өзгеруі;

контрагент үшін шартта көзделген жоспарлы төлемдерді жүзеге асыруға экономикалық ынталандыруды ұсынатын міндеттеме немесе кепілдіктер немесе тетіктер сапасы бойынша қамтамасыз ету құнының айтарлықтай өзгеруі, олар контрагент үшін шартта көзделген жоспарлы төлемдерді жүзеге асыруға экономикалық ынталандыруды азайтады немесе өзгеше түрде дефолттың туындау ықтималдығына әсер етеді;

9 ХҚЕС-ке сәйкес келетін және Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесінде көзделген кредиттік тәуекелдің айтарлықтай ұлғаюының өзге де белгілері.

Төменде аталған бір немесе бірнеше жағдайдың басталуы біртекті қаржы активтері бойынша кредиттік тәуекелдің едәуір ұлғаюы болып табылады:

есепті күнге қаржы активінің қолданылу мерзімі ішінде дефолт ықтималдығы (PD) бастапқы тану кезінде оның мәнінен расталған статистикалық деректер негізінде қаржы ұйымы айқындаған мөлшерде (бірақ ХҚЕС 9 енгізу күнінен ерте емес), ал статистикалық деректер болмаған жағдайда – кемінде 200 (екі жүз) пайызға асып түседі. Кредиттік тәуекелдің едәуір ұлғаюын бағалау үшін Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесінің айтарлықтай өзгеру жағдайларын қоспағанда, 12 (он екі) ай ішінде 5 (бес) пайыздан асатын дефолт ықтималдығы бар қарыздар ескеріледі. Кредиттік тәуекелдің едәуір ұлғаюын бағалау үшін Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесі немесе ішкі рейтингтік модель айтарлықтай өзгерген жағдайда 12 (он екі) ай ішінде 10 (он) пайыздан асатын дефолт ықтималдығы бар қарыздар ескеріледі;

қаржы ұйымы меншікті расталған статистика негізінде айқындалған, статистика болмаған жағдайда, дефолттың он екі айлық ықтималдығының абсолюттік мәні 20 (жиырма) пайыздан асатын болса, дефолттың абсолюттік ықтималдығының шекті мәнін белгілейді;

Ескерту. 10-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 30.12.2021 № 110 (01.01.2022 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

11. Қаржы активі (қаржы активтері) бойынша күтілетін кредиттік зиян кредиттік зиянды бағалау мүмкіндігін ескере отырып сараланған, яғни қаржы активінің (қаржы активтерінің) бүкіл күтілетін қолданыс мерзімі ішінде барлық толық алынбаған ақшаның келтірілген құны болып табылады.

Қаржы активі (қаржы активтері) бойынша күтілетін кредиттік зиян Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес күтілетін кредиттік зиянды есептеу формуласы бойынша есептеледі және төмендегілерді:

1) ықтимал нәтижелердің диапазонын бағалау арқылы белгіленген, ықтималдығы ескерілген бейтарап және сараланған соманы;

2) ақшаның уақытша құнын;

3) шамадан тыс шығындарсыз немесе күш-жігерсіз есепті күнде қолжетімді болатын болжамды макроэкономикалық ақпаратты қоса алғанда, өткен оқиғалар, ағымдағы сапалы және сандық көрсеткіштер және болашақ экономикалық сапалы және сандық көрсеткіштердің болжамы туралы негізделген және расталған ақпаратты көрсететін тәсілмен бағаланады.

Қаржы ұйымының Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес күтілетін кредиттік зиянды есептеу формуласында көзделген көрсеткіштер Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне сәйкес осы тармақтың бірінші және екінші бөліктерінің талаптарына сәйкес келген жағдайда күтілетін кредиттік зиянды есептеу формуласын өзгертуіне және (немесе) толықтыруына жол беріледі.

Қарызды қайта құрылымдау және мәжбүрлі қайта құрылымдау фактісімен, қарыз бойынша мерзімін өткізіп алу күндерінің санымен қоса, бірақ онымен шектелмей, дефолт ықтималдығына (PD) әсер ететін сандық және сапалық факторлар Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесінде айқындалады.

Қағидаларда, Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесінде және 9 ХҚЕС-те белгіленген құнсыздануды объективті растау болып табылатын оқиғаларға сәйкес дефолт басталған жағдайда дефолт ықтималдығы (PD) 1-ге тең болып қабылданады.

Дефолт (LGD) жағдайында шығындар деңгейін бағалау кезінде жаңа қарыз беру есебінен қарызды қайта қаржыландыру, сондай-ақ мемлекеттік бағдарламаларды іске асыру шеңберінде алынған қарыздар қарызды өтеу ретінде есепке алынбайды.

LGD бағалау кезінде қаржы ұйымы мыналарды ескереді:

1) шектеу факторларына (меншік құқығын үшінші тұлғаларға беру және басқа да факторлар) байланысты кепіл мүлкін өндіріп алудың мүмкін болмау ықтималдығы және (немесе) өндіріп алуды қолданғаннан кейін кепіл мүлкін сатудың мүмкін болмау ықтималдығы (кепіл мүлкінің қолайсыз сипаттамалары және басқа да факторлар);

2) Қағидалардың 17-тармағына сәйкес өтімділік коэффициенттері не өткізудің нақты және бағаланған құны, өткізу мерзімі мен шығындары туралы тарихи деректер негізінде статистикалық талдауды пайдалана отырып бағаланған өтімділік коэффициенттері;

3) қосымша дисконттарды қолданудың өзге жағдайлары;

4) дисконтталған ақшалай қайтарымдарды есептеу;

5) осы мүлік қайтарымдылығын қамтамасыз ету болып табылатын кепіл мүлкі құнының және қарыз алушы берешегінің арақатынасы;

6) кепіл мүлкін өндіріп алу немесе сату мүмкіндігінің болмауының белгісі болып табылатын кепіл мүлкі болған кезде берешекті толық есептен шығару фактісі;

7) заңды тұлғаларға қарыз бойынша LTV бағаланатын сегменттің LTV-мен салыстырғанда айтарлықтай ауытқуының болуы;

8) кепіл мүлкі болған кезде берешекті толық есептен шығару фактісі кепіл мүлкін өндіріп алу немесе сату мүмкіндігінің болмауының және қайтару деңгейі негізінде LGD қайта бағалау қажеттілігінің белгісі болып табылады;

9) кепіл мүлкін өндіріп алу немесе сату мүмкіндігінің болмауының белгісі болып табылатын кепіл мүлкі болған кезде берешекті есептен шығару деңгейі бойынша негізделген шекті мәндер, бұл қайтару деңгейі негізінде жеке негізде LGD қайта бағалау қажеттілігіне алып келеді.

Дефолт тәуекеліне ұшырайтын талаптар (EAD) есептелген сыйақыны ескере отырып, баланстық міндеттемелерді және кредиттік конверсияның тиісті коэффициентін қолдана отырып, баланстан тыс міндеттемелерді ескереді.

Банктің болашақта қарыздар мен салымдарды EAD есептеу мақсаттары үшін орналастыруы бойынша ықтимал (шартты) міндеттемелер бойынша кредиттік конверсия коэффициенті қаржы ұйымының тарихи деректері негізінде айқындалады. Өзге жағдайларда кредиттік желілер бойынша кредиттік конверсия коэффициенті 1-ді құрайды. 3 (үш) жылдан кем емес кезеңдегі статистикамен расталған қаржы институтымен тиісті түрде бақыланатын, қайтырып алуға құқығы бар кредиттік лимитінің пайдаланылмаған бөлігі үшін кредиттік конверсия коэффициенті 0-ді құрайды. Мерзімі өткен берешекті толық өтегенге дейін (15 (он бес) күнтізбелік күннен астам) лимитті автоматты түрде бұғаттау мүмкіндігі болған кезде кредиттік конверсия коэффициенті 0-ді құрайды.

Банктің болашақта қарыздар мен салымдарды орналастыруы бойынша ықтимал (шартты) міндеттемелер бойынша кредиттік конверсия коэффициенті, егер әрбір жеке траншты ресімдеу кезінде банк қарыз алушының қаржылық жай-күйінің өзекті мониторингінің болуын ескере отырып, ішкі және сыртқы ақпарат көздерін тексеру жолымен кредиттік тәуекелдің, кредиттік құнсызданудың айтарлықтай ұлғаю белгілерінің жоқтығын растаса, 0-ді құрайды.

Қаржы ұйымы талдамалық және статистикалық есептермен бекітілген макроэкономикалық факторлардың өзгеруінің негізделген сценарийлерін айқындайды және оларды күтілетін кредиттік шығындарды бағалау кезінде ескереді.

Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесінде макроэкономикалық сценарийлер мен көрсеткіштерді есептеудің жалпы тәсілдері, сондай-ақ макроэкономикалық сценарийлерді әзірлеу және бекіту кезеңдері қамтылады.

Макроэкономикалық сценарийлер мен көрсеткіштер есептерінің егжей-тегжейлі сипаттамасы банктің ішкі құжаттарында қамтылған.

Ескерту. 11-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 28.10.2022 № 78 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

12. Қаржы активі (қаржы активтері) бойынша кредиттік зиян шартта көзделген қаржы ұйымына шарт бойынша тиесілі ақша ағындары мен қаржы ұйымы алуды күтіп отырған ақша ағындары арасындағы келтірілген соманы білдіреді.

13. Он екі айлық күтілетін кредиттік зиян Қағидалардың 2-қосымшасына сәйкес он екі айлық күтілетін кредиттік зиянды есептеу формуласы бойынша есептеледі және бүкіл мерзімі ішіндегі күтілетін кредиттік зиянның бір бөлігі болып табылады және осындай дефолттың болу ықтималдығын ескере отырып сараланған, дефолт есепті күннен кейін он екі ай ішінде (не егер қаржы активінің күтілетін қолданыс мерзімі он екі айдан кем болса, неғұрлым қысқа кезең ішінде) болған кезде орын алатын ақшаны толық алмауды білдіреді.

Қаржы ұйымының Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес он екі айлық күтілетін кредиттік зиянды есептеу формуласында көзделген көрсеткіштер Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне сәйкес осы тармақтың бірінші бөлігінің талаптарына сәйкес келген жағдайда он екі айлық күтілетін кредиттік зиянды есептеу формуласын өзгертуіне және (немесе) толықтыруына жол беріледі.

14. Сатып алынған немесе құрылған кредиттік-құнсызданған қаржы активі болып табылмайтын, есепті күндегі жағдай бойынша қолда бар кредиттік зиян қаржы активінің жалпы баланстық құны мен қаржы активі бойынша бастапқы тиімді пайыздық мөлшерлемені пайдалана отырып дисконтталған болашақ ақша ағындарының келтірілген құны арасындағы айырма ретінде және қаржы ұйымының ішкі құжаттарында айқындалған сценарийлерде "going-concern" әдісі мен "gone-concern" әдісі бойынша орташа алынған нәтиженің ықтималдығы ескеріле отырып бағаланады.

"Going-concern" әдісі және "gone-concern" әдісі бойынша сценарийлер мен нәтиженің ықтималдығын айқындауға, "going-concern" әдісі және "gone-concern" әдісі бойынша келтірілген ағындарды есептеуге қойылатын талаптар Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесінде белгіленеді.

Болашақ ақша ағындарының келтірілген құны Қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес болашақ ақша ағындарының келтірілген құнының формуласы бойынша есептеледі.

Ескерту. 14-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 30.12.2021 № 110 (01.01.2022 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

15. Кредиттік-құнсызданған қаржы активі контрагенттің провизияларды (резервтерді) қалыптастыру күніне қаржы активінің жалпы баланстық құнын қаржы активінің кредиттік-құнсызданған қаржы активтері санатына көшу сәтіндегі берешек сомасына тең немесе одан төмен деңгейге дейін төмендетуге әкеп соғатын кемінде 12 (он екі) ай кезең үшін берешекті өтеген жағдайда және бағалау күніне Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесінде белгіленген қаржы активінің құнсыздану белгілері негізінде құнсыздануды объективті растау болып табылатын оқиғалар болмаған жағдайда, кредиттік тәуекелдің айтарлықтай ұлғаю белгілері бар қаржы активтері санатына өтеді.

Кредиттік тәуекелдің айтарлықтай ұлғаю белгілері бар қаржы активі контрагенттің провизияларды (резервтерді) қалыптастыру күніне қаржы активінің жалпы баланстық құнын кредиттік тәуекелдің айтарлықтай ұлғаю белгілері бар және қалыптастыру күніне кредиттік тәуекелдің едәуір ұлғаюы провизияларының (резервтерінің) болмауы белгілері бар қаржы активтері санатына көшу сәтіндегі берешек сомасына тең немесе одан төмен деңгейге дейін төмендетуге әкеп соғатын берешекті өтеген жағдайда Қағидалардың 8-тармағына сәйкес олар бойынша күтілетін он екі айлық кредиттік зиянға тең сомада қалыптастырылатын қаржы активтері санатына өтеді.

Құнсыздану сатылары арасындағы қарыздың ауысу (қайта сыныптау) талаптары мынадай талаптардың біреуін немесе бірнешеуін қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

1) оның ішінде қарыз алушының қаржылық жай-күйінің нашарлауы байқалмайтын мәжбүрлі қайта құрылымдау берілген күннен басталатын кезең қаржы ұйымының ішкі құжатында айқындалады және кемінде 12 (он екі) айды құрайды. Ұжымдық негізде бағаланатын жеке тұлғаларға берілген қарыздар бойынша жетінші төлемнен бастап мерзімін өткізіп алуға шығу серпінінің тұрақтанғанын растайтын, жеке тұлғаларға берілген қайта құрылымдалған қарыздарды өтеудің тарихи статистикасы болған кезде кемінде 6 (алты) ай кезеңін пайдалануға рұқсат етіледі. Қағидалардың 16-тармағында айқындалған құнсыздануды объективті растау болып табылатын өзге оқиғалар бойынша – кредиттік құнсыздану сатысының нашарлауына әкеп соққан осы оқиға алып тасталған кезден бастап;

2) құнсыздану кезеңі өзгермейтін жағдайлар (төлемдердің едәуір кейінге қалдырылуы және басқа да жағдайлар);

3) кредиттік құнсызданудан кейін қарыз алушы енгізген төлемдердің жалпы сомасы бұрын мерзімі өткен берешектің мөлшерінен көп немесе тең болады;

4) құнсыздану сатысын жақсарту үшін талап етілетін өзге де талаптар.

