Об утверждении Инструкции по безопасности и охране труда для летного экипажа воздушных судов

Приказ Председателя Комитета гражданской авиации Министерства транспорта и коммуникаций Республики Казахстан от 12 ноября 2004 года N 217. Зарегистрирован Министерством юстиции Республики Казахстан 23 ноября 2004 года N 3219. Утратил силу призом и.о. Министра транспорта и коммуникаций Республики Казахстан от 30 сентября 2010 года № 442.

Сноска. Утратил силу приказом и.о. Министра транспорта и коммуникаций РК от 30.09.2010 № 442 (вводятся в действие с 01.01.2011).

В соответствии с Законом Республики Казахстан "О безопасности и охране труда" и Правилами разработки и утверждения государственными органами нормативных правовых актов по безопасности и охране труда, утвержденными постановлением Правительства Республики Казахстан от 11 ноября 2004 года N 1182, в целях установления основных требований по безопасности и охране труда членов экипажа самолета и вертолета при выполнении ими своих должностных обязанностей, ПРИКАЗЫВАЮ: См. K070000251, P070000721

1. Утвердить прилагаемую Инструкцию по безопасности и охране труда для летного экипажа воздушных судов.

2. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на Управление государственного надзора за безопасностью полетов Комитета гражданской авиации Министерства транспорта и коммуникаций Республики Казахстан.

3. Настоящий приказ вступает в силу с момента его государственной регистрации в установленном порядке в Министерстве юстиции Республики Казахстан.

Председатель

"СОГЛАСОВАН"

Вице-министр труда и

социальной защиты

населения

Республики Казахстан

15 ноября 2004 года

мп

Утверждена приказом Председателя Комитета гражданской авиации Министерства транспорта и коммуникаций Республики Казахстан от 12 ноября 2004 года N 217

Инструкция по безопасности и охране труда
для летного экипажа воздушных судов

Настоящая Инструкция по безопасности и охране труда для летного экипажа воздушных судов (далее - Инструкция) распространяется на летный состав экипажа самолета и вертолета: командира воздушного судна (далее - ВС), второго пилота, штурмана и бортинженера и других летных специалистов, включенных в соответствующее задание на полет и содержит основные требования по охране труда членов экипажа самолета и вертолета при выполнении ими своих должностных обязанностей.

Специальные требования, обеспечивающие безопасность труда членов экипажа самолета и вертолета в процессе непосредственно подготовки к полету и во время полета, излагаются в Руководстве по летной эксплуатации (далее - РЛЭ) соответственно самолета или вертолета, Технологии работы экипажа вертолета и Наставлении по производству полетов (далее - НПП), утверждаемых в установленном порядке.

Раздел 1. Требования по безопасности и охране труда
экипажа самолета
Глава 1. Общие требования безопасности труда

1. Члены экипажа ВС независимо от квалификации и стажа работы своевременно и в полном объеме проходят все виды инструктажа по безопасности труда (вводный, первичный на рабочем месте, повторный). При перерывах в летной работе более, чем на 60 календарных дней, а также в случае нарушения требований актов по охране труда, члены экипажа самолета проходят внеплановый инструктаж (индивидуально или всем экипажем ВС). Лица, не прошедшие инструктаж, к работе не допускаются.

2. Во время работы на членов экипажа самолета могут оказывать воздействие следующие опасные и вредные производственные факторы:

1) движущиеся по территории аэродрома ВС специальные автотранспортные средства и самоходные механизмы;

2) струи отработавших газов авиационных двигателей, а также камни, песок и другие предметы, попавшие в них;

3) воздушные всасывающие потоки, движущиеся с большой скоростью (зона сопел авиадвигателей);

4) вращающиеся винты стоящих на стоянках ВС;

5) выступающие части самолета и его оборудования (элементы конструкции двигателей, острые кромки антенн, незакрытые створки люков, лючков);

6) повышенное скольжение (вследствие обледенения, увлажнения и замасливания поверхностей ВС, складных трапов, стремянок, места стоянки и покрытия аэродрома);

7) предметы, находящиеся на поверхности места стоянки ВС (шланги, кабели, тросы заземления);

8) выполнение работы вблизи от неогражденных перепадов по высоте (на стремянке, приставной лестнице, плоскости ВС, у незакрытого люка, входной двери);

9) повышенный уровень шума от работающих авиационных двигателей;

10) повышенная или пониженная температура и влажность воздуха;

11) разряды статического электричества;

12) недостаточная освещенность рабочей зоны, места стоянки самолета, перрона;

14) пожар или взрыв.

3. Члены экипажа ВС должны пользоваться специальной одеждой, специальной обувью и другими средствами индивидуальной защиты в соответствии с действующими нормами, утверждаемыми в установленном порядке.

4. В случае заболевания, плохого самочувствия, недостаточного предполетного отдыха (при нахождении вне места базирования) члены экипажа ВС докладывают о своем состоянии командиру самолета и обращаются за медицинской помощью.

5. Если с членом экипажа ВС произошел несчастный случай, то ему необходимо оказать медицинскую помощь.

6. Члены экипажа ВС должны уметь оказать первую доврачебную помощь, пользоваться бортовой медицинской аптечкой.

7. Члены экипажа ВС должны соблюдать установленный для них режим рабочего времени и времени отдыха (нормы полетного времени, предполетного и послеполетного отдыха, порядок несения дежурства) в соответствии с Правилами об организации рабочего времени и отдыха членов экипажей воздушных судов гражданской авиации Республики Казахстан, утвержденными приказом Председателя Комитета гражданской авиации Министерства транспорта и коммуникаций Республики Казахстан от 2 ноября 2004 года N 207 (зарегистрированы в Министерстве юстиции Республики Казахстан за N 3205).

8. Для предупреждения возможности возникновения пожаров и взрывов члены экипажа ВС должны соблюдать требования пожарной безопасности и не допускать их нарушений со стороны пассажиров.

Глава 2. Требования безопасности труда перед вылетом самолета
в процессе его предполетной подготовки

9. Члены экипажа ВС перед полетом должны пройти медицинский осмотр.

10. При перемещении по территории аэродрома члены экипажа ВС должны соблюдать следующие требования:

1) ходить только по специально предназначенным для этого маршрутам;

2) во избежание несчастных случаев от наезда транспортных средств и самоходных механизмов во время пешего передвижения необходимо соблюдать осторожность, особенно в сложных метеорологических условиях и в темное время суток;

3) соблюдать осторожность вблизи зон повышенной опасности (зон работающих авиационных двигателей, вращения воздушных винтов ВС, несущих и рулевых винтов вертолетов, излучения антенн наземных и бортовых радиотехнических средств, руления и буксировки самолетов, маневрирования специального автотранспорта и средств механизации у самолета, заправки самолета, погрузочно-разгрузочных работ), на проезжей части дорог;

4) соблюдать безопасное расстояние вблизи нахождения ВС (не менее 50 метров в направлении выхода газов из двигателя; 10 метров перед воздухозаборником двигателя; 20 метров при работе бортовых радиолокационных станций).

11. В процессе предполетного осмотра воздушного судна необходимо:

1) пользоваться исправными стремянками и приставными лестницами, предусмотренными для ВС;

2) соблюдать осторожность при передвижении по месту стоянки ВС, а также при передвижении под фюзеляжем возле низкорасположенных частей самолета.

12. В целях исключения причин, которые могут повлечь несчастный случай, членам экипажа ВС следует:

1) соблюдать осторожность внутри ВС для исключения травмирования незакрытыми панелями и створками, падений в незакрытые люки;

2) не держаться за проемы незакрытых дверей внутри ВС для исключения возможного ущемления пальцев;

3) при спуске по трапу застегнуть верхнюю одежду, держаться за поручни.

13. В процессе предполетной подготовки каждый член экипажа ВС должен руководствоваться требованиями Руководства по летной эксплуатации (далее - РЛЭ).

14. Действия бортинженера при осмотре ВС:

проверяет наличие необходимых средств пожаротушения, упорных колодок под колесами основных опор шасси, контакта с землей токосъемников на шасси;

проверяет отсутствие посторонних предметов под ВС и возле него;

проверяет чистоту выпускных трапов для входа в ВС.

15. Действия бортинженера при осмотре внутри ВС:

проверяет плотность закрытия панелей пола и потолка, а также дверей, в том числе, аварийных и грузовых;

осматривает багажники, проходы в пассажирских салонах и кабине экипажа на наличие в них посторонних предметов;

проверяет наличие на борту аварийно-спасательного оборудования и плавательных средств, бортовых ручных огнетушителей и бортовых медицинских аптечек, кислородных масок и кислорода в системе.

16. Действия второго пилота ВС:

производит внешний осмотр кабины, после чего занимает свое рабочее место и проверяет, что кресло надежно стопорится, привязные ремни не повреждены и замок ремней исправен (при необходимости отрегулировать кресло и длину привязных ремней);

проверяет наличие дымозащитных очков, кислородных масок и кислорода в системе.

17. Действия командира ВС:

принимает доклады членов экипажа о готовности ВС и его оборудования к полету;

осматривает кабину и проверяет отсутствие посторонних предметов;

занимает свое рабочее место и проверяет, что кресло надежно стопорится, привязные ремни не повреждены и замок ремней исправен (при необходимости отрегулировать кресло и длину привязных ремней).

18. Все члены экипажа ВС проверяют исправность работы механизмов кресла, привязных ремней и надежность фиксации сиденья в установленном для полета положении.

Во избежание получения травмы о кромку этажерки при откатывании сиденья в крайнее заднее положение следует держать руки на подлокотниках.

19. При загрузке грузов в ВС и их выгрузке должны соблюдаться следующие основные требования:

1) для предотвращения опрокидывания самолета на хвостовую часть во время загрузки и разгрузки грузовой кабины должна быть выпущена хвостовая опора.

