On approval of Rules of wearing military uniform and insignia of Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, and also other signs

Order of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated August 24, 2017 No. 476. It is registered in the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan on September 28, 2017 No. 15803.

      Unofficial translation

      In accordance with paragraph 1 of Article 23 of the Law of the Republic of Kazakhstan dated February 16, 2012 "On military service and status of military servants" I hereby ORDER:

      1. To approve the attached Rules of wearing military uniform and insignia of Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, and also other signs.

      2. In accordance with the procedure established by the law of the Republic of Kazakhstan the Office of the Chief of Support Services and Armaments of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan shall:

      1) provide the state registration of this order with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan;

      2) within ten calendar days from the date of the state registration of this order, direct a copy thereof in paper and electronic forms in the Kazakh and Russian languages to the Republican State Enterprise with the Right of Economic Management “Republican Center of Legal Information” for official publication and inclusion in the Reference Control Bank of Regulatory Legal Acts of the Republic of Kazakhstan;

      3) place this order on the Internet resource of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan after its first official publication;

      4) report to the Legal Department of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan on performance of the actions provided for by subparagraphs 1), 2) and 3) of this paragraph within ten calendar days from the date of the state registration.

      3. Control over the execution of this order in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan shall be assigned to the First Deputy Minister of Defense - Chief of the General Staff of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan, in other troops and military formations - at the discretion of chief officers.

      4. This order shall be brought to notice of the chief executive officers in the part concerning them.

      5. This order shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication.

      Minister of Defense
      of the Republic of Kazakhstan
      Colonel General S. Zhasuzakov

      “AGREED”

      Prosecutor General

      of the Republic of Kazakhstan

      State Judicial Counsellor

      2nd class

      ______________ Zh. Asanov

      August 25, 2017

      “AGREED”

      Head of State Guard Service

      of the Republic of Kazakhstan

      Lieutenant General

      ___________ A. Kurenbekov

      August 28, 2017

      “AGREED”

      Chairman of the National Security

      Committee of the

      Republic of Kazakhstan

      _________________K. Massimov

      August 29, 2017

      “AGREED”

      Minister of Internal Affairs

      of the Republic of Kazakhstan

      Police Colonel General _______K. Kassymov

      August 30, 2017

  Approved
by order No. 476
of the Minister of Defense
of the Republic of Kazakhstan
dated August 24, 2017

Rules of wearing military uniform and insignia of Armed Forces,
other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, and also other signs
Chapter 1. General Provisions

      1. These Rules of wearing military uniform and insignia of Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, and also other signs (hereinafter the Rules) govern the order of wearing military uniform and insignia in the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, and also other signs .

      2. Military uniform shall be worn by military servants in the positions of privates, sergeants and officers, performing military service under contract, officers, who perform military service upon call, as follows:

      1) ceremonial uniform – when performing ceremonial rituals and for female military personnel (during military parades held on the basis of the resolution of the Government of the Republic of Kazakhstan, solemn events, international negotiations and meetings of foreign delegations at the direction of the Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan);

      2) parade uniform:

      parade order uniform – when participating in parades, presenting military units (ships) with Battle Flags, presenting military personnel with state awards and conferring the highest officer rank, taking the Military Oath, appointing to the guard of honor, as well as on the days of annual holidays of military units (ships), at ceremonial formations in Defender of the Fatherland Day and on professional holidays of other troops and military formations, when ships are launched into the water, the Naval flag is hoisted on a ship going into commission, when wreaths are laid at the monuments and graves of soldiers, at the burial of persons for whom military honors are due;

      parade walking-out uniform – by those present at parades outside the ranks, when receiving departmental awards, at introduction to direct chiefs upon appointment to a position and assigning of a military rank, at ceremonial meetings, official receptions, in line of duty of border patrol units;

      3) casual uniform:

      worn for drill order and out of drill order – in combat training (except field training) and in line of daily duty, in headquarters, in offices and institutions, and also off duty (except for Naval Forces and naval infantry units of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan (hereinafter - the Armed Forces), naval units of the Border Service of the National Security Committee of the Republic of Kazakhstan (hereinafter - the Border Service of the National Security Committee);

      in the Naval Forces and naval infantry units of the Armed Forces, the naval units of the Border Service of the National Security Committee - in combat training and in line of day (ship) duties, on combat duty, in line of duty on ships sailing out (during exercises), in headquarters, in offices and institutions, in classes by direction of the ship (military unit) commander and also off duty.

      It shall be allowed to wear casual uniforms out of duty while performing duties in military units (ships) that are not associated with being in ranks, at training inside the unit, in classrooms, laboratories and workshops of military educational institutions (military faculties), at command conferences and meetings;

      4) field uniform – during exercises, field exits, combat duty, guard duty, day duties, performing tasks on protecting (guarding) the State border, practicing at training centers, training grounds, being in guardroom confinement, and also in daily activities as directed by the commander (chief) of the military unit (institution).

      Footnote. Paragraph 2 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      3. The military uniform shall be worn by military servants doing military service on conscription, military students of military educational institutions (military faculties), cadets, ulans of military colleges and trainees of republican schools:

      1) parade uniform – when participating in parades, presenting military units (ships) with Battle Flags, receiving state and departmental awards, taking the Military Oath, appointing to the guard of honor, as well as on the days of annual holidays of military units (ships), at ceremonial formations in Defender of the Fatherland Day and on professional holidays of other troops and military formations, when ships are launched into the water, the Naval flag is hoisted on a ship going into commission, by guards for protection of the Battle Flag, at liberty pass, while on leave and at the direction of the commander of a military unit (ship);

      2) casual uniform (for military servants of the Naval Forces of the Armed Forces, naval units of the Border Service of the National Security Committee) - when ships sail out to sea for exercises, during maneuvers, on combat duty, in line of ship (day) duty and at classes as directed by the commander of a ship (military unit);

      3) field uniform – during daily life, at exercises, field trips, combat duty, while serving as part of the guards, daily duty, performing tasks for the protection and protection of the State Border, in the classroom at training centers, and also as directed by the commander (chief officer) of a military unit (institution);

      4) working uniform – when performing fatigue duty, in guardroom confinement. It shall be permitted to wear working uniform when servicing equipment and weapons as directed by the commander (chief officer) of a military unit (institution).

      Footnote. Paragraph 3 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      4. When conducting combat, special and anti-terrorist operations, during exercises, performing special tasks, on combat duty, military servants shall wear protective outfit.

      5. The uniform for inspection parades, calls and command conferences and meetings shall be announced by the persons conducting these events.

      The uniform for patrol duty, duty at checkpoints, and also for military servants on access control service in the buildings of command headquarters, military units and institutions, shall be announced by the commanders (chief officers) of military units (institutions), in military police units – by chiefs of the military police.

      6. Commanders of military units (ships), heads of institutions of the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan shall:

      1) organize a careful fitting of military uniforms when they are handed out to military servants, marking of the property assigned to military servants, performing compulsory military service, military students of military educational institutions (military faculties), cadets, ulans of military colleges, trainees of republican schools, draftees, called up for military training;

      2) take measures to equip utility rooms in all the divisions, utility rooms, rooms for drying uniforms and footwear, pantries for storing company property and personal belongings of military sevants performing compulsory military service, students of military educational institutions (military faculties), cadets, ulans of military colleges and trainees of republican schools, provide timely washing and repair of uniforms and shoes;

      3) routinely conduct drill inspections. During morning inspections, drill reviews, and also during the transition to summer (winter) uniform, at all calls and before the start of drills, the established form of clothing, appearance, condition of uniform and footwear items shall be checked, all measures shall be taken to eliminate the identified shortcomings.

      It shall be allowed to store parade, casual and field uniforms of military servants, students of military educational institutions (military faculties), cadets, ulans of military colleges and trainees of republican schools in the cabinets of the units and in the service compartments.

      Footnote. Paragraph 6 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      7. Transition to summer or winter uniforms of military servants, start of wearing the items of clothing in spring and termination of wearing the items of clothing in autumn for military servants of military units and institutions, included in the garrisons shall be established by orders of the heads of the respective garrisons.

      Footnote. Paragraph 7 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      8. During a serviceman’s temporary stay in another garrison, the season uniform shall be worn that is set in the garrison he is in.

      9. The servicemen of the Defense Attache Office, military missions of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan in the host countries, studying at military educational institutions of other states, and also on tour duty on the territory of other states or participating in events for organizing meetings and escorting foreign military delegations, shall wear the uniform clothes in accordance with the Armed Forces types and branches or in accordance with ratified treaties.

      10. Military servants doing military service under contract in the positions of privates, sergeants and officers, officers, who perform military service upon call, transferred for performing the service to other management bodies, military units (institutions) except for the transferred from the Naval Forces of the Armed Forces and the naval units of the Border Service of the National Security Committee, who have naval military ranks, shall wear the military uniform that they wore on the day of transfer, until the end of the wearing period. Afterwards they shall be given the uniform established for the given management body, military unit (institution.

      Footnote. Paragraph 10 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      11. Military servants doing military service under contract in the positions of privates, sergeants and officers, officers, who perform military service upon call in the Armed Forces, other troops and military formations, transferred for performing service to the Naval Forces of the Armed Forces and the naval units of the Border Service of the National Security Committee, shall wear the military uniform of military servants of the Naval Forces of the Armed Forces and the naval units of the Border Service of the National Security Committee Naval Forces and units of the Marine Corps of the Armed Forces, naval units of the Border Service of the National Security Committee.

      Footnote. Paragraph 11 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      12. Military servants of the highest officer corps of aviation, transferred to serve in other management bodies, military units (institutions), shall wear military uniforms of military servants of the Air Force of the Armed Forces.

      Officers performing military service under contract and conscription in the Naval Forces of the Armed Forces and naval units of the Border Service of the National Security Committee, who have naval military ranks, transferred for service to other management bodies, military units (institutions), shall wear military uniforms of military servants of the Naval Forces of the Armed Forces and naval units of the Border Service of the National Security Committee.

      Footnote. Paragraph 12 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      13. Military servants doing military service under contract in the positions of privates, sergeants and officers, officers, who perform military service upon call in the Armed Forces, other troops and military formations, transferred for performing service to the management bodies, military units (institutions) of the National Guard, shall wear the uniform of the military servants of the National Guard.

      Footnote. Paragraph 13 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      14. Military servants doing military service under contract in the positions of privates, sergeants and officers, officers performing compulsory military service in the Naval Forces of the Armed Forces and naval units of the Border Service of the National Security Committee (except for those having naval military ranks), military police, transferred to other management bodies, military units (institutions), shall wear military uniform, which they wear as of the day of the transfer, until the end of the wear time. Afterward they shall be provided with the uniform established for the given management body, military unit (institution).

      Footnote. Paragraph 14 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      15. At military educational institutions (military faculties), the permanent personnel (military servants doing military service under contract in the positions of privates, sergeants and officers, officers doing military service on conscription), shall wear the military uniforms of that type of the Armed Forces, type of troops, others troops and military formations (services), to which this military educational institution is ranked.

      Footnote. Paragraph 15 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      16. At military educational institutions (military faculties), and also during course training, officers of non-permanent force shall wear the uniform of the type of Armed Forces, branch of troops, other troops and military formations (services) which they came from.

      17. When passing the course training, non-permanent military personnel shall wear the uniform of the type of Armed Forces, branch of troops, other troops and military formations (services) which they came from.

      Footnote. Paragraph 17 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      18. Officers doing military service under contract and conscription in the Naval Forces and naval infantry of the Armed Forces, naval units of the Border Service of the National Security Committee, who are trained in all military educational institutions, shall wear the uniform of military personnel of the Naval Forces and units of the naval infantry of the Armed Forces, naval units of the Border Service of the National Security Committee.

      Footnote. Paragraph 18 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      19. Military servants of the Aviation Service of the National Security Committee shall wear casual uniforms identical to the uniforms of the military servants of the Air Defense Forces of the Armed Forces.

      Footnote. Paragraph 19 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      20. Cadets shall wear uniforms established for the Ground Forces. Cadets of military educational institutions (military faculties) of the Naval Forces of the Armed Forces, naval units of the Border Service of the National Security Committee shall wear the uniforms established for the Naval Forces of the Armed Forces, naval units of the Border Service of the National Security Committee.

      Berets shall be worn by cadets of military educational institutions (military faculties) in the Border Service of the National Security Committee of light green color, in the Committee for Emergency Situations of the Ministry of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan of orange color.

      Footnote. Paragraph 20 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      21. The order of wearing military uniforms while on guard duty shall be determined by the Regulations of the garrison and guard services of the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, approved by Decree No. 364 of the President of the Republic of Kazakhstan dated July 5, 2007.

      22. Military servants under contract in the positions of privates, sergeants and officers, officers doing military service on conscription shall be allowed to wear civilian clothes during off-duty hours, and during off-duty hours at the direction of the commander (chief) of the military unit and institution.

      Footnote. Paragraph 22 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      23. Warm clothes (short fur coats, felt snow boots, fur mittens and other items of clothing) are worn in winter at low temperatures as directed by the commander (chief) of the military unit (institution).

      24. Working and special uniforms shall be worn only on the territory of military units and institutions, as well as in places where work is carried out, combat, combat training and special tasks are performed if they are located outside the territory.

      It shall be allowed to wear working and special uniforms when moving to the places of work, performing combat, combat training, training, special tasks and back.

      Footnote. Paragraph 24 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Chapter 2. Wearing certain items of military uniform by military servicemen of Armed
Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan
Section 1. Headdress

      25. Beret, flight cap and navy cap of established models and colors are worn with a slight tilt to the right side, maroon berets are worn with a slight tilt to the left side, and a cap with a visor, cap with ear flaps, cap-mask, cap, patrol cap, women's hat , panama, field cap (working) and bandana are worn straight, without tilting, so that the visor of the cap, cap, patrol cap, women's hat, panama, field cap (working) are at the level of eyebrows, and the lower edge of the ear- flapped cap, cap-mask, panama, bandana, navy-cap, beret and flight cap - the width of two horizontally put fingers above the eyebrows. The center of the cockade (stars, emblems) is above the bridge of the nose.

      26. The color of the field cap, panama, mask-cap and bandana shall be determined by the chief officers of the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, depending on the region of performing the tasks and service.

      27. Military servants of the commandant's offices of military communications of international airports shall be allowed to wear an astrakhan caps with earflaps, a cap with a visor and a side cap of dark blue color.

      Military servants of the border control units of the Border Service of the National Security Committee, whose official duties include participation in the preparation of documents at checkpoints, shall be allowed to wear astrakhan caps with earflaps.

      Footnote. Paragraph 27 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      28. A cap (cap with a visor) with a lowered band and a flap cap with lowered earflaps may be worn at the outdoor temperature of -10 ° C or lower. In the ranks, the band and earflaps are lowered at the direction of the commander (chief). With the earflaps lowered, the ends of the braid of the earflap cap shall be tied under the chin; with the earflaps raised, the connected ends of the braid shall be tucked under the earflaps. The ends of earflaps shall be tied at the back when servicing weapons and military equipment, on fatigue duty and as directed by the unit commander.

      Footnote. Paragraph 28 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      29. At the direction of the senior officer, the following shall be worn:

      1) with a winter parade uniform in ranks in warm weather, instead of a cap with a visor and a cap with earflaps - a hat (for women military servants - a women's hat);

      2) with winter casual uniforms in ranks and out of ranks in warm weather, instead of a cap with a visor and a cap with earflaps - a cap or a beret;

      3) with summer casual uniforms in and out of ranks in hot weather, instead of a beret – a patrol cap, for female military servants – a side cap;

      4) with winter field uniform, instead of a cap with a visor and a cap with earflaps - a field wool cap (mask cap);

      5) with winter field uniform in warm weather instead of caps with a visor and caps with earflaps, with summer field uniforms (only for military servants of the air assault forces, units and subdivisions of the naval infantry and special forces, also military units of other troops and military formations) instead of a camouflage field-cap – a beret;

      6) with casual uniform - a white cap (only for military servants of the Navy, naval infantry units and naval units of the Border Service of the National Security Committee).

      Female military servants shall wear a women’s hat when wearing parade uniforms.

      A cap with a visor of established color shall be worn solely with full dress (parade) uniform (except for senior officers and colonels).

      Footnote. Paragraph 29 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Section 2. Outer garments

      30. For military servants doing military service under a contract in the positions of privates, sergeants and officers, officers doing military service by conscription, except for female military personnel, a warm coat with a fur collar (for senior officers, colonels and captains of the 1st rank – with astrakhan collar) shall be fastened in front with all buttons on the right side. The distance from the floor to the hem of the coat - 38 - 40 centimeters.

      A warm coat with a fur collar (for colonels and captains of the 1st rank - astrakhan collar) for female military servants shall be fastened in front on all buttons on the left side. The distance from the floor to the hem of the coat is 42 - 45 centimeters.

      A warm coat with parade uniform in ranks shall be worn with a dress belt and an aiguillette, and out of ranks without a dress belt and an aiguillette.

      The warm coat, neatly folded with the front side out, shall be carried on the left hand.

      Footnote. Paragraph 30 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      31. A warm coat for military students, cadets, ulans of military colleges and students of the republican schools shall be fastened in from on all buttons on the right side, for military servants doing military service on conscription, military students of military educational institutions of the Naval Forces, a coat shall be worn with a woolen (cloth) tie of black color, with a white undercollar hemmed under its collar.

      The coat with the parade uniform in ranks is worn with a white belt with a brass buckle and an aiguillette, and out of ranks - without a belt and an aiguillette.

      Distance from floor to the hem of the coat:

      1) for military students of military educational institutions, military servants doing military service on conscription – 29-32 centimeters, depending on the height;

      2) for cadets, ulants of military colleges and trainees of republican schools – 35-40 centimeters, depending on the height.

      Warm coat, neatly folded with the front side out, shall be carried on the left hand.

      Footnote. Paragraph 31 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      32. Winter jacket with a fur collar (for senior officers, colonels and captains of the 1st rank - astrakhan collar) for military servants doing military service under a contract in the positions of privates, sergeants and officers, officers doing military service on conscription, except for female military servants, fastens with a zipper, with a storm flap. The flap fastens with a fly piece on buttons on the right side.

      Winter jacket with a fur collar (for colonels and captains of the 1st rank - astrakhan collar) for female military servants fastens with a zipper, with a storm flap. The flap fastens with a fly piece on buttons on the left side.

      With casual uniform of clothing in ranks, the winter jacket fastens on all buttons, with casual uniform of clothing out of ranks; the top button of the winter jacket is not fastened.

      Winter jacket, neatly folded with the front side out, is carried on the left hand.

      Footnote. Paragraph 32 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      33. A demi-season raincoat for military servants doing military service under a contract in the positions of privates, sergeants and officers, officers doing military service on conscription, except for female military servants fastens with a fly piece in front on all the buttons on the right side. The distance from the floor to the hem of the raincoat is 42-45 centimeters.

      A demi-season raincoat for female military servants fastens with a fly piece in front on all the buttons on the left side. The distance from the floor to the hem of the raincoat is 42-45 centimeters.

      The raincoat belt is fastened with a buckle when worn.