Ескерту. 15-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 30.12.2021 № 110 (01.01.2022 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

16. Жеке қаржы активі бойынша құнсызданудың объективті растамасы болып табылатын мынадай бір немесе бірнеше оқиғаның болуы бағаланады:

1) қарыз алушының айтарлықтай қаржылық қиындықтары:

Жеке тұлғалар үшін:

қарыз алушыда (қоса қарыз алушыда) қаржы ұйымының ішкі әдістемесіне (ішкі модельдеріне) сәйкес құнсыздану деңгейіне сәйкес келетін ішкі рейтингтің (баллдың) болуы;

қарыз алушының (қоса қарыз алушының) кірістері немесе төлем қабілеттілігі деңгейінің едәуір нашарлауы және (немесе) міндеттемелерді өтеу үшін кірістердің жеткіліксіздігі;

еңбек немесе коммерциялық қызметінің болмауы;

қарыз алушыға (қоса қарыз алушыға) материалдық зиян келтірген немесе оған өзге коммерциялық қызметті жалғастыруға мүмкіндік бермейтін факторлардың болуы;

қарыз алушының қайтыс болуы;

кредиттік досьенің болмауы.

Заңды тұлғалар үшін:

қарыз алушыда (қоса қарыз алушыда) банктің ішкі әдістемесіне (ішкі модельдеріне) сәйкес құнсыздану деңгейіне сәйкес келетін ішкі рейтингтің (баллдың) болуы;

төменде атап көрсетілген екі және одан да көп жағдайлар басталған кезде қаржылық есептілікті, ақша қаражатының қозғалысы бойынша үзінді көшірмелерді, мониторингтік есептерді және жалпыға қолжетімді көздерден алынған өзге де ақпаратты талдау кезінде анықталған қарыз алушының елеулі қаржылық қиындықтары туралы негізделген және расталатын ақпараттың болуы:

теріс меншікті капитал;

соңғы 12 (он екі) айда меншікті капиталдың 50 (елу) пайыздан астам азаюы;

соңғы 12 (он екі) айда түсімнің 30 (отыз) пайыздан астам төмендеуі.

соңғы 12 (он екі) айда ірі клиентті жоғалту және алыстырудың болмауы;

міндеттемелердің активтерге арақатынасы 0,8-ден астамды құрайды. Бұл коэффициент "Микроқаржылық қызмет туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 3-бабы 1-1-тармағының 3) тармақшасына сәйкес қызметін жүзеге асыратын микроқаржы ұйымдары болып табылатын қарыз алушыларға қолданылмайды;

пайыздар бойынша шығыстарға EBIT (пайыздар мен салықтар шегерілгенге дейінгі пайда) қатынасы ретінде есептелетін пайыздарды өтеу коэффициенті 1,5-тен кем болады;

ағымдағы активтердің ағымдағы міндеттемелерге қатынасы ретінде есептелетін ағымдағы өтімділіктің орташа жылдық коэффициенті соңғы 12 (он екі) айда 1-ден кем болады.

соңғы 12 (он екі) айдағы ақша қаражатының қозғалысы туралы есепке сәйкес теріс орташа жылдық ақша операциялық ағыны;

форс-мажорлық мән-жайлардың, сондай-ақ қарыз алушыға (қоса қарыз алушыға) материалдық залал келтірген, бірақ оның қызметін тоқтатуға әкеп соқпаған өзге де мән-жайлардың болуы;

жаңа қол қойылған қаржылық есептіліктің болмауы (провизияларды есептеуге дейін 6 (алты) айдан ерте емес күнге);

кредиттік досьенің болмауы;

2) шарт талаптарын бұзу, оның ішінде:

негізгі борыш және (немесе) сыйақы бойынша мерзімі күнтізбелік 60 (алпыс) күннен асатын мерзімі өткен берешектің болуы;

айналым қаражатын толықтыруға арналған қаржыландыру жағдайларын қоспағанда, кредиттік желі мөлшерінің 25 (жиырма бес) пайызынан астам қарызды мақсатсыз пайдалану;

3) соңғы 12 (он екі) айдағы қарызды мәжбүрлі қайта құрылымдау;

4) қарыз алушының банкроттығы немесе өзге де қаржылық қайта ұйымдастырылуы ықтималдығының пайда болуы:

қарыз алушының банкроттық туралы өтініш беруі;

қарыз алушының төлем қабілетсіздігі басталған жағдайда оның берешегін өтеу бойынша қарыз алушымен оның берешегін өтеу бойынша шарттық міндеттемелері бар тұлғалар тобының шоғырландырылған қаржылық есептілігі активтерінің 10 (он) пайызынан астам активтерімен қарыз алушының берешегін өтеу бойынша шарттық міндеттемелері бар заңды тұлғаның қарыз алушының төлем қабілетсіздігі басталған жағдайда банкроттық туралы өтініш беруі;

5) Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесінде белгіленген өзге жағдайлар;

Қаржы ұйымы бір мезгілде мынадай талаптарды орындаған кезде қаржы активтерінің өзге санатына құнсыздану белгілері бар жеке қаржы активін айқындайды:

қаржы ұйымының ішкі құжаттарына сәйкес негізделген дәлелдер мен тиісті есеп айырысуларды көрсете отырып, қаржы ұйымының тәуекелдерді басқару бөлімшесінің жеке қаржы активін кредиттік-құнсызданған қаржы активтері санатына енгізбеу жөніндегі қорытындысының болуы;

қаржыландыру туралы шешім қабылдаған қаржы ұйымының уәкілетті алқалы органының жеке қаржы активінің кредиттік-құнсызданған қаржы активтері санатына жатқызылмауы жөніндегі шешімінің болуы;

қаржы активтерінің өзге санатына жатқызылуы тиіс, құнсыздану белгілері бар жеке қаржы активтерінің жиынтық жалпы баланстық құны қаржы ұйымының меншікті капиталының 5 (бес) пайызынан аспайды.

Рейтингтік бағалаудың үлгісін жасау саласындағы халықаралық ұйымдардың (сарапшылардың) не (немесе) олардың мамандандырылған бөлімшелерінің қатысуымен әзірленген және тестілеуден өткен немесе Standard & Poor’s (Стандард энд Пурс) агенттігінің "А-"-тен төмен емес рейтингі немесе басқа рейтингтік агенттіктердің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар бас қаржы ұйымымен әзірлеген ішкі рейтинг үлгісі болған кезде, қаржы ұйымы қарыз алушының айтарлықтай қаржылық қиындықтарының бар екендігін анықтау мақсаты үшін ішкі рейтингті пайдаланады.

Рейтингтік бағалаудың үлгісін жасау саласындағы халықаралық ұйымдар (сарапшылар) мыналар болып табылады:

Standard & Poor’s Financial Services LLC (Стандард энд Пурс Файнэншл Сервисез);

Fitch Ratings Inc. (Фич Рейтингс);

Moody’s Investors Service (Мудис Инвесторс Сервис);

Oliver Wyman (Оливер Вайман);

Boston Consulting Group (Бостон консалтинг групп);

McKinsey & Company (Маккинзи энд компани);

Fair, Isaac and Company (FICO) (Фэйр, Исаак энд Компани);

Experian plc. (Экспириан);

Deloitte Touche Tohmatsu Limited (Делойт Туш Томацу Лимитед);

Ernst & Young Global Limited (Эрнст энд Янг Глобал Лимитед);

KPMG (КиПиЭмДжи);

PricewaterhouseCoopers International Limited (ПрайсуотерхаусКуперс Интернэшнл Лимитед).

Рейтингтік модельдердің кемсітушілік қабілетін зерттеу үшін келесі статистикалық құралдардың бірі қолданылады:

GINI-index (Джини-индекс);

AUC (Area Under the Curve - "қисықпен көрсетілген алаң");

Kendall Tau’s (Кендалл Тау);

басқа статистикалық әдістер.

Рейтингтік модель жарамды және келесі өлшемшарттар сақталған кезде пайдалануға рұқсат етіледі:

статистикалық өлшемшарттар келесі мәндердің бірін қабылдаған кезде жақсы кемсітушілік қабілетке ие болады: AUC қисығы > 70 (жетпіс) пайыз, GINI-index > 40 (қырық) пайыз, Kendall Tau ' s > 60 (алпыс) пайыз;

модельді құру үшін пайдаланылатын статистикалық деректердің маңыздылығы кемінде 3 (үш) жылды құрайды;

сандық көрсеткіштердің салмағы кемінде 40 (қырық) пайызды құрайды.

Валидацияны қаржы ұйымының тәуелсіз бөлімшесі не тәуелсіз үшінші тарапты тарта отырып, 2 (екі) жылда кемінде 1 (бір) рет жүзеге асырады.

Рейтингтік модельді валидациялауға жауапты тәуелсіз бөлімше мынадай талаптарға сәйкес келеді:

бөлімше модель құралдарын әзірлеуге және қолдауға, сондай-ақ кредиттік тәуекел процестері мен рәсімдерін өңдеуге арналған басқа функцияларға тәуелсіз;

бөлімше рейтингтер беруге және кредиттеуге қатысатын тұлғаларға тәуелсіз;

бөлімше рейтингтер беруге және кредит беруге жауапты тұлғаларға есеп бермейді;

бөлімше ішкі аудит қызметіне тәуелсіз.

Рейтингтік модель валидациясына қатысушылар мынадай талаптарға сәйкес келеді:

статистика, математика, деректер туралы ғылым немесе онымен байланысты сандық салаларда магистр дәрежесінің (немесе баламасының) болуы;

4 (төрт) жылдан астам қаржы қызметтерінде модельдерді әзірлеу мен тексеру тәжірибесінің болуы;

деректерді өңдеу және талдау құралдарымен және статистикалық құралдармен жұмыс істеудің 4 (төрт) жылдан астам практикалық тәжірибесінің болуы;

4 (төрт) жылдан астам статистикалық талдау, деректердің үлкен көлемін өңдеу және үрдістерді талдау тәжірибесінің болуы.

Толық негіздемелер берілген валидация нәтижелері қаржы ұйымының немесе Қазақстан Республикасының бейрезидент-банкінің басқару органына (Қазақстан Республикасының бейрезидент-банкінің филиалы үшін) ұсынылады.

Ескерту. 16-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 28.10.2022 № 78 (қолданысқа енгізілу тәртібін 4-т. қараңыз) қаулысымен.

17. Күтілетін кредиттік залалдарды есептеу кезінде қаржы ұйымы кепіл мүлкін кемінде екі жыл кезең ішінде өткізу туралы расталатын ақпаратты ескереді. Күтілетін кредиттік залалдарды есептеу үшін кепіл мүлкін өткізу туралы расталатын ақпарат болмаған кезде қаржы ұйымы қамтамасыз ету құнына өтімділік коэффициенттерін мынадай тәртіппен қолданады:

1) тұрғын үй және (немесе) коммерциялық жылжымайтын мүлік түріндегі қамтамасыз ету, оның ішінде жер учаскелері – 0,7;

2) жүк көлік құралдары түріндегі қамтамасыз ету – 0,5;

3) жеңіл көлік құралдары түріндегі қамтамасыз ету – 0,6;

4) жабдық түріндегі қамтамасыз ету – 0,55;

5) тауар-материалдық құндылықтар, сатуға дайын өнім түріндегі қамтамасыз ету – 0,4;

6) екінші деңгейдегі банк не Standard & Poor's (Стандард энд Пурс) рейтингтік агенттігінің Қазақстан Республикасының тәуелсіз рейтингінен төмен емес рейтингі немесе басқа рейтингтік агенттіктердің біреуінің ұқсас деңгейдегі рейтингі бар заңды тұлға не квазимемлекеттік сектор субъектісі берген кепілдіктерді қоспағанда, жеке және (немесе) заңды тұлғалардың кепілдіктері түріндегі қамтамасыз ету – 0;

7) мүлік түріндегі, оның ішінде болашақта түсетін ақша түріндегі қамтамасыз ету – 0;

8) талаптары (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15886 болып тіркелген) "Пруденциалдық нормативтер мен өзге де сақталуы міндетті нормалар мен лимиттерді, банк капиталының мөлшерін және ашық валюталық позицияны есептеу қағидалары мен лимиттерін есептеудің нормативтік мәндері мен әдістемелерін белгілеу туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2017 жылғы 13 қыркүйектегі № 170 қаулысында (бұдан әрі – № 170 қаулы) көзделген банктік қарыз шарты бойынша кепіл болып табылатын Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жасалған мемлекеттік-жекешелік әріптестік шарты бойынша инвестициялық шығындардың өтемақысын есептеуге арналған шотқа аударылатын ақшалай түсімдер бойынша мемлекеттік әріптеске қойылатын талаптардың құқықтарын болашақта off-take келісімшарты бойынша түсетін ақша түріндегі қамтамасыз ету – 0,5;

9) өтімділігі жоғары бағалы қағаздар түріндегі қамтамасыз ету – 0,95;

10) екінші деңгейдегі банк, Standard & Poor's (Стандарт энд Пурс) рейтингтік агенттігінің Қазақстан Республикасының тәуелсіз рейтингінен төмен емес рейтингі немесе басқа рейтингтік агенттіктердің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар заңды тұлға; квазимемлекеттік сектор субъектісі берген кепілдіктер түріндегі қамтамасыз ету – 1;

11) ақша түріндегі қамтамасыз ету – 1;

12) экспортты қолдау жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын ұлттық компаниямен жасалған және Қазақстан Республикасы Үкіметінің мемлекеттік кепілдігі бар сақтандыру төлемі бойынша міндеттемелерді сөзсіз және қайтарып алынбайтын орындау туралы тармақтары бар сақтандыру шарттары түріндегі қамтамасыз ету – 1;

13) талаптары № 170 қаулыда көзделген астық қолхаттары бойынша талаптар құқықтары түрінде қамтамасыз ету – 0,5.

Осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілмеген, олар бойынша екі жылдан кем емес кезеңде кепіл мүлкін сату туралы растайтын ақпарат жоқ қамтамасыз етудің өзге де түрлері бойынша қаржы ұйымының күтілетін кредиттік шығындарды есептеу кезінде Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесінде көзделген қамтамасыз ету құнына өтімділік коэффициенттерін, бірақ 0,5-тен аспайтын мөлшерде қолдануға рұқсат беріледі. Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесінде көзделмеген қамтамасыз ету түрлері бойынша нөлге тең өтімділік коэффициенті қолданылады.

Ескерту. 17-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 30.12.2023 № 100 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

18. Шартты міндеттемелер бойынша күтілетін кредиттік шығындар қаржы ұйымы қаржы құралын ұстаушыдан, борышкерден не кез келген басқа тараптан алуды күтетін сомаларды шегергенде, қаржы құралын ұстаушы көтеретін кредиттік шығындарды оған өтейтін күтілетін төлемдерді білдіреді. Бұл тармақ активтері жеке негізде бағаланатын қарсы агенттердің шартты міндеттемелеріне қатысты қолданылады.

19. Есепті күні сатып алынған немесе құрылған кредиттік-құнсызданған қаржы активі (қаржы активтері) бойынша қаржы ұйымы шығынға бағалау резерві ретінде тек барлық мерзімге күтілетін кредиттік шығындардың өзгерістерін бастапқы кезде таныған сәттен бастап жинақталғандарын ғана таниды.

Мерзімі үш жылдан асатын және өтелуі бір мезгілде негізгі борыштың 50%-нан (елу пайызынан) астам және сыйақының 50%-нан (елу пайызынан) астам қарыздар қарыздың соңғы жылы жүзеге асырылып, сатып алынған немесе құрылған кредиттік-құнсызданған қаржы активтеріне жатады. Мұндай қарыздар өзара байланысты тараптардың не өзара байланысты тараптардың міндеттемелері бойынша үшінші тұлғалардың пайдасына берілген қаржы активі ретінде танылады.

20. Қарыздар бойынша провизиялардың (резервтердің) сомаларын анықтау қорытындысы бойынша салық кезеңінің соңында корпоративтік табыс салығы бойынша қаржы ұйымы Қағидаларға 4-қосымшаға сәйкес нысан бойынша провизиялардың (резервтердің) мөлшері жөніндегі тіркелімді жылына бір реттен көп емес толтырады.

Салық кезеңі ішінде корпоративтік табыс салығы бойынша қаржы ұйымы Қағидаларға 4-қосымшаға сәйкес нысан бойынша провизиялардың (резервтердің) мөлшері жөніндегі тіркелімді электрондық түрде толтырады және сақтайды және мемлекеттік органдардың сұратуы бойынша қағаз және электрондық тасымалдағыштарда ұсынады.

21. Қаржы ұйымы әрбір есепті күні қаржы активі және шартты міндеттеме бойынша провизиялардың (резервтердің) мөлшерін бағалайды.

22. Есепті күні есептелген Қағидаларға сәйкес құрылған провизиялар (резервтер) мөлшерін қаржы ұйымы әрбір айдың соңғы жұмыс күнінен кешіктірмей бухгалтерлік есепте және қаржылық есептілікте көрсетеді.

23. Кредиттік-құнсызданған қаржы активтерінің санатына жатқызылған қаржы активтері және 9 ХҚЕС-ке бастапқы өткен кезде кредиттік тәуекелдің айтарлықтай ұлғаюы орын алған қаржы активтері бойынша Қағидаларға сәйкес құрылатын провизиялардың (резервтердің) жиынтық мөлшері 39 "Қаржы құралдары: тану және өлшеу" халықаралық қаржылық есептілік стандартына сәйкес осы қаржы активтері бойынша провизиялардың (резервтердің) жиынтық деңгейінен асады немесе оған тең болады.

3-тарау. Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесі

24. Қаржы ұйымы Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесін Қағидаларға сәйкес әзірлейді.

Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесін, сондай-ақ Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне енгізілетін өзгерістерді және (немесе) толықтыруларды қаржы ұйымының немесе Қазақстан Республикасының бейрезидент-банкінің (Қазақстан Республикасы бейрезидент-банкінің филиалы үшін) атқарушы органы бекітеді.

Банктік және өзге де операцияларды жүргізуге лицензияны Қағидалар қолданысқа енгізілген күннен кейін алған қаржы ұйымдары банктік және өзге де операцияларды жүргізуге лицензия алған күннен бастап бір ай ішінде Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесін әзірлейді және бекітеді.

Ескерту. 24-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 11.02.2021 № 20 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

25. Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне мыналар кіреді:

1) қаржы ұйымының провизиялардың (резервтердің) мөлшерін айқындау барысына қатысатын құрылымдық бөлімшелерінің, олардың функционалдық міндеттері сипаттала отырып, сондай-ақ қаржы ұйымының құрылымдық бөлімшелерінің өзара іс-әрекет етуі бизнес-процестерінің тізбесі;

2) қаржы активінің құнсыздану, оның ішінде төтенше жағдай және (немесе) өзге де жағдайлар салдарынан қарсы агентке келтірілген айтарлықтай материалдық зиянды айқындайтын белгілерінің нақты тізбесі;

3) қаржы активтерін, шартты міндеттемелерді жеке қаржы активтеріне, шартты міндеттемелерге жатқызудың қаржы ұйымы белгілейтін өлшемшарттары және оларды айқындау және есеп айырысуларын белгілеу тәртібінің толық сипаттамасы;

4) қаржы активтерін, шартты міндеттемелерді кредиттік тәуекелдің жалпы сипаттамалары бойынша топтастыру өлшемшарттары;

5) біртекті және жеке қаржы активтері, қамтамасыз етілген, сол сияқты қамтамасыз етілмеген шартты міндеттемелер бойынша провизиялар (резервтер) мөлшерін айқындаудың, оның ішінде дисконтымен қарыз сатудың маңыздылығы айқындалған дефолт ықтималдығын есептеудің егжей-тегжейлі тәртібі, дефолт болған жағдайда залал деңгейінің, тәуекелге ұшырағыш дефолт талаптарының, болашақ ақша ағындарының келтірілген құнын дисконттау факторының, болашақ ақша ағындары болжамының, қамтамасыз ету құнына өтімділік коэффициентінің және күтілетін және (немесе) бар кредиттік шығындарды есептеуге қатысатын басқа да құраушы формулалардың жан-жақты тәртібі;

6) провизиялар (резервтер) мөлшерін есептеу кезеңділігі;

7) кредит тәуекелі ұлғайған және (немесе) азайған және қарсы агенттің ықтимал банкрот болуын және қайта ұйымдастырылуын бағалаған кезде кредит тәуекелінің айтарлықтай ұлғаюын айқындау өлшемшарттары;

8) дефолтты айқындау және дефолттың туындау тәуекелін айқындау (есептеу) тәртібі;

9) күтілетін кредиттік шығындардың ықтимал сценарийлерінің диапазонына талдау жүргізу тәртібі;

10) күтілетін кредиттік шығындар бағаланатын кезеңді айқындау тәртібі;

11) қарсы агенттің айтарлықтай қаржылық қиындықтарын нақты айқындау және оларды белгілеу (есептеу) тәртібі;

12) кредиттік шығындарды бағалаған кезде пайдаланылатын статистикалық және макроэкономикалық ақпараттың дереккөздері;

13) провизияларды (резервтерді) есептеу кезінде пайдаланылатын статистикалық ақпаратты жинау тәртібі.

Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесінде осы тармақтың бірінші бөлігінде көзделген толық емес тізбелерді және (немесе) ақпаратты айқындауға жол берілмейді.

Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесінде көрсетілмеген өзге дереккөздерге, құжаттарға, ақпараттарға және (немесе) негіздемелерге сілтемелерді Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесінде пайдалануға жол берілмейді.

26. Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу мына бір немесе бірнеше негіз бойынша жүзеге асырылады:

1) қаржы ұйымының провизиялардың (резервтердің) мөлшерін айқындау барсына қатысатын құрылымдық бөлімшелерінің Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесінде көрсетілген тізбесін және олардың функционалдық міндеттерін өзгерту;

2) бекітілген Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесінің халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес келмеуі;

3) Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесінің талаптарына сәйкес есептелген провизиялардың (резервтердің) шығындардың нақты сомаларына сәйкес келуіне жүргізілген тестінің нәтижелері;

4) статистикалық және макроэкономикалық деректердің дереккөздерінің оларды болашақта қолдануға мүмкін болмайтындай өзгеруі (болашақта алуға мүмкін болмау);

5) қаржы активтерінің, шартты міндеттемелердің қаржы ұйымы стратегиясының өзгеруіне байланысты кредиттік тәуекелдің ұқсас сипаттамалары бойынша топтастыруының өзгеруі;

6) провизияларды (резервтерді) нақты есептеудің артуы және олардың мөлшерін айқындау, оның ішінде оларды автоматтандыру тәртібінің жақсаруы.

27. Қаржы ұйымының немесе Қазақстан Республикасының бейрезидент-банкінің (Қазақстан Республикасы бейрезидент-банкінің филиалы үшін) атқарушы органы бекіткен Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесінің және (немесе) Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне өзгерістердің және (немесе) толықтырулардың көшірмелерін және Қағидаларға 5-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне енгізілген өзгерістер және (немесе) толықтырулар туралы ақпаратты қаржы ұйымы қаржы ұйымының немесе Қазақстан Республикасының бейрезидент-банкінің (Қазақстан Республикасы бейрезидент-банкінің филиалы үшін) атқарушы органы Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесін және (немесе) Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне өзгерістерді және (немесе) толықтыруларды бекіткен күннен бастап бес жұмыс күнінен кешіктірмей уәкілетті органға ұсынады.

Қаржы ұйымының немесе Қазақстан Республикасының бейрезидент-банкінің (Қазақстан Республикасы бейрезидент-банкінің филиалы үшін) атқарушы органы бекіткен Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесінің және (немесе) Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне өзгерістердің және (немесе) толықтырулардың көшірмелерін қарау нәтижелері бойынша уәкілетті орган осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген құжаттарды алған күннен бастап күнтізбелік алпыс күннен кешіктірмей қаржы ұйымына Қағидаларға 6-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне және (немесе) Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне өзгерістерге және (немесе) толықтыруларға ескертулердің болмауы немесе болуы туралы хабарлама жібереді.

Банк қызметі мәселелері бойынша бақылау мен қадағалауды жүзеге асыру барысында уәкілетті орган қаржы ұйымына Қағидаларға 6-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне және (немесе) Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне өзгерістерге және (немесе) толықтыруларға ескертулердің болмауы немесе болуы туралы хабарлама жібереді.

Уәкілетті органның ескертулерін қаржы ұйымы осы тармақтың екінші және үшінші бөліктерінде көзделген хабарламаларын алған күннен бастап 30 (отыз) жұмыс күнінен кешіктірмей жояды.

Қағидалардың 26-тармағында көзделген бір немесе бірнеше негіз бойынша өзгертуге және (немесе) толықтыруға жататын Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесінің ережелері қаржы ұйымы уәкілетті органның ескертулерін жойғанға дейін, сондай-ақ оны халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес келтіргенге дейін қолданылмайды.

Ескерту. 27-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 11.02.2021 № 20 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

28. Уәкілетті орган салық органдарының сұратуы бойынша осындай сұрату алынған күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесінің, оған өзгерістердің және (немесе) толықтырулардың келісілген көшірмелерін, сондай-ақ уәкілетті органның берілген ескертулері туралы ақпаратты ұсынады.

29. Салықтық тексеру жүргізу кезінде уәкілетті орган салық органының сұратуы бойынша сұратуды алған күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде Қағидаларға 6-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне және (немесе) Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне өзгерістерге және (немесе) толықтыруларға ескертулердің болмауы немесе болуы туралы хабарламаны ұсынады.

Халықаралық қаржылық есептілік
стандарттарына және
Қазақстан Республикасының
бухгалтерлік есеп пен қаржылық
есептілік туралы заңнамасының
талаптарына сәйкес провизиялар
(резервтер) құру қағидаларына
1-қосымша

Күтілетін кредиттік шығынды есептеу формуласы

ECL =

PD*LGDt*EADt*Dt, мұндағы

PD – дефолттың ықтималдылығы (%);

LGDt – дефолт жағдайындағы залалдың деңгейі (%);

EADt – дефолт тәуекеліне ұшыраған талаптар;

Dt – дисконттау факторы;

t – қаржы активі бойынша ақша ағындары болжанатын кезең.

Он екі айға күтілетін кредиттік шығынды есептеу формуласы

ECL =

PD12*LGDt*EADt*Dt, мұндағы

PD12 – дефолттың ықтималдылығы (%);

LGDt – дефолт жағдайындағы залалдың деңгейі (%);

EADt – дефолт тәуекеліне ұшыраған талаптар;

Dt – дисконттау факторы;

t – қаржы активі бойынша ақша ағындары болжанатын кезең.