Выпуск и уборку хвостовой опоры следует производить при горизонтальном положении рампы;

2) перед опусканием и поднятием рампы, выпуском и уборкой хвостовой опоры, открытием и закрытием дверей в грузовой кабине, имеющих электрогидравлическое управление с переднего пульта старшего бортоператора и с пульта управления штурмана, необходимо убедиться, что в районе действия механизмов, а также в зонах перемещения рампы, опоры и дверей отсутствуют люди;

3) стальные канаты, используемые при работе с грузами, должны соответствовать массе перемещаемого груза.

Канаты, не снабженные информацией об их испытании, не должны использоваться в работе;

4) при погрузке и разгрузке контейнеров с помощью электролебедок, бортоператору не допускается находиться на пути их перемещения;

5) при погрузке и разгрузке контейнеров и других грузов с помощью тельферов бортоператор должен страховать груз от раскачивания специальными стропами сопровождения; для предупреждения травмирования рук о стальные канаты необходимо пользоваться защитными рукавицами;

6) загрузка и выгрузка самоходной гусеничной и колесной техники должна производиться своим ходом.

После размещения техники в грузовой кабине, ее следует установить на стояночный тормоз, а под колеса с обеих сторон установить упорные колодки;

7) при погрузке и разгрузке с использованием подтрапников по схеме "мост" старший бортоператор должен убедиться в устойчивости и надежности крепления промежуточной опоры;

8) после размещения грузов в грузовом отсеке, необходимо произвести их швартовку швартовочными цепями, сеткой, ремнями и при помощи замков на контейнерах в соответствии с центровкой самолета согласно схемы швартовки;

9) подъем (спуск) грузов по бортовой лестнице не допускается.

20. При заправке самолета топливом должны быть соблюдены следующие требования:

1) перед заправкой необходимо проверить наличие заземления ВС и топливозаправщика, их соединение тросом для выравнивания потенциалов статического электричества;

2) следует убедиться в наличии необходимых средств пожаротушения на месте стоянки ВС.

21. Во время заправки ВС не допускается:

1) выполнять любые виды работ по техническому обслуживанию ВС, а также погрузочно-разгрузочные работы и обработку ВС противообледенительной жидкостью;

2) присоединять и отсоединять аэродромный источник электропитания к бортовой электросети;

3) пользоваться открытым огнем и светильниками, не удовлетворяющими требованиям пожарной безопасности;

4) продолжать заправку в случае приближения грозы.

Глава 3. Требования безопасности труда
в процессе выполнения полетного задания

22. Основным условием обеспечения безопасности членов экипажа ВС в процессе выполнения полетного задания является соблюдение ими требований РЛЭ.

23. Буксировку ВС можно осуществлять только при наличии давления в тормозной системе в установленных пределах.

24. Во время буксировки ВС члены экипажа должны находиться на своих рабочих местах и, в случае необходимости, принять меры к своевременной остановке ВС.

25. При буксировке самолета в ночное время и в условиях плохой видимости следует включить импульсный маяк, аэронавигационные и габаритные огни и убедиться в том, что фары и габаритные огни на тягаче также включены.

26. Допустимая скорость буксировки самолета по сухой бетонированной дорожке "носом" вперед не более 10 километров в час (далее - км/ч), "хвостом" вперед - не более 5 км/ч, вблизи препятствий не более 5 км/ч.

27. Пуск двигателей самолета может быть начат только после получения разрешения от диспетчера управления воздушным движением (далее - УВД), авиатехника, выпускающего ВС, и докладов членов экипажа о готовности ВС к полету.

28. Перед запуском двигателей ВС необходимо убедиться в том, что:

1) складные трапы убраны;

2) наземный состав, выпускающий самолет, готов к запуску двигателей;

3) ВС поставлено на стояночный тормоз;

4) стремянки и другое оборудование находятся на расстоянии, обеспечивающим безопасный запуск и опробование двигателей.

29. Перед выруливанием ВС необходимо отсоединить аэродромный источник питания.

30. Скорость руления ВС должна поддерживаться в зависимости от состояния рулежной дорожки, условий видимости и наличия препятствий.

31. Руление вблизи препятствий, в зонах интенсивного движения ВС, специального автотранспорта, людей, а также при ограниченной видимости должно выполняться на скорости, обеспечивающей своевременную остановку самолета.

32. Члены экипажа ВС при выполнении полета, находясь на своих рабочих местах, должны быть пристегнуты к сидениям кресел привязными ремнями.

33. Члены экипажа ВС не должны прикасаться к оголенным выводам открытых антенн для коротковолновой радиостанции.

34. При замене предохранителей следует пользоваться пинцетом с изоляцией.

Не допускается применять предохранители, рассчитанные на большую силу тока.

35. При необходимости проверки наличия напряжения в электрической цепи не допускается пользование методом "на искру".

36. Члены экипажа ВС должны следить за тем, чтобы электрические щитки, распределительные и клеммные коробки были всегда закрыты.

37. При полетах ВС продолжительностью более 4-х часов летному экипажу ВС в профилактических целях следует дышать кислородом в течение 10 минут через каждые 2 часа полета, а также перед снижением.

38. Члены экипажа ВС при пользовании кислородным оборудованием должны следить за тем, чтобы руки были чистыми.

39. Члены экипажа ВС при каждом выходе из кабины должны закрывать входную дверь на замок и открывать ее только по условному сигналу.

40. Время и очередность приема пищи членами экипажа самолета в полете устанавливает командир ВС. Одновременно принимать пищу обоим пилотам не допускается.

41. При заруливании на стоянку после полета члены экипажа самолета должны наблюдать за препятствиями и своевременно докладывать об этом командиру ВС во избежание столкновения.

Глава 4. Требования безопасности труда в аварийных ситуациях

42. В случае пролива топлива во время заправки на поверхность ВС или покрытие места стоянки заправка должна быть прекращена до полного удаления пролитого топлива. При этом запуск двигателей можно производить не ранее чем через 10-15 минут после удаления пролитого топлива с поверхности самолета и места его стоянки.

43. При возникновении пожара в ВС на земле члены экипажа немедленно сообщают об этом службе УВД и начинают эвакуацию пассажиров. При ликвидации пожара кроме бортовых средств необходимо дополнительно использовать наземные средства пожаротушения, имеющиеся на аэродроме.

44. В полете при обнаружении дыма, гари или открытого пламени в пилотской или пассажирской кабине, а также в багажных отсеках самолета необходимо немедленно доложить об этом командиру самолета и приступить к поиску и тушению очага пожара с помощью ручных огнетушителей и других доступных средств. О пожаре необходимо сообщить диспетчеру УВД.

45. При появлении дыма в кабине экипажа всем членам экипажа ВС следует надеть дымозащитные средства (кислородные маски и дымозащитные очки).

46. В случае возникновения пожара в каком-либо потребителе электрической энергии ВС необходимо немедленно его обесточить.

47. Члены экипажа ВС должны предотвращать возникновение паники среди пассажиров.

48. Если пожар не ликвидирован в полете, то после посадки ВС необходимо использовать аварийные средства для эвакуации пассажиров из ВС на безопасное расстояние.

49. Действия членов экипажа ВС в случае аварийной посадки ВС и в других особых случаях должны соответствовать требованиям РЛЭ.

Глава 6. Требования безопасности труда по окончании полета самолета

50. Открывать входные двери и двери кухни при наличии избыточного давления в кабине ВС не допускается. Для выравнивания давления в кабине с наружным давлением второму пилоту следует приоткрыть форточку.

Перед открытием входных дверей бортинженеру необходимо убедиться, что световое табло "Откройте дверь" над внутренними пультами управления горит.

51. Выходить на трап можно только после полного раскладывания трапа, установки половин трапа в их сочленении на замки и загорания зеленого светосигнального табло "ТРАП ВЫПУЩЕН".

52. Члены экипажа должны выходить из ВС на выпускной трап только после полной остановки двигателей.

Не допускается спускаться по трапу через несколько ступеней, во избежание скольжения во время спуска по трапу следует держаться за поручень.

53. Бортинженер должен убедиться в том, что:

1) в карманах кресел экипажа не оставлены режущие или колющие предметы;

2) под колеса шасси установлены упорные колодки, самолет заземлен.

54. При выполнении внешнего послеполетного осмотра ВС, необходимо соблюдать меры предосторожности, изложенные в пункте 12 настоящей Инструкции.

55. Члены экипажа должны следовать от самолета по перрону в установленных местах безопасным путем с учетом мер безопасности, изложенных в пункте 10 настоящей Инструкции.

Раздел 2. Требования по безопасности и охране
труда экипажа вертолета
Глава 7. Общие требования по безопасности труда

56. Члены экипажа вертолета независимо от квалификации и стажа работы должны своевременно и в полном объеме пройти все виды инструктажа по безопасности труда (вводный, первичный на рабочем месте, повторный). При перерывах в летной работе более, чем на 60 календарных дней, а также в случае нарушения требований инструкции по охране труда, члены экипажа вертолета должны пройти внеплановый инструктаж (индивидуально или всем экипажем вертолета). Лица, не прошедшие инструктаж, к работе не допускаются.

57. Во время работы на экипаж могут оказывать неблагоприятное воздействие следующие основные опасные и вредные производственные факторы:

1) движущиеся по территории аэродрома ВС, специальный автотранспорт и самоходные механизмы;

2) вращающиеся несущие и рулевые винты вертолетов;

3) воздушные и газовые потоки от работающих несущих винтов и авиадвигателей, а также камни, песок и другие предметы, попавшие в них;

4) повышенная запыленность и загазованность воздуха;

5) выступающие части вертолета и его оборудования;

6) повышенное скольжение (вследствие обледенения, увлажнения и замасливания поверхностей аэродромного покрытия, стремянок);

7) предметы, находящиеся на поверхности места стоянки вертолета (шланги, кабели, тросы заземления, элементы внешней подвески);

8) выполнение работы вблизи от неогражденных перепадов по высоте (на стремянке, приставной лестнице, у незакрытого люка, входной двери);

9) острые кромки, заусенцы, шероховатость на поверхности оборудования, грузов, канатов;

10) перемещаемые грузы во время погрузочно-разгрузочных работ в вертолете;

11) падающие грузы, обрушивающиеся конструкции грузоподъемных механизмов;

12) повышенный уровень шума и вибрации;

13) повышенная или пониженная температура и влажность воздуха;

14) разряды статического электричества;

15) недостаточная освещенность рабочей зоны, места стоянки вертолета, перрона;

16) пожар или взрыв;

17) психоэмоциональные и физические перегрузки.

