On approval of the Unified tariff and qualification directory of works and occupations of workers (issue 61)

Order of the Minister of Labor and Social Protection of the Population of the Republic of Kazakhstan dated March 18, 2020 No. 102. Registered with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan on March 20, 2020 No.20149

Unofficial translation

In accordance with subparagraph 16 -1) of Article 16 of the Labour Code of the Republic of Kazakhstan dated November 23, 2015, I hereby ORDER:

1. To approve the Unified tariff and qualification directory of works and occupations of workers (issue 61) in accordance with the annex to this order.

2. The Department of Labor and Social Partnership of the Ministry of Labor and Social Protection of the Population of the Republic of Kazakhstan, in accordance with the procedure established by legislation shall:

1) ensure the state registration of this order with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan;

2) place this order on the Internet resource of the Ministry of Labor and Social Protection of the Population of the Republic of Kazakhstan after its official publication;

3) within ten calendar days after the state registration of this order with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan, submit to the Department of Legal Service of the Ministry of Labor and Social Protection of the Population of the Republic of Kazakhstan information on the execution of measures provided for in subparagraphs 1) and 2) of this paragraph.

3. Order No. 294-ө-м dated July 24, 2012 of the Minister of Labour and Social Protection of the Republic of Kazakhstan "On approval of the unified tariff and qualification directory of works and professions of workers" recognized invalid (issue 61) "(registered in the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts No. 7883, published in the collection "Collection of Acts of Central Executive and Other Central State Bodies of the Republic of Kazakhstan" dated October 24, 2012 No. 21).

4. Control over the execution of this order shall be entrusted to the Vice Minister of Labor and Social Protection of the Population of the Republic of Kazakhstan A.A. Sarbasov.

5. This order shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication.

Minister of Labour and Social Protection of the Population of the Republic of Kazakhstan

B. Nurymbetov

Annex to the order

Unified tariff and qualification directory of works and occupations of workers (issue 61)

Chapter 1. Introduction

1. The unified tariff and qualification directory of works and occupations of workers (issue 61) (hereinafter - UTQD (issue 61)) shall contain works on:

production of artistic products from wood, capo-root and birch bark;

jewelry and filigree production;

production of art products (general occupations);

granile production; (lapidary)

production of art products from metal;

production of papier-mâché art products with miniature painting;

sculpture production;

production of art products from bone and horn;

production of art products from stone;

production of art products from leather and fur;

production of products of folk art crafts;

production of art products from amber.

2. UTQD (issue 61) is developed by the Ministry of Labor and Social Protection of the Population of the Republic of Kazakhstan.

3. Tariff and qualification characteristics shall be used when charging works and assigning qualification categories to workers in organizations regardless of the form of their ownership and organizational and legal forms, where there shall be works and types of works specified in this UTQD (issue 61).

Chapter 2. Tariff and qualification characteristics of occupations of workers for the production of artistic products from wood, capo-root and birch bark

Paragraph 1. Wood and birch bark carver, 2nd category

4. Description of works:

manual carving on birch bark of simple plot-ornamental patterns;

marking of main lines, drawing outlines and simple compositions.

5. Must know:

techniques of artistic carving on birch bark;

techniques for drawing outlines of simple patterns, suitability of birch bark in quality and color;

local artistic traditions of craft.

6. Examples of work:

carving:

1) alyssums;

2) boxes;

3) bodies;

4) jewelry boxes.

Paragraph 2. Wood and birch bark carver, 3rd category

7. Description of works:

manual carving of birch bark of medium complexity of plot-ornamental patterns and creation of ornamental compositions characteristic of local traditions of craft;

contour and massive manual carving of simple patterns, shallow carve line with background treatment;

cutting or refining and wooling a flower, cutting down a griffin, placing pins;

flower repair.

8. Must know:

techniques of artistic carving on birch bark of patterns of medium complexity and simple patterns on wood;

techniques of massive flat-rail carving;

ornament elements;

properties and species of wood and birch bark;

used tools.

9. Examples of work:

1) "Squirrel with a nut," "Woodpecker on a tree," "Pecking chickens," "Bird at the feeder" - art carving;

2) spoons of different shapes - carving;

3) brine from birch bark - artistic carving;

4) flowers:

rose light, light blue, light yellow - artistic carving and sealer.

Paragraph 3. Wood and birch bark carver, 4th category

10. Description of works:

manual carving of complex plot-ornamental patterns with the elements of folk ornament traditions;

manually wood carving, deep incised carving, cramp shaved massive patterns of medium complexity.

11. Must know:

techniques of artistic carving on birch bark of complex patterns and medium complexity of wood patterns;

techniques of application of complex patterns contours on birch bark;

identifying hidden birch bark vices;

wood varieties for making flower;

flower carving methods depending on the purpose of the pattern.

12. Examples of work:

carving:

1) sculptural products such as "Flight to the Moon," "Bear Dancer";

2) chickens, cuckoos, guinea, owls;

3) upper piano frames;

4) birch bark bast busket;

5) flowers of Turkish and Viennese patterns without a pico set, dark blue greens, dark yellow, light.

Paragraph 4. Wood and birch bark carver, 5th category

13. Description of works:

manual carving on birch bark of especially complex plot-ornamental compositions with the of images of human figures, animals, birds and various architectural motifs;

manual carving of the wood, deep carved, flat-relief with a beaded and with a selected background of complex patterns with their complete development in relief;

massive carving with tinted elements

clipping figures, obtaining a shield with a pattern copied on it, chopping or emptying a flower, inserting figures into old flowers or replacing them with new ones.

14. Must know:

techniques of artistic carving on birch bark of especially complex patterns and complex patterns on wood;

the basis for the construction of national ornaments;

methods of making flat and pierced work;

construction of composite solutions;

inlay basics;

requirements to quality of highly artistic wood products with different types of carving.

15. Examples of work:

1) first aid kits - openwork carving;

2) sculptural products such as "Bear on a stroller," "Bear at the phone," "Bear with a keg," "Bear bends the arc" - artistic massive carving;

3) brushes - Kudrin carving;

4) puppet furniture, boxes- relief carving;

5) Viennese, Ukrainian dark flowers, Turkish flowers with a set of wire peaks - carving;

6) jewel box - geometric carving, tinting, polishing.

Paragraph 5. Wood and birch bark carver, 6th category

16. Description of works:

manual wood carving of especially complex ornamental and thematic compositions, massive, flat-relief and through with a selected background with a full sculptural, bas-relief development with a strongly recessed background;

fine geometric carving, combination of carving with inlay;

carvings in the traditions of Old Russian carvings;

seating manners according to the sheet copied from the pattern.

17. Must know:

techniques of artistic wood carving of particularly complex patterns;

basics of drawing, compositional solutions of sculpture and plastic anatomy;

the basis of complex inlay - intarsia.

18. Examples of work:

1) sculptural products such as "General Toptygin," "Skier with a dog," "Carrier in a boat," "Fisherman with a fishing rod," "Russian troika" - artistic massive carving;

2) jewel box and caskets - Old Russian carvings.

Paragraph 6. Wood burner, 2nd category

19. Description of works:

burning simple patterns on wood products by a stencil with an electric needle heated by an electric press die;

fabrication of stencil and transfer of pattern to surface of product by a coating method.

20. Must know:

techniques for burning simple patterns through wood, making stencils;

methods of transferring patterns to a surface of a product by a coating method.

21. Examples of work:

burning out:

1) lumber bars;

2) The ABC set.

Paragraph 7. Wood burner, 3rd category

22. Description of works:

burning of medium-complexity patterns on wood products by stencil with an electric needle heated by an electric press die;

transferring the pattern from the finished sample to the tracing paper.

23. Must know:

techniques of burning through a tree of medium complexity patterns;

principle of burner operation, electric press;

requirements to quality of semi-finished products, on which the pattern is burned out.

24. Examples of work:

burning out:

1) turning products with plant ornaments;

2) box with geometric pattern;

3) baby cubes.

Paragraph 8. Wood burner, 4th category

25. Description of works:

burning of complex patterns on wood products by stencil with an electric needle;

marking of main lines, drawing outlines on products.

26. Must know:

techniques of burning through wood of complex patterns;

device and rules of burner operation;

the basis of the composition of the pattern and the laws of constructing ornamental compositions.

27. Examples of work:

burning out:

1) wall panels depicting the landscape;

2) caskets depicting architectural monuments.

Paragraph 9. Wood burner, 5th category

28. Description of works:

burning of patterns of special complexity on wood products by stencil with an electric needle;

regulation of burner operation.

29. Must know:

techniques of burning through the tree of patterns of special complexity;

hidden wood defects;

requirements for the quality of wood products;

methods of controlling a burning apparatus.

30. Examples of work:

burning out:

1) vases depicting the landscape;

2) a panel depicting portraits.

Paragraph 10. Handler of art products from wood and papier-mâché, 3rd category

31. Description of works:

turning simple semi-finished products and small parts for mounting simple art products from wood according to patterns and sketches;

preparation of various types of wood for rolling: removal of bark, adjustment of billets thickness to the required size, cleaning and sealing of handles and heads manually and on the machine;

etching of artistic products from wood of valuable species with a special chemical composition with preservation of wood texture and giving it various shades;

regulation of machine tools operation.

32. Must know:

the purpose, operation and regulation of the machine;

wood preparation technology for turning and turning simple semi-finished products and small parts;

wood species and properties;

technology for etching art products from wood of valuable species;

composition of solutions used for etching art products from wood.

33. Examples of work:

1) billets for sculptures - turning;

2) matryoshki - turning;

3) canes, sticks - machining manually and on the machine.

Paragraph 11. Handler of art products from wood and papier-mâché, 4th category

34. Description of works:

turning of medium complexity of semi-finished products, parts and artistic products from wood and papier-mâché according to samples and sketches;

drawing on a lathe of products from capo-root;

adjustment of machine tools.

35. Must know:

turning technology of semi-finished products and artistic products made of wood and papier-mâché;

construction and operation of lathes;

Technical specifications of art products made of wood and papier-mâché.

36. Examples of work:

1) bochata and semi-bochata, conical and straight-shaped toads - turning;

2) small vases, beads - grinding;

3) tubes, mouthpieces - grinding;

4) large caskets - turning.

Paragraph 12. Handler of art products from wood and papier-mâché, 5th category

37. Description of works:

turning of complex semi-finished products, parts and artistic products from wood and papier-mâché according to samples and sketches;

selection of wood, marking, cutting into blanks for making art products;

assembly of products and drilling of holes.

38. Must know:

kinematic diagram of lathes;

methods of installation, attachment and sharpening of cutting tool;

turning technology for complex semi-finished products, parts and art products made of wood and papier-mâché.

39. Examples of work:

grinding:

1) souvenir cups;

2) animal figures;

3) caskets.

Paragraph 13. Handler of art products from wood and papier-mâché, 6th category

40. Description of works:

turning especially complex exhibition and unique art products made of wood and papier-mâché according to their own compositions;

toning and polishing of souvenir art products in various colors with aniline dyes and alcohol varnish.

41. Must know:

turning technology of particularly complex unique art products made of wood and papier-mache;

tolerances for drying wood of various valuable species;

wood defects and ways of their elimination;

toning and polishing techniques;

methods of using and mixing dyes and varnishes.

42. Examples of work:

1) large vases - grinding;

2) decorative panels - grinding;

3) sharpened souvenirs - toning, polishing;

4) bowls - grinding.

Paragraph 14. Wood painting artist, 3rd category

43. Description of works:

applying all kinds of Khokhloma painting of a simple pattern to art products made of wood;

cutting of edges, shading of bottom and cover of products;

paint writing;

Gorodetsky, Polkh-Maidan painting of wood products according to the patterns of simple plant ornament;

Zagorsk painting with burning of simple ornament products on the plane;

painting and burning of simple turning figures according to samples.

44. Must know:

techniques and features of artistic painting of simple wood patterns in the traditions of Khokhloma, Gorodetsky and Polkh-Maidan ornaments and Zagor painting with burning;

quality and properties of paints;

methods of paint writing;

properties of solvents and varnishes used in painting, brush numbers and their quality.

45. Examples of work:

1) spoons - painting;

2) boxes - painting, edge stroking;

3) brine - edge stroking, shading of the bottom.

Paragraph 15. Wood painting artist, 4th category

46. Description of works:

applying all kinds of Khokhloma painting of a medium-complexity drawing to wood art products according to their own patterns, as well as freely varying previously executed patterns;

Gorodetsky painting of products with plant ornaments of medium complexity with birds and animals;

Polkh-Maidan painting, artistic painting of wood products with gouache, aniline and oil paints;

Zagorsk painting with burning according to samples of patterns of plant and geometric ornament, medium complexity.

47. Must know:

techniques for painting art products from wood with patterns of medium complexity in the traditions of Khokhloma, Gorodetsky and Polkh-Maidan paintings;

technique of painting with gouache, aniline and oil paints;

techniques for painting products after burning out, rules for using tempera paints and watercolors.

48. Examples of work:

painting:

1) cutting boards;

2) suppliers;

3) breads.

Paragraph 16. Wood painting artist, 5th category

49. Description of works:

applying all kinds of Khokhloma painting of a complex pattern to wood art products according to their own compositions and sketches;

creative enrichment of ornaments directly during the period of painting mass products, as well as new products produced in small series;

drawing up a pattern for new forms;

Gorodetsky, Polkh-Maidan painting of wood products with complex ornaments Zagorsk painting with burning of a complex composition;

refinement of the plot miniature inlay with gouache and watercolor to give the inlay a complete appearance.

50. Must know:

techniques for painting art products from wood with complex drawings in the traditions of Khokhloma, Gorodetsky, Polkh-Maidan, Zagorsk painting;

composition bases, burnout and painting techniques on products of complex turning forms;

techniques of harmonious combination of colors.

51. Examples of work:

1) decorative vases - painting;

2) sets of small products - painting;

3) matryoshki - painting and burning;

4) furniture - painting;

5) caskets - burning and painting.

Paragraph 17. Wood painting artist, 6th category

52. Description of works:

application of all types of painting of a particularly complex pattern on unique, custom and gift products according to their own compositions with the manifestation of a creative initiative to enrich ornaments directly during the execution of the painting.

53. Must know:

techniques for painting art products from wood with especially complex patterns in the traditions of Khokhloma, Gorodetsky, Polkh-Maidan and Zagorsk painting;

the basics of painting, the use of wood texture in landscape patterns;

techniques for composing a color composition.

54. Technical and vocational (secondary special, secondary professional) education is required.

55. Examples of work:

1) exhibition and unique vases - painting;

2) decorative wall panels - painting, burning;

3) caskets depicting architectural monuments - burning out, texture pattern, toning.

Paragraph 18. Biller of plant material for art products, 3 category

56. Description of works:

billing birch bark and valuable wood species for the manufacture of artistic products from wood;

peeling away birch bark from birches manually, cleaning from bark, lube, moss, streams and parasitic growths;

sorting of birch bark according to quality, size and its packing in bales;

sawing wood of valuable species for the manufacture of Untsukul products manually and on machine tools;

straightening of blanks by preheating.

57. Must know:

birch bark harvesting rules, manual and machine sawing techniques;

specifications for the billing, collection, storage and use of birch bark, straw;

the breeds and properties of wood, its suitability for souvenir products;

methods of straightening blanks by heating;

arrangement of machines and devices, rules of their regulation.

Paragraph 19. Biller of plant material for art products, 4th category

58. Description of works:

casting of rye and rams;

cutting of valuable wood species and capo-root into plaques and blanks on a special machine or manually according to the specified sizes with obtaining of wood and capo-root of the required structure and beautiful in the pattern;

adjustment of machine tools.

59. Must know:

rules for the preparation of chumps and wooden holders;

rules for adjustment of machines and devices;

the structure of the chump of valuable rocks and capo-root;

rules for their sawing, peeling and rejection;

properties of chemical materials used for preparation of working solutions.

Paragraph 20. Plywood maker of art products from wood, 4th category

60. Description of works:

Manual veneering and on machine tools of the surface of simple and medium complexity of artistic products with veneer of various types of wood;

preparation of the surface of semi-finished products and products for veneering;

preparation and sharpening of the tool.

61. Must know:

techniques for plywood of simple and medium complexity of artistic products;

quality and properties of various veneer rocks, purpose and principle of applied equipment operation.

62. Examples of work:

veneering:

1) shield parts;

2) body products.

Paragraph 21. Veneerer of art products from wood, 5th category

63. Description of works:

Manually veneering of the surface and on machines of artistic products of complex configuration with veneers of various types of wood;

adherence to the veneering process sequence using various devices;

selection of veneer of various rocks by color and texture to obtain decorative effect.

64. Must know:

techniques for veneering complex art products from wood, rock and wood grade used for veneer production;

permissible veneer humidity during plywood plating;

temperature mode and holding time of products after plywood plating;

properties and methods of glue preparation.

65. Examples of work:

veneering:

1) jewel boxes, caskets;

2) a panel with a mosaic set.

Paragraph 22. Wood art primer, 2nd category

66. Description of works:

Manual priming or on a machine of artistic wood products covered with an olife finely grated aluminum powder.

67. Must know:

techniques for applying aluminium powder to wood art products;

methods of its fixation on the product;

methods and drying period of products coated with aluminium powder;

product processing technology;

chemical properties of applied materials.

Paragraph 23. Birch bark gluer, 2nd category

68. Description of works:

manually gluing birch bark products;

applying glue to the reverse side of the birch bark with a pattern;

birch bark sticker on foil and birch bark with foil on art products.

69. Must know:

techniques of birch bark sticking on foil and birch bark with foil on artistic products;

properties and quality of adhesives;

manufacturing process of birch bark products and technical specifications thereof.

Paragraph 24. Birch bark breaker, 2nd category

70. Description of works:

manual cutting of birch bark according to the template for artistic products with sandpaper cleaning of birch bark from roughness and layering;

outlining the border according to the sample and pattern;

installation of birch bark with a pattern for artistic products;

foil cutting according to specified dimensions and its painting.

71. Must know:

techniques for manual cutting of birch bark with the least waste, outlining the border in the pattern, numbers of sandpiper skins, dimensions of manufactured art products;

technical requirements for birch bark quality.

Paragraph 25. Capo-root evaporator, 4th category

72. Description of works:

evaporation (leaching) of the capo root in the steaming chamber in order to remove impurities and give the raw material an appropriate tone;

monitoring and adjusting the evaporation process, steam pressure in the chamber;

loading and unloading the chamber.

73. Must know:

steaming chamber device and rules for its care;

technological process of evaporation (leaching) and drying of capo-root;

evaporation of the capo root to the required tint;

methods of loading, unloading and adjusting the pressure in the chamber;

rules and methods of drying chambers loading.

Paragraph 26. Hardener of products with Khokhloma painting, 4th category

74. Description of works:

hardening of art products with Khokhloma painting from wood in electric furnaces;

loading of art products into electric furnaces with their rational placement;

unloading of products from the furnace;

monitoring of temperature mode in electric furnaces and tempering time.

75. Must know:

electric furnace device;

temperature control according to the specified process mode of product hardening;

hardening time depending on thickness of paint materials applied to the products;

Rules for the use of the gloss meter;

methods for determining film hardness;

product specifications;

basic electrical engineering;

chemical properties and consistency of varnishes, paints, solvents, their temperature resistance during hardening in electric furnaces.

Paragraph 27. Ornamental wood sorter, 4th category

76. Description of works:

sorting and acceptance of capo roots and various ornamental wood species;

distribution of wood by species, grades and sizes depending on the manufacture of various art products from them;

selecting a high-quality wood with a variety of textures for sawing it onto veneer wood;

determination of wood and capo-root defects, and possibility of their use for production of art products.

77. Must know:

quality, grade of ornamental wood species;

rules for sawing, sorting, laying, storing and determining the suitability of ornamental wood species and capo roots;

assortment of art products made from various decorative types of wood and capo-root.

Chapter 3. Tariff and qualification characteristics of occupations of workers for jewelry and filigree production

Paragraph 1. Bracelet jeweler, 1st category

78. Description of works:

performing preparatory operations before assembling bracelets;

degreasing, wire removal after soldering, washing of articles in assembled form;

preparation of bleaching compositions.

79. Must know:

process sequence and how preparatory operations shall be performed

degreasing and washing techniques;

methods of preparing bleaching compositions.

Paragraph 2. Bracelet jeweler, 2nd category

80. Description of works:

assembly of units from stamped parts for simple bracelets from non-ferrous metals;

processing of stamped parts;

preparation of solder and parts for soldering;

soldering of parts and assemblies;

bleaching and washing and drying of parts and assemblies after soldering.

81. Must know:

technology of assembly of components and processing of stamped parts;

bleaching rules;

tools, equipment and accessories used in assembly of assemblies and processing of parts for bracelets;

physical and mechanical properties of non-ferrous metals.

Paragraph 3. Bracelet jeweler, 3d category

82. Description of works:

assembly of simple bracelets from non-ferrous metals;

processing of stamped parts and soldering of units;

mounting of glider, link and other bracelets;

production of blown smooth bracelets on hinges with a screw from stamped parts;

sharpening, straightening and heat treatment of special cutting tool.

83. Must know:

bracelet assembly technology;

soldering methods, sharpening geometry, straightening and heat treatment of a cutting tool;

the purpose of solders and their symbol in the drawings;

techniques and methods of processing, ensuring minimum losses of precious metals;

methods of wire drawing of different section.

84. Examples of work:

bracelets woven from non-ferrous metal, hinged, elastically stretched.

Paragraph 4. Bracelet jeweler, 4th category

85. Description of works:

assembly of medium-complexity bracelets from non-ferrous and precious metals;

manufacturing, link bracelets, eye, sewing and on-board chains with a screw.

86. Must know:

bracelet finishing technology;

the effect of soldering on the quality of soldering;

types of shaped profiles used in the assembly of bracelets;

physical and mechanical properties of precious metals.

Paragraph 5. bracelet jeweler, 5th category

87. Description of works:

assembly of complex bracelets from precious metals;

processing of stamped precious metal parts for particularly complex bracelets;

production of complex bracelets with precious and semi-precious stones from stamped parts with manual rework of individual parts according to the model and pattern;

restoration of bracelets with replacement and production of separate units and parts;

manual production of solder chains from parts of precious metals.

88. Must know:

technology of manual production of combined bracelets and chains of complex shapes;

alloying calculation methods for samples for precious metals;

types of finishing works on bracelets;

methods of repair and restoration of all bracelet units with all types of soldering.

89. Examples of work:

gold bracelets with openwork medium - assembly.

Paragraph 6. Bracelet jeweler, 6th category

90. Description of works:

assembly of particularly complex highly artistic bracelets;

drawing up patterns for highly artistic bracelets and production of models based on them;

individual execution by models and bracelet patterns with independent determination of the size of parts and the technology for performing work from precious and combined metals;

production of highly artistic bracelets with precious stones.

91. Must know:

features of production of highly artistic bracelets according to patterns and drawings;

drawing reading rules.

Paragraph 7. Jeweler, 1st category

92. Description of works:

performing preparatory operations before assembly of products, degreasing, removal of wire after soldering, washing in assembled form;

preparation of compositions for bleaching;

fixation of inserts made of glass, crafts stones and round and oval corundum with a size of more than 0.5 centimeters into stamped speckled castes of jewelry made of non-ferrous metals and silver with subsequent elimination of burrs;

sawdust, shaving and manual polishing of jewelry of the non-ferrous metals and silver group.

93. Must know:

process sequence and methods of preparatory operations for execution

degreasing and washing techniques;

methods for preparing bleaching compositions;

techniques of speckle attachment of inserts;

rules of filling of the tool used during attachment;

types of insert cutting;

physical and mechanical properties of the corundum;

technological process and methods of manual processing of products of dishware group and used tool.

94. Examples of work:

sawdust and shaving:

1) forks;

2) dessert, table, tea spoons.

Paragraph 8. Jeweler, 2nd category

95. Description of works:

mounting, production, repair, grinding, polishing, shaving and sawing of simple jewelry and art products from non-ferrous and precious metals;

editing and setting of parts

calcination of borax for solder;

compiling a mixture of solder with drilling unit;

preparation of sets for soldering, filling in soldering zones, flexible, editing, centering, adjustment, annealing, bleaching, washing and drying after soldering of products, parts and components to them;

drilling holes using the simplest devices;

connection of links into tabs;

sharpening and fuelling of the tool;

contact (point) welding of products;

fixing inserts made of glass, crafts stones and round and oval corundum up to 0.5 centimeters in stamped and cast speckled castes of jewelry made of non-ferrous metals and silver;

fixing small inserts with adhesives.

96. Must know:

technology of preparatory works, installation of products;

composition of a soldering mixture;

techniques for performing bonding mounting operations;

bleaching rules;

annealing modes;

devices and tools, operating rules of contact welding apparatus, polishing and grinding machines;

basic properties of applied materials;

samples of precious and non-ferrous metals;

methods of tool sharpening and filling;

physical and mechanical properties of non-ferrous and precious metals.

97. Examples of work:

1) badges, medals, awards - mounting with attachment of parts;

2) rings, brooches with the number of parts up to three and with one insert, earrings, glasses, salters - production, mounting

Paragraph 9. Jeweler, 3rd category

98. Description of works:

installation, production, repair, grinding of jewelry and art products of medium complexity from non-ferrous and precious metals;

subproducts of ingots and wires of copper-zinc, silver and gold solders;

grinding, polishing and manual finishing of parts and inserts to jewelry, stones with connected corners, double chamfers and cabochon shapes;

puncture and drilling of holes using various devices;

production of simple forms from the parts scan to fill the pattern according to the finished sample;

winding the screwed laces of simple shapes, a string of three to four veins;

sawdust of parts, screws and washers bases;

sealing of rants, hinges and plates for locking;

soldering of finished parts according to the pattern from paper or from model to products or to paper in case of openwork scan;

soldering of filigree consignment note for products with area of filigree pattern up to 50 centimeters square;

chemical treatment of metal and patination;

making jewelry and art from non-ferrous and precious metals with an ungravelled composition pattern;

sharpening, straightening and heat treatment of a special cutting tool;

fixing inserts made of glass, crafts stones and corundum of rectangular, square and pear-shaped shape into speckled and closed castes;

fixing large inserts with adhersives;

maintenance of chain-knitting machines for binding the web of chains of the type "anchor" and "shell" made of wire with a diameter of more than 0.25 millimeters;

minting simple plant and geometric patterns on products and parts of simple shape;

smelting scrap from precious metals.

99. Must know:

brazing methods;

the purpose of soldering and their symbol in the drawings;

cutting tool sharpening, straightening and heat treatment geometry;

techniques and methods of processing, ensuring minimum losses of precious metals;

methods for drawing wire of different cross-sections;

receptacles for boarding the frame and fitting the socket for the insert;

types and causes of defects when fixing and methods of its prevention and correction;

methods of using a variety of drilling and puncturing devices;

rules for thermal treatment of products from non-ferrous and precious metal;

arrangement of muffle furnaces;

filigree winding and soldering technology;

methods of parts melting;

etching methods;

basics of patterns;

manufacturing technology of chains;

arrangement of chain-knitting machines, adjustment methods and their lifting during operation;

method for replacement and installation of quick-wearing parts, feeding and forming units of chain link;

methods of quality control of chain web and link joint binding;

purpose and conditions of application of control and measuring devices;

material and main properties of quick-wearing parts, when working with precious metals - effective instructions for accounting, storage, processing and delivery of precious metals.

100. Examples of work:

mounting, production and repair:

1) braided, hinged, elastic-stretch bracelets;

2) cufflinks;

3) filigree rings;

4) rings, brooches with the number of parts from three to five and several inserts made of precious stones;

5) chains of the same type of round, oval and shaped holes in combination with shaped links, gliders, sockets.

Paragraph 10. Jeweler, 4th category

101. Description of works:

mounting, manufacturing, repair, grinding, polishing and stacking of complex jewelry and art products from non-ferrous and precious metals;

manufacture of hollow articles;

scrap melting in compliance with the specified chemical composition;

metal treatment with rollers, profile-rollers;

processing of products using a dummy machine;

checking of quality of picking with caliber;

restoration of silver products;

production and set on products or on a template of scanned parts and openwork filigree of medium complexity;

soldering of openwork filigree sets;

grain melting;

transfer the pattern from the model to the product, drawing the flat pattern according to the shape of the product;

making jewelry and art from non-ferrous and precious metals with an engraved pattern of the composition;

galvanic coating of products;

enamel coating of products;

minting of products;

fixation of inserts from precious and semi-precious stones into speckled with cutting and blind with smooth finishing (crimping) of jewelry from precious metals;

fixing inserts in frames with combined castes in products mounted from separate patterned parts and straps;

binding of a web of chains of the type "anchor" and "shell" from wire with a diameter of less than 0.25 millimeters, "double spiral," "boston," "cord," "snake," "French weaving," "double shell," "Christmas tree" on chain-knitting machines, manufacture of parts on automatic machines to the syringel lock;

adjustment, disassembly and assembly of automatic machines.

102. Must know:

physical and mechanical properties;

types of carving of semi-precious and precious stones;

requirements for the selection of stones in pairs for earrings;

composition and methods of mastic preparation for attachment of inserts;

methods of manufacturing complex parts and assemblies for jewelry;

methods of fitting frames to inserts for different types of fastening;

methods of products processing with drilling machine;

rules for use of calibers and values of tolerances during assembling, fitting, quality grade;

roughness parameters (accuracy and cleanliness classes);

soldering techniques of products with filigree with intermediate mounting of parts;

methods of grain melting;

methods for determination of solder quality by external characteristics;

rules for performing calculations for drawing shapes and unfolds;

techniques for grinding and blackening;

methods of restoration of silver products;

kinematic diagrams of the serviced equipment;

methods of checking operation of chain-link machines for accuracy of positioning of parts of the unit and forming of the link.

103. Examples of work:

mounting, manufacturing and repair:

1) brooches, openwork-filigree vases with overhead filigree sockets - a set of filigree pattern and soldering;

2) hollow parts and products;

3) locks for earrings and brooches;

4) gold rings with inserts made of semi-precious stones with dumb fixation - adjustment of the frame to the insert;

5) rope corners;

6) chains of several different types of round holes (chain - ribbon), holes having a spiral shape and soldered together in pairs.

Paragraph 11. Jeweler, 5th category

104. Description of works:

production and repair of highly artistic samples of jewelry according to models, copies, patterns and sketches of artists and according to their own for individual, small and medium-sized production;

mounting and repair of especially complex jewelry made from precious metals with precious stones;

determination (refinement) of dimensions of products elements and technology of its manufacture;

marking of sample blanks taking into account structural and technological requirements of production in order to facilitate mounting, fixing, polishing operations, reliability of locks;

manufacturing casting models according to technical documentation with a high degree of accuracy of structural elements;

production of stone-cutting products from a material with a hardness of 7 units on the Mohs scale (scale of mineral hardness) by hand;

production of simple and medium complexity mosaic panels;

soldering filigree consignment note on products with a filigree pattern area of more than 50 square centimeters);

a set of simple and medium complexity scanned patterns for transparent enamel;

manufacture and set on products or on a template of scanned parts and openwork filigree of complex shape;

application of engraved patterns of various shapes according to drawings on the surface of jewelry and art products made of non-ferrous and precious metals;

engraving before and after blackening;

fixing semi-precious and precious stones in a dunb caste with a grisant;

restoration of highly artistic antique products made of precious metals;

adjusting of chains of the type "triple cord," "combined anchor," "combined shell," "ball," "triple shell," "Venetian" on chain-bending machines;

manual production of chains from non-ferrous and precious metals from round holes diluted ("rope") and bent ("shell" chain), soldered chains from links from precious metals;

calculation of chemical composition;

smelting of precious metals scrap in accordance with technical requirements.

105. Must know:

all types of artistic processing of precious and non-ferrous metals and stones;

the main style features of decorative and applied art;

specific features of casting, filigree, minted, enamel, stone carving, engraving of bone products inlaid with metal;

drawing reading rules

methods of manufacturing tools for engraving;

rules for using a caratomer, carat and analytical weights.

106. Examples of work:

manufacture and repair:

1) decorative bracelets with a complex scan pattern and enamel;

2) gold bracelets with openwork medium;

3) openwork-filigree suspension with double-panel sockets and grain;

mounting and repair:

1) silver brooches with inserts made of semi-precious stones in openwork framing and with openwork solder;

2) gold rings with diamonds;

set of scan-filigree patterns and soldering:

1) decorative openwork-filigree dishes with inserts from plates and phonific painting;

2) openwork-filigree brooches with two-panel sockets;

3) spherical vases on a conical tray with a beveled ornament of small parts.

Paragraph 12. Jeweler, 6th category

107. Description of works:

manufacture and repair of unique jewelry according to the projects of artists and their own compositions;

making products with complex sawn patterns;

manufacture of special tools, accessories for working on samples and models of complex shapes and configurations;

production of stone-carving products from material with hardness exceeding 7 units on the Mohs scale (scale of mineral hardness) by hand;

production of complex mosaic panels;

deep engraving and coinage of products according to own drawings, patterns and compositions;

production of stamps with patterns of complex artistic composition;

fixation of semi-precious and precious stones into castes of various types with the help of special devices;

fixation of all types of inserts and precious stones in highly artistic products made of precious metals;

fixing in dumb castes with the selection of precious stones;

sawing out openwork patterns with complex mechanical attachments of various decorative parts, pin, rolling, pressing out and other works;

ornamentation for enamel;

creation of volumetric openwork-filigree products with a set of scan, relief linings and an ornamental pattern;

set of scan along the minted relief;

drawing up a pattern and a set of complex scanned patterns for transparent enamel;

adjustment and supply of complex openwork-filigree individual parts of objects in exact accordance with the model;

soldering openwork high-relief unique art products, gold filigree products with intermediate operations;

enamel allowance;

restoration of highly artistic and unique products;

restoration of ornamental patterns;

binding a chain web with a combination of red, yellow, green, white gold alloys;

manufacturing of syringe lock with simultaneous soldering on automatic machines;

welding of jewelry on laser welding units.

108. Must know:

techniques for producing particularly complex openwork, figured, fadene, carmesin frames;

methods of mastic sculpting;

features of the manufacture of "Florentine" and "Russian" mosaics;

basics of painting, graphics, sculpture;

the main trends of classical and contemporary jewelry art and jewelry fashion;

modes and methods of soldering on a syringe machine;

adjustment methods;

operating modes of installations for laser welding of jewelry chains.

109. Examples of work:

production and repair:

1) brooches with large inserts made of precious or semi-precious stones in openwork framing and with small inserts made of precious stones with openwork soldering;

2) wall decoration in the form of a plate with a scan pattern;

3) silver toiletries of particularly complex shapes with images of a thematic nature;

marking:

1) silver vases with drawings for enamel application;

2) golden necklaces with precious stones;

set of scan-filigree patterns and soldering:

1) brooches filigree with fine grains and small enamel linings;

2) openwork-filigree stalls with multifaceted overlay parts;

3) figures of animals and people decorative volumetric with a scan.

110. Note:

in the manufacture of unique and exclusive jewelry, taking into account national traditions, the main trends of classical and modern jewelry art and jewelry fashion and the presence of individual creative developments approved by the art council, the profession of calling "Jeweler-fashion designer" – 7th category.

Paragraph 13. Jeweler-fastener, 1st category

111. Description of works:

fixation of inserts from round and oval corundum with size over 0.5 centimeter into stamped speckled castes of jewelry from non-ferrous metals with subsequent elimination of burrs (filling).

112. Must know:

techniques of speckle attachment of inserts;

rules of filling of the tool used during attachment;

types of insert carving;

physical and mechanical properties of corundum and non-ferrous metals.

Paragraph 14. Jeweler-fastener, 2nd category

113. Description of works:

fixing inserts made of glass, crafts stones and round and oval corundum with a size of 0.2-0.5 centimeters into stamped and cast speckled castes of jewelry made of non-ferrous metals and silver;

fixing small inserts with adhersives.

114. Must know:

adhersive attachment techniques;

rules for minor repair of fixtures for fixation;

physical and mechanical properties of glass;

decorative stones and silver;

methods for determining the correctness and quality of pasting inserts.

Paragraph 15. Jeweler-fastener, 3rd category

115. Description of works:

fixing inserts made of glass, crafts stones and corundum of rectangular, square and pear-shaped shape in speckling and dumb castes;

securing large inserts with adhersives.

116. Must know:

receptacles for boarding the frame and fitting the socket for the insert;

types and causes of defects when fixed and measures to prevent and correct it.

Paragraph 16. Jeweler-fastener, 4th category

117. Description of works:

fixation of inserts from semi-precious and precious stones into speckled (with carving) and blind with smooth finishing (with crimping) castes of jewelry from precious metals;

fixing inserts in frames with combined castes in articles mounted from separate patterned parts and straps;

fixation of inserts into restored products made of silver and gold.

118. Must know:

physical and mechanical properties of semi-precious and precious stones, precious metals;

types of carving of semi-precious and precious stones;

requirements for the selection of paired stones for earrings;

elementary information on the heat treatment of steel used in the manufacture of tools and fixtures;

composition and methods of mastic preparation for attachment of inserts.

Paragraph 17. Jeweler-fastener, 5th category

119. Description of works:

fixing semi-precious and precious stones in a dumb caste with a grisant;

fixation of inserts with corners in products of individual manufacture from precious metals, followed by finishing with smooth chamfer and grizzled pattern;

fixing stones in restored precious metal products.

120. Must know:

techniques for fitting small stones and fixing them with corners with subsequent ornamental decoration;

methods of filling a special fastening tool;

rules for using a caratomer, carat and analytical weights.

Paragraph 18. Jeweler-fastener, 6th category

121. Description of works:

fixation of semi-precious and precious stones into castes of various types with the help of special devices;

fixation of all types of inserts in highly artistic products made of precious metals with complex carving;

fixing gemstones of irregular shapes and various artistic inserts with individual fitting and highly artistic processing of figured and openwork castes and frames with enamel, blackness, scanning, engraving;

fixing in dumb castes with the selection of precious stones;

gemstones shall be fixed by corners into products of individual release with further finishing, smooth chamfer, grizzled pattern, engraving, caste lining.

122. Must know:

methods of fixing semi-precious and precious stones with special devices;

fixing techniques with selection by size and color of various combinations of stones according to complex product patterns;

methods of fixing ivory inserts with picturesque enamel;

methods of artistic processing of precious metal products;

the basis of the technological process of cutting semi-precious in precious stones;

methods for determining the quality of gems, the basics of the patterns and the laws of color combinations.

Paragraph 19. Jewelry mounter, 1st category

123. Description of works:

sawdust, shaving and manual polishing of simple jewelry of the non-ferrous metals and silver group.

124. Must know:

technological process and methods of manual processing of products of dishware group and tool used;

physical and mechanical properties of non-ferrous and precious metals.

125. Examples of works:

sawdust and shaving:

forks, dessert spoons, table spoons, tea spoons.

Paragraph 20. Jewelry mounter, 2nd category

126. Description of works:

mounting simple jewelry from non-ferrous metals and silver;

drilling holes using the simplest devices;

preparation for soldering, soldering, filling of a zone of soldering, bending, editing, centering, adjustment, bleaching of products, parts and components to them, connection of links in "holes";

sharpening and filling of the tool;

application of contact (point) welding;

assembly with fixation of parts of awards, medals, badges.

127. Must know:

technology of articles assembly and methods of mounting operations;

methods of tool sharpening and sawing;

bleaching rules;

device and rules of contact welding apparatus operation, basic properties of non-ferrous and precious metals.

128. Examples of work:

1) badges, medals, awards - insertion and pressing of pins, screwing of nuts on screws, coupling of bases with intermediate links, skinning and wrapping of blocks with moire tape;

2) silver rings with one insert, glasses, salt-cellars - mount.

Paragraph 21. Jewelry mounter, 3rd category

129. Description of works:

mounting of jewelry of medium complexity from non-ferrous and precious metals;

piercing and drilling of holes using various devices;

sawdust of links, screws, washers bases;

soldering of rants, hinges and plates for locking.

130. Must know:

methods of using a variety of drilling and piercing devices;

methods of sawing and soldering of complicated units and parts;

rules for thermal treatment of non-ferrous and precious metal products;

design and operating rules of muffle furnaces.

131. Examples of work:

brooches, rings, earrings made of non-ferrous and precious metals with a number of parts from three to five and several inserts made of semi-precious stones - mounting.

Paragraph 22. Jewelry mounter, 4th category

132. Description of works:

mounting of complex jewelry from non-ferrous and precious metals;

production of rope corners, locks, for earrings, umbilical locks for brooches, hollow parts and products;

processing of articles using a dummy machine;

check of quality of complex caliber picking;

restoration of silver products.

133. Must know:

methods of manufacturing complex parts and assemblies for jewelry;

methods of fitting frames to inserts for different types of fastening;

methods of products processing with dummy machine;

rules for the use of complex calibers and tolerances for picking;

methods of restoration of silver products.

134. Examples of work:

1) bracelets made from non-ferrous metal - mounting;

2) gold rings with inserts of semi-precious stones with a blind fixation - fitting of the frame to the insert.

Paragraph 23. Jewelry mounter, 5th category

135. Description of works:

mounting of particularly complex jewelry made from precious metals with precious stones;

production of jewelry and art products according to samples, impressions and patterns with sawing of openwork of simple and medium complexity with preliminary marking for fixing crafts and semi-precious stones;

application of simple engraving according to the pattern during mounting of particularly complex products;

restoration of artistic antique products made of precious metals;

soldering with soldering tubes.

136. Must know:

techniques for filing openwork ornaments;

methods of marking for attachment of inserts;

engraving techniques.

137. Examples of work:

mounting:

1) silver brooches with inserts made of semi-precious stones in openwork framing and with openwork soldering;

2) gold rings with diamonds.

Paragraph 24. Jewelry mounter, 6th category

138. Description of works:

mounting and manual manufacture of highly artistic products according to samples, impressions and patterns;

marking and sawing of complex openwork ornaments for fixation of semi-precious and precious stones;

sawing complex openwork patterns with complex mechanical (without soldering) attachments of various decorative parts, pin, rolling, crimping;

ornamentation for enamel.

139. Must know:

all types of artistic processing of non-ferrous and precious metals;

basics of minting, enameling and filigree production technology;

characteristics of precious stones and requirements for their quality, shape and size according to the price list;

methods of fixing stones;

techniques of mastic sculpting from the pattern;

the main style features of decorative and applied art.

140. Examples of work:

mounting:

1) silver vases with patterns for enamel application;

2) golden necklaces with precious stones.

Paragraph 25. Engraver, 5th category

141. Description of works:

application of engraved patterns of various shapes according to drawings on the surface of jewelry and art products made of non-ferrous and precious metals;

engraving before and after blackening.

142. Must know:

engraving technology;

types of ornaments;

rules for application of ornaments of "TUTTA," "MARKHARA," "MOSKOV" type and other types;

features of engraving of bone products inlaid with metal;

drawing reading rules

rules for use of measuring and cutting tools;

methods of manufacturing tools for engraving;

physical and mechanical properties of non-ferrous and precious metals.

Paragraph 26. Engraver, 6th category

143. Description of works:

deep engraving and stamping of products according to own drawings, patterns, and compositions;

production of stamps with patterns of complex artistic composition.

144. Must know:

deep engraving methods;

minting techniques.

Paragraph 27. Filigree jeweler, 2nd category

145. Description of works:

performance of preparatory works;

straightening and selection of large filigree and profiled contour parts, calcination of borax of solder souls;

making a mixture of filigree solder with boring machine;

preparation of filigree sets for soldering.

146. Must know:

preparatory work technology;

composition of mixture for filigree soldering;

basic properties of metals, from which products with filigree shall be made;

samples of precious and non-ferrous metals;

main properties of used materials of wire, solders, adhesives;

devices and tools used in the manufacture of products with filigree.

Paragraph 28. Filigree jeweler, 3rd category

147. Description of works:

production of simple filigree from the parts scan to fill the pattern according to the finished sample;

winding the filigree laces of simple shapes, a string of three to four veins;

melting of finished parts according to the pattern from paper or from model to products or to paper (in case of openwork scan);

soldering of filigree consignment note for products with area of filigree pattern up to 50 square centimeters;

etching of products.

148. Must know:

filigree winding and soldering technology;

melting methods of parts;

etching methods;

physical and mechanical properties of non-ferrous and precious metals;

composition and properties of solder for soldering filigree, drawing bases.

Paragraph 29. Filigree jeweler, 4th category

149. Description of works:

production and set on products or on a template of scanned parts and openwork filigree of medium complexity;

soldering of openwork filigree sets;

granulation melting;

transfer the pattern from the model to the product, drawing the flat pattern on the product shape.

150. Must know:

soldering techniques of products with filigree with intermediate mounting of parts;

methods of granulation melting;

methods of determination of solder quality for filigree soldering and scan by external characteristics;

calculation rules for drawing shapes and unfolds.

151. Examples of work:

brooches, openwork-filigree vases with overhead filigree sockets - a set of filigree pattern and soldering.

Paragraph 30. Filigree jeweler, 5th category

152. Description of works:

producrion and set on products or on a template of scanned parts and openwork filigree of complex shape;

a set of simple and medium complexity scanned patterns for transparent enamel;

soldering a filigree consignment note for products with a filigree pattern area of more than 50 square centimeters.

153. Must know:

methods of performing operations for manufacturing complex multi-plan scan-filigree products;

peculiarities of production of articles with scanned pattern filled with transparent enamel.

154. Examples of work:

set of scan-filigree patterns and soldering:

1) decorative openwork-filigree dishes with inserts from plates with enameled painting;

2) brooches openwork-filigree with two-panel sockets;

3) spherical vases on a conical tray with a filligree ornament of small parts.

Paragraph 31. Filigree jeweler, 6th category

155. Description of works:

production of highly complex highly artistic and unique products with overlays, slightly emphasized relief parts;

creation of volumetric openwork-filigree products with a set of filligree, with relief linings and an ornamental pattern;

preparation of filigree castes for stones and other inserts:

set of scan along the minted relief;

drawing up a pattern and a set of complex scanned patterns for transparent enamel;

adjustment and supply of complex openwork-filigree individual parts of objects in exact accordance with the model;

soldering openwork high-relief unique art products, gold filigree products with intermediate operations;

enamel allowance;

restoration of highly artistic products;

undercutting of individual filigree products and parts of products according to the forms of models with the production of missing parts.

156. Must know:

all types of scanned works and shapes of scanned semi-finished products;

thermal properties of enamels;

rules for the selection of solders for soldering filigree products according to the melting temperature and metal color;

fundamentals of restoration work.

157. Examples of work:

set of scan-filigree patterns and soldering:

1) filigree brooches with fine granulation and small enamel linings;

2) openwork-filigree jewelry boxes with multifaceted overlay parts;

3) figures of animals and people decorative volumetric with a scan.

Paragraph 32. Chain jeweler, category 3

158. Description of works:

production of simple chains from non-ferrous metals from the same type of round, oval and shaped holes in combination with shaped links, gliders, sockets.

159. Must know:

manufacturing technology of simple chains;

physical and mechanical properties of non-ferrous metals;

rules for preparation and use of tools.

Paragraph 33. Chain jeweler, 4th category

160. Description of works:

production of chains of medium complexity from non-ferrous and precious metals from several different types of round ears with preliminary rolling of chain-band spiral, as well as ears having the shape of spiral and soldered together in pairs.

161. Must know:

medium-complexity manufacturing technology of chains;

rolling methods;

physical and mechanical properties of precious metals.

Paragraph 34. Chain jeweler, category 5

162. Description of works:

production of complex chains from non-ferrous and precious metals from round eyes diluted ("rope") and bent ("shell chain").

163. Must know:

technology for making complex chains from diluted and bent eyes.

Paragraph 35. Chain jeweler, category 6

164. Description of works:

production of particularly complex chains from shaped ears of various profiles from non-ferrous and precious metals.

165. Must know:

technology for the manufacture of particularly complex chains, carbines and syringes.

Paragraph 36. Jewelry inker, 3d category

166. Description of works:

blackening of jewelry and art products from non-ferrous and precious metals with an engraved pattern of a simple composition by coating with a ferrous alloy with preliminary annealing and bleaching in a solution of sulfuric acid.

167. Must know:

blackening methods;

methods of preparation of products for blackening;

sequence of operations when lining a black alloy on products;

flux formulation;

temperature modes of black alloy blending.

168. Examples of work:

blackening:

1) cufflinks, straps;

2) napkin rings, table and tea spoons.

Paragraph 37. Jewelry inker, 4th category

169. Description of works:

blackening jewelry and art products from non-ferrous and precious metals with an engraved pattern of medium complexity and complex composition.

170. Must know:

techniques for grinding and grinding blackness;

physical and chemical properties of non-ferrous and precious metals.

171. Examples of work:

blackening:

1) dessert kits;

2) glass holder, coffee cups.

Paragraph 38. Jewelry inker, 5th category

172. Description of works:

blackening of unique and exhibition jewelry and art products from precious metals with an engraved pattern of a particularly complex composition;

restoration of antique jewelry with blackness.

173. Must know:

techniques of black lining for unique products;

physical and chemical properties of black alloy ingredients;

methods of restoration of products with blackness.

174. Examples of work:

blackening:

1) shaped vases;

2) jewelry boxes.

Paragraph 39. Biller of parts and materials for jewelry and art products, 2nd category

175. Description of works:

casting (winding) of spirals on special machines with cutting of rings for chains of non-ferrous metals and silver, twisting and flattening of the scans, winding of the wire on the coil;

braid on special braid machines of compacted and pierced tape with flat or round wire made of precious and non-ferrous metals;

annealing and bleaching the wire.

176. Must know:

methods of wire preparation for winding;

methods of winding, braiding, annealing modes;

a bleaching formulation;

installation of winding and braid machines;

rules for their operation and regulation;

physical properties of non-ferrous metals and silver.

Paragraph 40. Biller of parts and materials for jewelry and art products, 3rd category

177. Description of works:

casting of ingots of stripes and wires of copper-zinc, silver and gold-solder by hand on special machines, presses and mills:

screening of crushed solder;

wire drawing;

weaving a nonferrous metal bracelet web;

cutting, sealing, rolling the tape on a special machine;

application of a pattern on a woven tape for bracelets made of non-ferrous and precious metals;

adjustment of machines, presses and mills.

178. Must know:

methods of casting, crushing and grinding of various solders;

wire, web and tape manufacturing technology;

methods of applying a pattern to a tape;

grades and composition of solders used in the manufacture of articles from non-ferrous and precious metals;

degree of grinding and temperature of solder annealing;

a cross section of the wire and web for weaving the web;

device, rules of operation and adjustment of machines for pulling and rolling.

179. Examples of work:

1) gold chains - wire drawing, ring cutting;

2) tire for rings - manual manufacturing.

Paragraph 41. Biller of parts and materials for jewelry and art products, 4th category

180. Description of works:

casting (stamping) of parts from non-ferrous and precious metals;

weaving a web for precious metal bracelets;

torsion, winding, rolling, flattening of the scan.

181. Must know:

technology of forging of parts and casting of the scan;

spiral pitch for scan;

device and rules of operation of stamping presses and equipment for casting of scan.

Paragraph 42. Insert sticker for jewelry and art products, 1st category

182. Description of works:

sticker and glue of simple-shape inserts made of colored glass per dop;

alignment and elimination of distortions of inserts on dops.

183. Must know:

techniques for sticking and gluing glass inserts;

glue formulation and mastic, methods of their preparation;

effect of heating on glass, glue and mastic;

rules of operation of electric heating and gas devices.

Paragraph 43. Insert sticker for jewelry and art products, 2nd category

184. Description of works:

sticker and glue inserts made of semi-precious and precious stones, as well as inserts of complex shape made of colored glass on a dop, studs of cassettes and flexible devices;

installation and sticking of various diamond holders;

weighing of diamonds.

185. Must know:

technology of sticking and gluing stone inserts;

installation of a lapidary’s mill -semi-automatic machine;

tooling for installation and sticking of diamond holders;

physical and mechanical properties of semi-precious and precious stones;

their heating modes;

forms of cutting semi-precious and precious stones.

Paragraph 44. Insert cutter for jewelry and art products, 1st category

186. Description of works:

Faceting of inserts of simple shapes made of colored glass on lapidary’s mill and manually;

sharpening of blanks for inserts of simple shapes from glass using abrasive wheels and water cooling.

187. Must know:

technology of faceting of castings and sharpening of castings from colored glass;

installation and operating rules of the lapidary’s single-spindle mill;

rules for abrasive wheels and water cooling;

rules for the use of a simple measuring instrument;

physical and mechanical properties of colored glass.

Paragraph 45. Insert cutter for jewelry and art products, 2nd category

188. Description of works:

faceting of the inserts of simple shapes made of colored glass with the breakdown of crown wedges and pavilion on lapidary single-spindle machines and manually;

sharpening of castings for inserts of complex shapes from glass and simple shapes from semi-precious stones using abrasive circles and water cooling.

189. Must know:

the technology of sharpening castings for inserts made of semi-precious stones;

physical and mechanical properties of semi-precious stones.

Paragraph 46. Insert cutter for jewelry and art products, 3d category

190. Description of works:

faceting of medium-complexity inserts of colored glass shapes with crown wedges in tin circles using abrasive materials;

sharpening castings for inserting various shapes of semi-precious stones on sharpening machines using a diamond tool;

marking and drilling holes in three-dimensional jewelry and art products made of colored glass and semi-precious stones on drilling machines.

191. Must know:

technology for faceting of glass inserts in tin circles using abrasive pastes and powders;

techniques for drilling holes in products made of colored glass and stones;

rules for operation of grinding and drilling machines of all types with mechanical and manual feeding;

design and rules of quadrant application;

methods of using diamond plates, abrasive pastes and powders;

methods for economical consumption of abrasive;

basics for assessing the quality of semi-precious stones.

Paragraph 47. Insert cutter for jewelry and art products, 4th category

192. Description of works:

faceting of inserts of complex shapes made of colored glass and simple and medium-complexity shapes made of semi-precious stones and precious stones of natural and synthetic on lapidary single-spindle machines using special devices;

sharpening of girdle and cone in blanks for inserts from semi-precious stones;

restoration of inserts of simple shapes from semi-precious stones.

193. Must know:

technology for faceting inserts from semi-precious stones;

optical properties of semi-precious stones;

rules for the arrangement of color spots in them;

methods for calculating the location and rules for applying facets to semi-precious stone castings in order to ensure maximum gloss;

loss rates when faceting semi-precious stones;

composition, rules of preparation and properties of granular abrasives;

technical conditions and norms for finished stones.

Paragraph 48. Insert cutter for jewelry and art products, 5th category

194. Description of works:

faceting of inserts of complex shapes from semi-precious and precious stones of natural and synthetic;

sharpening of girdle and cone in castings for gemstone inserts;

restoration of inserts of complex shapes from semi-precious and precious stones.

195. Must know:

technology for faceting inserts of complex shapes from semi-precious and precious stones;

optical properties of precious stones;

features of colors and defects of semi-precious and precious stones.

Paragraph 49. Insert cutter for jewelry and art products, 6th category

196. Description of works:

cutting inserts of complex fantasy forms from semi-precious and precious stones of natural and synthetic and especially small stones;

complex types of cutting according to drawings or samples of jewelry;

restoration of inserts of complex shapes from semi-precious and precious stones.

197. Must know:

technology for faceting inserts of complex shapes from semi-precious and precious stones;

optical properties;

features of colors and defects of semi-precious and precious stones.

Paragraph 50. Blackness biller, 5th category

198. Description of works:

casting of blackening for application on the surface of jewelry and art products with an engraved pattern of non-ferrous and precious metals;

preparation of necessary components for melting and melting of black in electric furnaces or open flame with special lamps in crucibles;

casting of ingot in molds;

crushing of black on special machine mills.

199. Must know:

rules of blackening casting and melting;

loading modes of crushing machines;

temperature and physical and chemical properties of ingredients included in the composition of blackness;

methods for determining the readiness and quality of blackness;

rules of safety and labor protection during blackening casting and melting.

Paragraph 51. Blackness biller, 3d category

200. Description of works:

coating layer of ferrous alloys on jewelry and art products of simple configuration from non-ferrous and precious metals;

removal with application of rappel, slate bars and charcoal of hard crust of blackness alloy till appearance of contours of engraved pattern.

201. Must know:

techniques for sawing jewelry and art products with blackness of simple configuration;

technology of products blackening;

physical and mechanical properties of non-ferrous and precious metals.

202. Examples of work:

description of the black layer:

1) dessert, tea spoons;

2) glasses.

Paragraph 52. Blackness biller, 4th category

203. Description of works:

sawing of coating layer of ferrous alloys on jewelry and art products with medium-complexity configuration of non-ferrous and precious metals.

204. Must know:

techniques for sawing of jewelry and art products with blackness with a medium-complexity configuration.

205. Examples of work:

sawing of the blackness of layer:

1) brooches, cufflinks;

2) jewelry boxes.

Paragraph 53. Blackness biller, 4th category

206. Description of works:

sawing of coating layer of ferrous alloys on jewelry and art products of complex configuration from non-ferrous and precious metals.

207. Must know:

techniques of sawing of jewelry and art products with blackness of complex configuration.

208. Examples of work:

vases, cups – sawing of the blackness layer.

Paragraph 54. Stone picker, 3d category

209. Description of works:

selection before sawing of crafts, semi-precious and precious stones according to patterns, color, physical and mechanical properties;

selection of plates for making jewelry and art products from stone;

marking of plates before sawing;

selection of finished inserts for jewelry and art products in pairs and sets by size and weight.

210. Must know:

rules for selection of stones and plates;

plate marking techniques;

technical requirements for different types of stones;

physical and mechanical and structural properties of stones;

technological process for sawing mineral blocks and faceting inserts;

sawing rules taking into account the maximum detection of the natural pattern of stone and the minimization of waste;

tolerances for stone treatment.

Paragraph 55. Stone picker, 4th category

211. Description of works:

selection of stones according to surface quality, size, color and pattern at deposits or places of blanks for their sending to the place of sawing;

analysis and sorting of stones upon receipt from the supplier;

identification of natural pattern and color scheme;

marking the polished plates onto inserts according to predetermined dimensions according to the shape of the product;

selection of finished inserts for jewelry and art products according to color and stone pattern.

212. Must know:

types of crafts, semi-precious and colored stones and methods of their determination;

the difference between natural stones and synthetic ones;

optical properties of stones;

fundamentals of facet theory.

Paragraph 56. Filigree base manufacturer, 3rd category

213. Description of works:

manual production according to patterns, drawings and templates of bases and filigree elements with dimensions of more than 0.2 centimeters from non-ferrous and precious metals;

set, preparation and label filigree elements on the surface of jewelry and art product.

214. Must know:

methods of making filigree bases and elements with dimensions exceeding 0.2 centimeters, profiles of scan and filigree wire;

physical and mechanical properties of non-ferrous and precious metals.

Paragraph 57. Filigree base manufacturer, 4th category

215. Description of works:

manual production according to patterns, drawings and templates of openwork-filigree bases and elements with dimensions up to 0.2 centimeters from non-ferrous and precious metals;

set of scanned parts of various shapes with bas-relief multilayer filigree fitting.

216. Must know:

features of manufacturing openwork bases and filigree elements with dimensions up to 0.2 centimeters;

basics of composition and drawing.

Paragraph 58. Enamel painting artist, 3d category

217. Description of works:

painting on the samples of the enamel surface of simple photographic castings and graphic drawings with finest colors in 3-5 colors using special tools and materials;

applying simple contour images to the enamel surface of the white plate from the finished model.

218. Must know:

methods of transfer of contour patterns from paper to enamel surface and application of finest paints with brush;

painting technique in 3-5 colors;

methods of paints grinding;

composition and chemical properties of enamelled paints;

annealing mode of plaques with applied pattern in muffle furnaces;

methods of making simple stencils and methods of their application.

Paragraph 59. Enamel painting artist, 4th category

219. Description of works:

painting on samples of the enamel surface of photo castings and graphic drawings of medium complexity with enameled paints of 6-8 colors.

220. Must know:

painting technique in 6-8 colors;

the color scheme and laws of the main color combinations;

the sequence of application of paints depending on their melting point;

determination of the color and melting point of the enameled paints by numbers;

laws for the construction of ornamental composition in painting and the construction of elements of plant forms;

basics of animal and human plastic anatomy;

basic laws of perspective and shadow application;

rules for the firing of products with enameled painting.

221. Examples of work:

application of the sample to the enamel plate:

1) images of architectural monuments shall be silhouette;

2) images of animals, birds, plant forms.

Paragraph 60. Enamel painting artist, 5th category

222. Description of works:

painting on samples of the enamel surface of complex photo processions and graphic patterns with finest colors of more than eight colors;

painting by samples on enamel of complex compositions.

223. Must know:

painting technique using more than eight colors;

laws of color combinations with half-tone detailing;

rules for constructing intricate compositions, volumetric forms by shade painting means.

224. Examples of work:

application of the sample to the enamel plate:

1) images of complex architectural structures and landscapes;

2) complex compositions depicting animals and humans.

Paragraph 61. Enamel painting artist, 6th category

225. Description of works:

painting on models, samples and sketches of the enamel surface with patterns of special complexity on highly artistic, exhibition products with independent variation of the pattern;

portrait painting on enamel.

226. Must know:

laws of painting and techniques for the development of multi-figure compositions.

227. Technical and vocational (secondary special, secondary professional) education shall be required.

Paragraph 62. Enamel photographic printer, 1st category

228. Description of works:

application of graphic single-tone images on enamel surface of jewelry and art products and inserts for them by contact method with application of photosensitive emulsion and ceramic paints with subsequent firing in muffle furnace.

229. Must know:

techniques for imaging;

composition and chemical properties of the photosensitive emulsion;

rules for its preparation;

firing mode in muffle furnace, its arrangement and operating rules.

Paragraph 63. Enamel photographic printer, 2nd category

230. Description of works:

application of graphic multi-ton images on the enamel surface of jewelry and art products and inserts for them in a contact way using a photosensitive emulsion, ceramic paints and mixtures thereof, followed by firing in a muffle oven;

production of miniatures.

231. Must know:

control regimes for imaging and exposure in front of a light source;

composition and chemical properties of ceramic paints;

features of their connection with enamel, firing and the nature of their change after firing;

rules for regulating the operation of the muffle furnace when burning enamels with multi-ton images.

Paragraph 64. Enamellist, 2nd category

232. Description of works:

application of single-color enamel on stamped products with internal dimensions of the pattern exceeding 0.3 centimeters;

preparation of articles with applied enamel for hot drying;

art drawing of the pattern after firing with single-color enameled paint.

233. Must know:

methods of applying single-color enamels, drying, wiping;

methods for determining the suitability of enamel and the quality of preparation of the metal surface for enamel application;

thermal properties of enamels;

methods of enamel rubbing;

rules for the use of paint cutters and mixers.

Paragraph 65. Enamellist, 3rd category

234. Description of works:

application of enamel of two or three colors on stamped and scanned products with internal dimensions of the pattern 0.2-0.3 centimeters;

application of enamel in several layers taking into account intermediate drying and firing up to three times on products with partition and incised enamel;

art drawing of the pattern after firing with enameled paints up to three colors.

235. Must know:

techniques for application of multicolor enamels;

sequence of enamels application taking into account their melting temperature and conditions of oxide film formation.

Paragraph 66. Enamellist, 4th category

236. Description of works:

application of enamel of four to five colors to stamped, minted, scanned and filigree products with internal dimensions of the pattern up to 0.2 centimeters;

monitoring of drying and firing conditions;

art drawing of the pattern after firing with enameled paints up to four colors;

application of enamel of three colors with different melting points, of which two colors shall be transparent.

237. Must know:

techniques for application of enamels with different melting points;

rules for drying and firing of enameled products;

enamel color change laws depending on temperature.

Paragraph 67. Enamellist, 5th category

238. Description of works:

application of enamel of six to seven colors with half-tones;

firing of products covered with enamel and subsequent drawing with enameled paints of more than four colors;

making products with metal linings melted into enamel background;

coating of products with relief located next to enameled areas, enamel of up to five colors, of which three colors with different melting points and transparent.

239. Must know:

laws of color combinations and graphic construction of ornament;

methods of execution of brazed and openwork scan;

properties of enamels during hot drying and firing.

Paragraph 68. Enamellist, 6th category

240. Description of works:

application of enamels on high-artistic products according to the minted pattern with scanned partitions, with transmission of the relief image in color and light shade by means of lessening;

application of multilayer transparent enamel according to a complex mathematical pattern or a beaten, relief and counter-relief image;

making products with transparent ("window") enamel;

fitting of complex filigree patterns with multiple relief parts.

241. Must know:

methods of lessening;

the basis of graphic painting and bas-relief sculptural images, plastic anatomy of animals and humans;

enamel laying laws in portrait image.

Chapter 4. Tariff and qualification characteristics of occupations of workers by grade for work on the production of art products (general occupations)

Paragraph 1. Precious metals regenerator, 2nd category

242. Description of works:

filtration of washing water by means of acids in baths;

weighing the components of the mixture of polishing pastes according to a given formula and welding the pastes on boards of various structures;

collection of waste of auxiliary materials - garbage and slip containing precious and non-ferrous metals;

burning and grinding of slip and crisis.

243. Must know:

instructions on treatment and filtration of washing water in baths and welding pastes, collection, radio gramophone combination, wandering of waste;

containing precious metals, difference of slip from crisis, purity of grinding.

Paragraph 2. Precious metals regenerator, 3d category

244. Description of works:

filtration of washing waters and etching solutions containing precious metals at an ion exchange plant;

cleaning of ventilation pipes and settling tanks;

treatment of ion exchange resins containing precious metals;

evaporation, drying of settling water and resins;

extraction of precious metals from treated materials;

neutralization of solutions with particularly poisonous substances and their treatment at ion exchange plants;

bubbling, filtration, drying and sieving of treated slips, etching of fillers and broaching files in order to extract precious metals.

245. Must know:

instruction on treatment and filtration of washing solutions containing precious metals at an ion exchange plant;

process of neutralization of washing and filling waters and resins;

diagrams and operation principle of ventilation and settling systems;

arrangement and operating rules of ion exchange plant and mechanical screen;

properties of used acids and alkalis and rules of their neutralization;

safety and health regulations for particularly toxic substances, acids and alkalis;

gold reduction methods from solutions and silver deposition;

difference of acids and precipitation by external characteristics of deposited metals.

Paragraph 3. Dryer of castings and art products, 2nd category

246. Description of works:

drying of lumber, casting of parts from various types of wood, semi-finished products from papier-mâché, from metal, with step-by-step preparation of the surface for painting in electric drying chambers;

monitoring of the drying process, compliance with the established mode;

loading and unloading chambers.

247. Must know:

purpose and operation of electric drying chambers;

methods of placing products on racks and unloading them;

rules of operation and care;

rules for use of control and instrumentation devices.

Paragraph 4. Dryer of casting and art products, 3rd category

248. Description of works:

drying of parts, semi-finished products of lacquered art products with art painting, covered with enamel in electric drying chambers;

placement of articles in chambers;

endurance of the mode, measurement of heating temperature according to the schedule of temperature modes;

performing all auxiliary works for drying synthetic and hammer enamels;

periodic control of products for drying.

249. Must know:

device and rules of operation of equipment for drying and control and instrumentation devices;

temperature modes of drying of various varnished products with painting;

varieties of enamels, their physical and chemical properties, color science;

requirements for drying quality.

Paragraph 5. Engraver, 3d category

250. Description of works:

inlay of artistic products from wood, metal, bone, valuable wood species, straw, pearlescent, metal, bone, horn, plastic in simple drawings;

selection of material for inlay according to the finished sample and pattern;

sharpening and editing the cutting tool.

251. Must know:

methods of inlaid with colored plywood, straw, pearl, amber, metal, bone, horn, plastic;

cutting techniques with non-ferrous and precious metals;

properties and quality of materials used for inlay

wood cutting technology;

laws of color and linear perspective.

252. Examples of work:

decks of musical instruments - inlay and notching of the shell.

Paragraph 6. Engraver, 4th category

253. Description of works:

inlay of art products from wood, metal, bone with valuable wood species, straw, pearlescent, metal, bone, horn, plastic according to drawings of medium complexity;

manual cutting of the average complexity of geometric and plant ornaments and their sticking to the surface of the product according to the pattern;

production of templates.

254. Must know:

techniques for performing inlay according to patterns of medium complexity by various materials;

wood rocks, properties and defects;

the instrument and its conditions of use;

sharpening rules, rules for working with special adhesives.

255. Examples of work:

inlay:

1) wall panels made of wood;

2) souvenirs.

Paragraph 7. Engraver, 5th category

256. Description of works:

inlaid art products from wood, metal, bone - valuable wood species, pearl, amber, horn, straw, bone, plastic in complex patterns;

marking the pattern on the products, preparation of amber, plastic, straw, wood, bone, horn, wire made of tin, silver and gold by drawing it on a special device;

polishing and final finishing of products.

257. Must know:

techniques for performing inlay according to complex patterns;

methods of marking patterns and making stencils and templates for them;

the basics of painting, various types of ornaments;

methods of reproducing art compositions in the inlay technique;

preparation of all inlay materials and their physical properties and qualities.

258. Examples of work:

inlay:

1) upper colored panel frames;

2) jewelry.

Paragraph 8. Engraver, 6th category

259. Description of works:

inlaid highly artistic and unique products made of wood, metal, bone - valuable wood species, pearl, amber, plastic, metal, bone, horn, straw in especially complex patterns, as well as notching with precious and non-ferrous metals - tin, silver and gold;

calligraphic design of all kinds of style fonts with high accuracy and purity of finishing;

marking of the pattern on the products - on metal and bone with different depth of metal extraction with special devices, application of cuts on wood;

preparation of wire from tin, silver, gold.

260. Must know:

techniques for performing inlay according to particularly complex drawings;

incisions in gold, silver and tin on art products made of wood, ferrous metals, bone;

cutting wire drawing methods;

rules for engraving and grinding bone and horn;

techniques of marking and transfer of a drawing to products;

methods of producing a notched thread;

the basics of painting;

various types of ornaments;

basics of color science and plastic anatomy.

261. Examples of work:

1) art and jewelry products - amber inlay, mosaic making;

2) unique blades - notch of the pattern;

3) metal boxes with bone - notching the pattern in silver and gold.

Paragraph 9. Canvas and art board primer, 1st category

262. Description of works:

preparation works before canvas and cardboard priming;

preparation of utensils and equipment;

preparation of raw materials and materials;

canvas layout;

labeling.

263. Must know:

techniques of canvas layout;

labeling and marking;

the purpose of dishes and equipment.

Paragraph 10. Canvas and art board primer, 2nd category

264. Description of works:

preparation of cardboard for application of primer layers;

hanging the cardboard on the hanger and placing the emulsion cardboard in cassettes;

removal of finished cardboard and stacking for straightening and complete drying of sheets;

cutting the free ends of the threads on the canvas and pressing the nodes to the bottom;

filing sawing pumice and foamed ceramics;

turning pumice and foam ceramics in sandpiper circles;

packaging of cardboard in wrapping paper.

265. Must know:

receiving emulsion board in cassettes and hanging the oil board on the hanger;

methods of operation during sawing and turning of pumice and foam ceramics;

rules for using the tool when cutting threads;

methods of determining the degree of drying of cardboard and its packaging.

Paragraph 11. Canvas and art board primer, 3d category

266. Description of works:

preparation of canvas for application of primer layers;

treatment of canvas with pumice and foam ceramics;

removing dust, hurds and pumice particles from the canvas by the vacuum cleaner;

determining the degree of pile raising depending on the canvas artist;

removal of finished primed canvas, its rolling on a rod;

production of cardboard with one-sided emulsion coating, with paper gluing of back side;

drilling holes in cardboard by means of electric drill.

267. Must know:

formulation and technology for preparing emulsion compositions;

sequence and temperature of priming layers application;

techniques of dusting and removal from canvas;

determining the degree of its drying;

techniques for gluing the back of cardboard with paper;

cardboard quality requirements.

Paragraph 12. Canvas and art board primer, 4th category

268. Description of works:

sequential application of primer layers by hand on canvas and cardboard;

tension of the canvas on the frame and on the sub frame;

trimming the canvas into a size and manually cutting to label the cardboard;

gluing of canvas on cardboard;

rolling the canvas on bobbins or on binding cardboard wrapped in a roll.

269. Must know:

recipe and technology for preparation of primer compositions for semi-butyric casein and sand-glue soils;

manual application of primer layers;

methods of uniform stretching of canvas;

rules for handling the instrument used;

canvas number, rules for cutting and gluing canvas onto cardboard.

Paragraph 13. Canvas and cardboard primer of art canvases, 5th category

270. Description of works:

sequential application of primer layers on canvas and cardboard on mechanized line;

canvas priming on sub frames for panoramas and dioramas;

gluing boundaries on the grid with canvas;

priming of cardboard with oil soil by method of fine painting.

271. Must know:

technology of application of priming layers on canvas and cardboard on mechanized line;

arrangement of frames of rolling machine and machine for application of oil soil;

priming techniques by the method of fine painting;

arrangement of a fine painting machine and its operating rules;

technical requirements for determining the quality of soil, canvas, cardboard;

canvas drying and curing system.

Paragraph 14. Art Products Controller, 2nd category

272. Description of works:

quality control of simple art products and parts for them from non-ferrous metals, plastic, wood, stone, bone, horn, papier-mâché, glass and other materials by external inspection and using simple control and instrumentation tools (templates, calibers, staples);

receiving simple castings or parts in separate operations, as well as raw materials;

monitoring after metal coating of simple parts;

accounting and recording of rejection results as per instruction.

273. Must know:

acceptance rules and methods of quality control of simple art products, parts and castings;

instructions and technical requirements for the accepted products and objects of control;

rules for marking of suitable and rejected objects of control;

installation and use of the necessary special control and instrumentation devices for receiving mass products;

main types of rejection;

accounting rules and recording of rejection results.

274. Examples of work:

1) tube with bilateral thread, boxes for domino from papier-mâché - quality control of lacquer coating;

2) badges, plaques - quality control of metal coating;

3) products made of amber and plastic, flat, volumetric - quality control of products for the presence of chips, stains, rubbers, uneven polishing;

4) ashtrays, billets, stone boxes - quality control of finishing;

5) smooth studs, buttons made of bone and horn - quality control.

Paragraph 15. Art products controller, 3rd category

275. Description of works:

quality control of art products of medium complexity, individual units and parts to them with control and measuring tools;

control of application of dimensional and protective-decorative coating;

control of polishing and glossing processes before and after coating;

quality control of auxiliary materials in diamond production.

276. Must know:

methods of quality control of art products of medium complexity;

specifications for accepted parts and products;

the basis of the technological process;

system of tolerances and fits during processing, parts and products;

control of manufacturing accuracy according to drawings and specifications.

277. Examples of work:

1) brooches, beads, cufflinks, needles, hooks made of bone and horn - control of geometric parameters, quality of products finishing;

2) inserts for jewelry made of stone with connected corners, double chamfers, "cabochon" shape - quality control of finishing;

3) shelves, benches, wood jewelry boxes with geometric threads - control of geometric parameters, thread quality, tonality, uniformity of varnish coating, availability of weed;

4) metal and papier-mâché jewelry boxes with art painting - control of geometric parameters, quality of lacquer coating, painting, compliance of the cover with the body in size, color scheme and painting.