Болашақ ақша ағындарының келтірілген құнының формуласы

мұнда

PV - болашақ ақша ағындарының келтірілген құны;

CF - болашақ ақша ағындарының болжамы;

r - пайыздың тиімді мөлшерлемесі;

t – қаржы активі бойынша ақша ағындары болжанатын жылдар саны.

	Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес провизиялар (резервтер) құру қағидаларына 4-қосымша
	Нысан

Провизиялардың (резервтердің) мөлшерлері бойынша тіркелім

Қарыз алушының атауы	Қарыз шартының сәйкестен-діру нөмірі	Шарттың нөмірі	Шарттың күні	Есепке алу ақпараттық жүйесіндегі қарыз шартының сәйкестендіру нөмірі (бар болса)	Қарыздың берілген күні	Шарт бойынша соңғы төлемнің өтелген күні	Біртектілік белгісі: (1-жеке; 2-біртекті)	Кредиттік тәуекел белгісі (A-1 қоржын; B-2 қоржын; C-3 қоржын)	Кредиттік тәуекелдің жалпы сипаттама-лары бойынша топтастыру белгісі	Жыл басындағы берешек	Провизиялар-дың (резервтердің) жыл басындағы сомасы
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12

жалғасы

Талап ету құқығы мөлшерінің азаюы, оның ішінде:		Талап ету құқығы мөлшерінің ұлғаюы, оның ішінде:		Жыл соңындағы берешек	Дисконт/ Сыйлықақы	Активтің мөлшеріне әсер ететін өзге де көрсеткіштер (құндық көрсеткіш-пен)	Провизиялар- дың (резервтердің) жыл соңындағы сомасы	Қамтамасыз етудің жыл соңындағы құны	Кезең ішінде провизия-ларды (резерв-терді) азайтудан түскен кірістер	Провизия-ларды (резервтерді) құру бойынша кезең ішіндегі шығыстар
борышкердің талапты орындауы нәтижесінде	өзге негіздер бойынша	қарыз беру, сыйақы, өсімпұл, тұрақсыздық айыбын есептеу нәтижесінде	өзге негіздер бойынша
13	14	15	16	17	18	19	20	21	22	23

Халықаралық қаржылық
есептілік стандарттарына және
Қазақстан Республикасының
бухгалтерлік есеп пен қаржылық
есептілік туралы заңнамасының
талаптарына сәйкес провизиялар
(резервтер) құру қағидаларына
5-қосымша

Әкімшілік деректерді жинауға арналған нысан

Ескерту. 5-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 11.02.2021 № 20 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

Қайда ұсынылады: қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органға

Әкімшілік деректер нысаны www.finreg.kz интернет-ресурсында орналастырылған.

Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне енгізілген өзгерістер және (немесе) толықтырулар туралы ақпарат

Әкімшілік деректер нысанының индексі: Н1-ЕДБ.

Кезеңділігі: Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу қажеттілігіне қарай.

Есепті кезең: 20__ "____" _______________ жағдай бойынша

Ақпаратты ұсынатын тұлғалар тобы: банктер (акцияларының бақылау пакеті ұлттық басқарушы холдингке тиесілі ұлттық даму институты болып табылатын банкті қоспағанда), Қазақстан Республикасы бейрезидент-банктерінің филиалдары және банктік қарыз операцияларын жүргізуге арналған лицензияның негізінде банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар.

Ұсыну мерзімі:

банктің (акцияларының бақылау пакеті ұлттық басқарушы холдингке тиесілі ұлттық даму институты болып табылатын банкті қоспағанда), Қазақстан Республикасының бейрезидент-банкінің (Қазақстан Республикасы бейрезидент-банкінің филиалы үшін) банктік қарыз операцияларын жүргізуге арналған лицензияның негізінде банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның атқарушы органы Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне өзгерістерді және (немесе) толықтыруларды бекіткен күннен бастап бес жұмыс күнінен кешіктірмей.

Нысан
(мың теңгемен)

№	Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесінің тармағы, тармақшасы	Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізгенге дейінгі редакция	Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізілгеннен кейінгі редакция	Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу негіздері және Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу негіздеріне түсініктемелер	Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне енгізілген өзгерістердің және (немесе) толықтырулардың нәтижесінде провизиялар (резервтер) мөлшері өзгеруінің есептік бағалауы
1	2	3	4	5	6
1
2
3

Атауы _________________________ Мекен-жайы ______________________________

Телефон _______________________________

Электрондық пошта мекен-жайы _____________________________

Орындаушы ______________________ _____________

тегі, аты, әкесінің аты (ол болған кезде) телефон

Бірінші басшы немесе ол есепке қол қоюға

уәкілеттік берген адам ______________________________________ ________________

тегі, аты, әкесінің аты (ол болған кезде) қолы

Провизияларды (резевтерді)
есептеу әдістемесіне енгізілген
өзгерістер және (немесе)
толықтырулар туралы ақпарат
нысанына
қосымша

Әкімшілік деректер нысанын толтыру бойынша түсіндірме

Провизияларды (резевтерді) есептеу әдістемесіне енгізілген өзгерістер және (немесе) толықтырулар туралы ақпарат

(индексі: Н1-ЕДБ, кезеңділігі: Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу қажеттілігіне қарай)

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы әкімшілік деректер нысанын толтыру бойынша түсіндірме (бұдан әрі – Түсіндірме) "Провизияларды (резевтерді) есептеу әдістемесіне енгізілген өзгерістер және (немесе) толықтырулар туралы ақпарат" нысанын (бұдан әрі – Нысан) толтыру жөніндегі бірыңғай талаптарды айқындайды.

2. Нысан 2017 жылғы 25 желтоқсандағы "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" (Салық кодексі) Қазақстан Республикасының Кодексі 1-бабының 2-1-тармағына, 250-бабының 1 және 3-тармақтарына және "Мемлекеттік статистика туралы" 2010 жылғы 19 наурыздағы Қазақстан Республикасы Заңының 16-бабы 3-тармағының 2) тармақшасына сәйкес әзірленген.

3. Нысанды банк (акцияларының бақылау пакеті ұлттық басқарушы холдингке тиесілі ұлттық даму институты болып табылатын банкті қоспағанда), Қазақстан Республикасы бейрезидент-банкінің филиалы және банктік қарыз операцияларын жүргізуге арналған лицензияның негізінде банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу кезінде толтырады.

4. Нысанды толтыру кезінде пайдаланылатын өлшем бірлігі мың теңгемен белгіленеді. Бес жүз теңгеден аз сома нөлге дейін дөңгелектенеді, ал бес жүз теңгеге тең және одан көп сома мың теңгеге дейін дөңгелектенеді.

5. Нысанға бірінші басшы немесе ол есепке қол қоюға уәкілеттік берген адам және орындаушы қол қояды.

2-тарау. Нысанды толтыру жөніндегі түсіндірме

6. 2-бағанды толтыру кезінде Провизияларды (резевтерді) есептеу әдістемесінің өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізілетін құрылымдық элементі көрсетіледі.

7. 3-бағанда Провизияларды (резевтерді) есептеу әдістемесі құрылымдық элементінің өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізілгенге дейінгі редакциясы көрсетіледі.

8. 4-бағанда Провизияларды (резевтерді) есептеу әдістемесі құрылымдық элементінің өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізілгеннен кейінгі редакциясы көрсетіледі.

9. 5-бағанда Провизияларды (резевтерді) есептеу әдістемесіне өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу қажеттілігінің негізі көрсетіледі.

10. 6-бағанда Провизияларды (резевтерді) есептеу әдістемесіне енгізілетін өзгерістердің және (немесе) толықтырулардың нәтижесінде провизиялар (резервтер) мөлшерінің өзгеруін есептік бағалау деректері көрсетіледі.

	Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес провизиялар (резервтер) құру қағидаларына 6-қосымша
	Нысан

Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне және (немесе) Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне өзгерістерге және (немесе) толықтыруларға ескертулердің болмауы немесе болуы туралы хабарлама

Ескерту. 6-қосымша жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 29.11.2019 № 230 (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

20__ жылғы "__" ___________

№

Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган

_____________________________________________________________________

(қаржы ұйымның ұйымның мекенжайы)

_____________________________________________________________________

(қаржы ұйымның ұйымның атауы)

келтірілген кестеге сәйкес Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне және (немесе) Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне өзгерістерге және (немесе) толықтыруларға ескертулердің болмауы туралы						☐
Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне және (немесе) Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне өзгерістерге және (немесе) толықтыруларға ескертулердің болуы туралы хабарлайды						☐
	р/с №	Құрылымдық элементтің нөмірі	Құрылымдық элементтің редакциясы	Ескерту	Жою мерзімі
	1.
	2.
	…

Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау

жөніндегі уәкілетті органның басшысы немесе басшысының орынбасары

__________________________________________________________________

(тегі, аты, әкесінің аты (бар болса), қолы)

Орындаушы ______________________________________________________

(тегі, аты, әкесінің аты (бар болса), қолы, телефоны)

Хабарламаны алды _________________________________________________

__________________________________________________________________

(қаржы ұйымы қызметкерінің тегі, аты, әкесінің аты (бар болса), қолы, күні)

Хабарлама қаржы ұйымына жіберілді ________________________________

__________________________________________________________________

(жіберу және (немесе) алу фактісін растайтын құжаттың атауы, күні, нөмірі)

Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкі Басқармасының
2017 жылғы 22 желтоқсандағы
№ 269 қаулысына
қосымша

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының күші жойылды деп танылған кейбір қаулыларының тізбесі

1. "Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес провизиялар (резервтер) құру қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2013 жылғы 25 ақпандағы № 65 қаулысы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8670 болып тіркелген, 2013 жылғы 17 қазанда "Егемен Қазақстан" газетінде № 233 (28172) жарияланған).

2. "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының "Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес провизиялар (резервтер) құру қағидаларын бекіту туралы" 2013 жылғы 25 ақпандағы № 65 қаулысына өзгерiстер енгiзу туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2013 жылғы 25 желтоқсандағы № 289 қаулысы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 9387 болып тіркелген, 2014 жылғы 22 мамырда "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде жарияланған).

3. "Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес провизиялар (резервтер) құру қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2013 жылғы 25 ақпандағы № 65 қаулысына өзгерістер енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2016 жылғы 27 маусымдағы № 152 қаулысы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 14153 болып тіркелген, 2016 жылы 20 қыркүйекте "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде жарияланған).

Unofficial translation

In accordance with the Code of the Republic of Kazakhstan “On taxes and other obligatory payments to the budget” (Tax Code) and the Law of the Republic of Kazakhstan “On State Statistics”, the Board of the National Bank of the Republic of Kazakhstan HEREBY RESOLVES:

Footnote. Preamble - as amended by the resolution of the Board of the Agency of the Republic of Kazakhstan for Regulation and Development of the Financial Market dated December 30, 2023 No. 100 (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication).

1. To approve the attached Rules for creating provisions (reserves) in accordance with international standards of financial reporting and requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on accounting and financial reporting (hereinafter- the Rules).

2. Banks (with the exception of the bank, being the national institute of development, which controlling stake belongs to the national managing holding) and organizations carrying out certain types of banking operations, within one month from the day of enforcement of this resolution, shall develop and approve the Methodology for calculating provisions (reserves ) according to the Rules.

3. To recognize invalid some resolutions of the Board of the National Bank of the Republic of Kazakhstan according to the list in accordance with the Appendix to this resolution (not translated).

4. The department of accounting (S.K. Rakhmetov), in accordance with the procedure established by the legislation of the Republic of Kazakhstan shall ensure:

1) jointly with the Legal department (N.V. Sarsenova) the state registration of this resolution at the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan;

2) within ten calendar days from the date of state registration of this resolution, sending its copy on paper and electronic form in the Kazakh and Russian languages to the Republican state enterprise on the right of economic management "Republican Center for Legal Information" for official publication and inclusion into the Standard control bank of regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan;

3) placement of this resolution on the official Internet resource of the National Bank of the Republic of Kazakhstan after its official publication;

4) within ten working days after the state registration of this resolution, submission of information on implementation of measures provided for in subparagraphs 2), 3) of this paragraph and paragraph 5 of this resolution to the Legal department.

5. The administration for protection of the rights of consumers of financial services and external communications (A.T. Terentyev) shall ensure, within ten calendar days after the state registration of this resolution, sending of its copy for official publication in periodicals.

6. Control over execution of this resolution shall be imposed on the deputy chairman of the National Bank of the Republic of Kazakhstan, D.T. Galiev.

7. This resolution shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication and apply to relations arising from January 1, 2018.

Chairman of the
National Bank

D. Akishev

"AGREED"
Minister of Finance
of the Republic of Kazakhstan
_________________ B. Sultanov
February 20, 2018

"AGREED"
Chairman of the Committee on statistics
of the Ministry of National Economy
of the Republic of Kazakhstan
__________________ N. Aydapkelov
February 16, 2018

Approved
by resolution of the
Board of the National Bank of the
Republic of Kazakhstan
dated December 22, 2017 No. 269

Rules for creating provisions (reserves) in accordance with international standards of
financial reporting and requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on
accounting and financial reporting
Chapter 1. General Provisions

1. These Rules for the creation of provisions (reserves) in accordance with international financial reporting standards and the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on accounting and financial reporting (hereinafter referred to as the Rules) have been developed in accordance with the Code of the Republic of Kazakhstan “On taxes and other obligatory payments to the budget” (Tax Code), the Law of the Republic of Kazakhstan “On State Statistics” and shall determine the procedure for creating provisions (reserves) in accordance with international financial reporting standards and the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on accounting and financial reporting for banks (with the exception of a bank that is a national development institution, the controlling stake of which belongs to the national management holding), branches of non-resident banks of the Republic of Kazakhstan and organizations carrying out certain types of banking operations on the basis of a license to conduct bank lending operations (hereinafter referred to as Financial organizations).

