Об утверждении Правил проведения мероприятий на участках государственного лесного фонда по воспроизводству лесов и лесоразведению и контролю за их качеством

Постановление Правительства Республики Казахстан от 23 декабря 2011 года № 1592. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 21 июля 2012 года № 958

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 21.07.2012 № 958 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).

В соответствии с пунктом 3 статьи 73 Лесного кодекса Республики Казахстан от 8 июля 2003 года Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
1. Утвердить прилагаемые Правила проведения мероприятий на участках государственного лесного фонда по воспроизводству лесов и лесоразведению и контролю за их качеством.
2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня первого официального опубликования.

Премьер-Министр
Республики Казахстан К. Масимов

Утверждены
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 23 декабря 2011 года № 1592

Правила
проведения мероприятий на участках государственного лесного
фонда по воспроизводству лесов и лесоразведению и контролю за
их качеством

1. Общие положения

1. Настоящие Правила проведения мероприятий на участках государственного лесного фонда по воспроизводству лесов и лесоразведению и контролю за их качеством (далее – Правила) разработаны в соответствии с пунктом 3 статьи 73 Лесного кодекса Республики Казахстан и определяют порядок проведения мероприятий на участках государственного лесного фонда по воспроизводству лесов и лесоразведению и контролю за их качеством.
2. Воспроизводство лесов и лесоразведение осуществляется на зонально-типологической основе в соответствии с потенциальными лесорастительными условиями участков, лесоводственными свойствами древесных и кустарниковых пород и обеспечивает:
1) воспроизводство лесных ресурсов наиболее эффективными в лесоводственном, экологическом и экономическом отношениях способами;
2) рациональное использование земель государственного лесного фонда;
3) повышение продуктивности и качества лесов;
4) обеспечение оптимальной лесистости территории;
5) повышение водоохранных, защитных, санитарно-гигиенических и других полезных свойств лесов для выполнения ими средозащитных и средообразующих функций.
3. В настоящих Правилах используются следующие понятия:
1) агротехнический уход – меры ухода за лесными культурами, заключающиеся в предотвращении их зарастания травянистой и мелкой древесно-кустарниковой растительностью и обеспечивающие накопление влаги в почве;
2) смешанные лесные культуры – лесные культуры, сочетающие несколько древесных пород и/или кустарников;
3) предварительные лесные культуры – культуры, создаваемые под пологом растущего леса за несколько лет до рубки с целью получения к моменту рубки надежного возобновления желаемых пород;
4) лесосека – участок леса, отведенный для рубок всех видов или находящийся в стадии рубки;
5) инвентаризации лесных культур, питомников, площадей с проведенными мерами содействия естественному возобновлению леса и оставленных под естественное заращивание в государственном лесном фонде – определение эффективности работ по воспроизводству лесов и лесоразведению, выращиванию посадочного материала в питомниках;
6) перевод угодий, не покрытых лесом в угодья, покрытые лесом – принятие решения государственным лесовладельцем о включении достигших установленных качественных показателей лесных культур в категорию покрытых лесом угодий;
7) не покрытые лесом угодья – вырубки, гари, прогалины, редины;
8) приживаемость лесных культур – определяемое в конце первого и третьего года жизни лесных культур отношение посадочных (посевных) мест с живыми растениями к общему количеству посадочных (посевных) мест в культурах, выраженное в процентах;
9) реконструкция лесных насаждений – замена малоценных или низкопродуктивных насаждений ценными и высокопродуктивными насаждениями;
10) содействие естественному возобновлению леса – создание условий, благоприятных для скорейшего появления и сохранения нового поколения леса из хозяйственно ценных пород;
11) лесоводственный уход – меры ухода за лесными культурами в виде осветлений и прочисток, заключающиеся в вырубке естественного возобновления быстрорастущих древесных и кустарниковых пород, затеняющих эти культуры и (или) изреживании загущенных культур в целях улучшения условий их роста;
12) техническая приемка лесных культур – имеющее обязательный характер мероприятие, проводимое комиссией государственного лесовладельца;
13) фонд воспроизводства лесов и лесоразведения (далее – ФВЛЛ) – земли государственного лесного фонда, предназначенные для создания лесных культур, естественного лесозаращивания и проведения мер содействия естественному возобновлению леса. ФВЛЛ подразделяется на категории: лесокультурный фонд, фонд земель для естественного возобновления леса и фонд земель для лесоразведения;
14) самосев – всходы естественно возобновившихся лесных деревьев и кустарников;
15) класс возраста древостоя – возрастной интервал, применяемый для характеристики возрастной структуры древостоев в зависимости от породы;
16) полнота древостоя – относительный показатель, определяемый соотношением сумм площадей сечений деревьев фактического и нормального (с оптимальной полнотой 1,0 по стандартным таблицам) насаждения. В молодняках определяется по степени сомкнутости древесного полога;
17) чистые культуры – культуры одной какой-либо породы, в результате которых должно образоваться чистое насаждение данной породы;
18) естественное возобновление - процесс образования нового поколения леса естественным путем;
19) ревизионный период – срок, на который разработан лесоустроительный проект для ведения лесного хозяйства;
20) обсеменители (источники обсеменения) – семенные отдельно стоящие деревья или их семенные группы, семенные куртины-участки леса или семенные полосы-участки леса, оставляемые на лесосеках, где исключен налет семян с прилегающих лесных участков, для обеспечения естественного возобновления леса;
21) частичные лесные культуры – насаждения, формируемые из культур и естественного возобновления.

2. Порядок проведения мероприятий по воспроизводству
лесов и лесоразведению

4. В соответствии со статьей 73 Лесного кодекса объемы работ в государственном лесном фонде по воспроизводству лесов и лесоразведению определяются проектами, разработанными лесоустроительными (лесоустроительные проекты) и другими проектно-изыскательскими организациями, специализирующимися в этой области, прошедшими государственную экологическую экспертизу.
5. Объемы воспроизводства лесов лесоустроительным проектом предусматриваются на весь ревизионный период, и проводятся таким образом, чтобы не допускать разрыва между рубкой и воспроизводством леса.
6. Лесоустроительными проектами определяются также мероприятия по воспроизводству лесов, включая естественное возобновление леса, которые назначаются во всех выделах, представленных не покрытыми лесом угодьями (кроме редин), а также в выделах, составляющих лесосечный фонд ревизионного периода, с указанием способа воспроизводства лесов.
7. Воспроизводство лесов и лесоразведение осуществляется следующими способами:
1) естественного возобновления леса;
2) содействия естественному возобновлению леса;
3) создания лесных культур.
8. На крутых склонах зоны среднего и верхнего пояса горных лесов воспроизводство лесов осуществляется, в основном, путем естественного возобновления леса или проведения мер содействия естественному возобновлению леса.
9. В остальных природных зонах в зависимости от результатов естественного возобновления и интенсивности хозяйства путем естественного возобновления леса или создания лесных культур.
10. На не покрытых лесом угодьях, на которых невозможно в предельно допустимый срок естественное возобновление леса хозяйственно ценными породами, создаются лесные культуры.
11. Участки леса, в которых следует сразу после рубки древостоев создавать лесные культуры, определяются лесоустроительными проектами.
12. На остальных площадях очередность и сроки воспроизводства лесов и лесоразведения отдельно для каждой категории земель фонда воспроизводства лесов и лесоразведения устанавливают лесовладельцы по проектам, разработанным лесоустроительными и другими проектно-изыскательскими организациями с учетом изменений, произошедших в государственном лесном фонде.
13. На площади, находившейся под списанными лесными культурами, малоценными насаждениями и площади, не находившейся ранее под лесом, проектно-изыскательскими организациями разрабатываются проекты создания лесных культур, которыми определяется весь цикл производства лесокультурных работ.
14. Воспроизводство лесов и лесоразведение на участках государственного лесного фонда осуществляется лесовладельцами.
15. Лесопользователями, которым участки лесного фонда переданы в долгосрочное лесопользование (далее – лесопользователи) осуществляется только воспроизводство лесов.
16. При проведении лесопользователями рубок главного пользования ими проводится воспроизводство леса на площади, превышающей двукратный размер площади вырубленного леса, включая возобновление леса. Для этих целей государственные лесовладельцы представляют лесопользователям дополнительные площади из состава лесокультурного фонда в соответствии с лесоустроительным проектом.

3. Порядок проведения естественного возобновления леса

17. Естественное возобновление (заращивание) леса предусматривается:
1) при наличии жизнеспособного подроста хозяйственно ценных пород;
2) при рубке насаждений древесных пород, способных к вегетативному возобновлению путем образования поросли от пней или корневых отпрысков, если невозможно семенное возобновление, а вегетативное возобновление соответствует целям ведения хозяйства.
18. За начало срока возобновления леса принимается:
1) на вырубках – момент окончания рубки древостоя;
2) на не покрытых лесом угодьях – момент окончания проведения минерализации почвы или огораживания;
3) на мелиорированных нелесных землях, требующих облесения – момент завершения мелиоративных работ.
19. Предельно допустимые сроки естественного возобновления леса устанавливаются по лесорастительным зонам и группам типов леса лесоустроительным проектом.
20. Вегетативное возобновление леса предусматривается после вырубки таких древостоев, в которых деревья по своему возрасту, размерам и состоянию обладают способностью к образованию пневой поросли или корневых отпрысков. При этом рубку леса ведут в зимний период, пни оставляют минимальной высоты (в пойменных условиях учитывают высоту и продолжительность паводков), очистку лесосек заканчивают до появления поросли или корневых отпрысков.
21. При проведении вегетативного возобновления леса порослевое возобновление дуба не должно превышать двух генераций, березы, осины - трех генераций.

