ИПС "Әділет"

Қазақстан Республикасы Эспода (Финляндия) 1991 жылғы 25 ақпанда жасалған Шекарааралық тұрғыдан қоршаған ортаға жасалатын әсерді бағалау туралы конвенцияға қосылсын.

Қазақстан Республикасының
Президенті

Шекаралық мәтінде қоршаған ортаға жасалатын
ықпалды бағалау туралы
Конвенция

(2001 жылғы 11 сәуірде күшіне енді - ҚР СІМ-нің ресми сайты)

      Осы Конвенцияның тараптары:
      - экологиялық қызметтiң әр алуан түрлерi және олардың экологиялық зардаптары арасындағы өзара байланысты ескере отырып,
      - экологиялық жағынан негiзделген және тұрақты дамуды қамтамасыз ету қажеттiгін растай отырып,
      - қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалау саласындағы, оның iшiнде шекаралық мәтiндегi халықаралық ынтымақтастықты дамытуға күштi ниет бiлдiре отырып,
      - тұтастай алғанда қоршаған ортаға жасалатын ықпалдардағы, оның iшiнде, шекаралық мәтiндегi озық саясатты және едәуiр зиянды түрлердi болдырмау, азайту және мониторингiн әзiрлеудің қажеттiгiн және маңызды мәнiн назарға ала отырып,
      - Бiрiккен Ұлттар Ұйымы Жарғысының, Адамды қоршаған ортаның проблемалары бойынша Стокгольм конференциясы декларациясының, Еуропадағы Қауiпсiздiк және ынтымақтастық жөнiндегi кеңес (ЕҚЫК) Қорытынды актiсінің және ЕҚЫК-қа қатысушы-мемлекеттер өкiлдерiнің Мадрид және Вена кездесулерi Қорытынды құжаттарының тиiстi ережелерiне сүйене отырып,
      - мемлекеттердің өздерінің ұлттық құқықтық және әкiмшiлiк ережелерi және өздерiнің ұлттық саясаты негiзiнде қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалауды жүргiзу қамтамасыз ету мақсатымен жүзеге асыратын iс-шараларын жоғары бағалай отырып,
      - шешiмдер қабылдау процесiнiң ерте кезеңiнде жiтi назар аудару қажеттiгiне өзiне есеп бере отырып, барлық тиiстi әкiмшiлiк деңгейлерде жарлықшы органдарға берiлетiн ақпарат сапасын арттырудың қажеттi құралы ретiнде, едәуiр зиянды, оның iшiнде трансшекаралық мәтiндегi ықпалды ең аз дәрежеге апару қажеттiгiн ерекше ескеретiн экологиялық негiзделген шешiмдi өздерiнің қабылдай алатындай болуы үшiн,
      - қоршаған ортаға ұлттық деңгейлерде де және халықаралық деңгейлерде де жасалатын ықпалды бағалауды пайдалануды көтермелеуге бағытталған халықаралық ұйымдардың күш-жiгерiн назарға алып және БҰҰ Еуропалық экономикалық комиссиясы эгидасымен жүргiзiлетiн негiзiнде қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалау саласындағы жұмысты, оның iшiнде негiзiнде Қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалау жөнiндегi семинар жұмысының нәтижелерiн ескерiп, сондай-ақ БҰҰ Басқарушылар кеңесi қабылдаған Бағдарламалардың және Тұрақты даму жөнiндегi министрлiк декларацияның қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалау Мақсаттары мен принциптерiн атап көрсете отырып, мыналар туралы уағдаласты:

1-бап Анықтама

      Осы Конвенцияның мақсаттары үшiн:
      I. "Тараптар", егер мәтiнде басқа аталу болмаса, осы Конвенцияның уағдаласушы тараптарын бiлдiредi;
      ІІ. "Шығу тарабы", оның (олардың) юрисдикциясымен жоспарланатын қызметтi жүзеге асыруға ниет бiлдiрген осы Конвенцияның Уағдаласушы Тарабын (Тараптарын) бiлдiредi;
      III. "Қозғаушы Тарап", ол (олар) жоспарланатын қызметке трансшекаралық жасалатын ықпалды қозғауға мүмкiн болатын (мүмкiндiк алатын) Уағдаласушы Тарапты (Тараптарды) бiлдiредi;
      IV. "Мүдделi Тараптар", шығу Тарабы және осы Конвенцияға сәйкес жасайтын қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалау әдiстерiн қолдануға қатысатын қозғаушы тарап ретiнде түсiнiледi;
      V. "Жоспарланатын қызмет", қолданылатын ұлттық рәсiмге сәйкес құзыреттi органның шешiм қабылдауы қажет болатын сол немесе өзге қызметтегi кез келген қызмет немесе кез келген өзгерiс ретiнде түсiнiледi;
      VI. "Қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалау", ортаға жасалатын мүмкiн болатын ықпалды бағалаудың ұлттық рәсiмiн бiлдiреді;
      VII. "Ықпал" - адамдар денсаулығының, флораның, фаунаның, топырақтың, ауаның, судың, климаттың, ландшафттың, тарихи ескерткіштер мен басқа да материалдық объектiлердің қауiпсiздiгiн қоса алғанда, орта үшiн жоспарланатын қызметтiң кез келген салдарлары; ол сондай-ақ осы факторлардың өзгеру нәтижесi болып табылатын мәдени мұра немесе әлеуметтiк-экономикалық шарттар үшiн салдарларды да қамтиды;
      VIII. "Шекаралық ықпал", ғаламдық сипаттағы ғана емес, физикалық көзi басқа Тараптың юрисдикциясына тап болатын аудан шектерiнде орналасқан жоспарланатын қызметтi туғызатын сол немесе өзге тараптың юрисдикциясында болатын ауданда болатын ықпалды бiлдiредi;
      IХ. "Құзыреттi орган", ұлттық органды немесе Конвенция қамтитын мiндеттердi орындау үшiн жауапты ретiнде сол немесе өзге тарап тағайындайтын және (немесе) сол немесе өзге Тарап жоспарланатын қызметке қатысты шешiмдердi қабылдау жөнiндегi өкiлеттiктердi жүктейтiн органды (органдарды) бiлдiредi;
      Х. "Жұртшылық", бiр немесе бiрнеше жеке немесе заңды тұлғаларды білдiредi.

2-бап Жалпы ережелер

      1. Тараптар жоспарланатын қызмет нәтижесiнде зиянды трансшекаралық ықпалды болдырмау жөнiндегi, сондай-ақ оны азайту және бақылау жасау жөнiндегi барлық тиiстi және тиiмдi шараларды қабылдайды.
      2. Әрбiр Тарап едәуiр зиянды трансшекаралық ықпал көрсетуi, II Қосымшада сипатталған қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалау туралы құжаттамаға жұртшылықтың қатысуы және әзiрлеуi үшiн мүмкiндiк туғызатын қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалау рәсiмiн белгiлеуi мүмкiн I Қосымшада аталған қызметтiң жоспарланатын түрлерiне қатысты қоса алғанда, Конвенцияның ережелерiн жүзеге асыру үшiн қажеттi заңдарды, әкiмшiлiк немесе басқа шараларды қабылдайды.
      3. Шығу Тарабы қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалау Конвенция ережелерiне сәйкес жүргiзiлуiн, зиянды трансшекаралық ықпал көрсетуi мүмкiн I Қосымшаға енгiзiлген қызметтің жоспарланатын түрiн санкциялау немесе жүзеге асыру туралы шешiм қабылдауға дейiн жүргізiлуiн қамтамасыз етедi.
      4. Шығу Тарабы Конвенцияның ережелерiне сәйкес едәуiр зиянды шекаралық ықпал көрсетуi мүмкiн I Қосымшаға аталған қызметтің жоспарланатын түрi туралы Қозғаушы Тараптардың хабардар болуын қамтамасыз етедi.
      5. Мүдделi тараптар едәуiр зиянды шекаралық ықпал көрсететiн I Қосымшада аталмаған жоспарланатын қызметтің қандай бiр түрiнің немесе түрлерiнің мүмкiндiгiне қатысты және оған немесе оларға сондықтан, егер олар I Қосымшада аталған болса, оларға қандай қатысты болады дегенге осындай Тараптардың кез келгенiнiң бастамасы бойынша консультациялар өткiзедi: Егер бұл Тараптар оңды уағдаластыққа келсе, онда қызметтің осы түрiне немесе түрлерiне аталған режим қолданылады. Едәуiр зиянды ықпалды белгiлеуге мүмкiндік беретiн критерийлерді анықтау үшiн жалпы принциптер III Қосымшада жазылады.
      6. Шығу Тарабы осы Конвенцияның ережелерiне сәйкес барынша ықтималдығы жағынан қоршаған ортаға жоспарланатын қызметке ықпалды бағалаудың тиiстi рәсiмдерiне қатысу мүмкiндiгi қозғалатын аудандардағы жұртшылықтың атынан өкiлдiк етедi және қозғаушы тараптың жұртшылығы атынан берiлетiн бұл мүмкiндiктің шығу Тарабы жұртшылығы атынан берiлетiн мүмкiндiкке тепе-тең болуын қамтамасыз етедi.
      7. Осы Конвенцияның ережелерiне сәйкес қоршаған ортаға жасалатын ықпалды ең төменгi талап ретiнде бағалау жоспарланатын қызмет деңгейiнде жүргiзiледi. Мүмкiндiгiне қарай, Тараптар, сондай-ақ қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалауды негiзiнде қоршаған ортаға жасалатын ықпалды саясатқа, жоспарлар мен бағдарламаларға қатысты бағалау принциптерiн қолдануға ұмтылатын болады.
      8. Осы Конвенцияның ережелерi Тараптардың Ұлттық заңдарды, нұсқамаларды, әкiмшiлiк ережелердi немесе оны беру өндiрiстік немесе коммерциялық құпияға немесе ұлттық қауіпсiздiк мүдделерiне залал келтiруi мүмкiн ақпараттан қорғайтын қабылданған құқықтық практиканы қолдану құқығын қозғамайды.
      9. Осы Конвенцияның ережелерi нақты Тараптардың қажетiне кезiнде екi тарапты немесе көп тарапты келiсiм бойынша осы Конвенцияда болатынға қарағанда барынша қатаң шаралар қолдану құқығын қозғамайды.
      10. Осы Конвенцияның ережелерi шекаралық ықпал көрсететiн немесе көрсетуi мүмкiн қызметке қатысты халықаралық шарттарға сәйкес тараптардың кез келген мiндеттемелерiне нұқсан келтiрмейдi.