Footnote. Paragraph 1 - as amended by the resolution of the Board of the Agency of the Republic of Kazakhstan for Regulation and Development of the Financial Market dated December 30, 2023 No. 100 (shall come into force ten calendar days after the day of its first official publication).

2. The following concepts shall be used in the Rules:

1) insufficient receipt of money - the difference between the cash flows due to the financial institution in accordance with the agreement and the cash flows that the financial institution expects to receive;

2) debt - the amount of a claim outstanding by the borrower in the form of a principal debt, accrued remuneration and (or) other payments in accordance with the terms of the loan agreement;

3) homogeneous financial assets - a group of financial assets with similar credit risk characteristics;

4) default - the presence of overdue (overdue) payment (s) for a period of more than 90 (ninety) calendar days, or the presence of one or more situations provided for by this sub-paragraph. For the purpose of determining default, the financial institution shall accept the following situations:

the presence of overdue debt for a period of more than 90 (ninety) days on other loans of the borrower in the bank;

the presence of overdue debt for a period of more than 90 (ninety) days on loans from other banks, as an indicator of the deterioration of the borrower's financial condition;

suspension of the accrual of loan remuneration due to the deterioration of the borrower's financial condition;

writing off part and/or all of the borrower's debt, which shall be caused by a significant increase in credit risk since the loan has been granted;

the sale of loans at a significant discount;

forced loan restructuring;

filing a claim to declare the borrower bankrupt in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan "On rehabilitation and bankruptcy" (hereinafter referred to as the Law on rehabilitation and bankruptcy);

applying to the court to declare him bankrupt in accordance with the Rehabilitation and bankruptcy Law;

other situations complying with the international financial reporting standard 9 "Financial instruments" (hereinafter referred to as IFRS 9) and provided for by the Procedure for calculation of provisions (provisions) approved in accordance with the Rules;

5) an individual financial asset shall be a financial asset whose gross book value at the reporting date exceeds 0.2 (zero point two) percent of equity according to the financial statements, but not less than fifty million tenge, or a financial asset that represents a requirement for an interconnected party.

It shall be allowed for a financial institution to establish, in addition to the criteria provided for in this subparagraph, additional criteria for classifying a financial asset as individual.

It shall be allowed for a financial institution to determine a different ratio of the gross book value of a financial asset to equity, but not more than 0.2 (zero whole two tenths) percent of equity.

For branches of non-resident banks of the Republic of Kazakhstan, equity means the amount of the head office account, reserves and results of the non-resident bank branch of the Republic of Kazakhstan;

6) counterparty - a person under an agreement who is not a financial institution that forms provisions (reserves) under this agreement;

7) Credit-impaired financial asset - a financial asset for which there shall be signs of impairment that meet the criteria of IFRS 9;

8) credit scoring - assessment of the borrower's creditworthiness based on qualitative and quantitative characteristics;

9) amortised cost of a financial asset - the amount in which the financial asset shall be measured at initial recognition, minus payments to the principal amount, plus (minus) the amount of accumulated depreciation of the discount (premium) calculated using the effective interest method, and adjusted for the estimated provision for losses;

10) gross book value of a financial asset - amortized cost of a financial asset before adjustment by the value of the estimated provision for losses;

11) loan restructuring - any change in the procedure and terms of the loan agreement;

12) forced restructuring - restructuring and one of the following:

provision or extension of the grace period for payments of principal and/or remuneration for a period of more than 30 (thirty) calendar days;

extension of the loan term - deferral of one or more loan payments for a period of more than 30 (thirty) calendar days;

cancellation or forgiveness of part of the principal and/or loan remuneration;

capitalization of overdue remuneration payments;

change (conversion) of the loan currency from one currency to another with capitalization of overdue remuneration debt;

provision of a new loan for payment of overdue and (or) unterminated loan debt at the bank;

increase of credit limit in case of overdue loan debt;

reduction of the loan debt as a result of repayment of the debt amount, at the expense of the borrower's collateral property transferred to the financial institution;

the existence of a deterioration in the financial condition of the borrower in accordance with the internal rating model;

the financial institution shall predict that the borrower's cash flows shall not be sufficient to cover contractual obligations to the financial institution (including principal and remuneration);

presence of overdue debt on principal and/or remuneration for a period of more than 30 (thirty) calendar days;

the borrower shall have no overdue obligations and the financial institution has reasonable and confirmed information that the borrower will violate the terms of payment for its obligations without granting him preferential terms for the loan;

transfer of the part of the borrower's debt that contains signs of impairment;

refinancing overdue debt, except for cases when the borrower's debt burden on a loan in a financial institution, including in other financial institutions, decreases;

reducing the interest rate below the base rate of the National Bank of the Republic of Kazakhstan (in the national currency) since the last restructuring or issuance of a loan, due to the deterioration of the borrower's financial condition in accordance with the bank's internal regulatory documents;

misuse of a loan in the amount of more than 25 (twenty-five) percent of the loan facility, except for the cases of financing for replenishment of working capital;

in relation to the borrower and (or) persons who have contractual obligations with the borrower to pay off his debt, rehabilitation procedures shall be applied in accordance with the Law on rehabilitation and bankruptcy;

the borrower's request for restructuring due to force majeure and (or) other circumstances, as a result of which the borrower's asset has been lost, at the expense of which the borrower serviced its obligations to the financial institution.

Loan restructuring shall not be forced in the following cases:

write-off, forgiveness, deferral, prolongation, change in currency, repayment schedule, loan remuneration rates were carried out within the framework of the requirements of the target government programs, including a decrease in the remuneration rate on market terms;

partial early repayment of debt, change in the scheduled payment date (including loan terms) within a month, reduction in the loan term, change in the repayment method, change in the size of the base indicator for a loan with a floating rate of remuneration, transfer of the payment date within the same month by less than 30 (thirty) calendar days, if provided for by the terms of the contract, state programs;

13) reasonable and corroborable information - information that shall be reasonably available as of the reporting date without excessive costs or efforts, including information on past events for a period of at least five (5) years, current qualitative and quantitative indicators and forecasts of future economic qualitative and quantitative indicators. In the absence of information for a period of at least five (5) years reasonably available as of the reporting date, the financial institution may use information for a shorter period, provided that information on past events for a period of at least five (5) years shall be subsequently accumulated. It shall be allowed to build forecast flows for individual financial assets on the basis of monitoring the financial condition of the counterparty for the last 3 (three) years or less if the financial institution carries out operating activities for less than 3 (three) years;

14) provisions (reserves) - an estimated provision for expected and available credit losses on financial assets carried at amortised cost of the financial asset and at fair value through other comprehensive income, as well as an estimated liability for expected credit losses on contingent liabilities;

15) acquired or created credit-impaired financial asset - acquired or created financial asset for which there has been evidence of impairment at the time of initial recognition;

16) authorized body - authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations;

17) contingent obligations - possible obligations under uncovered letters of credit, issued or confirmed guarantees;

18) internal rating model - a model for assessing the creditworthiness of a borrower;

19) the going-concern method shall be a valuation method based on the principle of "operating business," when it is expected that the borrower shall continue to create cash flows (going concern assumption);

20) the "gone-concern" method shall be a valuation method based on the principle of "liquidation value," when the borrower's operating cash flows are expected to stop and the collateral is realized (assumption of zero cash flows from operating activities).

Footnote. Paragraph 2 - in the wording of the Resolution of the Management Board of the Agency for Regulation and Development of the Financial Market of the Republic of Kazakhstan dated 28.10.2022 No. 78 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Chapter 2. Creating of provisions (reserves) in accordance with international standards of
financial reporting and requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on
accounting and financial reporting

3. Provisions (reserves) shall be created in accordance with IFRS 9 and the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on accounting and financial reporting.

At the initial recognition of a financial asset, in order to decide whether to classify a financial asset as measured at amortised cost or as measured at fair value through other comprehensive income, an assessment is made of whether the cash flows of the financial asset meet the SPPI criterion (Solely Payments of Principal and Interest), that shall be, whether the terms of the contract of this financial asset provide for the occurrence of cash flows on time, which represent the payment of the principal amount and remuneration only.

The quantitative and qualitative criteria of the SPPI test shall be established in the internal documents of the financial institution (hereinafter referred to as the SPPI Methodology).

The SPPI method contains, but shall not be limited to:

1) definition and criteria for passing the SPPI test;

2) approach to estimating the modified time value of money;

3) approaches and criteria for determining minimum characteristics (de minimis) that shall not affect the classification of a financial asset (the impact on contractual cash flows is insignificant);

4) definition and criteria of non-recourse assets whose contractual cash flows are described as principal and consideration payments but are investments in specific assets or cash flows. Signs of such assets shall be, among other things, the low or zero level of the borrower's equity at the time of the loan, low or zero indicators of the borrower's operating activities at the time of the loan, investment purpose of the loan, financing of the development project, high probability that the loan payment will be made by a third party, financing the acquisition of a share in the capital of another company, refinancing a loan in another bank, the main part in the borrower's balance sheet shall be financial instruments;

5) threshold values of the collateral coverage ratio (LTV), calculated as the ratio of the amount of claims at risk of default (EAD) to the cost of collateral, at which the passage of the SPPI test in relation to loans falling under the characteristics specified in subparagraph 4) of this paragraph of the Rules shall be determined;

6) the procedure for passing the SPPI test in the multi-rank structure of obligations (analysis at the level of the credit line or separately for each tranche);

7) an SPPI test questionnaire evaluating the information defined in subparagraphs 1), 2), 3), 4), 5) and 6) of this paragraph of the Rules, as well as the following characteristics of the financial asset (but not limited to) for the purpose of deciding whether to pass the SPPI test:

Currency type and rate

conditions for early repayment of the loan (prolongation).

Footnote. Paragraph 3 - in the wording of the Resolution of the Management Board of the Agency of the Republic of Kazakhstan for the Regulation and Development of the Financial Market dated 30.12.2021 No. 110 (shall enter into force from 01.01.2022).

4. Expenses for provisions (reserves) created in accordance with IFRS 9 and requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on accounting and financial reporting are determined in accordance with the Rules based on the Methodology for calculating provisions (reserves) agreed with the authorized body.

5. Financial assets and contingent liabilities shall be classified as homogeneous and individual.

Provisions for individual financial assets shall be calculated separately for each individual financial asset.

For individual financial assets, for which there shall no be signs of impairment in accordance with the Methodology for calculating provisions (reserves), financial assets shall be grouped according to the general characteristics of credit risk established in the Methodology for calculating provisions (reserves), and provisions (reserves) shall be calculated in accordance with the Methodology for calculating provisions (reserves).

Homogeneous financial assets and contingent liabilities shall be grouped on the basis of the general credit risk characteristics determined by the Provisions Calculation Method.

The methodology for calculating provisions (reserves) shall contain justified and statistically confirmed segmentation of loans with homogeneous features (in the absence of sufficient statistics, expert justification of segmentation is allowed), as well as:

1) list of criteria used for segmentation of loans with homogeneous characteristics (product type, maturity, industry and other criteria);

2) description of approaches to statistical analysis of loan segmentation with homogeneous features (including analysis of homogeneity, sufficiency of statistics and other components), as well as in case of application of expert approach description and justification of segmentation on the basis of expert approach;

3) criteria for selecting threshold values for each of the criteria;

4) conditions under which there is no need for further portfolio segmentation (for cases where applicable).

Footnote. Paragraph 5 - in the wording of the resolution of the Management Board of the Agency of the Republic of Kazakhstan for the Regulation and Development of the Financial Market dated 30.12.2021 No. 110 (shall enter into force from 01.01.2022).

6. Depending on the change in credit risk and presence of impairment indicators on financial assets, provisions (reserves) are formed:

1) in the amount equal to twelve-month expected credit losses in accordance with paragraph 8 of the Rules;

2) in the amount equal to expected credit losses for the entire term of the financial asset in accordance with paragraph 9 of the Rules;

3) in the amount equal to existing credit losses in accordance with paragraph 14 of the Rules.

7. Upon initial recognition of a financial asset, a contingent liability and on valuation date (but not less than once a quarter), the risk of a default occurrence is determined over the expected life of the financial asset, the contingent liability on an individual basis for financial assets, contingent liabilities classified as individual financial assets, contingent liabilities, and on a group basis, for financial assets, contingent liabilities, classified as homogeneous financial assets, contingent liabilities.

8. If as of the reporting date there is no significant increase in credit risk calculated taking into account paragraph 7 of the Rules for a financial asset, the contingent liability from the moment of initial recognition, financial organization shall estimate the amount of provisions (reserves) for this financial asset, the contingent liability in the amount equal to a twelve-month expected credit loss from the balance sheet date.

9. As of the reporting date, the financial organization estimates the amount of provisions (reserves) for a financial asset, a contingent liability in the amount equal to the expected credit losses for the entire term, if the credit risk, including the risk of default, determined in accordance with paragraph 7 of the Rules, for this financial asset, contingent liability has significantly increased since the initial recognition.

10. The increase in credit risk shall be determined as follows:

1) the change in the risk of default over the expected validity period of the financial asset is assessed by comparing the risk of default on the financial asset determined in accordance with paragraph 7 of the Rules with the risk of default on the date of initial recognition;

2) analysis of reasonable and corroborable information available without undue cost and effort that indicates a significant increase in credit risk since initial recognition.