      Demi-season raincoat, neatly folded with the front side out, is allowed to be carried on the left hand.

      Footnote. Paragraph 33 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      34. A cape fastens on all buttons and is worn (with a hood or without a hood) in rough weather over the summer and winter outer garments.

      It is allowed to carry:

      a cape, shortened and rolled on the shoulder mark or out ranks- neatly folded with the front side out on the left hand;

      with field and special uniforms, instead of a cape - a cape of the "Poncho" type.

      Footnote. Paragraph 34 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      35. duffle coat of military students of military educational institutions and military servants doing military service on conscription in the Naval Forces and naval units of the Border Service of the National Security Committee fastens with a hook and all buttons and is worn with a black woolen (cloth) tie, with a white undercollar hemmed under the collar.

      Footnote. Paragraph 35 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      36. The uniform jacket (tunic) fastens on all buttons on the right, for female military servants - on the left side. The uniform jacket (tunic) with a parade uniform in ranks is worn with a front belt and an aiguillette, and out of ranks - without a front belt and an aiguillette.

      Military servants of the airborne assault troops, units and subunits of the naval corps and special forces, as well as military units of other troops and military formations in full dress for the formation of a uniform jacket (tunic) may be worn with a striped vest instead of a shirt with a tie.

      Footnote. Paragraph 36 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      37. Casual uniform jacket (tunic) fastens on all buttons on the right, for female military servants - on the left side.

      Military servants doing military service in strategic, operational-strategic, operational-tactical, operational-territorial, local military administration bodies and the permanent staff of military educational institutions (military faculties) shall be allowed to wear a jacket with long sleeves and trousers of the established color instead of a tunic and everyday trousers, and with summer casual clothing at a daytime air temperature of + 20 ° C and above, a jacket with short sleeves and trousers of the established color.

      Footnote. Paragraph 37 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      38. The uniform top shirt and uniform flannel blouse are tucked into trousers without slouching at the front, with pleats at the sides, worn with a striped vest and a uniform collar. In the summer it shall be allowed to wear without a striped vest.

      Footnote. Paragraph 38 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      39. The navy work shirt is not tucked into trousers and is worn with a striped vest and a uniform collar.

      40. A summer field jacket in camouflage colors (summer paratrooper jacket) fastens on all buttons on the right side.

      Military servants doing military service on conscription, military students of military educational institutions (military faculties), cadets, ulans of military colleges and trainees of republican schools wear a summer field jacket with a white collar, the upper edge of which is 1-2 millimeters above the collar.

      Military servants doing military service under a contract in the positions of privates, sergeants and officers, officers doing military service on conscription, shall be allowed to wear a field (paratrooper) jacket with a white undercollar when wearing a field uniform for more than one day.

      The jacket is worn with a T-shirt. In the air assault forces, units and subunits of the naval infantry and special forces, the jacket is tucked in without fall-over at the front, with folds draped at the sides and is worn with a striped vest.

      In the summertime, the upper button of the jacket is worn unbuttoned, while the upper corners of the sides of the jacket are turned off in the form of lapels and the sleeves of the jacket are rolled 2-4 centimeters above the elbow.

      A field jacket is worn with ammunition only in the field training, and out of field training - without it (except for military sevants on conscription, students of military educational institutions (military faculties), cadets, ulans of military colleges and trainees of republican schools).

      Straight-cut field trousers are tucked into high-top boots. It is allowed to wear trousers loose over high-top boots, while the trouser bottoms are tightened.

      Footnote. Paragraph 40 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      41. A warm field jacket fastens with a zipper, with a storm flap. The flap is fastened with a fly piece on all buttons on the right side. Depending on weather conditions, the jacket is worn with warm or summer field trousers (paratrooper trousers). It is allowed to wear trousers loose over high-top boots, while the trouser bottoms are tightened.

      A warm field jacket is worn with ammunition only in the field training, and out of the field training - without it (except for military sevants on conscription, military students of military educational institutions, cadets, ulans of military colleges and trainees of republican schools).

      Footnote. Paragraph 41 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      42. A camouflage jacket (fatigue uniform) fastens on all buttons and is worn with a white undercollar, the upper edge of which is 1-2 millimeters above the collar.

      In the summertime, at daytime air temperature +20°C and above, the jacket is worn with an unbuttoned top button and without a waist belt, while the upper corners of the sides of the jacket are turned off in the form of lapels and the sleeves of the jacket are rolled up 2-4 cm above the elbow.

      Footnote. Paragraph 42 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      43. Military servants of commandant's offices of military communications of the international airports are allowed to wear a winter coat and jacket (astrakhan collar), demi-season raincoat, uniform, tunic, sweater and trousers of dark blue color.

      Military servants of the border control units of the Border Service of the National Security Committee, whose official duties include participation in the preparation of documents at checkpoints, are allowed to wear winter coats and jackets with a collar made of astrakhan.

      Footnote. Paragraph 43 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      44. Warm coat, winter jacket, demi-season trenchcoat, uniform jacket, tunic, a uniform top shirt, a uniform flannel blouse, a work dress and trousers are worn in established pattern, clean and pressed. Trousers when worn have longitudinal pressed folds.

      The skirt is worn in an established style, clean and pressed, without folds. The hem of the skirt is at the knee level.

      The pocket laps of the coat, uniform jacket and tunic are let out.

      The insignia shall be sewn on (attached) correctly and neatly.

      45. During the field training and exercises, the field uniform is worn with personal weapons and the necessary accessories for work.

      46. It is allowed to wear a casual tunic or jacket and trousers (skirt) made of lightweight woolen fabric with summer casual clothing.

      Footnote. Paragraph 46 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      47. is allowed to wear (as directed by a senior head):

      1) with a winter casual uniform in warm weather and a summer casual uniform in cold weather, a winter jacket without a collar or instead of a winter jacket - a demi-season raincoat;

      2) with winter and summer casual uniforms, instead of a tunic - a sweater;

      3) with a winter casual uniform - a warm black coat (only for military servants of the Navy, naval infantry units and naval units of the Border Guard Service of the National Security Committee).

      Footnote. Paragraph 47 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Section 3. Shirts, ties, T-shirts, undershirts (striped vests), scarves and gloves

      48. Shirts are fastened on all buttons on the right, for women military servants- on the left side and are worn with shoulder boards and a tie (female tie). When wearing an open uniform, tunic, jacket, the shirt collar at the back is at the level with the upper edge of the collar of the uniform (tunic, jacket) or is no more than 0.5 centimeters above it.

      49. It is allowed to wear shirts:

      1) of white color with shoulder boards and a tie without a uniform jacket (tunic) with a summer dress uniform, and in office premises - at any time of the year. Military servants of the border control units of the Border Service of the National Security Committee, whose official duties include participation in paperwork at checkpoints, when serving in the summer - without a tie, with short sleeves;

      2) of light wormwood, light blue and cream colors with shoulder boards and a tie (female tie) without a tunic (jacket, sweater) with summer casual clothing, and in office premises, in classrooms (workshops) - at any time of the year;

      3) light wormwood, light blue and cream colors (with a turn-down collar) with short sleeves, with shoulder boards, with an unbuttoned top button, without a tie, without a tunic (jacket, sweater) with casual summer uniform at a day temperature of + 20 ° C and higher.

      Shirts are worn in established patterns and colors, clean, carefully fitted and pressed, with the rightly fitted shoulder boards.

      Wearing faded and unpressed shirts, shirts with deformed and dirty soiled shoulder boards, also press creases on the back of the shirt shall not be allowed.

      Footnote. Paragraph 49 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      50. A tie is worn with a shirt and is attached to it by a golden-colored fastener of an established pattern, between the third and fourth buttons on top (except for a female tie). An emblem with the symbols of the Armed Forces is worn on a tie (female tie), at a distance of 80 millimeters (for female military servants in the center of the tie knot) from the top edge of the tie to the center of the emblem. The tie shall always be worn fresh and clean. Wearing faded and untidy ties shall not be permitted.

      51. A T-shirt (striped vest) is worn with field uniform. In the summertime, when performing equipment maintenance work, on fatigue duty, it is allowed to wear a T-shirt without a summer field camouflage jacket or a working jacket.

      Footnote. Paragraph 51 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      52. An undershirt (T-shirt) of the established color is worn with everyday uniform with a shirt (with a turn-down collar) with short sleeves.

      53. The scarf (with the parade dress uniform it is white, with everyday uniform - the color of dark wormwood, navy blue and black) is worn neatly tucked under the collar of a warm coat, winter jacket, and light overcoat. The upper edge of the scarf peeks evenly out 1-2 cm above the collar. Wearing a faded, unidentified colors and models of the scarf shall not be allowed.

      54. Military servants of the commandant's offices of military communications of international airports are allowed to wear a light blue shirt, a scarf and a dark blue tie.

      Footnote. Paragraph 54 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      55. Woolen (knitted) white gloves are worn at parades with the parade uniform of clothing. It is allowed to wear white leather gloves with parade uniform. Black gloves at parades with ceremonial uniform are worn on special instructions.

      Black woolen gloves are worn with casual winter, field and work uniforms, and it is also allowed to wear them in cold weather with summer uniform. It is allowed to wear black warm leather gloves instead of black woolen gloves.

      When holding salute, gloves are not removed.

      It is allowed not to wear woolen (leather) black gloves with winter uniforms in warm weather.

      Footnote. Paragraph 55 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Section 4. Emblems, buckles, plates, buttons, ornament and sewing on uniforms

      56. When wearing military uniforms, shoes are worn in the established pattern of black (white) color, in good condition and always cleaned. Boots are worn neatly laced; the ears of the boots are tucked into the boot tops. Wearing boots with damaged tops or worn heels, boots with lowered or wrapped boot tops shall not be allowed. In the summertime on ships, it is allowed to wear anklets or sports shoes out of ranks and off day duty on the ship. Cadets, ulans of military colleges and trainees of republican schools are allowed to wear sports shoes during sports and mass events and in physical education classes, as well as in their free time.

      Footnote. Paragraph 56 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      57. It is allowed to wear (as directed by a senior chief):

      1) with summer field uniform instead of warm black leather combat boots – leather high-top boots of sand color or leather low ankle boot of black color;

      2) with winter field uniform instead of warm black leather combat boots – warm black leather ankle boots.

      In winter, in warm weather, it is allowed to wear shoes of a summer uniform.

      n parade and casual uniforms out of the rank, it is allowed to wear black civilian shoes of the same style with established shoes (with heels not higher than 4cm).

      Footnote. Paragraph 57 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      58. Socks are worn: with black footwear - black, with white footwear - white. Wearing faded socks of unestablished color shall not be permitted.

      59. Stockings and tights for female military servants are worn in black color with winter uniform, and flesh-colored with summer uniform. Wearing faded stockings and tights of unestablished color shall not be permitted.

      60. The uniform for military servants is listed in Appendix 1 to these Rules.

Section 5. Ammunition-military uniform accessories (belts, pouches, belt kits)
facilitating the carrying of weapons, ammunition and other military equipment

      61. The parade belt on the uniforms jackets (tunics) of military servants doing military service under a contract in the positions of privates, sergeants and officers, officers doing military service on conscription, rests in front on the third button from the top.

      When wearing a dress belt on an insulated coat, it rests on the third button from the top.

      The buckle of the belt when worn is in the front in the middle.

      Footnote. Paragraph 61 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      62. A field belt is worn on a summer field camouflage jacket (paratrooper jacket), winter jacket for military police servants, in the events referred to in paragraph 45 of these Rules.

      The buckle of the field belt (belt kit) is worn in the middle.

      63. Military servants doing military service on conscription, military students of military educational institutions (military faculties), cadets, ulans of military colleges and trainees of republican schools are allowed to wear a brown belt with a brass buckle instead of a field belt. The belt is worn over a warm coat, a tunic, a summer field jacket and a warm short fur coat, padded jackets of camouflage (paratrooper) color, in the Navy when wearing a uniform top shirt, a uniform flannel blouse - over trousers.

      On an open tunic (a camouflage jacket) of military servants doing military service on conscription, military students of military educational institutions (military faculties), cadets, ulans of military colleges and trainees of republican schools the belt covers the third button from the top, and on a warm coat (warm camouflage jacket) it is between the second and third buttons.

      Footnote. Paragraph 63 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      64. A pistol is worn in a holster on a field belt (kit) on the right thigh:

      1) in the Armed Forces (except the Naval Forces) over a warm coat, winter jacket, tunic and field jacket, under the shirt (on the waist belt);

      2) in the Navy - over a warm coat, duffle coat, winter jacket, under a tunic and a shirt over trousers when wearing a uniform top shirt, uniform flannel blouse and over a field jacket.

      65. A dagger is worn in the naval forces on the left thigh with a front belt that is put on:

      1) parade uniform in ranks - on top of a warm jacket, coat;

      2) parade uniform out of ranks - under a jacket.

      66. A pouch (field bag) is worn on the left thigh, on a belt that is put on the right shoulder over the outfit, with field and everyday summer and winter uniform.

      67. Aiguillette is worn with a ceremonial uniform in ranks.

      1) by senior officers, military servants in the rank of colonel, military conductors and military servants of brass bands – of golden color with two tips;

      2) senior and junior officers, military servants doing military service under a contract in the positions of privates, sergeants and officers, female military personnel, servicemen of the guard of honor - of golden color with one tip (in the Special Forces of the State Security Service of the Republic of Kazakhstan with two tips);

      3) students of military educational institutions (military faculties), military servants doing military service on conscription, cadets, ulans of military colleges and trainees of republican schools – of silver color (in the Special Forces of the State Security Service of the Republic of Kazakhstan - of golden color) with one tip.

      Footnote. Paragraph 67 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      68. Ammunition for military servicemen is listed in Appendix 2 to these Rules.

Chapter 3. Military rank insignia of servicemen of the Armed Forces, other forces and
military formations of the Republic of Kazakhstan
Section1. Epaulettes and shoulder boards

      69. Sewn-on shoulder marks are worn on warm coats.

      Detachable shoulder marks are worn on uniforms, tunics, jackets and short fur coats.

      Detachable shoulder marks on shoulder marks are worn on winter jackets, demi-season raincoats, shirts, fur-lined jackets and sweaters.

      Buttonholes according to military rank are worn on the collars of summer camouflage jackets at a distance of 5 millimeters from the edge of the collar.

      A chest patch indicating the blood type is worn on a summer camouflage jacket along the upper edge of the flap of the left breast pocket.

      The chest patch "Kazakhstan" is worn on a summer camouflage jacket along the upper edge of the flap of the right breast pocket.

      The chest patch for the military rank is worn on the right side, and the blood type on the left side of the warm camouflage jacket is worn symmetrically, at a distance of 10 centimeters from the top edge of the wind flap.

      On a special uniform for military personnel of the Air Force and the Air Defense Forces of the Air Defense Forces of the Armed Forces, chest patches for the military rank of a square shape are worn - on the left side of the chest at the level of the collar angle.

      Armbands by the military rank sewn on to the left sleeve of the field uniforms are worn at a distance of 1 centimeter from the upper point of the sleeve.

      Military servants of the coastal units of the naval forces of the Border Service of the National Security Committee, who have military ranks, wear shoulder marks with a field of the established color and a light green edging.

      Military servants of the Aviation Service of the National Security Committee on their casual uniforms wear shoulder marks with a dark blue field.

      Servicemen of the coastal units of the Naval Forces, whose regular military registration specialties are not naval (having military ranks), wear shoulder marks with a red edging.

      Shoulder straps are worn sewn-on on a uniform top shirt, a uniform flannel blouse and a work shirt.

      Footnote. Paragraph 69 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      70. Placement of stars on epaulettes is specified in Appendix 3 to these Rules.

      71. Placement of tabs (chevrons) on shoulder boards (epaulettes) is specified in Appendix 4 to these Rules.

Section 2. Shoulder sleeve and breast insignia

      72. Chevrons, indicating the military servants’ belonging to the Armed Forces, other troops and military formations, are sewn on to the left sleeve of the uniform 12 centimeters from the upper point of the sleeve, for ulans of military colleges and trainees of Republican schools - 8 centimeters from the upper point of the sleeve. Military servants fulfilling international obligations outside the Republic of Kazakhstan wear chevrons and tabs with inscriptions in English.

      Footnote. Paragraph 72 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      73. Chevrons, indicating the military servants’ belonging to the types of the Armed Forces, military branches, Chief commands, regional commands, military units, are sewn on to the right sleeve of the uniform 12 centimeters from the upper point of the sleeve and are of a circle shape with a diameter of 81 millimeters (except for chevrons for sergeants and sergeant-majors of 1, 2, 3 classes, master and staff sergeant or sergeant-major on military service under contract). For military police servants, chevrons are sewn on at the distance of 2 centimeters from the upper point of the sleeve. For cadets, ulans of military colleges and trainees of Republican schools - 8 centimeters from the upper point of the sleeve.

      The chevrons of the Aviation Service of the National Security Committee are the shape of a circle with a diameter of 70 millimeters.

      Footnote. Paragraph 73 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      74. Chevrons for sergeants and sergeants-major of 1, 2, 3 classes, master and staff sergeants or sergeants-major who are on military service under contract, worn on the right sleeve of uniforms, are sewn on at the distance of 12 centimeters from the upper point of the sleeve and are in the shape of a shield. Chevron dimensions: height - 90 millimeters, width - 75 millimeters. The color of chevron edging, inscription and the image on it is golden.

      75. Sleeve insignia featuring the State Flag of the Republic of Kazakhstan are sewn on for participation in international exercises, when going on secondment outside the Republic of Kazakhstan, to the right sleeve at a distance of 2 centimeters from the upper point of the sleeve.

      76. Sleeve insignia on the military ranks of admirals and naval officers (holding naval military ranks) are worn on the jacket - on the outside, on both sleeves, at the distance of 10 centimeters from the lower edge of the sleeve.

      Servants of the coastal units of the Navy with non-naval military qualification (holding military ranks) do not wear sleeve insignia on military ranks.

      77. Sleeve insignia by the year of training for students of military educational institutions (military faculties) (except for the Naval Forces, naval units of the Border Service of the National Security Committee) – golden galloon chevrons, with angle down on the flap made of cloth in the color of the type and branch of troops, are sewn on to the outside of the left sleeve of a tunic and a warm coat parallel to their lower edge 1 centimeter below the sleeve insignia indicating belonging to the Armed Forces, other troops and military units.

      In accordance with the course of training, chevrons are placed on the sleeve insignia: one, two, three, four, five - for cadets, respectively, 1, 2, 3, 4, 5 courses.

      The width of the galloon is 10 millimeters, the length is 75 millimeters. The distance between the chevrons is 2 mm.

      Footnote. Paragraph 77 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      78. Sleeve insignia for training courses for cadets of military educational institutions (military faculties) of the Naval Forces, naval units of the Border Service of the National Security Committee - chevrons of golden galloon, placed at an angle downwards, are sewn on the outside of the left sleeve of black cloth (on the uniform top shirt - white) color. A golden star the diameter of 20 millimeters above the chevrons, is sewn on parallel to their lower edge 1 centimeter below the sleeve insignia indicating their belonging to the Armed Forces, other troops and military units.