Paragraph 16. Art products controller, 4th category

278. Description of works:

quality control of complex art products, parts, assemblies, forgings and castings;

control of all types of thermal treatment of complex and critical parts and assemblies;

registration of complaints for non-standard products;

quality control of semi-finished products after the operation of sawing and cutting for a round diamond, grinding and diamonds visually through magnifying, caliper, indicator, hour projector;

weighing on carat scales;

registration of complaints for off-spec products.

279. Must know:

methods of quality control of complex art products;

specifications for accepted parts;

products and prefabricated works, accuracy classes;

technical acceptance and testing of control objects;

rules for drawing documents according to specifications of drawings and instructions using control and measuring tools of devices and instruments;

rules for adjustment of control and measuring tools and testing equipment;

reading of assembly and detailed drawings;

crystallography bases, physicochemical and mechanical properties of diamonds;

specifications for diamond semi-finished products;

wholesale price lists for diamonds;

technological process and process plans for diamond semi-finished products;

regulations on the use of tools and equipment used in the manufacture of diamond semi-finished products;

fundamentals of crystallography.

280. Examples of work:

1) dishes, vases with flat relief carvings, with a selected background, panels, buckets with relief carvings - quality control of carvings, varnish coating;

2) decorative vases, boxes, sets of furniture with art decoration, mattresses of different sizes made of wood, jewelry boxes of complex mounting with a complicated profile and faces made of wood and papier-mâché - verification of geometric dimensions, quality of art painting, quality of assembly of nodes and quality of decoration;

3) cubes and vases of complex configuration with coinage - control of the quality of assembly and adjustment of individual units and the whole product as a whole, compliance of coinage with the artist's sketch;

4) powders, sheet knives with complex artistic thread, mouthpieces, combined products, made of bone, horn and metal - quality control of mounting and finishing, selection of inserts of combined products.

Paragraph 17. Art products controller, 5th category

281. Description of works:

quality control of particularly complex art products, parts, dies, molds, models, chicks for casting products in exact accordance with the artist's sketch, standard or finished sample;

control of correct fulfillment of technological conditions and operations at workplaces;

determination of cleanliness of treatment in accordance with the accuracy class and types of treatment according to the state standard using a special instrumentation and complex devices;

quality control of processing of semi-finished products from diamonds into fantasy forms with the help of magnifying loops;

measurement of geometrical parameters of semi-finished products from diamonds into diamonds by means of angular meters, measuring magnets, rod-and-cylinder.

282. Must know:

specifications and requirements for monitoring products;

technological process of production and assembly of accepted products;

reading drawings of any complexity;

rules for use of job instructions, directories, tables;

preparation of documentation on technical acceptance and testing of control objects;

adjustment of carat, analytical scales.

283. Examples of work:

1) decorative dishes with portrait minting - quality control of decoration;

2) vases with a shaped profile of stone, cups, wall panels with a mosaic set of hard stone - quality control of the finish;

3) exhibition matryoshki, stalls and jewelry boxes with openwork and old Russian wood carvings - control of geometric parameters, quality of thread, decoration, painting;

4) sculptures made of bone and horn - quality control of the finish.

Paragraph 18. Art products polisher, 1st category

284. Description of works:

polishing and grinding simple art products from soft rock stone, metal, jewelry by hand and on polishing and grinding machines;

washing and drying of polished products;

selection of parts and blanks from crafts stones, sticker and their cleaning from glue and mastic;

preparation and manufacture of polishing pastes and mastic according to ready recipes.

285. Must know:

methods of grinding and polishing simple art products manually and on machines;

properties of soft rocks of stone;

polishing material and its properties.

286. Examples of work:

badges, rings, cigarette case, glasses - grinding, polishing.

Paragraph 19. Art product polisher, 2nd category

287. Description of works:

polishing and grinding of the average complexity of art products made of stone, wood, papier-mâché, jewelry and dishes of the colored and precious metal group by hand with preliminary preparation of the surface using various pastes, as well as on polishing and grinding machines with manual and automatic supply of abrasive;

establishment of technological process sequence according to technological map.

288. Must know:

grinding and polishing techniques of medium complexity of artistic products;

adjustment of various types of grinding and polishing machines;

purpose and use of devices and tools used in grinding and polishing.

289. Examples of work:

grinding and polishing:

1) tube with bilateral thread, powder box made of papier-mâché;

2) smooth brooches, rings;

3) inserts of crafts stones;

4) wooden jewelry boxes.

Paragraph 20. Art products polisher, 3d category

290. Description of works:

polishing and grinding complex art products made of wood, metal, papier-mâché, stone, bone and horn by hand and on grinding and polishing machines;

grinding, polishing and manual finishing of parts and inserts to jewelry, stones with connected corners, double chamfers and cabochon shapes;

adjustment of the machine.

291. Must know:

techniques for grinding and polishing complex art products;

principles of operation and rules of adjustment of grinding and polishing machines;

properties of processed materials.

292. Examples of work:

1) sleighs, papier-mâché, jewelry boxes - polishing;

2) brooches, rings, earrings with semi-precious stones - polishing;

3) buttons made of bone - grinding and polishing;

4) trays with complex pattern - polishing;

5) horn-shaped plates of the ridge - grinding;

6) marble written instruments - grinding and polishing;

7) lockers, first-aid kits, plates of wood with contour and flatbed thread - polishing.

Paragraph 21. Art products polisher, 4th category

293. Description of works:

polishing and grinding of art products of a particularly complex configuration made of papier-mâché, stone, bone and horn with thin openwork carvings, voluminous sculptures, wood products with carved surface, with inlay or painting, metal products with coinage, openwork, thin-walled and enamel and others manually using various devices and materials, on grinding and polishing machines;

grinding, polishing and adjustment of individual parts to the required dimensions, angles and pattern with maximum identification of decorative qualities of the material.

294. Must know:

methods of grinding and polishing of particularly complex art products;

design of universal and special devices;

technical requirements for quality of polished surface of articles, tolerances and fits.

295. Examples of work:

1) bracelets, pendants, earrings - grinding, polishing;

2) boxes and jewelry boxes with complicated profile and faces - polishing;

3) bone cups - grinding, polishing;

4) panel, dishes, vases with flat relief carvings with a selected background, buckets with relief carvings - polishing;

5) sculptures from bone - grinding and polishing.

Paragraph 22. Art products foundry worker, 2nd category

296. Description of works:

casting of simple and medium complexity of parts and art products from non-ferrous metals and their alloys, cast iron and steel into a chill or shape;

monitoring the progress of melting;

preparation of crucibles and furnaces for melting;

preparation of charge and its loading;

removing molds or castings from the machine;

preparation of molds for metal pouring;

determination of castings quality by external inspection.

297. Must know:

Technological process of melting and pouring of non-ferrous metals, steel and cast iron;

arrangement, operation principle and operating rules of furnaces and casting plants;

used technological and measured devices;

purpose and rules of preparation and filling, molds;

requirements for finished castings.

298. Examples of work:

casting:

1) vases;

2) details of prefabricated artistic compositions and sculptures;

3) figures of animals.

Paragraph 23. Art products foundry worker, 3d category

299. Description of works:

casting complex parts and art products from non-ferrous metals and their alloys, cast iron and steel into a mold or shape;

casting of art products of complex configuration from silver and gold according to melting models;

painting and drying of blocks according to a special mode;

preparation of a dye;

burning out of model composition, puncturing of flaps;

melting of magnesium alloys.

300. Must know:

technological process of precious metals melting for complex art, sculpture and jewelry;

properties, purpose and composition of charge materials, their influence on metal property and quality;

methods of preparing different ligatures;

deoxidizers and fluxes, their properties and effects on metal quality;

temperatures of metals and alloys during pouring.

301. Examples of work:

casting:

1) jewelry products;

2) statues and busts, blocks for sculptures.

Paragraph 24. Art products foundry worker, 4th category

302. Description of works:

casting of jewelry and art products of a particularly complex configuration according to melting models from precious metals;

casting of particularly complex and critical, thin-walled and metal-intensive parts and art products with openwork walls and figured protrusions on the surface from non-ferrous and ferrous metals and alloys by various methods;

treatment of castings, drying in ammonia and ammonium chloride according to a special regime;

maintenance of special installations;

melting and casting of metal under vacuum.

303. Must know:

technological process of metal melting and casting under vacuum;

rules for the use of control-measured instrumentation;

painting of jewelry products and their drying according to a special mode.

304. Examples of work:

casting:

1) bas-reliefs;

2) jewelry products with openwork pattern;

3) multi-figure compositions.

Paragraph 25. Art products lacquerer, 1st category

305. Description of works:

lacquering of simple art products;

drying of products before coating with lacquer.

306. Must know:

methods of uniform lacquer coating of the surface of simple products;

rules and mode of product drying before subsequent coating with lacquer.

307. Examples of work:

varnishing:

1) trays, ashtrays;

2) stone jewelry boxes.

Paragraph 26. Art products lacquerer, 2nd category

308. Description of works:

lacquering of art products of medium complexity;

drying in special drying devices;

coating of various parts with varnish for pearl color;

preparation of lacquer for acrylate coating under pearl color of any color as per standard;

dosing of pearl paste depending on its color;

change of solvent combination and dosing depending on temperature conditions.

309. Must know:

technology of varnishing of products of medium complexity;

preparation of lacquer mixture for coating according to certain material;

main properties of substances used for preparation of lacquer;

rules for handling the areometer.

310. Examples of work:

varnishing:

1) breastplates, badges, medals, awards;

2) sets of balls for necklaces;

3) sculptures made of stone.

Paragraph 27. Art products lacquerer, 3rd category

311. Description of works:

lacquering of art products of complex configuration;

manual lacquering of places on the surface of products that shall be not subject to electroplating, hand-coating with black lacquer of the outer surface of papier-mâché products until decorated with miniature painting and red paint of their inner surface;

painting, varnishing, priming, skinning of tompaс products;

coating them with a spraying machine with urea-formaldehyde enamels, UVL varnishes;

determination of lacquer viscosity;

preparation of dyes, lacquer solvents.

312. Must know:

technology of varnishing products of complex configuration;

devices used in varnishing;

requirements for lacquered surface prepared for lacquering;

properties of dyes and solvents used;

methods of preparation and correction of lacquer mixture;

drying modes and temperature control rules in the drying cabinet.

313. Examples of work:

varnishing:

1) tompac bracelets;

2) boxes, panels, powder boxes from papier-mâché.

Paragraph 28. Art products lacquerer, 4th category

314. Description of works:

lacquering of particularly complex art products until creating a transparent shiny film with intermediate exposure and drying of the surface of art products with hand-painted painting on them and using a spraying machine;

multiple coating with drying oil and varnish of wood products in order to fix paints and preserve the color scheme;

determination of viscosity and moisture content of varnish.

315. Must know:

technology of varnishing of particularly complex products;

technical requirements for preparation of surfaces of products with painting applied to them for varnishing.

316. Examples of work:

varnishing:

1) decorative vases;

2) papier-mâché products;

3) powder boxes, jewelry boxes;

4) souvenirs made of wood.

Paragraph 29. Art products minter, 1st category

317. Description of works:

minting of simple ornament in parts cast from aluminum using a simple minted tool;

production of plate rack and underlays, frames, boxes, cups, hoop makers under products for stamping;

cleaning of casting before processing, manual cleaning of seams from welding on parts of sculptural works made of sheet non-ferrous metal;

bleaching, etching and washing of casting, packing of casting for minting, filling of capacitive objects with resin for minting;

preparation of resin sockets for three-dimensional products;

cutting of defective places for brewing;

re-grinding of minted semi-finished product with its intermediate burning and bleaching.

318. Must know:

techniques for minting simple ornament on parts;

rules of casting preparation, for minting:

rules of weld treatment, names, marking and basic mechanical properties of metals;

preparation of resins for parts grinding depending on mechanical properties of metals;

techniques for manufacturing a simple hammered tool;

the purpose, rules and conditions for the use of devices and tools;

methods of packing and brushing of products.

Paragraph 30. Art products minter, 2nd category

319. Description of works:

minting and piercing large plant ornaments on simple art products and architectural casting;

contour decoupling with consumables of various shapes and sizes;

cutting of the background with canfarins;

strength of the background with hammered teeth;

application of the outline of the pattern to the metal using a canfarnic;

minting of parts attachment points during assembly;

preparation of metal or castings for minting, leveling and cleaning of the surface;

preparing gypsum molds for filling with babbit and resin;

grinding of welds with mechanical tools;

annealing of sheet copper;

drawing preparation, marking and transferring it to metal.

320. Must know:

techniques for minting simple art products, the method of minting voluminous objects;

sheet metal puncturing methods;

samples of precious and grade non-ferrous metals and alloys, their main mechanical properties;

sheet copper firing technology;

composition of resins used in minting of products from various metals.

321. Examples of work:

1) details of sculptural works - puncture;

2) racks, glasses - coinage of various forms and drawings.

Paragraph 31. Art products minter, 3rd category

322. Description of works:

minting and piercing of geometric and plant ornaments on art products and details of medium complexity and architectural casting;

minting of non-essential places of bas-reliefs, table sculpture;

marking, piercing of parts of medium complexity from sheet metal;

preparation of pierced parts for boiling;

casting of frame parts according to ready dimensions.

323. Must know:

techniques of minting on the average piecemeal of artistic products of architectural casting;

puncture technology;

device, conditions and rules for the use of mechanisms, universal and special devices, tools, annealing technology;

name, marking and mechanical properties of treated metals and alloys.

324. Examples of work:

1) bracelets with open edges, brooches - bracelets;

2) round vases - bracelet;

3) panel, plates - minting.

Paragraph 32. Art products minter, 4th category

325. Description of works:

minting and punching on complex art products with independent cutting, planting and drawing of sheet metal and models;

minting of multiple relief and high-relief sculptural images, geometric and plant forms with intersection of relief planes (with undercuts) on a plane and on volumetric objects of complex configuration;

minting for architectural and decorative casting of multifaceted plant and geometric ornaments and fonts with a rise in the pattern from 1 to 3 centimeters, voluminous sculptural high-reliefs and bas-reliefs;

minting the contour on the rear side of the casting with puncture of embossed parts of the pattern;

minting of products with small (fractional) relief;

process and mint welds according to the model invoice.

326. Must know:

techniques for minting complex art products;

techniques for piercing products having a complex configuration;

invoice processing types

adjustment, methods of manufacturing universal, special minted tools and devices, rules of their heat treatment;

minting techniques for casting bas-relief, high-relief and volumetric sculptural images of plant, geometric forms and fonts;

the basic laws of drawing plant and geometric ornaments and fonts;

technology of complex parts casting from babbit, resin welding and parts pouring with resin before minting.

327. Examples of work:

1) details of architectural jewelry - piercing, minting.

2) sugars - piercing and minting.

Paragraph 33. Art products minter, 5th category

328. Description of works:

minting on especially complex art products of multi-plan, plant and geometric ornaments and fonts, parts of voluminous sculpture, portrait figures in a complex compositional pose with a complex texture of high reliefs and bas-reliefs saturated with sculptural images;

piercing, cutting and minting from sheet non-ferrous metal of especially complex sculptural works and details of architectural sculpture (coats of arms of the Union republics, award signs) of plant and geometric ornaments) with the rise of the drawing from three to five centimeters and torsos to especially complex portraits and decorative figures.

329. Must know:

techniques of particularly complex art minting on precious, non-ferrous, ferrous metals and their alloys;

the basic laws of constructing a sculpture-bas-relief image and contractions of plane, relief and three-dimensional images;

techniques of sculpture;

basics of casting and welding technology;

methods of editing after welding

methods of casting babbit parts in gypsum molds;

rules for preparing forms for babbiting

preparation of resin welding for minting.

330. Examples of work:

1) cups - puncture, coinage;

2) stalls - coinage of a frieze with miniature images of architectural structures (miniature high relief).

Paragraph 34. Art products minter, 6th category

331. Description of works:

minting, punching and installation by separate blocks of unique and exhibition products and architectural sculpting details of portrait, bas-relief, high-relief and counter-relief images with detailed texture study;

coinage of high reliefs, bas-reliefs, art and decorative casting and molds depicting ornaments and figures;

forging portrait images, cutting and minting from metal of especially complex plant and geometric ornaments with a picture rise of more than 5 centimeters and texture finish.

332. Must know:

elements of painting, patterns, sculpting, composition;

plastic anatomy of animal and human;

physical and mechanical properties of metals;

all types of tool used and methods of its manufacture;

methods made by molds and their minting;

the value of luminescence, the depths and the ways in which they shall be achieved;

rules for the application of tonic compositions.

333. Examples of work:

1) models for medals and badges - coinage;

2) sculpture - puncture (diphoke), mounting of individual parts.

Paragraph 35. Art products minter, 1st category

334. Description of works:

finishing simple art products from various materials by applying a thin layer of nitro- or offset paints with a brush or special pencils, followed by cleaning the relief according to the model;

execution of work on painting for oxidation;

brushing, waxing, painting with brushes;

preparation of surfaces of products for painting;

preparation of dyes to working viscosity.

335. Must know:

methods of finishing art products of simple forms;

rules for preparing the surface of products for painting;

properties of nitro- and offset paints and solvents;

assignment of brushes for certain works;

techniques of erosion, moraine and coloring;

methods of cleaning embossments with solvents and a special tool.

336. Examples of work:

coloring:

1) vases;

2) badges;

3) tea glass holder;

4) plaques.

Paragraph 36. Art products minter, 2nd category

337. Description of works:

finishing of the average complexity of art products from various materials of complex configuration by hand with a brush and a special pencils, a spraying machine and in dyeing baths by dipping;

tinting, waxing, painting with a brush of sculptures and miniatures;

paint making, dye bath filling with dyes and chemicals.

338. Must know:

methods and technology for finishing art products of medium complexity;

dye preparation formula.

339. Examples of work:

1) rocking horse - painting;

2) matryoshki, toys made of wood - painting;

3) powder boxes, cofferets, jewelry boxes - coloring;

4) small-shaped wood sculptures - toning and painting.

Paragraph 37. Art products minter, 3rd category

340. Description of works:

finishing of complex products from various materials by hand and with a spraying machine, paints with preliminary priming and keying of their surface;

staining of art products from wood of rectilinear forms;

preparation and selection of wood stains and dyes according to the reference sample and sketch of the artist.

341. Must know:

device of spraying machine and painting chambers;

application of primer, coating, paints, varnishes and solvents;

technical requirements for painting of products;

drying mode of painted products.

342. Examples of work:

1) brooches, shelves, tables, chairs - toning and painting;

2) sculptural compositions - coloring;

3) boxes and jewelry boxes with a smooth surface - staining;

4) stalls, wall panels - coloring.

Paragraph 38. Art products minter, 4th category

343. Description of works:

finishing of particularly complex art products from various materials by hand and a spraying machines;

staining of art products made of wood with geometric and flat-relief threads, carving with a selected background manually using a cloth, brush and spraying machine;

self-preparation of staining;

washing and cleaning of brush, spraying machine.

344. Must know:

techniques for sinking articles with geometrical and flat-rail threads;

peculiarities of thread technology and composition of straining;

basics of color science, joining colors to obtain a certain color of straining;

colour change of straining under action of lacquer in finished products.

345. Examples of work:

1) decorative panels, dishes with flat-relief carvings of linden straining under a nut, mahogany;

2) jewelry boxes with Kudrin carvings with a selected background, vases, buckets - straining.

Paragraph 39. Art products paraffinerer, 2nd category

346. Description of works:

coating and penetration of art products with paraffin by hand in baths and installations;

making paraffin solution of the required quality;

preparation of products for paraffin treatment;

sealing of cracks and shells on products;

heating the products to the required temperature before coating with paraffin treatment;

wiping and drying of products;

determination by appearance of quality of coating with paraffin.

347. Must know:

technological process and methods of coating and paraffin impregnation of art products;

temperature mode of heating and drying of products, grades, brands and properties of paraffin and its solvents;

formula composition of paraffin-solvent mixture and methods of its preparation;

test methods and specifications for delivery of products after paraffin treatment.

Paragraph 40. Art products gilder, 2nd category

348. Description of works:

performing auxiliary works during gilding and restoration;

washing of gilding with prepared compositions;

removal of remnants of old gold made of wood, gypsum, stone and metal with its preservation for transfer for processing;

cleaning of coating surface and paints during gilding restoration;

performance of simple works on gilding of art products under the guidance of a gilder of higher qualification.

349. Must know:

basic methods of gilding washing with finished compositions;

methods of removing remnants of old gold from gypsum, wood, stone and metal;

surface cleaning compositions for ivory ground and paint;

the main tool, rules of work and care;

materials used to prepare the surface for gilding.

Paragraph 41. Art products gilder, 3rd category

350. Description of works:

performance of simple works on gilding of art products;

cleaning of the surface to be gilded, its punching, sizing, keying, leveling;

application of color soil;

coating the surface with lacquer;

application of gypsum gold on smooth surfaces of art products made of gypsum, wood, metal;

preparation of coating, primer, soil according to ready recipes;

washing of gilding made on the polymer and glue.

351. Must know:

techniques for performing simple gilding works;

technological process of preparation of the surface of art products made of wood, gypsum, metal for gilding on "mordan" lacquer and gulfabra with preparation of speckles, coating, primer;

types, gilding and basic materials used in gilding;

physical and chemical properties and technological characteristics of wood, metal, gypsum, papier-mâché and mastic;

methods of surface preparation for gilding.

Paragraph 42. Art products gilder, 4th category

352. Description of works:

performance of average complexity of works on gilding of art products;

strengthening of weak primer gilding, removal of surface contaminants by chemical method (solvents) and mechanical methods (scalpel and other tools);

priming during gilding on "mordan" varnish and gulfabra with surface grinding and polishing;

execution of bronzing works.

353. Must know:

methods of performance of medium complexity of works;

properties of materials and requirements for them in the production of gilding and its restoration;

physical and chemical properties of natural and artificial pigments, resins, varnishes used in preservation and restoration of gilding.

Paragraph 43. Art products gilder, 5th category

354. Description of works:

performance of complex works on gilding of art products;

thick-walled gilding, multilayer and protective-decorative coating;

strengthening of badly destroyed priming and gilding, priming treatment during gilding on polyment with grinding and polishing;

application of gummy gold on the surface of art products with a volumetric and continuous relief carved surface, patination for old gold and bronze;

management of the work of gilders of lower qualifications.

355. Must know:

techniques for performing complex works on gilding of art products;

technological process of preparing the surface for gilding for a polymer and a procedure for preparing primers, polyment;

technology of application of "mordan" lacquer on slab and for application of dry gold;

circulating techniques (slits in the priming of the pattern on the carved surface), glare.

Paragraph 44. Art products gilder, 6th category

356. Description of works:

performance of particularly complex works on gilding of art products;

gilding, clearing and strengthening of gilding on unique works made of various materials;

polishing with agate teeth, gilding with created gold, combined gilding associated with painting, matte gilding;

production of special tools for gilding works;

preparation of primers, polyment, "mordan" varnish and bronze of different shades on their own.

357. Must know:

techniques for performing particularly complex works on gilding of art products;

technology of gilding with circulating and polishing, matte gilding, gilding with created gold;

the method of glare, gilding associated with painting and other types of artistic decoration of objects;

methods of making created gold.

Paragraph 45. Burner, 2nd category

358. Description of works:

firing and release according to the established technological process of various casting, parts from non-ferrous metals in muffle and electric furnaces in order to obtain artistic decoration;

preparation of furnaces and devices for the process, annealing;

installation of temperature regulator at preset temperature and monitoring of furnace operation mode by instruments.

359. Must know:

design and operating rules of muffle and electric furnaces;

purpose of annealing, its effect on processed material.

360. Examples of work:

firing and tempering:

1) inserts for art products;

2) fasteners;

3) buckles.

Paragraph 46. Burner, 3d category

361. Description of works:

firing and melting enamel on simple and medium complexity art and jewelry products made of non-ferrous and precious metals;

melting of enamel on semi-finished products and products made of tompac and copper up to three colors with patterns according to independently selected operating modes;

preparation of jewelry products for enamel and their control annealing in muffle and electric furnaces.

362. Must know:

technological process of firing and annealing of art products of simple and medium complexity with their enamel coating;

firing and annealing of various metals, properties and quality;

temperature modes of enamel melting;

requirements for quality of semi-finished products and products after firing;

examples of firing (allowance) of parts coated with fondone;

temperature modes of articles heating with partition enamels;

signs of firing termination.

363. Examples of work:

firing:

1) badges with partition enamels;

2) badges, jewelry boxes, boxes with hot enamels.

Paragraph 47. Burner, 4th category

364. Description of works:

firing in muffle and electric furnaces of art and jewelry of complex configuration from non-ferrous metals coated with enamel from three to five colors;

monitoring of firing mode by instruments and quality of enamel coating during firing.

365. Must know:

Technological process of firing and annealing of art and jewelry of complex configuration with their enamel coating;

types of enamels;

melting temperature of metals at which enamel shall be fired and melting temperature of solders, variability of enamel color and finest paints depending on temperature;

influence on quality of enamel coating of other inclusions of acid solutions;

basic properties of the fondon;

techniques for firing products with painting on the finish line.

366. Examples of works.

firing:

1) brooches, lockets, earrings with enamels;

2) wall panels.

Paragraph 48. Burner, 5th category

367. Description of works:

firing and melting of enamel of particularly complex highly art products from non-ferrous and precious metals coated with enamel of more than five colors.

368. Must know:

techniques for multiple firing of picturesque and jewelry of a particularly complex configuration made of silver and gold;

annealing temperature (allowance) of multicolored enamels according to practical experience using a thermometer;

enamel firing sequence depending on melting temperature;

types of deffects and ways to eliminate it.

369. Examples of work:

firing:

1) bracelets, necklaces, jewelry;

2) highly artistic and exhibition souvenirs.

Paragraph 49. Coin-order сontroller, 3rd category

370. Description of works:

selective and continuous quality control of simple semi-finished products on the surface, on the ground inscription on rejection tables or conveyors according to specifications and approved samples;

classification of rejected products by type of scrap;

adjustment and elimination of minor conveyor problems.

371. Must know:

manufacturing and control process of semi-finished products;

specifications and approved samples for main raw materials and semi-finished products;

device and rules for operation of the rejection conveyor;

main measuring tool: caliper, micrometer and caliber.

372. Examples of work:

control:

1) round smooth casting for coins;

2) smooth castings for awards and medals.

Paragraph 50. Coin-order controller, 4th category

373. Description of works:

operational control of complex semi-finished products and simple finished products;

quality control of a simple instrument, tooling used for the manufacture of products with special calibers, universal measuring instrument and optical instruments in accordance with specifications and approved samples;

measurement of coins, medals, awards in accordance with specifications and drawings;

the production of accounts and coin packaging on semi-automatic machines and automatic machines;

sorting by type of deffects, drawing up certificates for rejected products;

adjustment and elimination of minor problems in operation of semi-automatic machines and automatic machines.

374. Must know:

technological process of production and control of products, simple drawings, admissions, types of defects of raw materials, finished products;

properties and composition of ferrous, non-ferrous and noble metals and alloys, semi-automates and automates, hardometer;

universal measuring tool and instruments:

lever micrometer, indicator, instrument microscope.

375. Examples of work:

control:

1) semi-finished products of awards, medals and badges;

2) calendars;

3) exchange coin of various denominations;

4) stamp, counter stamp.

Paragraph 51. Coin-order controller, 5th category

376. Description of works:

quality control of complex finished products by methods of visual inspection, weighing, determination of mechanical and physical properties using instruments;

sampling to determine chemical composition;

selective repeated control of the exchange coin from each batch according to all parameters provided by the technical condition for the manufacture of the coin;

quality control of a complex tool used for the manufacture of products;

repeated control of rejected products and their classification by type of scrap;

monitoring of process compliance at production operations;

processing of rejected documentation;

preparation of reporting documents;

supervising the work of lower-level controlers performing operational acceptance.

377. Must know:

state standards;

technical conditions for basic materials

raw materials, finished products;

product quality parameters

sketches, complex drawings, tolerances;

manufacturing process of products;

adjustment of special and universal measuring tool and instruments (optical-mechanical devices for determination of surface cleanliness) and rules of their use;

properties of basic materials, non-ferrous and noble metals and alloys.

378. Examples of work:

control:

1) badges, awards, medals;

2) blanking stamps of coin-order and badge production.

Paragraph 52. Plastic posture demonstrator, 2nd category

379. Description of works:

display for a specified time plastic posture in various positions in creative and educational workshops, classrooms, ateliers, studios and on the plein air to create works of painting, sculpture, graphics and other kind of visual art of the posture;

reproduction of a person's feeling, mood in facial expression and posture;

posing for a portrait of a subhigh, waist (with hands), demonstration of a figure in different types of clothes (simple and complex postures);

static and dynamic postures;

creating a live image in a static position;

improvement of body and facial muscles movement by means of individual training for endurance appearance in order to maintain posture in different positions for a specified time.

380. Must know:

basic principles of plastic and facial expressiveness of the human face and body;

techniques for revealing the image of the posture depending on its nature;

rules and conditions for displaying plastic posture in clothing;

training methods, clothing fitting rules.

Paragraph 53. Plastic posture demonstrator, 3d category

381. Description of works:

display of plastic postures in a nude form in various positions (simple and complex postures) for the creation of works of painting, sculpture, graphics and other types of fine art for a specified time;

complex staging postures with turnings;

improvement of body and facial muscles movement with the help of individual trainings.

382. Must know:

ways of expressing a person's mental state and character through facial expressions and movement plastics;

rules and conditions for displaying plastic posture in nude form;

training methods.

Paragraph 54. Ritual service worker, 2nd category

383. Description of works:

sanitary treatment of the deceased, dressing and laying in the coffin;

performing hairdressing and cosmetic works;

delivery of ritual items to their destination;

providing skids from a catafalque, installing a coffin in a catafalque, fixing it and removing it from the catafalque at the burial site;

the design of grave hills, the laying of their turf and other work related to the burial.

384. Must know:

rules for the sanitary treatment of the deceased, the performance of hairdressing and cosmetic work;

prescribing medicines and materials used;

types and main properties of soils;

methods of their development and compaction manually;

methods of preparation and laying turf;

burial ritual order;

sanitary rules for the maintenance of catafalque.

Paragraph 55. Drawing coal burner, 3rd category

385. Description of works:

firing a retort loaded with bundles of wood rod with preliminary sorting of rod and sand, tight bonding of rod with bundles, laying of bundles into retorts;

loading the retort into the electric furnace;

monitoring the furnace temperature regime in accordance with the set firing modes;

unloading retorts from electric furnace and coal (fired rod) from retorts after their cooling;

cleaning the retort.

386. Must know:

the quality of the wood bar suitable for firing;

method of laying wood rod in iron retorts (cylinders);

sand filling of retorts and coating of retort covers with clay;

temperature mode and firing time;

indicator of firing end time;

retort and electric furnace device;

a method of determining coal quality;

safety rules, as well as firefighting "Ultra-high frequencies - installations" safety.

Paragraph 56. Soil composition preparation worker, 3d category

387. Description of works:

preparation of adhesive solutions in accordance with the current recipe and technology;

weighing raw material and loading it into tanks;

unloading of adhesive solutions and their filtration;

preparation of steam boilers and tray of materials for soil compositions.

388. Must know:

technological process and temperature mode of adhesive solutions preparation;

assortment and types of raw materials used for priming;

method for their determination by external characteristics.

Paragraph 57. Soil composition preparation worker, 4th category

389. Description of works:

preparation of soil compositions and emulsions in accordance with the current recipe and technology in electric emulsifiers of various structures;

rubbing dry zinc and eta-oil whitens on paint-and-oil machines;

passing fish adhesive through an electric box.

390. Must know:

technological process and temperature mode of preparation of soil compositions and emulsions;

quality of oil-and-oil whitens and soil compositions used for priming canvas and cardboard;

purpose and operation principle of the paint-cutting machine.

Paragraph 58. Stenciller, 2nd category

391. Description of works:

production from tracing paper, cardboard and plywood of simple and medium complexity templates and stencils according to given patterns, sketches and drawings for inlay of wood products, art painting of metal products, papier-mâché, for carving on birch bark, wood, stone, bone, horn;

production of templates and stencils of geometric and plant ornaments, single-figure compositions.

392. Must know:

properties and methods of preparing stencil fabrication materials;

methods of manufacturing simple and medium complexity of templates and stencils.

Paragraph 59. Stenciller, 3d category

393. Description of works:

production from tracing paper, cardboard, plywood of complex templates and stencils according to given patterns, sketches and drawings for art painting of metal, wood, papier-mâché products, for carving on birch bark, wood, stone, bone and horn, enamel painting, burning out complex plot-ornamental compositions with the introduction of the image of a person, animals and birds, with miniature painting

application of patterns on the stencil on the products by methods of covering and sticking the lines of the pattern with needles.

394. Must know:

methods of manufacturing complex templates and stencils;

methods of transferring a pattern to a product using stencils.

Paragraph 60. Worker of a bureau of domestic services, 1st category

395. Description of works:

performing various household services on orders of the population: purchase of products, industrial goods, medicines and the like and delivery of them to the house, delivery of linen, clothes, shoes for repair, washing, cleaning and delivery to the customer;

posting on advertising stands, advertisements, newspapers, posters;

measurement of human physical data:

weighing on medical scales, measuring growth, hand strength by a silometer at the request of the client;

receiving money from customers for the rendered service;

adjustment of measuring instruments;

maintenance of the sales coupons report.

396. Must know:

addresses and working hours of stores and consumer service organizations;

location of advertising and reference stalls in the serviced area and rules for advertising;

adjustment and rules for use of devices designed to measure physical data of a person and rules for their regulation;

rational routes through the city to fulfill the customer's orders.

Paragraph 61. Spackler, 2nd category

397. Description of works:

fixing the surface of simple and medium-complex forms of art products made of wood, papier-mâché manually;

drying of fixing products;

preparation of the surface of the products for the coating;

preparation of coating material according to ready recipes.

398. Must know:

techniques for coating the surface of art products of simple and medium complexity forms, the tool used;

compositions and methods for preparing a keying material;

drying mode of coated products.

399. Examples of work:

papier-mâché boxes –coated.

Paragraph 62. Spackler, 3d category

400. Description of works:

coating the surface of complex forms of art products made of wood with thread, painting, inlay, papier-maché products of various configurations and metal trays manually;

elimination of cracks, dents, holes on the products and their surface alignment with painted mastic for further artistic processing of the products.

401. Must know:

techniques of coating complex art products made of wood and papier-mâché;

coating properties, structure and physical properties of wood.

402. Examples of work:

coating:

1) cigarette case, powder box made of capo-root;

2) papier-mâché jewelry boxes.

Chapter 5. Tariff and qualification characteristics of occupations of workers by grades for work on lapidary production

Paragraph 1. Diamond sawyer, 3d category

403. Description of works:

mechanical sawing of marked diamonds of group II of diamond raw materials of subgroup "a" of quality I and II weighing from 0.25 to 0.75 carats on a multi-section sawing machine;

selecting discs for undercutting and sawing, fixing them and changing them;

periodic sharpening of disk end with diamond paste;

installation, attachment and orientation of diamond glued into mandrel and in fork of sawing boom;

viewing sawn diamonds in a magnifying glass of sixfold and tenfold magnification;

production and delivery of diamonds with weighing on carat or analytical scales.

404. Must know:

installation, operation and maintenance of a sawing machine;

technological process equipment used in sawing of sawing discs;

a cutting and measuring tool;

adhesives and diamond sticking rules;

technology for sawing diamonds on a multi-section sawing machine;

crystallization bases and physical properties of diamonds;

specifications for sawing semi-finished products;

loss rates;

rules for using carat and analytical weights.

Paragraph 2. Diamond sawyer, 4th category

405. Description of works:

mechanical sawing of marked diamonds:

I group of diamond raw materials of subgroup "a" of I and II quality weighing up to 0.15 carats;

group II of diamond raw materials of subgroup "a" of I and III quality with weight from 0.16 to 0.24 carats and from 0.76 to 0.99 carats;

III group of diamond raw materials of subgroup "a" and "b" of quality I and II weighing 1.0 carats and higher, subgroup "c" I quality weighing from 1.0 carats and higher on a multi-section sawing machine;

drilling the sawing discs to the undercut and sawing depending on the weight of the diamond being sawn;

adjustment of spindle with sawing disc in section of sawing machine.

406. Must know:

lifting of sawing machine;

frequency of sawing discs sharpening;

preparation of cutting tool;

technology for sawing diamonds with external defects on a multi-section sawing machine;

crystallographic shapes of diamonds and their sawing planes;

grades of diamond powders used in sawing;

specification for diamond raw materials.

Paragraph 3. Diamond sawyer, 5th category

407. Description of works:

mechanical sawing of marked diamonds of group I of diamond raw materials of subgroup "a" of quality III with weight up to 0,15 carats of group II of diamond raw materials of subgroup "a" III and 17 of quality with weight from 0,16 to 0.99 carats of subgroup "b" of III and II quality with weight from 0,16 to 0.99 carats of subgroup "c" of quality I and II with weight from 0,16 to 0.99 carats of the III group of diamond raw materials of subgroup "a" 3, 4, 5 quality weighing 1.0 carats and higher subgroup "in" 2, 3 and 4th quality with weight of 1.0 carats and higher than subgroup "g" and "d" of 1, 2, 3 and 4 quality with weight of 1.0 carats and higher on multi-section sawing machine;

leveling the sawing discs on the undercut and sawing;

establishment of optimal sawing force modes;

self-refinement and change of sawing direction for defective crystals.

408. Must know:

adjustment of a sawing machine;

sawing modes;

the effect of anisotropy of diamond hardness on the sawing process;

technology for sawing diamonds with inclusions, cracks and other defects.

Paragraph 4. Diamonds peeler, 3rd category

409. Description of works:

cutting and finishing on a turning machine of semi-finished products of smooth-cut and with a minor sculpture of faces in the area of ​ ​ measuring diameter for round shapes of diamonds with a mass of 0.11 to 0.49 carats after treatment;

check of processed semi-finished products for ovality with an indicator of the hour type;

viewing processing quality with a magnifying glass of sixfold and tenfold magnification

selection of mandrels for mechanical and adhesive method of fixation of semi-finished products for round diamonds and attachment of diamond-cutter to cutter holder;

production and delivery of semi-finished products with weighing on carat or analytical scales.

410. Must know:

adjustment, rules of operation and maintenance of the turning machine;

process equipment;

a cutting and measuring tool;

technology of peeling and finishing semi-finished products for round shapes of diamonds on a turning machine;

crystallography bases and physical properties of diamonds;

loss rates;

glue formulation, preparation thereof and rules for gluing semi-finished products into mandrels for round diamond shapes;

specifications for semi-finished products;

adjustment and rules for using carat and analytical weights.

Paragraph 5. Diamonds peeler, 4th category

411. Description of works:

peeling and finishing on a turning machine or semi-automatic of semi-finished products of smooth-cut and with minor sculpture of faces in the area of ​ ​ measuring diameter for round shapes of diamonds with a mass of up to 0.10 and from 0.50 to 0.99 carats after treatment;

checking the diameter and height of the belt of semi-finished products.

412. Must know:

arrangement, rules of semi-automatic operation and maintenance;

technology of peeling and finishing semi-finished products for round shapes of diamonds on a semi-automatic machine;

influence of anisotropy of hardness of diamonds in processing;

arrangement and rules for use of instrumentation;

specification for diamond raw materials.

Paragraph 6. Diamonds peeler, 5th category

413. Description of works:

peelinf and finishing on a turning machine or semi-automatic semi-finished products for round shapes of smooth-cut diamonds and with a minor sculpture of faces in the area of ​ ​ measuring diameter with a mass after treatment of 1.0 to 1.49 carats and with sculpture of faces and defects in the area of ​ ​ measuring diameter with a mass after treatment of up to 0.49 carats;

peeling and finishing semi-finished products on a turning machine for fantasy forms of diamonds weighing up to 0.99 carats after processing;

refinement of semi-finished products for round shapes of diamonds during cutting and during restoration of all dimensions;

checking the turning factor for compliance with the specified one;

selection of diamond-cutters and mandrels for processing and fixation of semi-finished products by mechanical or adhesive method for fantasy forms of diamonds.

414. Must know:

lifting of turning machines and semi-automatic machines;

technology for cutting and refining semi-finished products for fantasy diamond forms;

methods of processing diamonds and semi-finished products with natural defects;

rules for gluing semi-finished products for processing for fantasy diamond forms;

specification for diamonds.

Paragraph 7. Diamonds peeler, 6th category

415. Description of works:

peeling and finishing on a turning machine or semi-automatic semi-finished products for round shapes of smooth-cut diamonds and with a minor sculpture of faces in the area of ​ ​ measuring diameter with a mass after treatment of 1.50 carats and above and with sculpture of faces and defects in the area of ​ ​ measuring diameter with a mass after treatment of 0.50 carats and above;

peeling and finishing semi-finished products on a turning machine for fantasy forms of diamonds weighing from 1.0 carats and higher;

refinement of semi-finished products for fantasy forms of diamonds in the process of cutting and during restoration of all dimensions;

independent refinement of technological transitions and processing modes taking into account crystallographic features of processed semi-finished products.

416. Must know:

adjustment of turning machines and semi-automatic machines;

physical and mechanical properties of diamonds during processing;

treatment modes of semi-finished products with natural defects.

Paragraph 8. Diamond marker, 5th category

417. Description of works:

determination of the maximum plane for single sawing of diamonds 1 and 2 of the quality of all groups of diamond raw materials for obtaining diamonds of maximum mass and application of a flushable and indelible marking line;

studying diamond crystals with a magnifying glass of sixfold and tenfold magnification of the microscope and sorting them for sending to technological operations;

sawing, splitting, cutting (grinding);

production and delivery of diamonds with weighing on carat or analytical scales.

418. Must know:

specifications for diamond raw materials and semi-finished products;

technology for marking and processing diamonds for round shapes of diamonds;

crystallographic properties of diamonds;

used diamond-cutting forms;

rules for the use of control and measurement tools for carat and analytical weights;

rules for processing packages and documentation;

instruction on the use of special ink;

rules for the use of computer equipment.

Paragraph 9. Diamond marker, 6th category

419. Description of works:

determining a maximum plane for single and multiple sawing of diamond crystals 3, 4 and 5 of the quality of all groups of diamond raw materials to obtain diamonds of maximum mass and applying a washable and indelible marking line;

re-marking diamond crystals;

detection of defects in crystals that shall be subject to chipping or removal of defects to the plane of division;

viewing crystals with internal voltages using a polarization microscope and marking them accordingly;

marking by reference-samples and by design parameters of the crystal.

420. Must know:

specifications for diamonds;

technology for processing diamonds for fantasy and stepped diamond shapes;

the effect of anisotropy of the hardness of diamond crystals on the processing process;

methods for marking defective diamonds;

calculated marking methods.

Paragraph 10. Diamond splitter, 5th category

421. Description of works:

single splitting of diamonds of all weight groups of crystallographic forms of any complexity and chipping of growth layers on the surface of crystals to give them technological shape;

viewing diamonds for defects;

selection of splitting direction and division plane;

identification of the possibility of giving crystals the most correct geometric shape, marking;

selection and installation of cutters in mandrels;

fixing (gluing) marked diamonds into mandrels;

orienting the crystals to a position convenient for splitting;

manually applying a hairline to crystals by a diamond cutter;

production and delivery of diamonds with weighing on carat or analytical scales.

422. Must know:

specifications for diamond raw materials and semi-finished products;

diamond processing technology bases in round diamonds;

single splitting technology;

process equipment and tools;

types and properties of adhesives and washers;

methods of securing diamonds in mandrels;

loss rates;

rules for the use of carat and analytical weights;

package and documentation rules.

Paragraph 11. Diamond splitter, 6th category

423. Description of works:

multiple splitting of diamonds of all weight groups, crystallographic forms of any complexity in order to remove layers of growth, inclusions and cracks and to give the crystals a technological shape;

viewing diamonds for defects and choosing directions of multiple splitting;

marking the crystal fission planes to obtain the most regular semi-finished products for round, fantasy and stepped diamond shapes;

application of tick marks on crystals at laser installation;

detection of defects in crystals to be chipped or brought to the plane of division.

424. Must know:

specifications for diamonds;

diamond processing technology in stepped and fantasy diamond forms;

multiple splitting technology;

basic crystallographic forms of diamonds and the effect of anisotropy of crystal hardness on the processing process;

adjustment, rules of laser installation operation and rules of use of control and control and measurement tools, polarization and binocular microscopes.

Paragraph 12. Diamond sorter, 4th category

425. Description of works:

preliminary sorting of sawn, split, ground and turned diamond semi-products depending on shape, size and depravity, extraction of defective semi-products;

piece-by-piece measurement of semi-finished product diameter using control and measurement tools;

calculation of semi-finished products, their combination and weighing on carat or analytical scales;

processing of packages and documentation.

426. Must know:

specifications for diamond raw materials and semi-finished products;

types of defects;

adjustment and rules for using the indicator, caliper, magnifying glass, carats and analytical weights;

rules for preparation of documentation for preliminary sorting of semi-finished products.

Paragraph 13. Diamond sorter, 5th category

427. Description of works:

sorting of sawn, split, ground and turned diamond semi-finished products according to technological indices and parameters in order to direct them to subsequent technological operations for processing in diamonds round, fantasy and stepped forms of cutting;

setting parameters for processing of semi-finished products using counting, optical and instrumentation instruments;

selection of semi-finished products in the batch according to weight groups and diameters taking into account difference, marking of batches.

428. Must know:

technology of diamond semi-finished products sorting and processing at technological operations;

crystallography bases and physical properties of diamonds;

influence of anisotropy of diamond hardness on diamond processing processes;

types of defects, their impact on diamond processing processes;

adjustment and rules for using polarization and binocular microscopes, counting and computing equipment;

process equipment used in diamond sorting.

Paragraph 14. Diamond sorter, 6th category

429. Description of works:

sorting diamond raw materials for diamonds of round, fantasy and stepped forms of cutting;

viewing diamonds for internal stresses, measuring crystal parameters, examining the shape and defects of diamonds, choosing optimal cutting options and directing diamonds to marking;

rejection of unsuitable diamonds;

selection of a batch of diamonds by weight groups.

430. Must know:

technology for sorting diamond raw materials and technology for processing diamonds in round, fantasy and stepped shapes;

geometrical parameters of diamonds;

color of diamonds and its impact on the quality of diamonds;

methods for removing vices;

specification for diamonds.

Paragraph 15. Diamond carver, 3d category

431. Description of works:

carving and polishing the faces of the top or bottom of diamond semi-finished products for round diamonds on 17 and 33 faces weighing up to 0.05 carats on a border machine in manual carving devices;

preparation of the limit disc and machine for operation;

selection of necessary accessories, collets and mandrels depending on size of processed semi-finished products;

viewing the quality of the carving using a magnifying glass of sixfold and tenfold magnification;

production and delivery of semi-finished products with their weighing on carat or analytical scales.

432. Must know:

installation, operation and maintenance of the carving machine;

technological process equipment, carving and measuring tools;

technology of cutting semi-finished products for round shapes of diamonds on 17 and 33 faces;

loss rates;

specifications for semi-finished products;

technology for preparing the carving disk for operation;

rules for using carat and analytical weights.

Paragraph 16. Diamond carver, 4th category

433. Description of works:

complete carving and polishing of diamond semi-finished products on a border machine with their installation in hand-held carving devices for round diamonds on 17 and 33 faces and re-cutting them during restoration with a diamond mass range, seventeen-grained to 0.04 carats, thirty-grained to 0.05 carats;

preliminary carving of the site, 1-4 faces of diamond semi-finished products with minor defects on the boundary machine in manual carving devices, 8-16 faces of the bottom and top of the semi-finished product on a robotic complex or on an automatic manipulator of all weight groups for round diamonds;

selection of necessary devices, collets and mandrels for processing of semi-finished products into round diamonds on 17 and 33 faces.

434. Must know:

adjustment, operation of a robotic complex, an automatic manipulator and rules for their care, technological equipment;

adjustment and rules for use of control and measurement tools.

Paragraph 17. Diamond carver, 5th category

435. Description of works:

complete cutting and polishing of diamond semi-finished products into diamonds of a round shape on 57 faces and re-cutting during restoration weighing up to 0.99 carats on a border machine in manual carving devices, with the use of a manipulator at the workplace for preliminary polishing of the semi-finished product faces;

complete carving and polishing of diamond semi-finished products into diamonds of stepped shapes of all dimensions on a border machine in manual appliances and re-cutting during restoration of diamonds of stepped shapes weighing up to 0.99 carats;

full carving and polishing of diamond semi-finished products into diamonds of fantasy forms on a carving machine in manual carving devices weighing up to 0.99 carats;

preliminary carving of the site, 1-4 faces of diamond semi-finished products with significant defects for round diamonds with a mass of up to 0.49 carats after processing on a carving machine in manual carving devices or on a robotic complex;

preliminary carving (grinding) of diamond semi-finished products for diamonds of fantasy forms with a mass of up to 0.49 carats after processing on a carving machine in manual carving devices;

installation of sharpened diamonds in satellite collets and dependence on the height of the belt and its diameter using control and measurement tools;

selection of necessary devices, collets and mandrels for processing semi-finished products into diamonds of 57 round faces, stepped and fantasy forms of carving.

436. Must know:

corrective adjustment of a carving machine, a robotic complex and an automatic manipulator, devices and tools for them;

technology for carving semi-finished products into diamonds round on 57 faces, step and fantasy forms;

methods for selecting the soft direction of grinding diamonds;

specification for diamonds of all forms of carving.

Paragraph 18. Diamond carver, 6th category

437. Description of works:

complete carving and polishing of diamond semi-finished products into diamonds of a round shape on 57 faces and re-cutting during restoration with a mass of 1.0 carat and higher on a carving machine manual carving devices, with the use of a manipulator at the workplace for preliminary polishing of the faces of the semi-finished product;

complete cutting and polishing of diamond semi-finished products into diamonds of fantasy forms on a carving machine manual carving devices weighing from 1.0 carat and above and re-cutting of diamonds when restoring stepped forms weighing from 1.0 carat and above and fantasy forms of all dimensions;

preliminary cutting of the site, 1-4 faces of diamond semi-finished products with significant defects for round diamonds with a mass of 0.50 carats and higher after processing on carving machine manual carving devices or on a robotic complex;

preliminary cutting (grinding) of diamond semi-finished products for diamonds of fantasy forms with a mass after processing from 0.50 carats and higher on a carving machine manual carving devices.

438. Must know:

adjustment of a control machine, a robotic complex, an automatic manipulator, devices and tools for them;

carving technology for all forms of diamonds, taking into account rational methods of processing semi-finished products, for the manufacture of diamonds of as large a mass as possible.

Paragraph 19. Diamond installer, 2nd category

439. Description of works:

installation and sticking of marked diamonds on mandrels and accessories with the help of special glue or adhesive mass;

obtaining diamonds and weighing them on carat or analytical scales;

selecting mandrels according to crystal sizes;

preparation of adhesive mass;

alignment and elimination of crystal distortions in mandrels, in drying cabinet.

440. Must know:

recipe of glue, adhesive mass and their preparation;

equipment and accessories used in gluing and installation;

sawing and processing planes of natural diamonds;

operation of electric heating devices;

rules for the use of carat and analytical weights;

instructions for gluing diamonds.

Paragraph 20. Diamond washer, 2nd category

441. Description of works:

washing diamonds in porcelain containers by boiling in concentrated sulfuric acid with nitrate and in sodium hydroxide solution under an exhaust cabinet, manually or in semi-automatic devices, washing them in distilled water and drying;

washing diamonds in acetone or hydrolysis alcohol, manually or in ultrasonic installations;

coating of diamond semi-finished products with technical borax solution;

obtaining diamonds with weighing on carat or analytical scales.

442. Must know:

composition and rules of solutions use;

manual and semi-automatic washing of diamonds;

regulations for the operation of equipment and equipment for the washing of diamonds;

rules for the use of carat and analytical weights;

rules for safe handling of acids and alkalis.

Paragraph 21. Diamond sorter, 5th category

443. Description of works:

sorting and evaluation of round-shaped diamonds on 17 faces weighing up to 0.04 carats, on 33 faces weighing up to 0.05 carats, on 57 faces weighing up to 0.29 carats by weight groups, defects and color;

determining the quality characteristics and prices of diamonds according to the price list;

weighing diamonds on carat and analytical scales;

packaging and documentation with sorted and evaluated diamonds.

444. Must know:

specification and price list for round diamond wholesale prices;

the dependence of prices on the mass, color, defects and shapes of diamonds;

fundamentals of crystallography and mineralogy, physical, chemical and mechanical properties of diamonds;

round diamond evaluation technology;

process equipment and instruments used to evaluate round diamonds;

adjustment and rules for using carat and analytical weights, polarization and binocular microscopes;

foundations of diamond processing technology.

Paragraph 22. Diamond sorter, 6th category

445. Description of works:

sorting and evaluation of round diamonds by 57 faces weighing 0.30 carats and higher, diamonds of fantasy and stepped forms of all dimensions by weight groups, defects and color;

checking the geometrical parameters of diamonds on a special goniometric device;

establishing the quality characteristics and prices of diamonds according to the price list;

determining the economic feasibility of re-carving to eliminate defects in diamonds;

selection of diamonds of all forms of cutting and weight groups for export taking into account quality characteristics and optical effect (diamond games).

446. Must know:

specifications and price list of wholesale diamond prices of fantasy and stepped cut forms;

types of defects and methods of their removal;

geometric parameters and their effect on the optical properties of diamonds;

requirements for diamonds selected for export;

technology for estimating diamonds of fantasy and stepped forms of carving;

technological equipment and used devices for evaluating diamonds of fantasy and stepped shapes.

Chapter 6. Tariff and qualification characteristics of workers' occupations by categories for work on the production of art products from metal

Paragraph 1. Art casting molder, 2nd category

447. Description of works:

manually forming by models and samples in supports or in soil castings of art products with a pattern of simple complexity;

details of works of art having projections on the surface of the rib with a number of rods from one to three;

assembly of simple shapes

participation in casting forms with metal.

448. Must know:

techniques for manual molding of art products with a simple complexity pattern;

procedure for determination of feeder installation places and elimination of minor defects in them;

control rules for lifting mechanisms;

purpose and conditions of use of tools and accessories used in moulding;

methods of determining drying quality of moulds and rods;

model storage rules;

simple form assembly technology.

449. Examples of work:

molding:

1) toys;

2) artistic masks;

3) plaques.

Paragraph 2. Art casting moulder, 3d category

450. Description of works:

manual moulding by models and samples in packs or in soil of castings of art products with a pattern of medium complexity, details of artistic works with a number of rods of more than three;

assembly of medium-complexity forms with installation of rods and refrigerators;

manufacture of molds according to melted models of table sculpture assembled in blocks and sets, using a vibrating machine of pneumatic, mechanical or electromagnetic action;

preparation of refractory compositions, their application on model blocks of table sculpture.

451. Must know:

techniques for manual molding of art products with a medium-complexity pattern;

composition and properties of moulding mixtures and other materials used in the manufacture of molds, various refractory compositions applied to meltable models, properties and temperature of metal poured into molds;

density of moulds packing, their gas permeability;

methods of compacting the molding composition in making table sculpture;

adjustment and principle of operation of various vibration machines, drying mode and degree of drying of molds and rods;

requirements for ready forms;

general information on tolerances and fits

adjustment and method of application of instrumentation and devices;

medium-complexity form assembly technology.

452. Examples of work:

molding:

1) bas-reliefs, artistic bars;

2) small jewelry products having the form of plates with a single or double-sided pattern;

3) artistic pens for various purposes.

Paragraph 2. Art casting moulder, 4th category

453. Description of works:

manually forming by models and samples in supports or in soil castings of art products with a complex pattern;

forming parts in a lump manner according to single gypsum models with undercuts and the presence of accessories cast in separate blocks or in whole with the manufacture of a frame;

moulding of parts subject to multi-dimensional treatment by pressure testing and enameling;

assembly of complex shapes with a large number of intersecting rods on a special paint;

preparation of the necessary tooling for moulding;

installation of wax models in blocks and sets;

moulding rubber mold blanks on a vulcanized press according to metal models and samples;

cutting rubber molds having up to 4 parts for three-dimensional models with convex-concave surfaces.

454. Must know:

techniques for manual moulding of castings of art products with a complex pattern;

technology of assembly of complex shapes, physical properties of raw materials, model mixture and their influence on quality of castings;

shrinkage and machining allowance sizes;

casting and mechanical properties of metal poured into molds, places of installation of runners, profits and evaporators;

processes and modes of drying of moulds in drying and roasting furnaces and at the place of moulding;

requirements for castings;

the effect of the cooling rate of the metal in the mold on the casting structure;

requirements for model-support equipment;

methods of cutting rubber, laying in a mold with a model, checking the correctness of cutting the mold;

equipment operation methods;

pressing modes, methods of using a cutting measuring tool.

455. Examples of work:

molding:

1) brooches with filigrani elements;

2) details of prefabricated sculptures;

3) rings with a volumetric pattern;

4) lockets, rings;

5) earrings and pendants of various types;

6) parts composite bracelets with bas-relief and plant ornaments.

Paragraph 3. Art casting moulder, 5th category

456. Description of works:

manually forming castings with a particularly complex pattern according to models and samples in supports or in soil;

assembly of particularly complex shapes;

finishing of molds for metal filling;

production of moulds with several connectors in plane and in curvilinear surfaces for multivariate and thin-walled castings of high accuracy according to reference models, templates, drawings and samples;

cutting molds having more than 4 parts, with inserts, spirits, undercuts facilitating extraction of wax model from the mold for models with bevel-filigree elements, curvilinear surface, cross-section transitions of different thickness, deep undercuts.

457. Must know:

techniques for manual moulding of castings of art products with a particularly complex pattern;

technology of assembly of particularly complex shapes, runner system calculation;

requirements for finishing and assembly of particularly complex castings;

devices for determining moisture of molds and rods, the design of molding machines of various types.

458. Examples of work:

molding:

1) openwork bracelets;

2) bracelets with bas-relief and plant ornaments;

3) brooches and filigree rings;

4) statues and busts;

5) decoration of buildings and structures with ornaments and openwork gaps.

Paragraph 4. Art casting moulder, 6th category

459. Description of works:

manual moulding of unique and exhibition artistic works according to models and samples in supports or in soil;

production of forms of unique multi-figure compositions with complex composite construction and for experienced and experimental castings;

marking unique multi-figure compositions to separate blocks of gypsum models;

production of wax product blocks, installation of separate wax blocks in the composition.

460. Must know:

techniques for manual molding of unique and exhibition art works;

methods of making molds according to models, templates, samples and skeletons for experimental castings;

basics of human and animal plastic anatomy.

461. Examples of work:

molding:

1) political portrait sculptures;

2) sculptures of animals.

Paragraph 1. Metal products gluer, 2nd category

462. Description of works:

gluing of metal parts of simple and medium configuration complexity;

performing all ancillary and preparatory work during the gluing process;

preparation of glues of the required quality according to the instructions.

463. Must know:

technological process of metal gluing with metal and other materials of parts of simple and medium configuration: glass, plastic, ceramics, grades of adhesives, their composition and methods of preparation, physical and mechanical properties of adhesive joints.

464. Examples of work:

gluing:

1) breastplate badges;

2) plaques.

Paragraph 2. Metal products gluer, 3d category

465. Description of works:

gluing of complex configuration parts;

preparation of complex adhesive compositions according to the recipe;

heating of parts and assemblies to the required temperature before application of glue.

466. Must know:

technological process of metal gluing with metal and other materials of parts of complex configuration;

adjustment, principle of operation and rules of operation of serviced equipment, special devices and control and measuring tools;

technical specifications for delivery of products after gluing.

467. Examples of work:

gluing:

cups, prizes.

Paragraph 1. Artist of decorative painting on metal, 2nd category

468. Description of works:

artistic painting of the sides of metal trays and children's products with a simple ornament on finished samples with aluminum and bronze powder using varnish and paints.

469. Must know:

technique for painting simple ornaments on the sides of trays;

rules for preparation of products for painting;

properties and quality of paint, varnishes and solvents applied to them;

numbers and quality of brushes for painting ornaments with varnishes and paints.

Paragraph 2. Artist of decorative painting on metal, 3rd category

470. Description of works:

artistic painting of the sides of metal trays with ornaments of medium complexity;

application of sheet gold and potal to the lacquer.

471. Must know:

technique for painting ornaments of medium complexity on the sides of trays with paints, bronze, aluminum, drawing a pattern, techniques for working with sweat and dry gold;

technical specifications for production of trays.

Paragraph 3. Artist of decorative painting on metal, 4th category

472. Description of works:

artistic painting of the sides of metal trays with complex ornaments;

painting lacquered trays with simple and medium complexity floral-ornamental compositions in the technique of dense and lessening Jostovian painting according to their own fantasy under the guidance of higher-qualification artists;

layout of simple in shape field and garden flowers: poppies, daisies, field pansies, forget-me-nots and the like in bouquets and wreaths and organizing them in rhythm and color in accordance with the shape and background of the tray.

473. Must know:

technique for painting boards with complex ornaments and trays with simple and medium-complexity floral-ornamental compositions;

the basic principles of the construction of floral and ornamental compositions, the technique of two-layer oil painting;

drying mode of trays after painting;

properties of sheet gold and other materials;

character of painting color change during hot drying of the product.

Paragraph 4. Artist of decorative painting on metal, 5th category

474. Description of works:

artistic painting of lacquered trays with simple, medium complexity and complex floral-ornamental compositions according to their own fantasy;

variant execution of art painting;

management of the artist's work of lower qualifications.

475. Must know:

technique for painting trays with complex floral and ornamental compositions;

various decorative techniques for the design of trays, traditional for the Jostovian crafts.

Paragraph 5. Artist of decorative painting on metal, 6th category

476. Description of works:

artistic painting of metal trays with especially complex compositions and large unique products: screens, boards for tables that require high artistic and technical performance.

477. Must know:

style features of Jostovian art;

basics of color science;

drawing up floral backgrounds in the technique of dense and loess painting;

various floral backgrounds using metal potals, inlay with pearl and painting on it;

methods of applying a background using a spraying machine.

478. Technical and vocational (secondary special, secondary professional) education shall be required.

Paragraph 1. Tray lacquerer, 4th category

479. Description of works:

multiple coating with light lacquer of the surface of trays and other artistic products made of metal until creating a transparent, shiny film with intermediate exposure and drying;

cutting of combined decorative backgrounds for corresponding art paintings;

coating and metal lining;

preparation of the surface of products for background cutting and painting for coating, fixation of paints with preservation of color scheme.

480. Must know:

methods of lacquering trays and other artistic products made of metal;

properties of dyes and varnishes;

compiling them at a certain viscosity;

drying modes and lacquer film strength;

color formation rules;

preparation of colors, cutting of backgrounds for natural rocks using imitating coatings, boiling of drip varnish and its preparation for operation;

selection and binding of special varnishes and brushes.

Paragraph 1. Tray grinder, 3d category

481. Description of works:

manual rough grinding with pumice and coarse cloth on the lacquered surface of metal trays and other artistic metal products;

washing, drying, wiping and preparing trays and other artistic products made of metal of simple and medium complexity for painting, as well as for lacquering on an artistically decorated surface.

482. Must know:

technique and methods of manual grinding with pumice and coarse cloth of lacquered surface, requirements for the surface of products after rough grinding;

selection of grinding materials depending on the type of grinding;

properties and qualities of materials.

Paragraph 2. Tray grinder, 4th category

483. Description of works:

manual finishing grinding using a set of abrasive pastes and powders on the lacquered surface of metal trays and other artistic metal products;

preparation of the surface of trays and other artistic products made of metal of complex forms for decorative high-quality coating and painting.

484. Must know:

technique and methods of grinding with abrasive pastes and powders, properties of the filler and decorative coating;

rules for selection of abrasive materials and tools;

rules for surface preparation for high-quality coating;

technological process of trays painting.

Chapter 7. Tariff and qualification characteristics of occupations of workers for the production of art products from papier-mâché with miniature painting

Paragraph 1. Collector of wood and papier-mâché products, 2nd category

485. Description of works:

assembly of simple and medium complexity of assemblies and products from finished parts according to sketches and drawings manually and on machine tools;

purpose and operation principle of the serviced equipment.

486. Must know:

methods of locksmith assembly of parts and movable units;

technological sequence of carpentry processing of simple and medium complexity of wood and papier-mâché products and assemblies;

tool and accessories.

487. Examples of work:

assembly:

1) Bogorodsky toys;

2) jewelry boxes.

Paragraph 2. Collector of wood and papier-mâché products, 3rd category

488. Description of works:

assembly of complex units and products according to sketches and drawings manually and on machine tools;

manual production of metal hinges and their insertion into products;

adjustment and methods of equipment operation control.

489. Must know:

methods of assembly of complex units and products from papier-mâché and wood;

methods of locksmith processing at production of hinges and their fixation in products;

methods of equipment control.

490. Examples of work:

assembly:

1) sticks, suppliers;

2) powder boxes.

Paragraph 3. Collector of wood and papier-mâché products, 4th category

491. Description of works:

assembly of highly complex highly artistic and unique wood and papier-mâché products according to drawings and sketches manually and on machine tools;

production of particularly complex parts according to samples and sketches;

adjustment of used equipment.

492. Must know:

methods of assembly and processing of particularly complex wood and papier-mâché products;

rules for adjustment of used equipment.

493. Examples of work:

assembly:

1)caskets;

2) furniture;

3) breadbin.

Paragraph 4. Cardboard coiler, 3d category

494. Description of works:

winding simple and medium complexity of cut cardboard blanks onto templates;

manual cutting of cardboard into blanks according to specified dimensions;

selection and quality control of blanks;

pressing of glued "coils" and plates and their drying;

impregnation with linen oil of wrapped papier-mâché blanks in baths with electric heating;

loading papier-maché blanks into drying chambers;

control of temperature modes, keeping of parts and workpieces during drying and pressing.

495. Must know:

methods of winding blanks onto templates;

adjustment and operating principle of the used equipment;

methods of rational loading of parts, semi-finished products and blanks into drying chambers;

drying temperature mode;

rules of linen oil impregnation of plates and coils;

oil heating temperature;

methods for determination of impregnation readiness.

496. Examples of works.

parts to jewelry boxes, panel - winding cardboard.

Paragraph 5. Cardboard coiler, 4th category

497. Description of works:

winding complex cut blanks onto templates;

laying sheets in plates;

cutting cardboard on machines and board-cutting machines with independent markings;

loading of parts and blanks from papier-maché into drying chambers;

adjustment of machine tools.

498. Must know:

methods of pressing glued blanks on angular and double-sided presses;

rules of operation and adjustment of the serviced equipment.

499. Examples of work:

details to the caskets, powder boxes - winding cardboard.

Paragraph 6. Artist of miniature painting, 3rd category

500. Description of works:

decoration of papier-mâché varnish products with simple plots using the technique of multilayer oil miniature painting and tempering painting using samples and sketches using sheet gold and painting on it (painting according to "through") or executed with created gold.

501. Must know:

technique of body and loosening miniature painting with tempera or oil paints;

properties and quality of used paints, brushes and varnishes;

techniques for preparation of products for painting;

primer, drawing transformation;

manufacture of various paints of the required consistency.

502. Examples of work:

painting:

1) notebooks;

2) landscapes, silhouette images.

Paragraph 7. Artist of miniature painting, 4th category

503. Description of works:

decoration of papier-mâché varnish products with medium-complexity plots using multilayer technique of oil miniature painting and painting with tempera paints based on samples and sketches and traditional decorative techniques of design according to these samples.

504. Must know:

techniques for painting lacquer products with medium-complexity plots;

basics of decorative painting and drawing composition;

influence of varnishes on pigment color, methods of preparation of products for painting.

505. Examples of work:

painting:

1) compositions with several figures in combination with the image of landscapes and animals;

2) jewelry boxes "Alenushka";

3) jewelry boxes "Firebird".

Paragraph 8. Artist of miniature painting, 5th category

506. Description of works:

decoration of papier-mâché varnish products with complex subjects and using multilayer technique of oil miniature painting and painting with tempera paints according to their own compositions;

changing the dimensions of the pattern depending on the dimensions of the semi-finished products;

production of new samples by composite compositions.

507. Must know:

techniques for painting lacquer products with complex subjects;

technique of application of metal liners, powders and pearl;

technique of execution of all applied decorative methods of product design:

methods of changing the dimensions of the pattern depending on the dimensions of semi-finished products.

508. Examples of work:

painting:

1) ornamental and multi-figured compositions with several scenes;

2) jewelry boxes "Hunters on the halt";

3) jewelry boxes "Konek-Hunchback".

Paragraph 9. Artist of miniature painting, 6th category

509. Description of works:

decoration of papier-mâché varnish products with especially complex subjects using multilayer technique of oil miniature painting and painting with tempera paints according to their own compositions;

performing especially complex multi-figure compositions, miniature portraits, landscapes, still-life painting both according to these samples and according to their own drawings and sketches;

creation of new unique and exhibition samples.

510. Must know:

laws for the construction of particularly complex thematic and multi-figure compositions;

techniques for decorative design of miniature products traditional for each of the varnish crafts, and technical specifications for the manufacture of products.

511. Technical and vocational (secondary special, secondary professional) education shall be required.

512. Examples of work:

painting:

1) the casket "Salute on Red Square";

2) miniature "The Tale of King Saltan."

Paragraph 10. Artist of miniature painting, 7th category

513. Description of works:

decoration of papier-mâché varnish products according to their own compositions using multilayer technique with oil and tempera paints in the traditions of folk miniature painting;

workshop, Palekh and Fedoskan miniature, made in a realistic manner in bright colors on a black lacquer background with loosening on pearl or foil leaves;

performing complex folklore, historical and literary plots, portraits, landscapes, still-life paintings, ornaments according to their own drawings and sketches;

creation of new unique and exhibition samples, copyright products and exclusive collections.

514. Must know:

laws for the construction of complex thematic and multi-figure compositions;

techniques of decorative design of miniature products in the traditions of the workshop, Palekh and Fedoskin paintings;

basics of painting, technical specifications for the production of products.

515. Technical and vocational (secondary special, secondary professional) education shall be required.

Paragraph 11. Papier-mâché biller, 2nd category

516. Description of works:

manually filing and on machine parts and semi-finished products from papier-maché of simple shapes;

filing of coils and blanks according to specified dimensions on a circular saw;

grinding of edges on grinding machine, tool sharpening.

517. Must know:

methods of filing and sawing of parts and semi-products of simple shapes on machines and manually;

sharpening rules for the applied tool;

purpose and operation principle of the serviced equipment.

518. Examples of work:

1) parts to jewelry boxes, panels - filing and cleaning;

2) coils wound - filing.

Paragraph 12. Papier-mâché biller, 3d category

519. Description of works:

filing on machines and manually parts and semi-finished products from papier-mache of medium complexity;

grinding of edges of the product coats on the emery wheel to the required size as per drawings;

control of used equipment operation.

520. Must know:

methods of filling parts and semi-finished products of medium complexity;

adjustment and rules for regulation of serviced equipment;

processing sequence of products made of papier-mache.

521. Examples of work:

boxes for value storage - description;

2) covers - cleaning of external and internal surfaces;

3) jewelry boxes - cleaning of external and internal surfaces.

Paragraph 13. Papier-mâché biller, 4th category

522. Description of works:

manually filing and on machine parts and semi-finished products from papier-maché of complex shapes;

adjustment of used equipment.

523. Must know:

methods of filling of parts and semi-finished products of complex shapes;

kinematic diagrams and rules for adjustment of the used equipment, specifications for semi-finished products.

524. Examples of work:

filing:

1) combined products.

2) miniatures.

3) half-chat.

Chapter 8. Tariff and qualification characteristics of workers' occupations for sculpture production

Paragraph 1. Patinating worker, 1st category

525. Description of works:

performance of preparatory works before patenting and rendering of products;

washing, drying, treatment with a mixture of acids or an alkali solution of the surface of a sculpture of metal, priming of gypsum or mastic products under the guidance of a patenting worker of higher qualification;

grinding, sieving and mixing of materials for preparation of various chemical solutions and tinting mixtures.

526. Must know:

purpose of initial materials, which shall be part of solutions and tinting mixtures, rules for handling acids and alkalis.

Paragraph 2. Patinating worker, 2nd category

527. Description of works:

performing preparatory work before patinating and tinting, washing, drying, treatment with a mixture of acids or a solution of an alkali surface of a sculpture made of metal, priming of gypsum or mastic products;

preparation of pickling mixtures and primer compositions according to specified recipes under the guidance of a patinating worker of higher qualification;

single-tone painting and bronzing of the surface of sculptural works and architectural details made of gypsum, mastic, concrete.

528. Must know:

technology of the process of etching, degreasing, cleaning and priming of the patented and rendered surface of products;

properties of acids, solutions, paints.

Paragraph 3. Patinating worker, 3rd category

529. Description of works:

patinating and rendering of uncomplicated sculptural pieces and architectural details from metal, gypsum, mastic, concrete with chemical solutions or tinting mixtures imitating bronze, silver, cast iron, ivory and the like;

preparation of mixtures of acids, alkali solutions according to given recipes under the guidance of a patinating worker of higher qualification.

530. Must know:

methods of patenting and tinting simple sculptural works and architectural details;

chemical properties and light resistance of individual dyes.

Paragraph 4. Patinating worker, 4th category

531. Description of works:

patinating and tinting by samples of complex sculptural works and architectural details made of metal, gypsum, mastic, concrete with chemical solutions or tinting mixtures;

coating metal products with lacquers or a wax solution in turpentine to obtain a protective film protecting against corrosion.

532. Must know:

methods of patenting and tinting complex sculptural works and architectural details;

chemical properties of patinating solutions and tinting mixtures;

methods of applying a protective film;

paint spray device and rules of its operation;

rules of safe operation with aggressive potent chemical solutions.

Paragraph 5. Patinating worker, 5th category

533. Description of works:

patinating and tinting of especially complex sculptural works and architectural details made of metal, gypsum, mastic, concrete with chemical solutions and tinting mixtures;

detection on tinted surface of light-and-shades;

preparation of pickling mixtures, priming compositions, mixtures of acids, alkaline solutions for patinating and toning according to a given formula;

management of the work of patinating worker of lower qualifications.

534. Must know:

methods of patenting and tinting of especially complex sculptural works and architectural details;

varieties of paints, chemicals, varnishes;

methods of preparing chemical solutions, mixtures for patinating and tinting;

dye composition technology for multi-tone painting;

methods of fixing tonic compositions, methods of detecting shades.

Paragraph 6. Patinating worker, category 6

535. Description of works:

patenting and tinting of unique exhibition sculptural works from various materials with imitation for metal, stone, ceramics, wood, old bronze, silver and the like;

formulation of etching mixtures, priming compositions, chemical solutions and tinting mixtures;

production of samples of tinting and patenting of sculptural works from various materials with selection of colour scheme.

536. Must know:

methods of patenting and tinting unique exhibition sculptural works;

technology of patenting and tinting;

technology of application of varnishes, fasteners that protect the patinated and tinted surface of the product from destruction;

the designation of chemicals and their effects on non-ferrous metals;

formulation technology for patenting and tinting with selection of color palette of solutions and compositions.

