ON USE OF NUCLEAR ENERGY

Law of the Republic of Kazakhstan dated 14 April 1997 No. 93

Footnote. In the text the words “competent state bodies”, “competent state body”, “state competent bodies”, “state competent bodies on use of nuclear energy” are substituted respectively by the words “authorized body” – by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 20 December 2004 No. 13 (shall be enforced from 1 January 2005).

The Law determines legal ground and principles of regulating public relations in the field of use of nuclear energy and is oriented to protection of health and life of people, environmental protection, ensuring of the regime of non-proliferation of nuclear arms, nuclear and radiation safety upon use of nuclear energy.

Chapter 1. GENERAL PROVISIONS

Article 1. Basic definitions

The following basic definitions shall be used in the Law:
state regulation – the activity of authorized body on development, approval and introduction of regulations and rules into effect on nuclear and radiation safety, licensing of types of activity in the scope of use of nuclear energy and permitting control;
disposal – placement of radioactive wastes without intention of their exemption upon conditions ensuring nuclear and radiation safety;
supervision – actions of authorized body on inspection of fulfillment of regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan, conditions of licenses and international treaties within the competence for the purpose of regulation of the process of using nuclear energy;
disposal points – special stationary objects and structures intended for storage of radioactive substances or disposal of radioactive wastes;
radiation safety – state of radiation situation ensured by a set of measures restricting radiation action on staff, population and environment in accordance with established standards;
radioactive substances – materials containing chemical elements, the cores of which are able to spontaneous decay;
radioactive wastes – materials and substances in any aggregate state containing radioactive substances in quantities and concentrations exceeding the designations regulated by regulatory legal acts, formed in the result of economic activity and not subjected to further use;
special non-nuclear materials – materials determined by sublegislative acts as due to international legal regime of regulating nuclear export;
goods and services in the field of use of nuclear energy – nuclear facilities, equipment, technology, radioactive substances, special non-nuclear materials used for production of nuclear materials, sources of ionizing radiation, as well as services linked with them;
authorized body in the field of use of nuclear energy – (hereinafter – authorized body) central executive body carrying out realization of state policy in the field of nuclear energy, non-proliferation of nuclear arms and regulation of safety use of nuclear energy in the Republic of Kazakhstan.
exemption level – set of quantities expressed in activity units upon which or below which the sources of ionizing radiations may be left out of control in accordance with current regulations;
Physical protection of nuclear materials and nuclear facilities – unified system of organizational and technical measures oriented to prevention of unauthorized access of persons to nuclear materials and facilities;
storage – temporary placement of radioactive substances and radioactive wastes in special prepared places (as well as in special containers) intending possibility of their exemption for use, processing or disposal;
operating organization – organization having a license of the authorized body for carrying out the activity on use of nuclear energy;
nuclear safety – property of nuclear object ensuring impossibility of nuclear accident with particular probability;
nuclear materials – materials containing or enabling reproduction of fissionable (fissile) nuclear substances;
nuclear facilities – nuclear reactors as well as reactors of nuclear power stations, space and flight facilities, transport vehicles; industrial, experimental research reactors, nuclear stands; any other structures, complexes, installations, equipment and technical means for production, use, processing, transportation and placement of nuclear materials.
Footnote. Article 1 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 20.12.2004 No. 13 (shall be enforced from 01.01.2005); dated 17.07.2009 No. 188-IV (the order of enforcement see Article 2); dated 06.01.2011 No. 378-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 16.05.2014 No. 203-V (shall be enforced upon expiry of six months after the date of its first official publication).

Article 2. Legislation of the Republic of Kazakhstan in the
field of use of nuclear energy

Legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of use of nuclear energy is based on the Constitution of the Republic of Kazakhstan, consists of this Law, other legislative and regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan regulating the issues of use of nuclear energy.

Article 3. Basic principles of state policy in the field of
use of nuclear energy

1. Basic principles of state policy in the field of use of nuclear energy are:
ensuring of nuclear and radiation safety upon use of nuclear energy;
availability, objectivity and timeliness of information on effect of objects of nuclear energy on population and environment;
prohibition of disposal of radioactive wastes of other states in the territory of the Republic of Kazakhstan;
ensuring of state control of nuclear and radiation safety upon use of nuclear energy;
ensuring of social security of staff of objects of using nuclear energy, as well as population residing and carrying out labour activity in the districts of their location;
compensation for damage inflicted by radiation effect;
participation of citizens, public associations and other legal entities in discussion of state policy, draft laws and other regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan in the field of using nuclear energy.
2. Any activity of legal entities and individuals in the territory of the Republic of Kazakhstan on use of nuclear energy for the purpose of development, creation, production, test, storage and proliferation of nuclear arms shall be expressly prohibited.
Footnote. Article 3 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.07.2012 No. 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 4. Objects and subjects in the field of use of
nuclear energy

Objects of using nuclear energy are:
nuclear facilities;
disposal points;
sources of ionizing radiation higher than exemption level;
organizations using the sources of ionizing radiation including medical, educational, research, commercial, agricultural and industrial as well as mining, processing and other organizations.
Subjects in the field of using nuclear energy are:
individuals;
authorized body of regulation, control and management;
organizations engaged in activity on using nuclear energy.
Footnote. Article 4 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 06.01.2011 No. 378-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 5. Main types of activity in the field of using
nuclear energy

1. To activity linked with use of nuclear energy it shall be referred:
placement, designing, structure, putting into operation, operation, conservation and removal from operation of objects of using nuclear energy;
performance of works and provision of services linked with use of nuclear energy, with the exception of activity accredited in a system of technical regulation of research laboratories using the sources of ionizing radiation lower than exemption level;
handling with nuclear materials, sources of ionizing radiation and radioactive substances, prospecting and extraction of mineral products containing these materials and substances, as well as production, use, processing, transportation and placement of nuclear materials, radioactive substances and radioactive wastes;
carrying out of scientific researches with use of nuclear facilities, sources of ionizing radiation, nuclear materials and radioactive substances;
management of using nuclear energy;
all the types of activity at the places of nuclear explosions;
safety ensuring upon use of nuclear energy;
physical protection of nuclear facilities and nuclear materials;
record and control of nuclear materials, sources of ionizing radiation, radioactive substances and radioactive wastes;
export and import of nuclear materials, technology and equipment, special non-nuclear materials; materials, technology and equipment of double purpose, sources of ionizing radiation, radioactive substances;
control of radiation situation in the territory of the Republic of Kazakhstan;
transit carriage of nuclear materials and radioactive substances through the territory of the Republic of Kazakhstan;
preparation and attestation of specialists and staff.
2. All the types of activity linked with use of nuclear energy shall be carried out under permanent control from the side of the state.
3. State control in the field of use of nuclear energy shall be carried out in the form of inspection and other forms.
Inspection shall be carried out in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan “On state control and supervision in the Republic of Kazakhstan”. Other forms of state control shall be carried out in accordance with the Law.
Footnote. Article 5 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 12.01.2007 No. 222 (shall be enforced upon expiry of 6 months from the date of its official publication); dated 17.07.2009 No. 188-IV (the order of enforcement see Article 2); dated 06.01.2011 No. 378-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 6. Ownership of objects of using nuclear energy

Owners of objects of using nuclear energy may be only legal entities with any form of ownership.