      In accordance with the year of training, the squares are placed on the sleeve insignia: one, two, three, four, five, for cadets of 1, 2, 3, 4, 5 years respectively.

      The width of the galloon is 10 millimeters, the length is 75 millimeters. The distance between the chevrons is 2 millimeters. The vertical distance from the line connecting the vertices of the upper angles of the chevron to the center of the emblem's star is 25 millimeters.

      Footnote. Paragraph 78 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      79. The sergeant's sleeve insignia, indicating the position, with a khaki background and inscription in the official language in black letters, is sewn on to the right sleeve of summer and winter field jackets at the distance of 2 centimeters from the upper point of the sleeve.

Section 3. Headgear, emblems, sewing and headdress patches

      80. Cockades, emblems, sewing and patches on headdresses are worn in accordance with the descriptions and drawings of the samples of military uniforms and insignia of the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, approved by Decree No. 144 of the President of the Republic of Kazakhstan dated August 25, 2011 “On military uniform and insignia of servicemen of the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan” (hereinafter - Decree No. 144).

      81. The patch on the beret is worn on the left side, at the distance of 50 millimeters from the center.

Section 4. Emblems, buckles, plates, buttons, ornament and sewing on uniforms

      82. Emblems, buckles, plates, buttons, ornament and sewing on uniforms are worn in accordance with the descriptions and drawings of the samples of military uniforms and insignia of the Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, approved by Decree No. 144.

      83. The emblems “KZ” of golden color are attached to the collars of uniform jackets and tunics of military servants (except for high-ranking officers) of the Armed Forces, other troops and military formations (except for the Naval Forces, naval infantry units, naval units of the Border Service of the National Security Committee and military prosecution bodies), parallel to the bottom edge of the collar. The distance from the bottom edge of the collar to the bottom edge of the letters is 15 millimeters.

      Footnote. Paragraph 83 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Chapter 4. Wearing orders, medals, decoration ribbons and medal ribbon bars and other
badges on the military uniform of servants of the Armed Forces, other troops and military
formations of the Republic of Kazakhstan

      84. Wearing of orders and medals or decoration ribbons and medal ribbon bars and military badges on military uniforms (uniform jackets, tunics, uniform top shirt, uniform flannel blouse) shall be obligatory.

      Military servants are not allowed to wear more than eight departmental, international medals and awards of other states on their parade uniform.

      In case there are more than eight departmental, international medals and awards of other states, the medals "Minsiz kyzmetі ushіn" of a higher degree are worn.

      Footnote. Paragraph 84 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      85. Badges of the highest degree of distinction: the order “Altyn Kyran” (Golden Eagle), the medal Golden Star “Halyk Kaharmany” (People's Hero), the order “Otan” (Fatherland), also badges of honorary titles are worn on all uniforms, except parade summer uniform (in a shirt), everyday summer (in a sweater or in a shirt), field and working uniforms.

      86. On a parade uniform in ranks the following badges shall be worn:

      1) badges (marks) of the highest degree of distinction - the order “Altyn Kyran” (Golden Eagle), the medal Golden Star “Halyk kaharmany” (People's Hero), the order “Otan” (Fatherland);

      2) orders and medals;

      3) lapel badges of honorary titles;

      4) badges of deputies;

      5) Pilot-Cosmonaut of Kazakhstan badge;

      6) Pilot-sniper badge;

      7) Navigator-sniper badge;

      8) Ship Commander badge;

      9) badge "For long-distance voyage";

      10) excellence and skill badges;

      11) badge on sergeant course completion.

      87. On all uniforms, except for the summer uniform (in a shirt), casual summer uniform (in a sweater or a shirt), field uniform the following shall be worn:

      1) lapel badge on completion of military education institutions;

      2) lapel badge on completion of higher civil education institutions;

      3) lapel badges of excellence and proficiency;

      4) lapel badge "Parachute instructor";

      5) badge "Master parachutist";

      6) lapel badge "Parachutist";

      7) sports badges and medals;

      8) other marks of distinction established by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

      Wearing lapel badges of graduation from higher and secondary military educational institutions in the event of completion of only coursework in these educational institutions (doctoral studies, military academic courses, advanced training courses) shall not be allowed.

      Footnote. Paragraph 87 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      88. On the parade uniform, out of ranks on the uniform jacket and on everyday uniform in ranks and out of ranks on the tunic, instead of orders and medals, order ribbons and medal ribbons on bars shall be worn, also marks of distinction, including badges indicated in paragraph 86 of these rules.

      89. Wound chevrons are worn on all uniforms, except the summer uniform (in a shirt), everyday summer uniform (in a sweater or a shirt), field and work uniform, on the right side of the chest 10 millimeters higher than orders and medals, and in the absence of orders and medals - in their place.

      90. Marks of the highest degree of distinction: order “Altyn Kyran” (Golden Eagle), medal Golden Star “Halyk Kaharmany” (People's Hero), order “Otan” (Fatherland), are worn on the left side of the chest over the orders and medals or over order ribbons and medal ribbon bars.

      If there are two or more marks of the highest degree of distinction, they are attached to the clothes separately in one row, from right to left at intervals of 10 millimeters, between the lateral ends of the stars in the following sequence: order “Altyn Kyran” (Golden Eagle), Golden Star medal “Halyk kaharmany”(People's Hero), Order" Otan "(Fatherland).

      The order “Altyn Kyran” (Golden Eagle), medal Golden Star “Halyk kaharmany” (People's Hero), order “Otan” (Fatherland) are placed as follows:

      1) on the open double-breasted uniform, jacket and tunic - to the left of the lapel so that the top edge of the medal ribbon bar is at the level of the lapel angle;

      2) on the open single-breasted uniform, tunic and jacket - to the left of the lapel so that the top edge of the medal bar is at the level of the lapel ledge;

      3) on the uniform top shirt, uniform flannel blouse so that the lower ends of the stars of the orders and medal are 80 millimeters above the collar neckline.

      91. Orders of the former Union of Soviet Socialist Republics (hereinafter -the USSR), the Commonwealth of Independent States (hereinafter - the CIS) and other foreign states worn on blocks (bars) are placed on the left side of the chest, and orders worn without blocks are placed on the right side of the chest. All medals are worn on the left side of the chest.

      92. Orders, medals, badges of honorary titles, also awards for mothers of many children of the Republic of Kazakhstan, worn on the left side of the chest, are aligned from right to left, in order of significance, in the following sequence:

      1) orders:

      “Otan” (Fatherland);

      "Barys" (Snow Leopard I, II, III degree);

      "Dank" (Glory I, II degree);

      "Aibyn" (Valor I, II, III degree);

      "Parassat" (Nobility);

      “Dostyk” (Friendship) I, II degree;

      "Kurmet" (Honor).

      When wearing the badges of the orders "Barys" (Snow Leopard) of the I degree, "Dank" (Glory) I degree, “Dostyk” (Friendship) I degree on the shoulder bands that go over the right shoulder, the stars of these orders are aligned on the left side of the chest to the left of the orders. The order "Barys" (Snow Leopard) of the III degree is worn on a neck band.

      2) medals:

      “Erligi Ushin” (For courage);

      “Zhauyngerlik erligi ushin” (For military valor);

      “Eren enbegi ushіn” (For distinguished labor);

      “Shapagat” (Charity);

      3) honorary titles:

      “Kazakstanyn enbek sіnіrgen kairatkeri” (Honored Worker of Kazakhstan);

      “Kazakstanyn ushkysh - gаryshkeri” (Pilot-Cosmonaut of Kazakhstan);

      4) awards of mothers with many children:

      “Altyn Alka” (Golden Pendant);

      “Kumіs alka” (Silver pendant).

      5) departmental medals approved by Decree No. 155 of the President of the Republic of Kazakhstan dated September 30, 2011 “On state symbols and heraldry of departmental and other equated to them awards of some state bodies directly subordinate and accountable to the President of the Republic of Kazakhstan, the Constitutional Council of the Republic of Kazakhstan, law enforcement bodies, courts, Armed Forces, other troops and military formations ”(hereinafter - Decree No. 155), in order of importance, according to the list of this Decree of the President of the Republic of Kazakhstan.

      93. Medals of the Armed Forces, other troops and military formations worn on the left side of the chest are placed in the following order:

      1) “Kazakstan Republikasynyn Karuly 10 zhyl” (10 years to the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan);

      2) “Kazakhstan Respublikasy Karuly 20 zhyl” (20 years to the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan);

      3) Kazakstan Respublikasy Karuly Kushterinіn ardageri "(Veteran of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan);

      4) I, II, III derezheli "Mіnsіz kyzmetі ushin" (For perfect service of I, II, III degree);

      5) “Bitimgershilik operatsialaryna katyskany ushin” (For participation in peacekeeping operations);

      6) “Halykaralykeskeri yntymaktastykty damytkany ushin” (For development of international military cooperation);

      7) departmental medals approved by Decree No. 155, in order of importance, according to the list of this Decree of the President of the Republic of Kazakhstan.

      When a military servant is awarded medals of various departments, they are worn from right to left, in order of importance, after the medals of the department in which the military servant is serving.

      Instead of orders and medals, awarded persons may wear symbols of awards of a standard form.

      94. When wearing two or more orders on the left side of the chest, also when wearing medals together with the indicated orders, their bars are connected into a row from right to left in the order established by paragraphs 92, 93 of these Rules. Orders and medals of the same denomination are placed next to each other in order of the time of their awarding. Orders and medals that do not fit in one row (no more than 5) are transferred to the second and subsequent rows below the first, and are placed in them from right to left too in the established order.

      95. Orders and medals are placed on the left side of the chest in such a way that the upper edge of the common bar (block) of the first row is placed as follows:

      1) on open double-breasted uniform, jacket, and tunic - 70 millimeters below the lapel level;

      2) on a uniform top shirt, uniform flannel blouse - 70 millimeters higher than the level of the collar neckline.

      The general bar of orders and the bar of medals of the second row go under the orders and medals of the first row, the third and subsequent rows are aligned in the same order.

      96. When two or more orders are worn on the right side of the chest, they are arranged horizontally in a row from left to right at the intervals of 5 millimeters between their lateral ends. Orders of the same denomination with degrees are placed side by side in the order of the awarding time.

      Orders that do not fit into one row are transferred to the second and subsequent rows, below the first, and are placed in them from left to right in the indicated order. The distance between the rows of orders is 10 millimeters.

      The upper ends of orders (medal blocks) of the first row are placed at the level set for the common bar of the first row of orders and medals placed on the left side of the chest.

      97. Badges of the highest degree of distinction, orders and medals of the former USSR, CIS and foreign states are worn after the awards of the Republic of Kazakhstan in the sequence corresponding to their status.

      98. Order ribbons and medal ribbon bars are worn on the left side of the chest:

      1) on an open uniform, tunic, jacket -70 millimeters below the level of the lapel angle;

      2) on a uniform top shirt, uniform flannel blouse - 70 millimeters higher than the level of the neckline of the collar.

      99. Order ribbons and medal ribbon bars are placed from right to left in the manner specified in paragraph 92, 93 of these Rules.

      Ribbons that do not fit in one bar (no more than 5 in one row) are transferred to the second and subsequent bars; the height of the complete ribbon bar is 10 millimeters.

      100. Ribbons of orders and medals of the former USSR, CIS and foreign states are worn on the bars after the bars of orders and medals of the Republic of Kazakhstan in the sequence corresponding to their status. Bars of orders and medals are worn no more than 5 in one row.

      101. Badges of honorary titles are worn on the right side of the chest and are attached above orders and medals:

      1) on the open double-breasted and single-breasted uniform, jacket and tunic - to the right of the lapel so that the upper edge of the badge is at the level of the lapel angle;

      2) on a uniform top shirt, uniform flannel blouse so that the lower edge of the badge is 80 millimeters above the neckline of the collar.

      102. Badges of deputies are worn on the left side of the chest and are placed:

      1) on open double-breasted uniform and jacket - in the middle of the lapel at the loop level;

      2) on open single-breasted uniform and tunic - in the middle of the lapel at the level of its angle;

      3) on a uniform top shirt, uniform flannel blouse - 10 millimeters above orders and medals or bars of orders and medals.

      103. The skill badge is placed on the right side of the chest 70 millimeters below the lapel.

      The badge of graduation is placed 10 millimeters lower than the badge of proficiency.

      The badge "For long-distance voyage" is worn on the right side of the chest, to the right of the badge on graduation on the same level.

      The badge "Honorary Border Guard" is worn on the right side of the chest, to the left of the badge on graduation from a higher military educational institution, on the same level.

      Other distinctive and departmental badges established by the President of the Republic of Kazakhstan, the Government and the first executives of state bodies are worn on the right side of the chest, in one row, 10 millimeters below the lapel from left to right.

      104. If the military servants hold lapel badges on the completion of two or more civil higher and military education institutions, all the lapel badges shall be worn.

      A lapel badge of graduation from a civilian higher educational institution (university, institute) is also allowed to be worn if there is a badge of graduation from a higher military educational institution to the right of it, on the same level with it.

      In the presence of a lapel badge of graduation from a higher military education institution, a sign of graduation from a military school shall not be worn.

      Lapel badges for graduation from military colleges, republican schools and special boarding schools shall be worn on the right side of the chest and are placed on the same level with signs of graduation from higher or secondary military educational institutions, to the right of them, and in the absence of these signs in their place.

      Footnote. Paragraph 104 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      105. Badges of distinction of the former USSR, CIS and foreign states are worn after the badges of the Republic of Kazakhstan.

      106. Placement of orders, medals and badges of distinction on the ceremonial and everyday uniforms of military servants is specified in appendices 5, 6 to these Rules, respectively.

  Appendix 1
to Rules of wearing military
uniform and insignia of Armed
Forces, other troops and military
formations of the
Republic of Kazakhstan,
and also other signs

Uniform for military servants

№ n/n

Name of items

Note


Caps of established color with edging



Caps, caps with ear-flaps of established pattern

For colonels – gray astrakhan caps


Caps of established color



Flight cap of established color with edging



Women’s hats of established color



Beret of established color


1.

Patrol caps of established pattern



Uniform jackets with epaulettes and trousers of established pattern



Uniform jackets , gray, with epaulettes

For high-ranking officers and colonels


Tunic with epaulettes and trousers of established color with edgings



Trousers of established color with edgings



Skirt of established color



Sweater of established color with shoulder boards



Winter jacket of established color with epaulettes and detachable fur collar

For high-ranking officers and colonels – gray astrakhan collar


Warm coat of established color with fur collar of established color and epaulettes

For high-ranking officers and colonels – gray astrakhan collar

2.

Steel-gray warm coat of established color with gray astrakhan collar

For especially ceremonial uniforms of military women servants

3.

Camouflage field jacket and straight-cut trousers


4.

Warm camouflage field jacket and straight-cut trousers with woolen cap


5.

Warm black leather ankle boots


6.

Black leather low boots


7.

Warm black leather boots


8.

Black leather shoes


9.

White leather boots

For especially ceremonial uniforms of military women servants

10.

Leather high-top boots of established color


11.

Warm leather high-top boots of established color


12.

Sneakers of established pattern


13.

Shirts of established color with epaulettes


14.

Ties of established color


15.

Scarf of established color


16.

T-shirts in solid color


17.

Undershirts of established color


18.

Underwear


19.

Underpants in solid color


20.

Warm underwear


21.

Socks of established pattern


22.

Gloves of established color


  Appendix 2
to Rules of wearing military
uniform and insignia of Armed
Forces, other troops and
military formations
of the Republic of Kazakhstan,
and also other signs

Ammunition for military servants

      Footnote. Приложение 2 as amended by the order of the acting Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan dated 22.07.2022 No. 550 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

      1. The ammunition kit includes the following items:

Item No.

Name of items

Number of items

Note

1.

Protective helmet

1


2.

Armor vest (floating armor vest)

1


3.

Unloading vest

1

Shoulder straps or belt-shoulder system can be provisioned

4.

Field belt

1

Allowed to issue equipment

5.

Martial-cloak (cape)

1


6.

Sleeping bag with a liner and a heat-insulating mat (camping mat)

1


7.

Rucksack (backpack)

1


8.

Magazine pouch

1


9.

Magazine pouch for a machine gun with a shoulder strap

1

Issued for a machine gunner

10.

Bag for hand grenades

2


11.

Flask case (canteen cover)

1


12.

Pot case

1


13.

Cover (case) for gas mask and personal protective equipment

1


      Note: Ammunition kits for military servants of other military specialties include the above items with changes according to the prescribed weapon.

      2. Assembling and putting on ammunition:

      1) shoulder straps or belt-shoulder system and ammunition items are put on the field belt or equipment;

      2) adjust the shoulder or belt-shoulder system according to the height and size of the straps so that the loop of the back strap is located in the middle of the waist, and the figured frame of the strap is in the recess between the shoulder blades;

      3) attach the necessary pouches and covers to the belt and straps of the shoulder or belt-shoulder systems, and put ammunition, grenades, a flask, a combined bowler hat, a gas mask and personal protective equipment into them;

      4) put on ammunition.

      At the direction of the commander (chief), some items of ammunition are allowed to be kept (packed) in a bag (backpack) for personal belongings or a rucksack.

      3. The martial-cloak is folded in the following order:

      1) the martial-cloak is folded in four (bending along and across), with the front side out so that the loops sewn on its lower corner were on the outside of the cloth;

      2) the folded cloth is bent twice and then rolled up so that the loops were on the outside of the roll.

      4. The following items are packed in a rucksack (backpack) for personal belongings or a field bag of contract and conscript officers, sergeants and contract soldiers:

      1) martial cloak (cape with a belt for wearing or a poncho), in cases where it is not used;

      2) sleeping bag;

      3) a headdress (with a winter field uniform - a summer headdress, with a summer field uniform - a winter one);

      4) spare socks - 4 pairs (2 pairs of cotton, 2 pairs of wool), underwear - 1 set, warm underwear - 1 set, T-shirt of the specified color - 1 piece, underpants - 1 piece and undercollars - 2 pieces (or measuring material of white colors);

      5) a pot with a mug and a spoon;

      6) individual food ration (stored in warehouses, provisioned in a special period);

      7) protective helmet, in cases when it is not used;

      8) toiletries (toilet soap in the case, toothpaste, toothbrush in the case, shaving accessories) and 2 towels (facial and foot towel);

      9) household items (white threads - 1 piece, khaki threads - 1 piece, sewing needles - 2 pieces, clothes and shoe brushes, khaki buttons - 2 pieces, shoe cream);

      10) individual dressing wrapper;

      11) a flashlight;

      12) matches - 1 box, candles - 2 pieces;

      13) penknife (a clerical knife and a sharpener are allowed);

      14) a set of writing instruments (A5 notebook - 1 piece, envelopes - 2 pieces, a pencil - 1 piece, a fountain pen - 1 piece).

      If you have a field commander's bag, a flashlight, a penknife and writing materials do not fit into a bag (backpack) for personal belongings.