58. Члены экипажа вертолета при необходимости должны пользоваться спецодеждой, спецобувью и другими средствами индивидуальной защиты от воздействия опасных и вредных производственных факторов.

59. Члены экипажа вертолета должны уметь оказать первую помощь пострадавшим при несчастных случаях, пользоваться бортовой медицинской аптечкой.

60. В случае заболевания, плохого самочувствия, недостаточного предполетного отдыха члены экипажа вертолета должны доложить о своем состоянии командиру вертолета и обратиться за медицинской помощью.

61. Если с членом экипажа вертолета произошел несчастный случай, то ему необходимо оказать первую помощь и при необходимости доставить в медицинскую санитарную часть или другое лечебное учреждение.

62. Члены экипажа вертолета должны соблюдать установленный для них режим рабочего времени и времени отдыха (нормы полетного времени, предполетного и послеполетного отдыха, порядок несения дежурства и так далее).

63. Для предупреждения возможности возникновения пожаров и взрывов члены экипажа должны соблюдать требования пожарной безопасности и не допускать их нарушений со стороны пассажиров.

Во время полета вертолета не допускается курение как в кабине экипажа, так и в грузопассажирской кабине.

Глава 8. Требования безопасности труда перед вылетом
в процессе предполетной подготовки

64. Члены экипажа вертолета перед полетом должны пройти медицинский осмотр.

65. При перемещении по территории аэродрома члены экипажа должны соблюдать следующие требования:

1) ходить только по специально предназначенным для этого пешеходным маршрутам;

2) во время ходьбы быть внимательным и контролировать изменение окружающей обстановки, особенно в сложных метеорологических условиях (дождь, туман, снегопад, гололед) и в темное время суток;

3) соблюдать осторожность вблизи зон повышенной опасности (зон работающих авиадвигателей и вращения воздушных и несущих винтов воздушных судов, излучения антенн наземных и бортовых радиотехнических средств, руления и буксировки воздушных судов, маневрирования спецавтотранспорта и средств механизации у воздушного судна, заправки вертолета, погрузочно-разгрузочных работ), а также на проезжей части дорог.

66. Перед предполетным контрольным осмотром вертолета бортмеханику необходимо проверить заземление вертолета, наличие упорных колодок под колесами шасси вертолета, наличие средств пожаротушения вертолета, отсутствие на площадке возле вертолета мелких камней и посторонних предметов, которые могут попасть в лопасти винтов или двигатели.

67. Члены экипажа проводят контрольный осмотр вертолета и его оборудования в соответствии с требованиями РЛЭ, в последовательности и объеме, предусмотренными листами контрольных осмотров.

68. В процессе предполетного контрольного осмотра вертолета необходимо:

1) пользоваться исправными стремянками и приставными лестницами, предусмотренными для данного вертолета;

2) соблюдать осторожность при передвижении по месту стоянки и возле низкорасположенных и выступающих частей вертолета;

3) убедиться перед подъемом в вертолет в надежной установке бортового трапа, исключающей возможность его самопроизвольного перемещения; при этом следует обратить внимание на то, чтобы проушины трапа вошли в гнезда, а также, чтобы на поверхности трапа отсутствовали лед, горюче-смазочные материалы и другие вещества, способствующие скольжению;

4) проявлять повышенную осторожность при подъеме (спуске) по бортовому трапу.

69. При заправке вертолета топливом необходимо проверить наличие заземления вертолета и топливозаправщика, их соединение тросом для выравнивания потенциалов статического электричества; убедиться в наличии необходимых средств пожаротушения вертолета; проверить отключение приборов электроэнергии, за исключением приборов контроля заправки.

70. Во время заправки вертолета топливом не допускается:

1) переключать бортовые аккумуляторы, подсоединять аэродромные источники питания;

2) производить работы по радио- и электрооборудованию;

3) выполнять на вертолете работы, связанные с искрообразованием, открытым пламенем, а также пользоваться открытым пламенем на расстоянии менее 25 метров от вертолета.

71. Не допускается заправлять топливо в баки при работающих двигателях вертолета или нахождении его на расстоянии менее 25 метров от других вертолетов или самолетов с работающими двигателями.

72. При загрузке и выгрузке вертолета должны соблюдаться следующие основные требования:

1) бортмеханик должен следить за тем, чтобы загрузку вертолета техникой, грузами производили через грузовой люк по трапам;

2) при работе в темное время суток необходимо включать бортовое освещение;

3) перед началом загрузки в вертолет необходимо открыть и зафиксировать в открытом положении створки грузового люка, поставить трапы под необходимую колею загружаемой самоходной техники (или груза на тележке), проверить наличие и исправность требуемого такелажно-швартовочного оборудования;

4) подходы к входной двери и аварийным люкам должны быть свободными и не загромождены грузом или багажом;

5) загрузка колесной техники (или грузов на тележке) с земли в вертолет по трапам через грузовой люк должна производиться с помощью исправной загрузочной электролебедки.

Управление лебедкой осуществляется бортмехаником.

6) загрузку и выгрузку самоходной техники следует производить своим ходом.

При размещении ее в грузовой кабине необходима страховка стояночным тормозом и упорными колодками под колеса такой техники с обеих сторон;

7) в случае закатки в вертолет двух единиц техники, сцепленных между собой, упорные колодки следует подкладывать под колеса техники, идущей впереди;

8) колесную технику необходимо перевозить с уменьшенным давлением воздуха в шинах и с установленными на опорные колодки осями (мостами);

9) грузы, размещаемые в вертолете необходимо крепить таким образом, чтобы исключалась возможность самопроизвольного перемещения их в полете;

10) мелкие грузы необходимо увязывать между собой или загружать в специальные ящики и крепить их к полу с помощью швартовочных сеток и швартовочных тросов;

11) крупногабаритные грузы и перевозимую технику необходимо крепить к швартовочным кольцам на полу грузовой кабины с помощью швартовочных тросов;

12) перевозка длинногабаритных грузов допускается при полуоткрытых грузовых створках, которые должны быть надежно закреплены;

13) при подготовке к работе по транспортировке груза на внешней подвеске бортмеханик должен проверить наличие сведений об испытаниях на прочность строповочных элементов.

Использование стропов и тросов, имеющих механические повреждения, превышающие допустимые нормы не допускается.

73. При необходимости подъема наверх через люк выхода к двигателям и передвижении по открытым капотам следует проявлять повышенную осторожность.

Глава 9. Требования безопасности труда
в процессе выполнения полетного задания

74. Основным условием обеспечения безопасности членов экипажа в процессе выполнения полетного задания является точное соблюдение ими требований НПП, РЛЭ и Технологии работы экипажа вертолета.

75. Командир вертолета может производить запуск двигателей только после доклада авиатехника о готовности вертолета к полету, проведения контрольного осмотра вертолета и выполнения контрольной проверки перед запуском.

76. Перед запуском двигателей командир вертолета должен убедиться в том, что упорные колодки находятся под колесами шасси, а около вертолета и в зоне вращения несущего винта нет людей, животных и посторонних предметов.

77. Командир вертолета должен подать команду: "От винтов" и после получения ответа: "Есть от винтов" убедиться, что авиатехник находится вне зоны вращения несущего винта впереди - слева в поле зрения.

78. Сигнал авиатехника о немедленном выключении двигателей (во время запуска) должен быть незамедлительно выполнен.

79. Максимальное количество людей на борту вертолета не должно превышать числа сидений, снабженных привязными ремнями.

80. Члены экипажа при выполнении полета, находясь на своих рабочих местах, должны быть пристегнуты к сидениям кресел привязными ремнями.

81. Руление вертолета допускается на ровном и прочном грунте; пыльная площадка должна быть полита водой, а заснеженная площадка очищена от снега или укатана.

82. Для выполнения руления вертолета необходимо убедиться, что на пути руления нет никаких препятствий.

83. При рулении члены экипажа вертолета должны следить за окружающей обстановкой и предупреждать командира вертолета о препятствиях.

84. Руление вблизи препятствий, в зонах интенсивного движения ВС, спецавтотранспорта, людей, а также при ограниченной видимости должно выполняться на скорости, обеспечивающей своевременную остановку вертолета.

85. Скорость руления должна выбираться в зависимости от состояния грунта, направления ветра, обстановки и не должна превышать 30 км/ч. При рулении по снегу и пыли скорость руления не должна превышать 10 км/ч.

86. При неровном или вязком грунте, при глубоком или рыхлом снеге вместо руления следует выполнять подлет на старт или взлетать непосредственно со стоянки.

87. Маневр на подцепку (отцепку) груза должен выполняться лишь после того, как площадка будет хорошо просматриваться с места (угла обзора) зависания.

88. Во время подцепки и подъема груза, при торможении перед зависанием, укладке и отцепке груза командир вертолета должен пилотировать по командам бортмеханика, наблюдающего за процессом выполнения работ.

89. Во время выполнения работ бортмеханик вертолета должен находиться у открытой входной двери или люка в полу грузовой кабины, а при отсутствии люка - в районе грузовых створок при снятом уголке грузовой створки и с помощью переговорного устройства информировать командира вертолета о состоянии тросовой подвески и электрического замка.

90. Для предупреждения возможного падения из входной двери или люка вертолета во время выполнения работ бортмеханик вертолета должен использовать предохранительный пояс.

При этом поводок пояса должен быть прицеплен карабином к силовым элементам вертолета (швартовочным кольцам на полу грузовой кабины в режиме висения).

