ИПС "Әділет"

Unofficial translation

In accordance with subparagraph 10) of Article 5 of the Law of the Republic of Kazakhstan “On Education”, I HEREBY ORDER:

Footnote. The preamble in the wording of the order of the Acting Minister of Education and Science of the Republic of Kazakhstan dated 04.10.2021 No. 499 (shall be enforced from the date of its first official publication).

1. Approve:

1) requirements for the accreditation body in higher and postgraduate education in accordance with Appendix 1 to this order;

2) the rules for recognition of accreditation bodies in higher and postgraduate education, including foreign bodies in accordance with Appendix 2 to this order.

Footnote. Paragraph 1 as amended by the order of the Minister of Science and Higher Education of the Republic of Kazakhstan dated 13.02.2023 No. 49 (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

2. The Committee on Control in the Sphere of Education and Science of the Ministry of Education and Science of the Republic of Kazakhstan (A. Primkulov) in accordance with the procedure established by legislation shall:

1) ensure the state registration of this order with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan;

2) within ten calendar days after the state registration of this order send the copy to official publication in the Information and legal system "Adilet" and to periodicals in electronic variant with the application of the paper copy certified by the official stamp;

3) within five working days from the date of receipt of the registered order to send the copy of it in printing and electronic variant, certified by the seal of the Ministry of Education and Science of the Republic of Kazakhstan and certified by an electronic digital signature of the person, authorized to sign this order to the Republican State Enterprise on the right of economic management "Republican Legal Information Center" of the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan for inclusion in the Reference Control Bank of regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan;

4) place this order on the Internet resource of the Ministry of Education and Science of the Republic of Kazakhstan;

5) within ten working days after the state registration of this order with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan, submit to the Department of Legal Service and International Cooperation of the Ministry of Education and Science of the Republic of Kazakhstan information on the execution of measures provided for in subparagraphs 1), 2) and 3) of this paragraph.

3. Control over the execution of this order shall be entrusted to the Vice Minister of Education and Science of the Republic of Kazakhstan B.A. Asylov.

4. This order shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication.

Minister
of Education and Science
of the Republic of Kazakhstan

E. Sagadiyev

Appendix 1
to the order of Vice-Minister
dated October 4, 2021 No. 499

Requirements for the accreditation body in higher and postgraduate education

Footnote. The heading as amended by the order of the Minister of Science and Higher Education of the Republic of Kazakhstan dated 13.02.2023 No. 49 (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).
Footnote. The order amended with Appendix 1, according to the order of the Acting Minister of Education and Science of the Republic of Kazakhstan dated 04.10.2021 No. 499 (shall be enforced from the date of its first official publication).

1. Have the status of a legal entity.

2. To be included in the registers and (or) associations of accreditation bodies of the member states of the Organization for Economic Cooperation and Development (OECD), including the European Quality Assurance Register in higher education (The European Quality Assurance Register), and (or) full membership in two or more associations (networks) of accreditation bodies.

Footnote. Paragraph 2 - as amended by the Order of the Minister of Science and Higher Education of the Republic of Kazakhstan dated 13.02.2023 No. 49 (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

3. Avail of the resources necessary to fulfill obligations for the accreditation of higher and postgraduate education organizations, educational programs (availability of an information system (website) that provides the necessary information on accreditation for users in three languages (Kazakh, Russian and English); at least 3 full-time faculty members holding a doctor of science degree, candidate of science and/or PhD doctor degrees; annual quality assurance training).

Footnote. Paragraph 3 - as amended by the Order of the Minister of Science and Higher Education of the Republic of Kazakhstan dated 13.02.2023 No. 49 (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

4. To have at least one foreign expert as part of the expert commission for Kazakhstani accreditation bodies, and for foreign accreditation bodies at least one Kazakhstani expert who has the degree of Candidate of Science or Doctor of Science, Doctor of PhD or Doctor in profile and (or) who are representatives of the professional community with experience work in the field of institutional and specialized accreditation or according to the profile of training specialists by an accredited educational organization, representatives from among the students.

5. To have standards (regulations) for accreditation that establish requirements to the procedures of accreditation in accordance with subparagraph 2-4) of Article 1 Of the Law of the Republic of Kazakhstan “On Education”.

6. To have the development program and (or) strategy of organization, developed subject to strategic and program documents in the field of education.

7. To have in the information system (website) of the accreditation body and in the Unified Information System of Education the published information (certificate of accreditation, external audit reports) on the accreditation of the higher and postgraduate education organization and (or) educational programs, including decisions on postponement and extension of accreditation periods taken during the state of natural, technogenic emergency, restrictive measures, including quarantine on the territory of the Republic of Kazakhstan (no later than thirty working days from the date of the decision), published annual analytical information on the main results of the organization's activities.

Footnote. Paragraph 7 - as amended by the Order of the Minister of Science and Higher Education of the Republic of Kazakhstan dated 13.02.2023 No. 49 (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Appendix 2
to the order of Vice-Minister
dated October 4, 2021 No. 499

Rules for recognition of accreditation bodies in higher and postgraduate education, including foreign bodies

Footnote. The heading as amended by the order of the Minister of Science and Higher Education of the Republic of Kazakhstan dated 13.02.2023 No. 49 (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).
Footnote. Appendix 2 in the wording of the order of the Acting Minister of Education and Science of the Republic of Kazakhstan dated 04.10.2021 No. 499 (shall be enforced from the date of its first official publication).