      5. A bag (backpack) for personal belongings or a rucksack of students, cadets and military servants doing military service on conscription is packed with:

      1) martial cloak, in cases where it is not used;

      2) a sleeping bag;

      3) a headdress (with a winter field uniform - a summer headdress, with a summer field uniform - a winter one);

      4) spare socks - 4 pairs (2 pairs of cotton, 2 pairs of wool), underwear - 1 set, warm underwear - 1 set, T-shirt of the specified color - 1 piece, underpants - 1 piece and under collars - 2 pieces (or measuring material of white colors);

      5) a pot with a mug and a spoon;

      6) individual food ration (stored in warehouses, provisioned in a special period);

      7) protective helmet, in cases when it is not used;

      8) toiletries (toilet soap in the case, toothpaste, toothbrush in the case, shaving accessories) and 2 towels (facial and foot towel);

      9) household items (white threads - 1 piece, khaki threads - 1 piece, sewing needles - 2 pieces, clothes and shoe brushes, khaki buttons - 2 pieces, shoe cream);

      10) individual dressing wrapper;

      11) a set of writing instruments (A5 notebook - 1 piece, envelopes - 2 pieces, a simple pencil - 1 piece, a fountain pen - 1 piece).

      6. The field commander’s bag is packed with:

      1) a workbook and a reference book;

      2) map marking stencil;

      3) colored pencils (red color - 2 pieces, blue color - 2 pieces, black color - 1 piece, brown color - 1 piece, green color - 1 piece, yellow color - 1 piece);

      4) a set of felt-tip pens;

      5) eraser (elastic band), pencil sharpener, scissors, clerical knife;

      6) compass;

      7) curvimeter, compass-meter;

      8) flashlight.

      Appendix 3
to Rules of wearing military uniform and insignia of Armed Forces, other troops and military formations of the Republic of Kazakhstan, and also other signs

      Placement of stars on epaulettes

№ n/n

Military rank

Number of stars

Distance from epaulette bottom edge to the center of the lowest star, mm
 

Distance between centers of stars along the epaulette, mm

1.

Army general

4

30

25

2.

Colonel-general, admiral

3

30

25

3.

Lieutenant-general, vice-admiral

2

30

25

4.

Major-general, rear admiral

1

55

-

5.

Colonel,
Captain I rank

3

35

25

6.

Lieutenant-colonel, Captain II rank

2

35

-

7.

Major,
Captain III rank

1

55

-

8.

Captain,
Captain-lieutenant

4

30

20

9.

First lieutenant

3

30

25

10.

lieutenant

2

30

-

  Appendix 4
to Rules of wearing military
uniform and insignia of Armed
Forces, other troops and military
formations of the
Republic of Kazakhstan,
and also other signs

Placement of chevrons on epaulettes

№ п/п

Military rank

Number of chevron tabs

Chevron width, mm

1.

Master-sergeant
(sergeant-major)

two wide and one narrow chevron tabs

width of wide chevron – 15, width of narrow chevron – 7

2.

Staff sergeant
(head sergeant)

two wide cross- chevrons

width of wide chevron – 15

3.

Sergeant I class
(sergeant-major I class)

one wide and three narrow cross-chevron tabs

width of wide chevron – 15,
width of narrow chevron – 7

4.

Sergeant II class
(sergeant-major II class)

one wide and two narrow cross-chevron tabs

width of wide chevron – 15,
width of narrow chevron – 7

5.

Sergeant III class
(sergeant-major III class)
 

one wide and one narrow cross- chevron tabs

width of wide chevron – 15,
width of narrow chevron – 7

6.

Senior sergeant
(senior sergeant -major)

one wide cross- chevron tab

width of wide chevron – 15

7.

Sergeant
(petty officer I class)

three narrow chevron tabs

width of narrow chevron – 7

8.

Junior sergeant (petty officer II class)

two narrow chevron tabs

width of narrow chevron – 7

9.

Corporal
(senior sailor)

One narrow chevron tab

width of narrow chevron – 7

  Appendix 5
to Rules of wearing military
uniform and insignia of Armed
Forces, other troops and military
formations of the
Republic of Kazakhstan,
and also other signs

Placement of orders, medals and insignia on parade uniforms of military personnel


  Appendix 6
to Rules of wearing military
uniform and insignia
of Armed Forces, other troops and military
formations of the
Republic of Kazakhstan,
and also other signs

Placement of medal bars and insignia on everyday military uniforms



Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының әскери киім нысанын киіп жүру және айырым белгілерін, сондай-ақ басқа да белгілерді тағып жүру қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2017 жылғы 24 тамыздағы № 476 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2017 жылғы 28 қыркүйекте № 15803 болып тіркелді.

      "Әскери қызмет және әскери қызметшілердің мәртебесі туралы" 2012 жылғы 16 ақпандағы Қазақстан Республикасының Заңы 23-бабының 1-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

      1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының әскери киім нысанын киіп жүру және айырым белгілерін, сондай-ақ басқа да белгілерді тағып жүру қағидалары бекітілсін.

      2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Тылы және қару-жарақ бастығының басқармасы Қазақстан Республикасы белгіленген заңнамада тәртіппен:

      1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

      2) осы бұйрықтың көшірмесін мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде қағаз және электрондық түрде қазақ және орыс тілдерінде Қазақстан Республикасы нормативтiк құқықтық актiлерінің эталондық бақылау банкiне ресми жариялау және енгізу үшін "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жолдауды;

      3) осы бұйрықты алғашқы ресми жарияланғанынан кейін Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

      4) мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде осы 2-тармақтың 1), 2) және 3) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Заң департаментіне жолдауды қамтамасыз етсін.

      3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде Қорғаныс министрінің бірінші орынбасары – Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабының бастығына, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда – бірінші басшылардың шешімі бойынша жүктелсін.

      4. Осы бұйрық лауазымды адамдарға, оларға қатысты бөлігінде жеткізілсін.

      5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасының
Қорғаныс министрі генерал-полковник
С. Жасұзақов

      "КЕЛІСІЛДІ"

      Қазақстан Республикасының

      Бас прокуроры

      2-сыныпты мемлекеттік

      әділет кеңесшісі

      _________________Ж. Асанов

      2017 жылғы 25 тамыз

      "КЕЛІСІЛДІ"

      Қазақстан Республикасы

      Мемлекеттік күзет

      қызметінің бастығы генерал-лейтенант

      _________________А. Күреңбеков

      2017 жылғы 28 тамыз

      "КЕЛІСІЛДІ"

      Қазақстан Республикасы

      Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Төрағасы

      _____________ К. Мәсімов

      2017 жылғы 29 тамыз

      "КЕЛІСІЛДІ"

      Қазақстан Республикасының

      Ішкі істер министрі

      полиция генерал-полковнигі

      _______________ Қ. Қасымов

      2017 жылғы 30 тамыз

  Қазақстан Республикасы
Қорғаныс министрінің
2017 жылғы 24 тамыздағы
№ 476 бұйрығымен
бекітілген

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери
құралымдарының әскери киім нысанын киіп жүру және айырым белгілерін, сондай-ақ
басқа да белгілерді тағып жүру қағидалары 1-тарау. Жалпы ережелер

      1. Осы Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының әскери киім нысанын киіп жүру және айырым белгілерін, сондай-ақ басқа да белгілерді тағып жүру қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында әскери киім нысанын киіп жүру және айырым белгілерін, сондай-ақ басқа да белгілерді тағып жүру тәртібін айқындайды.

      2. Қатардағы жауынгер, сержант және офицер құрамының лауазымында келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер, әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлер мынадай әскери киім нысанын киіп жүреді:

      1) ерекше салтанатты – салтанатты рәсімді орындау кезінде және әскери қызметші әйелдер үшін (Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы негізінде өткізілетін әскери парад, Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің нұсқауы бойынша өткізілетін салтанатты іс-шаралар, халықаралық келіссөздер мен шетел делегацияларымен кездесу өткізу кезінде);

      2) салтанатты:

      саптағы – парадқа қатысқан, әскери бөлімге (корабльге) Жауынгерлік Туды тапсырған, әскери қызметшілерге мемлекеттік награда тапсырған және жоғары офицер атағын берген, Әскери ант қабылдаған, құрметті қарауыл құрамына тағайындалған кезде, сондай-ақ әскери бөлімнің (корабльдің) жылдық мерекесі күні, Отан қорғаушы күніне және басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың кәсіби мерекесі күні құрметіне салтанатты сапқа тұруда, корабльді суға жіберген, қатарға қосылатын корабльде Әскери-теңіз туын көтерген кезде, ескерткішке және жауынгерлер зиратына гүлшоғын қойған кезде, әскери құрмет көрсету көзделген адамды жерлеген кезде;

      саптан тыс – парадтық есептоптан тыс парадқа қатысатындар, ведомстволық награда алған, лауазымға тағайындалған және әскери атақ берілген кезде тікелей бастыққа өзін таныстырған кезде, салтанатты отырыста, ресми қабылдауда, шекаралық бақылау бөлімшелерінің қызмет өткеруі уақытында;

      3) күнделікті:

      саптағы және саптан тыс – жауынгерлік даярлық бойынша сабақта (далалық сабақтан басқа) және тәуліктік наряд құрамында қызмет өткерген кезде, штабтағы, басқарма мен мекемедегі жұмыс кезінде, сондай-ақ қызметтен тыс уақытта (Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің (бұдан әрі – Қарулы Күштер) Әскери-теңіз күштерінен және теңіз жаяу әскері бөлімдерінен, Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің (бұдан әрі – Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі) теңіз бөлімшесінен басқа);

      Қарулы Күштердің Әскери-теңіз күштерінде және теңіз жаяу әскері бөлімдерінде, Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің теңіз бөлімшесінде – жауынгерлік даярлық бойынша сабақта және тәуліктік (корабльдік) наряд құрамында қызмет атқарған кезде, жауынгерлік кезекшілікте, корабль теңізге (оқу-жаттығуға) шыққан кезде, корабль (әскери бөлім) командирінің нұсқауы бойынша штабтағы, басқарма мен мекемедегі жұмыс кезінде, сабақта, сондай-ақ қызметтен тыс уақытта.

      Күнделікті киім нысанын әскери бөлім (корабль) бөлімшелерінде сапта болумен байланысты емес міндеттерді орындаған кезде, бөлім орналасқан жердегі сыныптық сабақта, әскери оқу орнының (әскери факультеттің) дәрісханаларында, зертханалары мен шеберханаларында, қызметтік кеңес пен жиналыста киіп жүруге жол беріледі;

      4) далалық – оқу-жаттығуда, далалық шығуда, жауынгерлік кезекшілікте, қарауыл құрамында, тәуліктік нарядта қызмет атқарған, Мемлекеттік шекараны қорғау және күзету жөніндегі міндеттерді орындаған, оқу-жаттығу орталығындағы, полигондағы сабақта, гауптвахтада болған кезде, сондай-ақ әскери бөлім (мекеме) командирінің (бастығының) нұсқауы бойынша күнделікті қызмет кезінде.

      Ескерту. 2-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      3. Мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер, әскери оқу орнының (әскери факультеттің) курсанттары, әскери колледждің кадеттері, ұландары және республикалық мектептің тәрбиеленушілері мынадай әскери киім нысанын киіп жүреді:

      1) салтанатты – парадқа қатысқан, әскери бөлімге (корабльге) Жауынгерлік Туды тапсырған, мемлекеттік және ведомстволық награда алған, Әскери ант қабылдаған, құрметті қарауыл құрамына тағайындалған кезде, әскери бөлімнің (корабльдің) жылдық мерекесі күні, Отан қорғаушы күніне және басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың кәсіби мерекесі күні құрметіне салтанатты сапқа тұруда, корабльді суға жіберген, қатарға қосылған корабльде Әскери-теңіз жалауын көтерген, Жауынгерлік туды күзету бойынша сақшы болып түскен кезде, бөлім орналасқан жерден босатылған кезде, демалыста болған уақытта және әскери бөлім (корабль) командирінің нұсқауы бойынша;

      2) күнделікті (Қарулы Күштер Әскери-теңіз күштерінің, Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметі теңіз бөлімшесінің әскери қызметшілері үшін) – корабль теңізге оқу-жаттығуға, маневр жасауға, жауынгерлік кезекшілікке шыққан, корабльдік (тәуліктік) наряд құрамында қызмет атқарған кезде және корабль (әскери бөлім) командирінің нұсқауы бойынша сабақта;

      3) далалық – күнделікті тіршілік әрекеті кезінде, оқу-жаттығуда, далалық шығуда, жауынгерлік кезекшілікте, қарауыл, тәуліктік наряд құрамында қызмет атқарған, Мемлекеттік шекараны қорғау және күзету жөніндегі міндеттерді орындаған кезде, оқу-жаттығу орталығындағы сабақта, сондай-ақ әскери бөлім (мекеме) командирінің (бастығының) нұсқауы бойынша;

      4) жұмыс киімі – шаруашылық жұмысын орындаған, гауптвахтада ұсталған кезде. Техника мен қару-жараққа қызмет көрсеткен кезде жұмыс киімі нысанын киюге әскери бөлім (мекеме) командирінің (бастығының) нұсқауы бойынша жол беріледі.

      Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      4. Жауынгерлік, арнайы және терроризмге қарсы операцияларды жүргізген кезде,оқу-жаттығуларда, арнайы міндеттерді орындаған, жауынгерлік кезекшіліктерде (жауынгерлік қызмет) әскери қызметшілер қорғаныс құралдарын (қорғайтын дулыға, броньды кеудеше және басқалар) киіп жүреді.

      5. Саптық байқаулар, сапқа тұрғызулар және қызметтік кеңестер мен жиналыстар үшін киім нысанын осы іс-шараларды өткізетін адамдар жариялайды.

      Патрульдік қызметті, бақылау-өткізу пункттеріндегі кезекшіліктерді атқару үшін, сондай-ақ басқармалар, әскери бөлімдер мен мекемелер штабтарының ғимараттарындағы бақылау-өткізу қызметін жүзеге асыратын әскери қызметшілер үшін киім нысанын әскери бөлімдердің (мекемелердің) командирлері (бастықтары), әскери полиция органдарында – әскери полиция органдарының бастықтары жариялайды.

      6. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері, басқа да әскерлері мен әскери құралымдары әскери бөлімінің (кораблінің) командирлері, мекемесінің бастықтары:

      1) әскери қызметшілерге әскери киім нысаны киюге берілген кезде оны үйлестіріп пішуді, мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге, әскери оқу орнының (әскери факультеттің) курсанттарына, әскери колледж кадеттеріне, ұландарына, республикалық мектеп тәрбиеленушілеріне, әскери жиынға шақырылған әскери міндеттілерге бекітіліп берілген мүлікке таңба қоюды ұйымдастырады;

      2) барлық бөлімшеде тұрмыстық қызмет көрсету бөлмесін, киім-кешек пен аяқ киімді кептіруге арналған бөлмені, рота мүлкін және мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілердің, әскери оқу орны (әскери факультет) курсанттарының, әскери колледж кадеттерінің, ұландарының, және республикалық мектеп тәрбиеленушілерінің жеке заттарын сақтауға арналған қойманы жабдықтау бойынша шаралар қабылдайды, киім-кешек пен аяқ киім заттарын уақтылы жууды және жөндеуді қамтамасыз етеді;

      3) кезең-кезеңімен саптық байқау өткізеді. Таңертеңгілік қарап-тексеру, саптық байқау өткізу кезінде, сондай-ақ жазғы (қысқы) киім нысанына көшкен кезде, барлық сапқа тұрғызуда және сабақ басталар алдында белгіленген киім нысанын, сыртқы келбетін, киім-кешек пен аяқ киім заттарының жай-күйін тексереді, анықталған кемшілікті жоюға барлық шараны қабылдайды.

      Әскери қызметшілердің, әскери оқу орны (әскери факультет) курсанттарының, әскери колледж кадеттерінің, ұландарының және республикалық мектеп тәрбиеленушілерінің салтанатты, күнделікті, далалық киім нысанын бөлімшенің және қызметтік үй-жайдың шкафында сақтауға жол беріледі.

      Ескерту. 6-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      7. Гарнизон құрамына кіретін әскери бөлім мен мекеме әскери қызметшілері үшін жазғы немесе қысқы киім нысанына көшу, заттай мүлік заттарын көктемде және күзде киюді бастау және киюді тоқтату тиісті гарнизон бастықтарының бұйрығымен белгіленеді.

      Ескерту. 7-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      8. Әскери қызметші басқа гарнизонда уақытша болған кезде осы гарнизон үшін белгіленген маусым бойынша киім нысанын киіп жүреді.

      9. Болу елдеріндегі Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің әскери атташелері апараттарымен әскери өкілдіктерінің, басқа мемлекеттердің әскери оқу орындарында білім алатын, сондай-ақ басқа мемлекеттердің аумағында қызметтік іссапарларда болатын немесе шетел әскери делегацияларын қарсы алуды және олармен бірге жүруді ұйымдастыру жөніндегі іс-шараларға қатысатын әскери қызметшілер Қарулы Күштердің түрлері мен әскер тектері бойынша немесе ратификацияланған шартқа сәйкес киім нысанын киіп жүреді.

      10. Қарулы Күштердің Әскери-теңіз күштерінен және Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің теңіз бөлімшесінен ауыстырылғаннан, корабльдік әскери атағы бардан басқа, басқа басқару органына, әскери бөлімге (мекемеге) қызмет өткеру үшін ауыстырылған қатардағы жауынгер, сержант және офицер құрамының лауазымында келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер, әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлер кию мерзімі аяқталғанға дейін ауыстырылған күні олар киіп жүрген әскери киім нысанын киіп жүреді. Одан кейін оларға осы басқару органы, әскери бөлім (мекеме) үшін белгіленген киім нысаны беріледі.

      Ескерту. 10-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      11. Қарулы Күштердің Әскери-теңіз күштеріне және теңіз жаяу әскері бөліміне, Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің теңіз бөлімшесіне қызмет өткеру үшін ауыстырылған Қарулы Күштерде, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда қатардағы жауынгер, сержант және офицер құрамының лауазымында келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер, әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлер Қарулы Күштердің Әскери-теңіз күштері және теңіз жаяу әскері бөлімі, Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметі теңіз бөлімшесі әскери қызметшілерінің әскери киім нысанын киіп жүреді.

      Ескерту. 11-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      12. Басқа басқару органына, әскери бөлімге (мекемеге) қызмет өткеру үшін ауыстырылған авиация жоғары офицер құрамының әскери қызметшілері Қарулы Күштер Әскери-әуе күштері әскери қызметшілерінің әскери киім нысанын киіп жүреді.

      Басқа басқару органына, әскери бөлімге (мекемеге) қызмет өткеру үшін ауыстырылған корабльдік әскери атағы бар Қарулы Күштердің Әскери-теңіз күштерінде және Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің теңіз бөлімшесінде келісімшарт және әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлер Қарулы Күштердің Әскери-теңіз күштері және Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметі теңіз бөлімшесі әскери қызметшілерінің әскери киім нысанын киіп жүреді.

      Ескерту. 12-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      13. Ұлттық ұлан басқару органына, әскери бөліміне (мекемесіне) қызмет өткеру үшін ауыстырылған Қарулы Күштерде, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда қатардағы жауынгер, сержант және офицер құрамының лауазымында келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер, әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлер Ұлттық ұлан әскери қызметшілерінің киім нысанын киіп жүреді.