3-бап Хабарлама

      1. Шығу Тарабы едәуiр зиянды шекаралық ықпал көрсетуi мүмкiн I Қосымшада аталған қызметтiң жоспарланған түрiне қатысты 5-бапқа сәйкес тиiстi және тиiмдi консультациялар өткiзу мақсатында, оның пiкiрiнше, қорғаушы Тарап болуы мүмкiн, барынша жылдам және ол жоспарланатын қызмет туралы өз елiнiң жұртшылығын хабардар етуге қарағаннан кешiктiрмейтiндей кез келген Тарапты хабардар етедi.
      2. Бұл хабарламада, соның iшiнде мыналар болады:
      а) мүмкін болатын шекаралық ықпал туралы кез келген ақпаратты қоса алғанда, жоспарланатын қызмет туралы ақпарат;
      б) мүмкiн болатын шешiмнің сипаты туралы ақпарат; және
      с) осы Баптың 3-тармағына сәйкес оның барасында жоспарланатын қызмет сипатын ескере отырып жауап беру қажет болатын; және осы баптың 5-тармағында аталған ақпаратты енгiзуi мүмкiн ақылға қонымды мерзiмдi көрсету.
      3. Қозғаушы Тарап хабарламаны алғанын растай отырып, хабарламада аталған мерзiм iшiнде шығу Тарабына жауап бередi, және өзiнің қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалау рәсiмiне қатысатыны туралы ниетiн көрсетедi.
      4. Егер қозғаушы Тарап өзiнiң қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалау рәсiмiне қатыспайтын ниетiн көрсетсе немесе егер ол хабарламада аталған мерзiм iшiнде жауап бермесе, онда осы Баптың 5, 6, 7 және 8-тармақтарының ережелерi мен 4-7-баптардың ережелерi қолданылмайды. Мұндай жағдаяттар кезiнде Шығу тарабының өзiнің ұлттық заңдары мен практикасы негізiнде қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалау жүргiзу қажеттiгiн анықтау құқығына нұқсан келтiрiлмейдi.
      5. Қозғаушы Тараптан қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалау рәсiмiне оның қатысу ниетiн көрсеткен жауабын алғаннан кейiн шығу Тарабы қозғаушы Тарапқа мыналарды бередi:
      а) ескертпелердi беру мерзiмiн көрсетудi қоса алғанда, қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалау рәсiмiне қатысты тиiстi ақпарат; және
      б) жоспарланатын қызмет және оның мүмкiн болатын едәуiр зиянды трансшекаралық салдарлары туралы ақпарат.
      6. Шығу Тарабының өтiнiш бойынша қозғаушы Тарап, қозғаушы Тараптың юрисдикциясында болатын әлеуеттi қозғалатын қоршаған орта туралы бiрiншi ақылға қонымды ақпаратты, егер ондай ақпарат қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалау туралы құжаттаманы әзiрлеу үшiн қажет болса, бередi. Бұл ақпарат шұғыл түрде және, қажет жағдайда, егер ондай бар болса, бiрлескен орган арқылы берiледi.
      7. Егер қандай бiр Тарап I Қосымшада аталған жоспарланатын қызметтiң едәуiр зиянды ықпалы нәтижесiнде ол қозғалды деп есептесе, және егер осы баптың I-тармағына сәйкес ешқандай хабарлама түспесе, онда қозғаушы Тараптың өтiнiшi бойынша мүдделi Тараптар едәуiр зиянды трансшекаралық ықпалдың пайда болу ықтималдығы туралы мәселенi талқылау мақсатымен ақпараттар алмасуды жүргiзедi. Егер бұл Тараптар шекаралық ықпал орын алып отыр деп келiссе, онда тиiсiнше осы Конвенцияның ережелерi қолданылады. Егер Тараптар келiсiмге келе алмаса, онда IV қосымшаның ережелерiне сәйкес сұрау салу комиссиясының қарауына, егер Тараптар мәселенi реттеудiң өзге жолы туралы келiсiмге келе алмаса, ықпалдың ықтималдығы туралы оның пiкiрiн бiлу мақсатымен бұл мәселенi енгiзуге болады.
      8. Мүдделі Тараптар жұртшылықта ақпарат және ескертпелердi беру мүмкiндiгi болуын қамтамасыз етедi.

4-бап Қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалау
туралы құжаттаманы әзірлеу

1. Ықпалды бағалау туралы құжаттамада ІІ Қосымшада сипатталған ақпарат болады.
2. Шығу тарапы қозғаушы тарапқа қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалау туралы құжаттаманы бередi. Мүдделi Тараптар бұл құжаттаманың ықпалға ұшыраған аудандардағы органдар мен жұртшылық арасында қолданылуын, сондай-ақ жоспарланатын қызметке қатысты түбегейлi шешiм қабылдағанға дейiн ақылға қонымды мерзiмдерде шығу Тарапының құзыреттi органына ескертпелердi берудi қамтамасыз етедi.

5-бап Қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалау
туралы құжаттама негізінде өткізілетін
консультациялар

      Шығу Тарабы ықпалды бағалау туралы құжаттама әзiрлеудi аяқтағаннан кейiн тиiстi Тараппен мыналар тұрғысында консультациялар өткiзедi:
      а) жоспарланатын қызметтің мүмкiн болатын баламалары, тарнсшекаралық ықпалдарды азайту және мұндай шараларды шығу тарапының қаражаты есебiнен жүзеге асыру салдарларының мониторингi жөнiндегi мүмкiн болатын шаралар;
      в) жоспарланатын қызметке кез келген шекаралық ықпалды азайтуға өзара көмек берудің басқа да нысандары;
      с) жоспарланатын қызметке қатысы бар кез келген басқа да мәселелер. Тараптар консультациялардың бастапқы кезеңiнде ыңғайлы уақытша шеңбер шегiндегi олардың ұзақтығы туралы мәселенi келiседi. Консультациялар, ондай бар болатын болса, тиiстi бiрлескен орган арқылы өткiзiледi.

6-бап Түбегейлі шешім

      1. Тараптар қызмет жөнiндегi шешiмде, ықпалды бағалау туралы құжаттаманы және осы құжаттама бойынша 3-баптың 8-тармағына және 4-баптың 2-тармағына сәйкес алынған ескертпелердi және 5-бапта аталған консультацияларды қоса алғанда, ортаға жасалатын ықпалды бағалау нәтижелерiнің ескерiлуiн қамтамасыз етедi.
      2. Тараптар түбегейлi шешiмдi ол негiзделген себептермен және пайымдаулармен бiрге бередi.
      3. Егер жоспарланатын қызметке шекаралық ықпал туралы қосымша ақпараттың шешiм қабылдау кезiнде болмағаны осы қызметтi жүзеге асыру басталғанға дейiн мүдделi Тарапқа мәлiм болса, бұл Тарап басқасын хабардар етедi. Егер Тараптардың бiрi бұл туралы өтiнiш жасаса, онда бұл шешiмдi қараудың қажеттiгi туралы мәселе бойынша консультациялар өткiзiледi.

7-бап Жобадан кейінгі талдау

1. Ортаға жасалатын ықпалды бағалауды жүзеге асыруға қатысты қызметке ықтимал шекаралық ықпалды ескере отырып, Тараптар жобадан кейiнгі талдау өткiзiледi ме және қандай дәрежеде өткiзiледi дегендi анықтайды. Кез келген талдауға осы қызметтi байқау және кез келген зиянды трансшекаралық ықпалды анықтау енедi.
2. Егер талдау жүргiзу нәтижесiнде шығу Тарабының немесе қозғаушы Тараптың, трансшекаралық ықпал орын алды және осындай ықпалға соқтыруы мүмкiн факторлар байқалды деп есептеуге жеткiлiктi негiзi болса, ол бұл туралы басқа мүдделi Тараптарды хабарландырады. Мүдделi Тараптар ықпалды азайтатын немесе жоятын шаралар бойынша консультациялар өткiзедi.

8-бап Екі тарапты және көп тарапты
ынтымақтастық

Тараптар қолданылып жүрген келiсiмдердi жалғастырады немесе осы Конвенцияға сәйкес өз мiндеттемелерiн сақтау мақсатымен жаңа екi тарапты немесе көп тарапты келiсiмдерге немесе басқа да уағдаластықтарға кiре алады. Мұндай келiсiмдер немесе басқа да уағдаластықтар VI Қосымшада аталған элементтерге негiзделуi мүмкiн.

9-бап Зерттеулердің бағдарламалары

      Тараптар мыналарға мақсатталған нақты зерттеу бағдарламаларын әзiрлеуге және белсендi орындауға көңiл бөледi:
      а) қызметтің жоспарланған түрлерiнің салдарларын сапалық және сандық бағалау әдiстерiнің қолданылып жүрген әдiстерiн жетiлдiру;
      б) себеп-салдар байланыстарын барынша терең ұғыну және кешендi ұтымды табиғат пайдаланудағы олардың ролi;
      с) ықпалды ең төмен мөлшерге дейiн апару немесе болдырмау мақсатында қызметтің жоспарланатын түрлерiне қатысты шешiмдердiң орындалуына талдау және тиiмдiлiгiнің мониторингiн өткiзу;
      д) қызметтің жоспарланған түрлерiне, өндiрiс және тұтыну құрылымдарына экологиялық жағынан негiзделген баламаларды iздестiруге жаңашыл көзқарастарды ынталандыру әдiстерiн әзiрлеу;
      е) макроэкономикалық деңгейде қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалау принциптерiн қолдану әдiснамасын әзiрлеу.
      Тараптар жоғарыда аталған бағдарламаларды жүзеге асыру нәтижелерiн алмасады.

10-бап Қосымшалар мәртебесі

Осы Конвенцияға қосымшалар Конвенцияның ажырамас бөлiгi болып табылады.

11-бап Тараптар кеңесі

      1. Тараптар қоршаған орта және су ресурстары проблемалары бойынша ЕЭК елдерi үкiметтерi аға кеңесшілерiнiң жыл сайынғы сессияларына мүмкiндiгi болғанша бейімделген кеңестер өткiзедi. Алғашқы кеңес осы Конвенция күшiне енген күнiнен бастап, бiр жылдан кешiктiрiлмей өткiзiледi. Кейiннен кеңестердi өткiзудiң қажеттiлiгi мен олардың мерзiмдерi Тараптар кеңесiнде немесе Тараптар хатшылығы бұл өтiнiш туралы хабардар еткен күннен бастап алты ай ішінде оны тараптардың кемiнде үштен бiрi қолдаған жағдайда Тараптардың кез келгенiнің жазбаша түрдегi берiлген өтiнiшiмен анықталады.
      2. Тараптар осы Конвенцияның орындалу барысына бақылау жасайды және осы мақсатпен:
      a) Тараптар шекаралық мәтiнде қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалау рәсiмдерiн одан әрi жетiлдiру мақсатымен қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалау саясатына және әдiснамалық көзқарастарға шолу жасауды жүзеге асырады;
      b) екi тарапты және көп тарапты келiсiмдердi немесе олардың тараптары бiр немесе одан да көп Тараптар болып табылатын трансшекаралық мәтiнде қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалауды пайдалануға қатысты басқа да уағдаластықтарды жасасу және орындау саласындағы жинақталған тәжiрибеге қатысты ақпарат алмасады;
      с) қажет жағдайда осы конвенцияның мақсаттарына қол жеткiзу жолында пайда болған әдiснамалық немесе техникалық мәселелердi шешу үшiн құзыреттi халықаралық органдар мен ғылыми комитеттердің қызметтерiне жүгiнедi;
      d) өзiнің бiрiншi кеңесiнде өз кеңестерiнің рәсiмдерi ережелерiн қарайды және консенсус қабылдайды;
      е) қажет болған жағдайда осы Конвенцияға түзетулердi де қарайды;
      f) осы Конвенцияның мақсаттарына жету үшiн қажет болуы мүмкiн кез келген қосымша шараларды қарайды және қабылдайды.

12-бап Дауыс беру құқығы

1. Осы Конвенцияға қатысушы әрбiр Тарап бiр дауыс алады.
2. Осы баптың 1-тармағында көзделген жалпы ережеде болмаса, экономикалық интеграция жөнiндегі аймақтық ұйымдар өздерiнің құзыретiне кiретiн мәселелер бойынша өзiнің дауыс беру құқығын жүзеге асырып, осы Конвенцияның Тараптары болып табылатын өздерiнің қатысушы-мемлекеттерiнің санына тең дауыстардың санына ие болады. Мұндай ұйымдар, егер өздерiнің қатысушы-мемлекеттерi өзiнің дауыс беру құқығын жүзеге асырса, немесе керiсiнше болса, дауыс беру құқығын ескерiп отырады.

13-бап Хатшылық

      Еуропалық экономикалық комиссияның атқарушы хатшысы мынадай хатшылық мiндеттердi орындайды:
      а) Тараптардың кеңесiн шақырады және әзiрлейдi;
      b) Тараптарға Конвенцияның ережелерiне сәйкес алынған баяндамалар мен басқа да ақпаратты бередi; және
      с) Конвенцияда көзделуi мүмкiн немесе осы Конвенцияда көзделуi мүмкiн немесе оларды Тараптар белгiлеуi мүмкiн өзге де мiндеттердi жүзеге асырады.

