On Children’s Villages of Family Type and Youth Homes

The Law of the Republic of Kazakhstan dated 13 December, 2000 No. 113-II.

      Unofficial translation

      Footnote. Title as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.12.2011 No. 517-IV (shall be enforced from the date of its first official publication);
      through the whole text, the words “Youth houses” are supplemented respectively by the words “youth houses”;
      words “18 years”, “23 years”, “from 18”, “from 16” are supplemented respectively by the words “eighteen years”, “twenty three years”, “from eighteen”, “from sixteen”;
      words “mothers- governesses”, ”mother- governess”, “Mother- governess” are supplemented respectively by the words “mother educator”, “mothers educators”, “Mother educator”; words “authorized body on the issues of education”, “Authorized body on the issues of education” are supplemented respectively by the words “authorized body in the field of education”, “Authorized body in the field of education” by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.12.2011 №. 517-IV (shall be enforced from the date of its first official publication).

      This Law determines legal provision of children’s villages of family type and youth houses created for the purpose of satisfying the rights of orphaned children and children being left without parental custody to live and to be raised in a family, as well as comprehensive ensuring of their ethical and moral, labour nurturing and education.

Chapter 1.

General provisions

Article 1. Relations regulated by this Law

      1. This Law regulates public relations arising due to maintenance, nurturing and ensuring of primary, main secondary, general secondary, technical and professional, post-secondary, higher education of orphaned children and children being left without parental custody in children’s villages of family type and youth houses.

      2. The rules of other regulatory legal acts shall apply to relations not regulated by this Law.

      Footnote. Article 1 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27 July 2007 No. 320 (the order of enforcement see Article 2).

Article 2. Legislation of the Republic of Kazakhstan on children’s villages of family type and youth houses

      1. The legislation of the Republic of Kazakhstan regulating maintenance, nurturing and ensuring of primary, main secondary, general secondary, technical and professional, post-secondary, higher education of foster children in children’s villages of family type and youth houses is based on the Constitution of the Republic of Kazakhstan and consists of this Law and other regulatory legal acts.

      2. International treaties ratified by the Republic of Kazakhstan shall have a priority before this Law and shall be applied directly, except for the cases when it follows from the international treaty that for its application the issuance of the Law of the Republic of Kazakhstan.

      Footnote. Article 2 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27 July 2007 No. 320 (the order of enforcement see Article 2).

Article 3. Basic principles and tasks of this Law

      1. This Law is based on the principles of humanity, justice, free personal development, priority security of rights and legal interests of foster children, mutual assistance and maintenance of family members of the children’s village and youth houses.

      2. This Law is oriented to staged transformation of children’s homes to children’s villages and creation of children’s houses of family type and youth houses in the country, the activity of which is designed for performance of the following tasks:

      1) creation of conditions for foster children for maintenance, nurturing and obtaining primary, main secondary, general secondary, technical and professional, post-secondary, higher education by them, as well as conditions promoting their physical, psychological, moral and spiritual development;

      2) ensuring of social adaptation of foster children;

      3) ensuring of protection of health of foster children, strengthening of their psychophysical condition and conduct of preventive measures;

      4) inoculation of the skills of labor activity, training of professions high demanded at the labour market to foster children;

      5) assistance to foster children in correct choice of future profession and arrangement of labour.

      Footnote. Article 3 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 27.07.2007 No. 320 (the order of enforcement see Article 2); dated 26.12.2011 No. 517-IV (shall be enforced from the date of its first official publication).

Chapter 2.

Rights of foster children of children’s village

Article 4. Foster children of children’s village

      Foster children (foster children) of children’s village are:

      1) orphaned children – persons at the age up to eighteen years whose parents or single parent died;

      2) children being left without parental custody – persons at the age up to eighteen years that left without custody of single or both parents due to restriction or deprivation of their parental rights, recognition of parents as missing, declaring them deceased, recognition as incapable (partially capable), serving a sentence by parents at the places of deprivation of freedom, avoidance of parents from nurturing of children or from protection of their rights and interests, as well as upon refusal of parents to take their children from fostering or medical institutions, as well as in other cases of the absence of parental custody.

Article 5. Right of foster child to live and to be raised in a family of children’s village

      1. Each foster child shall have the right to live and to be raised in a family of children’s village until they reach eighteen years.

      2. Foster child shall have the right to:

      1) respect of his (her) human dignity;

      2) care from the side of mother educator and joint residence with her;

      3) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.12.2011 No. 517-IV (shall be enforced from the date of its first official publication).
      Footnote. Article 5 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.12.2011 No. 517-IV (shall be enforced from the date of its first official publication).

Article 6. Right of foster child to express his (her) opinion

      1. Foster child shall have the right to express his (her) opinion upon decision of any question in a family concerning his (her) interests.

      2. Foster child shall have the right to be heard in the course of any judicial or administrative proceeding concerning his (her) rights and legal interests.

      Consideration of opinion of the foster child attained ten years is mandatory, with the exception of cases when this contradicts his (her) interests.

      Opinion of the foster child shall be considered:

      1) upon choice of educational institution and form of education by mother educator;

      2) upon solution of questions by mother educator concerning family nurturing and education;

      3) upon consideration of requirements of parents by court on return of a child to them from the mother educator;

      4) upon refusal to satisfy the claim of parents by court on restoration of their parental rights;

      5) upon refusal to satisfy the claim of parents by court on cancellation of their restriction in parental rights.

Article 7. Right of foster child to protection of rights and legal interests

      1. Foster child of the children’s village shall have the right to protect his (her) rights and legal interests.

      Protection of rights and legal interests of the foster child shall be carried out by administration of the children’s village, tutorship and guardianship body, prosecutor and court, as well as internal affairs bodies and other state bodies within the competence.

      2. Foster child of children’s village shall have the right of protection from the abuse from the side of administration of the children’s village, as well as from the mother educator.

      Upon violation of rights and legal interests of the foster child, as well as upon non-performance or improper performance of obligations by administration of the children’s village, as well as mother educator on provision of conditions to him (her) for maintenance, nurturing and obtaining primary, main secondary, general secondary, technical and professional, post-secondary, higher education or upon their abuse of the rights, the child shall have the right to apply for protection of rights and legal interests on an independent basis to trusteeship and guardianship body, and upon attainment of fourteen years – in court.

      3. Civil servants of organizations and person that became known on a threat of life or health of a child, on violation of his (her) rights and legal interests shall be obliged to inform the trusteeship and guardianship body at the factual location of the child. Upon receipt of such details, the trusteeship and guardianship body shall be obliged to take necessary measures on protection of rights and legal interests of the foster child of children’s village.

      Footnote. Article 7 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 27.07.2007 No. 320 (the order of enforcement see Article 2); dated 26.12.2011 No. 517-IV (shall be enforced from the date of its first official publication).

Article 8. Right of foster child to dwelling place

      1. Foster child for the entire period of staying in the children’s village shall preserve the right to joint property together with other owners of dwelling place. Procedure and conditions of alienation of dwelling place being in joint property, as well as the foster child of the children’s village shall be determined by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

      2. Foster child having the right of property to dwelling place transferred to him (her) in the manner of succession or giving and on the other legal grounds from parents, relatives or other persons, shall preserve the right to it for the entire period of staying in the children’s village.

      3. Dwelling place from the state housing fund shall be preserved for the foster child within entire period of his (her) staying in the children’s village.

      4. Foster child that does not have dwelling place after the end of staying in the children’s village shall have the right to receive dwelling place from the state housing fund in accordance with the housing legislation of the Republic of Kazakhstan.

      Footnote. Article 8 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.12.2011 No. 517-IV (shall be enforced from the date of its first official publication).

Article 9. Right of foster child to property

      Foster child shall preserve the right of property to:

      1) property received by him (her) in the manner of giving, succession and by other legal grounds;

      2) incomes received in the form of percent from bank deposit;

      3) incomes received from leasing of dwelling place belonging to him (her);

      4) incomes from creative, professional, labour and another activity.

Article 10. Right of foster child to social payments

      1. Foster child shall have the right to benefits and other social payments in accordance with the legislation of the legislation of the Republic of Kazakhstan, as well as alimonies owing to him (her).

      2. Benefits and other social payments assigned to the foster child in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan, as well as funds levied from parents for maintenance of the foster child shall be subject to transferring on banking accounts in the name of the foster child with his (her) written notification.

      Administration and mothers-educators of children’s villages shall not have the right to withdraw the funds from banking accounts of foster children received from alimonies, benefits and other social payments.

      Footnote. Article 19 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.12.2011 No. 517-IV (shall be enforced from the date of its first official publication).

Chapter 3.

Children’s village of family type (children’s village)

Article 11. Family in children’s village

      1. Family in children’s village – circle of persons (mother educator, foster children) linked by personal non-property rights and obligations arising from new form of nurturing of the children designed to promote strengthening of family relations and inoculation of the skills for labour, education and nurturing.

      2. In the children’s village, the maintenance and nurturing of children shall be carried out in a family by mother educator that passed competitive selection in the manner determined by the authorized body in the field of education.

      3. Provision on the family in children’s villages shall be approved by the authorized education body.

      Footnote. Article 11 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.12.2011 No. 517-IV (shall be enforced from the date of its first official publication); dated 24.11.2021 No. 75-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 12. Legal status of children’s village

      1. Children’s village – legal person created in a legal organizational form of non-commercial organization for ensuring the rights and legal interests of foster children and performance of the functions established by this Law.

      The state represented by the Government of the Republic of Kazakhstan and local executive bodies may be the founders of the children’s village.

      2. The children's village has a separate territory, the minimum size of which is determined by the authorized body in the field of education, with apartment-type residential premises located on it, administrative buildings and structures intended for families, as well as household and subsidiary (household) plot.

      3. Children’s village consists of several families, each of which includes living and nurturing from seven up to ten foster children at the age up to eighteen years, as well as of the youth houses for living of the graduates of children homes, board schools for orphaned children and children being left without parental custody, and foster children of the children’s villages at the age up to twenty three years in a certain period.

      4. Children’s villages shall be placed, as a rule in small and medium cities, rural inhabited localities and suburban zones of big cities.

      Footnote. Article 12 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 20.12.2004 No. 13 (shall be enforced from 01.01.2015); dated 26.12.2011 No. 517-IV (shall be enforced from the date of its first official publication); dated 19.04.2023 No. 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 13. Management of activity of children’s village

      1. Management of activity of children’s village shall be carried out by administration appointed by the founder of the children’s village in accordance with its Charter.