91. Для обеспечения безопасности бортмеханика люк тросовой внешней подвески, расположенный в полу грузовой кабины вертолета, должен иметь защитное ограждение.

92. Во избежание случаев травмирования глаз и рук, бортмеханик вертолета при работе с внешней подвеской должен пользоваться защитными очками от пыли и снега, а при работе с тросом - рукавицами.

93. Полеты вертолета на высоте более 4000 метров должны выполняться с использованием экипажем кислородного оборудования.

94. При рулении, в режиме зависания и полета открывать верхний люк в режиме висения для осмотра винтомоторной группы не допускается.

Глава 10. Требования безопасности труда в аварийных ситуациях

95. В случае, если во время заправки вертолет будет облит топливом, запуск двигателей можно производить не ранее чем через 10-15 минут после удаления пролитого топлива с поверхности вертолета и места его стоянки.

96. При возникновении пожара в вертолете на земле члены экипажа должны немедленно сообщить об этом службе УВД и начать эвакуацию пассажиров. При ликвидации пожара кроме бортовых средств необходимо дополнительно использовать наземные средства пожаротушения, имеющиеся на аэродроме.

97. В полете при обнаружении дыма, гари или открытого пламени необходимо немедленно доложить об этом командиру вертолета и приступить к поиску и тушению очага пожара с помощью ручных огнетушителей и других доступных средств. О пожаре необходимо сообщить диспетчеру УВД.

98. При появлении дыма в кабине экипажа всем членам экипажа вертолета следует надеть дымозащитные средства (кислородные маски и дымозащитные очки).

99. В случае возникновения пожара в каком-либо из потребителей электрической энергии вертолета необходимо немедленно его обесточить.

100. Действия членов экипажа в случае аварийной посадки вертолета должны соответствовать требованиям РЛЭ.

Глава 11. Требования безопасности труда по окончании
полета вертолета

101. Загрузка и выгрузка грузов, посадка и высадка пассажиров вертолета осуществляется при остановленных двигателях; в исключительных случаях, если площадка без уклона и не загромождена посторонними предметами, командиру вертолета допускается принимать решение о проведении этих операций при работающих двигателях.

102. При высадке людей при работающих двигателях вертолета, люди должны отходить от вертолета по команде члена экипажа, оставаясь в поле зрения командира; подходить к вертолету можно с этого же направления в сопровождении члена экипажа вертолета.

103. При необходимости выгрузки (загрузки) грузов через грузовые створки, второй пилот находится у шпангоута хвостовой балки и совместно с бортмехаником руководит работой наземного персонала, производящего выгрузку (загрузку) грузов.

104. При выполнении внешнего послеполетного осмотра вертолета членам экипажа вертолета необходимо соблюдать меры предосторожности, изложенные в пункте 68 настоящей Инструкции.

105. Члены экипажа вертолета должны следовать от вертолета по перрону в установленных местах безопасным путем с учетом рулящих вертолетов, работающих двигателей, вращающихся лопастей винтов, движущегося специального автотранспорта, перронной механизации в соответствии с требованиями безопасности при передвижении по аэродрому с соблюдением мер предосторожности, изложенных в пункте 65 настоящей Инструкции.

Әуе кемелерiнiң ұшу экипаждарына арналған қауiпсiздiк және еңбек қорғау жөнiндегі нұсқаулықты бекiту туралы

Көлік және коммуникациялар министрлігі Азаматтық авиация комитеті төрағасының 2004 жылғы 12 қарашадағы N 217 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2004 жылғы 23 қарашада тіркелді. Тіркеу N 3219. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің міндетін атқарушысының 2010 жылғы 30 қыркүйектегі № 442 бұйрығымен

Күші жойылды - ҚР Көлік және коммуникация министрінің м.а. 2010.09.30 № 442 (2011.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Қазақстан Республикасының "Еңбек қауiпсiздiгi және еңбектi қорғау туралы" Заңына , Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 2004 жылғы 11 қарашадағы N 1182 қаулысымен бекiтiлген Мемлекеттiк органдардың еңбек қауiпсiздiгi және оны қорғау жөнiндегi нормативтiк құқықтық кесiмдердi әзiрлеу мен бекіту ережелерiне сәйкес, ұшақтар мен тiк ұшақтардың экипаж мүшелерiнiң өздерiнiң лауазымдық мiндеттерiн орындау кезiнде, олардың қауiпсiздiгi мен еңбегiн қорғау жөнiндегi негiзгi талаптарды белгiлеу мақсатында, БҰЙЫРАМЫН : Қараныз K070000251, P070000721
1. Қоса берiлiп отырған Әуе кемелерiнiң ұшу экипаждарына арналған қауiпсiздiк және еңбек қорғау жөнiндегi нұсқаулық бекiтiлсiн.
2. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Көлiк және коммуникациялар министрлiгiнiң Азаматтық аваиация комитетi ұшулардың қауiпсiздiгiн мемлекеттiк қадағалау басқармасына жүктелсiн.
3. Осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттiк тiркелген сәттен бастап күшiне енедi.

Төраға

"Келiсiлген"
Қазақстан Республикасының
Еңбек және халықты әлеуметтiк
қорғау вице-министрі
____________________________
(Лауазымы, аты-жөнi)
2004 жылғы 5 қараша

Қазақстан Республикасы
Көлік және коммуникациялар
министрлігінің "Азаматтық
авиация комитеті төрағасының
Әуе кемелерінің ұшу экипажы
үшін қауіпсіздік және еңбекті
қорғау жөніндегі нұсқаулықты
бекіту туралы" 2004 жылғы
12 қарашадағы N 217 бұйрығымен
бекітілген

Әуе кемелерінің ұшу экипажы үшін қауіпсіздік және
еңбекті қорғау жөніндегі нұсқаулық

1. Әуе кемелерінің ұшу экипажы үшін қауіпсіздік және еңбекті қорғау жөніндегі осы нұсқаулық (бұдан әрі - Нұсқаулық) ұшақ пен тікұшақтың ұшу экипажының құрамы: әуе кемесінің командиріне (бұдан әрі - ӘК), екінші ұшқышқа, штурманға және бортинженерге және ұшуға тиісті тапсырмаларға енгізілген басқа да ұшу мамандарына қолданылады және өздерінің міндеттерін атқарған кезде, ұшақ пен тікұшақ экипажы мүшелерінің еңбегін қорғау жөніндегі негізгі шарттарды қамтиды.

2. Ұшуға тікелей дайындық процесінде және ұшу уақытында ұшақ және тікұшақ экипажы мүшелері еңбегінің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін арнайы шарттар белгіленген тәртіппен бекітілген тиісінше ұшақтың немесе тікұшақтың ұшуын пайдалану жөніндегі басшылықта (бұдан әрі - ҰПБ), Тікұшақ экипажының жұмыс технологиясында және Ұшуларды өндіру жөніндегі тәлімдемесінде (бұдан әрі - ҰӨТ) баяндалады.

1-бөлім. Ұшақ экипажының қауіпсіздігі және
еңбегін қорғау жөнінде қойылатын талаптар 1-тарау. Еңбек қауіпсіздігінің жалпы талаптары

1. Ұшақ экипажының мүшелері біліктілігі мен жұмыс стажына қарамастан, еңбек қауіпсіздігі жөніндегі (кіріспе, жұмыс орынында бастапқы, қайталау) нұсқамалықтың барлық түрлерінен уақытылы және толық көлемде өтеді. Ұшу жұмысында 60 күнтізбелік күннен асқан үзіліс болған кезде, сондай-ақ еңбекті қорғау жөніндегі актілердің талаптары бұзылған жағдайда, ұшақ экипажының мүшелері жоспардан тыс нұсқамалықтан (жеке немесе ӘК-нің барлық экипажы) өтеді. Нұсқамалықтан өтпеген тұлғалар жұмысқа жіберілмейді.

2. Жұмыс уақытында ұшақ экипажының мүшелеріне мынадай қауіпті және зиян өндірістік факторлар ықпал етуі мүмкін:
1) ӘК-нің әуеайлақ аумағы арқылы қозғалатын арнайы автокөлік және өздігінен жүретін механизмдер;
2) авиа қозғалтқыштардың өндірілген газдарының ағысы, сондай-ақ тас, құм және оларға түсетін басқа да заттар;
3) жоғары жылдамдықпен қозғалатын ауа соратын ағын (авиа қозғалтқыштардың сопел аймағы);
4) ӘК-нің тұрақтарындағы айналып тұратын бұрамалар;
5) ұшақтың шығып тұратын бөліктері және оның жабдықтары (қозғалтқыштар құрылмасының элементтері, антенналардың үшкір жиектері, люктардың, кіші люктардың жабылмаған жармалары);
6) жоғары сырғу (ұшақтың үстіңгі бетінің, қойма траптарының, жеңіл баспалдақтарының, тұрақ орнының және әуеайлақ жамылғыларының мұздану, ылғалдандыру және майлану салдарынан);
7) ұшақ тұрағының орнында болатын заттар (шлангтар, кабельдер, жерлендіру тросы);
8) биіктігі бойынша өзгерістерден қоршалмағанның жанында (жеңіл баспалдақта, сүйенгіш сатыларда, ұшақтың жазықтығында, жабық емес люктың, кіреберіс есіктің қасында) жұмыс істеу;
9) жұмыс істеп тұрған авиа қозғалтқыштардан шығып жатқан шудың аса жоғарғы деңгейі;
10) ауаның аса жоғарғы немесе төменгі температурасы мен ылғалдылығы;
11) статикалық электрдің разрядтары;
12) жұмыс аймағында, ұшақ тұрағы, перрон орындарында жарықтың жеткіліксіздігі;
13) өрт немесе жарылыс.

3. Ұшақ экипажының мүшелері арнайы киімдерді, арнайы аяқ киімді және белгіленген тәртіппен бекітілген қолданыстағы нормаларға сәйкес басқа да жеке қорғаушы құралдарды пайдалануға тиіс.

