On approval of the requirements for the health state of persons for service in the state aviation of the Republic of Kazakhstan

Order of the Minister of Defence of the Republic of Kazakhstan dated December 22, 2020 No. 721. Registered in the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan on December 22, 2020 No. 21860

      Unofficial translation

      In accordance with subparagraph 2) of paragraph 2 of Article 11 of the Code of the Republic of Kazakhstan dated July 7, 2020 "On Public Health and Healthcare System", I HEREBY ORDER:

      1. To approve the attached requirements for the health state of persons for service in the state aviation of the Republic of Kazakhstan.

      2. To recognize as invalid the order of the Minister of Defence of the Republic of Kazakhstan dated December 28, 2009 No. 499fou "On approval of the requirements for the conformity of the health state of persons for service in the state aviation of the Republic of Kazakhstan" (registered in the Register of state registration of regulatory legal acts under No. 6032).

      3. The main military-medical department of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan, in the manner established by the legislation of the Republic of Kazakhstan, shall ensure:

      1) state registration of this order in the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan;

      2) placement of this order on the Internet resource of the Ministry of Defence of the Republic of Kazakhstan after its first official publication;

      3) sending information on implementation of the measures provided for in subparagraphs 1) and 2) of this paragraph to the Legal Department of the Ministry of Defence of the Republic of Kazakhstan within ten calendar days from the date of state registration.

      4. Control over implementation of this order shall be entrusted to the Deputy Minister of Defence of the Republic of Kazakhstan in charge of medical support.

      5. This order shall be communicated to the officials in the part concerning them.

      6. This order shall be enforced upon the expiration of ten calendar days after its first official publication.

      Minister of Defence
of the Republic of Kazakhstan
N. Ermekbayev

      "AGREED"
Ministry of Healthcare
of the Republic of Kazakhstan

      "AGREED"
Ministry of Internal Affairs
of the Republic of Kazakhstan

      "AGREED"
National Security Committee
of the Republic of Kazakhstan

  Approved
by the order of the
Minister of Defence
of the Republic of Kazakhstan
dated December 22, 2020 No. 721

Requirements for the health state of persons for service in the state aviation of the Republic of Kazakhstan

      1. Requirements for the health state of persons for service in the state aviation of the Republic of Kazakhstan (hereinafter – the Requirements) shall determine:

      1) for health reasons, the degree of fitness of military personnel and citizens in reserve for flight work;

      2) for health reasons and physical development, the degree of fitness of citizens and military personnel entering military educational institutions for the preparation of aviation personnel for admission to the flight specialties of a military educational institution for the training of aviation personnel, as well as cadets studying in flight specialties of a military educational institution for the training of aviation personnel (hereinafter- cadets) for flight training;

      3) for health reasons, the degree of fitness of military personnel for command and control of flights, control of unmanned aerial vehicles, performance of flight tasks on board the aircraft, fitness for parachute jumps and flights on gliders and other light aircraft.

      2. The requirements for the health state of citizens, cadets and military personnel for service in the state aviation of the Republic of Kazakhstan are determined in Appendix 1 to these Requirements.

      3. Requirements for the health state of citizens, cadets and military personnel are presented in the following columns:

      1) column I - citizens and military personnel entering the flight specialties of a military educational institution for the training of aviation personnel (hereinafter - candidates) and cadets before the start of flight practice;

      2) column II - cadets with the beginning of flight practice, regardless of the specialty of training, pilots and navigators flying on fighter planes, attack aircraft, fighter-bombers;

      3) column III - pilots and navigators flying on bombers, tanker aircraft;

      4) column IV - pilots and navigators flying on transport and piston aircraft;

      5) column V - pilots and navigators flying on all types of helicopters;

      6) column VI - other members of flight crews (flight engineers, flight technicians, radio operators, flight mechanics, airborne operators, gunners and other airborne specialists), military personnel performing flight tasks on board the aircraft, parachutists, glider pilots and aeronautics;

      7) column VII - military personnel in charge of flight management and control, air traffic operators (hereinafter- the flight director), operators of unmanned aerial vehicles.

      4. The columns of requirements for the health state of citizens, cadets and military personnel for service in the state aviation of the Republic of Kazakhstan (hereinafter - the Requirements for columns) are set out by classes of diseases in accordance with the international classification of diseases of the 10th revision (hereinafter - ICD-10), in the form of paragraphs, subparagraphs with the names of diseases, mutilations (wounds, injuries, contusions).

      5. Explanations on application of paragraphs and sub-paragraphs of the requirements for the health state of citizens, cadets and military personnel for service in the state aviation of the Republic of Kazakhstan according to the columns are determined in Appendix 2 to these Requirements.

      6. Requirements for the health state of those examined upon admission to military educational institutions (hereinafter- MEI), implementing educational programs of postgraduate education (in flight specialties), upon restoration to flight work (flight management), as well as upon being called up for military training or in registration purposes are presented in columns II-VII, depending on the specialty and type of aviation.

  Appendix 1
to the Requirements for
to the health state of persons
for service in the
state aviation of the
Republic of Kazakhstan

Requirements for the health state of citizens, cadets and military personnel for service in the state aviation of the Republic of Kazakhstan

Paragraph

Name of diseases, injuries (wounds, traumas, contusions), codes according to ICD-10, subparagraphs

I
column

II
column

III
column

IV
column

V
column

VI
column

VII
column

Chapter 1. Infectious and parasitic diseases

1

Some infectious and parasitic diseases (А00-А09, А20-А28, А31-А49, А90-А99, В00-В09, В25-В34, В50-В64, В65-В83, В85-В89, В99)

1) refractory or difficult to treat

not fit

2) temporary functional disorders after acute infectious and parasitic diseases

not fit

vacation, exemption from flights with the performance of other duties of military service, full exemption from the performance of duties of military service

2

Tuberculosis (A15-A19, except A17)

1) active, any localization, during the main course of treatment, clinically healed
 

not fit

2) inactive, of any localization, in the absence of signs of activity for 3 years or more

not fit

individual assessment (hereinafter - IND)

3

Lepra (A30)

not fit

4

Disease caused by the human immunodeficiency virus (HIV): AIDS patients, HIV-infected (B20-B24)

not fit

5

Syphilis and other sexually transmitted infections (A50-A64, A65-A69, A70-A74)

1) syphilis

not fit

2) gonorrhea and other venereal diseases
(chancre, lymphatic granuloma, inguinal granuloma, non-gonococcal urethritis)

The candidates are not fit. The rest after the completion of treatment are fit

6

Mycoses (B35-B49)


1) deep mycoses, dermatophytosis are common, often recurrent, making it difficult to wear military or flight uniforms, shoes and the use of special equipment

not fit

2) superficial mycoses, limited dermatophytosis, rarely recurrent, not making it difficult to wear military or flight uniforms, shoes and the use of special equipment

not fit

IND

fit


Chapter 2. Neoplasms

7

Malignant neoplasms of any localization, regardless of the radicality of treatment (C00-C97, D00-D09, D37-D48)

not fit

8

Benign neoplasms (D10-D36)

1) in case of dysfunction of the organ and (or) in case of difficulty in wearing military or flight uniforms, shoes and the use of special equipment

not fit

2) without dysfunction of the organ and not making it difficult to wear military or flight uniforms, shoes and the use of special equipment

not fit

IND

fit

3) temporary functional disorders after surgical treatment

The candidates are not fit. The rest - vacation, exemption from flights with the performance of other duties of military service, complete exemption from the performance of military service duties

Chapter 3. Diseases of the blood and blood-forming organs and certain disorders involving the immune mechanism

9

Diseases of the blood, blood-forming organs and certain disorders involving the immune mechanism (D50-D89, except D86)

not fit

Chapter 4. Diseases of the endocrine system, eating disorders and metabolic disorders

10

Other forms of non-toxic goiter (E04)

1) disrupting the function of nearby organs and (or) making it difficult to wear flight uniforms and special equipment

not fit

2) not disrupting the function of nearby organs and not making it difficult to wear a flight uniform and the use of special equipment

not fit

IND

fit

3) temporary functional disorders after surgical treatment

not fit

sick leave, exemption from flights with the performance of other duties of military service

11

Other diseases of the thyroid gland, other endocrine glands, eating disorders, metabolic disorders (E00-E90)

1) with dysfunction;
obesity of III-IV degree;
malnutrition

not fit

2) without dysfunction; obesity II degree

not fit

IND

3) obesity I degree;
subnutrition

not fit

IND

fit

Chapter 5. Mental and behavioral disorders

12

Organic mental disorders due to brain damage or dysfunction (F00-F09)

not fit

13

Schizophrenia, schizotypal and delusional disorders, mood disorders (affective disorders) and other endogenous psychotic disorders (F20-F29, F30-F39)

not fit

14

Symptomatic mental disorders and other mental disorders of exogenous etiology (F00-F09)

1) with pronounced persistent mental disorders;
in the presence of a moderately expressed, prolonged asthenic state, pathological changes in personality and organic damage to the central nervous system (hereinafter - CNS)

not fit

2) in the presence of a moderately expressed, prolonged asthenic state

not fit

sick leave followed by a medical examination

3) in the presence of a slightly expressed and short-term asthenic state after an acute illness, which ended in recovery

not fit

IND,
cadets - not fit

fit

15

Neurotic, stress-related and somatoform disorders, behavioral syndromes associated with physiological disorders and physical factors (F40-F48, F50-F59, F95)

1) with sharp and moderately pronounced, persistent, prolonged or repeated painful manifestations

not fit

2) with mildly pronounced and short-term painful manifestations that ended in recovery

not fit

IND,
cadets – not fit

fit

16

Personality and behavioral disorders (F60-F69, F90-F98, except F95, F98.0, F98.5)

1) sharply or moderately expressed, with a tendency to repeated prolonged decompensations, unstable compensation or pathological reactions

not fit

2) behavioral disorders with persistent compensation of personality reactions

not fit

IND,
cadets – not fit

17

Mental and behavioral disorders related to substance use (F10-F19)

not fit

Chapter 6. Diseases of the nervous system

18

Inflammatory, demyelinating diseases of the central nervous system and their consequences, tuberculosis of the nervous system, viral infections of the central nervous system (A17, A80-A89, G00-G09, G35-G37)

1) in case of dysfunction or progressive course

not fit

2) with minor residual effects or in the presence of objective data without dysfunction of the central nervous system

not fit

IND,
cadets – not fit

19

Brain and spinal cord injuries and their consequences. Consequences of CNS lesions from external factors (T90, T91.3, T98.1)

1) with significant or moderate dysfunction of the central nervous system
 

not fit

2) in the presence of objective data without dysfunction of the central nervous system

not fit

IND

fit

20

Vascular diseases of the brain and spinal cord (G45, G46, I60-I69, R55)

1) with severe focal symptoms, impaired function of any degree, or signs of progressive deterioration of cerebral circulation

not fit

2) initial phenomena in the absence of clinical signs of cerebral circulation insufficiency

not fit

IND,
cadets – not fit

fit

3) acute neurovascular disorders such as fainting or collapse (syncope)

not fit

IND,
cadets – not fit

21

Organic, hereditary-degenerative diseases of the central nervous system and neuromuscular diseases (G10-G13, G20-G26, G30-G32, G70-G73, G80-G83, G90-G99, Q00-Q07)

not fit

22

Diseases of the peripheral nervous system (G50-G59, G60-G64)

1) with significant or moderate dysfunction
 

not fit

2) with minor dysfunction or in the presence of objective data without dysfunction

not fit

IND

fit

23

Peripheral nerve injuries and their consequences (T90.3, T92.4, T93.4)

1) with significant or moderate dysfunction
 

not fit

2) with minor dysfunction or in the presence of objective data without dysfunction

not fit

IND,
cadets – not fit

fit

24

Episodic and paroxysmal disorders (G40-G47, кроме G45, G46)

1) with severe clinical manifestations
 

not fit

2) without pronounced clinical manifestations

not fit

IND

25

Temporary functional disorders of the central or peripheral nervous system after an acute illness, exacerbation of a chronic illness, trauma, or surgical treatment

not fit

vacation, exemption from flights with the performance of other duties of military service, full exemption from the performance of duties of military service

Chapter 7. Diseases of the eye and its adnexa

26

Diseases and consequences of injuries and burns of the eyelids, lacrimal ducts, orbits, conjunctiva (Н00-Н06, Н10-Н13, Q10, Т90.4)

1) severe or moderate anatomical changes or deficiencies in the position of the eyelids, lacrimal ducts, orbit or conjunctiva with significant or moderate impairment of visual or motor functions in one or both eyes

not fit

2) slightly expressed anatomical changes or deficiencies in the position of the eyelids, lacrimal ducts, orbit or conjunctiva in one or both eyes;
slightly expressed diseases of the eyelids, lacrimal passages, orbit or conjunctiva in one or both eyes

not fit

IND

fit

27

Diseases and consequences of injuries and burns of the sclera, cornea, iris, ciliary body, lens, choroid, retina, vitreous body, eyeball, optic nerve (Н15-Н22, Н25-Н28, Н30-Н36, Н43-Н45, Н46-Н48, Q11-Q14, Т90.4)

1) sharply or moderately pronounced, progressive deterioration of visual functions in one or both eyes

not fit

2) slightly pronounced, non-progressive with rare exacerbations in one or both eyes

not fit

IND

fit

28

Detachment and rupture of the retina of any etiology in one or both eyes (Н33)

not fit

29

Glaucoma in the stage of pregaucoma, initial stage, advanced and subsequent stages of one or both eyes (Н40-Н42, Q15.0)

not fit

30

Diseases of the muscles of the eye, disorders of friendly eye movement (Н49-Н51)

1) paralysis or persistent paresis of the oculomotor muscles in one or both eyes, as well as concomitant strabismus of more than 10 degrees

not fit

2) strabismus up to 10 degrees

not fit

IND

fit

31

Refractive errors (H52.0-H52.3)

1) myopia or hyperopia of any eye in one of the meridians above 5.0 diopters, or astigmatism of any kind in any eye with a refractive difference in the two main meridians above 2.5 diopters

not fit

2) myopia or hyperopia of any eye in one of the meridians above 3.0 diopters, or astigmatism of any kind on any eye with a refractive difference in the two main meridians above 2.0 diopters

not fit

IND

3) myopia or hyperopia of any eye in one of the meridians above 2.5 diopters, or astigmatism of any kind in any eye with a refractive difference in the two main meridians above 1.5 diopters

not fit,
other flight crew members – IND

IND

4) myopia of any eye in one of the meridians is above 1.0 diopters, farsightedness of any eye in one of the meridians is above 2.5 diopters, or astigmatism of any kind in any eye with a refractive difference in the two main meridians above 1.0 diopters

not fit

IND

5) myopia of any eye in one of the meridians above 0.5 diopters, hyperopia of any eye in one of the meridians above 1.0 diopters, or astigmatism of any kind in any eye with a refractive difference in the two main meridians above 0.5 diopters

not fit

IND

fit

32

Accommodability disorders (Н52.4-Н52.5)

1) paralysis or persistent spasm of accommodability in one or both eyes

not fit

2) presbyopia of 3.5 diopters and above in each eye

not fit

IND

3) presbyopia above 3.0 diopters for each eye

not fit

IND

fit

4) presbyopia 2.0 diopters for each eye

not fit

IND

fit

33

Decreased visual acuity (H54)

1) 0.5 and below for each eye

not fit

fit

2) 0.5-0.7 in one eye and 0.7 in the other eye; binocular 0.7

not fit

IND

fit

3) 0.6-0.7 in one eye and not lower than 0.8 in the other eye; binocular 0.8

not fit

IND

fit

4) 0.8 for each eye

IND

fit


5) 0,9 for each eye

fit


34

Anomalies of color vision (H53.5)

1) dichromasia, abnormal trichromasia type A, color weakness III (A) or II (B) degree

not fit

2) abnormal trichromasia type B or C, color weakness I (C) degree

not fit

IND

fit

35

Temporary functional disorders of the organ of vision after an acute illness, exacerbation of a chronic disease, trauma or surgical treatment

The candidates are not fit. The rest - vacation, exemption from flights with the performance of other duties of military service, complete exemption from the performance of military service duties

Chapter 8. Diseases of the ear and mastoid process

36

Diseases of the outer ear (Н60-Н62, Q16, Q17)

not fit

37

Diseases of the middle ear and mastoid process (Н65-Н75)

1) with frequent exacerbations or complications;
with unsatisfactory results of surgical treatment

not fit

2) with rare exacerbations, not accompanied by the complications provided for in subparagraph 1)

not fit

IND

3) consequences of diseases of the middle ear and mastoid process, chronic non-suppurative inflammation of the middle ear with a slight impairment of hearing and barofunction

not fit

IND

fit

38

Impairment of the barofunction of the ear and paranasal sinuses

1) persistent and significantly pronounced
 

not fit

2) persistent and slightly pronounced

not fit

IND

fit

39

Loss of hearing (Н80, Н90, Н91, Н93, Н94)

1) persistent hearing loss in both ears with average values ​​of hearing thresholds at frequencies of 500, 1000 and 2000 hertz up to 40 decibels, at a frequency of 4000 hertz up to 65 decibels with the perception of whisper speech at a distance of up to 2 meters

not fit

2) persistent hearing loss in both ears with average values ​​of the auditory thresholds at frequencies of 500, 1000 and 2000 hertz from 26 to 40 decibels, at a frequency of 4000 hertz from 51 to 60 decibels with the perception of whisper speech at a distance of 3 meters or more;
persistent hearing loss in one ear with average values ​​of the auditory thresholds at frequencies of 500, 1000 and 2000 hertz from 26 to 40 decibels, at a frequency of 4000 hertz from 51 to 60 decibels with the perception of whisper speech at a distance of up to 2 meters and with average values ​​of hearing thresholds at frequencies of 500, 1000 and 2000 hertz from 11 to 25 decibels, at a frequency of 4000 hertz from 41 to 50 decibels with the perception of whispered speech at a distance of 2 to 5 meters to the other ear

not fit

IND,
onboard radio operators – not fit

not fit


3) persistent hearing loss in both ears with average values ​​of the auditory thresholds at frequencies of 500, 1000 and 2000 hertz from 16 to 25 decibels, at a frequency of 4000 hertz from 41 to 50 decibels with the perception of whisper speech at a distance of 2 to 5 meters;
persistent hearing loss in one ear with average values ​​of the auditory thresholds at frequencies of 500, 1000 and 2000 hertz from 16 to 25 decibels, at a frequency of 4000 hertz from 41 to 50 decibels with the perception of whisper speech at a distance of 3 to 5 meters and with average values ​​of auditory thresholds at frequencies of 500, 1000 and 2000 hertz up to 15 decibels, at a frequency of 4000 hertz from 26 to 40 decibels with the perception of whisper speech at a distance of more than 4 meters to the other ear

not fit

IND

40

Disorders of vestibular function (Н81)

1) persistent, significantly or moderately pronounced vestibular-vegetative disorders

not fit

2) mildly pronounced vestibular-vegetative disorders

not fit

IND

fit

41

Temporary functional disorders of the ear and mastoid after an acute illness, exacerbation of a chronic illness, trauma or surgical treatment

not fit

vacation, exemption from flights with the performance of other duties of military service, full exemption from the performance of duties of military service

Chapter 9. Diseases of the circulatory system

42

Chronic inflammatory rheumatic, non-rheumatic heart diseases, cardiomyopathies, degenerative and dystrophic lesions of the heart (I00-I09, I34-I52)

1) with impaired blood circulation and functions

not fit

2) in the presence of objective data without impaired blood circulation and functions

not fit

IND

fit

43

Arterial hypertension (I10-I15)

1) with severe and moderate dysfunction
 

not fit

2) with minor dysfunction

not fit

IND

44

Somatoform autonomic dysfunction of the heart and cardiovascular system (I99)

1) with persistent significantly or moderately expressed vegetative-vascular disorders and cardiac arrhythmias

not fit

2) with slightly expressed disorders

not fit

IND

fit

45

Diseases and consequences of damage to the aorta, great and peripheral arteries and veins, lymphatic vessels (I70-I79, I80-I89, except I84)

1) with impaired blood circulation and functions

not fit

2) in the presence of objective data without impaired blood circulation and functions

not fit

IND

fit

46

Temporary functional disorders of the circulatory system after an acute illness, exacerbation of a chronic disease or surgical treatment

vacation, exemption from flights with the performance of other duties of military service, full exemption from the performance of duties of military service

Chapter 10. Diseases of the respiratory system

47

Diseases of the paranasal sinuses (J30-J34)

1) chronic polyposis and cystic sinusitis in the presence of dystrophy of the mucous membrane of the upper respiratory tract;
chronic purulent sinusitis with frequent exacerbations

not fit

IND

2) chronic purulent sinusitis with rare exacerbations in remission;
sinusitis with mild changes in the mucous membrane of the upper respiratory tract;
chronic non-suppurative sinusitis (catarrhal, serous, vasomotor and other non-suppurative forms of sinusitis), as well as cysts of the maxillary sinuses without dysfunction and clinical manifestations

not fit

IND

fit

48

Diseases or consequences of diseases and injuries of the nose, pharynx, larynx and trachea (J30-J35, J37-J38, Q32.0, Q32.1)

1) accompanied by a pronounced impairment of the respiratory, speech (voice), swallowing, chewing functions or complicating the use of special equipment or equipment

not fit

2) not accompanied by a pronounced disorder of the function and not hampering the use of special equipment or device;
persistent decrease or complete absence of smell

not fit

IND

49

Chronic tonsillitis (J35.0)

1) decompensated form
 

not fit

2) compensated form

not fit

fit

50

Chronic nonspecific diseases of the lungs and pleura, disseminated lung diseases of non-tuberculous etiology, the consequences of their injuries or surgical interventions (J40-J99, except J45, D86)

1) with significant or moderate dysfunction

not fit

2) with minor dysfunction

not fit

IND

fit

51

Bronchial asthma (J45)

not fit

52

Temporary functional disorders of the respiratory system after an acute illness, exacerbation of a chronic illness, or surgical treatment

The candidates are not fit. The rest - vacation, exemption from flights with the performance of other duties of military service, complete exemption from the performance of military service duties

Chapter 11. Diseases of the digestive system

53

Disruption of the development and eruption of teeth. Diseases of hard tissues of teeth, pulp, periapical tissues, gums, periodontium, salivary glands, soft tissues of the oral cavity and tongue (K00-K06, K12-K13)

1) not amenable to treatment, in case of dysfunction and difficulty in using special equipment
 

not fit

2) well amenable to treatment, without impairment of functions and difficulty in using special equipment

not fit

IND

fit

54

Maxillofacial anomalies (except for congenital malformations), other diseases and condition of the teeth and their supporting apparatus, diseases of the jaws (K07-K11, K14)

1) with significant or moderate impairment of functions and (or) difficulty in using special equipment

not fit

2) with minor impairment of functions or in the presence of objective data without impairment of functions and without difficulty in using special equipment

not fit

IND

fit

55

Peptic ulcer, duodenal ulcer (K25-K28)

1) acute or chronic recurrent forms, with dysfunction
 

not fit

2) in the stage of stable remission, without digestive function

not fit

IND,
cadets – not fit

fit

56

Diseases of the esophagus, stomach and duodenum (except for gastric ulcer and duodenal ulcer), intestines, gallbladder and biliary tract, pancreas, liver and other diseases of the digestive system (K20-K23, K29-K31, K70-K77, K80-K87 , B15-B19)

11) with significant or moderate dysfunction and frequent exacerbations
 

not fit

2) with minor dysfunction

not fit

IND,
cadets – not fit

fit

57

Hernia (inguinal, femoral, umbilical); other hernias of the abdominal cavity (K40-K46)

1) with dysfunction
 

not fit

2) in the presence of objective data without impairing functions and difficulties in using special equipment

not fit

IND

fit

58

Hemorrhoids (C64)

1) with frequent exacerbations, prolapse of nodes, secondary anemia

not fit

2) with rare exacerbations with successful treatment

not fit

IND

fit

59

Temporary functional disorders of the digestive system after an acute illness, exacerbation of a chronic illness, or surgical treatment

The candidates are not fit. The rest - vacation, exemption from flights with the performance of other duties of military service, complete exemption from the performance of military service duties

Chapter 12. Diseases of the skin and subcutaneous tissue

60

Diseases of the skin and subcutaneous tissue, including congenital (L00-L99, Q80-Q82)

1) common with a recurrent course, refractory or difficult to treat and (or) making it difficult to wear a flight uniform and use special equipment

not fit

2) rarely recurrent, limited and does not make it difficult to wear a flight uniform and use special equipment

not fit

IND

Chapter 13. Diseases of the musculoskeletal system and connective tissue

61

Infectious arthropathies, inflammatory polyarthropathies, systemic lesions of connective tissue, ankylosing spondylitis (M00-M03, M05-M14, M30-M36, M45)

not fit

62

Arthrosis and lesions of large joints, diseases and lesions of muscles, synovial membranes and tendons, disorders of bone density and structure, osteopathy, chondropathy (M15-M19, M20-M25, M60-M63, M65-M68, M80-M85, M86-M90, M91-M94)

1) with dysfunction of any degree and (or) chronic recurrent course

not fit

2) in the presence of objective data without dysfunction

not fit

IND

fit

63

Dorsopathies (M40-M43, M46-M49, M50-M54)

1) with significant or moderate dysfunction
 

not fit

2) with a slight dysfunction or in the presence of objective data without dysfunction

not fit

IND

fit

64

Absence, deformation, defects of the hand and fingers (M20-M21.3, M21.5)

1) with dysfunction of any degree

not fit

2) in the presence of objective data without dysfunctions

not fit

IND

fit

65

Flat feet and other deformities of the foot, including congenital (Q66, M20-M21, except M21.7)

1) with dysfunction of any degree
 

not fit

2) in the presence of objective data without dysfunctions

not fit

IND

fit

66

Acquired limb deformities (M21.7 - M21.9)

1) with impaired functions, making it difficult to wear flight uniforms or use special equipment

not fit

2) in the presence of objective data without impaired functions and without difficulty in wearing a flight uniform and using special equipment

not fit

IND

fit

67

Absence of limb (Z89)

not fit

Chapter 14. Diseases of the genitourinary system

68

Glomerular, tubulointerstitial kidney disease, renal failure (N01-N08, N10, N11.8, N11.9, N12, N14-N16, N18-N19, N26)

not fit

69

Urolithiasis (N20-N23)

1) with a recurrent course, regardless of the state of renal function

not fit

2) newly diagnosed, after the discharge of a single stone or its removal, without dysfunction

not fit

IND,
cadets – not fit

fit

70

Obstructive uropathy and reflux uropathy, pyelonephritis (secondary), other diseases of the kidney, ureter and urinary system (N11.0, N11.1, N13, N25-N29 except for N26, N30-N39)

1) with dysfunction
 

not fit

2) in the presence of objective data without dysfunction

not fit

IND

fit

71

Diseases of the male genital organs (N40-N51, N62):

1) with significant or moderate impairment of function

not fit

2) with minor impairment of function or in the presence of objective data with minor clinical manifestations

not fit

IND

fit

72

Temporary functional disorders of the genitourinary system after an acute illness, exacerbation of a chronic disease or surgical treatment

The candidates are not fit. The rest - vacation, exemption from flights with the performance of other duties of military service, complete exemption from the performance of military service duties

Chapter 15. Diseases of the female reproductive system

73

Chronic inflammatory diseases of the female genital organs (N70-N77)

not fit

74

Non-inflammatory diseases of the female genital organs (N60, N81-N90, N99):

1) with dysfunction

not fit

2) in the presence of objective data without dysfunction

not fit

IND

fit

75

Disorders of ovarian-menstrual function (N91-N95)

1) with significant or moderate dysfunction

not fit

2) with slight dysfunction

not fit

IND

fit

76

Temporary functional disorders of the female genital organs after an acute illness, exacerbation of a chronic disease or surgical treatment

The candidates are not fit. The rest - vacation, exemption from flights with the performance of other duties of military service, complete exemption from the performance of military service duties

Chapter 16. Pregnancy, childbirth and the postpartum period

77

Pregnancy. The postpartum period (O00-O99)

not fit

Chapter 17. Congenital anomalies (malformations), deformities and chromosomal abnormalities

78

Congenital anomalies (malformations), deformities and chromosomal abnormalities (Q00-Q99)

1) with dysfunction
 

not fit

2) in the presence of objective data without dysfunction

not fit

IND

fit

Chapter 18. Consequences of injuries, poisoning and some other consequences of exposure to external causes

79

Post-traumatic and postoperative injuries (defects) of the bones of the skull without signs of organic damage to the central nervous system (S02.0, S02.1, T90.2)

not fit

80

Fractures of the spine, trunk bones, upper and lower extremities and their consequences with impaired function of any degree (S12, S22, S32, S42, S52, S72, S82, T91.1, T91.2, T92.1, T93.1, T93 .2)

not fit

81

Injuries to the internal organs of the chest, abdominal cavity and pelvis and their consequences (S26, S27, S36, S37, T91.4, T91.5)

1) with dysfunction of any degree

not fit

2) in the presence of objective data without dysfunction

not fit

IND,
cadets – not fit

fit

82

Consequences of injuries to the skin and subcutaneous tissue (T95)

1) with significant or moderate impairment of function and (or) making it difficult to wear a flight uniform and use of special equipment

not fit

2) with a slight impairment of function, not making it difficult to wear a flight uniform and the use of special equipment

not fit

IND

fit

83

The consequences of poisoning with drugs, medicines and biological substances, the toxic effect of substances mainly for non-medical purposes, the impact of external causes (T51-T78, T96, T97, T98)

1) with significant or moderate dysfunction
 

not fit

2) with minor dysfunction

not fit

IND,
cadets – not fit

fit

84

Temporary functional disorders of the musculoskeletal system and connective tissue after treatment of diseases, injuries, trauma, poisoning, exposure to external causes

The candidates are not fit. The rest - vacation, exemption from flights with the performance of other duties of military service, complete exemption from the performance of military service duties

Chapter 19. Other diseases

85

Disharmony in physical development, disproportionate body type

not fit

86

Enuresis (F98.0, R32)

not fit

87

Speech disorders (F98.5, R47-R49)

not fit

  Appendix 2
to the Requirements for
the health state of persons for
service in the state aviation of the
Republic of Kazakhstan

Explanations on the application of paragraphs and subparagraphs of the requirements for the health state of citizens, cadets and military personnel for service in the state aviation of the Republic of Kazakhstan according to columns

Chapter 1. Infectious and parasitic diseases

      Paragraph 1 Requirements for columns. Intestinal infections, bacterial zoonoses, other bacterial diseases, viral diseases accompanied by rashes, viral and other diseases transmitted by arthropods (except for infections of the central nervous system), other diseases caused by viruses and chlamydia, rickettsioses, other infectious and parasitic diseases.

      Subparagraph 1) of paragraph 1 of the Requirements for the columns provides for chronic recurrent forms of infectious diseases that are not amenable or difficult to treat:

      dysentery, typhoid paratyphoid diseases, brucellosis, salmonellosis, echinococcosis, toxoplasmosis, trichocephalosis, hemorrhagic fevers, viral hepatitis and other infectious diseases;

      persistent carrier of bacteria after acute dysentery and typhoid paratyphoid diseases.

      Subparagraph 2) of paragraph 1 of the Requirements for the columns includes conditions after acute infectious, parasitic diseases in the presence of temporary functional disorders, when, upon completion of inpatient treatment, the patient retains general asthenia, loss of strength, and insufficient nutrition.

      A conclusion on sick leave or exemption from flights (for a period of 30 to 60 days) shall be issued when a period of at least a month is required to assess the persistence of residual changes and full restoration of professional performance of a serviceman, and for diseases requiring the recovery of professional performance of a serviceman for less than one month full exemption from military service duties shall be granted for up to 15 days.

      A medical examination for the purpose of restoring to flight work of military personnel who have had viral hepatitis "A" in mild or moderate form, hepatitis "B" in mild form, is carried out no earlier than 12 months after the end of treatment. Those who have been ill with viral hepatitis "B" in moderate and severe form, as well as with hepatitis "C" or "D", mixed hepatitis are not subject to recovery.

      Cadets with the beginning of flight practice after hospital treatment for mild forms of viral hepatitis are discharged with the conclusion of the medical flight commission (hereinafter - MFC) on exemption from flights for 6 months on training aircrafts, for 12 months on other types of air transport with subsequent examination in the hospital.

      Military personnel who have suffered severe form of dysentery shall be granted sick leave followed by a medical examination.

      Detection of the surface antigen of viral hepatitis "B" and (or) antibodies to the hepatitis “C” virus is the basis for a detailed examination in order to exclude latent chronic viral hepatitis.

      Carriage of the surface antigen of viral hepatitis "B" without signs of chronic liver disease is not a basis for the application of this paragraph in those examined under column II-VII. Military personnel with chronic viral hepatitis are examined according to paragraph 56 of the Requirements for the columns, taking into account the degree of activity and the presence of liver dysfunctions.

      When a positive test result for markers of hepatitis "B" and (or) "C" is established, the candidates are deemed unfit for admission to the university, and the military personnel selected for appointment to the positions of a flight crew member, paratrooper, glider pilot or aeronaut, as well as to a flight director and an operator of unmanned aerial vehicles (hereinafter-military personnel selected for appointment to flight positions) – not fit for flight work, flights, flight management or parachute jumping (hereinafter- to flight work).

      Paragraph 2 of the Requirements for columns. Tuberculosis of the respiratory system, other organs and systems.

      Subparagraph 1) of paragraph 2 of the Requirements for columns provides for all forms of active tuberculosis of the respiratory system and extrathoracic localization, inactive tuberculosis of the spine, bones and joints, as well as large residual changes in the postponed tuberculosis of the respiratory system.

      Subparagraph 2) of paragraph 2 of the Requirements for columns provides for inactive tuberculosis of any localization (except for tuberculosis of the spine, bones and joints), which did not entail functional disorders of the affected organs and systems, after completion of treatment, absence of signs of activity and removal from the dispensary registration after 3 years or more, including those with small residual changes in the transferred respiratory tuberculosis.

      Paragraph 3 of the Requirements for columns. Leprosy.

      Candidates, cadets and military personnel, when establishing a diagnosis of leprosy, as well as when registering a leprosy disease in a family, by a health authority are recognized as not fit for all columns of the requirements.

      Paragraph 4 of the Requirements for columns. Disease caused by the human immunodeficiency virus (hereinafter - HIV).

      This paragraph includes patients with acquired immunodeficiency syndrome (hereinafter - AIDS) and HIV-infected.

      Paragraph 5 of the Requirements for columns. Syphilis and other sexually transmitted infections.

      Subparagraph 1) of paragraph 5 of the Requirements for columns provides for patients with primary, secondary and tertiary syphilis, regardless of the outcome of treatment.

      Subparagraph 2) of paragraph 5 of the Requirements for columns provides for gonorrhea and other venereal diseases (chancre, lymphatic granuloma, inguinal granuloma, non-gonococcal urethritis), as well as preventive treatment of syphilis.

      If a venereal disease is detected in a soldier, treatment shall be carried out in a hospital. The criterion for the cure of gonorrhea and syphilis is the resolution of clinical signs and presence of a threefold negative result in laboratory control, as well as the absence of secondary complications (including epididymitis, prostatitis, arthritis, inflammation of the uterine appendages).

      A medical examination with the aim of restoring to flight work of military personnel who have completed treatment of primary seronegative syphilis is carried out no earlier than 12 months later; military personnel who have completed treatment for primary seropositive syphilis no earlier than 3 years later.

      Paragraph 6 of the Requirements for columns. Mycoses.

      Subparagraph 1) of paragraph 6 of the Requirements for columns includes: deep mycoses, dermatophytosis, widespread, often recurrent, making it difficult to wear military or flight uniforms, shoes and the use of special equipment.

      Subparagraph 2) of paragraph 6 of the Requirements for columns includes: superficial mycoses, limited dermatophytosis, rarely recurrent, not making it difficult to wear military or flight uniforms, shoes and the use of special equipment. The diagnosis and treatment results are confirmed by laboratory tests.

Chapter 2. Neoplasms

      Paragraph 7 of the Requirements for columns. Malignant neoplasms.

      The paragraph provides for malignant neoplasms of any localization, regardless of the prevalence, stage of the disease, the outcome of treatment, cases of refusal of the patient from the treatment of malignant neoplasms, regardless of the stage and spread of the neoplasm, including persistent cure of skin cancer, lower lip.

      Paragraph 8 of the Requirements for columns. Benign neoplasms.

      In the presence of benign neoplasms, according to the indications being examined, surgical treatment is offered.

      Subparagraph 1) of paragraph 8 of the Requirements for columns provides for single or multiple benign neoplasms of the skin, connective and soft tissues, blood or lymphatic vessels, bone and cartilage tissue, respiratory organs, digestive organs, genitourinary system, endocrine glands, mammary gland, disrupting the function of the affected organ, in case of unsatisfactory results of treatment, refusal from it or making it difficult to wear military or flight uniforms, shoes and the use of special equipment.

      Subparagraph 1) of paragraph 8 of the Requirements for columns also includes:

      giant pigmented nevi, the largest linear size of which is more than 20 cm;

      often traumatized nevi (with confirmation of trauma by medical documents) with signs of inflammation and (or) ulceration when they are localized in areas of possible trauma caused by wearing military or flight uniforms, shoes, or using special equipment;

      multiple warty (more than 7), pigmented nevi (more than 20) or single (more than 0.5 cm in diameter), raised above the skin surface, nevi when they are localized in areas of possible trauma caused by wearing military or flight uniforms, shoes or using special equipment;

      benign neoplasms of the brain and spinal cord, regardless of the effectiveness of treatment and the degree of dysfunctions.

      Subparagraph 2) of paragraph 8 of the Requirements for columns provides for benign neoplasms or the consequences of their treatment, not accompanied by dysfunction of the affected organ, not making it difficult to wear military or flight uniforms, shoes and the use of special equipment: lipomatosis, hemangiomas, dermoid cysts, chondromas, polyps, papillomas, warty and pigmented nevi, with the exception of the nevi specified in subparagraph 1) of paragraph 8.

      When diagnosing osteoma of the paranasal sinuses, the category of suitability examined in column II-VII is determined depending on the clinical manifestations, impairment of their function and the results of the study in the pressure chamber according to the relevant subparagraphs of this paragraph. Candidates are not fit.

      The osteoma of the paranasal sinuses is confirmed by the data of X-ray examination of the paranasal sinuses in 2 projections, to clarify the nature of the formation – by computed tomography (hereinafter - CT).

      After operative removal of benign neoplasms of internal organs, musculoskeletal system, military personnel shall be allowed to flight work no earlier than 4 months after completion of treatment, depending on the type and complexity of the surgical intervention, after stationary examination. The cadets are not fit.

      Those who are examined after surgical removal of benign neoplasms of the skin and subcutaneous tissue shall be allowed to flight work no earlier than 1 month after the completion of treatment.

      Those examined patients, operated on for benign neoplasms of the mediastinum, are not fit for flight work (flight training).

      Sick leave under subparagraph 3) of paragraph 8 of the Requirements for columns shall be granted after surgical treatment for benign neoplasms, when after completion of inpatient treatment, full recovery of function requires a period of at least a month. In other cases, full exemption from military service duties or exemption from flights with the performance of other military service duties for a period of up to 15 days shall be provided for the full restoration of professional working capacity, followed by a medical examination.

Chapter 3. Diseases of the blood, blood-forming organs and certain disorders involving the immune mechanism

      Paragraph 9 of the Requirements for columns. Diseases of the blood, blood-forming organs and certain disorders involving the immune mechanism.

      The paragraph includes anemias associated with nutrition (iron deficiency, vitamin B12-deficiency, folic acid deficiency and other anemias) of moderate and severe degree with insufficient treatment effectiveness, hypo- or aplastic anemias, blood clotting disorders, purpura and other hemorrhagic conditions, as well as immunodeficiency states except for HIV disease and sarcoidosis.

      Candidates are considered not fit for admission to a university if the hemoglobin content in the blood is less than 130 g/l.

Chapter 4. Diseases of the endocrine system, eating disorders and metabolic disorders

      Paragraph 10 of the Requirements for columns. Other forms of non-toxic goiter.

      The paragraph includes a simple, nodular, cystic, mixed euthyroid goiter.

      To determine the size of the goiter by degrees, the following scale is used: 0 - the thyroid gland is not palpable; I - the isthmus of the gland is enlarged, clearly palpable and visible when swallowing; II - the lateral lobes and the isthmus are well defined, both when palpating and when swallowing; III - the gland is clearly visible, smoothes the anterior sections of the neck ("thick neck"); IV - the gland changes the shape of the neck; V - the gland reaches very large sizes.

      Subparagraph 1) of paragraph 10 of the Requirements for columns includes euthyroid goiter of III-IV-V degree, which disrupts the function of nearby organs and (or) makes it difficult to wear military or flight uniforms and use special equipment. Surgical treatment is offered to those being examined. Subparagraph 1) is also applied in cases of unsatisfactory results of surgical treatment or refusal of the operation.

      Subparagraph 2) of paragraph 10 of the Requirements for columns includes euthyroid goiter of 0-I-II degree, which does not disrupt the function of nearby organs and does not make it difficult to wear a military or flight uniform and the use of special equipment, as well as the state after surgical treatment (not earlier than 6 months) of euthyroid goiter in the absence of functional disorders of the thyroid gland, after a course of drug therapy.

      Subparagraph 3) of paragraph 10 of the Requirements for columns provides for sick leave with subsequent medical examination after surgical treatment of euthyroid goiter.

      Military personnel and cadets with newly diagnosed euthyroid goiter shall be subject to dispensary observation for 3 years.

      In case of dysfunction of the thyroid gland, the decision on admission to flight work shall be made after treatment for at least 3 months upon reaching a stable euthyroid state with control of thyroid hormones.

      An ultrasound examination of the thyroid gland is mandatory for candidates and military personnel selected for appointment to flight positions. When euthyroid goiter is detected, candidates are recognized as not fit for admission to a university, and military personnel selected for appointment to flight positions are considered not fit for flight work.

      Paragraph 11 of the Requirements for columns. Other diseases of the thyroid gland, other endocrine glands, eating disorders, metabolic disorders.

      Subparagraph 1) of paragraph 11 of the Requirements for columns includes:

      diffuse toxic goiter of any severity;

      subacute, chronic fibrous and autoimmune thyroiditis with dysfunction;

      hypothyroidism and other thyroid diseases;

      diseases of other endocrine glands, regardless of the degree of dysfunction;

      type 1 diabetes mellitus;

      type 2 diabetes mellitus of moderate and severe severity, in which compensation for carbohydrate metabolism is achieved by taking hypoglycemic drugs and (or) insulin against the background of diet therapy;

      type 2 diabetes mellitus in the presence of secondary complications;

      obesity of III-IV degree;

      malnutrition (BMI less than 18.5 kg / m2).

      Subparagraph 2) of paragraph 11 of the Requirements for columns includes:

      autoimmune thyroiditis without dysfunction;

      obesity of II degree with good functional capacity of the cardiovascular system;

      type 2 diabetes mellitus, in which the compensation of carbohydrate metabolism is achieved by diet therapy.

      Military personnel are allowed to flight work on the mastered types of aircrafst under subparagraph 2) of this paragraph.

      Military personnel with type 2 diabetes mellitus are allowed to flight work on aircrafts with dual control in the presence of a co-pilot with full compensation of carbohydrate metabolism without the use of hypoglycemic drugs. Military personnel (except for pilots) are allowed to use antidiabetic drugs that do not cause hypoglycemia - alpha-glucosidase inhibitors (glucobay) and (or) the biguanide group (metformin) as an addition to the diet.

      In the case of a newly diagnosed form of type 2 diabetes mellitus, military personnel are exempted from flights (flight control) with the performance of other duties of military service, shall be subject to observation and treatment for up to 3 months. Fitness for flight work (flight control) is decided after a stationary examination.

      Military personnel with type 2 diabetes mellitus are considered unfit if full control of blood sugar is not achieved and constant intake of hypoglycemic drugs and/ or insulin is required.

      When diseases of the endocrine system are detected, candidates are recognized as not fit for admission to the university, and military personnel selected for appointment to flight positions are deemed not fit for flight work.

      Subparagraph 3) of paragraph 11 of the Requirements for columns includes:

      obesity of the 1st degree with good functional capacity of the cardiovascular system;

      reduced nutrition.

      To assess the nutritional status (malnutrition, degree of obesity) of citizens who have reached the age of 18, the Quetelet body mass index (hereinafter - BMI) determined by the authorized body in the field of healthcare of the Republic of Kazakhstan is used, calculated by the formula:

      BMI (kg/m2) = body weight (kg) / height squared (m2).

      Normal weight corresponds to BMI 18.5-24.9 kg/m2; overweight - BMI 25.0-29.9 kg/m2; obesity of the 1st degree - BMI 30.0-34.9 kg/m2; obesity of the 2nd degree - 35.0-39.9 kg/m2; obesity of the 3rd degree - 40.0 kg/m2 or more.

      To assess the nutritional status during the examination of citizens under 18 years of age, the standards of physical development of children and adolescents adopted in the Republic of Kazakhstan are used.

      Military personnel and cadets with reduced nutrition (underweight) shall be subject to stationary examination for establishing the cause.

      If obesity of any degree of severity is detected, candidates are recognized as not fit for admission to the university, cadets of 1-2 courses are recognized as not fit for flight training, and military personnel selected for appointment to flight positions are not fit for flight work.

      In case of symptomatic (secondary) obesity of endocrine, cerebral genesis, the suitability is assessed according to the underlying disease.

Chapter 5. Mental and behavioral disorders

      Paragraph 12 of the Requirements for columns. Organic mental disorders due to brain damage or dysfunction.

      The paragraph provides for psychoses, other mental disorders, personality and behavioral changes caused by damage and cerebral dysfunction, arising from trauma, brain neoplasms, encephalitis, meningitis, neurosyphilis, as well as senile and presenile psychoses, vascular, degenerative and other organic diseases or brain lesions.

      A medical examination is carried out only after a comprehensive examination in a psychiatric or neuropsychiatric hospital.

      Paragraph 13 of the Requirements for columns. Schizophrenia, schizotypal and delusional disorders, mood disorders (affective disorders) and other endogenous psychotic disorders.

      Provides for all forms of schizophrenia, manic-depressive psychosis and cyclothymia. Military personnel and cadets with these diseases are not subject to recovery regardless of the course, form, duration of the disease, duration of remission and removal from dispensary registration.

      Paragraph 14 of the Requirements for columns. Symptomatic mental disorders and other mental disorders of exogenous etiology.

      The paragraph provides for psychoses and other mental disorders due to general infections, intoxications (except those caused by the use of psychoactive substances), somatic diseases of various origins, childbirth caused by menopause, metabolic disorders and other reasons. This also includes mental disorders caused by exposure to radioactive substances, ionizing radiation sources, propellant components, sources of electromagnetic fields, laser radiation.

      Subparagraph 1) of paragraph 14 of the Requirements for columns provides for mental disorders with pronounced clinical manifestations and a long (more than 3 months) course, with pathological changes in personality and phenomena of organic damage to the central nervous system (hereinafter - the CNS).

      Subparagraph 2) of paragraph 14 of the Requirements for columns includes moderate, prolonged (up to 3 months) asthenic conditions (cerebrasthenia) after an infection or somatic illness in the absence of organic lesions of the central nervous system.