Chapter 1. General provisions

1. These Rules for recognition of the accreditation bodies including foreign bodies (hereinafter referred to as the Rules) have been developed in accordance with subparagraph 10) of Article 5 Of the Law of the Republic of Kazakhstan “On Education” (hereinafter referred to as the Law) and shall determine the procedure for recognition of accreditation bodies including foreign bodies.

2. The following terms shall be used in these Rules:

1) Register of recognized accreditation bodies in higher and postgraduate education (hereinafter - Register 1) - the list of national and foreign accreditation bodies, compiled by the authorized education body, entered in the registers and (or) associations of accreditation bodies of the OECD member states;

2) Register of accredited organizations of higher and postgraduate education (hereinafter - Register 2) - the list of accredited organizations of higher and postgraduate education;

3) Register of accredited educational programs of higher and postgraduate education organizations (hereinafter - Register 3) - the list of accredited educational programs (major) of higher and postgraduate education organizations;

4) accreditation body - a legal entity that conducts institutional and (or) specialized accreditation of higher and postgraduate education organizations on the basis of standards (regulations) developed by it;

5) standards (regulations) of accreditation - documents of the accreditation body that establish requirements for the accreditation procedure;

6) accreditation of higher and postgraduate education organizations - procedure for recognizing by the accreditation body the compliance of educational services with established standards (regulations) of accreditation in order to provide objective information about their quality and confirm the existence of effective mechanisms for its improvement;

7) institutional accreditation - the process of assessing the quality of a higher and postgraduate education organization by an accreditation body for compliance with the declared status and established standards of the accreditation body;

8) specialized accreditation - assessment of the quality of individual educational programs implemented by the higher and postgraduate education organization;

9) authorized body - the central executive body of the Republic of Kazakhstan, exercising management and cross-sectoral coordination in the higher and postgraduate education.

Chapter 2. The procedure for recognizing accreditation bodies in the higher and postgraduate education, including foreign bodies

Footnote. The heading of Chapter 2 as amended by the order of the Minister of Science and Higher Education of the Republic of Kazakhstan dated 13.02.2023 No. 49 (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

3. The accreditation body in the higher and postgraduate education, including a foreign body, in confirmation of its compliance with the requirements for the accreditation body, approved as prescribed by subparagraph 10) of Article 5 of the Law, shall present for recognition to the authorized body the following documents in paper and / or electronic forms:

1) an application in the form of Appendix 1 to the Rules;

2) notarized copies of constituent documents. When presenting documents in foreign languages, their notarized translation into Kazakh or Russian is required;

3) a document confirming inclusion of the accreditation body in the registers and (or) associations of accreditation bodies of the OECD member states, or a link to the website on which the accreditation body is included in the European Quality Assurance Register, and (or) full membership in two or more associations (networks) of accreditation bodies;

4) documents confirming availability of resources referred to in paragraph 3 of the Requirements for the accreditation body, approved as prescribed by subparagraph 10) of Article 5 of the Law;

5) the list of experts involved in the accreditation procedure containing information about the degree of candidate of science or doctor of science, PhD doctor or doctor by profile, work experience in the field of institutional and specialized accreditation or in the profile of training specialists of the accredited educational organization;

6) standards (regulations) of accreditation of the accreditation body, establishing requirements for the accreditation procedure;

7) development program and (or) strategy of the accreditation body.

4. Documents submitted to the authorized body in accordance with paragraph 3 of these Rules are signed by the legal representative of the accreditation body.

The authorized body within five working days shall verify the completeness of the submitted documents of the accreditation body in accordance with paragraph 3 of these Rules.

When the accreditation body submits a complete package of documents, the authorized body shall accept the documents.

5. In case of incompleteness of the documents specified in paragraph 3 of these Rules, the authorized body shall return the documents in accordance with the procedure set forth by the Administrative Procedural and Process-Related Code of the Republic of Kazakhstan.

6. The documents of the accreditation body submitted for recognition shall be submitted for consideration by the council of the authorized body, formed from among the representatives of the authorized body, the National Chamber of Entrepreneurs of the Republic of Kazakhstan "Atameken", public associations, associations of legal entities, foreign and Kazakhstani experts, teachers (hereinafter referred to as the Council). The quantitative composition of the Council shall include at least 9 members. The composition of the Council shall be approved by the order of the head of the authorized body.

The structural subdivision of the authorized body is the Working body that ensures the activities of the Council.

Documents of the accreditation body shall be considered at a meeting of the Council, which is attended by at least two thirds of its members.

Decisions of the Council shall be considered adopted if the majority of those present at the meeting of the Council voted for them. The minutes of the decision of the Council shall be drawn up and signed by the chairman and secretary of the Council.

7. The working body of the Council in confirming the compliance of the accreditation body that accredited educational programs from at least two organizations of higher and (or) postgraduate education included in one of the academic rankings - top 200 ARWU (Academic Ranking of World Universities), top 300 THE (Times Higher Education) ), top 300 QS World University Rankings, U.S. News and World Report (an indicator of a foreign accreditation body, Global Score of 65), shall introduce a proposal to the Board, which considers and decides on automatic recognition and inclusion in the Register 1 in accordance with Appendix 2 to the Rules.

8. The term for consideration of documents for recognition by the accreditation body shall be thirty working days from the date of acceptance of the documents specified in paragraph 3 of these Rules.