4. Сырқаттанғанда, ауырсынғанда, ұшу алдындағы демалысы жеткіліксіз болғанда (өз жерінде орналаспағанда), ұшақ экипажының мүшелері өздерінің жай-күйі туралы ұшақ командиріне баяндайды.

5. Егер ұшақ экипажының мүшесімен жазатайым оқиға болса, онда оған медициналық көмек көрсету қажет.

6. Ұшақ экипажының мүшелері дәрігер келгенге дейінгі бірінші көмек көрсете білуге, борттық медициналық дәрі қобдишасын пайдалана білуге тиісті.

7. Ұшақ экипажының мүшелері Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің Азаматтық авиация комитеті төрағасының 2004 жылғы 2 қарашадағы N 207 бұйрығымен бекітілген (Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде N 3205 нөмірмен тіркелген) Қазақстан Республикасы Азаматтық авиация әуе кемелерінің экипаж мүшелерінің жұмыс уақыты мен демалысын ұйымдастыру туралы ережеге сәйкес оларға белгіленген жұмыс уақытының және демалыс уақытының режимін (ұшу уақытының, ұшу алдындағы және ұшудан кейінгі демалыстың нормаларын, кезекте болу тәртіпті) сақтауға тиіс.

8. Өрттің пайда болуын және жарылыстарды алдын алу үшін, ұшақ экипажының мүшелері өрт қауіпсіздігінің талаптарын сақтауға және жолаушылар тарабынан бұзушылықтарға жол бермеуге тиіс.

2-тарау. Ұшу алдындағы дайындық процесінде ұшақ ұшуының
алдында қойылатын еңбек қауіпсіздігінің талаптары

9. Ұшақ экипажының мүшелері ұшудың алдында медициналық тексеруден өтуге міндетті.

10. Әуеайлақ аумағы арқылы жүрген кезде ұшақ экипажының мүшелері мынадай ережені сақтауға тиіс:
1) арнайы осы бағыт бойынша жүру;
2) жүру кезінде көлік құралдарының және өзі жүретін тетіктерінің қағып кетуін болдырмау үшін, ең бастысы қиын метеорологиялық жағдайларда (жаңбыр, тұман, қар көшкіні, көкмұз) және тәуліктің қараңғы уақытында мұқият болу;
3) жоғары қаупі бар аймақтың қасында абайлықты сақтау (авиа қозғалтқыштардың жұмыс істеп тұрған, ұшақтың әуе бұрамалары айналып жатқан, тікұшақтың тасушы және рульдік бұрамаларының, радиотехникалық құралдардың жерлендірілген және борттық антенналарынан сәуле шығару аймақтары, ұшақтарды рульдеу мен сүйрету, ұшақтың жанында арнайы автокөлік пен механизация құралдарының маневрлеуі ұшақтарға май толтыру, тиеу-түсіру жұмыстары), жолдардың жүру бөлігінде;
4) ӘК-нің жанында қауіпсіздік қашықтықты сақтау (қозғалтқыштардан газдардың шығуының бағытында кем дегенде 50 м, қозғалтқыштың ауатартқышының алдында 10 метр, борттық радиолокаторлық станцияларда жұмыс істегенде 20 метр).

11. Әуе кемелерінің ұшуы алдындағы тексеру процесінде:
1) ӘК-не көзделген жарамды жеңіл баспалдақтармен және сүйенгіш сатыларды пайдалану;
2) ӘК-нің тұрағында жүргенде, сондай-ақ ұшақтың төмен орналасқан бөліктерінің қасындағы фюзеляждың астымен жүргенде абайлықты сақтау керек.

12. Ұшақ экипажының мүшелерімен жазатайым оқиға бола алатын салдарларды болдырмау мақсаттарында:
1) жабық емес панельдермен және жеңіл баспалдақтармен жарақат алмау және жабылмаған люктарға түсіп кетпеу үшін, ұшақтың ішінде абайлықты сақтау;
2) саусақты қысып алмау үшін, ұшақтың ішіндегі жабылмаған есігінің ойығынан ұстамау;
3) трап арқылы түскенде, пальтоны немесе плащты түймелеу, тұтқадан ұстау керек.

13. Ұшудың алдындағы дайындық процесінде ұшақтың әрбір экипажының мүшесі ұшуды пайдалану басшылығының талаптарын басшылыққа алады.

14. Ұшақтың сыртын тексерген кезде бортинженердің іс-әрекеті:
ұшақтың жанында қажетті өрт сөндіргіш құралдарды, негізгі шассидің тіреуіш доңғалақтарының астында тірегіш қалыптарының болғанын, шассидегі алмалы-салмалы тоқ жермен қатынаста болуын, ұшақ жерлендірілгенін тексереді;
ұшақтың астында және оның жанында бөгде заттардың болмауын тексереді;
ұшаққа мінгенде шығарылатын траптардың таза болғанына көз жеткізеді.

15. ӘК-нің ішін тексерген кезде бортинженердің іс-әрекеті:
еден мен төбе панельдарының, сондай-ақ есіктердің, оның ішінде авариялық пен жүк қатты жабылғанын тексереді;
бөгде заттардың болмауына жүксалғыштарды, жолаушылар салондарындағы өту жолдарын және экипаж кабинасын тексереді;
бортта авариялық-құтқару құралдары мен жүзу құралдары, борттық қол өрт сөндіргіштері, борттық медициналық дәрі қобдишалары, оттек маскалары мен жүйеде оттектің болуын тексереді;
оттегі маскаларының және жүйеде оттегінің болуын тексереді;
орынтақ бекітілгеніне, байланған белбеулердің бұзылмағанына және белбеу құлпысының жұмыс істеуіне (қажет болуына қарай орынтақтарды және байланған белбеулердің ұзындығын реттейді);
орынтақтардың қалталарын қалып қалған тесетін және кесетін заттармен қолды жарақаттап алмау үшін тексереді.

16. ӘК-нің екінші ұшқышы:
кабинаның сыртына қарау жүргізеді, одан кейін өзінің жұмыс орнына оралады және орынтақ сенімді бекітілгенін, байланған белбеулердің бұзылмағанын және белбеу құлпысының жұмыс істейтінін тексереді (қажет болуына қарай орынтақтарды және байланған белбеулердің ұзындығын реттейді);
түтінге қарсы көзілдіріктердің, оттегі маскаларының және жүйедегі оттегінің болуын тексереді.

17. ӘК-сі командирінің іс-әрекеті:
ұшақтың және оның ұшу құрал-жабдығының дайын екені туралы экипаж мүшелерінің баяндамаларын қабылдайды;
кабинаны қарайды және бөгде заттардың жоқтығын тексереді;
өзінің жұмыс орнына отырады, байланған белбеулердің бұзылмағанына және белбеу құлпысының жұмыс істейтініне көз жеткізеді (қажет болуына қарай орынтақтарды және байланған белбеулердің ұзындығын реттейді).

18. ӘК экипажының барлық мүшелері ұшу үшін белгіленген жағдайда орынтақ тетігі жұмысының, байланған белбеулерінің жарамды және орындықтардың сенімділігін тексереді.
Орындықты артқа қарай жылжытқанда этажерканың жиегіне жарақаттануды болдырмау үшін қолды шынтақшада ұстаған жөн.

19. Тиеу және түсіру кезінде мынадай негізгі талаптар сақталуға тиіс:
1) ұшақтың аударылуын болдырмау үшін соңғы бөлігіне жүк кабинасын тиеу және түсіру уақытында соңғы тіреуіш жіберілуге тиіс.
Соңғы тіреуішті рампаның деңгейлес жағдайында шығарған және жинаған;
2) бас борт операторының (борт серігінің) алдыңғы пультінен электргидравликалық басқаруына ие жүк кабинасында рампаны түсіру және көтеру, соңғы тіреуішті шығару немесе жинау, есігін ашу және жабу алдында тетіктердің жұмыс істейтін аумағында, сондай-ақ рампа жылжуының, тіреуіштің және есіктердің аймағында адамдардың жоқтығына көз жеткізуге;
3) жүктермен жұмыс істегенде пайдаланатын болат арқандар жылжымалы жүктің массасына сәйкес болуға тиіс.
Осы сынақтар туралы ақпаратпен жабдықталмаған қанаттар жұмыста пайдалануға;
4) электршығыр арқылы контейнерлерді тиегенде және түсіргенде борт операторына олардың жылжу жолында (тиісінше контейнердің алдында немесе артында) тұруға рұқсат етілмейді;
5) телферлердің көмегімен контейнерлерді және басқа да жүктерді тиегенде және түсіргенде, борт операторы жүктің шайқалуын болдырмау үшін арнайы ілмектермен бекітіп, сақтандыруға тиіс; қолды шойын арқанмен жарақат алуды алдын алу үшін қорғаушы қолғаптарды пайдалануға тиіс;
6) өзі жүретін шынжыр табаны мен доңғалақ техниканы тиеу және түсіру өзі жүргізіледі; техниканы жүк кабинасына орналастырғаннан кейін, оны тұру тежегішіне орнатуға, ал доңғалақтардың астына екі жақтан тірегіш қалыптарын орнатуға тиіс;
7) "көпір" сызбасы бойынша трап астындағысын пайдалана отырып, тиеген және түсіргенде бас борт операторы аралық тіреуіш бекіткішінің тұрақты және сенімді екеніне көз жеткізуге тиіс;
8) жүктерді кабинаға орналастырғаннан кейін шынжыр арқанмен, тормен, белбеумен және болат арқанның сызбасына сай, ұшақтың центрлегішіне сәйкес, контейнерлердегі құлпылардың көмегімен байлау тиіс;
9) борттық сатылар арқылы жүктерді көтеруге (түсіруге) рұқсат етілмейді.