Paragraph 7. Sculptor of sculpture production, 1st category

537. Description of works:

performance of preparatory works before sculpting;

screening of gypsum, cement, sand;

washing of marble crumbs;

preparation of sculptural clay, simple concrete mixtures;

blank of scum, hemp;

cutting glue;

welding grease and glue according to the specified recipe;

cutting the surface of the stucco to install stucco products;

movement of materials, molds, gypsum and concrete products within the working zone.

538. Must know:

materials used in sculpture production and rules for their handling;

procedure for making solutions, mixtures;

rules for welding grease, glue.

Paragraph 8. Sculptor of sculpture production, 2nd category

539. Description of works:

casting from gypsum and packing from concrete mixture in lumped forms of accessories of sculptural works and details of architectural sculpture, coating of forms with grease and varnish under the guidance of a higher qualification sculptor;

casting simple plastic figurines in adhesive forms;

preparation of complex concrete mixtures, gypsum and plastic solutions, mastic according to the given formula;

installation of simple architectural parts on site under the guidance of a more qualified sculptor.

540. Must know:

technology of mixture solutions preparation;

rules for the preparation of moulds for casting products therein;

tool handling rules.

Paragraph 9. Sculptor of sculpture production, 3rd category

541. Description of works:

casting from gypsum in lumped, glued and molded forms, packing from concrete mixture in lumped forms of simple sculptural works and details of architectural sculpture;

coating the moulds with grease and varnish in lump and glue moulds;

production of simple architectural parts from papier-maché and mastic with finishing 2 by grinding after drying;

casting from plastics in adhesive, moulding and metal forms of complex figurines;

installation on the place of simple sculptural works under the guidance of a sculptor of higher qualification.

542. Must know:

methods of casting and stuffing simple sculptural works and details of architectural sculpture;

dosage of gypsum and plastic solutions, concrete mixtures, mastic, papier-mâché;

methods of using lubricants, varnishes, technology of finishing sculptural works from gypsum, concrete, mastic, papier-mâché.

Paragraph 10. Sculptor of sculpture production, 4th category

543. Description of works:

casting from gypsum in lumped, glued and molded forms, packing from concrete mixture in lumped forms, installation, application of texture, grinding from gypsum and concrete in complex sculptural works and architectural sculpture details;

making from papier-mâché and mastic complex details of architectural sculpting with grinding and finishing;

plastic casting of complex figurines by wax casting;

installation in place of simple and complex sculptural works and details of architectural sculpture.

544. Must know:

methods of casting and packing complex sculptural works and details of architectural sculpture;

technology of preparation of lumped, glued and moulded forms;

formulation of layered concrete mixtures with imitation for natural stone;

methods of reinforcement of products and rules for placement of load-bearing frames;

methods of preparing plastic masses according to a given formula.

Paragraph 11. Sculptor of sculpture production, 5th category

545. Description of works:

casting from gypsum in lumped, glued and molded forms, packing from concrete mixture in lumped forms, installation, finishing and installation in place of especially complex sculptural works and architectural sculpture details;

production from mastic and papier-mâché in lumped, glued and combined forms of especially complex sculptural and architectural details, finishing and installing them on curved surfaces;

casting of particularly complex figurines from plastic masses in lumped gypsum and metal forms entirely into "rolling" or by method of melting wax casting.

546. Must know:

methods of casting and packing of especially complex sculptural works and details of architectural sculpture;

technology of casting from gypsum, plastic masses, packing with concrete mixtures in various forms;

methods of billing processing, filling rules and tool sharpening;

rules for the installation of sculptural works and details of architectural sculpture;

dosage of plastic mass components and their handling rules;

methods of processing articles from plastic masses.

Paragraph 12. Sculptor of sculpture production, 6th category

547. Description of works:

packing from a complex concrete mixture with various components and dyes in lumped or combined forms of a monumental product entirely on the site of its construction on a pedestal:

uniform arrangement of the complex frame;

installation and attachment of embedded mold pieces as it is filled with concrete mixture;

filling with a mixture of all parts of a dynamically solved monument;

monolithic connection of concrete mix kneads as molds shall be filled;

general attachment of the structure during the works execution;

installation of especially complex monumental works on architectural structures;

management of the work of sculptors of lower qualifications.

548. Must know:

technology of packing from a complex concrete mixture in various forms of a monumental product on the site of its construction on a pedestal;

technology of preparing complex concrete mixtures with dyes that shall be uniform in tone, regardless of the amount of kneading;

procedure, filling of molds with concrete mixture;

procedure of frame attachment and placement;

methods of corrosion protection of load-bearing reinforcement;

the order in which wireframes shall be drawn from design drawings.

Paragraph 13. Minter of sculpture production, 1st category

549. Description of works:

performance of preparatory works before puncture;

igniting a rock for burning copper sheets;

manual cleaning of welds from welding on parts of sculptural works.

550. Must know:

weld handling and manual tool handling rules

safety regulations.

Paragraph 14. Minter of sculpture production, 2nd category

551. Description of works:

piercing from cut sheet metal of simple parts of sculptural works under the guidance of a minter of higher qualification;

preparing gypsum molds for babbitting and sheet metal parts for resin casting;

grinding of welds with mechanical tools;

installation of a solid model of sculptural works on the verses in the working position for piercing sheet metal products along them;

burning of sheet copper in the rock in the process of making parts of the sculpture.

552. Must know:

rules for handling mechanical tools and equipment;

technique of burning sheet copper, melting babbitt and resin.

Paragraph 15. Minter of sculpture production, 3rd category

553. Description of works:

piercing of simple details of sculptural works from cut sheet metal;

billing on a given pattern

marking of simple details of sculptural works, removal of templates from paper and cutting sheet metal on them under the guidance of a minter of higher qualification;

cutting and preparation of pierced parts for welding;

casting of frame parts by finished dimensions;

assembly of simple sculptural works and installation on a frame under the guidance of a minter of higher qualification.

554. Must know:

methods of piercing simple details of sculptural works;

methods of drawing and fitting sheet metal;

methods of billing.

Paragraph 16. Minter of sculpture production, 4th category

555. Description of works:

piercing and decoration from sheet metal of simple sculptural works, architectural details, letter signs of all types of fonts with opening according to templates, fitting and drawing of sheet metal to complete crimping according to a solid model;

editing of parts after welding;

assembly of simple sculptural works, installation on a frame and study to match the author's model;

production of simple load-bearing frames from high-grade steel.

556. Must know:

methods of piercing simple sculptural works;

technology of parts pouring with babbitt or resin;

methods of soldering metals using solder and fluxes.

Paragraph 17. Minter of sculpture production, 5th category

557. Description of works:

piercing from sheet metal and decking complex sculptural works and architectural details;

marking sculptural works, removing templates from paper and cutting sheet metal on them;

installation with separate blocks and assembly on the frame of complex sculptural works;

production of complex frame of sculpture shell and load-bearing frame;

general design of a complex sculptural work under the guidance of the author in accordance with the author's model;

managing the work of minters of lower qualifications.

558. Must know:

methods of piercing complex sculptural works;

welding installation technology of parts;

equipment and tools used during puncture;

rules for constructing the proportion and shape of the body of humans and animals;

the value in the sculpture of light and shade and how it shall be detected by texture processing;

order of construction of complex structural frames and frames of sculpture shell.

Paragraph 18. Minter of sculpture production, 6th category

559. Description of works:

piercing from sheet metal, installation in separate blocks and decoration of especially complex sculptural works and details of architectural sculpture;

general decoration of especially complex sculptural works under the guidance of the author in accordance with the author's model;

marking and construction of structural frames from high-grade steel of especially complex sculptural works according to working drawings;

installation of sculptural works and details of architectural sculpture in place;

tinting with the finished composition after installation.

560. Must know:

methods of piercing particularly complex sculptural works;

techniques for transferring plastic sculptural forms in sheet metal;

rules for building architectural ornament;

influence on the shape of the light and shade and techniques for transmitting the depth of the relief by texture processing;

technology of gas-electric welding of metals;

rules of application of tonic compositions on sheet metal products.

Paragraph 19. Fashion designer of sculpture production, 2nd category

561. Description of works:

performing preparatory work before making models and increasing sculptural works;

preparation of sculptural clay, plasticine, gypsum solutions, metal and wooden reinforcement, hemp, grease.

562. Must know:

properties and purpose of the main materials used in making gypsum models and in increasing sculptural works.

Paragraph 20. Fashion designer of sculpture production, 3rd category

563. Description of works:

production from gypsum according to templates of simple models of architectural sculpture in life size under the guidance of a higher qualification model designer;

installation and cleaning of the gypsum model;

participation in the installation of measuring dotted frames;

care of sculpture in the process of enlargement.

564. Must know:

methods of production simple models of architectural sculpting from gypsum;

making simple templates;

properties and purpose of basic materials used in making gypsum models.

Paragraph 21. Fashion designer of sculpture production, 4th category

565. Description of works:

production from gypsum according to templates of simple models of architectural sculpting in life size;

making simple templates from wood, tin and pulling from gypsum of simple products and parts, body capitals, handrails, vases, balusters, sockets;

cutting from plaster models of simple flat ornaments, letters;

application of dotted points on a working gypsum model of a simple sculptural work;

enlargement with production of a painted frame and a rough gasket in clay without final riveting of simple sculptural works.

566. Must know:

methods of production of simple models of architectural sculpting;

rules for applying dashed points to a work model

methods of construction of a spotted frame and a rough gasket in clay without final riveting of simple sculptural works;

methods of production of simple templates and drawing models from gypsum along them.

Paragraph 22. Fashion designer of sculpture production, 5th category

567. Description of works:

production of complex models of architectural solution, monuments, models of memorial plaques with text without sculpture elements according to drawings and templates;

production of complex templates from wood, tin and drawing from gypsum complex products of architectural profiles and parts of specified sizes;

sculpting from clay and plasticine according to patterns and patterns of complex volumetric models of architectural parts for further translation into solid material: gypsum, concrete, metal, taking into account metal shrinkage;

application of dotted points on a working gypsum model of a complex sculptural work, enlargement with manufacture of a dotted frame and a rough gasket in clay without final riveting of complex sculptural works;

restoration of simple and complex models and standards of architectural sculpting.

568. Must know:

methods of manufacturing complex models of architectural sculpting;

rules for drawing architectural details, ornament, the ratio of planes and relief in the ornament;

methods of constructing a spotted frame and a rough gasket in clay without final riveting of complex sculptural works;

methods of production of complex templates and drawing models from gypsum along them.

Paragraph 23. Fashion designer of sculpture production, 6th category

569. Description of works:

production from plaster according to drawings and templates of especially complex models of architectural design monuments, models of memorial plaques with text;

production of particularly complex templates from wood, tin and drawing models of especially complex architectural details of given sizes from gypsum;

sculpting from clay and plasticine according to drawings and templates of especially complex architectural models for further translation into solid material: gypsum, concrete, metal, taking into account metal shrinkage;

manufacture of rods and runners;

installation and attachment of architectural parts and ornaments on buildings and structures;

application of dotted dots on a working gypsum model of a particularly complex sculptural work, enlargement with production of a dotted frame and rough gasket in clay without final riveting of especially complex sculptural works, staging of especially complex models and details of architectural sculpture during restoration work;

managing the work of lower-level fashion designers.

570. Must know:

methods of making particularly complex models of architectural sculpting;

rules for drawing an ornament of architectural details of classical awards, processes of architectural stucco production;

rules for installation and attachment of architectural parts and ornaments;

methods of constructing especially complex sculptural works;

methods of producing particularly complex templates and drawing models from gypsum along them, methods of constructing a spotted frame and a rough gasket in clay without final riveting of particularly complex sculptural works.

Paragraph 24. S Formator of sculpture production, 2nd category

571. Description of works:

performance of preparatory works before molding;

preparation of gypsum solution, cutting and cooking of glue and remolding plastic material;

swinging of draft forms in non-essential parts;

coating with lacquer of molds and reference models before molding.

572. Must know:

methods of preparing gypsum solutions depending on their purpose;

methods of glue welding, lubrication, rules for coating models and varnish forms.

Paragraph 25. Formator of sculpture production, 3d category

573. Description of works:

removal of pure pieces, glue and fluoroplastic forms from gypsum standards of models of simple sculptural works, details of architectural sculpture and casting in forms of models in gypsum under the guidance of a higher qualification former;

production of casings for lumped, glued and molded forms;

reinforcement of shapes;

removal of joints and cleaning of cast products.

574. Must know:

device of clean lumps, glue and molds;

methods of reinforcing shapes;

rules for manufacturing casings and fixing a layer of gypsum, glue and formoplast in them;

purpose and methods of reinforcement application in casings.

Paragraph 26. Formator of sculpture production, 4th category

575. Description of works:

removal of pure lumps, glue and formoplastic forms from gypsum standards, sketches, models of simple sculptural works, details of architectural sculpture and casting in the forms of models in gypsum and concrete;

removal of draft forms from simple sculptural works and details of architectural sculpture made in clay or plasticine and casting of gypsum in these forms of author's originals;

splitting shapes.

576. Must know:

methods of forming simple sculptural works and details of architectural sculpture;

markup rules for embedded pieces:

reinforcement of castings:

forming pieces for connecting castings on bolts, pins for welding and cold tightening;

the size of hinges for structural and decorative pieces in accordance with the total size of the sculpture;

properties and purpose of materials used in forming.

Paragraph 27. Formator of sculpture production, 5th category

577. Description of works:

removal of pure pieces, glue and formoplastic forms from gypsum standards, sketches, models of complex sculptural works, details of architectural sculpture and casting in the forms of works in gypsum, concrete, ceramics;

removal of draft forms from complex sculptural works and details of architectural sculpture made in clay or plasticine and casting from gypsum in the forms of author's originals;

marking a simple and complex clay model;

rough and clean (chunky) molding of complex sculptural works with charring of pieces for casting in metal;

disassembling and assembling simple and complex models with a framework device;

restoration of damaged parts of the model;

management of the work of formators of lower qualification.

578. Must know:

methods of forming complex sculptural works and details, architectural sculpting with separation and without separation of various parts;

methods of manufacturing hinges and "locks";

technology of making sculptural works from gypsum, concrete mixtures, mastic, ceramics, porcelain, faience, metal, permissible wall thickness of gypsum models, dimensions of model pieces allowed by production capabilities for molding in supports and casting in metal.

Paragraph 28. Formator of sculpture production, 6th category

579. Description of works:

removal of pure (lumped adhesive and formoplastic forms from gypsum reference sketches, models of especially complex sculptural works, details of architectural sculpture and casting in the forms of models in various materials;

removal of draft forms from especially complex sculptural works and details of architectural sculpture made in clay or plasticine and casting of author's originals in these forms;

marking and cutting of particularly complex models made in clay;

rough and clean (lump) molding of especially complex sculptural works with charring of casting pieces in metal or concrete;

disassembling and assembling especially complex models of sculptural works.

580.You must know:

methods of forming particularly complex sculptural works and details of architectural sculpture:

technology of molding operations;

order of molding for casting high-glue molds from models made of stone, porcelain, wood.

Chapter 9. Tariff and qualification characteristics of occupations of workers for work on the production of art products from bone and horn

Paragraph 1. Bone and horn carver, 2nd category

581. Description of works:

artistic carving of simple artistic products made of bone and horn according to samples manually using various devices;

preparation of casting of simple artistic products for performing artistic carving.

582. Must know:

techniques of bone and horn carving of simple artistic products manually and using special devices;

technical requirements for finished products and raw materials used.

583. Examples of work:

1) artistic carving;

2) buttons;

3) smooth studs.

Paragraph 2. Bone and horn carver, 3d category

584. Description of works:

artistic carving in bone and horn of medium complexity of artistic products of mass production by hand using special devices and equipment, cutting circles, sandwiches, drilling installations, drilling machines;

adjustment of drilling machines.

585. Must know:

rules for adjustment and maintenance of tools and equipment;

techniques and methods of bone and horn carving of products of medium shape complexity.

586. Examples of work:

artwork carving:

1) brooches;

2) clips;

3) pendants;

4) hooks.

Paragraph 3. Bone and horn carver, 4th category

587. Description of works:

artistic carving on the bone and horn of complex products according to samples and sketches in different thread techniques (sipe thread with geometric patterns and openwork thread) manually and using special devices;

assembly of products from individual parts.

588. Must know:

various bone and horn carving techniques;

arrangement and care of special tools, equipment used;

technical requirements for finished products and raw materials used.

589. Examples of work:

artwork carving:

1) inserts;

2) bookmarks;

3) needles;

4) sculptures.

Paragraph 4. Bone and horn carver, 5th category

590. Description of works:

artistic carving on the bone and horn of especially complex in form art products, voluminous sculpture and plot compositions in the openwork and relief technique of carving on samples and sketches of various complexity of manual execution using special devices.

591. Must know:

techniques of artistic carving in bone and horn of a particularly complex form;

methods of preparation and finishing of bone and horn for thread;

rules of tool installation and sharpening;

properties and qualities of bone and horn.

592. Examples of work:

artwork carving:

1) leaf knives;

2) powder boxes;

3) jewelry boxes.

Paragraph 5. Bone and horn carver, 6th category

593. Description of works:

artistic carving on the bone and horn of highly artistic, exhibition and unique products with openwork, flat relief, volumetric carving and multi-figured products (sculptures) according to samples and sketches, according to their own compositions in various techniques and high technical performance;

execution of new products according to own compositions;

installation, assembly of products, attachment of parts, gluing of parts and assemblies;

carving taking into account preservation of artistic advantages and decorative qualities embedded in the material.

594. Must know:

techniques of openwork, volumetric, flat-relief artistic carving on bone and horn and multifactorial products using special devices;

traditional techniques of bone and horn carving.

595. Examples of work:

art carving:

1) sculptures such as "News of the Satellite," "Tom Thimb," "Prophetic Oleg," "Turnip."

Paragraph 6. Bone and horn sawyer, 3rd category

596. Description of works:

sawing on a circular saw of strips and rings according to given sizes for simple and medium complexity of bone and horn products;

cutting and sawing of horn plates onto rams of required dimensions;

packing;

testing of the circular saw;

sharpening of teeth, installation of saws for appropriate sawing of bone and horn;

equipment adjustment.

597. Must know:

design and operating rules of the circular saw;

rules for bracing and sharpening of teeth, grade and quality of bone and horn;

techniques for rational sawing of bone and horn;

structure and purpose of bone and horn for various types of products.

598. Examples of work:

1) lockets made of bone and horn - sawing;

2) plates of bone and horn for combs, hairpins - sawing.

Paragraph 7. Bone and horn sawyer, 4th category

599. Description of works:

sawing on a circular saw and manually billets for complex unique art products made of bone and horn according to the given drawings and sizes in accordance with the proportions and anatomical structure of birds, animals, human figures:

selection of horn according to the appropriate color and decorative qualities;

rational use of raw materials and protection of header from breaks;

layout of work pieces by dimensions and purpose.

600. Must know:

structure and specific features of bone and horn for production of various art products;

proportions and anatomical structure of animals and birds.

601. Examples of work:

sawing:

1) work pieces made of bone and horn for the inlay of art products, for figured sculptures, compositions;

2) plates shaped from bone and horn for necklaces, rings, bracelets.

Paragraph 8. Horn and bone sorter, 3d category

602. Description of works:

sorting horn and bone according to quality and purpose;

preparation of horn and bone for further treatment in accordance with technical requirements;

separating the horn from the front lip and rod on a press or circular saw;

degreasing and bleaching of bone.

603. Must know:

technical requirements for reception and sorting of horn and bone, technical specifications, properties and quality of horn and bone;

adjustment, principle of operation and rules of operation of serviced equipment and tools;

technological process of bone degreasing and bleaching, as well as primary treatment of horn, horn and bone defects, methods of their correction.

Paragraph 9. Horn chips grinder, 2nd category

604. Description of works:

grinding the horn chips into powder;

quality check of loaded horn chips;

preparation, weighing, dosing and loading of horn chips into mills;

control of grinding process;

adjustment of the serviced equipment.

605. Must know:

rules and degree of grinding of horn chips for various products;

basic information about the device and operating rules of the used equipment;

uniform equipment loading rules, horn specification;

rules for storing horn, horn chips and powder.

Paragraph 10. Horn plate corrector, 3d category

606. Description of works:

heating-spreading of horn plates in the hearth, furnaces or special installations;

straightening of horn plates on presses to full alignment;

determination of heating temperature by means of tools;

regulation of the operation of the hearth, furnaces, special installations and presses;

maintenance of heating temperature and force of presses in accordance with the process.

607. Must know:

horn straightening process;

device, operating principle, operating rules of the used equipment;

specifications, properties and quality of horn;

defects of horn plates arising from non-compliance with the set heating mode;

methods of preventing and eliminating them, properties of used fuel.

Paragraph 11. Horn powder compression operator, 3d category

608. Description of works:

pressing various products from horn powder;

filling into molds, installation of molds under the press;

setting and adjustment of the serviced equipment;

control of manufactured parts by samples, templates or measuring tool;

monitoring of readings of control measuring and regulating tools.

609. Must know:

technological process of pressing of products from horn powder;

device, operation principle and operating rules of the serviced equipment;

design, preparation rules, and mold installation methods;

technical requirements for horn powder and manufactured parts;

purpose and conditions of use of control measuring devices.

Paragraph 12. Bone and horn cutter, 2nd categoty

610. Description of works:

regular and accurate sharpening of the teeth of the combs on a special machine;

preparation of tool and machine for operation;

plate marking by stencil.

611. Must know:

technological process and techniques for sharpening combs;

device, operating principle and operating rules for tooth sharpening machines;

installation methods, reconcile, and sharpening a tool

specifications, properties and quality of bone and horn.

Paragraph 13. Bone and horn cutter, 3d category

612. Description of works:

cutting of teeth of combs, combs and other products of set frequency on disk saws;

adjustment, and sharpening of disk saws;

installation and adjustment of saw and tools;

determining the degree of suitability of plates, plates for further processing in the presence of deviations from basic shapes and dimensions.

613. Must know:

technological process and methods of teeth cutting of combs, combs and other products;

device, operating principle and operating rules of disk saws;

rules for regulation of saws depending on frequency and depth of teeth cutting.

Paragraph 14. Bone and horn product handler, 2nd category

614. Description of works:

processing of semi-finished products and art products of simple configuration from bone and horn on milling sharpening machines and cutting circles;

drilling of holes (eyes) of buttons on drilling machines.

615. Must know:

purpose and operation principle of the serviced equipment;

cutting tool used, filling rules and sharpening it;

bone and horn properties.

616. Examples of work:

bodies and edges of toothbrushes - milling.

Paragraph 15. Bone and horn product handler, 3d category

617. Description of works:

processing of semi-finished products and art products of medium-complexity configuration from bone and horn on turning, milling and drilling machines according to samples and sketches;

marking and cutting of buttons from a bone plate;

vertical drilling of holes in products;

regulation of machine tools operation.

618. Must know:

adjustment, rules of operation and regulation of the serviced equipment;

rules for sharpening and editing of cutters, installation of drills;

technical requirements for machined products.

619. Examples of work:

1) necklaces, chess - turning;

2) knitting hooks - milling;

3) hairpins, cufflinks, needles - milling and drilling.

Paragraph 16. Bone and horn product handler, 4th category

620. Description of works:

processing of semi-finished and art products of complex configuration from bone and horn on turning, milling, drilling machines according to samples and sketches;

removal of voluminous art products, maintenance of dimensions of products according to technical requirements;

establishing a process flow;

heating of metal circles and gluing sandpaper on them with silicate glue;

installation of drill depth limiters;

adjustment of machine tools.

621. Must know:

adjustment and rules for adjustment of the serviced equipment;

technological process of bone and horn products processing;

the purpose of various types of bone and horn for the production of art products;

rules for heating metal circles and sandpaper stickers;

anatomical structure of bird and animal figures;

rules of application of control and measuring tools and fixtures.

622. Examples of work:

1) bracelets, sculpture - milling and drilling;

2) covers, petals – peeling on machine tools;

3) rams – peeling and contouring;

4) the body of birds, animals - peeling;

5) mouthpieces, powder boxes, threaded tubes - turning.

Paragraph 17. Bone and horn product handler, 5 category

623. Description of works:

processing of semi-finished products and art products of a particularly complex configuration made of bone and horn on machine tools according to samples and sketches;

production of art products with internal voids requiring high accuracy and careful processing.

624. Must know:

kinematic diagrams of serviced machines;

reading drawings;

surface finish (accuracy classes) and roughness parameters (treatment purity classes).

625. Examples of work:

cups, vases, toilet appliances - processing.

Chapter 10. Tariff and qualification characteristics of occupations of workers by grades for work on the production of art products from stone

Paragraph 1. Stone carver, 2nd category

626. Description of works:

manual carving of art products from soft rock stone under the guidance of a carver of higher qualification;

straightening of planes, preparing corners.

627. Must know:

simple techniques of stone carving, stone rocks and their properties;

tool application rules.

Paragraph 2. Stone carver, 3rd category

628. Description of works:

carving of simple-shaped art products from soft rock stone using various devices;

selection of stone by color and pattern;

drilling and splitting, piercing and tossing blocks manually for figures and busts;

installation of figures, busts, and bas-reliefs on pedestals under the guidance of a carver of higher qualification;

adjustment of serviced machines.

629. Must know:

techniques of artistic stone carving of simple shape;

arrangement and rules for adjustment of serviced equipment, accessories and tools;

cutting tool sharpening rules;

technical specifications and properties of decorative stones;

rules for drilling flat and rectangular blocks;

properties of abrasive tool of different grain and depending on binding.

630. Examples of work:

artwork carving:

1) ashtrays;

2) instruments for writing;

3) table sculptures such as "Fox and Eagle."

Paragraph 3. Stone carver, 4th category

631. Description of works:

carving of art products of medium complexity made of stone with a hardness of up to 7 units on the Mohs scale (mineralogical hardness scale) manually;

marking and drilling of units with pneumatic tools;

staging for finished marking of high reliefs and bas-reliefs;

texture treatment of the surface of the stone "under a fur coat";

carving of letter characters of bar and academic fonts on the horizontal surface;

carving (cutting) of vases under the guidance of a carver of a higher qualification;

grinding and polishing a convex ornament having mates and ball-shaped surfaces of simple ornate bas-reliefs, textures of figures and busts clothing;

sealing of cracks and potholes, their grinding and polishing;

turning parts in hot and cold ways.

632. Must know:

techniques of artistic carving from stone of medium complexity;

operating rules of the serviced equipment;

composition, properties and rules of preparation of all types of mastic and pads;

sharpening angles and heat treatment of the tool;

properties of stones of different deposits and specifics of their processing;

technical requirements for art products made of stone.

633. Examples of work:

artwork carving:

1) toilet vases;

2) souvenirs with illumination (night lights);

3) figures of birds and animals.

Paragraph 4. Stone carver, 5th category

634. Description of works:

carving of art products of complex forms of stone with a hardness of up to 7 units on the Mohs scale (mineralogical hardness scale) manually;

inlay simple with different rocks of stone;

production of simple mosaic fragments or parts of products;

carving architectural details of vases, as well as letter marks of any font in various planes;

stripping, grinding, polishing, embossing complex sculptural works, as well as letter marks;

installation of figures, vases, bas-reliefs up to 2 m high, as well as busts of up to two natural values, memorial plaques and architectural sculpting products on buildings and pedestals.

635. Must know:

techniques of art carving of products of complex shapes, simple inlay, mosaics, physical and mechanical properties of stones and peculiarities of their processing;

methods of checking planes and their construction along the elbow, racks and "under the bracket";

name, types, purpose and rules of application of abrasive materials, mastic, adhesives;

basic concepts about the plastic anatomy of humans and animals.

636. Examples of work:

1) ornamental vases up to 1 meter high - art carving;

2) vignettes, wreaths, memorial plaques, capitals, cartouches, emblems - art carvings;

3) mosaic panels - production;

4) press bureaus - inlay.

Paragraph 5. Stone carver, 6th category

637. Description of works:

carving of especially complex art products made of stone with a hardness of more than 7 units on the Mohs scale (mineralogical hardness scale) manually;

complex inlay and mosaic;

cutting down complex volumetric art products to obtain various conjugations of surfaces: rectangular, convex, concave and spherical;

peeling, casting, grinding, polishing and rolling, gloss on especially complex sculptural works;

assembly, installation and arrangement on buildings and pedestals of finished products and figures with a height of more than 2 meters of busts, vases, capitals, memorial boards, bas-reliefs and high reliefs consisting of several blocks;

cleft texture "fur coat" on busts, monuments, pedestals;

directing the work of carvers of lower qualification.

638. Must know:

techniques of artistic stone carving of especially complex forms, complex inlay and mosaics;

peculiarities of stone processing depending on its crystalline structure;

stone selection rules for making products consisting of several blocks;

rules and techniques for copying originals;

methods of installation of heavy-weight and complex parts and assemblies;

technical requirements for quality of raw materials and materials.

639. Examples of work:

1) mosaic portraits - production;

2) ornamental vases with a height of more than 1 meter - art carving;

3) mosaic portraits - production;

4) malachite services - production

Paragraph 6. Stone turner, 2nd category

640. Description of works:

turning parts of simple forms of stone of different rocks according to samples, drawings and sketches;

sharpening and editing the tool.

641. Must know:

methods of processing parts of simple forms of stone;

purpose and operation principle of the serviced equipment;

rules of tool application, installation, sharpening and editing;

basic information about tolerances and fits, surface finish (accuracy classes), and roughness parameters (surface cleanliness).

642. Examples of work:

turning:

1) boxes;

2) covers;

3) trays;

4) ashtrays.

Paragraph 7. Stone turner, 3rd category

643. Description of works:

turning of parts of medium complexity and complex shapes from stone of different rocks according to drawings, samples and sketches;

adjustment of the serviced equipment;

installation and fixation of parts in tools.

644. Must know:

techniques for processing stone parts of medium complexity and complex shapes;

arrangement, rules for adjustment of used equipment, universal and special devices;

basic properties of processed materials;

geometry and methods for manufacturing a cutting tool.

645. Examples of work:

1) turning:

2) vases;

3) glasses;

4) shaped handles and handles.

Paragraph 8. Stone turner, 4th category

646. Description of works:

turning of parts of particularly complex forms of stone of different rocks according to samples and sketches;

establishment of technological sequence of operations and cutting modes.

647. Must know:

techniques for processing stone parts of particularly complex shapes;

kinematic diagrams and rules for checking accuracy of the serviced equipment;

methods of installation, attachment and alignment of particularly complex parts and methods of determination of technological sequence of processing;

rules for determining optimal cutting modes;

specification for the material to be processed.

648. Examples of work:

1) turning:

2) cups;

3) table lamps.

Paragraph 9. Stone product mounter, 2nd category

649. Description of works:

mounting and picking of simple and medium complexity of art products from various rocks of stone with fixation of parts;

drilling holes;

preparation of adhesives by prescription;

fabrication of the joint, packing of parts on the joint and their gluing;

cleaning and washing of parts;

performance of preparatory works during assembly and product load.

650. Must know:

methods of mounting simple and medium complexity art products made of stone with selection of details according to structure and color;

rock of stone and its properties;

purpose and operation principle of the serviced equipment;

properties and quality of adhesives and mastic used in mounting and gluing of products;

specification for mounted products.

651. Examples of work:

1) metal parts - sticker for stone souvenirs;

2) lithotexes - base sticker;

3) toileteries - selection of parts by color and structure, their mounting;

4) decorative lighting fixtures - installation of lighting fixtures.

Paragraph 10. Stone product mounter, 3d category

652. Description of works:

mounting of complex and particularly complex stone products;

marking and fitting complex parts

elimination of defects detected during mounting of products;

adjustment of the serviced equipment.

653. Must know:

methods of mounting complex and especially complex art products from various rocks of stone;

arrangement and rules for regulation of serviced equipment,

specification for the products to be mounted;

chemical composition, glue preparation method and mastic.

654. Examples of work:

1) decorative vases - mounting;

2) candy bars, cups, jewelry boxes - mounting;

3) panel, plaques - selection of drawing, sticker on the base.

Paragraph 11. Stone sawyer, 2nd category

655. Description of works:

sawing soft rock stone into various types of castings of established size;

curvilinear sawing of flat castings according to templates and drawings taking into account the decorative features of the stone;

sawing of colored glass onto plates and castings using diamond tool.

656. Must know:

purpose and principle of operation and rules of operation of the serviced equipment;

tool application rules;

cutting modes and techniques for sawing colored glass and soft rock stone;

properties and rocks of stone.

Paragraph 12. Stone sawyer, 3d category

657. Description of works:

sawing of hard rock stone up to 7 units on the Mohs scale (mineralogical hardness scale) into various types of castings of established size, taking into account the decorative features of the stone;

sawing of castings for sculptures according to templates and drawings;

adjustment of machine tools.

658. Must know:

arrangement and rules for adjustment of the serviced equipment;

technological process of hard stone sawing into blocks of slabs for sculptures;

rocks of stones, their hardness, purpose;

rules for installation and sharpening of the applied tool during sawing of various rocks of stone;

composition, properties and rules of application of lubricating and cooling liquids.

Paragraph 13. Stone sawyer, 4th category

659. Description of works:

sawing of hard rock stone over 7 units on the Mohs scale (mineralogical hardness scale) into various types of castings of established shape and size, except diamonds;

cutting of the stone with the least losses and waste.

660. Must know:

kinematic diagrams and structures of the serviced equipment;

rules for installation, fixation, straightening and adjustment of tools;

rules for determining tool wear and tear

rules for stone cutting with the least losses and waste.

Paragraph 14. Stone sawyer, 2nd category

661. Description of works:

sawing and cleaning of parts from rectangular stone on machines and manually by marking or template;

tool change;

sorting of products and their preparation for carving.

662. Must know:

rules and techniques for sawing and cleaning;

purpose and operation principle of the serviced equipment;

rules for the use of tools;

specification for stone parts.

Paragraph 15. Stone sawyer, 3rd category

663. Description of works:

sawing and cleaning of curvilinear configuration and dimensional parts according to templates and for an angle;

sampling of slots, sockets and internal holes;

adjustment and lubrication of machine tools.

664. Must know:

arrangement and rules of adjustment and maintenance of the used equipment;

sharpening modes of tools

rocks of stone.

Chapter 11. Tariff and qualification characteristics of occupations of workers by grades for work on the production of art products from leather and fur

Paragraph 1. Leather parts skiving worker, 3d category

665. Description of works:

skiving of hard leather parts over the entire area and edges by hand with a knife or on a special machine to the required thickness in accordance with specified standards, or specifications:

regulation of equipment.

666. Must know:

methods for skiving of hard leather parts;

properties of the materials from which they shall be made;

state standards and specifications for leather;

equipment regulation rules.

Paragraph 2. Leather parts skiving worker, 4th category

667. Description of works:

skiving soft leather parts over the entire area and edges by hand with a knife or on a special machine to the required thickness in accordance with specified standards or specifications;

equipment regulation rules.

668. Must know:

methods of skiving soft leather parts;

rules for using knives and a machine;

equipment regulation rules.

Paragraph 3. Skin and fur embroiderer, 4th category

669. Description of works:

artistic embroidery of fur and leather products of simple and medium complexity with undercoat hair, beads, finishing of products with textured seam with an application of fur, leather, suede, sawing made in national sewing and finishing techniques;

performing simple and medium complexity ornamental motifs in the technique of fur mosaics;

fur haircut;

the color of the mezzanine with vegetable paints.

670. Must know:

embroidery technology for skin and fur with sewing hair, beads;

application finishing methods;

methods for the execution of simple and medium complexity fur mosaics, fur cutting technique, fur painting technology, dyes used;

arrangement and operating principle of the used equipment.

671. Examples of work:

artistic embroidery:

1) brooches from fur;

2) leather and fur pendants.

Paragraph 4. Skin and fur embroiderer, 5th category

672. Description of works:

artistic embroidery of fur and leather products with a complex pattern with undercoat hair, beads, finishing of products with a complex textured seam, application of fur, leather, suede, sawing made in national sewing and finishing techniques;

performing complex ornamental motifs in the technique of fur mosaics;

braiding of products by combined weaving;

moistening and sewing of products with a decorative seam.

673. Must know:

technology of embroidery of complex patterns on skin and fur;

types of national fur ornaments and applications and ways of their implementation;

types and techniques of national traditional seams;

methods of complex fur tiling.

674. Examples of work:

1) carpets - fur mosaic;

2) bag - artistic embroidery.

Paragraph 5. Skin and fur embroiderer, 6th category

675. Description of works:

artistic embroidery of fur and leather products with a particularly complex pattern with undercoat hair, beads, finishing of products with a particularly complex texture seam, application of fur, leather, suede, sawing made in national sewing and finishing techniques;

performing unique and exhibition fur products;

selection and compilation of a particularly complex mosaic ornamental pattern;

cutting of fur parts by templates in accordance with technical requirements and established standards of fur use;

inspection of the quality of cut products, removal of defects;

moistening, sewing of products with a shell seam, connection of parts with the help of glue, drying.

676. Must know:

technological sequence of sewing of national fur and leather products;

technical requirements for reindeer and horse stones, quality of finished products, consumption and use rate of fur and auxiliary material, drying mode.

677. Examples of work:

1) national clothing - cutting, sewing, art embroidery and mosaics;

2) unts - cutting, sewing, art embroidery, mosaics.

Paragraph 6. Leather and fur assembler, 2nd category

678. Description of works:

assembly of art products from leather and fur by hand under the guidance of a higher qualification assembler;

punching holes at the edges of articles manually or by means of dies;

braiding by simple hand weaving of edges of leather products.

679. Must know:

place and shape of punched holes, distance between them;

weaving methods, materials used for weaving.

Paragraph 7. Leather and fur assembler, 3d category

680. Description of works:

manual assembly of simple art products from leather and fur;

braiding by complex combined weaving of edges of various products;

sewing on a machine of simple art products;

regulation of machine operation.

681. Must know:

methods of assembling simple leather and fur products:

types and models of sewn products;

principle of operation and rules of regulation of sewing machines.

682. Examples of work:

1) mittens - assembly;

2) a purse, wallets - a braid, assembly.

Paragraph 8. Leather and fur assembler, 4th category

683. Description of works:

manual assembly of medium complexity of art products from leather and fur;

performing decorative weaving on art products;

sewing on a machine of art products of medium complexity.

684. Must know:

methods of assembling art products from leather and fur of medium complexity;

properties of the material;

adjustment of sewing machines.

685. Examples of work:

assembly and braid:

1) notebooks;

2) covers for books;

3) school bags;

4) women's bags.

Paragraph 9. Leather and fur assembler, 5th category

686. Description of works:

manual assembly of complex art products from leather and fur with processing and sewing of individual parts according to sketches and shades;

sewing on a machine of complex art products;

making art bindings;

adjustment of machines.

687. Must know:

techniques for assembling complex art products from leather and fur;

technology of binding works;

cutting methods of binding materials.

688. Examples of work:

1) gift albums, anniversary, fax, wallets - assembly;

2) unts - sewing the top.

Paragraph 10. Leather and fur assembler, 6th category

689. Description of works:

manual assembly of particularly complex art products from leather and fur;

production of structural models according to sketches and without sketches for the production of art products;

production of templates and cutting of leather and fur according to special orders;

production of particularly complex art bindings;

management of the work of assemblers of lower qualifications.

690. Must know:

methods of assembling particularly complex art products from leather and fur;

kinematic diagrams of all types of equipment used in assembly and binding operations;

arrangement and purpose of universal and special devices.

691. Examples of work:

1) table cigarettes - assembly;

2) photo boxes - assembly.

Paragraph 11. Skin and fur cutter, 2nd category

692. Description of works:

cutting of leather, leather substitutes, paper, textiles and other materials for making simple products with provision of clean and smooth cut, accurate compliance of parts with models and sketches in area and contours.

693. Must know:

rules of rational cutting into simple products;

properties of coloring materials;

methods of rational arrangement of templates;

standards of material use and waste standards.

694. Examples of work:

cutting:

1) notebooks, braids;

2) belts;

3) cases for combs.

Paragraph 12. Skin and fur cutter, 3d category

695. Description of works:

cutting of leather, leather substitutes, textiles materials and fur for making products of medium complexity;

cutting leather substitutes and textile materials on the lining parts;

moistening of fur, accurate skiving of leather on frames, layout of templates and patterns on prepared materials;

adjustment of equipment and sharpening of cutting knives.

696. Must know:

methods of material cutting for products of medium-complexity;

state standards and specifications for coloring materials and cut parts;

control methods of equipment operation and sharpening of cutting knives.

697. Examples of work:

cutting:

1) wallets;

2) purses, covers for documents;

3) cigarettes.

Paragraph 13. Skin and fur cutter, 4th category

698. Description of works:

cutting of leather, leather substitutes, textiles and fur for manufacturing complex products.

699. Must know:

techniques for rational cutting of materials, for complex products;

state standards and specifications for manufactured products;

number of cut parts in the set of this type of products.

700. Examples of work:

cutting:

1) desktop notebooks;

2) school bags;

3) souvenirs of planar and volumetric solution;

4) bags.

Paragraph 14. Skin and fur cutter, 5th category

701. Description of works:

cutting of leather, leather substitutes, textiles and fur for particularly complex products;

cutting of unique and exhibition products made of leather and fur.

702. Must know:

techniques for rational cutting of materials for particularly complex products;

requirements of state standards and technical specifications for manufactured products.

703. Examples of work:

cutting:

1) albums;

2) dolls in national clothes;

3) combined boxes;

4) national shoes;

5) folders for letters of honor, documents.

Paragraph 15. Leather product painter, 2nd category

704. Description of works:

hand-embossing and mechanical press clichés of simple drawings on chrome leather for art products.

705. Must know:

techniques for embossing simple patterns;

basic leather properties;

adjustment and rules of manual press operation.

Paragraph 16. Leather product painter, 3d category

706. Description of works:

drawing simple geometric ornaments and patterns on chromium leather with nitro and oil paints, background and edges of products with tempera paints;

manually and mechanically embossed clichés of medium complexity on chromium leather and on vegetable tanning leather;

transferring the artist's drawing to the tracing paper;

carving on the leather of simple contour lines and patterns in a given pattern and simple ornaments manually with various tools and devices: bones, chisels, circles, punches.

707. Must know:

techniques for drawing simple ornaments and patterns and embossing medium-complexity drawings;

properties of paints and their interaction with skin;

press heating temperature;

rules for using a tool to cut an ornament into the leather;

methods of applying paint to the leather;

brush numbers and their application;

rules for the use of auxiliary materials.

Paragraph 17. Leather product painter, 4th category

708. Description of works:

drawing geometric ornaments of medium complexity on chromium leather with nitroaniline and photo paints;

tinting leather of plant tanning by rubbing in leather manually, by brushes, brushes mixed with glue;

hand-embossing and mechanical pressing of clichés of complex patterns on chromium and on the leather of plant tanning;

sketch on the leather of the ornament according to the sketch of the artist;

ornamentation on the leather of plant tanning of contour-complex pattern lines;

hand-carving of medium complexity of ornaments by cutting with special tools;

treatment of cutting lines to obtain the required depth;

embossing simple fonts;

production of technical drawings based on sketches of artists;

transfer of drawings to leather products;

coating the leather with lacquer.

709. Must know:

techniques for drawing ornaments and patterns of medium complexity and embossing complex drawings;

techniques and methods for manual cutting of straight and curved lines on small products;

rules for selecting colors for drawing patterns;

methods of transferring a pattern to a leather products;

lacquer coating techniques;

heat treatment rules and tool sharpening.

Paragraph 18. Leather product painter, 5th category

710. Description of works:

drawing complex ornaments, with the selection of colors, plant, heraldic and figured compositions and covering them with foil and bronze;

artistic carving of complex and embossing of flat especially complex ornamental, plant, heraldic compositions based on the drawings of artists by hand with special tools;

carving cardboard according to the drawings of artists for the convex relief of simple lines and patterns;

preparation of a special mass, its application on cardboard or folders, leather gluing and embossing;

embossing academic font.

711. Must know:

techniques for drawing complex ornaments and patterns, embossing especially complex and carving complex compositions;

technology of preparation of special mass for embossing;

methods of applying paint, foil and bronze to the leather when performing color contour by incisions;

rules for preparing a matrix for embossing;

rules for the preparation of paint of appropriate colors and complexity.

Paragraph 19. Leather product painter, 6th category

712. Description of works:

painting of particularly complex ornaments with tempera and watercolor paints;

manual embossing and hand carving of especially complex ornamental, plant, heraldic ornaments according to the drawings of artists;

gilding with leaf gold of all types of embossing;

carving cardboard according to the drawings of artists for the convex relief of complex lines and patterns;

performance of unique and exhibition products.

713. Must know:

techniques for drawing particularly complex ornaments;

linear perspective, plastic anatomy;

basics of painting, color science;

drawing reading rules.

Chapter 12. Tariff and qualification characteristics of occupations of workers by grades for work on the production of products of folk art crafts

Paragraph 1. Manufacturer of art products from wood, 3rd category

714. Description of works:

making simple art products from wood according to their own compositions;

material selection and preparation, determination of material humidity, defects;

sewing, sawing "into a corner," cutting into the ends and side walls of jewelry boxes, boxes;

assembly, veneering and gluing of parts;

use of decorative elements in products;

processing of simple products on turning machines;

grinding and polishing of products;

contour carving of a simple pattern, making a shallow cut line with background processing;

carving simple geometric ornaments without including complicated elements.

715. Must know:

adjustment and principle of operation of the turning machine, rule of adjustment, arrangement and care for him;

tools for wood carving and carpentry;

tool sharpening and editing rules;

drawing basics;

wood species and defects;

properties of adhesives, varnishes;

contour carving techniques;

grinding, polishing, lacquering technique;

methods of veneering, traditions of folk art crafts.

Paragraph 2. Manufacturer of art products from wood, 4th category

716. Description of works:

production from wood of art products of medium complexity according to their own compositions;

assembly of parts, cutting "into the mustache," "into the corner" and connection with carpentry links, gluing of units and parts with subsequent end capping, fitting and other processing;

sampling of chisel and quarter, assembly of frames;

intarsia of a simple composition using no more than two varieties of plywood;

turning of products of medium complexity;

making copies of traditional folk products;

a notched and bracket-notched carving of a simple pattern;

contour carving of medium complexity of the drawing;

carving of simple geometric ornaments with inclusion of complicated elements;

flat-relief carving of simple patterns;

manufacturing and sharpening of the tool.

717. Must know:

basic physical and mechanical properties of wood;

technique of use and purpose of tools used in carving, intarsia;

rules for decorative elements;

techniques of trihedral, bracket-cut, geometric contour and flat-relief carving;

rules for the construction of various ornaments;

placement rules for carving a pattern.

Paragraph 3. Manufacturer of art products from wood, 5th category

718. Description of works:

production of art products from wood of complex configuration according to their own compositions;

selection of wood by texture, use of wood pattern;

high-quality surface treatment of the product using dyes and auxiliary materials;

intarsia of complex composition using more than two varieties of plywood;

turning of products of complex configuration and parts to them;

restoration of products;

picking products in ensembles according to color, proportion, ornament, wood texture;

notched carving of complex patterns;

flat relief carving with covert and elective background, with a complete study of the pattern in the relief;

openwork carving of simple and medium complexity of drawings;

carving of geometric ornaments with inclusion of image elements and complex composite solutions;

dimensional carving with turning element.

719. Must know:

basics of wood cutting theory;

wood compositions with metal, bone, pearl, amber and other materials using wood texture;

calculations of the ratio of decorative elements;

drawing basics

folk traditions in the manufacture of wood products.

Paragraph 4. Manufacturer of art products from wood, 6th category

720. Description of works:

production of particularly complex art products from wood according to their own compositions;

high-quality surface treatment of products, application of different dyes;

plywood of straight and bent shapes;

using the texture of a rigid veneer;

intarsia of complex folk ornaments;

production of samples of traditional folk furniture;

picking products in ensembles, interiors;

manufacture of unique turning products using wood texture for the shape of the product with complex shaped profiles and hollow;

flat relief and openwork carving of complex drawings with bas-relief and strongly recessed background, complex ornamental and thematic compositions of highly art products;

carving complex bas-relief sculptural figures and multi-figure compositions;

carving of decorative panel;

carving of ornamental and thematic multi-figure compositions on round forms of products.

721. Must know:

requirements for the quality of strict and flattened veneer, glued plywood, raw materials and other materials;

methods and techniques of all types of carving;

composite solution of all types of commercial works, complex elements and products;

technical and aesthetic requirements for particularly complex art products;

the main directions of the development of folk art.

Paragraph 5. Manufacturer of leather art products, 3d category

722. Description of works:

Production of simple forms of art from leather with embossing of simple drawings and ornaments in folk traditions;

leather selection and cutting, thickness skiving;

coloring of drawings and ornaments;

braiding of products by simple and combined weaving.

723. Must know:

standards, artistic and technical properties of leather;

properties of applied materials;

interaction of paints with leather;

methods for eliminating minor leather defects;

rules for constructing an ornament;

multiple color combination basics;

embossing techniques and methods;

rules for the use of tools used;

folk traditions in the manufacture of leather products.

Paragraph 6. Manufacturer of leather art products, 4th category

724. Description of works:

production from leather of art products of medium complexity of forms with embossing in their own compositions of complex drawings and ornaments in folk traditions;

medium complexity hand-carving;

coloring of ornament with color selection;

products braiding by complex weaving.

725. Must know:

the ratio and correspondence of the ornament and the form of the art product;

color selection rules for ornament coloring;

heat treatment rules and sharpening of applied tools.

Paragraph 7. Manufacturer of leather art products, 5th category

726. Description of works:

production of leather art products of complex shapes with embossing or carving complex ornamental compositions according to their own sketches;

a cardboard cutout for convex relief of uncomplicated patterns;

preparation of the mass, its application on cardboard, leather gluing;

flat hand embossing or carving the leather of complex compositions and coloring them with a choice of color;

manufacture of bindings.

727. Must know:

rules for preparation of special mass for embossing;

methods of detecting natural leather expressiveness;

process of binding manufacturing.

Paragraph 8. Manufacturer of leather art products, 6th category

728. Description of works:

Production of leather of particularly complex, unique art products with flat embossing or carving of especially complex compositions;

cutting of cardboard for convex relief of complex patterns;

embossing complex compositions;

gilding with leaf gold of all types of embossing;

making sets of several items;

performance of particularly complex weaving.

729. Must know:

properties of materials used in embossing and gilding;

correspondence of shape and decorating elements of different items in the ensemble;

the main directions of the development of folk art.

Paragraph 9. Manufacturer of art products from flax fiber, 2nd category

730. Description of works:

primary treatment of flax fibers, twisting of threads, preparation of fabric webs for operation;

selection of separate threads, other materials for manufacturing products in accordance with the sample.

731. Must know:

properties of raw materials and materials used;

methods of their processing and storage.

Paragraph 10. Manufacturer of art products from flax fiber, 3rd category

732. Description of works:

production of flowers, keyrings, hoops, napkins, jewelry and other simple art products from linen threads, fibers, canvases treated with simple decorative seams;

weaving type "macramé," application with straw.

733. Must know:

basic methods of processing materials, flax, straws;

sequence of technological operations during manufacture of simple art products;

techniques of hidden connections;

rules for working with the applied tool.

Paragraph 11. Manufacturer of art products from flax fiber, 4th category

734. Description of works:

production of sculptural shapes of dolls and animals, small panels, decorative table compositions and other products of complicated design forms and decorative design based on samples of art products from linen threads, linen cloth or linen fiber.

735. Must know:

various weaving methods;

techniques of hidden connections;

methods of making decorative seams, cutting;

a sequence of operations in the manufacture of simple three-dimensional sculptural forms;

rules for working with the applied tool.

Paragraph 12. Manufacturer of art products from flax fiber, 5th category

736. Description of works:

production of dolls in national costumes, decorative panels, decorative necklaces and other complex sculptural forms based on samples of art products with copyright version.

737. Must know:

various methods of weaving, compounds;

decorative methods of finishing - seams, embroidery, cuttings;

methods of working with straws, other materials used as decor;

rules for working with the used tool, equipment.

Paragraph 13. Manufacturer of art products from flax fiber, 6 category

738. Description of works:

creation of copyright works, exhibition, unique samples of volumetric sculptural plastic, decorative panels and other products, complex in their technological solution with highly artistic execution technique.

739. Must know:

basics of the composition, elements of the finish of the national costume;

sequence of production of various parts of joints, variety of methods of weaving from flax threads, straws;

rules for working with tools and equipment;

the main directions in the development of folk art crafts.

Paragraph 14. Manufacturer of fabrics with painting, 3d category

740. Description of works:

production of two-, three-colored handkerchiefs, scarves, napkins and other small art products from fabrics in the dressing bar technique;

maintenance of the process of steaming products;

ironing of finished products;

preparation of dyeing solutions.

741. Must know:

techniques for applying a pattern to a fabric in the dressing batik technique;

fabric treatments;

properties of the dyes used;

fabric defects in dyeing, causes and methods of preventing them;

steaming mode according to types of fabrics and dyes;

artistic traditions of dyeing.

Paragraph 15. Manufacturer of fabrics with art painting, 4th category

742. Description of works:

production of four, five-color handkerchiefs, scarves, napkins, curtains, blankets and other artistic and decorative products in the technique of dressing batik and four or more colors of products in the technique of stuffing the pattern in manners;

production in a limited color scheme (up to four colors) of national headscarves "kelagan," as well as large-sized products for interiors;

manufacture of products in the technique of hot or cold batik and free painting (in one or three paints);

manufacture of wooden manners (matrices).

743. Must know:

methods of applying a pattern to a fabric in the technique of packing the pattern in manners;

techniques and methods for manufacturing manners (matrices);

methods of applying hot wax to fabric;

national traditions in the painting of fabrics.

Paragraph 16. Manufacturer of fabrics with art painting, 5th category

744. Description of works:

production of more than five colors of art and decorative products in the technique of dressing batik;

manufacture in a wide range (four or more colors) of national headscarves "kelagan," as well as large-sized products for interiors;

production of multicolor (in four or more colors) ornamental and thematic compositions in the technique of hot or cold batik and free painting.

745. Must know:

a combination of inks and patterns in the composition;

the main directions of the development of folk art.

Paragraph 17. Manufacturer of fabrics with art painting, 6th category

746. Description of works:

production of experimental art panels, decorative and theatrical curtains, special orders for interiors using ornamental and thematic compositions by various types of painting techniques on fabric.

747. Must know:

various types of fabric painting techniques;

the basics of painting and drawing composition.

Paragraph 18. Manufacturer of art products from straws, 2nd category

748. Description of works:

primary treatment of straw stem, removal of leaf knots (knee);

sorting straw stems according to length and thickness, binding them into small bundles convenient for storage;

steaming straw, bleaching and dyeing.

749. Must know:

primary treatment of straw stems;

methods of straw processing and methods of its storage.

Paragraph 19. Manufacturer of art products from straws, 3rd category

750. Description of works:

production of small figures, hoops, flowers, baskets, candy bars and other simple structural forms of decorative purpose based on samples of art products from straw or straw braiding by hand weaving.

751. Must know:

1) raw material properties;

2) basic weaving techniques.

Paragraph 20. Manufacturer of art products from straws, 4th category

752. Description of works:

hand-made straw of complicated structural forms of decorative purpose based on samples of artistic products by various weaving methods using hidden joints of parts and straws.

753. Must know:

various techniques for manufacturing art products;

techniques of hidden connections of straw parts to each other;

technology of processing and preparation of materials for operation (bleaching, dyeing, storage, splitting of straws, skiving);

operating rules of the used tool and equipment.

Paragraph 21. Manufacturer of art products from straws, 5th category

754. Description of works:

production from straws of dolls, birds, animals, jewelry boxes, bread boxes, biscuit barrels, vases and other complex constructive shapes on samples of art products with the right of creative variation.

755. Must know:

various weaving methods;

a sequence of operations in the manufacture of dolls, birds, animals and other voluminous sculptural forms;

operating rules of the used tool and equipment.

Paragraph 22. Manufacturer of art products from straws, 6th category

756. Description of works:

production of particularly complex, unique art products from straws;

creation of author's works taking into account the possibility of further author's variation (dolls, birds, animals, thematic compositions, decorative panels, breadcrumbs, trays, baskets, breadcrumbs, caskets, hats).

757. Must know:

various ways of weaving and creating voluminous sculptural forms;

technology of straw finishing and dyeing;

main directions in the development of folk art crafts

Paragraph 23. Manufacturer of art products from birch bark, 3rd category

758. Description of works:

manual production of art products from birch bark of simple and medium complexity rectangular shapes, with simple and medium complexity geometric or other ornaments, with several shades of birch bark, as well as using cardboard, plywood, wood, straw and other auxiliary materials;

selection and removal of birch bark, cleaning from basts, moss, strakes, straightening, drying;

packing and storage of birch bark;

cutting of birch bark;

carving on birch bark of simple and medium complexity plot-ornamental drawings and creating ornamental compositions characteristic of local traditions of crafts.

759. Must know:

terms and rules of birch bark removal and cleaning;

quality suitability of birch bark and its storage conditions;

manual carving of birch bark;

local art traditions of crafts;

the basis of the composition of the drawing and the laws of constructing ornamental compositions;

purpose of the applied tools

methods of sharpening and editing them.

Paragraph 24. Manufacturer of art products from birch bark, 4th category

760. Description of works:

manual production of art products from birch bark of oval, cylindrical, complex plot-ornamental drawings with the introduction of elements of traditional folk ornament;

weaving from birch bark;

carving and embossing on the birch bark of complex plot-ornamental compositions with the introduction of simple art elements.

761. Must know:

methods of weaving and decorating birch bark products;

laws of construction of complex plot-ornamental compositions;

folk traditions in the manufacture of birch bark products.

Paragraph 25. Manufacturer of art products from birch bark, 5th category

762. Description of works:

manual manufacture of particularly complex and unique art products from birch bark;

carving and embossing on the birch bark of especially complex plot-ornamental compositions with the introduction of an image of a human figure, a animal, a bird and various architectural motifs;

application of complex weaves.

763. Must know:

birch bark embossing techniques;

properties of applied materials;

laws of construction of particularly complex plot-ornamental compositions;

the main directions of the development of folk art.

Paragraph 26. Manufacturer of art products from ceramics, 3rd category

764. Description of works:

production of simple ceramic art products, with simple decoration, combining folk art traditions and modern requirements;

production of products.

765. Must know:

sculpting techniques;

properties of applied materials;

the purpose of tools and fixtures;

clay heat treatment mode;

traditions of folk art crafts.

Paragraph 27. Manufacturer of art products from ceramics, 4th category

766. Description of works:

production of art ceramic products of medium complexity;

finishing of products with multi-tone glaze;

sculpting of simple and medium complexity of sculptural products.

767. Must know:

rules for coloring of products and combining shape with pattern;

techniques of art painting;

properties of ceramic paints;

changing the color of the glaze during firing;

basics of sculptural products construction.

Paragraph 28. Manufacturer of art products from ceramics, 5th category

768. Description of works:

production of art ceramic products, complex in shape and decoration, original, individual, made on the basis of folk traditions;

sculpting complex sculptural products;

manufacture of products using the technology of "Latgale ceramics";

overglaze and subglaze painting.

769. Must know:

“Latgale” ceramics technology;

glaze application methods and formulation and methods for producing different shades;

types of decor;

mode of thermal treatment of products depending on mineralogical composition of clay;

folk traditions in the manufacture of ceramics.

Paragraph 29. Manufacturer of art products from ceramics, 6th category

770. Description of works:

production of highly artistic ceramic products, especially complex and unique, with original decor from clay of various mineralogical compositions, as well as combined with other materials;

sculpting of especially complex sculptural products.

771. Must know:

all methods of making ceramic articles;

all types and composition of glazes and methods of applying them to products;

main directions of the development of folk art.

Paragraph 30. Fabric painter, 3d category

772. Description of works:

art painting on the fabric of shawls, scarves, tablecloths, napkins, skirts and blouses on creative developments of medium complexity using the technique of cold batik and knotting;

making color solutions (2, 3 colors) from finished dyes.

773. Must know:

techniques of drawing using the cold batik technique and knotting;

color harmonies of dyes and their use in painting;

causes of defects on fabric and methods of their prevention and elimination;

various classes of dyes: straight, cubed and cubosol (for cotton fabrics), active (for cotton and silk fabrics), acid (for artificial fabrics).

Paragraph 31. Fabric painter, 4th category

774. Description of works:

artistic painting of fabric from a pattern, palatines, panels with a complex multi-color pattern in the composition using the technique of free painting and hot batik.

775. Must know:

techniques for creating decorative effects in the technique of free painting;

methods of applying hot wax to a fabric;

compositional sketch construction using national traditions in fabric painting.

Paragraph 32. Fabric painter, 5th category

776. Description of works:

art painting according to the fabric of individual products of increased complexity for the design of clothes, interiors according to their own creative compositions using various types of equipment;

painting of products made on the basis of folk traditions.

777. Must know:

methods of combining existing types of technology in art painting;

composing complex coloristic solutions for compositions;

modern trends in the direction of fashion in the field of textile design.

Paragraph 33. Fabric painter, 6th category

778. Description of works:

art painting of various types of experimental products: screens, decorative and theatrical curtains, clothing ensembles using ornamental and plot-thematic compositions.

779. Must know:

various types of art painting techniques;

methods of their combination and application;

sources and style features of using the ornamental material to create the composition;

classification of dyes and their technological compliance with fabrics during painting;

correspondence of ornamental cut of clothing.

Paragraph 34. Fabric painter, category 7

780. Description of works:

artistic painting of exclusive fabric products according to their own creative compositions and coloristic developments using mixed techniques and decorative effects of fabric design, ensembles of collectible products (clothing, handkerchiefs, interior products).

781. Must know:

directions of modern design of textiles;

The principle of creating exclusive collections;

methods and techniques of final design.

Paragraph 35. Manufacturer of art products from metal, 3rd category

782. Description of works:

production of simple artistic products from metal, characteristic of local traditions of crafts;

sawing with jewelry lobby, processing with saws, sawing, grinding, polishing;

the simplest low - and high-temperature soldering;

chemical treatment of metal (acid treatment) and patinating;

manufacture of necessary tools and accessories;

displaying folk traditions, ornaments, forms in products;

making copies of products of folk crafts.

783. Must know:

properties and rules of treatment of used metals and their alloys;

basic concepts about ratios (proportions) and calculation of simple geometric forms;

composition bases;

folk traditions in the manufacture of metal products.

Paragraph 36. Manufacturer of art products from metal, 4th category

784. Description of works:

manufacture of art products of medium complexity from metal;

metal treatment with rollers, profile-rollers;

heat treatment of metal;

soldering, soldering and soldering of articles;

stamping;

galvanic coating of articles;

enamel coating of items with up to two colors;

installation of articles by means of simple riveting, pins, threaded connections.

785. Must know:

technology of various types of metal and alloy processing;

formulation of solders, fluxes;

artistic and aesthetic requirements of our time.

Paragraph 37. Manufacturer of art products from metal, 5th category

786. Description of works:

manufacture of complex artistic products from metal according to their own compositions;

performing chemical-thermal treatment of metal, soldering and forging works;

engraving simple compositions;

deep drawing;

coating of articles with enamel of two colors;

installation of articles by means of complex riveting, key joints, etc.;

bonding in a metal article with other materials;

execution of awards for the interior.

787. Must know:

methods of manufacturing casting models;

formulation, chemical and physical properties of the materials used;

principles of connection in articles of rhythm, shape, ornament, color and other elements.

Paragraph 38. Manufacturer of art products from metal, 6th category

788. Description of works:

production of unique art products from non-ferrous metals by various processing methods;

engraving complex compositions;

fixing stones of various faceting.

789. Must know:

features of artistic processing of non-ferrous metals;

types and methods of stone faceting;

techniques for working with jewelry tools;

the main directions of the development of folk art.

Paragraph 39. Manufacturer of art products from vines, 3rd category

790. Description of works:

weaving from vines of art products of decorative and utilitarian purpose round, forms of simple structures with simple and medium-complexity braiding seals, with observance of the correct combination and ratio of forms and decorative elements;

material casting, processing and selection according to color, length and thickness;

splitting the vines and making the tape (tire).

791. Must know:

raw material carting periods

rules of bark removal, drying, sorting and other processing of raw materials;

basic weaving techniques;

production of simple types of products and individual decorative elements;

functional and decorative purpose of products;

tools, devices, rules and methods of their manufacture;

the ratio of the dimensions of the rods and the braided elements therefrom to the shape of the products;

attachment methods.

Paragraph 40. Manufacturer of art products from vines, 4th category

792. Description of works:

weaving from vines of deep art products with complex weaving techniques;

weaving products with decorative elements combined with ceramics, wood and other materials.

793. Must know:

techniques for weaving deep products and with a complex silhouette;

methods of articles braiding;

methods of connecting braided elements with parts from other materials;

folk traditions in the manufacture of products from vines.

Paragraph 41. Manufacturer of art products from vines, 5th category

794. Description of works:

weaving from vines sets of art products using especially complex weaving techniques;

weaving furniture.

795. Must know:

various types of weaving, the ratio of the shape of the product with the addition of openwork weaving;

application of rhythm in composition;

combination of different materials by shape, texture, tone.

Paragraph 42. Manufacturer of art products from vines, 6th category

796. Description of works:

weaving from vines of complex in shape and finish products using new technologies;

weaving of new types of units according to own developments;

production of unique, exhibition and complex plastic products according to the artist's sketches;

independent development of new types of products and samples of weaves, options for decorating products.

797. Must know:

various types and techniques of weaving;

principles of connection in products of rhythm, patterns and color;

combination of different materials by shape, texture, tone

the main directions for the development of folk crafts;

raw material casting and ennobling technology.

Paragraph 43. Manufacturer of art products from amber, 3d category

798. Description of works:

production of simple amber art products according to their own compositions, taking into account optical-mechanical and individual features of the form of raw materials;

drilling and countersink amber;

gluing of elements;

selecting the appropriate metal to obtain the correct proportions of the amber and metal elements of the product;

scratching, grinding, chemical treatment of metal parts of the product;

assembly of product elements by means of simple free, stranded, hard and other joints;

polishing and varnishing of products.

799. Must know:

main types and methods of processing amber, non-ferrous metals and their alloys;

properties and qualities of natural amber;

a polishing paste formulation;

properties of acids, oxides, adhesives and other materials used;

basics of artistic composition.

Paragraph 44. Manufacturer of art products from amber, 4th category

800. Description of works:

production of amber products of medium complexity and copies of traditional folk amber jewelry according to their own compositions;

hardening, sawing, grinding amber in order to give the amber a finished shape;

connection of metal parts of products by soldering and by other different connections.

801. Must know:

properties and qualities of non-ferrous metals and alloys used;

rules for supplying frames to amber;

base for soldering and processing of soldered products, soldering formula;

rules of use and sharpening of the applied tool.

Paragraph 45. Manufacturer of art products from amber, 5th category

802. Description of works:

production of complex and openwork filigree art products from amber with details and internal recesses according to their own compositions, taking into account various shapes, shades, transparency, decorativeness of the bark;

making products of complex compositions in folk traditions;

filigree kit and label on products of various shapes;

soldering the filigree patch onto the metal surface of the product;

installation and assembly of amber products with openwork-filigree design.

803. Must know:

types of filigree works;

methods and procedure for production of products with filigree;

formulation of solders, adhesives;

methods of cutting, bending, twisting, soldering and chemical treatment of metal;

national traditions in the manufacture of amber products.

Paragraph 46. Manufacturer of art products from amber, 6th category

804. Description of works:

production of unique art products from amber of especially complex compositions in folk traditions and exhibition samples;

faceting, polishing and glossing of highly artistic amber products of complex shapes on the machine and manually;

cutting, bending, twisting, forging, coinage, casting of metal elements of products;

complex chemical treatment of metal elements to give them expressiveness;

mounting and assembly of products using pin, crimping, rolling and other fastening methods.

805. Must know:

types of treatment of amber, non-ferrous metals and alloys;

techniques and sequence of operations for processing amber and metals;

forms and types of amber faceting;

the main directions of the development of folk art.

Chapter 13. Tariff and qualification characteristics of occupation of workers by grades for work on the production of art products from amber

Paragraph 1. Amber biller, 2nd category

806. Description of works:

removal of natural amber and waste from pressed amber with a metal knife by hand until complete removal of the upper crust;

manually covering amber pieces from the upper crust and inclusions for pressing amber;

washing of sanded up amber and amber waste in porcelain baths with soda solution;

drying amber and waste in electric furnaces;

preparation of the furnace for operation.

807. Must know:

properties of natural amber;

the applied tool;

amber and waste drying technology;

electric furnace device and drying temperature mode;

rules for loading and unloading amber.

Paragraph 2. Amber biller, 3d category

808. Description of works:

Dressing of amber blanks of various sizes and shapes for making amber products;

sawing natural and pressed amber pieces onto rectangular and square shapes with disk and tape saws;

drilling through and blind holes in blanks according to drawings and templates.

809. Must know:

techniques of carving of amber blanks of rectangular and square shape;

arrangement and rules of operation of disk, tape saws and drilling machines;

amber grade and technical requirements for semi-finished products;

ways of rational use of amber.

Paragraph 3. Amber biller, 4th category

810. Description of works:

preparation of natural amber for processing and manufacture of art products;

sawing amber onto blanks of oval, cone-shaped and other complex shapes with circular and tape saws according to reference models, templates and drawings;

equipment adjustment.

811. Must know:

techniques for sawing amber onto blanks of complex configuration;

adjustment rules, sharpening of circular and tape saws;

rules of determination by color, structure, hardness of amber.

Paragraph 4. Amber product assembler, 3d category

812. Description of works:

assembly of simple and medium complexity of art products from amber;

picking amber blanks according to sizes and colors for assembly of products.

813. Must know:

rules for selecting parts by size and color;

symmetric color alternation;

properties of natural and pressed amber;

technical requirements for the products, the tool used.

814. Examples of work:

brooches, rings, necklaces, mouthpieces - assembly.

Paragraph 5. Amber product assembler, 4th category

815. Description of works:

assembly of complex and especially complex art products from amber;

installation of complex and particularly complex amber parts on metal parts with lock attachment, drilling of holes.

816. Must know:

drilling techniques with selection of parts of one or more colors;

methods of locking.

817. Examples of work:

bracelets, necklaces, mosaics - assembly.

Paragraph 6. Amber product handler, 3d category

818. Description of works:

machine and manual processing of simple amber art products with amber bark residues according to templates, drawings, reference models using various devices and measuring tools;

adjustment of machine and tools.

819. Must know:

techniques and methods of processing simple amber art products on machines and manually;

purpose, principle of operation and adjustment of used equipment and tools;

rules of sharpening and application of a cutting tool;

rules of application of measuring tool.

820. Examples of work:

amber inserts to jewelry - processing.

Paragraph 7. Amber product handler, 4th category

821. Description of works:

machine and manual processing of art products made of amber of medium complexity according to templates, drawings, reference models using various devices and measuring tools, based on a variety of shapes, shades of transparency, bark ornament and other optical and physical properties of amber;

adjustment of machines and devices for them.

822. Must know:

techniques and methods of processing art products made of amber of medium complexity on machines and manually;

properties and qualities of natural and pressed amber;

optical-physical properties of amber;

device and rules for adjustment of used equipment and tools;

amber strength in all treatments.

823. Examples of work:

necklaces, pendants - manufacturing and processing of parts.

Paragraph 8. Amber product handler, 5th category

824. Description of works:

machine processing and manually of complex and especially complex amber art products;

production of complex volumetric and figurative, as well as highly artistic, unique amber products with high-precision parts, internal recesses.

825. Must know:

techniques and methods of processing complex and particularly complex amber art products;

ornamental and decorative properties of amber of all types and varieties;

kinematic diagrams of the serviced equipment.

826. Examples of work:

1) souvenir toys - manufacture;

2) mosaic - processing;

3) chess figures - manufacture.

Paragraph 9. Amber annealer, 3rd category

827. Description of works:

hardening of crushed and ground amber in muffle and electric furnaces;

loading the raw material into the furnace and unloading after quenching.

828. Must know:

properties and quality of natural amber;

technology and temperature conditions of crushed and ground amber hardening;

methods of degreasing the furnace during hardening;

rules of operation of muffle and electric furnaces.

Paragraph 10. Amber annealer, 4th category

829. Description of works:

hardening of semi-finished products and finished products from amber in muffle and electric furnaces;

loading of products into furnace and unloading after hardening.

830. Must know:

technology and temperature conditions of hardening of semi-finished products and finished products from amber;

design of muffle and electric furnaces.

Paragraph 11. Amber grinder, 3d category

831. Description of works:

grinding, polishing, cutting and glossing on machines and manual simple and medium complexity of amber art and jewelry of various forms according to models, drawings, sketches of artists;

determination of defects and suitability of amber pieces for further processing;

regulation of machine tools.

832. Must know:

methods and technology of grinding, polishing, drilling and glossing amber;

technical requirements for amber art products;

principle of operation and methods of adjustment of serviced machines, tools used;

materials and pastes, physical and chemical properties of all types and varieties of amber;

reading drawings.

833. Examples of work:

beads, cufflinks, inserts for rings and earrings, pendants - polishing, cutting, glossing.

Paragraph 12. Amber grinder, 4th category

834. Description of works:

grinding, polishing, cutting and glossing on machines and manually complex and especially complex art and jewelry and amber parts, based on the variety of shapes, shades, transparency and other optical and physical properties of amber;

adjustment of machine tools.

835. Must know:

optical-physical properties of amber;

technical requirements for amber art products;

reading drawings;

measuring instruments and their use techniques;

arrangement of serviced machines and rules of their adjustment.

836. Examples of work:

bracelets, necklaces, mouthpieces, mosaics - polishing, faceting, glossing.

Chapter 14. Description of complexity of sculptural works and details of architectural sculpture

837. Description of complexity of sculptural works and details of architectural sculpture shall be given in Annex 1 to UTQP (issue 61).

Chapter 15. Alphabetical index of occupations of workers

838. An alphabetical index of occupations of workers shall be given in Annex 2 to the UTQP (issue 61).

Annex 1 to the Unified Tariff Qualification a directory of works and occupations of workers (issue 61)

Description of complexity of sculptural works and details of architectural sculpture
Category of complexity

Signs of complexity of sculptural and technical works shall be:

1) in case of enlargement with rough gasket in clay, in case of stone cutting works, in case of puncture out of sheet metal-character of sculpture-texture, posture of figures, position of individual parts, depth of clothing folds, presence of accessories, in reliefs - depth of relief, saturation of pattern, presence of undercuts;

2) during rough molding - access to the mold, configuration of parts, possibility of clay and carcass removal;

3) with clean (lump molding) - the number of embedded pieces.

Based on the listed features, the technical performance in the material of sculptural works and details of architectural sculpture shall be divided into three groups of complexity:

simple, complex and particularly complex.

I group of complexity.

Simple works shall include:

1) portrait, decorative, easel and monumental figures of people without characteristic facial features, static, with generalized shapes of a nude body or in clothes without folds;

2) busts without characteristic facial features, without carefully designed anatomical forms, with smoothly lying hair;

3) bas-reliefs and high-reliefs figured and ornamental with a small elevation of the relief, not saturated;

4) animalistic sculpture with generalized forms in static positions, without finely developed details of the figure, wool, generalized bird figures without elaborate feathers;

5) smooth vases and bins;

6) flat architectural decorations, profiled sockets, frieze ornaments, breadcrumbs, smooth cones, necklaces.