      Ескерту. 13-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      14. Басқа басқару органына, әскери бөлімге (мекемеге) ауыстырылған Қарулы Күштердің Әскери-теңіз күштерінде және Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің теңіз бөлімшесінде (корабльдік әскери атағы бардан басқа), әскери полицияда қатардағы жауынгер, сержант және офицер құрамының лауазымында келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер, әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлер кию мерзімі аяқталғанға дейін олар ауыстырылған күні киіп жүрген әскери киім нысанын киіп жүреді. Одан кейін оларға осы басқару органы, әскери бөлім (мекеме) үшін белгіленген киім нысаны беріледі.

      Ескерту. 14-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      15. Әскери оқу орнында (әскери факультетте) тұрақты құрам (қатардағы жауынгер, сержант және офицер құрамының лауазымында келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер, әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлер) осы әскери оқу орны қарамағында болатын сол Қарулы Күштер түрінің, әскер тегінің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың (қызметтің) әскери киім нысанын киіп жүреді.

      Ескерту. 15-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      16. Әскери оқу орындарында (әскери факультеттерде), сондай-ақ курстық даярлықтан өту кезінде ауыспалы құрамның офицерлері, олар келген сол Қарулы Күштер түрлерінің, әскер тектерінің, басқа да әскерлер және әскери құралымдардың (қызметтердің) киім нысанын киіп жүреді.

      17. Курстық даярлықтан өту кезінде ауыспалы құрамның әскери қызметшілері олар келген Қарулы Күштер түрінің, әскер тегінің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың (қызметтің) киім нысанын киіп жүреді.

      Ескерту. 17-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      18. Барлық әскери оқу орнында білім алатын Қарулы Күштердің Әскери-теңіз күштерінде және теңіз жаяу әскерінде, Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің теңіз бөлімшесінде келісімшарт және әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлер Қарулы Күштердің Әскери-теңіз күштері және теңіз жаяу әскері бөлімі, Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметі теңіз бөлімшесі әскери қызметшілерінің киім нысанын киіп жүреді.

      Ескерту. 18-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      19. Ұлттық қауіпсіздік комитеті Авиация қызметінің әскери қызметшілері Қарулы Күштер Әуе қорғанысы күштері әскери қызметшілерінің киім нысанына ұқсас күнделікті киім нысанын киіп жүреді.

      Ескерту. 19-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      20. Курсанттар Құрлық әскерлері үшін белгіленген киім нысанын киіп жүреді. Қарулы Күштердің Әскери-теңіз күштері, Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметі теңіз бөлімшесі әскери оқу орнының (әскери факультеттің) курсанттары Қарулы Күштердің Әскери-теңіз күштері, Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің теңіз бөлімшесі үшін белгіленген киім нысанын киіп жүреді.

      Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара академиясында әскери оқу орнының (әскери факультеттің) курсанттары ашық жасыл түсті, Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар министрлігінде қызғылт-сары түсті берет киіп жүреді.

      Ескерту. 20-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      21. Қарауылдық қызметті өткеру кезінде әскери киім нысанын кию тәртібі Қазақстан Республикасы Президентінің 2007 жылғы 5 шілдедегі №364 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құрылымдарының гарнизондық және қарауылдық қызметтер жарғысымен айқындалады.

      22. Қатардағы жауынгер, сержант және офицер құрамының лауазымында келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге, әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлерге қызметтен тыс уақытта, ал қызмет уақытында әскери бөлім (мекеме) командирінің (бастығының) нұсқауы бойынша азаматтық киім киіп жүруге жол беріледі.

      Ескерту. 22-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      23. Жылы киімдер (қысқа тондар, пима, теріден тігілген биялай мен басқа да заттай мүлік заттары) қысқы уақытта төмен температура кезінде әскери бөлім (мекеме) командирінің (бастығының) нұсқауы бойынша киіледі.

      24. Жұмыс киімі және арнайы киім нысаны, егер олар аумақтан тыс орналасқан болса, тек әскери бөлім мен мекеме аумағында, сондай-ақ жұмыс істейтін жерде, жауынгерлік, оқу-жауынгерлік және арнайы міндеттер орындалатын орында киіп жүріледі.

      Жұмыс істейтін жерге, жауынгерлік, оқу-жауынгерлік, оқу-жаттығу, арнайы міндеттерді орындау орнына барған және кері қайтқан кезде жұмыс киімін және арнайы киім нысанын киіп жүруге жол беріледі.

      Ескерту. 24-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2-тарау. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері, басқа да әскерлері мен әскери
құралымдары әскери қызметшілерінің әскери киім нысанының жекелеген заттарын киіп жүруі 1-параграф. Бас киім

      25. Берет, пилотка мен күнқағарсыз фуражка белгіленген үлгідегі және түстегі оң жаққа қарай аздап түсіріліп киіледі, бедерлі түсті берет сол жаққа қарай түсіріліп, ал күнқағары бар құлақшын, құлақшын, маска-малақай, фуражка, кепи, әйелдер шляпасы, панама, далалық (жұмыс) фуражка мен бандана – тура, түсірілмей, құлақшынның, фуражканың, кепидің, әйелдер шляпасының, далалық (жұмыс) фуражкасының күнқағарлары қастың деңгейінде, ал құлақшынның, малақай-масканың, панаманың, бандананың, күнқағарсыз фуражканың, береттің және пилотканың төменгі жиегі – қастың үстіне көлденең қойылған екі саусақтың ені бойында тұратындай етіп киіледі. Кокарданың (жұлдыздың, эмблеманың) ортасы кеңсірік үстінде тұрады.

      26. Далалық фуражканың, панаманың, маска-малақайдың және бандананың түсін міндеттерді орындау және қызмет өткеру өңіріне байланысты Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының бірінші басшылары айқындайды.

      27. Халықаралық әуежай әскери қатынастар комендатурасының әскери қызметшілеріне қаракөлден тігілген құлақшын, қара көк түсті фуражка мен пилотка киіп жүруге жол беріледі.

      Қызметтік міндеттерінде өткізу пунктінде құжат ресімдеуге қатысу көзделген Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметі шекаралық бақылау бөлімшесінің әскери қызметшілеріне қаракөлден тігілген құлақшын киіп жүруге жол беріледі.

      Ескерту. 27-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      28. Айнала жиегі түсірілген малақай (күнқағары бар малақай) және құлаққабы түсірілген құлақшынды сыртқы ауа температурасы –10°С және одан төмен болған кезде киіп жүруге жол беріледі. Сапта айнала жиек пен құлаққап командирдің (бастықтың) нұсқауы бойынша түсіріледі. Құлаққап түсірілген кезде құлақшын тоқыма бауының ұштары иек астына байланады, құлаққап көтеріліп тұрған кезде тоқыма баудың байланған ұштары құлаққап астына жиналады. Қару-жарақ пен әскери техникаға қызмет көрсеткен кезде, шаруашылық жұмыста және бөлімше командирінің нұсқауы бойынша құлақшынның құлаққабы артқа қарай қайырылып байланады.

      Ескерту. 28-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      29. Үлкен бастықтың нұсқауы бойынша:

      1) саптағы қысқы салтанатты киім нысаны кезінде жылы ауа райында күнқағары бар малақай және құлақшын орнына – фуражка (әскери қызметші әйелдер үшін – әйелдер шляпасы);

      2) саптағы және саптан тыс қысқы күнделікті киім нысаны кезінде жылы ауа райында күнқағары бар малақай және құлақшын орнына – фуражка немесе берет;

      3) саптағы және саптан тыс жазғы күнделікті киім нысаны кезінде ыстық ауа райында берет орнына – кепи, әскери қызметші әйелдерге – пилотка;

      4) қысқы далалық киім нысаны кезінде күнқағары бар малақай және құлақшын орнына – далалық жүн малақай (малақай-маска);

      5) қысқы киім нысаны кезінде жылы ауа райында күнқағары бар малақай және құлақшын орнына, жазғы киім нысаны кезінде (тек десанттық-шабуылдау әскерінің, теңіз жаяу әскерінің және арнайы мақсаттағы бөлім мен бөлімшенің, сондай-ақ басқа да әскерлер мен әскери құралымдар әскери бөлімінің әскери қызметшілері үшін) далалық бүркеніш түсті фуражка орнына – берет;

      6) күнделікті киім нысаны кезінде – ақ түсті фуражка (тек Әскери-теңіз күштерінің, теңіз жаяу әскері бөлімінің және Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметі теңіз бөлімшесінің әскери қызметшілері үшін) киіп жүріледі.

      Әскери қызметші әйелдер салтанатты киім нысаны кезінде әйелдер шляпасын киіп жүреді.

      Белгіленген түсті фуражка тек салтанатты киім нысанымен киіледі (жоғарғы офицер құрамы мен полковниктен басқа).

      Ескерту. 29-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2-параграф. Сыртқы киім

      30. Әскери қызметші әйелдерден басқа, қатардағы жауынгер, сержант және офицер құрамының лауазымында келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге, әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлерге арналған теріден тігілген жағасы (жоғары офицер құрамында, полковник пен 1-дәрежелі капитанда – қаракөлден тігілген жағасы) бар астары жылы пальтоның алдыңғы барлық түймесі оң жаққа қарай салынады. Еденнен пальтоның етегіне дейінгі арақашықтық – 38 – 40 сантиметр.

      Әскери қызметші әйелдерге арналған теріден тігілген жағасы (полковник пен 1-дәрежелі капитанда – қаракөлден тігілген жағасы) бар астары жылы пальтоның алдыңғы барлық түймесі сол жаққа қарай салынады. Еденнен пальтоның етегіне дейінгі арақашықтық – 42 – 45 сантиметр.

      Саптағы салтанатты киім нысаны кезінде астары жылы пальто салтанатты белдікпен және аксельбантпен, ал саптан тыс салтанатты белдіксіз және аксельбантсыз киіледі.

      Астары жылы пальто сыртқы жағына қарай ұқыпты қаратылып бүктелген қалыпта сол жақ қолда ұстап жүріледі.

      Ескерту. 30-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      31. Әскери колледж курсанттарына, кадеттеріне, ұландарына және республикалық мектеп тәрбиеленушілеріне, мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге, Әскери-теңіз күштері әскери оқу орнының курсанттарына арналған астары жылы пальтоның алдыңғы барлық түймесі оң жаққа қарай салынады, пальто жағасына ақ түсті жаға астары тігілетін қара түсті жүн (шұға) галстукпен киіледі.

      Саптағы салтанатты киім нысаны кезінде пальто жез тоғасы бар ақ түсті белдік белбеумен және аксельбантпен, ал саптан тыс белдіксіз және аксельбантсыз киіледі.

      Еденнен пальто етегіне дейінгі арақашықтық:

      1) әскери оқу орнының курсанттары, мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер үшін – бой ұзындығына байланысты 29 – 32 сантиметр;

      2) әскери колледж кадеттері, ұландары және республикалық мектеп тәрбиеленушілері үшін – бой ұзындығына байланысты 35 – 40 сантиметр.

      Астары жылы пальто сыртқы жағына қарай ұқыпты қаратылып бүктелген қалыпта сол жақ қолда ұстап жүріледі.

      Ескерту. 31-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      32. Әскери қызметші әйелдерден басқа, қатардағы жауынгер, сержант және офицер құрамының лауазымында келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге, әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлерге арналған теріден тігілген жағасы (жоғары офицер құрамында, полковник пен 1-дәрежелі капитанда – қаракөлден тігілген жағасы) бар қысқы күртешенің желден қорғайтын қақпағы бар "сыдырмалы" ілмегі салынады. Қақпақтың түймелері оң жаққа қарай астарлы ілмекке салынады.

      Әскери қызметші әйелдерге арналған теріден тігілген жағасы (полковник пен 1-дәрежелі капитанда – қаракөлден тігілген жағасы) бар қысқы күртешенің желден қорғайтын қақпағы бар "сыдырмалы" ілмегі салынады. Қақпақтың түймелері сол жаққа қарай астарлы ілмекке салынады.

      Саптағы күнделікті киім нысаны кезінде қысқы күртешенің барлық түймесі салынады, саптан тыс күнделікті киім нысаны кезінде қысқы күртешенің жоғарғы түймесі салынбайды.

      Қысқы күртеше сыртқы жағына қарай ұқыпты қаратылып бүктелген қалыпта сол жақ қолда ұстап жүріледі.

      Ескерту. 32-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      33. Әскери қызметші әйелдерден басқа, қатардағы жауынгер, сержант және офицер құрамының лауазымында келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге, әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлерге арналған маусымдық плащтың алдыңғы барлық түймесі оң жаққа қарай астарлы ілмекке салынады. Еденнен плащтың етегіне дейінгі арақашықтық – 42 – 45 сантиметр.

      Әскери қызметші әйелдерге арналған маусымдық плащтың алдыңғы барлық түймесі сол жаққа қарай астарлы ілмекке салынады. Еденнен плащтың етегіне дейінгі арақашықтық – 42 – 45 сантиметр.

      Плащтың белдігі киіп жүргенде тоғаға салынады.

      Маусымдық плащ сыртқы жағына қарай ұқыпты қаратылып бүктелген қалыпта сол жақ қолда ұстап жүруге жол беріледі.

      Ескерту. 33-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      34. Плащ-жамылғының барлық түймесі салынады және жауын-шашынды ауа райы кезінде (капюшонмен немесе капюшонсыз) жазғы және қысқы сыртқы киімнің сыртынан киіледі.

      Мыналарға:

      плащ-жамылғыны иық бауда бүктелген және жиналған қалыпта немесе саптан тыс сыртқы жағына қарай ұқыпты қаратып бүктелген қалыпта сол жақ қолда ұстап жүруге;

      далалық және арнайы киім нысаны кезінде плащ-жамылғы орнына "Пончо" түріндегі жамылғы киіп жүруге жол беріледі.

      Ескерту. 34-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      35. Әскери оқу орнының курсанттары және Әскери-теңіз күштерінде және Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің теңіз бөлімшесінде мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер бушлатының барлық ілгегі мен түймесі салынады және ол жағасына ақ түсті жаға астары тігілетін қара түсті жүн (шұға) галстукпен киіледі.

      Ескерту. 35-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      36. Ашық мундирдің (тужурканың) барлық түймесі оң, әскери қызметші әйелдерде сол жаққа қарай салынады. Мундир (тужурка) саптағы салтанатты киім нысаны кезінде салтанатты белдікпен және аксельбантпен, ал саптан тыс салтанатты белдіксіз және аксельбантсыз киіп жүріледі.

      Десанттық-шабуылдау әскерінің, теңіз жаяу әскері және арнайы мақсаттағы бөлім мен бөлімшенің, сондай-ақ басқа да әскерлер мен әскери құралымдар әскери бөлімінің әскери қызметшілеріне саптағы салтанатты киім нысаны кезінде мундирді (тужурканы) галстукпен жейде орнына тельняшкамен киюге жол беріледі.

      Ескерту. 36-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      37. Күнделікті кительдің (тужурканың) барлық түймесі оң жаққа, әскери қызметші әйелдерде сол жаққа қарай салынады.

      Стратегиялық, жедел-стратегиялық, жедел-тактикалық және жедел-аумақтық, жергілікті әскери басқару органында әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге және әскери оқу орнының (әскери факультеттің) тұрақты құрамына китель мен шалбар орнына белгіленген түсті ұзын жеңді күнделікті күртеше мен шалбар, ал жазғы күнделікті киім нысаны кезінде күндізгі ауа температурасы +20°С және одан жоғары болғанда белгіленген түсті қысқа жеңді күртеше мен шалбар киіп жүруге жол беріледі.

      Ескерту. 37-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      38. Сыртынан киілетін нысанды жейде мен фланельден тігілген нысанды жейденің алдыңғы жағы түсірілмей, екі жаны жиналып шалбарға салынады, тельняшкамен және нысанды жағамен киіледі. Жазғы уақытта тельняшкасыз киюге жол беріледі.

      Ескерту. 38-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      39. Флоттық жұмыс жейдесі шалбарға салынбайды және тельняшкамен және нысанды жағамен киіледі.

      40. Жазғы бүркеніш түсті (десанттық жазғы) далалық күртешенің барлық түймесі оң жаққа қарай салынады.

      Мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер, әскери оқу орнының (әскери факультеттің) курсанттары, әскери колледждің кадеттері, ұландары және республикалық мектеп тәрбиеленушілері) жазғы далалық күртешені жоғарғы жиегі жағадан 1-2 миллиметр шығып тұратын ақ түсті жаға астарымен киеді.

      Қатардағы жауынгер, сержант және офицер құрамының лауазымында келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге, әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлерге далалық нысанды киімді бір тәуліктен астам мерзімге кию кезінде далалық (десанттық) күртешені ақ түсті жаға астарымен киюге жол беріледі.

      Күртеше футболкамен киіледі. Десанттық-шабуылдау әскерлерінде, теңіз жаяу әскері және арнайы мақсаттағы бөлім мен бөлімшеде күртешенің алдыңғы жағы түсірілмей, екі жаны жиналып шалбарға салынады және тельняшкамен киіледі.

      Жазғы уақытта кезінде күндізгі ауа температурасы +20°С және одан жоғары болған кезде күртешенің жоғарғы түймесі салынбай киіледі, бұл ретте күртеше қайырмасының жоғарғы бұрыштары лацкан түрінде қайырылады және күртешенің жеңі шынтақ буынынан 2 – 4 сантиметр жоғары қайырылады.

      Далалық күртеше амунициямен тек далалық сабақтар кезінде, ал сабақтан тыс оларсыз киіледі (әскерге шақыру бойынша мерзімді әскери қызмет өткеретін сарбаздардан, әскери оқу орнының (әскери факультеттің) курсанттарынан, әскери колледждің кадеттерінен, ұландарынан және республикалық мектептің тәрбиеленушілерінен басқа).

      Далалық тік пішілген шалбар биік қонышты бәтеңкеге салынады. Шалбарды биік қонышты бәтеңкеге салмай, сыртына түсіріп киюге жол беріледі, бұл ретте шалбардың жиегі тартылып жиналады.

      Ескерту. 40-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      41. Астары жылы далалық күртеше желден қорғайтын қақпағы бар "сыдырмалы" ілмекке салынады. Қақпақтың барлық түймесі оң жаққа қарай астарлы ілмекке салынады. Ауа райы жағдайына байланысты астары жылы далалық күртеше астары жылы немесе жазғы далалық шалбармен (десанттық шалбармен) киіледі. Шалбарды биік қонышты бәтеңкеге салмай, сыртына түсіріп киюге жол беріледі, бұл ретте шалбардың жиегі тартылып жиналады.

      Астары жылы далалық күртеше амунициямен тек далалық сабақтар кезінде, ал сабақтан тыс оларсыз киіледі (мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерден, әскери оқу орнының курсанттарынан, әскери колледждің кадеттерінен, ұландарынан және республикалық мектептің тәрбиеленушілерінен басқа).