4. Порядок проведения содействия естественному возобновлению
леса

22. Проведение мер содействия естественному возобновлению леса проводится в лесах, в которых можно ожидать успешного естественного возобновления.
23. К мерам содействия естественному возобновлению леса относят:
1) сохранение при лесозаготовках жизнеспособного подроста и молодняка хозяйственно ценных пород;
2) уход за подростом и самосевом по окончании лесосечных работ;
3) частичная минерализация поверхности почвы;
4) огораживание вырубок;
5) подсадка сеянцев или саженцев главной породы для дополнения естественного возобновления леса на участках с недостаточным количеством или неравномерным размещением подроста и самосева хозяйственно ценных пород.
24. Оставление обсеменителей (деревьев и куртин) – обязательная лесоводственная мера при отводе и разработке лесосек, как важнейшее условие обеспечения возобновления, в меры содействия естественному возобновлению леса, как самостоятельный вид мероприятий, не включается. Размещение и количество оставляемых обсеменителей определяется Правилами рубок леса.
25. Сохранение при лесозаготовках жизнеспособного подроста и молодняка хозяйственно ценных пород обеспечивается лесовладельцами и лесопользователями путем применения соответствующей технологии лесосечных работ.
В зависимости от сезона заготовки и способа рубки необходимо обеспечить нормативный показатель сохранности подроста.
26. Уход за подростом и самосевом по окончании лесосечных работ заключается в освобождении сохранившегося подроста от порубочных остатков и завала землей, затеняющих деревьев и кустарников и разреживании излишне густых групп.
27. Минерализация поверхности почвы производят под пологом поступающих в рубку насаждений с полнотой не более 0,6, на вырубках и прогалинах с целью создания благоприятных условий для прорастания семян и выживания всходов.
28. Минерализация почвы проводится на площади не менее 30 процентов от площади всего участка и не ближе 5 метров от обсеменителей или 2-3 метров от групп сохранившегося подроста и тонкомера.
29. При опасности повреждения молодых деревьев домашними и дикими животными участки с естественным возобновлением леса огораживают со всех сторон или в местах прогона скота.
30. На вырубках с количеством самосева, сохраненного подроста и тонкомера, менее нормативного показателя, определенного Правилами рубок леса на участках государственного лесного фонда, утвержденными постановлением Правительства Республики Казахстан от 14 февраля 2005 года № 141, проводится подпосадка сеянцев и саженцев главной породы. При этом количество посадочных мест не превышает 25 процентов от принятой нормы для сплошных лесных культур в данных условиях.
31. В лесах с режимом ограниченной хозяйственной деятельности меры содействия естественному возобновлению леса назначаются только при условии, если они не нарушают режима ведения хозяйства.

5. Порядок создания лесных культур

32. Лесные культуры создаются на землях государственного лесного фонда, на которых в предельно допустимые сроки невозможно обеспечить восстановление хозяйственно ценных пород естественным возобновлением или содействием естественному возобновлению леса.
33. Участки государственного лесного фонда, предназначенные для создания лесных культур, составляют лесокультурный фонд, который разделяется на следующие категории:
1) свежие вырубки 1-2 летней давности;
2) вырубки давностью 3 лет и более, на которых в течение предельно допустимого срока не произошло естественного возобновления леса хозяйственно-ценными породами;
3) участки насаждений, погибших вследствие пожаров (гари) или по другим причинам, на которых не ожидается естественного возобновления леса хозяйственно ценными породами в предельно допустимые сроки;
4) погибшие и списанные лесные культуры;
5) прогалины, а также земли после разработки полезных ископаемых, приведенные в состояние, пригодное для лесовыращивания;
6) земли, вышедшие из-под сельскохозяйственного пользования, пригодные для лесоразведения;
7) пески, овраги и другие нелесные угодья, пригодные для лесоразведения; при этом данные категории земель включаются в лесокультурный фонд после проведения агрохимических почвенных исследований;
8) малоценные насаждения, нуждающиеся в реконструкции способом создания лесных культур.
34. На участках указанных в подпунктах 1), 2), 3) пункта 33, лесные культуры создаются по проектам, разработанным лесовладельцем и утвержденным его первым руководителем.
35. На участках указанных в подпунктах 4), 5), 6), 7), 8) пункта 33, лесные культуры создаются по проектам, разработанным конкретно для каждого участка проектно-изыскательскими организациями, специализирующимися в этой области, прошедшим государственную экологическую экспертизу.
36. При проектировании подготовки почвы для создания лесных культур в горных условиях способ обработки почвы выбирается с учетом географической зональности участка, рельефа, экспозиции и крутизны склонов, водопроницаемости почвоподстилающей породы, степени каменистости почвы, размеров и доступности участка, опасности возникновения и развития эрозионных процессов.
37. В зависимости от крутизны склонов, почвенных условий на горных участках обработка почвы проектируется в соответствии с Приложением 1 к настоящим Правилам.
38. При наличии вредителей в почве при ее подготовке под создания лесных культур применяется химическая обработка, которая осуществляется в соответствии с техническими регламентами.
39. Без предварительной обработки почвы, как исключение, допускается закладка лесных культур саженцами на хорошо очищенных вырубках с количеством пней до 500 штук на одном гектаре при отсутствии опасности возобновления быстрорастущих малоценных пород, на чистых от сорняков пахотных землях, песках, лесопригодных рекультивируемых отвалах, на землях, не зарастающих конкурирующей для лесных культур растительностью и не подверженных чрезмерному иссушению.
40. В первую очередь осваиваются земли лесокультурного фонда:
1) участки, подверженные водной и ветровой эрозии;
2) участки, расположенные в зеленых зонах населенных пунктов и в запретных полосах лесов по берегам рек, озер, водохранилищ, каналов и других водных объектов;
3) свежие вырубки хвойных пород и площади гарей, подверженные быстрому зарастанию высокостебельной травянистой растительностью;
4) не покрытые лесом угодья с высокопроизводительными почвами, пригодными для выращивания насаждений высших классов бонитета;
5) вырубки малоценных насаждений, на которых предусматривается введение ценных древесных пород;
6) земли, вышедшие из-под добычи полезных ископаемых и приведенные в состояние, пригодное для выращивания леса.
41. При создании лесных культур на песчаных почвах, при необходимости проводится закрепление подвижных песков, путем создания кулис из кустарников (шелюги). В этом случае предварительная посадка кустарников до введения главной породы не засчитывается в объем лесных культур.
42. По составу лесные культуры могут создаваться чистыми или смешанными.
Главная порода выбирается из местных лесообразующих пород, а при наличии положительного опыта – из интродуцированных. Она должна отвечать целям ведения хозяйства и соответствовать лесорастительным условиям участка.
При выборе сопутствующих пород и кустарников следует учитывать их взаимовлияние с главной породой.
43. Первоначальная густота лесных культур и размещение посадочных (посевных) мест должны обеспечивать формирование устойчивого высокопродуктивного древостоя. Количество высаживаемых растений на одном гектаре при посадке лесных культур саженцами должно быть не менее количества, установленного нормативным показателем оценки качества лесных культур, переводимых в покрытые лесом угодья, определенного нормами, устанавливаемыми уполномоченным органом в области охраны, защиты, пользования лесным фондом, воспроизводства лесов и лесоразведения.
Первоначальная густота лесных культур саксаула, создаваемых посадкой саженцев, должна быть не менее 1,78 тысяч штук посадочных мест на одном гектаре.
44. Основным методом создания лесных культур является посадка.
Посадка предпочтительнее на почвах, подверженных водной и ветровой эрозии, на избыточно увлажненных почвах и на участках с быстрым зарастанием посадочных мест сорной растительностью, а также в районах с недостаточным увлажнением. Исключительно посадкой закладываются культуры с применением селекционного посадочного материала, а также культуры хвойных пород.
45. Для посадки используются стандартные сеянцы и саженцы, а также черенки, позволяющие обеспечить надежность лесных культур, уменьшить потребность в агротехническом уходе за ними и ускорить перевод лесных культур в покрытые лесом угодья.
46. В пустынной и полупустынной зонах на почвах легкого механического состава при создании лесных культур пескоукрепительных пород - саксаула, черкеза, жузгуна, а также в степной зоне Казахского мелкосопочника на крутых склонах (более 21 градуса), где преобладают ценные древесные породы, допускается посев семян.
47. В более жестких лесорастительных условиях на почвах среднего и тяжелого механического состава лесные культуры создаются посадкой сеянцев.
48. Методом посева допускается закладка лесных культур лиственных пород, имеющих крупные семена: дуба, каштана, ореха, миндаля и фисташки.
49. На покрытых лесом угодьях лесные культуры закладывают при реконструкции малоценных насаждений, создании подпологовых и предварительных лесных культур.
Реконструкции подлежат малоценные насаждения в возрасте пять лет и старше, которые по своему составу, полноте, ожидаемой к возрасту спелости, продуктивности и выполняемым полезным функциям не соответствуют лесорастительным условиям участка и целевому назначению лесов.
50. В фонд реконструкции включают:
1) кустарниковые заросли на участках, пригодных для выращивания более продуктивных древостоев;
2) молодняки малоценных древесных пород, не отвечающие лесорастительным условиям участка;
3) расстроенные низкополнотные (полнота 0,5 и ниже) или поврежденные насаждения и низкопродуктивные древостои с преобладанием нежелательных пород второго класса возраста и старше.
51. В зависимости от состава и высоты малоценного насаждения, количества имеющихся в нем деревьев главной породы и равномерности их распределения по территории участка применяют коридорный, куртинно-групповой или сплошной способы реконструкции насаждений.
52. Подпологовые культуры закладывают в лесах зеленых зон и рекреационных зон особо охраняемых природных территорий в целях повышения санитарно-гигиенических функций, в защитных насаждениях в районах интенсивного ведения лесного хозяйства. Полнота древостоя до введения культур не должна превышать 0,6.
Первоначальная густота лесных культур на покрытых лесом угодьях должна составлять не менее 50 процентов от нормативного показателя оценки качества для сплошных культур в данных лесорастительных условиях.
53. С целью ускоренного получения древесины создаются плантационные лесные культуры. Под плантационные лесные культуры выделяются площади лесокультурного фонда в наиболее производительных типах леса с лучшими лесорастительными условиями.
54. В целях повышения лесистости территорий, предотвращения эрозионных процессов и улучшения экологической обстановки на территориях, ранее не находившихся под лесом, создаются:
1) насаждения на горных склонах и овражно-балочных землях для регулирования поверхностного стока, борьбы с водной эрозией почв и перевода поверхностного стока во внутрипочвенный;
2) государственные защитные лесные полосы для улучшения гидрологических и микроклиматических условий местности, защиты дорог от снежных заносов;
3) истоковые, прирусловые и береговые насаждения для охраны малых рек и других водных источников от заиления продуктами эрозии, загрязнения и улучшения их водного режима;
4) массивные, кулисные или полосные насаждения на песках для их закрепления, защиты от ветровой эрозии, использования с целью получения древесины, создания зеленых зон;
5) лесные полосы, куртины и массивные насаждения на пастбищных землях для повышения кормовой продуктивности угодий, защиты животноводческих помещений от сильных ветров и заноса снегом и мелкоземом, защиты скота от солнечной радиации, ветра и вредных насекомых;
6) плантации быстрорастущих древесных пород.
55. По истечении десяти календарных дней после завершения работ по посадке и посеву леса комиссией, созданной решением первого руководителя лесовладельца, проводится техническая приемка выполненных лесокультурных работ, которая оформляется Актом по форме согласно приложению 2 к настоящим Правилам. В состав комиссии входят заместитель первого руководителя и специалисты лесного учреждения. Общее количество членов комиссии должно составлять не менее трех человек.
56. Для определения эффективности выполненных работ по воспроизводству лесов, лесоразведению и своевременностью принятия мер по их улучшению решением первого руководителя лесовладельца создается комиссия по проведению инвентаризации (инвентаризационная комиссия). В состав комиссии входят заместитель первого руководителя и специалисты лесного учреждения. Общее количество членов инвентаризационной комиссии должно составлять не менее пяти человек.
57. Инвентаризация проводится осенью по окончании периода вегетации растений в различные сроки, в зависимости от лесорастительной зоны, но не позднее, чем с 15 октября, срок проведения инвентаризации тридцать календарных дней.
Инвентаризации подлежат лесные культуры (защитные насаждения) первого и третьего календарного года закладки. Результаты проведения инвентаризации лесных культур (защитных насаждений) заносятся в полевые карточки по форме, согласно приложению 3 к настоящим Правилам. В полевых карточках отражается приживаемость лесных культур, процент дополнения лесных культур, а также рекомендуемые меры по уходу.
58. Лесные культуры с приживаемостью 25-85 процентов подлежат дополнению. Культуры с неравномерным отпадом по площади участка дополняются при любой приживаемости.
В отдельных случаях при наличии болезней и вредителей леса инвентаризационная комиссия лесного учреждения принимает решение о нецелесообразности дополнения участков лесных культур с приживаемостью более 25 процентов и возможности их списания с включением таких площадей в лесокультурный фонд, а также о нецелесообразности списания однолетних культур с приживаемостью менее 25 процентов, если прижившиеся культуры являются хвойными породами и находятся в хорошем состоянии, но с обязательным их дополнением весной следующего года.
59. Лесные культуры, имеющие приживаемость менее 25 процентов подлежат списанию. Решение инвентаризационной комиссии о списании насаждений, оформляется Актом списания, по форме согласно приложению 4 к настоящим Правилам.
60. Инвентаризация площадей с проведенными мерами содействия естественному возобновлению леса и обследования вырубок (гарей), оставленных под естественное заращивание проводится на пятый год их закладки.
Результаты инвентаризации заносятся в Полевые карточки по форме, согласно приложению 5 к настоящим Правилам, которые подписываются всеми членами инвентаризационной комиссии.
61. Полевые карточки инвентаризации лесных культур и защитных лесных насаждений, с проведенными мерами содействия естественному возобновлению леса, подписанные всеми членами комиссии, являются основными первичными документами по инвентаризации лесных культур, защитных лесных насаждений и площадей с проведенными мерами содействия естественному возобновлению леса и хранятся в лесничестве до перевода их в покрытые лесом угодья или передачи в эксплуатацию.
62. Состояние и эффективность воспроизводства лесов за отчетный период характеризуют:
1) коэффициент воспроизводства лесов, который равен отношению площади воспроизводства лесов за отчетный период к общей площади сплошных вырубок и гарей проведенных в этот период;
2) коэффициент эффективности воспроизводства лесов, который равен отношению площади молодняков, введенных в категорию хозяйственно ценных насаждений, в отчетный период к общей площади, на которой осуществлялись работы по воспроизводству лесов в отчетный период;
3) коэффициент ввода молодняков в категорию хозяйственно ценных насаждений, равный отношению площади введенных молодняков в отчетный период к площади сплошных вырубок и гарей в отчетный период.
63. Успешный ход воспроизводства лесов характеризует значение указанных коэффициентов равное единице (или приближенное к ней).