II group of complexity

Complex works shall include:

1) portrait, decorative, easel and monumental figures of people, lonely standing or group in dynamic positions with characteristic carefully designed faces, naked or in clothes with deep folds, with accessories with a large takeaway;

2) portrait and decorative busts with characteristic features of the face, with a complex hairstyle, in clothes with deep folds;

3) bas-reliefs and high-relief portrait, figurative, decorative, ornamental with a carefully developed pattern, with folds with deep undercuts;

4) animalistic sculpture in dynamic positions with finely developed coat cover, bird with finely developed feathers;

5) figurative-ornamental vases, bins with carefully designed patterns and deep folds;

6) details of architectural sculpture, figures, capitals, brackets densely saturated with ornament.

III group of complexity

Particularly complex works shall include:

1) portrait, decorative, easel and monumental figures of people who stand alone or group in dynamic positions, with persons with a complex-characteristic expression, nude figures with carefully developed anatomical forms or in clothes with complex patterns, with difficult-undercut folds;

2) portrait and decorative busts with a complex characteristic expression of the face, in wrinkles, with complex, deep curls and strands of hair, with beards, moustaches with complex undercuts;

3) bas-reliefs and high-relief portrait, figurative, ornamental (multi-plan and multi-figure) with a characteristic thin pattern, ornament, with complex small folds or with folds with large undercuts;

4) figures of animals in complex dynamic positions, with especially complex body parts, with especially finely developed wool;

5) vases, bins densely saturated with bas-relief and high-relief ornaments, with figured covers, handles and on complex supports;

6) details of architectural works with a particularly fine pattern.

Annex 2 to the Unified Tariff Qualification a directory of works and occupations of workers (issue 61)

Alphabetical index of occupations of workers

№ r/n	Name of occupation		Range of categories	Page
	Production of art products from wood, capo-root and birch bark
1.	Wood and birch bark carver		2-6	82
2.	Wood burner		2-5	85
3.	Handler of art products from wood and papier-mâché		3-6	87
4.	Wood painter		3-6	88
5.	Biller of plant material for art products		3-4	91
6.	Plywood maker of art products from wood		4-5	92
7.	Wood art primer		2	93
8.	Birch bark gluer		2	93
9.	Birch bark cutter		2	94
10.	Capo root evaporator		4	94
11.	Hardener of products with Khokhloma painting		4	94
12.	Ornamental wood sorter		4	95
	Jewelry and filigree production
13.	Bracelet Jeweler		1-6	39
14.	Jeweler		1-7	41
15.	Jewelry setter		1-6	50
16.	Jeweler-mounter		1-6	52
17.	Jeweler-engraver		5-6	55
18.	Jeweler-filigranist		2-6	56
19.	Chain jeweler		3-6	59
20.	Jewelry and art inker		3-5	60
21.	Biller of parts and materials for art and jewelry		2-4	61
22.	Jewelry and art insert sticker		1-2	62
23.	Jewelry and art insert carver		1-6	64
24.	Blakness biller		5	66
25.	Blacknes sawyer		3-5	66
26.	Jewelry fashion designer		7	50
27.	Rock picker		3-4	67
28.	Filigree base manufacturer		3-4	68
29.	Enamel painting artist		3-6	69
30.	Enamel photo printer		1-2	71
31.	Enamelist		2-6	71
	Production of art products (general occupations)
32.	Precious metals regenerator		2-3	4
33.	Dryer of blanks and art products		2-3	5
34.	Engraver		3-6	6
35.	Primer of canvas and cardboard art canvases		1-5	8
36.	Art products controller		2-5	10
37.	Art products polisher		1-4	14
38.	Art products foundry worker		2-4	16
39.	Art products varnisher		1-4	18
40.	Art products setter		1-6	20
41.	Art products engraver		1-4	24
42.	Art products paraffinerer		2	26
43.	Art products finisher		2-6	27
44.	Burner		2-5	29
45.	Monetary and order production controller		3-5	31
46.	Plastic posture demonstrator		2-3	33
47.	Ritual service worker		2	34
48.	Drawing coal burner		3	35
49.	Soil composition cooker		3-4	35
50.	Stenciller		2-3	36
51.	Working bureau of domestic services worker		1	37
52.	Spackler		2-3	38
	Granile production
53.	Diamond sawyer		3-5	96
54.	Diamond peeler		3-6	97
55.	Diamond marker		5-6	100
56.	Diamond splitter		5-6	101
57.	Diamond sorter		4-6	102
58.	Diamond carver		3-6	104
59.	Diamond installer		2	106
60.	Diamond washer		2	107
61.	Diamond sorter		5-6	107
	Production of art products from metal
62.	Art casting moulder		2-6	73
63.	Metal product gluer		2-3	77
64.	Artist of decorative painting on metal		2-6	78
65.	Tray varnisher		4	80
66.	Tray grinder		3-4	81
	Production of papier-mâché art products with miniature painting
67.	Wood and papier-mâché assembler		2-4	116
68.	Cardboard coiler		3-4	118
69.	Artist of miniature painting		3-7	119
70.	Papier-mâché sawyer		2-4	121
	Sculpture production
71.	Greener		1-6	136
72.	Sculpture production modeller		1-6	138
73.	Sculpture setter		1-6	142
74.	Sculpture pattern maker		2-6	144
75.	Sculpture formator		2-6	147
	Production of art products from bone and horn
76.	Bone and horn cutter		2-6	123
77.	Bone and horn sawyer		3-4	125
78.	Bone and horn sorter		3	126
79.	Horn chips grinder		2	127
80.	Horn plate corrector		3	127
81.	Horn powder compactor		3	128
82.	Bone and horn cutter		2-3	128
83.	Bone and Horn product handler		2-5	129
	Production of art products from stone
84.	Stone carver		2-6	109
85.	Stone turner		2-4	112
86.	Stone mounter		2-3	113
87.	Stone sawyer		2-4	114
88.	Stone sawyer		2-3	116
	Production of art products from leather and fur
89.	Leather part skiving worker		3-4	152
90.	Skin and fur embroiderer		4-6	153
91.	Leather and fur collector		2-6	154
92.	Skin and fur cutter		2-5	156
93.	Leather product painter		2-6	158
	Production of folk art crafts
94.	Manufacturer of art products from wood		3-6	161
95.	Manufacturer of art products from leather		3-6	164
96.	Manufacturer of art products from flax fiber		2-6	165
97.	Manufacturer of fabrics with art painting		3-6	167
98.	Manufacturer of art products from straws		2-6	169
99.	Manufacturer of art products from birch bark		3-5	171
100.	Manufacturer of art products from ceramics		3-6	172
101.	Fabric painting artist		3-7	173
102.	Manufacturer of art products from metal		3-6	175
103.	Manufacturer of art products from vines		3-6	177
104.	Manufacturer of art products from amber		3-6	179
Production of art products from amber
105.		Amber biller	2-4	131
106.		Amber product assembler	3-4	132
107.		Amber product handler	3-5	134
108.		Amber annealer	3-4	134
109.		Amber grinder	3-4	135

Жұмыстар мен жұмысшы кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығын (61-шығарылым) бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2020 жылғы 18 наурыздағы № 102 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2020 жылғы 20 наурызда № 20149 болып тіркелді

2015 жылғы 23 қарашадағы Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 16-бабының 16-1) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Жұмыстар мен жұмысшы кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (61-шығарылым) бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің Еңбек және әлеуметтік әріптестік департаменті заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрық ресми жарияланғаннан кейін оны Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

3) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің Заң қызметі департаментіне осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтер ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. "Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығын (61-шығарылым) бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2012 жылғы 24 шілдедегі № 294-ө-м бұйрығының (Қазақстан Республикасының Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 7883 тіркелген, "Қазақстан Республикасының орталық атқарушы және өзге де орталық мемлекеттік органдарының актілер жинағы" жинағында 2012 жылғы 24 қазанда № 21 жарияланған) күші жойылды деп танылсын.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау вице-министрі А.Ә. Сарбасовқа жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі

Б. Нурымбетов

Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2020 жылғы 18 наурыздағы № 102 бұйрығына қосымша

Жұмыстар мен жұмысшы кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (61-шығарылым)

1-тарау. Кіріспе

1. Жұмыстар мен жұмысшы кәсіптерінің бірыңғай тарифтік біліктілік анықтамалығы (61-шығарылым) (бұдан әрі – БТБА (61-шығарылым)):

ағаштан, капо-тамырдан және қабықтан көркем бұйым жасау өндірісі;

зергерлік-филигран өндірісі;

көркем бұйымдар жасау өндірісі (жалпы кәсіптері);

қырлау өндірісі;

металдан көркемөнер бұйымдарын өндіру;

миниатюралы кескінделген папье-машеден жасалған көркем бұйымдар жасау өндірісі;

мүсіндеу өндірісі;

сүйек және мүйізден жасалатын көркем бұйымдар жасау өндірісі;

тастан көркемөнер бұйымдарын өндіру;

тері және былғарыдан көркем бұйымдар жасау өндірісі;

халықтық қолөнер кәсіпшілігі бұйымдарын жасау өндірісі;

янтарьдан жасалған көркем бұйымдар жасау өндірісі бойынша жұмыстарды қамтиды.

2. БТБА (61-шығарылым) Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі әзірлеген.

3. Тарифтік-біліктілік сипаттамалар осы БТБА-да (61-шығарылым) көрсетілген өндірістер мен жұмыс түрлері бар ұйымдардың меншік нысанына және ұйымдық-құқықтық нысанына қарамастан, олардағы жұмысшылардың жұмыстарын тарификациялаған және біліктілік разрядтарын белгілеген кезде қолданылады.

2-тарау. Ағаштан, капо-тамырдан және қабықтан көркем бұйым жасау өндірісі жұмыстарына арналған разрядтар бойынша жұмысшы кәсіптерінің тарифтік-біліктілік сипаттамалары

Параграф 1. Ағаш және ағаш қабығын кесуші, 2-разряд

4. Жұмыс сипаттамасы:

қарапайым сюжеттік-оюлық суреттерді ағаш қабығына қолмен кесу;

негізгі сызықтарды белгілеу, сурет және қарапайым композицияларға контур жасау.

5. Білуге тиіс:

ағаш қабығын көркемдеп кесу жолдары, қарапайым сурет контурларын жағу жолдары;

ағаш қабығының сапасы және түсі бойынша жарамдылығы;

жергілікті көркемөнер дәстүрлері.

6. Жұмыс үлгілері:

1) бурачоктар;

2) қораптар;

3) кузовкалар;

4) қобдишалар – кесу.

Параграф 2. Ағаш және ағаш қабығын кесуші, 3-разряд

7. Жұмыс сипаттамасы:

жергілікті қол өнер дәстүрін сипаттайтын орташа күрделіктегі сюжеттік-оюлық суреттерді кесу және оюлық композициялар жасау;

қарапайым суреттерді қолмен ағаш бойынша контурлық және көлемді түрде кесу;

түстерді аралау, грифельді кесу, булавкаларды жайластыру;

түстерді жөндеу.

8. Білуге тиіс:

орташа күрделіктегі суреттерді ағаш қабығына және қарапайым суреттерді ағашқа көркемдеп кесу жолдары;

көлемді тегіс рельефті кесу жолдары;

ою элементтері;

ағаш және ағаш қабығының қасиеттері мен жыныстары;

қолданылатын құрал-сайман.

9. Жұмыс үлгілері:

1) "Жаңғақ ұстаған тиін", "Ағаштағы тоқылдақ", "Шоқып тұрған тауықтар", "Жемсауыттың жанындағы құстар" - көркемдеп кесу;

2) түрлі формадағы қасықтар – кесу;

3) ағаш қабығынан солонкалар – көркемдеп кесу;

4) ашық түсті, ашық көгілдір, ашық сары раушан гүлдері – көркемдеп кесу және сырлау.

Параграф 3. Ағаш және ағаш қабығын кесуші, 4-разряд

10. Жұмыс сипаттамасы:

халық оюлары дәстүрінің элементтерін енгізе отырып күрделі сюжеттік-оюлық суреттерді қолмен ағаш қабығында кесу;

орташа күрделіктегі көлемді суреттерді ағашқа қолмен тереңдетіп ойып, бөренелі ойып кесу.

11. Білуге тиіс:

ағаш қабығы бойынша күрделі суреттерді және ағаш бойынша орташа күрделіктегі суреттерді көркемдеп кесу жолдары;

ағаш қабығына күрделі суреттердің контурларын салу жолдары;

ағаш қабығының көрінбейтін кемшіліктерін айқындау, түстерді жасауға арналған ағаш сұрыптары, суреттің мақсатына қарай түстерді кесу әдістері.

12. Жұмыс үлгілері:

кесу:

1) "Айға ұшу", "Биші аю" тәрізді скульптуралық бұйымдар;

2) тауықтар, көкектер, үкілер;

3) пианиноның беткі рамасы;

4) ағаш қабығынан жасалған туесоктар;

5) пико жиынтығынсыз түрік және вена суреттерінің түстері, қара көгілдір, қара сары, ашық түсті шөп.

Параграф 4. Ағаш және ағаш қабығын кесуші, 5-разряд

13. Жұмыс сипаттамасы:

адам, жануар, құс фигураларының бейнесін және түрлі сәулет мотивтерін енгізе отырып ерекше күрделі сюжеттік-оюлық композицияларды ағаш қабығында қолмен кесу;

күрделі суреттерді рельефте толық орындай отырып олардың дөңгелектелген және таңдамалы фонымен ағашта қолмен тереңдетіп, тегіс рельефті кесу;

элементтерін тондай отырып көлемді кесу;

фигураларды кесу, басылған суреті бар қалқан алу, түстерін кесу немесе аралау, фигураларды ескі түстерге қою немесе оларды жаңасымен ауыстыру.

14. Білуге тиіс:

ағаш қабығы бойынша ерекше күрделі суреттер мен ағаш бойынша күрделі суреттерді көркемдеп кесу жолдары;

ұлттық оюларды салу негіздері;

тегіс рельефті және өтпелі кесіндіні орындау тәсілдері;

композициялық шешімдердің құрылуы;

инкрустация негіздері, ағаштан түрлі кесілген жоғары көркемдік бұйымдардың сапасына қойылатын талаптар.

15. Жұмыс үлгілері:

1) аптечкалар – ажурлы кесу;

2) "Арбада отырған аю", "Телефондағы аю", "Қолында бөшкесі бар аю", "Аю ағаш июде" тәрізді скульптуралық бұйымдар – көлемді көркемдеп ою;

3) кистяницалар – кудриндік кесу;

4) қуыршақтың жиһазы, пеналдар – рельефті кесу;

5) вена, украинның қара гүлдері, сымды пик жиынтығы бар түрік суреттерінің түстері – кесу;

6) қобдишалар – геометриялық кесу, тондау, жылтырату.

Параграф 5. Ағаш және ағаш қабығын кесуші, 6-разряд

16. Жұмыс сипаттамасы:

ағашта ерекше күрделі оюлық және тақырыптық композицияларды, толық скульптуралық, барельефті орындаумен таңдалған фонмен көлемді, тегіс рельефті және өтпелі қолмен кесу;

геометриялық ұсақ кесу, инкрустациямен кесудің үйлесуі;

ескі орыс оюы дәстүрінде кесу;

манераларды суреттен көшірілген жазық бет бойынша жайластыру.

17. Білуге тиіс:

ерекше күрделі суреттерді ағашта көркемдеп кесу жолдары;

сурет салу, скульптура және пластикалық анатомияның композициялық шешімдерінің негіздері;

күрделі инкрустациялау – интарсия негіздері.

18. Жұмыс үлгілері:

1) "Генерал Топтыгин", "Ит ерткен шаңғышы қыз", "Қайықтағы тасымалдаушы", "Қармағы бар балықшы", "Орыс үштігі" тәрізді скульптуралық бұйымдар – көркемдеп ою;

2) қобдишалар мен ларецтер – бұрынғы орыс оюы.

Параграф 6. Ағаш күйдіруші, 2-разряд

19. Жұмыс сипаттамасы:

ағаштан жасалған бұйымдардағы қарапайым суреттерді электрлі инемен, электросығымдағыштың қыздырылған штампысымен трафарет бойынша күйдіру;

трафарет жасау және суретті ұнтақтау тәсілімен бұйымның бетіне аудару.

20. Білуге тиіс:

қарапайым суреттерді ағаш бетіне күйдіру трафареттер жасау жолдары;

суретті бұйымның үстіне ұнтақтау арқылы аудару тәсілдері.

21. Жұмыс үлгілері:

күйдіру:

1) аралау материалдарынан бөрене;

2) "Әріптер" жинағы.

Параграф 7. Ағаш күйдіруші, 3-разряд

22. Жұмыс сипаттамасы:

ағаштан жасалған бұйымдарда орташа күрделіктегі суреттерді электрлі инемен, электросығымдағыштың қыздырылған штампысымен трафарет бойынша күйдіру;

суретті даяр үлгіден калькаға аудару.

23. Білуге тиіс:

орташа күрделіктегі суреттерді ағаш бетіне күйдіру жолдары;

күйдіру аппаратының, электросығымдағыштың жұмыс принципі;

сурет күйдірілетін жартылай фабрикаттардың сапасына қойылатын талаптар.

24. Жұмыс үлгілері:

күйдіру:

1) табиғи ою салынатын токарлық бұйымдар;

2) геометриялық суреті бар қораптар;

3) балар кубиктері.

Параграф 8. Ағаш күйдіруші, 4-разряд

25. Жұмыс сипаттамасы:

бұйымдардағы күрделі суреттерді трафарет бойынша күйдіру;

негізгі сызықтарды белгілеу, сурет контурларын бұйымдарға салу.

26. Білуге тиіс:

күрделі суреттерді ағаш бетіне күйдіру жолдары, күйдіру аппаратының құрылымы мен пайдалану қағидалары;

сурет композициясы негіздері мен оюлы композицияларды құру заңдылықтары.

27. Жұмыс үлгілері:

1) пейзаж бейнеленген ілінетін панно;

2) сәулет ескерткіштерінің суреті бар қобдишалар – күйдіру.

Параграф 9. Ағаш күйдіруші, 5-разряд

28. Жұмыс сипаттамасы:

бұйымдардағы ерекше күрделі суреттерді трафарет бойынша электр инемен күйдіру;

күйдіру аппаратының жұмысын реттеу.

29. Білуге тиіс:

ерекше күрделі суреттерді ағаш бетіне күйдіру жолдары;

ағаштың көрінбейтін кемшіліктері;

ағаштан жасалған бұйымдардың сапалы талаптары;

күйдіру аппаратын реттеу тәсілдері.

30. Жұмыс үлгілері:

1) пейзаж бейнеленген құмыралар;

2) портреттер бейнелеген панно – күйдіру.

Параграф 10. Ағаштан және папье-машеден жасалған көркемөнер бұйымдарын өңдеуші, 3-разряд

31. Жұмыс сипаттамасы:

сызбалар мен эскиздер бойынша ағаштан қарапайым көркемөнер бұйымдарын монтаждау үшін қарапайым жартылай фабрикаттар мен ұсақ бөлшектерді өңдеу;

түрлі ағаш жыныстарын жанып алуға дайындау:

қабығын аршу, дайындама қалыңдығын талап етілетін мөлшерге дейін жеткізу;

бағалы ағаш жыныстарынан жасалған көркемөнер бұйымдарды ағаш текстурасын сақтай және оған түрлі реңк бере отырып арнайы химиялық құраммен өңдеу;

станоктардың жұмысын реттеу.

32. Білуге тиіс:

станоктың қызметі, қолдану принципі мен реттеу қағидалары;

қарапайым жартылай фабрикаттар мен ұсақ бөлшектерді жанып алу және токарлық өңдеу үшін ағашты дайындау технологиясы, ағаш жыныстары мен қасиеттері;

бағалы ағаш жыныстарынан жасалған көркемөнер бұйымдарын өңдеу технологиясы;

ағаштан жасалған көркемөнер бұйымдарын өңдеуде қолданылатын ерітінді құрамы.

33. Жұмыс үлгілері:

1) скульптура дайындамалары – токарлық өңдеу;

2) матрешкалар – токарлық өңдеу;

3) жіңішке таяқ, таяқ сабау – қолмен және станокта өңдеу.

Параграф 11. Ағаштан және папье-машеден жасалған көркемөнер бұйымдарын өңдеуші, 4-разряд

34. Жұмыс сипаттамасы:

үлгі және эскиздер бойынша ағаштан және папье-машеден жасалған орташа күрделіктегі жартылай фабрикаттарды, бөлшектер мен көркемөнер бұйымдарын токарьлық өңдеу;

токарьлық станокта капотамырдан жасалған бұйымдарды жанап алу;

станоктарды баптау.

35. Білуге тиіс:

ағаш және папье-машеден жасалған жартылай фабрикаттар мен көркемөнер бұйымдарын токарлық өңдеу технологиясы;

токарьлық станоктың құрылымы мен пайдаланылуы;

ағаштан және папье-машеден жасалған көркемөнер бұйымдарының техникалық шарттары.

36. Жұмыс үлгілері:

1) бөшкелер және жартылай бөшкелер, конусты және тік формадағы жбандар – токарьлық өңдеу;

2) шағын мөлшердегі құмыралар, моншақтар – жанып алу;

3) түтіктер, мундштуктар – жанып алу;

4) үлкен қобдишалар – токарьлық өңдеу.

Параграф 12. Ағаштан және папье-машеден жасалған көркемөнер бұйымдарын өңдеуші, 5-разряд

37. Жұмыс сипаттамасы:

үлгі және эскиздер бойынша ағаштан және папье-машеден жасалған күрделі жартылай фабрикаттарды, бөлшектер мен көркемөнер бұйымдарын токарьлық өңдеу;

көркемөнер бұйымдарын жасау үшін дайындамаларға мен болванкаларға ағаш таңдау, белгілеу, пішу;

саңылаулар тесу және бұйымды жинау.

38. Білуге тиіс:

токарьлық станоктардың кинематикалық схемасы, кесетін аспапты орнату, бекіту және қайрау тәсілдері;

ағаштан және папье-машеден жасалған күрделі жартылай фабрикаттарды, бөлшектер мен көркемөнер бұйымдарын токарьлық өңдеу технологиясы.

39. Жұмыс үлгілері:

1) сувенирлік кадушкалар;

2) жануарлардың фигуралары;

3) қобдишалар – жонып алу.

Параграф 13. Ағаштан және папье-машеден жасалған көркемөнер бұйымдарын өңдеуші, 6-разряд

40. Жұмыс сипаттамасы:

жеке композициялар бойынша ағаштан және папье-машеден жасалған ерекше күрделі көрмелік және бірегей көркемөнер бұйымдарын токарьлық өңдеу;

сувенирлік мақсаттағы көркемөнер бұйымдарын анилин бояуымен және спиртті лакпен түрлі түстерге тондау және жылтырату.

41. Білуге тиіс:

ағаштан және папье-машеден жасалған бірегей көркемөнер бұйымдарын токарьлық өңдеу технологиясы;

түрлі бағалы жыныстағы ағашты кептіру шектері;

ағаш кемшіліктері мен оларды жою, тондау және жылтырату жолдары;

бояулар мен лактарды қолдану және араластыру тәсілдері.

42. Жұмыс үлгілері:

1) ірі құмыралар – жонып алу;

2) декоративтік паннолар – жонып алу;

3) жонылған сувенирлер – тондау, жылтырату;

4) шыны аяқтар – жонып алу.

Параграф 14. Ағашқа көркем сурет салатын суретші, 3-разряд

43. Жұмыс сипаттамасы:

ағаштан жасалған көркемөнер бұйымдарына қарапайым хохлома суретінің түрлерін салу;

жиектерін жиектеу, түбі мен қақпағын бояу;

бояу жасау;

қарапайым табиғи ою суреті бойынша ағаштан Городецкий, полх-майдан суретін салу;

қарапайым оюдағы бұйымдарды күйдіре отырып Загорск суретін салу;

қарапайым токарлық фигураларды үлгілер бойынша салу және күйдіру.

44. Білуге тиіс:

күйдіріп хохлама, городецкий және полх-майдан оюын және загорск суретін салу жолдары мен ерекшеліктері;

бояу сапасы мен қасиеті;

бояу жасау тәсілдері;

сурет салуда қолданылатын еріткіштер мен лактардың қасиеті;

қылқалам нөмірлері мен олардың сапасы.

45. Жұмыс үлгілері:

1) қасықтар – сурет салу;

2) пеналдар – сурет салу, жиектеу;

3) солонкалар – жиектеу, түбін бояу.

Параграф 15. Ағашқа көркем сурет салатын суретші, 4-разряд

46. Жұмыс сипаттамасы:

ағаштан жасалған көркемөнер бұйымдарына орташа күрделіктегі хохлома суретінің барлық түрін жеке суреттер бойынша салу, алдын салынған суреттерді еркін қайталау;

құс және жануарларды орташа күрделіктегі табиғи оюмен бұйымдардың Городецкий суреті;

ағаштан жасалған бұйымдарға полх-майдан суреті, гуашьпен, анилин және май бояулармен көркем суреттеу;

орташа күрделіктегі табиғи және геометриялық ою суреттерінің үлгілері бойынша күйдіре отырып Загорск суретін салу.

47. Білуге тиіс:

күйдіріп хохлама, городецкий және полх-майдан оюын және загорск суретін салу жолдары мен ерекшеліктері;

гуашь, анилин және май бояулармен сурет салу техникасы;

күйдіргеннен кейін сурет салу жолдары;

темпер және акварель бояуларды пайдалану қағидалары.

48. Жұмыс үлгілері:

1) турау тақтасы;

2) жерге қоятын ыдыстар;

3) нан салғыштар – сурет салу.

Параграф 16. Ағашқа көркем сурет салатын суретші, 5-разряд

49. Жұмыс сипаттамасы:

ағаштан жасалған көркемөнер бұйымдарына хохлома суретінің барлық түрін жеке суреттер және композициялар бойынша салу;

жаппай өнімге, аз сериямен шығарылатын жаңа бұйымдарға тікелей сурет салу кезеңінде оюларды шығармашылық байыту;

жаңа формалармен сурет салу;

күрделі оюды ағаштан жасалған городецкий, полх-майдан оюын және загорск бойынша сурет салу;

инкрустацияны аяқтау үшін гуашьпен және акварельмен сюжеттік миниатюралық инкрустациялауды жетілдіру.

50. Білуге тиіс:

хохлама, городецкий және полх-майдан оюын және загорск суретін салу жолдары мен ерекшеліктері;

композиция негіздері, күрделі токарлық формаларда бұйымдарды күйдіру және сурет салу жолдары;

түстерді үйлестіру жолдары.

51. Жұмыс үлгілері:

1) декоративтік құмыралар – сурет салу;

2) ұсақ бұйымдар жиынтықтары – сурет салу;

3) матрешкалар – сурет салу және күйдіру;

4) жиһаз – сурет салу;

5) қобдишалар – күйдіру және сурет салу.

Параграф 17. Ағашқа көркем сурет салатын суретші, 6-разряд

52. Жұмыс сипаттамасы:

ерекше күрделі суреттің барлық түрін сурет салу кезінде тікелей оюларды байыту жөніндегі шығармашылық танытып жеке композициялар бойынша бірегей, тапсырыспен және сыйлыққа арналған бұйымдарға сурет салу.

53. Білуге тиіс:

хохлама, городецкий және полх-майдан оюын және загорск ерекше күрделі сурет салу жолдары;

сурет салу негіздері, ағаш текстурасын пейзаждарда қолдану, түс композициясын жасау жолдары.

54. Техникалық және кәсіптік (арнайы орта, кәсіптік орта) білім талап етіледі.

55. Жұмыс үлгілері:

1) көрмелік және бірегей құмыралар – сурет салу;

2) декоративтік ілетін панно – сурет салу, күйдіру;

3) сәулет өнері ескерткіштері салынған қобдишалар – күйдіру, текстуралық сурет, тондау.

Параграф 18. Көркемөнер бұйымдарына арналған өсімдік материалдарын дайындаушы, 3-разряд

56. Жұмыс сипаттамасы:

ағаштан көркемөнер бұйымдарын жасауға арналған ағаш қабығын және бағалы жыныстарды дайындау;

қайың ағашының қабығын аршу, қабығынан, түктен, тамшылардан паразит өсінділерден тазарту;

ағаш қабығын сапасына, өлшеміне қарай сұрыптау және оны бумаларға түю;

қолмен және станокта унцукульды бұйымдар жасауға арналған бағалы жынысты ағашты аралау;

алдын ала қыздыру жолымен дайындамаларды түзету.

57. Білуге тиіс:

ағаш қабығын дайындау қағидалары, ағашты қолмен және машинамен аралау жолдары;

ағаш қабығын, сабанды дайындау, жинау, сақтау және пайдаланудың техникалық шарттары;

ағаштың жыныстары мен қасиеттері, сувенирлі бұйымдар жасауға жарамдылығы;

қыздыру жолымен дайындамаларды түзету тәсілдері;

станоктар мен құрылғылардың құрылымы, оларды реттеу қағидалары.

Параграф 19. Көркемөнер бұйымдарына арналған өсімдік материалдарын дайындаушы, 4-разряд

58. Жұмыс сипаттамасы:

кряж және плашка дайындау;

сурет бойынша қажетті құрылымды және әдемі ағаш қабығы мен капо тамырды алу үшін берілген мөлшері бойынша қолмен немесе арнайы станокта плаха және дайындаманы бөлу;

станоктарды баптау.

59. Білуге тиіс:

кряж және плашкаларды дайындау қағидалары;

станоктарды таптау қағидалары;

бағалы жыныстардың және капо тамырдың құрылымы, оларды аралау қағидалары.

Параграф 20. Ағаштан көркемөнер бұйымдарын фанерлеуші, 4-разряд

60. Жұмыс сипаттамасы:

қарапайым және орташа күрделіктегі көркемөнер бұйымдарының бетін қолмен және станоктарда ағаштың түрлі жыныстарын шпонымен фанерлеу;

жартылай фабрикаттар мен бұйымдардың бетін фанерлеуге дайындау;

аспапты дайындау және қайрау.

61. Білуге тиіс:

қарапайым және орташа күрделіктегі көркемөнер бұйымдарын фанерлеу жолдары;

шпонның түрлі жыныстарының сапасы мен қасиеті;

қолданылатын жабдықтың қызметі мен қолдану принципі.

62. Жұмыс үлгілері:

1) қалқан бөлшектер;

2) корпустық бұйымдар – фанерлеу.

Параграф 21. Ағаштан көркемөнер бұйымдарын фанерлеуші, 5-разряд

63. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі көркемөнер бұйымдарының бетін қолмен және станоктарда ағаштың түрлі жыныстарын шпонымен фанерлеу;

түрлі құрылғыларды пайдалана отырып технологиялық кезектілікті сақтау;

декоративтік эффекті алу үшін түсі және текстурасына қарай түрлі жыныстағы шпонды іріктеу.

64. Білуге тиіс:

күрделі көркемөнер бұйымдарын фанерлеу жолдары;

шпон жасауда қолданылатын ағаштың жыныстары мен сұрыбы;

фанерлеудегі шпонның шекті ылғалдығы;

фанерлегеннен кейін бұйымдарды ұстау уақыты мен температуралық режимі, желім қасиеті мен жасау тәсілдері.

65. Жұмыс үлгілері:

1) ларецтер, қобдишалар;

2) мозаикалы панно – фанерлеу.

Параграф 22. Ағаштан жасалған көркемөнер бұйымдарын сырлаушы, 2-разряд

66. Жұмыс сипаттамасы:

олифа, алюминий ұнтақ жұқа жағылған ағаштан жасалған көркемөнер бұйымдарын қолмен немесе станокпен сырлау.

67. Білуге тиіс:

ағаштан көркемөнер бұйымдарына алюминий ұнтақ жағу жолдары;

бұйымдарға бекіту тәсілдері;

алюминий ұнтақ жағылған бұйымдарды кептіру жолдары мен кептіру мерзімі, бұйымдарды өңдеу технологиясы;

қолданылатын материалдардың химиялық қасиеті.

Параграф 23. Ағаш қабығынан жасалған бұйымдарды желімдеуші, 2-разряд

68. Жұмыс сипаттамасы:

ағаш қабығынан жасалған бұйымдарды қолмен желімдеу;

суреті бар ағаш қабығының сыртқы жағына желім жағу;

ағаш қабығын фольгаға және фольгалы ағаш қабығын көркемөнер бұйымына жапсыру.

69. Білуге тиіс:

ағаш қабығын фольгаға және фольгалы ағаш қабығын көркемөнер бұйымына желімдеу жолдары;

желімдердің қасиеті мен сапасы;

ағаш қабығынан жасалған бұйымдарды жасау технологиялық процесі мен олардың техникалық шарттары.

Параграф 24. Ағаш қабығын пішуші, 2-разряд

70. Жұмыс сипаттамасы:

ағаш қабығының кедір-бұдырын зімпара қағазбен тазалап, көркемөнер бұйымдарына шаблон бойынша қолмен пішу;

жиегін үлгі және сурет бойынша сызу;

көркемөнер бұйымдарына суретті ағаш қабығын монтаждау;

берілген мөлшер бойынша фольга қию және оны бояу.

71. Білуге тиіс:

қалдығы аз ағаш қабығын қолмен пішу, сурет бойынша жиегін белгілеу жолдары;

зімпара терісі нөмірлері;

жасалатын көркемөнер бұйымдарының мөлшері;

ағаш қабығының сапасына қойылатын техникалық талаптар.

Параграф 25. Капо тамырды булаушы, 4-разряд

72. Жұмыс сипаттамасы:

тиісті реңк бере отырып қоспаларды құрту мақсатында капо тамырды булау камерасында булау;

камерадағы булау процесін, бу қысымын қадағалау;

камераға салу және түсіру.

73. Білуге тиіс:

булау камерасының құрылымы мен оны күту қағидалары;

капо тамырды булау және кептіру технологиялық процесі;

капо тамырды белгілі бір реңкке дейін булау режимі, камерадағы қысымды реттеу жолдары;

кептіру камерасын толтыру қағидалары мен жолдары.

Параграф 26. Хохлома суретін салу бұйымдарын шыңдаушы, 4-разряд

74. Жұмыс сипаттамасы:

ағаштан жасалған хохлома суреті бар көркемөнер бұйымдарын электр пештерде шынықтыру;

көркемөнер бұйымдарын электр пештеріне оларды оңтайлы орналастыра отырып салу;

пештен өнімді түсіру;

электр пештерінде температура режимін және шынықтыру уақытын қадағалау.

75. Білуге тиіс:

электр пештерінің құрылымы;

бұйымдарды шыңдаудың технологиялық берілген режимі бойынша температурасын реттеу;

лак бояу материалдарын бұйымдарға жағылған қалыңдығына қарай шыңдау уақыты;

жылтыр өлшегішті пайдалану қағидалары;

пленканың қаттылығын айқындау тәсілдері;

шығарылатын өнімнің техникалық шарттары;

электр техника негіздері;

лак, бояу, еріткіштердің химиялық қасиеті мен консистенциялары;

электр пештерінде шыңдауда температуралық төзімділігі.

Параграф 27. Декоративтік ағаш жынысын сұрыптаушы, 4-разряд

76. Жұмыс сипаттамасы:

капо тамыр және түрлі декоративтік ағаш жыныстарын сұрыптау және қабылдау;

ағашты одан түрлі көркемөнер бұйымдарын жасауына байланысты жынысы, сұрыбы және мөлшері бойынша бөлу;

фанераға бөлу үшін түрлі текстурадағы жоғары сапалы ағашты бөлу;

ағаш және капо тамыр кемшіліктерін және оларды көркемөнер бұйымдарына пайдалану мүмкіндігін айқындау.

77. Білуге тиіс:

декоративтік ағаш жыныстарының сапасы, сұрыптылығы;

декоративтік ағаш жыныстары мен капо тамырды аралау, сұрыптау, қалау, сақтау қағидалары мен жарамдылығын айқындау;

ағаш пен капо тамырдың түрлі декоративтік жыныстарынан жасалатын көркемөнер бұйымдарының түр-түрі.

3-тарау. Зергерлік-филигран өндірісі жұмыстарына арналған разрядтар бойынша жұмысшы кәсіптерінің тарифтік-біліктілік сипаттамалары

Параграф 1. Білезік зергері, 1-разряд

78. Жұмыс сипаттамасы:

білезікті жасау алдын дайындық операцияларын орындау;

дәнекерлегеннен кейін сымды майсыздандыру, алу, бұйымдарды жинақталған күйінде шаю;

ағарту құрамын әзірлеу.

79. Білуге тиіс:

даярлық операцияларын орындаудың технологиялық кезектілігі және тәсілдері;

майсыздандыру және шаю жолдары, ағартатын құрамды дайындау тәсілдері.

Параграф 2. Білезік зергері, 2-разряд

80. Жұмыс сипаттамасы:

түсті металдан қарапайым білезіктердің штампыланған бөлшектерінің тораптарын құрастыру;

штампыланған бөлшектерді өңдеу;

дәнекерлеу бөлшектерін дайындау;

бөлшектер мен тораптарды дәнекерлеу;

бөлшектер мен тораптарды дәнекерлегеннен кейін ағарту, шаю және кептіру.

81. Білуге тиіс:

штампыланған бөлшектерді өңдеу және тораптарды құрастыру технологиясы;

ағарту қағидалары;

білезік бөлшектерін өңдеу және тораптарды құрастыруда қолданылатын аспап, жабдық және құрылғылар;

түсті металдардың физикалық-химиялық қасиеті.

Параграф 3. Білезік зергері, 3-разряд

82. Жұмыс сипаттамасы:

түсті металдан қарапайым білезіктерді құрастыру;

штампыланған бөлшектерді өңдеу және тораптарды дәнекерлеу;

глидерлік, звенолық және өзге де білезіктерді монтаждау;

штампыланған бөлшектен жасалған шнепперлі шарнирде үрленген тегіс білезік жасау;

арнайы кесетін аспапты қайрау, түзету және термоөңдеу.

83. Білуге тиіс:

білезік құрастыру технологиясы;

қатты дәнекермен дәнекерлеу тәсілдері, қайрау геометриясы, кесетін аспапты түзету және термоөңдеу, дәнекерлеу қызметі мен оларды сызбалардағы шартты белгіленуі;

бағалы металдың барынша аз шығын болуын қамтамасыз ететін өңдеу жолдары мен тәсілдері;

түрлі кесілген сымды созғылау тәсілдері.

84. Жұмыс үлгілері:

түсті металдан жасалған тоқылған, шарнирлі, эластикалық созылғыш білезіктер.

Параграф 4. Білезік зергері, 4-разряд

85. Жұмыс сипаттамасы:

орташа күрделіктегі түсті және бағалы металдан қарапайым білезіктерді құрастыру;

звенолық білезіктерді, құлақты, тігін және шнепперлі бортты шынжырларды жасау.

86. Білуге тиіс:

білезік құрастыру технологиясы;

дәнекерлеуде жік сапасына дәнекердің әсері;

білезіктерді құрастыру кезінде қолданылатын фасонды бейіндердің түрлері;

бағалы металдардың физикалық-химиялық қасиеті.

Параграф 5. Білезік зергері, 5-разряд

87. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі түсті металдан қарапайым білезіктерді құрастыру;

ерекше күрделі білезіктер үшін бағалы металдан жасалған штампыланған бөлшектерді өңдеу;

үлгі және сурет бойынша жекелеген бөлшектерді қолмен жетілдіріп штампыланған бөлшектен бағалы және жартылай бағалы тасы бар күрделі білезіктер жасау;

жекелеген тораптары мен бөлшектерін ауыстырып білезіктерді реставрациялау;

бағалы металдан звенолық дәнекерленген шынжырлы қолмен жасау.

88. Білуге тиіс:

құрастырмалы білезіктерді және күрделі фасондағы шынжырларды қолмен жасау технологиясы;

бағалы металдар үшін сынама бойынша легирлік ау есептеу әдістері;

білезіктің бетінде өңдеу жұмыстарының түрлері;

дәнекерлеудің барлық түрімен білезіктерді жөндеу және реставрациялау әдістері.

89. Жұмыс үлгілері:

ажурлы среднигі бар алтын білезіктер – құрастыру.

Параграф 6. Білезік зергері, 6-разряд

90. Жұмыс сипаттамасы:

ерекше күрделі жоғары көркемөнер білезіктерін құрастыру;

жоғары көркемөнер білезіктеріне сурет салу және олар бойынша модель жасау;

бөлшектердің өлшемін өз бетінше анықтай отырып білезіктерді үлгі және сурет бойынша және бағалы және құрамалы металл жұмысын орындау технологиясын дербес орындау;

асыл тастары бар жоғары көркемдік білезіктер жасау.

91. Білуге тиіс:

жоғары көркемдік білезіктерді суреттер және сызбалар бойынша жасау ерекшеліктері;

сызбаны оқу қағидалары.

Параграф 7. Зергер, 1-разряд

92. Жұмыс сипаттамасы:

бұйымдарды құрастырудан алдын дайындық операцияларын орындау. дәнекерлегеннен кейін сымды майсыздандыру, алу, жинақталған күйде бұйымдарды шаю;

ағарту құрамын әзірлеу;

мөлшері 0,5 сантиметрден жоғары дөңгелек және сопақ формадағы шыныдан, өңдеу тасынан және корундыдан жасалған қондырғыларды кейіннен қылтанақтарын алып тастай отырып түсті металл және күміс зергерлік бұйымдардың штампыланған крапанды касталарға бекіту;

түсті металл және күмістен жасалған ыдыс зергерлік бұйымдарын егеулеу, қырналау және қолмен жылтырату.

93. Білуге тиіс:

даярлық операцияларын орындау технологиялық кезектілігі мен тәсілдері;

майсыздандыру және шаю жолдары;

ағарту құрамын әзірлеу тәсілдері;

крапанды қондырғыны бекіту жолдары;

аспапты бекітуде қолдану жолдары;

қондырғыларды қырлау түрлері;

корундының физикалық-химиялық қасиеті;

ыдыс тобы бұйымдарын және қолданылатын аспаптарды қолмен өңдеудің технологиялық процесі мен тәсілдері.

94. Жұмыс үлгілері:

жылтырату және қырналау:

1) шанышқылар;

2) десерт, асхана, шәй қасықтары.

Параграф 8. Зергер, 2-разряд

95. Жұмыс сипаттамасы:

түсті және бағалы металдан жасалған қарапайым зергерлік және көркемөнер бұйымдарды монтаждау, жасау, жөндеу, тегістеу, жылтырату, қырналау, егеулеу;

бөлшектерді түзету және іріктеу;

дәнекерлеуге арналған бұрғыны шыңдау;

бұрғылы дәнекер қоспасын құрастыру;

бұйымдарды, бөлшектер мен тораптарды дәнекерлеуге дайындау, дәнекерлеу, дәнекерлейтін жерге апару, дәнекерлегеннен кейін ию, түзету, ортасын дәлдеу, қиыстыру, күйдіру, ағарту, шаю және кептіру;

қарапайым құрылғыларды пайдаланып саңылауларды бұрғылау;

звеноларды құлақтарға біріктіру;

аспапты қайрау және толтыру;

бұйымдарды контактілі (нүктелі) пісіру;

мөлшері 0,5 сантиметрге дейінгі дөңгелек және сопақ формадағы шыны, өңдеу тасы және корунды қондырғыларын түсті метал және күмістен жасалған зергерлік бұйымдардың штампыланған және құйылған крапан касталарына бекіту;

желімнің көмегімен ұсақ қондырғыларды бекіту.

96. Білуге тиіс:

дайындық жұмыстарын, бұйымдарды монтаждау технологиясы;

дәнекерлеу қоспасының құрамы;

монтаждау операцияларын, желім бекітпелерін орындау жолдары;

ағарту қағидалары;

күйдіру режимдері;

құрылғылар мен аспаптар, контактілі пісіру аппаратының, жылтырату және тегістеу станоктарын пайдалану қағидалары мен құрылымы;

қолданылатын материалдардың негізгі қасиеті;

бағалы және түсті металдарды маркалары және сынау;

аспапты қайрау және түзету тәсілдері;

түсті және бағалы металдардың физикалық-химиялық қасиеті.

97. Жұмыс үлгілері:

1) белгілер, медальдар, ордендер – бөлшектерін бекіте отырып монтаждау;

2) үш бөлшекке дейін және бір қондырғылы сақиналар, брошьтар, сырғалар, рюмкалар, солонкалар – жасау, монтаждау.

Параграф 9. Зергер, 3-разряд

98. Жұмыс сипаттамасы:

түсті және бағалы металдан жасалған орташа күрделіктегі зергер және көркемөнер бұйымдарын монтаждау, жасау, жөндеу, тегістеу;

мыс-мырыш құймалар мен сымдардан, күміс және алтын дәнекерден дайындамалар;

зергерлік бұйымдардың бөлшектері мен қондырғыларын, байланған бұрышы бар, екіжақты фаскалы және "кабошон" формалы тастарды тегістеу, жылтырату және жетілдіру;

түрлі құрылғыларды пайдалана отырып саңылау тесу және бұрғылау;

даяр үлгі бойынша суретті салу үшін қарапайым формадағы бөлшектерді жасау;

қарапайым фасондағы ширатылған бауларды өру;

звено, винт және шайбалардың негізін егеулеу;

ранттарды, шарнирлер мен пластиналарды дәнекерлеу;

ажурлы ширатпа бұйымына қағаздан немесе модельден сурет бойынша даяр бөлшектерді дәнекерлеу;

50 шаршы сантиметрге дейінгі филиграньды ойылатын бұйымдарға жапсырмалы филиграньды дәнекерлеу;

металды химиялық өңдеу және патиндеу;

композициялардың ойылмаған суреті бар түсті және бағалы металдан жасалған зергерлік және көркемөнер бұйымдарын қарайту;

арнайы кесетін аспапты қайрау, түзету және термоөңдеу;

шыныдан, өңделген тастан жасалған қондырғыларды, тік бұрышты, төрт бұрышты, сопақша формадағы корундыны крапанды және бос кастаға бекіту;

желім арқылы ірі қондырғыны бекіту;

диаметрі 0,25 миллиметрден асатын сымнан якорь және панцирь тәрізді өрілген шынжырды өруге арналған шынжыр өретін автоматтарға қызмет көрсету;

күрделі емес формадағы бұйымдар мен бөлшектердегі күрделі емес табиғи және геометриялық оюлар ою;

бағалы металл сүйменін балқыту.

99. Білуге тиіс:

қатты дәнекерлермен дәнекерлеу тәсілдері;

дәнекерлердің қызметі және олардың сызбадағы шарты белгілері;

кесетін аспапты қайрау, түзету және термоөңдеу геометриясы;

бағалы металдың барынша аз шығынын қамтамасыз ететін өңдеу жолдары мен тәсілдері;

түрлі кесілген сымдарды созғылау тәсілдері;

оправаны пассовкалау және қиыстыру жолдары;

бекіту кезінде ақау түрлері мен себептері, оның алдын алу және түзету әдістері;

саңылауларды бұрғылау және тесуде түрлі құрылғыларды қолдану тәсілдері;

түсті және бағалы металдардан жасалған бұйымдарды термиялық өңдеу қағидалары;

муфта пештерінің құрылымы;

ширатпа және филигрань дәнекерлеу технологиясы;

бөлшектерді балқыту жолдары;

өңдеу әдістері;

сурет негіздері;

шынжыр жасау технологиясы;

шынжырмен байланатын автоматтардың құрылымы, оларды жұмыс процесінде баптау әдістері;

тез тозатын бөлшектерді ауыстыру тәсілі мен шынжыр тізбегін жіберу және формалау, шынжыр төсемін өру және тізбектердің қиысу сапасын бақылау әдістері;

бақылау-өлшеу аспаптары мен құралдарының қызметі мен қолдану шарттары;

тез тозатын бөлшектердің материалы мен негізгі қасиеттері, бағалы металдармен жұмыс істеуде – бағалы металдарды есептеу, сақтау, өңдеу және тапсыру жөніндегі нұсқаулықтар.

100. Жұмыс үлгілері:

монтаждау, жасау және жөндеу:

1) өрілген, шарнирлі, эластикалық-созғыланған білезіктер;

2) запонкалар;

3) филиграньды сақиналар;

4) бөлшектері бес және бірнеше қондырғылы асыл тастан тұратын сақиналар, брошьтар;

5) фасонды звено, глидер, розеткамен біріктірілген бір үлгілі дөңгелек, сопақша, фасондық құлақшалардан жасалған шынжырлар.

Параграф 10. Зергер, 4-разряд

101. Жұмыс сипаттамасы:

түсті және бағалы метадан күрделі зергерлік және көркемөнер бұйымдарын монтаждау, жасау, жөндеу, тегістеу, жылтырату және қырналау;

іші бос бұйымдар жасау;

берілген химиялық құрамды сақтай отырып ломды балқыту;

металды білікпен, кескін біліктермен өңдеу;

бормашинаның көмегімен бұйымдарды өңдеу;

калибрмен жинақтау сапасын тексеру;

күміс бұйымдарды реставрациялау;

орташа күрделіктегі ширатпалы бөлшектер мен ажурлы филиграньды бұйымдар мен шаблондар жасау және жинақтау;

ажурлы филиграньды жинақтарды дәнекерлеу;

зерньді балқыту;

бұйымның формасы бойынша бұйымға модельден сурет аудару;

ойылған суреті бар түсті және бағалы металдан жасалған зергерлік және көркемөнер бұйымдарын қарайту;

бұйымдарды гальваникалық қаптау;

бұйымдарды эмальмен қаптау;

бұйымдарды нақыштау;

бағалы металдан жасалған зергерлік бұйым касталарын тегіс өңдей отырып крапанды және бос өңдей отырып бағалы және жартылай бағалы тас қондырғыларын бекіту;

оюлы бөлшектер мен қондырғылардан монтаждалған бұйымдарда құрама касталармен оправаларға бекіту;

диаметрі 0,25 миллиметрден кем сымнан "якорь", "панцирь" "екі жақты спираль", "бостон", "кордлы", "ирекше", "француз өрмесі", "екі жақты панцирлы", "шырша" тәрізді етіп шынжыр өретін автоматтарда өру;

автоматтарды баптау, бөлшектеу және құрастыру.

102. Білуге тиіс:

жартылай бағалы және бағалы тастардың физикалық-механикалық қасиеті;

құнды және жартылай құнды тастарды қырау түрлері:

сырғалық жұп тастарды іріктеуге қойылатын талаптар;

қондырғыларды бекіту мастикаларының құрамы мен әзірлеу тәсілдері;

зергерлік бұйымдардың күрделі бөлшектері мен тораптарын қиыстыру тәсілдері;

бекітудің түрлі үлгісіне арналған қондырғыларға ілдірік қиыстыру тәсілдері;

бор машинамен бұйымдарды өңдеу жолдары;

жинақтауда калибрлерді қолдану қағидалары;

кедір-бұдырлық квалитеттері мен параметрлері;

бөлшектерді арасында монтаждай отырып филиграньды бұйымдарды дәнекерлеу жолдары;

түйірді балқыту тәсілдері;

дәнекер сапасын сыртқы түріне қарай айқындау әдістері;

фигураларды құрастыру есептерін орындау қағидалары;

қарайтылған күмісті қырналау және тегістеу жолдары;

күміс бұйымдарды жаңарту тәсілдері;

қызмет көрсетілетін жабдықтың кинематикалық тәсілдері;

звено тораптары мен формалау бөлшектерін позициялау дәлдігіне шынжыр байлайтын автоматтардың жұмысын тексеру тәсілдері.

103. Жұмыс үлгілері:

құрастыру, жасау және жөндеу:

1) жапсырмалы филиграньды розеткалы ажурлы филиграньды вазалар, брошьтар, құмыралар;

2) бос бөлшектер мен бұйымдар;

3) сырға және брошь құлыптары;

4) бос ілінетін жартылай асыл тастардан жапсырмалары бар алтын сақиналар – оправаны жапсырмаларға қиыстыру;

5) "жіп" корнерлер;

6) түрлі үлгідегі дөңгелек құлақтары бар шынжырлар (лента тәрізді шынжыр) спираль формалы құлақшалар мен жұптап дәнекерленген шынжырлар.

Параграф 11. Зергер, 5-разряд

104. Жұмыс сипаттамасы:

жеке, ұсақ және орта сериялы өндірілетін суретшінің макеті, мүсіні, суреті және эскизі бойынша жоғары көркемдік зергерлік бұйым үлгілерін әзірлеу және жөндеу;

асыл тасты бағалы металдан қолмен жасалған ерекше күрделі зергерлік бұйымдарын монтаждау және жөндеу;

бұйым элементтері мөлшерін айқындау және оны әзірлеу жұмыстарын орындау технологиясы;

монтаждау, бекіту, жылтырату жұмыстарын орындау мақсатында үлгі дайындамаларын құрылымдық, технологиялық талаптарды ескере отырып белгілеу;

құрылымдық элементтердің дәлдік деңгейі техникалық құжаттамасына сәйкес құю моделін әзірлеу;

7 бірліктегі төзімдіктегі материалдан "Моос" шкаласы (қаттылықтың минералогиялық шкаласы) бойынша қолмен тас кесетін бұйымдар жасау;

қарапайым және орташа күрделіктегі мозаикалы панно жасау;

50 шаршы сантиметрден асатын филиграньды ойылған бұйымдарға жапсырмалы филиграньды дәнекерлеу;

мөлдір эмальға қарапайым және орташа күрделіктегі оюларды таңдау;

күрделі формадағы ширатпалы бөлшектер мен ажурлы филиграньды бұйымдарды немесе шаблондарды әзірлеу және таңдау;

түсті және бағалы металдан жасалған зергерлік және көркемөнер бұйымдарының бетіне сызба бойынша түрлі фасонда ойылған оюлар салу;

қарайтылғаннан кейін және дейін нақыштау;

жартылай асыл және асыл тастарды гризантпен бос кастаға бекіту;

бағалы металдан жасалған жоғары көркемдік антиквар бұйымдарды реставрациялау;

үш жақты кордылы, құрама зәкір, құрама панцирь, шарик, үш жақты панцирь, венециандық тәрізді шынжырларды шынжыр өретін автоматтарда өру;

бағалы металдан жасалған зергерлік бұйым касталарын тегіс өңдей отырып клапанды және бос өңдей отырып бағалы және жартылай бағалы тас қондырғыларын бекіту;

химиялық құрамды есептеу;

техникалық талаптарға сәйкес бағалы метал Ломын балқыту.

105. Білуге тиіс:

бағалы және түсті металдар мен тастарды көркемдеп өңдеудің барлық түрі;

декоративті қолданбалы өнердің негізгі стильдік ерекшеліктері;

құю, филигранды, нақыштау, эмальдау, тас кесу ісінің, сүйектен жасалған бұйымдарды инкрустацияланған металмен нақыштаудың ерекшеліктері;

сызбаларды оқу қағидалары;

нақыштау жұмысы құрал-саймандарын жасау әдістері;

карат өлшегішті, карат және талдама таразыларын пайдалану қағидалары.

106. Жұмыс үлгілері:

1) күрделі ширатпалы оюы және эмаль звенолық декоративтік білезіктер;

2) ортасы ажурланған алтын білезіктер;

3) екі жақты розеткалы ажурлы филиграньды ілмек – жасау және жөндеу;

4) ажурлы жиекпен және ажурлап дәнекерлеген жартылай асыл тастардан жасалған жапсырмалары бар күміс брошьтар;

5) гауһары бар алтын сақиналар – монтаждау және жөндеу;

6) пластинка және финифтянды көркем суреттелген декоративтік ыдыстар;

7) екі жақты розеткалы ажурлы филиграньды брошьтар;

8) ұсақ бөлшектерден тұратын ширатпалы оюлы коникалық түбі бар сферикалық формадағы құмыралар – жинақтау және дәнекерлеу.

Параграф 12. Зергер, 6-разряд

107. Жұмыс сипаттамасы:

суретшілердің жобалары және жеке композициялар бойынша бірегей зергерлік бұйымдарды әзірлеу және жөндеу;

күрделі егелген суреті бар бұйымдарды орындау;

күрделі формадағы және конфигурациялы үлгілер мен модельдермен жұмыс істеу үшін арнайы аспаптарды, құрылғылар мен керек-жарақтарды әзірлеу;

"Моос" шкаласы (қаттылықтың минералогиялық шкаласы) бойынша 7 бірліктен асатын төзімділіктегі материалдан тас кесетін бұйымдарды қолмен жасау;

күрделі мозаикалы панно жасау;

жеке сызбалары, суретті мен композициялары бойынша нақыштау және ою;

күрделі көркемдік композициялы оюлы штампылар жасау;

арнайы құрылғылар арқылы түрлі үлгідегі касталарға жартылай бағалы және бағалы тастарды бекіту;

бағалы тастан жасалған жоғары көркемдік бұйымдардағы жапсырмалар мен асыл тастарды бекіту;

асыл тастарды іріктей отырып бос касталарға бекіту;

түрлі декоративтік бөлшектерді механикалық түрде бекіте отырып ажурлы суреттерді егеулеу, штифтілеу, тегістеу, сығымдау;

эмальмен оюлау;

рельефті жапсырмалы және оюлы көлемді ажурлық филиграньды бұйымдар жасау;

мөлдір эмальмен сурет салу және күрделі ширатпалы оюлар жасау;

ажурлы филиграньды жекелеген бөлшектерді модельге дәл сәйкестеп қиыстыру;

арасындағы операцияларды жүзеге асыра отырып жоғары рельефті бірегей көркемөнер бұйымдарын, алтын филиграньды бұйымдарды дәнекерлеу;

эмаль жіберу;

жоғары көркемдік және бірегей бұйымдарды реставрациялау;

оюлы суреттерді қалпына келтіру;

шынжыр төсемін қызыл, сары, жасыл, ақ түстермен алтын балқымаларын өру, шпрингельді құлып корпусын бір уақытта автоматта дәнекерлей отырып жасау;

лазерлі пісіру құрылғыларында зергерлік бұйымдарды пісіру.

108. Білуге тиіс:

ерекше күрделі ажурлы, фигуралы, фаденді, кармезинді оправаларды жасау жолдары, мастикалық мүсіндеу тәсілдері;

флорентиялық және орыс мозаикасын жасау ерекшеліктері;

көркем сурет, графика, сұңғат өнері негіздері;

классикалық және заманауи зергерлік өнер және зергерлік сәннің негізгі үрдістері;

шпрингельді автоматта дәнекерлеу режимдері мен тәсілдері;

зергер шынжырларын лазерьмен дәнекерлеу құрылғыларының жұмысын баптау әдістері мен режимдері.

109. Жұмыс үлгілері:

1) ажурлы жиектелген және ажурлы дәнекерленген асыл тасты ұсақ жапсырмалары бар асыл немесе жартылай асыл тастардан жасалған ірі жапсырмалы брошьтар;

2) ширатпалы оюлы тәрелке тәрізді қабырғаға ілетін әшекейлер;

3) тақырыптық сипаттағы бейнелі ерекше күрделі формадағы күмістен жасалған туалет аспаптары – жасау және жөндеу;

4) эмаль жағу үшін суретті күміс құмыралар;

5) асыл тастары бар алтын колье – таңбалау;

6) ұсақ зерньді және ұсақ эмаль жапсырмалары бар филиграньды брошьтар;

7) жанжақты жапсырмалы бөлшектері бар ажурлы филиграньды ларецтер;

8) ширатпалы көлемді декоративтік жануарлар мен адамдардың фигуралары.

110. Ескертпе:

ұлттық дәстүрді, классикалық және заманауи зергерлік өнер мен зергерлік сән үрдістерін ескере отырып ерекше күрделі және бірегей зергерлік бұйымдарды жасаған және көркемдік кеңесте мақұлданған жеке шығармашылық әзірлемелер болған кезде кәсіп "Зергер-модельер" деп аталуы керек – 7-разряд.

Параграф 13. Зергер бекітуші, 1-разряд

111. Жұмыс сипаттамасы:

мөлшері 0,5 сантиметрден асатын дөңгелек және сопақ формалы корундыдан жасалған қондырғыларды кейіннен қылтанақтарын тазалай отырып түсті металдан жасалған зергерлік бұйымдардың штампыланған крапанды касталарға бекіту.

112. Білуге тиіс:

қондырғыларды крапанды бекіту жолдары, аспапты бекітуде қолданылатын бекіту қағидалары;

қондырғыларды қырлау түрлері, корунды және түсті металдардың физикалық-механикалық қасиеті.

Параграф 14. Зергер бекітуші, 2-разряд

113. Жұмыс сипаттамасы:

мөлшері 0,2-0,5 сантиметр дөңгелек және сопақ формалы корундыдан, өңдеу тасынан, шыны қондырғыдан жасалған қондырғыларды түсті металдан және күмістен жасалған зергерлік бұйымдардың штампыланған крапанды касталарға бекіту;

желім арқылы ұсақ қондырғыларды бекіту.

114. Білуге тиіс:

желіммен бекіту жолдары, бекіту жөніндегі құрылғыларды ұсақ жөндеу қағидалары;

әйнектің, өңдеу тасы мен күмістің физикалық-механикалық қасиеті;

бекіту дұрыстығын және сапасын айқындау әдістері.

Параграф 15. Зергер бекітуші, 3-разряд

115. Жұмыс сипаттамасы:

тік бұрышты, төрт бұрышты және сопақша формадағы шыныдан, өңдеу тасынан және корундыдан жасалған қондырғыларды крапандау және бос касталарға бекіту;

желім арқылы ірі қондырғыларды бекіту.

116. Білуге тиіс:

оправаны пассалау және қондырғыға ұяшықты қиыстыру жолдары;

ақау түрлері мен себептері және олардың алдын алу және түзету шаралары.

Параграф 16. Зергер бекітуші, 4-разряд

117. Жұмыс сипаттамасы:

бағалы металдан жасалған зергерлік бұйымдардың тегіс өңделген кастасына жартылай бағалы және асыл тастан жасалған қондырғыларды крапандау және касталарға бекіту;

жөнделген жекелеген ою бөлшектері мен қондырғылардағы құрамалы касталы оправаларға қондырғыларды бекіту;

күмістен және алтыннан реставрацияланатын бұйымдарға қондырғыларды бекіту.

118. Білуге тиіс:

жартылай бағалы, асыл тастардың, бағалы металдардың физикалық-химиялық қасиеті;

жартылай бағалы және асыл тастарды қырлау түрлері;

ас тастарын таңдау талаптары, бекіту аспаптары мен құрылғыларын жасауда қолданылатын болатты термиялық өңдеудің қарапайым мәліметтері;

қондырғыларды бекіту мастикаларының құрамы мен жасау тәсілдері.

Параграф 17. Зергер бекітуші, 5-разряд

119. Жұмыс сипаттамасы:

жартылай бағалы және асыл тастарды гризантты бос кастаға бекіту;

бағалы металдан жеке жасалған бұйымдардағы корнер қондырғыларын кейіннен тегіс фасканы және гризантты оюмен өңдеп бекіту;

асыл тастан жасалған реставрацияланатын бұйымдардағы тастарды бекіту.

120. Білуге тиіс:

ұсақ тастарды қиыстыру және оларды кейіннен корнермен оюлы өңдей отырып бекіту жолдары;

арнайы бекіту аспабын толтыру тәсілдері;

карат өлшегіш, карат және талдамалық таразыны пайдалану қағидалары.

Параграф 18. Зергер бекітуші, 6-разряд

121. Жұмыс сипаттамасы:

жартылай бағалы және бағалы тастарды түрлі үлгідегі бос кастаға арнайы құрылғылардың көмегімен бекіту;

күрделі өңделетін бағалы металдардан жасалған көркемдігі жоғары бұйымдарға қойындылардың барлық түрін бекіту;

эмаль, қарайтылған күміс, ширатпа, оймалы фигуралы және ажурлы кастылар мен оправаларды жеке қиыстырып және жоғары көркемдеп өңдей отырып дұрыс емес формадағы асыл тастарды және түрлі көркем қойындыларды бекіту;

асыл тастарды іріктеп бос касталарға бекіту;

асыл тас корнерлерін жеке шығарылған бұйымдарға кейіннен өңдей отырып бекіту, тегіс фаскалау, гризантты ою, оюлау, кастаны қаптау.

122. Білуге тиіс:

жартылай бағалы және бағалы тастарды арнайы құрылғыларды бекіту әдістері;

бұйымдардың күрделі суреттері бойынша түрлі комбинациядағы тастарды мөлшері және түсі бойынша іріктей отырып бекіту жолдары;

піл сүйегінен, көркем суретті эмальды қондырғыларды бекіту тәсілдері;

асыл металдан жасалған бұйымдарды көркем өңдеу әдістері;

жартылай асыл тастан асыл тасқа қырлау технологиялық процесінің негіздері;

асыл тастардың сапасын айқындау әдістері;

түстерді үйлестіру заңдылықтары мен сурет негіздері.

Параграф 19. Зергер монтаждаушы, 1-разряд

123. Жұмыс сипаттамасы:

түсті металдан және күмістен жасалған ыдыс тобындағы қарапайым зергерлік бұйымдарды егеулеу, қырналау және қолмен жылтырату.

124. Білуге тиіс:

ыдыс тобы бұйымдары мен қолданылатын аспапты өңдеу технологиялық процесі мен қолмен өңдеу тәсілдері;

түсті және бағалы металдардың физикалық-механикалық қасиеті.

125. Жұмыс үлгілері:

десерт, асхана, шәй шанышқылары, қасықтары – егеулеу және қолмен жылтырату.

Параграф 20. Зергер монтаждаушы, 2-разряд

126. Жұмыс сипаттамасы:

түсті металдан және күмістен жасалған қарапайым зергерлік бұйымдарды монтаждау;

қарапайым құрылғыларды пайдалана отырып саңылау тесу;

бұйымдарды, бөлшектер мен тораптарды дәнекерлеуге дайындау, дәнекерлеу, дәнекерленетін жерлерді толтыру, ию, түзету, ортасын дәлдеу, қиыстыру, ағарту, звеноларды "құлақтармен" біріктіру;

аспапты қайрау және салу;

контактілі дәнекерлеуді қолдану;

орден, медальдарды, белгілерді бекіте отырып құрастыру.

127. Білуге тиіс:

бұйымдарды құрастыру технологиясы мен монтаждау операцияларын орындау жолдары;

аспаптарды қайрау және тиеу тәсілдері;

ағарту қағидалары;

контактілі дәнекерлеу аппаратының құрылғысы мен пайдалану қағидалары;

түсті және бағалы металдардың негізгі қасиеттері.

128. Жұмыс үлгілері:

1) белгілер, медаль, ордендер – түйрегіштерін қою және сығымдау, гайкаларын винттерге бұрау, аралық звенодағы негіздерді түйреу, муар таспа колодкаларын қаптау және орау;

2) бір қондырғылы күміс сақиналар, рюмкалар, солонкалар – монтаждау.

Параграф 21. Зергер монтаждаушы, 3-разряд

129. Жұмыс сипаттамасы:

түсті және бағалы металдан жасалған орташа күрделіктегі зергерлік бұйымдарды монтаждау;

түрлі құрылғыларды пайдаланып саңылауларды түйреу және тесу;

звено негіздерін, винттерді, шайбаларды егеулеу;

ранттарды, гарнирлер ен құлып пластиналарын дәнекерлеу.

130. Білуге тиіс:

саңылауларды бұрғылау және тесуге арналған түрлі құрылғыларды пайдалану тәсілдері;

күрделендірілген тораптар мен бөлшектерді егеулеу және дәнекерлеу жолдары;

түсті және бағалы металдан жасалған бұйымдарды термиялық өңдеу қағидалары;

муфталық пештердің құрылымы мен пайдалану қағидалары.

131. Жұмыс үлгілері:

жартылай бағалы тастан жасалған үш-бес бірнеше қондырғысы бар түсті және бағалы металдан жасалған брошьтар, сақина, сырғалар – монтаждау.

Параграф 22. Зергер монтаждаушы, 4-разряд

132. Жұмыс сипаттамасы:

түсті және бағалы металдан жасалған күрделі зергерлік бұйымдарды монтаждау;

жіп корнерлер, құлыптар, сырға корнерлерін, шомпольды брошь құлыптарын, бос бөлшектер мен бұйымдар жасау;

бормашина арқылы бұйымды өңдеу;

күрделі калибрмен жинақтау сапасын тексеру;

күміс бұйымдарды реставрациялау.

133. Білуге тиіс:

зергерлік бұйымдарының күрделі бөлшектер мен тораптар жасау әдістері;

түрлі үлгідегі бекіту оправкаларын қиыстыру тәсілдері;

күрделі калибрлерді пайдалану қағидалары мен жинақтауда берілетін шектеу көлемі, күміс бұйымдарды реставрациялау тәсілдері.

134. Жұмыс үлгілері:

1) түсті металдан жасалған білезіктер – монтаждау;

2) бос бекітілген жартылай бағалы тастан жасалған қондырғылы алтын сақиналар – оправасын қондырғыға қиыстыру.

Параграф 23. Зергер монтаждаушы, 5-разряд

135. Жұмыс сипаттамасы:

асыл тасты бағалы металдан қолмен жасалған ерекше күрделі зергерлік бұйымдарды монтаждау. өңдеу және жартылай асыл тастарды бекітуге алдын ала белгілей отырып үлгі, құйма және сурет бойынша қарапайым және орташа күрделіктегі ажурлы зергерлік және көркемөнер бұйымдарын жасау;

ерекше күрделі бұйымдарды монтаждауда сурет бойынша қарапайым ою жасау;

бағалы металдан жасалған көркем антиквар бұйымдарды реставрациялау;

дәнекерлеу түтіктері арқылы дәнекерлеу.

136. Білуге тиіс:

ажурлы оюларды егеулеу жолдары;

қондырғыларды бекітетін жерлерді белгілеу тәсілдері;

ою жолдары.

137. Жұмыс үлгілері:

1) ажурлы жиекті және ажурлы дәнекерленген жартылай асыл тастан жасалған күміс қондырғысы бар брошьтар;

2) гауһар тасты алтын сақиналар – монтаждау.

Параграф 24. Зергер монтаждаушы, 6-разряд

138. Жұмыс сипаттамасы:

үлгі, мүсін және сурет бойынша жоғары көркемдік бұйымдарды қолмен монтаждау және жасау;

жартылай асыл және асыл тастарды бекіту үшін күрделі ажурлы оюларды белгілеу және егеулеу;

түрлі декоративтік бөлшектерді механикалық түрде бекіткіштері бар күрделі ажурлы суреттерді егеулеу:

штифтеу, тегістеу, сығымдау;

эмальды шамалау.

139. Білуге тиіс:

түсті және бағалы металдарды көркем өңдеу түрлері;

нақыштау, эмальдау және филигрань өндіру технологиясының негіздері;

асыл тастардың сипаттамалары мен прейскурантқа сәйкес олардың сапасына, формасына және мөлшеріне қойылатын талаптар;

тас бекіту тәсілдері;

суреттен мастикалық мүсіндеу жолдары;

декоративтік және қолданбалы өнердің негізгі стильдік ерекшеліктері.

140. Жұмыс үлгілері:

1) эмаль жағу үшін суреті бар күміс құмыралар;

2) асыл тасты алтын сақиналар – монтаждау.

Параграф 25. Зергер оюшы, 5-разряд

141. Жұмыс сипаттамасы:

түсті және бағалы металдан жасалған зергерлік және көркемөнер бұйымдарының бетіне сызба бойынша түрлі үлгідегі ойылған оюларды басу;

қарайтылғаннан кейін және дейін ою.

142. Білуге тиіс:

ою жұмыстары технологиясы, ою түрлері;

"ТУТТА", "МАРХАРА", "МОСКОВ" және өзге де үлгідегі ою салу қағидалары;

металмен инкрустирленген сүйектен жасалған ойылған бұйымдардың ерекшеліктері;

өлшеу және кесетін аспаптарды пайдалану қағидалары;

ою жұмыстарына арналған құралдарды жасау әдістері;

түсті және бағалы металдардың физикалық-механикалық қасиеті.

Параграф 26. Зергер оюшы, 6-разряд

143. Жұмыс сипаттамасы:

жеке сызбалар, суреттер, композициялар бойынша бұйымдарды тереңдетіп ою;

күрделі көркемөнер композиция оюлары бар штампылар жасау.

144. Білуге тиіс:

терең ою тәсілдері, қырту жолдары.

Параграф 27. Зергер филиграньшы, 2-разряд

145. Жұмыс сипаттамасы:

дайындық жұмыстарын орындау:

ірі филиграньды және кескінді контур бөлшектерін түзету және жинақтау;

филиграньды дәнекерлеу қоспасын жасау;

филиграньды жиынтықты дәнекерлеуге дайындау.

146. Білуге тиіс:

дайындық жұмыстары технологиясы;

филиграньды дәнекерлеу қоспасының құрамы;

филиграньды бұйымдар жасалатын металдардың негізгі қасиеті;

бағалы және түсті металл сынамалары мен маркалары;

қолданылатын материалдардың сым, дәнекер, желімдеу заттарының негізгі қасиеттері;

филиграньды бұйымдарды жасауда қолданылатын құрылғылар мен аспаптар.

Параграф 28. Зергер филиграньшы, 3-разряд

147. Жұмыс сипаттамасы:

даяр үлгі бойынша сурет толтыруға арналған қарапайым формадағы бөлшектердің ширатпаларын жасау;

үш-төрт жолақты қарапайым фасондағы ширатылған бауды, струнцалды өру;

қағаздағы немесе бұйымдағы немесе қағаздағы модельдегі сурет бойынша даяр бөлшектерді балқыту;

жапсырмалы филиграньды 50 шаршы сантиметрге дейінгі филиграньды оюлы бұйымдарға дәнекерлеу;

бұйымдарды өңдеу.

148. Білуге тиіс:

филиграньды ширатпа және дәнекерлеу технологиясы;

бөлшектерді балқыту жолдары;

өңдеу әдістері;

түсті және бағалы металдардың физикалық-механикалық қасиеті;

филмграньды және ширатпаны дәнекерлеу құрамы мен қасиеті;

сурет негіздері.

Параграф 29. Зергер филиграньшы, 4-разряд

149. Жұмыс сипаттамасы:

орташа күрделіктегі ширатпалы бөлшектер мен ажурлы филиграньды бұйымдарды немесе шаблонға жиынтық жасау;

филиграньды жиынтық ажурларын дәнекерлеу;

зерньді балқыту;

бұйым формасы бойынша бұйымға модель суретін аудару.

150. Білуге тиіс:

аралық бөлшектерді монтаждау арқылы филиграньды бұйымдарды дәнекерлеу жолдары;

зерньді балқыту тәсілдері;

филиграньды және ширатпаны дәнекерлеуге арналған дәнекердің сапасын сыртқы белгілері бойынша айқындау әдістері;

фигуралары мен ұңғыларды жасау есептерін орындау қағидалары.

151. Жұмыс үлгілері:

жапсырмалы филиграньды розеткалы ажурлы филиграньды брошьтар, құмыралар – филиграньды ою жиынтығы мен дәнекерлеу.

Параграф 30. Зергер филиграньшы, 5-разряд

152. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі формадағы ширатпалы бөлшектер мен ажурлы филигрань бұйымдары мен шаблондар жасау және жиынтықтау;

мөлдір эмальді орташа күрделіктегі ширатпалы оюлар жиынтығы;

50 шаршы сантиметрден асатын филиграньды оюлы бұйымдардың жапсырмалы филиграньды дәнекерлеу.