Chapter 2. STATE BODIES OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN IN
THE FIELD OF USING NUCLEAR ENERGY

Article 7. Competence of the Government of the Republic of
Kazakhstan in the field of using nuclear energy

The Government of the Republic of Kazakhstan shall determine:
1) state regulation of safety use of nuclear energy, control and licensing of types of activity in the scope of using nuclear energy and permitting control;
2) is excluded dated 29.09.2014 No. 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).
3) management and development of nuclear power engineering and industry.
Footnote. Article 7 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 20 December 2004 No. 13 (shall be enforced from 1 January 2005); as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 10.07.2012 No. 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 16.05.2014 No. 203-V (shall be enforced upon expiry of six months after the date of its first official publication); dated 29.09.2014 No. 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 8. Competence of the authorized body

Competence of the authorized body is:
1) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.01.2014 No. 159-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication);
2) development, establishment and adoption of regulations and rules regulating the activity linked with use of nuclear energy on the basis and in pursuance of the legislation of the Republic of Kazakhstan;
3) carrying out of licensing in the scope of use of nuclear energy and permitting control in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan in permits and notifications;
4) carrying out of control of compliance with rules and regulations in the field of using nuclear energy;
5) conduct of inspections linked with fulfillment of own powers;
6) carrying out of state control of radiation situation in the territory of the Republic of Kazakhstan;
7) carrying out of state record and control of nuclear materials and sources of ionizing radiation;
8) carrying out of request and receipt of details and documents from individuals and legal entities required for solution of the tasks imposed on it;
9) transfer of materials to law enforcement bodies for solution of questions on bringing to responsibility on facts of the beach of the Law in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;
10) carrying out of cooperation with competent bodies of other states and international organizations on the issues of safety upon use of nuclear energy and on the problems of non-proliferation of nuclear arms and control of nuclear materials;
11) development and approval of the forms of compulsory departmental reporting, prompt sheets, risk assessment criteria, semi-annual plans of conducting the inspections in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan “On state control and supervision in the Republic of Kazakhstan”.
Footnote. Article 8 is in the wording of the Law dated 17.07.2009 No. 188-IV (the order of enforcement see Article 2); as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 19.03.2010 No. 258-IV; dated 06.01.2011 No. 378-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 10.07.2012 No. 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 13.01.2014 No. 159-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 9. Rights of civil servants of the authorized body

Civil servants of authorized body during fulfillment of their direct duties shall have the right to:
unimpeded access to objects of using nuclear energy in established manner and to documents characterizing their activity;
suspend or raise a question on termination of activity of legal entities linked with use of nuclear energy in case of security threat of population or environment.
Footnote. Article 9 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 20 December 2004 No. 13 (shall be enforced from 1 January 2005).

Article 10. Independence of authorized body

Authorized body shall be administratively and financially independent from other executive bodies, organizations, the activity of which is linked with development and use of nuclear energy.
Impeding of activity of civil servants of authorized body during fulfillment of their official duties shall not be allowed.

Chapter 3. COMPULSORY CONDITIONS OF ACTIVITY LINKED
WITH USE OF NUCLEAR ENERGY

Article 11. Licensing of activity linked with use of
nuclear energy

The activity linked with use of nuclear energy shall be subject to compulsory licensing in the manner established by the legislation of the Republic of Kazakhstan on permits and notifications.
Authorized body shall have the right to suspend the validation of licenses for the types of activity in the scope of use of nuclear energy for the term no more than six months in the following cases upon:
1) radiation accidents and (or) emergency situations;
2) violation of requirements of nuclear and (or) radiation safety upon handling, storage, carriage, record and control of nuclear materials, radioactive wastes, sources of ionizing radiation detected in the result of inspections;
3) detection of inaccurate information;
4) non-performance of prescriptions of authorized body within established terms.
Upon suspension of validation of a license, the authorized body shall direct decision to a licensee on suspension of validity of the license with specification of the reasons of suspension and terms for elimination of violations.
Footnote. Article 11 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 16.05.2014 No. 203-V (shall be enforced upon expiry of six months after the date of its first official publication).

Article 12. Nuclear and radiation safety

1. Activity linked with use of nuclear energy shall be carried out upon condition of ensuring of protection of health of population and environment, protection of property of individuals and legal entities from adverse effect of ionizing radiation.
2. Operating organization shall be obliged to notify the authorized body on any accident and (or) emergency situation linked with the activity in the scope of using nuclear energy within the terms established by the legislation of the Republic of Kazakhstan on civil protection.
3. Nuclear and radiation safety shall be ensured by operating organization in accordance with established regulations and rules in the field of safety of the activity linked with use of nuclear energy including handling or performance of any actions, operations with nuclear facilities, nuclear materials, radioactive wastes, storages of radioactive wastes and (or) spent fuel, radioactive substances higher than exemption level, devices and installations containing radioactive substances higher than exemption level or generating (able to generate) ionizing radiation, as follows:
nuclear facilities;
nuclear facilities of general purpose;
installations on manufacturing and production of nuclear fuel;
nuclear electric power installations with specification of the type of reactor.
Disposal points:
disposal points (storages) of radioactive wastes of general purpose;
storages of high-level radioactive wastes;
storages of medium-level radioactive wastes;
storages of low-level active radioactive wastes;
storages of spent fuel.
Substances and materials:
nuclear materials with specification of isotopic composition;
radioactive substances higher exemption levels with specification of composition of radioactive elements, limiting rate of activity and aggregative state of radioactive substances.
Radioactive wastes:
high-level radioactive wastes with specification of limiting rate of activity, type and aggregative state of wastes;
medium-level radioactive wastes with specification of limiting rate of activity, type and aggregative state of wastes;
low-level radioactive wastes with specification of limiting rate of activity, type and aggregative wastes.
Industrial equipment:
industrial x-ray equipment of general purpose;
industrial radioisotopic equipment of general purpose;
radioisotopic sensors and measuring instruments;
x-ray inspectoscopes;
radioisotopic inspectoscopes;
x-ray analyzers;
x-ray inspection equipment;
radioisotopic inspection equipment;
inspection equipment on the basis of charge particle accelerators;
industrial charge particle accelerators.
Medical diagnostic equipment:
medical x-ray equipment of general purpose;
medical x-ray dental equipment;
medical x-ray mammographic equipment;
medical x-ray angiographic equipment;
medical computer x-ray tomographs;
medical radioisotopic diagnostic equipment;
medical charge particle accelerators.
Medical therapeutic equipment:
medical x-ray therapeutic equipment;
medical x-ray simulators;
medical charge particle accelerators;
medical gamma-ray teletherapy units.
Footnote. Article 12 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.07.2012 No. 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 16.05.2014 No. 203-V (shall be enforced upon expiry of six months after the date of its first official publication).

Article 13. Handling with radioactive wastes

1. All the radioactive wastes created in the territory of the Republic of Kazakhstan shall be disposed in such a manner to ensure radiation protection of population and environment for the whole period within which they may represent potential danger.
2. Disposal of radioactive wastes shall be provided by draft and technical documentation as compulsory stage of any type of activity leading to creation of radioactive wastes. Procedure for organization of collection and disposal of radioactive wastes, as well as bodies and organizations carrying out this activity shall be determined by the authorized body in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.
3. Upon use of radioactive materials and wastes, environmental requirements established by the Environmental Code of the Republic of Kazakhstan shall be observed.
Footnote. Article 13 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 9 January 2007 No. 213 (the order of enforcement see Article 2); dated 29.09.2014 No. 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 14. Physical protection of nuclear materials
and nuclear facilities

1. Ensuring of physical protection of nuclear materials and nuclear facilities shall be carried out at all the stages of building, operation and removal from operation of objects where the operations with nuclear materials are conducted, as well as upon transportation of these materials.
2. Operation of nuclear facilities and performance of any works linked with nuclear materials being at any stage of production, use, processing or storage shall be prohibited if the measures ensuring performance of requirements of physical protection are not taken.
3. Physical protection of nuclear materials and nuclear facilities shall be ensured by operating organizations. Control of ensuring physical protection of nuclear facilities and nuclear materials shall be carried out by the authorized body.
Footnote. Article 14 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.07.2012 No. 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 15. Record and control of nuclear materials and sources
of ionizing radiation