6. Порядок проведения контроля
за воспроизводством лесов и лесоразведением

64. Государственный контроль в области воспроизводства лесов и лесоразведения осуществляется уполномоченным органом в области охраны, защиты, пользования лесным фондом, воспроизводства лесов и лесоразведения (далее – уполномоченный орган) и его территориальными органами (далее – теринспекция).
65. Контроль осуществляется путем проверок соответствия выполненных мероприятий по воспроизводству лесов и лесоразведению лесоустроительным проектам.
66. Государственные лесовладельцы предоставляют должностным лицам уполномоченного органа или инспекции, осуществляющим проверку, необходимые материалы.
67. Проверка осуществляется с выездом на место в присутствии представителя государственного лесовладельца.
68. По итогам проведенной проверки также в присутствии лесовладельца составляется Акт о результатах проверки в двух экземплярах, по форме согласно приложению 6 к настоящим Правилам.
69. По выявленным проверкой нарушениям к государственному лесовладельцу применяются меры, предусмотренные Кодексом Республики Казахстан об административных правонарушениях.

Приложение 1
к Правилам проведения мероприятий
на участках государственного лесного фонда
по воспроизводству лесов и лесоразведению
и контролю за их качеством

Способы обработки почвы под создания
лесных культур в горных условиях

№№	Крутизна склона и характеристика почв	Способ обработки почвы
1	2	3
1.	При крутизне склонов до 6 градусов на мощных и слабокаменистых почвах	Сплошная обработка
2.	При крутизне склона от 6 до 12 градусов: на слабокаменистых почвах	Полосная вспашка или устройство напашных террас, а также нарезка борозд по горизонталям с рыхлением их дна
3.	На сухих и не зарастающих высокостебельной растительностью свежих каменистых почвах	Полосное рыхление, нарезка борозд с рыхлением дна или подготовка микротеррас
4.	На закустаренных или заросших высокостебельной травянистой растительностью участках	Прерывистыми полосами, подготовленными бульдозером или корчевателем-собирателем длиной 15-20 метров с разрывами 3-4 метра. Размещаются террасы, борозды, полосы длинной стороной по горизонтали на расстоянии между краями 2,5-3,5 метра одна от другой
5.	На пологих и покатых склонах при крутизне склонов от 12 до 20 градусов с глубокими и среднепрофильными слабокаменистыми почвами	Устройство коротких прерывистых полос 3-5 метров вдоль склона бульдозерами или корчевателями-собирателями
6.	На крутых склонах (более 21 градуса) на почвах, подстилаемых водопроницаемой материнской породой	Допускается только подготовка почвы террасами или площадками
7.	На сильнокаменистых участках небольших размеров	Обработка вручную площадками, подготовка ямок

Приложение 2
к Правилам проведения мероприятий
на участках государственного лесного фонда
по воспроизводству лесов и лесоразведению
и контролю за их качеством

Форма

Акт технической приемки выполненных лесокультурных работ

"____" ______________ 20__ года.

Комиссия в составе __________________________________________
провела приемку выполненных работ по созданию лесных культур
(месяц, год) в лесничестве
_____________________________________________________________________
При приемке лесокультурных работ установлено:
1. Работы выполнены в квартале___ выдел____ на площади _____ га
2. Время проведения работ по посеву и посадке (начало и конец,
причины отставания) с ___________ по _________г.
3. Способ создания лесных культур (посадка, посев – рядовой,
гнездовой, схема размещения пород и т.д.)_________________________
4. Время и способ подготовки почвы (сплошная, зяблевая вспашка,
ранний пар, черный пар: частичная полосами, бороздами, площадками с
указанием ширины, длины)
____________________________________________________________________
5. Количество подготовленной почвы (глубина пахоты,
засоренность, комковатость) ________________________________________
6. Качество посадочного (возраст, стандартность), посевного
материала, происхождение, время сбора. Доброкачественность № дата
сертификата, предпосевная обработка ____________
_____________________________________________________________________
7. Работы произведены (посадочной машиной, под меч Колесова и
т.д.) ______________________________________________________________
8. Качество работ по посеву, посадке (глубина заделки,
расположение корней, плотность заделки, прямолинейность маркировки и
т.д.) _______________________________________________________________
9. Мероприятия по улучшению структуры почвы и влагонакоплению
(внесение гипса, удобрения, снегозадержание, предпосевная
культивация) ________________________________________________________
10. Отклонение от рабочего проекта и их причины ______________
11. Основные дефекты работ по посеву и посадке, могущие
отразиться на качестве культур (объем, характер)
___________________________________________________________________
12. Мероприятия по исправлению допущенных с указанием стоимости
и работ ___________________________________________________________
____________________________________________________________________
13. Общая оценка качества выполненных работ с учетом ожидаемой
приживаемости культур (хорошо, удовлетворительно,
неудовлетворительно) ________________________________________________
14. Работа выполнена лесокультурной бригадой_________________
______________________ лесничества______________________.
15. Ответственный исполнитель, под руководством которого были
выполнены лесокультурные работы__________________________________

Члены комиссии: ________________________________________________
(должность, Ф.И.О., подпись)

Приложение 3
к Правилам проведения мероприятий
на участках государственного лесного фонда
по воспроизводству лесов и лесоразведению
и контролю за их качеством

Форма

ПОЛЕВАЯ КАРТОЧКА № ____, код ____
инвентаризации лесных культур и защитных
лесных насаждений закладки 20 ___ года

1. Лесовладелец _______________________________________________
2. Филиал _____________________________________________________
3. Лесничество _______________________________________________
4. Квартал ________________________, выдел ___________________
5. Тип лесорастительных условий ______________________________
6. Площадь участка ___________________________________________
7. Способ производства: посадка, посев, посадка саженцами,
селекционным посадочным материалом (подчеркнуть), категория защитных
насаждений _________________________________________________________
8. Главная порода (по проекту) _______________________________
9. Схема смешения ____________________________________________
10. Размещение ________________ м, количество посадочных (посевных) мест на 1 га ___________ шт. (по проекту).
11. Длина посадочных (посевных) рядов на 1 га _________ м.
12. Результаты натурного обследования:

№ пробной площади	Размер пробы, м2 погонный метр	Порода	Размещение и число посадочных мест по акту технической приемки	Кол-во сохранив- шихся растений на пробе, шт.	Кол-во погибших, шт.
1	2	3	4	5	6
1 2 3 " " " Всего на пробах В пересчете на 1 га Высажено растений на 1 га (тыс.шт.) по акту технической приемки лесных культур

13. Приживаемость ________________________ %
14. Причина отпада _________________________________________
___________________________________________________________________
15. Оценка культур, защитных лесных насаждений, соответствие стандартам и техническим условиям, рекомендуемые мероприятия.
Оценка культур: хорошие, удовлетворительные, неудовлетворительные, погибшие (требуют списания), (подчеркнуть).
Основные причины отпада растений: грызуны, грибные заболевания, насекомые, потравка скотом, повреждение механизмами, плохое качество работ.
Требуется провести: дополнение (указать процент), агротехнический и лесоводственный уходы (указать объем и кратность уходов).
Члены комиссии: ___________________________________________
(должность, Ф.И.О., подпись)
____________________________________________
(должность, Ф.И.О., подпись)
__________________________________________
(должность, Ф.И.О., подпись)

"____" _________________ 20___г.

Приложение 4
к Правилам проведения мероприятий
на участках государственного лесного фонда
по воспроизводству лесов и лесоразведению
и контролю за их качеством

Утверждаю:
Руководитель ________________
(наименование
лесовладельца)
_____________________________
(Ф.И.О., подпись)
"___"_______________ 20__г

Форма

Акт на списание погибших лесных культур и защитных лесных
насаждений

"___" ______________ 20__ г.