      2. The main functions of administration of the children’s village shall include:

      1) creation of normal conditions for functioning of children’s village and ensuring of material technical basis of the youth houses;

      2) administration of educational process, control of studying;

      3) improvement of infrastructure of children’s village;

      4) disposition of funds received by children’s village between mothers-educators in accordance with the regulations of material ensuring;

      5) acceptance and analysis of monthly financial reports of mothers-educators, directors of the youth houses.

      3. Provision on administration of the children’s village shall be approved by the authorized body in the field of education.

      Footnote. Article 13 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 20.12.2004 No. 13 (shall be enforced from 01.01.2005); dated 26.12.2011 No. 517-IV (shall be enforced from the date of its first official publication).

Article 14. Requirements submitted to mother educator

      1. Citizens of the Republic of Kazakhstan attained the age of twenty seven years having higher, post-secondary or secondary (technical and professional) education that are not married and do not have own or adopted minor children may be the mothers-educators, with the exception of:

      1) persons recognized incapable or partially capable by the court;

      2) persons deprived of parental rights by the court or restricted in parental rights by the court;

      3) suspended from obligations of a trustee (guardian) for improper fulfillment of obligations imposed on him (her) by the Law;

      4) former adoptees, if adoption is cancelled by the court due to their faults;

      5) persons having conviction;

      6) persons who, for health reasons, cannot carry out the duties of raising a child. The list of diseases in the presence of which a person cannot accept a child for upbringing is established by the authorized body in the field of healthcare in coordination with the authorized body in the field of education.

      2. Authorized body in the field of education shall develop and establish qualified categories of mothers-educators.

      3. For the more complete ensuring of the interests of foster children of the children’s village, the trusteeship and guardianship bodies may have personnel reserve of mothers-educators that passed the competitive selection.

      Footnote. Article 14 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 20.12.2004 No. 13 (shall be enforced from 01.01.2005); dated 26.12.2011 No. 517-IV (shall be enforced from the date of its first official publication); dated 19.04.2023 No. 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 15. Selection of children in a family of children’s village

      1. Selection of children in a family of children’s village shall be carried out by the mother educator with participation of a representative of administration of the children’s village and on the basis of referral of trusteeship and guardianship body.

      2. Upon selection of children to children’s village, the trusteeship and guardianship bodies shall be obliged to discover existence of his (her) property transferred to him (her) in the manner of succession, giving or by other legal grounds and take proper measures of protection of property rights of children and preservation of this property (detection, storage and management of property that shall be inherited by children according to the Law; recovery of property from persons that possessed it illegally; recovery of money from debtors and others).

      3. If there is property of children transferred to the children’s village, being in another location, the protection of this property shall be carried out by trusteeship and guardianship body at location of the property and when necessary, the trustee of property may be appointed.

      4. Sums of money shall be placed on bank account of the foster child. Documents on existence of the account shall be kept at administration of the children’s village.

      Copies of documents on existence of account shall be transferred to mother educator.

      Footnote. Article 15 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.12.2011 No. 517-IV (shall be enforced from the date of its first official publication).

Article 16. Procedure for transfer of children to the family of children’s village

      1. Maintenance, nurturing and ensuring of primary, main secondary, general secondary, technical and professional, post-secondary, higher education of children shall be carried out on the basis of contract on transfer of children concluded between the mother educator, administration of the children’s village and trusteeship and guardianship body. Standard type contract on transfer of children to the family of children’s village shall be approved by the authorized body in the field of education.

      2. Upon transfer of children to the family, the trusteeship and guardianship body shall be based on their interests.

      Transfer of children to family shall be carried out considering their opinion and wish of the mother educator. Children attained the age of ten years may be transferred to family of children’s village upon their agreement.

      Upon transfer to the family of children’s village, their ethnic origin, certain confession and culture, native language, possibility of ensuring continuity in nurturing and education shall be considered.

      3. Brothers and sisters shall be transferred to one family, with the exception of cases when by medical or other reasons they may not be nurtured together.

      4. For each child transferred to the family of children’s village, trusteeship and guardianship bodies shall transfer the following documents to administration of the children’s village:

      1) birth certificate;

      2) medical certificate on health condition and medical discharge report of a child;

      3) certificate on health condition of mother and course of childbirth (in case of transfer of a child from the children’s home);

      4) education certificate (for children of school age);

      5) documents concerning the parents ( a copy of the death certificate or notification of death, court sentence or decision, certificate of illness, missing parents and other documents confirming the absence of the parents or their inability to bring up their children);

      6) certificate on existence of brothers and sisters and their location;

      7) property inventory belonging to a child, and details on persons answering for its preservation;

      8) documents on the assignment of the previously occupied living space to minors and information from the State Corporation "Government for Citizens" on the state registration of rights to real estate for the child and his parents;

      9) copy of court decision on recovery of alimonies, as well as documents confirming the right to benefits, pension and other social payments;

      10) copies of documents on existence of account opened in the name of a child in the bank;

      11) other documents.

      Footnote. Article 16 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 27.07.2007 No. 320 (the order of enforcement see Article 2); dated 26.12.2011 No. 517-IV (shall be enforced from the date of its first official publication); № 156-VI of 24.05.2018 (shall be enforced upon the expiration of ten calendar days after the day of its first official publication); No. 141-VII of 14.07.2022 (shall enter into force ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 17. Contract on transfer of children to the family of children’s village

      1. Contract on transfer of children shall contain:

      1) conditions of nurturing, education and maintenance of foster children of children’s village;

      2) rights and obligations of mother educator, administration of children’s village;

      3) obligations of trusteeship and guardianship bodies in respect of mothers-educators;

      4) grounds and consequences of termination of the contract on transfer of children.

      Children shall be transferred for case of mother educator for the term until attainment of eighteen years.

      2. Early dissolution of the contract on transfer of children to the family of children’s village may be carried out in cases of:

      1) existence of justifiable reasons (diseases, change of family status and other cases of impossibility of performing own obligations) at the initiative of the mother educator;

      2) avoidance of the mother educator from performance of obligations imposed on her, abuse of rights, cruel treatment with children, as well as physical or mental abuse and in other cases of occurrence of unfavorable conditions for maintenance, nurturing and education of children at the initiative of the trusteeship and guardianship body and (or) administration of the children’s village;

      3) return of a child (children) to parents or his (her) (their) adoption, as well as transfer of a child (children) under trusteeship (guardianship), foster care;

      4) violation of conditions of the contract on transfer of children to family.

      3. Upon early dissolution of the contract on transfer of children to the family of children’s village at the initiative of the mother educator, such contract shall be concluded by the trusteeship and guardianship body with administration of the children’s village and the persons being in personnel reserve of mothers-educators.

      Footnote. Article 17 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.12.2011 No. 517-IV (shall be enforced from the date of its first official publication).

Article 18. Rights and obligations of mother educator of nurturing and education of children

      1. Mother educator shall have the right to assign the methods of nurturing of children considering their opinion, opinion of administration of the children’s village and recommendations of the trusteeship and guardianship body on an independent basis.

      Mother educator shall have the right of choice of educational organization and form of education considering the opinion of children and shall be obliged to ensure conditions for obtaining of primary, main secondary and general secondary education by children.

      2. Upon carrying out of own powers, the mother educator shall not have the right to inflict harm to physical and mental health of children, their moral development. Methods of nurturing shall exclude disparaging, cruel, gross treatment degrading human dignity, offending honor and dignity of children.

      3. Mother educator shall be obliged to nurture children, take care of their health, physical, mental, moral and spiritual development.

      Mother educator shall be obliged to fulfill the obligations imposed on her in good faith on creation of moral- spiritual and home atmosphere in the family.

      4. Mother educator shall be obliged to ensure preservation of the copies of the documents mentioned in subparagraphs 1), 2), 4)-11) of paragraph 4 of Article 16 of this Law transferred to her.

      5. Mother educator that carries out the obligations in prejudice of rights and interests of foster children shall bear responsibility in the manner established by the legislation of the Republic of Kazakhstan equally with parents.

      Footnote. Article 18 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 27.07.2007 No. 320 (the order of enforcement see Article 2); dated 26.12.2011 No. 517-IV (shall be enforced from the date of its first official publication).

Article 19. Rights and obligations of administration on protection of rights and interests of foster children

      1. Administration of the children’s village is a legal representative of foster children acting for protection of their rights and interests in respect of any physical and legal entities as well as in courts without special powers.

      2. Administration shall not have the right to represent the interests of children, if it is established by the trusteeship and guardianship body that there are contradictions between the interests of administration and children. In case of disagreements between them, the trusteeship and guardianship body shall appoint the mother educator as a representative of the interests of children.

      3. Administration of the children’s village shall be obliged to represent reports on health condition of the foster child, on work of his nurturing, as well as on management of the property of the foster child to the trusteeship and guardianship body.

      Footnote. Article 19 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.12.2011 No. 517-IV (shall be enforced from the date of its first official publication).

Article 20. Rights and obligations of administration on management of the property of the foster child

      1. Management of the property of the foster child shall be carried out in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

      2. Incomes from transactions on leasing (renting) of the property shall be entered on a bank account of the foster child in a bank by the administration.

      3. Upon return of the foster child to parents or after graduation from children’s village, the property and documents of the foster child shall be transferred to the parents or the foster child himself (herself) by inventory against notarized countersignature.

      Footnote. Article 20 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 11.07.2009 No. 185-IV (shall be enforced from 30.08.2009); dated 26.12.2011 No. 517-IV (shall be enforced from the date of its first official publication).

Article 21. Relationships of foster children with parents and other close relatives

      1. Administration shall not impede the relationships of foster children with parents and reunification with them in case of their restoration in parental rights, release from the places of deprivation of freedom and in other cases not inconsistent with the interests of a child.

      2. Administration shall not also impede communication of the foster child with other close relatives (full blood and half blood brothers and sisters, grandfathers and grandmothers), with the exception of cases, when such communication does not conform to interests of a child.

      3. Relationships of parents and other close relatives with the foster children shall be allowed upon agreement of administration.

      4. Return of the foster children in current family shall be carried out in the manner established by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Chapter 4.