14-бап Конвенцияға түзетулер

      1. Тараптардың кез келгенi Конвенцияға түзетулер ұсына алады.
      2. Ұсынылатын түзетулер хатшылыққа жазбаша түрде берiліп, ол оларды барлық Тараптарға жiбередi. Ұсынылатын түзетулер Тараптардың кезектi кеңесiнде ең аз дегенде ол басталғанға дейiн 90 күн бұрын Тараптар хатшылығына бұл түзетулер жiберiлген жағдайда талқыланады.
      3. Тараптар Конвенцияға ұсынылған кез келген түзетулердi қабылдауға қатысты келiсiмге консенсус арқылы қол жеткiзуге бүкiл күш-жiгерлерiн жұмсайды. Егер консенсусқа қол жеткiзу үшiн барлық амалдар таусылып, келiсiмге қол жеткiзiлмесе, онда соңғы шара ретiндегi түзету кеңеске келген және дауыс беруге қатысушы Тараптардың төрттен үш көпшiлiк даусымен қабылданады.
      4. Осы баптың 3-тармағына сәйкес бекiту, мақұлдау немесе қабылдау үшiн қабылданған осы Конвенцияға түзетулердің депозитарийi барлық Тараптардың назарына жеткiзiледi. Олар бекiткен, мақұлдаған немесе қабылдаған Тараптар үшiн аз дегенде Тараптардың төрттен үшi оларды бекiту, мақұлдау немесе бекiту туралы хабарламаны Депозитариймен алғаннан кейiн 90-күнi күшiне енедi. Одан әрi кез келген Тарап үшiн түзетулер Тарап бекiту, мақұлдау немесе осы түзетулердi қабылдау туралы құжатты сақтауға тапсырғаннан кейiн 90-күнi күшiне енедi.
      5. Осы Баптың мақсаттары үшiн "дауыс беруге келген және қатысқан Тараптар" деп "жақтап" немесе "қарсы" дауыс берген Тараптар түсiніледi.
      6. Осы баптың 3-тармағында жазылған дауыс беру рәсiмi ЕЭК шеңберлерiнде жасасылуы мүмкiн болашақ келiсiмдер үшiн заңды шешiм туғызбайды.

15-бап Дауларды реттеу

      1. Екi немесе көп Тараптар арасында дау туындаған жағдайда Конвенцияны түсiндiруге немесе сақтауға қатысты олар өз қалауы бойынша келiссөздер немесе кез келген өзге де әдiс арқылы дауды реттеуге ұмтылады.
      2. Конвенцияға қол қойған, бекiткен, қабылдаған, мақұлдаған немесе оған қосылған жағдайда кез келген сәтте Тараптар бұдан кейiн Депозитарийге осы Баптың 1-тармағының ережелерiне сәйкес шешiлмеген дауға қатысты алғанда жазбаша мәлiмдеме жасай алады, ол кез келген Тарапқа қатысты өзiне осындай мiндеттеме алған мiндеттi түрдегi дауды реттеудің мынадай құралдарын бiреуi немесе екеуi де:
      а) дауды халықаралық сотқа берудi;
      b) VII қосымшада белгiленген рәсiмге сәйкес дауды төрелiкке берудi таниды.
      3. Егер дау Тараптары осы Баптың 2-тармағында аталған дауды реттеудің екi рәсiмiн қабылдаса, онда дау, егер Тараптар өзгеше уағдаласпаса, Халықаралық Сотқа ғана берiлуi мүмкiн.

16-бап Қол қою

Осы Конвенция 1991 жылғы 25 ақпан - 1 наурыз аралығында Эспода, содан соң 1991 жылғы 2 қыркүйекке дейiн Нью-Йоркте ЕЭК-ға мүше-мемлекеттердің БҰҰ-дағы орталық мекемелерi, сондай-ақ 1947 жылғы 28 наурыздағы Экономикалық және Әлеуметтік Кеңестің 36 (IV) қарарының 8-тармағына сәйкес ЕЭК жанында консультациялық мәртебесi бар мемлекеттердің және ЕЭК-ке мүше егемендi мемлекеттер құрған, оған мүше-мемлекеттер Конвенциямен реттелетiн мәселелерге қатысты өкiлеттiктер берген, осы мәселелерге қатысты шарттар жасасуға өкiлеттiктер берген экономикалық интеграция жөнiндегi аймақтық ұйымдар үшiн қол қоюға ашық болады.

17-бап Бекіту, қабылдау, мақұлдау
және қосылу

      1. Конвенция оған қол қойған мемлекеттер мен экономикалық интеграция жөнiндегi аймақтық ұйымдардың бекiтуiне, қабылдауына немесе мақұлдауына жатады.
      2. 16-бапта аталған мемлекеттер мен ұйымдардың 1991 жылғы 3 қыркүйектен бастап қосылуы үшiн ашық болады.
      3. Бекiту, қабылдау, мақұлдау және қосылу туралы құжаттар Депозитарий мiндетiн орындайтын БҰҰ Бас хатшысының сақтауына тапсырылады.
      4. Осы Конвенцияның Тарабы болатын, 16-бапта аталған кез келген ұйым осы ұйымға мүше-мемлекеттердiң бiрде-бiреуi Конвенцияның Тараптардың мүше-мемлекеттерi болмаған жағдайда Конвенциядан туындайтын бүкiл мiндеттелермен байланысты болады. Осындай ұйымның бiр немесе бiрнеше мүше-мемлекетi осы Конвенцияның Тараптары болған жағдайда осы ұйым мен оның мүше-мемлекеттерi Конвенция бойынша өз мiндеттемелерiн орындау жөнiндегi сәйкес келетiн мiндеттерге қатысты шешiм қабылдайды. Мұндай жағдайларда осы ұйым да және оның мүше-мемлекеттерi де Конвенциядан туындайтын құқықтарды бiр мезгiлде пайдалана алмайды.
      5. 16-бапта аталған экономикалық интеграция жөнiндегi аймақтық ұйымдар бекiту, қабылдау, мақұлдау немесе қосылу туралы өз құжаттарында Конвенция реттейтiн мәселелер шегiндегi өз құзыретi туралы мәлiмдейдi. Сондай-ақ бұл ұйымдар өз құзыреттерiнiң шегiнде сәйкес келетiн кез келген өзгерiстер туралы Депозитарийге хабарлама жасайды.

18-бап Күшіне ену

      1. Осы Конвенция бекiту, қабылдау, мақұлдау немесе қосылу туралы он алты құжатты сақтауға тапсырғаннан кейiн 90-күнi күшiне енедi.
      2. Осы Баптың 1-тармағының мақсаты үшiн экономикалық интеграция жөнiндегi қандай бiр ұйым сақтауға тапсырған кез келген құжат осындай ұйымның мүше-мемлекеттерi сақтауға тапсырған құжаттарға қосымша ретiнде көзделмейдi.
      3. Осы Конвенцияны бекiтетiн, қабылдайтын немесе мақұлдайтын немесе оған бекiту, қабылдау, мақұлдау немесе қосылу туралы он алты құжатты сақтауға тапсырғаннан кейiн әрбiр мемлекет немесе ұйым үшiн осы Конвенция осындай мемлекет немесе ұйым бекiту, қабылдау, мақұлдау немесе қосылу туралы құжатты тапсырғаннан кейiн 90-күнi күшiне енедi.

19-бап Конвенциядан шығу

Осы Тарап үшiн осы Конвенция күшiне енген күнiнен бастап төрт жыл өткеннен кейiн кез келген уақытта осы Тарап Депозитарийдi жазбаша хабарлау арқылы Конвенциядан шыға алады. Кез келген осындай шығу ол туралы Депозитариймен хабарландыру алған күнiнен бастап күшiнде болады. Осы Конвенциядан кез келген осындай шығу 3-баптың I-тармағына сәйкес келу тұрғысында хабарлама жасалған жоспарланған қызметке Конвенцияның 3-баптарын қолдануды немесе осындай шығу күшiне енгенге дейiн 3-баптың 7-тармағына сәйкес сұрау салуды көздемейдi.

20-бап Түпнұсқалық мәтіндер

Осы Конвенцияның түпнұсқаға тең болып табылатын ағылшын, орыс және француз тiлiндегi мәтiндерi БҰҰ-ның Бас хатшысына сақталуға тапсырылады.
ОСЫНЫ КУӘЛАНДЫРУҒА тиiстi түрде бұған өкiлеттiлер осы Конвенцияға қол қойды. 1991 жылдың жиырма бесiншi ақпанында ЭСПОДА (Финляндияда) ЖАСАСЫЛДЫ.

I-Қосымша Қызмет түрлерінің тізбесі

      1. Мұнай тазартатын зауыттар (шикi мұнайдан майлайтын материалдарды ғана өндiретiн кәсiпорындарды қоспағанда) және газдандыру және өнiмдiлiгi күнiне 500 т немесе одан да асатын көмiр мен битумды шымтезектердi азайту үшiн қондырғылар.
      2. Жылу электр орталығы және 300 мегаватт немесе одан да астам жылу қуатын жағу үшiн қондырғылар, сондай-ақ АЭС және басқа ядролық реакторы бар құрылыстар (ең үлкен қуаты тұрақты жылу жүктемесiнiң 1 киловатынан аспайтын бөлшектейтiн және өндiретiн материалдарды өндiру және конверсиялау үшiн зерттеу қондырғыларын қоспағанда).
      3. Ядролық отынды өндiру немесе байыту, пайдаланылған ядролық отынды регенерациялау немесе жинау, радиоактивтi қалдықтарды жою және өңдеу үшiн ғана арналған қондырғылар.
      4. Домналық және мартендiк өндiру және түстi металлургия кәсiпорны iрi қондырғылар.
      5. Асбестi және асбестi өңдеу мен қайта құрау және асбестi бар өнiмдердi шығару үшiн: жылдық өндiру 20 000 т дайын өнiмнен асатын - асбестцементтi өнiмдерге қатысты; жылдық өндiру 50 т дайын өнiмнен асатын - фрикциялық материалдарға қатысты; жылына 200 т пайдаланатын - асбестi қолданудың басқа да түрлерiне қатысты қондырғылар.
      6. Химиялық комбинаттар.
      7. Автомагистралдарды, жылдам жүретiн жолдарды, алысқа қатынайтын темiр жолдарды және негiзгi ұшу-қондыру алаңының ұзындығы 2100 метр және одан да асатын әуежайларды салу.
      8. Диаметрi үлкен мұнай және газ құбырлары.
      9. Сауда порттары, сондай-ақ iшкi су жолдары мен су сыйымдылығы 1350 тоннадан астам кемелердiң өтуiне мүмкiндiк беретiн кеме жүретiн iшкi жолдарға арналған порттар.
      10. Өртеу үшiн қалдықтарды жою, улы және қауiптi қалдықтарды химиялық жолмен өңдеу немесе көму үшiн қондырғылар.
      11. Iрi плотиналар мен су қоймалары.
      12. Егер алынатын судың жылдық көлемi 10 млн. текше метрге жеткен немесе одан да асқан жағдайда жер асты суларын жинау жөнiндегi қызмет.
      13. Целлюлоза және ауада кептiрiлген күнiне 200 немесе одан астам метрлiк тоннадағы қағазды алуды өндiру.
      14. Металл рудалары мен көмiр өндiрiлетiн жерлердегi кендердi iрi ауқымда өндiру, шығару және байыту.
      15. Континентальдық шельфте көмiрсутектерiн өндiру.
      16. Мұнай, мұнай-химиялық және химиялық өнiмдердi сақтау үшiн iрi қоймалар.
      17. Ағаштарды үлкен аумақтарда кесу.
      - осы Конвенцияның мақсаттары үшiн:
      - "автомагистраль" терминi жол төңiрегiндегi иелiктерге қызмет көрсетпейтiн автокөлiк құралдарына арнайы салынған және олардың жүруiне арналған жолды бiлдiредi:
      а) уақытша негiздегi жекелеген учаскелердi қоспағанда, жүруге арналған немесе ерекше жағдайларда басқа құралдармен жүруге арналған бiр-бiрiнен бөлiп тұрған алаппен бөлiнген екi бағытқа жүруге арналған жекелеген жүретiн бөлiктерi болады;
      b) жолдармен, темiр жолдармен немесе трамвай жолдарымен және жаяу жүретiн жолдармен бiр деңгейде кесiп өтетiн жерлерi болмайды; және
      с) автомагистральдар ретiнде арнайы белгiленедi:
      - "жылдам жүретiн жол" терминi оған кiру шытырман жолдар немесе реттеп отыратын түйiсу жолдары арқылы ғана мүмкiн болатын және онда, соның iшiнде, тоқтауға және жүретiн бөлiгiнде (жүретiн бөлiктерiнде) аялдауға тыйым салынған, көлiк құралдарының жүруiне арналған жолды бiлдiредi.