20. Ұшаққа отын құйған кезде мынадай талаптар сақталуға тиіс:
1) май құю алдында ұшақтың жерлендірілгеніне және отын құятын тұлғаның болуына, статистикалық электр потенциалдарды түзету үшін арқандар қосындыларының болуына көз жеткізуге;
2) ұшақ тұрағының орнында қажетті өрт сөндіргіш құралдарының болуына көз жеткізуге.

21. Ұшаққа май құйған кезде:
1) ұшаққа техникалық қызмет көрсету бойынша жұмыстардың кез келген түрлерін, сондай-ақ тиеу-түсіру жұмыстарын орындауға және ұшақты мұзға қарсы сұйықтықпен тазалауға;
2) электрмен қоректенудің әуеайлақ көздерін борттық электр жүйесіне қосуға және одан алып тастауға;
3) өрт қауіпсіздігінің талаптарын қанағаттандырмайтын ашық отты және шамды пайдалануға;
4) найзағай жақындаған жағдайда, май құюды жалғастыруға рұқсат етілмейді.

3-тарау. Ұшу тапсырмасын орындау процесінде қойылатын
еңбек қауіпсіздігінің талаптары

22. Ұшу тапсырмасын орындау процесінде, ұшақ экипажының мүшелері қауіпсіздігін қамтамасыз етудің негізгі талаптары ҰПБ-ның шарттарын сақтау болып табылады.

23. Ұшақты тіркеп сүйреуді, белгіленген шектерде тірегіш жүйесінде қысымы бар жерде ғана жүзеге асыруға болады.

24. Ұшақты тіркеп түсірген кезде, экипаж мүшелері өз орындарында қалуға, қажет болған жағдайда, ұшақтың уақытылы тоқтатуына шаралар қабылдауға тиіс.

25. Ұшақты түнгі уақытта және көрінімі шектелген жағдайларында тіркеп сүйреген кезде, импульстік маякті, аэронавигациялық және габариттық шамдарды қосу және тартымның фаралары мен габариттік шамдарының жанғанына көз жеткізу қажет.

26. Құрғақ бетондалған жол арқылы ұшақты "тұмсығымен" тіркеп сүйреудің жылдамдығы сағатына 10 километрден аспауға, "соңымен" алға - сағатына 5 километрден аспауға, кедергілердің жанында сағатына 5 километрден аспауға тиіс.

27. Әуе кемесінің қозғалтқышын әуе қозғалысын басқаратын диспетчерден (бұдан әрі - ӘҚД) рұқсат, ұшақты шығаратын авиатехниктен және ұшақтың ұшуына дайын екенін экипаж мүшелерінен баяндама алғаннан кейін ғана іске қосуға болады.

28. Ұшақ қозғалтқышын іске қосудың алдында мыналарға:
1) жинамалы траптың алынғанына;
2) ұшақты жіберетін жердегі құрамы қозғалтқышты іске қосуға дайын екеніне;
3) ӘК тұру тежегішінде тұрғанына;
4) қауіпсіз іске қосу мен қозғалтқыштарды сынамадан өткізуді қамтамасыз ететін қашықтықта жылжымалы баспалдақтар мен басқа құралдардың тұрғанына көз жеткізу керек.

29. ӘК бұру алдында әуеайлақтық қоректену көзін ажырату қажет.
30. ӘК-нің рульдеу жылдамдығы жүру жолының жағдайына, көрінімнің жағдайларына және кедергінің болуына тәуелді болуға тиіс.

31. Кедергілердің, ӘК қарқынды жылжу аймақтарының, арнайы автокөліктің, адамдардың жанында, сондай-ақ көрінімі шектелген кезде рульдеу ұшақтың уақытылы тоқтауын қамтамасыз ететін жылдамдықпен орындалуға тиіс.

32. ӘК экипажының мүшелері ұшқан кезде, өздерінің жұмыс орындарында болады, байланған белбеулері бар орынтақтарға іліктіріледі.

33. ӘК экипажының мүшелеріне қысқатолқынды радиостанциясына арналған жалаңаш ашық антенналарды ұстауға тыйым салынады.

34. Сақтандырғышты ауыстырған кезде оқшауланған қысқышты қолдану керек.
Тоқтың жоғары қуатына есептелген сақтандырғыштарды пайдалануға жол берілмейді.

35. Электр тізбегінің кернеуін тексеру қажет болғанда, "ұшқын" тәсілін пайдалануға жол берілмейді.

36. ӘК экипажының мүшелері электр қалқаншалар, бөлуші және клеммдық қораптары үнемі жабық болуына көз жеткізуге тиіс.

37. 4 сағаттан астам ұзақтықта ұшақ ұшқан кезде, сондай-ақ төмендегеннің алдында, сақтандыру мақсаттарында әрбір 2 сағат сайын 10 минут бойы оттегімен тыныс алуға жөн.

38. Экипаждың мүшелері оттегі құралын пайдаланған жағдайда, қолдары таза болуға тиіс.

39. ӘК экипажының мүшелері кабинадан шыққан сайын сыртқы есікті құлпылауға және оны шартты белгі бойынша ғана ашуға тиіс.

40. Ұшақ экипажы мүшелерінің ұшу кезіндегі тамақтану уақыты мен кезектілігін ӘК-нің командирі белгілейді. Екі ұшқыш бір уақытта тамақтануына рұқсат етілмейді.

41. Ұшқаннан кейін тұраққа бұрған кезде ӘК экипажының мүшелері кедергілерді қарап және соқтығысып қалмау үшін бұл туралы ұшақтың командиріне уақтылы баяндайды.

4-тарау. Авариялық мән-жайларда қойылатын
еңбек қауіпсіздігінің талаптары

42. Май құю кезінде ӘК-нің үстіне немесе тұрақ орнының жабындысына отын төгілген жағдайда, май құю төгілген отынды толығымен жойғанға дейін тоқтатылады. Осы орайда төгілген отынды ұшақтың үстінен және оның тұрақ орнынан кетіргеннен кейін қозғалтқыштарды іске қосуды 10-15 минут өткен соң жүргізуге болады.

43. Жерде тұрған ӘК-де өрт пайда болған жағдайда экипаж мүшелері бұл туралы ӘҚД-ның қызметіне бірден хабарлайды және жолаушыларды эвакуациялауды бастайды. Өртті жойған кезде, борттық құралдардан басқа, қосымша әуеайлақта бар жердегі өрт сөндіргіш құралдарын пайдалану керек.

44. Ұшу кезінде ұшқыштың немесе жолаушылардың кабинасында, сондай-ақ ұшақтың жүксалғыш бөлігінде түтінді, өртеңді және ашық жалынды байқаған кезде, ол туралы ұшақтың командиріне дереу баяндау және қолмен өрт сөндіретін құрал мен басқа да қол жетімді құрал-жабдықтар арқылы өрт ошағын іздеуге және сөндіруге кірісу қажет. Өрт туралы ӘҚД (бұдан әрі - ӘҚД) диспетчеріне хабарлау қажет.

45. Экипаж кабинасында түтін пайда болған жағдайда ұшақ экипажының барлық мүшелері түтіннен қорғайтын құралдарды (оттек маскалары мен түтіннен қорғайтын көзілдірікті) киген жөн.

46. ӘК-нің электр энергиясын тұтынушысының әлде-біреуінде өрт шыққан жағдайда оны дереу ажырату қажет.

47. ӘК экипажының мүшелері жолаушылар арасында үрейдің пайда болуын болдырмауға тиіс.

48. Егер өрт ұшу кезінде сөндірілмесе, онда ӘК қонғаннан кейін ӘК-нен жолаушыларды қауіпсіз жерге эвакуациялау үшін авариялық құрал-жабдықтарды пайдалану қажет.

49. Ұшақтың авариялық қону жағдайында және басқа да ерекше жағдайларда ұшақ экипажы мүшелерінің іс-қимылы Ұшуды пайдалану басшылығына (бұдан әрі - ҰПБ) талаптарына сәйкес болуға тиіс.

6-тарау. Тікұшақ ұшуы аяқталғаннан кейін қойылатын
еңбек қауіпсіздігінің талаптары

50. Ұшақтың кабинасында артық қысым болған жағдайда кіреберіс есіктер мен асүйдің есіктерін ашуға жол берілмейді. Кабинадағы қысымды сыртқы қысыммен теңестіру үшін екінші ұшқыш желкөзді ашқаны жөн.
Кіреберіс есіктерді ашу алдында бортинженер ішкі басқару пульттерінің үстінде "Есікті ашыңыз" деген жарық көрсеткіш тақтасы жанып тұрғанына көз жеткізуі қажет.

51. Трапқа трапты толық жайып салғаннан, траптың жартысын олардың қосымды мүшелерін құлыпқа орнатқаннан және "Трап жіберілді" деген жасыл жарық белгі тақтасы жанғаннан кейін ғана шығуға болады.

52. Экипаж мүшелері ұшақтан шығатын трапқа қозғалтқыштар әбден тоқтағаннан кейін шығуға тиіс.
Траптан бірнеше баспалдақтарды аттап түсуге болмайды; траптан түскен кезде тайғанауды болдырмау үшін тұтқаны ұстаған жөн.

53. Бортинженер:
1) экипаждың орынтақтарының қалталарында кесетін немесе тесетін заттардың қалмағанына;
2) шасси доңғалақтарының астына тірегіш қалыптардың орнатылғанына, ұшақ жерлендірілгеніне көз жеткізуге тиіс.

54. Ұшаққа ұшқаннан кейінгі сыртқы тексеруді жүргізген кезде осы Нұсқаулықтың 13-тармағында баяндалған сақтық шараларын орындау қажет.

55. Экипаж мүшелері осы Нұсқаулықтың 12-тармағында баяндалған қауіпсіздік шараларын ескере отырып, белгіленген жерлерде қауіпсіз жолымен перрон бойынша ұшақтан шығып жүруге тиіс.