Мы, члены комиссии __________________________________________
(наименование лесовладельца)
___________________________________________________________________
(должность, Ф.И.О.)
____________________________________________________________________
с участием _____________________________ составили настоящий акт о
том, что при инвентаризации лесных культур, защитных лесных
насаждений, заложенных _______________ оказалось погибших _________
_______________________________________________________________ га,
(наименование лесничества, филиала, лесовладельца)
на выращивание которых затрачено __________________ тыс. тенге
В результате осмотра в натуре и проведенного учета лесных
культур и защитных лесных насаждений комиссия рекомендует для
списания следующие участки лесных культур и защитных лесных насаждений:

Место- нахождение участка (№ квартала, выдел)	Сезон и год заклад- ки	Площадь, га	Главная порода	Способ производства	Прижива- емость, %	Причины гибели	Израсходовано , тыс. тенге
1	2	3	4	5	6	7	8

1. Лесные культуры
Итого
2. Защитные лесные насаждения
в том числе:
Итого
противоэрозионные лесные насаждения
Итого
защитные лесные полосы
Итого
На основании данного акта произвести соответствующие записи в книге учета лесных культур.
Члены комиссии: __________________________________________
(должность, Ф.И.О., подпись)
__________________________________________
(должность, Ф.И.О., подпись)
___________________________________________
(должность, Ф.И.О., подпись)

Приложение 5
к Правилам проведения мероприятий
на участках государственного лесного фонда
по воспроизводству лесов и лесоразведению
и контролю за их качеством

Форма

Полевая карточка № ______, код ______
инвентаризации площадей с проведенными мерами содействия
естественному возобновлению леса и обследования вырубок
(гарей), оставленных под естественное заращивание,
в 20____ году

1. Лесовладелец_______________________________________________
2. Филиал _______________________ лесничество ________________
3. Квартал № _________, выдел ___, площадь участка ________ га
4. Таксационная характеристика участка: вырубка (гарь) 20__ г.,
при содействии под пологом леса указывается состав насаждения
__________________, возраст ______________, полнота _______________
5. Тип леса _________________________________________________
6. Год проведения содействия естественному возобновлению леса
20__ г.____________________________________________________________
7. Способ содействия естественному возобновлению леса _______
_____________________________________________________________________

8. Результаты учета возобновления

№№ учетных площадок	Размер учетных площадок, м2	Порода	Количество растений, шт.	В том числе главные породы по группам высот			Средняя высота мягко- лист- венных пород, м	Сомкну- тость полога (полнота)
				до 0,5 м	от 0,6 до 1,5 м	свыше 1,5 м
1	2	3	4	5	6	7	8	9
1 2 3 и т.д. Всего на пробах В пересчете на 1 га

9. Состав _____________________, возраст ________________ лет.
10. Встречаемость ценных древесных пород _______________ %.
11. Превышение мягколиственными породами высоты хвойных и
твердолиственных пород ___________________________________________ м
12. Заключение комиссии:
а) оценка естественного возобновления ________________________
б) перевести в покрытые лесом угодья ________ га по _________
хозяйству
в) назначить мероприятия ____________________________________
____________________________________________________________________
г) повторный учет провести в 20_____ году.
Члены комиссии: ____________________________________
(должность, Ф.И.О., подпись)
___________________________________
(должность, Ф.И.О., подпись)
___________________________________
(должность, Ф.И.О., подпись)

"____" _________________ 20___г.

Приложение 6
к Правилам проведения мероприятий
на участках государственного лесного фонда
по воспроизводству лесов и лесоразведению
и контролю за их качеством

Форма

Акт
о результатах проверки

№_________

_____________________________________________________________________
место составления акта
"______" ___________ 20 _____ год _________час _______ ____мин

_____________________________________________________________________
наименование уполномоченного органа
_____________________________________________________________________
дата и номер акта о назначении проверки, на основании которой проведена проверка
_____________________________________________________________________
фамилия, имя, отчество (при его наличии) и должность лица (лиц), проводившего проверку
_____________________________________________________________________
наименование проверяемого государственного лесовладельца,
___________________________________________________________________
должность лица, присутствующего при проведении проверки

Дата, место и период проведения проверки ____________________________
Сведения о результатах проверки _____________________________________
выявленные нарушения и их характер
_____________________________________________________________________

С актом о результатах проверки ознакомлен ___________________________
должностное лицо государственного
_____________________________________________________________________
лесовладельца, присутствовавшего при проведении проверки

Подпись ______________________________________________
От подписи отказался _________________________________
Подпись должностного лица, проводившего проверку _____________

Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде ормандарды молықтыру мен орман өсiру және олардың сапасына бақылау жасау жөнiндегi іс-шараларды жүргізу қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 23 желтоқсандағы № 1592 Қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 21 шілдедегі № 958 Қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 2012.07.21 № 958 (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 8 шілдедегі Орман кодексінің 73-бабының 3-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. Қоса беріліп отырған Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде ормандарды молықтыру мен орман өсiру және олардың сапасына бақылау жасау жөнiндегi іс-шараларды жүргізу қағидалары бекітілсін.
2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К. Мәсімов

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2011 жылғы 23 желтоқсандағы
№ 1592 қаулысымен
бекітілген

Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде ормандарды молықтыру мен орман өсiру және олардың сапасына бақылау жасау жөнiндегi іс-шараларды жүргізу қағидалары

1. Жалпы ережелер

1. Осы Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде ормандарды молықтыру мен орман өсiру және олардың сапасына бақылау жасау жөнiндегi іс-шараларды жүргізу қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) Қазақстан Республикасының Орман кодексі 73-бабының 3-тармағына сәйкес әзірленді және мемлекеттік орман қоры учаскелерінде ормандарды молықтыру мен орман өсiру және олардың сапасына бақылау жасау жөнiндегi іс-шараларды жүргізу тәртібін анықтайды.
2. Ормандарды молықтыру және орман өсіру учаскелердің ықтимал орман өсіру жағдайларына, ағаш және бұта тұқымдылардың орман болып өсу қасиеттеріне сәйкес аймақтық-тұрпаттық негізде жүзеге асырылады және:
1) орман ресурстарын орман өсіру, экологиялық және экономикалық тұрғыдан алғанда неғұрлым тиімді тәсілдермен молықтыруды;
2) мемлекеттік орман қоры жерлерін ұтымды пайдалануды;
3) ормандардың өнімділігі мен сапасын арттыруды;
4) аумақтың оңтайлы мөлшерде орманды болуын қамтамасыз етуді;
5) ормандардың ортаны қорғау және орта құру функцияларын орындау үшін олардың судан қорғау, қорғаныштық, санитариялық-гигиеналық және басқа да пайдалы қасиеттерін арттыруды қамтамасыз етеді.
3. Осы Қағидаларда мынадай ұғымдар пайдаланылады:
1) агротехникалық күтім жасау – орман дақылдарына күтім жасау шаралары, бұл оларда шөп және ұсақ ағаш-бұта өсімдіктерінің өсуіне жол бермеуді және топырақта ылғалдың жиналуын қамтамасыз етуді қамтиды;
2) аралас орман дақылдары – құрамында бірнеше ағаш тұқымдылары және/немесе бұталар бар орман дақылдары;
3) бастапқы орман дақылдары – кескен кезде қажетті тұқымдылардың сенімді түрде жаңаруын қамтамасыз ету мақсатында кесерден бірнеше жыл бұрын өсіп тұрған орман қолтығында өсірілген дақылдар;
4) кеспеағаш аймағы – ағаш кесудiң барлық түрi үшiн бөлiнген немесе ағаштары кесiлу сатысындағы орман учаскесi;
5) орман дақылдарын, тұқымбақтарды, орманның табиғи жаңаруына жәрдемдесу шаралары жүргізілген және мемлекеттік орман қорында табиғи өсуге қалдырылған алқаптарды түгендеу – ормандарды молықтыру мен орман өсіру, тұқымбақтарда көшеттік материал өсіру жөніндегі жұмыстардың тиімділігін анықтау;
6) орман көмкермеген жерлерді орман көмкерген жерлерге ауыстыру - мемлекеттік орман иеленушісінің белгіленген сапа көрсеткіштеріне жеткен орман дақылдарын орман көмкерген жерлер санатына қосу туралы шешім қабылдауы;
7) орман көмкермеген жерлер – ағашы кесілген жерлер, өртеңдер, алаңқайлар, ағашы селдір жерлер;
8) орман дақылдарының жерсінуі – орман дақылдарының бірінші және үшінші өсу жылының аяғында анықталатын тірі өсімдіктері бар отырғызу (екпе) орындарының дақылдардағы отырғызу (екпе) орындарының жалпы санына пайыздық арақатынасы;
9) орман екпелерін қайта жаңарту – құндылығы шамалы немесе өнімділігі төмен екпелерді құнды және өнімділігі жоғары екпелерге ауыстыру;
10) орманның табиғи жаңаруына жәрдемдесу – шаруашылық жағынан құнды тұқымдылардан орманның жаңа ұрпағының тез арада пайда болуы және сақталуы үшін қолайлы жағдайлар жасау;
11) орманды күтіп-баптау – орманды жарықтандыру және тазарту түрінде орман дақылдарына күтім жасау шаралары, бұл осы дақылдардың өсу жағдайларын жақсарту мақсатында оларды көлеңкелеп тұрған тез өсетін ағаш және бұта тұқымдыларының табиғи өскіндерін кесуді және (немесе) қалың екпелерді сиретуді қамтиды;
12) орман дақылдарын техникалық қабылдау – мемлекеттік орман иеленушінің комиссиясы жүргізетін міндетті сипаттағы іс-шара;
13) ормандарды молықтыру және орман өсіру қоры (бұдан әрі - ОМОҚ) – орман дақылдарын алуға, орманның табиғи өсуіне және орманның табиғи жаңаруына жәрдемдесу шараларын жүргізуге арналған мемлекеттік орман қорының жерлері. ОМОҚ мынадай санаттарға бөлінеді: орман дақылдары қоры, орманның табиғи жаңаруына арналған жерлер қоры және орман өсіруге арналған жерлер қоры;
14) өздігінен өсіп-өну – табиғи түрде жаңарған орман ағаштары мен бұталардың өсімі;
15) сүрекдің жасының сыныбы – тегіне байланысты сүрекдіңдердің жас құрылымының сипаттамасы үшін қолданылатын жас аралығы;
16) сүрекдіңнің толымдылығы – нақты және қалыпты (стандартты кестелер бойынша оңтайлы толымдылығы 1,0) екпе ағаштар қималарының алаңдары сомаларының арақатынасымен айқындалатын салыстырмалы көрсеткіш. Жас ағаштарда ағаш шымылдығының толысу дәрежесі бойынша анықталады;
17) таза дақылдар – қандай да бір тұқымдық дақылдар, солардың нәтижесінде осы тұқымдықтың таза екпесі пайда болуға тиіс;
18) табиғи қалпына келу – орманның жаңа тобының табиғи жолмен түзілу процесі;
19) тексеру кезеңі – орман шаруашылығын жүргізу үшін орман орналастыру жобасы әзірленген мерзім;
20) тұқымдықтар (тұқымдандыру көздері) – жеке тұрған тұқымдық ағаштар немесе олардың тұқымдық топтары, орман учаскелері-тұқымдық шоқ ағаштар немесе орманның табиғи жаңаруын қамтамасыз ету үшін жақын орман учаскелерінен тұқымның басқа жаққа ұшып келуі мүмкін емес кеспеағаштарда қалдырылған орман учаскелері-тұқымдық жолақтар;
21) ішінара орман дақылдары – дақылдар мен табиғи жаңарудан қалыптасатын екпелер.