Youth house (social adaptation centre)

Article 22. Youth house

      1. Youth house represents hall of residence or flats being on a balance of the children’s village, children’s home, board school for orphaned children and children being left without parental custody.

      Under decision of local executive bodies, the Youth house may be created and function as independent legal entity in the form of state institution.

      2. The activities of the Youth Homes shall be carried out by the administration of the children's village, children's home, boarding school for orphans and children left without parental care, together with the director of the Youth Home in accordance with the model rules on the Youth Home, approved by the authorized education body.

      3. The Youth Home, functioning as an independent legal entity, shall pursue its activities in accordance with the model rules on the Youth Home, approved by the authorized education body.

      Footnote. Article 22 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.12.2011 No. 517-IV (shall be enforced from the date of its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.11.2021 No. 75-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 23. Purposes and tasks of Youth house

      1. Main purpose of Youth house – to help foster children of the children’s villages, graduates of children’s homes, board schools for orphaned children and children being left without parental custody (persons undergoing social adaptation) to be adapted in society according to their wish, particularly at labour market.

      2. For the purpose of social adaptation of the foster children of the children’s villages, graduates of children homes, board schools for orphaned children and children being left without parental custody, the Youth house shall perform the following tasks:

      1) creation of condition for social adaptation to social life;

      2) assistance of development of individual abilities and ensuring of professional training;

      3) rendering of assistance in arrangement of labour.

      Footnote. Article 23 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.12.2011 No. 517-IV (shall be enforced from the date of its first official publication).

Article 24. Categories of persons undergoing social adaptation in Youth house

      1. In Youth house, on the basis of decision of administration of the children’s village, children’s home, board school for orphaned children and children being left without parental custody, the foster children of children’s villages and graduates of children’s homes, board schools for orphaned children and children being left without parental custody at the age from sixteen up to twenty three years may undergo social adaptation with the exception of persons having psychoneurological diseases.

      2. In Youth house functioning as independent legal entity, on the basis of decision of local executive bodies, the foster children of the children’s villages and graduates of children’s homes, board schools for orphaned children and children being left without parental custody at the age from sixteen up to twenty three years may undergo social adaptation with the exception of persons having psychoneurological diseases.

      Footnote. Article 24 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.12.2011 No. 517-IV (shall be enforced from the date of its first official publication).

Article 25. Main obligations of the director of Youth house

      Director of Youth house shall be obliged to:

      1) study a labour market systematically by:

      establishment of contacts with interested organizations and research of vacant positions in organizations;

      creation of subsidiary husbandry, mini-joiner, locksmith workshops and other objects of small business;

      2) carry out interaction with administration of the children’s village, children’s home and board school for orphaned children and children being left without parental custody on the issues included to his (her) competence.

      Footnote. Article 25 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.12.2011 No. 517-IV (shall be enforced from the date of its first official publication).

Article 26. Representation of persons undergoing social adaptation

      1. Interests of persons undergoing social adaptation at the age from sixteen up to eighteen years shall be represented and protected by administration of the children’s village, children’s home and board school for orphaned children and children being left without parental custody.

      Interests of persons undergoing social adaptation at the age from sixteen up to eighteen years in Youth house having a status of independent legal entity shall be represented and protected by its administration.

      2. Persons undergoing social adaptation at the age from eighteen up to twenty three years shall carry out their civil rights and incur obligations on an independent basis.

      Footnote. Article 26 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.12.2011 No. 517-IV (shall be enforced from the date of its first official publication).

Article 27. Legal capacity of persons undergoing social adaptation

      1. Ability of a person undergoing social adaptation to acquire and carry out civil rights, create civil obligations and fulfill them (civil legal capacity) by own actions shall be occurred in a full measures upon attainment of the majority age, in other words upon attainment of eighteen years.

      2. In case when legislative acts of the Republic of Kazakhstan allow marriage before eighteen years, the person undergoing the social adaptation that did not attain the age of eighteen years shall acquire legal capacity in full measures from the date of marriage.

      3. Full or partial refusal of the person undergoing social adaptation from capacity for rights or legal capacity and other transactions oriented to restriction of capacity for rights or legal capacity are invalid, with the exception of cases when such transactions are allowed by the legislative acts of the Republic of Kazakhstan.

      Footnote. Article 27 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.12.2011 No. 517-IV (shall be enforced from the date of its first official publication).

Article 28. Legal capacity of persons undergoing social adaptation at the age from sixteen up to eighteen years

      1. Persons undergoing social adaptation at the age from sixteen up to eighteen years shall commit transactions upon the agreement of administration of the children’s village, children’s home, board school for orphaned children and children being left without parental custody. The form of such agreement shall conform to the form established by the legislation of the Republic of Kazakhstan for transaction committed by the minor child.

      2. Persons undergoing social adaptation at the age from sixteen up to eighteen years shall have the right to dispose of own salary, scholarship, other incomes and objects of the right of intellectual property created by them on an independent basis, as well as commit petty daily transactions.

      3. In existence of reasonable grounds, the trusteeship and guardianship body may restrict or deprive the persons undergoing the social adaptation of the right of independent disposition of own salary, scholarship, other incomes and objects of the right of intellectual property created by them.

      4. Persons undergoing social adaptation at the age from sixteen up to eighteen years shall bear responsibility on an independent basis for the transactions committed in accordance with the rules of this Article, and bear responsibility for the harm inflicted by their actions in accordance with the Civil Code of the Republic of Kazakhstan.

      5. Persons at the age from sixteen up to eighteen years undergoing the social adaptation in Youth house functioning as independent legal entity shall commit transactions upon the agreement of administration of this institution.

      Footnote. Article 28 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.12.2011 No. 517-IV (shall be enforced from the date of its first official publication).

Article 29. Right of persons undergoing social adaptation at the age from sixteen up to eighteen years to introduce contributions to the banks and dispose of contributions

      1. Persons undergoing social adaptation at the age from sixteen up to eighteen years shall have the right to introduce contributions to the banks and dispose independently of the contributions introduced by them.

      2. Persons undergoing social adaptation at the age from sixteen up to eighteen years shall dispose independently of the contributions introduced by anyone in their name.

Article 30. Rights and obligations of persons undergoing social adaptation

      Rights and obligations of persons undergoing social adaptation shall be determined on the basis of the contract on maintenance in Youth house concluded between the children’s village, children’s home and board school for orphaned children and children being left without parental custody, and foster child (graduate). This contract shall be concluded on the basis of the standard type contract approved by the authorized body in the field of education.

      Rights and obligations of persons undergoing social adaptation in Youth house functioning as independent legal entity shall be determined on the basis of the contract on maintenance in this institution concluded between the Youth house and the foster child (graduate).

      Footnote. Article 30 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.12.2011 No. 517-IV (shall be enforced from the date of its first official publication).

Article 31. Termination of the contract on maintenance in Youth house

      1. Contract on maintenance in Youth house besides the grounds provided in it shall be terminated:

      1) upon attainment of twenty three years;

      2) with expression of desire of the person undergoing social adaptation to terminate the contract;

      3) by decision of the trusteeship and guardianship body, administration of the children’s village, children’s home and board school for orphaned children and children being left without parental custody, in cases of repeated violation of the order of Youth house, detection of the facts of consuming alcohol, drugs, other dopey substances, commission of indecent acts of sexual character by the foster child (graduate) of Youth house;

      3-1) decision of administration of Youth house, functioning as independent legal entity in cases of repeated violation of order of the Youth house, detection of the facts of consuming alcohol, drugs, other dopey substances, commission of indecent acts of sexual character by the foster child (graduate) of Youth hose;

      4) in other cases provided by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

      2. Dissolution of the contract on maintenance in Youth house shall terminate the right of the person undergoing social adaptation to the place in a residence hall of Youth house.

      Footnote. Article 31 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.12.2011 No. 517-IV (shall be enforced from the date of its first official publication).

Article 32. Responsibility for infliction of harm by the person undergoing social adaptation

      1. Persons undergoing social adaptation at the age from sixteen up to eighteen years shall bear responsibility on an independent basis for the harm inflicted by them on general grounds.

      2. If the person undergoing social adaptation at the age from sixteen up to eighteen years being in need of guardianship was in the children’s village, children’s home, board school for orphaned children and children being left without parental custody that in virtue of the Law is his (her) guardian, the administration children’s village, children’s home, board school for orphaned children and children being left without parental custody shall be obliged to compensate the harm in full or in deficient part unless it proved that the harm is occurred not due to its fault.

      3. Obligation of administration of the children’s village, children’s home, board school for orphaned children and children being left without parental custody on compensation of the harm shall be terminated upon attainment of majority age by the person that incurred the harm or when he (she) has the property or other sources of income being sufficient for compensation of the harm before attainment of the majority age or when he (she) acquired the legal capacity before attainment of the majority age.

      Footnote. Article 32 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.12.2011 No. 517-IV (shall be enforced from the date of its first official publication).

Chapter 5.
State guarantees for foster children of
the children’s villages and youth houses

Article 3. State guarantees for foster children

      State guarantees for foster children shall include:

      1) creation of legal, economic and organizational conditions for assistance of physical, intellectual, spiritual and moral development of foster children, their inoculation of patriotism and civic consciousness;

      2) creation of the system of professional orientation, ensuring of primary professional training and assistance in arrangement of labour;3) ensuring of rights of children for education, as well as for rest and health improvement by preservation and development of the network of institutions, the activity of which is oriented to rest and health improvement of children;

      4) formation and implementation of the state policy in the interests of children in the field of culture, physical training and sports;

      5) provision of dwelling place in the manner provided for this category of citizens, if the property that they occupied before directing to the children’s village, children’s home or board school for orphaned children and children being left without parental custody may not be returned;

      6) conduct of measures jointly with interested ministries, departments and organizations on health improvement, physical and hygienic education of children, carrying out of the control of health condition of children in the children’s villages independently from legal organizational form of the children’s villages.

      Footnote. Article 33 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.12.2011 No. 517-IV (shall be enforced from the date of its first official publication).

Article 34. Role of state bodies in development of the children’s villages of family type and youth houses

      Trusteeship and guardianship bodies shall render methodical assistance in education and nurturing of the foster children, in medical preventive and psychological diagnostics work to the children’s villages of family type and youth houses, as well as carry out control of conditions of their maintenance, nurturing and education, give advises to mothers-educators on psychological medical pedagogical questions.