1. Nuclear materials and sources of ionizing radiation shall be subject to state record and control. For these purposes, the authorized body shall create state systems of record and control of nuclear materials and sources of ionizing radiation.
2. State systems of record and control of nuclear materials and sources of ionizing radiation shall ensure determination of available quantity of nuclear materials and sources of ionizing radiation, their location areas, prevention of losses, unsanctioned use and stealing, provision of operative information on existence and movement of nuclear materials and sources of ionizing radiation, as well as details on discarding and disposal of sources, on export and import of sources and nuclear materials to the authorized body of the Republic of Kazakhstan, and in cases provided by international treaties – to international organizations and other states.
3. Operating organization carrying out the activity with use of nuclear materials and sources of ionizing radiation, ensure their record and provision of reliable data to the authorized body.
4. Procedure for organization of state systems of record and control of nuclear materials and sources of ionizing radiation shall be established by the authorized body.
Footnote. Article 15 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.09.2014 No. 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 16. Main safety requirements upon choice of sites and
structure of nuclear facilities and disposal points

Choice of a site and structure of nuclear facilities and disposal points shall be carried out in the basis of regulations and rules in the field of using nuclear energy and in the field of environmental protection.
Decision on structure of nuclear facility and disposal point shall be adopted by the Government of the Republic of Kazakhstan under agreement of local representative bodies of the relevant administrative-territorial entity in recognition of:
their necessity for solution of economic tasks of the country and its separate regions;
existence of necessary conditions answering for regulations and rules in the field of use of nuclear energy for placing the mentioned objects;
absence of security threat to the mentioned objects from the side of civilian and military objects located nearby;
environmental requirements established by environmental legislation of the Republic of Kazakhstan;
possible social and economic consequences of placing the mentioned objects for industrial, agricultural, social and cultural and general development of a region.
Draft documents of the mentioned objects shall compulsorily pass state environment, sanitary and technical expert examination.
Footnote. Article 16 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 9 January 2007 No. 213 (the order of enforcement see Article 2).

Article 17. Requirements on carriage of nuclear materials and
sources of ionizing radiation

1. Carriage of nuclear materials and sources of ionizing radiation shall be carried out in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan and international treaties ratified by the Republic of Kazakhstan.
2. Rules of carriage of nuclear materials and sources of ionizing radiation shall provide the rights, obligations and responsibility of a sender of freight, carrier and receiver of freight, measures of safety, physical protection, system of coordinated measures on non-admission of traffic incidents and accidents, requirements to package, marking and transport vehicles, measures on localizing and rectification of the consequences of possible accidents.

Article 18. Main requirements to operating organization

1. Operating organization shall bear full responsibility for safety of nuclear facility, source of ionizing radiation, disposal point, as well as for proper handling with nuclear materials and radioactive substances. Responsibility for safety of nuclear facility, source of ionizing radiation, disposal point shall be preserved even in case of termination of validation of a license until transfer of the mentioned objects to other operating organization or receipt of new license.
2. Operating organization shall be obliged to:
have necessary financial, material technical and human resources being sufficient for safety ensuring of the activity at all the stages upon use of objects of nuclear energy;
provide measures and ensure means for performance of works linked with removal of objects of using nuclear energy from operation, recultivation of territory, disposal of radioactive wastes, liquidation of consequences of emergency situations, compensation for harm to health and life of people and environment, as well as property of citizens and organizations.
3. Operating organization shall ensure:
use of nuclear facility, source of ionizing radiation and disposal point only for the purposes for which they are intended;
organization and coordination of development and performance of quality assurance programs at all the stages of putting into operation, operation and removal from operation of nuclear facility, source of ionizing radiation and disposal point;
development and realization of measures of emergency preparedness and emergency prevention activities on a nuclear facility, source of ionizing radiation and disposal point, as well as measures on reduction of negative consequences of accidents for workers of mentioned objects, population and environment;
record of individual doses of workers of objects of using nuclear energy and implementation of their rights for compensations.
4. Staff of operating organization shall conduct attestation in the manner established by the authorized body.
Footnote. Article 18 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 20 December 2004 No. 13 (shall be enforced from 1 January 2005); dated 7 May 2007 No. 244; dated 29.09.2014 No. 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication).

Chapter 4. EXPORT AND IMPORT OF GOODS AND SERVICES IN THE
FIELD OF USING NUCLEAR ENERGY

Article 19. Carrying out of export and import of goods and
services in the field of using nuclear energy

Export and import of goods and services in the field of using nuclear energy including transfer, sale or purchase in commercial purposes or transfer of non-commercial nature shall be controlled by the authorized body and carried out in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan, as well as international treaties ratified by the Republic of Kazakhstan.

Article 20. Procedure for carrying out export and import of
goods and services in the field of using nuclear energy

Procedure for carrying out export and import of nuclear materials, technology, equipment and nuclear facilities, special non-nuclear materials, sources of ionizing radiation, radioactive substances and radioactive wastes shall be established by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Chapter 5. RIGHTS AND OBLIGATIONS OF CITIZENS,
PUBLIC ASSOCIATIONS AND ORGANIZATIONS

Article 21. Rights of citizens, public associations and
organizations in the field of using nuclear energy

Citizens of the Republic of Kazakhstan, public associations and organizations shall have the right to:
receive information though the authorized body and mass media on safety of objects of using nuclear energy being planned for construction, subject to designing, building, operating and removing from operation, on carried control of radiation situation at their residence places or on carrying out of labour activity, as well as on doses of received radiation;
participate in discussion of policy, draft legislative acts and programs in the field of using nuclear energy;
carry public environmental expert examination of draft documents and control of radiation situation of environment in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;
visit nuclear facilities, disposal points and disposals in established manner for informational purpose;
compensation for losses and harm in a result of nuclear or radiation accident at the expense of operating organization that admitted the accident;
compensations for negative effect of ionizing radiation for health of a man upon excess of specified limit of the radiation doses and for additional factors of risk at the expense of operating organization in the manner established by the legislation.

Article 22. Obligations of citizens, public associations and
organizations in the field of using nuclear energy

Citizens, public associations and organizations shall be obliged to comply with the legislation regulating use of nuclear energy, to perform the requirements of regulations and rules of safety in the field of using nuclear energy, as well as to perform requirements of civil servants of organizations on use of nuclear energy.

Chapter 6. RESPONSIBILITY FOR BREACH OF THE LEGISLATION
IN THE FIELD OF USE OF NUCLEAR ENERGY

Article 23. Responsibility for violation of regulatory legal
acts and solution of disputes in the field of use of
nuclear energy

1. Citizens, civil servants being guilty in violation of established regulations, standards and rules in the field of using nuclear energy, creation of conditions and prerequisites to occurrence of accidents shall bear responsibility in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.
2. For unsubstantiated refusal from provision of information, for intentional misrepresentation or for hiding of information, as well as for distribution of untrustworthy information on the issues of use of nuclear energy, heads of organizations, as well as of public organizations (associations) and mass media shall bear responsibility in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.
3. Disputes on the issues of applying the legislation on use of nuclear energy shall be considered in a judicial proceeding.
4. Decision of the authorized body may be appealed in the manner established by the legislation of the Republic of Kazakhstan. Filing of a complaint shall not suspend the force of decision adopted by the authorized body.

Article 24. Compensation for harm inflicted due to improper
use of objects of nuclear energy

1. Harm inflicted to health of citizens, as well as their death due to improper use of objects of nuclear energy shall be subject to compensation at the expense of a person that inflicted the harm in full measure, in recognition of a degree of loss of labour capacity of an injured person, expenses for his (her) medical treatment, health resumption, medical attendance, assigned benefits in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.
2. In the manner established by the legislation, legal entities and individuals shall have the right to require full compensation of material damages due to improper use of objects of nuclear energy by organizations and citizens from persons that inflicted the harm and expenses for organizations independently from the forms of ownership, for private persons participated in accident rescue operations and liquidation of consequences of improper use of objects of nuclear energy.
3. Legal entities and individuals that are guilty in improper use of objects of nuclear energy shall be obliged to compensate inflicted damage to the land, water, vegetable and animal world including the costs for recultivation of lands and on restoration of natural soil fertility.