      Military personnel who have undergone short-term mental somatogenic disorders, after recovery from the underlying disease, complete compensation of neuropsychic functions without the use of supportive therapy, shall be examined no earlier than 6 months after positive observation results, clinical and psychological examination, and good tolerance of stress tests.

      Military personnel who have suffered acute poisoning with psychoactive substances (alcohol, drugs, toxic substances) are not granted sick leave.

      Subparagraph 3) of paragraph 14 of the Requirements for columns includes mental disorders arising from an acute illness, proceeding with mild and short-term (up to 2-3 weeks) asthenia and ending with recovery.

      The favorable outcome of these mental disorders is confirmed by examination in medical organizations providing medical assistance in the field of mental health.

      Paragraph 15 of the Requirements for columns. Neurotic, stress-related and somatoform disorders, behavioral syndromes associated with physiological disturbances and physical factors.

      Subparagraph 1) of paragraph 15 of the Requirements for columns includes:

      reactive psychoses;

      psychogenic paranoid psychosis;

      hysterical psychosis with a change in consciousness;

      reactive depression;

      severe or moderately pronounced, long-term neurotic and somatoform disorders, including somatoform dysfunctions of the autonomic nervous system, not amenable to or difficult to treat;

      conditions with repeated hospitalizations (more than 2 times a year).

      Subparagraph 2) of paragraph 15 of the Requirements for columns includes:

      acute reactions to stress;

      adaptation disorders;

      slightly pronounced, short-term neurotic and somatoform disorders, including somatoform dysfunctions of the autonomic nervous system, characterized mainly by emotional-volitional, autonomic disorders, well amenable to treatment and ending with the patient's recovery, complete social adaptation.

      Paragraph 16 of the Requirements for columns. Disorders of personality and behaviour.

      Subparagraph 1) of paragraph 16 of the Requirements for columns provides for severe or moderate, personality and behavioral disorders (psychopathies; pathological personality development; mental infantilism, except for tic disorders, disorders of sexual identification and sexual preference) with a tendency to repeated prolonged decompensation, unstable compensation or pathological reactions.

      Subparagraph 2) of paragraph 16 of the Requirements for columns includes personality disorders (transient, partial) that do not reach the level of psychopathy, with persistent (more than 3 years) compensation for emotional-volitional and other pathological manifestations.

      Military personnel with a history of suicide attempt shall not be subject to restoration for flight work.

      Paragraph 17 of the Requirements for columns. The paragraph provides for mental and behavioral disorders associated with the use of psychoactive substances (alcohol, drugs, toxic substances). Single or episodic use of psychoactive substances without mental disorders cannot serve as a basis for the application of this paragraph.

Chapter 6. Diseases of the nervous system

      Paragraph 18 of the Requirements for columns. Inflammatory, demyelinating diseases of the central nervous system and their consequences, tuberculosis of the nervous system, viral infections of the central nervous system.

      Subparagraph 1) of paragraph 18 of the Requirements for columns provides:

      primary and secondary encephalitis, encephalomyelitis and meningitis;

      inflammatory processes in the brain and spinal cord that have arisen metastatic or contact (meningococcal meningitis, serous meningitis, poliomyelitis, tick-borne and mosquito viral encephalitis, multiple sclerosis);

      demyelinating diseases;

      lesions of the nervous system in tuberculosis, syphilis and other infectious diseases.

      Subparagraph 2) of paragraph 18 of the Requirements for columns includes the consequences and residual effects of lesions of the central nervous system, in which there are minor phenomena of asthenization, autonomic dysfunction and individual scattered organic signs (asymmetry of cranial innervation and anisoreflexia, slightly pronounced sensory disorders), without impairment of motor, sensory, coordinating and other functions of the nervous system.

      Military personnel with severe emotional-volitional or intellectual-mnestic disorders resulting from organic brain damage, infectious disease or intoxication are examined in accordance with paragraph 14 of the Requirements for columns.

      Paragraph 19 of the Requirements for columns. Brain and spinal cord injuries and their consequences. Consequences of CNS lesions from external factors.

      The paragraph provides for the immediate and distant (a year or more from the moment of injury) consequences of brain and spinal cord injuries, and complications of traumatic injuries of the central nervous system.

      Subparagraph 1) of paragraph 19 of the Requirements for columns includes:

      consequences of open or closed brain injuries with pronounced organic changes in the central nervous system, mental disorders, hypertensive or convulsive syndrome;

      consequences of spinal cord injury with motor, sensory or pelvic disorders;

      suffered severe craniocerebral injuries, as well as spinal cord injuries, accompanied by their compression or partial (complete) break.

      Subparagraph 2) of paragraph 19 of the Requirements for columns includes long-term consequences of brain and spinal cord injuries, in which there are separate scattered organic signs, weakly expressed vegetative-vascular instability and (or) minor asthenization phenomena without disturbing motor, sensory, coordinating and other functions of the nervous systems, without pathological changes on electroencephalography (hereinafter - EEG).

      The fact of treatment for a brain or spinal cord injury or a history of their consequences is confirmed by medical documents.

      Military personnel who have suffered a brain or spinal cord injury are recognized as not fit for flight work with the performance of other duties of military service. Military personnel who have suffered a moderate brain contusion or closed spinal cord injury are rehabilitated for flight work no earlier than 12 months after the injury, and those who have suffered a concussion or mild brain contusion - 6 months after the injury. In the next 3 years after the injury, those being examined are allowed to fly on aircrafts with dual control in the presence of a co-pilot. These military personnel shall undergo the next examination in stationary conditions.

      Paragraph 20 of the Requirements for columns. Vascular diseases of the brain and spinal cord.

      Subparagraph 1) of paragraph 20 of the Requirements for columns provides:

      vascular diseases of the brain and spinal cord with a progressive course, deterioration of blood supply to the brain, transient or persistent dysfunctions, pronounced focal prolapse of various localization;

      transient disorders of cerebral circulation (transient cerebral ischemia, hypertensive cerebral crises);

      consequences of subarachnoid hemorrhages of a non-traumatic nature;

      cerebral forms of neurogenic angiodystonia with severe clinical manifestations.

      Subparagraph 2) of paragraph 20 of the Requirements for columns provides for;

      initial atherosclerotic changes in cerebral arteries in the absence of clinical signs of insufficient blood supply to the brain and good tolerance of functional load tests;

      cerebral angiodystonia with a favorable course in the absence of subjective complaints, when the diagnosis is established based on the results of clinical and instrumental research.

      To verify the diagnosis, magnetic resonance imaging (hereinafter - MRI) of the brain is performed with angiography of the vessels.

      Subparagraph 3) of paragraph 20 of the Requirements for columns provides for acute neurovascular disorders such as fainting or collapse (syncope).

      Those examined in the presence of syncope, in the development of which it is not possible to establish the previous reasons, shall be recognized as not fit for all columns. This group includes repeated, as well as deep syncope with loss of consciousness, persistent arterial hypotension, bradycardia, convulsive muscle contractions.

      Those examined after a short-term syncope with a deterioration in well-being during medical manipulations, functional load tests, extreme exposures, intoxications and infections, after a comprehensive clinical examination with good tolerance of functional load tests, shall be recognized as fit. These military personnel shall undergo the next examination in stationary conditions.

      The conclusion is based on the study of circumstances of fainting, its clinical manifestations, a comprehensive assessment of the state of health, the results of instrumental examination and functional stress tests. When establishing the causes (infection, injury, illness, intoxication) that caused fainting, the decision shall be made on the underlying disease, taking into account the prognosis and repeated fainting.

      The diagnosis "repeated fainting" shall be removed after 2 years of dispensary observation and inpatient examination.

      Paragraph 21 of the Requirements for columns. Organic, hereditary-degenerative diseases of the central nervous system and neuromuscular diseases.

      The paragraph provides for groups of diseases: systemic atrophies, affecting mainly the central nervous system, extrapyramidal and other movement disorders, other degenerative diseases of the nervous system, cerebral palsy and other paralytic syndromes, diseases of the neuromuscular synapse and muscles, other disorders of the nervous system, congenital anomalies (malformations) nervous system.

      In addition, they include: hereditary ataxias, spinal muscular atrophy, Parkinson's disease, essential tremor, Alzheimer's disease, muscular dystrophy, cerebral palsy, hydrocephalus, toxic or unspecified, including residual encephalopathy, cerebral cyst, syrengomialia, sirengobulbia.

      Paragraph 22 of the Requirements for columns. Diseases of the peripheral nervous system.

      The paragraph provides for diseases and lesions of the cranial nerves (except for pairs II and VIII), spinal nerves, plexuses, roots and ganglia, as well as their secondary lesions due to intoxication, changes in the spine, soft tissues and other lesions of the peripheral nervous system.

      Subparagraph 1) of paragraph 22 of the Requirements for columns includes:

      diseases of peripheral nerves and plexuses, often (2 or more times a year) recurrent and long-term, in which the main function is significantly or moderately disturbed;

      chronic recurrent radiculitis, plexitis, neuropathy, neuritis, accompanied during the period of exacerbation by the forced position of the trunk, pain along the nerves and requiring continuous inpatient (outpatient) treatment for 2 or more months.

      Subparagraph 2) of paragraph 22 of the Requirements for columns includes rarely (less than 2 times a year) recurrent diseases of the peripheral nerves and plexuses with minor dysfunction or without dysfunction, with the presence of mild residual effects that do not affect professional performance.

      Paragraph 23 of the Requirements for columns. Peripheral nerve injuries and their consequences.

      Subparagraph 1) of paragraph 23 of the Requirements for columns includes:

      consequences of traumas or injuries of peripheral nerves and plexuses in the presence of significantly or moderately pronounced, persistent motor, sensory and trophic disorders, persistent pain syndrome;

      paralysis of facial muscles, due to trauma to the facial nerve.

      Subparagraph 2) of paragraph 23 of the Requirements for columns includes the consequences of damage to the peripheral nerves and plexuses with minor or no dysfunction, with the presence of mild residual effects that do not affect professional performance.

      Paragraph 24 of the Requirements for columns. Episodic and paroxysmal disorders.

      The paragraph includes epilepsy, migraine, other headache syndromes and sleep disorders.

      Subparagraph 1) of paragraph 24 of the Requirements for columns includes:

      epilepsy as a chronic disease of the brain with generalized or partial seizures, mental equivalents or specific personality changes;

      migraine with frequent (3 or more times a year) and long-term (day or more) migraine attacks, persistent headache syndromes and sleep disorders, confirmed by medical documents and dynamic observation, requiring treatment in stationary conditions (MRI of the brain is required to verify the diagnosis with angioprogram);

      paroxysmal, epileptoid activity and significantly expressed changes in the EEG.

      Subparagraph 2) of paragraph 24 of the Requirements for columns includes rare (up to 2 times a year) migraine attacks, not accompanied by the duration of the course and the severity of clinical manifestations.

      Military personnel with newly diagnosed paroxysmal or epileptoid activity on the EEG of the "peak-slow wave" type in the absence of other signs of epilepsy or an organic disease of the central nervous system shall be exempted from flights (flight management) with the performance of other military duties for a period of 4 months with subsequent examination in a hospital conditions. With the stability of these changes on the EEG, the examination shall be carried out according to subparagraph 1) of paragraph 24.

      Those examined according to columns II-VII with suspicion of epilepsy shall be subject to inpatient examination with obligatory daily monitoring of the EEG, consultation of an epileptologist. Epileptoid activity on the EEG confirms the diagnosis of epilepsy, and its absence does not exclude the diagnosis. Confirmed diagnosis of epilepsy determines unfitness for flight work (flight training).

      Examination of military personnel with symptomatic epilepsy shall be carried out according to the disease that led to the development of convulsive syndrome, according to the corresponding paragraph of the Requirements for the columns.

      Electroencephalography is mandatory for candidates and military personnel selected for appointment to flight positions in order to timely detect paroxysmal or epileptoid activity.

      Paragraph 25 of the Requirements for columns. Temporary functional disorders of the central or peripheral nervous system after an acute illness, exacerbation of a chronic illness, trauma or surgical treatment.

      The paragraph provides for a condition after an acute, exacerbation of a chronic disease, intoxication lesions (except for psychoactive substances), trauma to the central or peripheral nervous system, as well as their surgical treatment, in the presence of temporary functional disorders.

      When, after completion of inpatient treatment, a period of at least a month is required to assess the persistence of residual changes and full recovery of professional performance, sick leave shall be granted. In other cases, full exemption from military service duties or exemption from flights with the performance of other military service duties for up to 15 days shall be granted.

Chapter 7. Diseases of the eye and its adnexa

      Paragraph 26 of the Requirements for columns. Diseases and consequences of injuries and burns of the eyelids, lacrimal passages, orbits, conjunctiva.

      The paragraph provides for congenital and acquired (due to diseases, injuries and burns) anatomical changes or deficiencies in the position of the eyelids, diseases of the eyelids, lacrimal passages, orbit and conjunctiva. The conclusion about fitness for flight work shall be made depending on the severity of anatomical changes, the severity of the course of the disease (injuries and burns), treatment results, and eye functions.

      Subparagraph 1) of paragraph 26 of the Requirements for columns provides:

      twisting of the eyelids or eyelash growth towards the eyeball, causing eye irritation;

      chronic trachomatous lesion of the conjunctiva;

      eversion of the eyelid, disrupting the function of the eye;

      fusion of the eyelids with each other or with the eyeball in one or both eyes in case of impaired eye function;

      ptosis of the upper eyelid (ptosis) in one or both eyes of any etiology, limiting the field of vision;

      ulcerative blepharitis;

      pterygoid hymen (pterygium), which supports the catarrhal state of the conjunctiva in at least one eye;

      chronic, often (at least 2 times a year) recurrent conjunctivitis with papillary hypertrophy and significant infiltration of the submucosa;

      consequences of diseases of the lacrimal ducts, their damage or surgical interventions in one or both eyes with severe impairment of the lacrimation function.

      Subparagraph 2) of paragraph 26 of the Requirements for columns provides:

      consequences of surgical treatment of the eyelids with restoration of functions;

      persistent clinical effect after treatment for chronic inflammation of the edges of the eyelids and conjunctiva;

      pinguecula, small chalazion and non-progressive pterygium, without catarrhal symptoms from the conjunctiva;

      consequences of diseases of the lacrimal ducts, their damage or surgical interventions in one or both eyes with a slight impairment of the lacrimation function.

      The conclusion on admission to flight work under subparagraph 2) of paragraph 26 of the Requirements for columns shall be made no earlier than 3 months after the end of the surgical treatment with a good clinical effect.

      Simple blepharitis with individual scales and slight hyperemia of the edges of the eyelids, follicular conjunctivitis with single follicles, velvety conjunctiva in the corners of the eyelids and in the area of the conjunctival arches, separate small superficial scars of the conjunctiva of non-trachomatous origin, as well as smooth scars of the conjunctiva of trachomatous origin without other changes in the conjunctiva, cornea and without relapses of the trachomatous process during the year shall not be the grounds for application of this paragraph.

      Paragraph 27 of the Requirements for columns. Diseases and consequences of injuries and burns of the sclera, cornea, iris, ciliary body, lens, choroid, retina, vitreous body, eyeball, optic nerve.

      The paragraph provides for chronic diseases of the sclera, cornea, iris, ciliary body, lens, choroid, retina, vitreous body, eyeball, optic nerve, as well as the consequences of injuries and burns.

      Subparagraph 1) of paragraph 27 of the Requirements for columns provides:

      chronic recurrent diseases of the sclera, cornea, vascular tract, retina of any etiology with low treatment efficiency;

      progressive clouding of the lens or vitreous body with a decrease in visual function;

      inflammatory diseases, the consequences of damage to the optic nerve with severe visual impairment;

      narrowing of the field of view of any etiology by more than 10 degrees;

      central and paracentral scotomas of any etiology;

      tapetoretinal abiotrophies regardless of eye function;

      presence of a foreign body inside the eye that is not indicated for extraction or if surgical treatment is ineffective;

      retinal pigment degeneration;

      persistent decrease in night vision.

      Minimum boundaries of the monocular field of view for white are: outside - 90 degrees, inside - 55 degrees, above - 55 degrees, below - 60 degrees; individual fluctuations, in the range not exceeding 5-7 degrees.

      Pigmented retinal degeneration with or without pigment in combination with dark adaptation disorder (hemeralopia) is confirmed by two-hour adaptometry performed using control methods for studying twilight vision.

      Subparagraph 2) of paragraph 27 of the Requirements for columns provides:

      diseases of the sclera, cornea, vascular tract, retina with a positive effect of treatment and stable remission;

      limited, non-progressive clouding of the lens with slight impairment of visual functions;

      clouding of the vitreous body after previous diseases with good visual functions;

      consequences of surgical treatment of benign eye neoplasms without impairment of visual functions (no earlier than 3 months after completion of treatment).

      In the presence of neoplasms of the eye and its appendages, depending on their nature, the examination shall be carried out according to paragraphs 7 or 8 of the Requirements for columns.

      After laser coagulation of the retina for degenerative-dystrophic changes in the retina, the issue of admission to flight work shall be decided not earlier than 1 month after the operation, taking into account the degree of preservation of visual functions. Those examined in columns II-III shall be recognized as not fit for flight work. Those examined under column V shall be recognized as fit for flight work, with the exception of highly maneuverable helicopters.

      Night vision (dark adaptation and twilight vision acuity) is necessarily examined in candidates, as well as in those examined according to columns II-V during stationary examination. The research results are evaluated according to the relevant indicators specified in the instructions for the device used. A persistent, significantly pronounced decrease in dark adaptation without pathological changes in the fundus, established by repeated hourly adaptometry, in case of unsuccessful treatment in a hospital, shall be assessed as tapetoretinal retinal abiotrophy.

      Paragraph 28 of the Requirements for columns. Retinal detachment and tears.

      The paragraph provides for retinal detachment (tears) in one or both eyes of any etiology.

      Paragraph 29 of the Requirements for columns. Glaucoma.

      Intraocular pressure is measured annually in those examined who have reached the age of 40. When intraocular pressure is detected above 25 millimeters of mercury (hereinafter- mm Hg) in at least one eye, intraocular pressure asymmetry is 5 mm Hg. Art. and more, as well as if an examined person has complaints that cause suspicion of glaucoma, a stationary examination shall be carried out using stress tests.

      Military personnel with secondary glaucoma shall also be examined under this paragraph.

      Paragraph 30 of the Requirements for columns. Diseases of the muscles of the eye, disorders of friendly eye movement.

      Subparagraph 1) of paragraph 30 of the Requirements for columns provides:

      paralysis or persistent paresis of the motor muscles of the eyeball;

      concomitant strabismus more than 10 degrees;

      pronounced spontaneous oscillatory movements of the eyeballs;

      persistent diplopia after an orbital injury with damage to the muscles of the eye.

      In case of diplopia, which is a consequence of any disease, the conclusion shall be made on the underlying disease.

      Subparagraph 2) of paragraph 30 of the Requirements for columns provides for strabismus of less than 10 degrees without impairing binocular vision, confirmed in stationary conditions.

      In case of impairment of binocular vision, the candidates are recognized as not fit for admission to the university, and military personnel selected for appointment to flight positions shall be considered not fit for flight work.

      Nystagmoid twitching of the eyes in the extreme abduction of the eyeballs are not grounds for applying this paragraph. With nystagmus, which is a symptom of damage to the nervous system or ENT organs and is not accompanied by a decrease in visual acuity, the decision shall be made on the underlying disease.

      Paragraph 31 of the Requirements for columns. Refractive error.

      The type and degree of refractive error is determined by skiascopy and refractometry. The data obtained during skiascopy are confirmed by a subjective method (selection of corrective glasses).

      In the case when an individual assessment of suitability is provided for with the refractive errors specified in this paragraph, the decisive importance is attached to visual acuity.

      In candidates, refraction is determined under conditions of cycloplegia. For military personnel, cycloplegia is carried out only on indications. If a spasm of accommodability is suspected, refraction is determined in conditions of cycloplegia. Military personnel who have undergone cycloplegia shall be allowed to flights only after the restoration of accommodability.

      With complex astigmatism, the conclusion shall be made not by the degree of astigmatism, but by the value of refraction in the meridian of the greatest ametropia.

      If a serviceman with good visual functions has a degree of refractive error exceeding the permissible limits by no more than 0.5 diopters, there is no reason to apply this paragraph.

      In case of myopia, simple astigmatism not exceeding 0.5 diopters or hyperopia not exceeding 1.0 diopters with a visual acuity of 1.0 for each eye without correction, the diagnosis “Healthy” shall be made.

      After any type of refractive keratoplasty, keratotomy, laser keratoectomy, candidates and cadets are not fit for flight training, military personnel of fighter, fighter-bomber aircraft and highly maneuverable helicopters are not fit for flight work.

      In the presence of myopia above 1.0 diopters, anisometropia, intolerance to contact lenses, flight crews, examined according to columns IV-V may carry out laser vision correction. After laser vision correction, the issue on admission to flight work shall be decided not earlier than 3 months after the operation, taking into account the degree of preservation of visual functions.

      Paragraph 32 of the Requirements for columns. Accommodability disorders.

      Military personnel with persistent spasm of accommodability shall be sent for inpatient examination. When the spasm of accommodability is due to diseases of the nervous system, internal organs, the conclusion shall be made on the underlying disease.

      Age-related changes in accommodability (presbyopia) are judged by the location of the nearest point of clear vision. The study is carried out monocularly.

      Military personnel over 40 years old, as well as with hyperopia of 1.5 diopters or more, regardless of age, shall be examined for near visual acuity according to the Sivtsev table.

      Those examined according to columns II-III with visual acuity near binocular less than 0.2 without correction are not fit for flight work according to subparagraph 3) of this paragraph, regardless of the degree of presbyopia. Those examined according to columns IV-V are fit for flight work in corrective glasses or contact lenses on airplanes (helicopters) with a co-pilot under subparagraph 3) of this paragraph.

      Those examined according to columns II-III are fit in corrective glasses that do not prevent the use of special equipment on airplanes with dual control in the presence of a co-pilot under subparagraph 4) of this paragraph.

      Those examined according to columns IV-V are fit for flight work in corrective glasses or contact lenses on mastered types of aircrafts under subparagraph 4) of this paragraph.

      With hyperopia, the permissible degree of presbyopia is reduced by the number of refractive diopters. With myopia, the permissible degree of presbyopia is increased by the number of refractive diopters.

      Paragraph 33 of the Requirements for columns. Decreased visual acuity.

      Distance visual acuity is determined monocularly and binocularly. At the same time, for those examined according to columns I-V, visual acuity is taken into account without correction, and for those examined according to columns VI-VII with correction. If it is difficult to diagnose visual acuity, control methods shall be used for research.

      For the rows of the Golovin-Sivtsev table, where the visual acuity is from 0.7 to 1.0, with an error of no more than one sign on one row, the visual acuity is considered complete. Military personnel who are examined according to graphs III-V with a decrease in visual acuity due to refractive errors are allowed to fly in corrective glasses or contact lenses. In this case, the conclusion shall be made with good tolerability, absence of diplopia, eye irritation, visual acuity with a correction of at least 1.0 for each eye according to subparagraph 2) of paragraph 33. In this case, the spherical glass corrective force for pilots and navigators ± 2.0 diopters, and cylindrical – ± 1.0 diopters. Other flight crew members are allowed to wear corrective glasses with a force of not more than ± 3.0 diopters or contact lenses with a visual acuity of not less than 0.7 binocularly.

      Military personnel participating in the performance of flight missions on board the aircraft, as well as flight directors, shall be allowed to perform professional activities in corrective glasses or contact lenses. Military personnel wearing contact lenses are required to carry a spare set of glasses.

      Correction of astigmatism of any kind is carried out with cylindrical or combined glasses completely along all meridians. At the same time, the corrected binocular visual acuity in this category of the examined is not less than 0.8.

      Paragraph 34 of the Requirements for columns. Color vision abnormalities.

      When diagnosing the forms and degrees of color perception reduction, it is necessary to follow the methodological instructions to the threshold tables for the study of color vision, which are allowed for use in medical practice. Disorders of color perception are expressed in the form of color weakness of I, II, III degrees, respectively, for red (protodeficiency), green (deutodeficiency) and blue (tritodeficiency) color or dichromasia on one of the three color receivers of the eye: protanopia (red color blindness), deuteranopia (green color blindness), tritanopia (blue color blindness). The identified color vision disorders are assessed according to threshold tables for color vision testing in accordance with Appendix 3 to these Requirements.

      It is allowed to diagnose the state of color differentiation using polychromatic tables by E. B. Rabkin in accordance with the method specified in the tables.

      Difficult to diagnose conclusions about fitness for flight work shall be made on the basis of an anomaloscope study.

      Paragraph 35 of the Requirements for columns. Temporary functional disorders of the organ of vision after an acute illness, exacerbation of a chronic illness, trauma or surgical treatment.

      The conclusion on granting a sick leave shall be issued when a period of at least a month is required to fully restore the ability to perform the duties of military service.

      The conclusion on exemption from flights shall be made when, after its completion, it is assumed that the professional working capacity of military personnel is restored.

Chapter 8. Diseases of the ear and mastoid process

      Paragraph 36 of the Requirements for columns. Diseases of the outer ear.

      This paragraph includes:

      eczema of the external auditory canal and auricle;

      chronic diffuse otitis externa;

      otitis externa with mycoses;

      acquired narrowing of the ear canals;

      exostosis of the external auditory canals;

      congenital anomalies (malformations) of the ear and other diseases of the outer ear.

      The diagnosis of eczema of the external auditory canal and auricle, external otitis media with mycoses shall be established in conjunction with a dermatologist.

      Paragraph 37 of the Requirements for columns. Diseases of the middle ear and mastoid process.

      Subparagraph 1) of paragraph 37 of the Requirements for columns provides:

      chronic suppurative otitis media (unilateral or bilateral) with frequent (2 or more times a year) exacerbations;

      chronic suppurative otitis media (unilateral or bilateral) accompanied by complications (polyps, granulations, caries of the walls of the tympanic cavity);

      condition after radical surgery on the middle ear with incomplete epidermisation of the postoperative cavity.

      With persistent and complete epidermisation and preservation of the auditory function (whisper speech is perceived at a distance of more than 1 meter), assessment of suitability is conducted according to subparagraph 2) of paragraph 37 and paragraph 39 of the Requirements for columns.

      Military personnel in case of repeated occurrence of otorrhea shall be sent for examination, treatment and survey in a hospital conditions.

      Subparagraph 2) of paragraph 37 of the Requirements for columns includes chronic suppurative unilateral otitis media with rare (less than 2 times a year) exacerbations, not accompanied by the complications specified in subparagraph 1) of this paragraph. Military personnel shall be subject to dynamic observation by an otorhinolaryngologist at least once every 3 months.

      Subparagraph 3) of paragraph 37 of the Requirements for columns includes:

      chronic non-suppurative inflammation of the middle ear with a slight impairment of hearing and barofunction;

      dry perforation of the tympanic membrane;

      cicatricial changes in the tympanic membrane or foci of calcification;

      adhesions in the tympanic cavity.

      A persistent dry perforation of the tympanic membrane means the presence of a perforation of the tympanic membrane in the absence of inflammation of the middle ear for 12 months or more.

      Small scars without thinning at the site of former perforations and calcification of the tympanic membrane, with its good mobility, good hearing and not impaired barofunction, do not give grounds for applying this paragraph.

      Those examined according to columns II-VI, in which dry perforation of the tympanic membrane is detected, adhesive otitis media are subject to examination and survey in stationary conditions, where a complete audiometric and X-ray examination is performed.

      Paragraph 38 of the Requirements for columns. Disruption of barofunction of the ear and paranasal sinuses.

      The persistence and severity of disruption of the ear barofunction, in addition to otomanometry, is confirmed by the study in the pressure chamber. Persistent and significantly pronounced disruptions of the ear barofunction (total hyperemia of the tympanic membrane with hemorrhage into it or effusion into the ear cavity), which occur during the study in the pressure chamber, shall be the basis for recognition as not fit for graphs I-VI. A similar decision shall be made when it is not pain and local reactions from the tympanic membrane that come to the fore, but long-term auditory disorders (more than a day) that occur every time after exposure to air pressure changes in normal flight conditions or after a test in a pressure chamber. Before the test in the pressure chamber for the tolerance of barometric pressure and after it, a study of the state of auditory function shall be carried out (audiometry – according to indications).

      The presence of total hyperemia of the tympanic membrane without hemorrhage and effusion into the middle ear cavity, accompanied by a feeling of pain or congestion in the ears, as well as moderate hearing disorders that disappear within 24 hours after testing in a pressure chamber, shall be assessed as a slightly pronounced disruption of the ears barofunction.

      Assessment of the state of the ear barofunction shall be made by comparing the results of ear manometry with the data of ENT endoscopy, acumetry and the results of testing in a pressure chamber for the tolerance of barometric pressure differences.

      In cases where, with a normal otoscopic picture and good hearing, ear manometric tests (including blowing the ears according to the Police) establish a disruption of the patency of the Eustachian tube, a re-examination is recommended after anemization of the nasal mucosa. The presence in candidates after pressure chamber tests of mild hyperemia of the tympanic membranes or injection of vessels along the handle of the hammer with good otomanometry data and the absence of other pathology of the ENT organs shall not be an obstacle to admission to the university.

      Disruption of barofunction of the paranasal sinuses shall be established on the basis of complaints, the condition of the nasal cavity, tests in a pressure chamber for the tolerance of barometric pressure differences, the results of X-ray or ultrasound examination of the paranasal sinuses before and after testing in a pressure chamber.

      Paragraph 39 of the Requirements for columns. Loss of hearing.

      If hearing impairment is detected, it is necessary to re-examine whispering and speaking, tuning fork and audiometric studies, if indicated, computer audiometry.

      If you doubt the stability of hearing loss, especially for the bass group of words, blowing the ears according to the Police or by catheterization of the auditory tubes shall be used.

      When making a conclusion, the worst indicators of hearing shall be taken as a basis, regardless of whether they belong to the bass or treble group of words. For the assessment of auditory function, data obtained from tone audiometry shall be of great importance, which allow you to accurately assess the degree of hearing loss and thus monitor the dynamics of auditory pathology.

      The change in auditory sensitivity in the area of ​​perception of the zone of speech frequencies (500, 1000, 2000 hertz), according to tonal audiometry, reflects the state of speech perception, that is, characterizes the state of hearing acuity. Assessment of the state of the auditory function according to the data of tonal audiometry is carried out according to the value of the arithmetic mean hearing loss at speech frequencies (500, 1000 and 2000 hertz) and at a frequency of 4000 hertz.

      An important criterion in the examination of auditory disorders in military personnel shall be the audibility of radio signals in flight, which is taken into account when applying an individual assessment.

      For those examined with hearing impairment, in whom speech audiometry fails to obtain 100 percent of speech intelligibility in each ear at a loudness level of 70 decibels or more (at a rate of 100 percent speech intelligibility with its intensity less than 70 decibels), the question of suitability shall be decided individually in aggregate data from the study of auditory function, information about the conduct of radio exchange in flights.

      With the progression of hearing loss, a conclusion shall be made about unfitness for flight work for all columns.

      Military personnel with reduced hearing function shall be subject to dynamic observation by an otorhinolaryngologist (at least once every 3 months) with compulsory audiometry once a year, and with sensorinerual or sensorineural hearing loss - 2 times a year.

      Candidates shall be considered fit if they perceive whispering speech in the bass and treble groups of words at a distance of at least 6 meters to each ear.

      Those examined with otosclerosis, or those who have undergone hearing restoration surgery for otosclerosis, shall be recognized as not fit for all columns.

      Tone audiometry is mandatory for candidates and military personnel selected for appointment to flight positions.

      Paragraph 40 of the Requirements for columns. Vestibular dysfunction.

      The paragraph provides for reduced resistance of the vestibular apparatus to the cumulative effects of Coriolis accelerations.

      Vestibular (statokinetic) stability in military personnel shall be determined by the results of vestibulometry (research on a rotating chair) the method of continuous cumulation of Coriolis accelerations (hereinafter- CCCA) or intermittent cumulation of Coriolis accelerations (hereinafter- ICCA). Vestibulometry is performed 1 time a day in the morning, not earlier than 2 hours after eating. On the day of the test, the examined is not exposed to other influences (including the pressure chamber, on the centrifuge). Vestibulometry evaluates vestibulo-somatic reactions (defensive movements) and vestibulo-vegetative reactions. Defensive movements, even of degree II, in the absence of pronounced vestibulo-vegetative reactions, shall not be the grounds for applying this paragraph. The results of vestibulometry shall be evaluated together with a neurologist.

      Military personnel with vestibular instability after previous illnesses (including gastritis, cholecystitis, food poisoning, acute respiratory diseases) and traumatic brain injury shall be subject to hospital examination.

      Subparagraph 1) of paragraph 40 of the Requirements for columns provides:

      persistent, significantly or moderately pronounced vestibular autonomic disorders, manifested in flight, not amenable to vestibular training;

      vestibulovegetative disorders, accompanied by symptoms of Menier's disease.

      Subparagraph 2) of paragraph 40 of the Requirements for columns provides for mildly expressed vestibulo-vegetative disorders, compensated (not manifested) in flight.

      Slightly pronounced vestibulovegetative reactions in the form of slight pallor, slight hyperhidrosis, found in military personnel with vestibulometry, with good flight tolerance and absence of any deviations in the state of health, shall not be grounds for establishing a diagnosis. If the military personnel have motion sickness only when flying as a passenger or during bench tests, those examined under subparagraph 2) of this paragraph shall be recognized as fit for flight work in the order of individual assessment with good flight tolerance (taking into account these characteristics that reflect professional activity). In case of inconstancy of vestibulovegetative reactions to vestibulometric studies (with systematic observation, various vegetative disorders are detected in the examined person), the examination shall be carried out in stationary conditions.

      For candidates and military personnel selected for appointment to flight positions, vestibulometry shall be performed within 3 minutes by the CCCA method or 2 minutes by the ICCA method. Upon receipt of pronounced vestibulo-vegetative reactions (sharp pallor, profuse sweating, profuse salivation, nausea, retching or vomiting), the test shall be repeated after 1-2 calendar days. When the reduced resistance of the vestibular apparatus to the cumulative effect of Coriolis accelerations is re-identified, the examined shall be considered unstable to vestibular stimuli and recognized as not fit.

      For military personnel and cadets, vestibulometry shall be carried out within 2 minutes by the CCCA method or 1 minute by the ICCA method. For military personnel of the naval aviation, during the selection for airplanes and helicopters, vestibular stability shall be determined by two methods (CCCA - 3 minutes, ICCA - 2 minutes). The intervals between studies are 1 calendar day.

      Paragraph 41 of the Requirements for columns. Temporary functional disorders of the ear and mastoid process after an acute illness, exacerbation of a chronic disease, trauma or surgical treatment.

      After radical operations on the middle ear, military personnel shall be granted a sick leave.

      Re-examination for flight work shall be carried out no earlier than 12 months after the operation. After this period, with complete epidermisation of the postoperative cavity, the conclusion shall be made on paragraph 37 of the Requirements for columns.

Chapter 9. Diseases of the circulatory system

      In diseases of the circulatory system, heart failure is assessed by functional classes (hereinafter - FC) in accordance with the classification of the New York Heart Association (NYHA, 1964).

      Paragraph 42 of the Requirements for columns. Chronic inflammatory rheumatic, non-rheumatic heart disease, cardiomyopathy, degenerative and dystrophic heart disease.

      Medical examination of citizens with primary prolapse of the mitral and (or) other heart valves (as manifestations of connective tissue dysplasia) shall be carried out in accordance with paragraph 78 of the Requirements for columns, and with secondary prolapse of the mitral and (or) other heart valves (formed in ischemic heart disease, myocarditis, cardiomyopathy, trauma) - on this paragraph.

      Subparagraph 1) of paragraph 42 of the Requirements for columns provides:

      heart diseases with heart failure FC I-IV according to NYHA classification;

      ischemic heart disease, regardless of the clinical form;

      rheumatism and rheumatic heart diseases (rheumatic pericarditis and myocarditis; rheumatic defects of the mitral, aortic and other valves);

      acquired heart defects, regardless of the state of general circulation;

      various types of cardiomyopathies;

      long-term outcomes of myocarditis, diseases of the pericardium and endocardium with insufficiency of general circulation or the presence of persistent disturbances of the heart rhythm and (or) conduction;

      disturbance of heart rhythm and conduction: extrasystole of any type and form (with the exception of rare single), all forms of paroxysmal tachycardia, atrial fibrillation and flutter, ventricular fibrillation and flutter, sick sinus syndrome; sinoatrial block, intra atrial block, atrioventricular block of 1, 2 and 3 degrees (except for functional or vagal atrioventricular block of the 1st degree), complete left bundle branch block, posterior branch block of the left bundle branch, all types of bifascicular blocks, trifasci blocks;

      prolapse of the mitral and other heart valves of the II degree or more with or without disturbance of intracardiac hemodynamics;

      prolapse of mitral or other heart valves of I degree (from 3 to 5.9 mm) with regurgitation of I degree or more;

      prolonged Q-T interval syndrome of a persistent nature;

      the consequences of surgical interventions: coronary artery bypass grafting, stenting, operations on the valve or septal apparatus of the heart, implantation of an artificial pacemaker; implantation of an automatic defibrillation system and other interventions.

      In case of complete block of the right leg or the anterior branch of the left bundle branch of the bundle of His, military personnel who are examined according to columns II-III are not fit for flight work, and according to columns IV-VI shall be allowed on an individual basis according to subparagraph 2) of paragraph 42 of the Requirements for columns.

      Presence of coronary heart disease must be confirmed by instrumental research methods (mandatory - electrocardiography at rest and with stress tests, echocardiography (hereinafter - EchoCG), 24-hour ECG monitoring; additional - stress echocardiography, coronary angiography, CT of coronary arteries, MRI, positron emission tomography, single-photon emission CT, myocardial perfusion scintigraphy, transesophageal electrocardiostimulation and other studies).

      A sufficient basis for the diagnosis of coronary heart disease shall be a combination of a positive ECG test with exercise with local myocardial ischemia detected during exercise scintigraphy or stenosis of one of the coronary arteries of the heart by more than 50 percent, or stenosis of 2 arteries by more than 30 percent with aortocoronarography.

      Subparagraph 2) of paragraph 42 of the Requirements for columns provides:

      the initial signs of atherosclerosis of the aorta, its branches and coronary arteries of the heart;

      prolapse of the mitral and other heart valves of the 1st degree (from 3 to 5.9 mm) without disturbance of intracardiac hemodynamics;

      limited myocardiosclerosis due to the transferred infectious-inflammatory or metabolic diseases of the myocardium (myocarditis, focal myocardial dystrophy), myocardial dystrophy with good functional ability of the cardiovascular system.

      For military personnel who have undergone ablation (including radiofrequency) of additional pathways due to anomalies of the cardiac conduction system or other arrhythmias, re-examination in stationary conditions shall be carried out no earlier than 3 months after ablation. In the absence of recurrence of arrhythmias according to the results of electrophysiological studies, those examined according to column II-III are not fit for flight work, according to column IV-V - are fit on airplanes with dual control in the presence of a co-pilot. In the next 2 years after ablation, medical examination of these military personnel shall be carried out in stationary conditions.

      Military personnel who have undergone treatment for inflammatory heart disease are re-examined no earlier than 3 months after the completion of treatment.

      Functional (vagal) atrioventricular block of the 1st degree, incomplete block of the right bundle branch block are not grounds for applying this paragraph, do not prevent admission to the university.

      Paragraph 43 of the Requirements for columns Arterial hypertension.

      Subparagraph 1) of paragraph 43 of the Requirements for columns includes:

      rapidly progressive (malignant) form of arterial hypertension;

      arterial hypertension of 3 degree;

      arterial hypertension of 2 degree;

      arterial hypertension of 1 degree, risk 3-4 (in the presence of more than 3 main risk factors or organ damage mediated by hypertension - risk 3; in the presence of cardiovascular diseases - risk 4).

      Subparagraph 2) of paragraph 43 of the Requirements for columns provides for arterial hypertension of 1 degree, risk 1-2 in the absence of target organ lesions, associated clinical conditions with a tendency to spontaneous normalization after a short rest without taking antihypertensive drugs. Retraining military personnel with grade 1 arterial hypertension to new types of aircraft is impractical.

      The degree of arterial hypertension is characterized by the following blood pressure indicators, confirmed, among other things, by the results of repeated daily blood pressure monitoring:

      1 degree - at rest systolic blood pressure 140-159 mm Hg, diastolic blood pressure 90-99 mm Hg;

      2 degree - at rest systolic blood pressure 160-179 mm Hg, diastolic blood pressure 100-109 mm Hg;

      3 degree - at rest systolic blood pressure 180 mm Hg. and above, diastolic blood pressure 110 mm Hg. and higher.

      When the values ​​of systolic blood pressure and diastolic blood pressure fall into different categories, the degree of arterial hypertension shall be set according to higher blood pressure indicators.

      Military personnel with symptomatic arterial hypertension shall be examined for their underlying disease.

      In the presence of a syndrome of high blood pressure, closely associated with the presence of vegetative-vascular disorders (hyperhidrosis of the hands, "red" persistent dermographism, lability of the pulse and blood pressure with a change in body position and other vegetative-vascular reactions), the examination shall be carried out according to paragraph 44 of the Requirements for colimns.

      Paragraph 44 of the Requirements for columns. Somatoform autonomic dysfunction of the heart and cardiovascular system.

      Somatoform autonomic dysfunction is characterized by a syndrome of vegetative-vascular disorders with an inadequate blood pressure response and (or) heart rhythm disturbances to any stimuli.

      Subparagraph 1) of paragraph 44 of the Requirements for columns includes somatoform autonomic dysfunction of:

      hypertensive type with lability of blood pressure in the presence of constant complaints and persistent significantly or moderately pronounced vegetative-vascular disorders that do not respond to treatment and reduce performance;

      hypotensive type with persistent fixation of blood pressure at rest: systolic below 100 mm Hg, diastolic below 60 mm Hg, in the presence of persistent complaints, persistent significantly or moderately expressed vegetative-vascular disorders that do not respond to treatment and reduce performance;

      cardial type in the presence of persistent cardialgia, accompanied by significantly or moderately pronounced vegetative-vascular disorders, persistent disturbances in heart rhythm and conduction.

      Persistent cardiac arrhythmias include arrhythmias requiring antiarrhythmic therapy and recurring after discontinuation of treatment or refractory to it.

      Subparagraph 2) of paragraph 44 of the Requirements for columns includes somatoform autonomic dysfunction of any type with mildly pronounced disorders, including transient disturbances of the heart rhythm and conduction, which do not reduce the ability to work.

      When transient cardiac arrhythmias are detected, the fitness for flight operation is determined based on the results of daily ECG monitoring.

      Rare single supraventricular extrasystoles of rest (1-5 per hour and/or less than 100 per 24 hours according to 24-hour ECG monitoring), sinus arrhythmia of a functional nature in the absence of vegetative-vascular disorders shall not be grounds for applying this paragraph, do not prevent admission to the university.

      Candidates shall be recognized as not fit for admission to a university, and military personnel selected for appointment to flight positions are not fit for flight work with repeated increases in blood pressure at rest: systolic above 130 mm Hg, diastolic above 80 mm Hg. or with a persistent decrease in blood pressure at rest: systolic below 105 mm Hg, diastolic below 60 mm Hg.

      Paragraph 45 of the Requirements for columns. Diseases and consequences of damage to the aorta, main and peripheral arteries and veins, lymphatic vessels.

      Subparagraph 1) of paragraph 45 of the Requirements for columns includes:

      arterial and arteriovenous aneurysms of the main vessels;

      obliterating endarteritis, thromboangiitis, aortoarteritis and atherosclerosis of vessels of the lower extremities, regardless of the severity and state of blood circulation;

      post-thrombotic and varicose veins of the lower extremities with impaired blood circulation of any degree and (or) function;

      angiotrophoneuroses stage II and III;

      lymphostasis I-III degree;

      varicose veins of the spermatic cord II-III degree;

      varicose veins of the esophagus, regardless of the etiology and clinical manifestations of the disease;

      the consequences of diseases and injuries of the main and peripheral vessels, as well as operations on them, accompanied by impaired blood circulation and (or) lymph circulation, trophic disorders, pain syndrome.

      Surgical treatment is offered to military personnel and cadets with varicose veins of the spermatic cord II-III degree. In case of refusal of surgical treatment, unsatisfactory results of surgical treatment or repeated relapse, military personnel shall be recognized as not fit for all columns. A single recurrence of varicose veins of the spermatic cord shall not be a basis for applying subparagraph 1) of this paragraph. The issue of admission to flight work shall be decided not earlier than 2 months after the operation.

      Subparagraph 2) of paragraph 45 of the Requirements for columns includes:

      varicose veins of the lower extremities without signs of venous insufficiency and dysfunction;

      lymphostasis 0 degree;

      varicose veins of the spermatic cord I degree;

      angiotrophoneurosis of I degree.

      Admission to flight work after planned surgical treatment of uncomplicated varicose veins of the lower extremities shall be decided not earlier than 3 months after the operation according to the results of inpatient examination.

      Military personnel and cadets who have undergone reconstructive operations on the main and peripheral vessels shall be recognized as not fit according to columns I-V, according to columns VI-VII, an individual assessment shall be determined.

      Paragraph 46 of the Requirements for columns. Temporary functional disorders of the circulatory system after an acute illness, exacerbation of a chronic illness or surgical treatment.

      The conclusion on granting a sick leave shall be made after active rheumatism, non-rheumatic myocarditis, myocardial infarction, as well as after surgery on the heart, coronary vessels, large main and peripheral vessels, ablation (radiofrequency and other ablation) of additional conduction pathways or orifices of the pulmonary veins, with impaired functions of a temporary nature, when a period of at least a month is required to complete rehabilitation treatment and fully restore the ability to perform military service duties.

      After surgical treatment of varicose veins of the spermatic cord, complete exemption from military service duties shall be granted for 15 days.

Chapter 10. Diseases of the respiratory system

      Paragraph 47 of the Requirements for columns. Diseases of the paranasal sinuses.

      Subparagraph 1) of paragraph 47 of the Requirements for columns includes:

      chronic purulent, cystic or polypous sinusitis, occurring with frequent exacerbations and labor losses, accompanied by hypertrophic or atrophic changes in the mucous membrane of the upper respiratory tract and impaired nasal breathing;

      fetid coryza (ozena), scleroma;

      year-round allergic rhinitis (pollinosis) with frequent exacerbations and recurrent course with impaired nasal breathing;

      hyperplastic sinusitis;

      a cyst of the maxillary sinus, occupying more than 1/3 of the volume of the maxillary sinus;

      frontal sinus cyst.

      Frequent exacerbations of the disease mean exacerbations 2 or more times a year.

      The diagnosis of chronic suppurative disease of the paranasal sinuses is confirmed by rhinoscopic data (purulent discharge), X-ray tomography and (or) X-ray of the paranasal sinuses with contrast in two projections, and for the maxillary sinus, in addition, by diagnostic puncture. If there are medical indications, CT (MRI) or videoscopic examination is performed.

      When diagnosing ozena or scleroma, military personnel shall be recognized not fit for flight control.