Article 35. Financing of measures on ensuring of the guarantees of rights of foster children

      1. Costs for implementation of the measures on ensuring of the guarantees on social protection of foster children shall be incurred at the expense of the founders and other sources not prohibited by the Law.

      2. Money funds for maintenance of each foster child shall be paid by the founder on a monthly basis.

      Standards of food supply, clothes, footwear, soft inventory for one foster child shall be determined in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Article 36. Financing of measures on ensuring of the guarantees of rights of foster children in the state institutions

      1. Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.07.2013 No. 124-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

      2. For the time of staying in the children’s villages (children’s homes) maintained at the expense of state budget, their foster children shall be guaranteed by the full social security.

      3. Persons undergoing social adaptation in youth houses shall be guaranteed by the full state security during the period of their obtaining of higher, post-secondary or secondary (technical and professional) education in the full-time form.

      Footnote. Article 36 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 27.07.2007 No. 320 (the order of enforcement see Article 2); dated 26.12.2011 No. 517-IV (shall be enforced from the date if its first official publication); dated 03.07.2013 No. 124-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 37. Responsibility for violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan on children’s villages of family type and youth houses

      Violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan on children’s villages of family type and youth houses shall entail responsibility established by the Laws of the Republic of Kazakhstan.

      Footnote. Chapter 5 is supplemented by Article 37 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.12.2011 No. 517-IV (shall be enforced from the date of its first official publication).

      The President of the Republic of Kazakhstan

Отбасы үлгiсiндегi балалар ауылы және жасөспiрiмдер үйлерi туралы

Қазақстан Республикасының 2000 жылғы 13 желтоқсандағы N 113 Заңы.


МАЗМҰНЫ

      Ескерту. Тақырып бойынша орыс тіліндегі мәтінге түзету енгізілді, қазақ тіліндегі мәтін өзгермейді - ҚР 2011.12.26 № 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      Ескерту. Бүкіл мәтін бойынша:
      "Жасөспірімдер үйлерінің", "Жасөспірімдер үйлерінде", "Жасөспірімдер үйлері", "Жасөспірімдер үйлерін", "Жасөспірімдер үйлерінен", "Жасөспірімдер үйлеріне" деген сөздер тиісінше "жасөспірімдер үйлерінің", "жасөспірімдер үйлерінде", "жасөспірімдер үйлері", "жасөспірімдер үйлерін", "жасөспірімдер үйлерінен", "жасөспірімдер үйлеріне" деген сөздермен;
      "18 жасқа", "жасы 23-ке", "23 жасқа", "16 жастан", "18 жастан" деген сөздер тиісінше "он сегіз жасқа", "жиырма үш жасқа", "он алты жастан", "он сегіз жастан" деген сөздермен;
      орыс тіліндегі мәтінге түзету енгізілді, қазақ тіліндегі мәтін өзгермейді;
      "білім беру мәселелері жөніндегі уәкілетті орган", "Білім беру мәселелері жөніндегі уәкілетті орган", "уәкілетті білім беру органы" деген сөздер тиісінше "білім беру саласындағы уәкілетті орган", "Білім беру саласындағы уәкілетті орган", "білім беру саласындағы уәкілетті орган" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР 2011.12.26 № 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      Осы Заң жетiм балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балалардың отбасында тұрып, тәрбиелену құқықтарын қанағаттандыру, сондай-ақ оларға имандылық-рухани, еңбек тәрбиесi мен бiлiм берудi жан-жақты қамтамасыз ету мақсатында құрылатын отбасы үлгiсiндегi балалар ауылдарының және жасөспiрiмдер үйлерiнiң құқықтық жағдайын айқындайды.

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Осы Заңмен реттелетiн қатынастар

      1. Осы Заң жетiм балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балалардың отбасы үлгiсiндегi балалар ауылдары мен жасөспiрiмдер үйлерiнде бағып-күтiлуiне, тәрбиеленуiне, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары бiлiм берумен қамтамасыз етiлуiне байланысты туындайтын қоғамдық қатынастарды реттейдi.

      2. Осы Заңмен реттелмеген қатынастарға өзге нормативтiк құқықтық актiлердiң нормалары қолданылады.

      Ескерту. 1-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2007.07.27 № 320 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

2-бап. Қазақстан Республикасының отбасы үлгiсiндегiбалалар ауылдары және жасөспiрiмдер үйлерiтуралы заңдары

      1. Қазақстан Республикасының отбасы үлгiсiндегi балалар ауылдарында және жасөспiрiмдер үйлерiнде тәрбиеленушi-балалардың бағып-күтiлуiн, тәрбиеленуiн, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары бiлiм берумен қамтамасыз етiлуiн реттейтiн заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi және осы Заң мен өзге де нормативтiк құқықтық актiлерден тұрады.

      2. Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттар осы Заңнан басым болады және халықаралық шартқа орай оның қолданылуы үшiн Қазақстан Республикасының Заңын шығару талап етiлетiн жағдайлардан басқа реттерде тiкелей қолданылады.

      Ескерту. 2-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2007.07.27 № 320 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

3-бап. Осы Заңның негiзгi принциптерi мен мiндеттерi

      1. Осы Заң адамгершiлiк, әдiлеттiлiк, жеке адамның еркiн дамуы, тәрбиеленушiлердiң құқықтары мен заңды мүдделерiн басымдылықпен қорғау, балалар ауылы және жасөспiрiмдер үйлерi отбасы мүшелерiнiң өзара көмек және қолдау көрсету принциптерiне негiзделедi.

      2. Осы Заң балалар үйлерiн кезең-кезеңiмен балалар ауылдарына айналдыруға және елде отбасы үлгiсiндегi балалар ауылдары мен жасөспiрiмдер үйлерiн құруға бағытталған, олардың қызметi мынадай мiндеттердiң орындалуын қамтамасыз етуге тиiс:

      1) тәрбиеленушiлердiң бағып-күтiлуi, тәрбиеленуi, олардың бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары бiлiм алуы үшiн, соның iшiнде олардың дене бiтiмi, психикалық, имандылық және рухани дамуына әсер ететiн жағдайлар жасау;

      2) тәрбиеленушiлердiң әлеуметтiк бейiмделуiн қамтамасыз ету;

      3) тәрбиеленушiлердiң денсаулығын сақтауды қамтамасыз ету, олардың психофизикалық жай-күйiн нығайту және профилактикалық шаралар жүргiзу;

      4) тәрбиеленушiлерге еңбек ету дағдыларын сiңiру, еңбек рыногында талап етiлетiн кәсiптерге оқытып-үйрету;

      5) тәрбиеленушiлерге болашақ кәсiбiн дұрыс таңдауға және жұмысқа орналасуына жәрдемдесу.

      Ескерту. 3-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2007.07.27 № 320 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 2011.12.26 № 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

2-тарау. БАЛАЛАР АУЫЛЫ ТӘРБИЕЛЕНУШIЛЕРIНIҢ ҚҰҚЫҚТАРЫ

4-бап. Балалар ауылында тәрбиеленушi балалар

      Ескерту. Тақырыпқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.12.26 № 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      Балалар ауылында тәрбиеленуші балалар (тәрбиеленушiлер):

      1) жетiм балалар - ата-анасының екеуi де немесе жалғызiлiктi шешесi (әкесi) қайтыс болған он сегіз жасқа дейiнгi балалар;

      2) ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған балалар - ата-аналарының ата-ана құқығы шектелуiне немесе ата-ана құқығынан айырылуына, ата-аналары хабар-ошарсыз кеткен деп танылуына, олар қайтыс болған деп жариялануына, iс-әрекетке қабiлетсiз (iс-әрекет қабiлетi шектеулi) деп танылуына, ата-аналарының бас бостандығынан айыру орындарында жазасын өтеп жүруiне, ата-аналарының балаларын тәрбиелеуден немесе олардың құқықтары мен мүдделерiн қорғаудан жалтаруына, соның iшiнде ата-аналардың тәрбиелеу немесе емдеу мекемелерiнен өз балаларын алудан бас тартуына байланысты, сондай-ақ ата-ана қамқорлығы болмауының өзге де жағдайларында жалғызiлiктi шешесiнiң (әкесiнiң) немесе ата-анасының екеуiнiң де қамқорлығынсыз қалған он сегіз жасқа дейiнгi балалар.

      Ескерту. 4-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.12.26 № 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

5-бап. Тәрбиеленушiнiң балалар ауылы отбасында тұру және тәрбиелену құқығы

      1. Әрбiр тәрбиеленушi өзi он сегiз жасқа толғанға дейiн балалар ауылы отбасында тұруға және тәрбиеленуге құқылы.

      2. Тәрбиеленушiнiң:

      1) өзiнiң адамдық қадiр-қасиетiнiң құрметтелуiне;

      2) тәрбиешi-ана тарапынан қамқорлық көруiне және онымен бiрге тұруға құқығы бар.

      3) алып тасталды - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      Ескерту. 5-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-бап. Тәрбиеленушiнiң өз пiкiрiн бiлдiру құқығы

      1. Тәрбиеленушi отбасында өзiнiң мүдделерiне қатысты кез келген мәселенi шешу кезiнде өз пiкiрiн бiлдiруге құқылы.

      2. Тәрбиеленушi өзiнiң құқықтары мен заңды мүдделерiне қатысты кез келген сот iсiн немесе әкiмшiлiк iстi қарау барысында сөзiн тыңдатуға құқылы.

      Жасы онға толған тәрбиеленушi пiкiрiнiң, бұл оның мүдделерiне қайшы келетiн реттердi қоспағанда, ескерiлуi мiндеттi.

      Тәрбиеленушiнiң пiкiрi:

      1) тәрбиешi-ана бiлiм беру мекемесiн және оқыту нысанын таңдаған кезде;

      2) тәрбиешi-ана отбасылық тәрбие мен бiлiм беруге қатысты мәселелердi шешкен кезде;

      3) сот баланы тәрбиешi-анадан өз ата-анасына қайтару туралы олардың талаптарын қараған кезде;

      4) сот баланың ата-анасының ата-ана құқықтарын қалпына келтiру туралы талап қоюын қанағаттандырудан бас тартқан жағдайда;

      5) сот баланың ата-анасының ата-ана құқықтарын шектеудiң күшiн жою туралы талап қоюын қанағаттандырудан бас тартқан жағдайда ескерiледi.