9. Based on the results of consideration of documents for compliance with paragraphs 1-7 of the Requirements for the accreditation body, approved in accordance with subparagraph 10) of Article 5 of the Law, the Council shall make a decision: 1) on the recognition of the accreditation body; 2) on refusal to recognize the accreditation body.

10. The authorized body, based on the decision of the Council on the recognition of the accreditation body, shall issue an order on the recognition of the accreditation body and includes it in the Register 1 in accordance with Appendix 2 to the Rules for a period of five years.

The accreditation body shall report on the main results of its activities at a meeting of the Council annually.

11. To extend the recognition term by the accreditation body, the documents referred to in paragraph 3 of these Rules shall be submitted to the authorized body sixty calendar days before the recognition term expiry and examined within the time frames established by paragraph 8 of these Rules.

Upon the examination results of the documents for extending the recognition terms of the accreditation body, the Council shall decide on extending the recognition term of the accreditation body or on denied extension of the recognition term with a motivated response.

Extension of the recognition term of the accreditation body shall be endorsed by the order of the authorized body for a five-year term.

Footnote. Paragraph 11 - as amended by the Order of the Minister of Science and Higher Education of the Republic of Kazakhstan dated 13.02.2023 No. 49 (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

11-1. If a discrepancy is revealed with paragraphs 1, 2, 3, 4, 5, 6 and 7 of the Requirements for the accreditation body, approved under subparagraph 10) of Article 5 of the Law, recommendations shall be issued for their elimination in any form.

The deadline for the implementation of recommendations by the accreditation body shall be no more than two months from the date of its receipt.

Throughout this time, the period for considering an application for extending the terms of the accreditation body recognition shall be suspended.

With the complete correction of discrepancy with the requirements specified in the recommendations, the Council shall resolve on extending the recognition term of the accreditation body.

Footnote. The Rules have been supplemented by paragraph 11 -1 by the Order of the Minister of Science and Higher Education of the Republic of Kazakhstan dated 13.02.2023 No. 49 (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

11-2. In cases of incomplete elimination of discrepancy with the requirements specified in the recommendations, provision of information later than the deadline indicated in paragraph 11-1 of these Rules, the Council shall not extend the recognition term.

Footnote. The Rules have been supplemented by paragraph 11 -2 by the Order of the Minister of Science and Higher Education of the Republic of Kazakhstan dated 13.02.2023 No. 49 (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

12. When reorganizing the accreditation body, the authorized body, within fifteen working days from the date of the request of the accreditation body, shall make the appropriate amendments to the Register 1 in accordance with Appendix 2 to the Rules.

13. The accreditation body shall be excluded from Register 1 in the following cases:

1) on an application for voluntary termination of activities or liquidation of the accreditation body;

2) expiry of the term for recognition of the accreditation body;

3) exclusion of the accreditation body from the registers and (or) association of accreditation bodies of the OECD, including The European Quality Assurance Register in higher education, and (or) from full membership of associations (networks) of accreditation bodies;

4) non-compliance with paragraphs 6, 7 of the Requirements for the accreditation body, approved under subparagraph 10) of Article 5 of the Law, and by decisions of the Council;

5) detection of false or distorted data submitted to the authorized body on the results of accreditation of educational organizations and educational programs in the annual action report of the accreditation body over the past period in accordance with Appendix 5 to these Rules;

6) established inefficient functioning of the internal quality assurance system in the educational organization, suspension and (or) deprivation of the license to conduct educational activities and (or) attachments to the license in two or more educational organizations accredited by the accreditation body;

7) established facts of affiliation of the accreditation agency with an accredited educational organization.

Footnote. Paragraph 13 - as amended by the Order of the Minister of Science and Higher Education of the Republic of Kazakhstan dated 13.02.2023 No. 49 (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

14. Exclusion from the Register 1 of the accreditation body shall be made by order of the authorized body, issued on the basis of the decision of the Council.

Appendix 1 to the Rules for recognition of accreditation bodies in higher and postgraduate education, including foreign bodies
Form
to the Ministry of Science and Higher Education of the Republic of Kazakhstan (Authorized education body) from _______________________ (full name of the applicant) __________________________ (location, BIN)

Application

Footnote. Appendix 1 - as amended by the Order of the Minister of Science and Higher Education of the Republic of Kazakhstan dated 13.02.2023 No. 49 (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

We hereby request to acknowledge (confirm) as an accreditation body

________________________________________________________

(name of the legal entity)

and enter it in Register 1 of accreditation bodies in higher and postgraduate education.

Address of the legal entity _______________________________________

E-mail _____________________________________________

Telephones _____________________________________________________

Fax _________________________________________________________

Director __________________________________________________

(Signature) (Full name)

"____" _____________ 20__.