      Subparagraph 2) of paragraph 47 includes:

      chronic diseases of the paranasal sinuses (purulent, catarrhal, serous, vasomotor and other non-purulent forms of sinusitis) with slightly pronounced changes in the mucous membrane of the upper respiratory tract, without frequent exacerbations associated with labor losses;

      cysts of the maxillary sinuses (asymptomatic, identified as an X-ray finding), occupying less than 1/3 of the volume of the maxillary sinuses, without disturbing their barofunctions;

      allergic rhinitis (hay fever) recurrent up to 2 times a year with successful treatment, no inflammatory changes and good barofunction of the paranasal sinuses.

      In the presence of a cyst of the maxillary sinus, occupying more than 1/3 of the volume of the sinus, or with an increase in the size of the cyst during dynamic observation, as well as in combination with a cyst with vasomotor changes in the nasal mucosa and polyps, curvature of the nasal septum, vicar hypertrophy of the turbinates, in the presence of an allergic component, a foreign body in the maxillary sinuses, military personnel shall be subject to surgical treatment. Examination of military personnel after radical maxillary sinusitis shall be carried out no earlier than 12 months after the end of treatment (including sick leave), with endoscopic methods of maxillary sinusitis – no earlier than 3 months and determined individually.

      When diagnosing congenital underdevelopment of the frontal or maxillary sinuses, candidates shall be recognized not fit for admission to the university.

      X-ray examination of the paranasal sinuses is mandatory for candidates and military personnel selected for appointment to flight positions.

      Parietal thickening of the mucous membrane of the maxillary sinuses, identified in candidates and military personnel, shall not be a basis for making a conclusion about unsuitability.

      Paragraph 48 of the Requirements for columns. Diseases or consequences of diseases and injuries of the nose, pharynx, larynx and trachea.

      Paragraph 48 includes: curvature of the nasal septum, adenoids, hypertrophy of the turbinates, diseases of the bone walls of the paranasal sinuses (including osteomyelitis), dystrophy of the mucous membrane of the upper respiratory tract such as hypertrophy or atrophy, laryngitis, laryngotracheitis and other diseases of the upper respiratory tract that cause a violation respiratory, speech (vocal), swallowing, chewing functions or making it difficult to use special equipment or device. Cadets and military personnel shall be subject to treatment.

      Subparagraph 1) of paragraph 48 of the Requirements for columns provides for diseases or consequences of diseases and injuries of the nose, pharynx, larynx and trachea, which are not eliminated by surgical, conservative treatment or upon refusal from it. When eliminating the defects of these bodies, the function of which has been restored, the conclusion shall be made under subparagraph 2) of paragraph 48 of the Requirements for columns.

      Military personnel with a persistent decrease or complete absence of smell shall be allowed to flight work when this state is not in a pathogenetic connection with other diseases.

      Surgical treatment of candidates for the curvature of the nasal septum, adenoids, hypertrophy of the turbinates shall be carried out no later than 2 months before the beginning of examination by the MFC of the university.

      Paragraph 49 of the Requirements for columns. Chronic tonsillitis.

      Subparagraph 1) of paragraph 49 of the Requirements for columns provides for chronic tonsillitis of a decompensated form with frequent (2 or more times a year) exacerbations, the presence of tonsillogenic intoxication (subfebrile condition, fatigue, lethargy, malaise), involvement in the inflammatory process of the peri-lymph tissue (parathonic lymph nodes) abscess, regional lymphadenitis) and metatonsillar complications.

      Treatment of chronic decompensated tonsillitis is surgical.

      Subparagraph 2) of paragraph 49 of the Requirements for columns provides for chronic tonsillitis of the compensated form.

      Paragraph 50 of the Requirements for columns. Chronic nonspecific diseases of the lungs and pleura, disseminated lung diseases of non-tuberculous etiology, the consequences of their injuries or surgical interventions.

      Subparagraph 1) of paragraph 50 of the Requirements for columns provides:

      chronic diseases of the bronchopulmonary apparatus and pleura;

      chronic diffuse bronchitis;

      bronchiectasis;

      suppurative lung diseases;

      diffuse pneumofibrosis;

      diffuse and bullous emphysema of the lungs;

      sarcoidosis without a tendency to spontaneous resolution;

      fibrotic changes in the lungs after surgical interventions on the organs of the chest with significant or moderate respiratory failure.

      Subparagraph 2) of paragraph 50 of the Requirements for columns provides:

      non-purulent forms of segmental chronic bronchitis with rare exacerbations;

      sarcoidosis of the lungs without a tendency to progression;

      the consequences of acute diseases, injuries and surgical interventions of the bronchopulmonary apparatus in the form of limited pneumofibrosis, pleural adhesions with slightly pronounced respiratory failure.

      Military personnel and cadets who have had spontaneous pneumothorax for the first time shall be examined in stationary conditions not earlier than 3 months after the end of treatment and allowed to flight work, with the exception of supersonic aircrafts. In case of repeated pneumothorax, military personnel and cadets shall be recognized as not fit.

      Military personnel with sarcoidosis of the lungs without a tendency to progression shall be allowed to flight work with the exception of supersonic aircrafts.

      The study of the function of external respiration in military personnel with diseases of the bronchopulmonary apparatus is mandatory.

      Assessment of the degree of respiratory failure shall be carried out in accordance with Appendix 4 to these Requirements.

      Paragraph 51 of the Requirements for columns. Bronchial asthma.

      The paragraph provides for bronchial asthma, regardless of the clinical form and severity of the course. The diagnosis is established, and the examination is carried out only after an inpatient examination.

      Paragraph 52 of the Requirements for columns. Temporary functional disorders of the respiratory system after an acute illness, exacerbation of a chronic illness or surgical treatment.

      In case of a complicated course of acute pneumonia (suppuration, para- and metapneumonic effusion pleurisy, atelectasis, extensive pleural overlays, severe asthenization after severe pneumonia and other complications), a conclusion shall be made on granting a sick leave, admission to flight work no earlier than 6 months after control X-ray examination and clinical examination with normal indicators of external respiratory function.

      In case of residual symptoms of an uncomplicated course of acute diseases, exacerbation of chronic lung diseases, a conclusion on exemption from flights for 3 months shall be made.

      After tonsillectomy and surgical treatment of curvature of the nasal septum, adenoids, hypertrophy of the turbinates, removal of polyps and cysts from the paranasal sinuses, military personnel and cadets shall be granted exemption from military service for up to 15 days.

Chapter 11. Diseases of the digestive system

      Paragraph 53 of the Requirements for columns. Disorder of the development and eruption of teeth. Diseases of hard tissues of teeth, pulp, periapical tissues, gums, periodontium, salivary glands, soft tissues of the mouth and tongue.

      Subparagraph 1) of paragraph 53 of the Requirements for columns includes:

      absence of 6 or more teeth on both jaws;

      generalized periodontitis or severe periodontal disease with frequent (3 or more times a year) exacerbations and (or) abscess formation, with a dentogingival pocket depth of 5 mm or more, bone resorption of the tooth socket by 2/3 of the root length, tooth mobility II-III degree;

      persistent, recurrent diseases of the oral mucosa, salivary glands and tongue that are resistant to treatment.

      Subparagraph 2) of paragraph 53 of the Requirements for columns includes:

      multiple complicated caries;

      generalized periodontitis or moderate periodontal disease with the depth of the periodontal pocket from 3.5 to 5 mm, bone resorption of the interdental septa up to 1/2 of the root length, tooth mobility of the 1st degree;

      generalized periodontitis or mild periodontal disease with a pocket depth of up to 3.5 mm, mainly in the interdental space, there is an initial degree of destruction of the interdental septum bone tissue, a decrease in the height of interdental septa less than 1/3 of the root length, in the absence of tooth mobility;

      leukoplakia, gingivitis, stomatitis, glossitis, cheilitis and other rarely recurrent (less than 2 times a year), well-treatable diseases, including precarcinosis.

      Diagnosis of generalized periodontitis and periodontal disease is established after a thorough examination of the entire dentoalveolar system with radiography and identification of concomitant diseases.

      To assess the severity of periodontitis, the Russell periodontal index values ​​are also used (mild degree up to 1.0, medium degree up to 4.0, severe degree up to 8.0).

      Multiple complicated caries is exhibited when the sum of carious, filled and extracted teeth is more than 9 and at the same time at least 4 teeth with clinical or radiological signs of chronic inflammation with damage to the pulp and periodontium, including teeth with filled root canals. In case of refusal of treatment- not fit.

      Examination of citizens, military personnel and cadets shall be carried out after the sanitation of the oral cavity and, if necessary, the completion of dental prosthetics.

      When calculating the total number of missing teeth, wisdom teeth (18, 28, 38, 48) are not taken into account. The roots of the teeth, if it is impossible to use them for prosthetics, are considered as missing teeth. Teeth replaced with fixed prostheses are not considered missing.

      Paragraph 54 of the Requirements for columns. Maxillofacial anomalies (except for congenital malformations), other diseases and changes in the teeth and their supporting apparatus, diseases of the jaws, salivary glands, tongue.

      Subparagraph 1) of paragraph 54 of the Requirements for columns includes:

      defects of the upper and (or) lower jaws, not replaced by grafts after surgical treatment;

      acquired defects and deformities of the maxillofacial region;

      chronic diseases of the jaws, salivary glands, tongue, temporomandibular joints with frequent (3 or more times a year) exacerbations;

      ankylosis of the temporomandibular joints;

      contractures and false joints of the lower jaw;

      anomalies of the bite of the III degree with the separation of the bite of more than 10 mm without taking into account the chewing efficiency;

      anomalies of the bite of the II degree with bite separation from 5 to 10 mm with a chewing efficiency of less than 60 percent according to N. I. Agapov;

      chronic osteomyelitis of the jaws with the presence of sequestral cavities and sequesters.

      Subparagraph 2) of paragraph 54 of the Requirements for columns provides:

      rarely recurrent and treatable chronic diseases of the maxillofacial region;

      the consequences of injuries to the maxillofacial region with minor impairment of speech, breathing, taste, chewing, swallowing;

      anomalies of the bite of the 1st degree with bite separation of less than 5 mm without disturbing the act of chewing.

      Paragraph 55 of the Requirements for columns. Peptic ulcer, duodenal ulcer.

      The diagnosis of peptic ulcer disease shall be confirmed in stationary conditions with mandatory endoscopic examination and X-ray examination under conditions of artificial hypotension.

      Military personnel who, during the examination, revealed a post-ulcer scar or cicatricial deformity of the duodenum without dysfunctions, when directed to flight work, shall be examined according to subparagraph 2) of paragraph 55 of the Requirements by columns.

      Military personnel with acute gastric and duodenal ulcers or exacerbation of peptic ulcer after treatment shall be considered not fit for flight work. Recovery for flight work of military personnel who have suffered an acute form of peptic ulcer disease shall be carried out no earlier than 12 months after the end of treatment (including sick leave) with a favorable outcome and no exacerbation during the specified period.

      Military personnel who have had gastric ulcer disease repeatedly, as well as peptic ulcer disease with a complicated (bleeding, perforation, penetration) or recurrent course, cannot be restored to flight work.

      The results of treatment of acute cases and exacerbations of diseases (peptic ulcer, gastritis, colitis) are monitored endoscopically.

      Paragraph 56 of the Requirements for columns. Diseases of the esophagus, stomach and duodenum (except for gastric ulcer and duodenal ulcer), intestines, liver, gallbladder and biliary tract, pancreas.

      Subparagraph 1) of paragraph 56 of the Requirements for columns includes:

      liver diseases (cirrhosis of the liver, lobular or persistent hepatitis) with significant or moderate dysfunction or persisting moderate activity for more than 3 months and (or) frequent (more than 2 times a year) exacerbations;

      mix-hepatitis "B" and "C" regardless of dysfunction;

      gastroesophageal reflux disease stage 3-4 (classification according to Savary-Miller);

      erosive esophagitis, gastritis and gastroduodenitis;

      enteritis, chronic gastritis and gastroduodenitis with significant or moderate impairment of secretory, acid-forming function, frequent exacerbations and malnutrition (BMI 18.5 kg/m2 or less);

      chronic nonspecific ulcerative colitis, Crohn's disease, regardless of the degree of dysfunction and the nature of the course;

      acute cholecystitis;

      calculous cholecystitis;

      chronic acalculous cholecystitis with significant or moderate dysfunction with frequent (2 or more per year) exacerbations with satisfactory treatment results;

      acute pancreatitis;

      chronic pancreatitis with significant or moderate impairment of the exocrine function of the pancreas, with frequent (2 or more per year) exacerbations;

      cicatricial narrowing, strictures and neuromuscular diseases of the esophagus with dysfunction of any degree;

      adhesions in the abdominal cavity with impaired evacuation function;

      prolapse of the rectum of any stage;

      chronic paraproctitis.

      Military personnel who have undergone acute (or exacerbation of chronic) erosive gastroduodenitis shall be considered not fit for flight work. The issue of restoration to flight work is considered no earlier than 6 months after the end of treatment, depending on the severity and spread of the disease with a favorable outcome and no exacerbation during the specified period.

      Subparagraph 2) of paragraph 56 of the Requirements for columns provides:

      gastroesophageal reflux disease stage 1-2 (classification according to Savary-Miller);

      chronic gastritis and gastroduodenitis with a slight disorder of the secretory function, with rare (no more than 2 times a year) exacerbations;

      dyskinesia of the biliary tract without dysfunction;

      fermentopathic (benign) hyperbilirubinemia;

      chronic acalculous cholecystitis, no more than one exacerbation per year, without a tendency to recurrence with good treatment results;

      chronic pancreatitis with a slight disorder of the exocrine function of the pancreas or without dysfunction;

      chronic persistent hepatitis without clinical manifestations.

      When diagnosing other diseases of the esophagus, intestines and peritoneum, examination shall be carried out according to the relevant subparagraphs of this paragraph, depending on the dysfunction.

      Recovery for flight work of military personnel who have undergone an acute form of cholecystitis, pancreatitis, surgical intervention for calculous cholecystitis, shall be carried out no earlier than 6 months, laparoscopic cholecystectomy - no earlier than 3 months after the end of treatment (including sick leave) with a favorable outcome and no exacerbation during the specified period.

      The diagnosis of chronic liver disease is confirmed by the results of a puncture liver biopsy or laparoscopic examination, and if it is impossible to conduct them, by clinical, laboratory and instrumental studies, indicating stable liver damage, with the exclusion of diseases accompanied by secondary liver damage.

      In case of adhesive disease, after operations on the pancreas, the examined persons cannot be restored.

      Paragraph 57 of the Requirements for columns. Hernia (inguinal, femoral, umbilical); other hernias of the abdominal cavity.

      In the presence of a hernia, the examined person is offered surgical treatment.

      Subparagraph 1) of paragraph 57 of the Requirements for columns provides:

      hernias of any localization (inguinal, femoral, umbilical, postoperative ventral, hernia of the esophageal opening of the diaphragm) with dysfunction;

      unsatisfactory results of treatment (relapse of the disease) or refusal of treatment, as well as contraindications for its conducting.

      Subparagraph 2) of paragraph 57 of the Requirements for columns includes:

      small umbilical hernias not making it difficult to use special equipment;

      hernia of the esophageal opening of the diaphragm, which does not impair the function of the chest organs and is not impaired.

      Paragraph 58 of the Requirements for columns. Hemorrhoids.

      Subparagraph 1) of paragraph 58 of the Requirements for columns includes frequently recurrent forms of hemorrhoids, prone to bleeding, thrombosis and inflammation.

      Frequent exacerbations of hemorrhoids include cases when the person being examined 2 or more times a year is treated in an inpatient or outpatient conditions for bleeding, thrombosis or prolapse of hemorrhoids, as well as when the disease is complicated by repeated bleeding requiring inpatient treatment.

      Subparagraph 2) of paragraph 58 of the Requirements for columns includes hemorrhoids with rare (no more than 1 time per year) exacerbations with successful treatment.

      Surgical or conservative treatment is offered to those examined according to indications. In case of unsatisfactory results of treatment or refusal from it, examination shall be carried out according to subparagraph 1) or 2), depending on the secondary anemia and the frequency of exacerbations.

      A single collapsed external hemorrhoidal node without signs of inflammation, in the absence of data on seeking medical help for 3 years or more, shall not be a basis for the application of this paragraph in those examined under column II-VII.

      Paragraph 59 of the Requirements for columns. Temporary functional disorders of the digestive system after an acute illness, exacerbation of a chronic illness or surgical treatment.

      The conclusion on granting of sick leave shall be issued when at least a month is required to fully restore the ability to perform military service duties.

      A conclusion on exemption from flights shall be made when, after its completion, it is assumed that the professional working capacity of military personnel must be restored.

      After appendectomies, hernia repairs, a decision shall be made on the complete exemption from military service for a period of 15 days.

Chapter 12. Diseases of the skin and subcutaneous tissue

      Paragraph 60 of the Requirements for columns. Diseases of the skin and subcutaneous tissue, including congenital.

      Subparagraph 1) of paragraph 60 of the Requirements for columns provides:

      often recurrent common or limited forms of eczema, atopic dermatitis, psoriasis, lichen planus;

      abscessing and ulcerative pyoderma;

      common and total forms of alopecia areata (alopecia) and vitiligo;

      chronic urticaria, recurrent Quincke's edema;

      vasculitis of the skin, collagenosis with clinically pronounced, common forms;

      a plaque form of limited scleroderma, regardless of the location, number and size of lesions;

      congenital ichthyosis, erythroderma ichthyosis, recessive ichthyosis (black or blackening), dominant (simple);

      keratoderma (including congenital) of the palms, impairing the function of the hands, as well as soles, making it difficult to walk and wear standard shoes;

      a common form of follicular keratosis;

      recurrent dermoid cysts of the tailbone after repeated (3 or more times) radical surgical treatment;

      limited, rarely recurrent skin diseases with localization that makes it difficult to wear military or flight uniforms and the use of special equipment.

      Subparagraph 2) of paragraph 60 of the Requirements for columns provides:

      rarely recurrent limited forms of psoriasis, atopic dermatitis, eczema (with the exception of eczema of the external auditory canal and auricle, which are examined in accordance with paragraph 36 of the Requirements for the columns);

      limited forms of alopecia areata (alopecia) and vitiligo;

      xeroderma;

      limited form of follicular keratosis;

      epithelial coccygeal fistula (pilonidal cyst) after radical surgical treatment in the absence of relapse.

      A common form of alopecia areata (alopecia) is understood as the presence of multiple (3 or more) foci of alopecia with a diameter of at least 10 cm each, and when bald patches merge, there is no hair growth on an area of ​​over 50 percent of the scalp.

      The common form of vitiligo means the presence of multiple (3 or more), as well as single, but large (the size of the patient's palm or more) depigmented spots on the skin of various anatomical areas. This also includes foci of vitiligo on the face, which is a cosmetic defect.

      The common form of psoriasis or lichen planus is understood as the presence of multiple (3 or more), as well as single, but large (the size of the patient's palm or more) plaques on the skin of various anatomical regions.

      Limited forms of psoriasis are understood as single (up to 3) lesions of various localization, including in various anatomical regions, with an area up to the patient's palm. With eczema, damage to one of the anatomical areas (foot, lower leg, hand, head) is regarded as limited.

      Often, recurrent forms of skin diseases are considered to be those forms in which exacerbations occur 2 or more times a year over the past 3 years.

      Rarely recurrent forms of skin diseases include cases of exacerbation of skin diseases no more than 1 time during the last 3 years.

      The presence of atopic dermatitis (exudative diathesis, childhood eczema, neurodermatitis) in the anamnesis and in the absence of relapse within the last 10 years, as well as a type of limited scleroderma - "white spot disease" shall not be a basis for applying this paragraph.

      Military personnel with rarely recurrent limited forms of skin diseases that do not make it difficult to wear military or flight uniforms and use special equipment as an individual assessment shall be allowed to flight work, with the exception of supersonic aircrafts.

Chapter 13. Diseases of the musculoskeletal system and connective tissue

      Paragraph 61 of the Requirements for columns. Infectious arthropathies, inflammatory polyarthropathies, systemic lesions of connective tissue, ankylosing spondylitis.

      Paragraph provides:

      infectious arthropathies (arthritis associated with infection, reactive arthropathies and other arthritis);

      inflammatory polyarthropathies (rheumatoid arthritis, psoriatic and enteropathic arthropathies, gout and other polyarthropathies);

      systemic lesions of the connective tissue (polyarteritis nodosa, other necrotizing vasculopathies, systemic lupus erythematosus, dermatopolymyositis, systemic sclerosis and other systemic lesions);

      ankylosing spondylitis.

      Chronic forms of reactive arthritis in the absence of an exacerbation of the disease for more than 5 years and without dysfunction of the joints shall not be the grounds for applying this paragraph.

      After acute inflammatory diseases of the joints, the examination shall be carried out in accordance with paragraph 84 of the Requirements for columns.

      Paragraph 62 of the Requirements for columns. Arthrosis and lesions of large joints, diseases and lesions of muscles, synovial membranes and tendons, disorders of bone density and structure, osteopathy, chondropathy.

      Subparagraph 1) of paragraph 62 of the Requirements for columns includes:

      ankylosis of a large joint;

      a defect in the bones that form a large joint, causing its instability;

      severe deforming osteoarthritis of large joints with pain and atrophy of the muscles of the limb;

      osteomyelitis;

      habitual dislocation of any bone, including dislocation of the finger of the hand, which complicates the performance of professional operations, if surgical treatment is refused or if it is ineffective;

      osteochondropathy;

      synovitis of the joints due to physical exertion or repeated injury;

      post-traumatic deformity of the articular ends of the bones;

      hyperostoses that impede the movement of the limb or wearing of military or flight uniforms, shoes, or the use of special equipment.

      The osteomyelitis process is considered complete in the absence of exacerbation, sequestral cavities and sequesters for 3 or more years.

      Repeated dislocation of the joint is confirmed by medical documents and radiographs of the joint before and after reduction of the dislocation. Instability due to damage to the ligaments and joint capsule is confirmed clinically and radiographically.

      After surgical treatment of the usual dislocation of the shoulder joint or instability of the knee joint, admission to flight work shall be carried out no earlier than 12 months after the end of treatment, provided that the function of the joints is fully restored.

      Military personnel who have undergone plastic surgery on joints using synthetic materials, artificial joints shall be considered not fit for flight work.

      The assessment of the range of movements in the joints shall be carried out in accordance with Appendix 5 to these Requirements.

      Paragraph 63 of the Requirements for columns. Diseases of the spine and their consequences (except for congenital deformities and malformations).

      Subparagraph 1) of paragraph 63 of the Requirements for columns includes:

      infectious spondylitis, regardless of the nature of the course;

      spondylolisthesis of II-IV degree (displacement from 1/2 of the transverse diameter of the vertebral body and more);

      deforming spondylosis of the cervical spine with dysfunction of any degree;

      deforming spondylosis of the thoracic and lumbar regions with significant or moderate dysfunction;

      intervertebral osteochondrosis of the thoracic and lumbar regions with significant or moderate dysfunction;

      fixed acquired curvature of the spine, confirmed radiographically by wedge-shaped deformities of the vertebral bodies, their rotation in the places of the greatest curvature of the spine and accompanied by deformation of the chest (rib hump and other deformities) and respiratory failure of a restrictive type;

      curvature of the spine (kyphosis, structural and non-structural scoliosis of II-IV degree), including osteochondropathic kyphosis with wedge-shaped deformity of 3 or more vertebral bodies with a decrease in the height of the anterior surface of the vertebral body by 2 or more times accompanied by dysfunction or persistent pain syndrome;

      acquired critical stenosis of the spinal canal (cervical spine less than 13 mm, thoracic spine less than 13 mm, lumbar spine less than 16 mm);

      fixing ligamentosis (Forestier disease);

      traumatic spondylopathy (Kummel's disease);

      multiple (5 or more) Schmorl's hernias.

      The angle of scoliosis is determined by the Cobb method according to the anteroposterior radiograph of the spine, taken in a standing position with the capture of the wings of the iliac bones (level I of the sacral vertebra). The degree of scoliosis is determined by a radiologist from radiographs based on measuring the angles of scoliosis: I degree - 5-10 degrees, II degree - 11-25 degrees, III degree - 26-40 degrees, IV degree - 41 degrees or more.

      Subparagraph 2) of paragraph 63 of the Requirements for columns includes:

      minor anatomical and functional changes in the spine in the absence of pain syndrome;

      limited deforming spondylosis (damage to 3 or more vertebrae);

      intervertebral osteochondrosis (damage to 3 or more intervertebral discs) with little or no dysfunction;

      widespread intervertebral osteochondrosis of 1-2 parts of the spine without dysfunction (according to goniometry data) and pain syndrome.

      Morphological changes in the vertebrae revealed in military personnel during routine X-ray examinations in the form of sharpening, thickening of the inner edges, single styloid growths without clinical manifestations shall not be the grounds for using this paragraph.

      Slightly pronounced youthful curvature of the spine (up to 5 degrees) with normal physical development, as well as congenital sacralization of the V lumbar or lumbarization of the I sacral vertebrae, splitting of the vertebral arches without radicular disorders, not accompanied by dysfunction of the spine, pelvic organs, pain syndrome shall not be an obstacle to admission in the university and flight training.

      All types of pathological kyphosis determine unfitness for flight work and flight training. Pathological kyphosis does not include a "round back" (a kind of posture).

      The main method for diagnosing degenerative-dystrophic changes in the spine is the X-ray method. The nature of pathological changes in the spine is confirmed by multi-axial, stress and functional studies.

      After removal of the herniated disc, the examination shall be carried out no earlier than 6 months after discharge from the hospital, taking into account the nature of the operation and the course of the postoperative period.

      The assessment of the volume of movement of the spine is carried out in accordance with Appendix 6 to these Requirements.

      Paragraph 64 of the Requirements for columns. Absence, deformation, defects of the hand and fingers.

      Subparagraph 1) of paragraph 64 of the Requirements for columns includes:

      absence of a brush at any level;

      absence, complete reduction or immobility of two fingers of one hand, the first or second finger of the right hand, the first finger of the left hand;

      ankylosis of the wrist joint;

      chronic dislocations, osteochondropathy and osteomyelitis of the bones of the wrist joint;

      contracture of small muscles of the hand due to damage to the ulnar and radial arteries (or each of them separately) with impaired circulation of the hand and fingers;

      damage to the common palmar branches of the median or ulnar nerves with moderate dysfunction of the hand and innervation of two or more fingers (anesthesia, hyposthesia and other disorders).

      For the absence of a finger on the hand should be considered: for the first finger - absence of a nail phalanx, for the other fingers - absence of two phalanges. Absence of a phalanx at the level of its proximal head is considered as the absence of a phalanx.

      Subparagraph 2) of paragraph 64 of the Requirements for columns includes the absence, complete reduction or immobility of one of the fingers of the left hand, or the third, or fourth or fifth fingers of the right hand.

      Injuries or diseases of the bones, tendons, blood vessels or nerves of the fingers, leading to the development of persistent contractures in a vicious position, are considered missing fingers.

      When assessing the suitability for flight work, in case of defects in the structures of the hand and fingers not specified in this paragraph, one should proceed from the degree of preservation of function of the hand, which allows performing the necessary actions in the cockpit of an aircraft (helicopter) and with a parachute. Professional skills shall be determined on a flight simulator. The conclusion shall be made with participation of an instructor pilot.

      The wrist joint is the complex of joints connecting the hand to the forearm and includes the wrist, carpal, intercarpal, carpometacarpal and intercarpal joints, as well as the distal radioulnar joint.

      Paragraph 65 of the Requirements for columns. Flat feet and other deformities of the foot, including congenital.

      Subparagraph 1) of paragraph 65 of the Requirements for columns provides:

      congenital or pathological feet (equine, calcaneal, varus, hollow, flat-valgus, equino-varus and other deformities) and other acquired deformities of the feet that make it difficult to walk, wear shoes and use special equipment;

      longitudinal flat feet of the III degree or transverse flat feet of the III-IV degree, regardless of the presence of exostosis;

      curvature of the feet;

      lack of toes or part of the foot at any level;

      longitudinal or transverse flat feet of the II degree with deforming arthrosis of the II stage in the talo-scaphoid joint or joints of the middle part of the foot;

      post-traumatic deformities of the feet with pain syndrome or impaired statics.

      Subparagraph 2) of paragraph 65 of the Requirements for columns provides:

      longitudinal or transverse flat feet of the I or II degree with deforming arthrosis of the I stage in the talo-scaphoid articulation or joints of the midfoot;

      consequences of traumatic injury to the feet with transient pain syndrome without disturbance of statics.

      The degree of longitudinal flat feet is established according to profile radiographs in a standing position under load. When assessing the degree of longitudinal flat feet, the height of the arch is of prime importance. Normally, the angle of the arch is 125-130 degrees, the height of the arch is 39-36 mm.

      Degrees of longitudinal flatfoot:

      I degree: the angle of the longitudinal inner plantar arch is 131-140 degrees, the height of the arch is 35-25 mm;

      II degree: the angle of the longitudinal inner plantar vault is 141-155 degrees, the height of the arch is 24-17 mm;

      III degree: the angle of the longitudinal inner plantar vault is more than 155 degrees, the height of the arch is less than 17 mm.

      To determine the degree of post-traumatic deformity of the calcaneus, the Beler angle (angle of the articular part of the calcaneus tubercle) is calculated. Normally, this angle is 20-40 degrees. A decrease in the Beler angle indicates post-traumatic flat feet. The most informative for assessing the state of the subtalar joint is its CT scan performed in the coronary plane perpendicular to the posterior articular facet of the calcaneus.

      Transverse flatfoot is assessed from frontal and midfoot radiographs taken under load.

      The degrees of transverse flat feet:

      I degree: the angle between the I-II metatarsal bones is 10-12 degrees, the angle of deflection of the first toe is 15-20 degrees;

      II degree: the angle between the I-II metatarsal bones is 13-15 degrees, the angle of deflection of the first toe is 21-30 degrees;

      III degree: the angle between the I-II metatarsal bones is 16-20 degrees, the angle of deflection of the first toe is 31-40 degrees;

      IV degree: the angle between the I-II metatarsal bones is more than 20 degrees, the angle of deflection of the first toe is more than 40 degrees.

      Degrees of deforming arthrosis of the foot joints:

      Stage I: narrowing of the joint space by less than 50 percent and marginal bone growths not exceeding 1 mm from the edge of the joint space;

      Stage II: narrowing of the joint space by more than 50 percent, marginal bone growths exceeding 1 mm from the edge of the joint space, deformity and subchondral osteosclerosis of the articular ends of the articulating bones;

      Stage III: the joint space is not radiologically determined, there are pronounced marginal bone growths, gross deformation and subchondral osteosclerosis of the articular ends of the articulating bones.

      The absence of the first toe on the foot is an obstacle to admission to the university for training aviation personnel.

      The absence of a toe on the foot is considered to be its absence at the level of the metatarsophalangeal joint, as well as the complete reduction or immobility of the toe.

      Longitudinal or transverse flat feet of I or II degree without arthrosis in the talo-navicular joints or joints of the middle part of the foot is not a basis for application of this paragraph, does not prevent admission to a university for training aviation personnel.

      If an examined person has II degree flat feet on one leg and I degree flat feet on the other leg, the conclusion shall be made on II degree flat feet.

      Paragraph 66 of the Requirements for columns. Acquired limb deformities.

      The paragraph provides for acquired shortening and deformities of the limbs, including due to angular deformation of bones after fractures.

      Subparagraph 1) of paragraph 66 of the Requirements for columns includes shortening of an arm or leg by more than 2 cm.

      Subparagraph 2) of paragraph 66 of the Requirements for the columns includes shortening of an arm or leg up to 2 cm.

      Paragraph 67 of the Requirements for columns. The paragraph provides for the absence of a limb at any level.

Chapter 14. Diseases of the genitourinary system

      Paragraph 68 of the Requirements for columns. Glomerular, tubulointerstitial kidney diseases, kidney failure.

      Paragraph provides:

      chronic kidney diseases (chronic glomerulonephritis, chronic pyelonephritis, chronic interstitial nephritis, amyloidosis and other diseases), complicated by chronic kidney failure;

      chronic kidney diseases without chronic kidney failure (the presence of persistent pathological urinary syndrome persisting for more than 6 months after acute kidney disease);

      primary chronic pyelonephritis with impaired kidney function.

      The diagnosis of primary chronic pyelonephritis is established in the presence of leukocyturia and bacteriuria that persist for more than 6 months, despite the treatment and are detected by quantitative methods, provided that inflammatory diseases of the urinary tract and genital organs are excluded after examination with the participation of a dermatovenerologist, urologist (for women, in addition, gynecologist) with a mandatory X-ray urological or radioisotope study of the kidneys.

      Admission to flight work after acute inflammatory, dystrophic kidney diseases, poisoning, intoxication, when transient moderate changes in urine (in the form of transient proteinuria and single blood cells) persist for no more than 6 months, in the absence of clinical signs of the development of a chronic inflammatory process, is considered not earlier than 12 months after completion of treatment. Complete recovery or transition to a chronic form of kidney inflammation is established only after an inpatient examination.

      In chronic pyelonephritis in the stage of persistent remission without impaired kidney function, confirmed by X-ray, those examined according to column I are not fit, according to column II-III - an individual assessment, according to column IV-VII - fit. After exacerbation of pyelonephritis, those being examined are recognized as not fit.

      Paragraph 69 of the Requirements for columns. Urolithiasis disease.

      Subparagraph 1) of paragraph 69 of the Requirements for columns provides:

      presence of concretion in the cup-pelvic system of the kidneys or urinary tract;

      relapse of stone formation (stone formation in the same organ, on the same side within one year).

      Subparagraph 2) of paragraph 69 of the Requirements for columns provides:

      state after the spontaneous passage of the concretion;

      state after surgical treatment, lithotripsy (remote shock wave or contact lithotripsy), installation of the stand;

      a stone in the "detached" calyx of the kidney.

      When a diagnosis of urolithiasis is established, a conclusion about unfitness for flight work (flight training) with a recommendation for surgical treatment shall be made.

      Recovery for flight work of military personnel who have had renal colic with spontaneous passage of concretion, surgical intervention for urolithiasis, shall be carried out no earlier than 3 months after completion of treatment, after non-invasive treatment methods (including after extracorporeal lithotripsy) - no earlier than 1 month after the intervention, in the absence of pain syndrome and complete recovery of renal function after inpatient medical examination and survey. In these cases, the pilots are fit on dual-control aircrafts. Navigators and other flight crew members are fit.

      These military personnel shall undergo the next examination in stationary conditions.

      Paragraph 70 of the Requirements for columns. Obstructive uropathy and reflux uropathy, pyelonephritis (secondary), other diseases of the kidney, ureter and urinary system.

      Subparagraph 1) of paragraph 70 of the Requirements for columns includes:

      hydronephrosis of II-III stage;

      pyonephrosis;

      chronic (secondary) pyelonephritis;

      chronic diseases of the urinary system (cystitis, urethritis) with a recurrent course (exacerbations 2 or more times a year, requiring hospital treatment);

      nephroptosis of stage II and III, regardless of the state of renal function and presence of pathological changes in the urine;

      unilateral or bilateral nephroptosis stage I with impaired renal excretory function and pathological changes in the urine;

      the absence of one kidney removed for disease, regardless of the state of function of the remaining kidney;

      dystopia of the kidney (pelvic - regardless of the state of kidney function, lumbar - with impaired renal excretory function of any degree);

      urethral stricture, requiring bougienage once or more per year.

      Disorder of renal excretory function is confirmed by data from excretory urography, CT, ultrasound or radioisotope studies.

      Subparagraph 2) of paragraph 70 of the Requirements for columns includes:

      chronic diseases of the urinary system (cystitis, urethritis) with rarely recurrent course, with good treatment results;

      unilateral or bilateral nephroptosis of stage I without impaired renal function, pain syndrome and pathological changes in the urine;

      lumbar dystopia of the kidney without impaired renal function.

      The stage of nephroptosis is determined by the radiologist according to radiographs made in the vertical position of the examined:

      Stage I - falling of the lower pole of the kidney by 2 vertebrae;

      Stage II - falling of the lower pole of the kidney by 3 vertebrae;

      Stage III - falling of the lower pole of the kidney by more than 3 vertebrae.

      Physiological mobility of the kidneys, normally, is the downward shift of the kidney contour by no more than the height of the body of 1 vertebra.

      With an intermediate position of the pole of the kidney between the vertebrae, the worst position of the pole is considered as the basis.

      After the establishment of stage I nephroptosis, the military personnel examined under subparagraph 2) of paragraph 70 of the Requirements for columns shall be subject to an annual inpatient medical examination and survey within 3 years.

      Exacerbation more than 2 times a year or a single exacerbation for 3 years in a row is considered frequent.

      Paragraph 71 of the Requirements for columns. Diseases of the male genital organs.

      For diseases of the male genital organs, according to the indications of the examined, surgical treatment is offered. In case of unsatisfactory results of treatment or refusal from it, the examination is carried out according to subparagraph 1).

      Subparagraph 1) of paragraph 71 of the Requirements for columns includes:

      prostatic hyperplasia of stage II-IV;

      chronic often (more than 2 times a year) recurrent prostatitis;

      recurrent (after repeated surgical treatment) unilateral or bilateral dropsy of the membranes of the testicle or spermatic cord.

      Subparagraph 2) of paragraph 71 of the Requirements for columns includes:

      prostatic hyperplasia of stage I;

      stones of the prostate gland with asymptomatic course;

      chronic prostatitis with prostate stones with asymptomatic course;

      chronic rarely recurrent prostatitis with good treatment results.

      The absence of one testicle after its removal due to diseases (non-specific and benign), wounds or other injuries, while its endocrine function is preserved, shall not be a basis for applying this paragraph.

      Paragraph 72 of the Requirements for columns. Temporary functional disorders of the genitourinary system after an acute illness, exacerbation of a chronic illness or surgical treatment.

      The conclusion on granting of sick leave shall be made only after acute diffuse glomerulonephritis; with a prolonged course of acute pyelonephritis; after surgical treatment of urolithiasis, remote shock wave or contact lithotripsy.

      A conclusion on exemption from flights, on complete exemption from the performance of military service duties for up to 15 days shall be issued in case of diseases requiring full restoration of professional working capacity.

Chapter 15. Diseases of the female reproductive system

      Paragraph 73 of the Requirements for columns. Chronic inflammatory diseases of the female genital organs.

      Provides for often (3 or more times a year) exacerbating chronic inflammatory diseases of the female genital organs or their irreversible consequences. The diagnosis of the disease is established in a hospital.

      Paragraph 74 of the Requirements for columns. Non-inflammatory diseases of the female genital organs.

      Subparagraph 1) of paragraph 74 of the Requirements for columns includes:

      benign dysplasia of the mammary gland (mastopathy, fibroadenosis and other dysplasias) requiring surgical treatment or refusal from it;

      complete prolapse of the uterus or vagina;

      complete rupture of the perineum;

      fistulas with the involvement of the genital organs (genitourinary, intestinal-genital) in case of unsatisfactory results of treatment or refusal from it;

      prolapse of the female genital organs;

      incorrect position of the uterus, accompanied by menorrhagias, constipation, pain in the sacrum and lower abdomen.

      Subparagraph 2) of paragraph 74 of the Requirements for columns includes:

      benign breast dysplasia, which does not require surgical treatment;

      slight prolapse of the walls of the vagina;

      cicatricial and adhesions in the pelvic area without dysfunction and pain syndrome.

      Incorrect position of the uterus without dysfunction is not the basis for application of this paragraph.

      Military personnel selected for appointment to flight positions, in the presence of objective data without impairing their function, shall be recognized as not fit.

      Paragraph 75 of the Requirements for columns. Disorders of ovarian-menstrual function.

      Subparagraph 1) of paragraph 75 of the Requirements for columns includes:

      organically not associated bleeding, leading to anemia;

      disorders of ovarian-menstrual function, manifested by oligomenorrhea, amenorrhea (not postoperative), including in Stein-Leventhal syndrome.

      Subparagraph 2) of paragraph 75 of the Requirements for columns includes:

      sexual infantilism with satisfactory general development;

      primary infertility in the presence of a two-phase cycle.

      At the time of menstruation, women must be exempted from flights.

      Paragraph 76 of the Requirements for columns. Temporary functional disorders of the female genital organs after an acute illness, exacerbation of a chronic illness or surgical treatment.

      The conclusion on granting sick leave shall be made only after acute (with a treatment period of not more than 2 months) inflammatory diseases of the female genital organs (bartholinitis, vulvitis, colpitis, endometritis, adnexitis).

      The conclusion on exemption from flights, on complete exemption from the performance of military service duties for up to 15 days shall be made in case of diseases requiring full restoration of professional working capacity.

Chapter 16. Pregnancy, childbirth and the postpartum period

      Paragraph 77 of the Requirements for columns. Pregnancy. Postpartum period.

      In any period of pregnancy, women are not fit for all columns of requirements.

      Women are allowed to flight work no earlier than 12 months after childbirth according to the conclusion of the MFC, with a mandatory examination by a gynecologist, subject to the end of breastfeeding.

      In a pregnancy that ends in abortion or premature birth, re-examination is carried out no earlier than 3 months later.

Chapter 17. Congenital anomalies (malformations), deformities and chromosomal abnormalities

      Paragraph 78 of the Requirements for columns. Congenital anomalies (malformations), deformities and chromosomal abnormalities.

      Subparagraph 1) of paragraph 78 of the Requirements for columns includes:

      congenital defects of the heart or large vessels (aorta, pulmonary artery) with heart failure;

      prolapse of the mitral and other heart valves of the II degree or more with or without disturbance of intracardiac hemodynamics;

      prolapse of mitral or other heart valves of I degree (from 3 to 5.9 mm) with regurgitation of I degree or more;

      anomalies in the development of the cardiac conduction system in the presence of self-arising (spontaneous) or reproducible during electrophysiological studies of persistent heart rhythm disturbances - the syndrome of premature excitation of the ventricles of Wolf-Parkinson-White or Clerk-Levi-Christesco;

      prolonged Q-T interval syndrome of a persistent nature;

      congenital anomalies (malformations) of the broncho-pulmonary apparatus and pleura with respiratory failure of any degree;

      congenital deformities (anomalies) of the spine (kyphosis, scoliosis and other deformities) with respiratory failure of any degree according to the restrictive type;

      congenital anomalies of the maxillofacial region (including clefts of the hard palate and lips, microtia, atresia of the ear canal) with clinical manifestations and dysfunction;

      congenital anomalies (malformations) of the digestive system with clinical manifestations and dysfunctions;

      congenital deformities (abnormalities) of the chest (sunken or keel-shaped chest, rib hump and other deformities);

      congenital deformities of the hip and pelvis, accompanied by limitations of movement in the hip joints;

      congenital anomalies (malformations) of the kidneys: aplasia of one kidney in case of dysfunction of the remaining kidney, regardless of its severity; polycystic kidney disease; solitary cysts 2 or more; dysplasia of the kidney; doubling of the kidney and their elements; horseshoe kidney;

      congenital anomalies (malformations) of the ureters or bladder with impaired excretory function of any degree;

      scrotal or perineal hypospadias, complete (total) epispadias;

      varus deformity of the femoral neck with leg shortening by more than 2 cm;

      O-shaped curvature of the legs when the distance between the protrusions of the inner condyles of the femurs is more than 9 cm;

      X-shaped curvature of the legs with a distance between the inner ankles of the lower legs of more than 9 cm;

      osteosclerosis (marble disease);

      retention of the testicles in the abdominal cavity, inguinal canals or at their outer rings;

      retention of one testicle in the abdominal cavity;

      fistula of the urethra from the root to the middle of the penis.

      Subparagraph 2) of paragraph 78 of the Requirements for columns includes:

      small heart anomalies or their combination that do not change the geometry of the cavity of the left (right) ventricle (excessive trabecularity of the ventricles, abnormal attachment of leaf chords, abnormal position of chords, abnormalities of papillary muscles and other abnormalities);

      anomalies in the development of the cardiac conduction system, in the absence or presence of unstable cardiac arrhythmias produced during electrophysiological studies;

      non-fixed curvature of the spine without clinical manifestations;

      congenital anomalies of the kidneys, ureters and bladder without dysfunction;

      solitary kidney cyst, single small (up to 20 mm in diameter) without renal dysfunction;

      delay of one testicle in the inguinal canal or at its outer ring;

      varus deformity of the femoral neck with leg shortening up to 2 cm.

      Echocardiography and ultrasound examination of the genitourinary system are mandatory for candidates and military personnel selected for appointment to flight positions.

      If anomalies in the development of the heart and other changes are detected based on the results of instrumental examination methods, candidates shall be recognized as not fit for admission to a university, and military personnel selected for appointment to flight positions shall be considered not fit for flight work.

      Citizens and military personnel with congenital diseases of the skin and subcutaneous tissue shall be examined in accordance with paragraph 60 of the Requirements for columns.

      Citizens and military personnel with congenital defects of the hand or foot shall be examined in accordance with paragraphs 64 or 65 of the Requirements for columns.

      Sacralization of the V lumbar vertebra or lumbarization of the I sacral vertebra, non-closure of the arches of these vertebrae, hypospadias at the coronary sulcus shall not be the grounds for applying this paragraph.

Chapter 18. Consequences of injuries, poisoning and some other consequences of external factors

      Paragraph 79 of the Requirements for columns. Post-traumatic and postoperative injuries (defects) of the bones of the skull without signs of organic lesions of the central nervous system.

      This paragraph includes:

      defects of the bones of the cranial vault after wounds and traumas, not replaced or replaced by plastic material;

      defects and deformities of the maxillofacial region after wounds and traumas, not replaced or replaced by grafts;

      ankylosis of the temporomandibular joints;

      false joints of the lower jaw;

      contractures of the maxillofacial area.

      Paragraph 80 of the Requirements for columns. Fractures of the spine, trunk bones, upper and lower extremities and their consequences.

      This paragraph includes:

      fractures or dislocations of the body of one or more vertebrae, regardless of the degree of functional disorders and the outcome of treatment;

      long-term consequences of fracture of bodies of 2 or more vertebrae with wedge-shaped deformity of II-III degree;

      state after treatment for a fracture of the arches, processes of the vertebrae with dysfunction of the spine and pain syndrome;

      state after fractures of the pelvic bones;

      state after diaphyseal and metaphyseal fractures of long tubular bones (after the end of treatment);

      metal structures after bone fractures;

      consequences of central dislocation of the femoral head with dysfunction (including ankylosis and deforming arthrosis);

      state after dislocation of the joints of the lower limb.

      Recovery for flight work after the end of treatment for an uncomplicated fracture of small bones, transverse and (or) spinous processes of the vertebra shall be carried out no earlier than 3 months in the absence of functional disorders and pain syndrome.

      Recovery for flight work after the end of treatment (including sick leave) of metaphyseal fractures of long tubular bones shall be carried out no earlier than 6 months in the absence of functional disorders and pain syndrome after inpatient examination and survey.

      Recovery for flight work after the end of treatment (including sick leave) of diaphyseal fractures of long tubular bones, fractures of the spine, pelvic bones without deformation of the pelvic ring, dislocation of the joints of the lower extremity shall be carried out no earlier than 12 months in the absence of functional disorders and pain syndrome after stationary examination and survey.

      Healed isolated fractures of individual pelvic bones without deformation of the pelvic ring shall not be the grounds for applying this paragraph.

      Paragraph 81 of the Requirements for columns. Injuries of internal organs of the chest, abdominal cavity and pelvis, and their consequences.