A significant increase in credit risk for an individual financial asset shall be the occurrence of one or more of the following cases:

the borrower (co-borrower) shall have an internal rating (point) corresponding to an increase in credit risk in accordance with the internal methodology (internal models) of the bank;

at the reporting date, the probability of default (PD) during the validity period of a financial asset exceeds its value at the initial recognition (but not earlier than the date of implementation of IFRS 9) in the amount determined by the financial institution based on confirmed statistics, and in the absence of statistics - by at least two hundred (200) percent. To assess a significant increase in credit risk, loans with a probability of default within 12 (twelve) months exceeding 5 (five) percent shall be taken into account, except for cases of a significant change in the Methodology for calculating provisions (reserves) or the internal rating model. In the event of a significant change in the Methodology for calculating provisions or an internal rating model for assessing a significant increase in credit risk, loans with a probability of default within 12 (twelve) months exceeding 10 (ten) percent shall be taken into account;

the financial institution shall set an absolute probability of default threshold determined on the basis of the confirmed statistics of the financial institution, in the absence of statistics, if the absolute value of the twelve-month probability of default exceeds 20 (twenty) percent;

presence of overdue debt on principal and/or remuneration for a period of more than 30 (thirty) calendar days;

significant changes in external market indicators of credit risk for a certain financial asset or similar financial assets with the same expected validity period;

significant changes in the cost of security under the obligation or the quality of guarantees or mechanisms providing an economic incentive for the counterparty to make planned payments provided for in the contract, which are expected to reduce the economic incentive for the counterparty to make planned payments provided for in the contract, or otherwise affect the likelihood of default;

other signs of a significant increase in credit risk in accordance with IFRS 9 and provided for in the Methodology for calculating provisions (reserves).

A significant increase in credit risk for homogeneous financial assets shall be the occurrence of one or more of the following cases:

at the reporting date, the probability of default (PD) during the validity period of a financial asset exceeds its value at the initial recognition (but not earlier than the date of implementation of IFRS 9) in the amount determined by the financial institution based on confirmed statistics, in case of absence of statistics by at least two hundred (200) percent. To assess a significant increase in credit risk, loans with a probability of default within 12 (twelve) months exceeding 5 (five) percent shall be taken into account, except for cases of a significant change in the Methodology for calculating provisions (reserves). In the event of a significant change in the Methodology for calculating provisions or an internal rating model for assessing a significant increase in credit risk, loans with a probability of default within 12 (twelve) months exceeding 10 (ten) percent shall be taken into account;

the financial institution shall set an absolute probability of default threshold determined on the basis of its own confirmed statistics, in the absence of statistics, the absolute value of the twelve-month probability of default exceeds 20 (twenty) percent;

presence of overdue debt on principal and/or remuneration for a period of more than 30 (thirty) calendar days;

other signs of a significant increase in credit risk in accordance with IFRS 9 and provided for in the Methodology for calculating provisions (reserves).

Footnote. Paragraph 10 - in the wording of the Resolution of the Management Board of the Agency of the Republic of Kazakhstan for the Regulation and Development of the Financial Market dated 30.12.2021 No. 110 (shall enter into force from 01.01.2022).

11. Expected credit losses on a financial asset (s) shall be weighted taking into account the probability of assessing credit losses, that shall be, they shall be the present value of all losses of money over the entire expected validity period of the financial asset (s).

Expected credit losses for a financial asset (s) shall be calculated using the expected credit loss calculation formula in accordance with Annex 1 to the Rules and shall be assessed in a manner that reflects:

1) an unbiased and probability-weighted amount determined by assessing the range of possible results;

2) temporary value of money;

3) reasonable and corroborable information on past events, current qualitative and quantitative indicators and forecasts of future economic qualitative and quantitative indicators, including forecast macroeconomic information available at the reporting date without excessive costs or efforts.

It shall be allowed to amend and (or) add by the financial institution the formula for calculating expected credit losses in case of compliance of the indicators stipulated by the formula for calculating expected credit losses in accordance with Annex 1 to the Rules with the requirements of parts one and two of this paragraph in accordance with the Methodology for calculating provisions (reserves).

Quantitative and qualitative factors affecting the probability of default (PD), including, but not limited to the fact of restructuring and forced restructuring of a loan, the number of days of loan delinquency, shall be determined in the Methodology for calculating provisions (reserves).

In the event of a default in accordance with events that shall be objective evidence of impairment established by the Rules, the Methodology for calculating provisions (reserves) and IFRS 9, the probability of default (PD) shall be assumed to be 1.

When assessing the level of losses in the event of default (LGD), refinancing a loan through the issuance of a new loan, as well as loans received as part of government programs, are not taken into account as a loan repayment.

When evaluating the LGD, the financial institution takes into account:

1) probability of impossibility to recover the collateral property due to limiting factors (transfer of ownership to third parties and other factors) and (or) probability of impossibility to sell the collateral property after foreclosure (unfavorable characteristics of the collateral property and other factors);

2) liquidity ratios in accordance with paragraph 17 of the Rules or liquidity ratios estimated using statistical analysis based on historical data on actual and estimated sales values, timing and costs of implementation;

3) other cases of application of additional discounts;

4) calculation of discounted cash returns;

5) the ratio of the value of the pledged property and the debt of the borrower, the recovery of which shall be provided by this property;

6) the fact of complete cancellation of debt in the presence of collateral, which shall be a sign of the lack of the possibility of collection or sale of collateral;

7) existence of a significant deviation of LTV on the loan to legal entities in comparison with LTV of the assessed segment;

8) the fact of complete cancellation of debt in the presence of collateral shall be a sign of the lack of the possibility of collection or sale of collateral and the need to revaluate the LGD based on the level of returns;

9) reasonable threshold values for the level of debt cancellation in the presence of collateral, which shall be a sign of the lack of the possibility of collecting or selling collateral, which leads to the need to revaluate the LGD on an individual basis based on the level of returns.

Claims at risk of default (EAD) shall take balance sheet liabilities into account accrued fees and off-balance sheet liabilities using the appropriate credit conversion ratio.

The credit conversion rate for possible (contingent) obligations, for the placement of loans and deposits by the bank in the future for the purposes of calculating EAD shall be determined on the basis of historical data of the financial institution. In other cases, the credit conversion rate for credit lines shall be equal to 1. Under the unused part of the credit line with the right to revoke, under which the financial institution shall be provided with proper control, confirmed by statistics for a period of at least 3 (three) years, the credit conversion rate shall be equal to 0. On credit cards, if it is possible to automatically block the limit until the overdue debt is fully repaid (more than 15 (fifteen) calendar days), the credit conversion rate shall be equal to 0.

The credit conversion rate for possible (conditional) obligations to place loans and deposits by the bank in the future shall be equal to 0, if, when making each individual tranche, the bank confirms the absence of signs of a significant increase in credit risk, credit impairment by checking internal and external sources of information, taking into account the availability of up-to-date monitoring of the borrower's financial condition.

The financial institution shall determine reasonable scenarios for changes in macroeconomic factors, supported by analytical and statistical reports, and takes them into account when assessing expected credit losses.

The methodology for calculating provisions (reserves) shall contain general approaches to calculating macroeconomic scenarios and indicators, as well as stages for developing and approving macroeconomic scenarios.

A detailed description of the calculations of macroeconomic scenarios and indicators shall be contained in the bank's internal documents.

Footnote. Paragraph 11 - in the wording of the resolution of the Management Board of the Agency for Regulation and Development of the Financial Market of the Republic of Kazakhstan dated 28.10.2022 No. 78 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

12. A credit loss on a financial asset (financial assets) represent the present value of the difference between contractual cash flows that are due to a financial organization under the contract and the cash flows that a financial organization expects to receive.

13. Twelve-month expected credit losses are calculated using the formula for calculating twelve-month expected credit losses in accordance with Appendix 2 to the Rules and are part of the expected credit losses over the entire term and represent the shortfall of money that will occur upon the occurrence of a default within twelve months after the reporting date (or for a shorter period, if the expected term of a financial asset is less than twelve months), weighted with the probability of occurrence of such a default.

A financial organization may change and (or) supplement the formula for calculating twelve-month expected credit losses in case of compliance with the indicators provided by the formula for calculating twelve-month expected credit losses in accordance with Appendix 2 to the Rules, the requirements of the first part of this paragraph in accordance with the Methodology for calculating provisions (reserves).

14. Available credit loss on an individual credit impaired financial asset as at the reporting date, which shall not be an acquired or created credit impaired financial asset, shall be measured as the difference between the gross carrying amount of the financial asset and the present value of future cash flows, discounted using the initial effective interest rate on the financial asset and taking into account the weighted average probability of the outcome using the going-concern method and the gone-concern method in the scenarios defined in the internal documents of the financial institution.

Requirements for determination of scenarios and probability of outcome according to the "going-concern" method and the "gone-concern" method, calculation of the given flows according to scenarios and probabilities of outcomes according to the "going-concern" method and the "gone-concern" method shall be established in the Procedure for calculation of provisions (reserves).

The present value of future cash flows shall be calculated using the formula of the present value of future cash flows in accordance with Annex 3 to the Rules.

Footnote. Paragraph 14 - in the wording of the Resolution of the Management Board of the Agency of the Republic of Kazakhstan for the Regulation and Development of the Financial Market dated 30.12.2021 No. 110 (shall enter into force from 01.01.2022).

15. A credit-impaired financial asset shall become a financial asset with signs of a significant increase in credit risk, provided that the counterparty repays the debt for the period of at least 12 (twelve) months, which leads to a decrease in the gross book value of the financial asset at the date of formation of provisions (reserves) up to the level of equal or lower than the amount of debt at the time of transition of the financial asset to the category of credit-impaired financial assets and in the absence of events at the date of assessment that shall be objective evidence of impairment based on the signs of impairment of the financial asset established by the Methodology for calculating provisions (reserves).

A financial asset with signs of a significant increase in credit risk shall be transferred to the category of financial assets, provisions (provisions) for which are formed in the amount equal to twelve-month expected credit losses in accordance with paragraph 8 of the Rules, provided that the counterparty repays the debt, which leads to a decrease in the gross book value of the financial asset at the date of provision formation (reserves) up to the level equal to or lower than the amount of debt at the time of transition of the financial asset to the category of financial assets showing signs of significant increase in credit risk and absence of significant increase in credit risk at the date of provision (reserves) formation.

The conditions for the transfer (reclassification) of a loan between impairment stages include, but shall not be limited to, one or more of the following conditions:

1) the period from the date of the forced restructuring, during which there is no deterioration in the financial condition of the borrower, is determined in the internal document of the financial institution and shall be at least 12 (twelve) months. For loans issued to individuals assessed on a collective basis, it shall be allowed to use a period of at least 6 (six) months in the presence of historical statistics on the repayment of restructured loans issued to individuals, indicating the stabilization of the dynamics of overdue payments, starting from the seventh payment. For other events that shall be objective evidence of impairment as defined in Paragraph 16 of the Rules - from the moment of exclusion of this event, which resulted in deterioration of the credit impairment stage;

2) conditions under which the stage of impairment shall not change (significant deferral of payments and other conditions);

3) the total amount of payments made by the borrower after credit impairment shall be greater than or equal to the amount of previously overdue debt;

4) other conditions required to improve the impairment stage.

Footnote. Paragraph 15 - in the wording of the Resolution of the Management Board of the Agency of the Republic of Kazakhstan for the Regulation and Development of the Financial Market dated 30.12.2021 No. 110 (shall enter into force from 01.01.2022).

16. An individual financial asset shall be evaluated for the presence of one or more of the following events that provide objective evidence of impairment:

1) significant financial difficulties of the borrower:

For individuals:

the borrower (co-borrower) shall have an internal rating (score) corresponding to the level of impairment according to the internal methodology (internal models) of the financial organization;

significant deterioration in the level of income or solvency of the borrower (co-borrower) and (or) insufficient income to repay obligations;

lack of employment or commercial activity;

the presence of factors that caused material damage to the borrower (co-borrower) or did not allow him/her to continue other commercial activities;

death of the borrower;

lack of a credit file.

For legal entities:

the borrower (co-borrower) shall have an internal rating (score) corresponding to the level of impairment according to the bank’s internal methodology (internal models);

availability of reasonable and verifiable information about significant financial difficulties of the borrower, identified during the analysis of financial statements, cash flow statements, monitoring reports and other information from publicly available sources, if two or more of the following cases occur:

negative equity;

decrease in equity capital by more than 50 (fifty) percent over the last 12 (twelve) months;

decrease in revenue by more than 30 (thirty) percent over the last 12 (twelve) months.

loss and failure to replace a major customer within the last twelve (12) months;

the ratio of liabilities to assets is more than 0.8. This ratio shall not apply to borrowers who are microfinance organizations operating in accordance with subparagraph 3) of paragraph 1-1 of Article 3 of the Law of the Republic of Kazakhstan “On Microfinance Activities”;

the interest coverage ratio, which is calculated as the ratio of EBIT (earnings before interest and taxes) to interest expense, is less than 1.5;

the average annual current ratio, which is calculated as the ratio of current assets to current liabilities, is less than 1 for the last 12 (twelve) months.

negative average annual operating cash flow according to the cash flow statement for the last 12 (twelve) months;

the presence of force majeure, as well as other circumstances that caused material damage to the borrower (co-borrower), but did not lead to the termination of its activities;

absence of current signed financial statements (as of a date no earlier than 6 (six) months before the calculation of provisions);

lack of a credit file;

2) violation of the terms of the contract, including:

the presence of overdue debt on the principal debt and (or) remuneration for a period of more than 60 (sixty) calendar days;

misuse of a loan, more than 25 (twenty-five) percent of the size of the credit line, except for cases of financing for replenishment of working capital;

3) forced loan restructuring over the last 12 (twelve) months;

4) the emergence of the likelihood of bankruptcy or other financial reorganization of the borrower:

the borrower has filed for bankruptcy;

a legal entity that has contractual obligations to repay the debt of the borrower in the event of its insolvency, with assets more than 10 (ten) percent of the assets of the consolidated financial statements of a group of entities that have contractual obligations with the borrower to repay its debt in the event of its insolvency, applied for bankruptcy;

5) other events established by the Methodology for calculating provisions (reserves).