153. Білуге тиіс:

күрделі жанжақты ширатпалы филиграньды бұйымдар жасау жөніндегі операцияларды орындау жолдары;

мөлдір эмаль толтырылған ширатпалы ою бұйымдарын жасау ерекшеліктері.

154. Жұмыс үлгілері:

1) финифтянды көркем суретті пластинкадан жасалған ажурлы филиграньды қондырғылы декоративтік табақтар;

2) екі жақты розеткаларды дәнекерлей отырып ажурлы филиграньды брошьтар;

3) ұсақ бөлшектерден тұратын ширатпалы оюды коникалық формадағы сферикалық құмыралар – ширатпалы филиграньды оюларды жинау және дәнекерлеу.

Параграф 31. Зергер филиграньшы, 6-разряд

155. Жұмыс сипаттамасы:

рельефті бөлшектермен нақышталған жапсырмалы ерекше күрделі жоғары көркемдік және бірегей бұйымдар жасау;

рельефті жапсырмалы, оюлы, өрнек-филиграньды көлемді бұйымдар жасау;

филиграньды касталарды дайындау;

нақышталған рельеф бойынша ширатпа жинау;

мөлдір эмальды күрделі оюларды жинау және сурет салу;

модельге сәйкес күрделі ажурлы филиграньды жекелеген бөліктерді қиыстыру;

ажурлы жоғары рельефті бірегей көркемөнер бұйымдарын, алтын филиграньды бұйымдарды аралық операцияларын жүзеге асыра отырып дәнекерлеу;

эмаль жіберу;

жоғары көркемдік бұйымдарды реставрациялау;

жетіспейтін бөлшектерді жасай отырып үлгі формалары бойынша бұйымдардың жекелеген филиграньды бұйымдар мен бөлшектерін нақыштау.

156. Білуге тиіс:

ширатпа жұмыстардың барлық түрлері және ширатпалы жартылай фабрикаттардың фасондары;

эмальдың термиялық қасиеті;

металл балқыту температурасы және түсі бойынша филиграньды бұйымдарды дәнекерлеуді таңдау қағидалары;

реставрациялық жұмыс негіздері.

157. Жұмыс үлгілері:

1) ұсақ зерньді және ұсақ эмаль жапсырмалары бар филиграньды брошьтар;

2) жанжақты жапсырмалы бөлшектері бар ажурлы филиграньды ларецтер;

3) жануарлар мен адамдардың көлемді фигуралары – дәнекерлеу.

Параграф 32. Зергер шынжыршы, 3-разряд

158. Жұмыс сипаттамасы:

фасондық звеньямен, глидермен, розеткамен сәйкестендіріп бір үлгілі дөңгелек, сопақ және фасондық құлақтан жасалған түсті металлдан қарапайым шынжыр жасау.

159. Білуге тиіс:

қарапайым шынжыр жасау технологиясы;

түсті металдың физикалық-механикалық қасиеті;

аспапты жұмысқа дайындау және қолдану қағидалары.

Параграф 33. Зергер шынжыршы, 4-разряд

160. Жұмыс сипаттамасы:

спиральды, сондай-ақ спираль тәрізді ("цеп-ленточка") формадағы және жұптап дәнекерленген құлақтарды біліктей отырып бірнеше түрлі үлгідегі құлақтан тұратын орташа күрделіктегі түсті және бағалы металл шынжырлар жасау.

161. Білуге тиіс:

орташа күрделіктегі шынжыр әзірлеу технологиясы;

біліктеу әдістері;

бағалы металдардың физикалық-химиялық қасиеті.

Параграф 34. Зергер шынжыршы, 5-разряд

162. Жұмыс сипаттамасы:

ажыратылған және иілген дөңгелек құлақтан тұратын ("жіп") күрделі түсті және бағалы металл ("шынжыр-лента") шынжырлар жасау.

163. Білуге тиіс:

ажыратылған және иілген дөңгелек құлақтан күрделі шынжыр жасау технологиясы.

Параграф 35. Зергер шынжыршы, 6-разряд

164. Жұмыс сипаттамасы:

түсті және бағалы металдан түрлі кескіндегі фасонды құлақтан ерекше күрделі шынжыр жасау.

165. Білуге тиіс:

ерекше күрделі шынжыр, карабин және шпрингель жасау технологиясы.

Параграф 36. Зергерлік және көркемөнер бұйымдарын қарайтушы, 3-разряд

166. Жұмыс сипаттамасы:

қарапайым композициядағы ойылған суретті түсті және бағалы металдан жасалған зергерлік және көркемөнер бұйымдарын алдын ала күйдіріп және күкірт қышқылы ерітіндісінде ағартып қарайтылған күміс балқытпасымен қабаттау арқылы қарайту.

167. Білуге тиіс:

қарайту тәсілдері;

қарайтылатын бұйымдарды дайындау жолдары;

қарайтылған күміс балқымасын бұйымға жағу операцияларының кезектілігі;

флюс рецептурасы;

қарайтылған күміс балқымасын балқытудың температуралық режимі.

168. Жұмыс үлгілері:

1) запонкалар, жүзіктер;

2) салфеткалық сақиналар, ас және шәй қасықтары.

Параграф 37. Зергерлік және көркемөнер бұйымдарын қарайтушы, 4-разряд

169. Жұмыс сипаттамасы:

орташа күрделіктегі және күрделі композициядағы ойылған суретті түсті және бағалы металдан жасалған зергерлік және көркемөнер бұйымдарын қарайту.

170. Білуге тиіс:

қарайтылған күмісті қырналау және тегістеу жолдары, түсті және бағалы металдардың физикалық-химиялық қасиеті.

171. Жұмыс үлгілері:

1) десерт жиынтықтары;

2) ұстаған асты, кофе ішетін шыныаяқтарды қарайту.

Параграф 38. Зергерлік және көркемөнер бұйымдарын қарайтушы, 5-разряд

172. Жұмыс сипаттамасы:

ерекше күрделі композициядағы ойылған суретті түсті және бағалы металдан жасалған бірегей және көрмелік зергерлік және көркемөнер бұйымдарын қарайту;

антиквар зергерлік бұйымдарды реставрациялау.

173. Білуге тиіс:

бірегей бұйымдарды қарайту жолдары;

қарайтылған күміс балқымасы ингредиенттерінің физикалық-химиялық қасиеті.

174. Жұмыс үлгілері:

1) фигуралы құмыралар;

2) қобдишаларды қарайту.

Параграф 39. Зергерлік және көркемөнер бұйымдарының бөлшектері мен материалдарын дайындаушы, 2-разряд

175. Жұмыс сипаттамасы:

түсті металдар мен күмістен жасалған шынжырдың сақинасын кесетін арнайы станоктарда спираль дайындау, ширатпаны ширату және шырмауын тарату, сымды катушкаға орау;

бағалы және түсті металдан жасалған тегіс немесе дөңгелек сыммен тығыздалған және біліктелген таспаны арнайы өру станогында өру;

сымды күйдіру және бояу.

176. Білуге тиіс:

сымды ширатуға дайындау тәсілдері, ширату, өру жолдары, ағартатын құрамдардың рецептурасын;

өретін және ширататын станоктардың құрылымы, оларды пайдалану және реттеу қағидалары;

түсті металдар мен күмістің физикалық қасиеті.

Параграф 40. Зергерлік және көркемөнер бұйымдарының бөлшектері мен материалдарын дайындаушы, 3-разряд

177. Жұмыс сипаттамасы:

арнайы станокта, сығымдағыштар мен диірмендерде мыс-мырыш, күміс және алтын дәнекер жолақтар мен сымнан жасалған құймаларды дайындау;

уатылған дәнекерді елеу;

сымды созғылау;

түсті металдан жасалған білезіктер төсемін өру;

арнайы станокта таспаны кесу, тығыздау, біліктеу;

түсті және бағалы металдан жасалған білезіктердің өрілген таспасына сурет салу;

сығымдағыштарды, станоктар мен диірмендерді баптау.

178. Білуге тиіс:

түрлі дәнекерлерді дайындау, уату және ұсақтау жолдары, сым, төсем және таспа жасау технологиясы;

таспаға сурет салу тәсілдері;

түсті және бағалы металдардан жасалған бұйымдар жасауда қолданылатын дәнекерлердің маркалары мен құрамы;

дәнекерлерді ұсақтау деңгейі және күйдіру температурасы, төсем өруге арналған сым және таспаны кесу, созбалау және біліктеу станоктарын пайдалану және баптау қағидалары.

179. Жұмыс үлгілері:

1) алтын шынжыр – сымды созғылау, сақинасын кесу;

2) сақина шинкалары – қолмен жасау.

Параграф 41. Зергерлік және көркемөнер бұйымдарының бөлшектері мен материалдарын дайындаушы, 4-разряд

180. Жұмыс сипаттамасы:

түсті және бағалы металдан жасалған бөлшектерді дайындау;

бағалы металл білезіктердің төсемдерін өру;

ширатпаларды ширату, өру, біліктеу, тарату.

181. Білуге тиіс:

ширатпа дайындамалары мен бөлшектерін штампылау технологиясы;

ширатпа спиралі, штампылау сығымдағыштарын және ширатпа дайындамасы жабдықтарының құрылымы мен пайдалану қағидалары.

Параграф 42. Зергерлік және көркемөнер бұйымдарының қондырғыларын жапсырушы, 1-разряд

182. Жұмыс сипаттамасы:

кичке түсті әйнектен жасалған қарапайым формадағы қондырғыны желімдеу және қайта желімдеу;

кичтердегі қондырғылардың ортасын дәлдеу және ауытқуын болдырмау.

183. Білуге тиіс:

әйнек қондырғыларды жапсыру және қайта жапсыру жолдары;

желім және мастика рецептурасын, оларды әзірлеу тәсілдері;

әйнек, желім және мастикаға қыздырудың әсері, электр қыздырғыш және газ аспаптарын пайдалану қағидалары.

Параграф 43. Зергерлік және көркемөнер бұйымдарының қондырғыларын жапсырушы, 2-разряд

184. Жұмыс сипаттамасы:

жартылай асыл және асыл тас қондырғыларын, сондай-ақ түсті әйнектен жасалған күрделі формадағы қондырғыларды кичке, кассета шпилькаларына және гуттаперчті құрылғыларға жапсыру және қайта жапсыру;

түрлі алмастарды оправкаларға орнату және жапсыру;

алмастарды өлшеу.

185. Білуге тиіс:

тастан жасалған қондырғыларды жапсыру және қайта жапсыру технологиясы;

қырлы станок жартылай автоматтың құрылымы;

алмастарды оправкаларға орнату және жапсыру құралдары;

жартылай асыл және асыл тастардың физикалық-химиялық қасиеті;

оларды қыздыру режимі, жартылай асыл және асыл тастарды қырлау формалары.

Параграф 44. Зергерлік және көркемөнер бұйымдарының қондырғыларын қырлаушы, 1-разряд

186. Жұмыс сипаттамасы:

түсті әйнектен жасалған қарапайым формадағы қондырғыларды қырлау станоктарында және қолмен қырлау;

абразивтік дөңгелек және сумен салқындатуды пайдаланып шыныдан жасалған қарапайым формадағы қондырғылардың дайындамаларын қайрау.

187. Білуге тиіс:

түсті әйнектен жасалған дайындамаларды қырлау технологиясы мен қайрау, қырланған бір шпиндельді станоктың құрылымы мен пайдалану қағидалары;

абразивтік дөңгелекті және сумен салқындатуды пайдалану қағидалары;

қарапайым өлшеу аспаптарын пайдалану қағидалары;

түсті шынының физикалық-механикалық қасиеті.

Параграф 45. Зергерлік және көркемөнер бұйымдарының қондырғыларын қырлаушы, 2-разряд

188. Жұмыс сипаттамасы:

түсті әйнектен жасалған қарапайым формадағы қондырғыларды бір шпиндельді қырлау станоктарында және қолмен коронкалардың сыналарын және павильонды бөле отырып қырлау;

абразивтік дөңгелек және сумен салқындатуды пайдаланып шыныдан жасалған күрделі формадағы қондырғылардың дайындамаларын қайрау.

189. Білуге тиіс:

жартылай асыл тастардан жасалған қондырғылардың дайындамаларын қайрау технологиясы;

жартылай асыл тастардың физикалық-механикалық қасиеті.

Параграф 46. Зергерлік және көркемөнер бұйымдарының қондырғыларын қырлаушы, 3-разряд

190. Жұмыс сипаттамасы:

түсті әйнектен жасалған орташа күрделіктегі формадағы қондырғыларды абразивтік материалдарды пайдалана отырып қалайы дөңгелектегі коронка сыналарын бөле отырып қырлау;

алмас құралдарды пайдаланып жартылай асыл тастан жасалған түрлі формадағы қондырғылардың дайындамаларын қайрау;

бұрғылау станоктарында түсті әйнектен және жартылай асыл тастан жасалған көлемді зергерлік және көркемөнер бұйымдарындағы саңылауларды белгілеу және бұрғылау.

191. Білуге тиіс:

абразивтік паста және ұнтақты пайдаланып қалайы дөңгелектердегі әйнек қондырғыларды қырлау технологиясы;

түсті әйнек және тастан жасалған бұйымдардағы саңылауларды бұрғылау жолдары;

барлық үлгідегі механикалық және қолмен істейтін қайрау және бұрғылау станоктарын пайдалану қағидалары;

квадранттың құрылымы мен пайдалану қағидалары;

алмас планшайбаларын, абразивтік пасталар мен ұнтақтарды пайдалану жолдары;

абразивті үнемді пайдалану тәсілдері;

жартылай асыл тастардың сапасын бағалау негіздері.

Параграф 47. Зергерлік және көркемөнер бұйымдарының қондырғыларын қырлаушы, 4-разряд

192. Жұмыс сипаттамасы:

арнайы құрылғыларды пайдалана отырып қырлау бір шпиндельді станоктарда түсті әйнектен жасалған күрделі формадағы және жартылай бағалы тастардан және табиғи әрі синтетикалық асыл тастардан жасалған қарапайым және орташа күрделіктегі формадағы қондырмаларды қырлау;

жартылай бағалы тастардан жасалған қондырғылардың дайындамаларындағы рундистіні және конусты қайрау;

жартылай бағалы тастан жасалған қарапайым формадағы қондырғыларды реставрациялау.

193. Білуге тиіс:

жартылай бағалы тастан жасалған қондырғыларды қырлау технологиясы;

жартылай бағалы тастардың оптикалық қасиеті;

оларға түсті дақтардың орналасу қағидалары;

барынша жалтырату үшін жартылай бағалы тастан жасалған дайындамаларға қырды орналастыруын есептеу әдістері және қағидалары;

жартылай бағалы тастарды қырлаудағы шығын нормалары;

түйіршек абразивтерді жасау қағидалары және қасиеті;

даяр тастардың техникалық шарттары мен нормалары.

Параграф 48. Зергерлік және көркемөнер бұйымдарының қондырғыларын қырлаушы, 5-разряд

194. Жұмыс сипаттамасы:

жартылай бағалы және табиғи әрі синтетикалық асыл тастардан жасалған күрделі формадағы қондырмаларды қырлау;

жартылай бағалы және асыл тастардан жасалған күрделі формадағы қондырғыларды реставрациялау.

195. Білуге тиіс:

жартылай және асыл тастан жасалған күрделі формадағы қондырғыларды қырлау технологиясы;

бағалы тастардың оптикалық қасиеті, жартылай бағалы және асыл тастардың түс ерекшеліктері мен кемшіліктері.

Параграф 49. Зергерлік және көркемөнер бұйымдарының қондырғыларын қырлаушы, 6-разряд

196. Жұмыс сипаттамасы:

жартылай бағалы және табиғи әрі синтетикалық асыл тастардан жасалған күрделі ғажайып формадағы қондырмаларды қырлау;

зергерлік бұйымдардың сызбалары немесе үлгілері бойынша қырлаудың күрделі түрлері;

жартылай бағалы және асыл тастардан жасалған күрделі формадағы қондырғыларды реставрациялау.

197. Білуге тиіс:

жартылай және асыл тастан жасалған күрделі формадағы қондырғыларды қырлау технологиясы, оптикалық қасиеттер;

жартылай бағалы және асыл тастардың түс ерекшеліктері мен кемшіліктері.

Параграф 50. Қарайтылған күміс дайындаушы, 5-разряд

198. Жұмыс сипаттамасы:

түсті және бағалы металдан жасалған ойылған суреті бар зергерлік және көркемөнер бұйымдарының бетіне жағу үшін күмісті қарайтуға дайындау;

күмісті және балқытуға қажетті компоненттерді дайындау және қарайтылған күмісті электр пештерінде немесе ашық пештерде арнайы шамдармен тиглдарда балқыту;

қалыпқа құйманы құю;

қарайтылған күмісті арнайы станок диірмендерде уату.

199. Білуге тиіс:

қарайтылған күмісті дайындау және балқыту қағидалары;

уату станоктарына салу режимі, қарайтылған күмістің құрамына кіретін ингредиенттердің температурасы мен физикалық-химиялық қасиеті;

қарайтылған күмістің даярлығын және сапасын айқындау әдістері;

қарайтылған күмісті дайындау және балқытуда еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қағидалары.

Параграф 51. Қарайтылған күмісті егеулеуші, 3-разряд

200. Жұмыс сипаттамасы:

түсті және табиғи әрі синтетикалық асыл тастардан жасалған қарапайым конфигурациялы зергерлік және көркемөнер бұйымдарындағы қарайтылған күміс балқымасы қабатын егеулеу;

ойылған суреттің контуры шыққанға дейін қарайтылған күміс балқымасының қатты қабатын рашпиль, шиферлік брусоктар мен ағаш көмірді қолдана отырып алу.

201. Білуге тиіс:

қарапайым конфигурациялы қарайтылған күмістен жасалған зергерлік және көркемөнер бұйымдарын егеулеу жолдары;

бұйымдарды қарайту технологиясы, түсті және бағалы металдардың физикалық-химиялық қасиеті.

202. Жұмыс үлгілері:

1) десерт, шәй қасықтар;

2) стопкалардың қарайтылған қабатын егеулеу.

Параграф 52. Қарайтылған күмісті егеулеуші, 4-разряд

203. Жұмыс сипаттамасы:

түсті және асыл тастардан жасалған орташа күрделіктегі конфигурациялы зергерлік және көркемөнер бұйымдарындағы қарайтылған күміс балқымасы қабатын егеулеу.

204. Білуге тиіс:

орташа конфигурациялы қарайтылған күмістен жасалған зергерлік және көркемөнер бұйымдарын егеулеу жолдары.

205. Жұмыс үлгілері:

1) брошьтар, запонкалар;

2) ұстағанның астындағы қарайтылған қабатын егеулеу.

Параграф 53. Қарайтылған күмісті егеулеуші, 5-разряд

206. Жұмыс сипаттамасы:

түсті және асыл тастардан жасалған күрделі конфигурациялы зергерлік және көркемөнер бұйымдарындағы қарайтылған күміс балқымасы қабатын егеулеу.

207. Білуге тиіс:

күрделі конфигурациялы қарайтылған күмістен жасалған зергерлік және көркемөнер бұйымдарын егеулеу жолдары.

208. Жұмыс үлгілері:

құмыралар, кубоктардың қарайтылған қабатын егеулеу.

Параграф 54. Тас іріктеуші, 3-разряд

209. Жұмыс сипаттамасы:

өңделетін, жартылай бағалы және асыл тастарды егеулеуден алдын сурет, түсі;

физикалық-химиялық қасиеттері бойынша іріктеу;

тастан жасалған зергерлік және көркемөнер бұйымдарын жасауға арналған пластиналарды іріктеу;

егеулеуден алдын пластиналарды белгілеу;

зергерлік және көркемөнер бұйымдарының даяр қондырғыларын мөлшері және салмағы бойынша жұптап іріктеу.

210. Білуге тиіс:

тастар мен пластиналарды іріктеу қағидалары;

пластиналарды белгілеу жолдары, түрлі тастарға қойылатын техникалық талаптар, тастардың физикалық-механикалық және құрылымдық қасиеттері;

минерал кесектерін егеулеу және қондырғыларды қырлау процесі;

тастың табиғи суретін және барынша аз қалдық қалдыра отырып егеулеу қағидалары;

тас өңдеу шектері.

Параграф 55. Тас іріктеуші, 4-разряд

211. Жұмыс сипаттамасы:

тастарды бетінің сапасына, көлеміне, түсі мен суретіне қарай оларды егейтін жерге апару үшін қазылған жерінде немесе дайындау орнында іріктеу;

жеткізушіден тастарды қабылдау алдын іріктеу және сұрыптау;

табиғи суреті мен түс гаммасын анықтау;

бұйымның формасына сәйкес берілген мөлшер бойынша қондырғыларға тегістелген пластиналарды белгілеу;

зергерлік және көркемөнер бұйымдарының даяр қондырғыларын тастың түсіне және суретіне қарай іріктеу.

212. Білуге тиіс:

жартылай бағалы және асыл тастардың түрлері, оларды айқындау тәсілдері;

табиғи тастарды синтетикалық тастардың айыру, тастың оптикалық қасиеті;

қырлау теориясы негіздері.

Параграф 56. Филигранды негіз жасаушы, 3-разряд

213. Жұмыс сипаттамасы:

түсті және бағалы металдардан көлемі 0,2 сантиметрден асатын филигрань негізі мен элементтерін суреті, сызбасы және шаблоны бойынша қолмен жасау;

зергерлік және көркемөнер бұйымдарының бетіндегі филигрань элементтерін жинақтау, дайындау және желімдеу.

214. Білуге тиіс:

көлемі 0,2 сантиметрден асатын филигрань негіздері мен элементтерін жасау жолдары;

ширатылған және филиграньды сым кескіндері, түсті және бағалы металдардың физикалық-механикалық қасиеті.

Параграф 57. Филигранды негіз жасаушы, 4-разряд

215. Жұмыс сипаттамасы:

түсті және бағалы металдардан көлемі 0,2 сантиметрге дейінгі ажурлы филигрань негізі мен элементтерін суреті, сызбасы және шаблоны бойынша қолмен жасау;

көп қабатты филиграньды барельефті дәнекерлей отырып түрлі формадағы ширатылған бөлшек бұйымдарын жинақтау.

216. Білуге тиіс:

көлемі 0,2 сантиметрге дейінгі филигрань негіздері мен элементтерін жасау ерекшеліктері, композиция және сурет жасау негіздері.

Параграф 58. Эмаль бойынша көркем суретші, 3-разряд

217. Жұмыс сипаттамасы:

арнайы аспаптар мен материалдарды пайдаланып 3-5 түстегі қарапайым фото дайындамалар мен графикалық суреттердің эмаль бетіне үлгі бойынша көркем сурет салу;

қарапайым контурлы суреттердің ағарған пластинкалы эмаль бетіне даяр үлгіні салу.

218. Білуге тиіс:

қағаздан эмаль бетке контурлы суреттерді аудару және қылқаламмен финифтянды бояу жағу әдістері;

3-5 түске бояу техникасы, бояуды кетіру тәсілдері, финифтянды бояудың құрамы және химиялық қасиеті;

салынған суреті бар пластиналарды муфта пештерінде күйдіру режимі;

қарапайым трафареттерді әзірлеу жолдары мен оларды қолдану тәсілдері.

Параграф 59. Эмаль бойынша көркем суретші, 4-разряд

219. Жұмыс сипаттамасы:

арнайы аспаптар мен материалдарды пайдаланып 6-8 түстегі фото дайындамалар мен графикалық суреттердің эмаль бетіне үлгі бойынша көркем сурет салу.

220. Білуге тиіс:

6-8 түске бояу техникасы;

түс гаммасы мен түс үйлестірудің негізгі заңдылықтары;

балқыту температурасына байланысты бояу жағу кезектілігі;

финифтянды бояудың түсін және балқыту температурасын нөмірлері бойынша айқындау, табиғи формадағы элементтердің құрылуы және оюлы композициялардың түзілу заңдары;

жануарлар мен адамдардың пластикалық анатомия негіздері;

перспективасы негізгі заңдары мен көлеңкелеу;

финифтянды суреті бар бұйымдарды күйдіру қағидалары.

221. Жұмыс үлгілері:

1) силуэтті сәулет ескерткіштерінің бейнесін;

2) жануарлардың, құс, табиғи формадағы бейнелерді үлгіден эмаль пластинкаға салу.

Параграф 60. Эмаль бойынша көркем суретші, 5-разряд

222. Жұмыс сипаттамасы:

6-8 түстегі финифтянды бояумен күрделі фотодайындамалар мен графикалық суреттердің эмаль бетіне үлгі бойынша көркем сурет салу;

күрделі композициядағы эмальға үлгі бойынша көркемдеп сурет салу.

223. Білуге тиіс:

сегізден жоғары түске бояу техникасы;

жартылай тондай отырып түстерді үйлестіру заңдары;

күрделі тематикалық композицияларды, көлемді формаларды сурет салу құралдарымен салу қағидалары.

224. Жұмыс үлгілері:

1) күрделі сәулет имараттары мен пейзаждардың бейнесін;

2) жануарлардың және адамдардың күрделі композицияларын үлгіден эмаль пластинкаға салу.

Параграф 61. Эмаль бойынша көркем суретші, 6-разряд

225. Жұмыс сипаттамасы:

суретті өз бетінше варьирлей отырып, жоғары көркемөнер, көрмелік бұйымдарға ерекше күрделіктегі суреттерді үлгілер, модельдер және эмаль бетін эскиздары бойынша салу.

226. Білуге тиіс:

көркем сурет салу заңдылықтары мен көп фигуралы композицияларды әзірлеу жолдары.

227. Техникалық және кәсіптік (арнайы орта, кәсіптік орта) білім талап етіледі.

Параграф 62. Эмаль бойынша фотобаспашы, 1-разряд

228. Жұмыс сипаттамасы:

зергерлік және көркемөнер бұйымдары мен қондырғылардың эмаль бетіне контактілі әдіспен кейіннен муфта пештерінде күйдіре отырып жарық сезгіш эмульсия мен керамикалық бояуды пайдалана отырып графикалық бір тонды сурет салу.

229. Білуге тиіс:

сурет салу жолдары;

жарық сезгіш эмульсияның құрамы мен химиялық қасиеті, оны әзірлеу қағидалары;

муфта пешінде күйдіру режимі, оның құрылымы мен пайдалану қағидалары.

Параграф 63. Эмаль бойынша фотобаспашы, 2-разряд

230. Жұмыс сипаттамасы:

зергерлік және көркемөнер бұйымдары мен қондырғылардың эмаль бетіне контактілі әдіспен кейіннен муфта пештерінде күйдіре отырып жарық сезгіш эмульсия мен керамикалық бояуды пайдалана отырып графикалық көп тонды сурет салу;

миниатюралар әзірлеу.

231. Білуге тиіс:

жарық көзінде экспонирлеу және сурет салу процестерін реттеу режимдері;

керамикалық бояулардың құрамы, химиялық қасиеті;

оларды эмальмен араластыру, күйдіру ерекшеліктері мен күйдіргеннен кейін олардың өзгеру сипаты, көп тонды сурет эмалын күйдіруде муфта пешінің жұмысын реттеу қағидалары.

Параграф 64. Эмальдаушы, 2-разряд

232. Жұмыс сипаттамасы:

0,3 сантиметрден асатын ішкі мөлшердегі оюы бар штампыланған бұйымдарға бір түсті эмаль жағу;

эмаль жағылған бұйымдарды ыстықтай кептіруге дайындау;

бір түсті финифтянды бояумен күйдіргеннен кейін оюды көркемдеу.

233. Білуге тиіс:

бір түсті эмальды жағу, кептіру, ысқылау жолдары:

эмальдың жарамдылығын және эмал жағатын метал бетті дайындау сапасын айқындау әдістері;

эмальдың термиялық қасиеті;

бояу қырнағыш және араластырғышты пайдалану қағидалары.

Параграф 65. Эмальдаушы, 3-разряд

234. Жұмыс сипаттамасы:

0,2-0,3 сантиметр ішкі мөлшердегі оюы бар штампыланған және ширатылған бұйымдарға бір-екі түсті эмаль жағу;

қалғалағыш және қалқанды эмальды бұйымға үш ретке дейін арасында кептіру және күйдіруді ескере отырып бірнеше қабат эмаль жағу;

үш түске дейін финифтянды бояумен күйдіргеннен кейін оюды көркемдеп салу.

235. Білуге тиіс:

көп түсті эмальды жағу жолдары, эмальды оларды балқыту температурасын және тотық пленкасының пайда болу шарттарын ескере отырып жағу кезектілігі.

Параграф 66. Эмальдаушы, 4-разряд

236. Жұмыс сипаттамасы:

0,2 сантиметрге дейінгі ішкі мөлшердегі оюы бар штампыланған, ширатылған, басылған және филиграньды бұйымдарға төрт-бес түсті эмаль жағу;

кептіру және күйдіру режимін бақылау;

төрт түске дейін финифтянды бояумен күйдіргеннен кейін оюды көркемдеп салу;

балқыту температурасы әртүрлі үш түстегі, оның ішінде екеуі мөлдір түстегі эмаль жағу.

237. Білуге тиіс:

түрлі балқыту температурасындағы эмальды жағу жолдары;

эмальданған бұйымдарды кептіру және күйдіру қағидалары;

температураға байланысты эмаль түстерінің өзгеру заңдылықтары.

Параграф 67. Эмальдаушы, 5-разряд

238. Жұмыс сипаттамасы:

алты-жеті жартылай тонды эмаль жағу;

эмаль жағылған бұйымдарды күйдіру және төрт түстен асатын финифтянды бояумен одан әрі бояу;

эмаль тонға балқытылатын металл қосымшалары бар бұйымдарды орындау;

үш түсті балқытудың түрлі температурасында және мөлдір болып келетін эмальданатын учаскемен қатар рельеф бұйымдарға бес түске дейін эмаль жағу.

239. Білуге тиіс:

түсті үйлестіру және оюлы графикалық құру заңдылықтары;

дәнекерлеу және ажурлы ширатпа орындау әдістері;

кептіру және ыстықтай күйдіруде эмальдың қасиеті.

Параграф 68. Эмальдаушы, 6-разряд

240. Жұмыс сипаттамасы:

лессирлеу арқылы түспен және жарық көлеңкесімен рельефті бейне беретін ширатпалы бөлгішпен ойылған оюға жоғары көркемдік бұйымдарға эмаль жағу;

күрделі тақырыптық сурет немесе ойылған, рельефті және контррельефті бейнелер бойынша көп қабатты мөлдір эмаль жағу;

мөлдір эмальды бұйымдарды орындау. күрделі филиграньды оюларды жан-жақты рельефті бөлшектермен дәнекерлеу.

241. Білуге тиіс:

лессирлеу жолдары, графикалық және барельефті скульптуралық бейнелерді, жануарлар мен адамдардың пластикалық анатомиясын жасау негіздері;

портреттік бейнелеу жөніндегі эмаль жағу заңдылықтары.

4-тарау. Көркем бұйымдар жасау өндірісі (жалпы кәсіптер) жұмыстарына арналған разрядтар бойынша жұмысшы кәсіптерінің тарифтік-біліктілік сипаттамалары

Параграф 1. Бағалы металдарды регенераторлаушы, 2-разряд

242. Жұмыс сипаттамасы:

бұлаулардағы қышқыл арқылы шаятын суды сүзгілеу;

берілген рецептура бойынша жылтырату пастасының қоспа компоненттерін өлшеу және түрлі құрылымдағы плиталарда пісіру;

қосалқы материалдардың қалдықтарын-құрамында бағалы және түсті метал бар қоқыс және шлифті жинау;

шлиф және кризді күйдіру және уату.

243. Білуге тиіс:

бұлаулардағы шаятын суды өңдеу және сүзгілеу және құрамында бағалы тастары бар қалдықтарды жинау;

араластыру нұсқаулықтары, кризді шлифтен айыру, уату тазалығы.

Параграф 2. Бағалы металдарды регенераторлаушы, 3-разряд

244. Жұмыс сипаттамасы:

ион алмастыру құрылғысында, бағалы металдардан тұратын шаю суын және өңдеу ерітіндісін сүзгілеу;

желдеткіш құбырлары мен тұндырғыштарды тазалау;

құрамында бағалы металы бар ион алмастыру шайырларын өңдеу;

тұнған су және шайырды булау, кептіру;

өңделетін материалдардан бағалы металдарды шығару;

ерекше улы заттары бар ерітінділерді бейтараптандыру және оларды ион алмастыру құрылғыларында өңдеу;

өңделген шлифтерді барботирлеу, сүзгілеу, кептіру, елеу, бағалы металдарды шығару мақсатында егеулеулерді өңдеу.

245. Білуге тиіс:

құрамында бағалы тастары бар шаю ерітіндісін ион алмастыру құрылғысында өңдеу және сүзгілеу нұсқаулығы;

шаю және крацтау суларын және шайырды бейтараптандырудың технологиялық процесі;

желдеткіш және тұндыру жүйесінің тәсімдері мен жұмыс принципі;

ион алмастыру құрылғысы мен механикалық елек құрылғысы және пайдалану қағидалары;

қолданылатын қышқыл және сілтілердің қасиеті және оларды бейтараптандыру қағидалары;

ерекше улы заттармен, қышқыл және сілтілермен жұмыс істегенде еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қағидалары;

ерітінділерден алтынды қалпына келтіру және күмісті тұндыру әдістері;

қышқыл және тұнбаларды тұндырылған металдың сыртқы түріне қарай айыру.

Параграф 3. Дайындамалар мен көркемөнер бұйымдарын кептіруші, 2-разряд

246. Жұмыс сипаттамасы:

ағаштың түрлі жыныстарынан, папье-машеден, металдан жасалған жартылай фабрикаттардан жасалған кесетін материалдарды, бөлшек дайындамаларын электр кептіргіш камераларда көркемдеп жазба жасау үшін бетін кезең-кезеңімен дайындай отырып кептіру;

кептіру процесін қадағалау, белгіленген режимді сақтау;

камераларға салу және босату.

247. Білуге тиіс:

электр кептіргіш камералардың қызметі мен қолдану принципі;

стеллаждардағы бұйымдарды орналастыру және оларды түсіру жолдары;

оларды пайдалану және күту қағидалары;

бақылау-өлшеу аспаптарын пайдалану қағидалары.

Параграф 4. Дайындамалар мен көркемөнер бұйымдарын кептіруші, 3-разряд

248. Жұмыс сипаттамасы:

көркем суретті лакталған эмаль жағылған көркемөнер бұйымдарының бөлшектерін, жартылай фабрикаттарын электр кептіргіш камераларда кептіру;

камералардағы бұйымдарды орналастыру;

температуралық режимдер кестесіне сәйкес режимді ұстау;

температурасын өлшеу;

синтетикалық эмальдарды кептірудегі барлық қосалқы жұмыстарды орындау;

бұйымдардың кебуін кезең-кезеңмен тексеру.

249. Білуге тиіс:

кептіру жабдықтарының және бақылау-өлшеу аспаптарының құрылымы мен пайдалану қағидалары;

көркем суретті түрлі лакталған бұйымдарды кептірудің температуралық режимдері;

эмаль түрлері;

физикалық-химиялық қасиеттері;

кептірудің сапасына қойылатын талаптар.

Параграф 5. Инкрустатор, 3-разряд

250. Жұмыс сипаттамасы:

қарапайым суреттер бойынша ағаштан, металдан, сүйектен жасалған бұйымдарды ағаштың құнды жыныстарымен, сабанмен, перламутрмен, металмен, сүйекпен, мүйізбен, пластмассамен инкрустациялау;

даяр үлгі және сурет бойынша инкрустациялау материалын таңдау;

кесетін аспапты қайрау және түзеу.

251. Білуге тиіс:

қарапайым суреттер бойынша түсті фанерамен, сабанмен, перламутрмен, янтарьмен, металмен, сүйекпен, мүйізбен, пластмассамен инкрустациялау тәсілдері;

түсті және қымбат металлдармен ою жолдары;

инкрустациялауда қолданылатын материалдардың қасиеті мен сапасы;

кесетін аспаппен ағашты өңдеу технологиясы;

түсті және желілік перспектива заңдылықтары.

252. Жұмыс үлгілері:

музыкалық аспаптардың дектері – панцирьді инкурстациялау және кесу.

Параграф 6. Инкрустатор, 4-разряд

253. Жұмыс сипаттамасы:

орташа күрделіктегі суреттер бойынша ағаштан, металдан, сүйектен жасалған бұйымдарды ағаштың құнды жыныстарымен, сабанмен, перламутрмен, металмен, сүйекпен, мүйізбен, пластмассамен инкрустациялау;

орташа күрделіктегі геометриялық және өсімдік оюларын қолмен кесу және олардың сыртына сурет бойынша жабыстыру;

шаблон жасау.

254. Білуге тиіс:

орташа күрделіктегі суреттер бойынша түрлі материалдармен инкрустациялау тәсілдері;

түсті және қымбат металлдармен ою жолдары;

ағаш жыныстары, қасиеті және кемшіліктері;

аспаптар мен оларды қолдану шарттары;

қайрау қағидалары, арнайы желіммен жұмыс істеу қағидалары.

255. Жұмыс үлгілері:

1) ағаштан жасалған панноны;

2) базарлықты инкрустациялау.

Параграф 7. Инкрустатор, 5-разряд

256. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі суреттер бойынша ағаштан, металдан, сүйектен – ағаштың құнды жыныстарымен жасалған бұйымдарды, сабанмен, перламутрмен, металмен, сүйекпен, мүйізбен, пластмассамен инкрустациялау;

бұйымдардағы суреттерді белгілеу, сурет бойынша янтарь, пластмасса, сабан, ағаш, сүйек, мүйіз, қалайыдан сымды, күміс және алтынды арнайы құрылғыларда созғылау тәсілімен дайындау;

бұйымдарды жылтырату және түпкілікті өңдеу.

257. Білуге тиіс:

күрделі суреттер бойынша түрлі материалдармен инкрустациялау тәсілдері;

суреттерді белгілеу тәсілдері мен трафареттер мен шаблондар жасау, инкрустациялау техникасында көркемөнер композициясын жасау тәсілдері;

инкрустациялау материалдарын дайындау және олардың физикалық қасиеттері мен сапасы.

258. Жұмыс үлгілері:

1) түсті панноның беткі рамалары;

2) әшекей бұйымдарды инкрустациялау.

Параграф 8. Инкрустатор, 6-разряд

259. Жұмыс сипаттамасы:

ерекше күрделі суреттер бойынша ағаштан, металдан, сүйектен – ағаштан жасалған жоғары көркемөнер және бірегей құнды жыныстарымен, сабанмен, перламутрмен, металмен, сүйекпен, мүйізбен, пластмассамен инкрустациялау, сондай-ақ құнды және түсті металдармен қалайы, күміс және алтынмен ою;

жоғары дәлдікте және таза өңдеп барлық ықтимал стильді шрифтерді каллиграфиялық орындау;

түрлі тереңдікте қазып металл және сүйек бұйымдарға арнайы құрылғылармен сурет салу, ағашқа кесінділер жасау;

қалайы, күміс, алтын сым дайындау.

260. Білуге тиіс:

ерекше күрделі суреттер бойынша алтынмен, күміспен және қалайымен ағаш, қара металл, сүйектен жасалған көркемөнер бұйымдарға инкрустациялау тәсілдері;

сымды созғылау тәсілдері;

сүйек және мүйізді ою және тегістеу қағидалары;

бұйымдардағы суретті белгілеу және аудару жолдары;

қазба өрнегін жасау тәсілдері;

сұңғат өнері негіздері;

оюдың түр-түрі, түс білу және пластикалық анатомия негіздері.

261. Жұмыс үлгілері:

1) көркемөнер және зергерлік бұйымдар – янтармен инкрустациялау, мозаика жасау;

2) бірегей сыналар – сурет салу;

3) сүйек және металл қораптар – күміс және алтынмен сурет салу.

Параграф 9. Көркем полотноның кенебі пен картонын сылаушы, 1-разряд

262. Жұмыс сипаттамасы:

кенеп пен картонды сылау алдында дайындық жұмыстарын жүргізу;

ыдыс пен керек-жарақты дайындау;

шикізат пен материалды жеткізу;

кенепті жазу;

этикеткаларды жабыстыру және оларды таңбалау.

263. Білуге тиіс:

кенепті жазу, этикеткаларды жабыстыру және оларды таңбалау тәсілдері, ыдыс пен керек-жарақтың мақсаты.

Параграф 10. Көркем полотноның кенебі пен картонын сылаушы, 2-разряд

264. Жұмыс сипаттамасы:

картонды сылақ қабатын жағуға дайындау;

картонды ілгіштерге ілу және эмульсиялық картонды құндақтарға орналастыру;

дайын картонды алу және қабаттарды түзету және толық кептіру үшін қатарлап жазу;

кенептегі жіптің бос ұшын кесу және торапты теріс сығып шығару;

пемза мен пеноқыш қол арамен аралау;

пемза мен пеноқышты зімпара шеңбермен қайрау;

картонды орау қағазына орау.

265. Білуге тиіс:

эмульсиялық картонды құндақтарға орналастыру және май картонды ілгіштерге ілу тәсілдері;

пемза мен пеноқышты аралау және қайрау кезіндегі жұмыстың тәсілдері;

жіпті кесу кезінде құралды пайдалану қағидалары;

картонның кебу дәрежесі мен оның орауын анықтау тәсілдері.

Параграф 11. Көркем полотноның кенебі пен картонын сылаушы, 3-разряд

266. Жұмыс сипаттамасы:

кенепті сылақ қабатын жағуға дайындау;

кенепті пемзамен және пеноқышпен өңдеу;

кенептің шаңын, костриктері мен пемзаның қалдықтарын шаңсорғышпен сору;

кенептің артикуліне байланысты түктің көтерілу дәрежесін анықтау;

дайын сыланған кенебін алу, оны өзекке илеу;

бір бетін ғана эмульсиямен қаптай отырып, қағаздың екінші бетін желімдей отырып картон жасау;

электр бұрғының көмегімен картоннан саңылау бұрғылау.

267. Білуге тиіс:

эмульсиялы құрамның рецептурасы мен оны дайындау технологиясы;

сылақ қабатының кезектілігі мен жағу температурасы;

кенепті пемзалау және оның бетіндегі шаңды тазалау, оны кебу және оралу дәрежесін айқындау тәсілдері;

картонның екінші бетіне қағаз жабыстыру тәсілдері;

картонның сапасына қойылатын талаптар.

Параграф 12. Көркем полотноның кенебі пен картонын сылаушы, 4-разряд

268. Жұмыс сипаттамасы:

сылақты кенеп пен картонға жағудың кезектілігі;

кенепті рамаға және кергішке керу, кенепті өлшем бойынша кесу және картонға жабыстыру үшін қолмен жазу;

кенепті картонға жабыстыру;

кенепті бобинаға немесе түптеу картонына орамаға орау.

269. Білуге тиіс:

жартылай майлы, казеин, құмды-желімді сылаққа арналған сылақ құрамының рецептурасы мен дайындау технологиясы;

сылау қабатын қолмен жағу технологиясы;

кенепті біркелкі керу тәсілдері, қолданылатын құралдарды пайдалану қағидалары;

кенептің артикулі, кенепті картонға жазу және жабыстыру қағидалары.

Параграф 13. Көркем полотноның кенебі пен картонын сылаушы, 5-разряд

270. Жұмыс сипаттамасы:

сылақты кенеп пен картонға механикаландырылған желіде жағудың кезектілігі;

кенепті панорама мен диорамаларға арналған кергіштерде сылау;

торға кенеппен шекара қою;

картонды май сылақпен мелкография тәсілімен сылау;

271. Білуге тиіс:

сылақты кенеп пен картонға механикаландырылған желіде жағу технологиясы;

илем машинасы рамасының құрылысы және май сылақты жағуға арналған машиналар, мелкография тәсілімен сылау тәсілдері;

мелкографияға арналған станоктың құрылысы мен оны пайдалану қағидалары;

сылақтың, кенеп пен картонның сапасын анықтау бойынша техникалық шарттар;

кенепті кептіру және ұстау режимі.

Параграф 14. Көркемөнер бұйымдарын бақылаушы, 2-разряд

272. Жұмыс сипаттамасы:

түсті металдардан, пластмассадан, ағаш, тас, сүйек, папье-маше, шыны және өзге де материалдардан жасалған қарапайым көркемөнер бұйымдары мен бөлшектердің сапасын сыртына қарай және қарапайым бақылау-өлшеу аспаптарын (шаблондарды, калибрлерді, қапсырғыштарды) пайдаланып бақылау;

жай дайындамаларды немесе бөлшектерді жекелеген операцияларда, сондай-ақ шикізат және материалдарды қабылдау;

жай бөлшектерді металмен қаптағаннан кейін бақылау;

нұсқаулық бойынша іріктеу нәтижелерін есепке алу және жазу.

273. Білуге тиіс:

жай көркемөнер бұйымдарын, бөлшектерді, дайындамаларды қабылдау қағидалары мен сапасын бақылау тәсілдері;

қабылданатын бұйымдар мен бақылау объектілерінің нұсқаулықтары мен техникалық талаптары;

жарамды және іріктелген бақылау объектілерін таңбалау қағидалары;

жаппай өнімді қабылдауға арналған қажетті арнайы бақылау-өлшеу аспабының және құрылғыларының құрылымы мен қолданылуы;

ақау түрлері;

іріктеу нәтижелерін жазудың негізгі түрлері.

274. Жұмыс үлгілері:

1) папье-машеден жасалған домино бөшкелері, қораптары – сапасын тексеру, лакпен қаптау;

2) төс белгілер, плакеткалар – метал жағу сапасын бақылау;

3) янтарь және пластмассадан жасалған тегіс, көлемді бұйымдар – бұйымдардың жарығын, дақтарын, күйген жерлерін, тегіс жылтырамаған жерлерін тексеру;

4) тастан жасалған күлсалғыштар, лоткалар, қораптар – өңдеу сапасын бақылау;

5) тегіс шпилькалар, сүйек және мүйізден жасалған түймелер – сапасын бақылау.

Параграф 15. Көркемөнер бұйымдарын бақылаушы, 3-разряд

275. Жұмыс сипаттамасы:

орташа күрделіктегі көркемөнер бұйымдарының, жекелеген тораптар мен бөлшектердің сапасын бақылау-өлшеу аспаптармен бақылау;

біркелкі және қорғау қабатын жағуды бақылау;

жылтырату технологиялық процесінің орындалуын жаққанға дейін және кейін бақылау;

гауһар тас өндірісіндегі қосалқы материалдардың сапасын бақылау.

276. Білуге тиіс:

орташа күрделіктегі көркемөнер бұйымдарының сапасын бақылау тәсілдері;

қолданылатын бөлшектер мен бұйымдардың техникалық шарттары;

технологиялық процесс негіздері;

бөлшектер мен бұйымдарды өңдеудегі шектеулер жүйесі;

сызбалар жасау мен техникалық шарттар бойынша дәлдігін тексеру.

277. Жұмыс үлгілері:

1) сүйек және мүйізден жасалған брошьтар, моншақтар, запонкалар, инесалғыштар, ілмектер – бұйымдардың геометриялық параметрлерін, өңдеу сапасын бақылау;

2) бұрышы байланған, екіжақты фаскалы, "кабюшон" формалы тастан жасалған зергерлік бұйым қосымшалары – өңдеу сапасын бақылау;

3) геометриялық бұрандалы ағаштан жасалған сөрелер, скамейкалар, қобдишалар – геометриялық параметрлерін, бұранда сапасын, үндестілігін, лактың тегіс жағылуын, қоқыстың болмауын бақылау;

4) көркем жазбалы металдан және папье-машеден жасалған қобдишалар – геометриялық параметрлерін, лак қабатының, жазба сапасын, корпус бойынша мөлшері, түс гаммасы бойынша сәйкестігін бақылау.

Параграф 16. Көркемөнер бұйымдарын бақылаушы, 4-разряд

278. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі көркемөнер бұйымдарының, бөлшектердің, тораптардың, құймалардың сапасын бақылау;

күрделі және жауапты бөлшектер мен тораптарды термиялық өңдеу түрлерін бақылау;

кондиционды емес өнімнің жарнамалық актілерін ресімдеу;

операциядан кейін жартылай фабрикаттардың сапасын үлкейту лупалары, штангенциркуль, индикатор, сағат проекторы арқылы көзбен бақылау;

карат таразыларында өлшеу;

аралау операциясында жартылай фабрикаттардың сапасын бақылау.

279. Білуге тиіс:

күрделі көркемөнер бұйымдарының сапасын бақылау тәсілдері;

қабылданатын бөлшектер, бұйымдар мен жинақтау жұмыстарының техникалық шарттары;

бақылау объектілерін техникалық қабылдау және сынау, бақылау-өлшеу аспаптары, құрылғылары мен аспаптарын пайдаланып техникалық шарттар, сызбалар және нұсқаулықтар бойынша құжаттарды ресімдеу қағидалары;

бақылау-өлшеу аспаптарын, сынау аппаратурасын теңшеу қағидалары;

жинақтау және бөлшектеу сызбаларын оқу, кристаллография негіздері;

алмасты физикалық-химиялық және механикалық қасиеті;

алмастан жасалған жартылай фабрикаттардың техникалық шарттары;

алмас және гауһар тастардың көтерме баға прейскуранттары;

алмастан жасалған жартылай фабрикаттардың технологиялық процесі мен технологиялық карталары;

алмастан жасалған жартылай фабрикаттар жасауда қолданылатын құралдар мен технологиялық керек-жарақтар.

280. Жұмыс үлгілері:

1) рельеф бұрандалы табақтар, құмыралар, панно, шөміштер – бұранда, лак қабатының сапасын бақылау;

2) декоративтік құмыралар, қораптар, көркемделген жиһаз жинақтары, ағаштан жасалған түрлі мөлшердегі матрешкалар, күрделі және папье-машедан жасалған қобдишалар – геометриялық мөлшерлерді, көркемдеген ою, тораптардың және өңдеу сапасын тексеру;

3) күрделі конфигурациялы кубиктер мен құмыралар – жекелеген тораптарды құрастыру және қиыстыру сапасын, жалпы бұйымдардың суретшінің эскизі бойынша сәйкестігін бақылау;

4) күрделі көркем бұрандалы опа салғыштар, пышақтар, мундштуктар, сүйек, мүйіз және металдан жасалған құрамалы бұйымдар – өңдеу сапасын, құрамалы бұйымдардың сапасын бақылау.

Параграф 17. Көркемөнер бұйымдарын бақылаушы, 5-разряд

281. Жұмыс сипаттамасы:

суретшінің эскизіне, эталонға немесе даяр үлгіге сәйкес бұйымдарды құю үшін ерекше күрделі көркемөнер бұйымдарының, бөлшектердің, штампылардың, нығыздауыш формалардың, модельдердің, кокильдердің сапасын бақылау;

жұмыс орындарындағы технологиялық шарттар мен операциялардың дұрыс орындалуын тексеру;

арнайы бақылау-өлшеу аспабы мен күрделі құралдарды пайдаланып мемлекеттік стандарт бойынша дәлдік және өңдеу түлеріне сәйкес өңдеу тазалығын айқындау;

үлкейту лупасының көмегімен жартылай фабрикаттарды алмастан үлкен формалардағы гауһарға өңдеу сапасын тексеру;

бұрыш өлшегіштердің, өлшеу лупаларының, штангенциркульдің көмегімен жартылай фабрикаттардың алмастан гауһарға геометриялық параметрлерін өлшеу;

282. Білуге тиіс:

бақылау объектісіне қойылатын техникалық шарттар мен талаптар;

қабылданатын бұйымдарды жасау және құрастыру технологиялық процесі;

түрлі күрделіктегі сызбаларды оқу, технологиялық карталарды, анықтамалықтарды, кестелерді пайдалану қағидалары;

бақылау объектілерін техникалық қабылдау және сынау жөніндегі құжаттаманы жасау және ресімдеу;

карат, талдамалық таразылардың құрылымы.

283. Жұмыс үлгілері:

1) декоративтік табақтар – өңдеу сапасын бақылау;

2) тастан жасалған фигуралық құмыралар, кубоктар, қатты тастан жасалған мозаикалық қабырғаға ілетін панно – өңдеу сапасын бақылау;

3) көрме матрешкалары, ағаштан жасалған қобдишалар – геометриялық параметрлерін, ою, өңдеу сапасын бақылау;

4) сүйек және мүйізден жасалған скульптуралар – өңдеу сапасын бақылау.

Параграф 18. Көркемөнер бұйымдарын жылтыратушы, 1-разряд

284. Жұмыс сипаттамасы:

жұмсақ жынысты тастардан, металдан жасалған қарапайым көркемөнер бұйымдарын, зергерлік бұйымдарын қолмен және жылтырату және тегістеу машиналарында жылтырату және тегістеу;

жылтыратылған бұйымдарды шаю және кептіру;

өңдеу тастарынан жасалған бөлшектер мен дайындамаларды таңдау, оларды желімнен және мастикадан тазарту және желімдеу;

жылтырату пасталары мен мастикаларын даяр рецептілер бойынша құрастыру және жасау.

285. Білуге тиіс:

қарапайым көркемөнер бұйымдарын қолмен және станоктарда тегістеу және жылтырату жолдары;

тастың жұмсақ жыныстарының қасиеті;

жылтырату материалы мен оның қасиеті.

286. Жұмыс үлгілері:

белгілер, сақиналар, портсигаралар, стопкалар – тегістеу, жылтырату.

Параграф 19. Көркемөнер бұйымдарын жылтыратушы, 2-разряд

287. Жұмыс сипаттамасы:

тастан, ағаштан, папье-машеден жасалған орташа күрделіктегі көркемөнер бұйымдарын, зергерлік бұйымдарын және түсті және асыл металдан жасалған ыдыс тобындағы бұйымдарды қолмен және жылтырату және тегістеу машиналарында абризивті қолмен және автоматты түрде жіберіп түрлі пасталарды пайдалана отырып жылтырату және тегістеу;

технологиялық карта бойынша өңдеудің технологиялық кезектілігін бекіту.

288. Білуге тиіс:

орташа күрделіктегі көркемөнер бұйымдарын қолмен және станоктарда тегістеу және жылтырату жолдары;

түрлі үлгідегі жылтырату және тегістеу станоктарының құрылымы;

тегістеу және жылтыратуда қолданылатын құрылғылар мен аспаптардың қызметі және қолданылуы.

289. Жұмыс үлгілері:

1) папье-машеден жасалған бочаталар, опа салғыштар;

2) тегіс брошьтар, сақиналар;

3) өңдеу тасынан жасалған қоспалар;

4) ағаштан жасалған қобдишалар – тегістеу және жылтырату.

Параграф 20. Көркемөнер бұйымдарын жылтыратушы, 3-разряд

290. Жұмыс сипаттамасы:

тастан, ағаштан, папье-машеден, сүйектен және мүйізден жасалған күрделі көркемөнер бұйымдарын, зергерлік бұйымдарын және түсті және асыл металдан жасалған ыдыс тобындағы бұйымдарды қолмен және жылтырату және тегістеу машиналарында жылтырату және тегістеу;

бөлшектер мен қосымшаларды зергерлік бұйымдарға, бұрыштары байланған, екіжақты фаскалы және "кабошон" формалы тастарды қолмен тегістеу, жылтырату және жетілдіру;

станокты баптау.

291. Білуге тиіс:

күрделі көркемөнер бұйымдарын тегістеу және жылтырату жолдары;

жылтырату және тегістеу станоктарының жұмыс істеу принциптері мен баптау қағидалары;

өңделетін материалдардың қасиеті.

292. Жұмыс үлгілері:

1) папье-машеден жасалған баулдар, қобдишалар;

2) жартылай асыл тастардан жасалған брошьтар, сақиналар, сырғалар;

3) сүйектен жасалған түймелер;

4) күрделі суреті бар табақтар

5) тарақ тәрізді мүйізді пластиналар;

6) мрамордан жасалған жазба құралдар;

7) контурлы және тегіс рельефті кесілген ағаштан жасалған шкафтар, аптечкалар, тәрелкелер – тегістеу және жылтырату.

Параграф 21. Көркемөнер бұйымдарын жылтыратушы, 4-разряд

293. Жұмыс сипаттамасы:

тастан, ағаштан, папье-машеден, сүйектен және мүйізден жасалған ерекше күрделі көркемөнер бұйымдарын, зергерлік бұйымдарын және түсті және асыл металдан жасалған ыдыс тобындағы бұйымдарды қолмен және жылтырату және тегістеу машиналарында түрлі құрылғылар мен материалдарды пайдаланып жылтырату және тегістеу;

жекелеген бөлшектерді талап етілетін мөлшерге дейін, материалдардың декоративтік сапасын барынша анықтай отырып бұрыштар мен суреттерді тегістеу, жылтырату және жетілдіру.

294. Білуге тиіс:

ерекше күрделі көркемөнер бұйымдарын тегістеу және жылтырату жолдары;

әмбебап және арнайы құрылғылардың құрылымы;

бұйымдардың жылтыратылған бетінің сапасына қойылатын техникалық талаптар;

шектеулер мен жетілдіру.

295. Жұмыс үлгілері:

1) білезіктер, кулондар, сырғалар – тегістеу, жылтырату;

2) күрделі кескінді және қырлы қораптар мен қобдишалар – жылтырату;

3) сүйектен жасалған кубиктер – тегістеу, жылтырату;

4) панно, табақтар, құмыралар, шөміштер – жылтырату;

5) сүйектен жасалған скульптуралар – тегістеу және жылтырату.

Параграф 22. Көркемөнер бұйымдарын құюшы, 2-разряд

296. Жұмыс сипаттамасы:

түсті металдардан жасалған қарапайым және орташа күрделіктегі бөлшектер мен көркемөнер бұйымдарын және олардың қорытпаларын, шойын және болатты кокильге немесе формаларға құю;

балқыту барысын қадағалау;

тигльдер мен пештерді балқытуға дайындау;

шикіқұрамды дайындау және оны салу;

машинадан формаларды немесе құймаларды алу;

формаларды металл құюға дайындау;

сыртын қарап құю арқылы сапасын айқындау.

297. Білуге тиіс:

түсті металдарды, болат және шойынды балқыту және құю технологиялық процесі;

құю пештері мен құрылғыларының қолдану принципі мен пайдалану қағидалары;

қолданылатын бақылау-өлшеу аспаптары, кокильдің қызметі, оны дайындау және құю қағидалары;

даяр құймаларға қойылатын талаптар.

298. Жұмыс үлгілері:

1) құмыралар;

2) көркемөнер композициялары мен скульптураларының құрама бөлшектері;

3) аң фигураларын құю.

Параграф 23. Көркемөнер бұйымдарын құюшы, 3-разряд

299. Жұмыс сипаттамасы:

түсті металдардан жасалған күрделі бөлшектер мен көркемөнер бұйымдарын және олардың қорытпаларын, шойын және болатты кокильге немесе формаларға құю;

балқытылған модельдер бойынша күміс және алтыннан жасалған күрделі конфигурациялы көркемөнер бұйымдарын құю;

арнайы режим бойынша блоктарды бояу және кептіру;

бояуларды дайындау;

модельді құрамды күйдіру;

магний қорытпасын балқыту.

300. Білуге тиіс:

күрделі көркемөнер, скульптуралық және зергерлік бұйымдарға арналған құнды металдарды балқыту технологиялық процесі;

шикіқұрам материалдарының қасиеті, қызметі және құрамы, олардың металдың қасиетіне және сапасына әсері;

түрлі лигатураларды әзірлеу тәсілдері;

қышқылдағыштар мен флюстар, олардың қасиеті мен металдың сапасына әсері;

құю кезіндегі металл мен балқымалардың температурасы.

301. Жұмыс үлгілері:

1) зергерлік бұйымдарды;

2) статуялар мен бюсттер, скульптура блоктарын құю.

Параграф 24. Көркемөнер бұйымдарын құюшы, 4-разряд

302. Жұмыс сипаттамасы:

құнды металдардан жасалған балқытылған модельдер бойынша ерекше күрделі конфигурациядағы зергерлік және көркемөнер бұйымдарын құю;

түрлі әдістермен түсті және қара металдар мен балқымалардың бетіндегі жұқа және фигуралы шықпалары бар ерекше күрделі және маңызды, қабырғалары жұқа және іші металл бөлшектерді құю;

арнайы режим бойынша аммиакта және хлорлы аммонийде өңдеу, құю және кептіру;

арнайы құрылғыларға қызмет көрсету;

вакуумдағы металды балқыту және құю.

303. Білуге тиіс:

вакуумдағы металды балқыту және құю технологиялық процесі;

бақылау-өлшеу аппаратураны пайдалану қағидалары;

зергер бұйымдардың блоктарын бояу және оларды арнайы режим бойынша кептіру.

304. Жұмыс үлгілері:

1) барельефтер;

2) жұқа суреті бар зергерлік бұйымдар;

3) көп фигуралы композицияларды құю.

Параграф 25. Көркемөнер бұйымдарын лактаушы, 1-разряд

305. Жұмыс сипаттамасы:

қарапайым көркемөнер бұйымдарын лактау;

лак жағудан алдын бұйымдарды кептіру.

306. Білуге тиіс:

қарапайым бұйымдардың бетіне лакты біркелкі етіп жағу жолдары, лак жағудан алдын бұйымды кептіру қағидалары мен режимі.

307. Жұмыс үлгілері:

1) лотоктар, күл салғыштарды;

2) тастан жасалған қобдишаларды лактау.

Параграф 26. Көркемөнер бұйымдарын лактаушы, 2-разряд

308. Жұмыс сипаттамасы:

орташа күрделіктегі көркемөнер бұйымдарын лактау;

арнайы кептіру құрылғыларында кептіру;

түрлі бөлшектерге маржан түс лакты жағу;

эталон бойынша акрелатқа жағу үшін түрлі маржан түстегі лак әзірлеу;

маржан патты оның түсіне қарай мөлшерлеу;

температуралық жағдайларға байланысты еріткіштердің үйлесуі мен мөлшерін өзгертіп отыру.

309. Білуге тиіс:

орташа күрделіктегі бұйымдардың бетіне лак жағу технологиясы;

белгілі бір материал бойынша жағу үшін лак қоспасын әзірлеу, лак әзірлеуде қолданылатын заттардың негізгі қасиеті;

ареометрді ұстау қағидалары.

310. Жұмыс үлгілері:

1) төс белгілерді, белгілерді, медальдар, ордендерді;

2) алқа шариктері жиынтығын;

3) тастан жасалған скульптураларды лактау.

Параграф 27. Көркемөнер бұйымдарын лактаушы, 3-разряд

311. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі конфигурациядағы көркемөнер бұйымдарын лактау;

ішкі бетін миниатюралық суретпен және қызыл бояумен безендіруге дейін папье-машеден жасалған бұйымдардың сыртқы бетін қара лак жағуға, гальваникалық қабат жағуға жатпайтын бұйымдардың бетін ішінара әдісімен лактау;

томпақтан жасалған бұйымдарды бояу, лактау, сырлау, қабаттау;

пульверизатордың көмегімен өзекше формальдегидті эмаль, "УВЛ" лак жағу;

лактың сапасын айқындау;

бояғыштар, лак еріткіштерін әзірлеу.

312. Білуге тиіс:

лактауда қолданылатын күрделі конфигурациядағы бұйымдарды;

құрылғыларды лактау технологиясы;

лакталатын бетке қойылатын талаптар;

қолданылатын бояулар мен еріткіштердің қасиеті;

лак қоспасын әзірлеу және түзету тәсілдері;

кептіргіш шкафтарда кептіру режимдері мен температурасын реттеу қағидалары.

313. Жұмыс үлгілері:

1) томпақ білезіктер;

2) папье-машеден жасалған қораптар, панноларды лактау.

Параграф 28. Көркемөнер бұйымдарын лактаушы, 4-разряд

314. Жұмыс сипаттамасы:

ерекше күрделі көркемөнер бұйымдарын қолмен және пульверизатор көмегімен жазылған көркемөнер бұйымдарының бетінде жылтыр пленка пайда болғанға дейін лактау;

бояуды бекіту және түс гаммасын сақтау мақсатында ағаштан жасалған бұйымдарға олифа және лакты бірнеше рет жағу;

лактың сапасын айқындау.

315. Білуге тиіс:

ерекше күрделі бұйымдарды лактау технологиясы;

лактау бұйымдарының бетін дайындаудың техникалық талаптары.

316. Жұмыс үлгілері:

1) декоративтік құмыралар;

2) папье-машеден жасалған бұйымдар;

3) опа салғыштар, қобдишалар;

4) ағаштан жасалған сыяпаттар.

Параграф 29. Көркемөнер бұйымдарын нақыштаушы 1-разряд

317. Жұмыс сипаттамасы:

қарапайым нақыштау аспабын қолданып алюминийден құйылған бөлшектерге қарапайым ою нақыштау;

нақышталатын бұйымдардың: рама, жәшік, қорап, шыны аяқ, обручниктердің астына қоятын ыдыстарды жасау;

жаймалық түсті металдан жасалған сұңғат өнері шығармасының бөлшектерінде дәнекерлеуден қалған жапсарларды тазалау, өңдеуден алдын құйманы тазалау;

дайындамаларды ағарту, өңдеу және шаю, нақыштау үшін дайындамаларды шайырлау, нақышталатын ыдыстарға шайыр құю;

көлемді бұйымдардың астына шайырланған ұяшықтарды дайындау;

пісірілген ақаулы жерлерді өңдеу;

нақышталған жартылай фабрикаттарды оны арасында күйдіріп және ағартып қайта шайырлау.

318. Білуге тиіс:

қарапайым оюлы бөлшектерге нақыштау жолдары;

нақышталатын дайындамаларды дайындау қағидалары;

жапсарларын өңдеу қағидалары;

металдың атаулары, таңбалау және негізгі механикалық қасиеті;

металдардың механикалық қасиетіне байланысты бөлшектерді шайырлау үшін шайырды әзірлеу рецептурасы;

қарапайым нақыштау аспабын әзірлеу жолдары;

құрылғылар мен аспаптардың қызметі;

қолдану қағидалары мен шарттары;

бұйымдарды шайырлау және қайта шайырлау тәсілдері.

Параграф 30. Көркемөнер бұйымдарын нақыштаушы, 2-разряд

319. Жұмыс сипаттамасы:

қарапайым көркемөнер бұйымдарында және сәулет құймасындағы ірі табиғи оюларды нақыштау және ою;

түрлі фасондар мен мөлшердегі расходниктердің контурын нақыштау;

канфарниктермен фонды өңдеу;

нақыштау тістерімен фонды тарау;

канфарник арқылы металға сурет контурын салу;

құрастыруда бөлшектерді бекіту орнына нақыштау;

нақышталатын металл немесе құймаларды дайындау, бетін тегістеу және тазалау;

баббит және шайыр құю үшін гипсті формаларды дайындау;

механикалық құралдармен жіктерді тазарту;

жайма мысын күйдіру;

суретті дайындау, оны металға белгілеу және аудару.

320. Білуге тиіс:

қарапайым көркемөнер бұйымдарын, көлемді заттарды нақыштау әдісімен нақыштау жолдары;

жаймалық металдан бөлшектерді ою тәсілдері;

түсті металдар мен балқымалардың бағалы сыналары мен маркалары, оларды негізгі механикалық қасиеттері;

жайма мысын күйдіру технологиясы;

түрлі металдан жасалған бұйымдарды нақыштауда қолданылатын шайырдың құрамы.

321. Жұмыс үлгілері:

1) скульптуралық шығармалардың бөлшектері – ою;

2) ұстаған астына қоятын ыдыстар, стопкалар – түрлі формада және суретпен нақыштау.

Параграф 31. Көркемөнер бұйымдарын нақыштаушы, 3-разряд

322. Жұмыс сипаттамасы:

орташа күрделіктегі көркемөнер бұйымдарында және сәулет құймасындағы орташа күрделіктегі геометриялық және табиғи оюларды нақыштау және ою;

барельефтердің, тұратын скульптуралардың күрделі емес жерлерін нақыштау;

жаймалық металдан жасалған орташа күрделіктегі бөлшектерді белгілеу, ою;

ойылған бөлшектерді дәнекерлеуге дайындау;

даяр мөлшерлер бойынша каркас бөлшектерін дайындау.

323. Білуге тиіс:

сәулет құймасы көркемөнер бұйымдарында орташа күрделіктегі нақыштау жолдары;

ою технологиясы, механизмдердің, әмбебап және арнайы құрылғылардың, аспаптардың құрылымы, пайдалану шарттары мен қағидалары;

бұйымдарды күйдіру технологиясы, өңделетін металдар мен балқымалардың атауы, таңбалануы және механикалық қасиеті.

324. Жұмыс үлгілері:

1) шеті жабық білезіктер, брошьтар – нақыштау;

2) дөңгелек құмыралар – нақыштау;

3) панно, тәрелкелер – нақыштау.

Параграф 32. Көркемөнер бұйымдарын нақыштаушы, 4-разряд

325. Жұмыс сипаттамасы:

жаймалық металл және үлгіні өз бетінше пішіп, отырғызып және созғылап күрделі көркемөнер бұйымдарында нақыштау және ою;

жазықтықта және күрделі конфигурациялы көлемді заттарда рельеф жазықтығын айқастырып жан-жақты рельефті және горельфті скульптуралық суреттерді, геометриялық және табиғи формаларды нақыштау;

сурет көлемі 1-ден 3 сантиметрге дейінгі жан жақты табиғи және геометриялық оюлар мен шрифтілерді, көлемді скульптуралық горельефтер мен барельефтерді нақыштау;

рельефті ою бөлшектерін ойып дайындамалардың сыртқы бетіндегі контурды нақыштау;

ұсақ рельефті бұйымдарға нақыштау;

модель фактурасына сәйкес дәнекер жіктерін өңдеу және нақыштау.

326. Білуге тиіс:

күрделі көркемөнер бұйымдарын нақыштау жолдары;

күрделі конфигурациялы бұйымдарды нақыштау жолдары;

фактуралық өңдеу түрлері;

әмбебап, арнайы нақыштау аспаптары мен құрылғылар жасау тәсілдері, құрылымы, оларды термоөңдеу қағидалары;

барельефтік, горельефтік және көлемді скульптуралық суреттерді, табиғи, геометриялық формалар мен шрифтілерді құю жөніндегі нақыштау жолдары;

табиғи және геометриялық ою және шрифтілердің суретін құрастырудың негізгі заңдары;

бабиттен жасалған күрделі бөлшектерді құю технологиясы;

нақыштаудан алдын шайыр құю және шайыр пісіру технологиясы.

327. Жұмыс үлгілері:

1) сәулет нақыштарының бөлшектері – ою, нақыштау;

2) қант салғыштар – ою және нақыштау.

Параграф 33. Көркемөнер бұйымдарын нақыштаушы, 5-разряд

328. Жұмыс сипаттамасы:

ерекше күрделі көркемөнер бұйымдарында жан-жақты, табиғи және геометриялық оюлар мен шрифтілерді, көлемді скульптура бөлшектерін, күрделі фактурадағы күрделі композициялық позадағы портрет фигураларының бөліктерін, скульптуралық бейнелер салынған горельефтер мен барельефтерді нақыштау;

суретін 3 сантиметрден 5 сантиметрге дейін және ерекше күрделі портреттер мен декоративті фигураларын көтеріп ерекше күрделі скульптуралық шығармалары мен архитектуралық ойылған бөлшектерді (одақ республикалар елтаңбалары, орден белгілері, табиғи және геометриялық оюлар) ою, кесу, нақыштау.

329. Білуге тиіс:

бағалы, түсті, қара металлдар мен олардың қорытпаларына ерекше күрделі көркемөнер нақыштау жолдары;

скульптуралық-барельефті бейнелерді салу және тегіс, рельефті, көлемді бейнелерді қысқартудың негізгі заңдары;

скульптуралық мүсіндеу жолдары;

құю және пісіру технологиясы негіздері;

пісіруден кейін түзету тәсілдері;

гипс формадағы баббиттен жасалған бөлшектерді құю тәсілдері;

баббит құюға формаларды дайындау;

нақыштау үшін шайырды пісіру рецептурасын дайындау қағидалары.

330. Жұмыс үлгілері:

1) кубиктер – ою, нақыштау;

2) ларецтер – сәулет имараты миниатюралық бейнелі фризді нақыштау (миниатюралық горельеф).

Параграф 34. Көркемөнер бұйымдарын нақыштаушы, 6-разряд

331. Жұмыс сипаттамасы:

бірегей және көрмелік бұйымдарды және сәулет мүсіндеу бөлшектерін жекелеген блоктармен: портреттік, барельефтік, горельефтік және контррельефтік бейнелерді нақыштау, ою және монтаждау;

ою және фигураларды бейнелеп горельефтерді, барельефтерді, көркем-декоративтік құйма және кокильдерді нақыштау;

портреттік бейнелерді дифтілеу, ерекше күрделі табиғи және геометриялық оюлардың суретін 5 сантиметрге көтеріп және фактураны өңдеп кесу және нақыштау.

332. Білуге тиіс:

сұңғат, сурет, мүсіндеу, композиция элементтері, жануар және адамдардың пластикалық анатомиясы;

металдардың физикалық және механикалық қасиеттері;

қолданылатын аспаптың барлық түрлері және оны жасау тәсілдері, кокиль жасау және оларды нақыштау жолдары;

жарық көлеңкесінің мәні және оған жету тәсілдері;

тондау құрамды пайдалану қағидалары.

333. Жұмыс үлгілері:

1) медаль және белгілердің модельдері – нақыштау;

2) скульптура – жекелеген бөліктерін ою, монтаждау.

Параграф 35. Көркемөнер бұйымдарын өңдеуші, 1-разряд

334. Жұмыс сипаттамасы:

рельефті үлгі бойынша тазалап қылқаламмен немесе арнайы қарындашпен нитро немесе офсетті бояу жағу арқылы түрлі материалдардан жасалған қарапайым көркемөнер бұйымдарын өңдеу;

оксидирлеу үшін суреттеу жұмыстарын орындау;

сіңдіргіш жағу, қылқаламмен балауыздау, бояу;

бұйымдардың бетін бояуға дайындау;

бояғыштарды дайындау.

335. Білуге тиіс:

қарапайым формадағы көркемөнер ұйымдарын өңдеу тәсілдері;

бояу үшін бұйымдардың бетін дайындау қағидалары;

нитро және офсетті бояулар мен еріткіштердің қасиеті;

белгілі бір жұмысқа арналған қылқаламның қасиеті;

балауыздау, сіңдіру және бояу жолдары;

рельефтерді еріткіштер және арнайы құралмен тазалау тәсілдері.

336. Жұмыс үлгілері:

1) құмыралар;

2) белгілер;

3) ұстағанның асты;

4) плакеткаларды бояу.

Параграф 36. Көркемөнер бұйымдарын өңдеуші, 2-разряд

337. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі конфигурациялы түрлі материалдардан жасалған орташа күрделіктегі көркемөнер бұйымдарды қылқаламмен және арнайы қарындашпен, пульверизатормен және бояу бұлауларында аунату әдісімен өңдеу;

скульптуралар мен миниатюраларды тондау, балауыздау, қылқаламмен бояу;

бояуларды құрастыру, бояу бұлауларына бояғыштар мен химикаттар салу.