II қосымша

Қоршаған ортаға жасалатын ықпалды
бағалау туралы құжаттың мазмұны

      Қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалау туралы құжаттамаға енгiзiлуге тиiстi ақпаратқа 4-бапқа сәйкес, ең кемi мыналар болады:
      а) жоспарланатын қызметтi сипаттау және оның мақсаттары;
      b) қажет болған жағдайда жоспарланатын қызметтiң ақылға қонымды баламаларын (мысалы, географиялық немесе технологиялық сипаттағы), соның iшiнде қызметтен бас тарту туралы нұсқаны сипаттау;
      с) қоршаған ортаның осы элементтерiн сипаттау, жоспарланатын қызметке немесе оның баламалы нұсқаларына елеулi түрде қозғау салуы ықтимал;
      d) жоспарланатын қызметтің қоршаған ортаға жасалатын ықпалының мүмкiн болатын түрлерi мен оның баламалы нұсқаларын сипаттау және олардың ауқымдарын бағалау;
      е) қоршаған ортаға жасалатын зиянды ықпалды барынша азайтуға бағытталған қорғанышты шараларды сипаттау;
      f) болжамдау әдiстерiне және олардың негiзiне алынатын бастапқы жағдайларға нақты нұсқаулар, сондай-ақ қоршаған орта туралы тиiстi пайдаланатын деректер;
      q) қажет етiлетiн ақпаратты әзiрлеу кезiнде байқалған бiлiмдер мен белгiсiз жәйiттердегi ақауларды айқындау;
      h) қажет жағдайда мониторинг пен басқару бағдарламаларының және жобадан кейiнгi талдаудың бүкiл жоспарларының қысқаша мазмұны; және
      i) қажет жағдайда материалды берудің көзбен көретiн құралдарын (карталар, графикалар және т.б.) пайдалана отырып, техникалық сипаттағы емес түйiн жасау.

ІІІ қосымша І қосымшаға енгізілмеген қызмет түрлерінің
экологиялық маңызын анықтауға
көмектесетін жалпы критерийлер

      1. Оларға қатысты алғанда 2-баптың 5-тармағының ережелерi қолданылатын қызметтiң жоспарланатын түрлерiн қарастыру кезiнде мүдделi Тараптар қызметтің осы түрi, оның iшiнде, төменде аталған бiр немесе бiрнеше критерийлер негiзiнде едәуiр зиянды шекаралық ықпал жасай ма деген мәселенi зерделейтiн болады:
      а) Ауқымдары: Қызметтiң жоспарланатын түрлері, олардың ауқымдары қызметтiң осы типi үшiн үлкен болып табылады;
      b) Ауданы: Қызметтің жоспарланатын түрлерi, олар экологиялық көзқарас тұрғысынан ерекше сезiмтал немесе маңызды аудандарда немесе оларға тiкелей жақын жерлерде (мысалы, Рамсар конвенциясының шеңберлерiнде белгiленген күштi ылғалды жерлер, ұлттық парктер, табиғат қорықтары, ерекше ғылыми қызығушылық туғызатын аймақтар немесе археология, мәдениет немесе тарих ескерткiштерi); сондай-ақ қызметтiң жоспарланатын түрлерi, жоспарланатын шаруашылық жүргiзу қызметiнің ерекшелiктерi халыққа елеулi ықпал етуi мүмкiн аудандарда жүзеге асырылады;
      с) Салдарлары: адамдар және флораның, фаунаның және организмдердiң бағалы түрлерi үшiн елеулi салдарларға соқтыратын, қозғау салынатын ауданда қазiр немесе мүмкiн болатын пайдалануға қатер төңдiретiн және ортаның сыртқы ықпалға тұрақтылық деңгейiн арттыратын салмақтың пайда болуына әкеп соғатын ықпалдардың осындай түрлерiн қоса алғанда, ерекше күрделi және әлеуеттi зиянды ықпал көрсететiн қызметтің жоспарланатын түрлерi.
      2. Осы мақсатпен мүдделi Тараптар халықаралық шекараға тiкелей жақын жерде жүзеге асырылатын қызметтің жоспарланатын түрлерiн, сондай-ақ шаруашылық қызметiн өрiстететiн жерден көп алыс жерде едәуiр шекаралық ықпал көрсетуi мүмкiн неғұрлым алыс аудандарда жүзеге асырылатын жоспарланатын қызмет түрлерiн қарайды.

IV қосымша Сұрау салу рәсімі

      1. Сұрау салушы Тарап немесе Тараптар хатшылыққа ол немесе олар I Қосымшаға енгiзiлген қызметтің қандай бiр жоспарланатын түрiн енгiзе ме, осы Қосымшаның ережелерiне сәйкес құрылатын сұрау салу жөнiндегi комиссияның қарауына едәуiр зиянды шекаралық ықпал көрсете ме деген мәселенi енгiзетiнін хабарлайды. Хабарламада сұрау салу нысанасы көрсетiледi. Хатшылық осы Конвенцияның барлық Тараптарына осы сұрау салу туралы дереу хабарлайды.
      2. Сұрау салу жөнiндегi комиссия үш мүшеден тұрады. Сұрау салушы тарап немесе сұрау салу рәсiмiне қатысты басқа тарап бiр ғылыми немесе техникалық сарапшы тағайындайды және осындай түрде тағайындалған екi сарапшы екi жақты келiсiм бойынша үшiншi сарапшыны тағайындайды, ол сұрау салу жөнiндегi комиссияның төрағасы болады. Төраға сұрау салу рәсiмiне қатысты бiрде-бiр тараптың азаматы болып табылмайды, бұл тараптардың бiрде-бiреуiнiң аумағында тұрақты тұрмайды, бұл тараптардың қызметiнде болмайды және қандай бiр сапада болсын бұл iске қатысты болмайды.
      3. Егер сұрау салу жөнiндегi комиссия төрағасы екiншi сарапшы тағайындалғаннан кейiн екi ай iшiнде тағайындалмаса, онда Еуропалық экономикалық комиссияның Атқарушы хатшысы кез келген тараптардың өтiнiшi бойынша келесi екi ай iшiнде төрағаны тағайындайды.
      4. Егер сұрау салу рәсiмiне қатысушы тараптардың бiрi хатшылықтан хабарлама алғаннан кейiн бiр ай ішінде сарапшыны тағайындамаса, онда басқа Тарап бұл туралы Еуропалық экономикалық комиссияның Атқарушы хатшысына хабарлама бере алады, ол сұрау салу жөнiндегi комиссияның төрағасын келесi екi ай кезеңiнiң iшiнде тағайындайды. Тағайындалған бойдан сұрау салу комиссиясының төрағасы сарапшы тағайындамаған тараптан мұны бiр ай iшiнде жасауды сұрайды. Осы кезең өткен бойда төраға тиiстi түрде ЕЭК-тің Атқарушы хатшысына хабарлама бередi, ол келесi екi айлық кезең iшiнде сарапшыны тағайындайды.
      5. Сұрау салу жөнiндегi комиссияның төрағасы өз рәсiмiнің өзiндiк ережелерiн қабылдайды.
      6. Сұрау салу жөнiндегi комиссия өз мiндеттерiн жүзеге асыру мақсатымен тиiстi барлық шараларды қабылдай алады.
      7. Сұрау салу рәсiмiне қатысушы Тараптар, оның iшiнде, өздерінің иелiгiндегi бар барлық құралдарды пайдалана отырып, сұрау салу жөнiндегi комиссияның жұмысына жәрдемдеседi:
      а) оған тиiстi құжаттарды, шарттары мен хабарламасын бередi; және
      b) қажет болған жағдайда оған куәларды немесе сарапшыларды шақыру және олардың айғақтарын тыңдау мүмкiндiгiн бередi.
      8. Тараптар мен сарапшылар олар сұрау салу жөнiндегi комиссия жұмысының барысында құпия тәртiпте алған кез келген ақпараттың құпиялылығын сақтайды.
      9. Егер сұрау салу рәсiмiне қатысушы тараптардың бiрi сұрау салу жөнiндегi комиссияда болмаса және өз iсiн бере алмаса, онда басқа тарап сұрау салу жөнiндегi комиссиядан өз жұмысын қарауды жалғастыруды және аяқтауды сұрай алады. Сұрау салу жөнiндегi комиссия тараптарының бiреуiнің болмауы немесе өз iсiн беруге тараптардың бiрiнің қатыспауы сұрау салу жөнiндегi комиссияның жұмысын жалғастыру және аяқтау үшiн кедергі болып табылады.
      10. Егер сұрау салу жөнiндегi комиссия ерекше жағдаяттар салдарынан өзгеше шешiм қабылдамаса, онда сұрау салу жөнiндегi комиссияның шығындары, сұрау салу рәсiмiне қатысушы оның мүшелерiн, тараптарды қоса алғанда, өзара тең бөлiнедi. Сұрау салу жөнiндегi комиссия өзiнiң барлық шығындарына есеп жүргiзедi және тараптарға бұл шығындар туралы түбегейлi есеп бередi.
      11. Сұрау салу рәсiмiнiң нысанасына шын мәнiнде мүддесi болатын кез келген Тарапқа осы iс бойынша пiкiрдi енгiзу нәтижесiнде қозғауға салынуы мүмкiн, оның сұрау салу жөнiндегi комиссияның келiсiмi бойынша iс қарауға қатысуға құқығы болады.
      12. Сұрау салу жөнiндегi комиссияның рәсiмдiк мәселелер бойынша шешiмiн көпшiлiк дауыспен оның мүшелерi қабылдайды. Сұрау салу жөнiндегi комиссия түбегейлi пiкiрiн оның мүшелерiнің көпшiлiгі көрсетедi және кез келген ерекше пiкiрдi енгiзедi.
      13. Сұрау салу жөнiндегi комиссия өзінің түбегейлi пiкiрiн, егер ол екi айдан аспайтын мерзiмге ұзартуды қажет деп таппаса, өзi құрылған күннен бастап, екi ай iшiнде бередi.
      14. Сұрау салу жөнiндегi комиссияның түбегейлi пiкiрi жалпы қабылданған ғылыми пiкiрлерге негiзделедi. Сұрау салу жөнiндегi комиссия сұрау салу рәсiмiн қатысушы тараптарға және хатшылыққа түбегейлi пiкiрiн жеткiзедi.

V қосымша Жобадан кейінгі талдау

      Мақсаттардың өзiне мыналар енедi:
      а) шешiмде жазылған немесе осы қызметтi және ықпалды азайту жөнiндегi шаралардың тиiмдiлiгiн бекiту кезiнде айтылған шарттарды сақтауды бақылау;
      b) басқарудың тиiстi деңгейiн және беймәлiмдiк шарттарында iс-қимылға әзiр болуды қамтамасыз ету мақсатында ықпалдың түрлерiн талдау;
      с) қызметтің осындай түрлерiн жүзеге асыру кезiнде болашақта алынған тәжiрибенi пайдалану үшiн бұрынғы болжамдарды тексеру.

VI қосымша Екі тарапты және көп тарапты ынтымақтастық элементтері

1. Мүдделi тараптар қажет болған жағдайда ұйымдастыру тетiгiн құруды немесе осы Конвенцияны толық дәрежеде жүзеге асыруды қамтамасыз ету үшiн екi тарапты және көп тарапты келiсiмдер шеңберiнде бар ұйымдастыру өкiлеттiктердi кеңейте алады.
      2. Екi тарапты және көп тарапты келiсiмдерге және басқа уағдаластықтарға мыналар енгiзiле алады:
      а) тиiстi субрегиондарда бар нақты жағдайларды есепке ала отырып, осы Конвенция жүзеге асыруға қатысты кез келген қосымша талаптар;
      b) өзара мүдделiлiк немесе баламалық принциптерiнде негiзделуге тиiстi ұйымдастыру, әкiмшiлiк және басқа уағдаластықтарын әзiрлеу;
      с) өз саясатын және қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалау жүргiзуге қатысты нормалар мен дәiстердің барынша келiсiлу мүмкiндiгiне қол жеткiзу мақсатында қоршаған ортаны қорғау саласындағы шараларды келiсу;
      d) өлшеу, болжамдау және ықпалды бағалау мен жобадан кейiнгi талдау өткiзудi белгiлеу әдiстерiн әзiрлеу, жетiлдiру және/немесе келiсу;
      е) қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалауға қатысты бастапқы деректердi қамтамасыз ету мақсатында қоршаған ортаның сапасына қатысты салғастырылатын деректердi әзiрлеу және/немесе әдiстерi мен жинау бағдарламаларын жетiлдiру, талдау және сақтау және дер кезiнде тарату;
      f) осы Конвенцияның ережелерiне сәйкес қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалауды және шекаралық ластанудың сыни мөлшерiн белгiлеудi қолдануға қатысты жоспарланатын қызметтi жүзеге асыру орнына, сипаты мен ауқымына байланысты шекаралық ықпалдың маңызын сипаттайтын ақаулы деңгейлер мен неғұрлым нақты критерийлердi белгiлеу;
      q) қажет болған жағдайда қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалауды бiрлесіп жүргiзу, мониторингтiң бiрлескен бағдарламасын әзiрлеу, мониторинг құрылғыларын бiр iзге салу және алынған деректер мен ақпараттың сыйымдылығын қамтамасыз ету үшiн әдiснамаларды келiсу.