      Subparagraph 1) of paragraph 81 of the Requirements for the columns includes the following conditions and consequences of injuries or trauma:

      bronchopulmonary apparatus with respiratory failure of any degree;

      consequences of polytrauma of organs (two or more);

      resection of the esophagus, stomach, small or large intestine;

      lack of kidney, spleen, penis;

      a foreign body at the root of the lung, in the heart or near large vessels;

      removal of the lobe of the lung or lung;

      resection of part of the kidney, liver, pancreas and other internal organs of the chest, abdomen or pelvis.

      Subparagraph 2) of paragraph 81 of the Requirements for columns includes states (not earlier than 12 months after the end of treatment for injury or trauma):

      after suffering atypical lung resections without respiratory failure;

      after undergoing thoracotomies or laparotomies in order to stop bleeding, eliminate pneumo- or hemothorax;

      after suturing wounds of the intestines, stomach, liver with an outcome in recovery.

      Recovery for flight work after the end of treatment for injury or trauma shall be carried out no earlier than 12 months in the absence of functional disorders after inpatient examination and survey.

      Paragraph 82 of the Requirements for columns. The consequences of injuries to the skin and subcutaneous tissue.

      Subparagraph 1) of paragraph 82 of the Requirements for columns includes:

      ulcerative, hypertrophic, keloid scars, welded to the underlying tissues, significantly or moderately impairing function, making it difficult to wear military and (or) flight uniforms, shoes and the use of special equipment;

      scars that disfigure the face, with unsatisfactory results of treatment or refusal from it.

      Subparagraph 2) of paragraph 82 of the Requirements for columns includes insignificantly restricting or non-restricting movements, but not making it difficult to wear military and (or) flight uniforms, shoes and the use of special equipment, elastic scars that do not ulcerate with prolonged walking and other physical exertion.

      Citizens and military personnel with the consequences of burns or frostbite with damage to the eyes, hand or foot shall be examined in accordance with the relevant paragraphs of the Requirements for columns.

      The presence of elastic scars, including postoperative scars, which not make it difficult to wear military and (or) flight uniforms, shoes and the use of special equipment, which do not restrict joint movements and do not disrupt the functions of nearby organs and systems, shall not give grounds for applying the paragraphs of the Requirements for columns.

      Paragraph 83 of the Requirements for columns. The paragraph provides for the consequences of poisoning with drugs, medicines and biological substances, the toxic effects of rocket fuel components and other toxic substances, acute or chronic exposure to an electromagnetic field, laser radiation, ionizing radiation, exposure to other external causes, allergic reactions.

      A medical examination is carried out after the end of treatment in stationary conditions.

      Military personnel who have suffered from acute radiation sickness shall be examined according to subparagraph 1) of paragraph 83 of the Requirements for columns.

      Military personnel suffering from food allergies with clinical manifestations (confirmed by a stationary examination) to basic food products according to the flight ration norms shall be examined according to subparagraph 1) of paragraph 83 of the Requirements for columns. In case of other allergic diseases (urticaria, hay fever, allergic rhinitis, dermatitis and other diseases), the examination shall be carried out according to paragraphs of the Requirements for columns, depending on the state of the functions of the affected organ or system.

      After the end of treatment (including sick leave) of acute poisoning, toxic-allergic effects, acute allergic diseases (anaphylactic shock, serum sickness, syndrome of Lyell's, Stevens-Johnson), the effects of other external causes, fitness shall be determined depending on the outcome of the diseases and functions of the affected bodies or systems according to paragraphs of the Requirements for columns.

      Paragraph 84 of the Requirements for columns. Temporary functional disorders of the musculoskeletal system and connective tissue after treatment of diseases, injuries, trauma, poisoning, exposure to external factors.

      The conclusion on granting of sick leave to military personnel who have suffered from acute inflammatory diseases of the joints shall be made when, after completion of inpatient treatment, moderate, transient pain in the joints after physical exertion persists, in the absence of clinical and laboratory signs of inflammation and a period of a month or more is required for restoration the ability to perform the duties of military service.

      The conclusion on the granting of sick leave to military personnel with temporary restrictions of movements after operations on bones and joints, plastics or tendolysis of tendons (except for fingers and toes), in case of fragile calluses after bone fractures, a period of a month or more is required for restoration the ability to perform the duties of military service.

      In case of uncomplicated closed fractures of small bones that do not require inpatient treatment, it is allowed to be examined on an outpatient basis, with the issuance of a conclusion on granting exemption from all works and trainings for a period of 15 days.

      In case of uncomplicated closed fractures of tubular or other bones, requiring only immobilization with a plaster cast, after the appearance of signs of callus, military personnel shall be discharged from a medical organization for outpatient treatment before the plaster cast is removed, with a conclusion on granting sick leave or full (or partial) exemption. To continue treatment, cadets shall be transferred to the infirmary of the university.

      The basis for the conclusion on granting sick leave in the consequences of injuries of the jaws and soft tissues of the face shall be the delayed consolidation of fractures, presence of dense scars or fractures that required complex methods of surgical or orthopedic treatment, as well as fractures accompanied by traumatic osteomyelitis.

Chapter 19. Other diseases

      Paragraph 85 of the Requirements for columns. Disharmony in physical development, disproportionate body type

      The paragraph provides for the ratio of body weight to its length and limb length (the relativity of the average statistical indicators taken as the norm).

      Citizens and military personnel shall be recognized as not fit for admission to a university and flight training:

      with a body mass index below 18.5 kg/m2;

      with a height of less than 165 cm and more than 186 cm;

      with legs length less than 80 cm;

      with arms length less than 76 cm;

      with height in a sitting position less than 80 cm and more than 93 cm.

      Military personnel weighing more than 90 kg are exempted from training parachute jumps and ground ejection.

      Paragraph 86 of the Requirements for columns. Enuresis.

      The examination of military personnel suffering from nocturnal urinary incontinence shall be carried out in stationary conditions. The medical examination is carried out in a comprehensive manner with participation of a urologist, neuropathologist, dermatovenerologist and psychiatrist.

      If urinary incontinence is one of the symptoms of any disease, the conclusion shall be made according to the paragraph of the Requirements for columns providing for the underlying disease.

      Paragraph 87 of the Requirements for columns. Speech disorders.

      The paragraph provides for stuttering (stammering). In the presence of speech disorders, the examined person is subjected to an in-depth examination by a neuropathologist, psychiatrist, otorhinolaryngologist and speech therapist. The degree of stuttering (stammering) shall be determined by dynamic observation of the state of speech function in various conditions and is assessed by the moments of the most pronounced manifestation of the disease.

  Appendix 3
to the Requirements for
the health state of persons for
service in the state aviation of the
Republic of Kazakhstan

Assessment of color vision impairment according to threshold tables for the study of color vision

Color receiver, test numbers

Diagnosis

Red

Green

Blue

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

Normal trichromasia

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

Protodeficiency I degree

+

+

+

+

+

+

+

+

+

Protodeficiency II degree

+

+

+

+

+

+

+

+

Protodeficiency III degree

+

+

+

+

+

+

+

Protanopia

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

Deitydeficiency I degree

+

+

+

+

+

+

+

+

+

Deitydeficiency II degree

+

+

+

+

+

+

+

+

Deitydeficiency III degree

+

+

+

+

+

+

+

Deuteranopia

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

Tritodeficiency degree I

+

+

+

+

+

+

+

+

+

Tritodeficiency II degree

+

+

+

+

+

+

+

+

Tritodeficiency III degree

      Note: "+" is the correct answer, "-" is the wrong answer.

  Appendix 4
to the Requirements for
the health state of persons for
service in the state aviation of the
Republic of Kazakhstan

Assessment of the degree of respiratory failure (indicators are post-dilatational)

Indicators

Norm

Degree of respiratory failure

I degree
(minor)

II degree
(moderate)

III degree
(expressed)

1. Clinical:

1) Shortness of breath

no
 

with previously available efforts

under normal loads

constant at rest

2) Cyanosis
 

no

no or insignificant, increasing after load

distinct, sometimes significant

pronounced diffuse

3) Pulse at rest (per minute)

up to 80

not increased

tendency to increase

increases significantly

2. Instrumental:

1. Partial pressure of oxygen PaO2 (mm Hg)

more than 80

80

79-65

less than 65

2. FEVC as a percentage from due values

more than 80

60-80

50-60

less than 50

3. FEV1 - as a percentage from due values

more than 80

60-80

50-60

less than 50

4. Genslar index (ratio of FEV1/ VC in percentage)

more than 70

less than 70

less than 70

less than 70

  Appendix 5
to the Requirements for
the health state of persons for
service in the state aviation of the
Republic of Kazakhstan

Assessment of the range of movements in the joints (in angular degrees)

Anatomical localization

Movement

Norm

Restriction of movement

insignificant

moderate

significant

Shoulder joint

Flexion (forward movement involving the shoulder joint)

175-180

115

100

80

Extension (backward movement)

45-50

up to 40

20

15

Abduction (involving the shoulder girdle)

180

120

100

80

Elbow joint

Flexion

27-30

up to 80

90

100

Extension

180

160

140

120

Abduction

180

135

90

60

Supination

180

135

90

60

Radius joint
 

Pronation

90

up to 60

45

30

Supination

90

up to 60

45

30

Wrist joint

Flexion

80

35

20-25

15

Extension

65

30

20-25

15

Abduction

160

up to 175



Bringing

135-140

up to 165



Metacarpophalan
geal joint

Flexion
 

of the 1st finger up to 135, the rest 90-95

up to 155
up to 60

limitation of movements in the interphalangeal joints with preserved grasping function of the hand and opposition of the 1st finger to the rest

Extension

180-210

165-170

Hip joint

Flexion

75

100

110

120

Extension

180

170

160

150

Abduction

50

25

20

15

Bringing

20-30

10



Supination (outward rotation)

60

40

30

20

Pronation (inward rotation)

40

up to 25

up to 20

up to 15

Knee-joint
 

Flexion

40

60

90

110

Extension

180

175

170

160

Ankle joint

Flexion

130

120

110

100

Extension

70

75

80

85

Temporoman
dibular joint

Vertical movement

opening of the mouth from 3 to 6 cm

3 cm



  Appendix 6
to the Requirements for
the health state of persons for
service in the state aviation of the
Republic of Kazakhstan

Assessment of the range of movement in the spine (in angular degrees)

Spine position

Normal range of movements

Restriction of movement

insignificant

moderate

significant

Standing
 

16 – 10 – 12

5 – 5 – 12

5 – 5 – 25

5 – 01 – 25

Tilt forward
 

75 – 100 – 145

60 – 90 – 180

60 – 60 – 110

50 – 50 – 110

Tilt back
 

0 – 45 – 50

0 – 25 – 30

5 – 20 – 25

5 – 10 – 15

Tilt to the sides

40 / 40

30 / 30

20 / 20

10 / 10


Қазақстан Республикасының мемлекеттік авиациясында қызмет өткеру үшін адамдардың денсаулық жағдайына қойылатын талаптарды бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2020 жылғы 22 желтоқсандағы № 721 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2020 жылғы 22 желтоқсанда № 21860 болып тіркелді

      "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" 2020 жылғы 7 шілдедегі Қазақстан Республикасы Кодексінің 11-бабы 2-тармағының 2) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

      1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасының мемлекеттік авиациясында қызмет өткеру үшін адамдардың денсаулық жағдайына қойылатын талаптар бекітілсін.

      2. "Қазақстан Республикасының мемлекеттік авиациясында қызмет ету үшін адамдар денсаулық жағдайының сәйкес келуіне қойылатын талаптарды бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2009 жылғы 29 желтоқсандағы № 499 қбп бұйрығының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6032 болып тіркелген) күші жойылды деп танылсын.

      3. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Бас әскери-медициналық басқармасы Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

      1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

      2) осы бұйрықты ресми жарияланғанынан кейін Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің интернет-ресурсына орналастыруды;

      3) мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Заң департаментіне жолдауды қамтамасыз етсін.

      4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің медициналық қамтамасыз ету мәселелеріне жетекшілік ететін орынбасарына жүктелсін.

      5. Осы бұйрық лауазымды адамдарға, оларға қатысты бөлігінде жеткізілсін.

      6. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасының
Қорғаныс министрі
Н. Ермекбаев

      "КЕЛІСІЛДІ"

      Қазақстан Республикасының

      Денсаулық сақтау министрлігі

      "КЕЛІСІЛДІ"

      Қазақстан Республикасының

      Ішкі істер министрлігі

      "КЕЛІСІЛДІ"

      Қазақстан Республикасының

      Ұлттық қауіпсіздік комитеті

  Қазақстан Республикасы
Қорғаныс министрінің
2020 жылғы 22 желтоқсандағы
№ 721 бұйрығымен
бекітілген

Қазақстан Республикасының мемлекеттік авиациясында қызмет өткеру үшін адамдардың денсаулық жағдайына қойылатын талаптар

      1. Қазақстан Республикасының мемлекеттік авиациясында қызмет өткеру үшін адамдардың денсаулық жағдайына қойылатын талаптар (бұдан әрі – Талаптар) мыналарды:

      1) әскери қызметшілер мен запастағы азаматтардың денсаулық жағдайы бойынша ұшу жұмысына жарамдылық дәрежесін;

      2) авиациялық персоналды даярлау бойынша әскери оқу орындарына түсетін азаматтар мен әскери қызметшілердің денсаулық жағдайы мен дене бітімінің дамуы дәрежесі бойынша авиациялық персоналды даярлау бойынша әскери оқу орнының ұшқыш мамандықтарына түсуге, сондай-ақ авиациялық персоналды даярлау бойынша әскери оқу орнының ұшқыш мамандықтарында оқитын курсанттардың (бұдан әрі – курсанттар) ұшуға оқытып-үйретуге жарамдылық дәрежесін;

      3) әскери қызметшілердің денсаулық жағдайы бойынша ұшуларға басшылық жасауға және басқаруға, ұшқышсыз ұшу аппараттарын басқаруға, әуе кемесінің бортында ұшу тапсырмаларын орындауға, парашютпен секіруге және планерлерде және басқа да жеңіл әуе кемелерінде ұшуға жарамдылық дәрежесін айқындайды.

      2. Қазақстан Республикасының мемлекеттік авиациясында қызмет өткеру үшін азаматтардың, курсанттардың және әскери қызметшілердің денсаулық жағдайына қойылатын талаптар осы талаптарға 1-қосымшада айқындалған.

      3. Азаматтардың, курсанттардың және әскери қызметшілердің денсаулық жағдайына қойылатын талаптар мынадай бағандар бойынша қойылады:

      1) I баған – авиациялық персоналды даярлау бойынша әскери оқу орнының ұшқыш мамандықтарына түсетін азаматтар мен әскери қызметшілер (бұдан әрі – кандидаттар) және ұшу тәжірибесі басталғанға дейінгі курсанттар;

      2) II баған – оқитын мамандығына қарамастан ұшу тәжірибесі басталысымен курсанттар, жойғыш ұшақтарда, шабуылдаушы ұшақтарда, бомбалаушы-жойғыш ұшақтарда ұшатын ұшқыштар мен штурмандар;

      3) III баған – бомбалаушы ұшақтарда, отын құюшы ұшақтарда ұшатын ұшқыштар мен штурмандар;

      4) IV баған – көліктік және поршеньдік ұшақтарда ұшатын ұшқыштар мен штурмандар;

      5) V баған – тікұшақтардың барлық типтерінде ұшатын ұшқыштар мен штурмандар;

      6) VI баған – ұшқыштар экипаждарының өзге де мүшелері (бортинженерлер, борттехникалары, бортрадистер, бортмеханиктер, борт операторлары, атқыштар және басқа да борт мамандары), әуе кемесінің бортында ұшу тапсырмаларын орындайтын әскери қызметшілер, парашютшілер, планершілер және әуеде қалықтап ұшушылар;

      7) VII баған – ұшуларды басшылық жасауды және басқаруды жүзеге асыратын әскери қызметшілер, әуе қозғалысының операторлары (бұдан әрі – ұшу жетекшісі), ұшқышсыз ұшу аппараттарының операторлары.

      4. Қазақстан Республикасының мемлекеттік авиациясында қызмет өткеру үшін азаматтардың, курсанттардың және әскери қызметшілердің денсаулық жағдайына қойылатын талаптардың бағандары (бұдан әрі – бағандар бойынша талаптар) 10-қайта қараудың аурулардың халықаралық жіктемесіне (бұдан әрі – АХЖ-10) сәйкес аурулар, мертігулер (жаралану, жарақаттану, контузия) атауымен тармақтар, тармақшалар түрінде аурулар топтары бойынша мазмұндалған.

      5. Бағандар бойынша Қазақстан Республикасының мемлекеттік авиациясында қызмет өткеру үшін азаматтардың, курсанттардың және әскери қызметшілердің денсаулық жағдайына қойылатын талаптардың тармақтары мен тармақшаларын қолданылуына түсіндірмелер осы талаптарға 2-қосымшада айқындалған.

      6. Жоғары білімнен кейінгі білім білім беру бағдарламаларын (ұшқыш мамандықтары бойынша) іске асыратын әскери оқу орындарына (бұдан әрі – ӘОО) түсу кезінде, ұшу жұмысына (ұшуларды басшылық жасауға) қайта қабылдану кезінде, сондай-ақ әскери жиындарға немесе есепке алу мақсатында шақыру кезінде куәландырушылардың денсаулық жағдайына қойылатын талаптар авиациялық мамандыққа және тегіне байланысты ІІ-VІІ бағандар бойынша қойылады.

  Қазақстан Республикасының
мемлекеттік авиациясында
қызмет өткеру үшін адамдардың
денсаулық жағдайына
қойылатын талаптарға
1-қосымша

Қазақстан Республикасының мемлекеттік авиациясында қызмет өткеру үшін азаматтардың, курсанттардың және әскери қызметшілердің денсаулық жағдайына қойылатын талаптар

Тармақ

Аурулар, мертігу (жаралану, жарақаттану, контузия) атауы, АХЖ-10 бойынша кодтары, тармақшалары

І
баған

ІІ
баған

ІІІ
баған

ІV
баған

V
баған


баған

VІІ
баған

1-тарау. Инфекциялық және паразитарлық аурулар

1

Кейбір инфекциялық және паразитарлық аурулар (А00-А09, А20-А28, А31-А49, А90-А99, В00-В09, В25-В34, В50-В64, В65-В83, В85-В89, В99)

1) емдеуге келмейтін немесе емделуі қиын

жарамсыз

2) жіті инфекциялық және паразитарлық аурулардан кейін уақытша функционалдық бұзылулар

жарамсыз

демалыс, әскери қызметтің басқа да міндеттерін орындаумен ұшудан босату, әскери қызмет міндеттерін орындаудан толық босату

2

Туберкулез (А15-А19, А17 басқа)

1) кез келген жердегі белсенді, негізгі емдеу курсы кезеңінде, клиникалық емделген

жарамсыз

2) 3 жыл ішінде және одан артық белсенділік белгілері болмаған кезде кез келген жердегі, белсенді емес

жарамсыз

дербес бағалау (бұдан әрі – ДЕРБ)

3

Алапес (А30)

жарамсыз

4

Адамның иммун тапшылығы вирусын тудыратын ауру (АИТВ): ЖИТС-пен ауыратындар, АИТВ жұқтырғандар (В20-В24)

жарамсыз

5

Мерез және негізінен жыныс жолымен берілетін басқа да инфекциялар (А50-А64, А65-А69, А70-А74)

1) мерез

жарамсыз

2) соз және басқа да венерологиялық аурулар (жұмсақ шанкр, лимфалық гранулема, шап гранулемасы, гонококкты емес уретриттер)

Кандидаттар жарамсыз. Қалғандары емдеу аяқталғаннан кейін – жарамды

6

Микоз (В35-В49)


1) әскери немесе ұшқыш киім нысанын, аяқ киімді киюге және арнайы керек-жарақты пайдалануға қиындық келтіретін терең микоздар, жиі қайталанатын, кең таралған дерматофитиялар

жарамсыз

2) әскери немесе ұшқыш киім нысанын, аяқ киімді киюге және арнайы керек-жарақты пайдалануға қиындық келтірмейтін үстірт микоздардың, сирек қайталанатын, шектеулі дерматофитиялар

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

2-тарау. Жаңа өскіндер

7

Радикалды емдеуге қарамастан, кез келген жердегі қатерлі жаңа ісіктер (С00-С97, D00-D09, D37-D48)

жарамсыз

8

Қатерсіз ісіктер (D10-D36)

1) ағза функциясы бұзылған кезде және (немесе) әскери немесе ұшқыш киім нысанын, аяқ киімді киюге және арнайы керек-жарақты пайдалануға қиындық келтіретін кезде

жарамсыз

2) ағза функциясы бұзылуынсыз және әскери немесе ұшқыш киім нысанын, аяқ киімді киюге және арнайы керек-жарақты пайдалануға қиындық келтірмейтін

жарамсыз

ДЕРБ

жарамсыз

3) хирургиялық емдеуден кейінгі уақытша функционалдық бұзылулар

Кандидаттар жарамсыз. Қалғандарына – демалыс, әскери қызметтің басқа да міндеттерін орындаумен ұшудан босату, әскери қызмет міндеттерін орындаудан толық босату

3-тарау. Қан және қан түзетін ағза аурулары және иммундық механизмді қамтитын жеке бұзылулар

9

Қан және қан түзетін ағза аурулары және иммундық механизмді қамтитын жеке бұзылулар (D50-D89, D86 басқа)

жарамсыз

4-тарау. Эндокринді жүйе аурулары, тамақтанудың және зат алмасудың бұзылуы

10

Уытты емес зобтың басқа да нысандар (E04)

1) жақын жатқан ағзалар функциясын бұзатын және ұшқыш киім нысанын киюге және арнайы керек-жарақты пайдалануға қиындық келтіретін

жарамсыз

2) жақын жатқан ағзалар функциясын бұзатын және ұшқыш киім нысанын киюге және арнайы керек-жарақты пайдалануға қиындық келтірмейтін

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

3) хирургиялық емдеуден кейін уақытша функционалдық бұзылулар

жарамсыз

Науқастануы бойынша демалыс немесе әскери қызметтің басқа да міндеттерін орындаумен ұшудан босату

11

Қалқанша бездің, басқа да эндокринді бездердің басқа да аурулары, тамақтанудың, бұзылуы, зат алмасудың бұзылуы (Е00-Е90)

1) функциясы бұзылған;
ІІІ-ІV дәрежелі семіздік;
тамақтанудың жетіспеушілігі

жарамсыз

2) функциясы бұзылмаған;
ІІ дәрежелі семіздік

жарамсыз

ДЕРБ

3) І дәрежелі семіздік;
аз тамақтану

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

5-тарау. Психикалық бұзылулар және мінез-құлықтың бұзылуы

12

Бас миының зақымдануы немесе дисфункциясы салдарынан органикалық, психикалық бұзылулар (F00-F09)

жарамсыз

13

Шизофрения, шизотиптік және сандырақтық бұзылулар, көңіл-күйдің бұзылуы (аффективті бұзылулар) және басқа да эндогенді психикалық бұзылулар (F20-F29, F30-F39)

жарамсыз

14

Симптомдық психикалық бұзылулар және басқа да экзогенді этиологиялық психикалық бұзылулар (F00-F09)

1) кенеттен айқын көрінген тұрақты психикалық бұзылулар кезінде;
орташа айқын көрінген, ұзақ астениялық жай-күйі, жеке тұлғаның патологиялық өзгерістері мен орталық нерв жүйесінің (бұдан әрі – ОНЖ) органикалық зақымдануы болған кезде

жарамсыз

2) орташа айқын көрінген ұзаққа созылған астениялық жай-күй болған кезде

жарамсыз

кезекті медициналық куәландырумен науқастануы бойынша демалыс

3) жіті аурудан кейін сауығумен аяқталған шамалы айқын көрінген және қысқа мерзімді астениялық жай-күй болған кезде

жарамсыз

ДЕРБ,
курсанттар – жарамсыз

жарамды

15

Невротикалық, күйзеліспен байланысты және соматоформдық бұзылулар, физиологиялық бұзылулар мен физикалық факторларға байланысты мінез-құлық синдромдары (F40-F48, F50-F59, F95)

1) кенеттен және орташа айқын көрінген, тұрақты, ұзақ немесе қайталанған ауырсыну белгілері кезінде

жарамсыз

2) сауығумен аяқталған шамалы айқын көрінген және қысқа мерзімді ауырсыну белгілері кезінде

жарамсыз

ДЕРБ,
курсанттар – жарамсыз

жарамды

16

Жеке тұлғаның және мінез-құлықтың бұзылулары (F60-F69, F90-F98, басқа F95, F98.0, F98.5)

1) кенеттен немесе орташа айқын көрінген, қайталанған ұзақ декомпенсацияға, тұрақсыз декомпенсацияға бейім немесе патологиялық реакциялармен көрінген

жарамсыз

2) жеке тұлғалық реакциялардың тұрақты компенсациясымен мінез-құлық бұзылулары

жарамсыз

ДЕРБ,
курсанттар – жарамсыз

17

Психикалық белсенді заттарды тұтынумен байланысты психикалық бұзылулар және мінез-құлық бұзылулары (F10-F19)

жарамсыз

6-тарау. Нерв жүйесінің аурулары

18

ОНЖ-ның қабыну, демиелиндену аурулары және олардың салдары, нерв жүйесінің туберкулезі, ОНЖ-ның вирустық инфекциялар (А17, А80-А89, G00-G09, G35-G37)

1) функциясының бұзылуы немесе үдемелі түрде өту кезінде

жарамсыз

2) объективті деректер болған кезде шамалы қалдықты құбылыстар кезінде немесе ОНЖ функциясының бұзылуынсыз

жарамсыз

ДЕРБ,
курсанттар – жарамсыз

19

Бас миының және жұлынның жарақаттары және олардың салдары. ОНЖ-ның сыртқы факторлардың әсер етуінен зақымдануының салдары (Т90,Т91.3, Т98.1)

1) ОНЖ функциясының елеулі немесе орташа бұзылуымен

жарамсыз

2) объективті деректер болған кезде ОНЖ функциясының бұзылуынсыз

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

20

Бас миының және жұлынның қан тамыры аурулар (G45-G46, І60-І69,R55)

1) айқын көрінген ошақтық симптомымен, функциясының кез келген дәрежеде бұзылуымен немесе ми-қан айналымының үдемелі нашарлау белгісімен

жарамсыз

2) ми-қан айналымы жеткіліксіздігінің клиникалық белгілері болмаған кездегі бастапқы құбылыстар

жарамсыз

ДЕРБ,
курсанттар – жарамсыз

жарамды

3) талу немесе коллапс (синкопальдық жай-күй) түріндегі жіті нерв-қан тамырлы бұзылулар

жарамсыз

ДЕРБ,
курсанттар – жарамсыз

21

ОНЖ-ның органикалық, тұқым қуалаушы-дегенеративтік аурулары және нерв-бұлшықет аурулары (G10-G13, G20-G26, G30-G32, G70-G73, G80-G83, G90-G99, Q00-Q07)

жарамсыз

22

Перифериялық нерв жүйесінің аурулар (G50-G59, G60-G64)

1) функциясының елеулі немесе орташа бұзылуымен

жарамсыз

2) объективті деректер болған кезде функциясының шамалы бұзылуымен немесе функциясының бұзылуынсыз

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

23

Перифериялық нерв жарақаттары және олардың салдары (T90.3, T92.4, T93.4)

1) функциясының елеулі немесе орташа бұзылуымен

жарамсыз

2) объективті деректер болған кезде функциясының шамалы бұзылуымен немесе функцияның бұзылуынсыз

жарамсыз

ДЕРБ,
курсанттар – жарамсыз

жарамды

24

Эпизодикалық және пароксизмалдық бұзылулар (G40-G47, G45 басқа, G46)

1) айқын клиникалық көріністерімен

жарамсыз

2) айқын клиникалық көріністерсіз

жарамсыз

ДЕРБ

25

Жіті аурудан, созылмалы аурудың асқынуынан, жарақаттан немесе хирургиялық емдеуден кейінгі орталық немесе перифериялық нерв жүйесінің уақытша функционалдық бұзылулар

жарамсыз

демалыс, әскери қызметтің басқа да міндеттерін орындаумен ұшудан босату, әскери қызмет міндеттерін орындаудан толық босату

7-тарау. Көз және оның қосалқы аппаратының аурулары

26

Қабақтың, көз жасы жолдарының, көз ұясының, конъюнктиваның аурулары және жарақаттары мен күйіктерінің салдары (Н00-Н06, Н10-Н13, Q10, Т90.4)

1) қабақтың, көз ұясының немесе конъюнктиваның айқын немесе орташа айқын көрінген анатомиялық өзгерістері немесе олардың орналасуындағы кемшіліктер, бір немесе екі көзде көру немесе қозғалу функцияларының айқын немесе орташа айқын бұзылуларымен

жарамсыз

2) бір немесе екі көзде қабақтың, көз ұясының немесе конъюнктиваның шамалы айқын көрінген анатомиялық өзгерістері немесе орналасуындағы кемшіліктер;
бір немесе екі көзде қабақтың, жас жолдарының, көз ұясының, конъюнктиваның шамалы айқын көрінген аурулары

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

27

Склераның, қасаң қабықтың, шатыраш қабығының, цилиарлық дененің, көз бұршағының, тамырлы қабатының, тор қабағының, шыны тәрізді дененің, көз алмасының, көру нервісінің аурулары және жарақаттары мен күйіктерінің салдары (Н15-Н22, Н25-Н28, Н30-Н36, Н43-Н45, Н46-Н48, Q11-Q14, Т90.4)

1) бір немесе екі көздің көру функциясының кенеттен немесе орташа айқын көрінген үдемелі нашарлауы

жарамсыз

2) бір немесе екі көздің үдемейтін сирек асқынумен шамалы айқын көрінген нашарлауы

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

28

Бір немесе екі көздің тор қабағының сыдырылуы және жыртылуы кез келген этиологияда (Н33)

жарамсыз

29

Бір немесе екі көзде глаукомаалды сатысындағы, бастапқы сатыдағы глаукома, дамыған және кейінгі сатылары (Н40-Н42, Q15.0)

жарамсыз

30

Көз бұлшықеттерінің аурулары, көздің бірге қозғалуының бұзылуы (Н49-Н51)

1) бір немесе екі көздегі көзді қозғалтатын бұлшықеттерінің салдануы немесе тұрақты парезі, сондай-ақ 10 градустан артық бірдей қылилық

жарамсыз

2) 10 градусқа дейін қылилық

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

31

Рефракцияның бұзылулары (Н52.0-Н52.3)

1) меридиандардың бірінде кез келген көздің жақыннан көргіштігі немесе алысты көргіштігі 5,0 диоптрийдан жоғары немесе екі басты меридианда 2,5 диоптрийдан жоғары рефракция айырмашылығымен кез келген көзде кез келген түрдегі астигматизм

жарамсыз

2) меридиандардың бірінде кез келген көздің жақыннан көргіштігі немесе алысты көргіштігі 3,0 диоптрийдан жоғары немесе екі басты меридианда 2,0 диоптрийдан жоғары рефракция айырмашылығымен кез келген көзде кез келген түрдегі астигматизм

жарамсыз

ДЕРБ

3) меридиандардың бірінде кез келген көздің жақыннан көргіштігі немесе алысты көргіштігі 2,5 диоптрийдан жоғары немесе екі басты меридианда 1,5 диоптрийдан жоғары рефракция айырмашылығымен кез келген көзде кез келген түрдегі астигматизм

жарамсыз, ұшқыштар экипажының басқа мүшелері – ДЕРБ

ДЕРБ

4) меридиандардың бірінде кез келген көздің жақыннан көргіштігі 1,0 диоптрийдан жоғары, меридиандардың бірінде кез келген көздің алысты көргіштігі 2,5 диоптрийдан жоғары немесе екі басты меридианда 1,0 диоптрийдан жоғары рефракция айырмашылығымен кез келген көзде кез келген түрдегі астигматизм

жарамсыз

ДЕРБ

5) меридиандардың бірінде кез келген көздің жақыннан көргіштігі 0,5 диоптрийдан жоғары, меридиандардың бірінде кез келген көздің алысты көргіштігі 1,0 диоптрийдан жоғары немесе екі басты меридианда 0,5 диоптрийдан жоғары рефракция айырмашылығымен кез келген көзде кез келген түрдегі астигматизм

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

32

Аккомадацияның бұзылулары (Н52.4-Н52.5)

1) бір немесе екі көздегі салдануы немесе аккомодацияның тұрақты түйілу

жарамсыз

2) әрбір көзге 3,5 және одан жоғары диоптрийлі пресбиопия

жарамсыз

ДЕРБ

3) әрбір көзге 3,0 диоптрийдан жоғары пресбиопия

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

4) әрбір көзге 2,0 диоптрийлі пресбиопия

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

33

Көру өткірлігінің төмендеуі (Н54)

1) әрбір көзге 0,5 және одан төмен

жарамсыз

жарамды

2) бір көзге 0,5-0,7 және екінші көзге 0,7; бинокулярлы 0,7

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

3) бір көзге 0,6-0,7 және екінші көзге 0,8-ден төмен емес; бинокулярлы 0,8

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

4) әрбір көзге 0,8

ДЕРБ

жарамды

5) әрбір көзге 0,9

жарамды

34

Түсті көру аномалиясы (Н53.5)

1) дихромазия, "А" типті аномальды трихомазия, ІІ-ІІІ дәрежелі түсті көру әлсіздігі (протодефицит, дейтодефицит, тритодефицит)

жарамсыз

2) "В" немесе "С" типті аномальды трихомазия, І дәрежелі түсті көру әлсіздігі

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

35

Жіті аурудан, созылмалы аурудың асқынуынан, жарақаттан немесе хирургиялық емдеуден кейінгі көру мүшесінің уақытша функционалдық бұзылулары

Кандидаттар жарамсыз. Қалғандарына – демалыс, әскери қызметтің басқа да міндеттерін орындаумен ұшудан босату, әскери қызмет міндеттерін орындаудан толық босату

8-тарау. Құлақ пен емізік тәрізді өскінінің аурулары

36

Сыртқы құлақ аурулары (Н60-Н62, Q16, Q17)

жарамсыз

37

Ортаңғы құлақтың және емізік тәрізді өскінінің аурулары (Н65-Н75)

1) жиі асқынумен немесе нашарлаумен;
оперативті емдеу қорытындысы қанағаттанарлықсыз болған жағдайда

жарамсыз

2) 1) тармақшада көзделген нашарлау болмайтын сирек асқынулар

жарамсыз

ДЕРБ

3) ортаңғы құлақ және емізік тәрізді өскін ауруларының салдарлары, естудің және барофункцияның шамалы бұзылуы кезіндегі ортаңғы құлақтың созылмалы іріңсіз қабынуы

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

38

Құлақ пен мұрын маңындағы қуыс барофункциясының бұзылуы

1) тұрақты және елеулі айқын көрінген

жарамсыз

2) тұрақты және шамалы айқын көрінген

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

39

Естудің төмендеуі (Н80, Н90, Н91, Н93, Н94)

1) екі құлақтың естуінің тұрақты төмендеуі есту шегінің орташа мәнінің жиілігі 500, 1000 және 2000 герц болған кезде 40-қа дейін децибел, жиілігі 4000 герц болғанда 65-ке дейін децибел, 2 метр қашықтыққа дейін сыбырлап сөйлеуді қабылдау

жарамсыз

2) екі құлақтың естуінің тұрақты төмендеуі орташа есту шегінің мәнінің жиілігі 500, 1000 және 2000 герц болған кезде 26-дан 40-қа дейін децибел, жиілігі 4000 герц болғанда 3 метр және одан жоғары қашықтыққа дейін сыбырлап сөйлеуді қабылдаумен 51-ден 60-қа дейін децибел;
бір құлақтың естуінің тұрақты төмендеуі орташа есту шегінің мәнінің жиілігі 500, 1000 және 2000 герц болған кезде 26-дан 40-қа дейін децибел, жиілігі 4000 герц болғанда 2 метр қашықтыққа дейін сыбырлап сөйлеуді қабылдаумен 51-ден 60-қа дейін децибел және есту шегінің орташа мәнінің жиілігі 500, 1000 және 2000 герц болған кезде 11-ден 25-ке дейін децибел, жиілігі 4000 герц болғанда екінші құлақтың 2-ден 5 метр қашықтыққа дейін сыбырлап сөйлеуді қабылдаумен 41-ден 50-ге дейін децибел

жарамсыз

ДЕРБ,
борттық радистер – жарамсыз

жарамсыз


3) екі құлақтың естуінің тұрақты төмендеуі есту шегінің орташа мәнінің жиілігі 500, 1000 және 2000 герц болған кезде 16-дан 25-ке дейін децибел, жиілігі 4000 герц болғанда 2-ден 5 метр қашықтыққа дейін сыбырлап сөйлеуді қабылдаумен 41-ден 50-ге дейін децибел;
бір құлақтың естуінің тұрақты төмендеуі есту шегінің орташа мәнінің жиілігі 500, 1000 және 2000 герц болған кезде 16-дан 25-ке дейін децибел, жиілігі 4000 герц болғанда 3-ден 5 метр қашықтыққа дейін сыбырлап сөйлеуді қабылдаумен 41-ден 50-ге дейін децибел және есту шегінің орташа мәнінің жиілігі 500, 1000 және 2000 герц болған кезде 15-ке дейін децибел, жиілігі 4000 герц болған кезде 4 метрден астам қашықтыққа сыбырлап сөйлеуді қабылдау 26-дан 40-қа дейін децибел

жарамсыз

ДЕРБ

40

Вестибулярлық функцияның бұзылуы (Н81)

1) тұрақты, елеулі немесе орташа айқын көрінген вестибулярлы-вегетативтік бұзылулар

жарамсыз

2) шамалы айқын көрінген вестибулярлы-вегетативтік бұзылулар

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

41

Жіті аурудан, созылмалы аурудың асқынуынан, жарақаттан немесе хирургиялық емдеуден кейінгі құлақтың және емізік тәрізді өскінінің уақытша функционалдық бұзылулар

жарамсыз

демалыс, әскери қызметтің басқа да міндеттерін орындаумен ұшудан босату, әскери қызмет міндеттерін орындаудан толық босату

9-тарау. Қан айналымы жүйесінің аурулары

42

Жүректің созылмалы қабыну ревматикалық, ревматикалық емес аурулары, кардиомиопатия, жүректің дегенеративтік және дистрофиялық зақымданулары (I00-I09, I34-I52)

1) қан айналымының және функциясының бұзылуымен

жарамсыз

2) объективті деректер болған кезде қан айналымының және функциясының бұзылуынсыз

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

43

Артериялық гипертензия (I10-I15)

1) функциясының айқын көрінген және қалыпты бұзылуымен

жарамсыз

2) функциясының шамалы бұзылуымен

жарамсыз

ДЕРБ

44

Жүректің және жүрек-қан тамыр жүйесінің соматоформдық вегетативтік дисфункциясы (I99)

1) тұрақты елеулі немесе орташа айқын көрінген вегетативті-қан тамырлық бұзылулар мен жүрек ырғағының және өткізгіштігінің бұзылулары кезінде

жарамсыз

2) шамалы айқын көрінген бұзылулар кезінде

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

45

Аортаның, магистральдық және перифериялық артериялар мен көктамырлардың, лимфа тамырларының аурулары мен зақымдану салдары (I84 басқа I70-I79, I80-I89)

1) қан айналымының және функциясының бұзылуымен

жарамсыз

2) объективті деректер болған кезде қан айналымының және функциясының бұзылуынсыз

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

46

Жіті аурудан, созылмалы аурудың асқынуынан немесе хирургиялық емдеуден кейінгі қан айналымы жүйесінің уақытша функционалдық бұзылулары

демалыс, әскери қызметтің басқа да міндеттерін орындаумен ұшудан босату, әскери қызмет міндеттерін орындаудан толық босату

10-тарау. Тыныс алу ағзаларының аурулары

47

Мұрын маңындағы қуыстардың аурулары (J30-J34)

1) жоғарғы тыныс алу жолдарының шырышты қабатының дистрофиясы бар созылмалы полипозды және кистоздық синуситтер;
жиі өршулермен созылмалы іріңді синуситтер

жарамсыз

ДЕРБ

2) ремиссия сатысындағы сирек өршулермен созылмалы іріңді синуситтер;
жоғарғы тыныс алу жолдарының шырышты қабатының шамалы айқын көрінген өзгерістерімен синуситтер;
функциясының бұзылуынсыз және клиникалық белгілерінсіз созылмалы іріңсіз синуситтер (катаральды, сірнелі, вазомоторлы және басқа да түрлері іріңсіз синуситтер), сондай-ақ жоғарғы жақсүйек қуысының кисталары

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

48

Мұрынның, жұтқыншақтың, көмейдің және кеңірдектің аурулары немесе аурулары мен жарақаттарының салдары (J30-J35, J37-J38, Q32.0, Q32.1)

1) тыныс алудың, сөйлеудің (дауыстық), жұтынудың, шайнау функцияларының айқын көрінген бұзылуымен немесе арнайы керек-жарақты немесе жабдықты пайдалануға қиындық келтірумен қоса болатын

жарамсыз

2) функциясының айқын көрінген бұзылуымен болмайтын немесе арнайы керек-жарақты немесе жабдықты пайдалануға қиындық келтірмейтін;
иіс сезудің тұрақты төмендеуі немесе толық болмауы

жарамсыз

ДЕРБ

49

Созылмалы тонзиллит (J35.0)

1) декомпенсацияланған түрі

жарамсыз

2) компенсацияланған түрі

жарамсыз

жарамды

50

Өкпенің және плевраның созылмалы тән емес аурулары, туберкулездік емес этиологиялы өкпенің диссеминирленген аурулары, олардың зақымдануының немесе операциялық араласудың салдары (J45, D86 басқа, J40-J99)

1) функциясының елеулі немесе орташа бұзылуымен

жарамсыз

2) функциясының шамалы бұзылуымен

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

51

Бронх демікпесі (J45)

жарамсыз

52

Жіті аурудан, созылмалы аурудың өршуінен немесе хирургиялық емдеуден кейінгі тыныс алу ағзалырының уақытша функционалдық бұзылулары

Кандидаттар жарамсыз. Қалғандарына – демалыс, әскери қызметтің басқа да міндеттерін орындаумен ұшудан босату, әскери қызмет міндеттерін орындаудан толық босату

11-тарау. Ас қорыту ағзаларының аурулары

53

Тістердің дамуы мен шығуының бұзылуы. Тістердің қатты тіндерінің, пульпаның, перикапальды тіндердің, қызыл иектің, парадонттың, сілекей бездерінің, ауыз қуысының жұмсақ тіндерінің және тілдің аурулары (К00-К06, К12-К13)

1) емдеуге келмейтін, функциясының бұзылуы және арнайы керек-жарақты пайдалануға қиындық келтіретін кезде

жарамсыз

2) жақсы емделетін, функциясының бұзылуынсыз және арнайы керек-жарақты пайдалануға қиындық келтірмейтін

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

54

Жақсүйек-бет аномалиясы (туа біткен даму кемістіктерінен басқа), басқа да аурулар және тістердің және олардың тірек аппаратының жай-күйі, жақсүйек аурулары (К07-К11, К14)

1) функциясының елеулі немесе орташа бұзылуымен және (немесе) арнайы керек-жарақты пайдалануға қиындық келтіретін

жарамсыз

2) функциясының шамалы бұзылуымен немесе объективті деректер болған кезде функциясының бұзылуынсыз және арнайы керек-жарақты пайдалануға қиындық келтірмейтін

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

55

Асқазанның ойық жарасы ауруы, ұлтабардың ойық жарасы ауруы (К25-К28)

1) функциясының бұзылуымен жіті немесе созылмалы қайталанатын түрлері

жарамсыз

2) ас қорыту функциясының бұзылуынсыз тұрақты ремиссия сатысындағы

жарамсыз

ДЕРБ,
курсанттар – жарамсыз

жарамды

56

Өңеш, асқазан және ұлтабар (асқазанның және ұлтабардың ойық жарасы ауруынан басқа), ішектің, өт қабының және өт жолдарының, ұйқы безінің, бауырдың аурулары және ас қорыту ағзаларының басқа да аурулары (К20-К23, К29-К31, К70-К77, К80-К87, В15-В19)

1) функциясының елеулі немесе қалыпты бұзылуымен және жиі өршулермен

жарамсыз

2) функциясының шамалы бұзылуымен

жарамсыз

ДЕРБ,
курсанттар – жарамсыз

жарамды

57

Жарық (шап, сан, кіндік); құрсақ қуысының басқа да жарықтары (К40-К46)

1) функциясының бұзылуымен

жарамсыз

2) объективті деректер болған кезде функциясының бұзылуынсыз және арнайы керек-жарақты пайдалануға қиындық келтірмейтін жағдайда

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

58

Геморрой (К64)

1) жиі өршулермен, түйіннің түсуімен, екінші анемиямен

жарамсыз

2) сәтті емделуден кейінгі сирек асқынулармен

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

59

Жіті аурудан, созылмалы аурудың асқынуынан немесе хирургиялық емдеуден кейінгі ас қорыту ағзаларының уақытша функционалдық бұзылулары

Кандидаттар жарамсыз. Қалғандарына – демалыс, әскери қызметтің басқа да міндеттерін орындаумен ұшудан босату, әскери қызмет міндеттерін орындаудан толық босату

12-тарау. Тері және теріасты шелмайының аурулары

60

Тері және теріасты шелмайының аурулары, оның ішінде туа біткен (L00-L99, Q80-Q82)

1) қайталанып кең таралып өтетін, емделмейтін немесе емделуі қиын және (немесе) ұшқыш киім нысанын киюге және арнайы керек-жарақты пайдалануға қиындық келтіретін

жарамсыз

2) сирек қайталанатын, шектеулі және ұшқыш киім нысанын киюге және арнайы керек-жарақты пайдалануға қиындық келтірмейтін

жарамсыз

ДЕРБ

13-тарау. Сүйек-бұлшықет жүйесінің және дәнекер тінінің аурулары

61

Инфекциялық артропатиялар, қабыну полиартропатиялар, дәнекер тінінің жүйелі зақымданулары, шорбуынды спондилит (М00-М03, М05-М14, М30-М36, М45)

жарамсыз

62

Ірі буындардың артрозы және зақымдануы, бұлшықеттердің, синовиалдық қабықтардың және сіңірлердің аурулары мен зақымдануы, сүйек тығыздығы мен құрылымының бұзылуы, остеопатиялар, хондропатиялар (М15-М19, М20-М25, М60-М63, М65-М68, М80-М85, М86-М90, М91-М94)

1) функциясының кез келген дәрежеде бұзылуымен және (немесе) созылмалы қайталанып өтуімен

жарамсыз

2) объективті деректер болған кезде функциясының бұзылуынсыз

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

63

Омыртқа аурулары және олардың салдары (туа біткен деформациялар және даму кемістігінен басқа) (М40-М43, М46-М49, М50-М54)

1) функциясының елеулі және орташа бұзылуымен

жарамсыз

2) объективті деректер болған кезде функциясының шамалы бұзылуымен немесе функциясының бұзылуынсыз

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

64

Қол мен саусақтардың болмауы, деформациялары, кемістігі (М20-М21.3, М21.5)