1-бөлім. Ұшақ экипажының қауіпсіздігі және еңбегін
қорғау жөнінде қойылатын талаптар 7-тарау. Еңбекті қорғау жөніндегі жалпы талаптар

56. Тікұшақ экипажы мүшелерінің біліктілігі мен жұмыс стажына қарамастан еңбек қауіпсіздігі жөнінде түсіндірудің барлық түрлерінен (кіріспе, жұмыс орнындағы бастапқы, қайталанған) уақытында және толық көлемде өтеді. Ұшу жұмысында 60 күнтізбелік күннен асатын үзілістер болған кезде, сондай-ақ еңбекті қорғау жөніндегі нұсқаулықтың талаптарын бұзған жағдайда тікұшақ экипажының мүшелері жоспардан тыс түсіндіруден (жеке немесе тікұшақ экипажының барлығы) өтеді. Түсіндіруден өтпеген тұлғалар жұмысқа жіберілмейді.

57. Жұмыс кезінде экипажға мынадай негізгі қауіпті және зиянды өндірістік факторлар қолайсыз әсер етуі мүмкін:
1) әуеайлақ аумағында жүрген ӘК, арнайы автокөлік пен өзі жүретін механизмдер;
2) тікұшақтардың айналған тасушы және рульдық бұрамалары;
3) іске қосылған тасушы бұрамалар мен авиа қозғалтқыштарынан шыққан ауа мен газ ағындары;
4) ауаның жоғары шаңдануы мен газданғандығы;
5) тікұшақтың шығып тұратын бөлігі мен оның құралдары;
6) жоғары сырғу (әуеайлақ жамылғыларының, жеңіл баспалдақтардың үстіне мұз қату, ылғалдану және майлану салдарынан);
7) тікұшақ тұрағы жерінің бетінде тұрған заттар (шлангтар, кабельдер, жерлендірілгіш тростар, сыртқы аспаның элементтері және т.б.);
8) биіктігі бойынша өзгерілістерден қоршалмағанның жанында (жеңіл баспалдақта, сүйенгіш сатыда, жабылмаған люктің, кіреберіс есіктің қасында және т.б.) жұмыс істеу;
9) өткір жиектер, қабыршақтар, құрал-жабдықтардың, жүктердің, арқандардың және т.б. бетіндегі кедір-бұдыры;
10) тікұшақта тиеу-түсіру жұмыстарын жүргізген кездегі жылжымалы жүктер;
11) құламалы жүктер, жүккөтергіш механизмдердің опырылған құрылымдары;
12) шу мен дірілдің жоғары деңгейі;
13) ауаның жоғары немесе төменгі температурасы мен ылғалдылығы;
14) статикалық электрінің разрядтары;
15) жұмыс аймағының, тікұшақ тұрағы жерлерінің, перронның жеткіліксіз жарықталуы;
16) өрт болу мүмкіндігі;
17) психоэмоционалдық және физикалық артық жүк түсіру.

58. Тікұшақ экипажының мүшелері қажетті жағдайда арнайы киімді, арнайы аяқ киімді және өндірістік факторлардың қауіпті және зиянды әсерінен қорғайтын басқа да жеке сақтану құралдарын пайдалануға тиіс.

59. Тікұшақ экипажының мүшелері жазатайым оқиға кезінде бірінші көмек көрсетуді, борттық медицина қобдишасын пайдалануын білуге тиіс.

60. Сырқаттанған, өзін-өзі жайсыз сезінген, ұшу алдындағы демалыс жеткіліксіз болған жағдайда тікұшақ экипажының мүшелері тікұшақтың командиріне өзінің жай-күйі туралы баяндайды.

61. Егер тікұшақ экипажының мүшесімен жазатайым оқиға болса, онда оған бірінші көмек көрсету және қажетті жағдайда медициналық санитарлық бөлікке немесе басқа емдеу мекемесіне жеткізу қажет.

62. Тікұшақ экипажының мүшелері оларға белгіленген жұмыс уақыты мен демалыс уақытының режимін (ұшу уақытының, ұшу алдындағы және ұшу аяқталғаннан кейінгі нормаларды, кезекте болу тәртібін) сақтауға тиіс.

63. Өрт пен жарылыстардың болу мүмкіндігін алдын алу үшін экипаж мүшелері өрт қауіпсіздігінің талаптарын сақтайды және жолаушылар тарапынан бұзушылықтарға жол бермейді.
Тікұшақ ұшқан кезде экипаж кабинасында, жүк-жолаушы кабинасында темекі шегуге рұқсат етілмейді.

8-тарау. Ұшу алдындағы дайындық процесінде ұшу алдында
қойылатын еңбек қауіпсіздігінің талаптары

64. Ұшу алдында тікұшақ экипажының мүшелері медициналық тексеруден өтуге міндетті.

65. Әуеайлақ аумағында жүру кезінде экипаж мүшелері мынадай талаптарды сақтайды:
1) осы үшін әдейі арналған жаяу жүретін бағыты бойынша жүру;
2) жүру кезінде ұқыпты болып және айналадағы ахуалдың әсіресе күрделі метеорологиялық жағдайларда (жаңбыр, тұман, қар жауу, көктайғақ және т.б.) және тәуліктің қараңғы уақытында өзгеруін қадағалау;
3) аса қауіпті аймақтардың жанында (әуе кемелерінің іске қосылған авиа қозғалтқыштарының және айналған әуе мен тасушы бұрамаларының, жердегі және борттық радиотехникалық құралдары антенналарының сәуле шығару, әуе кемелерін жүргізу мен тіркеп сүйреу, әуе кемесінің қасында арнайы көлік пен механизация құралдарының маневрлеу, ұшаққа май құю, тиеу-түсіру жұмыстарының аймақтарында), сондай-ақ жолдардың жүру бөлігінде абайлықты сақтау.

66. Тікұшақты ұшу алдындағы бақылау тексерудің алдында бортмеханикке тікұшақтың жерлендірілуін, тікұшақтың шасси доңғалақтарының астында тірегіш қалыптардың болуын, тікұшақтың жанында өрт сөндіру құрал-жабдықтардың болуын, алаңда бұрамалардың қалақтарына немесе қозғалтқыштарға түсуі мүмкін тікұшақтың жанында ұсақ тастардың және бөгде заттардың жоқтығын тексеру қажет.

67. Экипаждың мүшелері тікұшақтың және оның құралдарын бақылап тексеруді ҰПБ-ның талаптарына сәйкес бақылап тексерулердің парақтарында көзделген бірізділікте және көлемде өткізеді.

68. Тікұшақты ұшу алдындағы бақылау тексеру процесінде:
1) осы тікұшаққа көзделген жарамды баспалдақтар мен сүйенгіш сатыларды пайдалану;
2) тұрақ орыны бойынша жүрген кезде және тікұшақтың төмен орналасқан және шығып тұратын бөліктерінің қасында абайлық сақтау;
3) тікұшаққа көтерілудің алдында борттық траптың, оның өз еркімен жылжуына мүмкіндік бермейтін, сенімді орнатылғанына көз жеткізу; бұл ретте траптың сырғалақ тесіктері ұяларына кіргеніне, сондай-ақ траптың бетінде тайғанауға себепші болатын мұз, жанар-жағар май және басқа да заттар болмауына назар аудару қажет;
4) борттық трап бойынша көтерілген (түскен) кезде аса жоғары абайлықты сақтау керек.

69. Тікұшаққа май құйған кезде тікұшақтың және отын құюшының жерлендіруінің болуын, статикалық электрдің потенциалдарын теңестіру үшін оларды троспен қосылысын тексеру, тікұшақтың жанында өрт сөндіретін қажетті құрал-жабдықтардың болуына көз жеткізу, май құюды бақылайтын аспаптардан басқа электр энергия приборларын тексеру қажет.

70. Тікұшаққа май құйған кезде:
1) борттық аккумуляторларды ауыстырып қосуға, әуеайлақ қоректендіру көздерін қосуға;
2) радио және электр жабдықтарымен жұмыс жүргізуге;
3) тікұшақта ұшқын шығуына, ашық жалынға байланысты жұмыстарды орындауға, сондай-ақ тікұшақтан 25 метрден кем қашықтықта ашық жалынды пайдалануға рұқсат етілмейді.

71. Тікұшақтың қозғалтқыштары іске қосылған немесе қозғалтқыштары іске қосылған басқа тікұшақтар мен ұшақтардан 25 метрден кем қашықтықта болған кезде бактарға май құюға рұқсат етілмейді.

72. Тікұшақты тиеу және түсіру кезінде мынадай талаптар сақталады:
1) бортмеханик тікұшақты техникамен, жүктермен тиеуді трап бойынша жүк люгі арқылы жүргізуін байқауға тиіс;
2) тәуліктің қараңғы уақытында жұмыс атқарған кезде борттық жарықтандыруды қосу қажет;
3) тікұшаққа тиеу алдында жүк люгінің жармаларын ашу және ашық жағдайында бекіту, траптарды тиелетін өзі жүретін техниканың (немесе арбадағы жүктің) қажетті жолтабанына қою, қажетті такелаждық арқандап байлау құралдарының болуын және жарамдылығын тексеру қажет;
4) кіреберіс есікке және авариялық люктерге жолдар бос болуға және жүк немесе қол жүгімен үйілмеуге тиіс;
5) доңғалақты техниканы (немесе арбадағы жүктерді) тікұшаққа жерден тиеу трап бойынша жүк люгі арқылы жарамды тиейтін электр шығырымен жүргізілуге тиіс; шығырды басқаруын бортмеханик жүзеге асырады;
6) өзі жүретін техниканы тиеу мен түсіруді өзінің жүруімен жүргізген жөн;
7) бір біріне тіркелген екі тал техниканы тікұшаққа жылжытқан кезде алдында келе жатқан техника доңғалақтарының астына тірегіш қалыптарды салу керек;
8) доңғалақты техниканы шиналарында азайтылған ауа қысымымен және тірегіш қалыптарға белтемірлер (көпірлер) орнатып тасымалдау қажет;
9) тікұшақта орналастырылатын жүктерді, олар ұшқанда өз еркімен жылжуын болдырмайтын тәсілмен бекіту қажет;
10) ұсақ жүктерді бір біріне байлау немесе арнайы жәшіктерге тиеу және оларды еденге болат арқанды торлар мен болат арқанды тростар арқылы бекіту қажет;
11) үлкен габариттік жүктерді және тасымалданатын техниканы жүк кабинасының еденіндегі байлайтын сақинаға болат арқанды тростар арқылы бекіту қажет;
12) ұзын габариттік жүктерді (мысалы, тасушы бұраманың қалақтарын) жүк жармаларының жартылай ашық жағдайында тасымалдауға рұқсат беріледі, олар сенімді бекітілуі тиіс;
13) сыртқы аспамен жүкті тасымалдау жөнінде жұмысқа дайындық кезінде бортмеханик ілмек элементтерінің мықтылығына жүргізген сынақтар туралы мәліметтердің болуын тексеруге тиіс.
Рұқсат етілетін нормадан асатын механикалық зақымдануы бар ілмектер мен тростарды пайдалануға жол берілмейді.