      Ескерту. 41-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      42. Қорғаныш түсті күртешенің (жұмыс киімі нысанының) барлық түймесі салынады және ақ түсті жаға астарымен киіледі, оның жоғарғы жиегі жағадан 1-2 миллиметр шығып тұрады.

      Жазғы уақытта күндізгі ауа температурасы +20°С және одан жоғары болған кезде күртешенің жоғарғы түймесі салынбай және белдік белбеусіз киіледі, бұл ретте күртеше қайырмасының жоғарғы бұрыштары лацкан түрінде қайырылады және күртешенің жеңі шынтақ буынынан 2 – 4 сантиметр жоғары қайырылады.

      Ескерту. 42-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      43. Халықаралық әуежай әскери қатынастар комендатурасының әскери қызметшілеріне қара көк түсті пальто мен қысқы күртеше (жағасы қаракөлден тігілген), маусымдық плащ, мундир, китель, свитер мен шалбар киіп жүруге жол беріледі.

      Қызметтік міндеттерімен өткізу пункттерінде құжаттар ресімдеуге қатысу көзделген Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметі шекаралық бақылау бөлімшесінің әскери қызметшілеріне қаракөлден тігілген жағасы бар пальто және қысқы күртеше киіп жүруге жол беріледі.

      Ескерту. 43-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      44. Астары жылы пальто, қысқы күртеше, маусымдық плащ, мундир, тужурка, китель, сыртынан киілетін нысанды жейде, фланельден тігілген нысанды жейде, жұмыс көйлегі мен шалбар белгіленген үлгіде, таза және үтіктелген болып киіледі. Шалбар тік үтіктелген қыр салынып киіледі. Қалған заттарға қыр салуға рұқсат етілмейді.

      Юбка белгіленген үлгіде, таза және үтіктелген, қырсыз болады. Юбканың етегі тізе деңгейінде болады.

      Пальто, мундир, тужурка мен китель қалталарының қақпалары сыртқа түсірілген болады.

      Айырым белгілері дұрыс және ұқыпты тігілген (бекітілген) болып тағып жүріледі.

      45. Далалық жағдайлардағы сабақтарда және оқу-жаттығуларда далалық киім нысаны жеке қарумен және жұмыс үшін қажетті керек-жарақтармен киіледі.

      46. Жазғы күнделікті киім нысаны кезінде жеңіл жүн матадан тігілген күнделікті кительді немесе тужурка мен шалбарды (юбканы) киюге жол беріледі.

      Ескерту. 46-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      47. Мыналарды (үлкен бастықтың нұсқауы бойынша) киіп жүруге жол беріледі:

      1) қысқы күнделікті киім нысаны кезінде жылы ауа райында және жазғы күнделікті киім нысаны кезінде суық ауа райында қысқы күртеше жағасыз немесе қысқы күртеше орнына – маусымдық плащ;

      2) қысқы және жазғы күнделікті киім нысаны кезінде китель орнына – свитер;

      3) қысқы күнделікті киім нысаны кезінде – қара түсті астары жылы пальто (тек Әскери-теңіз күштерінің, теңіз жаяу әскері бөлімінің және Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметі теңіз бөлімшесінің әскери қызметшілері үшін).

      Ескерту. 47-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

3-параграф. Жейде, галстук, футболка, майка (тельняшка), кашне мен қолғап

      48. Жейденің оң (әскери қызметші әйелдер үшін – сол) жаққа қарай барлық түймелері салынады және погондармен және галстукпен (әйелдер галстугымен) киіледі. Киілген ашық мундир, китель, тужурка кезінде жейденің жағасы мундир (китель, тужурка) жағасының жоғарғы жиегімен бір деңгейде болуға немесе одан кемінде 0,5 сантиметр шығып тұруға тиіс.

      49. Мынадай жейдені киіп жүруге жол беріледі:

      1) жазғы салтанатты киім нысаны кезінде мундирсіз (тужуркасыз) погондары бар және галстукпен ақ түсті, ал қызметтік үй-жайларда – жылдың кез келген уақытында. Қызметтік міндеттерімен өткізу пункттерінде құжаттарды ресімдеуге қатысу көзделген Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметі шекаралық бақылау бөлімшесінің әскери қызметшілеріне жазғы уақытта қызмет өткерген кезде – галстуксыз, қысқа жеңді;

      2) жазғы күнделікті киім нысаны кезінде кительсіз (тужуркасыз, свитерсіз) погондары бар және галстукпен (әйелдер галстугымен) ашық жусан түстес, ашық көк және ақ сары түсті, ал қызметтік үй-жайда, дәрісханадағы (шеберханадағы) сабақта – жылдың кез келген уақытында;

      3) күндізгі ауа температурасы +20°С және одан жоғары болған кезде жазғы күнделікті киім нысаны кезінде галстуксыз, кительсіз (тужуркасыз, свитерсіз) жеңі қысқа, погондары бар, жоғарғы түймесі салынбаған (жағасы қайырылған) ашық жусан түстес, ашық көк және ақ сары түсті.

      Жейделер белгіленген үлгідегі және түстегі, таза, үйлестіріп пішілген және үтіктелген, дұрыс таңдалған погондармен киіледі.

      Түсі өңген және үтіктелмеген жейдені, майысқан және кірлеген погондары бар жейдені киюге, сондай-ақ жейденің артқы бойына қыр салуға жол берілмейді.

      Ескерту. 49-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      50. Галстук жейдеге тағылады және оған жоғарғы жағынан үшінші және төртінші түйме арасында белгіленген үлгідегі алтын түстес бекітпемен қыстырылады (әйелдер галстугынан басқа). Галстукқа (әйелдер галстугына) галстуктың жоғарғы жиегінен эмблема ортасына дейін 80 миллиметр арақашықтықпен (әскери қызметші әйелдерде галстук байламасының ортасы бойынша) Қарулы Күштердің нышаны бар эмблема тағылады. Галстук ұдайы мұнтаздай және таза болы киіледі. Түсі өнген және ластанған галстук тағуға жол берілмейді.

      51. Футболка (тельняшка) далалық киім нысаны кезінде киіледі. Жазғы уақытта техникаға қызмет көрсету жөніндегі жұмысты, шаруашылық жұмысты орындаған кезде футболканы бүркеніш түсті далалық жазғы күртешесіз немесе жұмыс күртешесіз киіп жүруге жол беріледі.

      Ескерту. 51-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      52. Белгіленгентүсті майка (футболка) күнделікті киім нысаны кезінде қысқа жеңді (жағасы қайырылған) жейдемен киіледі.

      53. Кашне (салтанатты киім нысаны кезінде – ақ түсті, күнделікті кезінде – қара жусан түстес, қара көк және қара түсті) астары жылы пальто, қысқы күртеше, маусымдық плащ жағасының астына ұқыпты салынып тағылады. Кашненің жоғарғы жиегі жағадан 1-2 сантиметр біркелкі шығып тұруға тиіс. Түсі өнген, белгіленбеген түсті және үлгідегі кашне тағуға жол берілмейді.

      54. Халықаралық әуежай әскери қатынастар комендатурасының әскери қызметшілеріне ашық көк түсті жейде киюге, қара көк түсті кашне мен галстук тағуға жол беріледі.

      Ескерту. 54-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      55. Ақ түсті жүн (трикотаж) қолғап салтанатты киім нысаны кезінде парадта киіледі. Салтанатты киім нысаны кезінде ақ түсті былғары қолғап киюге жол беріледі. Салтанатты киім нысаны кезінде парадтарда қара түсті қолғап ерекше нұсқау бойынша киіледі.

      Қара түсті жүн қолғап қысқы күнделікті, далалық және жұмыс киімі нысаны кезінде киіледі, сондай-ақ жазғы киім нысаны кезінде суық ауа райында киюге жол беріледі. Қара түсті жүн қолғап орнына іші жылы қара түсті былғары қолғап киюге жол беріледі.

      Әскери сәлемдесуді орындау кезінде қолғап шешілмейді.

      Қысқы нысанды киім кезінде жылы ауа райында қара түсті жүн (тері) қолғапты кимеуге жол беріледі.

      Ескерту. 55-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

4-параграф. Аяқ киім, ұйық, шұлық пен колготки

      56. Әскери киім нысанын киіп жүрген кезде белгіленген үлгіде қара (ақ) түсті, дұрыс жай-күйде және ұдайы тазаланатын аяқ киім киіледі. Бәтеңкенің бауы ұқыпты байланып, етіктің қонышы жиналып киіледі. Үстіңгі жағы бүлінген немесе өкшесі желінген аяқ киімді, етіктің қонышын түсіріп немесе қайырып киюге жол берілмейді. Жазғы уақытта корабльдерде саптан тыс және корабльдік нарядтар қызметі жөніндегі міндеттерді атқарудан бос уақытта сандалет немесе спорттық туфли киюге жол беріледі. Әскери колледждің кадеттеріне, ұландарына және республикалық мектептің тәрбиеленушілеріне жаппай спорттық іс-шараларды өткізу уақытында және дене шынықтыру сабақтарында, сондай-ақ сабақтардан бос уақытта спорттық туфли киюге жол беріледі.

      Ескерту. 56-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      57. Мыналарды (үлкен бастықтың нұсқауы бойынша) киіп жүруге жол беріледі:

      1) жазғы далалық киім нысаны кезінде қонышы ұзын қара түсті былғары бәтеңке орнына – қонышы ұзын құм түстес былғары бәтеңке немесе қонышы қысқа қара түсті былғары бәтеңке;

      2) қысқы далалық киім нысаны кезінде қонышы ұзын іші жылы қара түсті былғары бәтеңке орнына – іші жылы қонышы қысқа қара түсті былғары етік.

      Қысқы уақытта жылы ауа райында жазғы киім нысанының аяқ киімін киюге жол беріледі.

      Салтанатты және күнделікті киім нысаны кезінде саптан тыс белгіленген аяқ киіммен бірдей пішінді қара түсті азаматтық аяқ киім (өкшесінің биіктігі 4 сантиметрден аспайды) киюге жол беріледі.

      Ескерту. 57-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      58. Ұйық: қара түсті аяқ киім кезінде – қара, ақ түсті аяқ киім кезінде – ақ түсті киіледі. Түсі өнген, белгіленбеген түсті ұйық киюге жол берілмейді.

      59. Әскери қызметші әйелдер үшін шұлық пен колготки қысқы киім нысаны кезінде қара түсті, жазғы киім нысаны кезінде – ақшыл сары түсті киіледі. Түсі өнген, белгіленбеген түсті шұлық пен колготки киюге жол берілмейді.

      60. Әскери қызметшілерге арналған киім-кешек осы Қағидаларға 1-қосымшада көрсетілген.

5-параграф. Амуниция – қаруларды, оқ-дәрілер мен басқада әскери жабдықтарды алып
жүруді жеңілдететін әскери киім нысанының заттары (белбеулер, шағын сөмкелер, жақпарлы кеудешелер)

      61. Қатардағы жауынгер, сержант мен офицер құрамының лауазымында келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілердің, әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлердің мундирлерінде (тужуркаларында) салтанатты белдік алдыңғы жағында жоғарыдан үшінші түймеге тиіп тұрады.

      Астары жылы пальтоға салтанатты белдік таққан кезде ол жоғарыдан үшінші түймеге тиіп тұрады.

      Таққан кезде белдік тоғасы алдыңғы жағында ортасында болады.

      Ескерту. 61-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      62. Далалық белбеу осы Қағидалардың 45-тармағында көрсетілген жағдайларда әскери полиция органдарының әскери қызметшілеріне арналған жазғы бүркеніш түсті далалық (десанттық) күртешеге, қысқы күртешеге тағылады.

      Далалық белбеудің тоғасы (жабдық) орта жағында болады.

      63. Мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге, әскери оқу орнының (әскери факультеттің) курсанттарына, әскери колледждің кадеттеріне, ұландарына және республикалық мектептің тәрбиеленушілеріне далалық белбеу орнына жез тоғасы бар қоңыр түсті белдік белбеу тағып жүруге жол беріледі. Белбеу астары жылы пальтоның, кительдің, жазғы және астары жылы бүркеніш түсті далалық (десанттық) күртешенің, қысқа тонның, жылы кеудешенің, Әскери-теңіз күштерінде сыртынан киілетін нысанды жейдеге, фланельден тігілген нысанды жейдеге шалбардың сыртына тағылады.

      Мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілердің, әскери оқу орны (әскери факультет) курсанттарының, әскери колледж кадеттерінің, ұландарының және республикалық мектеп тәрбиеленушілерінің ашық кителінде (бүркеніш түсті күртешесінде) белдік белбеу үшінші түйменің үстін жауып тұрады, ал астары жылы пальтода (бүркеніш түсті астары жылы күртешеде) екінші және үшінші түйме арасында болады.

      Ескерту. 63-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      64. Пистолет оң жақ жанында далалық белбеуде (жабдықта) кобурада алып жүріледі:

      1) Қарулы Күштерде (Әскери-теңіз күштерінен басқа) астары жылы пальто, қысқы күртеше, китель мен далалық күртеше сыртында, жейде астында (белдік белбеуде);

      2) Әскери-теңіз күштерінде – астары жылы пальто, бушлат, қысқы күртеше сыртында, тужурка және сыртынан киілетін нысанды жейде, фланельден тігілген нысанды жейде киген кезде жейде астында шалбардың сыртында және далалық күртеше сыртында.

      65. Кездік Әскери-теңіз күштерінде мыналарды киген кезде салтанатты белдікпен сол жақ жанында алып жүріледі:

      1) саптағы салтанатты киім нысаны кезінде – тужурка, астары жылы пальто сыртында;

      2) саптан тыс салтанатты киім нысаны кезінде – тужурка астында.

      66. Далалық сөмке жазғы және қысқы далалық және күнделікті киім нысандары кезінде киім-кешектің сыртынан оң жақ иыққа тартылған белдікте сол жақ жанында алып жүріледі.

      67. Аксельбант саптағы салтанатты киім нысаны кезінде тағылады:

      1) жоғары офицерлер құрамы, полковник атағындағы әскери қызметшілер, әскери дирижерлар мен үрлемелі оркестрдің әскери қызметшілері – екі ұштығы бар алтын түстес;

      2) аға және кіші офицерлер құрамы, қатардағы жауынгер, сержант және офицер құрамының лауазымында келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер, әскери қызметші әйелдер, құрметті қарауыл әскери қызметшілері – бір ұштығы бар алтын түстес (Қазақстан Республикасы Мемлекеттік күзет қызметінің Айрықша мақсаттағы күштерінде – екі ұштығы бар);

      3) әскери оқу орнының (әскери факультеттің) курсанттары, мерзімді қызмет өткеретін әскери қызметшілер, әскери колледж кадеттері, ұландары және республикалық мектеп тәрбиеленушілері – бір ұштығы бар күміс түстес (Қазақстан Республикасы Мемлекеттік күзет қызметінің Айрықша мақсаттағы күштерінде – алтын түстес).

      Ескерту. 67-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      68. Әскери қызметшілерге арналған амуниция осы Қағидаларға 2-қосымшада көрсетілген.

3-тарау. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері, басқа да әскерлері мен әскери
құралымдары әскери қызметшілерінің айырым белгілері 1-параграф. Погондар мен шағын погондар

      69. Жапсыра тігілетін погондар астары жылы пальтоға тағылады.

      Алмалы-салмалы погондар мундирге, кительге, тужуркаға және қысқа тонға тағылады.

      Муфталардағы алмалы-салмалы погондар қысқы күртешеге, маусымдық плащқа, жейдеге, астары теріден тігілген күртешеге және свитерге тағылады.

      Әскери атағы бойынша ілмектер бүркеніш түсті жазғы күртешенің жағасына жаға жиегінен 5 миллиметр арақашықтықта тағылады.

      Қан тобы көрсетілген кеуде жапсырмасы бүркеніш түсті жазғы күртешеге кеуденің сол жақ қалтасы қақпағының жоғарғы жиегі бойына тағылады.

      "Қазақстан" кеуде жапсырмасы бүркеніш түсті жазғы күртешеге кеуденің оң жақ қалтасы қақпағының жоғарғы жиегі бойына тағылады.

      Әскери атағы бойынша кеуде жапсырмасы бүркеніш түсті астары жылы күртешенің оң жағына, ал қан тобы сол жағына симметриялы, желден қорғайтын қақпақтың жоғарғы бұрышынан 10 сантиметр арақашықтықта тағылады.

      Қарулы Күштер Әуе қорғанысы күштері Әскери-әуе күштерінің және әуе шабуылына қарсы қорғаныс әскерлерінің әскери қызметшілеріне арналған арнайы киім нысанына әскери атағы бойынша төртбұрышты пішінді кеуде жапсырмасы кеуденің сол жағына жаға ұшының деңгейіне тағылады.

      Далалық киім-кешектің сол жақ жеңіне жапсыра тігілетін әскери атағы бойынша жеңдегі жапсырма жеңнің жоғарғы нүктесінен 1 сантиметр арақашықтыққа тағылады.

      Әскери атағы бар Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің теңіз бөлімшесі жағалық бөлімшесінің әскери қызметшілері негізі белгіленген түсті және ашық жасыл түсті жиегі бар погондар тағады.

      Ұлттық қауіпсіздік комитеті Авиация қызметінің әскери қызметшілері, күнделікті киім нысанында қара көк түсті погондар тағады.

      Штаттық әскери-есептік мамандықтары корабльдік болып табылмайтын Әскери-теңіз күштері жағалық бөлімшесінің әскери қызметшілері (әскери атақтары бар) қызыл түсті жиегі бар погондар тағады.

      Шағын погондар сыртынан киілетін нысанды жейдеге, фланельден тігілген нысанды жейдеге және жұмыс жейдесіне жапсыра тігіліп тағылады.

      Ескерту. 69-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      70. Погондарға жұлдыздарды (шағын жұлдыздарды) орналастыру осы Қағидаларға 3-қосымшада көрсетілген.

      71. Погондарға жапсырмаларды орналастыру осы Қағидаларға 4-қосымшада сәйкес көрсетілген.

2-параграф. Жеңдегі және кеуде айырым белгілері

      72. Әскери қызметшілердің Қарулы Күштерге, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарға тиесілігін көрсететін шеврондар жеңнің жоғарғы нүктесінен 12 сантиметр арақашықтықта киім-кешектің сол жақ жеңіне тігіледі, әскери колледждің ұландары және республикалық мектептің тәрбиеленушілері үшін жеңнің жоғарғы нүктесінен 8 сантиметр арақашықтықта тігіледі. Қазақстан Республикасынан тысқары жерде халықаралық міндеттемелерді орындайтын әскери қызметшілер ағылшын тілінде жазылған жазуы бар шеврондар мен жапсырмалар тағады.

      Ескерту. 72-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      73. Әскери қызметшілердің Қарулы Күштер түрлеріне, әскер тектеріне, бас қолбасшылықтарға, өңірлік қолбасшылықтарға, әскери бөлімдерге тиесілігін көрсететін шеврондар жеңнің жоғарғы нүктесінен 12 сантиметр арақашықтықта киім-кешектің оң жақ жеңіне тігіледі, оның пішінінің диаметрі 81 миллиметр шеңбер (келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін 1, 2, 3-сыныпты сержанттар мен старшиналарға, шебер және штаб сержанттарға немесе старшиналарға арналған шеврондардан басқа). Әскери полиция әскери қызметшілері үшін шеврондар жеңнің жоғарғы нүктесінен 2 сантиметр арақашықтықта тігіледі. Әскери колледждің кадеттері, ұландары және республикалық мектептің тәрбиеленушілері үшін шеврондар жеңнің жоғарғы нүктесінен 8 сантиметр арақашықтықта болады.