1) функциясының кез келген дәрежеде бұзылуымен

жарамсыз

2) объективті деректер болған кезде функциясының бұзылуынсыз

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

65

Жалпақтабандық және табанның басқа да, оның ішінде туа біткен деформациялары (М21.7 басқа, Q66, М20-М21)

1) функциясының кез келген дәрежеде бұзылуымен

жарамсыз

2) объективті деректер болған кезде функциясының бұзылуынсыз

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

66

Аяқ-қолдың жүре пайда болған деформациялары (М21.7 - М21.9)

1) функциясының бұзылуымен, ұшқыш киім нысанын киюге немесе арнайы керек-жарақты пайдалануға қиындық келтіретін

жарамсыз

2) объективті деректер болған кезде функциясының бұзылуынсыз және ұшқыш киім нысанын киюге және арнайы керек-жарақты пайдалануға қиындық келтірмейтін

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

67

Аяқ-қолдың болмауы (Z89)

жарамсыз

14-тарау. Несеп-жыныс жүйесінің аурулары

68

Бүйректің гломерулярлы, тубулоинтерстицияльді аурулары, бүйрек жеткіліксіздігі (N01-N08, N10, N11.8, N11.9, N12, N14-N16, N18-N19, N26)

жарамсыз

69

Несеп-тас ауруы (N20-N23)

1) бүйрек функциясының жай-күйіне қарамастан қайталанып өтетін

жарамсыз

2) алғаш рет анықталған, жеке тас шыққаннан немесе оны алып тастағаннан кейін функциясының бұзылуынсыз

жарамсыз

ДЕРБ,
курсанттар – жарамсыз

жарамды

70

Обструктивті уропатия және рефлюкс-уропатия, пиелонефрит (қайталанған), бүйректің, несепағардың және несеп шығару жүйесінің басқа да аурулары (N11.0, N11.1, N13, N25-N29, N26 басқа, N30-N39)

1) функциясының бұзылуымен

жарамсыз

2) объективті деректер болған кезде функциясының бұзылуынсыз

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

71

Ерлердің жыныс ағзаларының аурулары (N40-N51, N62)

1) функциясының елеулі немесе орташа бұзылуымен

жарамсыз

2) функциясының шамалы бұзылуымен немесе объективті деректер болған кезде шамалы клиникалық көрінулермен

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

72

Жіті аурудан, созылмалы аурудың асқынуынан немесе хирургиялық емдеуден кейінгі несеп-жыныс жүйесіндегі уақытша функционалдық бұзылулар

Кандидаттар жарамсыз. Қалғандарына – демалыс, әскери қызметтің басқа да міндеттерін орындаумен ұшудан босату, әскери қызмет міндеттерін орындаудан толық босату

15-тарау. Әйел жыныс ағзалары жүйесінің аурулары

73

Әйел жыныс ағзаларының созылмалы қабыну аурулары (N70-N77)

жарамсыз

74

Әйел жыныс ағзаларының қабынбайтын аурулары (N60, N81-N90, N99):

1) функциясының бұзылуымен

жарамсыз

2) объективті деректер болған кезде функциясының бұзылуынсыз

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

75

Анабездік-етеккір функциясының бұзылуы (N91-N95)

1) функциясының елеулі немесе орташа бұзылуымен

жарамсыз

2) функциясының шамалы бұзылуымен

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

76

Жіті аурудан, созылмалы аурудың асқынуынан немесе хирургиялық емдеуден кейінгі әйел жыныс ағзаларының уақытша функционалдық бұзылулары

Кандидаттар жарамсыз. Қалғандарына – демалыс, әскери қызметтің басқа да міндеттерін орындаумен ұшудан босату, әскери қызмет міндеттерін орындаудан толық босату

16-тарау. Жүктілік, бала туу және бала туудан кейінгі кезең

77

Жүктілік. Бала туудан кейінгі кезең (О00-О99)

жарамсыз

17-тарау. Туа біткен аномалиялар (даму кемістіктері), деформациялар мен хромосомды бұзылу

78

Туа біткен аномалия (даму кемістіктері), деформациялар мен хромосомды бұзылу (Q00-Q99)

1) функциясының бұзылуымен

жарамсыз

2) объективті деректер болған кезде функциясының бұзылуынсыз

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

18-тарау. Жарақаттардың, уланудың және кейбір басқа да сыртқы себептердің әсер етуі салдары

79

ОНЖ-ның органикалық зақымдану белгілерінсіз бассүйектің жарақаттан және операциядан кейінгі зақымданулары (ақаулары) (S02.0, S02.1, Т90,2)

жарамсыз

80

Омыртқаның, дене сүйектерінің, аяқ-қолдың сынуы және функциясының кез келген дәрежеде бұзылуымен олардың салдары (S12, S22, S32, S42, S52, S72, S82, Т91.1, Т91.2, Т92.1, Т93.1, Т93.2)

жарамсыз

81

Кеуде, құрсақ қуысы мен жамбастың ішкі ағзаларының жарақаттануы және олардың салдары (S26, S27, S36, S37, Т91.4, Т91.5)

1) функциясының кез келген дәрежеде бұзылуымен

жарамсыз

2) объективті деректер болған кезде функциясының бұзылуынсыз

жарамсыз

ДЕРБ,
курсанттар – жарамсыз

жарамды

82

Тері және теріасты шелмайы жарақаттарының салдары (Т95)

1) функциясының елеулі немесе орташа бұзылуымен және (немесе) ұшқыш киім нысанын киюге және арнайы керек-жарақты қолдануға қиындық келтіретін

жарамсыз

2) функциясының шамалы бұзылуымен, ұшқыш киім нысанын киюге және арнайы керек-жарақты қолдануға қиындық келтірмейтін

жарамсыз

ДЕРБ

жарамды

83

Дәрілік заттармен, дәрі-дәрмекпен және биологиялық заттармен уланудың, негізінен медициналық емес мақсаттағы заттардың уытты әсерінің, сыртқы себептердің әсер етуінің салдары (Т51-Т78, Т96, Т97, Т98)

1) функциясының елеулі немесе орташа бұзылуымен

жарамсыз

2) функциясының шамалы бұзылуымен

жарамсыз

ДЕРБ,
курсанттар – жарамсыз

жарамды

84

Аурулардан, жараланулардан, жарақаттанулардан, уланулардан, сыртқы себептердің әсер етуінен емделгеннен кейінгі сүйек-бұлшықет жүйесінің және дәнекер тінінің уақытша функционалдық бұзылулары

Кандидаттар жарамсыз. Қалғандарына – демалыс, әскери қызметтің басқа да міндеттерін орындаумен ұшудан босату, әскери қызмет міндеттерін орындаудан толық босату

19-тарау. Басқа да аурулар

85

Дене бітімі дамуының сәйкес келмеуі, пропорционалды емес дене бітімі

жарамсыз

86

Энурез (F98.0, R32)

жарамсыз

87

Cөйлеудің бұзылуы (F98.5, R47-R49)

жарамсыз

  Қазақстан Республикасының
мемлекеттік авиациясында
қызмет өткеру үшін адамдардың
денсаулық жағдайына
қойылатын талаптарға
2-қосымша

Бағандар бойынша Қазақстан Республикасының мемлекеттік авиациясында қызмет өткеру үшін азаматтардың, курсанттардың және әскери қызметшілердің денсаулық жағдайына қойылатын талаптардың тармақтарын, тармақшаларын қолданылуына түсіндірмелер

1-тарау. Инфекциялық және паразитарлық аурулар

      Бағандар бойынша талаптардың 1-тармағы. Бөртпелер қоса шығатын ішек инфекциялары, бактериялы зооноздар, басқа да бактериялы аурулар, вирусты аурулар, буынаяқтылармен берілген вирусты және басқа да аурулар (орталық нерв жүйесінің инфекцияларынан басқа), вирустардан және хламидиялардан туындайтын басқа аурулар, реккетсиоздар, басқа да инфекциялық және паразитарлық аурулар.

      Бағандар бойынша талаптардың 1-тармақтың 1) тармақшасы емделмейтін немесе қиын емделетін инфекциялық аурулардың созылмалы қайталанатын мынадай түрлерін:

      дизентерияны, сүзекті-парасүзектік ауруларды, бруцеллезді, сальмонеллезді, эхинококкозді, токсоплазмозді, трихоцефалезді, геморрагиялық безгекті, вирусты гепатитті және басқа да инфекциялық ауруларды;

      жіті дизентериямен және сүзекті-парасүзектік аурумен ауырғаннан кейін тұрақты бактерия таратуды көздейді.

      Бағандар бойынша талаптардың 1-тармақтың 2) тармақшасына жіті инфекциялық, паразитарлық ауруларға шалдыққаннан кейінгі стационарлық емдеудің аяқталуына қарай науқаста жалпы әлсіреу, күшінің азаюы, жеткіліксіз тамақтану сақталып, уақытша функционалдық бұзылулары болған кезіндегі жай-күй жатады.

      Науқастануы бойынша демалыс немесе ұшудан босату (30-дан 60 тәулікке дейінгі мерзімге) туралы қорытынды қалдық өзгерістер тұрақтылығын бағалау және әскери қызметшілерінің кәсіби жұмысқа қабілеттілігін толық қалпына келтіру үшін кемінде бір ай мерзім талап етілген жағдайда шығарылады, ал әскери қызметшілерінің кәсіби жұмысқа қабілеттілігін толық қалпына келтіруге бір айдан аз мерзім талап етілетін кезде 15 тәулікке дейінгі мерзімге әскери қызмет міндеттерін орындаудан толық босату беріледі.

      Ұшу жұмысына қайта келу мақсатында "А" вирусты гепатитінің жеңіл және орташа ауыр түріне, "В" гепатитінің жеңіл түріне шалдыққан әскери қызметшілерді медициналық куәландыру емдеу аяқталғаннан кейін кемінде 12 ай өткен соң жүргізіледі. "В" гепатитінің орташа ауыр және ауыр түрімен, сондай-ақ "С" немесе "Д" гепатитімен, микст-гепатиттермен ауырғандар қайта келуге жатпайды.

      Курсанттар ұшу тәжірибесі басталғанда вирустық гепатиттің жеңіл түрлері бойынша госпитальда емделгеннен кейін кейіннен стационарда куәландырудан өтумен оқу-жаттықтыру ұшақтарында 6 айға, авиациялық көліктің басқа да түрлерінде 12 айға ұшудан босатылғаны туралы дәрігерлік-ұшқыштар комиссиясының (бұдан әрі – ДҰК) қорытындысымен кейіннен стационарда куәландырылуымен шығарылады.

      Жіті дизентерияның ауыр түрімен ауырған әскери қызметшілерге кейіннен медициналық куәландырумен науқастануы бойынша демалыс беріледі.

      "В" вирусты гепатитінің үстірт антигенінің және "С" гепатитінің вирусына антиденелердің анықталуы байқалмай өтетін созылмалы вирустық гепатитті анықтау мақсатында нақты тексеру үшін негіз болып табылады.

      "В" вирусты гепатитінің үстірт антигенінің болуы бауырдың созылмалы ауруының нышандарынсыз, осы тармақты ІІ-VII бағаны бойынша куәландырушыға қолдануға негіз бола алмайды. Созылмалы вирусты гепатиті бар әскери қызметшілерді куәландыру белсенділік дәрежесін ескере отырып және бауыр функциясының бұзылуына байланысты бағандар бойынша талаптардың 56-тармағы бойынша жүргізіледі.

      "В" және (немесе) "С" гепатитіне маркерлерді талдау нәтижелері оң болғаны белгіленген кезде кандидаттар ӘОО-ға түсуге жарамсыз, ал ұшқыштар экипажының мүшесі, парашютшілер, планершілер және әуеде қалықтап ұшушылар, сондай-ақ ұшуға басшылық жасау және ұшқышсыз ұшатын аппараттардың операторлары лауазымына тағайындау үшін іріктеп алынған әскери қызметшілер (бұдан әрі – ұшқыш лауазымына тағайындауға іріктеліп алынған әскери қызметшілер) – ұшу жұмысына, ұшуға, ұшуларға басшылық жасауға немесе парашютпен секіруге (бұдан әрі – ұшу жұмысына) жарамсыз деп танылады.

      Бағандар бойынша талаптардың 2-тармағы. Тыныс алу ағзаларының, басқа ағзалар мен жүйелердің туберкулезі.

      Бағандар бойынша талаптардың 2-тармақтың 1) тармақшасы тыныс алу мүшелерінің және кеудеден тыс жердегі белсенді туберкулездің барлық түрлерін, сондай-ақ омыртқаның, сүйектің және буындардың белсенді емес туберкулезін, сондай-ақ туберкулезден емделгеннен кейінгі тыныс алу мүшесіндегі ауқымды қалдық өзгерістерді көздейді.

      Бағандар бойынша талаптардың 2-тармақтың 2) тармақшасы емдеу аяқталғаннан кейін зақымданған ағзалар мен жүйелердің функционалдық бұзылуына әкеп соқтырмаған, белсенділік белгілерінсіз және диспансерлік есептен шығарылғанына 3 және одан көп жыл өткен соң, оның ішінде туберкулезден емделгеннен кейінгі тыныс алу ағзаларындағы шамалы қалдық өзгерістермен кез келген жердегі (омыртқаның, сүйектердің және буындардың туберкулезінен басқа) белсенді емес туберкулезді көздейді.

      Бағандар бойынша талаптардың 3-тармағы. Алапес.

      Алапес диагнозы белгіленген кезде, сондай-ақ денсаулық сақтау органы отбасында алапес ауруын тіркеген кезде кандидаттар, курсанттар мен әскери қызметшілер талаптардың барлық бағандары бойынша жарамсыз деп танылады.

      Бағандар бойынша талаптардың 4-тармағы. Адамның иммун тапшылығы вирусын тудыратын ауру (бұдан әрі – АИТВ).

      Осы тармаққа жұқтырылған иммун тапшылығы синдромымен (бұдан әрі – ЖИТС) науқастар және АИТВ жұқтырған жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 5-тармағы. Мерез және негізінен жыныс жолымен берілетін басқа да инфекциялар.

      Бағандар бойынша талаптардың 5-тармақтың 1) тармақшасы емдеу нәтижесіне қарамастан, бірінші, екінші және үшінші рет мерезбен ауыратындарды көздейді.

      Бағандар бойынша талаптардың 5-тармақтың 2) тармақшасы соз және басқа да венерологиялық ауруларды (жұмсақ шанкр, лимфалық гранулема, шап гранулемасы, гонококкты емес уретриттер), сондай-ақ мерезді превентивті емдеуді көздейді.

      Әскери қызметшіде венерологиялық ауру анықталған кезде емдеу стационарда жүргізіледі. Соз бен мерезді емдеу өлшемшарты болып клиникалық белгілердің шешілуі және зертханалық бақылау кезінде үш рет теріс нәтиженің болуы, сондай-ақ екінші рет асқынудың болмауы (оның ішінде эпидидимит, простатит, артрит, жатыр қосалқыларының қабынуы) саналады.

      Ұшу жұмысына қайта келу мақсатында серонегативті бірінші мерезді емдеуді аяқтаған әскери қызметшілерге кемінде 12 ай өткен соң, серопозитивті бірінші мерезді емдеуді аяқтағандарға кемінде 3 жыл өткен соң медициналық куәландыру жүргізіледі.

      Бағандар бойынша талаптардың 6-тармағы. Микоз.

      Бағандар бойынша талаптардың 6-тармақтың 1) тармақшасына әскери немесе ұшқыш киім нысанын, аяқ киімді киюге және арнайы керек-жарақты пайдалануға қиындық келтіретін терең микоздар, жиі қайталанатын, кең таралған дерматофитиялар жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 6-тармақтың 2) тармақшасына әскери немесе ұшқыш киім нысанын, аяқ киімді киюге және арнайы керек-жарақты пайдалануға қиындық келтірмейтін үстірт микоздар, сирек қайталанатын, шектеулі дерматофитиялар жатады. Диагноз және емдеудің нәтижелері зертханалық зерттеулермен расталады.

2-тарау. Жаңа өскіндер

      Бағандар бойынша талаптардың 7-тармағы. Қатерлі ісіктер.

      Тармақ таралуына, ауру дәрежесіне, емдеу нәтижесіне қарамастан, кез келген жердегі қатерлі жаңа өскіндерді, тері, төменгі ерін обырынан тұрақты емделуді қоса алғанда, жаңа өскіндердің дәрежесіне және таралуына қарамастан, науқастың қатерлі ісіктен емделуден бас тарту жағдайларын көздейді.

      Бағандар бойынша талаптардың 8-тармағы. Қатерсіз ісіктер.

      Көрсеткіштер бойынша қатерсіз ісіктер болған кезде куәландырушыларға операциялық емдеу ұсынылады.

      Бағандар бойынша талаптардың 8-тармақтың 1) тармақшасы зақымданған ағзаның функцияларын бұзатын, емдеу нәтижелері қанағаттанарлық болмаған, одан бас тартқан немесе әскери немесе ұшқыш киім нысанын, аяқ киімді киюге және арнайы керек-жарақты пайдалануға қиындық келтіретін терінің, дәнекер және жұмсақ тіндердің, қан жүретін немесе лимфа тамырларының, сүйек және шеміршек тіндерінің, тыныс алу ағзаларының, ас қорыту ағзаларының, несеп-жыныс жүйесінің, эндокринді бездердің, сүт бездерінің жалғыз немесе көптеген қатерсіз ісіктерін көздейді.

      Сонымен бірге 1) тармақшаға:

      анағұрлым сызықтық өлшемі 20 см құрайтын аса ірі пигментті қалдар;

      әскери немесе ұшқыш киім нысанын, аяқ киімді киюге және арнайы керек-жарақты пайдалануға байланысты жарақаттануы мүмкін жерлерде орналасқан қабыну және (немесе) жараға айналу белгілері бар жиі жарақаттанатын (жарақаттануы медициналық құжаттармен расталған) қалдар;

      әскери немесе ұшқыш киім нысанын, аяқ киімді киюге және арнайы керек-жарақты пайдалануға байланысты жарақаттануы мүмкін жерлерде орналасқан көптеген сүйелдер (7-ден көп), пигментті қалдар (20-дан артық) немесе жалғыз терінің жоғарғы қабатына көтерілген (диаметрі 0,5 см-ден жоғары) қалдар;

      емдеудің тиімділігіне және функцияларының бұзылу дәрежесіне қарамастан, бас миының және жұлынның қатерсіз ісіктері жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 8-тармақтың 2) тармақшасы әскери немесе ұшқыш киім нысанын, аяқ киімді киюге және арнайы керек-жарақты пайдалануға қиындық келтірмейтін, зақымданған ағза функциясының бұзылуымен қосарланбайтын қатерсіз ісіктер немесе емдеуден кейінгі олардың салдарын: бағандар бойынша талаптардың 8-тармақтың 1) тармақшасында көрсетілген қалдарды қоспағанда, липоматозды, гемангиоманы, дермоидты жылуықтарды, хондромаларды, полиптарды, папилломаларды, сүйелдер мен пигментті қалдарды көздейді.

      Мұрын маңындағы қуыстардың остеомасы диагностикаланған кезде куәландырушының жарамдылық санаты ІІ-VІІ баған бойынша клиникалық көрінулерге, олардың функцияларының бұзылуына және барокамерадағы зерттеулердің нәтижелеріне байланысты осы тармақтың тиісті тармақшалары бойынша айқындалады. Кандидаттар – жарамсыз.

      Мұрын маңындағы қуыстардың остеомасы мұрын маңындағы қуыстарды 2 проекциядағы рентгенологиялық тексеру мәліметтерімен, өскінінің сипатын анықтау үшін – компьютерлік томографиямен (бұдан әрі – КТ) расталады.

      Әскери қызметшілер ішкі ағзалардың, тірек-қозғалыс аппаратының қатерсіз ісіктерін операциямен алып тастағаннан кейін ұшу жұмысына операциялық шараның түріне және күрделілігіне байланысты емдеу аяқталғаннан кейін кемінде 4 ай өткен соң стационарлық куәландырудан кейін жіберіледі. Курсанттар – жарамсыз.

      Куәландырушылар тері мен теріасты тінінің қатерсіз ісіктері операциямен алып тастағаннан кейін ұшу жұмысына емдеу аяқталғаннан кейін кемінде 1 ай өткен соң жіберіледі.

      Көкірекаралық қатерсіз ісіктер бойынша операция жасалған куәландырушылар ұшу жұмысына (ұшуға оқытып-үйретуге) жарамсыз.

      Бағандар бойынша талаптардың 8-тармақтың 3) тармақшасы бойынша науқастануы бойынша демалыс қатерсіз ісіктер бойынша хирургиялық емделгеннен кейін, стационарлық емдеу аяқталған соң функциясын толық қалпына келтіру үшін кемінде бір ай мерзім қажет болғанда беріледі. Басқа жағдайларда әскери қызмет міндеттерін орындаудан толық босатылады немесе кәсіби жұмысқа қабілеттігін толық қалпына келтіру үшін кейіннен медициналық куәландыруға жіберумен 15 тәулік мерзімге әскери қызметтің басқа міндеттерін орындаумен ұшудан босатылады.

3-тарау. Қан және қан түзетін ағзалар аурулары және иммундық механизмді қамтитын жекелеген бұзылулар

      Бағандар бойынша талаптардың 9-тармағы. Қан және қан түзетін ағзалар аурулары және иммундық механизмді қамтитын жекелеген бұзылулар.

      Тармаққа тамақтануға байланысты емделу тиімділігі жетіспеген кезде орташа және ауыр дәрежедегі анемиялар (темір тапшылығы, В-12 дәруменінің тапшылығы, фолий тапшылығы және басқа да анемиялар), гипо- немесе апластикалық анемия, қанның қоюлануының бұзылуы, пурпура және басқа да геморрагиялық жай-күйлер, сондай-ақ АИТВ және саркоидоза тудыратын аурудан басқа, иммун тапшылығы жай-күйі жатады.

      Кандидаттар қандағы гемоглобин 130 г/л аз болған кезде ӘОО-ға түсуге жарамсыз деп танылады.

4-тарау. Эндокринді жүйе аурулары, тамақтанудың және зат алмасудың бұзылулары

      Бағандар бойынша талаптардың 10-тармағы. Уытты емес зобтың басқа да нысандар.

      Тармаққа кәдімгі, түйінді, жылауық, аралас эутиреоидты зоб жатады.

      Зобтың көлемін дәрежесі бойынша айқындау үшін мынадай шкала қолданылады: 0 – қалқанша без сезілмейді; І – без мойнағы үлкейген, анық сезіледі, және жұтқан кезде көрінеді; ІІ – бүйір бөлігі мен мойнағы ұстағанда да, жұтқанда да жақсы айқындалады; ІІІ – без жақсы көрінеді, мойынның алдыңғы бөлігі ("жуан мойын") тегістелген; ІV – без мойынның пішінін өзгеркен; V – бездің көлемі өте үлкен.

      Бағандар бойынша талаптардың 10-тармақтың 1) тармақшасына жақын жатқан ағзалардың функциясын бұзатын және (немесе) әскери немесе ұшқыш киім нысанын киюге және арнайы керек-жарақты пайдалануға қиындық келтіретін ІІІ-ІV-V дәрежелі эутиреоидты зоб жатады. Куәландырылатындарға хирургиялық емдеу ұсынылады. 1) тармақша сонымен бірге хирургиялық емделудің нәтижелері қанағаттанарлықсыз болған жағдайда немесе операциядан бас тартқан кезде қолданылады.

      Бағандар бойынша талаптардың 10-тармақтың 2) тармақшасына жақын жатқан ағзалардың функциясын бұзбайтын және әскери немесе ұшқыш киім нысанын киюге және арнайы керек-жарақты пайдалануға қиындық келтірмейтін 0-І-ІІ дәрежелі эутиреоидты зоб, сондай-ақ эутиреоидты зобты операциялық емдеуден кейін (кемінде 6 айдан соң) қалқанша бездің функциясының бұзылуы болмаған кездегі, медикаменттік емдеу курсынан кейінгі жай-күйі жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 10-тармақтың 3) тармақшасы эутиреоидты зобты операциямен емдегеннен кейін кейіннен медициналық куәландырумен науқастануы бойынша демалыс беруді көздейді.

      Алғаш рет эутиреоидты зоб анықталған әскери қызметшілер және курсанттар 3 жыл бойына диспансерлік бақылауға жатады.

      Қалқанша бездің функциясы бұзылған кезде ұшу жұмысына жіберу туралы шешім кемінде 3 ай емдеуден кейін қалқанша безінің гормондарын бақылай отырып, тұрақты эутиреоидты жай-күйге қол жеткізгенде қабылданады.

      Кандидаттарға және ұшқыш лауазымдарына тағайындау үшін іріктелетін әскери қызметшілерге міндетті түрде қалқанша безді ультрадыбыстық зерттеу жүргізіледі. Эутиреоидты зоб болған кезде кандидаттар ӘОО-ға түсуге жарамсыз, ал ұшқыш лауазымдарына тағайындау үшін іріктелетін әскери қызметшілер – ұшу жұмысына жарамсыз деп танылады.

      Бағандар бойынша талаптардың 11-тармағы. Қалқанша бездің, басқа да эндокринді бездердің аурулары, тамақтанудың бұзылуы, зат алмасудың бұзылуы.

      Бағандар бойынша талаптардың 11-тармақтың 1) тармақшасына:

      диффузды уытты зобтың кез келген ауырлық дәрежесі;

      жітіге жақын, функциясы бұзылған созылмалы фиброзды және аутоиммунды тиреоидит;

      гипотиреоз және қалқанша бездің басқа да аурулары;

      функциясының бұзылу дәрежесіне қарамастан, басқа да эндокринді бездердің аурулары;

      1-ші типті қант диабеті;

      көмірсу алмасуды қалпына келтіру диетотерапия аясында гипогликемиялық дәрілік препараттар және (немесе) инсулин қабылдаумен қол жеткізілетін жағдайдағы орта және ауыр дәрежедегі 2-ші типті қант диабеті;

      екінші рет асқыну болған кезде 2-ші типті қант диабеті;

      ІІІ-ІVдәрежелі семіздік;

      тамақтанудың жетіспеушілігі (ДСИ 18,5 кг/м2 аз) жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 11-тармақтың 2) тармақшасына:

      фукциясы бұзылмаған аутоиммундық тиреоидит;

      жүрек-қантамыр жүйесінің жақсы функционалдық қабілеті кезіндегі ІІ дәрежелі семіздік;

      көмірсу алмасуды қалпына келтіру диетотерапия тағайындаумен қол жеткізілетін 2-ші типті қант диабеті жатады.

      Әскери қызметшілер меңгерілген ұшу аппараттарының типтерінде ұшу жұмысына 2) тармақша бойынша жіберіледі.

      2-ші типтегі қант диабеті бар әскери қызметшілеріне гипогликемиялық дәрілік препараттарды қолданусыз көмірсу алмасуы толық қалпына келтірілген кезде екеулеп басқарылатын ұшу аппараттарында екінші ұшқыш болған кезде ұшу жұмысына рұқсат етіледі. Әскери қызметшілеріне (ұшқыштардан басқа) диетаға қосымша ретінде гипоглиемия тудырмайтын диабетке қарсы препараттар – альфа-глюкозидаз ингибиторларын (глюкобай) және (немесе) бигуаниттер (метформин) тобын пайдалануға рұқсат етіледі.

      2-ші типті қант диабетінің алғаш анықталған түрі болған кезде әскери қызметшілер әскери қызметтің басқа да міндеттерін орындаумен ұшудан босатылады (ұшуды басқарудан), 3 айға дейін бақылауға және емделуге жатады. Ұшу жұмысына (ұшуды басқаруға) жарамдылығы стационарлық куәландыруден кейін шешіледі.

      Егер қандағы қант мөлшерінің болуын толық бақылауға алмаса және гипогилкемиялық дәрілік препараттарды және (немесе) инсулинді үнемі қабылдауды қажет етсе, 2-ші типті қант диабеті бар әскери қызметшілер жарамсыз деп танылады.

      Эндокринді жүйе аурулары анықталған жағдайда кандидаттар ӘОО-ға түсуге жарамсыз, ал ұшқыш лауазымдарына тағайындау үшін іріктелетін әскери қызметшілер – ұшу жұмысына жарамсыз деп танылады.

      Бағандар бойынша талаптардың 11-тармақтың 3) тармақшасына:

      жүрек-қантамырлары жүйесінің жақсы функционалдық қабілеті кезіндегі І дәрежелі семіздік;

      аз тамақтану жатады.

      18 жасқа толған азаматтардың тамақтану жай-күйін (жеткіліксіз тамақтануын, семіздік дәрежесін) бағалау үшін Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органы айқындаған Кетле бойынша дене салмағының индексі (бұдан әрі – ДСИ) мынадай формула бойынша есептеледі:

      ДСИ (кг/м²) = дене салмағы (кг) / бой ұзындығының шаршысы (м²).

      қалыпты салмақ – ДСИ 18,5-24,9 кг/м²; артық дене салмағы – 25,0-29,9 кг/м²; І дәрежелі семіздік – 30,0-34,9 кг/м²; ІІ дәрежелі семіздік – 35,0-39,9 кг/м²; ІІІ дәрежелі семіздік – 40 кг/м² және одан астамға сәйкес келеді.

      18 жасқа толмаған азаматтарды куәландыру кезінде тамақтанудың жай-күйін бағалау үшін Қазақстан Республикасында қабылданған балалар мен жасөспірімдердің дене дамуының стандарттары пайдаланылады.

      Аз тамақтанатын (дене салмағы жетіспеушілігі) әскери қызметшілері мен курсанттары себептерін анықтау үшін стационарлық тексерілуге жатады.

      Семіздікті кез келген дәрежесі анықталған жағдайда кандидаттар ӘОО-ға түсуге жарамсыз, 1-2-курстың курсанттары ұшуға оқытып-үйретуге жарамсыз, ал ұшқыш лауазымдарына тағайындау үшін іріктелетін әскери қызметшілер – ұшу жұмысына жарамсыз деп танылады.

      Энокринді, церебральді генезді симптоматикалық (екінші) семіздік кезінде жарамдылығын бағалау негізгі ауруы бойынша жүргізіледі.

5-тарау. Психикалық бұзылулар және мінез-құлық бұзылулары

      Бағандар бойынша талаптардың 12-тармағы. Бас миының зақымдануы және дисфункциясы салдарынан болған органикалық психикалық бұзылулар.

      Тармақ психоздарды, басқа да психикалық бұзылуларды, бас миының жарақаттануы, жаңа өскіндер, энцефалит, менингит, нейромерез салдарынан пайда болатын зақымданумен және церебральдық дисфункциямен байланысты, сондай-ақ кәрілік пен кәрілікалды психоздар, қан тамырлы, дегенеративті және басқа да органикалық аурулар немесе бас миының зақымдануы кезіндегі жеке тұлғаның және мінез-құлықтың өзгеруін көздейді.

      Медициналық куәландыру тек психиатриялық немесе психоневрологиялық бейінді стационарда жан-жақты тексеруден кейін жүргізіледі.

      Бағандар бойынша талаптардың 13-тармағы. Шизофрения, шизотиптік және сандырақтық бұзылулар, көңіл-күйдің бұзылуы (аффективті бұзылулар) және басқа да эндогенді психикалық бұзылулар.

      Шизофренияның барлық түрлерін, маниакальды-депрессивті психоздар және циклотимияларды көздейді. Осы аурулары бар әскери қызметшілер мен курсанттар аурудың өтуіне, түріне, мерзіміне, ремиссия ұзақтығына және диспансерлік есептен шығуына қарамастан, қалпына келтіруге жатпайды.

      Бағандар бойынша талаптардың 14-тармағы. Симптомдық психикалық бұзылулар және басқа да экзогенді этиологиялық психикалық бұзылулар.

      Тармақ жалпы инфекциялар, уланулар (психобелсенді заттарды тұтынудан болғаннан басқа), климаксқа, зат алмасудың бұзылуына және басқа да себептерге негізделген кез келген генезді соматикалық аурулар, бала туу салдарынан болған психоздар мен басқа да психикалық бұзылуларды көздейді. Оған радиоактивті заттардың, иондаушы сәулелену көздерінің, зымыран отыны құрамдастарының, электромагниттік өріс көздерінің, лазерлік сәулеленудің әсер етуімен байланысты психикалық бұзылулар жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 14-тармақтың 1) тармақшасы жеке тұлғаның патологиялық өзгерісімен және орталық нерв жүйесінің (бұдан әрі – ОНЖ) органикалық зақымдануымен, кенеттен айқын көрінетін клиникалық көріністермен және ұзақ өтуімен (3 айдан астам) психикалық бұзылуларды көздейді.

      Бағандар бойынша талаптардың 14-тармақтың 2) тармақшасына ОНЖ органикалық зақымдану көріністері болмаған кезде инфекциядан немесе соматикалық аурудан емделгеннен кейінгі орташа айқын көрінген, ұзаққа созылған (3 айға дейін) астениялық (церебрастения) жай-күй жатады.

      Қысқа мерзімді соматогенді-шартты психикалық бұзылудан емделген әскери қызметшілер негізгі науқастанудан сауыққаннан, қалыпта ұстайтын терапияны қолданусыз нерв-психикалық функциясының толық қалпына келуінен кейін бақылаудың, клиникалық және психологиялық тексерулердің оң нәтижелері болған, жүктемелік сынамаларды жақсы көтерген кезде кемінде 6 ай өткен соң куәландырылады.

      Психикалық белсенді заттармен (алкогольмен, есірткілік заттармен, уытты заттармен) жіті уланған әскери қызметшілерге науқастануы бойынша демалыс берілмейді.

      Бағандар бойынша талаптардың 14-тармақтың 3) тармақшасына жіті ауру нәтижесінде туындаған, жеңіл және қысқа мерзімді (2-3 аптаға дейін) астениямен өтетін және сауығумен аяқталған психикалық бұзылулар жатады.

      Бұл психикалық бұзылулардың қолайлы аяқталуы психикалық денсаулық саласында медициналық көмек көрсететін медициналық ұйымдаларда тексерумен расталады.

      Бағандар бойынша талаптардың 15-тармағы. Невротикалық, күйзеліспен байланысты және соматоформдық бұзылулар, физиологиялық бұзылулар мен физикалық факторларға байланысты мінез-құлық синдромдары.

      Бағандар бойынша талаптардың 15-тармақтың 1) тармақшасына:

      реактивті психоздар;

      психогенді параноидты психоз;

      сананың өзгеруімен есіру психозы;

      реактивті депрессия;

      емдеуге келмейтін немесе қиын емделетін вегативтік нерв жүйесінің соматоформдық дисфункциясын қоса алғанда, кенеттен және орташа айқын көрінген, ұзақ невротикалық және соматоформдық бұзылулар;

      қайта госпитальға жатқызу жағдайлары (жылына 2 реттен артық) жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 15-тармақтың 2) тармақшасына:

      күйзеліске жіті реакция;

      бейімделудің бұзылуы;

      негізінен эмоционалдық-ерік-жігер, вегетативті бұзылулармен сипатталатын, жақсы емделетін және науқастың сауығуымен, толық әлеуметтік бейімделуімен аяқталатын вегативтік нерв жүйесінің соматоформдық дисфункциясын қоса алғанда, шамалы айқын көрінген, қысқа мерзімді невротикалық және соматоформдық бұзылулар жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 16-тармағы. Жеке тұлғаның және мінез-құлықтың бұзылулары.

      Бағандар бойынша талаптардың 16-тармақтың 1) тармақшасы қайталамалы ұзақ декомпенсацияға, тұрақсыз компенсацияға немесе патологиялық реакцияларға бейім кенеттен немесе орташа айқын көрінетін жеке тұлғаның және мінез-құлықтың бұзылуын (психопатиялар; жеке тұлғаның патологиялық дамуы; тикозды бұзылулардан, жыныстық идентификацияның бұзылуынан, сексуалдық құмарлықтан басқа психикалық инфантилизм) көздейді.

      Бағандар бойынша талаптардың 16-тармақтың 2) тармақшасына психопатия деңгейіне жетпеген, эмоционалдық-ерік-жігер және басқа да патологиялық көріністердің тұрақты компенсациясымен (3 жылдан астам) жеке тұлғаның бұзылуы (транзиторлы, парциалды) жатады.

      Анамнезінде өзіне-өзі қол жұмсау әрекеті бар әскери қызметшілер ұшу жұмысына қайта келуге жатпайды.

      Бағандар бойынша талаптардың 17-тармағы. Психикалық белсенді заттарды (алкогольді, есірткілік заттарды, уытты заттарды) тұтынумен байланысты психикалық бұзылуларды және мінез-құлықтың бұзылуларын көздейді. Психикалық бұзылуларсыз психикалық белсенді заттарды бір рет немесе жиі тұтыну осы тармақты қолдануға негіз болып табылмайды.

6-тарау. Нерв жүйесінің аурулары

      Бағандар бойынша талаптардың 18-тармағы. ОНЖ-ның қабыну, демиелиндену аурулары және олардың салдары, нерв жүйесінің туберкулезі, ОНЖ-ның вирустық инфекциялар.

      Бағандар бойынша талаптардың 18-тармақтың 1) тармақшасы:

      бастапқы және екінші энцефалиттерді, энцефаломиелиттерді және менингиттерді;

      метастатикалық немесе байланыс арқылы пайда болған бас миындағы және жұлындағы қабыну процестерін (менингококкты менингит, серозды менингит, полимиелит, кене және маса энцефалиті, шашыраңқы склероз);

      демиелиндену ауруларын;

      туберкулез, мерез және басқа инфекциялық аурулар кезінде болған нерв жүйесінің зақымдануларын көздейді.

      Бағандар бойынша талаптардың 18-тармақтың 2) тармақшасына астенизацияның шамалы құбылыстары, вегетативтік дисфункциясы және жекелеген шашыраңқы органикалық белгілері (бассүйегі иннервациясының асимметриясы және анизорефлекциясы, сезгіштіктің шамалы айқын көрінген бұзылулары) болған кезде, қозғалыстың, сезімталдықтың, үйлестірудің және нерв жүйесінің басқа да функциясының бұзылуынсыз, ОНЖ-ның зақымдануының салдары мен қалдық құбылыстары жатады.

      Бас миының органикалық зақымдануы, инфекциялық ауруы немесе улануы салдарынан пайда болған эмоционалды-еріктік немесе интеллектуалды-мнестикалық бұзылулары бар әскери қызметшілер бағандар бойынша талаптардың 14-тармағы бойынша куәландырылады.

      Бағандар бойынша талаптардың 19-тармағы. Бас миының және жұлынның жарақаттары және олардың салдары. ОНЖ-ның сыртқы факторлардың әсер етуінен зақымдануларының салдары.

      Тармақ бас миының және жұлынның жақындағы және бұрынғы (жарақат алған сәттен бастап бір және одан көп жыл) жарақаттары салдарын, және ОНЖ жарақаттық зақымданулардың асқынуын көздейді.

      Бағандар бойынша талаптардың 19-тармақтың 1) тармақшасына:

      ОНЖ айқын көрінген органикалық өзгерістерімен, психикасының бұзылуымен, гипертензиялық немесе тырысу синдромдарымен болатын бас миының ашық немесе жабық жарақаттарының салдары;

      қозғалыстың, сезімталдықтың бұзылуымен немесе жамбастың бұзылулармен болатын жұлын миы жарақаттарының салдары;

      шалдыққан ауыр бассүйек-ми жарақаттары, сондай-ақ қысылумен немесе жартылай (толық) үзіліспен болатын жұлын миының жарақаттары жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 19-тармақтың 2) тармақшасына жекелеген шашыраңқы органикалық белгілері, әлсіз көрінетін вегативті-қантамырлық тұрақсыздығы және (немесе) астенизацияның шамалы көріністері бар, қозғалыстың, сезімталдықтың, үйлестірудің және нерв жүйесінің басқа да функциясының бұзылуынсыз, электроэнцефалографиясында (бұдан әрі – ЭЭГ) патологиялық өзгеріссіз, бас және жұлын миы жарақаттарының бұрынғы салдары жатады.

      Бас немесе жұлын миының жарақаты бойынша емдеу фактісі немесе олардың анамнездегі салдары медициналық құжаттармен расталады.

      Бас немесе жұлын миының жарақатын алған әскери қызметшілер басқа да әскери қызмет міндеттерін орындаумен бірге ұшу жұмысына жарамсыз деп танылады. Орта дәрежелі бас миының соғылуы немесе жұлын миының жабық жарақатынан кейін ұшу жұмысына қайта келу жарақаттан кейін кемінде 12 ай өткен соң, ал бас миының шайқалуын немесе жарақаттың жеңіл дәрежесін алған әскери қызметшілерге жарақаттан кейін 6 ай өткен соң жүргізіледі. Жарақаттан кейінгі алғашқы 3 жылда куәландырушыға ұшу жұмысына екіжақты басқарылатын ұшу аппараттарында екінші ұшқыш болған жағдайда рұқсат етіледі. Бұл әскери қызметшілер кезекті куәландырудан стационарлық жағдайда өтеді.

      Бағандар бойынша талаптардың 20-тармағы. Бас және жұлын миының қан тамырлы аурулары.

      Бағандар бойынша талаптардың 20-тармақтың 1) тармақшасы:

      үдемелі өтетін миды қанмен қамтамасыз етудің нашарлауымен, өтпелі немесе тұрақты функциясының бұзылуларымен, әртүрлі орналасқан айқын ошақтық ойысулармен болатын бас және жұлын миының қан тамырлы ауруларын;

      ми қан айналымының ауыспалы бұзылуларын (мидың транзиторлық ишемиясы, гипертониялық церебральдық криздар);

      айқын клиникалық көріністері бар нейрогендік ангиодистонияның церебральдық түрлерін көздейді.

      Бағандар бойынша талаптардың 20-тармақтың 2-тармақшасы:

      миды қанмен қамтамасыз ету жеткіліксіздігінің клиникалық белгілері болмаған кезде және функционалдық жүктемелік сынамаларды жақсы көтере алуы кезінде ми күре тамырының бастапқы атеросклероздық өзгерістерін;

      диагнозы клиникалық-құралдық зерттеулер нәтижелері бойынша анықталған, субъективті шағымдары жоқ, қолайлы ағымдағы церебралдық ангиодистонияларды көздейді.

      Диагнозды анықтау үшін тамырлардың ангиографиясымен бірге бас миының магниттік-резонанстық томографиясы (бұдан әрі – МРТ) жүргізіледі.

      Бағандар бойынша талаптардың 20-тармақтың 3) тармақшасы талу немесе коллапс түріндегі жіті нерв-қан тамырлы бұзылуларды (синкопальдық жай-күйді) көздейді.

      Куәландырушыда олардың дамуына әсер еткен себептерді анықтау мүмкін болмаған талу болған кезде барлық бағандар бойынша жарамсыз деп танылады. Осы топқа қайталанатын, сондай-ақ есінен танумен, тұрақты артериалды гипотониямен, брадикардиямен, тырысумен бұлшықет жиырылуларымен болатын қатты талулар жатады.

      Куәландырушылар медициналық манипуляциялар, функционалдық жүктемелік сынамалар, экстремалды әсер етулер, уланулар мен инфекциялар кезінде өзін-өзі нашар сезіну мен қысқа мерзімді синкопальдық жай-күйлерден кейін, жан-жақты клиникалық тексеруден кейін функционалдық жүктемелік сынамаларды жақсы көтере алса, жарамды деп танылады. Бұл әскери қызметшілер кезекті куәландырудан стационарлық жағдайда өтеді.

      Қорытынды талу жағдайын зерделеуге, оның клиникалық белгілеріне, денсаулық жағдайын жан-жақты бағалауға, аспаптық тексеру және функционалдық сынамалар нәтижелеріне негізделеді. Талуды тудыратын себептер (инфекция, жарақат, ауру, улану) анықталған жағдайда, шешім болжам мен қайталамалы талуларды ескере отырып, негізгі сырқат бойынша қабылданады.

      "Қайталамалы талулар" диагнозы диспансерлік байқаудан және стационарлық тексеруден кейін 2 жылдан соң алып тасталады.

      Бағандар бойынша талаптардың 21-тармағы. ОНЖ-ның органикалық, тұқым қуалаушы-дегенеративтік аурулары және нерв-бұлшықет аурулары.

      Тармақ мынадай аурулар тобын көздейді: көбіне ОНЖ-ны зақымдайтын жүйелік атрофияларды, экстрапирамидалық және басқа да қозғалыстық бұзылуларды, нерв жүйесінің басқа да дегенеративтік ауруларын, церебралды сал ауруын және басқа да салдық синдромдарын, нерв-бұлшықеттік синапс және бұлшықет ауруларын, нерв жүйесінің басқа да бұзылуларын, нерв жүйесінің туа біткен ауытқуларды (даму кемістіктерін) көздейді.

      Бұдан басқа оларға: тұқым қуалайтын атаксиялар, спинальдік бұлшықеті атрофиясы, Паркинсон ауруы, эссенциалдық тремор, Альцгеймер ауруы, бұлшықет дистрофиясы, балалардың церебралды сал ауруы, гидроцефалия, уытты немесе анықталмаған, оның ішінде резидуалды энцефалопатия, церебралдық жылауық, сирингомелия, сирингобульбия жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 22-тармағы. Перифериялық нерв жүйесінің аурулар.

      Тармақ бассүйек-ми нервілерінің (ІІ және VІІІ жұптардан басқа), жұлын нервілерінің, өрімдердің, түйіндердің және ганглийлердің аурулары мен зақымдануларын, сондай-ақ омыртқадағы, жұмсақ тіндердегі улану, өзгерістер салдарынан болатын екінші реттегі сипаттағы олардың зақымданулар және басқа периферикалық нерв жүйесінің зақымдануын көздейді.

      Бағандар бойынша талаптардың 22-тармақтың 1) тармақшасына:

      қайталанатын (жылына 2 рет және одан да көп) және ұзақ өтетін, негізгі функциясы елеулі немесе орташа бұзылатын перифериялық нервілер мен өрімдердің аурулары;

      өршу кезеңінде денені мәжбүрлі ұстаумен, нервілердің бойымен ауырсынумен қоса болатын немесе 2 немесе одан көп ай бойы үзіліссіз стационарлық (амбулаторлық) емдеуді қажет ететін, созылмалы қайталанатын радикулиттер, плекситтер, невропатиялар, невриттер жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 22-тармақтың 2) тармақшасына функциясының шамалы бұзылуымен немесе функциясының бұзылуынсыз, шамалы қалдықты құбылыстардың болуымен, кәсіби жұмыс қабілеттілігіне әсер етпейтін перифериялық нервліер мен өрімдердің сирек (жылына 2 реттен аз) қайталанатын аурулары жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 23-тармағы. Перифериялық нервілер жарақаттары және олардың салдары.

      Бағандар бойынша талаптардың 23-тармақтың 1) тармақшасына:

      елеулі немесе орташа айқын көрінген, тұрақты қозғалыстық, сезімталдық және трофикалық бұзылулардың, тұрақты ауырсыну синдромы болған кезде перифериялық нервілер мен өрімдер жарақаттарының немесе жаралануларының салдары;

      бет нервісінің жарақаты салдарынан мимикалық бұлшықеттердің салдануы жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 23-тармақтың 2) тармақшасына функциясының шамалы бұзылуымен немесе функциясының бұзылуынсыз, шамалы қалдықты құбылыстарымен, кәсіби жұмыс қабілеттілігіне әсер етпейтін перифериялық нервілер мен өрімдердің зақымдану салдары жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 24-тармағы. Эпизодикалық және пароксизмалдық бұзылулар.