(Date of filling out)

	Appendix 2 to the Rules for recognition of accreditation bodies in higher and postgraduate education, including foreign bodies
	Form

Register of accredited higher and postgraduate education bodies (Register 1)

Footnote. Appendix 2 - as amended by the Order of the Minister of Science and Higher Education of the Republic of Kazakhstan dated 13.02.2023 No. 49 (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

No.	Name of the accreditation body	Details and contacts of the accreditation body	Date and number of the order on recognition of the accreditation body	Duration of recognition of the accreditation body	Full membership in international European networks for quality assurance of education, indicating the start of the membership term / data on entering in the registers and (or) associations of accreditation bodies of the OECD member states

	Appendix 3 to the Rules for recognition of accreditation bodies in higher and postgraduate education, including foreign bodies
	Form

Register of accredited higher and postgraduate education bodies (Register 2)

Footnote. Appendix 3 - as amended by the Order of the Minister of Science and Higher Education of the Republic of Kazakhstan dated 13.02.2023 No. 49 (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

No.	Higher and postgraduate education organization	Details of accredited higher and postgraduate education organization	Duration of accreditation

	Appendix 4 to the Rules for recognition of accreditation bodies in higher and postgraduate education, including foreign bodies
	Form

Register of accredited higher and postgraduate education bodies (Register 3)

Footnote. Appendix 4 - as amended by the Order of the Minister of Science and Higher Education of the Republic of Kazakhstan dated 13.02.2023 No. 49 (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

No.	Name of the higher and postgraduate education organization, details	Name of the educational program	Duration of accreditation

	Appendix 5 to the Rules for recognition of accreditation bodies in higher and postgraduate education, including foreign bodies

*Action report over the period ________________________

_____________________________________________________

(name of the accreditation body)

Footnote. Appendix 5 - as amended by the Order of the Minister of Science and Higher Education of the Republic of Kazakhstan dated 13.02.2023 No. 49 (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

1) Full name of the accreditation body, location, legal address, structure and staff.

2) Name of the accredited higher and postgraduate education organization, accredited education programs, terms of accreditation, compliance with standards (regulations) of accreditation, recommendations.

3) Links to the Internet resource of the accreditation body, where reports on external audit of higher and postgraduate education organization or their educational programs are presented.

4) Information for the analysis of fulfillment by the accreditation body of the Requirements for the accreditation body, approved in accordance with subparagraph 10) of Article 5 of the Law

*The report shall be annually presented by the accreditation body before July 15 of the year following the reporting year, to the authorized body and debriefed at the Council session.

The authorized body shall conduct an external assessment of the accreditation body’s performance once every five years.

Ескерту. Тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Ғылым және жоғары білім министрінің 13.02.2023 № 49 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 19 тамыздағы № 580 қаулысымен бекiтiлген Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігі туралы ереженің 15-тармағының 19) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда – ҚР Ғылым және жоғары білім министрінің м.а. 19.04.2024 № 177 (29.04.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Мыналар:

1) осы бұйрыққа 1-қосымшаға сәйкес жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру саласындағы аккредиттеу органдарына қойылатын талаптар;

2) осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру саласындағы аккредиттеу органдарын, оның ішінде шетелдік аккредиттеу органдарын тану қағидалары бекітілсін.

Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ғылым және жоғары білім министрінің 13.02.2023 № 49 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Білім және ғылым саласындағы бақылау комитеті (А. Пірімқұлов) заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмесін "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде және мерзімді баспа басылымдарында ресми жариялау үшін елтаңбалы мөрмен куәландырылған электрондық қағаз данасын қоса бере отырып жолдауды;

3) тіркелген осы бұйрықты алған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің мөрімен расталған және осы бұйрыққа қол қоюға уәкілетті адамның электрондық цифрлық қолтаңбасымен куәландырылған баспа және электрондық түрдегі көшірмелерін Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне енгізу үшін Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жолдауды;

4) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

5) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Заң қызметі және халықаралық ынтымақтастық департаментіне осы тармақтың 1), 2) және 3) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Білім және ғылым вице-министрі Б.А. Асыловаға жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Білім және ғылым министрі

Е. Сағадиев

Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру саласындағы аккредиттеу органдарына қойылатын талаптар

Ескерту. Тақырып жаңа редакцияда – ҚР Ғылым және жоғары білім министрінің 13.02.2023 № 49 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
Ескерту. Бұйрық 1-қосымшамен толықтырылды – ҚР Білім және ғылым министрінің м.а. 04.10.2021 № 499 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Заңды тұлға мәртебесінің болуы;

2. Экономикалық ынтымақтастық пен даму ұйымына (бұдан әрі – ЭЫДҰ) мүше мемлекеттердің аккредиттеу органдарының тізілімдеріне және (немесе) қауымдастықтарына кіру, оның ішінде Жоғары білім беру сапасын қамтамасыз етудің еуропалық тізілімі (The European Quality Assurance Register) және (немесе) аккредиттеу органдарының екі және одан да көп қауымдастықтарына (желілеріне) толық мүшелік.

3. Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарын, білім беру бағдарламаларын аккредиттеу міндеттерін орындау үшін жеткілікті материалдық ресурстардың болуы (үш тілде (қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде) пайдаланушыға аккредиттеу туралы қажетті ақпарат орналастырылған ақпараттық жүйенің (сайт) болуы; ғылым докторы, ғылым кандидаты ғылыми дәрежесі және (немесе) PhD дәрежесі бар кем дегенде 3 штаттық қызметкердің болуы; жыл сайын сапаны қамтамасыз ету саласында біліктілікті арттыру.

Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ғылым және жоғары білім министрінің 13.02.2023 № 49 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

4. Қазақстандық аккредиттеу органдары үшін сараптамалық комиссияның құрамында кемінде бір шетелдік сарапшы, ал шетелдік аккредиттеу органдары үшін ғылым кандидаты немесе ғылым докторы, бейіні бойынша доктор (РhD) немесе доктор дәрежелері бар және (немесе) институционалдық және мамандандырылған аккредиттеу саласында не аккредиттелетін білім беру ұйымы мамандарды даярлау бейіні бойынша жұмыс тәжірибесі бар кәсіптік қоғамдастықтың өкілдері болып табылатын кемінде бір қазақстандық сарапшы, білім алушылар қатарынан өкілдің болуы;

5. Білім туралы Қазақстан Республикасының Заңының 1-бабының 2-4) тармақшасына сәйкес, аккредиттеу рәсімдеріне қойылатын талаптарды белгілейтін аккредиттеу стандарттарының (регламенттерінің) болуы.

6. Білім беру саласындағы стратегиялық және бағдарламалық құжаттарды ескере отырып әзірленген ұйымның даму бағдарламасының және (немесе) стратегиясының болуы.

7. Аккредиттеу органының ақпараттық жүйесінде (сайтында) және Білім берудің бірыңғай ақпараттық жүйесінде жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымын және (немесе) білім бағдарламасын аккредиттеу туралы жарияланған ақпараттың (аккредитация туралы куәлік, сыртқы аудит бойынша есептер), оның ішінде Қазақстан Республикасы аумағындағы табиғи, техногендік сипаттағы төтенше жағдай, шектеу шаралары, оның ішінде карантин кезеңінде қабылданатын аккредиттеуді ауыстыру және мерзімін созу туралы шешімдердің (шешім қабылданған күннен бастап отыз жұмыс күнінен кешіктірілмей), ұйым қызметінің негізгі нәтижелері бойынша жарияланған жыл сайынғы талдамалық ақпараттың болуы.

Ескерту. 7-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ғылым және жоғары білім министрінің 13.02.2023 № 49 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру саласындағы аккредиттеу органдарын, оның ішінде шетелдік аккредиттеу органдарын тану қағидалары

Ескерту. Тақырып жаңа редакцияда – ҚР Ғылым және жоғары білім министрінің 13.02.2023 № 49 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
Ескерту. 2-қосымша жаңа редакцияда – ҚР Білім және ғылым министрінің м.а. 04.10.2021 № 499 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-бөлім. Жалпы ережелер

1. Осы Аккредиттеу органдарын, оның ішінде шетелдік аккредиттеу органдарын тану қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) "Білім туралы" Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – Заң) 5-бабының 10) тармақшасына сәйкес әзірленді және аккредиттеу органдарын, оның ішінде шетелдік аккредиттеу органдарын тану тәртібін белгілейді.

2. Осы Қағидаларда мынадай ұғымдар пайдаланылады:

1) Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру саласында танылған аккредиттеу органдарының тізілімі (бұдан әрі – 1-тізілім) – білім беру саласындағы уәкілетті орган қалыптастырған ЭЫДҰ-ға мүше мемлекеттердің аккредиттеу органдарының тізілімдеріне және (немесе) қауымдастықтарына кірген ұлттық және шетелдік аккредиттеу органдарының тізбесі;

2) Аккредиттелген жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының тізілімі (бұдан әрі – 2-тізілім) – аккредиттелген жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының тізбесі;

3) Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының аккредиттелген білім беру бағдарламаларының тізілімі (бұдан әрі – 3-тізілім) – жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының аккредиттелген білім беру бағдарламаларының (мамандықтардың) тізбесі;

4) аккредиттеу органы – өзі әзірлеген стандарттар (регламенттер) негізінде жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарын институционалдық және (немесе) мамандандырылған аккредиттеуден өткізетін заңды тұлға;

5) аккредиттеу стандарттары (регламенттері) – аккредиттеу органының аккредиттеу рәсіміне қойылатын талаптарды белгілейтін құжаттары;

6) жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарын аккредиттеу – білім беру қызметтерінің сапасы туралы объективті ақпарат беру және оны арттырудың тиімді тетіктерінің бар екенін растау мақсатында аккредиттеу органының олардың белгіленген аккредиттеу стандарттарына (регламенттеріне) сәйкестігін тану рәсімі;

7) институционалдық аккредиттеу – мәлімделген мәртебесіне және белгіленген аккредиттеу стандарттарына (регламенттеріне) сәйкес білім беру ұйымында сапаны ішкі қамтамасыз ету жүйесі процестерінің тиімділігін аккредиттеу органының бағалау рәсімі;

8) мамандандырылған (бағдарламалық) аккредиттеу – білім беру ұйымы іске асыратын жекелеген білім беру бағдарламаларының сапасын бағалау рәсімі;

9) уәкілетті орган – жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру саласындағы басшылықты және салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының орталық атқарушы органы.

Ескерту. 2-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ғылым және жоғары білім министрінің 13.02.2023 № 49 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР Ғылым және жоғары білім министрінің м.а. 19.04.2024 № 177 (29.04.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.