      Ұлттық қауіпсіздік комитеті Авиация қызметінің шеврондары шеңбер, оның пішінінің диаметрі 81 миллиметр.

      Ескерту. 73-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      74. Киім-кешектің оң жақ жеңіне тағылатын шеврондар келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін 1, 2, 3-сыныпты сержанттар мен старшиналар, шебер және штаб сержанттар немесе старшиналар үшін жеңнің жоғарғы нүктесінен 12 сантиметр арақашықтықта тігіледі, қалқан нысанын білдіреді. Шевронның көлемі: биіктігі бойынша – 90 миллиметр, ені бойынша – 75 миллиметр. Шеврон жиегінің, ондағы жазулар мен суреттің түсі – алтын түстес.

      75. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туы бейнеленген жеңдегі белгі халықаралық оқу-жаттығулар өткізген, сондай-ақ Қазақстан Республикасының шегінен тысқары қызметтік іссапар кезінде оң жақ жеңге жеңнің жоғарғы нүктесінен 2 сантиметр арақашықтықта тігіледі.

      76. Әскери-теңіз күштері корабльдік құрамының адмиралдары мен офицерлерінің әскери атақтары бойынша (корабльдік әскери атақтары бар) жеңдегі айырым белгілері тужуркаларға – сыртқы жағынан екі жақ жеңде жеңнің төменгі жиегінен 10 сантиметр арақашықтықта тағылады.

      Корабльдік емес әскери-есептік мамандықтары бар (әскерлер әскери атақтары бар) Әскери-теңіз күштері жағалық бөлімшелерінің әскери қызметшілері әскери атақтары бойынша жеңдегі айырым белгілерін тақпайды.

      77. Әскери оқу орны (әскери факультет) курсанттарының (Әскери-теңіз күштерінен, Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің теңіз бөлімшесінен басқа) оқу курстары бойынша жеңдегі белгілері – әскер түрінің, тегінің түсі бойынша шұғадан тігілген қақпақшаға ұштары төмен қаратып орналастырылған алтын түстес оқадан жасалған бұрыштамалар кительдің және астары жылы пальтоның сол жеңінің сыртқы жағына Қарулы Күштерге, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарға тиесілікті көрсететін жеңдегі белгіден 1 сантиметр төмен олардың төменгі жиегіне қарама-қарсы тігіледі.

      Оқу курсына сәйкес жеңдегі белгілерге бұрыштамалар орналастырылады: бірінші, екінші, үшінші, төртінші, бесінші – курсанттар үшін тиісінше 1, 2, 3, 4, 5-курс.

      Оқаның ені – 10 миллиметр, ұзындығы – 75 миллиметр. Бұрыштамалар арасындағы арақашықтық – 2 миллиметр.

      Ескерту. 77-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      78. Әскери-теңіз күштері әскери оқу орны (әскери факультет) курсанттарының оқу курстары бойынша, Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметі теңіз бөлімшесінің жеңдегі белгілері – қара (сыртынан киілетін нысанды жейдеге – ақ) түсті шұғадан тігілген ұштары төмен қаратып орналастырылған алтын түстес оқадан жасалған бұрыштамалар сол жақ жеңнің сыртқы жағына тігіледі. Бұрыштамалардың жоғарғы жағына Қарулы Күштерге, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарға тиесілікті көрсететін жеңдегі белгіден 1 сантиметр төмен олардың төменгі жиегіне қарама-қарсы тігілетін диаметрі 20 миллиметр алтын түстес жұлдыз орналастырылады.

      Оқу курсына сәйкес жеңдегі белгілерге бұрыштамалар орналастырылады: бірінші, екінші, үшінші, төртінші, бесінші – курсанттар үшін тиісінше 1, 2, 3, 4, 5-курс.

      Оқаның ені – 10 миллиметр, ұзындығы – 75 миллиметр. Бұрыштамалар арасындағы арақашықтық – 2 миллиметр. Бұрыштаманың жоғарғы бұрышының ұштарын біріктіретін сызықтан тік эмблема жұлдызының ортасына дейінгі арақашықтық – 25 миллиметр.

      Ескерту. 78-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      79. Сержанттық құрамын лауазымын анықтайтын жазғы және қысқы далалық күртешеде арақашықтығы 2 сантиметр жоғарғы нүкте жеңдегі белгіні оң жеңіне тігіледі, қорғаныш астарында мемлекеттік тілде қара әріппен жазбаланған.

3-параграф. Бас киімдердегікокарда, эмблема, тігіс пен жапсырмалар

      80. Бас киімдердегі кокарда, эмблема, тігіс пен жапсырмалар "Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері, басқа да әскерлері мен әскери құралымдары әскери қызметшілерінің әскери киім нысаны және айырым белгілері туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2011 жылғы 25 тамыздағы №144 Жарлығымен бекітілген (бұдан әрі – №144 Жарлығымен) Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері, басқа да әскерлері мен әскери құралымдары әскери қызметшілерінің әскери киім нысаны және айырым белгілері үлгілерінің сипаттамасы мен суреттеріне сәйкес тағылады.

      81. Беретке жапсырма ортасынан 50 миллиметр арақашықтықта сол жаққа қарай тігіледі.

4-параграф. Киім-кешектегі эмблемалар, тоғалар, шытырлар, түймелер, өрнектер мен тігіс

      82. Киім-кешектегі эмблемалар, тоғалар, шытырлар, түймелер, өрнектер мен тігіс №144 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері, басқа да әскерлері мен әскери құралымдары әскери қызметшілерінің әскери киім нысаны және айырым белгілері үлгілерінің сипаттамасы мен суреттеріне сәйкес тағылады.

      83. Қарулы Күштер, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар (Әскери-теңіз күштерінен, теңіз жаяу әскері бөлімінен, Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің теңіз бөлімшесінен және әскери прокуратура органдарынан басқа) әскери қызметшілерінің (жоғары офицерлер құрамынан басқа) мундирлері мен кительдерінің жағаларына алтын түстес "KZ" эмблемасы жағаның төменгі жиегіне қарама-қарсы тағылады. Жағаның төменгі жиегінен әріптердің төменгі жиегіне дейінгі арақашықтық – 15 миллиметр.

      Ескерту. 83-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

4-тарау. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері, басқа да әскерлері мен әскери
құралымдары әскери қызметшілерінің әскери киім нысанына ордендерді,
медальдарды, планкалардағы орден ленталары мен медаль ленталарын және басқа
да ерекшелік белгілерін тағып жүру

      84. Әскери киім нысанында (мундирде, тужуркада, кительде, сыртынан киілетін нысанды жейдеде, фланельден тігілген нысанды жейдеде) ордендер мен медальдарды немесе планкадағы орден ленталары мен медаль ленталарын және әскери төсбелгіні тағып жүру міндетті болып табылады.

      Әскери қызметшілерге салтанатты киім нысанына сегіз ведомстволық, халықаралық медальдарды және басқа да мемлекеттер наградаларынан артық тағуға жол бермейді.

      Сегіз ведмостволық, халықаралық медальдарды және басқа мемлекеттер наградаларынан артық бар болған жағдайда анағұрлым жоғары дәрежедегі "Мінсіз қызметі үшін" медальдары тағылады.

      Ескерту. 84-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      85. Жоғары дәрежелі ерекшелік белгілері: "Алтын Қыран" (Золотой Орел), "Халық қаһарманы" (Народный герой) Алтын жұлдыз медалі, "Отан" (Отечество) ордені, сондай-ақ құрмет атақтарына кеуде белгілері жазғы салтанатты (жейдеге), жазғы күнделікті (свитерге немесе жейдеге), далалық және жұмыс киім нысанынан басқа, барлық киім нысанына тағылады.

      86. Саптағы салтанатты киім нысанына:

      1) жоғары дәрежелі ерекшелік белгілері – "Алтын Қыран" (Золотой Орел) ордені, "Халық қаһарманы" (Народный герой) Алтын жұлдыз медалі, "Отан" (Отечество) ордені;

      2) ордендер мен медальдар;

      3) құрмет атақтарына кеуде белгілері;

      4) депутаттардың кеуде белгілері;

      5) "Қазақстанның Ұшқыш-ғарышкері" кеуде белгісі;

      6) "Ұшқыш-мерген" кеуде белгісі;

      7) "Штурман-мерген" кеуде белгісі;

      8) "Корабль командирі" кеуде белгісі;

      9) "Алыс жорыққа шыққаны үшін" кеуде белгісі;

      10) үздіктер мен сыныпты мамандар кеуде белгілері;

      11) сержанттар курсын аяқтағаны туралы кеуде белгісі тағылады.

      87. Жазғы салтанатты (жейдеге), жазғы күнделікті (свитерге немесе жейдеге), далалық киім нысанынан басқа, барлық киім нысанына:

      1) әскери оқу орнын аяқтағаны туралы төсбелгісі;

      2) жоғары азаматтық оқу орнын аяқтағаны туралы төсбелгісі;

      3) үздіктер мен сыныпты мамандар төсбелгісі;

      4) "Нұсқаушы-парашютші" төсбелгісі;

      5) "Үздік парашютші" төсбелгісі;

      6) "Парашютші" төсбелгісі;

      7) спорттық белгілер мен медальдар;

      8) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген басқа да ерекшелік белгілері тағылады.

      Осы оқу орнында тек курстық даярлықты (докторантураны, адьюнктураны, әскери-академиялық курсты, біліктілікті арттыру курсын) бітірген жағдайда жоғары және орта әскери оқу орнын бітіргені туралы төсбелгіні тағуға жол берілмейді.

      Ескерту. 87-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      88. Саптан тыс салтанатты киім нысанына мундирге және саптағы және саптан тыс күнделікті киім нысанына кительге ордендер мен медальдар орнына планкалардағы орден ленталары мен медаль ленталары, сондай-ақ ерекшелік белгілері, оның ішінде осы Қағидалардың 86-тармағында көрсетілген кеуде белгілері тағылады.

      89. Жараланулар санының белгілері жазғы салтанатты (жейдеге), жазғы күнделікті (свитерге немесе жейдеге), далалық және жұмыс киім нысанынан басқа, барлық киім нысаны кезінде ордендер мен медальдардан 10 миллиметр жоғары кеуденің оң жағына, ал ордендер мен медальдар болмаған кезде – олардың орнына тағылады.

      90. Жоғары дәрежелі ерекшелік белгілері: "Алтын Қыран" (Золотой Орел) ордені, "Халық қаһарманы" (Народный герой) Алтын жұлдыз медалі, "Отан" (Отечество) ордені ордендер мен медальдардан немесе планкалардағы орден ленталары мен медаль ленталарынан жоғары кеуденің сол жағына тағылады.

      Екі немесе одан көп жоғары дәрежелі ерекшелік белгісін таққан кезде олар киімге мынадай реттілікпен жұлдыздар екі жаны ұштарының аралығы 10 миллиметр арақашықтықпен оңнан солға қарай орналастырылып, бөлек бір қатарға: "Алтын Қыран" (Золотой Орел) ордені, "Халық қаһарманы" (Народный герой) Алтын жұлдыз медалі, "Отан" (Отечество) ордені тағылады.

      "Алтын Қыран" (Золотой Орел) ордені, "Халық қаһарманы" (Народный герой) Алтын жұлдыз медалі, "Отан" (Отечество) ордені:

      1) ашық екі жаққа қаусырмалы мундирге, тужурка мен кительге – медаль тегершігінің жоғарғы жиегі лацкан бұрышы деңгейінде болатындай лацканнан солға қарай;

      2) ашық бір жаққа қаусырмалы мундирге, китель мен күртешеге – медаль тегершігінің жоғарғы жиегі лацкан қиығы деңгейінде болатындай лацканнан солға қарай;

      3) сыртынан киілетін нысанды жейдеге, фланельден тігілген нысанды жейдеге ордендер мен медальдар жұлдыздарының төменгі бұрыштары жаға қиығы бұрышынан 80 миллиметр жоғары тұратындай орналастырылады.

      91. Тегершіктерге тағылатын бұрынғы Кеңес Социалистік Республикалар Одағы (бұдан әрі – КСРО), Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы (бұдан әрі – ТМД) және өзге де шетел мемлекеттерінің ордендері кеуденің сол жағына, ал тегершіксіз тағылатын ордендер – кеуденің оң жағына орналастырылады. Барлық медальдар кеуденің сол жағына тағылады.

      92. Кеуденің сол жағына тағылатын ордендер, медальдар, құрмет атақтары, сондай-ақ Қазақстан Республикасының көп балалы аналарға арналған наградалары маңыздылық дәрежесі бойынша оңнан солға қарай мынадай тәртіппен:

      1) ордендер:

      "Отан" (Отечество);

      І, ІІ, ІІ дәрежелі "Барыс" (Барс І, ІІ, ІІ степени);

      І, ІІ дәрежелі "Даңқ" (Слава І, ІІ степени);

      І, ІІ, ІІІ дәрежелі "Айбын" (Доблесть І, ІІ, ІІ степени);

      "Парасат" (Благородства);

      І, ІІ дәрежелі "Достық" (Дружба);

      "Құрмет" (Почет).

      І дәрежелі "Барыс" (Барс), І дәрежелі "Даңқ" (Слава), І дәрежелі "Достық" (Дружба) ордендерінің белгілерін, олар оң иық арқылы өтетін иық ленталарына таққан кезде осы ордендердің жұлдыздары ордендерден солға қарай кеуденің сол жағына орналастырылады. ІІІ дәрежелі "Барыс" (Барс) ордені мойын лентасына тағылады.

      2) медальдар:

      "Ерлігі үшін" (За мужество);

      "Жауынгерлік ерлігі үшін" (Воинскую доблесть);

      "Ерен еңбегі үшін" (За трудовое отличие);

      "Шапағат" (Милосердие);

      3) құрмет атақтары:

      "Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері" (Заслуженный деятель Казахстана);

      "Қазақстанның Ұшқыш-ғарышкері" (Летчик-косманавт Казахстана);

      4) көп балалы аналарға арналған наградалар:

      "Алтын алқа" (Золотая подвеска);

      "Күміс алқа" (Серебряная подвеска).

      5) "Мемлекеттік рәміздер және Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін кейбір мемлекеттік органдардың, Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің, құқық қорғау органдарының, соттардың, Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құрылымдардың ведомствовалық және оларға теңестірілген өзге де наградаларының генеральдикасы мәселелері туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2011 жылғы 30 қыркүйектегі №155 Жарлығымен бекітілген (бұдан әрі – №155 Жарлығымен) ведомстволық медальдар орналастырылады.

      93. Кеуденің сол жағына тағылатын Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың медальдары мынадай тәртіппен:

      1) "Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріне 10 жыл" (10 лет Вооруженным Силам Республики Казахстан);

      2) "Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріне 20 жыл" (20 лет Вооруженным Силам Республики Казахстан);

      3) "Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің ардагері" (Ветеран Вооруженных Сил Республики Казахстан);

      4) І, ІІ, ІІІ дәрежелі "Мінсіз қызметі үшін" (За безупречную службу І, ІІ, ІІІ степени);

      5) "Бітімгершілік операцияларына қатысқаны үшін" (За участие в миротворческих операциях);

      6) "Халықаралық әскери ынтымақтастықты дамытқаны үшін" (За развитие международного военного сотрудничества);

      7) №155 Жарлығымен бекітілген ведомстволық медальдар осы Қазақстан Республикасы Президенті Жарлығының тізбесі бойынша маңыздылық дәрежесі тәртібінде орналастырылады.

      Әскери қызметшіні әртүрлі ведомстволардың медальдарымен наградтаған кезде олар әскери қызметші әскери қызмет өткеретін ведомствоның медальдарынан кейін маңыздылық дәрежесі тәртібінде оңнан солға қарай тағылады.

      Наградталған адамдар ордендер мен медальдар орнына белгіленген үлгідегі награда нышандарын тағып жүре алады.

      94. Кеуденің сол жағына екі және одан да көп орден таққан кезде,сондай-ақ көрсетілген ордендермен бірге медальдар таққан кезде олардың тегершіктері осы Қағидалардың 92, 93-тармақтарында белгіленген тәртіппен оңнан солға қарай бір қатарда біріктіріледі. Бір атаулы ордендер мен медальдар наградтау уақыты тәртібінде қатар орналастырылады. Бір қатарға сыймайтын ордендер мен медальдар (5-тен астам) біріншіден төмен орналастырылатын екінші және келесі қатарларға ауыстырылады және оларда белгіленген кезектілікпен оңнан солға қарай орналастырылады.

      95. Кеуденің сол жағына ордендер мен медальдарды орналастыру бірінші қатардағы жалпы планканың (тегершіктің) жоғарғы жиегі:

      1) ашық екі жаққа қаусырмалы мундирде, китель мен тужуркада – лацкан деңгейінен 70 миллиметр төмен;

      2) сыртынан киілетін нысанды жейдеде, фланельден тігілген нысанды жейдеде – жаға қиығының бұрышы деңгейінен 70 миллиметр жоғары орналасатындай етіп жүргізіледі.

      Екінші қатардағы ордендер мен медальдар тегершігінің жалпы планкасы бірінші қатардағы ордендер мен медальдардың астыңғы жағына кіріп тұруға тиіс, үшінші және келесі қатар ұқсас тәртіппен орналастырылады.

      96. Кеуденің оң жағына екі және одан да көп орден таққан кезде олардың екі жанының шеттері аралығы 5 миллиметр арақашықтықпен солдан оңға қарай бір қатарға көлденең орналастырылады. Дәрежесі бар бір атаулы ордендер наградтау уақыты тәртібінде бір қатарға орналастырылады.

      Бір қатарға сыймайтын ордендер біріншіден төмен орналастырылатын екінші және келесі қатарларға ауыстырылады және оларда көрсетілген кезектілікпен солдан оңға қарай орналастырылады. Ордендердің қатарлары арасындағы арақашықтық 10 миллиметр.

      Бірінші қатардағы ордендердің (медальдар тегершіктерінің) жоғарғы шеттері кеуденің сол жағына орналастырылатын ордендер мен медальдар бірінші қатарының жалпы планкасы (тегершігі) үшін белгіленген деңгейге орналастырылады.

      97. Жоғары дәрежелі ерекшелік белгілері, бұрынғы КСРО, ТМД және шетел мемлекеттерінің ордендері мен медальдары олардың мәртебесіне сәйкес кезектілікпен Қазақстан Республикасының наградаларынан кейін тағылады.

      98. Планкалардағы орден ленталары мен медаль ленталары кеуденің сол жағына:

      1) ашық мундирге, кительге, тужуркаға – лацкан бұрышы деңгейінен 70 миллиметр төмен;

      2) сыртынан киілетін нысанды жейдеге, фланельден тігілген нысанды жейдеге – жаға қиығының бұрышы деңгейінен 70 миллиметр жоғары тағылады.