      Тармақ эпилепсия, бас сақинасы, бас ауруының басқа да синдромдары мен ұйқының бұзылуын көздейді.

      Бағандар бойынша талаптардың 24-тармақтың 1) тармақшасына:

      генерализденген және парциалды талулармен, психикалық эквиваленттермен немесе тұлғаның ерекшелік өзгеруімен сипатталатын бас миының созылмалы ауруы сияқты эпилепсия;

      бас сақинасының жиі (жылына 3 және одан көп рет) және ұзақ (тәулік және одан көп) сақина ұстамаларымен, медициналық құжаттармен және динамикалық қадағалаумен расталған, стационарлық жағдайда емделуді қажет ететін бас ауруының тұрақты синдромдары және ұйқының бұзылуы (диагнозды верификациялау үшін бас миының ангиограммасымен МРТ өту міндетті);

      пароксизмалды немесе эпилептоидты белсенділік және ЭЭГ-да өзгерістердің едәуір айқындығы жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 24-тармақтың 2) тармақшасына ұзақ өтетін және айқын клиникалық көріністерсіз бас сақинасының сирек (жылына 2 ретке дейін) ұстамалары жатады.

      Эпилепсияның немесе ОНЖ органикалық ауруының басқа белгілері болмаған кезде ЭЭГ-да алғашқы рет "үдемелі-баяу тербеліс" типіндегі пароксизмальды немесе эпилептоидтық белсенділік анықталған әскери қызметшілер 4 ай мерзімге әскери қызметтің басқа міндеттерін орындай отырып, ұшудан (ұшуға басшылық жасаудан) босатылады, одан әрі стационар жағдайында куәландырылады. ЭЭГ-да көрсетілген өзгерістердің тұрақтылығы кезінде куәландыру бағандар бойынша талаптардың 24-тармақтың 1) тармақшасы бойынша жүргізіледі.

      Эпилепсияға күмән бар ІІ-VII бағандар бойынша куәландырылатындар міндетті тәуліктік ЭЭГ мониторингімен, эпилептологтың кеңесімен стационарлық тексерілуге жатады. ЭЭГ-дағы эпилептоидты белсенділік эпилепсия диагнозын растайды, ал оның болмауы диагнозды жоққа шығармайды. Эпилепсияның расталған диагнозы ұшу жұмысына (ұшуға оқытып-үйретуге) жарамсыздығын анықтайды.

      Симптоматикалық эпилепсиясы бар әскери қызметшілерді куәландыру тырысу синдромының дамуына әкелген ауру бойынша бағандар бойынша талаптардың тиісті тармағына сәйкес жүргізіледі.

      Кандидаттар мен ұшқыш лауазымына тағайындау үшін іріктелетін әскери қызметшілерге пароксизмальды немесе эпилептоидтық белсенділікті уақтылы анықтау мақсатында міндетті түрде электроэнцефалография жүргізіледі.

      Бағандар бойынша талаптардың 25-тармағы. Жіті аурудан, созылмалы аурудың өршуінен, жарақаттан немесе хирургиялық емдеуден кейінгі орталық немесе перифериялық нерв жүйесінің уақытша функционалдық бұзылулары.

      Тармақ жіті аурудан, созылмалы аурудың өршуінен, интоксикациялық зақымданудан (психоактивті заттардан басқа), орталық немесе перифериялық нерв жүйесінің жарақатынан, сондай-ақ уақытша функционалдық бұзылулар болған кезде оларды хирургиялық емдеуден кейінгі жай-күйді көздейді.

      Стационарлық емдеу аяқталғаннан кейін қалдық өзгерістердің тұрақтылығын бағалау және кәсіби жұмыс қабілетін толық қалпына келтіру үшін кемінде бір ай мерзім қажет болған кезде науқастануы бойынша демалыс беріледі. Өзге жағдайларда 15 тәулікке дейінгі мерзімге әскери қызмет міндеттерін орындаудан толық босату немесе әскери қызметтің басқа міндеттерін орындай отырып, ұшудан босату беріледі.

7-тарау. Көз және оның қосалқы аппаратының аурулары

      Бағандар бойынша талаптардың 26-тармағы. Қабақтың, көз жасы жолының, көз ұясының, конъюнктиваның аурулары және жарақаттары мен күйіктерінің салдары.

      Тармақ туа біткен және жүре пайда болған (аурудың, жарақаттар мен күйіктердің салдарынан) қабақтың анатомиялық өзгерістерін немесе орналасу кемістіктерін, қабақтың, көз жасы жолының, көз ұясының және конъюнктиваның ауруларын көздейді. Ұшу жұмысына жарамдылығы туралы қорытынды анатомиялық өзгерістердің айқындылық дәрежесіне, аурудың (жарақат және күйік) өту ауырлығына, емдеу нәтижелеріне, көз функциясына байланысты шығарылады.

      Бағандар бойынша талаптардың 26-тармақтың 1) тармақшасы:

      көздің тітіркенуін тудыратын қабақтың қайырылып кетуі немесе кірпіктердің көз алмасы бағыты бойынша өсуін;

      конъюнктиваның созылмалы трахоматозды зақымдануын;

      көздің функциясын бұзатын қабақтың теріс айналуын;

      көз функциясы бұзылған кезде бір немесе екі көзде қабақтың бір-бірімен немесе көз алмасымен бірігуі;

      бір немесе екі көзде көру өрісін шектейтін кез келген этиологиялы жоғарғы қабақтың түсуін (птоз);

      жаралы блефаритті;

      кем дегенде бір көзде конъюнктиваның катаралды күйін ұстап тұратын қанат тәрізді плеваны (птеригиум);

      емізіктердің гипертрофиясы және шырыш асты тіндердің едәуір айқын инфильтрациясымен созылмалы, жиі (жылына кемінде 2 рет) қайталанатын конъюнктивитті;

      көз жасын бөлу функциясының айқын бұзылуымен болатын бір немесе екі көздегі көз жасы жолы ауруларының, олардың зақымдануларының немесе операциялық шаралардың салдарын көздейді.

      Бағандар бойынша талаптардың 26-тармақтың 2) тармақшасы:

      функциясын қалпына келтіре отырып, қабақты хирургиялық емдеудің салдарын;

      қабақтың шеттері мен конъюнктиваның созылмалы қабынуына байланысты емдеуден кейінгі тұрақты клиникалық нәтижесін;

      конъюнктива тарапынан катаральды көріністерсіз, пингвекула, шағын халазион және өршімейтін птеригиумді;

      көз жасы жолы ауруларының, олардың зақымдануларының немесе көз жасын бөлу функциясының шамалы бұзылуымен бір немесе екі көздегі операциялық шаралардың салдарын көздейді.

      Бағандар бойынша талаптардың 26-тармақтың 2) тармақшасы бойынша ұшу жұмысына рұқсат беру туралы қорытынды жақсы клиникалық нәтиже кезінде хирургиялық емдеу аяқталғаннан кейін кемінде 3 ай өткен соң шығарылады.

      Жекелеген қабыршақтары және қабақ шеттерінің шамалы гиперемиясымен қарапайым блефарит, бірлі-жарым фолликулалары бар фолликулалық конъюнктивит, қабақтың бұрыштарында және конъюнктивалық күмбездер аймағында конъюнктиваның барқыт тәрізділігі, шығу тегі трахоматозды емес конъюнктиваның жекелеген ұсақ беткі тыртықтары, сондай-ақ конъюнктиваның, қасаң қабықтың басқа өзгерістерінсіз және жыл бойы трахоматозды процестің қайталануынсыз шығу тегі трахоматозды конъюнктивасының тегіс тыртықтары, осы тармақты қолдану үшін негіз болып табылмайды.

      Бағандар бойынша талаптардың 27-тармағы. Склераның, қасаң қабықтың, мөлдір қабықтың, цилиарлық дененің, көз бұршағының, қан тамырлары қабатының, тор қабықтың, шыны тәрізді дененің, көз алмасының, көру нервісінің аурулары және жарақаттары мен күйіктерінің салдары.

      Тармақ склераның, қасаң қабықтың, мөлдір қабықтың, цилиарлық дененің, көз бұршағының, қан тамырлары қабатының, тор қабықтың, шыны тәрізді дененің, көз алмасының, көру нервісінің созылмалы ауруларын, сондай-ақ жарақаттар мен күйіктердің салдарын көздейді.

      Бағандар бойынша талаптардың 27-тармақтың 1) тармақшасы:

      кез келген этиологиядағы емдеудің тиімділігі аз кезінде склераның, қасаң қабықтың, қан тамырлары жолдарының, тор қабықтың созылмалы қайталанатын ауруларын;

      көру функциясының төмендеуімен көз бұршағының немесе шыны тәрізді дененің бұлдырлауының өршуін;

      көру функцияларының айқын бұзылуынмен көру нервісінің қабыну ауруларын, зақымдану салдарын;

      кез келген этиологиядағы көру өрісінің 10 градустан астам тарылуын;

      кез келген этиологиядағы орталық және парацентральды скотомаларды;

      көз функциясына байланысты емес тапеторетинальды абиотрофияларды;

      алып шығуға көрсеткіші жоқ немесе хирургиялық емдеудің тиімді болмауы кезінде көздің ішінде бөгде заттың болуын;

      көздің тор қабағының пигменттік дегенерациясын;

      түнгі көру қабілетінің тұрақты төмендеуін көздейді.

      Ақ түс үшін монокулярлық көру өрісінің минималды шекаралары: сыртта – 90 градус, іште – 55 градус, жоғарыдан – 55 градус, төменнен – 60 градус; 5-7 градустан аспайтын диапазонда жеке тербелістерді құрайды.

      Қараңғыға бейімделудің бұзылуымен (гемералопия) үйлескен пигментпен немесе онсыз тор қабағының пигменттік дегенерациясы ымыртта көруді зерттеудің бақылау әдістерін пайдалана отырып, сағаттық адаптометрияны екі мәрте орындаумен расталады.

      Бағандар бойынша талаптардың 27-тармақтың 2) тармақшасы:

      емдеуден оң нәтижесі және тұрақты ремиссиясы бар кезінде склераның, қасаң қабықтың, қан тамырлары жолдарының, тор қабықтың ауруларын;

      көру функцияларының шамалы бұзылуымен көз бұршағының шектеулі, үдемелі бұлдырауын;

      шалдыққан аурулардан кейін көру функциясы жақсы сақталған шыны тәрізді дененің бұлдырауын;

      көру функциясының бұзылуынсыз көздің қатерсіз жаңа ісіктерін операциялық емдеудің салдарын (емдеу аяқталғаннан кейін кемінде 3 ай өткен соң) көздейді.

      Көздің және оның қосалқыларының жаңа өскіндері бар болған кезде олардың сипатына қарай куәландыру бағандар бойынша талаптардың 7 немесе 8-тармақтарына сәйкес жүргізіледі.

      Торқабықтың дегенеративті-дистрофиялық өзгерістеріне байланысты торқабықтың лазерлік коагуляциясынан кейін ұшу жұмысына жіберу туралы мәселе көру функцияларының сақталу дәрежесін ескере отырып, операциядан кейін кемінде 1 ай өткен соң шешіледі. II-III бағандар бойынша куәландырылатындар ұшу жұмысына жарамсыз деп танылады. Жоғары маневрлі тікұшақтарды қоспағанда, V баған бойынша куәландырылатындар ұшу жұмысына жарамды деп танылады.

      Түнгі көру (қараңғыға бейімделу және ымыртты көру өткірлігі) міндетті түрде кандидаттарда, сондай-ақ куәландырылушыларда стационарлық куәландыру кезінде II-V бағандар бойынша зерттеледі. Зерттеу нәтижелері қолданылатын аспаптың нұсқаулығында көрсетілген тиісті көрсеткіштер бойынша бағаланады. Стационарда сәтсіз емделген жағдайда қайталанған сағаттық адаптометрия көмегімен белгіленген көз түбіндегі патологиялық өзгерістерсіз қараңғыға бейімделудің тұрақты айтарлықтай айқын төмендеуі тапеторетинальды абиотрофия ретінде бағаланады.

      Бағандар бойынша талаптардың 28-тармағы. Торқабықтың сыдырылуы және жыртылуы.

      Тармақ кез келген этиологияның бір немесе екі көзінде торқабықтың сыдырылуын (жыртылуын) көздейді.

      Бағандар бойынша талаптардың 29-тармағы. Глаукома.

      40 жасқа толған куәландырылушыларда жыл сайын көзішілік қысым өлшенеді. Көзішілік қысым кемінде бір көзде сынап бағанынан 25 миллиметр (бұдан әрі – сын.бағ. мм) жоғары, көзішілік қысым асимметриясы сын.бағ. 5 мм және одан жоғары анықталған кезде, сондай-ақ тексерілетін адамда глаукомаға күдік туғызатын шағымдар болған кезде жүктеме сынамаларын қолдана отырып, стационарлық тексеру жүргізіледі.

      Осы тармақ бойынша қайталанған глаукомасы бар әскери қызметшілер да куәландырылады.

      Бағандар бойынша талаптардың 30-тармағы. Көз бұлшықеттерінің аурулары, көздің бірге қозғалуының бұзылуы.

      Бағандар бойынша талаптардың 30-тармақтың 1) тармақшасы:

      көз алмасының қозғалатын бұлшықеттерінің салдануын немесе тұрақты парезін;

      10 градустан артық бірдей қылилықты;

      көз алмаларының айқын көрінген өздігінен пайда болатын тербелмелі қозғалыстарын;

      көз бұлшықеттерінің зақымдануымен болған көз ұясының жарақатынан кейінгі тұрақты диплопияны көздейді.

      Қандай да бір аурудың салдары болып табылатын диплопия кезінде қорытынды негізгі ауру бойынша шығарылады.

      Бағандар бойынша талаптардың 30-тармақтың 2) тармақшасы стационарлық жағдайда расталған бинокулярлық көрудің бұзылуынсыз 10 градустан аз қылилықты көздейді.

      Бинокулярлық көру бұзылған кезде кандидаттар ӘОО-ға түсуге жарамсыз, ал ұшу лауазымдарына тағайындау үшін іріктелетін әскери қызметшілер – ұшу жұмысына жарамсыз деп танылады.

      Көз алмасының шеткі қиығында көздің нистагмоидты қозғалыстары осы тармақты қолдану үшін негіз болып табылмайды. Нерв жүйесінің немесе ЛОР-ағзаларының зақымдану симптомы болып табылатын және көру өткірлігінің төмендеуімен қатар жүрмейтін нистагмда шешім негізгі ауру бойынша шығарылады.

      Бағандар бойынша талаптардың 31-тармағы. Рефракцияның бұзылуы.

      Рефракция бұзылу түрі мен дәрежесі скиаскопиямен және рефрактометриямен анықталады. Скиаскопия кезінде алынған деректер субъективті әдіспен (түзету әйнектерін таңдау арқылы) расталады.

      Осы тармақта көрсетілген рефракция аномалиясы кезінде жарамдылықты жеке бағалау көзделген жағдайда, көру өткірлігіне шешуші мән беріледі.

      Кандидаттарда рефракция циклоплегия жағдайында анықталады. Әскери қызметшілерге циклоплегия тек көрсеткіштер бойынша ғана жүргізіледі. Аккомодацияның түйілуіне күдік туған кезде рефракция циклоплегия жағдайында анықталады. Циклоплегияға ұшыраған әскери қызметшілер аккомодация қалпына келтірілгеннен кейін ғана ұшуға жіберіледі.

      Күрделі астигматизм кезінде қорытынды астигматизм дәрежесі бойынша емес, ең үлкен аметропияның меридианындағы рефракция мәні бойынша шығарылады.

      Егер әскери қызметшіде көру функциясы жақсы болса, рефракция ауытқуларының дәрежесі рұқсат етілген нормадан 0,5 диоптриядан аспаса, осы тармақты қолдануға негіз болмайды.

      Жақыннан көргіштігі, қарапайым астигматизм 0,5 диоптриядан жоғары емес немесе алысты көргіштігі 1,0 диоптриядан жоғары емес, көру өткірлігі әр көзге түзетусіз 1,0 болған кезде "Дені сау" диагнозы қойылады.

      Рефракциялық кератопластиканың, кератотомияның, лазерлік кератоэктомияның кез келген түрінен кейін кандидаттар мен курсанттар ұшуға оқытып-үйретуге жарамсыз, жойғыш, жойғыш-бомбалаушы авиацияның және жоғары маневрлі тікұшақтардың әскери қызметшілер ұшу жұмысына жарамсыз.

      IV-V бағандар бойынша куәландырылатын әскери қызметшілерге жақыннан көргіштігі 1,0 диоптриядан жоғары, анизометропия, жанаспалы линзалар жақпаушылығы болған кезде, көзге лазерлік түзету жүргізуге жол беріледі. Көзді лазерлік түзетуден кейін ұшу жұмысына жіберу туралы мәселе көру функцияларының сақталу дәрежесін ескере отырып, операциядан кейін кемінде 3 ай өткен соң шешіледі.

      Бағандар бойынша талаптардың 32-тармағы. Аккомодацияның бұзылуы.

      Аккомодацияның тұрақты түйілуі бар әскери қызметшілер стационарлық тексеруге жіберіледі. Аккомодацияның түйілуі нерв жүйесінің, ішкі мүшелердің ауруларына байланысты болған кезде қорытынды негізгі ауру бойынша шығарылады.

      Аккомодацияның жасына қарай өзгеруі туралы (пресбиопияның) анық көрудің жақын нүктесінің орналасуы бойынша бағаланады. Зерттеу монокулярлы түрде жүргізіледі.

      Жасы 40-тан асқан, сондай-ақ жасына қарамастан 1,5 диоптрий және одан жоғары алысты көргіштігімен әскери қызметшілерге Сивцев кестесі бойынша жақыннан көру өткірлігі зерттеледі.

      ІІ-ІІІ бағандар бойынша куәландырылатындар 0,2-ден төмен бинокулярлық жақын көру өткірлігі кезінде түзетусіз пресбиопия дәрежесіне қарамастан 3) тармақша бойынша ұшу жұмысына жарамсыз. IV-V бағандар бойынша куәландырылатындар 3) тармақша бойынша екінші ұшқыш болған кезде ұшақтарда (тікұшақтарда) түзетуші көзілдірікпен немесе жанаспалы линзалармен ұшу жұмысына жарамды.

      II-III бағандар бойынша куәландырылатындар 4) тармақша бойынша екінші ұшқыш болған кезде екіжақты басқарылатын ұшақтарда арнайы керек-жарақты пайдалануға кедергі келтірмейтін түзетуші көзілдірікпен жарамды.

      IV-V бағандар бойынша куәландырылатындар 4) тармақша бойынша ұшу аппараттарының меңгерілген типтерінде түзетуші көзілдірікпен немесе жанаспалы линзалармен ұшу жұмысына жарамды.

      Алысты көргіштік кезінде пресбиопияның рұқсат етілген дәрежесі рефракция диоптрияларының санына қарай азаяды. Жақыннан көргіштік кезінде пресбиопияның рұқсат етілген дәрежесі рефракция диоптрияларының санына қарай артады.

      Бағандар бойынша талаптардың 33-тармағы. Көру өткірлігінің төмендеуі.

      Алыстан көру өткірлігі монокулярлы және бинокулярлы түрде анықталады. Бұл ретте І-V бағандар бойынша куәландырылушыларда көру өткірлігі түзетусіз, ал VI-VII бағандар бойынша куәландырылушыларда түзетумен ескеріледі. Көру өткірлігін диагностикалау қиын болған жағдайда зерттеу үшін бақылау әдістері қолданылады.

      Көру өткірлігі 0,7-ден 1,0-ге дейінгі Головин-Сивцев кестесінің қатарлары үшін бір қатарда бір белгіден артық емес қате болса, көру өткірлігі толық болып саналады. III-V бағандар бойынша куәландырылатын әскери қызметшілер рефракция ауытқулары салдарынан көру өткірлігі төмендеген кезде ұшуларға түзетуші көзілдіріктерде немесе жанаспалы линзаларда жіберіледі. Бұл ретте қорытынды бағандар бойынша талаптардың 33-тармақтың 2) тармақшасы бойынша әр көзге 1,0-ден төмен емес түзетумен жақсы жағымдылығы, диплопия, көздің тітіркенуі, көру өткірлігі болмаған кезде шығарылады. Бұл ретте ұшқыштар мен штурмандардағы сфералық түзетуші шынының күші + 2,0 диоптрийден, ал цилиндрлік күші + 1,0 диоптрийден аспайды. Ұшу экипаждарының басқа мүшелері + 3,0 диоптриядан аспайтын күшпен түзетуші көзілдірікпен немесе көру өткірлігі 0,7 бинокулярлық төмен емес жанаспалы линзаларда жіберіледі.

      Әуе кемесінің бортында ұшу тапсырмаларын орындауға қатысатын әскери қызметшілер, сондай-ақ ұшу жетекшілері кез келген шынысы, оның ішінде құрастырылған, сондай-ақ жанаспалы линзалары бар түзетуші көзілдірікпен кәсіптік қызметті орындауға жіберіледі. Жанаспалы линзаларды пайдаланатын әскери қызметшілерге өзімен бірге қосалқы көзілдірік жиынтығы болуы тағайындалады.

      Кез келген түрдегі астигматизмді түзету барлық меридиандар бойынша цилиндрлік немесе аралас шынылармен жүргізіледі. Бұл ретте куәландырылушылардың осы санатында түзетілген бинокулярлық көру өткірлігі 0,8-ден төмен емес.

      Бағандар бойынша талаптардың 34-тармағы. Түсті көру аномалиясы.

      Түсті сезінудің төмендеу түрлері мен дәрежелерін диагностикалау кезінде медициналық практикада қолдануға рұқсат етілген түсті көруді зерттеуге арналған шекті кестелерге арналған әдістемелік нұсқауларды басшылыққа алған жөн. Түсті сезінудің бұзылуы I, II, III дәрежелі түс әлсіздігі түрінде, тиісінше қызыл (протодефицит), жасыл (дейтодефицит) және көк (тритодефицит) немесе үш түсті қабылдағыштың біріне дихромазия түрінде көрінеді: протанопия (қызыл түске соқырлық), дейтеранопия (жасыл түске соқырлық), тританопия (көк түске соқырлық). Анықталған түсті сезінудің бұзылуы осы талаптарға 3-қосымшасына сәйкес түсті көруді зерттеу үшін шекті кестелер бойынша бағаланады.

      Кестелерде көрсетілген әдістемеге сәйкес Е.Б. Рабкиннің полихроматикалық кестелерін қолдана отырып, түстерді ажырату күйін диагностикалауға рұқсат етіледі.

      Диагностикадағы күрделі ұшу жұмысына жарамдылық туралы қорытындылар аномалоскоптағы зерттеу негізінде шығарылады.

      Бағандар бойынша талаптардың 35-тармағы. Жіті аурудан, созылмалы аурудың өршуінен, жарақаттан немесе хирургиялық емдеуден кейінгі көру мүшесінің уақытша функционалдық бұзылулары.

      Науқастануы бойынша демалыс беру туралы қорытынды әскери қызмет міндеттерін орындау қабілетін толық қалпына келтіру үшін кемінде бір ай мерзім талап етілетін кезде шығарылады.

      Ұшудан босату туралы қорытынды ол аяқталғаннан кейін әскери қызметшілердің кәсіби жұмыс қабілетін қалпына келтіру болжанғанда шығарылады.

8-тарау. Құлақ және емізік тәрізді өскінінің аурулары

      Бағандар бойынша талаптардың 36-тармағы. Сыртқы құлақ аурулары.

      Осы тармаққа:

      сыртқы есту жолының және құлақ қалқанының экземасы;

      созылмалы диффузды сыртқы отит;

      микоздар кезінде сыртқы отит;

      жүре пайда болған есту жолдарының тарылуы;

      сыртқы есту жолдарының экзостоздары;

      құлақтың туа біткен аномалиясы (даму кемістіктері) және басқа да сыртқы құлақ аурулары жатады.

      Сыртқы есту жолының және құлақ қалқанының экземасы, микоздар кезінде сыртқы отит диагнозы дерматолог-дәрігермен бірге белгіленеді.

      Бағандар бойынша талаптардың 37-тармағы. Ортаңғы құлақтың және емізік тәрізді өскінінің аурулары.

      Бағандар бойынша талаптардың 37-тармақтың 1) тармақшасы:

      жиі өршитін (жылына 2 және одан көп рет) созылмалы іріңді орташа отитті (бір жақты немесе екі жақты);

      асқынулармен (полиптермен, түйіршіктермен, барабан қуысы қабырғаларының кариесімен) бірге болатын созылмалы іріңді орташа отитті (бір жақты немесе екі жақты);

      ортаңғы құлаққа радикалды операциядан кейінгі операциялық қуыстың толық емес эпидермизациясы болған жағдайды көздейді.

      Тұрақты және толық эпидермизация және есту функциясының сақталуы кезінде (сыбырлап сөйлеу 1 метрден астам қашықтықта қабылданады) жарамдылықты бағалау бағандар бойынша талаптардың 37-тармақтың 2) тармақшасы бойынша және 39-тармақ бойынша жүргізіледі.

      Оторрея қайта пайда болған кезде әскери қызметшілер стационар жағдайында тексерілуге, емделуге және куәландыруға жіберіледі.

      Бағандар бойынша талаптардың 37-тармақтың 2) тармақшасына 1) тармақшада көрсетілген асқынулармен бірге жүрмейтін сирек (жылына 2 реттен аз) өршуі бар созылмалы іріңді біржақты отит жатады. Әскери қызметшілер кемінде 3 айда 1 рет оториноларингологта динамикалық бақылауға жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 37-тармақтың 3) тармақшасына:

      естудің шамалы бұзылуы және барофункция кезінде ортаңғы құлақтың созылмалы іріңсіз қабынуы;

      дабыл жарғағының құрғақ перфорациясы;

      дабыл жарғағының тыртықты өзгерістері немесе ізбестену ошақтары;

      дабыл қуысындағы бірігулер жатады.

      Дабыл жарғағының тұрақты құрғақ перфорациясы деп 12 және одан да көп ай бойы ортаңғы құлақтың қабынуы болмаған кезде дабыл жарғағы перфорациясының болуын түсіну қажет.

      Бұрынғы перфорациялар орнында жұқарусыз шағын тыртықтар және дабыл жарғағының ізбестенбеуі, оның жақсы қозғалғыштығы, жақсы естуі және барофункция бұзылмауы осы тармақты қолдану үшін негіз болмайды.

      Дабыл жарғағының құрғақ перфорациясы анықталған ІІ-VI бағандар бойынша куәландырылатындар адгезивтік отит толық аудиометриялық және рентгенологиялық зерттеулер жүргізілетін стационарлық жағдайларда тексеруге және куәландыруға жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 38-тармағы. Құлақ пен мұрын маңындағы қуыс барофункциясының бұзылуы.

      Отоманометриядан басқа, құлақтың барофункциясы бұзылуының тұрақтылығы мен айқындылығы барокамерадағы зерттеумен расталады. Барокамерада зерттеу кезінде пайда болатын құлақ барофункциясының тұрақты және елеулі айқын көрінген бұзылуы (оған қан құйылумен немесе құлақ қуысында сұйықтықтың жиналуымен дабыл жарғағының толық гиперемиясы) I-VI бағандар бойынша жарамсыз деп тану үшін негіз болып табылады. Осындай шешім дабыл жарғағының ауырсыну сезімдері мен жергілікті реакциялар емес, кәдімгі ұшу жағдайында немесе барокамерадағы сынақтан кейін ауа қысымының өзгеруі әсер еткеннен кейін әр уақытта пайда болатын ұзақ есту бұзылыстары (бір тәуліктен астам) бірінші орынға шыққан кезде шығарылады. Барокамерада барометрлік қысымға төзімділігін сынағанға дейін және одан кейін есту функциясының жай-күйін зерттеу (аудиометрия – көрсеткіштер бойынша) жүргізіледі.

      Құлақтың ауырсынуымен немесе бітелуімен бірге жүретін ортаңғы құлақ қуысына қан құйылусыз немесе сұйықтықтың жиналуынсыз, дабыл жарғағының толық гиперемиясының болуы, сондай-ақ барокамерада сынақтан кейін бір тәулік ішінде жоғалып кететін орташа естудің бұзылуы құлақ барофункциясының шамалы айқын көрінген бұзылуы ретінде бағаланады.

      Құлақ барофункциясының жай-күйін бағалау құлақ манометриясының нәтижелерін ЛОР-эндоскопия, акуметрия деректерімен және барокамерадағы барометрлік қысымның өзгеруіне төзімділігін сынау нәтижелерімен салыстыру арқылы жүргізіледі.

      Қалыпты отоскопиялық картинада және жақсы есту жағдайларында құлақтың манометрлік сынамалары (оның ішінде Полицер бойынша құлақты үрлеу) евстахий түтігі өткізгіштігінің бұзылуы анықталғанда, мұрын шырышты қабығының анемизациялануынан кейін қайта зерттеу көрсетіледі. Кандидаттарда барокамералық сынақтардан кейін дабыл жарғағының жеңіл гиперемиясы немесе отоманометрияның жақсы деректері болған және ЛОР-ағзаларының басқа да патологиясының болмауы кезінде балғашық сабының жүрісімен тамырлардың инъекциясы кезінде ӘОО-ға түсу үшін кедергі болып табылмайды.

      Мұрын маңындағы қуысы барофункциясының бұзылуы шағымдар, мұрын қуысының жай-күйі, барокамерада барометрлік қысымның өзгеруіне төзімділігін сынау, барокамерада сынағанға дейін және одан кейін мұрын маңындағы қуыстарды рентгенография немесе ультрадыбыстық зерттеу нәтижелері негізінде анықталады.

      Бағандар бойынша талаптардың 39-тармағы. Естудің төмендеуі.

      Естудің төмендеуі анықталған кезде қайта сыбырлап және ауызекі сөйлеуді, камертондық және аудиометриялық зерттеулерді, көрсеткіштер бойынша компьютерлік аудиометрияны зерттеу қажет.

      Естудің, әсіресе сөздердің бас тобына төмендеуінің тұрақтылығына күмәнданған кезде, құлақты Полицер арқылы немесе есту түтіктерін катетеризациялау арқылы үрлеу қолданылады.

      Қорытынды шығару кезінде олардың сөздердің бас немесе дискантты тобына жататындығына қарамастан, естудің нашар көрсеткіштері негізге алынады. Есту функциясын бағалау үшін тональды аудиометриядан алынған мәліметтер үлкен маңызы бар, бұл естудің төмендеу дәрежесін дәл бағалауға және осылайша есту патологиясының динамикасын бақылауға мүмкіндік береді.

      Тоналды аудиометрия деректері бойынша сөйлеу жиілігі аймағын қабылдау аясындағы есту сезімталдығының өзгеруі (500, 1000, 2000 герц) сөйлеуді қабылдау жағдайын көрсетеді, яғни есту өткірлігін сипаттайды. Тоналды аудиометрия деректері бойынша есту функциясының жай-күйін бағалау сөйлеу жиіліктерінде (500, 1000 және 2000 герц) және 4000 герц жиілігінде естудің орташа арифметикалық жоғалту көрсеткішінің шамасы бойынша жүргізіледі.

      Әскери қызметшілерінде естудің бұзылуын сараптау кезіндегі маңызды өлшемшарт ұшуда радиосигналдардың естілуі болып табылады, бұл жекеше бағалауды қолдану кезінде ескеріледі.

      Естуі төмендеген куәландырылушыларда сөйлеу аудиометриясы кезінде әрбір құлаққа 70 децибел және одан да көп дауыс қаттылығы деңгейінде (оның қарқындылығы 70 децибелден аз болған кезде сөйлеу айқындылығы нормасының 100%-і түсінікті болған кезде) сөйлеу айқындылығының 100%-ін алу мүмкін болмаған жағдайда жарамдылық туралы мәселе есту функциясын зерттеу деректерінің, ұшу кезінде радиоалмасуды жүргізу туралы мәліметтердің жиынтығы бойынша жеке шешіледі.

      Кереңдік үдеген кезде барлық бағандар бойынша ұшу жұмысына жарамсыздық туралы қорытынды шығарылады.

      Есту функциясы төмендеген әскери қызметшілері жылына 1 рет міндетті аудиометриямен оториноларингологта (3 айда 1 реттен сиретпей), ал нейросенсорлық немесе сенсоневралдық естудің бұзылуы бар әскери қызметшілер жылына 2 рет динамикалық бақылауға жатады.

      Егер сөздердің бас және дискантты топтарына сыбырлап сөйлеу әрбір құлаққа кемінде 6 метр қашықтықта қабылданса, кандидаттар жарамды деп танылады.

      Отосклерозы бар немесе отосклероз себебі бойынша естуді қалпына келтіру операциясы жасалған куәландырылушылар барлық бағандар бойынша жарамсыз деп танылады.

      Кандидаттар мен ұшқыш лауазымына тағайындау үшін іріктелетін әскери қызметшілерге міндетті түрде тоналды аудиометрия жүргізіледі.

      Бағандар бойынша талаптардың 40-тармағы. Вестибулярлық функцияның бұзылуы.

      Тармақ вестибулярлық аппараттың Кориолис үдеуінің кумулятивті әсеріне төмен тұрақтылығын көздейді.

      Әскери қызметшілеріндегі вестибулярлық (статокинетикалық) тұрақтылық вестибулометрия (айналатын креслода зерттеу) нәтижелері бойынша Кориолис үдеуінің үздіксіз кумуляциясы (бұдан әрі – КҮҮсК) немесе Кориолис үдеуінің үзік кумуляциясы (бұдан әрі – КҮҮК) әдісімен анықталады. Вестибулометрия күніне 1 рет күннің бірінші жартысында тамақ ішкеннен кейін кемінде 2 сағат өткен соң жүргізіледі. Сынақ күні зерттелетін адам басқа әсерлерге (оның ішінде барокамерада, центрифугада) ұшырамайды. Вестибулометрия кезінде вестибулалық-соматикалық реакциялар (қорғаныш қимылдары) және вестибулалық-вегетативті реакциялар бағаланады. Айқын көрінген вестибулалық-вегетативті реакциялар болмаған жағдайда, тіпті ІІ дәрежелі қорғаныш қозғалыстары осы тармақты қолдану үшін негіз болып табылмайды. Вестибулометрия нәтижелері невропатологпен бірге бағаланады.

      Шалдыққан аурулардан (оның ішінде гастрит, холецистит, тамақтан улану, жіті респираторлық аурулар) және бассүйек-ми жарақаттарынан кейінгі вестибулярлық тұрақсыздық анықталған әскери қызметшілер стационарлық тексеруге жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 40-тармақтың 1) тармақшасы:

      ұшуда көрінетін, вестибулярлық жаттығуға көнбейтін, тұрақты, елеулі немесе орташа айқын көрінген вестибулалық-вегетативті бұзылуларды;

      Меньер ауруының симптомдарымен қатар жүретін вестибулалық-вегетативті бұзылуларды көздейді.

      Бағандар бойынша талаптардың 40-тармақтың 2) тармақшасы ұшуда компенсацияланған (байқалмайтын) шамалы айқын көрінген вестибулалық-вегетативті бұзылуларды көздейді.

      Вестибулометрия кезінде, ұшуға жақсы төзімді және денсаулық жағдайында қандай да бір ауытқулар болмаған кезде әскери қызметшілерінде анықталатын шамалы бозару, шағын гипергидроз түріндегі, шамалы айқын көрінген вестибулалық-вегетативті реакциялар диагноз қою үшін негіз болып табылмайды. Әскери қызметшілерінде тек жолаушы ретінде ұшу немесе стендтік сынақтар кезінде шайқалу пайда болған кезде куәландырылатындар 2) тармақша бойынша ұшуға жақсы төзімділік кезінде ұшу жұмысына жеке баға беру тәртібінде (кәсіби қызметті көрсететін сипаттамалардың деректерін ескере отырып) жарамды деп танылады. Вестибулометрлік зерттеулерге вестибулалық-вегетативтік реакциялардың тұрақсыздығы кезінде (куәландырылушыда жүйелі бақылау кезінде күші бойынша әртүрлі вегетативті бұзылулар анықталады) стационарлық жағдайларда тексеру жүргізіледі.

      Кандидаттар мен ұшқыш лауазымына тағайындау үшін іріктелетін әскери қызметшілерге вестибулометрия 3 минут ішінде КҮҮсК әдісімен немесе КҮҮК әдісімен 2 минут ішінде жүргізіледі. Айқын көрінген вестибулалық-вегетативті реакцияларды алған кезде (күрт бозару, көп терлеу, көп саливация, жүрек айну, лоқсу немесе құсу) сынақ күнтізбелік 1-2 күннен кейін қайта жүргізіледі. Вестибулярлық аппараттың Кориолис үдеулерінің кумулятивтік әсеріне төмен тұрақтылығы қайта анықталған кезде зерттелушілер вестибулярлық тітіркенулерге тұрақсыз болып саналады және жарамсыз деп танылады.

      Әскери қызметшілер мен курсанттарға вестибулометрия 2 минут ішінде КҮҮсК әдісімен немесе 1 минут ішінде КҮҮК әдісімен жүргізіледі. Теңіз авиациясының әскери қызметшілерге ұшақтар мен тікұшақтарға іріктеу кезінде вестибулярлық төзімділікті екі әдіспен (КҮҮсК – 3 минут, КҮҮК – 2 минут) айқындау жүргізіледі. Зерттеулер арасындағы аралық – күнтізбелік 1 күн.

      Бағандар бойынша талаптардың 41-тармағы. Жіті аурудан, созылмалы аурудың өршуінен, жарақатынан немесе хирургиялық емдеуден кейінгі құлақтың және емізік тәрізді өскінінің уақытша функционалдық бұзылулары.

      Ортаңғы құлақтағы радикалды операциялардан кейін әскери қызметшілерге науқастануы бойынша демалыс беріледі.

      Ұшу жұмысына қайта куәландыру жүргізілген операциядан кейін кемінде 12 ай өткен соң жүргізіледі. Осы мерзім өткеннен соң операциядан кейінгі қуыстың толық эпидермизациясы кезінде қорытынды бағандар бойынша талаптардың 37-тармағы бойынша шығарылады.

9-тарау. Қан айналымы жүйесінің аурулары

      Қан айналымы жүйесінің аурулары кезінде жүрек жеткіліксіздігі Нью-Йорк жүрек ассоциациясының жіктемесіне (NYHA, 1964 ж.) сәйкес функционалдық сыныптар (бұдан әрі – ФС) бойынша бағаланады.

      Бағандар бойынша талаптардың 42-тармағы. Жүректің созылмалы қабыну ревматикалық, ревматикалық емес аурулары, кардиомиопатия, жүректің дегенеративтік және дистрофиялық зақымданулары.

      Жүректің митралды және (немесе) басқа қақпақшаларының (дәнекер тін дисплазиясының көрінісі ретінде) бірінші пролапсы кезінде азаматтарды медициналық куәландыру бағандар бойынша талаптардың 78-тармағы бойынша, ал жүректің митралды және (немесе) басқа қақпақшаларының екінші пролапсы кезінде (жүректің ишемиялық ауруы, миокардит, кардиомиопатия, жарақаттануы және басқа да аурулар кезінде қалыптасатын) осы тармақ бойынша жүргізіледі.

      Бағандар бойынша талаптардың 42-тармақтың 1) тармақшасы:

      NYHA классификациясы бойынша I-IV ФС жүрек жеткіліксіздігі бар жүрек ауруларын;

      клиникалық түріне қарамастан, жүректің ишемиялық ауруын;

      ревматизм және жүректің ревматикалық (ревматикалық перикардит және миокардит; митралды, қолқа және басқа қақпақшалардың ревматикалық кемістіктері) ауруларын;

      жалпы қан айналым жағдайына қарамастан, жүректің жүре пайда болған кемістіктерін;

      кардиомиопатияның әртүрлі түрлерін;

      жалпы қан айналымының жеткіліксіздігімен немесе жүрек ырғағының және (немесе) өткізгіштігінің тұрақты бұзылуының болуымен, шалдыққан миокардиттердің, перикард пен эндокард ауруларының бұрынғы нәтижелерін;

      жүрек ырғағының және өткізгіштігінің бұзылуы: кез келген түрдегі және нысандағы экстрасистолия (сирек бірлі-жарымды қоспағанда), пароксизмальды тахикардияның барлық түрлері, жүрекшелердің жыпылықтауы мен дірілдеуі, қарыншалардың жыпылықтауы мен дірілдеуі, синусты түйін әлсіздігі синдромы; синоатриалды блокада, жүрекшеішілік блокада, 1, 2 және 3-дәрежелі атриовентрикулярлық блокадалар (1-дәрежелі функционалдық немесе вагустық атриовентрикулярлық блокададан басқа), Гис будасы сол аяқшасының толық блокадасы, Гис будасы сол аяқшасы артқы сабағының блокадасы, бифасцикулярлық блокадалардың барлық түрлері, трифасцикулярлық блокадаларды;

      жүрекішілік гемодинамиканың бұзылуымен немесе бұзылуынсыз II және одан жоғары дәрежелі митралды және басқа да жүрек қақпақшаларының пролапсын;

      І және одан жоғары дәрежелі регургитациямен І дәрежелі (3-тен 5,9 мм-ге дейін) митралды немесе жүректің басқа қақпақшаларының пролапсын;

      тұрақты сипаттағы Q-T ұзартылған аралықтың синдромын;

      операциялық араласулардың салдары: коронарлық шунттау, стенттеу, жүректің қақпақшалы немесе септалды аппаратына операция жасау, ырғақтың жасанды жүргізушіні импланттау; автоматты дефибрилляция жүйесін импланттау және басқа араласуларды көздейді.

      Гис будасының оң аяқшасын немесе сол аяқшасының алдыңғы сабағын толық блокадалау кезінде ІІ-ІІІ бағандар бойынша куәландырылатын әскери қызметшілер ұшу жұмысына жарамсыз, ал IV-VI бағандар бойынша жеке жақындау тәртібімен бағандар бойынша талаптардың 42-тармақтың 2) тармақшасы бойынша жіберіледі.

      Жүректің ишемиялық ауруының болуы міндетті түрде зерттеудің аспаптық әдістерімен расталады (міндетті түрде – тыныштықта және жүктеме сынамаларымен электрокардиография, эхокардиография (бұдан әрі – ЭхоКГ), ЭКГ тәуліктік мониторлау; қосымша – стресс-ЭхоКГ, коронарография, коронарлық артериялардың КТ, МРТ, позитронды-эмиссиялық томография, бір фотонды эмиссиялық КТ, миокардтың перфузиялық сцинтиграфиясы, өңештің электрокардиостимуляциясы және басқа да зерттеулер).

      Жүректің ишемиялық ауруы диагнозы үшін оң ЭКГ-тестінің дене жүктемесімен және жүктемелік сцинтиграфия кезінде анықталған жергілікті миокард ишемиясының үйлесуі немесе аортокоронарография кезінде жүректің коронарлық артерияларының бірінің 50 пайыздан астам стеноздалуы немесе 2 артерияның 30 пайыздан астам стеноздалуы жеткілікті негіз болып табылады.

      Бағандар бойынша талаптардың 42-тармақтың 2) тармақшасы:

      қолқа, оның бұратын тармақтары мен жүректің коронарлық артериялары атеросклерозының бастапқы белгілерін;

      жүрекішілік гемодинамиканың бұзылуынсыз І дәрежелі (3-тен 5,9 мм-ге дейін) митралды және басқа да жүрек қақпақшаларының пролапсын;

      шалдыққан миокардтың инфекциялық-қабыну немесе метаболикалық аурулары салдарынан шектеулі миокардиосклерозды (миокардит, миокардтың ошақтық дистрофиясы), жүрек-қан тамырлары жүйесінің жақсы функционалдық қабілеті кезінде миокардиодистрофияны көздейді.

      Жүректің өткізгіш жүйесінің аномалиясына немесе басқа да аритмиялар бойынша қосымша жолдардың абляциясына (радиожиілік және басқа абляциялар) шалдыққан әскери қызметшілерге стационарлық жағдайларда қайта куәландыру абляциядан кейін кемінде 3 ай өткен соң жүргізіледі. Электрофизиологиялық зерттеулер нәтижелері бойынша аритмияның қайталануы болмаған кезде ІІ-ІІІ бағандар бойынша куәландырылатындар ұшу жұмысына жарамсыз, ІV-V бағандар бойынша – екінші ұшқыш болған жағдайда екіжақты басқарылатын ұшақтарда жарамды. Абляциядан кейінгі алдағы 2 жылда осы әскери қызметшілерге медициналық куәландыру стационарлық жағдайда жүргізіледі.

      Жүректің қабыну аурулары бойынша емдеуден өткен әскери қызметшілер емдеу аяқталғаннан кейін кемінде 3 ай өткен соң қайта куәландырылады.

      1-дәрежелі функционалдық (вагусты) атриовентрикулярлық блокада, Гис будасының оң аяқшасының толық емес блокадасы осы тармақты қолдану үшін негіз болып табылмайды, ӘОО-ға түсуге кедергі келтірмейді.

      Бағандар бойынша талаптардың 43-тармағы. Артериялық гипертензия.

      Бағандар бойынша талаптардың 43-тармақтың 1) тармақшасына:

      артериялық гипертензияның жылдам үдемелі (қатерлі) түрі;

      3-дәрежелі артериялық гипертензия;

      2-дәрежелі артериялық гипертензия;

      1-дәрежелі артериялық гипертензия, 3-4-қатер (гипертензиямен жанама 3-тен астам негізгі қатер факторлары немесе ағзалардың зақымдануы болған кезде – 3-қатер; жүрек-қантамыр аурулары болған кезде – 4-қатер) жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 43-тармақтың 2) тармақшасы ағза-нысаналардың зақымдануы, гипотензивті заттарды қабылдамай, қысқа мерзімді демалудан кейін өздігінен қалыпқа келуге бейім біріктірілген клиникалық жай-күйдің болмауы 1 дәрежелі артериялық гипертензияны, 1-2-қатер, көздейді. 1-дәрежелі артериялық гипертензиясы бар әскери қызметшілерді ұшақтардың жаңа түрлеріне қайта оқытып-үйрету мақсатқа сәйкес болмайды.

      Артериялық гипертензияның дәрежесі артериялық қысымның, оның ішінде артериялық қысымды қайта тәуліктік мониторингтеу нәтижелерімен расталған мынадай көрсеткіштермен сипатталады:

      1-дәреже – тыныштықта систолалық қан қысымы сын.бағ. 140-159 мм, диастолалық қан қысымы 90-99 сын.бағ. мм;

      2-дәреже – тыныштықта систолалық қан қысымы сын.бағ. 160-179 мм, диастолалық қан қысымы сын.бағ. 100-109 мм;

      3-дәреже – тыныштықта систолалық қан қысымы сын.бағ. 180 мм және одан жоғары, диастолалық қан қысымы сын.бағ. 110 мм және одан жоғары.

      Систолалық қан қысымы мен диастолалық қан қысымының мәні әртүрлі санаттарға кірсе, артериялық қысымның жоғары көрсеткіштері бойынша артериялық гипертензияның дәрежесі қойылады.