VII қосымша Төрелік

      1. Талапкер-талап немесе Талапкер-тараптар хатшылықты Тараптар дауды осы Конвенцияның 5-бабының 2-тармағына сәйкес төрелiкте қарауға беруге уағдаласқаны туралы хабардар етедi. Хабарламада, оның iшiнде, туындаған дауды түсiндiруге немесе қолдануға қатысты осы конвенцияның Бабын қоса алғанда, төрелiкте iс қараудың нысанасы көрсетіледi. Хатшылық осындай түрде алынған ақпаратты осы Конвенцияның барлық Тараптарына жiбередi.
      2. Төрелiк сот үш мүшеден тұрады. Талапкер-тарап немесе Талапкер-тараптар сияқты дауға қатысушы басқа Тарап немесе басқа Тараптар бiр төрешiден тағайындайды және осындай түрде тағайындалған екi төрешi өзара келiсiм бойынша төрелiк сот төрағасының мiндетiн орындайтын үшiншi төрешiнi тағайындайды. Төраға даудың бiрде-бiр тарапының азаматы болмайды, бұл тараптардың бiрде-бiреуінің аумағында әдетте тұрғылықты жерi болмайды, бұл тараптардың қызметiнде болмайды және қандай бiр сапада болсын бұл iске қатысты болмайды.
      3. Егер екiншi төрешi тағайындалғаннан кейiн екi ай өткеннен кейiн төрелiк соттың төрағасы тағайындалмаса, онда Еуропалық экономикалық комиссияның Атқарушы хатшысы кез келген тараптардың өтiнiшi бойынша келесi екi ай iшiнде оны тағайындайды.
      4. Егер дау тараптарының бiрi хатшылықтан өтiнiш алғаннан кейiн екi ай iшiнде төрешiнi тағайындамаса, онда басқа Тарап бұл туралы Еуропалық экономикалық комиссияның Атқарушы хатшысына хабарлама бере алады, ол төрелiк сот төрағасын келесi екi ай кезеңiнің iшiнде тағайындайды. Өзi тағайындалғаннан кейiн төрелiк соттың төрағасы төрешiнi әлi тағайындамаған тараптан мұны екi ай iшiнде жасауды сұрайды. Осы кезең өткен бойда төраға тиiстi түрде ЕЭК-тiң Атқарушы хатшысына хабарлама бередi, ол келесi екi айлық кезең iшiнде төрешiнi тағайындайды.
      5. Төрелiк сот халықаралық құқыққа және осы Конвенцияның ережелерiне сәйкес өз шешiмiн шығарады.
      6. Осы Қосымшаның ережелерiне сәйкес құрылған кез келген төрелiк сот өз рәсiмiнің өзiндiк ережесiн әзiрлейдi.
      7. Рәсiмдiк мәселелер бойынша да, тиiстi мәселелер бойынша да, төрелiк соттың шешiмi оның мүшелерiнің көпшiлiк даусымен қабылданады.
      8. Фактiлердi белгілеу үшiн сот бүкiл тиiстi шараларды қабылдай алады.
      9. Дау Тараптары төрелiк соттың жұмысына, оның iшiнде, өздерiнің қарамағындағы барлық бар құралдарды пайдалана отырып жәрдем бередi:
      а) оған барлық тиiстi құжаттарды, шарттары мен ақпаратты бередi; және
      b) қажет болған жағдайда оған куәларды немесе сарапшыларды шақыру және олардың айғақтарын тыңдау мүмкiндiгiн бередi.
      10. Тараптар мен төрелiк сот мүшелерi өздерi төрелiк сотта iс қарау барысында құпия тәртiппен алған кез келген ақпараттың құпиялылығын сақтайды.
      11. Төрелiк сот тараптардың бiрiнің өтiнiшi бойынша уақытша қорғау шараларын қабылдауға ұсыныс жасай алады.
      12. Егер дау тараптарының бiрi төрелiк сотқа келмесе немесе өз iсiн қарауға қатыспаса, онда басқа тарап соттан iс қарауды жалғастыруды және өзiнің түбегейлi шешiмiн шығаруды сұрай алады. Сотта тараптардың бiрiнің болмауы немесе тараптардың бiрінің iс қарауға қатыспауы iс қарау үшiн кедергi болмайды. Түбегейлi шешiм шығарар алдында төрелiк сот талаптың iс жүзiнде және заңды түрде негiзделгенiне кез жеткiзуге тиiс.
      13. Төрелiк сот тiкелей даудың мәнiнен туындаған қарсы талаптарды тыңдап, ол бойынша шешiм шығара алады.
      14. Егер төрелiк сот iстің нақты жағдайларын негiзге ала отырып, өзге шешiм қабылдамаса, онда сот мүшелерiнің қызметтерiне төлеудi қоса алғанда, сот шығындарын дау тараптары өзара тең бөлiседi. Сот өзiнің барлық шығындарын тiркейдi және тараптарға осы шығындар туралы түбегейлi есеп бередi.
      15. Дау нысанасында құқықтық сипаттағы мүддесi бар және осы iс бойынша шешiм нәтижесiнде қозғау салынатын осы Конвенцияның кез келген тарабының сот келiсiмiмен iс қарауға құқығы бар.
      16. Төрелік сот, егер ол бұл мерзiмдi бес айдан аспайтын мерзiмге ұзарту қажет деп тапса, өзiн құрылған күннен кейiнгi бес ай iшiнде өз шешiмiн шығарады.
      17. Төрелiк соттың шешiмi себептердi түсiндiрумен қоса жүредi. Оның шешiмi түбегейлi және даудың барлық тараптары үшiн мiндеттi болып табылады. Төрелiк сот өз шешiмiн дау тараптары мен хатшылықтың назарына жеткiзедi. Хатшылық алынған ақпаратты осы Конвенцияның барлық тараптарына жолдайды.
      18. Тараптар арасында сот шешiмiн түсiндiруге немесе орындауға қатысты пайда болуы мүмкiн кез келген дау осы шешiмдi шығарған төрелiк сотқа кез келген тарап арқылы немесе оның қызметiн пайдалану мүмкiн болмаса, бiрiншiсi сияқты осындай мақсатпен құрылған басқа сотқа берiледi.

Республике Казахстан присоединиться к Конвенции об оценке воздействия

на окружающую среду в трансграничном контексте, совершенной в Эспо

(Финляндия) 25 февраля 1991 года.

Президент

Республики Казахстан

Конвенция

об оценке воздействия на окружающую среду

в трансграничном контексте

Стороны настоящей Конвенции:

- учитывая взаимосвязь между различными видами экологической

деятельности и их экологическими последствиями,

- подтверждая необходимость обеспечить экологически обоснованное и

устойчивое развитие,

- имея твердое намерение развивать международное сотрудничество в области оценки воздействия на окружающую среду, в частности, в трансграничном контексте,

- принимая во внимание необходимость и важное значение разработки упреждающей политики и предотвращения, уменьшения и мониторинга значительных вредных видов воздействий на окружающую среду в целом, и, в частности, в трансграничном контексте,

- ссылаясь на соответствующие положения Устава Организации Объединенных Наций, Декларации Стокгольмской конференции по проблемам окружающей человека среды, Заключительного акта Совещания по безопасности и сотрудничеству в Европе (СБСЕ) и Итоговых документов Мадридской и Венской встреч представителей государств-участников СБСЕ,

- высоко оценивая осуществляемые государствами мероприятия с целью обеспечить проведение оценки воздействия на окружающую среду на основе их национальных правовых и административных положений и их национальной политики,

- отдавая себе отчет в необходимости уделять пристальное внимание экологическим фактором на раннем этапе процесса принятия решений, применяя оценку воздействия на окружающую среду на всех надлежащих административных уровнях в качестве необходимого инструмента повышения качества информации, представляемой директивным органам, с тем, чтобы они могли принимать экологически обоснованные решения, особо учитывающие необходимость свести к минимуму значительное вредное воздействие, в частности в трансграничном контексте,

- принимая во внимание усилия международных организаций, направленные на поощрение использования оценки воздействия на окружающую среду как на национальном, так и на международном уровнях, и учитывая работу в области оценки воздействия на окружающую среду, проводимую под эгидой Европейской экономической комиссии ООН, в частности результаты работы Семинара по оценке воздействия на окружающую среду, а также отмечая Цели и принципы оценки воздействия на среду, принятые Советом Управляющих Программы ООН и Министерскую декларацию по устойчивому развитию договорились о следующем:

Статья 1

Определения

Для целей настоящей Конвенции:

I. "Стороны", если в тексте не содержится иного указания, означает Договаривающиеся Стороны настоящей Конвенции;

II. "Сторона происхождения" означает Договаривающуюся(иеся) сторону(ы) настоящей Конвенции, под юрисдикцией которой(ых) намечается осуществлять планируемую деятельность;

III. "Затрагиваемая Сторона" означает Договаривающуюся(иеся) сторону(ы) настоящей Конвенции, которая(ые) может (могут) быть затронута(ы) трансграничным воздействием планируемой деятельности;

IV. "Заинтересованные Стороны" понимаются как Сторона происхождения и затрагиваемая Сторона, участвующие в применении методов оценки воздействия на окружающую среду в соответствии с настоящей Конвенцией;

V. "Планируемая деятельность" понимается как любая деятельность или любое изменение в той или иной деятельности, требующее принятия решения компетентным органом в соответствии с применимой национальной процедурой;

VI. "Оценка воздействия на окр. среду" означает национальную процедуру оценки возможного воздействия планируемой деятельности на среду;

VII. "Воздействие" - любые последствия планируемой деятельности для среды, включая здоровье и безопасность людей, флору, фауну, почву, воздух, воду, климат, ландшафт, исторические памятники и другие материальные объекты; оно охватывает также последствия для культурного наследия или социально-экономических условий, являющихся результатом изменения этих факторов;

VIII. "Трансграничное воздействие" означает воздействие, не только глобального характера, в районе, находящемся под юрисдикцией той или иной Стороны, вызываемое планируемой деятельностью, физический источник которой расположен в пределах района, попадающего под юрисдикцию другой Стороны;

IХ. "Компетентный орган" означает национальный орган или органы, назначаемые той или иной Стороной в качестве ответственных за выполнение функций, охватываемых Конвенцией и/или орган/органы, на которые та или иная Сторона возлагает полномочия по принятию решений, касающихся планируемой деятельности;

Х. "Общественность" означает одно или несколько физических или юридических лиц.

Статья 2

Общие положения

1. Стороны принимают все надлежащие и эффективные меры по предотвращению вредного трансграничного воздействия в результате планируемой деятельности, а также по его уменьшению и контролю за ним.

2. Каждая Сторона принимает необходимое законодательство, административные или другие меры для осуществления положений Конвенции, включая, в отношении планируемых видов деятельности, перечисленных в Добавлении I, которые могут оказывать значительное вредное трансграничное воздействие, установление процедуры оценки воздействия на окружающую среду, создающей возможность для участия общественности, и подготовку документации об оценке воздействия на среду, описанной в Добавлении II.

3. Сторона происхождения обеспечивает, чтобы оценка воздействия на окр. среду проводилась согласно положениям Конвенции, проводилась до принятия решения о санкционировании или осуществлении планируемого вида деятельности, включенного в Добавление I, который может оказывать вредное трансграничное воздействие.

4. Сторона происхождения в соответствии с положениями Конвенции обеспечивает уведомление затрагиваемых Сторон о планируемом виде деятельности, указанном в Добавлении I, который может оказывать значительное вредное трансграничное воздействие.

5. Заинтересованные стороны проводят по инициативе любой из таких Сторон консультации относительно возможности того, что какой-либо вид или виды планируемой деятельности, которые не указаны в Добавлении I, будут оказывать значительное вредное трансграничное воздействие и следует ли к нему или к ним поэтому относиться так, как если бы они были указаны в Добавлении I. Если эти Стороны придут к положительной договоренности, то к данному виду или видам деятельности применяется указанный режим. Общие принципы для определения критериев, позволяющих установить значительное вредное воздействие, излагаются в Добавлении III.

6. Сторона происхождения, в соответствии с положениями настоящей Конвенции, предоставляет общественности в районах, которые, по всей вероятности, будут затронуты, возможность, принять участие в соответствующих процедурах оценки воздействия планируемой деятельности на окружающую среду и обеспечивает, чтобы данная возможность, предоставляемая общественности затрагиваемой стороны, была равноценна возможности, предоставляемой общественности Стороны происхождения.