7-бап. Тәрбиеленушiнiң құқықтары мен заңды мүдделерiн қорғауға құқығы

      1. Балалар ауылының тәрбиеленушiсiнiң өз құқықтары мен заңды мүдделерiн қорғауға құқығы бар.

      Тәрбиеленушiнiң құқықтары мен заңды мүдделерiн қорғауды балалар ауылының әкiмшiлiгi, қорғаншы және қамқоршы орган, прокурор және сот, сондай-ақ өз құзыреті шегінде ішкі істер органдары мен өзге де мемлекеттік органдар жүзеге асырады.

      2. Балалар ауылы тәрбиеленушiсiнiң балалар ауылының әкiмшiлiгi, сондай-ақ тәрбиешi-ана тарапынан қиянат жасалуынан қорғалуға құқығы бар.

      Тәрбиеленушiнiң құқықтары мен заңды мүдделерi бұзылған, соның iшiнде балалар ауылының әкiмшiлiгi, сондай-ақ тәрбиешi-ана оны бағып-күту, тәрбиелеу, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары бiлiм алу жағдайларын қамтамасыз ету жөнiндегi мiндеттерiн орындамаған немесе дұрыс орындамаған не олар өз құқықтарын асыра пайдаланған жағдайда, бала өз құқықтары мен заңды мүдделерiн қорғау үшiн қорғаншы және қамқоршы органға, ал он төрт жасқа толғаннан кейiн - сотқа өз бетiнше өтiнiш жасауға құқылы.

      3. Баланың өмiрiне немесе денсаулығына қатер төнгенi туралы, оның құқықтары мен заңды мүдделерiнiң бұзылғандығы туралы мәлiм болған ұйымдардың лауазымды адамдары және адамдар бұл жөнiнде баланың нақты орналасқан жерiндегi қорғаншы және қамқоршы органға хабарлауға мiндеттi. Мұндай мәлiметтердi алған жағдайда қорғаншы және қамқоршы орган балалар ауылы тәрбиеленушiсiнiң құқықтары мен заңды мүдделерiн қорғау жөнiнде қажеттi шаралар қолдануға мiндеттi.

      Ескерту. 7-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2007.07.27 N 320 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

8-бап. Тәрбиеленушiнiң тұрғын үйге құқығы

      1. Тәрбиеленушi балалар ауылында болған бүкiл кезеңде тұрғын үйдің басқа да меншік иелерiмен бiрге ортақ меншiкке құқығын сақтайды. Ортақ меншіктегі, оның iшiнде балалар ауылы тәрбиеленушiсiнiң де меншiгiндегi тұрғын үйдi иелiктен айырудың тәртібі мен шарттары Қазақстан Республикасының заңнамасымен айқындалады.

      2. Ата-аналарынан, туыстарынан немесе басқа адамдардан өзiне мұрагерлiк немесе сыйға тарту тәртiбiмен және басқа да заңды негiзде ауысқан тұрғын үйге меншiк құқығы бар тәрбиеленушi балалар ауылында болған барлық кезеңде оған құқығын сақтайды.

      3. Мемлекеттiк тұрғын үй қорынан алынған тұрғын үй тәрбиеленушiге ол балалар ауылында болған барлық уақыт iшiнде сақталады.

      4. Тұрғын үйi жоқ тәрбиеленушi балалар ауылында болуы аяқталғаннан кейiн, Қазақстан Республикасының тұрғын үй заңдарына сәйкес мемлекеттiк тұрғын үй қорынан тұрғын үй алуға құқылы.

      Ескерту. 8-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

9-бап. Тәрбиеленушiнiң мүлiкке құқығы

      Тәрбиеленушiнiң:

      1) өзi сыйға тарту, мұрагерлiк тәртiбiмен және басқа заңды негiзде алған мүлiкке;

      2) банк салымынан проценттер түрiнде алынған табыстарға;

      3) өзiне тиесiлi тұрғын үйдi жалға беруден алынған табыстарға;

      4) шығармашылық, кәсiптiк, еңбек және өзге де қызметтен түскен табыстарға меншiк құқығы сақталады.

10-бап. Тәрбиеленушiнiң әлеуметтiк төлемдерге құқығы

      1. Тәрбиеленушінің Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жәрдемақылар мен басқа да әлеуметтік төлемдерге, сондай-ақ ата-анасынан алынатын өзіне тиесілі алименттерге құқығы бар.

      2. Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тәрбиеленушіге тағайындалған жәрдемақылар мен басқа да әлеуметтік төлемдер, сондай-ақ тәрбиеленушіні бағып-күтуге ата-анасынан өндіріп алынатын қаражат тәрбиеленушіге жазбаша хабар беріле отырып, оның атына банк шоттарына аударылуға тиіс.

      Балалар ауылдарының әкімшілігі мен тәрбиеші-аналарының алименттерден, жәрдемақылар мен басқа да әлеуметтік төлемдерден түскен қаражатты тәрбиеленушілердің банк шоттарынан алуға құқығы жоқ.

      Ескерту. 10-бап жаңа редакцияда - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

3-тарау. ОТБАСЫ YЛГIСIНДЕГI БАЛАЛАР АУЫЛЫ (БАЛАЛАР АУЫЛЫ)

11-бап. Балалар ауылындағы отбасы

      1. Балалар ауылындағы отбасы - балаларды тәрбиелеудiң жаңа нысанынан туындайтын, отбасылық қатынастарды нығайтуға және еңбек дағдыларын сiңiруге, оқыту мен тәрбиелеуге жәрдемдесуге бағытталған жеке мүлiктiк емес құқықтармен және мiндеттермен байланысты адамдар тобы (тәрбиеші-ана, тәрбиеленушілер).

      2. Балалар ауылында балаларды бағып-күтудi және тәрбиелеудi бiлiм беру саласындағы уәкiлеттi орган белгiлеген тәртiппен конкурстық iрiктеуден өткен тәрбиешi-ана отбасында жүзеге асырады.

      3. Балалар ауылындағы отбасы туралы ереженi білім беру саласындағы уәкілетті орган бекiтедi.

      Ескерту. 11-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 24.11.2021 № 75-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

12-бап. Балалар ауылының құқықтық мәртебесi

      1. Балалар ауылы - тәрбиеленушi балалардың құқықтары мен заңды мүдделерiн қамтамасыз ету және осы Заңмен белгiленген функцияларды орындау үшiн коммерциялық емес ұйым ұйымдастырушылық-құқықтық нысанында құрылатын заңды тұлға.

      Мемлекет Қазақстан Республикасының Yкiметi мен жергiлiктi атқарушы органдар арқылы балалар ауылының құрылтайшысы бола алады.

      2. Балалар ауылының пәтер үлгісіндегі тұрғын үй-жайлар, әкімшілік ғимараттар мен отбасылардың тұруына арналған құрылысжайлар, сондай-ақ үй іргесiндегi және қосалқы (үй) шаруашылық орналасқан оқшауланған аумағы болады, оның ең аз мөлшерін білім беру саласындағы уәкілетті орган айқындайды.

      3. Балалар ауылы, әрқайсысында жасы он сегiзге дейiнгi жетiден он тәрбиеленушi балаға дейiн тұратын және тәрбиеленетiн бiрнеше отбасынан, сондай-ақ белгiлi бiр кезеңде жиырма үш жасқа дейiнгi балалар үйлерiнiң, жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернаттардың түлектерi мен балалар ауылының тәрбиеленушiлерi тұруға арналған жасөспiрiмдер үйлерiнен тұрады.

      4. Балалар ауылы, әдетте, шағын және орташа қалаларда, селолық елдi мекендер мен iрi қалалар маңындағы аймақтарда орналасады.

      Ескерту. 12-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2004.12.20 N 13 (2005.01.01 бастап қолданысқа енгiзiледi), 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

13-бап. Балалар ауылының қызметiн басқару

      1. Балалар ауылының қызметiн басқаруды балалар ауылының құрылтайшысы оның Жарғысына сәйкес тағайындайтын әкiмшiлiк жүзеге асырады.

      2. Балалар ауылы әкiмшiлiгiнiң негiзгi қызметiне: V011629

      1) балалар ауылының жұмыс iстеуiне қалыпты жағдай жасау және жасөспiрiмдер үйлерiнiң материалдық-техникалық базасын қамтамасыз ету;

      2) тәрбие процесіне басшылық жасау, оқуды бақылау;

      3) балалар ауылының инфрақұрылымын жетiлдiру;

      4) балалар ауылына келiп түскен қаражатты материалдық қамтамасыз ету нормаларына сәйкес тәрбиешi-аналардың арасында бөлу;

      5) тәрбиешi-аналардың, жасөспiрiмдер үйлерi директорларының ай сайынғы қаржы есептерiн қабылдау және талдау жатады.

      3. Балалар ауылының әкiмшiлiгi туралы ереженi бiлiм беру саласындағы уәкiлеттi орган бекiтедi.

      Ескерту. 13-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2004.12.20 N 13 (2005.01.01 бастап қолданысқа енгiзiледi), 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

14-бап. Тәрбиешi-анаға қойылатын талаптар

      1. Жиырма жеті жасқа толған, жоғары, орта білімнен кейінгі немесе орта (техникалық және кәсіптік) білімі бар, некеде тұрмайтын, өзінің кәмелетке толмаған не асырап алған балалары жоқ Қазақстан Республикасының азаматтары:

      1) сот әрекетке қабiлетсiз немесе әрекетке қабiлетi шектеулi деп таныған адамдарды;

      2) сот ата-ана құқығынан айырған немесе сот арқылы ата-ана құқығы шектелген адамдарды;

      3) өзiне заңмен жүктелген мiндеттердi дұрыс орындамағаны үшiн қорғаншы (қамқоршы) мiндеттерiнен шеттетiлгендердi;

      4) бұрынғы бала асырап алушыларды, егер өздерiнiң кiнәсiнен олардың бала асырап алушылығы жағдайын сот жойған болса;

      5) сотталғандығы бар адамдарды;

      6) денсаулық жағдайына қарай бала тәрбиелеу жөнiндегi мiндеттердi жүзеге асыра алмайтын адамдарды қоспағанда, тәрбиешi-ана бола алады. Адамның тәрбиелеуге бала қабылдап алуға болмайтын аурулар тізбесін білім беру саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган белгілейді.