      Симптоматикалық артериялық гипертензиясы бар әскери қызметшілер негізгі ауруы бойынша куәландырылады.

      Вегетативті-қантамырлы бұзылулардың болуымен тығыз байланысты жоғарылаған артериялық қысым синдромы болған кезде (қолбасының гипергидрозы, "қызыл" тұрақты дермографизм, дене қалпы өзгерген кезде пульстің және артериялық қысымның құбылмалылығы және басқа вегетативті-қантамырлы реакциялар) куәландыру бағандар бойынша талаптардың 44-тармағы бойынша жүргізіледі.

      Бағандар бойынша талаптардың 44-тармағы. Жүректің және жүрек-қантамыр жүйесінің соматоформдық вегетативті дисфункциясы.

      Соматоформдық вегетативті дисфункция артериялық қысымның жеткіліксіздігімен және (немесе) жүрек ырғағының қандай да бір тітіркендіргіштерге бұзылуымен болатын вегетативті-қантамырлы бұзылулар синдромымен сипатталады.

      Бағандар бойынша талаптардың 44-тармақтың 1) тармақшасына соматоформдық вегетативті дисфункция:

      гипертензиялық типті – тұрақты шағымдары бар, емдеуге келмейтін және жұмысқа қабілеттілігін төмендететін, тұрақты елеулі немесе орташа айқын көрінген вегетативті-қантамырлы бұзылулар болған кездегі артериялық қысымның тұрақсыздығы;

      гипотензивті типті – тұрақты шағымдары бар, емдеуге келмейтін және жұмыс қабілеттілігін төмендететін, тыныштықта артериялық қысымның тұрақты бекітілуімен: систолалық сын.бағ. 100 мм төмен, диастолалық сын.бағ. 60 мм төмен, тұрақты немесе орташа айқын көрінген вегетативті-қантамырлы бұзылулар;

      кардиологиялық типті – тұрақты кардиалгия болған кезде айтарлықтай немесе орташа айқын вегетативті-қантамырлы бұзылуларымен, жүрек ырғағы мен өткізгіштігінің тұрақты бұзылуларымен қатар жүретін типтер жатады.

      Жүрек ырғағының тұрақты бұзылуына аритмияға қарсы емді талап ететін және емдеуді тоқтатқаннан кейін қайта басталатын немесе емдеуге рефрактерлік аритмиялар жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 44-тармақтың 2) тармақшасына шамалы айқын көрінген, оның ішінде еңбек қабілеттілігін төмендетпейтін бұзылулары бар жүрек ырғағының және өткізгіштігінің өтпелі бұзылулары бар кез келген түрдегі соматоформдық вегетативті дисфункция жатады.

      Жүрек ырғағының өтпелі бұзылуы анықталған кезде ұшу жұмысына жарамдылығын анықтау ЭКГ-ны тәуліктік мониторлау нәтижелері бойынша жүргізіледі.

      Вегетативті-қантамырлы бұзылуларсыз тыныштықта сирек бірлі-жарымды қарыншаүсті экстрасистолдар (ЭКГ тәуліктік мониторлау деректері бойынша сағатына 1-5 және/немесе 24 сағат ішінде 100-ден кем), функционалдық сипаттағы синустық аритмия осы тармақты қолдану үшін негіз болып табылмайды, ӘОО-ға түсуге кедергі келтірмейді.

      Тыныштықта артериялық қысым қайта көтерілген кезде: систолалық сын.бағ. 130 мм жоғары, диастолалық сын.бағ. 80 мм жоғары немесе тыныштықта артериялық қысымның тұрақты төмендеуімен: систолалық сын.бағ. 105 мм төмен, диастолалық сын.бағ. 60 мм төмен, Кандидаттар ӘОО-ға түсуге жарамсыз, ал ұшқыш лауазымына тағайындау үшін іріктелетін әскери қызметшілер – ұшу жұмысына жарамсыз деп танылады.

      Бағандар бойынша талаптардың 45-тармағы. Қолқаның, магистральдық және перифериялық артериялар мен көктамырлардың, лимфа тамырларының аурулары мен зақымдану салдары.

      Бағандар бойынша талаптардың 45-тармақтың 1) тармақшасына:

      магистральды тамырлардың артериялық және артериялы-көктамырлық аневризмалары;

      қан айналымының ауырлық дәрежесіне және жағдайына қарамастан аяқ қан тамырларының бітелген эндартерииті, тромбангииті, аортоартерииті және атеросклерозы;

      кез келген дәрежедегі және (немесе) функциядағы қан айналымының бұзылуымен аяқтың тромбоздан кейінгі және варикозды аурулары;

      ІІ және ІІІ сатыдағы ангиотрофоневроздар;

      I-III дәрежелі лимфостаз;

      II-III дәрежелі шәует бауы көктамырларының варикозды кеңеюі;

      аурудың этиологиясы мен клиникалық байқалуына қарамастан, өңеш көктамырларының варикозды кеңеюі;

      қан айналымының және (немесе) лимфа айналымының бұзылуымен, трофикалық бұзылулармен, ауырсыну синдромымен қатар жүретін магистральдық және перифериялық қантамыр аурулары мен зақымдануының, сондай-ақ оларға жасалған операциялардың салдары жатады.

      II-III дәрежелі шәует бауы көктамырларының варикозды кеңеюі бар әскери қызметшілер мен курсанттарға операциялық емдеу ұсынылады. Операциялық емдеуден бас тартқан, хирургиялық емдеудің қанағаттанарлықсыз нәтижелері немесе қайталануы кезінде әскери қызметшілер барлық бағандар бойынша жарамсыз деп танылады. Шәует бауы көктамырларының варикозды кеңеюі бір рет қайталанғанда 1) тармақшаны қолдану үшін негіз болып табылмайды. Ұшу жұмысына жіберу туралы мәселе операциядан кейін кемінде 2 ай өткен соң шешіледі.

      Бағандар бойынша талаптардың 45-тармақтың 2) тармақшасына:

      көктамыр жеткіліксіздігінің белгілерінсіз және функциясының бұзылуынсыз аяқтың варикозды ауруы;

      0-дәрежелі лимфостаз;

      І дәрежелі шәует бауы көктамырларының варикозды кеңеюі;

      I сатыдағы ангиотрофоневроздар жатады.

      Аяқ тамырларының асқынбаған варикозды кеңеюін жоспарлы операциялық емдеуден кейін ұшу жұмысына жіберу стационарлық куәландыру нәтижелері бойынша операциядан кейін кемінде 3 ай өткен соң шешіледі.

      Магистральдық және перифериялық қантамырға реконструктивті операциялар жасалған әскери қызметшілер және курсанттар I-V бағандар бойынша жарамсыз деп танылады, VI-VII бағандар бойынша жеке бағалаумен анықталады.

      Бағандар бойынша талаптардың 46-тармағы. Жіті аурудан, созылмалы аурудың өршуінен немесе хирургиялық емдеуден кейінгі қан айналымы жүйесінің уақытша функционалдық бұзылулары.

      Науқастануы бойынша демалыс беру туралы қорытынды оңалтумен емдеуді аяқтау және әскери қызмет міндеттерін орындау қабілетін толық қалпына келтіру үшін кемінде бір ай мерзім қажет болған кезде белсенді ревматизмнен, ревматикалық емес миокардиттерден, миокард инфарктісінен кейін, сондай-ақ жүрекке, коронарлық қантамырға, ірі магистральдық және перифериялық қантамырға операциядан, уақытша сипатта функцияларын бұза отырып өкпе көктамырлары, өткізудің қосымша жолдарынан немесе сағаларына абляциядан (радиожиілік және басқа абляциялар) кейін шығарылады.

      Шәует бауы көктамырларының варикозды кеңейгенін операциялық емдеуден кейін әскери қызмет міндеттерін орындаудан толық 15 тәулікке босату ұсынылады.

10-тарау. Тыныс алу мүшелерінің аурулары

      Бағандар бойынша талаптардың 47-тармағы. Мұрын маңындағы қуыстардың аурулары.

      Бағандар бойынша талаптардың 47-тармақтың 1) тармақшасына:

      жоғарғы тыныс алу жолдарының шырышты қабатының гипертрофиялық немесе атрофиялық өзгерістерімен және мұрынмен тыныс алудың бұзылуымен қатар жүретін жиі өршумен және еңбек қабілетін жоғалтумен өтетін созылмалы іріңді, жылауықтық немесе полипозды синуситтер;

      сасық тұмау (озена), склерома;

      жиі өршумен және мұрынның тыныс алуының бұзылуымен қайталамалы өтетін жыл бойғы аллергиялық ринит (поллиноз);

      гиперпластикалық синуситтер;

      жоғарғы жақсүйек қуысының 1/3 көлемінен асатын жоғарғы жақсүйек қуысының жылауығы;

      маңдай қуысының жылауығы жатады.

      Аурудың жиі өршуі деп жылына 2 немесе одан да көп рет өршуді түсіну керек.

      Мұрын маңындағы қуыстардың созылмалы іріңді ауруының диагнозы риноскопиялық деректермен (іріңді бөлінулер), екі проекцияда контрастілі мұрын маңындағы қуыстардың рентгенотомографиясымен және (немесе) рентгенографиясымен, ал жоғарғы жақсүйек қуысы үшін бұдан басқа диагностикалық пункциямен расталады. Медициналық көрсетілімдер болған кезде КТ (МРТ) немесе видеоскопиялық зерттеу жүргізіледі.

      Озенаны немесе склероманы диагностикалау кезінде әскери қызметшілер ұшуларды басқаруға жарамсыз деп танылады.

      Бағандар бойынша талаптардың 47-тармақтың 2) тармақшасына:

      жоғарғы тыныс алу жолдарының шырышты қабатының шамалы айқын көрінген өзгерістерімен және еңбек жоғалтулармен байланысты жиі өршелерсіз мұрын маңындағы қуыстардың созылмалы аурулары (іріңді, катаралды, серозды, вазомоторлы және іріңсіз синуситтердің басқа да түрлері);

      барофункциясының бұзылуынсыз жоғарғы жақсүйек қуыстары көлемінің кемінде 1/3 бөлігін алатын жоғарғы жақсүйек қуыстарының жылауықтары (симптомсыз өтетін рентгенологиялық табу ретінде анықталған);

      сәтті емдеумен, қабыну өзгерістерінің болмауымен және мұрын маңындағы қуыстың жақсы барофункциясымен жылына 2 рет қайталанатын аллергиялық ринит (поллиноз) жатады.

      Қуыс көлемінің 1/3 артық бөлігін алатын жоғарғы жақсүйек қуысы жылауықтары болған кезде немесе динамикалық бақылау кезінде жылауықтың мөлшері ұлғайған кезде, сондай-ақ жылауықтардың мұрын шырышты қабатының вазомоторлы өзгерістерімен және полиптермен, мұрын қалқасының қисаюымен, мұрын қабықтарының викарлы гипертрофиясымен үйлесуі, аллергиялық компоненттің, жоғарғы жақсүйек қуысында бөгде денелердің болуы кезінде әскери қызметшілер хирургиялық емдеуге жатады. Радикалды гайморотомиядан кейін әскери қызметшілерін куәландыру емдеу аяқталғаннан кейін (науқастануы бойынша демалысты қоса алғанда) кемінде 12 ай өткен соң, гайморотомияның эндоскопиялық әдістері кезінде – кемінде 3 ай өткен соң жүргізіледі және жеке айқындалады.

      Маңдай немесе жоғарғы жақсүйек қуыстарының туа біткен дамымауын диагностикалау кезінде кандидаттар ӘОО-ға түсуге жарамсыз деп танылады.

      Кандидаттар мен ұшу лауазымына тағайындау үшін іріктелетін әскери қызметшілерге, міндетті түрде мұрын маңындағы қуыстарға рентгенографиялық зерттеу жүргізіледі.

      Кандидаттар мен әскери қызметшілерінде анықталған жоғарғы жақсүйек қуыстары шырышты қабаты қабырғасының қалыңдауы жарамсыздығы туралы қорытынды шығаруға негіз болып табылмайды.

      Бағандар бойынша талаптардың 48-тармағы. Мұрынның, жұтқыншақтың, көмейдің және кеңірдектің аурулары немесе аурулары мен жарақаттарының салдары.

      Бағандар бойынша талаптардың 48-тармаққа: мұрын қалқасының қисаюы, аденоидтар, мұрын жарғақшасының гипертрофиясы, мұрын маңындағы қуыстардың сүйек қабырғаларының аурулары (остеомиелит және басқа аурулар), гипертрофия немесе атрофия түріндегі жоғарғы тыныс алу жолдарының шырышты қабығының дистрофиясы, ларингит, ларинготрахеит және тыныс алу, сөйлеу (дауыс), жұтыну, шайнау функцияларын бұзатын немесе арнайы керек-жарақты немесе жабдықты пайдалануды қиындататын жоғарғы тыныс алу жолдарының басқа да аурулары жатады. Курсанттар мен әскери қызметшілер емделуге жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 48-тармақтың 1) тармақшасы хирургиялық, консервативті емдеуден немесе одан бас тартқан кезде жойылмайтын мұрынның, жұтқыншақтың, көмейдің және кеңірдектің ауруларын және аурулары мен жарақаттарының салдарын көздейді. Функциясы қалпына келтірілген аталған мүшелердің ақауларын жою кезінде қорытынды бағандар бойынша талаптардың 48-тармақтың 2) тармақшасы бойынша шығарылады.

      Иіс сезуі тұрақты төмендеген немесе толық болмаған әскери қызметшілер, егер бұл жағдай басқа аурулармен патогенетикалық байланыста болмаса, ұшу жұмысына жіберіледі.

      Кандидаттарда мұрын қалқасының қисаюы, аденоидтар, мұрын жарғақшаларының гипертрофиясы бойынша шұғыл емдеу ӘОО-ның ДҰК куәландыру басталғанға дейін 2 айдан кешіктірілмей жүргізіледі.

      Бағандар бойынша талаптардың 49-тармағы. Созылмалы тонзиллит.

      Бағандар бойынша талаптардың 49-тармақтың 1) тармақшасы жиі (жылына 2 және одан көп рет) өршулермен, тонзиллогенді интоксикацияның болуымен (субфебрилитет, тез шаршағыштық, әлсіздік, дімкәстік), қабыну процесіне бадамша без маңындағы тіндердің, аймақтық лимфа түйіндерінің (паратонзиллярлық абсцесс, ошақтық лимфаденит) және метатонзиллярлық асқынулармен декомпенсацияланған түрдегі созылмалы тонзиллитті көздейді.

      Созылмалы декомпенсацияланған тонзиллиттерді емдеу – хирургиялық.

      Бағандар бойынша талаптардың 49-тармақтың 2) тармақшасы компенсацияланған түрдегі созылмалы тонзиллитті көздейді.

      Бағандар бойынша талаптардың 50-тармағы. Өкпенің және плевраның созылмалы тән емес аурулары, өкпенің туберкулездік емес этиологиясының диссеминирленген аурулары, олардың зақымдануының немесе операциялық араласуының салдары.

      Бағандар бойынша талаптардың 50-тармақтың 1) тармақшасы:

      бронх-өкпе аппаратының және плевраның созылмалы ауруларын;

      созылмалы диффузды бронхитті;

      бронхоэктаздық ауруды;

      өкпенің іріңді ауруларын;

      диффузды пневмофиброзды;

      диффузды және буллезді өкпе эмфиземасын;

      өздігінен жоюылуға бейім емес саркоидозды;

      кеуде қуысы мүшелеріне хирургиялық араласудан кейін тыныс алу жеткіліксіздігі елеулі немесе орташа айқын көрінген өкпенің фиброзды өзгерістерін көздейді.

      Бағандар бойынша талаптардың 50-тармақтың 2) тармақшасы:

      сирек өршулері бар сегменттік созылмалы бронхиттердің іріңсіз түрлерін;

      үдеуге тенденциясы жоқ өкпе саркоидозын;

      шалдыққан бронх-өкпе аппараты жіті ауруларының, операциялық араласулар мен жарақаттардың салдарынан шамалы айқын тыныс алу жеткіліксіздігі бар пневмофиброз, плевралық бірігулер түрлерін көздейді.

      Спонтандық пневмоторакқа алғаш рет шалдыққан әскери қызметшілер мен курсанттар стационарлық жағдайда емдеу аяқталғаннан кейін кемінде 3 ай өткен соң куәландырылады және дыбыстан да жүйрік ұшақтарды қоспағанда, ұшу жұмысына жіберіледі. Қайтадан пневмоторакс болған кезінде әскери қызметшілер мен курсанттар жарамсыз деп танылады.

      Үдеу үрдісінсіз өкпенің саркоидозы бар әскери қызметшілер дыбыстан да жүйрік ұшақтарды қоспағанда, ұшу жұмысына жіберіледі.

      Бронх-өкпе аппаратының аурулары бар әскери қызметшілерінің сыртқы тыныс алу функциясын міндетті түрде зерттеу қажет.

      Тыныс алу жеткіліксіздігінің дәрежесін бағалау осы талаптарға 4-қосымшаға сәйкес жүзеге асырылады.

      Бағандар бойынша талаптардың 51-тармағы. Бронх демікпесі.

      Тармақ клиникалық түрі мен өтуінің ауырлығына қарамастан, бронх демікпесін көздейді. Диагноз қойылады және куәландыру стационарлық тексеруден кейін ғана жүргізіледі.

      Бағандар бойынша талаптардың 52-тармағы. Жіті аурудан, созылмалы аурудың өршуінен немесе хирургиялық емдеуден кейінгі тыныс алу мүшелерінің уақытша функционалдық бұзылулары.

      Жіті пневмонияның асқынып өтуі (іріңдеу, пара- және метапневмониялық су жиналған плевриттер, ателлектаздар, кең плевралық қабаттасулар, ауыр пневмониядан кейінгі айқын көрінген астенизация және басқа асқынулар) кезінде науқастануы бойынша демалыс беру туралы қорытынды шығарылады, сыртқы тыныс алу функциясының қалыпты көрсеткіштері кезінде бақылау рентгенологиялық тексеруден және клиникалық тексеруден кейін кемінде 6 ай өткен соң ұшу жұмысына рұқсат беріледі.

      Жіті аурулардың асқынбаған өтуінің қалдық құбылыстары, өкпенің созылмалы ауруларының өршуі кезінде ұшудан 3 айға босату туралы қорытынды шығарылады.

      Тонзилэктомиядан және мұрын қалқасының қисаюын, аденоидтарды, мұрын жарғағының гипертрофиясын операциялық емдеуден кейін, мұрын маңындағы қуыстардан полиптер мен жылауықтарды алып тастағаннан кейін әскери қызметшілер мен курсанттарға әскери қызмет міндеттерін орындаудан 15 тәулікке дейінгі мерзімге босатылады.

11-тарау. Ас қорыту мүшелерінің аурулары

      Бағандар бойынша талаптардың 53-тармағы. Тістердің дамуы мен шығуының бұзылуы. Тістердің қатты тіндерінің, пульпаның, периапикальды тіндердің, қызыл иектің, пародонттың, сілекей бездерінің, ауыз қуысы жұмсақ тіндерінің және тіл аурулары.

      Бағандар бойынша талаптардың 53-тармақтың 1) тармақшасына:

      екі жақта 6 және одан да көп тістің болмауы;

      жиі (жылына 3 және одан көп рет) өршулермен және (немесе) абцестелеумен, тіс-иек қалтасының тереңдігі 5 мм және одан да көп, тіс тесігінің сүйек тіні тамыр ұзындығының 2/3 бөлігіне резорбциямен, II-III дәрежелі тістің қозғалғыштығымен генерализацияланған пародонтит немесе ауыр дәрежелі пародонтоз;

      ауыз қуысы шырышты қабығының, сілекей бездерінің және тілдің емделмейтін тұрақты, қайталанатын аурулары жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 53-тармақтың 2) тармақшасына:

      көптеген асқынған кариес;

      3,5-тен 5 мм-ге дейінгі тіс-иек қалтасының тереңдігі, сүйек тісаралық қалқалар тамыр ұзындығының 1/2-ге дейінгі резорбциясы, І дәрежелі тістің қозғалғыштығы бар генерализацияланған пародонтит немесе орташа дәрежелі пародонтоз;

      тіс-иек қалтасының тереңдігі 3,5 мм-ге дейінгі жайылған пародонтит немесе жеңіл дәрежелі пародонтоз, тісаралық қалқаншаның сүйек тіні бұзылуының бастапқы дәрежесі бар, тістердің қозғалғыштығы болмаған кезде тісаралық қалқаншалар биіктігі тамыр ұзындығының 1/3 кем төмендеуі;

      лейкоплакиялар, гингивиттер, стоматиттер, глосситтер, хейлиттер және басқа да сирек қайталанатын (жылына 2 реттен сирек) преканцероздарды қоса алғанда, жақсы емделетін аурулар жатады.

      Генерализацияланған пародонтит және периодонтоз диагнозы рентгенографиямен және қатар жүретін ауруларды анықтаумен бүкіл тіс-жақсүйек жүйесін мұқият зерттегеннен кейін белгіленеді.

      Пародонтиттің ауырлығын бағалау үшін Рассель бойынша пародонт индексінің мәні де қолданылады (1,0-ге дейін жеңіл дәреже, 4,0-ге дейін орташа дәреже, 8,0-ге дейін ауыр дәреже).

      Көптеген асқынған кариес кариозды пломбаланған және алынған тістердің саны 9-дан астам және бұл ретте пломбаланған тамыр арналары бар тістерді қоса алғанда, пульпа мен периодонтты зақымдайтын созылмалы қабынудың клиникалық немесе рентгенологиялық белгілері бар кемінде 4 тіс болған кезде қойылады. Емдеуден бас тартқан жағдайда – жарамсыз.

      Азаматтарды, әскери қызметшілер мен курсанттарды куәландыру ауыз қуысы санациясынан кейін және қажет болған жағдайда тістерді протездеу аяқталғаннан кейін жүргізіледі.

      Жоқ тістердің жалпы санын есептеу кезінде ақылтіс (18, 28, 38, 48) саналмайды. Тістердің тамыры, егер оларды протездеу үшін пайдалану мүмкін болмаса, жетіспейтін тістер болып саналады. Алынбайтын протездермен ауыстырылған тістер жоқ деп саналмайды.

      Бағандар бойынша талаптардың 54-тармағы. Жақсүйек-бет аномалиясы (туа біткен даму кемістіктерінен басқа), тістердің және олардың тірек аппаратының басқа да аурулары мен өзгерістері, жақсүйек, сілекей бездері, тіл аурулары.

      Бағандар бойынша талаптардың 54-тармақтың 1) тармақшасына:

      хирургиялық емдеуден кейін трансплантанттармен алмастырылмаған жоғарғы және (немесе) төменгі жақсүйек ақаулары;

      жақсүйек-бет аймағының жүре пайда болған ақаулары мен деформациялары;

      жиі (жылына 3 және одан көп рет) өршулермен жақсүйектің, сілекей бездерінің, тілдің, самай-төменгі жақсүйек буындарының созылмалы аурулары;

      самай-төменгі жақсүйек буындардың анкилоздары;

      төменгі жақсүйектің контрактуралары мен жалған буындары;

      шайнау тиімділігін есепке алмағанда 10 мм астам тістүйісті ажыратумен III дәрежелі тістүйіс аномалиясы;

      Н.И. Агапов бойынша шайнау тиімділігі 60 проценттен аз 5-тен 10 мм-ге дейін тістүйісті ажыратумен II дәрежелі тістүйіс аномалиясы;

      секвестрлі қуыстар мен секвестрлері бар жақсүйектің созылмалы остеомиелиті жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 54-тармақтың 2) тармақшасы:

      сирек қайталанатын және емделуге болатын жақсүйек-бет тұсының созылмалы ауруларын;

      сөйлеудің, тыныс алудың, дәмнің, шайнаудың, жұтынудың шамалы бұзылуымен жақсүйек-бет тұсы зақымдануының салдарын;

      шайнау әрекетін бұзбай 5 мм аз тістүйісті ажыратумен І дәрежелі тістүйіс аномалиясын көздейді.

      Бағандар бойынша талаптардың 55-тармағы. Асқазанның ойық жарасы ауруы, ұлтабардың ойық жарасы ауруы.

      Ойық жара ауруының диагнозы жасанды гипотония жағдайында міндетті эндоскопиялық зерттеумен және рентгенологиялық зерттеумен стационарлық жағдайларда расталады.

      Тексеру кезінде функцияларының бұзылуынсыз ойық жарадан кейінгі тыртық немесе ұлтабардың тыртық деформациясы анықталған әскери қызметшілер ұшу жұмысына жіберу кезінде бағандар бойынша талаптардың 55-тармақтың 2) тармақшасы бойынша куәландырылады.

      Емдеуден кейін асқазанның және ұлтабардың жіті ойық жарасы немесе ойық жара ауруы өршіген әскери қызметшілер ұшу жұмысына жарамсыз деп танылады. Ойық жара ауруының жіті түріне шалдыққан әскери қызметшілердің ұшу жұмысына қайта келуі емдеу аяқталғаннан кейін (ауруы бойынша демалысты қоса алғанда) кемінде 12 ай өткен соң қолайлы нәтиже болғанда және көрсетілген мерзім ішінде өршу болмаған кезде жүргізіледі.

      Асқазанның ойық жарасы ауруы, сондай-ақ асқынған (қан кету, перфорация, пенетрация) немесе қайталанып өткен ойық жара ауруы бар әскери қызметшілер ұшу жұмысына қайта келуге жатпайды.

      Жіті жағдайлар мен аурулардың өршуін (ойық жара ауруы, гастрит, колит) емдеу нәтижелері эндоскопиялық жолмен бақыланады.

      Бағандар бойынша талаптардың 56-тармағы. Өңеш, асқазан және ұлтабар (асқазанның және ұлтабардың ойық жарасы ауруынан басқа), ішек, бауыр, өт қабы және өт жолдары, ұйқы безі аурулары.

      Бағандар бойынша талаптардың 56-тармақтың 1) тармақшасына:

      функциясының елеулі немесе орташа бұзылуымен немесе 3 айдан астам орташа белсенділігі сақтала отырып және (немесе) жиі (жылына 2 реттен астам) өршулермен бауыр аурулары (бауыр циррозы, лобулярлы немесе персистирлеуші гепатиттер);

      функциялардың бұзылуына қарамастан "В" және "С" микс-гепатиттері;

      3-4-сатыдағы гастроэзофагеальды рефлюкс ауруы (Савари-Миллер бойынша жіктеу);

      эрозиялық эзофагиттер, гастриттер және гастродуодениттер;

      секреторлық, қышқыл түзуші функциясының елеулі немесе орташа бұзылуымен, жиі өршулермен және тамақтанудың бұзылуымен энтериттер, созылмалы гастриттер және гастродуодениттер (ДСИ 18,5 кг/м2 және одан төмен);

      созылмалы тән емес ойық жарасы бар колиттер, қызметінің бұзылу дәрежесіне және өту сипатына қарамастан Крон ауруы;

      жіті холецистит;

      калькулездік холецистит;

      емдеудің қанағаттанарлық нәтижелері кезінде жиі (жылына 2 және одан көп рет) өршулері бар функциясының елеулі немесе орташа бұзылулары бар, тассыз созылмалы холециститтер;

      жіті панкреатит;

      ұйқы безінің сыртқы секреторлық функциясының елеулі немесе орташа бұзылуымен, жиі (жылына 2 және одан көп рет) өршулермен созылмалы панкреатиттер;

      кез келген дәрежедегі функциясының бұзылуымен өңештің тыртықты тарылуы, стриктурасы және нерв-бұлшықет аурулары;

      эвакуатор функциясының бұзылуымен құрсақ қуысындағы жабыспалы процесс;

      кез келген сатыдағы тікішектің айналып кетуі;

      созылмалы парапроктит жатады.

      Жіті (немесе созылмалы өршу) эрозиялық гастродуоденитке шалдыққан әскери қызметшілер ұшу жұмысына жарамсыз деп танылады. Ұшу жұмысына қайта келу туралы мәселе емдеу аяқталғаннан кейін кемінде 6 ай өткен соң, аурудың ауырлығына және таралуына байланысты қолайлы нәтиже болғанда және көрсетілген мерзім ішінде өршудің болмауы кезінде қаралады.

      Бағандар бойынша талаптардың 56-тармақтың 2) тармақшасы:

      1-2 сатыдағы гастроэзофагеальды рефлюкс ауруын (Савари-Миллер бойынша жіктеу);

      секреторлық функциясының шамалы бұзылуымен, сирек (жылына 2 реттен көп емес) өршулермен созылмалы гастриттерді және гастродуодениттерді;

      функциясының бұзылуынсыз өт шығару жолдарының дискинезиясын;

      ферментопатиялық (қатерсіз) гипербилирубинемияны;

      емдеудің жақсы нәтижелері кезінде қайталануға бейім емес, бір жыл ішінде бір өршуден аспайтын созылмалы тассыз холециститтерді;

      ұйқы безінің сыртқы секреторлық функциясының шамалы бұзылуымен немесе функциясының бұзылуынсыз созылмалы панкреатиттерді;

      клиникалық белгілері жоқ созылмалы персистентті гепатиттерді көздейді.

      Өңештің, ішектің және құрсақ қуысының басқа ауруларын диагностикалау кезінде куәландыру функцияларының бұзылуына байланысты осы тармақтың тиісті тармақшалары бойынша жүргізіледі.

      Холециститтің, панкреатиттің жіті түрімен ауырған, калькулезді холецистит бойынша хирургиялық араласу болған әскери қызметшілердің ұшу жұмысына қайта келуі кемінде 6 ай өткен соң, лапароскопиялық холецистэктомиямен – емдеу аяқталғаннан кейін (науқастануы бойынша демалысты қоса алғанда) кемінде 3 ай өткен соң қолайлы нәтиже болғанда және көрсетілген мерзім ішінде өршу болмаған кезде жүргізіледі.

      Бауырдың созылмалы ауруының диагнозы бауырдың пункциялық биопсиясының нәтижелерімен немесе лапароскопиялық зерттеумен, ал оларды жүргізу мүмкін болмаған кезде бауырдың қайта зақымдануымен қатар жүретін ауруларды қоспағанда, бауырдың тұрақты зақымдануын куәландыратын клиникалық, зертханалық және аспаптық зерттеулермен расталады.

      Жабыспа ауру кезінде ұйқы безіне операция жасалғаннан кейін куәландырылушылар қайта келуге жатпайды.

      Бағандар бойынша талаптардың 57-тармағы. Жарық (ішек, сан, кіндік); іш қуысының басқа да жарықтары.

      Жарық болған жағдайда куәландырылушыға операциялық емдеу ұсынылады.

      Бағандар бойынша талаптардың 57-тармақтың 1) тармақшасы:

      функциясы бұзылған кез келген жерде орналасқан жарықтарды (шап, сан, кіндік, операциядан кейінгі вентральды, көкеттің өңеш саңылауының жарықтары);

      емдеудің қанағаттанарлықсыз нәтижелері (аурудың қайталануы) немесе емдеуден бас тарту, сондай-ақ оны жүргізуге қарсы көрсеткіштер болуын көздейді.

      Бағандар бойынша талаптардың 57-тармақтың 2) тармақшасына:

      арнайы керек-жарақты пайдалануды қиындатпайтын кішкентай кіндік жарықтары;

      көкірек қуысы мүшелерінің қызметін бұзбайтын және қысылмайтын көкеттің өңеш тесігінің жарықтары жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 58-тармағы. Геморрой.

      Бағандар бойынша талаптардың 58-тармақтың 1) тармақшасына қан кетуге, қан ұюына және қабынуға бейім геморройдың жиі қайталанатын түрлері жатады.

      Геморройдың жиі өршуімен куәландырылушы жылына 2 және одан да көп рет қан кету, тромбоз немесе геморроидальды түйіндердің түсуі бойынша стационарлық немесе амбулаторлық емделген жағдайлар, сондай-ақ ауру стационарлық емдеуді талап ететін қайталанған қан кетулермен асқынған жағдайлар жатады

      Бағандар бойынша талаптардың 58-тармақтың 2) тармақшасына нәтижелі емдеу кезінде сирек (жылына 1 реттен көп емес) өршулермен геморрой жатады.

      Куәландырылатындарға көрсетілімдер бойынша хирургиялық немесе консервативтік емдеу ұсынылады. Емдеудің қанағаттанарлықсыз нәтижелері немесе одан бас тарту кезінде куәландыру қайталанған анемияға және өршулердің жиілігіне байланысты 1) немесе 2) тармақша бойынша жүргізіледі.

      Қабыну белгілері жоқ бірлі-жарым сыртқа айналған геморрой түйіні 3 және одан көп жыл бойы медициналық көмекке жүгіну туралы деректер болмаған кезде осы тармақтың ІІ-VII бағаны бойынша куәландырушыға қолдану үшін негіз болып табылмайды.

      Бағандар бойынша талаптардың 59-тармағы. Жіті аурудан, созылмалы аурудың өршуінен немесе хирургиялық емдеуден кейінгі ас қорыту мүшелерінің уақытша функционалдық бұзылулары.

      Науқастануы бойынша демалыс беру туралы қорытынды әскери қызмет міндеттерін орындау қабілетін толық қалпына келтіру үшін кемінде бір ай мерзім талап етілетін кезде шығарылады.

      Ұшудан босату туралы қорытынды ол аяқталғаннан кейінгі әскери қызметшілердің кәсіби жұмыс қабілетін қалпына келтіру болжанғанда шығарылады.

      Аппендэктомиядан, жарықты кескеннен кейін әскери қызмет міндеттерін орындаудан 15 тәулік мерзімге толық босату туралы шешім шығарылады.

12-тарау. Тері және теріасты шелмайы аурулары

      Бағандар бойынша талаптардың 60-тармағы. Тері және теріасты шелмайының, оның ішінде туа біткен, аурулары.

      Бағандар бойынша талаптардың 60-тармақтың 1) тармақшасында:

      экземаның, атопиялық дерматиттің, псориаздың, қызыл жалпақ теміреткінің жиі қайталанатын кең таралған немесе шектеулі түрлері;

      абсцесстенген және ойық жаралы пиодермия;

      ұяшықтанған шаш түсудің (алопеция) кең таралған және тотальді түрлері және витилиго;

      созылмалы есекжем, қайталанатын Квинке ісінулері;

      тері васкулиті, клиникалық айқын көрінген, кең таралған түрлері бар коллагеноз;

      зақымдану ошақтарының орналасуына, саны мен мөлшеріне қарамастан шектеулі склеродермияның бөртпелі түрі;

      туа біткен ихтиоз, ихтиоз түріндегі эритродермия, рецессивті (қара немесе қарайған), доминантты (қарапайым) ихтиоз;

      қол басының функциясын бұзатын алақан (оның ішінде туа біткен), сондай-ақ жүруді және стандартты аяқ киім киюді қиындататын табан кератодермиясы;

      фолликулярлық кератоздың кең таралған түрі;

      бірнеше рет (3 және одан көп) радикалды хирургиялық емдеуден кейін қайталанатын құйымшақтың дермоидты кисталары;

      әскери немесе ұшқыш киім нысанын киюді және арнайы керек-жарақты пайдалануды қиындататын жерлерде орналасқан шектеулі, сирек қайталанатын тері аурулары көзделеді.

      Бағандар бойынша талаптардың 60-тармақтың 2) тармақшасында:

      псориаздың, атопиялық дерматиттің, экземаның сирек қайталанатын шектеулі түрлері (бағандар бойынша талаптардың 36-тармағы бойынша куәландырылатын сыртқы есту жолы мен құлақ қалқанының экземасын қоспағанда);

      ұяшықтанған шаш түсудің шектеулі түрлері (алопеция) және витилиго;

      ксеродермия;

      фолликулярлық кератоздың шектеулі түрі;

      рецидив болмаған кезде радикалды хирургиялық емдеуден кейінгі эпителиялы құйымшақ тесігі (пилонидальды киста) көзделеді.

      Ұяшықтанған шаш түсудің (алопеция) кең таралған түрі деп әрқайсысының диаметрі кемінде 10 см болатын көптеген (3 және одан көп) таздану ошақтарының болуы, ал таздану орындары қосылған кезде – бастың шаш бөлігінің 50 пайызынан асатын ауданда шаш өсуінің болмауы түсініледі.

      Витилигоның кең таралған түрі деп әртүрлі анатомиялық аймақтардың терісінде көптеген (3 және одан көп), сондай-ақ бірлі-жарым, бірақ үлкен (науқастың алақанының өлшемі және одан үлкен) пигменттелмеген дақтардың болуы түсініледі. Осыған косметикалық ақауды білдіретін бетіндегі витилиго ошақтары да жатады.

      Псориаздың немесе қызыл жалпақ теміреткінің кең таралған түрі деп әртүрлі анатомиялық аймақтардың терісінде көптеген (3 және одан көп), сондай-ақ бірлі-жарым, бірақ үлкен (науқастың алақанының өлшемі және одан үлкен) бөртпелердің болуы түсініледі.

      Псориаздың шектеулі түрлері деп кез келген жерде орналасқан, оның ішінде әртүрлі анатомиялық аймақтардағы, науқастың алақанына дейінгі көлемдегі бірлі-жарым (3-ке дейін) зақымдану ошақтары түсініледі. Экзема кезінде анатомиялық аймақтардың бірінің зақымдануы (табан, сирақ, қолдың басы, бас) шектеулі деп саналады.

      Тері ауруларының жиі қайталанатын түрлері деп соңғы 3 жылда жылына 2 рет және одан көп өршу пайда болатын түрлері саналады.

      Тері ауруларының сирек қайталанатын түрлеріне соңғы 3 жыл ішінде кемінде 1 рет тері ауруларының өршу жағдайлары жатады.

      Анамнезінде атопиялық дерматиттің (экссудативті диатез, балалар экземасы, нейродермит) болуы және соңғы 10 жыл ішінде қайталанудың болмауы, сондай-ақ шектеулі склеродермияның бір түрі – "ақ дақтар ауруы" осы тармақты қолдану үшін негіз болып табылмайды.

      Әскери немесе ұшқыш киім нысанын киюді және арнайы керек-жарақты пайдалануды қиындатпайтын тері ауруларының сирек қайталанатын шектеулі түрлері бар әскери қызметшілер жылдамдығы жоғары ұшақтарды қоспағанда, ұшу жұмысына жеке бағалау тәртібімен жіберіледі.

13-тарау. Сүйек-бұлшықет жүйесінің және дәнекер тіннің аурулары

      Бағандар бойынша талаптардың 61-тармағы. Инфекциялық артропатия, қабыну полиартропатия, дәнекер тіннің жүйелі зақымданулары, анкилозды спондилит.

      Тармақта мыналар:

      инфекциялық артропатиялар (инфекциямен байланысты артрит, реактивті артропатия және басқа да артриттер);

      қабыну полиартропатия (ревматоидты артрит, псориаздық және энтеропатиялық артропатия, подагра және басқа да полиартропатия);

      дәнекер тінінің жүйелі зақымданулары (түйінді полиартериит, басқа да некроздық васкулопатия, жүйелі қызыл жегі, дерматополимиозит, жүйелі склероз және басқа да жүйелі зақымданулар);

      анкилозды спондилит көзделеді.

      5 жылдан астам аурудың өршуі болмаған және буын функциясының бұзылуынсыз реактивті артриттің созылмалы түрлері осы тармақты қолдану үшін негіз болып табылмайды.

      Буындардың жіті қабыну ауруларынан кейін куәландыру бағандар бойынша талаптардың 84-тармағымен жүргізіледі.

      Бағандар бойынша талаптардың 62-тармағы. Ірі буындардың артрозы мен зақымданулары, бұлшықеттердің, синовиальды мембраналар мен сіңірлердің аурулары мен зақымданулары, сүйектердің тығыздығы мен құрылымының бұзылуы, остеопатия, хондропатия.

      Бағандар бойынша талаптардың 62-тармақтың 1) тармақшасына:

      ірі буын анкилозы;

      ірі буынды құрайтын, оның тұрақсыздығын тудыратын сүйек ақауы;

      ауырсыну синдромы және аяқ-қол бұлшықетінің атрофиясы бар ірі буындардың айқын көрінген деформациялық остеоартрозы;

      остеомиелит;

      кез келген сүйектің әдеттегі шығуы, оның ішінде хирургиялық емдеуден бас тарту немесе оның тиімсіздігі кезінде кәсіби операцияларды орындауды қиындататын қол саусағының шығуы;

      остеохондропатия;

      денеге жүктеме немесе қайталанған жарақат салдарынан буындар синовииті;

      сүйектердің буындық ұштарының жарақаттан кейінгі деформациясы;

      аяқ-қолдың қозғалысына немесе әскери немесе ұшқыш киім нысанын, аяқ киімді киюге немесе арнайы керек-жарақты пайдалануға кедергі келтіретін гиперостоз жатады.

      Остеомиелиттік процесс 3 және одан көп жыл бойы секвестральды қуыстар мен секвестрлердің өршуі болмаған кезде аяқталған болып саналады.

      Буынның шығып кетуінің қайталануы медициналық құжаттармен және шығып кетуді түзеткенге дейінгі және одан кейінгі буынның рентгенограммасымен расталады. Буын байламдары мен капсулаларының зақымдануы салдарынан болған тұрақсыздық клиникалық және рентгенологиялық тұрғыдан расталады.

      Иық буынының әдеттегі шығып кетуін немесе тізе буынының тұрақсыздығын операциялық емдеуден кейін ұшу жұмысына жіберу буын функциясы толық қалпына келген жағдайда емдеу аяқталғаннан кейін кемінде 12 ай өткен соң жүргізіледі.

      Синтетикалық материалдарды, жасанды буындарды қолдана отырып буындарына пластикалық операция жасаған әскери қызметшілер ұшу жұмысына жарамсыз деп танылады.

      Буындардағы қозғалыс көлемін бағалау осы талаптарға 5-қосымшаға сәйкес жүзеге асырылады.

      Бағандар бойынша талаптардың 63-тармағы. Омыртқа аурулары және олардың салдары (туа біткен деформация мен даму кемістігінен басқа).

      Бағандар бойынша талаптардың 63-тармақтың 1) тармақшасына:

      ағым сипатына қарамастан инфекциялық спондилит;

      II-IV дәрежелі спондилолистез (омыртқа денесі көлденең диаметрінің 1/2 бөлігіне және одан көп ығысуы);

      функциясының кез келген дәрежедегі бұзылуымен омыртқаның мойын бөлігінің деформациялаушы спондилезі;

      функциясының елеулі немесе орташа бұзылуымен кеуде және бел бөліктерінің деформациялаушы спондилезі;

      функциясының елеулі немесе орташа бұзылуымен кеуде және бел бөліктерінің омыртқааралық остеохондрозы;

      омыртқа денесінің сына тәрізді деформацияларымен, омыртқаның ең үлкен иілісі орындарында олардың ротациясымен және кеуде қуысының деформациясымен (қабырға дөңесі және басқа да деформациялар) және рестриктивті тип бойынша тыныс алу жеткіліксіздігімен бірге болатын рентгенологиялық расталған омыртқаның белгіленген туа біткен қисаюы;

      омыртқаның қисаюы (кифоз, II-IV дәрежелі құрылымдық және құрылымдық емес сколиоз), оның ішінде омыртқа денесінің алдыңғы бетінің биіктігі 2 және одан көп есе төмендеген 3 және одан көп омыртқа денесінің сына тәрізді деформациясы бар фунцияның бұзылуымен және тұрақты ауырсыну синдромымен бірге болатын остеохондропатиялық кифоз;

      жұлын-ми каналының жүре пайда болған критикалық стенозы (мойын бөлігі 13 мм аз, кеуде бөлігі 13 мм аз, бел бөлігі 16 мм аз);

      бекітуші лигаментоз (Форестье ауруы);

      жарақаттық спондилопатия (Кюммель ауруы);

      көптеген Шморль (5 және одан көп) жарықтары жатады.

      Сколиоз бұрышы мықын сүйектерінің қанаттарын қамтумен (І сегізкөз омыртқасының деңгейі) тұрған қалыпта жасалған омыртқаның алдыңғы-артқы рентгенограммасы бойынша Кобб әдісімен анықталады. Сколиоз дәрежесін рентгенолог сколиоз бұрыштарын өлшеу негізінде рентгенограммалар бойынша айқындайды: I дәреже – 5-10 градус, II дәреже – 11-25 градус, III дәреже – 26-40 градус, IV дәреже – 41 және одан жоғары градус.

      Бағандар бойынша талаптардың 63-тармақтың 2) тармақшасына:

      ауырсыну синдромы болмаған кезде омыртқаның шамалы анатомиялық және функционалдық өзгерістері;

      шектеулі деформациялық спондилез (3 және одан көп омыртқаның зақымдануы);

      функциясы шамалы бұзылған немесе бұзылмаған омыртқааралық остеохондроз (3 және одан көп омыртқааралық дискінің зақымдануы);

      функциясы бұзылмаған және ауырсыну синдром жоқ омыртқаның 1-2 бөлігінің кең таралған омыртқааралық остеохондрозы (гониометрия деректері бойынша) жатады.

      Жоспарлы рентгенологиялық зерттеу кезінде әскери қызметшілерінде анықталған клиникалық көріністерсіз ішкі жиектердің үшкірленуі, қалыңдауы, бірлі-жарым біз тәрізді өсінділер түріндегі омыртқалардың морфологиялық өзгерістері осы тармақты қолдануға негіз болып табылмайды.

      Омыртқа, жамбас ағзалары функциясының бұзылуымен, ауырсыну синдромымен бірге болатын қалыпты дене дамуы кезінде омыртқаның шамалы айқын көрінген жасөспірімдік қисаюы (5 градусқа дейін), сондай-ақ V бел омыртқасының туа біткен сакрализациясы немесе I сегізкөз омыртқасының люмбализациясы, түбіршекті бұзылуларсыз омыртқа иіндерінің ажырауы ӘОО-ға оқуға түсуге және ұшуға оқып-үйретуге кедергі болмайды.

      Патологиялық кифоздың барлық түрлері ұшу жұмысына және ұшуға оқытып-үйретуге жарамсыздығын анықтайды. Патологиялық кифозға "дөңгелек арқа" (денені ұстау қалпының бір түрі) жатпайды.

      Омыртқаның дегенеративті-дистрофиялық өзгерістерін диагностикалаудың негізгі әдісі рентгенологиялық әдіс болып табылады. Омыртқаның патологиялық өзгерістерінің сипаты көп осьті, жүктемелік және функционалдық зерттеулермен расталады.

      Омыртқааралық дискінің жарығын алып тастағаннан кейін куәландыру операция сипатын және операциядан кейінгі кезеңнің өтуін ескере отырып, стационардан шыққаннан кейін кемінде 6 ай өткен соң жүргізіледі.

      Омыртқаның қозғалыс көлемін бағалау осы талаптарға 6-қосымшаға сәйкес жүзеге асырылады.

      Бағандар бойынша талаптардың 64-тармағы. Қол басының және саусақтардың болмауы, деформациялары, ақаулары.