A financial organization shall designate an individual financial asset with signs of impairment into another category of financial assets if the following conditions are simultaneously met:

the presence of a conclusion from the risk management department of the financial organization regarding the non-classification of an individual financial asset into the category of credit-impaired financial assets, indicating reasonable arguments and corresponding calculations in accordance with the internal documents of the financial organization;

existence of a decision of the authorized collegial body of the financial organization that decided on financing not to classify an individual financial asset as a credit-impaired financial asset;

the aggregate gross book value of individual financial assets with signs of impairment that are subject to classification into another category of financial assets does not exceed 5 (five) percent of the equity capital of the financial organization.

If there is an internal rating model developed and (or) tested with the participation of international organizations (experts) in the field of modelling rating assessments or their specialized divisions, or developed by a parent financial organization that has a rating of at least “A-” by the Standard & Poor's rating agency or a rating of a similar level from one of the other rating agencies, a financial institution uses an internal rating to determine whether a borrower has significant financial difficulties.

International organizations (experts) in the field of rating assessment modelling shall recognize:

Standard & Poor's Financial Services LLC;

Fitch Ratings Inc.;

Moody's Investors Service;

Oliver Wyman;

Boston Consulting Group;

McKinsey & Company (McKinsey & Company);

Fair, Isaac and Company (FICO);

Experian plc.;

Deloitte Touche Tohmatsu Limited;

Ernst & Young Global Limited;

KPMG;

PricewaterhouseCoopers International Limited.

To examine the discriminatory ability of rating models, one of the following statistical tools is used:

GINI- index;

AUC (“Area under the curve”);

Kendall Tau's;

other statistical methods.

The rating model shall be valid and acceptable for use if the following criteria are met:

availability of good discriminatory power when the statistical criteria take one of the following values: AUC curve > 70 (seventy) percent, GINI- index > 40 (forty) percent, Kendall Tau's > 60 (sixty) percent;

the depth of statistical data used to build the model is at least 3 (three) years;

the weight of quantitative indicators is at least 40 (forty) percent.

Validation shall be carried out at least 1 (one) time every 2 (two) years by an independent division of a financial organization or with the involvement of an independent third party.

The independent unit responsible for validating the rating model shall meet the following requirements:

division, independent of other functions, designed to develop and support model tools and to handle credit risk processes and procedures;

division independent of the persons involved in assigning ratings and lending;

the division is not accountable to those responsible for assigning ratings and lending;

division independent of the internal audit service.

Participants in the rating model validation shall meet the following requirements:

Master's degree (or equivalent) in statistics, mathematics, data science or a related quantitative field;

More than four (4) years of experience developing and validating models in financial services;

More than four (4) years of hands-on experience with data science and statistical tools;

More than four (4) years of experience in statistical analysis, large data processing and trend analysis.

Validation results with detailed justification shall be provided to the management body of a financial organization or non-resident bank of the Republic of Kazakhstan (for a branch of a non-resident bank of the Republic of Kazakhstan).

Footnote. Paragraph 16 - as amended by the Resolution of the Board of the Agency of the Republic of Kazakhstan for Regulation and Development of the Financial Market dated October 28, 2022 No. 78 (for the order of enforcement, refer to Paragraph 4).

17. When calculating expected credit losses, the financial institution shall take into account confirmed information on the sale of collateral for a period of at least two years. In the absence of confirmed information on the sale of collateral, to calculate expected credit losses, the financial institution shall apply liquidity ratios to the value of the collateral in the following order:

1) security in the form of residential and (or) commercial real estate, including land plots – 0.7;

2) provision in the form of cargo vehicles – 0.5;

3) provision in the form of passenger vehicles – 0.6;

4) provision in the form of equipment – 0.55;

5) provision in the form of inventory, products ready for sale – 0.4;

6) security in the form of guarantees of individuals and (or) legal entities, except for guarantees issued by a second-tier bank or a legal entity that has a rating not lower than the sovereign rating of the Republic of Kazakhstan by the Standard & Poor's rating agency or a rating of a similar level of one of the other rating agencies, or a quasi-public sector entity – 0;

7) security in the form of property, including in the form of money received in the future – 0;

8) security in the form of money received in the future under an off-take contract, rights of claim to the state partner for cash receipts transferred to the account intended for crediting compensation for investment costs, under a public-private partnership agreement concluded in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan, which is collateral under a bank loan agreement, the terms of which are provided for by Resolution of the Board of the National Bank of the Republic of Kazakhstan dated September 13, 2017 No. 170 “On establishing standard values and methods for calculating prudential standards and other mandatory norms and limits, the amount of bank capital and Calculation Rules and open currency position limits" (registered in the Register of State registration of Regulatory Legal Acts under No. 15886) (hereinafter referred to as Resolution No. 170) – 0.5;

9) collateral in the form of highly liquid securities – 0.95;

10) security in the form of guarantees issued by a second-tier bank, a legal entity with a rating not lower than the sovereign rating of the Republic of Kazakhstan by the Standard & Poor's rating agency or a rating of a similar level by one of the other rating agencies; quasi-public sector entity – 1;

11) security in the form of money – 1;

12) security in the form of insurance contracts containing Paragraphs on the unconditional and irrevocable fulfilment of obligations for insurance payments, concluded with a national company that performs export support functions and has a state guarantee from the Government of the Republic of Kazakhstan - 1;

13) security in the form of rights of claim on grain receipts, the conditions of which are provided for by Resolution No. 170 - 0.5.

For other types of collateral not specified in part one of this paragraph, for which there is no confirmed information on the sale of collateral for a period of at least two years, a financial organization shall be allowed to use, when calculating expected credit losses, liquidity ratios to the value of the collateral provided for in the Methodology for calculating provisions (reserves), but not more than 0.5. For types of collateral not provided for in the Methodology for Calculating Provisions (Reserves), a liquidity ratio of zero shall be applied.

Footnote. Paragraph 17 - as amended by the resolution of the Board of the Agency of the Republic of Kazakhstan for Regulation and Development of the Financial Market dated December 30, 2023 No. 100 (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication).

18. Expected credit losses on contingent liabilities are expected payments that reimburse the holder of a financial instrument for the credit losses that it incurs, less the amounts that the financial organization expects to receive from the holder of the financial instrument, the debtor or any other party. This paragraph applies to contingent liabilities of counterparties whose financial assets are measured on an individual basis.

19. For an acquired (acquired) or created (created) credit-impaired (credit-impaired) financial asset (financial assets) at the reporting date, the financial organization recognizes as an estimated provision for losses only the changes in expected credit losses accumulated since initial recognition for the entire period.

Loans with a maturity of more than three years and for which repayment of more than 50 % (fifty percent) of the principal and more than 50 % (fifty percent) of the remuneration is made at the same time in the last year of the loan are classified as acquired or created credit-impaired financial assets. These loans for the purposes of the Rules are recognized as a financial asset provided for the benefit of related parties, or to the third parties for obligations of related parties.

20. According to the results of determining the amount of provisions (reserves) on loans at least once a year at the end of the tax period for corporate income tax financial organization fills in the register on the amounts of provisions (reserves) in the form according to Appendix 4 to the Rules.

During the tax period for corporate income tax, a financial organization fills and stores the register on the amounts of provisions (reserves) in the form according to Appendix 4 to the Rules in electronic form and at the request of state bodies presents on paper and electronic media.

21. The financial organization at each reporting date estimates the amount of provisions (reserves) for a financial asset and contingent liability.

22. The amount of provisions (reserves) created in accordance with the Rules calculated at the reporting date is reflected by the financial organization in accounting and financial reporting no later than the last working day of each month.

23. The aggregate amount of provisions (reserves) created in accordance with the Rules for financial assets classified as credit impaired financial assets and financial assets with a significant increase in credit risk during the initial transition to IFRS 9 exceeds or equals the aggregate level of provisions (reserves) for the same financial assets in accordance with international standard of financial reporting 39 "Financial instruments: recognition and measurement".

Chapter 3. The methodology for calculating provisions (reserves)

24. A financial organization shall develop a Methodology for calculating provisions (reserves) in accordance with the Rules.

The procedure for calculating provisions (reserves), as well as amendments and/or additions made to the Methodology for calculating provisions (reserves), shall be approved by the executive body of a financial organization or a non-resident bank of the Republic of Kazakhstan (for a branch of a non-resident bank of the Republic of Kazakhstan).

Financial organizations that received a license to conduct banking and other operations after the day the Rules enter into force shall develop and approve the Methodology for calculating provisions (reserves) within one month from the date of obtaining a license to conduct banking and other transactions.

Footnote. Paragraph 24 as amended by the resolution of the Management Board of the RK dated 11.02.2021 № 20 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

25. The methodology for calculating provisions (reserves) shall contain:

1) a list of structural units of a financial organization participating in the process of determining the amonut of provisions (reserves) with description of their functional responsibilities, as well as business processes of interaction between structural units of a financial organization;

2) a specific list of signs of impairment of a financial asset, including determining the materiality of the material damage caused to the counterparty due to force majeure and (or) other circumstances;

3) the criteria for assigning financial assets, contingent liabilities to individual financial assets, contingent liabilities and a detailed description of the procedure for their determination and calculation determination, established by a financial organization;

4) criteria for grouping financial assets, contingent liabilities by general characteristics of credit risk;

5) a detailed procedure for determining the amount of provisions (reserves) for homogeneous and individual financial assets, contingent liabilities, both with and without collateral, disclosing, including a detailed procedure for calculating the probability of default, which defines the significance of the discount when selling loans, the level losses in case of default, claims at risk of default, discounting factor, the present value of future cash flows, the forecast of future cash flows, liquidity ratios to the cost of security and other constituent formulas involved in calculation of expected and (or) existing credit losses;

6) the frequency of calculating the amount of provisions (reserves);

7) criteria for determining a significant increase in credit risk when it increases and (or) decreases and assesses the probability of bankruptcy and reorganization of the counterparty;

8) determination of default and the procedure for determining (calculating) the risk of a default occurring;

9) the procedure for analyzing the range of possible scenarios of expected credit losses;

10) the procedure for determining the period during which the expected credit losses are estimated;

11) the specific definition of significant financial difficulties of the counterparty and the procedure for their establishment (calculation);

12) sources of statistical and macroeconomic information used in estimating credit losses;

13) the procedure for collecting statistical information used in calculation of provisions (reserves).

It is not allowed to determine in the Methodology for calculating provisions (reserves) of incomplete lists and (or) information provided for in part one of this paragraph.

It is not allowed to use in the Methodology for calculating provisions (reserves) of references to other sources, documents, information and (or) grounds that are not specified in the Methodology for calculating provisions (reserves).

26. Changes and (or) additions to the Methodology for calculating provisions (reserves) are carried out on one or several of the following reasons:

1) changing the list of structural units of a financial organization participating in the process of determining the amount of provisions (reserves) and their functional responsibilities specified in the Methodology for calculating provisions (reserves);

2) inconsistency of the approved Methodology for calculating provisions (reserves) with international standards of financial reporting and the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on accounting and financial reporting;

3) test results for compliance of provisions (reserves), calculated according to the requirements of the Methodology for calculating provisions (reserves), actual amounts of losses;

4) change of the source (inability to obtain in the future) statistical and macroeconomic data, making it impossible to use them in the future;

5) change in the grouping of financial assets and contingent liabilities for similar credit risk characteristics due to the change in the strategy of a financial organization;

6) improving the accuracy of calculations of provisions (reserves) and improving the procedure for determining their amount, including their automation.

27. Copies approved by the executive body of a financial institution or a non-resident bank of the Republic of Kazakhstan (for a branch of a non-resident bank of the Republic of Kazakhstan) Methods for calculating provisions (reserves) and (or) amendments and/or additions to the Provision Calculation Methodology (reserves) and information on amendments and (or) additions introduced to the Provision Calculation Methodology (reserves) in the form according to Annex 5 to the Rules shall be submitted by the financial institution to the authorized body no later than five working days from the date of approval by the executive body of the financial institution or non-resident bank of the Republic of Kazakhstan (for a branch of a non-resident bank of the Republic of Kazakhstan) Provision Calculation Methodology (reserves) and (or) amendments and (or) additions to the Provision Calculation Methodology (reserves).

Based on the results of consideration of copies approved by the executive body of a financial institution or a non-resident bank of the Republic of Kazakhstan (for a branch of a non-resident bank of the Republic of Kazakhstan) Provision Calculation Methodology (reserves) and (or) amendments and (or) additions to the Provision Calculation Methodology (reserves) authorized body not later than sixty calendar days from the date of receipt of documents specified in Part 1 of this paragraph, shall send notification to the financial institution about absence or presence of comments to the Provision Calculation Methodology (reserves) and (or) amendments and/or additions to the Provision Calculation Methodology (reserves) in the form according to Annex 6 to the Rules.

In the course of monitoring and supervision of banking activities, the authorized body shall notify the financial institution of the absence or presence of comments on the Provision Calculation Methodology (reserves) and (or) amendments and (or) additions to the Provision Calculation Methodology (reserves) in the form according to Annex 6 to the Rules.

The comments of the authorized body shall be eliminated by the financial institution not later than 30 (thirty) working days from the date of receipt of the notifications provided for in the second and third parts of this paragraph.

The provisions of the Provision Calculation Methodology (reserves) to be amended and/or added on one or more grounds stipulated by paragraph 26 of the Rules shall not apply until the financial institution has eliminated the comments of the authorized body, as well as brought it into compliance with international standards of financial reporting and the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on accounting and financial reporting.