73. Қозғалтқыштарға шығатын люк арқылы үстіне көтерілу қажеттілігі және ашық капоттарда жүру кезінде асықпай, абайлық таныту керек.

9-тарау. Ұшу тапсырмасын орындау процесінде
қойылатын еңбек қауіпсіздігінің талаптары

74. Ұшу тапсырмасын орындау процесінде экипаж мүшелерінің қауіпсіздігін қамтамасыз етуінің негізгі талабы олардың НПП, ҰПБ және Тікұшақ экипажының жұмыс технологиясының талаптарын тура сақтауы болып табылады.

75. Тікұшақтың командирі қозғалтқыштарды авиатехниктің тікұшақтың ұшуына дайын екендігі туралы баяндамасынан, тікұшаққа бақылап тексеруді жүргізгеннен және іске қосу алдында бақылап тексеруді орындағаннан кейін ғана іске қоса алады.

76. Тікұшақтың командирі қозғалтқыштарды іске қосудың алдында шасси доңғалақтарының астында тірегіш қалыптардың болуына, ал тікұшақтың жанында және тасушы бұраманың айналу аймағында бөгде заттар мен адамдар жоқ екеніне көз жеткізуі тиіс.

77. Тікұшақтың командирі "Бұрамалардан" деген команда беруі тиіс және "Бұрамалардан құп болады" деген жауап алғаннан кейін авиатехник тасушы бұраманың айналу аймағынан тыс ілгері, сол жағынан - көз алдында тұрғанына көз жеткізуі тиіс.

78. Авиатехниктің қозғалтқыштарды дереу өшіру туралы белгісі (іске қосу кезінде) тез орындалуға тиіс.

79. Тікұшақ бортындағы адамдардың ең жоғарғы саны байлайтын белбеулермен жабдықталған орындықтың санынан аспауға тиіс.

80. Ұшуды орындаған кезде экипаждың мүшелері өз жұмыс орындарында орынтақтарға байланған белбеулермен іліктілінуі тиіс.

81. Тікұшақты тегіс және мығым топырақта жүргізуге рұқсат беріледі.

82. Тікұшақты жүргізуін орындау үшін жүргізу жолында ешқандай кедергілер жоқ екендігіне көз жеткізуі тиіс.

83. Тікұшақ экипажының мүшелері жүргізу кезінде айналадағы жағдайды қадағалайды және тікұшақтың командирін кедергілер туралы ескертеді.

84. Кедергілердің жанында, ӘК-нің, арнайы техниканың, адамдардың қарқынды жүру аймағында, сондай-ақ көрінім шектелген кезде жүргізу түкұшақты дер кезінде тоқтатуды қамтамасыз ететін жылдамдықта орындалуға тиіс.

85. Жүргізудің жылдамдығы топырақтың жай-күйіне, желдің бағытына, жағдайға байланысты таңдалуға тиіс және 30 км/сағ. аспауға тиіс. Қардың үстінде және шаңда жүргізу кезінде жүргізудің жылдамдығы 10 км/сағ. аспауға тиіс.

86. Тегіс емес және тұтқыр топырақта, қалың немесе жұмсақ қарда жүргізудің орнына стартқа ұшуды немесе тұрақтан тікелей ұшуды орындау керек.

87. Жүкті іліп алу (ағыту) маневрі алаң ілінген жерінен (шолу бұрышынан) анық көрінгеннен кейін ғана орындалуға тиіс.

88. Жүк ілінген және көтерілген кезде, жүк ілініп қалудың алдында тежеу, орнықтыру мен ағыту жағдайында тікұшақтың командирі жұмысты орындау процесін қадағалап тұрған бортмеханиктің командасы бойынша ұшады.

89. Жұмысты орындау кезінде тікұшақтың бортмеханигі ашық кіреберіс есіктің немесе жүк кабинасының еденіндегі люктің жанында, ал люк болмаған жағдайда - жүк жармасының бұрышы алынған жүк жармаларының аймағында болады және сөйлесу құрылғылары арқылы тікұшақтың командирін жүктің "тәртібі" және арқан аспасы мен электр құлпы жай-күйі туралы хабардар етеді.

90. Тікұшақтың кіреберіс есігінен немесе люгінен құлаудың алдын алу үшін тікұшақтың бортмеханигі сақтындыратын белдікті пайдалануға тиіс.
Бұл ретте белдіктің тізгіні карабинмен тікұшақтың күш элементтеріне (қалқып тұру режимінде жүк кабинасындағы байлайтын сақиналарға) тіркелуге тиіс.

91. Бортмеханиктің қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін тікұшақтың жүк кабинасының еденінде орналасқан сыртқы арқанды аспа люгінің қорғайтын қоршауы болуы тиіс.

92. Көз бен қолдың жарақаттануын болдырмау үшін тіқұшақтың бортмеханигі сыртқы аспамен жұмыс атқарған кезде шаң мен қардан қорғайтын көзілдірікті, троспен жұмыс істегенде қолғаптарды пайдаланады.

93. Тікұшақтың 4000 метрден астам биіктікте ұшуы экипаждың оттек құралдарын пайдалана отырып орындалуға тиіс.

94. Қалқып қалу мен ұшу режимінде жүргізген кезде бұрамалық мотор тобын қарау үшін қалқып қалу режимінде жоғарғы люкті ашуға жол берілмейді.

10-тарау. Авариялық мән-жайларда қойылатын
қауіпсіздік талаптар

95. Егер отынмен толтыру кезінде тікұшаққа отын құйылған жағдайда, тікұшақтың үстінен және оның тұрған орнынан төгілген отынды кетіргеннен кейін 10-15 минут өткеннен соң ғана қозғалтқыштарды іске қосуды жүргізуге болады.

96. Тікұшақта, жерде өрт басталған жағдайда экипаж мүшелері ол туралы ӘҚД-ның қызметіне дереу хабарлайды және жолаушыларды эвакуациялауға кіріседі.

97. Ұшу кезінде түтінді, өртеңді немесе ашық жалынды байқаған кезде ол туралы ұшақтың командиріне дереу баяндау және қолмен өрт сөндіретін құрал мен басқа да қол жетімді құрал-жабдықтар арқылы өрт ошағын іздеуге және сөндіруге кірісу қажет. Өрт туралы оның диспетчеріне хабарлау қажет.

98. Экипаж кабинасында түтін пайда болған жағдайда ұшақ экипажының барлық мүшелері түтіннен қорғайтын құралдарды (оттек маскалары мен түтіннен қорғайтын көзілдірік) киген жөн.

99. Электр энергиясын қандайда бір тұтынушыларында өрт пайда болған жағдайда тікұшақты өшіру қажет.

100. Ұшақтың авариялық қону жағдайында және басқа да ерекше жағдайларда ұшақ экипажы мүшелерінің іс-қимылы ҰПБ-ның талаптарына сәйкес болуы тиіс.

11-тарау. Тікұшақтың ұшуы аяқталғаннан кейін
қойылатын еңбек қауіпсіздігінің талаптары

101. Жүкті тиеу мен түсіру, тікұшақтың жолаушыларын отырғызу мен түсіру қозғалтқыштар тоқтатылған кезде жүзеге асырылады; айрықша жағдайларда, егер алаң еңіс болмаса және бөгде заттар үйілмесе, онда тікұшақтың командиріне қозғалтқыштар іске қосылған кезде осындай операцияларды барлық қажетті қауіпсіздік талаптарын сақтай отырып жүргізуге құқық беріледі.

102. Тікұшақтың қозғалтқыштары іске қосылған жағдайда адамдарды түсірген кезде адамдар тікұшақтан экипаж мүшелерінің командасы бойынша командирдің көз алдында болып, алыстауға тиіс.
Тікұшаққа осы бағыттан ғана тікұшақ экипажы мүшелерінің еруімен жақындауға болады.

103. Жүк жармалары арқылы жүктерді түсіру (тиеу) қажеті кезінде екінші ұшқыш соңғы арқалық шпангоутының жанында болады және бортмеханикпен бірлесіп жүктерді түсіру (тиеу) жүргізіп жатқан жердегі персоналдың жұмысына басшылық жасайды.

104. Тікұшақтың ұшудан кейінгі сыртқы қарауды орындау кезінде экипаж мүшелеріне осы Нұсқаулықтың 72-тармағында баяндалған сақтық шараларын сақтауға тиіс.

105. Тікұшақ экипажының мүшелері тікұшақтан осы Нұсқаулықтың 69-тармағында баяндалған сақтық шараларын сақтай отырып әуеайлақ бойынша жүру кезінде қойылатын қауіпсіздік шараларға сәйкес, жүргізіп жатқан тікұшақтар, айналып тұрған бұрамалардың қалақтарын, арнайы автокөліктің, перрондық механизмдердің жүріп келе жатқанын ескере отырып, белгіленген жерлерде қауіпсіздік жолымен перрон бойынша жүреді.