Chapter 7. INTERNATIONAL TREATIES

Article 25. International treaties in the field of
use of nuclear energy

If international treaty ratified by the Republic of Kazakhstan establishes other provisions than those contained in the legislation of the Republic of Kazakhstan on use of nuclear energy, the provisions of international treaty shall be applied.

The President
of the Republic of Kazakhstan

Атом энергиясын пайдалану туралы

Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 14 сәуiрдегі N 93 Заңы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасының 2016 жылғы 12 қаңтардағы № 442-V Заңымен

МАЗМҰНЫ

Ескерту. Күші жойылды - ҚР 12.01.2016 № 442-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi).

Ескерту. Мәтіндегі сөздер ауыстырылды - ҚР 2004.12.20 № 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді) Заңымен.

Осы Заң атом энергиясын пайдалану саласындағы қоғамдық қатынастарды реттеудiң құқықтық негiзi мен принциптерiн белгiлейдi және адамдардың денсаулығы мен өмiрiн сақтауға, қоршаған ортаны қорғауға, ядролық қаруды таратпау режимiн, атом энергиясын пайдалану кезiнде ядролық және радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз етуге бағытталған.

1-тарау. Жалпы ережелер

1-бап. Негiзгi ұғымдар

Осы Заңда мынадай негiзгi ұғымдар пайдаланылады:

мемлекеттiк реттеу – уәкiлеттi органның ядролық және радиациялық қауiпсiздiк жөнiндегi нормалар мен қағидаларды әзiрлеу, бекiту және қолданысқа енгiзу, атом энергиясын пайдалану саласындағы қызмет түрлерiн лицензиялау жөнiндегi және рұқсаттық бақылау жасау қызметi;

көму - ядролық және радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ететiн жағдайда радиоактивтi қалдықтардың оларды қайта алу ниетiнсiз орналастырылуы;

қадағалау - атом энергиясын пайдалану процесiн реттеу мақсатында уәкiлеттi органның өз құзыретi шегiнде Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерiнiң, лицензиялар мен халықаралық шарттар ережелерiнiң орындалуын тексеру жөнiндегi iс-әрекетi;

орналастыру пункттерi - радиоактивтi заттарды сақтауға немесе радиоактивтi қалдықтарды көмуге арналған арнаулы тұрақты объектiлер мен құрылыстар;

радиациялық қауiпсiздiк - қызметкерлерге, халыққа және қоршаған ортаға радиациялық әсердi белгiлеген нормаларға сәйкес шектейтiн шаралар кешенiмен қамтамасыз етiлген радиациялық жағдайдың жай-күйi;

радиоактивтi заттар - құрамында ядросы өздiгiнен ыдырауға қабiлеттi химиялық элементтер бар материалдар;

радиоактивтi қалдықтар - мөлшерi мен құрамы нормативтiк құқықтық актiлермен реттелген мәннен асып түсетiн радиоактивтi заттардан тұратын, шаруашылық қызмет нәтижесiнде пайда болған және одан әрi пайдалануға жатпайтын кез келген агрегаттық күйдегi материалдар мен заттар;

арнаулы ядролық емес материалдар - ядролық экспортты реттеудiң халықаралық-құқықтық режимiне байланысты, заңнан туындайтын нақ сондай актiлермен айқындалатын материалдар;

атом энергиясын пайдалану саласындағы тауарлар мен қызметтер - ядролық материалдарды өндiру үшiн пайдаланылатын ядролық қондырғылар, жабдықтар, технологиялар, радиоактивтi заттар, арнаулы ядролық емес материалдар, иондандырушы сәуле көздерi, сондай-ақ соларға байланысты қызметтер;

атом энергиясын пайдалану саласындағы уәкiлеттi орган (бұдан әрi - уәкiлеттi орган) - атом энергиясы саласындағы мемлекеттiк саясатты, ядролық қаруды таратпау мен Қазақстан Республикасында атом энергиясын қауiпсiз пайдалануды реттеудi iске асыруды жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

алу деңгейi - белсендiлiк бөлiнiстерiнен көрiнген шамалар кешенi, бұл белсендiлiк жағдайында немесе одан төмен болғанда иондандырушы сәуле көздерi қолданылып жүрген нормаларға сәйкес бақылаудан шығып кетуi мүмкiн;

ядролық материалдар мен ядролық қондырғыларды физикалық жағынан қорғау - адамдардың ядролық материалдар мен қондырғыларға рұқсатсыз қол жеткiзуiне жол бермеуге бағытталған ұйымдық және техникалық шаралардың бiртұтас жүйесi;

сақтау - радиоактивтi заттар мен радиоактивтi қалдықтарды пайдалану, қайта өңдеу немесе көму үшiн қайтарып алу мүмкiндiгiн көздей отырып, оларды арнайы дайындалған жерлерге (соның iшiнде арнаулы контейнерлерге) уақытша орналастыру;

пайдаланушы ұйым - атом энергиясын пайдалану жөнiндегi қызметтi жүзеге асыруға уәкілетті органның лицензиясы бар ұйым;

ядролық қауiпсiздiк - ядролық авариялардың мүмкiн еместiгiн белгiлi бiр ықтималдықпен қамтамасыз ететiн ядролық объектiнiң өзiне тән ерекшелiгi;

ядролық материалдар - бөлiнетiн (ыдырайтын) ядролық заттардан тұратын немесе оларды жаңғырта алатын материалдар;

ядролық қондырғылар - ядролық реакторлар, оның iшiнде атом станцияларының, ғарыш және ұшу аппараттарының, көлiк құралдарының реакторлары; өнеркәсiптiк, эксперименттiк зерттеу реакторлары, ядролық стендiлер; ядролық материалдарды өндiруге, пайдалануға, қайта өңдеуге, тасымалдауға және орналастыруға арналған басқа да кез келген құрылыстар, кешендер, қондырғылар, жабдықтар мен техникалық құралдар.
Ескерту. 1-бапқа өзгерістер енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.12.20. № 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді), 2009.07.17. № 188-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2011.01.06 № 378-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.05.2014 № 203-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

2-бап. Қазақстан Республикасының атом энергиясын
пайдалану саласындағы заңдары

Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi, осы Заңнан, Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану мәселелерiн реттейтiн өзге де заңдық және нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.

3-бап. Атом энергиясын пайдалану саласындағы
мемлекеттiк саясаттың негiзгi принциптерi

1. Атом энергиясын пайдалану саласындағы мемлекеттiк саясаттың негiзгi принциптерi:

атом энергиясын пайдалану кезiнде ядролық және радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету;

халыққа және қоршаған ортаға атом энергиясы объектiлерiнiң әсерi туралы ақпараттың алуға оңайлығы, объективтiлiгi және уақтылылығы;

Қазақстан Республикасы аумағына басқа мемлекеттердiң радиоактивтi қалдықтарын көмуге тыйым салу;

атом энергиясын пайдалану кезiнде ядролық және радиациялық қауiпсiздiкке мемлекеттік бақылауды қамтамасыз ету;

атом энергиясын пайдаланатын объектiлер қызметкерлерiнiң, сондай-ақ олар орналасқан аудандарда тұрып, еңбек қызметiн жүзеге асыратын халықтың әлеуметтiк қорғалуын қамтамасыз ету;

радиациялық әсермен келтiрiлген зиянды өтеу;

Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы мемлекеттiк саясатын, заңдар мен өзге де нормативтiк құқықтық актiлердiң жобаларын талқылауға азаматтардың, қоғамдық бiрлестiктер мен өзге де заңды тұлғалардың қатысуы болып табылады.