2. Ормандарды молықтыру мен орман өсіру жөніндегі іс-шаралар жүргізу тәртібі

4. Орман кодексінің 73-бабына сәйкес ормандарды молықтыру мен орман өсіру жөнінде мемлекеттік орман қорында жүргізілетін жұмыс көлемі орман орналастыру және осы салада маманданған басқа да жобалау-іздестіру ұйымдары әзірлеген, мемлекеттік экологиялық сараптамадан өткен жобалармен (орман орналастыру жобасы) айқындалады.
5. Ормандарды молықтыру көлемі орман орналастыру жобасында бүкіл тексеру мерзіміне көзделеді және кесу мен орманды молықтыру арасында алшақтыққа жол берілмейтіндей түрде жүргізіледі.
6. Орман орналастыру жобаларында сондай-ақ орман көмкермеген жерлердегі барлық телімдерде (селдір ормандардан басқа), сонымен бірге тексеріс кезеңінің кеспеағаш қорын құрайтын телімдерде тағайындалатын орманды табиғи жаңартуды қоса алғанда, ормандарды молықтыру тәсілі көрсетіліп, ормандарды молықтыру жөніндегі іс-шаралар айқындалады.
7. Ормандарды молықтыру мен орман өсіру:
1) орманның табиғи жаңаруы;
2) орманның табиғи жаңаруына жәрдемдесу;
3) орман дақылдарын құру тәсілдерімен жүзеге асырылады.
8. Таулы ормандардың орта және жоғарғы белдеулері аймағының тік беткейлерінде ормандарды молықтыру негізінен орманның табиғи жаңаруы немесе орманның табиғи жаңаруына жәрдемдесу шараларын жүргізу жолымен жүзеге асырылады.
9. Ал қалған табиғи аймақтарда табиғи жаңарудың нәтижелеріне және орманның табиғи жаңаруы немесе орман дақылдарын құру арқылы шаруашылықтың қарқынды жүргізілуіне байланысты болады.
10. Рұқсат етілген шекті мерзім ішінде орманды шаруашылық тұрғыдан құнды тұқымдармен табиғи қалпына келтіру мүмкін болмайтын орман көмкермеген жерлерде орман дақылдары құрылады.
11. Сүрекдіңдерді кесуден кейін бірден орман дақылдарын құру керек орман учаскелері орман орналастыру жобаларымен анықталады.
12. Қалған алқаптарда ормандарды молықтыру мен орман өсіру қоры жерлерінің әрбір санаты үшін ормандарды молықтыру және орман өсірудің кезектілігі мен мерзімін мемлекеттік орман қорында болған өзгерістерді ескере отырып, орман орналастыру және басқа да жобалау-іздестіру ұйымдары әзірлеген жобалар бойынша орман иеленушілер белгілейді.
13. Есептен шығарылған орман дақылдары, құндылығы аз екпелер өсіп тұрған алқапта және бұдан бұрын орман аясында болмаған алқапта жобалау-іздестіру ұйымдары орман дақылдары жұмыстарын жүргізудің бүкіл циклін айқындайтын орман дақылдарын құру жобаларын әзірлейді.
14. Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде ормандарды молықтыру мен орман өсіруді орман иеленушілер жүзеге асырылады.
15. Орман қоры учаскелері ұзақ мерзімді орман пайдалануға берілген орман пайдаланушылар (бұдан әрі - орман пайдаланушылар) ормандарды молықтыруды ғана жүзеге асырады.
16. Орман пайдаланушылар басты мақсатта пайдалану үшін ағаш кесуді жүргізген кезде олар орманды жаңартуды қоса алғанда, орманды молықтыруды ағашы кесілген орман алқабынан екі мәрте асып түсетін алқапта жүргізеді. Осы мақсаттар үшін мемлекеттік орман иеленушілер орман пайдаланушыларға орман орналастыру жобасына сәйкес орман дақылдары қорының құрамынан қосымша алқаптар береді.

3. Орманның табиғи жаңаруын жүргізу тәртібі

17. Орманның табиғи жаңаруы (өсуі):
1) шаруашылық тұрғыда құнды тұқымдылардың өсуге қабілетті өскіні болған жағдайда;
2) егер тұқыммен жаңарту мүмкін болмаса, ал өсу арқылы жаңару шаруашылық жүргізу мақсаттарына сәйкес келсе, түбірден немесе тамыр тармақтарынан балақ шыбықтардың пайда болуы арқылы өсу жолымен жаңаруға қабілетті ағаш тұқымдылар екпелерін кесу кезінде көзделеді.
18. Орманның жаңару мерзімінің басталуы болып мыналар қабылданады:
1) ағаш кесілген жерлерде - сүрекдіңді кесудің аяқталу сәті;
2) орман көмкермеген жерлерде - топырақты минералдандыруды өткізудің немесе қоршаудың аяқталу сәті;
3) ормандандыруды талап ететін мелиорацияланған ормансыз жерлерде - мелиоративтік жұмыстардың аяқталу сәті.
19. Орманды жаңартудың рұқсат етілген шекті мерзімдері орман өсетін аймақтар мен орман түрлерінің топтары бойынша орман орналастыру жобасында белгіленеді.
20. Орманның өсу жолымен жаңаруы өздерінің жасы, мөлшері және жай-күйі бойынша түбір өскінінің немесе тамыр тармақтарының пайда болуына ықпал ететін ағаштары бар сүрекдіңдерді кескеннен кейін көзделеді. Бұл орайда ағаш кесуді қыс кезінде жүргізеді, түбірлер барынша аласа күйінде қалдырылады (жайылма су жағдайында су тасқынының биіктігі мен ұзақтығы ескеріледі), кеспеағаш аймағын тазартуды өскіндер немесе тамыр тармақтары пайда болғанға дейін аяқтайды.
21. Орманды өсу жолымен жаңарту кезінде еменнің өскінмен жаңаруы екі генерациядан, қайың, көктерек – үш генерациядан аспауы тиіс.

4. Орманның табиғи жаңаруына жәрдемдесу тәртібі

22. Орманның табиғи жаңаруына жәрдемдесу шаралары ойдағыдай табиғи жаңаруды күтуге болатын ормандарда жүргізіледі.
23. Орманның табиғи жаңаруына жәрдемдесу шараларына мыналар жатады:
1) ағаш дайындау кезінде шаруашылық жағынан құнды тұқымдылардың өміршең өскіндері мен шыбықтарын сақтау;
2) кеспеағаш жұмыстары аяқталған соң өскіндер мен өздігінен өсіп-өнген өркендерге күтім жасау;
3) топырақтың үстіңгі қабатын ішінара минералдандыру;
4) ағашы кесілген жерлерді қоршау;
5) шаруашылық жағынан құнды тұқымдылардың өскіндері мен өздігінен өсіп-өнген өркендердің мөлшері жеткіліксіз немесе олар біркелкі орналаспаған учаскелерде орманның табиғи жаңаруын толықтыру үшін бас тұқымдықтың көшеттерін немесе қалемшелерін отырғызу.
24. Тұқым шашқыштарды (ағаштар мен шоқ ағаштарды) қалдыру – жаңаруды қамтамасыз етудің аса маңызды шарты ретінде кеспеағаштарды бөлу және кесу кезіндегі міндетті орман өсіру шарасы, орманның табиғи жаңаруына жәрдемдесу шараларына іс-шаралардың дербес түрі ретінде енгізілмейді. Қалдырылатын тұқым шашқыштарды орналастыру және олардың саны Ағаш кесу қағидаларымен айқындалады.
25. Ағаш дайындау кезінде шаруашылық жағынан құнды тұқымдылардың өміршең өскіндері мен шыбықтарын сақтауды орман иеленушілер мен орман пайдаланушылар кеспеағаш жұмыстарының тиісті технологиясын қолдану арқылы қамтамасыз етеді.
Ағаш дайындау маусымы мен ағаш кесу тәсіліне байланысты өскіндерді сақтаудың нормативтік көрсеткішін қамтамасыз ету қажет.
26. Кеспеағаш жұмыстары аяқталған соң өскіндер мен өздігінен өсіп-өнген өркендерге күтім жасау сақталып қалған өскіндерді ағаштар мен бұталарды көлеңкелейтін ағаш кесу қалдықтары мен жер үйінділерінен босатуды және тым қалың ағаш топтарын сиретуді білдіреді.
27. Толымдылығы 0,6-дан аспайтын кесуге түсетін екпелердің қолтығында, тұқымдардың өсіп-өнуіне және өскіндердің төзімді болуына жайлы жағдайлар жасау мақсатында ағашы кесілген жерлер мен алаңқайларда топырақтың үстіңгі қабатын минералдандырады.
28. Топырақты минералдандыруды бүкіл учаске алқабының 30 пайызынан кем болмайтын алқапта және тұқым шашқыштардан 5 метр немесе сақталып қалған өскін мен шыбық топтарынан 2-3 метр жақын болмайтын жерлерде жүргізіледі.
29. Жас ағаштарды үй және жабайы жануарлардың зақымдау қауіпі орын алған жағдайда орманы табиғи жаңарып жатқан учаскелер барлық жағынан немесе мал айдап өтетін жерлерде қоршалады.
30. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 14 ақпандағы № 141 қаулысымен бекітілген Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде ағаш кесу қағидаларымен айқындалған нормативтік көрсеткіштен төмен өздігінен өну, сақталған өскін және шыбық мөлшері бар ағашы кесілген жерлерде бас тұқымдының көшеттері мен қалемшелері қосымша отырғызылады. Бұл ретте ағаш отырғызу орындарының саны осы жағдайларда жаппай отырғызылған орман дақылдары үшін қабылданған норманың 25 пайызынан аспайды.
31. Шектеулі шаруашылық қызмет режимі белгіленген ормандарда орманның табиғи жаңаруына жәрдемдесу шаралары олар шаруашылық жүргізу режимін бұзбаса ғана тағайындалады.