338. Білуге тиіс:

орташа күрделіктегі көркемөнер бұйымдарын өңдеу тәсілдері мен технологиясы, бояғыштар әзірлеу рецептурасы.

339. Жұмыс үлгілері:

1) конв шайқағыштар;

2) ағаштан жасалған матрешкалар, ойыншықтар;

3) опа салғыш, сандық, қобдишалар;

4) шаңын формадағы ағаштан жасалған скульптураларды – бояу.

Параграф 37. Көркемөнер бұйымдарын өңдеуші, 3-разряд

340. Жұмыс сипаттамасы:

түрлі материалдардан жасалған күрделі көркемөнер бұйымдарды қолмен және пульверизатормен және бояумен олардың бетін алдын ала бояп және тегістеп өңдеу;

тік сызықты формадағы ағаштан жасалған көркемөнер бұйымдарына бояу сіңдіру;

үлгі эталон және суретшінің эскизі бойынша сіңдіргіштер мен бояуларды әзірлеу және таңдау.

341. Білуге тиіс:

пульверизаторлар мен бояу камераларының құрылымы;

бояу, тегістеу жолдары, бояу, лак және еріткіштер, бұйымдарды бояудың техникалық талаптары;

боялған бұйымдарды кептіру режимі.

342. Жұмыс үлгілері:

1) брошьтар, сөрелер, үстелдер, орындықтар – бояу;

2) скульптуралық композициялар – бояу;

3) беті тегіс қораптар мен қобдишалар – сіңдіру;

4) ларецтер, ілетін паннолар – бояу.

Параграф 38. Көркемөнер бұйымдарын өңдеуші, 4-разряд

343. Жұмыс сипаттамасы:

түрлі материалдардан жасалған ерекше күрделі көркемөнер бұйымдарды қолмен және пульверизатормен өңдеу;

геометриялық және тегіс рельефті кесілген ағаштан жасалған көркемөнер бұйымдарына тампон, щетка және пульверизатордың көмегімен қолмен фонды таңдап бояу сіңдіру;

сіңдіру бояуын өз бетінше әзірлеу;

щетканы, пульверизаторды тазалау және шаю.

344. Білуге тиіс:

геометриялық және тегіс рельефті кесілген бұйымдарға бояу сіңдіру жолдары;

кесу техникасының ерекшеліктері;

сіңдіру бояуының құрамы, түс құрастыру негіздері;

даяр бұйымдардағы лактың әсерінен сіңдіру бояуы түсінің өзгеруі.

345. Жұмыс үлгілері:

1) декоративтік паннолар, липадан жасалған тегіс кесілген табақтар жаңғақ, қызыл ағаш түсіне бояу;

2) фонды таңдап кесілген қобдишалар, құмыралар, шөміштер – бояу сіңдіру.

Параграф 39. Көркемөнер бұйымдарын парафиндеуші, 2-разряд

346. Жұмыс сипаттамасы:

бұлауларда және құрылғылардағы көркемөнер бұйымдарына қолмен парафин жағу және сіңдіру;

талап етілетін сападағы парафин ерітіндісін құрастыру;

парафиндеуге бұйымдарды дайындау;

бұйымдардағы жарықтар мен раковиналарды бекіту;

парафин жағу алдында талап етілетін температураға дейін бұйымдарды қыздыру;

бұйымдарды ысқылау және кептіру;

парафин қабаты сапасын сыртқы түріне қарай айқындау.

347. Білуге тиіс:

көркемөнер бұйымдарына парафин жағу және сіңдіру технологиялық процесі мен жолдары;

бұйымдарды қыздыру және кептіру температуралық режимі;

парафин және оның еріткіштерінің сұрыптары, маркалары мен қасиеті;

парафиндегеннен кейін бұйымдарды сынау әдістері мен тапсыру техникалық шарттары.

Параграф 40. Көркемөнер бұйымдарына алтын жалатушы, 2-разряд

348. Жұмыс сипаттамасы:

алтын жалату және реставрациялау кезіндегі қосымша жұмыстарды орындау;

әзірленген құраммен алтын жалатылған бұйымды шаю;

өңдеу жібере отырып ағаштан, гипстен, тас және металдан ескі алтынның қалдықтарын алу;

алтын жалатылған затты реставрациялау кезінде левкас және бояудың бетін тазалау;

анағұрлым жоғары білікті алтын жалатушының басшылығымен көркемөнер бұйымдарына алтын жалату жөніндегі қарапайым жұмыстарды орындау.

349. Білуге тиіс:

алтын жалататын заттарды даяр құраммен шаюдың негізгі тәсілдері;

ескі алтын қалдықтарын гипстен, ағаштан, тас және металдан алу тәсілдері;

левкас және бояудан тазарту құрамы;

негізгі құрал, онымен жұмыс істеу және күту қағидалары;

алтын жалататын бетін даярлауда қолданылатын материалдар.

Параграф 41. Көркемөнер бұйымдарына алтын жалатушы, 3-разряд

350. Жұмыс сипаттамасы:

көркемөнер бұйымдарына алтын жалату жөніндегі қарапайым жұмыстарды орындау;

алтын жалатылатын бетін тазалау, олифа жағу, желімдеу, тегістеу, левкастау, колер бояуын жағу, лак жағу, гипстен, ағаштан, металдан жасалған көркемөнер бұйымдарының тегіс бетіне сусальды алтын жағу;

даяр рецептілер бойынша тегістеуге, левкастауға, бояуға әзірлеу;

полимент және желіммен орындалған алтын жалатылған затты шаю.

351. Білуге тиіс:

алтын жалату жөніндегі қарапайым жұмыстарды орындау жолдары;

тегістеуге, левкастауға, бояуға әзірлей отырып ағаштан, гипстен, металдан жасалған көркемөнер бұйымдарының бетін "мордан" лагын және гульфабру жағу үшін дайындаудың технологиялық процесі;

алтын жалатуда қолданылатын негізгі материалдар, олардың түрлері;

ағаш, металл, гипс, папье-маше және мастиканың физикалық-химиялық қасиеті мен технологиялық сипаттамалары;

алтын жалататын бетті дайындау тәсілдері.

Параграф 42. Көркемөнер бұйымдарына алтын жалатушы, 4-разряд

352. Жұмыс сипаттамасы:

көркемөнер бұйымдарына алтын жалату жөніндегі орташа күрделіктегі жұмыстарды орындау;

алтын жалатудың жеңіл левкасын бекіту, бетіндегі кірді химиялық тәсілмен (еріткіштермен) және механикалық тәсілмен (скальпельмен және өзге де аспаптармен) кетіру;

бетін тегістеп және жылтыратып "мордан" және гульфабру лагымен алтын жалату үшін левкас жағу;

қорғасындау жұмыстарын орындау.

353. Білуге тиіс:

орташа күрделіктегі жұмыстарды орындау жолдары;

алтын жалату және оны реставрациялау материалдарының қасиеті және қойылатын талаптар;

алтын жалатуда консервациялау және реставрациялауда қолданылатын табиғи және жасанды пигменттердің, шайыр, лактардың физикалық-химиялық қасиеттері.

Параграф 43. Көркемөнер бұйымдарына алтын жалатушы, 5-разряд

354. Жұмыс сипаттамасы:

көркемөнер бұйымдарына алтын жалату жөніндегі күрделі жұмыстарды орындау;

қалыңдатып алтын жалату, көп қабатты және қорғау декоративтік қабат;

қатты бүлінген левкас және алтын жалатылған бетін бекіту, полиментке алтын жалатуда тегістеп және жылтыратып левкастау;

көлемді және тұтас рельефті кесілген көркемөнер бұйымдарының бетіне сусальды алтын жағу, ескі алтын және қоламен тотықтыру;

төмендеу білікті алтын жалатушының жұмысын басқару.

355. Білуге тиіс:

көркемөнер бұйымдарына алтын жағу жөніндегі күрделі жұмыстарды орындау жолдары;

полиментке алтын жалату бетін дайындаудың технологиялық процесі мен бояу, левкас жағу, полимент әзірлеу әдістемесі;

"мордан" лагын жағу және сусальды алтын жағу технологиясы;

кесетін бетіндегі суретті кесу, бликтеу жолдары.

Параграф 44. Көркемөнер бұйымдарына алтын жалатушы, 6-разряд

356. Жұмыс сипаттамасы:

көркемөнер бұйымдарына алтын жалату жөніндегі ерекше күрделі жұмыстарды орындау;

түрлі материалдардан жасалған бірегей шығармаларға алтын жалату, тазалау және бекіту;

агат тістермен жылтырату, алтынмен алтындау, суретпен байланысты құрама алтындау, жасанды алтын жалату, жеңіл алтын жалату;

өз бетінше бояу, левкас, полимент, "мордан" лагын және түрлі реңктегі қола әзірлеу.

357. Білуге тиіс:

көркемөнер бұйымдарына алтын жағу жөніндегі ерекше күрделі жұмыстарды орындау жолдары;

агат тістермен жылтырату;

алтынмен алтындау;

суретпен байланысты құрама алтындау;

жеңіл алтын жалату технологиясы;

суретпен және көркемдеп өңдеудің өзге де түрлерімен байланысты бликтеу, алтын жалату әдістемесі;

жасанды алтын әзірлеу тәсілдері.

Параграф 45. Күйдіруші, 2-разряд

358. Жұмыс сипаттамасы:

көркемдеп өңдеу мақсатында түсті металдан жасалған түрлі дайындамаларды, бөлшектерді муфта және электр пештеріндегі белгіленген технологиялық процесс бойынша күйдіру және жіберу;

процестерді жүргізу, күйдіру үшін пештер мен құрылғыларды дайындау;

берілген температураға термореттегішті орнату және аспаптар бойынша пештердің жұмыс режимін қадағалау.

359. Білуге тиіс:

муфта және электр пештердің құрылымы мен пайдалану қағидалары;

күйдіру қызметі, оның өңделетін материалға әсері.

360. Жұмыс үлгілері:

1) көркемөнер бұйымдарына қосымшалар;

2) ілгектер;

3) белдік тоғаларын күйдіру және жіберу.

Параграф 46. Күйдіруші, 3-разряд

361. Жұмыс сипаттамасы:

түсті және құнды металдан жасалған қарапайым және орташа күрделіктегі көркемөнер және зергерлік бұйымдарындағы эмальды күйдіру және балқыту;

өз бетінше таңдалған жұмыс режимі бойынша суреті бар үш түске дейін томпақ және мыстан жасалған жартылай фабрикаттар мен бұйымдардағы эмальды балқыту;

эмаль зергер бұйымдарын дайындау және оларды муфталы және электр пештерінде түпкілікті күйдіру.

362. Білуге тиіс:

қарапайым және орташа күрделіктегі көркемөнер бұйымдарын эмаль жағып күйдірудің технологиялық процесі;

түрлі металдарды күйдіру режимі;

қасиеті мен сапасы, эмальды балқыту температуралық режимі;

жартылай фабрикаттар мен бұйымдарды күйдіргеннен кейін сапасына қойылатын талаптар;

фондон жағылған бөлшектерді күйдіру мысалдары, бөлетін эмальді бұйымдарды қыздыру температуралық режимі, күйдірудің аяқталу белгілері.

363. Жұмыс үлгілері:

1) бөлетін эмальды плакеткалар;

2) ыстық эмальды плакеткалар, сандықтар, қобдишаларды күйдіру.

Параграф 47. Күйдіруші, 4-разряд

364. Жұмыс сипаттамасы:

муфталы және электр пештерде үш және бес түске дейінгі эмаль жағылған түсті металдан жасалған күрделі конфигурациялы көркемөнер және зергерлік бұйымдарды күйдіру;

күйдіру процесінде эмаль қабаттың сапасын және аспаптар бойынша күйдіру режимін бақылау.

365. Білуге тиіс:

күрделі конфигурациялы көркемөнер және зергерлік бұйымдарын оларға эмаль жағып күйдірудің технологиялық процесі;

эмаль түрлері;

эмаль күйдіру жүргізілетін металдарды балқыту температурасы;

дәнекерлерді балқыту температурасы, температурасына қарай эмальдардың түсі және финифтянды бояудың өзгергіштігі;

сырттан қосылған қышқыл ерітінділерінің эмаль қабаттың сапасына әсері;

фондонның негізгі қасиеті;

финифти бойынша суретті бұйымдарды күйдіру жолдары.

366. Жұмыс үлгілері:

1) эмальды брошьтар, кулондар, сырғалар;

2) ілетін панноларды күйдіру.

Параграф 48. Күйдіруші, 5-разряд

367. Жұмыс сипаттамасы:

бес түстен асатын эмаль жағылған түсті және асыл металдан жасалған ерекше күрделі жоғары көркемдік бұйымдардың эмалін күйдіру және балқыту.

368. Білуге тиіс:

күміс және алтыннан жасалған ерекше күрделі конфигурациялы сурет және зергерлік бұйымдарды бірнеше рет күйдіру тәсілдері және термометр арқылы практикалық тәжірибе бойынша көп түсті эмальді күйдіру температурасы;

ақау түрлері мен оны жою тәсілдері.

369. Жұмыс үлгілері:

1) білезкітер, алқа, әшекейлерді;

2) жоғары көркемдік, көрмеге қойылатын сыйапаттарды күйдіру.

Параграф 49. Монета-орден өндірісінің бақылаушысы, 3-разряд

370. Жұмыс сипаттамасы:

техникалық шарттарға және бекітілген үлгілерге сәйкес ақау үстеліндегі немесе конвейерлердің бетінде, гуртты жазба бойынша күрделі емес жартылай фабрикаттардың сапасын ішінара және тұтас бақылау;

ақау түрлері бойынша ақауға шыққан өнімнің сыныптауышы;

конвейер жұмысындағы елеусіз кемшіліктерді жою және реттеу.

371. Білуге тиіс:

жартылай фабрикаттарды жасау және бақылау технологиялық процесі;

шикізат пен жартылай фабрикаттардың негізгі түрлерінің техникалық шарттары мен бекітілген үлгілері;

ақау конвейерлерінің құрылымы мен пайдалану қағидалары;

негізгі өлшеу аспабы: штангенциркуль, микрометр және калибрлер.

372. Жұмыс үлгілері:

1) монеталарға арналған дөңгелек тегіс дайындамаларды;

2) орден және медальдарға арналған тегіс дайындамаларды бақылау.

Параграф 50. Монета-орден өндірісінің бақылаушысы, 4-разряд

373. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі жартылай фабрикаттар мен күрделі емес даяр бұйымдарды операциялық бақылау;

бұйымдарды жасауға арналған күрделі емес аспаптардың, керек-жарақтардың сапасын техникалық шарттарға және бекітілген үлгілерге сәйкес арнайы калибрлермен, әмбебап өлшеу құралдарымен және оптикалық аспаптармен бақылау;

монеталарды, ордендерді техникалық шарттарға және сызбаларға сәйкес өлшеу;

жартылай автоматтар мен автоматтарда есеп жүргізу және монеталарды орау;

ақау түрлері бойынша сұрыптау, ақау өнімге актілер жасау;

жартылай автоматтар мен автоматтардың жұмысындағы елеусіз ақаулықтарды реттеу және жою.

374. Білуге тиіс:

бұйымдарды жасау және бақылау технологиялық процесі, күрделі емес сызбалар, шектеулер, шикізат, материалдар, даяр өнімдердің ақау түрлері;

қара, түсті және асыл металдардың, жартылай автоматтар мен автоматтардың, қаттылықты өлшегіштің қасиеті мен құрамы;

әмбебап өлшеу құралдары мен аспаптары:

рычагты микрометр, индикатор, аспапты микроскоп.

375. Жұмыс үлгілері:

1) орден, медаль және кеуде белгілерінің жартылай фабрикаттарын;

2) күнтізбелерді;

3) түрлі құндылықтағы ұсақ монеталар;

4) штемпель, контрштемпельді бақылау.

Параграф 51. Монета-орден өндірісінің бақылаушысы, 5-разряд

376. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі даяр бұйымдардың сапасын көзбен байқау, өлшеу әдістерімен бақылау, механикалық және физикалық қасиеттерін аспаптар арқылы айқындау;

химиялық құрамды айқындау үшін сынама алу;

техникалық жағдайда қарастырылған монета жасауға көзделген әрбір партиядан ұсақ монеталарды ішінара қайталама бақылау;

бұйымдарды жасауда қолданылатын күрделі аспаптың сапасын бақылау;

іріктелген бұйымдарды қайталама бақылау және ақау түрлері бойынша сыныптау;

өндірістік операцияларда технологиялық процестің сақталуын бақылау;

ақау құжаттамасын ресімдеу;

есеп құжаттамасын жасау;

операциялық қабылдауды жүзеге асыратын төмендеу білікті бақылаушының жұмысын басқару.

377. Білуге тиіс:

мемлекеттік стандарттар;

негізгі материалдарға, шикізатқа, даяр өнімге қойылатын техникалық шарттар;

өнім сапасын айқындайтын параметрлер, эскиздер, күрделі сызбалар, шектеулер;

бұйым жасаудың технологиялық процесі;

арнайы және әмбебап өлшеу құралдары мен аспаптарының құрылысы (беттің жиілігін айқындауға арналған оптикалық - механикалық аспаптар) және оларды пайдалану қағидалары;

негізгі материалдардың, түсті және құнды металдар мен балқымалардың қасиеті.

378. Жұмыс үлгілері:

1) орден, медаль және кеуде белгілері;

2) монета-орден және белгі өндірісінің штампыларын бақылау.

Параграф 52. Пластикалық кейіпті көрсетуші, 2-разряд

379. Жұмыс сипаттамасы:

сұңғат, мүсін өнерінің, графикаларды және өзге де бейнелеу өнерінің туындыларын жасау үшін шығармашылық және оқу шеберханаларында, сыныптарында, ателье, студияларда және пленэрде белгіленген уақыт ішінде әртүрлі күйде пластикалық кейіп көрсету;

адамның келбеті мен кейіпінде сезімін және көңіл-күйін білдіру;

кеудеге дейінгі, белге дейінгі (қолмен) портрет үшін кейіп көрсету, әр түрлі киімдерде бейнелер (қарапайым және күрделі кейіпте) көрсету;

статикалық және динамикалық кейіптерді жүзеге асыру;

белгіленген уақыт ішінде әртүрлі күйде кейіптерді сақтау мақсатында төзімділіктің пайда болуы үшін жеке жаттығулардың көмегімен дене қозғалысын және бет бұлшықеттерін жетілдіру.

380. Білуге тиіс:

адамның келбеті мен денесіндегі пластикалық және мимикалық мәнерінің негізгі принциптері;

кейіптің сипатына қарай оның бейнесін ашу амалдары;

киімде пластикалық кейіпті көрсетудің қағидалары мен шарттары;

жаттығуларды жүргізу әдістері, киімді өлшеп көру қағидалары.

Параграф 53. Пластикалық кейіпті көрсетуші, 3-разряд

381. Жұмыс сипаттамасы:

сұңғат, мүсін өнерінің, графикаларды және өзге де бейнелеу өнерінің туындыларын жасау үшін белгіленген уақыт ішінде әртүрлі күйде (қарапайым және күрделі кейіпте) киімсіз пластикалық кейіп көрсету:

айналымдары бар күрделі қойылымды кейіптерді жүзеге асыру;

жеке жаттығулардың көмегімен дене қозғалысын және бет бұлшық еттерін жетілдіру.

382. Білуге тиіс:

мимика және икемді қозғалыстың көмегімен адамның жан дүниесін және оның мінезін білдіру тәсілдері;

киімсіз пластикалық кейіпті көрсету қағидалары мен шарттары;

жаттығулар жүргізу әдістері.

Параграф 54. Салттық қызмет көрсету жұмысшысы, 2-разряд

383. Жұмыс сипаттамасы:

қайтыс болған адамды санитариялық өңдеу, киіндіріп және табытқа салу;

шаштараз және косметикалық жұмыстарды орындау;

салттық заттарды тағайындаған жерге жеткізу;

автокатафалкадан тағанын беру, табытты автокатафалкаға орнату, оны бекіту және жерлейтін жерде автокатафалкадан шешу;

мола төбешігін әзірлеу, оны шыммен жабу және жерлеуге байланысты өзге де жұмыстарын жүргізу.

384. Білуі тиіс:

қайтыс болған адамды санитариялық өңдеу, шаштараз және косметикалық жұмыстардың орындалуы;

қолданылатын медикаменттердің және материалдардың тағайындалуы;

жерлердің түрлері мен негізгі қасиеттері;

оларды өңдеу тәсілдері және қолмен нығыздауды;

шымды дайындау және салу тәсілдері;

жерлеу салтының тәртібі;

автокатафалканы ұстау бойынша санитариялық қағидалары.

Параграф 55. Сурет салатын көмірді күйдіруші, 3-разряд

385. Жұмыс сипаттамасы:

алдын ала шыбықтар мен құмды сұрыптап, шыбықтарды тығыз байлап, бумаларды реторттарға салып ағаш шыбықтарды күйдіру;

реторттарды электр пешіне салу;

күйдірудің белгіленген режиміне сәйкес пештің температуралық режимін қадағалау;

электр пештегі реторттарды мен реторттардағы көмірді салқындағаннан кейін алу;

реторттарды тазалау.

386. Білуге тиіс:

күйдіруге жарамды ағаш шыбықтардың сапасы;

ағаш шыбықтарды темір реторттарға (цилиндрлерге) салу тәсілі;

реторттарды құммен көму және реторт қақпақтарына балшық жағу;

температуралық режим және күйдіру уақыты;

күйдірудің аяқталу уақытының көрсеткіші;

реторт және электр пештерінің құрылымы;

көмір сапасын айқындау тәсілі;

еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау, сондай-ақ "Ультра жоғары жиілік – құрылғылар" өртке қарсы қауіпсіздік қағидалары.

Параграф 56. Сылақ құрамын дайындаушы, 3-разряд

387. Жұмыс сипаттамасы:

қолданыстағы рецептура мен технологияға сәйкес желім ерітіндісін дайындау;

шикізатты өлшеу және оны бактарға салу;

желім ерітіндісін түсіру және сүзу;

бу қазандықтарын дайындау және сылақ құрамына арналған материалдарды жеткізу.

388. Білуге тиіс:

желім ерітіндісін дайындаудың технологиялық процесі және температуралық режимі;

сылау кезінде қолданылатын шикізаттың ассортименті мен түрлері, оларды сыртқы түрі бойынша анықтау тәсілдері.

Параграф 57. Сылақ құрамын дайындаушы, 4-разряд

389. Жұмыс сипаттамасы:

қолданыстағы рецептура мен технологияға сәйкес сылақ құрамы мен әр түрлі құрылымды эмульсияны электр эмульсаторларда дайындау;

құрғақ мырыш және этюдтік-май ақ сырды бояу ысқыш машинада ысқылау;

балық желімін электр ет тартқыштан өткізу.

390. Білуге тиіс:

желім ерітіндісін дайындаудың технологиялық процессі және температуралық режимі;

кенеп пен картонды сылау кезінде қолданылатын этюдтік-май ақ сыр сылақ құрамының сапасы;

бояу ысқыш машинаның мақсаты мен жұмыс қағидаты.

Параграф 58. Трафаретші, 2-разряд

391. Жұмыс сипаттамасы:

ағаштан, металдан, папье-машеден жасалған көркемсурет бұйымдарын инкрустациялау;

ағаш қабығы, ағаш, тас, сүйек, мүйізді ою үшін берілген суреттер, эскиздер, сызбалар бойынша калькадан, картоннан және фанерадан қарапайым және орташа күрделіктегі шаблондар мен трафареттер жасау;

геометриялық және табиғи оюлардың, бір фигуралы композициялардың шаблондары мен трафареттерін жасау.

392. Білуге тиіс:

трафарет жасауға арналған материалдардың қасиеті және дайындау тәсілдері;

қарапайым және орташа күрделіктегі шаблондар мен трафареттер жасау тәсілдері.

Параграф 59. Трафаретші, 3-разряд

393. Жұмыс сипаттамасы:

ағаштан, металдан, папье-машеден жасалған көркем сурет бұйымдарын инкрустациялау;

ағаш қабығы, ағаш, тас, сүйек, мүйізді ою, эмаль бойынша сурет, күрделі сюжеттік-оюлы композицияларға адамның, аң және құстардың фигураларын жасап, миниатюралық сурет, пейзаж жасау үшін берілген суреттер, эскиздер, сызбалар бойынша калькадан, картоннан және фанерадан күрделі шаблондар мен трафареттер жасау;

бұйымдарға ұнтақтау және инемен сурет сызығын ою әдісімен трафарет бойынша сурет салу.

394. Білуге тиіс:

күрделі шаблондар мен трафареттер жасау тәсілдері;

бұйымдарға суретті трафареттің көмегімен салу тәсілдері.

Параграф 60. Тұрмыстық қызмет көрсету бюросының жұмысшысы, 1-разряд

395. Жұмыс сипаттамасы:

халықтың тапсырысы бойынша әртүрлі тұрмыстық қызметтерді орындау: азық - түлік, өнеркәсіп тауарларын, дәрі - дәрмек және тағы өзге сатып алу және оларды үйге жеткізу;

хабарламаларды, жарнамаларды, газеттерді, жер - жерге афиша жапсыру;

адамның табиғи деректерін өлшеу: медициналық таразыларда салмақтау, бойын өлшеу, клиенттің сүрауы бойынша силомермен колының күшін өлшеу;

көрсетілген қызметтері үшін клиеттерден ақша алу;

өлшеу аспаптарын реттеу;

іске асырылған талондар бойынша есеп жүргізу.

396. Білуі тиіс:

тұрмыстық қызмет көрсету ұйымдарды мен дүкендердің жұмыс істеу кестесі мен мекенжайы;

қызмет көрсететін учаскедегі анықтамалық және жарнамалық стендтерің орналасуы, хабарламалар мен жарнамаларды жапсыру қағидалары;

адамның табиғи деректерін өлшеу үшін белгіленген аспаптарды пайдалану қағидалары және құрылғысын және оларды реттеу қағидалары;

тапсырыс берушінің тапсырмасын орындау үшін қала бойынша тиімді маршруттарды.

Параграф 61. Тығыздаушы, 2-разряд

397. Жұмыс сипаттамасы:

ағаштан, папье-машеден жасалған қарапайым және орташа күрделіктегі көркемөнер бұйымдары формаларының бетін тығыздау;

тығыздалған бұйымдарды кептіру;

тығыздалатын бұйымдардың бетін дайындау;

даяр рецептілер бойынша тығыздау материалын әзірлеу.

398. Білуге тиіс:

қарапайым және орташа күрделіктегі көркемөнер бұйымдары формаларының бетін тығыздау жолдары;

қолданылатын аспап, тығыздау материалының құрамы мен әзірлеу тәсілдері;

тығыздалатын бұйымдарды кептіру режимдері.

399. Жұмыс үлгілері:

папье-маше қораптары – тығыздау.

Параграф 62. Тығыздаушы, 3-разряд

400. Жұмыс сипаттамасы:

ағаштан кесіп, бояп, инкрустациялап жасалған күрделі формадағы көркемөнер бұйымдарын;

папье-машеден жасалған түрлі конфигурациядағы бұйымдар мен металл табақтарды қолмен бетін тегістеу;

бұйымдардағы жарылған, майысқан жерлерін, саңылауларды жою және олардың беттерін боялған мастикамен одан әрі бұйымды көркемдеп өңдеу үшін тегістеу.

401. Білуге тиіс:

ағаштан және папье-машеден жасалған күрделі көркемөнер бұйымдарын тегістеу жолдары;

тегістеу қасиеті;

ағаштың құрылымы және физикалық қасиеті.

402. Жұмыс үлгілері:

1) портсигарлар, капо тамырдан жасалған опа салғыштар;

2) папье-маше қораптары - тығыздау.

5-тарау. Қырлау өндірісі жұмыстарына арналған разрядтар бойынша жұмысшы кәсіптерінің тарифтік-біліктілік сипаттамалары

Параграф 1. Алмас аралаушы, 3-разряд

403. Жұмыс сипаттамасы:

көп секциялы аралау станогында массасы 0,25-тен 0,75 каратқа дейінгі І және ІІ сапалы шағын топ алмас шикізатын, ІІ топтағы белгіленген алмастарды механикалық түрде аралау;

кесу және аралау дискілерін таңдау, оларды бекіту және ауыстыру. алмас пастамен дискі бетін кезеңімен шаржылау;

оправкаға және аралау станогының шанышқысына жапсырылған алмасты орнату, бекіту және бағдарлау;

алты есе және он есе үлкейтетін лупамен кесілетін араны тексеру;

карат немесе талдамалық таразыларда өлшей отырып алмастарды алу және тапсыру.

404. Білуге тиіс:

аралау станогының құрылымы, пайдалану және оны күту қағидалары;

аралауда қолданылатын және дискілерді шаржылауда қолданылатын технологиялық жарақтар, кесетін және өлшейтін аспап;

алмасты жапсыратын заттар мен жапсыру қағидалары;

көп секциялы аралау станогында алмасты аралау технологиясы;

алмасты кристалдау негіздері мен физикалық қасиеті;

аралау жартылай фабрикаттарының техникалық шарттары;

карат және талдама таразыларын пайдалану қағидалары.

Параграф 2. Алмас аралаушы, 4-разряд

405. Жұмыс сипаттамасы:

көп секциялы аралау станогында массасы 0,25-тен 0,75 каратқа дейінгі І және ІІ сапалы шағын топ алмас шикізатын, ІІ топтағы белгіленген алмастарды, масасы 0,16-дан 0,24 каратқа дейінгі, 0,76-дан 0,99 каратқа дейінгі І және ІІІ сапалы ІІ топтағы алмас шикізатын, масасы 1,0 карат және одан жоғары І және ІІ сападағы ІІІ топтағы алмас тобы, массасы 1,0 караттан басталатын І сапалы "в" кіші топ шикізаттарын көп секциялық аралау станогында механикалық түрде аралау;

аралайтын дискілерді кесуге қайрау және алмастың араланатын массасына байланысты аралау;

аралау станогы секциясында аралау дискілі шпиндельді реттеу.

406. Білуге тиіс:

аралау станогын баптау, аралау дискілерін шаржылау кезеңділігі, кесетін аспапты дайындау, көп секциялы аралау станогындағы сыртқы ақаулықтары бар алмасты аралау технологиясы;

алмастың кристаллографиялық формалары мен оларды аралау, аралауда қолданылатын алмас ұнтақтардың маркалары, алмас шикізаттың техникалық шарттары.

Параграф 3. Алмас аралаушы, 5-разряд

407. Жұмыс сипаттамасы:

көп секциялы аралау станогында массасы 0,15 каратқа дейінгі І сапалы шағын топ алмас шикізатын, ІІ топтағы белгіленген алмастарды, массасы 0,16-дан 0,99 каратқа дейінгі, 0,16-дан 0,99 каратқа дейінгі І және ІІІ сапалы ІІ топтағы алмас шикізатын, масасы 1,0 карат және одан жоғары І және ІІ сападағы ІІІ топтағы алмас тобы, массасы 1,0 караттан басталатын І сапалы "в" кіші топ шикізаттарын көп секциялық аралау станогында механикалық түрде аралау, аралайтын дискілерді кесуге қайрау және алмастың араланатын массасына байланысты аралау;

аралайтын дискілерді тегістеу және кесу;

аралаудағы оңтайлы режимді белгілеу;

ақаулы кристалдарды аралау бағытын өз бетінше нақтылау және өзгерту.

408. Білуге тиіс:

аралау станогын баптау, аралау режимдері, аралау процесіне алмастың қаттылығына анизотропияның әсері;

ақаулы алмастарды аралау технологиясы.

Параграф 4. Алмас аршушы, 3-разряд

409. Жұмыс сипаттамасы:

массасы 0,11-ден 0,49 каратқа дейін өңдегеннен кейін гауһардың дөңгелек формаларына диаметрін өлшеу жерінде тегіс қырланған және елеусіз қырланған скульптуралы жартылай фабрикаттарды аршу станогында аршу және жетілдіру;

сағаттық үлгідегі индикатормен өңделген жартылай фабрикаттардың сопақтығын тексеру;

алты есе және он есе үлкейтетін лупамен өңдеу сапасын тексеру;

дөңгелек формадағы гауһар тасты жартылай фабрикатын механикалық және желіммен бекіту үшін оправаларды таңдау және ұстағышқа алмасты бекіту;

карат немесе талдама таразыларында өлшей отырып жартылай фабрикаттарды алу және тапсыру.

410. Білуге тиіс:

қайрау станогының құрылымы, пайдалану қағидалары және оны күту;

технологиялық керек-жарақты;

кесетін және өлшейтін аспап;

қайрау станогында гауһар тастың дөңгелек формаларына жартылай фабрикаттарды аршу және жетілдіру технологиясы;

кристаллография негіздері мен алмастың физикалық қасиеттері;

шығын нормасы;

желім рецептурасы, оны әзірлеу және гауһар тастың дөңгелек формасына оправаның жартылай фабрикатын желімдеу қағидалары;

жартылай фабрикаттың техникалық шарттары;

карат және талдамалық таразылардың құрылымы мен пайдалану қағидалары.

Параграф 5. Алмас аршушы, 4-разряд

411. Жұмыс сипаттамасы:

массасы 0,10, 0,50-ден 0,99 каратқа дейін өңдегеннен кейін гауһардың дөңгелек формаларына диаметрін өлшеу жерінде тегіс қырланған және елеусіз қырланған скульптуралы жартылай фабрикаттарды аршу станогында аршу және жетілдіру;

жартылай фабрикаттардың диаметрін және биіктігін тексеру.

412. Білуге тиіс:

жартылай автоматтың құрылымы, пайдалану және оны күту қағидалары;

дөңгелек формадағы гауһар тастың дөңгелек формасына аршу және жетілдіру технологиясы;

алмастың қаттылығына өңдеуде анизотропияның әсері;

бақылау-өлшеу аспаптарының құрылымы мен пайдалану қағидалары;

алмас шикізатына техникалық шарттар.

Параграф 6. Алмас аршушы, 5-разряд

413. Жұмыс сипаттамасы:

массасы өңдегеннен кейін 1,0-ден 1,49 каратқа дейін және өңдегеннен кейін 0,49 каратқа дейін гауһардың дөңгелек формаларына диаметрін өлшеу жерінде тегіс қырланған және елеусіз қырланған скульптуралы жартылай фабрикаттарды аршу станогында аршу және жетілдіру;

массасы өңдегеннен кейін 0,99 каратқа дейін фантазиялық формадағы гауһар жартылай фабрикатын қайрау станогында аршу және жетілдіру;

жартылай фабрикаттарды қырлау процесінде және барлық мөлшерін реставрациялауда гауһардың дөңгелек формасына жеткізу;

жартылай фабрикаттарды өңдеу және бекіту үшін гауһардың фантазиялық формасына механикалық немесе желім әдісімен алмас және оправкаларды іріктеу.

414. Білуге тиіс:

қайрау станоктарын және жартылай автоматтарды баптау, жартылай фабрикаттарды гауһардың фантазиялық формасына аршу және жеткізу технологиясы;

табиғи кемшілігі бар алмастар мен жартылай фабрикаттарды өңдеу әдістері;

гауһардың фантазиялық формасына өңдеу үшін жартылай фабрикаттарды жапсыру қағидалары;

гауһардың техникалық шарттары.

Параграф 7. Алмас аршушы, 6-разряд

415. Жұмыс сипаттамасы:

массасы өңдегеннен кейін 1,50 каратқа дейін және өңдегеннен кейін 0,50 каратқа дейін гауһардың дөңгелек формаларына диаметрін өлшеу жерінде тегіс қырланған және елеусіз қырланған скульптуралы жартылай фабрикаттарды аршу станогында аршу және жетілдіру;

массасы өңдегеннен кейін 1,0 каратқа дейін фантазиялық формадағы гауһардың жартылай фабрикатын қайрау станогында аршу және жетілдіру;

жартылай фабрикаттарды қырлау процесінде және барлық мөлшерін реставрациялауда гауһардың дөңгелек формасына жеткізу;

өңделетін жартылай фабрикаттарды кристаллографиялық ерекшеліктерін ескере отырып технологиялық өтпелерді және өңдеу режимін өз бетінше нақтылау.

416. Білуге тиіс:

қайрау станоктарын және жартылай автоматтарды баптау, өңдеуде алмастың физикалық-механикалық қасиеті;

табиғи ақауы бар жартылай фабрикаттарды өңдеу режимі.

Параграф 8. Алмас белгілеуші, 5-разряд

417. Жұмыс сипаттамасы:

ең көп массадағы гауһар алуға арналған барлық алмас топтағы шикізаттың 1 және 2 сапалы алмастарын бір рет аралау үшін тегістігін айқындау және шайғанда кететін және кетпейтін белгілерді жағу;

технологиялық операцияларға жіберу:

егеулеу, жару, қырлау үшін алмас кристалдарын микроскоптың алты және он есе үлкейтетін лупасы арқылы зерттеу;

карат немесе талдама таразыларында өлшей отырып алмастарды алу және тапсыру.

418. Білуге тиіс:

алмас шикізаты мен жартылай фабрикатының техникалық шарттары;

гауһар дөңгелек формаларын белгілеу және өңдеу технологиясы;

алмастың кристаллографиялық қасиеті;

алмасты гауһар етіп қырлауда қолданылатын формалар;

бақылау-өлшеу аспаптары және карат және талдамалық таразыларды пайдалану қағидалары;

пакеттер мен құжаттаманы ресімдеу қағидалары;

арнайы бояуды қолдану және пайдалану нұсқаулықтары;

есептеу техникасы құралдарын пайдалану қағидалары.

Параграф 9. Алмас белгілеуші, 6-разряд

419. Жұмыс сипаттамасы:

ең көп массадағы гауһар алуға арналған барлық алмас топтағы шикізаттың 3, 4 және 5 сапалы алмастарын бір рет және бірнеше рет аралау үшін тегістігін айқындау және шайғанда кететін және кетпейтін белгілерді жағу;

алмас кристалдарын қайталап белгілеу;

кристалдардағы жаруға жататын ақаулықтарды анықтау, немесе ақаулықтарын бөлетін жеріне шығару;

полярлау микроскобының көмегімен ішкі кернеуліктегі кристалдарды тексеру және оларды тиісті белгілеу;

кристалдың есептеу параметрлері бойынша эталон – үлгі бойынша белгілеу.

420. Білуге тиіс:

гауһардың техникалық шарттары;

гауһардың сатылық және фантазиялық формаларын өңдеу технологиясы;

өңдеу процесінде алмас кристалдарының қаттылығына анизотропияның әсері, ақау алмастарды белгілеу әдістері;

белгілеуді есептеу әдістері.

Параграф 10. Алмас жарушы, 5-разряд

421. Жұмыс сипаттамасы:

түрлі күрделіктегі кристаллографиялық формадағы салмақ топтарындағы алмастарын бірнеше рет жару және оларға технологиялық форма беру үшін кристалдардың бетіндегі өсім қабатын жару;

алмастардың ақаулығын тексеру;

бөлу бағыты мен тегістігін таңдау, кристалдарға дұрыс геометриялық форма беру мүмкіндігін анықтау, белгілеу;

кесінді оправкаларын таңдау және орнату;

белгіленген алмастарды оправкаларға бекіту;

кристалдарды жаруға ыңғайлы етіп қою;

алмаскескішпен кристалдарды қолмен бөлу;

карат немесе талдамалық таразыларда өлшей отырып алмас алу және тапсыру.

422. Білуге тиіс:

алмас шикізат және жартылай фабрикаттардың техникалық шарттары;

алмасты дөңгелек формадағы гауһарға өңдеу технологиясының негіздері, жару технологиясы;

технологиялық жарақтар мен құралдар, желімдеу және шаю құралдардың үлгілері мен қасиеті;

алмастарды оправкаларға бекіту әдістері;

шығын нормалары, карат және талдамалық таразыларды пайдалану қағидалары;

пакеттер мен құжаттаманы ресімдеу қағидалары.

Параграф 11. Алмас жарушы, 6-разряд

423. Жұмыс сипаттамасы:

кристалл қабаттарының өсуі және жарықтарын жою және кристалдарға технологиялық форма беру мақсатында түрлі күрделіктегі кристалл формадағы таразы топтарындағы алмастарды бірнеше рет жару;

алмастың ақауын тексеру және бірнеше рет жару бағытын таңдау;

дөңгелек, фантазиялық және сатылы формадағы дұрыс жартылай фабрикат алу үшін кристалдарды бөлу жазықтығын белгілеу;

лазер құрылғысында кристалдарды жарылу қатерін болдырмау;

кристалл жарықтарын анықтау.

424. Білуге тиіс:

гауһардың техникалық шарттары;

алмасты сатылық және фантизиялық формадағы гауһарға өңдеу технологиясы;

бірнеше рет жару технологиясы;

алмастың кристаллографиялық негізгі формалары мен өңдеу процесінде кристалдың қаттылығына анизотропия әсері;

лазер құрылғысы, қолдану қағидалары және бақылау-өлшеу аспаптарын, полярлау және бинокулярлы микроскопты пайдалану қағидалары.

Параграф 12. Алмас сұрыптаушы, 4-разряд

425. Жұмыс сипаттамасы:

араланған, тегістелген, жанып алынған алмас жартылай фабрикаттарын формасына, мөлшеріне және төзімділігіне қарай алдын ала сұрыптау, ақаулы жартылай фабрикаттарды анықтау;

бақылау-өлшеу аспаптары арқылы жартылай фабрикат диаметрін даналап өлшеу;

жартылай фабрикаттарды есептеу, оларды біріктіру және карат немесе талдамалық таразыда өлшеу, пакеттер мен құжаттаманы ресімдеу.

426. Білуге тиіс:

алмас шикізат және жартылай фабрикаттардың техникалық шарттары; ақау түрлері, индикатордың, штангенциркуль, лупа, карат және талдамалық таразылардың құрылымы мен пайдалану қағидалары;

жартылай фабрикаттарды алдын ала сұрыптау құжаттамаларын рәсімдеу қағидалары.

Параграф 13. Алмас сұрыптаушы, 5-разряд

427. Жұмыс сипаттамасы:

араланған, тегістелген, жанып алынған алмас жартылай фабрикаттарын технологиялық индекстері және параметрлері бойынша оларды дөңгелек, фантазиялық, сатылы қырлау формаларына өңдеудің технологиялық операцияларына жіберу мақсатында сұрыптау;

есептеу, оптикалық және бақылау-өлшеу аспаптары арқылы жартылай фабрикаттарды өңдеу параметрлерін тапсыру;

партиялық жартылай фабрикаттарды салмақтық топтарына және диаметріне қарай іріктеу.

428. Білуге тиіс:

алмас жартылай фабрикаттардың сұрыптау технологиясы мен технологиялық операцияларда өңдеу;

кристаллография негіздері мен алмастың физикалық қасиеті;

ақау түрлері, олардың алмастарды гауһарға айналдыру процестеріне әсері;

полярланған және бинокулярлы микроскоптың, есептеу техникасы мен оларды пайдалану қағидалары;

алмасты сұрыптауда қолданылатын технологиялық жарақтардың құрылымы.

Параграф 14. Алмас сұрыптаушы, 6-разряд

429. Жұмыс сипаттамасы:

қырлаудың дөңгелек, фантазиялық және сатылы формалы гауһарлы алмас шикізатын сұрыптау;

ішкі кернеуінің болуын тексеру;

кристалл параметрлерін өлшеу;

алмас формалары мен ақаулықтарын зерттеу;

пішудің оңтайлы нұсқаларын таңдау және алмасты белгілеуге жіберу;

өңдеуге жатпайтын алмасты іріктеу;

салмақтық топтары бойынша алмас партиясын іріктеу.

430. Білуге тиіс:

дөңгелек, фантазиялық және сатылы формалы гауһарлы алмасты өңдеу технологиясы мен алмас шикізатын сұрыптау технологиясы;

гауһардың геометриялық параметрлері;

алмастың түрлері және гауһар тастың сапасына оның әсері;

ақауды шығару тәсілдері;

гауһардың техникалық шарттары.

Параграф 15. Алмасты гауһар етіп қырлаушылар, 3-разряд

431. Жұмыс сипаттамасы:

қырлау станогында қолмен қырлау құрылғыларында массасы 0,05 каратқа дейін 17 және 33 қырлы дөңгелек формалы гауһарға алмас жартылай фабрикаттардың бетін немесе түбін қырлау және жылтырату;

қырлау дискісін және станокты жұмысқа дайындау;

өңделетін жартылай фабрикаттардың мөлшеріне қарай қажетті құрылғыларды, цангалар мен оправкаларды таңдау;

алты есе және он есе үлкейтетін лупа арқылы қырлау сапасын тексеру;

карат немесе талдама таразыларында өлшей отырып жартылай фабрикаттарды алу және тапсыру.

432. Білуге тиіс:

қырлау станогының құрылымы, пайдалану және күту қағидалары;

технологиялық керек-жарақ, кесетін және өлшейтін аспап, 17 және 33 қырлы гауһардың дөңгелек формаларына жартылай фабрикаттарды қырлау технологиясы;

шығын нормалары;

жартылай фабрикаттардың техникалық шарттары;

қырлау дискісін жұмысқа дайындау технологиясы;

карат және талдамалық таразыларды пайдалану қағидалары.

Параграф 16. Алмасты гауһар етіп қырлаушылар, 4-разряд

433. Жұмыс сипаттамасы:

қырлау станогында қолмен қырлау құрылғыларында массасы 17 және 33 қырлы дөңгелек формалы гауһар алмас жартылай фабрикаттардың бетін немесе түбін қырлау және жылтырату және гауһар тас массасы диапазонын:

0,04 каратқа дейін он жеті қырлы, 0,05 каратқа дейін отыз үш қырлы реставрациялауда қайта қырлау;

қолмен қырлау құрылғыларының қырлау станогында елеусіз кемшілігі бар 1-4 қырлы алмас жартылай фабрикаттарды, дөңгелек формалы гауһардың салмақтық топтарының автоматты манипуляторында немесе робот технологиялық кешенінде жартылай фабрикаттың 8-16 қырының түбі мен бетін алдын ала қырлау;

17 және 33 қырлы дөңгелек формалы гауһар жартылай фабрикаттарды өңдеу үшін қажетті құрылғыларды, цанга және оправкаларды іріктеу.

434. Білуге тиіс:

робот технологиялық кешенінің, автоматты манипулятордың құрылымы, пайдалану және оны күту қағидалары;

технологиялық керек-жарақ, бақылау-өлшеу аспаптарының құрылымы мен пайдалану қағидалары.

Параграф 17. Алмасты гауһар етіп қырлаушылар, 5-разряд

435. Жұмыс сипаттамасы:

қырлау станогында қолмен қырлау құрылғыларында массасы 57 қырлы дөңгелек формалы гауһарға алмас жартылай фабрикаттардың бетін немесе түбін қырлау және жылтырату және гауһар массасы диапазонын 0,99 каратқа дейін отыз үш қырлы реставрациялауда қайта қырлау;

қол құрылғыларында қырлау станоктарында барлық мөлшердегі сатылы формадағы гауһарға алмас жартылай фабрикаттарын толық қырлау және жылтырату және 0,99 каратқа дейін массадағы сатылы формадағы гауһарды реставрациялауда қайта қырлау;

қол құрылғыларында қырлау станоктарында барлық мөлшердегі фантазиялық формадағы гауһарға алмас жартылай фабрикаттарын толық қырлау және жылтырату және 0,99 каратқа дейін массадағы сатылы формадағы гауһар тастың реставрациялауда қайта қырлау;

қолмен қырлау құрылғыларының қырлау станогында немесе робототехнологиялық кешенде елеулі кемшіліктері бар алмас жартылай фабрикаттарының ортасын, 1-4 қырын өңдегеннен кейінгі массасы 1,49 каратқа дейінгі дөңгелек формадағы гауhарға алдын ала қырлау;

қолмен қырлау құрылғыларының қырлау станогында 0,49 каратқа дейін өңдегеннен кейін фантазиялық формадағы алмас жартылай фабрикаттарын алдын ала қырлау;

белдігінің биіктігіне және оның диаметріне қарай бақылау-өлшеу аспаптарының көмегімен цанга серіктерге қырланған алмастарды орнату;

57 қырлы дөңгелек формалы гауһарға, сатылы және фантазиялық формадағы жартылай фабрикаттар өңдеуге арналған қажетті құрылғыларды, цангалар мен оправкаларды іріктеу.

436. Білуге тиіс:

қырлау станогын, робототехнологиялық кешенін, автоматты манипуляторды баптау;

57 қырлы дөңгелек, сатылы және фантазиялық формадағы гауһар жартылай фабрикаттарды қырлау технологиясы;

барлық формадағы қырлаудың техникалық шарттары.

Параграф 18. Алмасты гауһар етіп қырлаушылар, 6-разряд

437. Жұмыс сипаттамасы:

қолмен қырлау құрылғыларының қырлау станогында массасы 57 қырлы дөңгелек формалы гауһарға алмас жартылай фабрикаттардың бетін немесе түбін қырлау және жылтырату және гауһар массасы диапазонын 1,0 каратқа дейін отыз үш қырлы реставрациялауда қайта қырлау;

қолмен қырлау құрылғыларының қырлау станоктарында барлық мөлшердегі сатылы формадағы гауһарға алмас жартылай фабрикаттарын толық қырлау және жылтырату және 1,0 каратқа дейін массадағы сатылы формадағы гауһар тастың реставрациялауда қайта қырлау;

қолмен қырлау құрылғыларының қырлау станогында елеусіз кемшілігі бар 1-4 қырлы алмас жартылай фабрикаттарын, дөңгелек формалы гауһар тастың салмақтық топтарының автоматты манипуляторында немесе робот технологиялық кешенінде алдын ала қырлау;

қолмен қырлау құрылғыларының қырлау станогында 0,50 каратқа дейін өңдегеннен кейін фантазиялық формадағы алмас жартылай фабрикаттарын алдын ала қырлау;

белдігінің биіктігіне және оның диаметріне қарай бақылау-өлшеу аспаптарының көмегімен цанга серіктерге қырланған алмастарды орнату.

438. Білуге тиіс:

қырлау станогы;

робототехнологиялық кешен;

автоматты манипуляторды, құрылымдар мен олардың құрылғыларын баптау;

жартылай фабрикаттарды өңдеудің оңтайлы әдістерін ескере отырып, үлкен массадағы гауһар тас жасау үшін барлық формадағы гауһарды қырлау технологиясы.

Параграф 19. Алмасты орнықтырушы, 2-разряд

439. Жұмыс сипаттамасы:

арнайы желім немесе желімдейтін масса арқылы оправалар мен құрылғыларға белгіленген алмастарды орнату және жапсыру;

алмасты алу және оны карат немесе талдамалық таразыларда өлшеу;

кристалл мөлшеріне сәйкес оправаларды іріктеу;

желім массасын әзірлеу;

оправкалардағы кристалдардың ортасын дәлдеу және қиғаш кетуін болдырмау, кептіру шкафында кептіру.

440. Білуге тиіс:

желім рецептурасы, желім массасы мен оларды әзірлеу;

желімдеу және орнатуда қолданылатын жабдықтар мен жарақтар, табиғи алмасты аралау және өңдеу тегістігі;

электр қыздырғыш аспаптарды пайдалану, карат және талдамалық таразыларды пайдалану қағидалары;

алмасты желімдеу нұсқаулықтары.

Параграф 20. Гауһарды және алмасты шаюшы, 2-разряд

441. Жұмыс сипаттамасы:

гауһарды селитра салынған концентрацияланған күкірт қышқылымен фарфор ыдыста қайнатып және сұйық натрий ерітіндісімен, қолмен немесе жартылай автоматты құрылғыларда шаю, оларды дистилденген сумен шаю және кептіру;

алмасты ацетонмен немесе гидролиз спиртімен, қолмен немесе ультрадыбыс құрылғыларында шаю;

алмас жартылай фабрикаттарын техникалық бурамен жабу;

карат немесе талдамалық таразыларда өлшей отырып гауһар және алмас алу.

442. Білуге тиіс:

ерітінділерді пайдалану қағидалары және құрамы;

гауһар және алмасты қолмен және жартылай автоматтардың көмегімен шаю нұсқаулығы;

гауһар және алмасты шаю жөніндегі жабдықтар мен технологиялық жарақтарды пайдалану қағидалары;

карат және талдамалық таразыларды пайдалану қағидалары;

ерітінділер мен жұмыс жасаудың қауіпсіздік қағидалары.

Параграф 21. Гауһарды сұрыптаушы, 5-разряд

443. Жұмыс сипаттамасы:

массасы 0,04 каратқа дейінгі 17 қырлы, массасы 0,05 каратқа дейінгі 33 қырлы, массасы 0,29 каратқа дейінгі 57 қырлы дөңгелек формадағы гауһарды салмақтық топтары, ақаулықтары мен түсіне қарай сұрыптау және бағалау;

гауһардың сапалық сипаттамасын және прейскурантқа сәйкес олардың тиісті бағасын айқындау;

гауһарды карат және талдамалық таразыда өлшеу;

сұрыпталған және бағаланған гауһардың пакеттері мен құжаттамасын ресімдеу.

444. Білуге тиіс:

дөңгелек формадағы гауһардың көтерме бағасының прейскуранты мен техникалық шарттары;

гауһардың массасына, түсіне, ақауларына, формаларына қарай бағамы, кристаллография және минералогия негіздері;

алмастың физикалық, химиялық және механикалық қасиеті;

дөңгелек формадағы гауһарды бағалау технологиясы;

дөңгелек формалы гауһарды бағалауда қолданылатын технологиялық жарақтары мен аспаптары, карат және талдама таразыларының, поляризациялау және бинокулярлы микроскоптардың құрылымы мен қолдану қағидалары;

алмасты гауһарға өңдеу технологиясының негіздері.

Параграф 22. Гауһарды сұрыптаушы, 6-разряд

445. Жұмыс сипаттамасы:

массасы 0,30 карат және одан жоғары 57 қырлы фантазиялық және сатылы формадағы гауһарды салмақтық топтары, ақаулықтары мен түсіне қарай сұрыптау және бағалау;

арнайы гониметриялық аспапта гауһардың геометриялық параметрлерін тексеру;

гауһардың сапалық сипаттамасын және прейскурантқа сәйкес олардың тиісті бағасын бекіту;

гауһардың ақаулықтарын жою үшін экономикалық тиімділігін айқындау;

сапалық сипаттамасын және оптикалық эффектісін есептей отырып қырлау және салмақтық тобының барлық формасындағы гауһар тастарды іріктеу.

446. Білуге тиіс:

фантазиялық және сатылы формадағы гауһардың көтерме бағасының прейскуранты мен техникалық шарттары;

ақау түрлері мен оларды жою тәсілдері;

геометриялық параметрлері мен олардың оптикалық қасиетіне әсері;

экспортқа жіберілетін гауһарға қойылатын талаптар;

қырлаудың фантазиялық және сатылық формаларын бағалаудың технологиясы;

фантазиялық және сатылық формадағы гауһарды бағалауда қолданылатын технологиялық жарақтар мен аспаптар.

6-тарау. Металдан көркемөнер бұйымдарын өндіру жұмыстарына арналған разрядтар бойынша жұмысшы кәсіптерінің тарифтік-біліктілік сипаттамалары

Параграф 1. Көркемдеп құю формалаушысы, 2-разряд

447. Жұмыс сипаттамасы:

қарапайым күрделіктегі суреті бар көркемөнер бұйымдары құймаларының опоктарында, қабырғасының бетінде бірден үшке дейінгі өзекшесі бар көркемөнер бұйымдары бөлшектерін модельдер мен үлгілер бойынша қолмен формалау;

қарапайым формаларды құрастыру;

формаларға металл құюға қатысу.

448. Білуге тиіс:

қарапайым күрделіктегі суреті бар көркемөнер бұйымдарын қолмен формалау жолдары;

қоректендіргіштерді орнату орнын айқындау және ұсақ ақаулықтарды жою тәртібі;

көтергіш механизмдерін басқару қағидалары;

формалауда қолданылатын аспаптар мен құрылғылардың қызметі және қолдану шарттары;

формалар мен өзекшелерді кептіру сапасын айқындау тәсілдері, модельдерді сақтау қағидалары;

қарапайым формаларды құрастыру технологиясы.

449. Жұмыс үлгілері:

1) ойыншықтар;

2) көркемдік маскалары;

3) плакеткалар – формалау.

Параграф 2. Көркемдеп құю формалаушысы, 3-разряд

450. Жұмыс сипаттамасы:

орташа күрделіктегі суреті бар көркемөнер бұйымдары құймаларының опоктарында, қабырғасының бетінде бірден үшке дейінгі өзекшесі бар көркемөнер бұйымдары бөлшектерін модельдер мен үлгілер бойынша қолмен формалау;

өзекшелер мен тоңазытқыш орната отырып орташа күрделіктегі формаларды құрастыру;

пневматикалық, механикалық немесе электр магнитпен істейтін діріл станогын қолдана отырып блоктар мен жинақтарға жинақталған тұратын скульптуралардың балқытылатын модельдерінің формаларын жасау;

отқа төзімді құрамды әзірлеу, оларды тұратын скульптуралардың модельдік блоктарына жағу.

451. Білуге тиіс:

орташа күрделіктегі суреті бар көркемөнер бұйымдарын қолмен формалау жолдары;

балқытылатын модельдерге жағылатын түрлі отқа төзімді құрамдардың формаларын жасауда қолданылатын формалық қоспалар мен өзге де материалдардың құрамы мен қасиеті;

формаларға құйылатын металдың қасиеті мен температурасы, формаларды толтыру тығыздығы, олардың газ өткізгіштігі, тұратын скульптураны әзірлеуде формалау құрамын тығыздау тәсілдері;

түрлі вибрациялық станоктардың құрылымы мен қолдану принципі, формалар мен өзекшелерді кептіру режимі мен кептіру деңгейі, даяр формаларға қойылатын талаптар;

шектеулер туралы жалпы мәліметтер, бақылау-өлшеу аспаптарының және құрылғылардың құрылымы мен қолдану тәсілдері;

орташа күрделіктегі формаларды құрастыру технологиясы.

452. Жұмыс үлгілері:

1) көркем барельефтер, торлар;

2) бір немесе екі жақты суреті бар пластинка тәрізді ұсақ зергерлік бұйымдары;

3) түрлі көркемдік қаламдар – формалау.

Параграф 3. Көркемдеп құю формалаушысы, 4-разряд

453. Жұмыс сипаттамасы:

ерекше күрделі суреті бар көркемөнер бұйымдары құймаларының опоктарында модельдер мен үлгілер бойынша қолмен формалау;

жекелеген блоктармен құйылатын немесе тұтас каркаспен жасалынатын аксессуарлардың гипстік модельдері бойынша бөлшектерді бөлшектеп формалау;

қысыммен және эмальдаудың көп жанжақты өңделетін бөлшектерді формалау;

арнайы бекітпелі өзекшелердің қиылатын күрделі формаларын құрастыру;

формалауға қажетті жарақтарды дайындау;

балауыз модельдерді блоктар мен жинақтарға монтаждау;

металл модельдер мен үлгілер бойынша сығым формалардың резина дайындамаларын вулкандалған сығымдағышта формалау;

беті шығыңқы көлемді модельдердің 4-бөлігіне дейін резина сығымдағыш формасын кесу.

454. Білуге тиіс:

күрделі суреті бар көркемөнер бұйымдарын қолмен формалау жолдары;

күрделі формаларды құрастыру технологиясы;

қажет материалдардың, модельдік қоспаның физикалық қасиеттері мен оларды құю сапасына әсері;

формаларға құйылатын металдың құю және механикалық қасиеттері;

құйғыштарды орнататын жерлер;

формалау жерінде кептіру және күйдіру пештерінде формаларды кептіру процестері мен режимдері;

құймаларға қойылатын талаптар;

құйма құрылымына формадағы металдың суу жылдамдығының әсері;

модельдік керек жарақтарға қойылатын талаптар;

резинаны кесу тәсілдері, сығым формаға қалау тәсілдері;

сығым формаларында кесуді бақылау;

жабдықтарды пайдалану әдістері;

сығымдау режимдері, кесетін өлшеу аспабын пайдалану жолдары.

455. Жұмыс үлгілері:

1) филигрань элементтері бар брошьтар;

2) скульптуралардың құрастырмалы бөлшектері;

3) көлемді суреті бар сақиналар;

4) кулондар, жүзіктер;

5) түрлі сырғалар мен алқалар;

6) барельефті және табиғи оюлы білезіктің құрама бөліктері – формалау.

Параграф 4. Көркемдеп құю формалаушысы, 5-разряд

456. Жұмыс сипаттамасы:

ерекше күрделі суреті бар көркемөнер бұйымдары құймаларының опоктарында модельдер мен үлгілер бойынша қолмен формалау;

ерекше күрделі формаларды құрастыру;

металл құйылатын формаларды дайындау;

модель-эталон, шаблон, сызба және үлгі бойынша жоғары дәлдіктегі көп және жұқа қабатты құймалардың бетінің формаларын жасау;

беті шығыңқы, түрлі қалыңдықтағы, ширатпалы филиграньды элементтермен модельге арналған формалардан балауыз модельдерді алуды жеңілдететін көлемді модельдердің 4 бөлігіне дейін резина сығымдағыш формасын кесу.

457. Білуге тиіс:

ерекше күрделі суреті бар көркемөнер бұйымдарын қолмен формалау жолдары;

ерекше күрделі формаларды құрастыру технологиясы;

құю жүйесін есептеу;

ерекше күрделі құймаларды өңдеу және құрастыруға қойылатын талаптар;

формалар мен өзекшелердің ылғалдығын айқындау аспаптары;

түрлі үлгідегі формалау машиналардың құрылымы.

458. Жұмыс үлгілері:

1) ажурлы білезіктер;

2) барельефті және табиғи оюлы білезіктер;

3) филиграньды брошьтар мен сақиналар;

4) статуялар мен бюстілер;

5) ғимараттар мен құрылыстардың оюлы және ажурлы саңылауы бар әшекейлері – формалау.

Параграф 5. Көркемдеп құю формалаушысы, 6-разряд

459. Жұмыс сипаттамасы:

бірегей және көрмелік көркемөнер шығармалары құймаларында модельдер мен үлгілер бойынша қолмен формалау;

күрделі композициялық құрылымдағы көп фигуралы композициялардың және тәжірибелік және экспериментальды құймалардың формаларын жасау;

бірегей көп фигуралы композициялардың гипс модельдерінің жекелеген блоктарын белгілеу;

балауыз бұйымдардың блоктарын жасау, жекелеген балауыз блоктарды монтаждау.

460. Білуге тиіс:

бірегей және көрмелік көркемөнер шығармаларды қолмен формалау тәсілдері;

тәжірибелік және экспериментальды құймалардың модельдері, үлгілері және скелеттері бойынша форма жасау тәсілдері;

адам және жануардың пластикалық анатомиясы негіздері.

461. Жұмыс үлгілері:

1) саяси портреттік скульптуралар;

2) жануарлардың скульптураларын – формалау.

Параграф 6. Металдан жасалған бұйымдарды желімдеуші, 2-разряд

462. Жұмыс сипаттамасы:

қарапайым және орташа күрделіктегі конфигурациялы металл бөлшектерді желімдеу;

желімдеу процесінде барлық қосымша және дайындық жұмыстарын жүзеге асыру;

желім нұсқаулығы бойынша талап етілетін сапаны жасау.

463. Білуге тиіс:

қарапайым және орташа күрделіктегі конфигурациядағы металмен және өзге де материалдармен: әйнек, пластмасса, керамикамен желімдеудің технологиялық процесі;

желім маркалары, олардың құрамы мен әзірлеу тәсілдері;

желім қоспаларының физикалық-механикалық қасиеті.

464. Жұмыс үлгілері:

1) төс белгілері;

2) плакеткалар – желімдеу.

Параграф 7. Металдан жасалған бұйымдарды желімдеуші, 3-разряд

465. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі конфигурациялы металл бөлшектерді желімдеу;

рецептураға сәйкес күрделі желім құрамын әзірлеу;

желім жағудан алдын талап етілген температураға дейін бөлшектер мен тораптарды қыздыру.

466. Білуге тиіс:

күрделі конфигурациядағы бөлшектермен металды желімдеудің технологиялық процесі;

қызмет көрсетілетін жабдықтардың, арнайы құрылғылар мен бақылау-өлшеу аспаптарының құрылымы;

қолдану принципі мен пайдалану қағидалары;

желімдегеннен кейін бұйымдарды тапсырудың техникалық шарттары.

467. Жұмыс үлгілері:

кубоктар, жүлделер – желімдеу.

Параграф 8. Металл декоративтік көркем суретшісі, 2-разряд

468. Жұмыс сипаттамасы:

лак және бояуды пайдаланып даяр алюминий және қола ұнтақ үлгілері бойынша металл табақ жиектері мен балалар бұйымдарына қарапайым оюлармен көркемдеп сурет салу.

469. Білуге тиіс:

табақ жиектеріне қарапайым ою салу техникасы;

сурет салынатын бұйымдарды дайындау қағидалары;

қолданылатын бояу, лак және оларды еріткіштердің қасиеті мен сапасы;

лак және бояумен ою салуға арналған қылқаламдардың нөмірлері мен сапасы.

Параграф 9. Металл декоративтік көркем суретшісі, 3-разряд

470. Жұмыс сипаттамасы:

орташа күрделіктегі оюлармен металл табақ жиектеріне көркемдеп сурет салу;

лакқа жайма алтын жағу.

471. Білуге тиіс:

табақ жиектеріне бояумен, қоламен, алюминиймен орташа күрделіктегі ою салу техникасы;

суреттің құрылымы;

сұйық алтынмен жұмыс істеу техникасы;

табақтарды жасаудың техникалық шарттары.

Параграф 10. Металл декоративтік көркем суретшісі, 4-разряд

472. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі оюлармен металл табақ жиектеріне көркемдеп сурет салу;

анағұрлым жоғары білікті металға декоративтік сурет салтын суретшінің басшылығымен тығыз және лессирленген сурет техникасында жеке қиялы бойынша қарапайым және орташа күрделіктегі түсті-оюлы композициялармен лакталған табақтарға сурет салу;

дала және бақша гүлдерін:

қызғалдақ, түймедақ, ботакөз гүлдерін формалары бойынша гүлдестеге жинақтау және оларды табақтың формасы және фонына сәйкестендіріп ритм және гүліне қарай ұйымдастыру.

473. Білуге тиіс:

табақ жиектеріне қарапайым және орташа күрделіктегі түсті-оюлы композициялармен күрделі ою жиектеріне сурет салу техникасы;

түсті-оюлы композицияларды құрудың негізгі принциптері;

екі қабатты майлы сурет техникасы;

сурет салғаннан кейін табақтарды кептіру режимі, жайма алтыны мен өзге де материалдардың қасиеті;

бұйымды ыстықтай кептіргенде суреттің түсінің өзгеру сипаты.

Параграф 11. Металл декоративтік көркем суретшісі, 5-разряд

474. Жұмыс сипаттамасы:

жеке қиялы бойынша қарапайым және орташа күрделіктегі, күрделі түсті-оюлы композициялармен лакталған табақтарға сурет салу;

көркем сурет салудың нұсқалары;

төмендеу білікті суретшінің жұмысын басқару.

475. Білуге тиіс:

күрделі түсті-оюлы композициялармен табақтарға сурет салу техникасы;

табақтарды безендірудің түрлі декоративтік жолдары.

Параграф 12. Металл декоративтік көркем суретшісі, 6-разряд

476. Жұмыс сипаттамасы:

ерекше күрделі металл табақтарға және ірі бірегей бұйымдарға жоғары көркемдік және техникалық орындауды талап ететін ширма, үстелдің тақталарына сурет салу.

477. Білуге тиіс:

жост өнерінің стильдік ерекшеліктері;

түс тану негіздері;

тығыз және лессирленген сурет техникасында түс фондарын құрастыру, металл потальды пайдаланылатын түрлі-түсті фондар, перламутрмен инкрустациялау және сурет салу, пульверизатор арқылы фонды жағу тәсілдері.

478. Техникалық және кәсіптік (арнайы орта, кәсіптік орта) білім талап етіледі.

Параграф 13. Табақ лактаушы, 4-разряд

479. Жұмыс сипаттамасы:

металдан жасалған табақтар мен өзге де көркемөнер бұйымдарының бетін арасында ұстап және кептіре отырып мөлдір, жылтыр пленка пайда болғанға дейін бірнеше рет ашық түсті лак жағу;

құрамалы декоративтік фондарға тиісінше көркемдеп сурет салу;

қабат және металл төсем жағу;

фонға бөлу және жазу үшін бұйымдардың бетін дайындау, түс гаммасын сақтай отырып бояуды бекіту.

480. Білуге тиіс:

табақтарды және өзге де металл көркемөнер бұйымдарды лактау жолдары;

бояғыштар мен лактардың қасиеті, оларды белгілі байланыстыру кезінде құру;

лак пленканы кептіру режимі мен төзімділігі;

түстің пайда болу қағидалары;

колер жасау;

имитациялау қабатын пайдаланып табиғи жыныстарға фондарды бөлу;

капал лагын қайнату және оны жұмысқа дайындау;

арнайы лактар мен қылқаламдарды таңдау.

Параграф 14. Табақ тегістеуші, 3-разряд

481. Жұмыс сипаттамасы:

металдан жасалған металл табақтар мен өзге де көркемөнер бұйымдарының лакталған бетін пемзамен және қатты матамен қолмен тегістеу;

сурет салатын қарапайым және орташа күрделіктегі металдан жасалған көркемөнер бұйымдарын және табақтарды шаю, кептіру, ысқылау және дайындау, сондай-ақ көркемдеп безендірілген бетін лактау.

482. Білуге тиіс:

лакталған бетті пемзамен және қатты матамен тегістеу техникасы мен жолдары, тегістегеннен кейін бұйымдардың бетіне қойылатын талаптар;

тегістеу түріне қарай тегістелетін материалдарды таңдау, материалдардың қасиеті мен сапасы.

Параграф 15. Табақ тегістеуші, 4-разряд

483. Жұмыс сипаттамасы:

металдан жасалған металл табақтар мен өзге де көркемөнер бұйымдарының лакталған бетін абразивтік паста және ұнтақтарды пайдаланып қолмен тегістеу;

декоративтік жоғары сапалы қабат және сурет салу үшін табақтардың және өзге де күрделі формадағы металдан жасалған көркемөнер бұйымдарының бетін дайындау.

484. Білуге тиіс:

абразивтік паста және ұнтақтармен тегістеу техникасы мен жолдары;

тегістеу және декоративтік қабат қасиеттері;

абразивтік материалдар мен құрылғыларды іріктеу қағидалары;

жоғары сапалы қабаттың бетін дайындау қағидалары;

табақтарға сурет салу технологиялық процесі.

7-тарау. Миниатюралы кескінделген папье-машеден жасалған көркем бұйымдар жасау өндірісі жұмыстарына арналған разрядтар бойынша жұмысшы кәсіптерінің тарифтік-біліктілік сипаттамалары

Параграф 1. Ағаш пен папье-машеден бұйым құрастырушы, 2-разряд

485. Жұмыс сипаттамасы:

дайын бөлшектерден жасалған қарапайым және күрделігі орташа тораптар мен бұйымдарды эскиздер мен сызбалар бойынша қолмен немесе станокта құрастыру;

қызмет көрсетілетін жабдықтардың мақсаты мен жұмыс қағидаты.

486. Білуге тиіс:

бөлшектер мен жылжымалы тораптарды слесарлық құрастыру тәсілдері;

ағаш пен папье-машеден жасалған қарапайым және күрделігі орташа тораптар мен бұйымдарды ұсталық өңдеудің технологиялық жүйелілігі;

құралдар мен құрылғылар.

487. Жұмыс үлгілері:

құрастыру:

1) богородский ойыншықтары;

2) қобдишалар.

Параграф 2. Ағаш пен папье-машеден бұйым құрастырушы, 3-разряд

488. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі тораптар мен бұйымдарды эскиздер мен сызбалар бойынша қолмен және станокта құрастыру;

металл шарнирлерді қолмен жасау және оларды бұйымдарға қосу;

жабдықтың құрылысы және жұмысын реттеу тәсілдері.

489. Білуге тиіс:

папье-маше мен ағаштан жасалған күрделі тораптар мен бұйымдарды құрастыру тәсілдері;

шарнир жасау және оларды бұйымдарға қосу кезінде слесарлық өңдеу тәсілдері;

жабдықты реттеу тәсілдері.

490. Жұмыс үлгілері:

құрастыру:

1) таяқшалар, диірмен;

2) опа сауыты.

Параграф 3. Ағаш пен папье-машеден бұйым құрастырушы, 4-разряд

491. Жұмыс сипаттамасы:

папье-маше мен ағаштан жасалған аса күрделі жоғары көркем және бірегей бұйымдарды эскиздер мен сызбалар бойынша қолмен және станокта құрастыру;

аса күрделі бұйымдарды эскиздер мен сызбалар бойынша жасау;

қолданылатын жабдықты баптау.

492. Білуге тиіс:

папье-маше мен ағаштан жасалған аса күрделі бұйымдарды құрастыру және өңдеу тәсілдері;

қолданылатын жабдықты баптау қағидалары.

493. Жұмыс үлгілері:

құрастыру:

1) қобди;

2) жиһаз;

3) нан салғыш.

Параграф 4. Картон ораушы, 3-разряд

494. Жұмыс сипаттамасы:

картоннан пішілген қарапайым және орташа күрделіктегі дайындамаларды шаблон бойынша орау;

берілген мөлшер бойынша дайындамаға картонды қолмен пішу;

дайындамаларды іріктеу және сапасын бақылау;

жапсырылған катушкалар мен пластиналарды сығымдау және оларды кептіру;

электр қыздырғышты бұлауларда папье-маше дайындамаларына зығыр майын сіңдіру;

кептіру камерасына папье-маше дайындамаларын салу;

кептіру және сығымдау процесінде бөлшектер мен дайындамалардың температуралық режимдерін реттеу, ұстау.

495. Білуге тиіс:

дайындамаларды шаблон бойынша орау жолдары;

қолданылатын жабдықтардың құрылымы мен жұмыс принципі;

кептіру камераларына бөлшектерді, жартылай фабрикаттар мен дайындамаларды оңтайлы салу жолдары;

кептірудің температуралық режимі;

пластиналар мен катушкаларға зығыр майын сіңдіру қағидалары;

майды қыздыру температурасы;

сіңдіру дайындығын айқындау тәсілдері.

496. Жұмыс үлгілері:

қобдишалар, панно бөлшектері – картон орау.

Параграф 5. Картон ораушы, 4-разряд

497. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі пішілген дайындамаларды шаблон бойынша орау;

жаймаларды пластиналарға қалау;

өз бетінше белгілей отырып картон кесетін машиналарда және станоктарда картонды пішу;

кептіру камераларына папье-маше дайындамалары мен бөлшектерін салу;

станоктарды баптау.

498. Білуге тиіс:

бұрышты және екі жақты сығымдағыштарда жапсырылған дайындамаларды сығымдау жолдары;

қызмет көрсетілетін жабдықтардың жұмыс қағидалары мен баптау қағидалары.

499. Жұмыс үлгілері:

ларец, опа салғыш бөлшектері – картон орау.