2. Қазақстан Республикасы аумағында заңды және жеке тұлғалардың атом қаруын әзiрлеу, жасау, өндiру, сынау, сақтау және тарату мақсатында атом энергиясын пайдалану жөнiндегi кез келген қызметiне үзiлдi-кесiлдi тыйым салынады.
Ескерту. 3-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.07.10 № 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

4-бап. Атом энергиясын пайдалану саласындағы объектiлер
мен субъектiлер

Атом энергиясын пайдаланатын объектiлер:

ядролық қондырғылар;

орналастыру пункттерi;

алу деңгейiнен жоғары иондандырушы сәуле көздерi;

медициналық, оқу, зерттеу, коммерциялық, ауыл шаруашылық және өнеркәсiптiк, оның iшiнде кен қазушы, қайта өңдеушi, сондай-ақ басқа да ұйымдарды қоса алғанда, иондандырушы сәуле көздерiн пайдаланатын ұйымдар болып табылады.

Атом энергиясын пайдалану саласындағы субъектiлер:

жеке тұлғалар;

өкiлеттi мемлекеттiк реттеу, бақылау және басқару органдары;

атом энергиясын пайдалану жөнiндегi қызметпен айналысатын ұйымдар болып табылады.
Ескерту. 4-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2011.01.06 № 378-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

5-бап. Атом энергиясын пайдалану саласындағы қызметтiң
негiзгi түрлерi

1. Атом энергиясын пайдалануға байланысты қызметке мыналар жатады:

атом энергиясын пайдаланатын объектiлердi орналастыру, жобалау, салу, пайдалануға беру, пайдалану, тоқтатып қою және пайдаланудан шығару;

иондандырушы сәуле көздерін алу деңгейінен төмен пайдаланатын сынақ зертханаларын техникалық реттеу жүйесінде аккредиттелген қызметті қоспағанда, атом энергиясын пайдалануға байланысты жұмыстарды атқару мен қызметтер көрсету;

ядролық материалдарды, иондандырушы сәуле көздерi мен радиоактивтi заттарды қолдану, құрамында осы материалдар мен заттар бар пайдалы қазбаларды барлау және оларды өндiру, сондай-ақ ядролық материалдарды, радиоактивтi заттар мен радиоактивтi қалдықтарды өндiру, пайдалану, қайта өңдеу, тасымалдау және орналастыру;

ядролық қондырғыларды, иондандырушы сәуле көздерiн, ядролық материалдар мен ядролық заттарды пайдалана отырып ғылыми зерттеулердi жүзеге асыру;

атом энергиясын пайдалануды басқару;

ядролық жарылыстар өткiзiлетiн жерлердегi қызметтiң барлық түрлерi;

атом энергиясын пайдалану кезiнде қауiпсiздiктi қамтамасыз ету;

ядролық қондырғылар мен ядролық материалдарды физикалық жағынан қорғау;

ядролық материалдарды, иондандырушы сәуле көздерiн, радиоактивтi заттар мен радиоактивтi қалдықтарды есепке алу және бақылау;

ядролық материалдардың, технологиялар мен жабдықтардың, арнаулы ядролық емес материалдардың; қос мақсаттағы материалдардың, технологиялар мен жабдықтардың, иондандырушы сәуле көздерiнiң, радиоактивтi заттардың экспорты мен импорты;

Қазақстан Республикасының аумағындағы радиациялық жағдайды бақылау;

ядролық материалдар мен радиоактивтi заттарды Қазақстан Республикасының аумағы арқылы транзиттi тасымалдау;

мамандар мен қызметкерлердi даярлау және аттестациялау.

2. Атом энергиясын пайдалануға байланысты қызметтiң барлық түрлерi мемлекет тарапынан үнемi бақылау арқылы жүзеге асырылады.

3. Атом энергиясын пайдалану саласындағы мемлекеттік бақылау тексеру нысанында және өзге де нысандарда жүзеге асырылады.
Тексеру Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес жүзеге асырылады. Мемлекеттік бақылаудың өзге де нысандары осы Заңға сәйкес жүзеге асырылады.
Ескерту. 5-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.01.12. № 222 (ресми жарияланған күнінен бастап алты ай өткеннен кейін қолданысқа енгізіледі), 2009.07.17. № 188-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2011.01.06 № 378-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.10.2015 № 376-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

6-бап. Атом энергиясын пайдалану объектiлерiне меншiк

Меншiктiң кез келген нысанындағы заңды тұлғалар ғана атом энергиясын пайдалану объектiлерiнiң иелерi бола алады.

2-тарау. Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану
саласындағы мемлекеттiк органдары

7-бап. Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң атом энергиясын
пайдалану саласындағы құзыретi

Қазақстан Республикасының Үкiметi:

1) атом энергиясын қауiпсiз пайдалануды мемлекеттік реттеуді, атом энергиясын пайдалану саласындағы қызмет түрлерiн бақылауды және лицензиялауды және рұқсаттық бақылауды;

2) алып тасталды - ҚР 29.09.2014 N 239-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi);

3) атом энергетикасы мен өнеркәсiбiн басқаруды және дамытуды айқындайды.
Ескерту. 7-бап жаңа редакцияда - ҚР 2004.12.20. № 13 (2005.01.01 бастап күшіне енеді) Заңымен, өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.07.10 № 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 16.05.2014 № 203-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

8-бап. Уәкілетті органның құзыреті

Уәкілетті органның құзыреті:
1) алынып тасталды - ҚР 13.01.2014 N 159-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
2) Қазақстан Республикасы заңнамасының негізінде және оны орындау үшін атом энергиясын пайдалануға байланысты қызметті регламенттейтін нормалар мен қағидаларды әзірлеу, белгілеу және қабылдау;
3) Қазақстан Республикасының рұқсаттар және хабарламалар туралы заңнамасына сәйкес атом энергиясын пайдалану саласында лицензиялауды және рұқсаттық бақылауды жүзеге асыру;
4) атом энергиясын пайдалану саласындағы нормалар мен қағидалардың сақталуын бақылауды жүзеге асыру;
5) өз өкілеттігін атқаруға байланысты инспекциялар жүргізу;
6) Қазақстан Республикасының аумағындағы радиациялық жағдайға мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру;
7) ядролық материалдар мен иондандырушы сәуле көздерін мемлекеттік есепке алу мен бақылауды жүзеге асыру;
8) жеке және заңды тұлғалардан өздеріне жүктелген міндеттерді шешу үшін қажетті мәліметтер мен құжаттарды сұратуды және алуды жүзеге асыру;
9) осы Заңды бұзу фактілері бойынша Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жауапқа тарту туралы мәселелерді шешу үшін құқық қорғау органдарына материалдарды беру;
10) атом энергиясын пайдалану кезіндегі қауіпсіздік мәселелері бойынша және ядролық қаруды таратпау мен ядролық материалдарды бақылау проблемалары бойынша басқа мемлекеттердің өкілетті органдарымен және халықаралық ұйымдармен ынтымақтастықты жүзеге асыру болып табылады.
11) алып тасталды - ҚР 29.10.2015 № 376-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).
Ескерту. 8-бап жаңа редакцияда - ҚР 2009.07.17. № 188-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), өзгерістер енгізілді - ҚР 2010.03.19 № 258-IV, 2011.01.06 № 378-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2012.07.10 № 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.01.2014 N 159-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.05.2014 № 203-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.10.2015 № 376-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

9-бап. Уәкілетті органның лауазымды адамдарының
құқықтары

Уәкiлеттi органның лауазымды адамдары тiкелей өз мiндеттерiн атқару кезiнде:

белгiленген тәртiп бойынша атом энергиясын пайдалану объектiлерiне кедергiсiз кiрiп, олардың қызметiн сипаттайтын құжаттарды алуға;

халықтың немесе қоршаған ортаның қауiпсiздiгiне қатер төндiрген жағдайда заңды тұлғалардың атом энергиясын пайдалануға байланысты қызметiн тоқтата тұруға немесе тоқтату туралы мәселе қоюға құқылы.
Ескерту. 9-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.12.20. № 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді) Заңымен.