2-бөлім. Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру саласындағы аккредиттеу органдарын, оның ішінде шетелдік аккредиттеу органдарын тану тәртібі

3. Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру саласындағы аккредиттеу органы, оның ішінде шетелдік Заңның 5-бабының 10) тармақшасына сәйкес бекітілген аккредиттеу органына қойылатын талаптарға оның сәйкестігін растау үшін уәкілетті органға тану үшін қағаз және/немесе электронды түрде мынадай құжаттарды ұсынады:

1) осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша өтініш;

2) құрылтай құжаттарының нотариалдық куәландырылған көшірмелері. Құжаттар шетел тілдерінде ұсынылған кезде олардың қазақ немесе орыс тілдеріне нотариалды куәландырылған аудармасы талап етіледі;

3) аккредиттеу органының ЭЫДҰ-ға мүше мемлекеттердің аккредиттеу органдарының тізіліміне және (немесе) қауымдастығына енгендігін растайтын құжат немесе көрсетілген сайтқа сілтеме немесе Жоғары білім беру сапасын қамтамасыз етудің еуропалық тізіліміне (The European Quality Assurance Register) енген және (немесе) аккредиттеу органдарының екі және одан да көп қауымдастықтарына (желілеріне) толық мүшелікке кірген аккредиттеу органы;

4) Заңның 5-бабының 10) тармақшасына сәйкес бекітілген Аккредиттеу органына қойылатын талаптардың 3-тармағында көрсетілген материалдық ресурстардың бар екенін растайтын құжаттар;

5) ғылым кандидаты немесе ғылым докторы, философия докторы (PhD) немесе бейіні бойынша доктор дәрежесі, институционалдық және мамандандырылған аккредиттеу саласында немесе аккредиттелетін білім беру ұйымының мамандарды даярлау бейіні бойынша жұмыс тәжірибесі туралы ақпарат қамтылған аккредиттеу рәсіміне тартылатын сарапшылардың тізімі;

6) аккредиттеу рәсіміне қойылатын талаптарды белгілейтін аккредиттеу органын аккредиттеу стандарттары (регламенттері);

7) аккредиттеу органының даму бағдарламасы және (немесе) стратегиясы.

4. Осы Қағидалардың 3-тармағына сәйкес уәкілетті органға ұсынылатын құжаттарға аккредиттеу органының уәкілетті тұлғасы қол қояды.

Уәкілетті орган бес жұмыс күні ішінде осы Қағидалардың 3-тармағына сәйкес аккредиттеу органы ұсынған құжаттардың толықтығын тексереді.

Аккредиттеу органы құжаттардың толық топтамасын ұсынған жағдайда уәкілетті орган құжаттарды қабылдайды.

5. Осы Қағидалардың 3-тармағында көрсетілген құжаттар толық болмаған жағдайда, уәкілетті орган құжаттарды Қазақстан Республикасының Әкімшілік рәсімдік-процестік кодексінде қарастырылған ретте қайтарылады.

6. Уәкілетті орган аккредиттеу органының тану үшін ұсынылған құжаттарын уәкілетті органның, "Атамекен" Қазақстан Республикасының ұлттық кәсіпкерлер палатасының, қоғамдық бірлестіктердің, заңды тұлғалар бірлестігінің өкілдерінен, шетелдік және қазақстандық сарапшылар, педагогтар қатарынан қалыптастырылатын Уәкілетті органның кеңесінің (бұдан әрі – Кеңес) қарауына береді. Кеңестің сандық құрамы кем дегенде 9 мүшеден тұрады. Кеңестің құрамы уәкілетті орган басшысының бұйрығымен бекітіледі.

Уәкілетті органның құрылымдық бөлімшесі – Кеңестің қызметін қамтамасыз ететін жұмыс органы болып табылады.

Аккредиттеу органының құжаттары Кеңес мүшелерінің кемінде үштен екісі қатысқан Кеңес отырысында қаралады.

Кеңес отырысына қатысушылардың көпшілігі дауыс берген жағдайда ғана Кеңестің шешімдері қабылданды деп есептеледі. Кеңес шешімінің хаттамасын Кеңес төрағасы мен хатшысы рәсімдейді және қол қояды.

7. Кеңестің жұмыс органы топ 200 ARWU (АРВУ), топ 300 THE (ЗЭ), топ 300 QS (КЬЮЭС), U.S.News and World Report (Ю.ЭС Ньюс энд Ворлд Репорт) (GlobalScore (Глобал Скор) көрсеткіші 65-тен кем емес) академиялық рейтингтерінің біріне кіретін кемінде екі жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының білім беру бағдарламаларын аккредиттеген аккредиттеу органының сәйкестігін растау үшін қарайтын және Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес автоматты түрде тану және 1-Тізілімге енгізу туралы шешімді қабылдайтын Кеңеске ұсыныс енгізеді.

8. Аккредиттеу органын тану үшін құжаттарды қарау мерзімі осы Қағидалардың 3-тармағында көрсетілген құжаттарды қабылдаған күнінен бастап отыз жұмыс күнін құрайды.

9. Заңның 5-бабының 10) тармақшасына сәйкес бекітілген аккредиттеу органына қойылатын талаптардың 1-7 тармақтарының сәйкестігін қарау нәтижелері бойынша Кеңес: 1) аккредиттеу органын тану туралы; 2) аккредиттеу органын танудан бас тарту туралы шешім қабылдайды.

10. Уәкілетті орган Кеңестің шешімі негізінде аккредиттеу органын тану туралы бұйрық шығарады және Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес бес жыл мерзімге 1-Тізілімге енгізеді.

Аккредиттеу органы өз қызметінің негізгі нәтижелері бойынша Кеңес отырысында жыл сайын есеп береді.

11. Аккредиттеу органының тану мерзімін ұзарту үшін Аккредиттеу органы тану мерзімі аяқталғанға дейін күнтізбелік алпыс күн бұрын уәкілетті органға осы Қағидалардың 3-тармағында көзделген құжаттарды ұсынады және осы Қағидалардың 8-тармағында белгіленген мерзімдерде қаралады.