5. Орман дақылдарын құру тәртібі

32. Рұқсат етілетін барынша шекті мерзім ішінде шаруашылық тұрғыда құнды тұқымдыларды табиғи жаңару немесе орманның табиғи жаңаруына жәрдемдесу арқылы қалпына келтіруді қамтамасыз ету мүмкін болмайтын мемлекеттік орман қоры жерлерінде орман дақылдары құрылады.
33. Орман дақылдарын құруға арналған мемлекеттік орман қоры учаскелері орман дақылдары қорын құрайды, ол мынадай санаттарға бөлінеді:
1) 1-2 жыл бұрын ағашы кесілген жерлер;
2) 3 және одан көп жыл бұрын ағашы кесілген, рұқсат етілетін барынша шекті мерзім ішінде орман шаруашылық тұрғыдан құнды тұқымдылармен табиғи жаңармаған жерлер;
3) өрттің салдарынан (өртеңдер) немесе басқа да себептер бойынша жойылған, рұқсат етілетін барынша шекті мерзім ішінде орманның шаруашылық тұрғыдан құнды тұқымдылармен табиғи жаңаруы күтілмейтін екпелер учаскелері;
4) жойылған және есептен шығарылған орман дақылдары;
5) алаңқайлар, сондай-ақ пайдалы қазбалары алынғаннан кейін орман өсіруге жарамды жағдайға келтірілген жерлер;
6) ауыл шаруашылығына пайдаланудан шығарылған, орман өсіруге жарамды жерлер;
7) орман өсіруге жарамды құмдар, жыралар және басқа да ормансыз жерлер; бұл ретте осы санаттағы жерлер агрохимиялық топырақ зерттеулері жүргізілгеннен кейін орман дақылдары қорына енгізіледі;
8) орман дақылдарын құру тәсілімен қайта жаңартуды қажет ететін құндылығы аз екпелер.
34. 33-тармақтың 1), 2), 3) тармақшаларында көрсетілген учаскелерде орман дақылдары орман иеленуші әзірлеп, оның бірінші басшысы бекіткен жобалар бойынша құрылады.
35. 33-тармақтың 4), 5), 6), 7), 8) тармақшаларында көрсетілген учаскелерде орман дақылдары осы салада маманданған жобалау-іздестіру ұйымдары нақты әрбір учаске үшін әзірлеген, мемлекеттік экологиялық сараптамадан өткен жобалар бойынша құрылады.
36. Тау жағдайларында орман дақылдарын құру үшін жер дайындауды жобалау кезінде жер өңдеу тәсілі учаскенің географиялық аймақтылығы, тау беткейлерінің рельефі, экспозициясы және көлбеулігі, топырақ төсеуші жыныстың су өткізгіштігі, топырақтың тастақтығы дәрежесі, учаскенің мөлшері мен қолжетімділігі, эрозиялық үдерістердің пайда болу және даму қаупі ескеріле отырып таңдалады.
37. Таулы учаскелерде беткейлердің көлбеулігіне, топырақ жағдайларына байланысты жер өңдеу осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес жобаланады.
38. Топырақта зиянкестер болған жағдайда оны орман дақылдарын құру үшін жер дайындау кезінде химиялық өңдеу қолданылады, ол техникалық регламенттерге сәйкес жүзеге асырылады.
39. Ерекшелік ретінде, тез өсетін құндылығы аз тұқымдылардың қайта өсу қауіпі болмаған жағдайда топырақты алдын ала өңдемей-ақ орман дақылдарын көшеттермен бір гектарға 500 данаға дейін түбір мөлшерінде жақсы тазартылған ағашы кесілген жерлерде, арамшөптерден таза жыртылатын жерлерде, құмдарда, орман өсіруге жарамды тегістелген үйінділерде, орман дақылдарымен бәсекелес өсімдіктер өспейтін және тым қатты қуаңшылыққа ұшырамаған жерлерде отырғызуға рұқсат етіледі.
40. Бірінші кезекте орман дақылдары қорының мынадай жерлері игеріледі:
1) су және жел эрозиясына ұшыраған учаскелер;
2) елді мекендердің жасыл аймақтарында және өзендер, көлдер, су қоймалары, каналдар және басқа да су объектілерінің жағалауларындағы ормандардың тыйым салынған жолақтарында орналасқан учаскелер;
3) қылқан жапырақты ағаш тұқымдылардың жаңадан кесілген жерлері және биік сабақты шөптесін өсімдіктер жылдам өсіп кететін өртеңдер алқаптары;
4) жоғарғы сыныптар бонитетіндегі екпелерді өсіруге жарамды топырағының шығымдылығы жоғары орман көмкермеген жерлер;
5) құнды ағаш тұқымдыларды енгізу көзделген құндылығы төмен екпелер кесілген жерлер;
6) пайдалы қазбалар өндіруден шығарылып, орман өсіруге жарамды күйге келтірілген жерлер.
41. Құмайт жерлерде орман дақылдарын құру кезінде қажет болған жағдайда бұта ағаштарынан (бұталардан) ықтырмалар жасау жолымен жылжымалы құмдарды тоқтату шаралары жүргізіледі. Бұл жағдайда бас тұқымдыны енгізгенге дейін алдын ала бұталар отырғызу орман дақылдарының көлеміне есептелмейді.
42. Құрамы бойынша орман дақылдары таза немесе аралас күйінде құрылуы мүмкін.
Басты тұқымдық жергілікті орман құраушы тұқымдылардан таңдап алынады, ал оң тәжірибе жинақталған жағдайда – жерсіндірілген тұқымдылардан таңдалады. Ол шаруашылық жүргізу мақсаттарына сай болуға және учаскенің орман өсу жағдайларына сәйкес келуге тиіс.
Ілеспе тұқымдылар мен бұталарды таңдағанда олардың бас тұқымдықпен бір біріне әсер етуін ескеру керек.
43. Орман дақылдарының бастапқы жиілігі және отырғызатын (егетін) орындарды орналастыру орнықты, шығымдылығы жоғары сүрекдіңнің қалыптасуын қамтамасыз етуге тиіс. Орман дақылдарын көшеттермен отырғызған кезде бір гектарға отырғызылатын өсімдіктердің саны орман көмкерген жерлерге ауыстырылатын орман дақылдарының сапасын бағалаудың орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды молықтыру мен орман өсiру саласындағы уәкiлеттi орган белгілейтін нормаларымен айқындалған нормативтік көрсеткіші белгіленген мөлшерден кем болмауы керек.
Көшеттер отырғызу арқылы құрылатын сексеуілдің орман дақылдарының бастапқы жиілігі бір гектарда отырғызу орыны 1,78 мың данадан кем болмауға тиіс.
44. Орман дақылдарын құрудың негізгі әдісі отырғызу болып табылады.
Отырғызуды су және жел эрозиясына ұшырайтын жерлерде, ылғалы мол жерлерде және отырғызу орындарын арамшөптер тез басып қалатын учаскелерде, сондай-ақ ылғалы аз аудандарда жүргізген жөн. Селекциялық көшеттік материалдар қолданылатын дақылдар, сондай-ақ қылқан жапырақты тұқымдылардың дақылдары отырғызу арқылы ғана өсіріледі.
45. Отырғызу үшін орман дақылдарының сенімділігін қамтамасыз етуге, оларға агротехникалық күтім жасау қажеттілігін азайтуға және орман дақылдарын орман көмкерген жерлерге ауыстыруды тездетуге мүмкіндік беретін стандартты көшеттер мен шыбықтар, сондай-ақ қалемшелер пайдаланылады.
46. Шөл және шөлейт аймақтарда жеңіл механикалық құрамдағы топырақта құмды бекітетін тұқымдылардың орман дақылдарын - сексеуіл, черкез, жүзгін құру кезінде, сондай-ақ Қазақ шағын тау қыратының далалы аймағында құнды ағаш тұқымдылары басым тік беткейлерде (21 градустан астам) тұқым себуге рұқсат етіледі.
47. Неғұрлым қатаң орман өсіру жағдайларында механикалық құрамы орташа және ауыр топырақты жерлерде орман дақылдары көшеттер отырғызу арқылы құрылады.
48. Себу әдісімен жапырақты тұқымдылардың тұқымдары ірі орман дақылдары: емен, талшын, жаңғақ, бадам, пісте өсіруге рұқсат етіледі.
49. Орман көмкерген жерлерде орман дақылдары құндылығы аз екпелерді қайта жаңартқанда, орман қолтығындағы және бастапқы орман дақылдарын құрғанда отырғызылады.
Өздерінің құрамы, пісіп-жетілу жасында күтілетін толымдылығы, шығымдылығы және атқаратын пайдалы қызметтері бойынша учаскенің орман өсіру жағдайларына және ормандардың нысаналы мақсатына сәйкес келмейтін бес жастағы және одан да үлкен құндылығы аз екпелер қайта жаңартуға жатады.
50. Қайта жаңарту қоры:
1) неғұрлым шығымды сүрекдіңдер өсіруге жарамды учаскелердегі бұталы жыңғылдарды;
2) учаскенің орман өсіру жағдайларына сай келмейтін құндылығы аз ағаш тұқымдыларының өскіндерін;
3) селдіреген толымдылығы төмен (толымдылығы 0,5 және одан төмен) немесе зақымданған екпелер мен жасы екінші сыныптағы және одан үлкен қажетсіз тұқымдылар басым шығымдылығы төмен сүрекдіңдерді қамтиды.
51. Құндылығы аз екпенің құрамы мен биіктігіне, онда өсіп тұрған бас тұқымды ағаштардың мөлшеріне және учаске аумағы бойынша олардың біркелкі бөлінуіне байланысты екпелерді қайта жаңартудың дәліздік, шоқтанған-топтық немесе тұтас қамту тәсілдері қолданылады.
52. Орман қолтығындағы дақылдарды санитариялық-гигиеналық функцияларды арттыру мақсатында жасыл аймақтардың ормандары мен ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың рекреациялық аймақтарында, орман шаруашылығы қауырт жүргізілетін аудандардағы қорғаныштық екпелерде отырғызады. Дақылдар енгізілгенге дейінгі сүрекдіңнің толымдылығы 0,6-дан аспауы тиіс.
Орман көмкерген жерлердегі орман дақылдарының бастапқы жиілігі осы орман өсіру жағдайларында тұтас дақылдар үшін сапаны бағалаудың нормативтік көрсеткішінің 50 пайызынан кем болмауы тиіс.
53. Сүректі жедел алу мақсатында плантациялық орман дақылдары құрылады. Плантациялық орман дақылдары үшін орман өсіру жағдайлары жақсы орманның неғұрлым шығымды түрлеріндегі орман дақылдары қорының алқаптары бөлінеді.
54. Аумақтың орманды жерлерін көбейту, эрозиялық үрдістерді болдырмау және бұдан бұрын орманы болмаған аумақтардағы экологиялық ахуалды жақсарту мақсатында:
1) жер бетіндегі су ағысын реттеу, топырақтың су эрозиясымен күресу және судың жер бетіндегі су ағысын топырақ ішіндегі су ағысына ауыстыру үшін тау беткейлері мен сай-салалы жерлерде екпелер;
2) жергілікті жердің гидрологиялық және микроклиматтық жағдайларын жақсарту, жолдарды қарлы борасындардан қорғау үшін мемлекеттік қорғаныштық орман жолақтары;
3) шағын өзендерді және басқа да су көздерін эрозия өнімдерімен батпақтанудан, ластанудан қорғау және олардың су режимін жақсарту үшін бұлақ басындағы, су сағасы мен жағасы бойындағы екпелер;
4) құмдарда оларды бекіту, жел эрозиясынан қорғау, сүрек алу, жасыл аймақтар құру мақсатында пайдалану үшін алқаптық, ықтырмалық немесе жолақтық екпелер;
5) жайылымдық жерлерде алқаптардың жемшөптік шығымдылығын арттыру, мал қораларын қатты желдерден және қар мен ұсақ топырақтың басып қалуынан қорғау, малды күн радиациясынан, желден және зиянды жәндіктерден қорғау үшін орман жолақтары, ықтырмалар және алқаптық екпелер;
6) тез өсетін ағаш тұқымдылардың плантациялары құрылады.
55. Ағаш отырғызу және ағаш тұқымын себу жұмыстары аяқталғаннан кейін он күнтізбелік күн өткен соң орман иеленушінің бірінші басшысының шешімімен құрылған комиссия орындалған орман дақылдары жұмыстарына техникалық қабылдау жүргізіп, осы Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Актімен ресімделеді. Комиссияның құрамына орман мекемесі бірінші басшысының орынбасары мен мамандары енеді. Комиссия мүшелерінің жалпы саны кемінде үш адам болуға тиіс.
56. Ормандарды молықтыру, орман өсіру бойынша орындалған жұмыстардың тиімділігін және оларды жақсарту жөнінде шаралар қолданудың уақтылығын анықтау үшін орман иеленушінің бірінші басшысының шешімімен түгендеу өткізу жөніндегі комиссия (түгендеу комиссиясы) құрылады. Комиссияның құрамына орман мекемесінің бірінші басшының орынбасары мен мамандары енеді. Түгендеу комиссиясы мүшелерінің жалпы саны кемінде бес адам болуға тиіс.
57. Түгендеу өсімдіктердің өсу кезеңі аяқталғаннан кейін күзде орман өсу аймағына байланысты түрлі мерзімде, бірақ 15 қазаннан кешіктірмей жүргізіледі, түгендеуді өткізу мерзімі отыз күнтізбелік күн.
Түгендеуге бірінші және үшінші күнтізбелік жылы отырғызылған орман дақылдары (қорғаныштық екпелер) жатады. Орман дақылдарына (қорғаныштық екпелерге) түгендеу жүргізу нәтижелері осы Қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес нысан бойынша далалық кәртішкелерге енгізіледі. Далалық кәртішкелерде орман дақылдарының өсімталдығы, орман дақылдарын толықтыру пайызы, сондай-ақ күтім жасау жөнінде ұсынылатын шаралар көрсетіледі.
58. Өсімталдығы 25-85 пайыз орман дақылдары толықтыруға жатады. Учаске алқабы бойынша біркелкі өспей қалған дақылдар кез келген өсімталдық жағдайында толықтырылады.
Орман аурулары мен зиянкестері болатын жекелеген жағдайларда орман мекемесінің түгендеу комиссиясы өсімталдығы 25 пайыздан астам орман дақылдары учаскелерін толықтырудың қажетсіздігі және осындай алқаптарды орман дақылдары қорына енгізіп, оларды есептен шығару мүмкіндігі туралы, сондай-ақ жерсінген дақылдар қылқан жапырақты ағаштар тұқымдыларын құрап, жай-күйі жақсы болса, өсімталдығы 25 пайыздан аз біржылдық дақылдарды есептен шығарудың қажетсіздігі туралы шешім қабылдайды, бірақ бұл алқаптар келесі жылдың көктемінде міндетті түрде толықтырылатын болады.
59. Өсімталдығы 25 пайыздан кем орман дақылдары есептен шығарылуға жатады. Түгендеу комиссиясының екпелерді есептен шығару туралы шешімі осы Қағидаларға 4-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Есептен шығару актісімен ресімделеді.
60. Орманның табиғи жаңаруына жәрдемдесу және табиғи өсуге қалдырылған ағаш кесілген жерлерді (өртеңдерді) тексеру шаралары жүргізілген алқаптарды түгендеу олар отырғызылған бесінші жылы жүргізіледі.
Түгендеу нәтижелері осы Қағидаларға 5-қосымшаға сәйкес нысан бойынша далалық кәртішкелерге енгізіліп, оларға түгендеу комиссиясының барлық мүшелері қол қояды.
62. Комиссияның барлық мүшелері қол қойған орманның табиғи жаңаруына жәрдемдесу шаралары жүргізілген орман дақылдары мен қорғаныштық орман екпелерін түгендеудің далалық кәртішкелері орманның табиғи жаңаруына жәрдемдесу шаралары жүргізілген орман дақылдарын, қорғаныштық орман екпелерін және алқаптарды түгендеу жөніндегі негізгі бастапқы құжаттар болып табылады және оларды орман көмкерген жерлерге ауыстырғанға немесе пайдалануға бергенге дейін орманшылықта сақталады.
62. Ормандарды молықтырудың жай-күйі мен тиімділігін есепті кезеңде:
1) есепті кезеңде ормандарды молықтыру алқабының осы кезеңде жаппай ағашы кесілген жерлер мен өртеңдердің жалпы алқабына арақатынасына тең ормандарды молықтыру коэффициенті;
2) есепті кезеңде шаруашылық тұрғысынан құнды екпелер санатына енгізілген жас талдар алқабының есепті кезеңде ормандарды молықтыру жөнінде жұмыстар жүргізілген жалпы алқапқа арақатынасына тең ормандарды молықтыру тиімділігінің коэффициенті;
3) есепті кезеңде енгізілген жас талдар алқабының есепті кезеңде жаппай ағашы кесілген жерлер мен өртеңдердің жалпы алқабына арақатынасына тең шаруашылық тұрғысынан құнды екпелер санатына жас талдарды енгізу коэффициенті сипаттайды.
63. Ормандарды молықтырудың ойдағыдай жүргізілу барысын бірге тең (немесе оған жақын) көрсетілген коэффициенттердің мәні сипаттайды.