10-бап. Уәкiлеттi органның тәуелсiздiгi

Уәкiлеттi орган атом энергиясын дамыту мен пайдалануға байланысты қызмет атқаратын өзге де атқарушы органдарға, ұйымдарға әкiмшiлiк және қаржы жағынан тәуелсiз.

Уәкiлеттi органның лауазымды адамдардың қызметiне олардың қызметтiк мiндеттерiн атқаруы кезiнде кедергi жасауға жол берiлмейдi.

3-тарау. Атом энергиясын пайдалану пайдалануға байланысты
қызметтiң мiндеттi шарттары

11-бап. Атом энергиясын пайдалануға байланысты қызметтi
лицензиялау

Атом энергиясын пайдалануға байланысты қызмет Қазақстан Республикасының рұқсаттар және хабарламалар туралы заңнамасында белгіленген тәртіппен міндетті түрде лицензиялануға жатады.
Уәкілетті органның атом энергиясын пайдалану саласындағы қызмет түрлеріне лицензиялардың қолданысын мынадай жағдайларда:
1) радиациялық авариялар және (немесе) авариялық жағдайлар кезінде;
2) тексерулер нәтижесінде анықталған, ядролық материалдармен, радиоактивті қалдықтармен, иондандырушы сәуле көздерімен айналысу, оларды сақтау, тасымалдау, есепке алу және бақылау кезінде ядролық және (немесе) радиациялық қауіпсіздік талаптары бұзылған кезде;
3) анық емес мәліметтер табылған кезде;
4) уәкілетті органның нұсқамалары белгіленген мерзімдерде орындалмаған кезде алты айдан аспайтын мерзімге тоқтата тұруға құқығы бар.
Лицензияның қолданысын тоқтата тұрған кезде уәкілетті орган лицензиатқа қолданысын тоқтата тұрудың себептері мен бұзушылықтарды жою мерзімдерін көрсете отырып, лицензияны тоқтата тұру туралы шешімді жібереді.
Ескерту. 11-бап жаңа редакцияда - ҚР 16.05.2014 № 203-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі).

12-бап. Ядролық және радиациялық қауiпсiздiк

1. Атом энергиясын пайдалануға байланысты қызмет халық денсаулығын сақтау және қоршаған ортаны қорғау, иондандырушы сәуленің зиянды әсерінен жеке және заңды тұлғалар мүлкінің қорғалуы қамтамасыз етілген жағдайда жүзеге асырылады.
2. Пайдаланушы ұйым уәкілетті органға Қазақстан Республикасының азаматтық қорғау туралы заңнамасында белгіленген мерзімдерде атом энергиясын пайдалану саласындағы қызметке байланысты кез келген авария және (немесе) авариялық жағдай туралы хабарлауға міндетті.
3. Ядролық және радиациялық қауiпсiздiкті ядролық қондырғылармен, ядролық материалдармен, радиоактивтiк қалдықтармен, радиоактивтiк қалдықтар және (немесе) пайдаланылған ядролық отын сақтау қоймаларымен, алу деңгейiнен жоғары радиоактивтік заттармен, құрамында алу деңгейiнен жоғары радиоактивтік заттар бар немесе иондандырушы сәуле шығаратын (шығаруға қабілетті) аспаптармен және қондырғылармен жұмыс істеуді немесе қандай да бір іс-қимылдарды, операцияларды орындауды қоса алғанда, атом энергиясын пайдалануға байланысты қызмет қауіпсіздігі саласындағы белгіленген нормалар мен қағидаларға сәйкес пайдаланушы ұйым қамтамасыз етеді, атап айтқанда:
ядролық қондырғылар:
жалпы мақсаттағы ядролық қондырғылар;
ядролық отынды дайындау және өндіру жөніндегі қондырғылар;
реактордың түрі көрсетілген атомдық энергетикалық қондырғылар;
реактордың түрі көрсетілген зерттеу атом реакторлары.
Орналастыру пункттері:
жалпы мақсаттағы радиоактивтік қалдықтарды орналастыру пункттері (сақтау қоймалары);
белсенділігі жоғары радиоактивтік қалдықтарды сақтау қоймалары;
белсенділігі орташа радиоактивтік қалдықтарды сақтау қоймалары;
белсенділігі төмен радиоактивтік қалдықтарды сақтау қоймалары;
пайдаланылған ядролық отын қоймалары.
Заттар мен материалдар:
изотоптық құрамы көрсетілген ядролық материалдар;
радиоактивтік элементтер құрамы, белсендiлiктің шекті деңгейі және радиоактивтік заттардың агрегаттық жай-күйі көрсетілген алу деңгейiнен жоғары радиоактивтік заттар.
Радиоактивтік қалдықтар:
белсендiлiктің шекті деңгейі, қалдықтардың түрі және агрегаттық жай-күйі көрсетілген белсенділігі жоғары радиоактивтік қалдықтар;
белсендiлiктің шекті деңгейі, қалдықтардың түрі және агрегаттық жай-күйі көрсетілген белсенділігі орташа радиоактивтік қалдықтар;
белсендiлiктің шекті деңгейі, қалдықтардың түрі және агрегаттық жай-күйі көрсетілген белсенділігі төмен радиоактивтік қалдықтар.
Өнеркәсіптік жабдық:
жалпы мақсаттағы өнеркәсіптік рентген жабдығы;
жалпы мақсаттағы өнеркәсіптік радиоизотоптық жабдық;
радиоизотоптық датчиктер мен өлшеуіштер;
рентгендік дефектоскоптар;
радиоизотоптық дефектоскоптар;
рентгендік анализаторлар;
рентгендік тексеріп қарау жабдығы;
радиоизотоптық тексеріп қарау жабдығы;
зарядталған бөлшектердің үдеткіштері негізіндегі тексеріп-қарау жабдығы;
зарядталған бөлшектердің өнеркәсіптік үдеткіштері.
Медициналық диагностикалық жабдық:
жалпы мақсаттағы медициналық рентген жабдығы;
медициналық рентгендік дентальдық жабдық;
медициналық рентгендік маммографиялық жабдық;
медициналық рентгендік ангиографиялық жабдық;
медициналық компьютерлік рентгендік томографтар;
медициналық радиоизотоптық диагностикалық жабдық;
зарядталған бөлшектердің медициналық үдеткіштері.
Медициналық терапиялық жабдық:
медициналық терапиялық рентген жабдығы;
медициналық рентгендік симуляторлар;
зарядталған бөлшектердің медициналық үдеткіштері;
медициналық гамма-терапиялық қондырғылар.
Ескерту. 12-бап жаңа редакцияда - ҚР 2012.07.10 № 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен; өзгеріс енгізілді - ҚР 16.05.2014 № 203-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

13-бап. Радиоактивтi қалдықтармен айналысу

1. Қазақстан Республикасының аумағында жасалатын радиоактивтi қалдықтардың бәрi олар потенциалды қауiп туғызуы мүмкiн уақыт iшiндегi бүкiл кезеңде халық пен қоршаған ортаны радиациялық қорғауды қамтамасыз ететiндей түрде көмiлуге тиiс.

2. Радиоактивтi қалдықтарды орналастыру радиоактивтi қалдықтардың пайда болуына алып келетiн кез келген қызмет түрiнiң мiндеттi кезеңi ретiнде жобалық және техникалық құжаттамада көзделуге тиiс. Радиоактивтi қалдықтарды жинау мен көмудi ұйымдастыру тәртiбiн, сондай-ақ бұл қызметтi жүзеге асыратын органдар мен ұйымдарды Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес уәкілетті орган айқындайды.

3. Радиоактивтi материалдар мен қалдықтарды пайдалану кезiнде Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексiнде белгiленген экологиялық талаптар сақталуға тиiс.
Ескерту. 13-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2007.01.09. № 213; 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.