7. В соответствии с положениями настоящей Конвенции оценки воздействия на окружающую среду, в качестве минимального требования, проводятся на уровне проектов планируемой деятельности. По возможности, Стороны также стремятся применять принципы оценки воздействия на окружающую среду к политике, планам и программам.

8. Положения настоящей Конвенции не затрагивают право Сторон применять Национальные законы, предписания, административные положения или принятую правовую практику, защищающие информацию, предоставление которой могло бы нести ущерб производственной и коммерческой тайне или интересам национальной безопасности.

9. Положения настоящей Конвенции не затрагивают право конкретных Сторон применять при необходимости по двустороннему или многостороннему согласию, более строгие меры, чем те, которые содержатся в настоящей Конвенции.

10. Положения настоящей Конвенции не ущемляют любые обязательства Сторон в соответствии с международным правом в отношении деятельности, которая оказывает или может оказывать трансграничное воздействие.

Статья 3

Уведомление

1. В отношении планируемого вида деятельности, указанного в Добавлении I, который может оказывать значительное вредное трансграничное воздействие, Сторона происхождения в целях обеспечения проведения соответствующих и эффективных консультаций в соответствии со Статьей 5 уведомляет любую Сторону, которая, по ее мнению, может быть затрагиваемой Стороной, как можно скорее и не позднее, чем она проинформирует общественность собственной страны, о планируемой деятельности.

2. Это уведомление, в частности, содержит:

а) информацию о планируемой деятельности, включая любую имеющуюся информацию о ее возможном трансграничном воздействии;

б) информацию о характере возможного решения; и

с) указание разумного срока, в течение которого в соответствии с пунктом 3 настоящей Статьи требуется дать ответ с учетом характера планируемой деятельности; и может включать информацию, указанную в пункте 5 настоящей Статьи.

3. Затрагиваемая Сторона дает ответ Стороне происхождения в течение срока, указываемого в уведомлении, подтвердив получение уведомления, и указывает, намерена ли она участвовать в процедуре оценки воздействия на окр. среду.

4. Если затрагиваемая Сторона указывает, что она не намерена участвовать в процедуре воздействия на окружающую среду, или если она не дает ответа в течение срока, указываемого в уведомлении, то положения п. 5, 6, 7 и 8 настоящей Статьи и положений Статей 4-7 не применяются. При таких обстоятельствах не ущемляется право Стороны происхождения определять необходимость проведения оценки воздействия на окр. среду на основе своего национального законодательства и практики.

5. После получения ответа от затрагиваемой Стороны с указанием ее намерения участвовать в процедуре оценки воздействия на окружающую среду Сторона происхождения предоставляет затрагиваемой Стороне:

а) соответствующую информацию, касающуюся процедуры оценки воздействия на окр. среду, включая указание на сроки представления замечаний; и

б) соответствующую информацию о планируемой деятельности и ее возможном значительном вредном трансграничном воздействии.

6. По просьбе Стороны происхождения затрагиваемая Сторона представляет первой разумно доступную информацию о потенциально затрагиваемой окружающей среде, находящейся под юрисдикцией затрагиваемой Стороны, если подобная информация необходима для подготовки документации об оценке воздействия на окр. среду. Эта информация представляется безотлагательно и, при необходимости, через совместный орган, если таковой существует.

7. Если какая-либо Сторона считает, что она будет затронута в результате значительного вредного воздействия планируемой деятельности, указанной в Добавлении I, и если не поступило никакого уведомления в соответствии с пунктом I настоящей Статьи, то по просьбе затрагиваемой Стороны заинтересованные Стороны проводят обмен информацией с целью обсуждения вопроса о вероятности возникновения значительного вредного трансграничного воздействия. Если эти Стороны соглашаются, что трансграничное воздействие будет иметь место, то соответственно применяются положения настоящей Конвенции. Если Стороны не могут прийти к согласию, то можно вынести этот вопрос на рассмотрение комиссии по запросу в соответствии с положениями Добавления IV с целью выяснения ее мнения о вероятности воздействия, если Стороны не договорились об ином пути урегулирования вопроса.

8. Заинтересованные Стороны обеспечивают, чтобы у общественности имелась информация и возможности для представления замечаний.

Статья 4

Подготовка документации об оценке

воздействия на окружающую среду

1. Документация об оценке воздействия содержит информацию, описанную в Добавлении II.

2. Сторона происхождения представляет затрагиваемой Стороне документацию об оценке воздействия на окр. среду. Заинтересованные Стороны обеспечивают распространение этой документации среди органов и общественности в районах, которые будут подвержены воздействию, а также представление замечаний компетентному органу Стороны происхождения в разумные сроки до принятия окончательного решения относительно планируемой деятельности.

Статья 5

Консультации, проводимые на основе

документации об оценке воздействия

на окружающую среду

Сторона происхождения после завершения подготовки документации об оценке воздействия проводит консультации с соответствующей Стороной в отношении:

а) возможных альтернатив планируемой деятельности, возможных мер по уменьшению трансграничных воздействий и мониторингу последствий осуществления таких мер за счет средств Стороны происхождения;

в) других форм взаимной помощи в уменьшении любого трансграничного воздействия планируемой деятельности;

с) любых других вопросов, имеющих отношение к планируемой деятельности. Стороны согласуют на начальном этапе консультаций вопрос об их продолжительности в пределах приемлемых временных рамок. Консультации могут проводиться через соответствующий совместный орган там, где таковой существует.

Статья 6

Окончательное решение

1. Стороны обеспечивают, чтобы в решении по деятельности были учтены результаты оценки воздействия на среду, включая документацию об оценке воздействия и замечания по этой документации, полученные в соответствии с п. 8 Статьи 3 и п. 2 Статьи 4, и итоги консультаций, указанных в Статье 5.

2. Стороны сообщают окончательное решение вместе с причинами и соображениями, на которых оно основано.

3. Если дополнительная информация о трансграничном воздействии планируемой деятельности, которая отсутствовала в момент принятия решения, становится известной заинтересованной Стороне до начала осуществления такой деятельности, эта Сторона информирует другую. Если одна из Сторон просит об этом, то проводятся консультации по вопросу о необходимости пересмотра этого решения.

Статья 7

Послепроектный анализ

1. С учетом вероятного трансграничного воздействия деятельности, в отношении которой осуществляется оценка воздействия на среду, Стороны определяют, будет ли проводиться послепроектный анализ и в какой мере. Любой анализ включает наблюдение за данной деятельностью и определение любого вредного трансграничного воздействия.

2. Если в результате проведения анализа Сторона происхождения или затрагиваемая Сторона имеет достаточное основание считать, что трансграничное воздействие имеет место или обнаружены факторы, которые могут привести к такому воздействию, она информирует об этом другую Сторону. Заинтересованные Стороны проводят консультации по мерам, которые уменьшают или устраняют воздействие.

Статья 8

Двустороннее и многостороннее

сотрудничество

Стороны могут продолжить выполнять действующие соглашения или вступать в новые двусторонние или многосторонние соглашения или другие договоренности с целью соблюдения своих обязательств в соответствии с настоящей Конвенцией. Такие соглашения или другие договоренности могут основываться на элементах, перечисленных в Добавлении VI.

Статья 9

Программы исследований

Стороны уделяют внимание разработке или активному выполнению конкретных исследовательских программ, нацеленных на:

а) совершенствование существующих методов качественной и количественной оценки последствий планируемых видов деятельности;

б) более глубокое уяснение причинно-следственных связей и их роли в комплексном рациональном природопользовании;

с) проведение анализа и мониторинга эффективности выполнения решений, касающихся планируемых видов деятельности, в целях сведения до минимума или предотвращения воздействия;

д) разработку методов стимулирования новаторских подходов к поиску

экологически обоснованных альтернатив планируемым видам деятельности,

структурам производства и потребления;

е) разработку методологии применения принципов оценки воздействия на

окружающую среду на макроэкономическом уровне.

Стороны обмениваются результатами осуществления перечисленных выше

программ.

Статья 10

Статус добавлений

Добавления к настоящей Конвенции составляют неотъемлемую часть

Конвенции.

Статья 11

Совещание Сторон

1. Стороны проводят совещания, приуроченные по возможности к ежегодным сессиям Старших советников правительств стран ЕЭК по проблемам окружающей среды и водных ресурсов. Первое совещание проводится не позднее, чем через год со дня вступления в силу настоящей Конвенции. В последующем необходимость проведения совещаний и их сроки определяются совещанием Сторон или представленной в письменном виде просьбой любой из Сторон при условии, что в течение шести месяцев со дня уведомления секретариатом Сторон об этой просьбе она будет поддержана не менее чем одной третью Сторон.

2. Стороны контролируют ход выполнения настоящей Конвенции и с этой целью:

а) осуществляют обзор политики и методологических подходов Сторон к оценке воздействия на среду с целью дальнейшего совершенствования процедур оценки воздействия на окружающую среду в трансграничном контексте;

b) обмениваются информацией, касающейся опыта, накопленного в области заключения и выполнения двусторонних и многосторонних соглашений или др. договоренностей, касающихся использования оценки воздействия на окружающую среду в трансграничном контексте, сторонами которых являются одна или более Сторон;

с) при необходимости прибегают к услугам компетентных международных органов или научных комитетов для решения методологических или технических вопросов, возникающих на пути к достижению целей настоящей Конвенции;

d) на своем первом совещании рассматривают и принимают консенсусом правила процедуры своих совещаний;

е) рассматривают и, при необходимости, принимают предложения по поправкам к настоящей Конвенции;

f) рассматривают и принимают любые дополнительные меры, которые могут потребоваться для достижения целей настоящей Конвенции.

Статья 12

Право голоса

1. Каждая Сторона настоящей Конвенции имеет один голос.

2. В качестве исключения из общего правила, предусмотренного в п. 1 настоящей Статьи, региональные организации по экономической интеграции осуществляют свое право голоса по вопросам, входящим в их компетенцию, располагая числом голосов, равным числу их государств-членов, являющихся Сторонами настоящей Конвенции. Такие организации учитывают право голоса, если их государства-члены осуществляют свое право голоса, и наоборот.

Статья 13

Секретариат

Исполнительный секретарь Европейской экономической комиссии выполняет следующие секретариатские функции:

а) созывает и подготавливает совещания Сторон;

b) передает Сторонам доклады и другую информацию, полученную в соответствии с положениями Конвенции; и

с) осуществляет иные функции, которые могут быть предусмотрены в Конвенции или которые могут быть предусмотрены в настоящей Конвенции или которые могут быть определены Сторонами.

Статья 14

Поправки к конвенции

1. Любая из Сторон может предлагать поправки к Конвенции.

2. Предлагаемые поправки представляются в письменном виде секретариату, который направляет их всем Сторонам. Предлагаемые поправки обсуждаются на очередном совещании Сторон при условии, что эти поправки были направлены секретариатом Сторонам по меньшей мере за 90 дней до его начала.

3. Стороны прилагают все усилия к достижению согласия в отношении принятия любой предложенной поправки к Конвенции путем консенсуса. Если все средства для достижения консенсуса исчерпаны, а согласие не достигнуто, то в качестве последней меры поправка принимается большинством в три четверти голосов Сторон, присутствующих на совещании и участвующих в голосовании.

4. Депозитарий доводит до сведения всех Сторон поправки к настоящей Конвенции, принятые в соответствии с п. 3 настоящей Статьи, для ратификации, одобрения или принятия. Они вступают в силу для Сторон, которые их ратифицировали, одобрили или приняли, на 90 день после получения Депозитарием уведомления об их ратификации, одобрении или принятии, по меньшей мере, тремя четвертями Сторон. В дальнейшем для любой другой Стороны поправки вступают в силу на 90 день, после сдачи Стороной на хранение документа о ратификации, одобрении или принятии этих поправок.

5. Для целей настоящей Статьи "Сторонами, присутствующими и участвующими в голосовании", понимаются Стороны, голосующие "за" или "против".

6. Процедура голосования, изложенная в п. 3 настоящей Статьи, не создает прецедента для будущих соглашений, которые могут быть заключены в рамках ЕЭК.

Статья 15

Урегулирование споров

1. При возникновении спора между двумя или более Сторонами относительно толкования или соблюдения Конвенции они стремятся к урегулированию спора путем переговоров или любым иным способом по своему усмотрению.