      2. Бiлiм беру саласындағы уәкiлеттi орган тәрбиешi-аналардың бiлiктiлiк санаттарын әзiрлейдi және белгiлейдi.

      3. Балалар ауылында тәрбиеленуші балалардың мүдделерін неғұрлым толығырақ қамтамасыз ету үшін қорғаншы және қамқоршы органдардың конкурстық іріктеуден өткен тәрбиеші-аналардың кадр резерві болуы мүмкін.

      Ескерту. 14-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2004.12.20 N 13 (2005.01.01 бастап қолданысқа енгiзiледi); 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-бап. Балаларды балалар ауылы отбасына iрiктеу

      1. Балаларды балалар ауылы отбасына iрiктеудi балалар ауылы әкiмшiлiгi өкiлiнiң қатысуымен, қорғаншы және қамқоршы органдардың жолдамасы негiзiнде тәрбиешi-ана жүзеге асырады.

      2. Балаларды балалар ауылы отбасына iрiктеген кезде қорғаншы және қамқоршы органдар оған мұрагерлiк, сыйға тарту тәртiбiмен немесе басқа да заңды негiздер бойынша берiлген мүлiктiң бар екендiгiн анықтауға және балалардың мүлiкке құқығын қорғаудың және осы мүліктi сақтаудың тиiстi шараларын қолдануға мiндеттi (заң бойынша балаларға мұрагерлiкке өтуге тиiс мүлiктi анықтау, сақтау және басқару; мүлiктi заңсыз иеленген тұлғалардан оны талап ету; борышқорлардан ақшаны өндiрiп алу және басқалары).

      3. Егер балалар ауылына берiлген балалардың басқа жерде тұрған мүлкi болса, онда бұл мүлiктi қорғауды мүлiк тұрған жердегi Қорғаншы және Қамқоршы орган жүзеге асырады және қажет болған жағдайда олар мүлiкке қорғаншы тағайындауы мүмкiн.

      4. Ақшалай сомалар тәрбиеленушінің банк шотына салынады. Шоттың бар екендігі туралы құжаттар балалар ауылының әкімшілігінде сақталады.

      Шоттың бар екендігі туралы құжаттардың көшірмелері тәрбиеші-анаға беріледі.

      Ескерту. 15-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

16-бап. Балаларды балалар ауылы отбасына берудiң тәртiбi

      1. Балаларды отбасында бағып-күту, тәрбиелеу, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары бiлiм берумен қамтамасыз ету тәрбиеші-ана, балалар ауылының әкімшілігі мен қорғаншы және қамқоршы орган арасында жасалған балаларды беру туралы шарт негiзiнде жүзеге асырылады. Балаларды балалар ауылы отбасына беру туралы үлгi шартты бiлiм беру саласындағы уәкiлеттi орган бекiтедi.

      2. Балаларды отбасына берген кезде қорғаншы және қамқоршы орган олардың мүдделерiн басшылыққа алады.

      Балаларды отбасына беру олардың пiкiрi және тәрбиешi-аналардың тiлегi ескерiле отырып жүзеге асырылады. Он жасқа толған балалар, балалар ауылы отбасына, олардың келiсiмiмен берiлуi мүмкiн.

      Балалар ауылы отбасына берген кезде балалардың мүддесiне орай олардың этникалық шығу тегi, белгiлi бiр дiндi және мәдениеттi ұстанатындығы, ана тiлi, тәрбие мен бiлiм беруде сабақтастықты қамтамасыз етудiң мүмкiндiктерi ескерiлуге тиiс.

      3. Бiрге туған ұл-қыздар, медициналық не басқа да себептермен бiрге тәрбиеленуге болмайтын жағдайларды қоспағанда, бiр отбасына берiлуге тиiс.

      4. Балалар ауылына берiлетiн әрбiр балаға арнап қорғаншы және қамқоршы органдар балалар ауылының әкімшілігіне мынадай құжаттар тапсырады:

      1) тууы туралы куәлiк;

      2) денсаулығы туралы анықтама және баланың сырқаты тарихынан үзiндi көшiрме;

      3) анасының денсаулығы және оның босану жағдайы туралы анықтама (бала сәбилер үйінен берiлген жағдайда);

      4) бiлiмi туралы құжат (мектеп жасындағы балалар үшін);

      5) ата-аналары туралы құжаттар (қайтыс болғандығы туралы куәлiктiң көшiрмесi немесе хабарлама, соттың үкiмi немесе шешiмi, ата-аналарының сырқаты, оларға iздестiру туралы анықтама және ата-аналарының жоқтығын немесе олардың өз балаларын тәрбиелеуi мүмкiн еместiгiн растайтын басқа да құжаттар);

      6) ағасы, iнiсi, апасы, сiңлiсi, қарындасы бар екендiгi және олардың тұрғылықты жерi туралы анықтама;

      7) балаға тиесiлi мүлiктiң тiзiмдемесi және оның сақталуы үшiн жауапты тұлғалар туралы мәлiметтер;

      8) кәмелетке толмағандарға бұрыннан тұрып келген тұрғын үй алаңын бекiтiп беру туралы құжаттар және "Азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясының бала мен оның ата-анасының жылжымайтын мүлікке құқықтарын мемлекеттік тіркеу туралы мәліметтері;

      9) алимент өндiрiп алу туралы сот шешiмiнiң көшiрмесi, сондай-ақ жәрдемақыға, зейнетақыға және басқа да әлеуметтiк төлемдерге құқығын растайтын құжаттар;

      10) банкте баланың атына ашылған шоттың бар екендiгi туралы құжаттардың көшірмелері;

      11) өзге де құжаттар.

      Ескерту. 16-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2007.07.27 N 320 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 24.05.2018 № 156-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 14.07.2022 № 141-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

17-бап. Балалар ауылының отбасына балаларды беру туралы шарт

      1. Балаларды беру туралы шартта:

      1) балалар ауылы тәрбиеленушілерінің тәрбиелену, білім алу және бағып-күтілу жағдайлары;

      2) тәрбиеші-ананың, балалар ауылы әкімшілігінің құқықтары мен міндеттері;

      3) тәрбиеші-аналарға қатысты қорғаншы және қамқоршы органдардың міндеттері;

      4) балаларды беру туралы шартты тоқтатудың негіздері мен салдары қамтылуға тиіс.

      Балалар тәрбиешi-аналардың тәрбиесiне он сегiз жасқа толғанға дейiнгi мерзiмге берiледi.

      2. Балалар ауылының отбасына балаларды беру туралы шартты мерзiмiнен бұрын бұзу:

      1) дәлелдi себептер болған жағдайда (сырқаттануына, отбасы жағдайының өзгеруiне байланысты және өз мiндеттерiн орындауға мүмкiндiгi болмайтын басқа да жағдайларда), тәрбиешi-аналардың бастамашылығы бойынша;

      2) тәрбиешi-ана өзiне жүктелген мiндеттердi орындаудан жалтарса, өз құқықтарын асыра пайдаланса, балаларға қатыгездiкпен қараса, оның iшiнде оларға күш көрсетсе немесе психикалық қысым жасаса және балаларды бағып-күту, тәрбиелеу және оларға бiлiм беру үшiн басқа да қолайсыз жағдайлар туындаған кездерде, қорғаншы және қамқоршы органдардың және (немесе) балалар ауылы әкімшілігінің бастамашылығы бойынша;

      3) баланы (балаларды) ата-анасына қайтарған немесе оны (оларды) асырап алған, сондай-ақ баланы (балаларды) қорғаншылыққа (қамқоршылыққа), патронаттық тәрбиелеуге берген жағдайда;

      4) балаларды отбасына беру туралы шарттың талаптары бұзылған жағдайда жүзеге асырылуы мүмкiн.

      3. Тәрбиеші-ананың бастамасы бойынша балаларды балалар ауылының отбасына беру туралы шарт мерзімінен бұрын бұзылған кезде, мұндай шартты қорғаншы және қамқоршы орган балалар ауылының әкімшілігімен және тәрбиеші-аналардың кадр резервінде тұрған адаммен жасайды.

      Ескерту. 17-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

18-бап. Тәрбиешi-ананың балаларды тәрбиелеу және оларға бiлiм беру жөнiндегi құқықтары мен мiндеттерi

      1. Тәрбиешi-ана балалардың пiкiрi, балалар ауылы әкімшілігінің пікірі мен қорғаншы және қамқоршы органның ұсыныстарын ескере отырып, балаларды тәрбиелеу әдiстерiн өз бетiнше айқындауға құқылы.

      Тәрбиешi-ана балалардың пiкiрiн ескере отырып, білім беру ұйымы мен оқыту нысандарын таңдауға құқылы және балалардың бастауыш, негізгі орта және жалпы орта бiлiм алуына жағдай жасауға мiндеттi.

      2. Тәрбиешi-ана өзiнiң өкiлеттiктерiн жүзеге асырған кезде балалардың дене бiтiмiне және психикалық саулығына, олардың имандылық рухында дамуына залал келтiрмеуге тиiс. Тәрбиелеу әдiстерi балаларға енжар қараушылықты, қатыгездiктi, дөрекiлiктi, олардың адамдық абыройын кемсiтудi, ар-ұжданы мен намысын қорлауды болдырмауға тиiс.

      3. Тәрбиешi-ана балаларды тәрбиелеуге, олардың денсаулығы, дене бiтiмiнiң, психикасының, имандылық және рухани жағынан дамуы жөнiнде қамқорлық жасауға мiндеттi.

      Тәрбиешi-ана отбасында имандылық-рухани және үйiшiлiк ахуал жасау жөнiндегi өзiне жүктелген мiндеттердi адал атқаруға тиiс.

      4. Тәрбиешi-ана осы Заңның 16-бабы 4-тармағының 1), 2), 4) – 11) тармақшаларында көрсетілген, өзiне берiлген құжаттар көшірмелерінің сақталуын қамтамасыз етуге мiндеттi.

      5. Өз мiндетiн тәрбиеленушiлердiң құқықтары мен мүдделерiне залал келтiре отырып атқарған тәрбиешi-ана Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде белгiленген жауапкершiлiктi ата-аналармен бiрдей көтередi.