Footnote. Paragraph 24 - in the wording of the resolution of the Management Board of the RK dated 11.02.2021 № 20 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

28. At the request of the tax authorities, the authorized body shall, within ten calendar days from the date of receipt of the request, provide copies of the agreed Methodology for calculating provisions (reserves), changes and / or additions to it, as well as information about the comments of the authorized body.

29. When conducting a tax audit, the authorized body, at the request of the tax authority, shall submit within ten calendar days from the date of receipt of the request a notice on absence or presence of comments to the Methodology for calculating provisions (reserves) and (or) changes and (or) additions to the Methodology for calculating provisions ( reserves) in the form according to Appendix 6 to the Rules.

Appendix 1
to the Rules for creating provisions
(reserves) in accordance with international standards of
financial reporting and requirements of the legislation of
the Republic of Kazakhstan on accounting and
financial reporting

The formula for calculating expected credit losses

PD - probability of default (%);

LGDt - loss rate in case of default (%);

EADt - claims at risk of default;

Dt - discounting factor;

t - period during which the cash flow of the financial asset is assumed.

Appendix 2
to the Rules for creating provisions
(reserves) in accordance with international standards of
financial reporting and requirements of the legislation
of the Republic of Kazakhstan on accounting
and financial reporting

The formula for calculating the twelve-month expected credit losses

PD12 - probability of default (%);

LGDt - loss rate in case of default (%);

EADt - claims at risk of default;

Dt - discounting factor;

t - period during which the cash flow of the financial asset is assumed.

Appendix 3
to the Rules for creating provisions
(reserves) in accordance with international standards of
financial reporting and requirements of the legislation of the
Republic of Kazakhstan on accounting
and financial reporting

The formula for the present value of future cash flows

PV – present value of future cash flows;

CF - forecast of future cash flows;

r - effective interest rate;

t - number of years during which the cash flow of the financial asset is assumed.

Appendix 4
to the Rules for creating provisions
(reserves) in accordance with international standards
of financial recording and requirements of the legislation
of the Republic of Kazakhstan on accounting
and financial reporting
Form

Register on the size of provisions (reserves)

Name of the borrower	Borrower’s identification number	Number of contract	Date of contract	Identification number of the contract in the accounting information system (if any)	Date of issue of the loan	Date of repayment of the last payment under the contract	Sign of homogeneity (1-individual; 2-homogeneous)	Sign of credit risk (A-1 basket; B-2 basket; C-3 basket)	Sign of grouping by general characteristics of credit risk	Debt at the beginning of the year	Amount of provisions (reserves) at the beginning of the year
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12

continuation

Reducing the size of the right of claim, including:		Increasing the size of the right of claim, including:		Debt at the end of the year	Discount / Premium	Other indicators affecting the size of the asset (in value terms)	Amount of provisions (reserves) at the end of the year	Cost of security at the end of the year	Income from reducing of provisions (reserves) for the period	Expenses on creating provisions (reserves) for the period
as a result of the debtor's performance of the claim	on other grounds	as a result of issue of a loan, accrual of interest, penalty, forfeit	on other grounds	Debt at the end of the year	Discount / Premium		Amount of provisions (reserves) at the end of the year	Cost of security at the end of the year		Expenses on creating provisions (reserves) for the period
13	14	15	16	17	18	19	20	21	22	23

Appendix 5
to the Rules for creating provisions
(reserves) in accordance with international financial reporting
standards and the requirements of the legislation of the
Republic of Kazakhstan on accounting
and financial reporting

Administrative data collection form

Footnote. Appendix 5 – in the wording of the Resolution of the Management Board of the Agency of the RK for Regulation and Development of the Financial Market dated 11.02.2021 № 20 (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Submitted to the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations

The form of administrative data shall be posted on the Internet resource: www.finreg.kz

Information on introduction of amendments and/or additions to the Methodology for calculation of provisions (reserves)

Administrative data form index: Ф1-БВУ.

Periodicity: as necessary to introduce amendments and/or additions to the Methodology for calculation of provisions (reserves).

Reporting period: as of _______________"____" , 20 __.

The circle of persons presenting information: banks (with the exception of a bank that is a national development institute, a controlling stake in which belongs to the national managing holding), branches of non-resident banks of the Republic of Kazakhstan and organizations that carry out certain types of banking operations on the basis of a license to conduct bank borrowing operations.

Due Date:

no later than five working days from the date of approval of amendments and/or additions to the Methodology for calculating provisions (reserves) by the executive body of the bank (with the exception of the bank, which is a national development institute, the controlling stake of which belongs to the national managing holding), the non-resident bank of the Republic of Kazakhstan (for the branch of the non-resident bank of the Republic of Kazakhstan), organizations that carry out certain types of banking operations on the basis of a license for banking borrowing operations.

	Form
	(in KZT thousand)

№	Пункт, подпункт Методики расчета провизий (резервов) Paragraph, sub-paragraph of Methodology for calculation of provisions (reserves)	Wording before introducing amendments and/or additions to the Methodology for calculation of provisions (reserves)	Wording after introducing amendments and/or additions to the Methodology for calculation of provisions (reserves)	Grounds for introduction of amendments and (or) additions to the Methodology for calculation of provisions (reserves) and comments on the grounds for introduction of amendments and (or) additions to the Methodology for calculation of provisions (reserves)	Estimation of the introduction of amendments in the amount of provisions (reserves) as a result of the introduction of amendments and (or) additions to the Methodology for calculating provisions (reserves)
1	2	3	4	5	6
1
2
3

Name ____________________ Address ________________________

Phone _________________________

E-mail address _________________________

Executor ____________________________________________ ________________

last name, first name and patronymic (if any)

Head manager or person

authorized by him to sign the report

____________________________________________________________ _________________

last name, first name and patronymic (if any) signature

Annex to the form of
data on introduction of amendments and (or)
additions to the Methodology
of the calculation of provisions (reserves)

Explanation for filling out the administrative data form
Information on introduction of amendments and/or additions to the Methodology for calculation of provisions (reserves)
(index: Ф1-БВУ, periodicity: as necessary to introduce amendments and/or additions to the Methodology for calculation
of provisions (reserves)
Chapter 1. General provisions

1. This explanation for filling out the administrative data form (hereinafter referred to as the Explanation) shall define the unified requirements for filling out the form "Information on introduction of amendments and (or) additions to the Methodology for calculating provisions (reserves)" (hereinafter referred to as the Form).

2. The form have been developed in accordance with Article 1, paragraph 2-1, Article 250, paragraphs 1 and 3 of the Code of the Republic of Kazakhstan dated December 25, 2017 "On taxes and other mandatory payments to the budget" (Tax Code) and Article 16, paragraph 3, subparagraph 2) of the Law of the Republic of Kazakhstan dated March 19, 2010 "On state statistics."

3. The form is filled out by the bank (with the exception of the bank, which is the national development institute, the controlling stake of which belongs to the national managing holding), a branch of the non-resident bank of the Republic of Kazakhstan and an organization that carries out certain types of banking operations on the basis of a license to conduct bank borrowing operations, when introducing amendments and (or) additions to the Methodology for calculating provisions (reserves).

4. The unit of measure used to complete the Form shall be set in KZT thousand. The amount of less than KZT five hundred is rounded to zero, and the amount equal to KZT five hundred and above is rounded to KZT thousand.

5. The form shall be signed by the head manager or person authorized by him to sign the report and the executor.

Chapter 2. Explanation to completion of the Form

6. When filling in column 2, the structural element of the Methodology for calculation of provisions (reserves) shall be indicated, to which amendments and (or) additions shall be introduced.

7. Column 3shall indicate the wording of the structural element of the Methodology for calculation of provisions (reserves) before introduction of amendments and (or) additions.

8. Column 4 shall indicate the wording of the structural element of the Methodology for calculation of provisions (reserves) after introduction of amendments and (or) additions.

9. Column 5 shall indicate the reasons for the need to introduce amendments and/or additions to the Methodology for calculating provisions (reserves).

10. Column 6 shall indicate the data of estimation of amendments in the number of provisions (reserves) as a result of introduction of amendments and/or additions introduced in the Methodology for calculation of provisions (reserves)

	Appendix 6 to the Rules for creating provisions (reserves) in accordance with international financial reporting standards and the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on accounting and financial reporting
	Form

Notification on absence or presence of comments to the Methodology for calculating
provisions (reserves) and (or) changes and (or) additions to the Methodology for calculating
provisions (reserves)

Footnote. Appendix 6 is in the wording by the Decree of the Board of the National Bank of the Republic of Kazakhstan dated 29.11.2019 No. 230 (shall be enforced from 01.01.2020).

"___"____________ 20___

№ ________

The authorized authority for regulation, control and supervision of financial market and financial organizations hereby inform you

__________________________________________________________________________

(financial organization name)

__________________________________________________________________________

(location of a financial organization)

on absence of comments to the Methodology for calculating provisions (reserves) and (or) changes and (or) additions to the Methodology for calculating provisions (reserves)				☐
on presence of comments to the Methodology for calculating provisions (reserves) and (or) changes and (or) additions to the Methodology for calculating provisions (reserves) according to the table				☐
No.	Structural element number	Structural element edition	Comment	Elimination term
1.
2.
…

Head or Deputy First Head of the authorized authority for regulation, control and supervision of financial market and financial organizations

_______________________________________________________________

(surname, name, patronymic (if any), signature)

Executor ________________________________________________________

(surname, name, patronymic (if any), signature, telephone)

Notification received ______________________________________________

________________________________________________________________

(surname, name, patronymic (if any) of an employee

of a financial organization, signature, date)

Notification sent to financial organization

________________________________________________________________

(name, date, number of document confirming the fact of sending and (or) receiving)

Annex
to the Resolution of the
Management Board
of National Bank
of the Republic of Kazakhstan
dated December 22, 2017
No. 269

List
of some resolutions of the Management Board of the National Bank
of the Republic of Kazakhstan recognized as invalid

1. Resolution of the Board of the National Bank of the Republic of Kazakhstan dated February 25, 2013 No. 65 "On approval of the Rules for the creation of provisions (reserves) in accordance with international financial reporting standards and the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on accounting and financial statements" (registered in the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 8670, published on October 17, 2013 in the Kazakhstani Pravda newspaper No. 295 (27569)).

2. Resolution of the Board of the National Bank of the Republic of Kazakhstan dated December 25, 2013 No. 289 "On introduction of the amendments of the Resolution of the Board of the National Bank of the Republic of Kazakhstan dated February 25, 2013 No. 65 "On approval of the Rules for the creation of provisions (reserves) in accordance with international financial reporting standards and the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on accounting and financial statements " (registered in the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 9387, published on May 22, 2014 in the information and legal system "Adіlet").

3. Resolution Board of the National Bank of the Republic of Kazakhstan dated June 27, 2016 No. 152 "On introduction of the amendments of the Resolution of the Board of the National Bank of the Republic of Kazakhstan dated February 25, 2013 No. 65" On approval of the Rules for the creation of provisions (reserves) in accordance with international financial reporting standards and the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on accounting and financial statements " (registered in the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 14153, published on September 20, 2016 in the information and legal system "Adіlet"). 3. Resolution of the Board of the National Bank of the Republic of Kazakhstan dated June 27, 2016 No. 152 "On introduction of the amendments of the Resolution of the Board of the National Bank of the Republic of Kazakhstan dated February 25, 2013 No. 65" On approval of the Rules for the creation of provisions (reserves) in accordance with international financial reporting standards and the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on accounting and financial statements " (registered in the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts under No. 14153, published on September 20, 2016 in the information and legal system "Adіlet").

1-тарау. Жалпы ережелер

3-тарау. Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесі

Күтілетін кредиттік шығынды есептеу формуласы

Он екі айға күтілетін кредиттік шығынды есептеу формуласы

Болашақ ақша ағындарының келтірілген құнының формуласы

Провизиялардың (резервтердің) мөлшерлері бойынша тіркелім

Әкімшілік деректерді жинауға арналған нысан

Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне енгізілген өзгерістер және (немесе) толықтырулар туралы ақпарат

Әкімшілік деректер нысанын толтыру бойынша түсіндірме

1-тарау. Жалпы ережелер

2-тарау. Нысанды толтыру жөніндегі түсіндірме

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының күші жойылды деп танылған кейбір қаулыларының тізбесі

On approval of the Rules for creating provisions (reserves) in accordance with international standards of financial reporting and requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on accounting and financial reporting

Rules for creating provisions (reserves) in accordance with international standards offinancial reporting and requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan onaccounting and financial reportingChapter 1. General Provisions

Chapter 2. Creating of provisions (reserves) in accordance with international standards offinancial reporting and requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan onaccounting and financial reporting

Chapter 3. The methodology for calculating provisions (reserves)

The formula for calculating expected credit losses

The formula for calculating the twelve-month expected credit losses

The formula for the present value of future cash flows

Register on the size of provisions (reserves)

Administrative data collection form

Information on introduction of amendments and/or additions to the Methodology for calculation of provisions (reserves)

Chapter 2. Explanation to completion of the Form

Notification on absence or presence of comments to the Methodology for calculating provisions (reserves) and (or) changes and (or) additions to the Methodology for calculating provisions (reserves)

Listof some resolutions of the Management Board of the National Bank of the Republic of Kazakhstan recognized as invalid

Rules for creating provisions (reserves) in accordance with international standards of
financial reporting and requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on
accounting and financial reporting
Chapter 1. General Provisions

Chapter 2. Creating of provisions (reserves) in accordance with international standards of
financial reporting and requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on
accounting and financial reporting

Notification on absence or presence of comments to the Methodology for calculating
provisions (reserves) and (or) changes and (or) additions to the Methodology for calculating
provisions (reserves)

List
of some resolutions of the Management Board of the National Bank
of the Republic of Kazakhstan recognized as invalid