      Бағандар бойынша талаптардың 64-тармақтың 1) тармақшасына:

      кез келген деңгейдегі қол басының болмауы;

      бір қол басының екі саусағының, оң қол басының бірінші немесе екінші саусағының, сол қол басының бірінші саусағының болмауы, толық құрысуы немесе қозғалмауы;

      қол басы буынының анкилозы;

      қолбасы буыны сүйектерінің ескі шығуы, остеохондропатия және остеомиелит;

      қолдың басы мен саусақтар қан айналымының бұзылуымен шынтақ және кәрі жілік артерияларының (не олардың әрқайсысы жеке) зақымдануы салдарынан қол басының ұсақ бұлшықеттерінің контрактурасы;

      қолдың басы функциясының орташа бұзылуымен және екі және одан көп саусақтардың иннервациясымен (анестезия, гипостезия және басқа да бұзылулар) медиандық немесе шынтақ нервілерінің жалпы алақан тармақтарының зақымдануы жатады.

      Қолдың басында саусағының болмауы: бірінші саусақ үшін – тырнақ фалангасының болмауы, басқа саусақтар үшін – екі фаланганың болмауы деп саналады. Оның проксимальды басы деңгейінде фаланганың болмауы фаланганың болмауы болып саналады.

      Бағандар бойынша талаптардың 64-тармақтың 2) тармақшасына сол жақ қол басы саусақтарының біреуінің немесе оң жақ қол басы үшінші немесе төртінші немесе бесінші саусақтарының болмауы, толық қарысуы немесе қозғалмауы жатады.

      Кемістік жағдайда тұрақты контрактуралардың дамуына әкеп соқтырған саусақтар сүйектерінің, сіңірлерінің, қан тамырларының немесе нервілерінің зақымдануы немесе аурулары саусақтардың болмауы болып саналады.

      Ұшу жұмысына жарамдылығын бағалау кезінде, осы тармақта көрсетілмеген қол басы мен саусақ құрылымдарының ақаулары кезінде ұшақ (тікұшақ) кабинасында және парашютпен қажетті іс-әрекеттерді орындауға мүмкіндік беретін қол басы функциясының сақталу дәрежесіне сүйену қажет. Кәсіби дағдылар ұшу тренажерында айқындалады. Қорытынды ұшқыш-нұсқаушының қатысуымен шығарылады.

      Қолдың басын білекпен байланыстыратын және кәрі жілік білезік, білезік, алақанаралық, білезік-алақан және білезік аралық буындарды, сондай-ақ дистальды кәрі жілік-шынтақ буындарын қамтитын буындар кешені қол басының буыны деп аталады.

      Бағандар бойынша талаптардың 65-тармағы. Жалпақтабандық және аяқ басының басқа да, оның ішінде туа біткен, деформациясы.

      Бағандар бойынша талаптардың 65-тармақтың 1) тармақшасында:

      туа біткен немесе патологиялық аяқ басы деформациялары (жылқы, өкше, варусты, қуыс, жалпақ-вальгус, эквино-варусты және басқа да деформациялар) және жүруді, аяқ киім киюді және арнайы керек-жарақты пайдалануды қиындататын аяқ басының басқа да жүре пайда болған деформациялары;

      экзостоздың болуына қарамастан, III дәрежелі бойлық жалпақтабандық немесе III-IV дәрежелі көлденең жалпақтабандық;

      аяқ басының қисаюы;

      кез келген деңгейде бақайлардың немесе аяқ басы бөлігінің болмауын;

      топай-қайықша иәрізді сүйектер жалғамасында немесе аяқ басының ортаңғы бөлігінің буындарында II сатыдағы деформациялау артрозы бар II дәрежелі бойлық немесе көлденең жалпақтабандық;

      ауырсыну синдромы немесе статиканың бұзылуы бар жарақаттан кейінгі аяқ басының деформациясы көзделеді.

      Бағандар бойынша талаптардың 65-тармақтың 2) тармақшасында:

      топай-қайықша тәрізді жалғамасында немесе аяқ басының ортаңғы бөлігінің буындарында І сатыдағы деформациялау артрозы бар І немесе ІІ дәрежелі бойлық немесе көлденең жалпақтабандық;

      статиканының бұзылуынсыз өтпелі ауырсыну синдромы бар аяқ басының жарақаттық зақымдануының салдары көзделеді.

      Бойлық жалпақтабандық дәрежесі жүктемемен тұрған қалыпта бейінді рентгенограммалар бойынша белгіленеді. Бойлық жалпақтабандық дәрежесін бағалау кезінде күмбез биіктігінің мәні маңызды болады. Нормада күмбез бұрышы 125-130 градусқа тең, күмбез биіктігі – 39-36 мм.

      Бойлық жалпақтабандық дәрежелері:

      I дәреже: бойлық ішкі табан күмбезінің бұрышы 131-140 градус, күмбез биіктігі 35-25 мм;

      II дәреже: бойлық ішкі табан күмбезінің бұрышы 141-155 градус, күмбез биіктігі 24-17 мм;

      III дәреже: бойлық ішкі табан күмбезінің бұрышы 155 градустан көп, күмбез биіктігі – 17 мм аз.

      Өкше сүйегінің жарақаттан кейінгі деформациясы дәрежесін анықтау үшін Белердің бұрышы (өкше сүйегі түйнегі буын бөлігінің бұрышы) есептеледі. Нормада бұл бұрыш 20-40 градусты құрайды. Белер бұрышының азаюы жарақаттан кейінгі жалпақтабандықтың пайда болуын көрсетеді. Топайасты буынның жай-күйін бағалау үшін маңызды ақпарат – бұл өкше сүйегінің артқы артикулярлық фасетіне перпендикуляр коронарлық жазықтықта жасалған КT болып табылады.

      Көлденең жалпақтабандық жүктемемен жасалған тіке проекциядағы аяқ басының алдыңғы және ортаңғы бөліктерінің рентгенограммалары бойынша бағаланады.

      Көлденең жалпақтабандық дәрежелері:

      I дәреже: I-II табан сүйектері арасындағы бұрыш 10-12 градусты, бірінші саусақтың ауытқу бұрышы 15-20 градусты құрайды;

      II дәреже: I-II табан сүйектері арасындағы бұрыш 13-15 градусты, бірінші саусақтың ауытқу бұрышы 21-30 градусты құрайды;

      III дәреже: I-II табан сүйектері арасындағы бұрыш 16-20 градусты, бірінші саусақтың ауытқу бұрышы 31-40 градусты құрайды;

      IV дәреже: I-II табан сүйектері арасындағы бұрыш 20 градустан, бірінші саусақтың ауытқу бұрышы 40 градустан асады.

      Аяқ басы буындарының деформациялау артрозының дәрежелері:

      I кезең: буын саңылауларының 50 пайыздан кем тарылуы және буын саңылауларының шетінен 1 мм аспайтын жиектегі сүйек өсінділері;

      II кезең: буын саңылауларыны 50 пайыздан астам тарылуы, буын саңылауларының шетінен 1 мм асатын жиектегі сүйек өсінділері, қосылған сүйектер буын ұштарының деформациясы және субхондральды остеосклерозы;

      III кезең: буындар саңылауы рентгенологиялық тұрғыдан айқындалмайды, сүйек шеттерінің айқын көрінген өсуі, өрескел деформация және қосылған сүйектердің буын ұштарының субхондральды остеосклерозы бар.

      Аяқ басында бірінші саусақтың болмауы авиация персоналын даярлау жөніндегі ӘОО-ға оқуға түсуге кедергі болып табылады.

      Аяқ басында саусақтың болмауы оның табан-саусақ буыны деңгейінде болмауы, сондай-ақ саусақтың толық құрысуы немесе қозғалмауы болып саналады.

      Топай-қайық тәрізді жалғамаларда немесе аяқ басының орта бөлігінің буындарында артрозсыз І немесе ІІ дәрежелі бойлық немесе көлденең жалпақтабандық осы тармақты қолдану үшін негіз болып табылмайды, авиация персоналын даярлау жөніндегі ӘОО-ға оқуға түсуге кедергі келтірмейді.

      Куәландырылушының бір аяғында ІІ дәрежелі жалпақтабандық және екінші аяғында І дәрежелі жалпақтабандық болған кезде қорытынды ІІ дәрежелі жалпақтабандық бойынша шығарылады.

      Бағандар бойынша талаптардың 66-тармағы. Аяқ-қолдың жүре пайда болған деформациялары.

      Тармақта аяқ-қолдардың жүре пайда болған қысқаруы мен деформациясы, оның ішінде сынықтардан кейін сүйектердің бұрыштық деформациясының салдары көзделеді.

      Бағандар бойынша талаптардың 66-тармақтың 1) тармақшасына қолдың немесе аяқтың 2 см артық қысқаруы жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 66-тармақтың 2) тармақшасына қолдың немесе аяқтың 2 см дейін қысқаруы жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 67-тармағы. Тармақта кез келген деңгейде аяқ-қолдың болмауын көзделеді.

14-тарау. Несеп-жыныс жүйесінің аурулары

      Бағандар бойынша талаптардың 68-тармағы. Бүйректің гломерулярлы, тубулоинтерстициялы аурулары, бүйрек жеткіліксіздігі.

      Тармақта:

      созылмалы бүйрек жеткіліксіздігімен асқынған бүйректің созылмалы аурулары (созылмалы гломерулонефрит, созылмалы пиелонефрит, созылмалы интерстициалы нефрит, амилоидоз және басқа аурулар);

      созылмалы бүйрек жеткіліксіздігінсіз бүйректің созылмалы аурулары (бүйректің жіті ауруына шалдыққаннан кейін 6 айдан астам сақталатын тұрақты патологиялық несеп синдромының болуы);

      бүйрек функциясының бұзылуымен бастапқы созылмалы пиелонефрит көзделеді.

      Бастапқы созылмалы пиелонефрит диагнозы жүргізілетін емге қарамастан, 6 айдан астам сақталатын және сандық әдістермен анықталатын лейкоцитурия мен бактериурия болған кезде, дерматовенерологтың, урологтың (бұдан басқа әйелдер үшін гинекологтың) қатысуымен тексеруден кейін несеп шығару жолдары мен жыныс мүшелерінің қабыну аурулары болмаған жағдайда бүйректі міндетті рентгеноурологиялық немесе радиоизотоптық зерттеу кезінде қойылады.

      Бүйректің жіті қабыну, дистрофиялық ауруларынан, уланудан, интоксикациядан кейін, несептегі өтпелі қалыпты өзгерістер (өтпелі протеинурия және қанның бірлі-жарым нысанды элементтері түрінде) 6 айдан аспай сақталса, созылмалы қабыну процесі дамуының клиникалық белгілері болмаған кезде ұшу жұмысына жіберу емдеу аяқталғаннан кейін кемінде 12 ай өткен соң қаралады. Толық сауығу немесе бүйрек қабынуының созылмалы түріне ауысу стационарлық тексеруден кейін ғана белгіленеді.

      Рентгенологиялық тұрғыдан расталған бүйрек функциясы бұзылмаған тұрақты ремиссия сатысындағы созылмалы пиелонефрит кезінде І баған бойынша куәландырылатындар жарамсыз, ІІ-ІІІ бағандар бойынша – жеке бағаланады, ІV-VII бағандар бойынша – жарамды болады. Пиелонефрит өршуіннен кейін куәландырылушылар жарамсыз деп танылады.

      Бағандар бойынша талаптардың 69-тармағы. Несеп-тас ауруы.

      Бағандар бойынша талаптардың 69-тармақтың 1) тармақшасында:

      бүйректің немесе несеп шығару жолдарының тостақша-түбекше жүйесінде конкременттің болуы;

      тас түзудің қайталануы (сол ағзада, дәл сол жағында бір жыл бойы тастың пайда болуы) көзделеді.

      Бағандар бойынша талаптардың 69-тармақтың 2) тармақшасында:

      конкременттің өздігінен кетуінен кейінгі жай-күй;

      операциялық емдеуден, литотрипсиядан (қашықтықтан соққы толқынды немесе түйіспелі литотрипсия), стенд орнатылғаннан кейінгі жай-күй;

      "баумен оралған" бүйрек тостақшасындағы тас көзделеді.

      Несеп-тас ауруы диагнозы анықталған кезде ұшу жұмысына (ұшуға оқытып-үйретуге) жарамсыздығы туралы қорытынды операциялық емдеуге ұсыныспен шығарылады.

      Конкременттің өздігінен кетуімен бүйрек түйнеуіне, несеп-тас ауруына байланысты хирургиялық емдеуге шалдыққан әскери қызметшілерді ұшу жұмысына қайта жіберу емдеу аяқталғаннан кейін кемінде 3 ай өткен соң, инвазивті емес емдеу әдістерінен кейін (оның ішінде экстракорпоралды литотрипсиядан кейін) – операциядан кейін кемінде 1 ай өткен соң, ауырсыну синдромы болмаған және стационарлық медициналық тексеру мен куәландырудан кейін бүйрек функциясы толық қалпына келген кезде жүргізіледі. Ондай жағдайларда ұшқыштар екіжақты басқарылатын ұшақтарға жарамды. Штурмандар мен ұшұыштар экипажының басқа да мүшелері жарамды.

      Бұл әскери қызметшілер кезекті куәландырудан стационарлық жағдайда өтеді.

      Бағандар бойынша талаптардың 70-тармағы. Обструктивті уропатия және рефлюкс-уропатия, пиелонефрит (екінші), бүйректің, несепағардың және несеп жүйесінің басқа да аурулары.

      Бағандар бойынша талаптардың 70-тармақтың 1) тармақшасына:

      II-III сатыдағы гидронефроз;

      пионефроз;

      созылмалы (екінші) пиелонефрит;

      қайталанып болатын (стационарлық емдеуді талап ететін жылына 2 рет және одан көп өршу) несеп шығару жүйесінің созылмалы аурулары (цистит, уретрит);

      бүйрек функциясының жай-күйіне және несепте патологиялық өзгерістердің болуына қарамастан II және III сатыдағы нефроптоз;

      бүйректің бөлу функциясының бұзылуымен және несептегі патологиялық өзгерістермен І сатыдағы біржақты немесе екіжақты нефроптоз;

      қалған бүйрек функциясының жай-күйіне қарамастан, ауруға байланысты алып тасталған бір бүйректің болмауы;

      бүйрек дистопиясы (жамбаста – бүйрек функциясының жай-күйіне қарамастан, белдік – бүйректің кез келген дәрежедегі бөлу функциясының бұзылуымен);

      жылына бір рет немесе одан көп уақытта кеңейтуді қажет ететін уретраның стриктурасы жатады.

      Бүйректің бөлу функциясының бұзылуы экскреторлық урография, КТ, ультрадыбысты немесе радиоизотоптық зерттеулердің деректерімен расталады.

      Бағандар бойынша талаптардың 70-тармақтың 2) тармақшасына:

      емдеу нәтижесі жақсы болған кезде сирек қайталанып болатын, несеп шығару жүйесінің созылмалы аурулары (цистит, уретрит);

      бүйрек функциясының бұзылуынсыз, ауыру синдромынсыз және несептегі патологиялық өзгерістерсіз І сатыдағы біржақты немесе екіжақты нефроптоз;

      бүйрек функциясының бұзылуынсыз бүйректің бел дистопиясы жатады.

      Нефроптоз сатысын рентгенолог тексерілушінің тік күйінде жасалған рентгенограммалар бойынша айқындайды:

      I кезең – бүйректің төменгі полюсінің 2 омыртқаға төмендеуі;

      II кезең – бүйректің төменгі полюсінің 3 омыртқаға төмендеуі;

      III кезең – бүйректің төменгі полюсінің 3 омыртқадан артық төмендеуі.

      Бүйректің физиологиялық ептігі нормада бүйрек контурының I омыртқа денесінің биіктігінен аспай төмен ығысуы болып табылады.

      Бүйрек полюсі омыртқалар арасындағы жағдайда болған кезде полюстің нашар жағдайы негіз ретінде саналады.

      I сатыдағы нефроптоз анықталғаннан кейін бағандар бойынша талаптардың 70-тармақтың 2) тармақшасы бойынша куәландырылатын әскери қызметшілері 3 жыл бойы жыл сайын стационарлық медициналық тексеру мен куәландыруға жатады.

      Жылына 2 реттен көп өршу немесе 3 жыл қатарынан бір рет өршу жиі деп саналады.

      Бағандар бойынша талаптардың 71-тармағы. Ерлер жыныс ағзаларының аурулары.

      Көрсеткіштер бойынша ерлер жыныс ағзаларының ауруларына байланысты куәландырылатындарға хирургиялық емдеу ұсынылады. Емдеу нәтижелері қанағаттанарлықсыз немесе одан бас тарту кезінде куәландыру 1) тармақша бойынша жүргізіледі.

      Бағандар бойынша талаптардың 71-тармақтың 1) тармақшасына:

      II-IV сатыдағы қуықасты безінің гиперплазиясы;

      созылмалы жиі (жылына 2 реттен көп) қайталанатын простатит;

      аталық без қабығының немесе шәует бауының қайталанатын (қайта хирургиялық емдеуден кейін) бір жақты немесе екіжақты шемені жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 71-тармақтың 2) тармақшасына:

      I сатыдағы қуықасты безінің гиперплазиясы;

      симптомсыз өтетін қуықасты безінің тастары;

      симптомсыз өтетін қуықасты безінің тастары бар созылмалы простатит;

      емдеудің нәтижелері жақсы болғна кездегі созылмалы сирек қайталанатын простатит жатады.

      Ауруларға (тән емес және қатерсіз сипаттағы), жаралануға немесе басқа да зақымдануларға байланысты ол алып тасталғаннан кейін эндокриндік функциясы сақталған бір аталық бездің болмауы осы тармақты қолдану үшін негіз болып табылмайды.

      Бағандар бойынша талаптардың 72-тармағы. Жіті аурудан, созылмалы аурудың өршуінен немесе хирургиялық емдеуден кейінгі несеп-жыныс жүйесінің уақытша функционалдық бұзылулары.

      Науқастануы бойынша демалыс беру туралы қорытынды тек жіті диффузды гломерулонефриттерден кейін; жіті пиелонефрит ұзаққа созылған кезде; несеп-тас ауруын операциялық емдеуден, қашықтықтан соққы-толқынды немесе түйіспелі литотрипсиядан кейін шығарылады.

      Ұшудан босату туралы, 15 тәулікке дейінгі мерзімге әскери қызмет міндеттерін орындаудан толық босату туралы қорытынды кәсіптік еңбекке қабілеттілігін толық қалпына келтіруді талап ететін аурулар кезінде шығарылады.

15-тарау. Әйел жыныс жүйесінің аурулары

      Бағандар бойынша талаптардың 73-тармағы. Әйел жыныс ағзаларының созылмалы қабыну аурулары.

      Жиі (жылына 3 рет және одан көп) асқынатын әйел жыныс ағзаларының созылмалы қабыну аурулары немесе олардың қалпына келмейтін салдары көзделеді. Ауру диагнозы стационарда белгіленеді.

      Бағандар бойынша талаптардың 74-тармағы. Әйел жыныс ағзаларының қабынбайтын аурулары.

      Бағандар бойынша талаптардың 74-тармақтың 1) тармақшасына:

      хирургиялық емдеуді талап ететін немесе одан бас тартқан кезде сүт безінің қатерсіз дисплазиясы (мастопатия, фиброаденоз және басқа да дисплазия);

      жатырдың немесе қынаптың толық төмен түсуі;

      шаттың толық жыртылуы;

      емдеу нәтижелері қанағаттанарлықсыз болған немесе одан бас тарту кезінде жыныс ағзалары (несеп-жыныс, ішек-жыныс) қамтылған жыланкөздер;

      әйел жыныс ағзаларының төмен түсуі;

      меноррагиямен, іш қатумен, сегізкөз маңында және іштің төменгі жағында ауырсынумен бірге болатын жатырдың дұрыс орналаспауы жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 74-тармақтың 2) тармақшасына:

      хирургиялық емдеуді қажет етпейтін сүт безінің қатерсіз дисплазиясы;

      қынап қабырғаларының шамалы төмен түсуі;

      функциясы бұзылмаған және ауырсыну белгілерінсіз кіші жамбас маңындағы тыртықты және жабысу процестері жатады.

      Функциясының бұзылуынсыз жатырдың дұрыс орналаспауы осы тармақты қолдану үшін негіз болып табылмайды.

      Ұшқыштар лауазымдарына тағайындау үшін іріктелетін әскери қызметшілер функциясының бұзылуынсыз объективті деректер болған кезде жарамсыз деп танылады.

      Бағандар бойынша талаптардың 75-тармағы. Анабезді-етеккір функциясының бұзылуы.

      Бағандар бойынша талаптардың 75-тармақтың 1) тармақшасына:

      анемияға әкелетін органикалық тұрғыдан негізсіз қан кетулер;

      олигоменореямен, аменореямен (операциядан кейінгі емес), оның ішінде Штейн-Левенталь синдромымен білінетін анабезді-етеккір функциясының бұзылуы жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 75-тармақтың 2) тармақшасына:

      жалпы дамуы қанағаттанарлық жыныстық инфантилизм;

      екі фазалы цикл болған кездегі бастапқы бедеулік жатады.

      Етеккір кезінде әйелдер ұшудан босатылады.

      Бағандар бойынша талаптардың 76-тармағы. Жіті аурудан, созылмалы аурудың өршуінен немесе хирургиялық емдеуден кейінгі әйел жыныс ағзаларының уақытша функционалдық бұзылуы.

      Науқастануы бойынша демалыс беру туралы қорытынды тек әйел жыныс ағзаларының жіті (емдеу мерзімі 2 айдан аспайтын) қабыну ауруларынан (бартолинит, вульвит, кольпит, эндометрит, аднексит) кейін ғана шығарылады.

      Ұшудан босату туралы, 15 тәулікке дейінгі мерзімге әскери қызмет міндеттерін орындаудан толық босату туралы қорытынды кәсіптік еңбекке қабілеттілігін толық қалпына келтіруді талап ететін аурулар кезінде шығарылады.

16-тарау. Жүктілік, бала туу және бала туудан кейінгі кезең

      Бағандар бойынша талаптардың 77-тармағы. Жүктілік. Бала туудан кейінгі кезең.

      Жүктіліктің кез келген кезеңінде әйелдер талаптардың барлық бағандары бойынша жарамсыз.

      Әйелдер ұшу жұмысына бала емізуді аяқтаған жағдайда, гинеколог-дәрігерде міндетті тексерілумен ДҰК қорытындысы бойынша бала туғаннан кейін кемінде 12 ай өткен соң жіберіледі.

      Абортпен немесе мерзімінен бұрын бала туумен аяқталған жүктілік кезінде қайта куәландыру кемінде 3 ай өткен соң жүргізіледі.

17-тарау. Туа біткен аномалиялар (даму кемістігі), деформациялар және хромосомды бұзылулар

      Бағандар бойынша талаптардың 78-тармағы. Туа біткен аномалия (даму кемістігі), деформация және хромосомды бұзылу.

      Бағандар бойынша талаптардың 78-тармақтың 1) тармақшасына:

      жүрек жеткіліксіздігі бар жүрек немесе ірі қан тамырларының (аорта, өкпе артериясы) туа біткен кемістігі;

      жүрекішілік гемодинамиканың бұзылуымен немесе бұзылуынсыз II дәрежелі және одан жоғары митральды және басқа да жүрек қақпақшаларының пролапсы;

      І және одан жоғары дәрежелі регургитациямен І дәрежелі (3-тен 5,9 мм дейін) митральды немесе жүректің басқа да қақпақшаларының пролапсы;

      өздігінен пайда болатын (спонтанды) немесе электрофизиологиялық зерттеу кезінде байқалатын жүрек ырғағының тұрақты бұзылулары бар болған кезде жүректің өткізгіш жүйесі дамуының аномалиясы – Вольф-Паркинсон-Уайт немесе Клерк-Леви-Кристеско қарыншаларының уақытынан бұрын қозу синдромы;

      тұрақты сипаттағы Q-T ұзартылған аралық синдромы;

      кез келген дәрежедегі тыныс алу жеткіліксіздігі бар бронх-өкпе аппаратының және плевраның туа біткен аномалияы (даму кемістігі);

      рестриктивті тип бойынша кез келген дәрежедегі тыныс алу жеткіліксіздігімен омыртқаның туа біткен деформациясы (аномалиясы) (кифоз, сколиоз және басқа да деформация);

      клиникалық белгілері және функциясының бұзылуы бар жақ-бет аймағының туа біткен аномалиясы (оның ішінде қатты таңдайдың және еріннің жарылуы, микротия, есту жолының атрезиясы);

      клиникалық белгілері бар және функциясы бұзылған ас қорыту ағзаларының туа біткен аномалиясы (даму кемістігі);

      кеуде қуысының туа біткен деформациясы (аномалиясы) (батырыңқы немесе киль тәрізді кеуде, қабырға дөңесі және басқа деформациялар);

      жамбас-сан буындарындағы қозғалыстың шектелуімен бірге болатын жамбас пен санның туа біткен деформациясы;

      бүйректің туа біткен аномалиясы (даму кемістігі): қалған бүйректің функциясы оның көріну дәрежесіне қарамастан бұзылған кезде бір бүйректің аплазиясы, бүйрек поликистозы, 2 және одан көп солитарлық жылауық, бүйрек дисплазиясы, бүйрек пен оның элементтерінің екі еселенуі, таға тәрізді бүйрек;

      кез келген дәрежедегі шығару функциясының бұзылуымен несепағардың немесе қуықтың туа біткен аномалиясы (даму кемістігі);

      ұма немесе шат гипоспадиясы, толық (жаппай) эписпадия;

      аяқтың 2 см астам қысқаруымен сан сүйегі мойынының варустық деформациясы;

      сан сүйегі ішкі айдаршықтарының шығыңқы жерлері арасындағы қашықтық 9 см асатын аяқтың О-тәрізді қисаюы;

      аяқтың ішкі жіліншіктері арасындағы қашықтық 9 см асатын аяқтың Х-тәрізді қисаюы;

      остеосклероз (мәрмәр ауруы);

      іш қуысында, шап арналарында немесе олардың сыртқы сақиналарында атабездің кідіруі;

      іш қуысында бір аталық бездің кідіруі;

      жыныс мүшесінің түбінен ортасына дейін несеп шығару арнасының жыланкөзі жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 78-тармақтың 2) тармақшасына:

      сол (оң) жақ қарынша қуысының геометриясын өзгертпейтін жүректің шағын аномалиясы немесе олардың тіркесі (қарыншалардың шамадан тыс трабекулярлығы, іштікхордалардың аномальды бекітілуі, хордалардың аномальды қалпы, папиллярлық бұлшықеттер аномалиясы және басқа да аномалиялар);

      электрофизиологиялық зерттеулер кезінде байқалатын жүрек ырғағының тұрақты емес бұзылулары болмаған немесе болған кездегі жүрек өткізгіш жүйесінің даму аномалиясы;

      клиникалық көрінісі жоқ омыртқаның бекітілмеген қисаюы;

      функциялары бұзылмаған бүйректің, несепағардың және қуықтың туа біткен аномалиясы;

      бүйрек функциясы бұзылмаған бүйректің бірлі-жарым ұсақ (диаметрі 20 мм дейін) солитарлық жылауығы;

      бір аталық бездің шат арнасында немесе оның сыртқы сақинасында кідіруі;

      аяқтың 2 см дейін қысқаруымен жамбас мойынының варустық деформациясы жатады.

      Кандидаттар және ұшқыштар лауазымына тағайындау үшін іріктелетін әскери қызметшілерге, міндетті түрде ЭхоКГ, несеп-жыныс жүйесі ағзаларын ультрадыбыстық зерттеу жүргізіледі.

      Инструментальдық тексеру әдістерінің нәтижелері бойынша жүрек дамуының аномалиясы және басқа да өзгерістер анықталған кезде кандидаттар ӘОО-ға оқуға түсуге жарамсыз, ал ұшқыштар лауазымына тағайындау үшін іріктелетін әскери қызметшілер – ұшу жұмысына жарамсыз деп танылады.

      Туа біткен тері және тері асты шелмайының аурулары бар азаматтар мен әскери қызметшілер бағандар бойынша талаптардың 60-тармағы бойынша куәландырылады.

      Қол басының немесе аяқ басының туа біткен кемістіктері бар азаматтар мен әскери қызметшілер бағандар бойынша талаптардың 64 немесе 65-тармақтары бойынша куәландырылады.

      V бел омыртқасының сакрализациясы немесе I құйымшақ омыртқасының люмбализациясы, аталған омыртқалар иіндерінің бітіп кетпеуі, коронарлық жылғадағы гипоспадия осы тармақты қолдану үшін негіз болып табылмайды.

18-тарау. Жарақаттану, улану және сыртқы факторлар әсер етуінің кейбір басқа да салдары

      Бағандар бойынша талаптардың 79-тармағы. ОНЖ-ның органикалық зақымдану белгілерінсіз жарақаттанудан кейінгі және операциядан кейінгі бассүйек зақымданулары (ақаулары).

      Осы тармаққа:

      жаралану мен жарақаттанудан кейін пластикалық материалмен ауыстырылмаған немесе ауыстырылған бассүйек күмбезі сүйектерінің ақаулары;

      жаралану және жарақаттанудан кейін трансплантаттармен ауыстырылмаған немесе ауыстырылған жақ-бет аймағының ақаулары мен деформациялары;

      самай-төменгі жақ буындарының анкилозы;

      төменгі жақтың жалған буындары;

      жақ-бет аймағының контрактурасы жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 80-тармағы. Омыртқаның, дене сүйектерінің, аяқ-қолдардың сынулары және олардың салдары.

      Осы тармаққа:

      функционалдық бұзылу дәрежесіне және емдеу нәтижесіне қарамастан, бір және одан көп омыртқа денесінің сынулары немесе шығып кетуі;

      ІІ-ІІІ дәрежелі сына тәрізді деформациясы бар 2 және одан көп омыртқа денесі сынуының кейінгі салдары;

      омыртқа функциясы бұзылған және ауыру синдромы болған кезде омыртқа доғаларының, өсінділерінің сынуына байланысты емдеуден кейінгі жай-күйі;

      жамбас сүйектерінің сынуынан кейінгі жай-күйі;

      ұзын түтік тәрізді сүйектердің диафизарлық және метафизарлық сынуынан кейінгі жай-күйі (емдеу аяқталғаннан кейін);

      сүйектер сынғаннан кейінгі металл конструкциялары;

      функциясы бұзылған сан сүйегі ұршығының орталық шығуының салдары (оның ішінде анкилоз және деформациялаушы артроз);

      аяқтың буындарының шығып кетуінен кейінгі жай-күйі жатады.

      Ұсақ сүйектердің, омыртқаның көлденең және (немесе) қылқанды өсінділерінің асқынбаған сынуын емдеу аяқталғаннан кейін ұшу жұмысына қайта жіберу функционалдық бұзылулар мен ауырсыну синдромы болмаған кезде кемінде 3 ай өткен соң жүргізіледі.

      Ұзын түтік тәрізді сүйектердің метафизарлық сынықтарын емдеу аяқталғаннан кейін (ауруы бойынша демалысты қоса алғанда) ұшу жұмысына қайта жіберу стационарлық тексеруден және куәландырудан кейін функционалдық бұзылулар мен ауырсыну синдромы болмаған кезде кемінде 6 ай өткен соң жүргізіледі.

      Ұзын түтік тәрізді сүйектердің диафизарлық сынығын, омыртқа сынығын, жамбас сақинасы деформациясынсыз жамбас сүйегінің сынығын, аяқ буындарының шығып кетуін емдеу аяқталғаннан кейін (ауруы бойынша демалысты қоса алғанда) ұшу жұмысына қайта жіберу стационарлық тексеруден және куәландырудан кейін функционалдық бұзылулар мен ауырсыну синдромы болмаған кезде кемінде 12 ай өткен соң жүргізіледі.

      Жамбас сақинасы деформациясынсыз жекелеген жамбас сүйектерінің біріккен оқшауланған сынықтары осы тармақты қолдануға негіз болып табылмайды.

      Бағандар бойынша талаптардың 81-тармағы. Кеуде, іш қуысы мен жамбастың ішкі ағзаларының жарақаттары және олардың салдары.

      Бағандар бойынша талаптардың 81-тармақтың 1) тармақшасына жаралану немесе жарақаттанудың мынадай жай-күйі мен салдары жатады:

      кез келген дәрежедегі тыныс алу жеткіліксіздігі бар бронх-өкпе аппараты;

      ағза политравмасының салдары (екі және одан көп);

      өңеш, асқазан, аш немесе тоқ ішек резекциясы;

      бүйректің, көкбауырдың, жыныс мүшесінің болмауы;

      өкпенің түбіндегі, жүректегі немесе ірі тамырлардың жанындағы бөгде дене;

      өкпенің бір бөлігін немесе өкпені алып тастау;

      бүйрек, бауыр, ұйқы безі және кеуде, іш қуысы немесе жамбастың басқа да ішкі ағзаларының резекциясы жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 81-тармақтың 2) тармақшасына мынадай жай-күйлер (жаралану немесе жарақаттануға байланысты емдеу аяқталғаннан кейін кемінде 12 ай өткен соң) жатады:

      тыныс алу жеткіліксіздігінсіз өкпенің атипиялық резекциясына шалдыққаннан кейінгі;

      қан кетуді тоқтату, пневмо немесе гемотораксты жою мақсатында торакотомияға немесе лапаротомияға шалдыққаннан кейінгі;

      сауығумен аяқталатын ішек, асқазан, бауыр жараларын тіккеннен кейінгі.

      Жаралану немесе тануға байланысты емдеу аяқталғаннан кейін ұшу жұмысына қайта жіберу стационарлық тексеруден және куәландырудан кейін функционалдық бұзылулар болмаған кезде кемінде 12 ай өткен соң жүргізіледі.

      Бағандар бойынша талаптардың 82-тармағы. Тері және тері асты шелмайы жарақатының салдары.

      Бағандар бойынша талаптардың 82-тармақтың 1) тармақшасына:

      астындағы тіндермен бітісіп кеткен, функциясын айтарлықтай немесе орташа бұзатын, әскери және (немесе) ұшқыш киім нысанын, аяқ киім киюді және арнайы керек-жарақты пайдалануды қиындататын ойылған, гипертрофиялық, келлоидтық тыртықтар;

      емдеу нәтижелері қанағаттанарлықсыз болған немесе одан бас тартқан кезде бетті ұсқынсыз ететін тыртықтар жатады.

      Бағандар бойынша талаптардың 82-тармақтың 2) тармақшасына қозғалысты елеусіз шектейтін немесе шектемейтін, бірақ әскери және (немесе) ұшқыш киім нысанын, аяқ киімді киюді және арнайы керек-жарақты пайдалануды қиындатпайтын, ұзақ жүру және басқа да дене жүктемелері кезінде жара пайда болмайтын иілімді тыртықтар жатады.

      Көздің, қол басының немесе аяқ басының зақымдануымен күйік немесе үсік салдары бар азаматтар мен әскери қызметшілер бағандар бойынша Талаптардың тиісті тармақтары бойынша куәландырылады.

      Иілімді, операциядан кейінгі, оның ішінде әскери және (немесе) ұшқыш киім нысанын, аяқ киімді киюді және арнайы керек-жарақты пайдалануды қиындатпайтын, буындардың қозғалысын шектемейтін және жақын орналасқан ағзалар мен жүйелердің функциясын бұзбайтын тыртықтардың болуы бағандар бойынша Талаптардың тармақтарын қолдану үшін негіз бермейді.

      Бағандар бойынша талаптардың 83-тармағы. Тармақта дәрілік заттармен, дәрі-дәрмектермен және биологиялық заттармен уланудың, зымыран отыны компоненттерімен және басқа да уытты заттардың уытты әсерінің, электромагниттік өрістің, лазерлік сәулеленудің, иондаушы сәулеленудің жіті немесе созылмалы әсер етуінің, басқа да сыртқы себептердің әсер етуінің, аллергиялық реакциялардың салдары көзделеді.

      Медициналық куәландыру стационарлық жағдайда емдеу аяқталғаннан кейін жүргізіледі.

      Жіті сәуле ауруына шалдыққан әскери қызметшілер бағандар бойынша талаптардың 83-тармақтың 1) тармақшасы бойынша куәландырылады.

      Ұшу үлесі нормалары бойынша негізгі азық-түлік өнімдеріне клиникалық белгілері бар (стационарлық тексерумен расталған) тағамдық аллергиясы бар әскери қызметшілер бағандар бойынша талаптардың 83-тармақтың 1) тармақшасы бойынша куәландырылады. Басқа аллергиялық аурулар кезінде (есекжем, поллиноз, аллергиялық ринит, дерматит және басқа аурулар) куәландыру зақымданған ағза немесе жүйе функцияларының жай-күйіне байланысты бағандар бойынша Талаптардың тармақтары бойынша жүргізіледі.

      Жіті улануларды, уытты-аллергиялық әсер етуді, жіті аллергиялық ауруларды (анафилактикалық шок, сарысу ауруы, Лайел, Стивенс-Джонсон синдромы), басқа да сыртқы себептердің әсерін емдеу аяқталғаннан кейін (ауруы бойынша демалысты қоса алғанда) жарамдылық аурулардың аяқталуына және зақымданған ағзалардың немесе жүйелердің функцияларына байланысты бағандар бойынша Талаптардың тармақтары бойынша айқындалады.

      Бағандар бойынша талаптардың 84-тармағы. Аурудан, жараланудан, жарақаттанудан, уланудан, сыртқы себептердің әсер етуін емдеуден кейінгі сүйек-бұлшықет жүйесінің және дәнекер тінінің уақытша функционалдық бұзылулары.

      Буындардың жіті қабыну ауруларына шалдыққан әскери қызметшілерге науқастануы бойынша демалыс беру туралы қорытынды стационарлық емдеу аяқталғаннан кейін дене жүктемесінен кейін буындардағы орташа, өтпелі ауырсыну сезімдері сақталғанда, қабынудың клиникалық және зертханалық белгілері болмаған кезде шығарылады және әскери қызмет міндеттерін орындау қабілетін қалпына келтіру үшін бір ай немесе одан да көп мерзім қажет.

      Сүйектер мен буындарға операциялардан, сіңірлер пластикасынан немесе тендолизінен (қол саусақтары мен табан бақайларынан басқа) кейін қозғалыс уақытша шектелуі кезінде әскери қызметшілерге науқастануы бойынша демалыс беру туралы қорытынды сүйек сынығынан кейін сүйек мүйізденуі қатпаған кезде әскери қызмет міндеттерін орындау қабілетін қалпына келтіру үшін шығарылады, бір ай және одан астам мерзім қажет етіледі.

      Стационарлық емдеуді қажет етпейтін ұсақ сүйектердің асқынбаған жабық сынығы кезінде барлық жұмыстар мен сабақтардан 15 тәулік мерзімге босату туралы қорытынды шығара отырып, амбулаториялық куәландыруға рұқсат етіледі.

      Тек гипс таңғышпен иммобилизациялауды талап ететін түтік тәрізді немесе басқа сүйектердің асқынбаған жабық сынығы кезінде сүйек мүйізгегінің белгілері пайда болғаннан кейін әскери қызметшілер медициналық ұйымнан гипс таңғышын шешкенге дейін амбулаториялық емделуге шығарылады, науқастануы бойынша демалыс беру немесе толық (немесе ішінара) босату туралы қорытынды шығарылады. Емдеуді жалғастыру үшін курсанттар ӘОО лазаретіне ауыстырылады.

      Жақсүйек және бет жұмсақ тіндері жарақаттарының салдары кезіндегі науқастануы бойынша демалыс беру туралы қорытынды шығару үшін сынықтардың баяу бітіп кетуі, хирургиялық немесе ортопедиялық емдеудің күрделі әдістерін қажет ететін тығыз тыртықтардың немесе сынықтардың бар олуы, сондай-ақ жарақаттық остеомиелитпен бірге болатын сынықтар негіз болып табылады.

19-тарау. Басқа да аурулар

      Бағандар бойынша талаптардың 85-тармағы. Дене бітімі дамуының сәйкес келмеуі, пропорционалды емес дене бітімі.

      Тармақ дене салмағының оның ұзындығы мен аяқ-қол ұзындығының арақатынасын (нормаға қабылданған орташа статистикалық көрсеткіштердің салыстырмалығын) көздейді.

      ӘОО-ға түсуге және ұшуға оқытып-үйретуге жарамсыз деп танылған азаматтар мен әскери қызметшілер:

      дене салмағының индексі 18,5 кг/м2-ден аз;

      бойы 165 см-ден төмен және 186 см-ден артық;

      аяқтың ұзындығы 80 см-ден аз;

      қол ұзындығы 76 см-ден аз;

      отыру жағдайында бойы 80 см-ден төмен және 93 см-ден артық.

      Дене салмағы 90 кг асатын әскери қызметшілер оқу-жаттығу парашютпен секірулерден және жерге катапульттенуден босатылады.

      Бағандар бойынша талаптардың 86-тармағы. Энурез.

      Түнгі несеп ұстамаумен зардап шегетін әскери қызметшілерді қарап-тексеру стационарлық жағдайда жүргізіледі. Медициналық қарап-тексеру урологтың, невропатологтың, дерматовенерологтың және психиатрдың қатысуымен кешенді түрде жүргізіледі.

      Егер несеп ұстамау қандай да бір аурудың симптомдарының бірі болып табылса, қорытынды негізгі ауруды көздейтін бағандар бойынша талаптардың тармағы бойынша шығарылады.

      Бағандар бойынша талаптардың 87-тармағы. Сөйлеудің бұзылуы.

      Тармақ кекештенуді (тұтығуды) көздейді. Сөйлеудің бұзылуы бар болған кезде куәландырылушыны невропатолог, психиатр, оториноларинголог және логопед жан-жақты тексереді. Кекештенудің (тұтығудың) айқындылық дәрежесі әртүрлі жағдайларда сөйлеу функциясының жай-күйін динамикалық бақылау жолымен анықталады және аурудың неғұрлым айқын көріну сәттері бойынша бағаланады.

  Қазақстан Республикасының
мемлекеттік авиациясында
қызмет өткеру үшін адамдардың
денсаулық жағдайына
қойылатын талаптарға
3-қосымша

Түсті көруді зерттеу үшін шекті кестелер бойынша түсті сезінудің бұзылуын бағалау

Түсті қабылдағыш, тест нөмірлері

Диагноз

Қызыл

Жасыл

Көк

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

Қалыпты трихромазия

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

І дәрежелі протодефицит

+

+

+

+

+

+

+

+

+

II дәрежелі протодефицит

+

+

+

+

+

+

+

+

III дәрежелі протодефицит

+

+

+

+

+

+

+

Протанопия

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

І дәрежелі дейтодефицит

+

+

+

+

+

+

+

+

+

ІІ дәрежелі дейтодефицит

+

+

+

+

+

+

+

+

ІІІ дәрежелі дейтодефицит

+

+

+

+

+

+

+

Дейтеранопия

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

I дәрежелі тритодефицит

+

+

+

+

+

+

+

+

+

ІІ дәрежелі тритодефицит

+

+

+

+

+

+

+

+

ІІІ дәрежелі тритодефицит

      Ескертпе: " + " – дұрыс жауап, " – " – дұрыс емес жауап.

  Қазақстан Республикасының
мемлекеттік авиациясында
қызмет өткеру үшін адамдардың
денсаулық жағдайына
қойылатын талаптарға
4-қосымша

Тыныс алу жеткіліксіздігі дәрежесін бағалау (көрсеткіштер дилятациядан кейінгі болып табылады)

Көрсеткіштер

Норма

Тыныс алу жеткіліксіздігі дәрежелері

І дәреже (шамалы)

ІІ дәреже (орташа)

ІІІ дәреже (елеулі)

1. Клиникалық:

1) Демікпе

жоқ

бұрын қол жеткізілген күш-жігер кезінде

кәдімгі жүктемелер кезінде

тыныштықта тұрақты

2) Цианоз

жоқ

жоқ немесе жүктемеден кейін шамалы күшейетін

айқын, кейде елеулі

кенеттен айқын көрінген диффузды

3) Тыныштықтағы тамыр соғысы (минутына)

80-ге дейін

жиіленбеген

жиіленуге бейім

елеулі жиіленеді

2. Құралдық:

1. Оттегінің парциалды қысымы Ра О2 (мм. с.б)

80-нен астам

80

79-65

65-тен аз

2. ӨЖТА
тиісті шамадан процентпен

80-нен астам

60-80

50-60

50-ден аз

3. 1 ТҮЖ –
тиісті шамадан процентпен

80-нен астам

60-70

50-60

50-ден аз

4. Генслар индексі (1ЖТК/ӨЖТА проценттік арақатынасы)

70-тен астам

70-тен аз

70-тен аз

70-тен аз

  Қазақстан Республикасының
мемлекеттік авиациясында
қызмет өткеру үшін адамдардың
денсаулық жағдайына
қойылатын талаптарға
5-қосымша

Буындардағы қозғалыс көлемін бағалау (бұрыштық градуста)

Анатомиялық орналасуы

Қозғалыс

Норма

Қозғалыстың шектелуі

шамалы

орташа

елеулі

Иық буыны

Бүгу (иық буынының қатысуымен алға қарай қозғалу)

175-180

115

100

80

Жазу (артқа қарай қозғалу)

45-50

40-қа дейін

20

15

Созу (иық буынының қатысуымен)

180

120

100

80

Шынтақ буыны

Бүгу

27-30

80-ге дейін

90

100

Жазу

180

160

140

120

Созу

180

135

90

60

Супинация

180

135

90

60

Кәріжілік-шынтақ буыны

Пронация

90

60-қа дейін

45

30

Супинация

90

60-қа дейін

45

30

Кәріжілік-білезік буыны

Бүгу

80

35

20-25

15

Жазу

65

30

20-25

15

Созу

160

175-ке дейін



Тарту

135-140

165-ке дейін



Алақан бунағы буыны

Бүгу

1-саусақ
135-ке дейін, қалғандары 90-95

155-ке дейін
60-қа дейін

бунақаралық буындардың шектеулі қозғалысы кезінде қолдың ұстау функциясы және 1-саусақтың басқаларына қарсылығы сақталуы кезенде

Жазу

180-210

165-170

Жамбас-сан буыны

Бүгу

75

100

110

120

Жазу

180

170

160

150

Созу

50

25

20

15

Тарту

20-30

10



Супинация (сыртқа қарай жылжыған)

60

40

30

20

Пронация (ішке қарай жылжыған)

40

25-ке дейін

20-ға дейін

15-ке дейін

Тізе буыны

Бүгу

40

60

90

110

Жазу

180

175

170

160

Балтыр- табан буыны

Бүгу

130

120

110

100

Жазу

70

75

80

85

Самай-төмен жақсүйек буыны

Тік қозғалу

Ауызды ашу 3 см-ден 6 см-ге дейін

3 см



  Қазақстан Республикасының
мемлекеттік авиациясында
қызмет өткеру үшін адамдардың
денсаулық жағдайына
қойылатын талаптарға
6-қосымша

Омыртқадағы қозғалыс көлемін бағалау (бұрыштық градуста)

Омыртқаның орналасуы

Қозғалыстың қалыпты көлемі

Қозғалысты шектеу

шамалы

орташа

елеулі

Тұрып

16-10-12

5-5-12

5-5-25

5-01-25

Алға еңкею

75-100-145

60-90-180

60-60-110

50-50-110

Артқа шалқаю

0-45-50

0-25-30

5-20-25

5-10-15

Екі жаққа иілу

40 / 40

30 / 30

20 / 20

10 / 10