2. При подписании, ратификации, принятии, одобрении Конвенции или присоединении к ней в любой момент после этого Сторона может направить Депозитарию письменное заявление о том, что в отношении спора, который не был разрешен в соответствии с положениями п. 1 настоящей Статьи, она признает одно или оба из следующих средств урегулирования спора как обязательные в отношении любой Стороны, принимающей на себя такое же обязательство:

а) передача спора в Международный Суд;

b) передача спора в арбитраж в соответствии с процедурой, установленной в Добавлении VII.

3. Если Стороны спора приняли обе процедуры урегулирования спора, указанные в п. 2 настоящей Статьи, то спор может быть передан только в Международный Суд, если Стороны не договорились об ином.

Статья 16

Подписание

Настоящая Конвенция открыта для подписания в Эспо (Финляндия) с 25 февраля по 1 марта 1991 года, а затем в центральных учреждениях ООН в Нью-Йорке до 2 сентября 1991 года государствами-членами ЕЭК, а также государствами, имеющими консультативный статус при ЕЭК, в соответствии с п. 8 резолюции 36 (IV) Экономического и Социального Совета от 28 марта 1947 года, и региональными организациями по экономической интеграции, созданными суверенными государствами-членами ЕЭК, которым их государства-члены передали полномочия в отношении вопросов, регулируемых Конвенцией, передали полномочия заключать договоры, касающиеся данных вопросов.

Статья 17

Ратификация, принятие,

одобрение и присоединение

1. Конвенция подлежит ратификации, принятию или одобрению подписавшими его государствами и региональными организациями по экономической интеграции.

2. Конвенция открыта для присоединения государств и организаций, упомянутых в Статье 16, с 3 сентября 1991 года.

3. Документы о ратификации, принятии, одобрении или присоединении сдаются на хранение Генеральному секретарю ООН, который выполняет функции Депозитария.

4. Любая организация, упомянутая в Статье 16, которая становится Стороной настоящей Конвенции при том, что ни одно из государств-членов этой организации не является Стороной Конвенции, будет связана всеми обязательствами, вытекающими из Конвенции. В случае, когда одно или несколько государств-членов такой организации являются Сторонами настоящей Конвенции, данная организация и ее государства-члены принимают решение в отношении их соответствующих обязанностей по выполнению своих обязательств по Конвенции. В таких случаях и эта организация, и ее государства-члены не могут одновременно пользоваться правами, вытекающими из Конвенции.

5. В своих документах о ратификации, принятии, одобрении или присоединении региональные организации по экономической интеграции, упомянутые в Статье 16, заявляют о пределах своей компетенции в вопросах, регулируемых Конвенцией. Эти организации также информируют Депозитария о любом соответствующем изменении пределов своей компетенции.

Статья 18

Вступление в силу

1. Настоящая Конвенция вступает в силу на 90 день после сдачи на хранение шестнадцатого документа о ратификации, принятии, одобрении или присоединении.

2. Для целей п. 1 настоящей Статьи любой документ, сданный на хранение какой-либо региональной организацией по экономической интеграции, не рассматривается в качестве дополнительного к документам, сданным на хранение государствами-членами такой организации.

3. Для каждого государства или организации, упомянутой в Статье 16, которые ратифицируют, принимают или одобряют настоящую Конвенцию или присоединяются к ней после сдачи на хранение шестнадцатого документа о ратификации, принятии, одобрении или присоединении, настоящая Конвенция вступает в силу на 90 день после сдачи на хранение таким государством или организацией документа о ратификации, принятии, одобрении или присоединении.

Статья 19

Выход из Конвенции

В любое время по истечении четырех лет со дня вступления в силу настоящей Конвенции для данной Стороны эта Сторона может выйти из Конвенции путем письменного уведомления Депозитария. Любой такой выход приобретает силу на 90 день после даты получения уведомления о нем Депозитарием. Любой такой выход из настоящей Конвенции не затрагивает применения Статей 3-6 Конвенции к планируемой деятельности, в отношении которой было сделано уведомление в соответствии с п. 1 Статьи 3 или сделан запрос в соответствии с п. 7 Статьи 3 до вступления в силу такого выхода.

Статья 20

Аутентичные тексты

Подлинник настоящей Конвенции, английский, русский и французский тексты которой являются равно аутентичными, сдается на хранение Генеральному секретарю ООН.

В удостоверение чего нижеподписавшиеся, должным образом на то уполномоченные, подписали настоящую Конвенцию. Совершено в Эспо (Финляндия) двадцать пятого февраля 1991 года.

Добавление I

Перечень видов деятельности

1. Нефтеочистительные заводы (за исключением предприятий, производящих только смазочные материалы из сырой нефти) и установки для газификации и снижения угля или битуминозных сланцев производительностью 500 т или более в день.

2. ТЭЦ и другие установки для сжигания тепловой мощностью 300 мегаватт или более, а также АЭС и др. сооружения с ядерными реакторами (за исключением исследовательских установок для производства и конверсии расщепляющихся и воспроизводящих материалов, максимальная мощность которых не превышает 1 киловатт постоянной тепловой нагрузки).

3. Установки, предназначенные исключительно для производства или обогащения ядерного топлива, регенерации отработанного ядерного топлива или сбора, удаления и переработки радиоактивных отходов.

4. Крупные установки для доменного и мартеновского производства и предприятия цветной металлургии.

5. Установки для извлечения асбеста и переработки и преобразования асбеста и асбестосодержащих продуктов: в отношении асбестоцементных продуктов - с годовым производством более 20 000 т готовой продукции; в отношении фрикционных материалов - с годовым производством более 50 т готовой продукции; и в отношении других видов применения асбеста - с использованием более 200 т/год.

6. Химические комбинаты.

7. Строительство автомагистралей, скоростных дорог, трасс для ж/д

дальнего сообщения и аэропортов с длиной основной взлетно-посадочной

полосы в 2100 м и более.

8. Нефте- и газопроводы с трубами большого диаметра.

9. Торговые порты, а также внутренние водные пути и порты для

внутреннего судоходства, допускающих проход судов водоизмещением более

1350 т.

10. Установки по удалению отходов для сжигания, химической

переработки или захоронения токсичных и опасных отходов.

11. Крупные плотины и водохранилища.

12. Деятельность по забору подземных вод в случае, если годовой объем

забираемой воды достигает 10 млн. куб. м. или более.

13. Производств целлюлозы и бумаги с получением в день 200 или более

метрических тонн продукции, прошедшей воздушную сушку.

14. Крупномасштабная добыча, извлечение и обогащение на месте

металлических руд и угля.

15. Добыча углеводородов на континентальном шельфе.

16. Крупные склады для хранения нефтяных, нефтехимических и

химических продуктов.

17. Вырубка лесов на больших площадях.

* - Для целей настоящей Конвенции:

- Термин "автомагистраль" означает дорогу, специально построенную и предназначенную для движения автотранспортных средств, которая не обслуживает придорожные владения и которая:

а) имеет, за исключением отдельных участков на временной основе, отдельные проезжие части для движения в обоих направлениях, отделенные друг от друга разделительной полосой, не предназначенной для движения, или, в исключительных случаях, другими средствами;

b) не имеет пересечения на одном уровне с дорогами, ж/д или трамвайными путями и пешеходными дорожками; и

с) специально обозначена в качестве автомагистрали.

- Термин "скоростная дорога" означает дорогу, которая предназначена для движения транспортных средств, въезд на которую возможен только через развязки или регулируемые перекрестки и на которой, в частности, запрещены остановка и стоянка на проезжей части (проезжих частях).

Добавление II

Содержание документа об оценке воздействия

на окружающую среду

Информация, подлежащая включению в документацию об оценке воздействия на окр. среду в соответствии со статьей 4, как минимум, содержит:

а) описание планируемой деятельности и ее цели;

b) описание, при необходимости, разумных альтернатив (например, географического или технологического характера) планируемой деятельности, в том числе варианта отказа от деятельности;

с) описание тех элементов окружающей среды, вероятно, будут существенно затронуты планируемой деятельностью или ее альтернативными вариантами;

d) описание возможных видов воздействия на окр. среду планируемой деятельности и ее альтернативных вариантов и оценка их масштабов;

е) описание предохранительных мер, направленных на то, чтобы свести к минимуму вредное воздействие на окр. среду;

f) конкретное указание на методы прогнозирования и лежащие в их

основе исходные положения, а также соответствующие используемые данные об

окр. среде;

g) выявление пробелов в знаниях и неопределенностей, которые были

обнаружены при подготовке требуемой информации;

h) при необходимости, краткое содержание программ мониторинга и

управления и всех планов послепроектного анализа; и

i) резюме нетехнического характера, при необходимости, с

использованием визуальных средств представления материала (карт, графиков

и т.д.).

Добавление III

Общие критерии, помогающие в определении

экологического значения видов деятельности,

не включенных в Добавление I

1. При рассмотрении планируемых видов деятельности, в отношении которых применяются положения пункта 5 Статьи 2, заинтересованные Стороны могут изучить вопрос о том, может ли данный вид деятельности оказать значительное вредное трансграничное воздействие, в частности, на основании одного или нескольких перечисленных ниже критериев:

а) Масштабы: Планируемые виды деятельности, масштабы которых являются большими для данного типа деятельности;

b) Район: Планируемые виды деятельности, которые осуществляются в особо чувствительных или важных с экологической точки зрения районах или в непосредственной близости от них (например, сильно увлажненные земли, определенные в рамках Рамсарской конвенции, национальные парки, природные заповедники, зоны, представляющие особый научный интерес, или памятники археологии, культуры или истории); а также планируемые виды деятельности в районах, в которых особенности планируемой хозяйственной деятельности могут оказывать значительное воздействие на население;

с) Последствия: Планируемые виды деятельности, оказывающие особенно сложное и потенциально вредное воздействие, включая такие виды воздействия, которые влекут за собой серьезные последствия для людей и ценных видов флоры, фауны и организмов, угрожают нынешнему или возможному использованию затрагиваемого района и приводят к возникновению нагрузки, превышающей уровень устойчивости среды к внешнему воздействию.

2. С этой целью заинтересованные Стороны рассматривают планируемые виды деятельности, осуществляемые в непосредственной близости от международной границы, а также виды планируемой деятельности, осуществляемые в более отдаленных районах, которые могут оказывать значительное трансграничное воздействие на большом удалении от места развертывания хозяйственной деятельности.

Добавление IV

Процедура запроса

1. Запрашивающая Сторона или Стороны уведомляют секретариат о том, что она или они вносит(ят) вопрос о том, может ли какой-либо планируемый вид деятельности, включенный в Добавление I, оказывать значительное вредное трансграничное воздействие на рассмотрение комиссии по запросу, создаваемой в соответствии с положениями настоящего Добавления. В уведомлении указывается предмет запроса. Секретариат немедленно уведомляет все Стороны настоящей Конвенции об этом запросе.

2. Комиссия по запросу состоит из трех членов. Запрашивающая Сторона и другая Сторона, причастная к процедуре запроса, назначают по одному научному или техническому эксперту, и два назначенных таким образом эксперта назначают по обоюдному согласию третьего эксперта, который становится председателем комиссии по запросу. Последний не является гражданином ни одной из Сторон, причастных к процедуре запроса, не проживает постоянно на территории ни одной из этих Сторон, не состоит на службе этих Сторон и не имел отношения к данному делу ни в каком ином качестве.

3. Если председатель комиссии по запросу не назначается в течение двух месяцев после назначения второго эксперта, то Исполнительный секретарь Европейской экономической комиссии по просьбе любой из Сторон назначает председателя в течение следующих двух месяцев.

4. Если одна из Сторон, причастных к процедуре запроса, не назначает эксперта в течение одного месяца, после получения от секретариата уведомления, то другая Сторона может информировать об этом Исполнительного секретаря Европейской экономической комиссии, который назначает председателя комиссии по запросу в течение следующего двухмесячного периода. По назначении председатель комиссии по запросу просит Стороны, не назначившие эксперта, сделать это в течение одного месяца. По истечении этого периода председатель соответственно информирует Исполнительного секретаря ЕЭК, который назначает эксперта в течение следующего двухмесячного периода.

5. Комиссия по запросу принимает свои собственные правила процедуры.

6. Комиссия по запросу может предпринимать все соответствующие меры с целью осуществления своих функций.