Аккредиттеу органын тану мерзімдерін ұзарту үшін құжаттарды қарау нәтижелері бойынша Кеңес аккредиттеу органын тану мерзімін ұзарту туралы не дәлелді жауап бере отырып, тану мерзімін ұзартудан бас тарту туралы шешім қабылдайды.

Аккредиттеу органын тану мерзімін ұзарту уәкілетті органның бұйрығымен бес жыл мерзімге бекітіледі.

Ескерту. 11-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ғылым және жоғары білім министрінің 13.02.2023 № 49 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

11-1. Заңның 5-бабының 10) тармақшасына сәйкес бекітілген Аккредиттеу органына қойылатын талаптардың 1, 2, 3, 4, 5, 6 және 7-тармақтарына сәйкессіздігі анықталған жағдайда оларды еркін нысанда жою жөнінде ұсынымдар беріледі.

Аккредиттеу органының ұсынымдарды орындау мерзімі оны алған күннен бастап екі айдан аспайды. Осы кезеңде аккредиттеу органын тану мерзімдерін ұзарту үшін өтінішті қарау мерзімі тоқтатыла тұрады.

Ұсынымдарда көрсетілген талаптарға сәйкессіздік толық жойылған кезде Кеңес аккредиттеу органын тану мерзімін ұзарту туралы шешім қабылдайды.

Ескерту. Қағида 11-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Ғылым және жоғары білім министрінің 13.02.2023 № 49 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

11-2. Ұсынымдарда көрсетілген талаптарға сәйкессіздік толық жойылмаған, ақпарат осы Қағидалардың 11-1-тармағында көрсетілген мерзімнен кеш берілген жағдайларда Кеңес тану мерзімін ұзартудан бас тарту туралы шешім қабылдайды.

Ескерту. Қағида 11-2-тармақпен толықтырылды – ҚР Ғылым және жоғары білім министрінің 13.02.2023 № 49 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

12. Аккредиттеу органы қайта ұйымдастырылған жағдайда уәкілетті орган аккредиттеу органы өтініш берген күннен бастап он бес жұмыс күні ішінде Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес 1-Тізілімге тиісті өзгерістер енгізеді.

13. Аккредиттеу органы 1-тізілімнен мынадай жағдайларда шығарылады:

1) аккредиттеу органы өз еркімен қызметін тоқтату туралы өтініш берген немесе аккредиттеу органы таратылған;

2) аккредиттеу органын тану мерзімінің өткен;

3) аккредиттеу органының ЭЫДҰ-ға мүше мемлекеттердің аккредиттеу органдарының тізілімінен және (немесе) қауымдастығынан, оның ішінде Жоғары білім беру сапасын қамтамасыз етудің еуропалық тізілімінен (The European Quality Assurance Register) және (немесе) аккредиттеу органдарының екі және одан да көп қауымдастықтарына (желілеріне) толық мүшелігінен шығарылған;

4) Заңның 5-бабының 10) тармақшасына сәйкес бекітілген Аккредиттеу органына қойылатын талаптардың 6, 7-тармақтары және Кеңес шешімдері орындалмаған;

5) осы Қағидаларға 5-қосымшаға сәйкес өткен кезеңдегі аккредиттеу органының қызметі туралы жыл сайынғы есепте білім беру ұйымдарын және білім беру бағдарламаларын аккредиттеу нәтижелері бойынша уәкілетті органға ұсынылған мәліметтердің дәйексіздігі немесе бұрмаланғандығы анықталған;

6) білім беру ұйымында сапаны ішкі қамтамасыз ету жүйесінің тиімді жұмыс істемеуі немесе болмау фактісі анықталған, екі немесе одан да көп білім беру ұйымдарының білім беру қызметін жүргізуге арналған лицензияны және (немесе) лицензияға қосымшаларды тоқтата тұру және одан айыру туралы шешім қабылданған;

7) аккредиттелген білім беру ұйымымен үлестестік фактісі анықталған жағдайларда.

Ескерту. 13-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ғылым және жоғары білім министрінің 13.02.2023 № 49 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

14. Аккредиттеу органын 1-Тізілімнен шығару Кеңестің шешімі негізінде шығарылатын уәкілетті органның бұйрығымен жүргізіледі.

Жоғары және жоғары оқу
орнынан кейінгі білім беру
саласындағы аккредиттеу
органдарын, оның ішінде
шетелдік аккредиттеу
органдарын тану қағидаларына
1-қосымша

Нысан

Қазақстан Республикасы Ғылым
және жоғары білім
министрлігіне (білім беру
саласындағы уәкілетті орган)
___________________________
(заңды тұлғаның толық атауы)
___________________________
(мекен жайы, БСН)

Өтініш

Ескерту. 1-қосымша жаңа редакцияда – ҚР Ғылым және жоғары білім министрінің 13.02.2023 № 49 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

_________________________________________
(заңды тұлғаның толық атауы)

аккредиттеу органы ретінде тануды (растауды) және жоғары және жоғары оқу орнынан

кейінгі білім беру саласында аккредиттеу органдарының 1-Тізіліміне енгізуді

сұраймын.

Заңды тұлғаның мекен-жайы __________________________________

Электрондық поштасы _______________________________________

Телефондары _______________________________________________

Факс ______________________________________________________

Басшы _____________________________________________________
(Қолтаңба) (Тегі, Аты, Әкесінің аты (бар болған жағдайда))

"____" _____________ 20__ж.