Параграф 6. Миниатюралық кескіндеме суретшісі, 3-разряд

500. Жұмыс сипаттамасы:

папье-машеден жасалған лак бұйымдарды көп қабатты майлы миниатюралық кескіндемені және темперлік бояулы кесіндемені пайдалана отырып, қарапайым сюжеттермен үлгілер мен эскиздер бойынша жапырақ алтыны мен ондағы жазуды немесе алтынмен өрнектеп орындалуын пайдалана отырып көркем ресімдеу ("тесіп өтетін" кескіндеме).

501. Білуге тиіс:

темперлік немесе майлы бояумен корпустық және көркем миниатюралы кескіндеме жасау техникасы;

қолданылатын бояудың қасиеттері мен сапасы, бұйымдарды кескіндеме үшін дайындау тәсілдері;

сылау, суретті ауыстыру;

қажетті консистенциялы әртүрлі бояуды жасау.

502. Жұмыс үлгілері:

әшекейлеу:

1) кітап жазбалары;

2) пейзаж, силуэттық бейнелер.

Параграф 7. Миниатюралық кескіндеме суретшісі, 4-разряд

503. Жұмыс сипаттамасы:

папье-машеден жасалған лак бұйымдарды көп қабатты майлы миниатюралық кескіндемені және темперлік бояулы кесіндемені пайдалана отырып, күрделігі орташа сюжеттермен үлгілер мен эскиздер бойынша және берілген үлгілер бойынша әшекейлеудің дәстүрлі декоративтік тәсілдерін пайдалана отырып көркем ресімдеу.

504. Білуге тиіс:

күрделігі орташа сюжетті лак бұйымдарына жазу тәсілдері;

декоративті кескіндеме негіздері және сурет композициясы;

лактың пигменттердің түсіне тигізетін әсері;

бұйымдарды кескіндеме жасау үшін дайындау тәсілдері.

505. Жұмыс үлгілері:

әшекейлеу:

1) бірнеше фигураның пейзаж бен жан-жануарлар бейнесімен біріккен композициясы;

2) "Аленушка" қобдишалары;

3) "Жалын-құс" қобдишалары.

Параграф 8. Миниатюралық кескіндеме суретшісі, 5-разряд

506. Жұмыс сипаттамасы:

папье-машеден жасалған лак бұйымдарды көп қабатты майлы миниатюралық кескіндеме техникасын және темперлік бояулы кесіндемені пайдалана отырып, күрделі сюжетті лак бұйымдарды көркем ресімдеу;

суреттің көлемін жартылай дайын өнімнің көлеміне байланысты өлшеу;

жаңа үлгілерді құрамдас композициялар бойынша жасау.

507. Білуге тиіс:

күрделі сюжетті лак бұйымдарға көркем жазу тәсілдері;

металл төсемелерді, ұнтақтар мен перламутрды пайдалану техникасы;

бұйымдарды ресімдеудің барлық декоративті тәсілдерін орындау техникасы;

сурет көлемін жартылай дайын өнімнің көлеміне қатысты өлшеу тәсілдері.

508. Жұмыс үлгілерін әшекейлеу:

1) бірнеше сахналы оюлы және көп фигуралы композициялары;

2) "Мергендер аялдайтын орында" қобдишалары;

3) "Горбунок - ат" қобдишалары.

Параграф 9. Миниатюралық кескіндеме суретшісі, 6-разряд

509. Жұмыс сипаттамасы:

папье-машеден жасалған лак бұйымдарды көп қабатты майлы миниатюралық кескіндеме техникасын және темперлік бояулы кесіндемені пайдалана отырып, аса күрделі сюжетті лак бұйымдарды өз композициясы бойынша көркем ресімдеу;

аса күрделі көп фигуралы композицияларды, миниатюралық портреттерді, пейзажды, натюрморттарды үлгі деректері бойынша да, өзінің суреттері мен эскиздері бойынша да салу;

жаңа әмбебап және көрме үлгілерін жасау.

510. Білуге тиіс:

аса күрделі тақырыптық және көп фигуралы композициялардың құрылу заңдары;

лак кәсіпшілігінің әрқайсысына тән миниатюралық бұйымдарды декоративті ресімдеу тәсілдері және бұйымдарды жасаудың техникалық шарттары.

511. Техникалық және кәсіптік (арнайы орта, кәсіптік орта) білім талап етіледі.

512. Жұмыс үлгілері:

әшекейлеу:

1) "Қызыл алаңдағы салют" қобдиы;

2) "Салтан патша туралы ертегі" миниатюрасы.

Параграф 10. Миниатюралық кескіндеме суретшісі, 7-разряд

513. Жұмыс сипаттамасы:

папье-машеден жасалған лак бұйымдарды өз композициясы бойынша халықтың миниатюралық кескіндеме дәстүрінде майлы және темперлік бояулы көп қабатты техниканы пайдалана отырып, аса күрделі сюжетті лак бұйымдарды көркем ресімдеу;

қара лак реңінде реалистік мәнерде, сәдеп бойынша немесе фольга жапырақтарымен жалтыратып, ашық бояулармен орындарлған шеберлік, палехский мен федоскин миниатюрасы;

күрделі фольклорлық, тарихи әрі әдеби сюжеттерді, портреттерді, пейзажды, натюрморттарды, оюларды өзінің суреттері мен эскиздері бойынша да салу;

жаңа әмбебап және көрме үлгілерін, авторлық бұйымдар мен эксклюзивті коллекциялар жасау.

514. Білуге тиіс:

күрделі тақырыптық және көп фигуралы композициялардың құрылу заңдары;

шеберлік, палехский мен федоскин көркем суреті дәстүрінде миниатюралық бұйымдарды декоративті ресімдеу тәсілдері;

бұйымдарды жасаудың техникалық шарттары.

515. Техникалық және кәсіптік (арнайы орта, кәсіптік орта) білім талап етіледі.

Параграф 11. Папье-машені аралаушы, 2-разряд

516. Жұмыс сипаттамасы:

папье-машеден жасалған қарапайым формалы бөлшектер мен жартылай дайын өнімдерді қолмен және станокта аралау;

орауыштар мен дайындамаларды белгіленген өлшемі бойынша циркулярлық арада аралау;

жиектерін тегістеу станогында тазалау, құралдарды қайрау.

517. Білуге тиіс:

қарапайым формалы бөлшектер мен жартылай дайын өнімдерді қолмен және станокта аралау тәсілдері;

қолданылатын құралды қайрау қағидалары;

қызмет көрсетілетін жабдықтың мақсаты мен жұмыс қағидаты.

518. Жұмыс үлгілері:

1) қобдишаның, панноның бөлшектері – аралау және тазалау;

2) оралған орауыштар – аралау.

Параграф 12. Папье-машені аралаушы, 3-разряд

519. Жұмыс сипаттамасы:

папье-машеден жасалған күрделігі орташа бөлшектер мен жартылай дайын өнімдерді қолмен және станокта аралау;

бұйым корпустарының жиектерін қажетті өлшемге дейін сызбалар бойынша зімпара шеңбермен тазалау;

қолданылатын жабдықтың жұмысын реттеу.

520. Білуге тиіс:

күрделігі орташа бөлшектер мен жартылай дайын өнімдерді аралау тәсілдері;

қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылысы мен реттеу қағидалары;

папье-машеден жасалған бұйымдарды өңдеудің технологиялық жүйелілігі.

521. Жұмыс үлгілері:

1) құнды заттарды сақтауға арналған қорапшалар – аралау;

2) қақпақтар – ішкі және сыртқы бетін тазалау;

3) қобдишалар – ішкі және сыртқы бетін тазалау.

Параграф 13. Папье-машені аралаушы 4-разряд

522. Жұмыс сипаттамасы:

папье-машеден жасалған күрделі бөлшектер мен жартылай дайын өнімдерді қолмен және станокта аралау;

қолданылатын жабдықты баптау.

523. Білуге тиіс:

күрделі бөлшектер мен жартылай дайын өнімдерді аралау тәсілдері;

қолданылатын жабдықтардың кинематикалық схемасы мен баптау қағидалары;

жартылай дайын өнімдердің техникалық шарттары.

524. Жұмыс үлгілері:

аралау:

1) құрамды бұйымдар.

2) миниатюралар.

3) жарты бөшкелер.

8-тарау. Мүсіндеу өндірісі жұмыстарына арналған разрядтар бойынша жұмысшы кәсіптерінің тарифтік-біліктілік сипаттамалары

Параграф 1. Зеңдеуші, 1-разряд

525. Жұмыс сипаттамасы:

біліктілігі анағұрлым жоғары зеңдеушінің басшылығымен бұйымдарды зеңдеу және өң беру алдында дайындық жұмыстарын орындау:

металдан жасалған мүсіннің бетін жуу, кептіру, қышқыл қоспасымен және сілті ерітіндісімен жуу, гипстен немесе мастикадан жасалған бұйымдарды сылау;

әр түрлі химиялық ерітінділер мен өң беру қоспаларын дайындау үшін материалдарды ұнтақтау, себу және араластыру.

526. Білуге тиіс:

ерітінділер мен өң беру қоспаларының құрамына кіретін бастапқы материалдардың мақсаты, қышқылдар мен сілтілерді пайдалану қағидалары.

Параграф 2. Зеңдеуші, 2-разряд

527. Жұмыс сипаттамасы:

бұйымдарды зеңдеу және өң беру алдында дайындық жұмыстарын орындау: металдан жасалған мүсіннің бетін жуу, кептіру, қышқыл қоспасымен және сілті ерітіндісімен жуу, гипстен немесе мастикадан жасалған бұйымдарды сылау жұмыстарын орындау;

біліктілігі анағұрлым жоғары зеңдеушінің басшылығымен белгіленген рецептілер бойынша өңдеу қоспаларын, сылау құрамын дайындау;

гипстен, мастикадан, бетоннан жасалған мүсін туындылары мен сәулет бөлшектерін бір түске бояу және қола жалату.

528. Білуге тиіс:

бұйымның зеңделетін және өң берілетін бетін өңдеу, майсыздандыру, тазалау және сылау процессінің технологиясы;

қышқыл, ерітінді, бояулардың қасиеттер.

Параграф 3. Зеңдеуші, 3-разряд

529. Жұмыс сипаттамасы:

металл, гипс, мастика, бетоннан жасалған күрделі емес мүсін туындылары мен сәулет бөлшектерін химиялық ерітінділермен немесе өңдеу қоспаларымен қола, күміс, шойын, піл сүйегі және тағы өзге ұқсата отырып зеңдеу және өңдеу;

біліктілігі анағұрлым жоғары зеңдеушінің басшылығымен белгіленген рецептілер бойынша қышқыл, ерітінділер, сілтілер қоспасын дайындау.

530. Білуге тиіс:

күрделі емес мүсін туындылары мен сәулет бөлшектерін зеңдеу және өңдеу тәсілдері;

жекелеген бояулардың химиялық құрамдары мен жарыққа төзімділігі.

Параграф 4. Зеңдеуші, 4-разряд

531. Жұмыс сипаттамасы:

металл, гипс, мастика, бетоннан жасалған күрделі мүсін туындылары мен сәулет бөлшектерін химиялық ерітінділермен немесе өңдеу қоспаларымен үлгілер бойынша зеңдеу және өңдеу;

металдан жасалған бұйымдарды тоттанудан сақтау үшін қорғаныш пленка жасау үшін лакпен немесе скипидарда балауыз ерітіндісімен қаптау.

532. Білуге тиіс:

күрделі мүсін туындылары мен сәулет бөлшектерін зеңдеу және өңдеу тәсілдері;

зеңдеу ерітіндісі мен өң беру қоспаларының химиялық қасиеттері;

қорғаныш пленкасын жаңу тәсілдері;

бояу бүріккіштің құрылысы мен оны пайдалану қағидалары;

қатты әсер ететін агрессивті химиялық ерітінділермен қауіпсіз жұмыс қағидалары.

Параграф 5. Зеңдеуші, 5-разряд

533. Жұмыс сипаттамасы:

металл, гипс, мастика, бетоннан жасалған аса күрделі мүсін туындылары мен сәулет бөлшектерін химиялық ерітінділермен немесе өңдеу қоспаларымен зеңдеу және өңдеу;

жарық теңктерінің бетіне өң беруді айқындау;

металдан жасалған бұйымдарды тоттанудан сақтау үшін қорғаныш пленкамен:

лакпен немесе скипидарда балауыз ерітіндісімен қаптау;

белгіленген рецептура бойынша зеңдеу және өңдеуге арналған өңдеу қоспаларын, сылақ құрамын, қышқыл, ерітінділер, сілтілер қоспасын дайындау;

біліктілігі анағұрлым төмен зеңдеушінің жұмысын басқару.

534. Білуге тиіс:

аса күрделі мүсін туындылары мен сәулет бөлшектерін зеңдеу және өңдеу тәсілдері;

бояу, химикаттар мен лактардың сорттары;

зеңдеу және өңдеуге арналған химиялық ерітінділер мен қоспаларды дайындау тәсілдері;

көп реңкті бояуға арналған бояуларды жасау технологиясы;

өң беру құрамдарын бекіту, жарық реңктерін айқындау тәсілдері.

Параграф 6. Зеңдеуші, 6-разряд

535. Жұмыс сипаттамасы:

металл, тас, қыш, ағаш, ескі қола, күміске ұқсатып әр түрлі материалдардан жасалған бірегей көрмелік мүсін туындыларын зеңдеу және өңдеу;

біліктілігі анағұрлым жоғары зеңдеушінің басшылығымен белгіленген рецептілер бойынша қышқыл, ерітінділер, сілтілер қоспасын дайындау;

белгіленген рецептура бойынша өңдеу қоспаларын, сылақ құрамын, химиялық ерітінділер мен өң беру қоспаларын жасау;

әр түрлі материалдардан жасалған мүсін туындыларын түс гаммасын таңдай отырып, зеңдеу және өңдеу үлгілерін жасау.

536. Білуге тиіс:

бірегей көрмелік мүсін туындыларын зеңдеу және өңдеу тәсілдері;

зеңдеу және өңдеу технологиясы;

туындының зеңдеу және өңдеу бетін бұзылудан сақтайтын лактарды, бекіткіштерді қолдану технологиясы;

химикаттардың мақсаты мен олардың түсті металдарға тигізетін әсері;

зеңдеу және өңдеуге арналған ерітінділер мен құрамның рецептурасын түс гаммасын таңдай отырып, жасау технологиясы.

Параграф 7. Мүсін өндірісіндегі мүсін соғушы, 1-разряд

537. Жұмыс сипаттамасы:

мүсін соғу алдында дайындық жұмыстарын жүргізу;

гипсті, цемент пен құмды елеу;

мәрмәр ұнтағын жуу;

мүсін жасайтын саз балшықты, күрделі емес бетон қоспасын дайындау;

жаңыршақ пен кендір жіп дайындау;

желім кесу;

май мен желімді белгіленген рецептура бойынша қайнату;

мүсін соғу бұйымдарын орнату үшін сылақтың бетін керту;

жұмыс аймағы шегінде материалдарды, қалыптарды, гипс пен бетон бұйымдарды жылжыту.

538. Білуге тиіс:

мүсін өндірісінде қолданылатын материалдар және оларды пайдалану қағидалары;

ерітінді мен қоспаларды дайындау тәртібі;

май мен желімді қайнату қағидалары.

Параграф 8. Мүсін өндірісіндегі мүсін соғушы, 2-разряд

539. Жұмыс сипаттамасы:

мүсін туындысының аксессуарлары мен сәулет бөлшектерін гипстен құю және бетон қоспаны кесек түрінде толтыру, біліктілігі анағұрлым жоғары құюшының басшылығымен қалыпты маймен және лакпен қаптау;

пластмассадан жасалған күрделі емес мүсіншелерді желім қалыпта құю;

күрделі бетон қоспасын, гипс және пластмасса ерітінділерін белгіленген рецептура бойынша дайындау;

біліктілігі анағұрлым жоғары құюшының басшылығымен күрделі емесе сәулет бөлшектерін орнына орнату.

540. Білуге тиіс:

қоспа ерітінділерін дайындау технологиясы;

құю үшін қалып дайындау қағидалары;

құралдарды пайдалану қағидалары.

Параграф 9. Мүсін өндірісіндегі мүсін соғушы, 3-разряд

541. Жұмыс сипаттамасы:

кесек, желім және формопласт қалыпта гипстен құю, күрделі емес мүсін туындыларының кесек қалыптарына және сәулет бөлшектеріне бетон қоспаны толтыру;

қалыпты кесек және желім түрінде майлау және лактау;

папье-маше мен мастикадан күрделі емес сәулет бөлшектерін кептіруден кейін тазалай отырып жасау;

пластмассадан жасалған күрделі мүсіншелерді желім, формопласт және металл қалыпта құю;

біліктілігі анағұрлым жоғары құюшының басшылығымен күрделі емес мүсін бөлшектерін орнына орнату.

542. Білуге тиіс:

күрделі емес мүсін туындылары мен сәулет бөлшектерін құю және толтыру тәсілдері;

гипс және пластмасса ерітінділерін, бетон қоспалар мен папье-машені мөлшерлеу, майлар мен лактарды пайдалану тәсілдері;

гипс, бетон, мастика, папье-машеден жасалған мүсін туындыларын өңдеу технологиясы.

Параграф 10. Мүсін өндірісіндегі мүсін соғушы, 4-разряд

543. Жұмыс сипаттамасы:

кесек, желім және формопласт қалыпта гипстен құю, кесек формалы бетон қоспасын толтыру, монтаждау, фактура жағу, күрделі мүсін туындылары мен сәулет бөлшектерін бетон мен гипспен тегістеу;

папье-маше мен мастикадан күрделі сәулет бөлшектерін тазалап және өңдей отырып құю;

пластмассадан балауыз құю тәсілімен күрделі мүсіншелерді құю;

күрделі емес және күрделі мүсін туындылары мен сәулет бөлшектерін орнына орнату.

544. Білуге тиіс:

күрделі мүсін туындылары мен сәулет бөлшектерін құю және толтыру тәсілдері;

кесек, желім және формопласт қалыпты дайындау технологиясы;

табиғи тас түріндегі қаттама бетон қоспасының рецептурасы, бұйымдарды арматуралау тәсілдері және негізгі каркастарды орналастыру қағидалары;

белгіленген рецептура бойынша пластикалық май дайындау тәсілдері.

Параграф 11. Мүсін өндірісіндегі мүсін соғушы, 5-разряд

545. Жұмыс сипаттамасы:

кесек, желім және формопласт қалыпта гипстен құю, кесек қалыпта бетон қоспасын толтыру, аса күрделі мүсін туындылары мен сәулет бөлшектерін монтаждау, өңдеу және тиісті орнына орнату;

папье-маше мен мастикадан аса күрделі мүсін және сәулет бөлшектерін кесек, желім және құрамдас қалыптарда жасау, оларды өңдеу және қисық бетке орналастыру;

пластмассадан кесек гипс және металл қалыпта балқыма балауыз құю немесе тұтас илеу тәсілімен күрделі мүсіншелерді құю.

546. Білуге тиіс:

аса күрделі мүсін туындылары мен сәулет бөлшектерін құю және толтыру тәсілдері;

гипс пен пластмассадан құю, әр түрлі қалыпта бетон қоспаны толтыру технологиясы;

фактураны өңдеу тәсілдері;

құралдарды толтыру және қайрау қағидалары;

мүсін туындылары мен сәулет бөлшектерін орнату қағидалары:

пластмасса компоненттерін мөлшерлеу және оларды пайдалану қағидалары;

пластмассадан жасалған бұйымдарды өңдеу тәсілдері.

Параграф 12. Мүсін өндірісіндегі мүсін соғушы, 6-разряд

547. Жұмыс сипаттамасы:

монумент жасау өндірісінде тұтастай оның тұрған жерінде, тұғырында құрамында әр түрлі компоненттері мен бояулары бар күрделі бетон қоспасын кесек немесе құрамдас қалыпта толтыру;

күрделі каркастың біркелкі орналасуы;

қалыптың бетон қоспамен толтырылуына қарай оның белгі кесектерін орнату және бекіту;

динамикалық шешімді монументтің барлық бөлшектеріне қоспа толтыру;

қалыптың толтырылуына қарай бетон қоспасы илемін монолиттік біріктіру;

жұмыстарды орындау барысында құрылысты жалпы бекіту;

сәулет құрылыстарында аса күрделі монументалдық туындыны орнату;

біліктілігі анағұрлым төмен соғушылардың жұмысына басшылық жасау.

548. Білуге тиіс:

күрделі бетон қоспадан әр түрлі қалыпта монументалдық құрылысты оның тұрған орнында, тұғырында соғу технологиясы;

бояу қосылған, реңкі бойынша біртекті, илемдерінің санына байланыссыз күрделі бетон қоспаны, қалыпқа бетон қоспа толтыру тәртібі;

каркасты бекіту және орналастыру тәртібі;

негізгі арматураны тоттан сақтау тәсілдері;

каркасты конструкторлық сызбалар бойынша құру тәртібі.

Параграф 13. Мүсін өндірісіндегі нақыштаушы, 1-разряд

549. Жұмыс сипаттамасы:

тесу алдында дайындық жұмыстарын орындау;

қаңылтыр мысты күйдіруге арналған көрікті жағу;

мүсін туындысының бөлшектеріндегі дәнекерлеу жіктерін қолмен тазалау.

550. Білуге тиіс:

дәнекерлеу жігін өңдеу қағидалары және қол құралдарын пайдалану, қауіпсіздік техникасының қағидалары.

Параграф 14. Мүсін өндірісіндегі нақыштаушы, 2-разряд

551. Жұмыс сипаттамасы:

біліктілігі анағұрлым жоғары нақыштаушының басшылығымен жазылған қаңылтыр мыстан күрделі емес мүсін туындыларын ойып жасау;

гипс қалыптарды баббит құюға және қаңылтыр металдан жасалған бұйымдарды шайыр құюға дайындау;

дәнекерлеу жіктерін механикалық құралмен тазалау;

қатты үлгідегі мүсін туындысының бөлшектерін үстелге одан қаңылтыр металдан бұйым ойып жасау үшін орнату;

мүсін бөлшектерін жасау процессінде қаңылтыр мысты көрікте күйдіру.

552. Білуге тиіс:

механикалық құралдар мен жабдықтарды пайдалану қағидалары;

қаңылтыр мысты күйдіру технологиясы, баббит пен шайырды балқыту.

Параграф 15. Мүсін өндірісіндегі нақыштаушы, 3-разряд

553. Жұмыс сипаттамасы:

жазылған қаңылтыр мыстан күрделі емес мүсін туындыларын ойып жасау;

фактураны белгіленген үлгі бойынша жағу;

мүсін туындыларының күрделі емес бөлшектерін белгілеу, қағаздан шаблон жасау және біліктілігі анағұрлым жоғары нақыштаушының басшылығымен олар бойынша қаңылтыр металл пішу;

ойылған бөлшектерді кесу және дәнекерлеуге дайындау;

дайын өлшемдер бойынша каркас бөлшектерін дайындау;

күрделі емес мүсін туындыларын құрастыру және біліктілігі анағұрлым жоғары нақыштаушының басшылығымен каркаста монтаждау.

554. Білуге тиіс:

мүсін туындыларын күрделі емес бөлшектерін ою тәсілдері;

қаңылтыр металды созу және орнату тәсілдері;

фактура жағу тәсілдері.

Параграф 16. Мүсін өндірісіндегі нақыштаушы, 4-разряд

555. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі емес мүсін туындыларын, сәулет бөлшектерін, кез келген қаріпті әріп белгілерін шаблон бойынша піше отырып, қатты үлгі бойынша толық қысып, қаңылтыр металды орнатып және соза отырып, қаңылтыр металдан ою және нақыштау;

дәнекерлеу жіктерін дәнекерлеуден және нақыштағаннан кейін бөлшектерді түзету;

күрделі емес мүсін туындыларын құрастыру, каркаста монтаждау және авторлық үлгіге сәйкес келгенге дейін пысықтау;

күрделі емес негізгі каркасты сортты болаттан жасау.

556. Білуге тиіс:

күрделі емес мүсін туындыларын ою тәсілдері;

бөлшектерге баббит немесе шайыр құю технологиясы;

дәнекер мен флюс пайдалана отырып, металл дәнекерлеу тәсілдері.

Параграф 17. Мүсін өндірісіндегі нақыштаушы, 5-разряд

557. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі мүсін туындыларын, сәулет бөлшектерін қаңылтыр металдан ойып жасау және нақыштау;

мүсін туындыларын белгілеу, қағаздан шаблон жасау және олар бойынша қаңылтыр металл пішу;

жекелеген блоктармен монтаждау және күрделі мүсін туындыларын каркаста құрастыру;

мүсін қабығының күрделі каркасын және негізгі каркасты жасау;

күрделі мүсін туындыларын автордың басшылығымен авторлық үлгіге сәйкес жалпы нақыштау;

біліктілігі анағұрлым төмен нақыштаушылардың жұмысына басшылық жасау.

558. Білуге тиіс:

күрделі мүсін туындыларын ою тәсілдері;

бөлшектерді дәнекерлеуге ұқсатып монтаждау технологиясы;

ою кезінде қолданылатын жабдықтар мен құрылғылар, адам мен жануарлардың дене пропорциясы мен бітімін құрастыру қағидалары;

мүсіндегі жарық көлеңкесінің мәні және фактуралау әдісі арқылы оны анықтау әдістері;

негізгі күрделі каркастың және мүсін қабаты каркасының құрылу тәртібі.

Параграф 18. Мүсін өндірісіндегі нақыштаушы, 6-разряд

559. Жұмыс сипаттамасы:

аса күрделі мүсін туындыларын, сәулет бөлшектерін қаңылтыр металдан ойып жасау, жекелеген блоктармен монтаждау және нақыштау;

күрделі мүсін туындыларын автордың басшылығымен авторлық үлгіге сәйкес жалпы нақыштау;

аса күрделі мүсін туындыларын сорттық болаттан жасалған негізгі каркасты жұмыс сызбалары бойынша белгілеу және құрылымы;

мүсін туындыларын, сәулет бөлшектерін орнына орнату;

орнатқаннан кейін дайын құраммен өңдеу.

560. Білуге тиіс:

аса күрделі мүсін туындыларын ою тәсілдері;

пластикалық мүсін қалыптарын қаңылтыр металға көшіру тәсілдері;

сәулет өрнегінің құрылу қағидалары;

жарық көлеңкесінің формаға тигізетін әсері және рельефтің тереңдігін фактуралық өңдеу арқылы беру тәсілдері;

металды газбен электрлік дәнекерлеу арқылы технологиясы;

қаңылтыр металдан жасалған бұйымдарға өңдеу құрамын пайдалану қағидалары.

Параграф 19. Мүсін өндірісіндегі модельші 2-разряд

561. Жұмыс сипаттамасы:

модель жасау және мүсін туындыларын ұлғайтумен байланысты дайындық жұмыстарын орындау;

мүсін саз-балшығын, пластилин, гипс ерітіндісін, металл және ағаш арматураны, кендір жіпті, майды дайындау.

562. Білуге тиіс:

гипс модельдерін жасау және мүсін туындыларын үлкейту кезінде қолданылатын негізгі материалдардың қасиеттері мен мақсаты.

Параграф 20. Мүсін өндірісіндегі модельші, 3-разряд

563. Жұмыс сипаттамасы:

біліктілігі анағұрлым жоғары модельшінің басшылығымен гипстен табиғи көлемде күрделі емес сәулеттік соғу моделін жасау;

гипс моделін монтаждау және тазалау;

өлшеу пунктирлік рамаларын орнатуға қатысу;

көлемін үлкейту кезінде мүсінді күту.

564. Білуге тиіс:

гипстен сәулеттік соғу моделін жасау, күрделі емес шаблондарды жасау тәсілдері;

гипс модельдерін жасау кезінде қолданылатын негізгі материалдардың қасиеті мен мақсаты.

Параграф 21. Мүсін өндірісіндегі модельші, 4-разряд

565. Жұмыс сипаттамасы:

гипстен табиғи көлемде күрделі емес сәулеттік соғу моделін жасау;

күрделі емес шаблондарды ағаштан, қаңылтырдан жасу және гипстен күрделі емес бұйымдар мен бөлшектерді созып шығару:

жинақтауыш, тұтқа, құмыра, балясина, розетка;

гипстен күрделі емес тегіс өрнек пен әріп кесіп жасау;

күрделі емес мүсін туындысының гипс моделіне пунктирлік нүкте белгілеу;

пунктирленген каркасты жасай отырып және глина төсей отырып күрделі емес сәулет туындысын түпкілікті соқпай тұрып үлкейту.

566. Білуге тиіс:

күрделі емес сәулеттік соғу моделін жасау тәсілдері;

жұмыс үлгісіне пунктирлік нүкте белгілеу қағидалары;

пунктирленген каркас пен жұмыс глинасын күрделі емес сәулет туындысын түпкілікті соқпай тұрып құру тәсілдері;

күрделі емес шаблон жасау тәсілдері және олардан гипс модельдерді созу.

Параграф 22. Мүсін өндірісіндегі модельші, 5-разряд

567. Жұмыс сипаттамасы:

сызбалар мен шаблондардан сәулет шешімінің күрделі модельдерін жасау: ескерткіштер, мүсін элементтері жоқ, мәтін жазылған мемориалдық тақта модельдері;

күрделі шаблондарды ағаштан, қаңылтырдан жасу және гипстен күрделі сәулет бейіндері мен белгіленген өлшемді бөлшектерді созып шығару, кейіннен қатты материалға, яғни гипске, бетонға, металдың отыруын ескере отырып металға ауыстыру үшін суреттер мен шаблондар бойынша саз-балшық пен ермексаздан күрделі көлемді сәулет бөлшектерінің модельдерін соғу, пунктирлік нүктелерді күрделі мүсін туындысының жұмыс гипс моделіне салу;

пунктирленген каркасты жасай отырып және глина төсей отырып күрделі емес сәулет туындысын түпкілікті соқпай тұрып үлкейту;

сәулет соқпасының күрделі емес және күрделі модельдері мен эталондарын қалпына келтіру.

568. Білуге тиіс:

сәулет соқпасының күрделі модельдерін жасау тәсілдері;

сәулет бөлшектеріндегі, өрнектердегі суреттің құрылымының қағидалары;

өрнектегі тегістік пен рельефтің арақатынасы, пунктирленген каркас пен жұмыс глинасын күрделі сәулет туындысын түпкілікті соқпай тұрып құру тәсілдері;

күрделі емес шаблон жасау тәсілдері және олардан гипс модельдерді созу.

Параграф 23. Мүсін өндірісіндегі модельші, 6-разряд

569. Жұмыс сипаттамасы:

сызбалар мен шаблондар бойынша сәулет шешімінің аса күрделі модельдерін, мәтін жазылған мемориалдық тақта үлгілерін жасау;

аса күрделі шаблондарды ағаштан, қаңылтырдан жасу және гипстен күрделі сәулет бейіндері мен белгіленген өлшемді бөлшектерді созып шығару;

кейіннен қатты материалға, яғни гипске, бетонға, металдың отыруын ескере отырып металға ауыстыру үшін суреттер мен шаблондар бойынша саз-балшық пен ермексаздан аса күрделі сәулет бөлшектерінің модельдерін соғу;

өзек пен құймаларды жасау;

сәулет бөлшектері мен өрнектерді ғимараттар мен құрылыстарға орнату және бекіту;

пунктирлік нүктелерді аса күрделі мүсін туындысының жұмыс гипс моделіне салу;

пунктирленген каркасты жасай отырып және глина төсей отырып аса күрделі сәулет туындысын түпкілікті соқпай тұрып үлкейту;

қалпына келтіру жұмыстары кезінде сәулет соқпасының аса күрделі модельдері мен бөлшектерін қалпына келтіру;

біліктілігі анағұрлым төмен модельшілердің жұмысына басшылық жасау.

570. Білуге тиіс:

сәулет соқпасының аса күрделі модельдерін жасау тәсілдері;

сәулет бөлшектеріндегі, өрнектердегі суреттің құрылымының қағидалары;

сәулеттік-соғу өндірісінің процессі;

сәулет бөлшектері мен өрнектерді орнату және бекіту жұмыстарын орындау қағидалары;

аса күрделі мүсін туындысын жасау тәсілдері;

аса күрделі шаблон жасау тәсілдері және олардан гипс модельдерді созу;

пунктирленген каркас пен жұмыс глинасын күрделі емес сәулет туындысын түпкілікті соқпай тұрып құру тәсілдері.

Параграф 24. Мүсін өнеріндегі қалыптаушы, 2-разряд

571. Жұмыс сипаттамасы:

қалыптау алдында дайындық жұмыстарын орындау;

гипс ерітіндісін дайындау, желім мен формопластты кесу және қайнату;

негізгі емес бөліктерінің бастапқы қалыптарын уату;

қалыптау алдында қалыптарды лакпен және үлгілердің эталонын қаптау.

572. Білуге тиіс:

гипс ерітінділердің мақсатына қарай оларды дайындау тәсілдері;

желім мен майды қайнату тәсілдері;

модельдер мен қалыптарға лак жағу қағидалары.

Параграф 25. Мүсін өнеріндегі қалыптаушы, 3-разряд

573. Жұмыс сипаттамасы:

біліктілігі анағұрлым жоғары қалыптаушының басшылығымен күрделі емес мүсін туындылар мен сәулет соғу бөлшектері модельдерінің гипс эталондарынан таза кесек, желім және фторопласт қалыптарды алу;

кесек, желім және фторопласт қалыптарға ұқсатып қаптама жасау;

қалыптарды арматуралау;

жіктерді алу және құйма бұйымдарды тазалау.

574. Білуге тиіс:

таза кесек, желім және фторопласт қалыптардың құрылысы, қалыптарды арматуралау тәсілдері;

қаптама жасау және оларға гипс, желім мен формопластты бекіту қағидалары;

қаптамадағы арматураның мақсаты және оны пайдалану тәсілдері.

Параграф 26. Мүсін өнеріндегі қалыптаушы, 4-разряд

575. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі емес мүсін туындылар мен сәулет соғу бөлшектері үлгілерінің гипс эталондарынан, эскиздері мен үлгілерінен таза кесек, желім және фторопласт қалыптарды алу және гипс және бетон қалыпта құю;

саз-балшықтан немесе ермексаздан жасалған күрделі емес мүсін туындылар мен сәулет соғу бөлшектерінен бастапқы қалыптарды алу гипстен авторлық түпнұсқа қалыптарға құю;

қалыптарды уату.

576. Білуге тиіс:

күрделі емес мүсін туындылар мен сәулет соғу бөлшектерін қалыптау тәсілдері;

салынатын кесектерді белгілеу қағидалары;

құймаларды арматуралау:

дәнекерлеу мен суық тартуға ұқсатып, болттар мен штифтілерде құймаларды бекіту үшін кесектерді қалыптау;

мүсіннің жалпы мөлшеріне сәйкес құрылымдық және декоративтік кесектерге арналған шарнирлердің көлемі;

қалыптау кезінде қолданылатын материалдар мен олардың қасиеттері мен мақсаты.

Параграф 27. Мүсін өнеріндегі қалыптаушы, 5-разряд

577. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі мүсін туындылар мен сәулет соғу бөлшектері үлгілерінің гипс эталондарынан, эскиздері мен модельдерінен таза кесек, желім және фторопласт қалыптарды алу және гипс және бетон, қыш қалыпта құю;

саз-балшықтан немесе ермексаздан жасалған күрделі мүсін туындылар мен сәулет соғу бөлшектерінен бастапқы қалыптарды алу гипстен авторлық түпнұсқа қалыптарға құю;

күрделі емес және күрделі саз-балшық модельдерді белгілеу;

құю үшін металл кесектерді шарнирлей отырып, күрделі мүсін туындыларын бастапқы және таза (кесек) қалыптау;

каркасын құрастыра отырып күрделі емес және күрделі үлгілерді бөлшектеу және құрастыру;

үлгінің бұзылған бөлшектерін қалпына келтіру;

біліктілігі анағұрлым төмен қалыптаушының жұмысына басшылық жасау.

578. Білуге тиіс:

жекелеген бөлшектерін ажыратып және ажыратпай күрделі мүсін туындылар мен сәулет соғу бөлшектерін қалыптау тәсілдері;

шарнирлер мен "құлыптарды" жасау тәсілдері;

гипс, бетон қоспалары, мастика, қыш, фарфор, фаянс, металл және тағы өзге мүсін туындыларын жасау технологиясы;

гипс үлгілері қабырғасының шекті қалыңдығы, қорамжәшікте қалыптау үшін және металда құю үшін өндірістік мүмкіндіктерде жол берілетін үлгі кесектерінің көлемі.

Параграф 28. Мүсін өнеріндегі қалыптаушы, 6-разряд

579. Жұмыс сипаттамасы:

аса күрделі мүсін туындылар мен сәулет соғу бөлшектері модельдерінің, эскиздерінің гипс эталондарынан таза (кесек), желім және фторопласт қалыптарды алу және әр түрлі материал күйінде модельдердің қалыптарына құю;

саз-балшықтан немесе ермексаздан жасалған аса күрделі мүсін туындылар мен сәулет соғу бөлшектерінен бастапқы қалыптарды алу гипстен авторлық түпнұсқа қалыптарға құю;

саз-балшықтан жасалған аса күрделі модельдерді белгілеу және кесу;

металл немесе бетон күйінде құю үшін кесектерді шарнирлей отырып, күрделі мүсін туындыларын бастапқы және таза (кесек) қалыптау;

мүсін туындысының аса күрделі модельдерін бөлшектеу және құрастыру.

580. Білуге тиіс:

аса күрделі мүсін туындылар мен сәулет соғу бөлшектерін қалыптау тәсілдері;

қалыптау жұмыстарын өндіру технологиясы;

тастан, фарфордан және ағаштан жасалған күрделігі жоғары қалыптарды құю үшін қалыптан алу тәртібі.

9-тарау. Сүйек пен мүйізден жасалатын көркем бұйымдар жасау өндірісі жұмыстарына арналған разрядтар бойынша жұмысшы кәсіптерінің тарифтік-біліктілік сипаттамалары

Параграф 1. Мүйіз бен сүйектен ою оюшы, 2-разряд

581. Жұмыс сипаттамасы:

мүйіз бен сүйектен қарапайым көркем бұйымдарды үлгілер бойынша, әр түрлі құрылғыларды пайдалана отырып қолмен көркем ою;

қарапайым көркем бұйымдардың дайындамаларын көркем оюды орындау үшін дайындау.

582. Білуге тиіс:

мүйіз бен сүйектен қарапайым көркем бұйымдарды қолмен және арнайы құрылғыларды пайдалана отырып ою тәсілдері;

дайын бұйымдар мен қолданылатын шикізатқа қойылатын техникалық талаптар.

583. Жұмыс үлгілері:

көркем ою:

1) түйме;

2) тегіс түйреуіштер.

Параграф 2. Мүйіз бен сүйектен ою оюшы, 3-разряд

584. Жұмыс сипаттамасы:

мүйіз бен сүйектен күрделігі орташа жаппай өндірістегі көркем бұйымдарды үлгілер бойынша, әртүрлі құрылғылар мен жабдықтарды, сыдыру шеңберлерін, зімпараны, бұрғылау құрылғыларын, бормашиналарды пайдалана отырып қолмен көркем ою;

ормашинаны баптау.

585. Білуге тиіс:

құралдар мен жабдықтарды баптау және күту қағидалары;

мүйіз бен сүйектен күрделігі орташа бұйымдарды ою тәсілдері мен техникасы.

586. Жұмыс үлгілері:

көркем ою:

1) сәнді түйреуіш;

2) шаш түйреуіші;

3) кулон;

4) ілмектер.

Параграф 3. Мүйіз бен сүйектен ою оюшы, 4-разряд

587. Жұмыс сипаттамасы:

мүйіз бен сүйектен күрделі бұйымдарды үлгілер мен эскиздер бойынша оюдың әр түрлі техникасымен көркем ою (геометриялық белгілермен аралап ою, бедерлі ою): қолмен және арнайы құрылғыларды пайдалана отырып;

бұйымдарды жекелеген бөлшектерден құрастыру.

588. Білуге тиіс:

мүйіз бен сүйектен оюдың әр түрлі техникасы;

қолданылатын арнайы құралдың;

жабдықтардың құрылысы және оларды күту;

дайын өнімдер мен қолданылатын шикізатқа қойылатын техникалық талаптар.

589. Жұмыс үлгілері:

көркем ою:

1) жапсырмалар;

2) белгілер;

3) ине сауыттар;

4) мүсін.

Параграф 4. Мүйіз бен сүйектен ою оюшы, 5-разряд

590. Жұмыс сипаттамасы:

мүйіз бен сүйектен формасы жағынан аса күрделі бұйымдарды, көлемді мүсіндерді және сюжетті композицияларды оюдың бедерлі және рельефті техникасымен,орындалу қиындығы әртүрлі үлгілер мен эскиздер бойынша қолмен әр түрлі құрылғыларды пайдалана отырып көркем ою.

591. Білуге тиіс:

формасы жағынан аса күрделі мүйіз бен сүйектен көркем ою тәсілдері;

мүйіз бен сүйекті ою үшін дайындау және өңдеу тәсілдері, құралды орнату және қайрау қағидалары;

мүйіз бен сүйектің қасиеттері мен сапасы.

592. Жұмыс үлгілері:

көркем ою:

1) пышақ;

2) опа сауыты;

3) қобдишалар.

Параграф 5. Мүйіз бен сүйектен ою оюшы, 6-разряд

593. Жұмыс сипаттамасы:

мүйіз бен сүйектен бедерлі, тегіс рельефті және көлемді ойылған көркемділігі жоғары, көрмелік және бірегей бұйымдарды және көп фигуралы бұйымдарды (мүсіндерді) әртүрлі техникада, техникалық тұрғыдан жоғары орындалған үлгілер мен эскиздер, өз композициясы бойынша көркем ою;

жаңа бұйымдарды өз композициясы бойынша орындау;

бұйымдарды монтаждау, құрастыру, бөлшектерді бекіту, бөлшектер мен тораптарды желімдеу;

материалдың негізіндегі көркемдік құндылығы мен декоративтік сапасын сақтай отырып ою.

594. Білуге тиіс:

мүйіз бен сүйектен бедерлі, тегіс рельефті және көлемді көркем ою және көп фактуралы бұйымдарды арнайы құрылғыларды пайдалана отырып ою тәсілдері;

мүйіз бен сүйектен оюдың дәстүрлі тәсілдері.

595. Жұмыс үлгілері:

көркем ою:

"Жолаушы туралы хабар", "Шынашақтай ер", "Көреген Олег", "Шалқан" типті мүсіндер.

Параграф 6. Мүйіз бен сүйекті аралаушы, 3-разряд

596. Жұмыс сипаттамасы:

сүйек пен мүйізден жасалған қарапайым және күрделігі орташа бұйымдарға арналған жиектер мен сақиналарды белгіленген өлшем бойынша циркульдік арада аралау;

мүйіз пластиналарды ашу және қажетті өлшемді плашкаларға аралау;

ыдыстарға салу;

циркульдік араны сынау;

тістерді қайрау, араны мүйіз бен сүйекті тиісті аралауға орнату;

жабдықты баптау.

597. Білуге тиіс:

циркульдік араның құрылысы мен пайдалану қағидалары;

тістерді ажырату және қайрау қағидалары;

мүйіз бен сүйектің сорттары мен сапасы, мүйіз бен сүйекті тиімді аралау тәсілдері;

бұйымдардың әртүрлі түрлеріне арналған мүйіз бен сүйектің құрылысы мен мақсаты.

598. Жұмыс үлгілері:

1) мүйіз бен сүйектен жасалған кулон – аралау;

2) тарақ пен шаш түйреуіштер жасайтын мүйіз бен сүйектің пластиналары – аралау.

Параграф 7. Мүйіз бен сүйекті аралаушы, 4-разряд

599. Жұмыс сипаттамасы:

мүйіз бен сүйектен жасалған күрделі бірегей көркем бұйымдардың дайындамаларын белгіленген сызбалар мен өлшемдер бойынша аң-құстардың, адамның дене тұрқының анатомиялық құрылысы мен пропорциясына сәйкес циркульдік арамен және қолмен аралау;

мүйізді тиісті реңк пен декоративтік сапасы бойынша таңдау;

шикізатты тиімді пайдалану және дайындамалардың ажырауының алдын алу;

дайындамаларды өлшемі мен мақсаты бойынша орналастыру.

600. Білуге тиіс:

әр түрлі көркем бұйымдарды жасауға арналған мүйіз бен сүйектің құрылысы мен айырықша белгілері;

жан-жануарлар мен құстардың пропорциясы мен анатомиялық құрылысы.

601. Жұмыс үлгілері:

аралау:

1) көркем бұйымдарды инкрустациялауға, фигуралық мүсін мен композицияларға арналған мүйіз бен сүйектен жасалған дайындамалар;

2) алқа, сақина, білезіктерге арналған мүйіз бен сүйектен жасалған фигуралық пластиналар.

Параграф 8. Мүйіз бен сүйекті сұрыптаушы, 3-разряд

602. Жұмыс сипаттамасы:

мүйіз бен сүйекті сапасы мен мақсаты бойынша сұрыптау;

мүйіз бен сүйекті техникалық талаптарға сәйкес өңдеу үшін дайындау;

мүйізді маңдайдан және өзектен нығыздауға салып немесе циркулярлық арамен ажырату;

сүйекті майсыздандыру және ағарту.

603. Білуге тиіс:

мүйіз бен сүйекті қабылдау мен сұрыптауға қойылатын техникалық талаптар;

мүйіз бен сүйектің техникалық талаптары;

сапасы мен қасиеттері;

қызмет көрсетілетін жабдық пен құралдың құрылысы;

жұмыс қағидаты мен пайдалану қағидалары;

сүйекті майсыздандыру және ағарту, сондай-ақ сүйекті бастапқы өңдеу технологиялық процессі;

мүйіз бен сүйектің ақаулықтары, оларды түзету әдістері.

Параграф 9. Мүйіз жоңқасын ұнтақтаушы, 2-разряд

604. Жұмыс сипаттамасы:

мүйіз жоңқасын ұнтақтау;

салынатын мүйіз жоңқаның сапасын тексеру;

мүйіз жоңқасын дайындау, өлшеу, мөлшерлеу және диірменге салу;

ұнтақтау процессін бақылау;

қызмет көрсетілетін жабдықты баптау.

605. Білуге тиіс:

әртүрлі бұйымдарға арналған мүйіз жоңқаны ұнтақтау қағидалары мен дәрежесі;

қолданылатын жабдықтың құрылысы және пайдалану қағидалары туралы негізгі мәліметтер, жабдыққа тегістеп салу қағидалары;

мүйіздің техникалық шарттары, мүйізді, мүйіз жоңқа мен ұнтақты сақтау қағидалары.

Параграф 10. Мүйіз пластиналарын түзетуші, 3-разряд

606. Жұмыс сипаттамасы:

мүйіз пластиналарын көрікте, пеште немесе арнайы құрылғыларда қыздыру-булау;

мүйіз пластиналарын нығыздауға толық түзетілгенге дейін түзету;

аспаптардың көмегімен қыздыру температурасын айқындау;

көріктің, пештің және арнайы құрылғылар мен нығыздаудың жұмысын реттеу;

қыздыру температурасы мен нығыздаудың күшін технологиялық процеске сәйкес сақтау.

607. Білуге тиіс:

мүйізді жуудың технологиялық процесі;

қолданылатын жабдықтың құрылысы, жұмыс қағидаты мен пайдалану қағидалары;

мүйіздің техникалық шарттары, қасиеттері мен сапасы;

қыздырудың белгіленген режимін сақтамаған жағдайда туындайтын мүйіз пластиналардың ақаулықтары, олардың алдын алу және жою тәсілдері, қолданылатын жанармайдың қасиеттері.

Параграф 11. Мүйіз ұнтағынан жасалған бұйымдарды нығыздаушы, 3-разряд

608. Жұмыс сипаттамасы:

мүйіз ұнтағынан жасалған әртүрлі бұйымдарды нығыздау;

нығыздауыш-қалыпқа себу, қалыпты нығыздауға қою;

қызмет көрсетілетін жабдықтарды баптау және ретке келтіру;

жасалатын бөлшектерді үлгілер, шаблондар немесе өлшеу құралдары бойынша тексеру;

бақылау-өлшеу және реттеу аспаптарының көрсеткіштерін бақылау.

609. Білуге тиіс:

мүйіз ұнтақтан жасалған бұйымдарды нығыздаудың технологиялық процесі;

қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылысы, жұмыс қағидаты мен пайдалану қағидалары;

нығыздауыш-қалыптың құрылысы, дайындау қағидалары мен орнату тәсілдері;

мүйіз ұнтаққа және жасалатын бұйымдарға қойылатын техникалық талаптар;

бақылау-өлшеу және кесу аспаптарының мақсаты мен қолданылу шарттары.

Параграф 12. Сүйек пен мүйізден бұйым кесуші, 2-разряд

610. Жұмыс сипаттамасы:

тарақтың тістерін арнайы станокта біркелкі және дәлме-дәл қайрау;

құрал мен станокты жұмысқа дайындау. пластинаны трафарет бойынша белгілеу.

611. Білуге тиіс:

тарақтың тістерін қайраудың технологиялық процесі мен тәсілдері;

тістерін қайрауға арналған станоктардың құрылысы, жұмыс қағидаты мен пайдалану қағидалары;

құралды орнату, салыстыру және қайрау қағидалары;

сүйек пен мүйіздің техникалық шарттары, қасиеттері мен сапасы.

Параграф 13. Сүйек пен мүйізден бұйым кесуші, 3-разряд

612. Жұмыс сипаттамасы:

тарақтың және арасы жиі өзге де заттардың тістерін дискілі арамен кесу;

дискілік араларды баптау, ретке келтіру және қайрау;

ара мен құрылғыларды орнату, салыстыру;

негізгі формадан және өлшемнен ауытқу болған кезде одан әрі өңдеу үшін пластиналардың, плашкалардың жарамдылық дәрежесін айқындау.

613. Білуге тиіс:

тарақтың тағы өзге бұйымдардың тістерін кесудің технологиялық процессі мен тәсілдері;

дискілік араның құрылысы;

жұмыс қағидаты және пайдалану қағидалары;

араны тістің жиілігі мен кесілу тереңдігіне байланысты реттеу қағидалары.

Параграф 14. Сүйек пен мүйізден жасалған бұйымдарды өңдеуші, 2-разряд

614. Жұмыс сипаттамасы:

мүйіз бен сүйектен жасалған жартылай дайын өнімдер мен қарапайым конфигурациялы көркем бұйымдарды фрезерлік қайрау станоктарында және аршу шеңберлерінде өңдеу;

бұрғылау станоктарында түймеден тесік (көз) бұрғылау.

615. Білуге тиіс:

қызмет көрсетілетін жабдықтардың мақсаты мен жұмыс қағидаты;

қолданылатын кесу құралы, оны толтыру және қайрау қағидалары;

мүйіз бен сүйектің қасиеттері.

616. Жұмыс үлгілері:

тіс щеткасының корпусы мен кесіктері – фрезерлеу.

Параграф 15. Сүйек пен мүйізден жасалған бұйымдарды өңдеуші, 3-разряд

617. Жұмыс сипаттамасы:

мүйіз бен сүйектен жасалған жартылай дайын өнімдер мен күрделігі орташа конфигурациялы көркем бұйымдарды токарлық, фрезерлік және бұрғылау станоктарында үлгілер мен эскиздер бойынша өңдеу;

мүйіз плашкадан жасалған түймелерді белгілеу және кесу;

бұйымдардан саңылауларды көлденең бұрғылау;

станоктардың жұмысын реттеу.

618. Білуге тиіс:

қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылысы, пайдалану және реттеу қағидалары;

фрезаны, құрылғы мен бұрғыны қайрау және түзету қағидалары;

өңделетін бұйымдарға қойылатын техникалық талаптар.

619. Жұмыс үлгілері:

1) моншақ, дойбы тасы– токарлық өңдеу;

2) тоқу ілмегі – фрезерлеу;

3) түйреуіш, запонкалар, ине сауыттар – фрезерлеу және бұрғылау.

Параграф 16. Сүйек пен мүйізден жасалған бұйымдарды өңдеуші, 4-разряд

620. Жұмыс сипаттамасы:

мүйіз бен сүйектен жасалған жартылай дайын өнімдер мен күрделі конфигурациялы көркем бұйымдарды токарлық, фрезерлік және бұрғылау станоктарында үлгілер мен эскиздер бойынша өңдеу;

көлемді көркем бұйымдарды сыдыру, бұйымдардың ауқымын техникалық талаптарға сәйкес сақтау;

операциялардың технологиялық жүйелілігін белгілеу;

металл шеңберлерді қыздыру және силикат желімнің көмегімен оларға зімпара қағазды жапсыру;

бұрғылаудың тереңдігіне шектеу белгілеу;

станоктарды ретке келтіру.

621. Білуге тиіс:

қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылысы, пайдалану және реттеу қағидалары, мүйіз бен сүйектен жасалған бұйымдарды өңдеудің технологиялық процесі;

көркем бұйымдарды жасауға арналған мүйіз бен сүйектің әр түрлі түрлерінің мақсаты;

металл шеңберлерді қыздыру және оларға зімпара қағазды жапсыру қағидалары;

құстар мен жануарлар фигурасының анатомиялық құрылысы;

бақылау-өлшеу құралдары мен бекіту құрылғыларының қолданылу қағидалары.

622. Жұмыс үлгілері:

1) білезіктер, мүсін – фрезерлеу және бұрғылау;

2) қақпақтар, жапырақшалар – станокта сыдыру;

3) плашкалар – сыдыру және жиектеу;

4) аң-құстардың дене тұрқы – сыдыру;

5) мундштук, опа сауыты, бұранда тілінген түтік – токарлық өңдеу.

Параграф 17. Сүйек пен мүйізден жасалған бұйымдарды өңдеуші, 5-разряд

623. Жұмыс сипаттамасы:

мүйіз бен сүйектен жасалған жартылай дайын өнімдер мен аса күрделі конфигурациялы көркем бұйымдарды станоктарда үлгілер мен эскиздер бойынша өңдеу;

іші бос, аса дәлдікті және мұқият өңдеуді талап ететін көркем бұйымдарды жасау.

624. Білуге тиіс:

қызмет көрсетілетін станоктардың кинематикалық схемасы;

сызбаларды оқу, квалитеттер (дәлдік сыныптары) және сәйкессіздік өлшемдері (өңдеу тазалығы сыныптары).

625. Жұмыс үлгілері:

кубоктар, құмыралар, туалет заттары – өңдеу.

10-тарау. Тастан көркемөнер бұйымдарын өндіру жұмыстарына арналған разрядтар бойынша жұмысшы кәсіптерінің тарифтік-біліктілік сипаттамалары

Параграф 1. Тас кесуші, 2-разряд

626. Жұмыс сипаттамасы:

анағұрлым жоғары білікті тас кесушінің басшылығымен қолмен жұмсақ жынысты тастан жасалған көркемөнер бұйымдарын кесу;

бұрышты тегістеу, дайындау.

627. Білуге тиіс:

тас кесудің қарапайым жолдары;

тас жыныстары мен олардың қасиеті;

аспаптарды қолдану қағидалары.

Параграф 2. Тас кесуші, 3-разряд

628. Жұмыс сипаттамасы:

түрлі құрылғыларды пайдалана отырып жұмсақ жынысты тастан қарапайым формадағы көркемөнер бұйымдарын кесу;

түсі және суретіне қарай тасты таңдау;

фигуралар мен бюсті блоктарын қолмен бұрғылау және жару;

анағұрлым жоғары білікті кесушінің басшылығымен тұғырларға фигураларды, бюстілер мен барельефтерді орнату;

қызмет көрсетілетін станоктарды баптау.

629. Білуге тиіс:

қарапайым формадағы тасты көркемдеп кесу жолдары;

қызмет көрсетілетін жабдықтардың, құрылғылар мен аспаптардың құрылымы мен баптау қағидалары;

кесетін аспапты қайрау қағидалары;

декоративтік тастардың техникалық шарттары мен қасиеті;

тегіс және тік бұрышты блоктарды бұрғылау қағидалары;

түрлі абразивтік аспаптардың байлауына қарай қасиеті.

630. Жұмыс үлгілері:

1) күл салғыштар;

2) жазба аспаптары;

3) "Түлкі мен бүркіт" үлгісіндегі үстелге қоятын скульптура – көркемдеп кесу.

Параграф 3. Тас кесуші, 4-разряд

631. Жұмыс сипаттамасы:

"Моос" шкаласы (қаттылықтың минералогиялық шкаласы) бойынша 7 бірлікке дейінгі қаттылықтағы тастан жасалған орташа күрделіктегі көркемөнер бұйымдарын қолмен кесу;

блоктарды пневмоаспаппен белгілеу және бұрғылау;

горельефтер мен барельефтерді даяр белгілер бойынша оспицовкалау;

тастың бетін фактуралық өңдеу;

келтек ағаш және академиялық шрифтілердің көлденең бетінде әріп белгілерін кесу;

анағұрлым жоғары білікті кесушінің басшылығымен құмыраларды кесу;

күрделі емес оюлы барельефтердің, киім фактуралары, фигуралары мен бюстілердің шар тәрізді беттерін, шығыңқы оюын тегістеу және жылтырату;

жарылған және шығыңқы жерлерін тегістеу, оларды жылтырату;

бөлшектерді ыстықтай және суықтай балауыздау.

632. Білуге тиіс:

орташа күрделіктегі тастан көркемдеп кесу жолдары, қызмет көрсетілетін жабдықтарды пайдалану қағидалары;

барлық түрдегі мастика және шпаклевкалардың қасиеті мен әзірлеу қағидалары;

аспапты қайрау және термоөңдеу бұрышы, түрлі тастардың қасиеті және оларды өңдеу ерекшеліктері;

тастан жасалған көркемөнер бұйымдарына қойылатын техникалық талаптар.

633. Жұмыс үлгілері:

1) туалет құмыралары;

2) жарық беретін сувенирлер;

3) құс және жануарлардың фигуралары – көркемдеп кесу.

Параграф 4. Тас кесуші, 5-разряд

634. Жұмыс сипаттамасы:

"Моос" шкаласы (қаттылықтың минералогиялық шкаласы) бойынша қаттылығы 7 бірлікке дейінгі тастан жасалған күрделі формадағы көркемөнер бұйымдарын қолмен кесу;

түрлі тас жыныстарын күрделі емес инкрустациялау;

бөлшектердің қарапайым мозаикалы фрагменттері немесе бөлшектерін жасау;

құмыралардың сәулет бөлшектерін, сондай-ақ түрлі жазықтықтағы кез келген шрифтінің әріп белгілерін кесу;

сәулет өнері туындыларын, сондай-ақ әріп белгілерін жону, тегістеу, жылтырату;

ғимараттар мен тұғырларға биіктігі 2 метрге дейінгі фигураларды, құмыраларды, барельефтерді, мемориалды тақталар мен сәулет өнері мүсіндерін орнату.

635. Білуге тиіс:

күрделі формадағы, күрделі емес инкрустацияланған бұйымдарды, мозаиканы көркемдеп кесу жолдары;

тастың физикалық-механикалық қасиеті және оларды өңдеу ерекшеліктері;

жазықтықтарды тексеру тәсілдері және оларды бұрыштық, рейка және қапсырма бойынша орналастыру, абразивтік материалдарды, мастикаларды, желімдердің қасиеті және пайдалану қағидалары;

адам мен жануарлардың пластикалық анатомиясы туралы негізгі түсініктер.

636. Жұмыс үлгілері:

1) биіктігі 1 метрге дейінгі оюлы құмыралар – көркемдеп кесу;

2) виньеткалар, веноктар, мемориалды тақталар, капительдер; картуштар, эмблемалар – көркемдеп кесу;

3) мозаикалы панно – жасау;

4) нығыздауыш бюварлар – инкрустациялау.

Параграф 5. Тас кесуші, 6-разряд

637. Жұмыс сипаттамасы:

"Моос" шкаласы (қаттылықтың минералогиялық шкаласы) бойынша қаттылығы 7 бірліктен жоғары тастан жасалған күрделі формадағы көркемөнер бұйымдарын қолмен кесу;

күрделі инкрустациялау және мозаика;

тік бұрышты, шығыңқы, иілген және шар тәріздес беті бар күрделі көлемді көркемөнер бұйымдарды кесу;

ерекше күрделі сәулет өнері туындыларын, сондай-ақ әріп белгілерін жону, тегістеу, жылтырату;

ғимараттар мен тұғырларға биіктігі 2 метрден асатын фигураларды, құмыраларды, барельефтерді, мемориалды тақталар мен сәулет өнері мүсіндерін орнату;

бюстілердегі, ескерткіштердегі, тұғырлардағы "шуба" фактурасын жасау;

төмендеу білікті кесушінің жұмысын басқару.

638. Білуге тиіс:

ерекше күрделі формадағы, күрделі инкрустацияланған бұйымдарды, мозаиканы көркемдеп кесу жолдары;

кристалл түзіліміне байланысты тасты өңдеу ерекшеліктері;

бірнеше блоктан тұратын бұйымдарды жасау үшін тасты таңдау қағидалары;

түпнұсқаларды көшірмелеу қағидалары мен жолдары;

бөлшектер мен тораптарды форма бойынша ауыл салмақты және күрделі орнату тәсілдері;

шикізат, материалдардың сапасына қойылатын техникалық талаптар.

639. Жұмыс үлгілері:

1) мозаикалы портреттер – жасау;

2) биіктігі 1 м-ден асатын мозаикалы құмыралар – көркемдеп кесу;

3) мозаикалы портреттер – жасау;

4) малахиттен жасалған сервиздер – жасау.

Параграф 6. Тас токары, 2-разряд

640. Жұмыс сипаттамасы:

үлгілер, сызбалар, эскиздер бойынша түрлі жынысты тастан жасалған қарапайым формадағы бөлшектерді токарлық өңдеу;

аспапты қайрау және түзету.

641. Білуге тиіс:

тастан жасалған қарапайым формадағы бөлшектерді өңдеу жолдары;

қызмет көрсетілетін жабдықтардың қызметі мен жұмыс принципі;

аспапты қолдану, орнату, қайрау және түзету қағидалары;

кедір-бұдырлықтың шектері, квалитеттері мен параметрлері туралы негізгі мәліметтер.

642. Жұмыс үлгілері:

1) қораптар;

2) қақпақтар;

3) лотоктар;

4) күл салғыштар – токарлық өңдеу.

Параграф 7. Тас токары, 3-разряд

643. Жұмыс сипаттамасы:

үлгілер, сызбалар, эскиздер бойынша түрлі жынысты тастан жасалған орташа күрделіктегі және күрделі формадағы бөлшектерді токарлық өңдеу;

қызмет көрсетілетін жабдықты баптау;

құрылғылардағы бөлшектерді орнату және бекіту.

644. Білуге тиіс:

тастан жасалған күрделі формадағы және орташа күрделіктегі бөлшектерді өңдеу жолдары;

қолданылатын жабдықтардың, әмбебап және арнайы құрылғылардың құрылысы, баптау қағидалары;

өңделетін материалдардың негізгі қасиеттері;

кесетін аспаптың геометриясы мен жасау тәсілдері.

645. Жұмыс үлгілері:

1) құмыралар;

2) стопкалар;

3) ұстағыштар мен фигуралы қолсаптар – токарлық өңдеу.

Параграф 8. Тас токары, 4-разряд

646. Жұмыс сипаттамасы:

үлгілер, сызбалар, эскиздер бойынша түрлі жынысты тастан жасалған ерекше күрделі формадағы бөлшектерді токарлық өңдеу;

кесу операциялары мен режимдерінің технологиялық кезектілігін орнату.

647. Білуге тиіс:

тастан жасалған ерекше күрделі формадағы бөлшектерді өңдеу жолдары;

қызмет көрсетілетін жабдықтардың кинематикалық схемалары мен дәлдігін тексеру қағидалары;

ерекше күрделі бөлшектерді орнату, бекіту және тексеру тәсілдері мен өңдеудің технологиялық кезектілігін айқындау қағидалары;

өңделетін материалдың техникалық шарттары.

648. Жұмыс үлгілері:

1) кубиктер;

2) шамдар – токарлық өңдеу.

Параграф 9. Тастан жасалған бұйымдарды монтаждаушы, 2-разряд

649. Жұмыс сипаттамалары:

бөлшектерді бекіте отырып тастың түрлі жыныстарынан қарапайым және орташа күрделіктегі көркемөнер бұйымдарын монтаждау және жинақтау;

саңылау бұрғылау;

желімді рецепті бойынша әзірлеу;

шкант әзірлеу, бөлшектерді шкантқа отырғызу және желімдеу;

бөлшектерді тазалау және шаю;

бұйымдарды монтаждау және жинақтауда дайындық жұмыстарын орындау.

650. Білуге тиіс:

құрылымы мен түсіне қарай бөлшектерді іріктей отырып тастан жасалған қарапайым және орташа күрделіктегі көркемөнер бұйымдарын монтаждау жолдары;

тас жыныстары мен оның қасиеті, қызмет көрсетілетін жабдықтардың қызметі және жұмыс принципі;

бұйымдарды монтаждау және желімдеуде қолданылатын желім және мастикалардың қасиеті мен сапасы, монтаждалатын бұйымдардың техникалық шарттары.

651. Жұмыс үлгілері:

1) металл бөлшектер – тастан жасалған сувенирлерге жапсыру;

2) литотекалар – негізін желімдеу;

3) туалет жинақтары – бөлшектерді түсіне және құрылымына қарай іріктеу, оларды монтаждау;

4) декоративтік шамдар – жарықтандыру арматурасын монтаждау.

Параграф 10. Тастан жасалған бұйымдарды монтаждаушы, 3-разряд

652. Жұмыс сипаттамалары:

тастан жасалған күрделі және ерекше күрделі бұйымдарды монтаждау;

күрделі бөлшектерді белгілеу және қиыстыру;

бұйымдарды монтаждауда табылған ақаулықтарды жою;

қызмет көрсетілетін жабдықтарды баптау.

653. Білуге тиіс:

тастың түрлі жыныстан жасалған күрделі және ерекше күрделі көркемөнер бұйымдарды монтаждау жолдары;

қызмет көрсететін жабдықтардың құрылымы мен баптау қағидалары;

монтаждалатын бұйымдардың техникалық шарттары;

желім және мастика әзірлеу тәсілі.

654. Жұмыс үлгілері:

1) декоративтік құмыралар – монтаждау;

2) кәмпит салғыш, кубоктар, қобдишалар – монтаждау;

3) панно, плакеткалар – суретін таңдау, негізге желімдеу.

Параграф 11. Тасты аралап кесуші 2-разряд

655. Жұмыс сипаттамасы:

белгіленген мөлшердегі дайындамалардың түрлі үлгілері бойынша жұмсақ жынысты тасты аралап кесу;

тастың декоративтік ерекшеліктерін ескере отырып шаблондар мен сызбалар бойынша тегіс дайындамаларды арамен қиялай кесу;

түсті әйнекті пластиналарға және дайындамаларды алмас аспапты пайдалана отырып аралап кесу.

656. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтың қызметі мен жұмыс принципі және пайдалану қағидалары;

аспапты қолдану қағидалары;

жұмсақ жынысты түрлі түсті және тасты кесу және арамен кесу режимдері, тастың қасиеті мен жыныстары.

Параграф 12. Тасты аралап кесуші, 3-разряд

657. Жұмыс сипаттамасы:

тастың декоративтік ерекшеліктерін ескере отырып белгіленген мөлшердегі түрлі үлгідегі дайындамалардағы "Моос" шкаласы (қаттылықтың минералогиялық шкаласы) бойынша 7 бірлікке дейін қатты жынысты тасты аралап кесу;

шаблондар мен сызбалар бойынша скульптуралардың дайындамаларын арамен кесу;

станоктарды баптау.

658. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтың құрылымы мен баптау қағидалары;

скульптураға арналған блоктарды, плиталарға қатты жынысты тастарды кесудің технологиялық процесі;

тас жыныстары, олардың қаттылығы, түрлі тас жыныстарын арамен кесуде қолданылатын аспапты орнату және қайрау қағидалары;

майлау-салқындату сұйықтықтарының қасиеті мен пайдалану қағидалары.

Параграф 13. Тасты аралап кесуші, 4-разряд

659. Жұмыс сипаттамасы:

белгіленген формадағы және мөлшердегі алмастан өзге, дайындамалардың түрлі үлгілеріне "Моос" шкаласы (қаттылықтың минералогиялық шкаласы) бойынша 7 бірліктен асатын қатты жынысты тасты аралап кесу;

тасты барынша аз шығын және қалдықсыз кесу.

660. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтың құрылымы мен кинематикалық схемалары;

аспапты орнату, бекіту, тегістеу және реттеу қағидалары;

аспаптың жарамсыздану деңгейін айқындау қағидалары;

тасты барынша аз қалдық және шығынсын кесу қағидалары.

Параграф 14. Тасты егеулеуші, 2-разряд

661. Жұмыс сипаттамасы:

белгі немесе шаблон бойынша станокта және қолмен тік бұрышты конфигурациялы тастан жасалған бөлшекті арамен кесу және тазарту;

аспапты ауыстыру. бұйымдарды сұрыптау және оларды кесуге дайындау.

662. Білуге тиіс:

арамен кесу және тазалау қағидалары мен жолдары;

қызмет көрсетілетін жабдықтың қызметі мен қолдану принципі;

аспаптарды қолдану қағидалары;

тастан жасалған бөлшектердің техникалық шарттары.

Параграф 15. Тасты егеулеуші, 3-разряд

663. Жұмыс сипаттамасы:

шаблон және бұрыштық бойынша қисық сызықты конфигурациялы тастан жасалған бөлшекті арамен кесу және тазарту;

паздарды, ұяшықтар мен ішкі жолақтарды таңдау;

станоктарды баптау және майлау.

664. Білуге тиіс:

қолданылатын жабдықтардың құрылымы мен баптау және техникалық қызмет көрсету қағидалары;

аспаптарды қайрау тәсілдері;

тас жыныстары.

11-тарау. Тері және былғарыдан көркем бұйымдар жасау өндірісі жұмыстарына арналған разрядтар бойынша жұмысшы кәсіптерінің тарифтік-біліктілік сипаттамалары

Параграф 1. Былғары бөлшектерді тегістеуші, 3-разряд

665. Жұмыс сипаттамасы:

қатты былғарыдан жасалған былғары бөлшектердің өн бойын және жиектерін пышақтың көмегімен қолмен немесе арнайы машинамен стандарттар мен техникалық шарттарда көзделген нормативтерге сәйкес қажетті қалыңдыққа дейін тегістеу;

жабдықтың жұмысын реттеу.

666. Білуге тиіс:

қатты былғарыдан жасалған бөлшектерді тегістеу тәсілдері;

олар жасалған материалдардың қасиеттері;

былғарының мемлекеттік стандарттары мен техникалық шарттары;

жабдықты реттеу қағидалары.

Параграф 2. Былғары бөлшектерді тегістеуші, 4-разряд

667. Жұмыс сипаттамасы:

жұмсақ былғарыдан жасалған былғары бөлшектердің өн бойын және жиектерін пышақтың көмегімен қолмен немесе арнайы машинамен стандарттар мен техникалық шарттарда көзделген нормативтерге сәйкес қажетті қалыңдыққа дейін тегістеу;

жабдықты реттеу.

668. Білуге тиіс:

жұмсақ былғарыдан жасалған бөлшектерді тегістеу тәсілдері;

пышақ пен машинаны пайдалану қағидалары;

жабдықты реттеу қағидалары.

Параграф 3. Былғары мен үлбірге кестеші, 4-разряд

669. Жұмыс сипаттамасы:

үлбір мен былғарыға қарапайым және күрделігі орташа суреттерді қылмен, бисермен көркемдеп тігу, бұйымдарды тігу мен өңдеудің ұлттық техникасымен орындалған фактуралық тігіспен, үлбір, былғары, күдері, спилктен жасалған аппликациямен өңдеу;

қарапайым және күрделігі орташа ою-өрнек мотивтерін үлбір мозайкасы техникасымен орындау;

жүнді қию;

шелді өсімдік бояулармен бояу.

670. Білуге тиіс:

үлбір мен былғарыға қылмен, бисермен кестелеу технологиясы;

аппликациямен өңдеу тәсілдері;

қарапайым және күрделігі орташа үлбір мозайкаларды орындау тәсілдері;

үлбірді кесу техникасы;

шелді бояу технологиясы;

пайдаланылатын бояу, қолданылатын жабдықтың құрылысы мен жұмыс қағидаты.

671. Жұмыс үлгілері:

көркемдеп кесте тігу:

1) үлбірден жасалған түйреуіш;

2) былғары мен үлбірден жасалған әйкел.

Параграф 4. Былғары мен үлбірге кестеші, 5-разряд

672. Жұмыс сипаттамасы:

үлбір мен былғарыға күрделі суреттерді қылмен, бисермен көркемдеп тігу, бұйымдарды тігу мен өңдеудің ұлттық техникасымен орындалған күрделі фактуралық тігіспен, үлбір, былғары, күдері, спилктен жасалған аппликациямен өңдеу;

күрделі ою-өрнек мотивтерін үлбір мозайка техникасымен орындау;

бұйымдарды қосарлама өріммен өру;

бұйымдарды ылғалдау және декоративтік тігіспен тігу.

673. Білуге тиіс:

үлбір мен былғарыдан күрделі өрнектерді кестелеу технологиясы;

ұлттық үлбір өрнектері мен аппликацияларының түрлері мен оларды орындау тәртібі;

дәстүрлі ұлттық тігістердің түрлері мен оларды орындау техникасы;

күрделі үлбір мозайканы орындау тәсілдері.

674. Жұмыс үлгілері:

1) кілем – үлбір мозайка;

2) сөмке – көркемдеп кесте тігу.

Параграф 5. Былғары мен үлбірге кестеші, 6-разряд

675. Жұмыс сипаттамасы:

үлбір мен былғарыға аса күрделі суреттерді қылмен, бисермен көркемдеп тігу, бұйымдарды тігу мен өңдеудің ұлттық техникасымен орындалған күрделі фактуралық тігіспен, үлбір, былғары, күдері, спилктен жасалған аппликациямен өңдеу;

бірегей және көрмелік үлбір бұйымдарды орындау;

аса күрделі мозаикалық ою-өрнекті таңдау және жасау;

үлбірден жасалған бұйымның бөлшектерін техникалық талаптар мен үлбірді пайдалану белгіленген нормаларға сәйкес шаблон бойынша пішу;

пішілген бұйымдардың сапасын тексеру, ақаулықтарды жою;

бұйымды ылғалдау, тері илеу тігісімен тігу, бөлшектерді желімнің көмегімен біріктіру, кептіру.

676. Білуге тиіс:

үлбір мен былғарыдан ұлттық бұйымдарды тігудің технологиялық кезектілігі;

бұғы мен жылқы камусқа, дайын бұйымдардың сапасына қойылатын техникалық талаптар;

үлбір мен қосымша материалды жұмсау және пайдалану нормасы, кептіру режимі.

677. Жұмыс үлгілері:

1) ұлттық киім – пішу, тігу, көркем кестелеу және мозаика;

2) кебіс – пішу, тігу, көркем кестелеу және мозаика.