7. Стороны, причастные к процедуре запроса, содействуют работе комиссии по запросу и, в частности, используя все имеющиеся в их распоряжении средства:

а) предоставляют ей все соответствующие документы, условия и информацию; и

b) при необходимости предоставляют ей возможность вызывать свидетелей или экспертов и заслушивать их показания.

8. Стороны и эксперты соблюдают конфиденциальность любой информации, полученной ими в конфиденциальном порядке в ходе работы комиссии по запросу.

9. Если одна из Сторон, причастных к процедуре запроса, не является в комиссию по запросу или не может представить свое дело, то другая Сторона может просить комиссию по запросу продолжить разбирательство и завершить свою работу. Отсутствие одной из Сторон в комиссии по запросу или неучастие одной из Сторон в представлении своего дела не является препятствием для продолжения и завершения работы комиссии по запросу.

10. Если комиссия по запросу вследствие особых обстоятельств дела не примет иного решения, то расходы комиссии по запросу, включая вознаграждение ее членов, Стороны, причастные к процедуре запроса, делят между собой поровну. Комиссия по запросу ведет учет всех своих расходов и представляет Сторонам окончательный отчет об этих расходах.

11. Любая Сторона, которая имеет действительный интерес в предмете процедуры запроса и может быть затронута в результате вынесения мнения по данному делу, имеет право принять участие в разбирательстве с согласия комиссии по запросу.

12. Решения Комиссии по запросу по процедурным вопросам принимаются большинством голосов ее членов. Окончательное мнение комиссии по запросу отражает мнение большинства ее членов и включает любое особое мнение.

13. Комиссия по запросу представляет свое окончательное мнение в течение двух месяцев со дня своего образования, если только она не сочтет необходимым продлить этот срок на период, не превышающий двух месяцев.

14. Окончательное мнение комиссии по запросу основывается на общепринятых научных принципах. Комиссия по запросу препровождает окончательное мнение Сторонам, причастным к процедуре запроса, и секретариату.

Добавление V

Послепроектный анализ

Цели включают в себя:

а) контроль за соблюдением условий, изложенных в разрешении или оговоренных при утверждении данной деятельности, и эффективностью мер по уменьшению воздействия;

b) анализ вида воздействия в целях обеспечения соответствующего уровня управления и готовности к действиям в условиях неопределенности;

с) проверку прежних прогнозов, с тем, чтобы использовать полученный опыт в будущем при осуществлении аналогичных видов деятельности.

Добавление VI

Элементы двустороннего и многостороннего сотрудничества

1. Заинтересованные Стороны могут создавать при необходимости организационный механизм или расширять полномочия существующих организационных механизмов в рамках двусторонних и многосторонних соглашений, с тем, чтобы обеспечить осуществление в полной мере настоящей Конвенции.

2. Двусторонние и многосторонние соглашения и другие договоренности могут включать:

а) любые дополнительные требования в отношении осуществления настоящей Конвенции с учетом конкретных условий, существующих в соответствующих субрегионах;

b) разработку организованных, административных и других договоренностей, которые должны быть основаны на принципах взаимности и эквивалентности;

с) согласование своей политики и мер области охраны окружающей среды с целью достижения в максимально возможной степени согласованности норм и методов, касающихся проведения оценки воздействия на окружающую среду;

d) разработку, совершенствование и/или согласование методов определения измерения, прогнозирования и оценки воздействия и проведения послепроектного анализа;

е) разработку и/или совершенствование методов и программ сбора, анализа, хранения и своевременного распространения сопоставимых данных, касающихся качества окружающей среды, с целью обеспечения исходных данных для оценки воздействия на окружающую среду;

f) определение пороговых уровней и более конкретных критериев, характеризующих значение трансграничного воздействия, связанного с местом осуществления, характером и масштабом планируемой деятельности, в отношении которой, в соответствии с положениями настоящей Конвенции, применяется оценка воздействия на окружающую среду, и определение критических нагрузок трансграничного загрязнения;

g) при необходимости, совместное проведение оценки воздействия на окружающую среду, разработку совместных программ мониторинга, унификацию градуировки устройств мониторинга и согласование методологий для обеспечения совместимости получаемых данных и информации.

Добавление VII

Арбитраж

1. Сторона-истец или Стороны-истцы уведомляют секретариат о том, что Стороны договорились передать спор на арбитражное разбирательство в соответствии с пунктом 2 Статьи 5 настоящей Конвенции. В уведомлении указывается предмет арбитражного разбирательства, включая, в частности, Статьи настоящей Конвенции, относительно толкования или применения которых возник спор. Секретариат препровождает полученную таким образом информацию всем Сторонам настоящей Конвенции.

2. Арбитражный суд состоит из трех членов. Как Сторона-истец или Стороны-истцы, так и другая Сторона или другие Стороны, участвующие в споре, назначают по одному арбитру, и два назначенных таким образом арбитра по взаимному согласию назначают третьего арбитра, выполняющего функции председателя арбитражного суда. Последний не может быть гражданином одной из сторон спора и не может иметь своим обычным местом жительства территорию одной из этих Сторон, не может находиться у них на службе или в каком-либо ином качестве иметь отношение к этому делу.

3. Если после истечения двух месяцев после назначения второго арбитра не назначен председатель арбитражного суда, то по просьбе любой из Сторон спора Исполнительный секретарь Европейской экономической комиссии назначает его в течение следующих двух месяцев.

4. Если одна из Сторон спора не назначает арбитра в течение двух месяцев после получения просьбы, то другая Сторона вправе информировать об этом Исполнительного секретаря ЕЭК, который назначает председателя арбитражного суда в течение следующих двух месяцев. После своего назначения председатель арбитражного суда просит Сторону, которая еще не назначила арбитра, сделать это - в течение двух месяцев. По истечении такого срока председатель соответственно информирует Исполнительного секретаря ЕЭК, который назначает этого арбитра в течение следующих двух месяцев.

5. Арбитражный суд выносит свое решение в соответствии с международным правом и согласно положениям настоящей Конвенции.

6. Любой арбитражный суд, учреждаемый в соответствии с положениями настоящего Добавления, разрабатывает свои собственные правила процедуры.

7. Решения арбитражного суда как по процедурным вопросам, так и по вопросам существа принимаются большинством голосов его членов.

8. Суд может принимать все надлежащие меры для установления фактов.

9. Стороны спора оказывают содействие работе арбитражного суда и, в частности, используя все имеющиеся в их распоряжении средства:

а) представляют ему все соответствующие документы, условия и информацию; и

b) при необходимости представляют ему возможность вызывать свидетелей или экспертов и заслушивать их показания.

10. Стороны и члены арбитражного суда соблюдают конфиденциальность любой информации, получаемой ими в конфиденциальном порядке в ходе разбирательства в арбитражном суде.

11. Арбитражный суд может по просьбе одной из Сторон рекомендовать принятие временных мер защиты.

12. Если одна из Сторон спора не является в арбитражный суд или не участвует в разбирательстве своего дела, то другая Сторона может просить суд продолжить разбирательство и вынести свое окончательное решение. Отсутствие одной из Сторон в суде или неучастие одной из Сторон в разбирательстве дела не является препятствием для разбирательства. Перед вынесением окончательного решения арбитражный суд должен удостовериться в фактической и юридической обоснованности иска.

13. Арбитражный суд может заслушивать встречные иски, возникающие непосредственно из существа спора, и выносить по ним решения.

14. Если только арбитражный суд не примет иного решения, исходя из конкретного обстоятельства дела, то судебные издержки, включая оплату услуг членов суда, Стороны спора делят между собой поровну. Суд регистрирует все свои расходы и представляет Сторонам окончательный отчет об этих расходах.

15. Любая Сторона настоящей Конвенции, которая имеет в предмете спора интерес правового характера и может быть затронута в результате решения по данному делу, имеет право принять участие в разбирательстве с согласия суда.

16. Арбитражный суд выносит свое решение в течение пяти месяцев после даты своего учреждения, если только он не сочтет необходимым продлить этот срок на период, не превышающий пяти месяцев.

17. Решение арбитражного суда сопровождается объяснением причин. Решение его является окончательным и обязательным для всех Сторон спора. Арбитражный суд доводит свое решение до сведения Сторон спора и секретариата. Секретариат направляет полученную информацию всем Сторонам настоящей Конвенции.

18. Любой спор, который может возникнуть между Сторонами относительно

толкования или выполнения решения суда, может быть передан любой Стороной

в арбитражный суд, который вынес это решение, или при невозможности

воспользоваться услугами последнего - в другой суд, создаваемый с этой

целью тем же образом, что и первый.

(Специалисты: Склярова И.В.,

Мартина Н.А.)

Қазақстан Республикасының Шекарааралық тұрғыдан қоршаған ортаға жасалатын әсерді бағалау туралы конвенцияға қосылуы туралы

Шекаралық мәтінде қоршаған ортаға жасалатын
ықпалды бағалау туралы
Конвенция

1-бап Анықтама

2-бап Жалпы ережелер

3-бап Хабарлама

4-бап Қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалау
туралы құжаттаманы әзірлеу

5-бап Қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалау
туралы құжаттама негізінде өткізілетін
консультациялар

6-бап Түбегейлі шешім

7-бап Жобадан кейінгі талдау

8-бап Екі тарапты және көп тарапты
ынтымақтастық

9-бап Зерттеулердің бағдарламалары

10-бап Қосымшалар мәртебесі

11-бап Тараптар кеңесі

12-бап Дауыс беру құқығы

13-бап Хатшылық

14-бап Конвенцияға түзетулер

15-бап Дауларды реттеу

16-бап Қол қою

17-бап Бекіту, қабылдау, мақұлдау
және қосылу

18-бап Күшіне ену

19-бап Конвенциядан шығу

20-бап Түпнұсқалық мәтіндер

I-Қосымша Қызмет түрлерінің тізбесі

II қосымша

ІІІ қосымша І қосымшаға енгізілмеген қызмет түрлерінің
экологиялық маңызын анықтауға
көмектесетін жалпы критерийлер

IV қосымша Сұрау салу рәсімі

V қосымша Жобадан кейінгі талдау

VI қосымша Екі тарапты және көп тарапты ынтымақтастық элементтері

VII қосымша Төрелік

О присоединении Республики Казахстан к Конвенции об оценке воздействия на окружающую среду в трансграничном контексте

Қазақстан Республикасының Шекарааралық тұрғыдан қоршаған ортаға жасалатын әсерді бағалау туралы конвенцияға қосылуы туралы

Шекаралық мәтінде қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалау туралы Конвенция

1-бап Анықтама

2-бап Жалпы ережелер

3-бап Хабарлама

4-бап Қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалау туралы құжаттаманы әзірлеу

5-бап Қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалау туралы құжаттама негізінде өткізілетін консультациялар

6-бап Түбегейлі шешім

7-бап Жобадан кейінгі талдау

8-бап Екі тарапты және көп тарапты ынтымақтастық

9-бап Зерттеулердің бағдарламалары

10-бап Қосымшалар мәртебесі

11-бап Тараптар кеңесі

12-бап Дауыс беру құқығы

13-бап Хатшылық

14-бап Конвенцияға түзетулер

15-бап Дауларды реттеу

16-бап Қол қою

17-бап Бекіту, қабылдау, мақұлдау және қосылу

18-бап Күшіне ену

19-бап Конвенциядан шығу

20-бап Түпнұсқалық мәтіндер

I-Қосымша Қызмет түрлерінің тізбесі

II қосымша

ІІІ қосымша І қосымшаға енгізілмеген қызмет түрлерінің экологиялық маңызын анықтауға көмектесетін жалпы критерийлер

IV қосымша Сұрау салу рәсімі

V қосымша Жобадан кейінгі талдау

VI қосымша Екі тарапты және көп тарапты ынтымақтастық элементтері

VII қосымша Төрелік

О присоединении Республики Казахстан к Конвенции об оценке воздействия на окружающую среду в трансграничном контексте

Шекаралық мәтінде қоршаған ортаға жасалатын
ықпалды бағалау туралы
Конвенция

4-бап Қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалау
туралы құжаттаманы әзірлеу

5-бап Қоршаған ортаға жасалатын ықпалды бағалау
туралы құжаттама негізінде өткізілетін
консультациялар

8-бап Екі тарапты және көп тарапты
ынтымақтастық

17-бап Бекіту, қабылдау, мақұлдау
және қосылу

ІІІ қосымша І қосымшаға енгізілмеген қызмет түрлерінің
экологиялық маңызын анықтауға
көмектесетін жалпы критерийлер