      Ескерту. 18-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2007.07.27 N 320 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптанқараңыз), 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

19-бап. Тәрбиеленушiлердiң құқықтары мен мүдделерiн қорғау жөнiндегi әкiмшiлiктiң құқықтары мен мiндеттерi

      1. Балалар ауылының әкiмшiлiгi, тәрбиеленушi-балалардың кез келген жеке және заңды тұлғалармен қарым-қатынастарында, оның iшiнде соттарда, бұған арнайы өкiлеттiктерi болмаса да, олардың құқықтары мен мүдделерiн қорғауға әрекет ететiн заңды өкiлi болып табылады.

      2. Егер қорғаншы және қамқоршы орган әкiмшiлiк пен балалардың мүдделерi арасында қайшылықтар бар екенiн анықтаса, әкiмшiлiк балалардың мүдделерiн қорғауға құқылы емес. Олардың арасында келiспеушiлiктер болған жағдайда қорғаншы және қамқоршы орган балалардың мүдделерін білдіруші етіп тәрбиеші-ананы тағайындауға тиiс.

      3. Балалар ауылының әкiмшiлiгi тәрбиеленушiлердiң денсаулық жағдайы туралы, оны тәрбиелеу жөнiндегi, сондай-ақ тәрбиеленушiнiң мүлкiн басқару жөнiндегi жұмысы туралы қорғаншы және қамқоршы органға кем дегенде жылына бiр рет есеп берiп отыруға тиiс.

      Ескерту. 19-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

20-бап. Әкiмшiлiктiң тәрбиеленушiнiң мүлкiн басқару жөнiндегi құқықтары мен мiндеттерi

      1. Тәрбиеленушінің мүлкін басқару Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

      2. Мүлiктi жалдауға (жалға) беруден түскен кiрiстi әкiмшiлiк тәрбиеленушiнiң банктегi банк шотына аударып отырады.

      3. Тәрбиеленушiнi ата-анасына қайтарған жағдайда немесе оны балалар ауылынан шығарғаннан кейiн тәрбиеленушiнiң мүлкi мен құжаттары нотариус куәландырған тiзiмдеме бойынша ата-аналарына немесе тәрбиеленушiнiң өзiне берiледi.

      Ескерту. 20-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2009.07.11 N 185-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

21-бап. Тәрбиеленушi-балалардың ата-аналарымен және басқа да жақын туыстарымен байланыстары

      1. Әкiмшiлiк тәрбиеленушiлердiң ата-аналарының құқықтары қалпына келтiрiлген, бас бостандығынан айыру орындарынан босаған және баланың мүдделерiне қайшы келмейтiн басқа да жағдайларда олардың ата-аналарымен байланыс жасауына және табысуына кедергi жасамауға тиiс.

      2. Әкiмшiлiк, сондай-ақ тәрбиеленушiнiң басқа да жақын туыстарымен (ата-анасы бiр және ата-анасы бөлек аға-iнiлерiмен және апа-сiңлiлерiмен, аталарымен, әжелерiмен) байланыс жасап тұруына, мұндай араласу баланың мүдделерiне сай келмейтiн жағдайларды қоспағанда, кедергi жасамауға тиiс.

      3. Тәрбиеленушiлермен ата-аналарының және басқа да жақын туыстарының байланыс жасауына әкiмшiлiктiң келiсiмiмен рұқсат етiледi.

      4. Тәрбиеленушiлердiң бұрынғы отбасына қайта оралуы Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен жүзеге асырылады.

4-тарау. ЖАСӨСПIРIМДЕР YЙI (ӘЛЕУМЕТТIК БЕЙIМДЕЛУ ОРТАЛЫҒЫ)

22-бап. Жасөспiрiмдер үйi

      1. Балалар ауылының, балалар үйінің, жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернаттың балансындағы жатақхана немесе пәтерлер Жасөспірімдер үйі болып табылады.

      Жергілікті атқарушы органдардың шешімі бойынша Жасөспірімдер үйі мемлекеттік мекеме нысанындағы дербес заңды тұлға ретінде құрылуы және жұмыс істеуі мүмкін.

      2. Жасөспiрiмдер үйiнiң қызметiн балалар ауылының, балалар үйiнiң, жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернаттың әкімшілігі Жасөспірімдер үйінің директорымен бірлесе отырып, білім беру саласындағы уәкілетті орган бекіткен Жасөспірімдер үйі туралы үлгі қағидаларға сәйкес жүзеге асырады.

      3. Дербес заңды тұлға ретінде жұмыс істейтін Жасөспірімдер үйі өз қызметін білім беру саласындағы уәкілетті орган бекіткен Жасөспірімдер үйі туралы үлгі қағидаларға сәйкес жүзеге асырады.

      Ескерту. 20-бап жаңа редакцияда - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 24.11.2021 № 75-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

23-бап. Жасөспiрiмдер үйiнiң мақсаттары мен мiндеттерi

      1. Жасөспiрiмдер үйiнiң негiзгi мақсаты - балалар ауылдарының тәрбиеленушiлерiне, балалар үйлерінің, жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернаттардың түлектерiне (әлеуметтiк бейiмделуден өтетiн адамдарға) олардың өз тiлектерiне сай қоғамға, оның iшiнде еңбек нарығына сіңісуіне көмектесу.

      2. Балалар ауылдарының тәрбиеленушiлерiн, балалар үйлерінің, жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернаттардың түлектерiн әлеуметтiк бейiмдеу мақсатында Жасөспiрiмдер үйi мынадай міндеттерді:

      1) қоғамдық өмiрге әлеуметтiк бейiмделу үшiн жағдай жасауға;

      2) жеке қабiлеттерiн дамытуға жәрдемдесу және кәсiби даярлығын қамтамасыз етуге;

      3) жұмысқа орналасуға жәрдемдесу жөнiндегi мiндеттерiн орындауға тиiс.

      Ескерту. 23-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

24-бап. Жасөспiрiмдер үйiнде әлеуметтiк бейiмделуден өтетiн адамдардың санаттары

      1. Балалар ауылы, балалар үйі, жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернат әкімшілігінің шешімі негізінде Жасөспірімдер үйінде, психоневрологиялық аурулары бар адамдарды қоспағанда, он алты жастан жиырма үш жасқа дейінгі балалар ауылдарының тәрбиеленушілері және балалар үйлерінің, жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернаттардың түлектері әлеуметтік бейімделуден өте алады.

      2. Жергілікті атқарушы органдардың шешімі негізінде дербес заңды тұлға ретінде жұмыс істейтін Жасөспірімдер үйінде, психоневрологиялық аурулары бар адамдарды қоспағанда, он алты жастан жиырма үш жасқа дейінгі балалар ауылдарының тәрбиеленушілері және балалар үйлерінің, жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернаттардың түлектері әлеуметтік бейімделуден өте алады. V010001629

      Ескерту. 24-бап жаңа редакцияда - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

25-бап. Жасөспiрiмдер үйi директорының негiзгiмiндеттерi

      Жасөспiрiмдер үйiнiң директоры: V011629

      1) еңбек нарығын:

      мүдделi ұйымдармен байланыстар орнату және ұйымдардағы бос жұмыс орындарын зерделеу;

      қосалқы шаруашылықтар, шағын ағаш ұсташылық және слесарлық шеберханалар мен шағын кәсiпкерлiктiң басқа да объектiлерiн құру арқылы жүйелi түрде зерделеуге;

      2) өз құзыретiне кiретiн мәселелер бойынша балалар ауылының, балалар үйiнің және жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернаттың әкiмшiлiгiмен өзара iс-қимылды жүзеге асыруға мiндеттi.

      Ескерту. 25-бап жаңа редакцияда - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

26-бап. Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан адамдардың өкiлдiгi

      1. Әлеуметтік бейімделуден өтіп жатқан он алты жастан он сегіз жасқа дейінгі адамдардың мүдделерін балалар ауылының, балалар үйінің, жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернаттың әкімшілігі білдіреді және қорғайды.

      Дербес заңды тұлға мәртебесі бар Жасөспірімдер үйінде әлеуметтік бейімделуден өтіп жатқан он алты жастан он сегіз жасқа дейінгі адамдардың мүдделерін оның әкімшілігі білдіреді және қорғайды.

      2. Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан он сегіз жастан жиырма үш жасқа дейiн адамдар өздерiнiң азаматтық құқықтарын өз бетiнше жүзеге асырады және мiндеттер атқарады.

      Ескерту. 26-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

27-бап. Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан адамдардың әрекет қабiлеттiлiгi

      1. Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан адамның өз әрекеттерiмен азаматтық құқықтарға ие болуға және оларды жүзеге асыруға, өзіне азаматтық мiндеттер жүктеуге, оларды орындауға қабiлеттiлiгi (азаматтық әрекет қабiлеттiлiгi) кәмелетке толғанда, яғни он сегiз жасқа толғаннан кейiн толық көлемiнде туындайды.

      2. Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiнде он сегiз жасқа толғанға дейiн некелесуге рұқсат етiлетiн жағдайда, он сегіз жасқа толмаған әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан адам некеге тұрған кезден бастап толық көлемiнде әрекет қабiлеттiлiгiне ие болады.

      3. Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан адамның құқық қабiлеттiлiгiнен немесе әрекет қабiлеттiлiгiнен толық немесе iшiнара бас тартуы және құқық қабiлеттiлiгiн немесе әрекет қабiлеттiлiгiн шектеуге бағытталған басқа да мәмiлелер, Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiнде мұндай мәмiлелерге жол берiлетiн реттердi қоспағанда, жарамсыз болады.

      Ескерту. 27-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

28-бап. Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан он алты жастан он сегіз жасқа дейiнгi адамдардың әрекет қабiлеттiлiгi

      1. Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан он алты жастан он сегіз жасқа дейiнгi адамдар мәмiлелердi балалар ауылы, балалар үйі, жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернат әкiмшiлiгiнiң келiсiмiмен жасайды. Мұндай келiсiмнiң нысаны кәмелетке толмағандар жасайтын мәміле үшін Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген нысанға сай келуге тиiс.

      2. Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан он алты жастан он сегіз жасқа дейiнгi адамдар өздерiнiң жалақысына, стипендиясына, өзге де кiрiстерiне және өздерi жасаған санаткерлiк меншiк құқығы объектiлерiне өз бетiнше билiк етуге, сондай-ақ тұрмыстық ұсақ мәмiлелер жасауға құқылы.