6. Ормандарды молықтыру мен орман өсіруге бақылау
жасау тәртібі

64. Ормандарды молықтыру мен орман өсіру саласындағы мемлекеттік бақылауды орман қорын қорғау, күзету, пайдалану, ормандарды молықтыру мен орман өсіру саласындағы уәкілетті орган (бұдан әрі – уәкілетті орган) мен оның аумақтық органдары (бұдан әрі – аумақтық инспекция) жүзеге асырады.
65. Бақылау ормандарды молықтыру мен орман өсіру жөнінде орындалған іс-шаралардың орман орналастыру жобаларына сәйкестігін тексеру жолымен жүзеге асырылады.
66. Мемлекеттік орман иеленушілер тексеруді жүзеге асырушы уәкілетті органның немесе аумақтық инспекцияның лауазымды тұлғаларына қажетті материалдарды береді.
67. Тексеру мемлекеттік орман иеленуші өкілінің қатысуымен тексеру орнына барып жүзеге асырылады.
68. Жүргізілген тексерудің қорытындылары бойынша да орман иеленушінің қатысуымен осы Қағидаларға 6-қосымшаға сәйкес нысан бойынша екі данада Тексеру нәтижелері туралы акт жасалады.
69. Тексеру анықтаған тәртіп бұзушылықтар бойынша мемлекеттік орман иеленушіге Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Қазақстан Республикасының Кодексінде көзделген шаралар қолданылады.

Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде
ормандарды молықтыру мен орман өсiру және
олардың сапасына бақылау жасау жөнiндегi
іс-шараларды жүргізу қағидаларына
1-қосымша

Таулы жағдайларда орман дақылдарын
құру үшін жер өңдеу тәсілдері

Р/с №	Тау беткейінің көлбеуі және топырақтың сипаттамасы	Жер өңдеу тәсілі
1	2	3
1.	Тау беткейінің көлбеуі 6 градусқа дейін қалың қабатты және тасы аз топырақтарда	Жаппай өңдеу
2.	Тау беткейінің көлбеуі 6 градустан 12 градусқа дейін:
	1) тасы аз топырақта	Жолақтап жырту немесе жыртпа террастар тарту, сондай-ақ түбін қопсыта отырып, көлденең атыздар тілу
	2) құрғақ және сабағы биік өсімдіктер өспейтін құнарлы тасты топырақта	Тілімдерді қопсыту, борозда тартып түбін қопсыту немесе шағын терассалар дайындау
	3) бұталар өскен немесе сабағы биік шөптесін өсімдіктер қаптап кеткен учаскелерде	Бульдозер немесе тамыр жұлып-жинағыш дайындаған 3-4 метр үзілімдері бар ұзындығы 15-20 метр үзік жолақтармен. Жиектерінің аралығындағы қашықтық 2,5-3,5 метр болатын террастар, атыздар, жолақтар ұзын жағымен бірінен кейін бірі көлденең орналастырылады
3.	Терең және орташа қабатты тасы аз топырақты тау беткейінің көлбеуі 12 градустан 20 градусқа дейін еңіс және құлама жоталарда	Бульдозерлермен және тамыр жұлып-жинағыштармен тау беткейін бойлай 3-5 метрлік қысқа үзік жолақтар тарту
4.	Құлама тау беткейлерінде (21 градустан астам) су өтетін аналық топырақ төселген жерлерде	Топырақты террастар немесе алаңқайлар түрінде ғана дайындауға жол беріледі
5.	Шағын көлемді тасы көп учаскелерде	Қолмен алаңқайлар жасап өңдеу, шұңқырлар дайындау

Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде
ормандарды молықтыру мен орман өсiру және
олардың сапасына бақылау жасау жөнiндегi
іс-шараларды жүргізу қағидаларына
2-қосымша