Параграф 6. Былғары мен үлбірден бұйымдар құрастырушы, 2-разряд

678. Жұмыс сипаттамасы:

біліктілігі анағұрлым жоғары құрастырушының басшылығымен былғары мен үлбірден жасалған көркем бұйымдарды қолмен құрастыру;

қолмен немесе матрицалардың көмегімен бұйымның жиектерінде саңылау жасау;

былғарыдан жасалған бұйымдардың жиектерін қарапайым қол өріммен өру.

679. Білуге тиіс:

салынатын саңылаулардың орналасуы мен формасы, олардың арасындағы қашықтық;

өру тәсілдері, өруде қолданылатын материалдар.

Параграф 7. Былғары мен үлбірден бұйымдар құрастырушы, 3-разряд

680. Жұмыс сипаттамасы:

былғары мен үлбірден жасалған қарапайым көркем бұйымдарды қолмен құрастыру;

әр түрлі бұйымдардың жиектерін күрделі қосарлы өріммен өру;

машинада қарапайым көркем бұйымдарды тігу;

машинаның жұмысын реттеу.

681. Білуге тиіс:

былғары мен үлбірден жасалған қарапайым бұйымдарды құрастыру тәсілдері;

тігілетін бұйымдардың түрлері мен үлгілері;

тігін машиналарының жұмыс принципі және реттеу қағидалары.

682. Жұмыс үлгілері:

1) қолғап – құрастыру;

2) портмоне, әмиян – өру, құрастыру.

Параграф 8. Былғары мен үлбірден бұйымдар құрастырушы, 4-разряд

683. Жұмыс сипаттамасы:

былғары мен үлбірден жасалған күрделігі орташа көркем бұйымдарды қолмен құрастыру;

көркем бұйымдарға декоративтік өрім жасауды орындау;

күрделігі орташа көркем бұйымдарды машинада тігу.

684. Білуге тиіс:

былғары мен үлбірден жасалған күрделігі орташа бұйымдарды құрастыру тәсілдері;

материалдардың құрылысы, тігін машиналарының құрылысы.

685. Жұмыс үлгілері:

құрастыру және өру:

1) кітапшалар;

2) кітаптардың тысы;

3) портфель;

4) әйелдердің сөмкесі.

Параграф 9. Былғары мен үлбірден бұйымдар құрастырушы, 5-разряд

686. Жұмыс сипаттамасы:

былғары мен үлбірден жасалған күрделі көркем бұйымдарды эскиздер мен реңктер бойынша жекелеген бөлшектерін өңдей және қиыстыра отырып қолмен құрастыру;

күрделі көркем бұйымдарды машинамен тігу;

көркем мұқаба жасау;

машинаны баптау.

687. Білуге тиіс:

былғары мен үлбірден жасалған күрделі көркем бұйымдарды құрастыру тәсілдері;

түптеу жұмыстарының технологиясы;

түптеу материалдарын жазу әдістері.

688. Жұмыс үлгілері:

1) кәдесыйлық, мерейтойлық, факсимильді және қағаз альбомдар – құрастыру;

2) унттың – үстіңгі бөлігін тігу.

Параграф 10. Былғары мен үлбірден бұйымдар құрастырушы, 6-разряд

689. Жұмыс сипаттамасы:

былғары мен үлбірден жасалған аса күрделі көркем бұйымдарды қолмен құрастыру;

көркем бұйымдар өндірісі үшін эскиздер бойынша және эскиздерсіз құрылымдық үлгілерді жасау;

шаблон жасау және былғары мен үлбірді арнайы тапсырыс бойынша пішу;

аса күрделі көркем түптеу жұмыстарын орындау;

біліктілігі анағұрлым төмен құрастырушылардың жұмысына басшылық жасау.

690. Білуге тиіс:

былғары мен үлбірден жасалған аса күрделі көркем бұйымдарды құрастыру тәсілдері;

құрастыру және түптеу жұмыстары кезінде қолданылатын жабдықтардың барлық түрлерінің кинематикалық схемасы;

әмбебап және арнайы құрылғылардың құрылысы мен мақсаты.

691. Жұмыс үлгілері:

1) үстел үстіне қоятын шылым сауыттар – құрастыру;

2) фотосуреттерге арналған қобдишалар – құрастыру.

Параграф 11. Былғары мен үлбірді пішуші, 2-разряд

692. Жұмыс сипаттамасы:

былғарыны, жасанды былғарыны, қағазды, тоқыма мен өзге де материалдарды қарапайым бұйымдар жасау үшін таза және тік кесуді және ауқымы мен контуры бойынша бөлшектердің үлгілер мен эскиздерге сәйкес келуін қамтамасыз ете отырып пішу.

693. Білуге тиіс:

қарапайым бұйымдарды тиімді пішу қағидалары;

пішілетін материалдардың қасиеттері;

шаблондардың тиімді орналасуының әдістері;

материалдарды пайдалану нормасы және қалдықтар нормасы.

694. Жұмыс үлгілері:

пішу:

1) кітапшалар, орауыштар;

2) белдіктер;

3) тараққа арналған сауыт.

Параграф 12. Былғары мен үлбірді пішуші, 3-разряд

695. Жұмыс сипаттамасы:

былғарыны, жасанды былғарыны, қағазды, тоқыма мен өзге де материалдарды күрделігі орташа бұйымдар жасау үшін пішу;

жасанды былғары мен тоқыма материалдарын төсеме бөлшектерін жасау үшін пішу;

үлбірді ылғалдау, теріні рамаға біркелкі керу, шаблондар мен лекалоны дайындалған материалдарға жазу;

жабдықты реттеу және пішу пышақтарын қайрау.

696. Білуге тиіс:

материалдарды күрделігі орташа материалдарға пішу тәсілдері;

пішілетін материалдар пен пішу бөлшектерінің мемлекеттік стандарты мен техникалық шарттары;

жабдықты реттеу және пішу пышақтарын қайрау тәсілдері.

697. Жұмыс үлгілері:

пішу:

1) әмиян;

2) портмоне, құжаттарға арналған қаптама;

3) шылым сауыты.

Параграф 13. Былғары мен үлбірді пішуші 4-разряд

698. Жұмыс сипаттамасы:

былғарыны, жасанды былғарыны, қағазды, тоқыма мен өзге де материалдарды күрделі бұйымдар жасау үшін пішу.

699. Білуге тиіс:

материалдарды күрделі бұйымдарға пішудің тиімді тәсілдері;

жасалатын бұйымдардың мемлекеттік стандарты мен техникалық шарттары;

бұйымның көрсетілген түрі кешеніндегі пішім бөлшектерінің саны.

700. Жұмыс үлгілері:

пішу:

1) үстелге қойылатын блокноттар;

2) портфельдер;

3) тегіс және көлемді кәдесыйлар;

4) сөмкелер.

Параграф 14. Былғары мен үлбірді пішуші, 5-разряд

701. Жұмыс сипаттамасы:

былғарыны, жасанды былғарыны, қағазды, тоқыма мен өзге де материалдарды аса күрделі бұйымдар жасау үшін пішу;

былғары мен үлбірден бірегей және көрмелік бұйымдарды пішу;

702. Білуге тиіс:

материалдарды аса күрделі бұйымдарға пішудің тиімді тәсілдері;

жасалатын бұйымдардың мемлекеттік стандарты мен техникалық шарттары.

703. Жұмыс үлгілері:

пішу:

1) альбомдар;

2) ұлттық киімдегі қуыршақтар;

3) құрамдалған қораптар;

4) ұлттық аяқ киім;

5) құрмет грамоталарына, құжаттарға арналған папкалар.

Параграф 15. Былғарыдан жасалған бұйымдарға сурет салушы, 2-разряд

704. Жұмыс сипаттамасы:

көркем бұйымдарға арналған хромдалған былғарыға салынатын қарапайым суреттердің клишесін қолмен немесе механикалық нығыздаумен өрнек салу.

705. Білуге тиіс:

қарапайым суреттерге өрнек салу тәсілдері;

былғарының негізгі қасиеттері;

қол нығыздауышының құрылысы мен басқару қағидалары.

Параграф 16. Былғарыдан жасалған бұйымдарға сурет салушы, 3-разряд

706. Жұмыс сипаттамасы:

қарапайым геометриялық ою-өрнектер мен бедерлерді хромдалған былғарыға фонына нитро және май бояумен және жиектеріне темперлік бояумен сурет салу;

көркем бұйымдарға арналған хромдалған былғарыға салынатын күрделігі орташа суреттердің клишесін қолмен немесе механикалық нығыздаумен өрнек салу;

суретшінің суретін калькаға ауыстыру;

былғарыдан қарапайым ою-өрнектерді қолмен, құралдармен және құрылғылармен ою: сүйектермен, қашаумен, шеңбермен, сотанмен және қарапайым контурлық желілер мен белгіленген сурет бойынша айшықтар салу.

707. Білуге тиіс:

қарапайым ою-өрнектер мен айшықтарды салу және күрделігі орташа суреттерді өрнектеу тәсілдері;

бояулардың қасиеттері және олардың былғарымен өзара әрекеттесуі;

нығыздауды қыздыру температурасы;

оюды былғарыға тіліп салуға арналған құралды пайдалану қағидалары;

бояуды былғарыға жағу тәсілдері;

кисттің нөмірі және олардың қолданылуы;

қосалқы материалдарды пайдалану қағидалары.

Параграф 17. Былғарыдан жасалған бұйымдарға сурет салушы, 4-разряд

708. Жұмыс сипаттамасы:

күрделігі орташа геометриялық ою-өрнектер мен бедерлерді хромдалған былғарыға нитроанилин және фотобояумен сурет салу;

өсімдікпен иленген былғарыны оған қолмен, щеткамен, қылқаламмен желімді сіңдіре отырып фондау;

көркем бұйымдарға арналған хромдалған былғарыға салынатын күрделігі суреттердің клишесін қолмен немесе механикалық нығыздаумен өрнек салу;

былғарыға суретшінің эскизі бойынша сурет салу;

өсімдік иленген былғарыға өрнектің контурлық-күрделі сызықтарын салу;

былғарыны арнайы құралмен тілу арқылы оған күрделігі орташа оюларды қолмен көркем өрнектеу;

тілу сызығын қажетті тереңдікке қол жеткізгенше өңдеу;

қарапайым шрифтілерді өрнектеу;

техникалық сызбаларды суретшілердің эскиздері бойынша жасау;

суреттерді былғарыдан жасалған бұйымдарға көшіру;

былғарыға лак жағу.

709. Білуге тиіс:

күрделігі орташа ою-өрнектер мен айшықтарды салу және күрделі суреттерді өрнектеу тәсілдері;

шағын бұйымдарға тік және көлбеу сызықтарды қолмен тілу әдіс-тәсілдері;

өрнектерді салуға арналған колерді таңдау қағидалары;

суретті былғарыдан жасалған бұйымға көшіру тәсілдері;

лак жағу әдістері;

құралды термоөңдеу және қайрау қағидалары.

Параграф 18. Былғарыдан жасалған бұйымдарға сурет салушы, 5-разряд

710. Жұмыс сипаттамасы:

колерді, өсімдік, таңбалық және фигуралық композицияларды таңдай отырып, күрделі өрнектерді салу және фольгамен және қоламен қаптау;

күрделі өрнекті, өсімдік, таңбалық композицияларды көркем ою және аса күрделі тегіс өрнекті, өсімдік, таңбалық композицияларды арнайы құралдарды пайдалана отырып қолмен өрнектеу;

суретшінің суреттері бойынша күрделі емес сызықтары мен айшықтары бар шығыңқы рельефке арналған картон кесу;

арнайы массаны дайындау, оны картонға немесе папкаға жағу, былғарымен қаптау және рельефтік айшықтау;

академиялық шрифтіні өрнектеу.

711. Білуге тиіс:

күрделі ою-өрнектер мен айшықтарды салу және аса күрделі суреттерді өрнектеу және ою тәсілдері;

рельефті өрнектеуге арналған арнайы массаны дайындау технологиясы;

тіліктері бойынша түс контурын орындау кезінде былғарыға бояу, фольга және қола жағу тәсілдері;

матрицаны өрнектеуге дайындау қағидалары;

тиісті колерлердің түсін дайындау қағидалары.

Параграф 19. Былғарыдан жасалған бұйымдарға сурет салушы, 6-разряд

712. Жұмыс сипаттамасы:

аса күрделі өрнектерді темперлік және акварель бояумен салу;

аса күрделі өрнекті, өсімдік, таңбалық бедерлерді суретшінің суреттері бойынша рельефті қолмен өрнектеу;

өрнектеудің барлық түрлерін қабат алтынмен жалату;

суретшінің суреттері бойынша күрделі сызықтары мен айшықтары бар шығыңқы рельефке арналған картон кесу;

бірегей және көрмелік бұйымдарды орындау.

713. Білуге тиіс:

аса күрделі өрнектерді салу тәсілдері;

сызықты перспектива, пластикалық анатомия;

кескіндеме, гүл өсіру негіздері;

сызбаларды оқу қағидалары.

12-тарау. Халықтық қолөнер кәсіпшілігі бұйымдарын жасау өндірісі жұмыстарына арналған разрядтар бойынша жұмысшы кәсіптерінің тарифтік-біліктілік сипаттамалары

Параграф 1. Ағаштан көркем бұйымдарды жасаушы, 3-разряд

714. Жұмыс сипаттамасы:

ағаштан қарапайым көркем бұйымдарды жеке композициясы бойынша жасау;

материалдарды таңдау және дайындау, материалдың ылғалдығы мен ақаулығын анықтау;

сүргілеу, аралау, қобдишаның, қораптың бұрыштары мен бүйір қабырғаларын қиыстырып келтіру;

бөлшектерді құрастыру, фанерлеу және айналдыра жапсыру;

бұйымдарға декоративтік элементтерді пайдалану;

қарапайым бұйымдарды токарлық станокта өңдеу;

бұйымдарды тегістеу және жылтырату;

қарапайым суретті контурлық ою, фонын өңдей отырып терең сызылмаған сызықты салу;

қарапайым геометриялық өрнектерді күрделі элементтерді қоспай ою.

715. Білуге тиіс:

токарлық станоктың құрылысы мен жұмыс қағидаттары, баптау, реттеу қағидалары және оны күту;

ағашты ою және ұсталық өңдеуге арналған құралдар;

құралдарды қайрау және түзету қағидалары;

сызу негіздері;

ағаш жыныстары мен ақаулықтары;

желім мен лактың қасиеттері;

контурлық ою тәсілдері;

тегістеу, жылтырату және лактау техникасы фанерлеу тәсілдері, кәсіпшіліктің жергілікті көркем дәстүрлері.

Параграф 2. Ағаштан көркем бұйымдарды жасаушы, 4-разряд

716. Жұмыс сипаттамасы:

ағаштан күрделігі орташа көркем бұйымдарды жеке композициясы бойынша жасау;

бөлшектерді құрастыру, "усқа", "бұрышқа" кесу және ұсталық байламмен қосу, кейіннен кесектей, сүргілей және өңдей отырып тораптар мен бөлшектерді желімдеу;

шпунт пен төрттікті таңдау және раманы құрастыру;

фанераның екі сортынан артық пайдаланбай күрделі емес композицияларды интарсиялау;

күрделігі орташа бұйымдарды токарлық өңдеу;

дәстүрлі халықтық бұйымдардың көшірмесін жасау;

күрделі емес суретті қырлы және ойлы-қырлы етіп ою;

күрделігі орташа бұйымдарды контурлық ою;

қарапайым геометриялық өрнектерді күрделі элементтерді қоса отырып ою;

қарапайым суреттерді жазық рельефті ою;

құралдарды жасау және қайрау.

717. Білуге тиіс:

ағаштың негізгі физикалық-механикалық қасиеттері;

ою, интарсия кезінде қолданылатын құралдарды пайдалану техникасы мен мақсаты;

декоративтік элементтерді орналастыру қағидалары;

үш қырлы, ойлы-қырлы, геометриялық контурлы және жазық рельефті ою тәсілдері;

әр түрлі өрнектердің құрылыс қағидалары;

суретті ойып салу және орналастыру қағидалары.

Параграф 3. Ағаштан көркем бұйымдарды жасаушы, 5-разряд

718. Жұмыс сипаттамасы:

ағаштан күрделі пішінді көркем бұйымдарды жеке композициясы бойынша жасау;

ағашты текстурасы бойынша таңдау, ағаш суретін пайдалану;

бояулардың және қосымша материалдардың көмегімен бұйымның бетін жоғары сапалы өңдеу;

фанераның екіден астам сортын пайдалана отырып, күрделі композицияны интарсиялау;

күрделі пішінді бұйымдар мен олардың бөлшектерін токарлық өңдеу;

бұйымдарды қалпына келтіру;

бұйымдарды ансамбльдерге түсі, пропорциясы, өрнектері мен ағашының текстурасы бойынша жинақтау;

күрделі суреттерді қырлы ою;

фоны доғалданған және іріктелген рельефтегі суретін толық сала отырып жазық рельефті ою;

қарапайым және күрделігі орташа суреттерді айшықты ою;

бейнелеу элементтері мен күрделі композициялық шешімдерді енгізе отырып, геометриялық өрнектерді ою;

элементтерін өрнектей отырып нысандық ою.

719. Білуге тиіс:

ағашты кесу теориясының негіздері;

ағаштың металмен, сүйекпен, перламутрмен, янтарьмен және өзге де материалдармен ағаш текстурасын пайдалана отырып бірігуі;

декоративтік элементтердің есептік арақатынасы;

сурет салу негіздері;

ағаштан бұйымдар жасаудағы ұлттық дәстүрлері.

Параграф 4. Ағаштан көркем бұйымдарды жасаушы, 6-разряд

720. Жұмыс сипаттамасы:

ағаштан аса күрделі көркем бұйымдарды жеке композициясы бойынша жасау;

әр түрлі бояулардың көмегімен бұйымның бетін жоғары сапалы өңдеу;

тік және иілген формаларды фанерлеу;

сүргіленген шпон текстурасын пайдалану;

күрделі халықтық өрнектерді интарсиялау;

дәстүрлі ұлттық жиһаз үлгілерін жасау;

бұйымдарды ансамбльдерге, интерьерге жинақтау;

фигуралық бейіндері күрделі және қуыс бұйым формасына арналған ағаш текстурасын пайдалана отырып, бірегей токарлық бұйымдарды жасау;

фоны барельефті және қатты тереңдетілген күрделі суреттерді, жоғары көркемдік композициялық бұйымдардың күрделі өрнекті және тақырыптық композицияларын жазық рельефті және айшықты ою;

күрделі барельефті мүсін фигуралары және көп фигуралы композицияларды ою;

декоративтік панно ойып жасау;

өрнекті және тақырыптық көп фигуралық композицияларды бұйымдардың күрделі формалары бойынша ою.

721. Білуге тиіс:

сүргіленген шпон, желім фанераның, шикізат пен өзге де материалдардың сапасына қойылатын талаптар;

оюдың барлық түрлерінің тәсілдері мен әдістері;

тауарлық жұмыстардың, күрделі элементтер мен бұйымдардың композициялық шешімдері;

аса күрделі көркем бұйымдарға қойылатын техникалық және эстетикалық талаптар;

халықтық өнердің дамуының негізгі бағыттары.

Параграф 5. Былғарыдан жасалған көркем бұйымдарды жасаушы, 3-разряд

722. Жұмыс сипаттамасы:

суреттері мен өрнектерін халықтық дәстүрде өрнектей отырып, былғарыдан қарапайым формалы көркем бұйымдарды жасау;

былғарыны таңдау және жазу, қалыңдығы бойынша тегістеу;

суреттер мен оюларды бояу;

бұйымдарды қарапайым және құрамдалған өріммен өру.

723. Білуге тиіс:

былғарының стандарттары, көркемдік және техникалық қасиеттері;

қолданылатын материалдардың қасиеттері;

бояулардың былғарымен әрекетесі, былғарының ұсақ ақаулықтарын жою, оюды құру қағидалары;

бірнеше түстің негізгі үйлесімділігі, өрнек салудың техникасы мен тәсілдері;

құралдарды пайдалану тәсілдері;

былғарыдан бұйым жасаудағы халықтық дәстүрлер.

Параграф 6. Былғарыдан жасалған көркем бұйымдарды жасаушы, 4-разряд

724. Жұмыс сипаттамасы:

суреттері мен өрнектерін халықтық дәстүрде өрнектей отырып, былғарыдан күрделігі орташа формалы көркем бұйымдарды жасау;

былғарыдан қолмен күрделігі орташа көркем ою;

колер таңдай отырып, өрнекті бояу;

бұйымдарды күрделі өріммен өру.

725. Білуге тиіс:

көркем бұйымның оюлары мен формаларының арақатынасы мен сәйкестігі;

өрнекті бояуға арналған колерді таңдау қағидалары;

қолданылатын құралдарды термоөңдеу және қайрау қағидалары.

Параграф 7. Былғарыдан жасалған көркем бұйымдарды жасаушы, 5-разряд

726. Жұмыс сипаттамасы:

күрделі ою-өрнек композициясын жеке эскизі бойынша өрнектей отырып, былғарыдан күрделі формалы көркем бұйымдарды жасау;

шығыңқы рельефке арналған күрделі емес айшықтарды картоннан қию;

масса дайындау, оны картонға жағу, былғарымен қаптап жабыстыру;

қолмен тегістеп өрнектеу немесе былғарыдан күрделі композицияларды ою, колер таңдай отырып оларды бояу;

түптеуіштерді жасау.

727. Білуге тиіс:

рельефті өрнектеуге арналған арнайы массаны дайындау қағидалары;

былғарының табиғи айқындылығын анықтау тәсілдері;

түптеу жасаудың технологиялық процесі.

Параграф 8. Былғарыдан жасалған көркем бұйымдарды жасаушы, 6-разряд

728. Жұмыс сипаттамасы:

былғарыдан аса күрделі, бірегей тегіс өрнектелген немесе аса күрделі композициялары ойылған көркем бұйымдарды жасау;

күрделі айшықтардың шығыңқы рельефіне арналған картонды кесу;

өрнектеудің барлық түрлерін табақты алтынмен аптау;

күрделі композицияларды рельефтік өрнектеу;

бірнеше заттан жинақталған жиынтықты жасау;

аса күрделі өрімді өру.

729. Білуге тиіс:

өрнектеу және алтындау кезінде қолданылатын материалдардың қасиеттері;

ансамбльдегі формалар мен әртүрлі заттарды әшекейлеуші бұйымдардың өзара сәйкестігі;

халықтық өнерді дамытудың негізгі бағыттары.

Параграф 9. Зығыр талшығынан көркем бұйымдар жасаушы, 2-разряд

730. Жұмыс сипаттамасы:

зығыр талшығын бастапқы өңдеу, жіп қып орау, мата төсемдерін жұмысқа дайындау;

үлгіге сәйкес бұйымдар жасау үшін жекелеген жіптерді, өзге де материалдарды дайындау.

731. Білуге тиіс:

шикізат пен қолданылатын материалдардың қасиеті;

оларды өңдеу және сақтау амалдары.

Параграф 10. Зығыр талшығынан көркем бұйымдар жасаушы, 3-разряд

732. Жұмыс сипаттамасы:

үлгілер бойынша күрделі емес декоративтік тігістермен өңделетін зығырлы жіптерден, талшықтардан, төсемдерден жасалған гүлдер, салпыншақтар, құрсаулар, салфеткалар, әшекейлер және өзге де көркем бұйымдар жасау;

"макраме" үлгіде, кішкене талшықпен бастырмалар өру.

733. Білуге тиіс:

материалдарды, зығырды, кішкене талшықтарды өңдеудің негізгі тәсілдері;

қарапайым бұйымдарды жасаған кезде технологиялық операциялардың жүйелілігі;

білдіртпей біріктіру амалдары;

қолданылатын құралдармен жұмыс істеу қағидалары.

Параграф 11. Зығыр талшығынан көркем бұйымдар жасаушы, 4-разряд

734. Жұмыс сипаттамасы:

көркем бұйымдардың үлгілері зығыр жіптерден, зығыр төсемнен немесе зығыр талшықтардан қуыршақтар мен аңдардың мүсінді формаларын, шағын панно, үстелге қоятын декоративтік композицияларды және өзге де күрделендірілген конструктивтік формаларды жасау.

735. Білуге тиіс:

өрудің әр түрлі тәсілдері;

білдіртпей біріктіру амалдары;

декоративтік тігістерді, мережкаларды орындау тәсілдері;

күрделі емес көлемді мүсінді формаларды жасау кезінде операциялардың жүйелілігі;

қолданылатын құралдармен жұмыс істеу қағидалары.

Параграф 12. Зығыр талшығынан көркем бұйымдар жасаушы, 5-разряд

736. Жұмыс сипаттамасы:

авторлық нұсқада орындау құқығы бар көркем бұйымдардың үлгілері бойынша ұлттық киімдегі қуыршақтарды, декоративтік панно, декоративтік алқаларды және өзге де мүсінді формаларды жасау.

737. Білуге тиіс:

өрудің, біріктірудің әр түрлі тәсілдері;

өңдеудің декоративтік тәсілдері – тігістер, кестелер, мережкалар;

кішкене талшықпен, декор ретінде қолданылатын өзге де материалдармен жұмыс істеу амалдары;

қолданылатын құралдармен, жабдықтармен жұмыс істеу қағидалары.

Параграф 13. Зығыр талшығынан көркем бұйымдар жасаушы, 6-разряд

738. Жұмыс сипаттамасы:

өзінің технологиялық шешімі бойынша жоғары көркемдік техникада орындаумен авторлық туындыларды, көрмелік, бірегей көлемді мүсінді пластика үлгілерін, декоративтік панно, өзге де күрделі бұйымдарды жасау.

739. Білуге тиіс:

ұлттық костюмнің негізгі композициялары, өңдеу элементтері;

әртүрлі біріктірілген бөлшектерді жасау жүйелілігі, зығыр жіптерінен, кішкене талшықтардан өрудің көп түрлі амалдары;

қолданылатын құралдармен, жабдықтармен жұмыс істеу қағидалары;

халық көркем қолөнерін дамытудағы негізгі бағыттар.

Параграф 14. Көркем әшекейленген матадан бұйымдар жасаушы, 3-разряд

740. Жұмыс сипаттамасы:

матадан байлау батигі техникасымен екі, үш түсті орамал, шарф, майлық және өзге де ұсақ көркем бұйымдарды жасау;

бұйымдарды булау процесін жүргізу;

дайын бұйымдарды үтіктеу;

бояу ерітіндісін дайындау.

741. Білуге тиіс:

байлау батигі техникасымен матаға сурет салу тәсілдері;

матаны өңдеу түрлері;

қолданылатын бояулардың қасиеттері;

бояу кезіндегі матаның кінәраттары, пайда болу себептері мен олардың алдын алу тәсілдері;

мата мен бояулардың түрлері бойынша булау режимі;

кәсіпшіліктің көркем дәстүрлері.

Параграф 15. Көркем әшекейленген матадан бұйымдар жасаушы, 4-разряд

742. Жұмыс сипаттамасы:

матадан байлау батигі техникасымен төрт, бес түсті орамал, шарф, майлық, перде, төсек жапқыш және өзге де ұсақ көркем-декоративтік бұйымдарды жасау және төрт және одан да көп түсті бұйымдарды суреттерді манерамен ойып салу техникасымен жасау;

шектеулі түс гаммасында (төрт түске дейін) ұлттық бас орамалдарды, сондай-ақ интерьерге арналған көлемі үлкен бұйымдарды жасау;

бұйымдарды ыстық немесе салқын батик және еркін әшекейлеу (екі-үш бояумен) жасау;

ағаш манераларды (матрицаларды) жасау.

743. Білуге тиіс:

матаға суреттерді манерамен ойып салу техникасымен салу тәсілдері;

манераларды (матрицаларды) жасаудың әдіс-тәсілдері;

матаға ыстық балауыз жағу тәсілдері;

матаны әшекейлеудегі ұлттық дәстүр.

Параграф 16. Көркем әшекейленген матадан бұйымдар жасаушы, 5-разряд

744. Жұмыс сипаттамасы:

бес түстен астам көркем-декоративтік бұйымдарды байлау батигі техникасымен жасау;

шектеулі түс гаммасында (төрт және одан көп түсті) ұлттық бас орамалдарды, сондай-ақ интерьерге арналған көлемі үлкен бұйымдарды жасау;

көп түсті өрнекті және тематикалық (төрт және одан көп түс) композицияларды ыстық немесе салқын батик және еркін әшекейлеу (екі-үш бояумен) жасау.

745. Білуге тиіс:

композициядағы суреттің бояулары мен сурет формасының сәйкестігі;

халықтық өнердің дамуының негізгі бағыттары.

Параграф 17. Көркем әшекейленген матадан бұйымдар жасаушы, 6-разряд

746. Жұмыс сипаттамасы:

эксперименталдық көркем панноны, декоративтік және театрлық пердені, интерьерге арналған арнайы тапсырыстарды өрнекті және тақырыптық композицияларды пайдалана отырып матаны әшекейлеу техникасының әр түрлі түрлерімен жасау.

747. Білуге тиіс:

матаны әшекейлеу техникасының әртүрлі түрлері;

кескіндемес мен сурет композициясының негіздері.

Параграф 18. Кішкене сабан талынан көркем бұйымдар жасаушы, 2-разряд

748. Жұмыс сипаттамасы:

кішкене сабан талының сабағын бастапқы өңдеу, жапырақтардың түйіндерін (майысқандарын) алып тастау;

кішкене сабан талының сабақтарын ұзындығы мен қалыңдығы бойынша сұрыптау, оларды сақтауға ыңғайлы етіп, кішкене буда ғып байлау;

кішкене сабан талын булау, ағарту және бояу.

749. Білуге тиіс:

кішкене сабан талының сабақтарын бастапқы өңдеу;

кішкене сабан талды өңдеу амалдары және оны сақтау тәсілдері.

Параграф 19. Кішкене сабан талынан көркем бұйымдар жасаушы, 3-разряд

750. Жұмыс сипаттамасы:

көркем бұйымдардың үлгілері бойынша қолмен өру тәсілі арқылы кішкене сабан талынан немесе сабан өрмеден кішкене пішіндер, құрсаулар, гүлдер, себеттер, кәмпит салғыштар және өзге де күрделі емес декоративтік мақсаттағы конструктивтік формалар жасау.

751. Білуге тиіс:

1) шикізаттың қасиеті;

2) өрудің негізгі амалдары.

Параграф 20. Кішкене сабан талынан көркем бұйымдар жасаушы, 4-разряд

752. Жұмыс сипаттамасы:

бөлшектерді білдіртпей біріктіріп өрудің көп түрлі тәсілімен қолмен декоративтік мақсаттағы күрделендірілген конструктивтік формаларды кішкене сабан талынан, сабақтарынан жасау.

753. Білуге тиіс:

көркемдік бұйымдарды жасаудың әртүрлі технологиялық амалдары;

кішкене сабан талдардың бөлшектерін бір-бірімен білдіртпей біріктірудің амалдары;

материалдарды технологиялық өңдеу және жұмысқа дайындау (ағарту, бояу, сақтау, кішкене сабан талдарын ажырату, тегістеу);

қолданылатын құралдар мен жабдықтарды пайдалану қағидалары.

Параграф 21. Кішкене сабан талынан көркем бұйымдар жасаушы, 5-разряд

754. Жұмыс сипаттамасы:

шығармашылық түрлендіру құқығымен көркем бұйымдар үлгілері бойынша кішкене сабан талдардан қуыршақтар, құстар, аңдар, қобдишалар, нан салғыштар, кепкен нан салғыштар, вазалар және өзге де күрделі конструктивтік формалар жасау.

755. Білуге тиіс:

өрудің түрлі тәсілдері;

қуыршақтар, құстар, аңдар мен өзге де көлемді мүсінді формалар жасаған кездегі операциялардың жүйелілігі;

қолданылатын құралдар мен жабдықтарды пайдалану қағидалары.

Параграф 22. Кішкене сабан талынан көркем бұйымдар жасаушы, 6-разряд

756. Жұмыс сипаттамасы:

кішкене сабан талынан аса күрделі, бірегей көркем бұйымдар жасау;

кейінен шығармашылық түрлендіру мүмкіндігін ескере отырып, авторлық туындылар (қуыршақтар, құстар, аңдар, тақырыптық композициялар, декоративтік панно, нан салғыштар, тасығыштар, кепкен нан салғыштар, қобдишалар, қалпақтар) жасау.

757. Білуге тиіс:

көлемді мүсінді формаларды өрудің және жасаудың түрлі тәсілдері;

кішкене сабан талдарды өңдеу және бояу тәсілдері;

халық көркем қолөнерін дамытудағы негізгі бағыттар.

Параграф 23. Қабықтан көркем бұйымдарды жасаушы, 3-разряд

758. Жұмыс сипаттамасы:

қабықтан жасалған қарапайым және күрделігі орташа тік бұрышты формалы, қарапайым және күрделігі орташа геометриялық немесе өзге де өрнекті, қабығының реңкі әр түрлі, сондай-ақ картон, фанера, ағаш, сабан және өзге де қосымша материалдарды пайдалан отырып көркем бұйымдарды қолмен;

қабықты таңдау және алу, тоздан, мүктен, шордан тазарту, түзету және кептіру;

қабықты қаттау және сақтау;

қабықты жазу;

қабықтан қарапайым және күрделігі орташа сюжетті-өрнекті суреттерді қашау және жергілікті дәстүр мен кәсіпшілікке тән өрнекті композицияны жасау.

759. Білуге тиіс:

қабықты алу және тазарту мерзімі мен қағидалары;

қабықтың сапасы жағынан жарамдылығы және оны сақтау қағидалары;

қабықты қолмен қашау тәсілдері;

кәсіпшіліктің жергілікті көркемдік дәстүрлері;

сурет композициясының негіздері және өрнекті композициялардың құрылу заңдары;

қолданыстағы құралдардың мақсаты;

оны қайрау және түзету тәсілдері.

Параграф 24. Қабықтан көркем бұйымдарды жасаушы, 4-разряд

760. Жұмыс сипаттамасы:

қабықтан доғал, цилиндр көркем бұйымдарды, күрделі сюжетті-өрнекті суреттерді дәстүрлі халықтық өрнек элементтерін енгізе отырып жасау;

қабықтан өру;

қабықта күрделі сюжетті-өрнекті композицияларды қарапайым сурет элементтерін енгізе отырып ою және өрнектеу.

761. Білуге тиіс:

қабықтан жасалған бұйымдарды өру және декорациялау тәсілдері;

күрделі сюжетті-өрнекті композициялардың құрылу заңдары;

қабықтан бұйым жасаудағы халықтық дәстүрлер.

Параграф 25. Қабықтан көркем бұйымдарды жасаушы, 5-разряд

762. Жұмыс сипаттамасы:

қабықтан аса күрделі және бірегей көркем бұйымдарды қолмен жасау;

қабықтан аса күрделі сюжеттік-өрнекті композицияларды адамның, аң-құстың бейнесін және әр түрлі сәулет мотивтерін енгізе отырып ою және өрнектеу;

күрделі өрімдерді пайдалану.

763. Білуге тиіс:

қабықты ою тәсілдері;

қолданылатын материалдардың қасиеттері;

аса күрделі сюжеттік-өрнекті композициялардың құрылу заңдары;

халықтық өнердің дамытудың негізгі бағыттары.

Параграф 26. Қыштан көркем бұйымдар жасаушы, 3-разряд

764. Жұмыс сипаттамасы:

қарапайым формалы, бойына қарапайым өңделген халықтық көркемдік дәстүрлер мен заманауи талаптарды жинақтаған көркем қыш бұйымдарды жасау;

бұйымдарды жасау.

765. Білуге тиіс:

соғу тәсілдері;

қолданылатын материалдардың қасиеттері;

құралдар мен құрылғылардың мақсаты;

саз-балшықты термоөңдеу режимі;

кәсіпшіліктің жергілікті көркем дәстүрлері.

Параграф 27. Қыштан көркем бұйымдар жасаушы, 4-разряд

766. Жұмыс сипаттамасы:

күрделігі орташа көркем қыш бұйымдарды жасау, бұйымдарды көп тонды глазурьмен өңдеу;

қарапайым және күрделігі орташа мүсін бұйымдарын соғу.

767. Білуге тиіс:

бұйымдарды бояу қағидалары және форманың суретпен сәйкестігі;

көркем әшекейлеу тәсілдері;

қыш бояудың қасиеттері;

күйдіру процессінде глазурь түсінің өзгеруі;

мүсін бұйымдарының құрылу негіздері.

Параграф 28. Қыштан көркем бұйымдар жасаушы, 5-разряд

768. Жұмыс сипаттамасы:

формасы мен өңделуі күрделі, ерекше, жеке және халықтық дәстүр негізінде орындалған көркем қыш бұйымдарды жасау;

күрделі мүсін бұйымдарын соғу;

бұйымдарды "латгаль қышы" технологиясы бойынша жасау;

глазурьдің үстінен және астынан әшекейлеу.

769. Білуге тиіс:

"латгаль" қыш технологиясы;

глазурьді жағу тәсілдері және рецептурасы, әр түрлі реңктер алу тәсілдері;

декор түрлері;

саз-балшықтың минерологиялық құрамына байланысты бұйымдарды термоөңдеу режимі;

қыштан жасалған бұйымдарды жасаудағы халықтық дәстүрлер.

Параграф 29. Қыштан көркем бұйымдар жасаушы, 6-разряд

770. Жұмыс сипаттамасы:

көркемдігі жоғары, аса күрделі және бірегей, минерологиялық құрамына әр түрлі саз балшықтан жасалған декоры ерекше, сондай-ақ өзге де материалдармен құрамдалған қыш бұйымдарды жасау;

аса күрделі мүсін бұйымдарын соғу.

771. Білуге тиіс:

қыш бұйымдарды жасаудың барлық тәсілдері;

глазурьдің барлық түрлері мен оларды бұйымдарға жағу тәсілдері;

халықтық өнердің дамуының негізгі бағыттары.

Параграф 30. Матаға сурет салатын суретші, 3-разряд

772. Жұмыс сипаттамасы:

орамалдардың, шарфтардың, дастарханның, майлықтың, көйлектердің матасына күрделігі орташа шығармашылық дайындамалар бойынша, салқын батика және тораптарды байлау техникасын пайдалана отырып көркемдік сурет салу;

дайын бояулардан түс ерітіндісін (2, 3 түс) жасау.

773. Білуге тиіс:

салқын батика және тораптарды байлау техникасын пайдалана отырып сурет салу тәсілдері;

бояулардың түс үйлесімділігі және оларды сурет салуда пайдалану;

матаға сурет салған кездегі ақаулықтардың пайда болу себептері олардың алдын алу және жою тәсілдері;

бояулардың әр түрі сыныптары: тік, куб тәрізді және кубозол (мақта-маталар үшін), белсенді (мақта-мата және жібек маталар үшін), қышқыл (жасанды маталар үшін).

Параграф 31. Матаға сурет салатын суретші, 4-разряд

774. Жұмыс сипаттамасы:

матаның пішіміне, палантинға, панноға композициясында көп түсті күрделі көркем суреті бар өрнекті еркін сурет салу және ыстық батика техникасын пайдалана отырып салу.

775. Білуге тиіс:

еркін сурет салу техникасында декоративтік әсер жасау әдістері;

матаға ыстық балауыз жазу тәсілдері;

матаға сурет салудың ұлттық дәстүрлері пайдаланылған эскиздердің композициялық құрылымы.

Параграф 32. Матаға сурет салатын суретші, 5-разряд

776. Жұмыс сипаттамасы:

киімді, интерьерді техниканың әр түрлі түрлерін пайдалана отырып, өзіндік шығармашылық композиция бойынша әшекейлеу үшін өте күрделі бұйымдардың матасына көркем сурет салу;

халықтық дәстүр негізінде орындалған бұйымдарға сурет салу.

777. Білуге тиіс:

көркем сурет салуда қолданылатын техниканың барлық түрлерін біріктіру тәсілдері;

композицияға арналған күрделі колористік шешім жасау;

тоқыма бұйымдарды әшекейлеу саласында сән үлгісі бағытының заманауи тенденциялары.

Параграф 33. Матаға сурет салатын суретші, 6 рязряд

778. Жұмыс сипаттамасы:

техниканың әр түрлі түрлерімен сынақ бұйымдарға, ширмаға, декоративтік және театр пердесіне, киім ансамбльдеріне ою-өрнек және сюжетті-тақырыптық композицияларды пайдалана отырып көркем сурет салу.

779. Білуге тиіс:

көркем сурет салу техникасының әртүрлі түрлері;

оларды біріктіру және пайдалану тәсілдері;

композиция құру үшін ою-өрнек материалын пайдаланудың қайнар көздері мен стильдік ерекшеліктері;

бояулардың сыныптамасы және сурет салу кезінде олардың матаға технологиялық сәйкестігі;

киімнің ою-өрнек пішімінің сәйкестігі.

Параграф 34. Матаға сурет салатын суретші, 7-разряд

780. Жұмыс сипаттамасы:

матаны, коллекциялық бұйымдардың (киім, орамал, интерьерге арналған бұйымдар) ансамбльдерін әшекейлеудің техникасы мен декоративтік әсерлерінің әртүрлі түрлерін пайдалана отырып, өзіндік шығармашылық композициялар мен колористік дайындамалар бойынша эксклюзивті бұйымдарға көркем сурет салу.

781. Білуге тиіс:

көркем сурет салынған бұйымның заманауи ресімдеу бағыттары;

айрықша коллекцияларды құрудың принциптері;

аяқталған дизайнның тәсілдері мен әдістері.

Параграф 35. Металдан көркем бұйымдар жасаушы, 3-разряд

782. Жұмыс сипаттамасы:

кәсіпшіліктің жергілікті дәстүріне тән металдан жасалған қарапайым көркем бұйымдарды жасау;

зергерлік кішкене арамен аралау, егеумен өңдеу, қырнау, тегістеу, жылтырату;

қарапайым төмен және жоғары температуралы дәнекерлеу;

металды химиялық өңдеу (қышқылмен өңдеу) және зеңдеу;

қажетті құралдар мен құрылғыларды жасау;

бұйымдарда халықтың дәстүрлерді, ою-өрнектер мен формаларды бейнелеу;

халықтық кәсіпшілік бұйымдарының көшірмесін алу.

783. Білуге тиіс:

қолданылатын металдар мен олардың балқымасының қасиеттері мен өңдеу қағидалары;

қарапайым геометриялық формалардың арақатынасы (пропорциялары) мен есебі туралын негізгі түсініктер;

композиция негіздері;

металдан бұйым жасау кезіндегі халықтық дәстүрлер.

Параграф 36. Металдан көркем бұйымдар жасаушы, 4-разряд

784. Жұмыс сипаттамасы:

металдан жасалған күрделігі орташа көркем бұйымдарды жасау;

металды жанышқышпен, бейін-жанышқышпен өңдеу;

металды термоөңдеу;

бұйымдарды дәнекерлеу және қосып дәнекерлеу;

бедерлеу;

бұйымдарды гальваникалық қаптау;

бұйымдардың екі жағын екі түрлі түске дейін қаптау;

бұйымдарды қарапайым бекіту, штифтілеу, бұранда қоспалар тәсілімен монтаждау.

785. Білуге тиіс:

металл мен балқымаларды өңдеудің әртүрлі түрлерінің технологиясы;

дәнекер мен флюстердің рецептурасы;

заманауи көркемдік-эстетикалық талаптар.

Параграф 37. Металдан көркем бұйымдар жасаушы, 5-разряд

786. Жұмыс сипаттамасы:

металдан жасалған күрделі көркем бұйымдарды жеке композициялар бойынша жасау;

металды химиялық-термиялық өңдеу, дәнекерлеу және ұсталық жұмыстарды орындау;

қарапайым композицияларды оюлау;

терең тарту;

бұйымдарды екі түсті эмальмен қаптау;

бұйымдарды күрделі бекіту, шпон қоспалар тәсілімен монтаждау;

бұйым жасауда металл мен өзге де материалдарды біріктіру;

интерьерге арналған тапсырыстарды орындау.

787. Білуге тиіс:

құюға арналған үлгілерді жасау тәсілдері;

қолданылатын материалдардың рецептурасы, химиялық және физикалық қасиеттері;

бұйымдарда ритм, форма, ою-өрнеу, түстің және өзге де элементтердің бірігуі.

Параграф 38. Металдан көркем бұйымдар жасаушы, 6-разряд

788. Жұмыс сипаттамасы:

түсті металдан бірегей көркем бұйымдарды өңдеудің әр түрлі тәсілдерімен жасау;

күрделі композицияларды оюлау;

әр түрлі қырлы тастарды бекіту.

789. Білуге тиіс:

түсті металды көркем өңдеудің ерекшеліктері;

тастарды қырлау түрлері мен тәсілдері;

зергерлік құралдармен жұмыс жүргізу тәсілдері;

халықтық өнерді дамытудың негізгі бағыттары.

Параграф 39. Шыбықтан көркем бұйымдар жасаушы, 3-разряд

790. Жұмыс сипаттамасы:

декоративтік және пайдалану мақсатында шыбықтан дөңгелек формалы күрделі емес құрылымды, өрімі қарапайым және күрделігі орташа көркем бұйымдарды формалар мен декоративтік элементтердің дұрыс үйлесімі мен сәйкестігін сақтай отырып жасау;

материалды дайындау, түсі, ұзындығы мен ені бойынша өңдеу және таңдау;

шыбықты ажырату және лента (тарамдар) жасау.

791. Білуге тиіс:

шикізат дайындау кезеңдері;

қабықты алу, кептіру, сұрыптау және шикізатты өзгеше өңдеу қағидалары;

өрімнің негізгі тәсілдері;

бұйымдардың қарапайым түрлері мен декоративтік элементтерді жасау тәсілдері;

бұйымдардың функционалдық және декоративтік мақсаты;

қолданылатын құралдар, құрылғылар, оларды жасаудың қағидалары мен тәсілдері;

шыбықтар мен олардан өрілген элементтердің бұйым формасымен сәйкестігі;

бекіту тәсілдері.

Параграф 40. Шыбықтан көркем бұйымдар жасаушы, 4-разряд

792. Жұмыс сипаттамасы:

өрімнің күрделі тәсілдерімен шыбыққтан терең көркем бұйымдарды өру;

бұйымдарды қышпен, ағашпен және өзге де материалдармен бірлікте декоративтік элементтерден өру.

793. Білуге тиіс:

күрделі силуэтты терең бұйымдарды өру тәсілдері;

бұйымдарды өру қағидалары;

өзге материалдардан жасалған бөлшектері бар өрілген элементтерді біріктіру қағидалары, шыбықтан бұйым жасаудағы халықтық дәстүрлер.

Параграф 41. Шыбықтан көркем бұйымдар жасаушы, 5-разряд

794. Жұмыс сипаттамасы:

өрімнің аса күрделі тәсілдерін пайдалана отырып, шыбықтан терең көркем бұйымдарды өру;

жиһаз өру.

795. Білуге тиіс:

өрімнің әртүрлі түрлері, бұйым формасының айшықты өрімнің қосымшасымен арақатынасы;

композицияда ритм пайдалану;

әр түрлі материалдардың формасы, фактурасы мен үндестігі бойынша сәйкестігі.

Параграф 42. Шыбықтан көркем бұйымдар жасаушы, 5-разряд

796. Жұмыс сипаттамасы:

жаңа технологияларды пайдалана отырып, шыбықтан нысаны мен өңдеуі жағынан күрделі бұйымдарды өру;

өз дайындамалары бойнывша жаңа түйіндердің түрлерін өру;

суретшінің эскиздері бойынша бірегей, көрмелік және күрделі икемді бұйымдар жасау;

өздігінен бұйымдардың жаңа түрлері мен өрудің жаңа үлгілерін, бұйымдардың әшекейлеу нұсқаларын әзірлеу.

797. Білуге тиіс:

өрімнің әр түрлі түрлері мен техникасы;

бұйымдарда ритм, әшекейлер мен түстердің бірігу принциптері;

әртүрлі материалдардың формасы, фактурасы мен үндестігі бойынша сәйкестігі;

халық қолөнерін дамытудың негізгі бағыттары;

шикізатты дайындау және жақсарту технологиясы.

Параграф 43. Янтарьдан көркем бұйымдар жасаушы, 3-разряд

798. Жұмыс сипаттамасы:

шикізат формасының оптикалық-механикалық және жеке ерекшеліктерін ескере отырып, янтарьдан жеке композиция бойынша қарапайым көркем бұйымдар жасау;

янтарьды бұрғылау және ұңғылау;

бұйымның элементтерін желімдеу;

бұйымның янтарь және металл элементтерінің тиісті пропорциясын алу үшін тиісті металды іріктеу;

бұйымның металл бөліктерін крацтеу, тегістеу, химиялық өңдеу;

бұйымның элементтерін қарапайым еркін, құрсаулы, қатты және өзге де қоспаларын құрастыру;

бұйымдарды жылтырату және лактау.

799. Білуге тиіс:

янтарьды, түсті металдар мен олардың балқымаларының негізгі түрлері мен оларды өңдеу тәсілдері;

табиғи янтарьдың қасиеттері мен сапасы;

жылтырату пасталарының рецептурасы;

қышқыл, оксид, желім және өзге де қолданылатын материалдардың қасиеттері;

көркем композиция негіздері.

Параграф 44. Янтарьдан көркем бұйымдар жасаушы, 4-разряд

800. Жұмыс сипаттамасы:

янтарьдан жеке композиция бойынша күрделігі орташа көркем бұйымдар мен халықтық дәстүрлі янтарьдан жасалған әшекей бұйымдардың көшірмелерін жасау;

янтарьға аяқталған сипат беру мақсатында оны шыңдау, аралау, тегістеу;

бұйымның металл бөлігін дәнекерлеп және өзге де әртүрлі қосылыстардың көмегімен біріктіру.

801. Білуге тиіс:

қолданылатын түсті металдар мен балқымалардың қасиеттері мен сапасы;

янтарға құрсау жасау қағидалары;

дәнекерленген бұйымдарды дәнекерлеу және өңдеу негіздері;

құралдарды қайрау және оларды пайдалану қағидалары.

Параграф 45. Янтарьдан көркем бұйымдар жасаушы, 5-разряд

802. Жұмыс сипаттамасы:

жеке композициясы бойынша янтарьдан бөлшектері мен ішкі ойықтары бар күрделі айшықты-өрнекті көркем бұйымдарды қабықтың формасының, түсінің, мөлдірлігінің әр түрлілігін, декоративтігін ескере отырып жасау;

күрделі композициялы бұйымдарды халықтық дәстүрде жасау;

әр түрлі формалы бұйымдарға өрнектер салу және жабыстыру;

бұйымның металл бетіне жапсырма өрнекті дәнекерлеу;

айшықты-өрнекті әшекейленген янтарьдан жасалған бұйымдарды монтаждау және құрастыру.

803. Білуге тиіс:

өрнектеу жұмыстардың түрлері;

өрнектелген бұйымдарды жасау жөніндегі операциялардың тәсілдері мен кезектілігі;

дәнекерлер мен желімнің рецептурасы;

металды керту, ию, бұрау, дәнекерлеу және химиялық өңдеу тәсілдері;

янтарьдан бұйым жасаудағы халықтық дәстүрлер.

Параграф 46. Янтарьдан көркем бұйымдар жасаушы, 6-разряд

804. Жұмыс сипаттамасы:

аса күрделі композициялы янтарьдан бірегей көркем бұйымдарды халықтық дәстүрде және көрме үлгісінде жасау;

күрделі формалы жоғары сапалы янтарь бұйымдарды станокта және қолмен жиектеу, жылтырату және жалтырату;

бұйымның металл элементтерін керту, ию, бұрау, бедерлеу, құю;

металл элементтерін айқын ету үшін оларды күрделі химиялық өңдеу;

бұйымдарды штифтілеу, қысу, орау және өзге де бекіту тәсілдерін пайдалана отырып монтаждау және құрастыру.

805. Білуге тиіс:

янтарьды, түсті металдар мен балқымаларды өңдеу түрлері;

янтарь мен металды өңдеу кезіндегі операциялардың тәсілдері мен кезектілігі;

янтарьды қырлау формасы мен түрлері;

халықтық өнерді дамытудың негізгі бағыттары.

13-тарау. Янтарьдан жасалған көркем бұйымдар жасау өндірісі жұмыстарына арналған разрядтар бойынша жұмысшы кәсіптерінің тарифтік-біліктілік сипаттамалары

Параграф 1. Янтарь жасаушы, 2-разряд

806. Жұмыс сипаттамасы:

табиғи янтарь мен нығыздалған янтарьдың қалдықтарын металл пышақпен сыртқы бетіндегі қабық толық алынғанға дейін қолмен ысу;

янтарь кесектерінің сыртқы қабатын және янтарьді нығыздауға арналған қоспалардан қолмен аршу;

қапталған янтарь мен янтарь қалдықтарын фарфор астауда сода ерітіндісімен жуу;

янтарь мен қалдықтарын электр пештерінде кептіру;

пешті жұмысқа дайындау.

807. Білуге тиіс:

табиғи янтарьдың қасиеттері;

қолданылатын құрал;

янтарь мен қалдықтарын кептіру технологиясы;

электр пешінің құрылысы мен кептірудің температуралық режимі;

янтарьды арту және түсіру қағидалары.

Параграф 2. Янтарь жасаушы, 3-разряд

808. Жұмыс сипаттамасы:

янтарь бұйымдарын жасау үшін әр түрлі өлшемді және әр түрлі қалыпты янтарь дайындамаларын ысу;

тік бұрышты және төртбұрышты дайындамаларға арнап табиғи және нығыздалған янтарь кесектерін дискілі және таспалы арамен аралау;

дайындамаларда өтпелі және бітеу саңылалы сызбалар мен шаблондар бойынша бұрғылау.

809. Білуге тиіс:

тік бұрышты және төртбұрышты янтарь дайындамаларын ысу тәсілдері;

дискілі және таспалы араның және бұрғылау станогының құрылысы мен оларды пайдалану қағидалары;

янтарьдың сорттылығы және жартылай дайын өнімдерге қойылатын техникалық талаптары;

янтарьды тиімді пайдалану тәсілдері.

Параграф 3. Янтарь жасаушы, 4-разряд

810. Жұмыс сипаттамасы:

көркем бұйымдарды өңдеу және жасау үшін табиғи янтарьды дайындау;

янтарьды дөңгелек, конус тәрізді және өзге де күрделі формалы дайындамаларды жасау үшін циркуляр және таспалы арамен эталон үлгі бойынша, шаблондар мен сызбалар бойынша аралау;

жабдықты баптау.

811. Білуге тиіс:

янтарьды күрделі пішінді дайындамаға аралау тәсілдері;

циркуляр және таспалы араны баптау, қайрау қағидалары;

сыртқы түрі бойынша янтарьдің түсін, құрылымын, қаттылығын анықтау.

Параграф 4. Янтарьдан жасалған бұйымдарды құрастырушы, 3-разряд

812. Жұмыс сипаттамасы:

янтарьдан жасалған қарапайым және күрделігі орташа көркем бұйымдарды құрастыру;

бұйымдарды құрастыру үшін янтарь дайындамаларды көлемі мен түсі бойынша жинақтау.

813. Білуге тиіс:

бөлшектерді түсі мен көлемі бойынша іріктеу қағидалары;

түсті симметриялы кезектестіру, табиғи және нығыздалған янтарьдың қасиеттері;

бұйымдарға қойылатын техникалық талаптар, қолданылатын құралдар.

814. Жұмыс үлгілері:

түйреуіш, сақина, әйкел, мүштіктер – құрастыру.

Параграф 5. Янтарьдан жасалған бұйымдарды құрастырушы, 4-разряд

815. Жұмыс сипаттамасы:

янтарьдан жасалған күрделі және өте күрделі көркем бұйымдарды құрастыру;

янтарьдан жасалған күрделі және өте күрделі көркем бұйымдарды құлпын бекіте отырып, металл бөлшектерге монтаждау саңылау бұрғылау.

816. Білуге тиіс:

бір немесе бірнеше түсті бөлшектерді таңдай отырып бұрғылау тәсілдері;

құлпын бекіту тәсілдері.

817. Жұмыс үлгілері:

білезік, алқа, әшекей – құрастыру.

Параграф 6. Янтарьдан жасалған бұйымдарды өңдеуші, 3-разряд

818. Жұмыс сипаттамасы:

янтарь қабығы қалған янтарьдан жасалған қарапайым көркем бұйымдарды станоктарда және қолмен шаблон, сызбалар, эталон үлгілер бойынша әртүрлі құрылғылар мен өлшеу құралдарын пайдалана отырып өңдеу;

станок пен құрылғыларды реттеу.

819. Білуге тиіс:

янтарьдан жасалған қарапайым көркем бұйымдарды станоктарда және қолмен өңдеудің әдістері мен тәсілдері;

қолданылатын жабдықтар мен құрылғылардың мақсаты;

қызмет ету және реттеу қағидаты;

қайрау қағидалары және оны пайдалану, өлшеу құралы.

820. Жұмыс үлгілері:

янтарьды зергерлік бұйымдарға орнату – өңдеу.

Параграф 7. Янтарьдан жасалған бұйымдарды өңдеуші, 4-разряд

821. Жұмыс сипаттамасы:

янтарь қабығы қалған янтарьдан жасалған күрделігі орташа көркем бұйымдарды станоктарда және қолмен шаблон, сызбалар, эталон үлгілер бойынша әртүрлі құрылғылар мен өлшеу құралдарын пайдалана отырып, янтарьдың формасы, мөлдірлігінің әртүрлілігі, қабығының бедері және өзге де оптикалық-физикалық қасиеттерінің әртүрлілігінің негізінде өңдеу;

станоктар мен олардың құрылғыларын ретке келтіру.

822. Білуге тиіс:

янтарьдан жасалған күрделігі орташа көркем бұйымдарды станоктарда және қолмен өңдеудің әдістері мен тәсілдері;

жасанды және табиғи янтарьдың қасиеттері мен сапасы;

янтарьдың оптикалық-физикалық қасиеттерінің, қолданылатын жабдықтар мен құрылғылардың құрылысы мен баптау қағидалары;

өңдеудің кез келген түріндегі янтарьдың беріктігі.

823. Жұмыс үлгілері:

алқа, мойынтұмар – бөлшектерді жасау және өңдеу.

Параграф 8. Янтарьдан жасалған бұйымдарды өңдеуші, 5-разряд

824. Жұмыс сипаттамасы:

янтарьдан жасалған күрделі және өте күрделі көркем бұйымдарды станоктарда және қолмен өңдеу;

янтарьдан күрделі көлемді және фигуралы, сондай-ақ көркемділігі жоғары, бірегей бұйымдарды дәлдігі жоғары бөлшектері мен ішкі ойықтары бар бұйымдарды жасау.

825. Білуге тиіс:

янтарьдан жасалған күрделі және өте күрделі көркем бұйымдарды өңдеудің әдіс-тәсілдері;

барлық түрлі және сортты янтарьдың ою-декоративті қасиеттері;

қызмет көрсетілетін жабдықтардың кинематикалық схемасы.

826. Жұмыс үлгілері:

1) кәдесый ойыншықтар – жасау;

2) әшекей – өңдеу;

3) шахмат фигуралары – жасау.

Параграф 9. Янтарьды қыздырушы, 3-разряд

827. Жұмыс сипаттамасы:

ұсақталған және ұнтақталған янтарьды құндақ және электр пеште қыздыру;

шикізатты пешке салу және шыныққаннан кейін оны алу.

828. Білуге тиіс:

табиғи янтарьдың қасиеттері мен сапасы;

шынықтырудың технологиясы мен температуралық режимі;

шынықтыру процессінде пешті майсыздандыру тәсілдері;

құндақ және электр пештерін пайдалану қағидалары.

Параграф 10. Янтарьды қыздырушы, 4-разряд

829. Жұмыс сипаттамасы:

янтарьдан жасалған жартылай дайын өнімдер мен дайын өнімдерді құндақ және электр пеште шынықтыру;

шикізатты пешке салу және шыныққаннан кейін оны алу.

830. Білуге тиіс:

янтарьдан жасалған жартылай дайын өнімдер мен дайын өнімдерді шынықтырудың технологиясы мен температуралық режимі;

құндақ және электр пештерінің құрылысы.

Параграф 11. Янтарьды тегістеуші, 3-разряд

831. Жұмыс сипаттамасы:

әр түрлі формалы янтарьдан жасалған қарапайым және күрделігі орташа көркемдік және зергерлік бұйымдарды станокта және қолмен үлгілер мен сызбалар, суретшілердің эскиздері бойынша тегістеу, жылтырату, қырлау және жалтырату;

янтарьдың тілімін одан әрі қолдануға жарайтынын және ақаулық дефектін белгілеу;

станокты реттеу.

832. Білуге тиіс:

янтарьды тегістеу, жылтырату, бұрғылау және жалтырату әдістері;

янтарь көркемдік бұйымдарға қойылатын техникалық талаптар;

қызмет көрсетілетін станоктың, қолданылатын құралдардың әрекет ету қағидаты мен реттеу тәсілдері;

материалдар мен пасталар, әртүрлі және әр сортты янтарьдың физикалық және химиялық қасиеттері;

сызбаларды оқу.

833. Жұмыс үлгілері:

моншақ, тиектүймелер, сақиналар мен сырғалардың тастары, алқа – жылтырату, қырлау, жалтырату.

Параграф 12. Янтарьды тегістеуші, 4-разряд

834. Жұмыс сипаттамасы:

формасының, түсінің, мөлдірлігінің әртүрлілігіне және өзге де оптикалық-физикалық қасиеттеріне байланысты янтарьдан жасалған күрделі және өте күрделі көркемдік және зергерлік бұйымдарды станокта және қолмен тегістеу, жылтырату, қырлау және жалтырату;

станокты реттеу.

835. Білуге тиіс:

янтарьдың оптикалық-физикалық қасиеттері;

янтарь көркемдік бұйымдарға қойылатын техникалық талаптар;

сызбаларды оқу;

өлшеу құралдары және оларды пайдалану тәсілдері;

қызмет көрсетілетін станоктардың құрылысы мен оларды баптау қағидалары.

836. Жұмыс үлгілері:

білезіктер, алқалар, мүштіктер, әшекейлер – жылтырату, қырлау, жалтырату.

14-тарау. Мүсін туындысы мен сәулеттік соғу бөлшектері күрделігінің сипаттамасы

837. Мүсін туындысы мен сәулеттік соғу бөлшектері күрделігінің сипаттамасы (61-шығарылымы) БТБА-ға 1-қосымшада берілген.

15-тарау. Жұмысшы кәсіптерінің алфавиттік көрсеткіші

838. Жұмысшы кәсіптерінің алфавиттік көрсеткіші (61-шығарылымы) БТБА-ға 2-қосымшада көрсетілген.

Жұмыстар мен жұмысшы кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығына (61-шығарылым) 1-қосымша

Мүсін туындысы мен сәулеттік соғу бөлшектері күрделігінің сипаттамасы

Күрделілік белгілері

Мүсіндеу-техникалық жұмыстары күрделігінің белгілері:

1) бастапқы төсемесімен саз-балшықпен үлкейту кезінде, қаңылтыр металдан ою кезінде – соғу сипаты – фактура, фигураның қалыбы, жекелеген бөлшектердің орналасуы, киімінің бүгілу тереңдігі, аксессуарлардың болуы, рельефтері - рельеф тереңдігі, суреттің айқындылығы, ішкі қабатының болуы;

2) бастапқы қалыптау кезінде – формаға қолжетімділік, бөлшектер конфигурациясы, саз-балшық пен каркасты алу мүмкіндігі;

3) таза қалыптау (кесек қалыпату) кезінде – салынатын кесектердің саны.

Жоғарыда аталған белгілердің негізінде материалда мүсін туындылары мен сәулет бөлшектерін техникалық орындау күрделігі бойынша үш топқа бөлінеді:

күрделі емес, күрделі және өте күрделі.

I топтағы күрделілік белгілері

Күрделі емес туындыларға:

1) бет пішінің өзіне тән белгілері жоқ адамдардың портреттік, декоративтік, станоктық және монументалдық фигуралары, жалаңаш дене формалары жалпылама немесе бүкпелері жоқ киімдегі статикалық бейнелер;

2) бет пішінің өзіне тән белгілері жоқ, мұқият орындалған анатомиялық формасыз, шашы тегіс жатқызылған бюсттер;

3) рельефі аз ғана шығарылған, шағын айқындалған фигуралық және өрнекті барельеф пен горельефтер;

4) формалары жалпылама, статикалық күйдегі, фигурасының, жүнінің бөлшектері мұқият бейнеленбеген анималистикалық мүсін, қанаттары жеке-жеке көрсетілмеген құстың жалпылама фигурасы;

5) тегіс құмыралар мен жәшіктер;

6) тегіс сәулет әшекейлері, кескінделген розеткалар, өрнегі шағын айқындалған фризалар, құрғақ кептірмелер, тегіс бүршіктер, модульондар және тағы өзге жатады.

II топтағы күрделілік белгілері

Күрделі туындыларға:

1) бет пішінің өзіне тән белгілері айқын, жалаңаш немесе терең қатпарлары бар, көп шығыңқы аксессуарлары бар жеке тұрған немесе динамикалық кейіптегі топтас адамдардың портреттік, декоративтік, станоктық және монументалдық фигуралары;

2) бет пішінің өзіне тән белгілері айқын, шаш үлгісі күрделі, киімінің қатпарлары терең портреттік және декоративтік бюсттер;

3) суреті айқын бейнеленген, қатпарлары терең портреттік, фигуралық, декоративтік, өрнекті барельефтер мен горельефтер;

4) динамикалық күйдегі, фигурасының, жүнінің бөлшектері мұқият бейнеленген анималистикалық мүсін, қанаттары тарамдалған құстың фигурасы;

5) фигуралық-өрнекті құмыралар, суреті айқын бейнеленген және қатпарлары терең урнолар;

6) ою-өрнек көп салынған сәулет соқпасының, бөлшектері, фигуралар, капительдер, кронштейндер және тағы өзгелер жатады.

III топтағы күрделілік белгілері

Аса күрделі туындыларға:

1) бет пішінің өзіне тән күрделі белгілері айқын, жалаңаш немесе анатомиялық формалары мұқият бейнеленген фигура, күрделі өрнекті киімі бар жеке тұрған немесе динамикалық кейіптегі топтас адамдардың портреттік, декоративтік, станоктық және монументалдық фигуралары;

2) бет пішінің өзіне тән күрделі сипатты белгілері айқын, әжімдері бар, шаш толқындары терең, сақал-мұрты бар портреттік және декоративтік бюсттер;

3) нәзік бейнелі, ою-өрнекті, күрделі ұсақ қатпарлары бар портреттік, фигуралық, декоративтік, өрнекті (көлемді және көп фигуралы) барельефтер мен горельефтер;

4) күрделі динамикалық қалыптағы, дене мүшелері күрделі, жұні айқын бейнеленген жан-жануарлардың фигуралары;

5) қақпағы, тұтқасы мен күрделі тұғырлары бар барельефтік және горельефтік ою-өрнекпен толтырылған құмыралар мен ыдыстар;

6) сәулет туындыларының нәзік бейнелі бөлшектері жатады.

Жұмыстар мен жұмысшы кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығына (61-шығарылым) 2-қосымша

Жұмысшы кәсіптерінің алфавиттік көрсеткіші

Р/с №	Кәсіптердің атауы	Разряд диапазондары	Беті
Ағаштан, капо-тамырдан және қабықтан көркем бұйым жасау өндірісі
1.	Ағаш және ағаш қабығын кесуші	2-6	82
2.	Ағаш күйдіруші	2-5	85
3.	Ағаштан және папье-машеден жасалған көркемөнер бұйымдарын өңдеуші	3-6	87
4.	Ағашқа көркем сурет салатын суретші	3-6	88
5.	Көркемөнер бұйымдарына арналған өсімдік материалдарын дайындаушы	3-4	91
6.	Ағаштан көркемөнер бұйымдарын фанерлеуші	4-5	92
7.	Ағаштан жасалған көркемөнер бұйымдарын сырлаушы	2	93
8.	Ағаш қабығынан жасалған бұйымдарды желімдеуші	2	93
9.	Ағаш қабығын пішуші	2	94
10.	Капо тамырды булаушы	4	94
11.	Хохлома суреті салынған бұйымдарды шыңдаушы	4	94
12.	Декоративтік ағаш жынысын сұрыптаушы	4	95
Зергерлік-филигран өндірісі
13.	Білезік зергері	1-6	39
14.	Зергер	1-7	41
15.	Зергер бекітуші	1-6	50
16.	Зергер монтаждаушы	1-6	52
17.	Зергер оюшы	5-6	55
18.	Зергер филиграньшы	2-6	56
19.	Зергер шынжыршы	3-6	59
20.	Зергерлік және көркемөнер бұйымдарын қарайтушы	3-5	60
21.	Зергерлік және көркемөнер бұйымдарының бөлшектері мен материалдарын дайындаушы	2-4	61
22.	Зергерлік және көркемөнер бұйымдарының қондырғыларын жапсырушы	1-2	62
23.	Зергерлік және көркемөнер бұйымдарының қондырғыларын қырлаушы	1-6	64
24.	Қарайтылған күміс дайындаушы	5	66
25.	Қарайтылған күмісті егеулеуші	3-5	66
26.	Модельдеуші зергер	7	50
27.	Тас іріктеуші	3-4	67
28.	Филигранды негіз жасаушы	3-4	68
29.	Эмаль бойынша көркем суретші	3-6	69
30.	Эмаль бойынша фотобаспашы	1-2	71
31.	Эмальдаушы	2-6	71
Көркем бұйымдар жасау өндірісі (жалпы кәсіптер)
32.	Бағалы металдарды регенераторлаушы	2-3	4
33.	Дайындамалар мен көркемөнер бұйымдарын кептіруші	2-3	5
34.	Инкрустатор	3-6	6
35.	Көркем полотноның кенебі пен картонын сылаушы	1-5	8
36.	Көркемөнер бұйымдарын бақылаушы	2-5	10
37.	Көркемөнер бұйымдарын жылтыратушы	1-4	14
38.	Көркемөнер бұйымдарын құюшы	2-4	16
39.	Көркемөнер бұйымдарын лактаушы	1-4	18
40.	Көркемөнер бұйымдарын нақыштаушы	1-6	20
41.	Көркемөнер бұйымдарын өңдеуші	1-4	24
42.	Көркемөнер бұйымдарын парафиндеуші	2	26
43.	Көркемөнер бұйымдарына алтын жалатушы	2-6	27
44.	Күйдіруші	2-5	29
45.	Монета-орден өндірісінің бақылаушысы	3-5	31
46.	Пластикалық кейіпті көрсетуші	2-3	33
47.	Салттық қызмет көрсету жұмысшысы	2	34
48.	Сурет салатын көмірді күйдіруші	3	35
49.	Сылақ құрамын дайындаушы	3-4	35
50.	Трафаретші	2-3	36
51.	Тұрмыстық қызмет көрсету бюросының жұмысшысы	1	37
52.	Тығыздаушы	2-3	38
Қырлау өндірісі
53.	Алмас аралаушы	3-5	96
54.	Алмас аршушы	3-6	97
55.	Алмас белгілеуші	5-6	100
56.	Алмас жарушы	5-6	101
57.	Алмас сұрыптаушы	4-6	102
58.	Алмасты гауһар етіп қырлаушылар	3-6	104
59.	Алмасты орнықтырушы	2	106
60.	Гауһарды және алмасты шаюшы	2	107
61.	Гауһарды сұрыптаушы	5-6	107
Металдан көркемөнер бұйымдарын өндіру
62.	Көркемдеп құю формалаушысы	2-6	73
63.	Металдан жасалған бұйымдарды желімдеуші	2-3	77
64.	Металл декоративтік көркем суретшісі	2-6	78
65.	Табақ лактаушы	4	80
66.	Табақ тегістеуші	3-4	81
Миниатюралы кескінделген папье-машеден жасалған көркем бұйымдар жасау өндірісі
67.	Ағаш пен папье-машеден бұйым құрастырушы	2-4	116
68.	Картонды ораушы	3-4	118
69.	Миниатюралық кескіндеме суретшісі	3-4	119
70.	Папье-машені аралаушы	2-4	121
Мүсіндеу өндірісі
71.	Зеңдеуші	1-6	136
72.	Мүсін өндірісіндегі мүсін соғушы	1-6	138
73.	Мүсін өндірісіндегі нақыштаушы	1-6	142
74.	Мүсін өндірісіндегі модельші	2-6	144
75.	Мүсін өнеріндегі қалыптаушы	2-6	147
Сүйек және мүйізден жасалатын көркем бұйымдар жасау өндірісі
76.	Мүйіз бен сүйектен ою оюшы	2-6	123
77.	Мүйіз бен сүйекті аралаушы	3-4	125
78.	Мүйіз бен сүйекті сұрыптаушы	3	126
79.	Мүйіз жоңқасын ұнтақтаушы	2	127
80.	Мүйіз пластиналарын түзетуші	3	127
81.	Мүйіз ұнтағынан жасалған бұйымдарды нығыздаушы	3	128
82.	Сүйек пен мүйізден бұйым кесуші	2-3	128
83.	Сүйек пен мүйізден жасалған бұйымдарды өңдеуші	2-5	129
Тастан көркем бұйымдарын өндіру
84.	Тас кесуші	2-6	109
85.	Тас токары	2-4	112
86.	Тастан жасалған бұйымдарды монтаждаушы	2-3	113
87.	Тасты аралап кесуші	2-4	114
88.	Тасты егеулеуші	2-3	116
Тері және былғарыдан көркем бұйымдар жасау өндірісі
89.	Былғары бөлшектерді тегістеуші	3-4	152
90.	Былғары мен үлбірге кестеші	3-6	153
91.	Былғары мен үлбірден бұйымдар құрастырушы	2-6	154
92.	Былғары мен үлбірді пішуші	2-5	156
93.	Былғарыдан жасалған бұйымдарға сурет салушы	2-6	158
Халықтық қолөнер кәсіпшілігі бұйымдарын жасау өндірісі
94.	Ағаштан көркем бұйымдарды жасаушы	3-6	161
95.	Былғарыдан жасалған көркем бұйымдарды жасаушы	3-6	164
96.	Зығыр талшығынан көркем бұйымдар жасаушы	2-6	165
97.	Көркем әшекейленген матадан бұйымдар жасаушы	3-6	167
98.	Кішкене сабан талынан көркем бұйымдар жасаушы	2-6	169
99.	Қабықтан көркем бұйымдарды жасаушы	3-5	171
100.	Қыштан көркем бұйымдар жасаушы	3-6	172
101.	Матаға сурет салатын суретші	3-7	173
102.	Металдан көркем бұйымдар жасаушы	3-6	175
103.	Шыбықтан көркем бұйымдар жасаушы	3-5	177
104.	Янтарьдан көркем бұйымдар жасаушы	3-6	179
Янтарьдан жасалған көркем бұйымдар жасау өндірісі
105.	Янтарь жасаушы	2-4	131
106.	Янтарьдан жасалған бұйымдарды құрастырушы	3-4	132
107.	Янтарьдан жасалған бұйымдарды өңдеуші	3-5	134
108.	Янтарьды қыздырушы	3-4	134
109.	Янтарьды тегістеуші	3-4	135