14-бап. Ядролық материалдар мен ядролық қондырғыларды
физикалық жағынан қорғау

1. Ядролық материалдар мен ядролық қондырғыларды физикалық жағынан қорғау ядролық материалдармен операциялар жүргiзiлетiн объектiлердiң құрылысын салудың, пайдаланудың және пайдаланудан шығарудың барлық кезеңдерiнде, сондай-ақ сол материалдарды тасымалдау кезiнде жүзеге асырылады.

2. Егер физикалық жағынан қорғау талаптарын орындауды қамтамасыз ететiн шаралар қолданылмаса, ядролық қондырғылардың пайдаланылуына және кез келген дайындау, пайдалану, қайта өңдеу немесе сақтау сатысындағы ядролық материалдарға байланысты кез келген жұмыстың жүргiзiлуiне тыйым салынады.

3. Пайдаланушы ұйымдар ядролық материалдар мен ядролық қондырғылардың физикалық қорғалуын қамтамасыз етедi. Уәкiлеттi орган ядролық қондырғылар мен ядролық материалдардың физикалық қорғалуының қамтамасыз етілуін бақылауды жүзеге асырады.
Ескерту. 14-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.07.10 № 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

15-бап. Ядролық материалдар мен иондандырушы сәуле
көздерiн есепке алу және бақылау

1. Ядролық материалдар мен иондандырушы сәуле көздерi мемлекеттiк есепке алынып, бақылануға тиiс. Осы мақсат үшiн уәкiлеттi орган ядролық материалдарды және иондандырушы сәуле көздерiн есепке алу мен бақылаудың мемлекеттiк жүйелерiн құрады.

2. Ядролық материалдар мен иондандырушы сәуле көздерiн есепке алу мен бақылаудың мемлекеттiк жүйелерi ядролық материалдар мен иондандырушы сәуле көздерiнiң қолда бар мөлшерiн, олардың орналасқан жерлерiн анықтауды, жоғалуына, рұқсатсыз пайдаланылуына және ұрлануына жол бермеудi, Қазақстан Республикасының уәкiлеттi органына, ал халықаралық шарттарда көзделген жағдайларда халықаралық ұйымдар мен басқа да мемлекеттерге ядролық материалдар мен иондандырушы сәуле көздерiнiң болуы мен орын ауыстыруы туралы жедел ақпарат, сондай-ақ көздердiң есептен шығарылуы мен көмiлуi туралы, көздер мен ядролық материалдардың экспорты және импорты туралы мәлiметтер берiп отыруды қамтамасыз етедi.

3. Ядролық материалдар мен иондандырушы сәуле көздерi пайдаланылатын қызметтi жүзеге асыратын пайдаланушы ұйым олардың есепке алынуын және уәкiлеттi органға айқын деректер берiлуiн қамтамасыз етедi.

4. Ядролық материалдар мен иондаушы сәулелену көздерiн есепке алу мен бақылаудың мемлекеттiк жүйелерiн ұйымдастыру тәртiбiн уәкілетті орган белгiлейдi.
Ескерту. 15-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 29.09.2014 N 239-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi).

16-бап. Ядролық қондырғылар мен орналастыру пункттерi
алаңдарын таңдау және оларды салу кезiнде
қауiпсiздiкке қойылатын негiзгi талаптар

Ядролық қондырғылар мен орналастыру пункттерi алаңдарын таңдау және оларды салу атом энергиясын пайдалану саласындағы және қоршаған ортаны қорғау саласындағы нормалар мен ережелер негiзiнде жүзеге асырылуы тиiс.

Ядролық қондырғы мен орналастыру пунктiн салу туралы шешiмдi тиiстi әкiмшiлiк-аумақтық бiрлiктiң жергiлiктi өкiлдi органдарының келiсiмiмен Қазақстан Республикасының Үкiметi:

елдiң және оның жекелеген аймақтарының шаруашылық мiндеттерiн шешу үшiн оларға деген қажеттiлiктердi;

аталған объектiлердi орналастыру үшiн атом энергиясын пайдалану саласындағы нормалар мен ережелерге сай келетiн қажеттi жағдайлардың болуын;

таяу орналасқан азаматтық және әскери объектiлер тарапынан аталған объектiлер қауiпсiздiгiне қатер төнбеуiн;

Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасында белгiленген экологиялық талаптарды;

аталған объектiлердi орналастырудың аймақтың өнеркәсiптiк, ауыл шаруашылық, әлеуметтiк және мәдени-тұрмыстық дамуы үшiн ықтимал әлеуметтiк және экономикалық зардаптарын ескере отырып қабылдайды.

Аталған объектiлердiң жобалық құжаттары мiндеттi түрде экологиялық, санитарлық және техникалық сараптамадан өтедi.
Ескерту. 16-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.01.09. № 213 Заңымен.

17-бап. Ядролық материалдар мен иондандырушы сәуле
көздерiн тасымалдау жөнiндегi талаптар

1. Ядролық материалдар мен иондандырушы сәуле көздерiн тасымалдау Қазақстан Республикасының заңдарына және Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық келiсiмдерге сәйкес жүзеге асырылады.

2. Ядролық материалдар мен иондандырушы сәуле көздерiн тасымалдау ережелерi жүк жөнелтушiлердiң, тасымалдаушының және жүк алушының құқықтарын, мiндеттерi мен жауапкершiлiгiн, қауiпсiздiк, физикалық қорғау шараларын, көлiк оқиғалары мен аварияларға жол бермеу жөнiндегi келiсiлген шаралар жүйесiн, буып-түюге, таңбалауға және көлiк құралдарына қойылатын талаптарды, ықтимал авариялардың зардаптарын шектеу және жою жөнiндегi шараларды көздеуге тиiс.

18-бап. Пайдаланушы ұйымға қойылатын негiзгi талаптар

1. Пайдаланушы ұйым ядролық қондырғының, иондандырушы сәуле көзiнiң, орналастыру пунктiнiң қауiпсiздiгi үшiн, сондай-ақ ядролық материалдар мен радиоактивтi заттарды тиiстi дәрежеде пайдаланбағаны үшiн толығымен жауап бередi. Ядролық қондырғының, иондандырушы сәуле көздерiнiң, орналастыру пунктiнiң қауiпсiздiгi үшiн жауапкершiлiк аталған объектiлер басқа пайдаланушы ұйымға берiлгенге немесе жаңа лицензия алынғанға дейiн лицензияның қолданылуы тоқтатылған жағдайдың өзiнде сақталады.

2. Пайдаланушы ұйым:

атом энергиясының объектiлерiн пайдалану кезiндегi қызметтiң барлық кезеңдерiнде қауiпсiздiктi қамтамасыз етуге жететiндей қажеттi қаржыға, материалдық-техникалық және адам ресурстарына ие болуға;

атом энергиясын пайдаланатын объектiлердi пайдаланудан шығаруға, аумақты жаңғыртуға, радиоактивтi қалдықтарды көмуге, авариялық ахуалдың зардаптарын жоюға, адамдардың денсаулығы мен өмiрiне және қоршаған ортаға, сондай-ақ азаматтар мен ұйымдардың мүлкiне келтiрiлген зиянды өтеуге байланысты жұмыстарды атқаруға арналған шараларды қарастырып, оларды қаражатпен қамтамасыз етуге мiндеттi.

3. Пайдаланушы ұйым:

ядролық қондырғыны, иондандырушы сәуле көзiн және орналастыру пунктiн тек олар арналған мақсаттарға ғана пайдаланылуын;

ядролық қондырғыны, иондандырушы сәуле көзiн және орналастыру пунктiн пайдалануға берудiң, пайдаланудың және пайдаланудан шығарудың барлық кезеңдерiнде сапаны қамтамасыз ету бағдарламаларын әзiрлеу мен орындауды ұйымдастыруды және үйлестiрудi;

ядролық қондырғыда, иондандырушы сәуле көздерiнде және орналастыру пунктiнде авариялық дайындық шараларын және аварияға қарсы шараларды, сондай-ақ аталған объектiлер қызметкерлерi, халық және қоршаған орта үшiн авариялардың терiс салдарын азайту жөнiндегi шараларды әзiрлеу мен iске асыруды;

атом энергиясын пайдаланатын объектiлер қызметкерлерiнiң жеке дозаларын есепке алу және олардың өтемге құқықтарын iске асыруды қамтамасыз етеді.