Нысан

Орман дақылдарының Орындалған жұмыстарын техникалық қабылдау актісі

20__жылғы "____" ______________
________________________________________________құрамындағы комиссия
_____________________________________________________орманшылығында орман дақылдарын құру бойынша орындалған жұмыстарға (айы, жылы) қабылдау жүргізді.
Орман дақылдары жұмыстарын қабылдау кезінде мыналар анықталды:
1. Жұмыстар___ орамның____алаңында ______ га алқапта орындалған.
2. Себу және отырғызу жұмыстарын жүргізу уақыты (басталуы және аяқталуы, кідіру себептері) ___________ бастап _________ж. дейін.
3. Орман дақылдарын құру тәсілі (отырғызу, себу – қатарлық, ұялы, тұқымдыларды орналастыру схемасы және т.б.________________________________________________________.
4. Жер дайындаудың уақыты мен тәсілі (ені, ұзындығы көрсетіліп жаппай, сүдігер жырту, ерте пар, қара пар: ішінара жолақтармен, атыздармен, алаңқайлармен) _______________________
5. Дайындалған жердің мөлшері (жер жырту тереңдігі, ластануы, кесек топырақтылығы)
___________________________________________________________________
6. Отырғызу (жасы, стандарттылығы) саны, себу материалының сапасы, тегі, жиналған уақыты. Сапалылығы, сертификат №, күні, себу алдындағы өңдеу __________________________
7. Жұмыстарды жүргізу (отырғызу машинасымен, Колесов семсерімен және т.б.)
___________________________________________________________________
8. Себу, отырғызу жұмыстарының сапасы (отырғызу тереңдігі, тамырлардың орналасуы, отырғызу тығыздығы, таңбалаудың түзулігі және т.б. ____________________________________
9. Топырақ құрылымын жақсарту және ылғал жинау жөніндегі іс-шаралар (гипс, тыңайтқыштар енгізу, қар тоқтату, себу алдында культиваторлау және т.б.)
_____________________________________________________________________
10. Жұмыс жобасынан ауытқу және оның себептері _________________________________
11. Себу және отырғызу жұмыстарының дақылдардың сапасына әсер етуі мүмкін негізгі ақаулары (көлемі, сипаты)_______________________________________________________
12. Құны мен жұмыстар көрсетіліп жол берілген кемшіліктерді түзеу жөніндегі іс-шаралар
_____________________________________________________________________
13. Дақылдардың күтіліп отырған өсімталдығы ескеріле отырып, орындалған жұмыстардың сапасын жалпы бағалау (жақсы, қанағаттанарлық, қанағаттанарлықсыз)______________________
_____________________________________________________________________
14. Жұмысты ______________________ орманшылығының______________________орман дақылдары бригадасы орындады.
15. Орман дақылдары жұмыстарын орындауға басшылық жасаған жауапты орындаушы____________________________________________
Комиссия мүшелері:______________________________________
(лауазымы, Т.А.Ә. қолы)

Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде
ормандарды молықтыру мен орман өсiру және
олардың сапасына бақылау жасау жөнiндегi
іс-шараларды жүргізу қағидаларына
3-қосымша

Нысан

20 ___ жылы отырғызылған орман дақылдары мен
қорғаныштық орман екпелерін түгендеудің
ДАЛАЛЫҚ КАРТОЧКАСЫ № ____, код ____

1. Орман иеленуші _____________________________________________
2. Филиал _____________________________________________________
3. Орманшылық _________________________________________________
4. Орам ________________________, алаң_________________________
5. Орман өсіру жағдайларының үлгісі____________________________
6. Телім алқабы ______________________________________________
7. Өндіру тәсілі: отырғызу, себу, көшеттер отырғызу, селекциялық отырғызу материалы (асты сызылсын), қорғаныштық екпелердің санаты __________________
_______________________________________________________________
8. Бас тұқымдық (жоба бойынша)_________________________________
9. Ауыстыру схемасы ___________________________________________
10. Орналастыру ________________ м, 1 га отырғызу (себу) орындарының мөлшері ___________ дана (жоба бойынша)
11. 1 га отырғызу (себу) қатарларының ұзындығы _________ м.
12. Барып тексеру нәтижелері:

сынақ алқабының №	Сынақ мөлшерім2 қума метр	Тұқымдық	Техникалық қабылдау актісі бойынша отырғызу орындарының орналасуы және саны	Сынақта сақталған өсімдіктерді ң саны, дана	Жойылғанд ар саны, дана
1	2	3	4	5	6
1 2 3 " " " Сынақта барлығы 1 га шаққанда Орман дақылдарын техникалық қабылдау актісі бойынша 1 гектарға отырғызылған өсімдіктер

Өсімталдығы ________________________ %
13. Жойылу себебі ___________________________________________________
_____________________________________________________________________ 14. Дақылдарды, қорғаныштық орман екпелерін бағалау, стандарттар мен техникалық шарттарға сәйкестігі, ұсынылатын іс-шаралар.

Дақылдарды бағалау: жақсы, қанағаттанарлық, қанағаттанарлықсыз, жойылғандар (есептен шығаруды қажет етеді (асты сызылсын).
Өсімдіктердің жойылуының негізгі себептері: кеміргіштер, саңырауқұлақ аурулары, жәндіктер, малдың түсуі, механизмдердің зақымдауы, жұмыстардың нашар сапасы.
Мынадай іс-шаралар жүргізу қажет: толықтыру (пайызы көрсетілсін), агротехникалық және орман шаруашылық күтімдер (күтім жасаудың көлемі мен еселігі көрсетілсін).

Комиссия мүшелері:____________________________________________
(лауазымы, Т.А.Ә. қолы)

____________________________________________
(лауазымы, Т.А.Ә. қолы)
_____________________________________________
(лауазымы, Т.А.Ә. қолы)

20___ж. "____" _________________

Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде
ормандарды молықтыру мен орман өсiру және
олардың сапасына бақылау жасау жөнiндегi
іс-шараларды жүргізу қағидаларына
4-қосымша

Жойылған орман дақылдары мен қорғаныштық орман екпелерін есептен шығару
Актісі

"___" ______________ 20__ ж.

Біздер, комиссия мүшелері, ____________________________________
(орман иеленушінің атауы)
_____________________________________________________________________
(қызметі, Т.А.Ә.)
____________________________________________________________________

_______________ қатысуымен ________________________________________
(орманшылықтың, филиалдың, орман иеленушінің атауы)
отырғызған орман дақылдарын, қорғаныштық орман екпелерін түгендеу кезінде өсіруге ________мың теңге жұмсалған ________ га алқаптың жойылғаны туралы акт жасады.
Барып көру және орман дақылдары мен қорғаныштық орман екпелеріне жүргізілген есептің нәтижесінде комиссия орман дақылдары мен қорғаныштық орман екпелерінің мына учаскелерін есептен шығаруды ұсынады:

Телімнің орналасқан жері (орам, телім №)	Отырғызу маусымы және жылы	Алқап, га	Бас тұқымдық	Өндіру тәсілі	Өсімталдығы, %	Жойылу себептері	Жұмсалды, мың теңге
1	2	3	4	5	6	7	8

1. Орман дақылдары
Жиыны
2. Қорғаныштық орман екпелері,
оның ішінде:
Жиыны
эрозияға қарсы орман екпелері
Жиыны
Қорғаныштық орман жолақтары
Жиыны

Осы актінің негізінде орман дақылдарын есепке алу кітабында тиісті жазбалар жазылсын.
Комиссия мүшелері: __________________________________
(лауазымы, Т.А.Ә. қолы)
___________________________________
(лауазымы, Т.А.Ә. қолы)
___________________________________
(лауазымы, Т.А.Ә. қолы)

20___ж. "____" _________________

Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде
ормандарды молықтыру мен орман өсiру және
олардың сапасына бақылау жасау жөнiндегi
іс-шараларды жүргізу қағидаларына
5-қосымша

Нысан

Орманның табиғи жаңаруына жәрдемдесу шаралары жүргізілген
алқаптарды түгендеудің және 20__ жылы табиғи өсуге
қалдырылған ағашы кесілген жерлерді (өртеңдерді) тексерудің
далалық карточкасы № ______, код ______

1. Орман иеленуші___________________________________________________
2. Филиал _______________________ орманшылық________________________
3. Орам № _________, алаң ___________, учаскенің көлемі __________________ га
4. Учаскенің бағалау сипаттамасы: ағашы кесілген жер (өртең) 20____ ж., орман шымылдығы көмкерген екпенің құрамы _____________________, жасы ________________, _____________________________толымдылығы көрсетіледі.
5. Орманның түрі ___________________________________________________
6. Орманның табиғи жаңаруына жәрдем көрсетілген жыл, 20__ ж.
7. Орманның табиғи жаңаруына жәрдемдесу тәсілі _____________________
____________________________________________________________________
8. Жаңаруды есепке алу нәтижелері

Есептік алаңқайла рдың №№	Есептік алаңқайлардың көлемі, м2	Тұқым	Өсімдікт ер саны, дана	Оның ішінде биіктік топтары бойынша бас тұқымдылар			Жұмсақ жапырақты тұқымдылардың орташа биіктігі, м	Шымылдықтың жанасуы (толым дылығы)
				0,5 м дейін	0,6 - 1,5 м	1,5 м астам
1	2	3	4	5	6	7	8	9
1 2 3 және т.б. Сынақтағы барлығы 1 га шаққанда

9. Құрамы _____________________, жасы ___________________ жыл.
10. Құнды ағаш тұқымдылардың кездесуі ________________ %.
11. Жұмсақ жапырақты тұқымдылардың қылқан жапырақты және қатты жапырақты тұқымдылар биіктігінен асып түсуі ______________________м

12. Комиссияның қорытындысы:
а) табиғи жаңару бағасы_______________________________________
б) _____________ шаруашылығы бойынша _________га жер орман көмкерген жерлерге ауыстырылсын
в) мынадай іс-шаралар белгіленсін ____________________________ ____________________________________________________________
г) қайталама есеп 20_____ жылы жүргізілсін.

Комиссия мүшелері: ___________________________________________
(лауазымы, Т.А.Ә. қолы)
___________________________________________
(лауазымы, Т.А.Ә. қолы)
___________________________________________
(лауазымы, Т.А.Ә. қолы)

20___ж. "____" _________________

Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде
ормандарды молықтыру мен орман өсiру және
олардың сапасына бақылау жасау жөнiндегi
іс-шараларды жүргізу қағидаларына
6-қосымша

Нысан

Тексеру нәтижелері туралы
Акт

№ _____________

____________________________________________________________________
акт жасалған орын
20____жылғы "___" ______________ _______сағат_____мин.
____________________________________________________________________
уәкілетті органның атауы
____________________________________________________________________
тексеру жүргізуге негіз болған тексеру тағайындау туралы актінің күні мен нөмірі
____________________________________________________________________
тексеру жүргізген тұлғаның (тұлғалардың) тегі, аты, әкесінің аты (ол болған жағдайда)
__________________________________________________________________
және лауазымы
____________________________________________________________________
тексерілетін мемлекеттік орман иеленушінің атауы,
____________________________________________________________________
тексеру жүргізу кезінде қатысқан лауазымды тұлға

Тексеру жүргізілген күн, орны және кезеңі___________________________
Тексеру нәтижелері туралы мәліметтер________________________________
анықталған тәртіп бұзушылықтар және
____________________________________________________________________
олардың сипаты
____________________________________________________________________

Тексеру нәтижелері туралы актімен таныстым__________________________
тексеру жүргізу кезінде
____________________________________________________________________
қатысқан мемлекеттік орман иеленушінің лауазымды тұлғасы

Қолы __________________________

Қол қоюдан бас тартты________________

Тексеруді жүргізген лауазымды тұлғаның қолы ________________________