      3. Жеткiлiктi негiздер болған жағдайда қорғаншы және қамқоршы орган әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан адамның өз жалақысына, стипендиясына, өзге де кiрiстерiне және өзi жасаған санаткерлiк меншiк құқығы объектiлерiне өз бетiнше билiк ету құқығын шектеуi немесе ол құқықтан айыруы мүмкiн.

      4. Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан он алты жастан он сегіз жасқа дейiнгi адамдар осы баптың ережелерiне сәйкес өздерi жасаған мәмiлелер бойынша дербес жауапты болады және өздерiнiң әрекеттерiмен келтiрiлген зиян үшiн Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексiнiң ережелерiне сәйкес жауапты болады.

      5. Дербес заңды тұлға ретінде жұмыс істейтін Жасөспірімдер үйінде әлеуметтік бейімделуден өтіп жатқан он алты жастан он сегіз жасқа дейінгі адамдар мәмілелерді осы мекеме әкімшілігінің келісімімен жасайды.

      Ескерту. 28-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

29-бап. Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан он алты жастан он сегіз жасқа дейiнгi адамдардың банктерге салымдар салу және салымдарға билiк ету құқығы

      1. Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан он алты жастан он сегіз жасқа дейiнгi адамдар банктерге салымдар салуға және өздерi салған салымдарға өз бетiнше билiк етуге құқылы.

      2. Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан он алты жастан он сегіз жасқа дейiнгi адамдар өздерiнiң атына басқа бiреу салған салымдарға өз бетiнше билiк етедi.

30-бап. Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан адамдардың құқықтары мен мiндеттерi

      Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан адамдардың құқықтары мен мiндеттерi балалар ауылы, балалар үйi және жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернат пен тәрбиеленуші (түлек) арасында жасалған Жасөспiрiмдер үйiнде бағып-күту туралы шарт негiзiнде айқындалады. Осы шарт бiлiм беру саласындағы уәкілетті орган бекiтетiн үлгi шарт негiзiнде жасалады.

      Дербес заңды тұлға ретінде жұмыс істейтін Жасөспірімдер үйінде әлеуметтік бейімделуден өтіп жатқан адамдардың құқықтары мен міндеттері Жасөспірімдер үйі мен тәрбиеленуші (түлек) арасында жасалған осы мекемеде бағып-күту туралы шарт негізінде айқындалады.

      Ескерту. 30-бап жаңа редакцияда - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

31-бап. Жасөспiрiмдер үйiнде бағып-күту туралы шартты тоқтату

      1. Жасөспiрiмдер үйiнде бағып-күту туралы шарт онда көзделген негiздерден басқа:

      1) жиырма үш жасқа жеткенде;

      2) әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан адамның шартты тоқтату туралы тiлек бiлдiруiмен;

      3) Жасөспірімдер үйінің тәрбиеленушісі (түлегі) Жасөспiрiмдер үйiнің тәртібін бірнеше рет бұзған, алкогольді, есірткілерді, басқа да есеңгірететін заттарды пайдалану, нәпсіқұмарлық сипаттағы әдепсіз іс-әрекеттерді жасау фактілері анықталған жағдайларда қорғаншы және қамқоршы органның, балалар ауылы, балалар үйі және жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернат әкiмшiлiгiнiң шешiмiмен;

      3-1) Жасөспірімдер үйінің тәрбиеленушісі (түлегі) Жасөспірімдер үйінің тәртібін бірнеше рет бұзған, алкогольді, есірткілерді, басқа да есеңгірететін заттарды пайдалану, нәпсіқұмарлық сипаттағы әдепсіз іс-әрекеттерді жасау фактілері анықталған жағдайларда дербес заңды тұлға ретінде жұмыс істейтін Жасөспірімдер үйі әкімшілігінің шешімімен;

      4) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де жағдайларда тоқтатылады.

      2. Жасөспiрiмдер үйiнде бағып-күту туралы шартты тоқтату әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан адамның Жасөспiрiмдер үйi жатақханасындағы орынға құқығын тоқтатады.

      Ескерту. 31-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

32-бап. Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан адамның зиян келтiргенi үшiн жауаптылығы

      1. Әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан он алты жастан он сегіз жасқа дейiнгi адамдар өздерi келтiрген зиян үшiн жалпы негiздер бойынша дербес жауапты болады.

      2. Егер әлеуметтiк бейiмделуден өтiп жатқан он алты жастан он сегіз жасқа дейiнгi, қамқорлықты қажет ететiн адамдар заңға орай өзiнiң қамқоршысы болып табылатын балалар ауылында, балалар үйінде, жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернатта тұрып жатса, онда балалар ауылының, балалар үйінің, жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернаттың әкiмшiлiгi, егер зиян оның кiнәсiнен болмағанын дәлелдей алмаса, зиянды толығымен немесе оның жетiспейтiн бөлiгiн өтеуге мiндеттi.

      3. Балалар ауылы, балалар үйі, жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернат әкiмшiлiгiнiң зиянды өтеу жөнiндегi мiндетi залал келтiрушiнiң кәмелеттiк жасқа толуына қарай не оның кәмелеттiк жасқа толғанға дейiн зиянды өтеу үшiн жеткiлiктi мүлкi немесе өзге де табыс көздерi пайда болса, не ол кәмелеттiк жасқа толғанға дейiн әрекет қабiлеттiлiгiне ие болса, тоқтатылады.

      Ескерту. 32-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

5-тарау. БАЛАЛАР АУЫЛДАРЫ МЕН ЖАСӨСПIРIМДЕР YЙЛЕРIНIҢ ТӘРБИЕЛЕНУШI-БАЛАЛАРЫНА АРНАЛҒАН МЕМЛЕКЕТТIК КЕПIЛДIКТЕР

33-бап. Тәрбиеленушi-балаларға арналған мемлекеттiк кепiлдiктер

      Тәрбиеленушi-балаларға арналған мемлекеттiк кепiлдiктер:

      1) тәрбиеленушi-балалардың дене бiтiмi жағынан, санаткерлiк, рухани және имандылық тұрғыдан дамуына жәрдемдесу, олардың бойына патриотизм мен азаматтықты сiңiру үшiн құқықтық, экономикалық және ұйымдастырушылық жағдайлар жасауды;

      2) кәсiби бағдар жүйесiн құруды, бастапқы кәсiби даярлықты қамтамасыз етудi және жұмысқа орналасуға жәрдемдесудi;

      3) балалардың бiлiм алу, сондай-ақ қызметi балалардың дем алуына және оларды сауықтыруға бағытталған мекемелер желiсiн сақтау және дамыту арқылы олардың демалу және сауығу құқықтарын қамтамасыз етудi;

      4) мәдениет, дене тәрбиесi мен спорт саласында балалар мүдделерi үшiн мемлекеттiк саясатты қалыптастыру мен iске асыруды;

      5) егер балалар ауылына, балалар үйіне немесе жетім балалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернатқа жiберiлгенге дейiн тұрып келген тұрғын үйлерiн оларға қайтарып беру мүмкiн болмаса, азаматтардың осы санаты үшiн көзделген тәртiппен тұрғын үй берудi;

      6) мүдделi министрлiктермен, ведомстволармен және ұйымдармен бiрлесе отырып балаларды сауықтыру, дене тәрбиесi мен гигиеналық тәрбие жөнiнде шаралар өткiзу, балалар ауылдарының ұйымдастыру-құқықтық нысанына қарамастан балалар ауылдарындағы балалардың денсаулық жағдайларына бақылау жасау iсiн жүзеге асыруды қамтиды.

      Ескерту. 33-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

34-бап. Отбасылық үлгiдегi балалар ауылдары мен жасөспiрiмдер үйлерiн дамытудағы мемлекеттiк органдардың рөлi

      Қорғаншы және қамқоршы органдар отбасылық үлгiдегi балалар ауылдары мен жасөспiрiмдер үйлерiне тәрбиеленушi-балалардың бiлiм алуына және оларды тәрбиелеуде, емдеу-профилактикалық және психологиялық-диагностикалық жұмыста әдiстемелiк көмек көрсетуге, сондай-ақ олардың бағып-күтiлуi, тәрбиеленуi мен бiлiм алуы жағдайларына бақылау жасауды жүзеге асыруға, тәрбиешi-аналарға психологиялық-медициналық-педагогикалық мәселелер бойынша консультациялар беруге мiндеттi.

35-бап. Тәрбиеленушi-балалар құқықтарының кепiлдiктерiн қамтамасыз ету жөнiндегi шараларды қаржыландыру

      1. Тәрбиеленушi-балаларды әлеуметтiк қорғаудың кепiлдiктерiн қамтамасыз ету жөнiндегi шараларды жүзеге асыруға арналған шығыстар құрылтайшылар қаражаты және заңмен тыйым салынбаған өзге де көздер есебiнен жүргiзiледi.

      2. Бiр тәрбиеленушiнi тамақпен, киiммен, аяқ киiммен, жұмсақ жабдықтармен қамтамасыз ету нормалары Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес белгiленедi.

36-бап. Мемлекеттiк мекемелердегi тәрбиеленушi-балалар құқықтарының кепiлдiктерiн қамтамасыз ету жөнiндегi шараларды қаржыландыру

      1. Алып тасталды - ҚР 03.07.2013 № 124-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      2. Тәрбиеленушiлер мемлекеттiк бюджет есебiнен ұсталатын балалар ауылдарында (балалар үйлерiнде) болған кездерiнде оларға толық мемлекеттiк қамтамасыз ету кепiлдiгi берiледi.

      3. Жасөспірімдер үйлерінде әлеуметтік бейімделуден өтіп жатқан адамдарға күндізгі оқу нысанында жоғары, орта білімнен кейінгі немесе орта (техникалық және кәсіптік) бiлiм алуы кезеңінде толық мемлекеттiк қамтамасыз ету кепiлдiгi берiледi.

      Ескерту. 36-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2007.07.27 N 320 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 03.07.2013 № 124-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

37-бап. Қазақстан Республикасының отбасы үлгісіндегі балалар ауылы және жасөспірімдер үйлері туралы заңнамасын бұзғаны үшін жауаптылық

      Қазақстан Республикасының отбасы үлгісіндегі балалар ауылы және жасөспірімдер үйлері туралы заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылыққа әкеп соғады.

      Ескерту. Заң 37-баппен толықтырылды - ҚР 2011.12.26 N 517-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      Қазақстан Республикасының
Президентi