4. Пайдаланушы ұйымның персоналы уәкілетті орган белгiлеген тәртiппен аттестаттаудан өтедi.
Ескерту. 18-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2004.12.20. № 13 (01.01.2005 бастап күшіне енеді), 2007.05.07. № 244 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.

4-тарау. Атом энергиясын пайдалану саласындағы тауарлар мен
қызметтiң экспорты мен импорты

19-бап. Атом энергиясын пайдалану саласындағы тауарлар
мен қызметтiң экспорты мен импортын жүзеге асыру

Атом энергиясын пайдалану саласындағы тауарлар мен қызметтiң коммерциялық мақсатта берiлуiн, сатылуын немесе сатып алынуын немесе коммерциялық емес сипатта берiлуiн қамтитын экспорты мен импортына уәкiлеттi орган бақылау жасайды және олар Қазақстан Республикасының заңдарына, сондай-ақ Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық келiсiмдерге сәйкес жүзеге асырылады.

20-бап. Атом энергиясын пайдалану саласындағы тауарлар
мен қызметтiң экспорты мен импортын жүзеге
асыру тәртiбi

Ядролық материалдардың, технологиялардың, жабдықтар мен ядролық қондырғылардың, арнаулы ядролық емес материалдардың, иондандырушы сәуле көздерiнiң, радиоактивтi заттар мен радиоактивтi қалдықтардың экспорты мен импортын жүзеге асыру тәртiбi Қазақстан Республикасының заңдарымен белгiленедi.

5-тарау. Азаматтардың, қоғамдық бiрлестiктер мен
ұйымдардың құқықтары мен мiндеттерi

21-бап. Азаматтардың, қоғамдық бiрлестiктер мен
ұйымдардың атом энергиясын пайдалану
саласындағы құқықтары

Қазақстан Республикасының азаматтары, қоғамдық бiрлестiктер мен ұйымдар:

салынғалы отырған, жобаланып, салынып, пайдаланылып отырған және пайдаланудан шығарылатын атом энергиясын пайдалану объектiлерiнiң қауiпсiздiгi туралы, өздерiнiң тұратын немесе еңбек қызметiн жүзеге асыратын жерлерiндегi радиациялық жағдайға бақылау жасау туралы, сондай-ақ алынған сәуле дозасы туралы атом энергиясын пайдалану жөнiндегi уәкiлеттi орган мен бұқаралық ақпарат құралдары арқылы ақпарат алуға;

атом энергиясын пайдалану саласындағы саясатты, заң актiлерiнiң жобаларын және бағдарламаларды талқылауға қатысуға;

Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жобалық құжаттарға қоғамдық экологиялық сараптама жүргiзуге және қоршаған ортаның радиациялық жағдайына бақылау жасауға;

ядролық қондырғыларды сақтау және көму пункттерiн белгiленген тәртiппен танысу мақсатында барып көруге;

ядролық немесе радиациялық авария нәтижесiнде келтiрiлген залал мен зиянды осы аварияға жол берген пайдаланушы ұйым есебiнен өтеттiруге;

сәуле алудың нормативтiк шектiк мөлшерi артық болған жағдайда адам денсаулығына иондандырушы сәуленiң терiс әсерi үшiн және қосымша қатер факторлары үшiн заңдармен белгiленген тәртiппен пайдаланушы ұйым есебiнен өтем алуға құқылы.

22-бап. Азаматтардың, қоғамдық бiрлестiктер мен
ұйымдардың атом энергиясын пайдалану
саласындағы мiндеттерi

Азаматтар, қоғамдық бiрлестiктер мен ұйымдар атом энергиясын пайдалануды реттейтiн заңдарды сақтауға, атом энергиясын пайдалану саласындағы қауiпсiздiк нормалары мен ережелерiнiң талаптарын орындауға, сондай-ақ атом энергиясын пайдалану жөнiндегi ұйымдардың лауазымды адамдарының талаптарын орындауға мiндеттi.

6-тарау. Атом энергиясын пайдалану саласындағы заңдарды
бұзғаны үшiн жауапкершiлiк

23-бап. Атом энергиясын пайдалану саласындағы
нормативтiк құқықтық актiлердi бұзғаны үшiн
жауапкершiлiк және дауларды шешу

1. Атом энергиясын пайдалану саласындағы белгiленген нормативтердiң, стандарттар мен ережелердiң бұзылуына, авариялардың пайда болуына жағдайлар мен алғышарттар жасалуына кiнәлi азаматтар, лауазымды адамдар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауап бередi.

2. Ақпарат беруден негiзсiз бас тартқаны үшiн, ақпаратты қасақана бұрмалағаны үшiн немесе жасырғаны үшiн, сондай-ақ атом энергиясын пайдалану мәселелерi жөнiнде жалған ақпарат таратқаны үшiн ұйымдардың, соның iшiнде қоғамдық ұйымдардың (бiрлестiктердiң) және бұқаралық ақпарат құралдарының басшылары Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауап бередi.

3. Атом энергиясын пайдалану туралы заңдарды қолдану мәселелерi жөнiндегi даулар сот тәртiбiмен қаралады.

4. Уәкiлеттi органның шешiмiне Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен шағым берiлуi мүмкiн. Шағым беру уәкілетті орган қабылдаған шешiмнiң қолданылуын тоқтатпайды.

24-бап. Атом энергиясының объектiлерiн тиiстi дәрежеде
пайдаланбау салдарынан келтiрiлген зиянды өтеу

1. Атом энергиясының объектiлерiн тиiстi дәрежеде пайдаланбау салдарынан азаматтардың денсаулығына, сондай-ақ олардың қайтыс болуына байланысты келтiрiлген зиян зардап шегушiнiң еңбек қабiлетiн жоғалту дәрежесi, оны емдеуге, денсаулығын қалпына келтiруге, науқасқа күтiм жасауға жұмсалатын шығындар, Қазақстан Республикасының Заңдарына сәйкес тағайындалған жәрдемақылар ескерiле отырып, зиян келтiрушiнiң есебiнен толық көлемiнде өтелуге тиiс.

2. Заңды және жеке тұлғалар ұйымдар мен азаматтардың атом энергиясын тиiстi дәрежеде пайдаланбауына байланысты, мүлiктiк шығындарды және меншiк нысанына қарамастан ұйымдарға, авариялық-құтқару мен атом энергиясы объектiлерiн тиiстi дәрежеде пайдаланбау зардаптарын жоюға қатысушы жеке адамдарға жұмсалған шығындарды зиян келтiрушiлерден заңдарда белгiленген тәртiп бойынша толық өтеудi талап етуге құқылы.

3. Атом энергиясы объектiлерiнiң тиiстi дәрежеде пайдаланылмауына кiнәлі заңды және жеке тұлғалар жердi жаңғырту мен жердiң табиғи құнарлылығын қалпына келтiруге жұмсалатын шығындарды қоса алғанда, жерге, суға, өсiмдiктер мен жануарлар дүниесiне келтiрiлген зиянды заңдарда белгiленген тәртiп бойынша өтеуге мiндеттi.

7-тарау. Халықаралық шарттар

25-бап. Атом энергиясын пайдалану саласындағы
халықаралық шарттар

Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта атом энергиясын пайдалану туралы Қазақстан Республикасының заңдарындағыдан өзгеше ережелер белгiленсе, халықаралық шарттың ережелерi қолданылады.

Қазақстан Республикасының
Президентi