      99. Планкалардағы орден ленталары мен медаль ленталары осы Қағидалардың 92, 93-тармақтарында көрсетілген тәртіппен оңнан солға қарай орналастырылады.

      Бір планкаға сыймайтын ленталар (бір қатарда 5-тен көп емес) екінші және келесі планкаларға ауыстырылады, лентасы бар дайын планканың биіктігі 10 миллиметр.

      100. Бұрынғы КСРО, ТМД және шетел мемлекеттерінің ордені мен медалінің ленталары, олардың мәртебесіне сәйкес кезектілікпен Қазақстан Республикасының планкалардағы орден ленталары мен медаль ленталарынан кейін планкаларға тағылады. Орден мен медаль ленталары бір қатарға 5-тен көп емес тағылады.

      101. Құрмет атақтарына кеуде белгілері кеуденің оң жағына тағылады және ордендер мен медальдардан жоғары:

      1) ашық екі жаққа қаусырмалы және бір жаққа қаусырмалы мундирге, тужурка мен кительге – белгі тегершігінің жоғарғы жиегі лацкан бұрышы деңгейінде болатындай етіп лацканнан оңға қарай;

      2) сыртынан киілетін нысанды жейдеге, фланельден тігілген нысанды жейдеге белгінің төменгі жиегі жаға қиығының бұрышы деңгейінен 80 миллиметр жоғары болатындай орналастырылады.

      102. Депутаттардың кеуде белгілері кеуденің сол жағына тағылады және:

      1) ашық екі жаққа қаусырмалы мундир мен тужуркаға – лацкан ортасына ілгек деңгейіне;

      2) ашық бір жаққа қаусырмалы мундир мен кительге – лацкан ортасына оның бұрышы деңгейіне;

      3) сыртынан киілетін нысанды жейдеге, фланельден тігілген нысанды жейдеге – ордендер мен медальдардан немесе ордендер мен медальдар ленталары бар планкалардан 10 миллиметр жоғары орналастырылады.

      103. Маманның сыныптық біліктілігі кеуде белгісі кеуденің оң жағына лацкан деңгейінен 70 миллиметр төмен орналастырылады.

      Жоғары оқу орнын аяқтағаны туралы кеуде белгісі маманның сыныптық біліктілігі кеуде белгісінен 10 миллиметр төмен орналастырылады.

      "Алыс жорыққа шыққаны үшін" кеуде белгісі оқу орнын аяқтағаны туралы кеуде белгісінен оңға қарай бір деңгейде кеуденің оң жағына тағылады.

      "Құрметті шекарашы" кеуде белгісі жоғары әскери оқу орнын аяқтағаны туралы кеуде белгісінен солға қарай бір деңгейде кеуденің оң жағына тағылады.

      Қазақстан Республикасының Президенті, Үкімет және мемлекеттік органдардың бірінші басшылары берген басқа да ерекшелік және ведомстволық кеуде белгілері кеуденің оң жағына, бір қатарда, лацкан деңгейінен 10 миллиметр төмен тағылады және солдан оңға қарай орналастырылады.

      104. Әскери қызметшілерде екі және одан көп азаматтық жоғары және әскери оқу орнын бітіргені туралы төсбелгісі бар болған кезде барлық төсбелгі тағылады.

      Азаматтық жоғары оқу орнын (университетті, институтты) бітіргені туралы төсбелгіні жоғары әскери оқу орнын бітіргені туралы төсбелгісі бар болған кезде одан оң жаққа қарай, онымен бір деңгейде тағуға жол беріледі.

      Жоғары әскери оқу орнын бітіргені туралы белгі бар болған кезде әскери оқу орнын бітіргені туралы белгі тағылмайды.

      Әскери колледжді, республикалық мектепті және арнайы мектеп-интернатты бітіргені туралы төсбелгі кеуденің оң жағына тағылады және одан оңға қарай жоғары немесе орта әскери оқу орнын бітіргені туралы белгімен бір деңгейде, ал осы белгі болмаған кезде оның орнына орналастырылады.

      Ескерту. 104-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      105. Бұрынғы КСРО, ТМД және шетел мемлекеттерінің кеуде ерекшелік белгілері Қазақстан Республикасының кеуде белгілерінен кейін тағылады.

      106. Әскери қызметшілердің салтанатты және күнделікті киім-кешегіне ордендерді, медальдар мен ерекшелік белгілерін орналастыру осы Қағидаларға 5, 6-қосымшаларда сәйкестігі көрсетілген.

  Қазақстан Республикасы Қарулы
Күштерінің, басқа да әскерлері
мен әскери құралымдарының
әскери киім нысанын киіп жүру
және айырым белгілерін,
сондай-ақ басқа да белгілерді
тағып жүру қағидаларына
1-қосымша

Әскери қызметшілерге арналған киім-кешек

Р/с

Заттар атауы

Ескертпе

1

Жиек салынған белгіленген түсті фуражка


2

Белгіленген үлгідегі бөрік, құлақшын

Полковниктерге арналған – сұр түсті қаракөлден тігілген

3

Белгіленген түсті кепи


4

Жиек салынған белгіленген түсті пилотка


5

Белгіленген түсті әйелдер шляпасы


6

Белгіленген түсті берет


7

Белгіленген үлгідегі далалық фуражка


8

Погоны бар белгіленген түсті мундир мен балағы түсіңкі шалбар


9

Ашық-сұр түсті погоны бар мундир

Жоғары офицерлер құрамына және полковниктерге

10

Белгіленген түсті жиегі салынған погондары бар китель мен балағы түсіңкі шалбар кантымен


11

Жиектер салынған белгіленген түсті балағы түсіңкі шалбар


12

Белгіленген түсті юбка


13

Погондары бар белгіленген түсті свитер


14

Погондары және алмалы-салмалы теріден тігілген жағасы бар белгіленген түсті қысқы күртеше

Жоғары офицерлер құрамына және полковниктерге арналған – сұр түсті қаракөлден тігілген жаға

15

Белгіленген түсті теріден тігілген жағасы және погондары бар белгіленген түсті астары жылы пальто

Жоғары офицерлер құрамына және полковниктерге арналған – сұр түсті қаракөлден тігілген жаға

16

Сұр түсті қаракөлден тігілген жағасы және погондары бар сұрғылт түсті астары жылы пальто

Әскери қызметші әйелдердің ерекше салтанатты киім нысанына арналған

17

Бүркеніш түсті далалық күртеше мен балағы тік пішілген шалбар


18

Жүн малақайы бар бүркеніш түсті далалық астары жылы күртеше мен тік пішілген шалбар


19

Қара түсті іші жылы қысқа қонышты былғары етік


20

Қара түсті қысқа қонышты былғары бәтеңке


21

Қара түсті іші жылы ұзын қонышты былғары етік


22

Қара түсті былғары туфли


23

Ақ түсті былғары етік

Әскери қызметші әйелдердің ерекше салтанатты киім нысанына арналған

24

Белгіленген түсті ұзын қонышты былғары бәтеңке


25

Белгіленген түсті іші жылы ұзын қонышты былғары бәтеңке


26

Белгіленген үлгідегі тапочка


27

Погондары бар белгіленген түсті жейде


28

Белгіленген түсті галстук


29

Белгіленген түсті кашне


30

Бір түсті футболкалар


31

Белгіленген түсті майкалар


32

Іш киім


33

Бір түсті трусы


34

Жылы іш киім


35

Белгіленген үлгідегі шұлық


36

Белгіленген түсті қолғап


  Қазақстан Республикасы
Қарулы Күштерінің, басқа да
әскерлері мен әскери
құралымдарының
әскери киім нысанын киіп жүру
және айырым белгілерін,
сондай-ақ басқа да
белгілерді тағып жүру
қағидаларына
2-қосымша

Әскери қызметшілерге арналған амуниция

      Ескерту. 2-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің м.а. 22.07.2022 № 550 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1. Амуниция жиынтығының құрамына мынадай заттар кіреді:

Р/с №

Заттар атауы

Заттар саны

Ескертпе

1.

Қорғаныш дулыға

1


2.

Броньды кеудеше (жүзгенде киетін броньды кеудеше)

1


3.

Қатпарлы кеудеше

1

Иық немесе белдік-иық жүйесі бауларын беруге жол беріледі

4.

Далалық белдік

1

Керек-жарақ беруге жол беріледі

5.

Плащ-шатыр (плащ-жамылғы)

1


6.

Астары және жылу ұстайтын кілемшесі (каримат) бар ұйықтауға арналған қап

1


7.

Рюкзак (зат қабы)

1


8.

Оқжатарға арналған ішкі сөмке

1


9.

Иық бауы бар қол оқшашарына оқжатарға арналған ішкі сөмке

1

Оқшашаршыға беріледі

10.

Қол гранатасына арналған сөмке

2


11.

Құтыға арналған қап

1


12.

Құрастырылған бақырға арналған қап

1


13.

Газтұмшаға және жеке қорғану құралдарына арналған қап

1


      Ескертпе: Басқа әскери мамандық әскери қызметшісіне арналған амуниция жиынтығына тиесілі қаруға сәйкес өзгерістермен жоғарыда аталған заттар кіреді.

      2. Амуницияны жинау және тағу:

      1) далалық белбеуге немесе жабдыққа иық бау немесе белдік-иық жүйесі және амуниция заттары тағылады;

      2) арқадағы белдік ілгектері бел ортасында, ал баудың пішінді жиегі жауырын арасында орналасатындай иық немесе белдік-иық жүйесінің баулары бой мен өлшем бойынша шақтап келтіріледі;

      3) белбеу мен иық немесе белдік-иық жүйесіне бауларға қажетті ішкі сөмкелер мен қаптар бекітіледі және оларға оқ-дәрілер, гранаталар, құты, құрастырылған бақыр, газтұмша және жеке қорғану құралдары салынады;

      4) амуниция киіледі.

      Командирдің (бастықтың) нұсқауы бойынша кейбір амуниция заттарын жеке заттарға арналған сөмкеде (рюкзакта) немесе зат қабында сақтауға (салуға) жол беріледі.

      3. Плащ-шатырды жинау мынадай тәртіппен жүргізіледі:

      1) плащ-шатыр оның төмен бұрышына тігілген ілмектер кенептің сыртқы жағында болатындай бет жағын сыртына қаратып төрт бүктеп (тік және көлденең бүктеп) жиналады;

      2) жиналған кенеп екі рет бүктеледі және одан кейін ілмектері ораудың сыртқы жағында болатындай жиналады.

      4. Келісімшарт бойынша және әскерге шақыру бойынша офицерлер мен келісімшарт бойынша сержанттар мен сарбаздардың жеке заттарына арналған сөмкеге (рюкзакқа) немесе зат қабына мыналар салынады:

      1) ол пайдаланылмайтын жағдайда плащ-шатыр (алып жүруге арналған белбеуі бар плащ-жамылғы немесе пончо);

      2) жатын қап;

      3) бас киім (қысқы далалық киім нысаны кезінде – жазғы бас киім, жазғы далалық киім нысаны кезінде – қысқы бас киім);

      4) қосымша ұйық – 4 жұп (2 жұп мақта-матадан, 2 жұп жүннен), іш киім – 1 жиынтық, жылы іш киім – 1 дана, белгіленген түсті футболка – 1 дана, трусы – 1 дана және жаға астары – 2 дана (немесе өлшенген ақ түсті материал);

      5) кружка мен қасығы бар бақыр;

      6) жеке тамақтану рационы (қоймада сақталады, ерекше кезеңде беріледі);

      7) ол пайдаланылмайтын жағдайда қорғаныш дулығасы;

      8) жуынатын керек-жарақ (қорапқа салынған иіс сабын, тіс пастасы, қорапқа салынған тіс щеткасы, қырынуға арналған керек-жарақ) және сүлгі – 2 дана (бет және аяқ);

      9) шаруашылық керек-жарақ заттары (ақ түсті жіп – 1 дана, қорғаныш түсті жіп – 1 дана, тігін инесі – 2 дана, киім мен аяқ киім щеткасы, түйме жинағы, аяқ киім кремі);

      10) жеке таңу пакеті;

      11) қолшам;

      12) сіріңке – 1 қорап, майшам – 2 дана;

      13) жиналмалы пышақ (канцелярлық пышақ және ұштағышқа жол беріледі);

      14) жазу керек-жарағы жинағы (А5 форматтағы дәптер – 1 дана, хат – 2 дана, қалам – 1 дана автоқалам – 1 дана.

      Далалық сөмке болған кезде командирлік қолшам, пышақ және жазу құралдары сөмке (рюкзакқа) салынбайды.

      5. Курсанттардың, кадеттердің және мерзімді қызмет өткерiп жүрген әскери қызметшілердің жеке заттарына арналған сөмкеге (рюкзакқа) немесе зат қапшығына мыналар салынады:

      1) ол пайдаланылмайтын жағдайда плащ-шатыр;

      2) жатын қап;

      3) бас киім (қысқы далалық киім нысаны кезінде – жазғы бас киім, жазғы далалық киім нысаны кезінде – қысқы бас киім);

      4) қосымша ұйық – 4 жұп (2 жұп мақта-матадан, 2 жұп жүннен), іш киім – 1 жиынтық, жылы іш киім – 1 жиынтық, белгіленген түсті футболка – 1 дана, трусы – 1 дана мен жаға астары – 2 дана (өлшенген ақ түсті материал);

      5) кружка мен қасығы бар бақыр;

      6) жеке тамақтану рационы (қоймаларда сақталады, ерекше кезеңде беріледі);

      7) ол пайдаланылмайтын жағдайда қорғаныш дулығасы;

      8) жуынатын керек-жарақ (қорапқа салынған иіс сабын, тіс пастасы, қорапқа салынған тіс щеткасы, қырынуға арналған керек-жарақ) және сүлгі – 2 дана (бет және аяқ);

      9) шаруашылық керек-жарақ заттары (ақ түсті жіп – 1 дана, қорғаныш түсті жіп – 1 дана, тігін ине – 2 дана, киім мен аяқ киім щеткасы, қорғаныш түсті түйме – 2 дана, аяқ киім кремі);

      10) жеке таңу пакеті;

      11) жазу керек-жарағы жинағы (А5 форматтағы дәптер – 1 дана, хат – 2 дана, қалам – 1 дана автоқалам – 1 дана).

      6. Командирлік далалық сөмкеге мыналар салынады:

      1) жұмыс және анықтама дәптері;

      2) офицер сызғышы;

      3) түрлі-түсті қарындаш (қызыл түсті – 2 дана, көк түсті – 2 дана, қара түсті – 1 дана, қоңыр түсті – 1 дана, жасыл түсті – 1 дана, сары түсті – 1 дана);

      4) фломастерлер жинағы;

      5) өшіргіш (резеңке), қарындашқа арналған ұштағыш, қайшы, кеңсе пышағы;

      6) құбылнама;

      7) курвиметр, циркуль-өлшегіш;

      8) қол шам.

  Қазақстан Республикасы Қарулы
Күштерінің, басқа да әскерлері
мен әскери құралымдарының
әскери киім нысанын киіп жүру
және айырым белгілерін,
сондай-ақ басқа да белгілерді
тағып жүру қағидаларына
3-қосымша

Погондарға жұлдыздарды (жұлдызшаларды) орналастыру

Р/с

Әскери атағы

Жұлдыз
(шағын жұлдыз), саны

Погонның төменгі жиегінен бірінші жұлдыз (шағын жұлдыз) ортасына дейінгі арақашықтық, миллиметр

Погонның бойындағы жұлдыздар (шағын жұлдыздар) ортасы арасындағы арақашықтық, миллиметр

1

Армия генералы

4

30

25

2

генерал-полковник,
адмирал

3

30

25

3

генерал-лейтенант,
вице-адмирал

2

30

25

4

генерал-майор,
контр-адмирал

1

55

-

5

полковник,
1-дәрежелікапитан

3

35

25

6

подполковник,
2-дәрежелікапитан

2

35

-

7

майор,
3-дәрежелікапитан

1

55

-

8

капитан,
капитан-лейтенант

4

30

20

9

аға лейтенант

3

30

25

10

лейтенант

2

30

-

  Қазақстан Республикасы Қарулы
Күштерінің, басқа да әскерлері
мен әскери құралымдарының
әскери киім нысанын киіп жүру
және айырым белгілерін,
сондай-ақ басқа да белгілерді
тағып жүру қағидаларына
4-қосымша

Погондарға жапсырмаларды орналастыру

Р/с

Әскери атағы

Бұрыштама түріндегі жапсырмалар саны

Жапсырмалар
ені, миллиметр

1

Шебер-сержант
(шебер-старшина)

бұрыштама түріндегі екі жалпақ және бір жіңішке жапсырма

жалпақ жапсырманың ені 15, жіңішке жапсырманың ені 7

2

Штаб-сержант
(штаб-старшина)

бұрыштама түріндегі көлденең екі жалпақ жапсырма

жалпақ жапсырманың ені 15

3

Бірінші сыныпты сержант (бірінші
сыныпты старшина)

бұрыштама түріндегі көлденең бір жалпақ және үш жіңішке жапсырма

жалпақ жапсырманың ені 15, жіңішке жапсырманың ені 7

4

Екінші сыныпты
сержант (екінші
сыныпты старшина)

бұрыштама түріндегі көлденең бір жалпақ және екі жіңішке жапсырма

жалпақ жапсырманың ені 15, жіңішке жапсырманың ені 7

5

Үшінші сыныпты
сержант (үшінші
сыныпты старшина)

бұрыштама түріндегі көлденең бір жалпақ және бір жіңішке жапсырма

жалпақ жапсырманың ені 15, жіңішке жапсырманың ені 7

6

Аға сержант
(басстаршина)

бұрыштама түріндегі көлденең бір жалпақ жапсырма

жалпақ жапсырманың ені 15

7

Сержант (бірінші
сатылы старшина)

бұрыштама түріндегі көлденең үш жіңішке жапсырма

жіңішке жапсырманың ені 7

8

Кіші сержант
(екінші сатылы
старшина)

бұрыштама түріндегі көлденең екі жіңішке жапсырма

жіңішке жапсырманың ені 7

9

Ефрейтор
(ағаматрос)

бұрыштама түріндегі көлденең бір жіңішке жапсырма

жіңішке жапсырманың ені 7

  Қазақстан Республикасы Қарулы
Күштерінің, басқа да әскерлері
мен әскери құралымдарының
әскери киім нысанын киіп жүру
және айырым белгілерін,
сондай-ақ басқа да белгілерді
тағып жүру қағидаларына
5-қосымша

Әскери қызметшілердің салтанатты киім-кешегіне ордендерді, медальдар мен айырым белгілерін орналастыру



  Қазақстан Республикасы Қарулы
Күштерінің, басқа да әскерлері
мен әскери құралымдарының
әскери киім нысанын киіп жүру
және айырым белгілерін,
сондай-ақ басқа да белгілерді
тағып жүру қағидаларына
6-қосымша

Әскери қызметшілердің күнделікті киім-кешегіне планкалардағы медальдар мен айырым белгілерін орналастыру