(Толтырған мерзімі)

Жоғары және жоғары оқу
орнынан кейінгі білім беру
саласындағы аккредиттеу
органдарын, оның ішінде
шетелдік аккредиттеу
органдарын тану қағидаларына
2-қосымша

Нысан

Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру саласында аккредиттеу органдарының тізілімі (1-Тізілім)

Ескерту. 2-қосымша жаңа редакцияда – ҚР Ғылым және жоғары білім министрінің 13.02.2023 № 49 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

№	Аккредиттеу органының атауы	Аккредиттеу органының деректемелері мен байланыстары	Аккредиттеу органын тану туралы бұйрықтың берілген күні мен нөмірі	Аккредиттеу органын танудың қолданыс мерзімі	Білім беру сапасын қамтамасыз ету жөніндегі халықаралық еуропалық желілердің толыққанды мүшесі болуы, кіру мерзімінің басталуы / ЭЫДҰ-ға мүше мемлекеттердің аккредиттеу органдарының тізілімінен және (немесе) қауымдастығына енгізілуі туралы ақпарат

Жоғары және жоғары оқу
орнынан кейінгі білім беру
саласындағы аккредиттеу
органдарын, оның ішінде
шетелдік аккредиттеу
органдарын тану қағидаларына
3-қосымша

Нысан

Аккредиттелген жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының тізілімі (2-Тізілім)

Ескерту. 3-қосымша жаңа редакцияда – ҚР Ғылым және жоғары білім министрінің 13.02.2023 № 49 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

№	жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымы	Аккредиттелген жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымының деректемелері	Аккредиттеудің әрекет ету мерзімі

Жоғары және жоғары оқу
орнынан кейінгі білім беру
саласындағы аккредиттеу
органдарын, оның ішінде
шетелдік аккредиттеу
органдарын тану қағидаларына
4-қосымша

Нысан

Аккредиттелген жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының білім беру бағдарламаларының тізілімі (3-Тізілім)

Ескерту. 4-қосымша жаңа редакцияда – ҚР Ғылым және жоғары білім министрінің 13.02.2023 № 49 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

№	Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымының атауы, деректемелері	Білім беру бағдарламасының атауы	Аккредиттеудің әрекет ету мерзімі

Жоғары және жоғары оқу
орнынан кейінгі білім беру
саласындағы аккредиттеу
органдарын, оның ішінде
шетелдік аккредиттеу
органдарын тану қағидаларына
5-қосымша

*_____________________________
(ұйымның атауы)
_ кезеңдегі қызметі туралы есебі

Ескерту. 5-қосымша жаңа редакцияда – ҚР Ғылым және жоғары білім министрінің 13.02.2023 № 49 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1) Аккредиттеу органының толық атауы, орналасқан жері, заңды мекен жайы, құрылымы, қызметкерлер штаты;

2) Аккредиттелген жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының, білім беру бағдарламаларының атаулары, аккредиттеудің өткізілу мерзімі, аккредиттеу стандарттарына (регламенттерге) сәйкестігі, ұсынымдар;

3) Аккредиттеу органының жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарына немесе олардың білім беру бағдарламаларына сырттай аудит жүргізілгендігі туралы есеп берілген интернет-ресурстарға сілтемелер.

4) Аккредиттеу органының Заңның 5-бабының 10) тармақшасына сәйкес бекітілген Аккредиттеу органына қойылатын талаптарды орындауын талдау үшін мәліметтер.

* Есеп аккредиттеу органымен жыл сайын уәкілетті органға жылдың 15 шілдесіне дейінгі мерзімде ұсынылады және Кеңес отырысында тыңдалады.

Уәкілетті орган бес жылда бір рет аккредиттеу органы қызметінің нәтижелеріне сырттай бағалау жүргізеді.

On approval of the requirements for the accreditation body in higher and postgraduate education and the rules for recognition of accreditation bodies in higher and postgraduate education, including foreign bodies

Requirements for the accreditation body in higher and postgraduate education

Rules for recognition of accreditation bodies in higher and postgraduate education, including foreign bodies

Chapter 1. General provisions

Chapter 2. The procedure for recognizing accreditation bodies in the higher and postgraduate education, including foreign bodies

Register of accredited higher and postgraduate education bodies (Register 1)

Register of accredited higher and postgraduate education bodies (Register 2)

Register of accredited higher and postgraduate education bodies (Register 3)

Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру саласындағы аккредиттеу органдарына қойылатын талаптар

Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру саласындағы аккредиттеу органдарын, оның ішінде шетелдік аккредиттеу органдарын тану қағидалары

1-бөлім. Жалпы ережелер

2-бөлім. Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру саласындағы аккредиттеу органдарын, оның ішінде шетелдік аккредиттеу органдарын тану тәртібі

Өтініш

Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру саласында аккредиттеу органдарының тізілімі (1-Тізілім)

Аккредиттелген жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының тізілімі (2-Тізілім)

Аккредиттелген жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының білім беру бағдарламаларының тізілімі (3-Тізілім)

*___________________________________________(ұйымның атауы)_______________ кезеңдегі қызметі туралы есебі

*_____________________________
(ұйымның атауы)
_ кезеңдегі қызметі туралы есебі