Жаһандық навигациялық спутниктік жүйелерді қолдана отырып, мемлекеттік геодезиялық желінің пассивті пункттерінің координаталарын спутниктік айқындауды жүргізу жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы

Қазақстан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрінің 2024 жылғы 11 маусымдағы № 335/НҚ бұйрығы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2019 жылғы 12 шілдедегі № 501 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі туралы ереженің 213-13) тармақшасына сәйкес, БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Жаһандық навигациялық спутниктік жүйелерді қолдана отырып, мемлекеттік геодезиялық желінің пассивті пункттерінің координаталарын спутниктік айқындауды жүргізу жөніндегі нұсқаулық бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігінің Геодезия және картография комитеті заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрыққа қол қойылғаннан кейін бес жұмыс күн ішінде оны қазақ және орыс тілдерінде Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің "Қазақстан Республикасының Заңнама және құқықтық ақпарат институты" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне енгізу және ресми жариялау үшін жіберуді;

2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Министр

Ж. Мәдиев

Қазақстан Республикасы Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрінің 2024 жылғы 11 маусымдағы № 335 бұйрығымен бекітілген

Жаһандық навигациялық спутниктік жүйелерді қолдана отырып, мемлекеттік геодезиялық желінің пассивті пункттерінің координаттарын спутниктік айқындауды жүргізу жөніндегі нұсқаулық

1-тарау. Негізгі ережелер

1. Жаһандық навигациялық спутниктік жүйелерді қолдана отырып, мемлекеттік геодезиялық желінің пассивті пункттерінің координаттарын спутниктік айқындауды жүргізу жөніндегі нұсқаулық (бұдан әрі – Нұсқаулық) Қазақстан Республикасы Үкіметінің "Қазақстан Республикасының мемлекеттік басқару жүйесін одан әрі жетілдіру жөніндегі шаралар туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2019 жылғы 17 маусымдағы № 24 Жарлығын іске асыру жөніндегі шаралар туралы" 2019 жылғы 12 шілдедегі № 501 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі туралы ереженің 213-13) тармақшасына сәйкес әзірленді.

2. Осы Нұсқаулықта мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) астрономиялық-геодезиялық желі (бұдан әрі – АГЖ) – пункттерінің бөліктерінде астрономиялық координаттар мен азимуттар айқындалған геодезиялық желі;

2) геодезиялық жиілету желісі (бұдан әрі – ГЖЖ) – жоғары ретті геодезиялық желіні дамыту үшін құрылатын геодезиялық желі;

3) дәлдігі жоғары геодезиялық желі (бұдан әрі – ДЖГЖ) – кеңістік координаттары іргелі астрономиялық-геодезиялық желі пункттеріне қатысты айқындалатын іргелес геодезиялық пункттер арасындағы орташа қашықтығы 150-300 шақырым болатын спутниктік геодезиялық желі;

4) мемлекеттік геодезиялық желі (бұдан әрі – МГЖ) – мемлекеттік координаттық есептеу жүйесін белгілеу және (немесе) тарату мақсатында пайдаланылатын геодезиялық желі;

5) мемлекеттік нивелирлік желі (бұдан әрі – МНЖ) – мемлекеттік биіктіктерді есептеу жүйесін белгілеу және (немесе) тарату мақсатында пайдаланылатын нивелирлік желі;

6) пассивті пункттер – бұл физикалық координаттарды тасымалдаушы ретінде әрекет ететін пункттер;

7) GDOP – (geometric deletion of precision) геометриялық дәлдікті жоғалту коэффиценті (орналасу векторы бойынша);

8) PDOP – (position deletion of precision) тұрған жерді анықтаудың жиынтық дәлдікті жоғалту коэффиценті.

3. Осы Нұсқаулықта 1, 2 сыныпты астрономо-геодезиялық желінің, 3, 4 сыныпты геодезиялық жиілету желісінің және III және IV сыныпты Мемлекеттік нивелирлік желінің (бұдан әрі – пункттер) пассивті нүктелерінің координаталарын спутник арқылы анықтауға қатысты жалпы ережелер, талаптар және жұмыс тәртібі жазылады.

4. Жұмыс технологиясы келесі кезеңдерді қамтиды:

айындық жұмыстары, оның ішінде жұмыс жобасын жасай отырып, жұмыстардың геодезиялық қамтамасыз етілу материалдарын жинау және талдау;

дала жұмыстары;

өлшеу нәтижелерін алдын-ала өңдеу, түсіндірме жазба жасау және қажетті құжаттарды рәсімдеу.

2-тарау. Координаттарды спутниктік анықтау кезіндегі дайындық жұмыстары

1-параграф. Жұмыс жобасын жасау

10. Дала жұмыстарына шығар алдында орындаушы жұмыс жобасын жасайды және оны басшыға бекітуге ұсынады.

11. Жұмыс жобасы объект бойынша жұмыстарды жүргізуге арналған техникалық жобаның, геодезиялық пункттерді тексеру және қалпына келтіру жөніндегі техникалық есептің, ІАГЖ және ЖГЖ пункттерін салу жөніндегі техникалық есептің негізінде жасалады.

12. Жұмыс жобасында бастапқы деректер, жұмыстарды жоспарлау және ұйымдастыру, МГЖ пункттерінің жаңа координаттарын анықтау және WGS84- координаттар жүйесінен КЖ-42-ге трансформациялау (ауысу) параметрлерін құру мақсатында оларды орындау тәртібі мен реттілігі егжей-тегжейлі көрсетіледі.

13. Жұмыс жобасы қол жетімді қабылдағыштардың саны мен түрін, сондай-ақ өлшеу бағдарламалық жасақтамасының мүмкіндіктерін ескеріледі.

Жұмыс жобасына мыналар кіреді:

1) АГЖ, МГЖ және МНЖ сақталған пункттерінің тізімі. Мұнда әр пунктке бірегей идентификатор, латын әріптерімен пункттің атауы беріледі;

2) координаттары анықталатын пункттер, жылжымалы базалық станциялар орнатылатын тірек пункттері орналасқан орындар көрсетілетін және орындаушыларға арнап жұмыс учаскелері (блок) белгіленетін схема жасалады. Блокқа 1:100 000 масштабтағы бір номенклатуралық парақтың ауданына енген пункттер енгізіледі. Жобалау кезінде ІАГЖ, ЖГЖ және жылжымалы базалық станциялардың тұрақты жұмыс істейтін референциялы станциялары арасындағы қашықтық 70 км-ден аспайды;

3) пункттер арасындағы қозғалыс маршруттары жоспарланады және бекітіледі;

4) барлық орындаушыларға арнап блоктар бойынша спутниктік өлшеулерді орындау реттілігі анықталады.

14. МГЖ пункті "жойылған" немесе "табылмаған" жағдайда пункттердің тығыздығының жеткіліксіздігі қаупін болдырмау мақсатында алмастыру үшін баламалы пункттерді қарастыру және пункттер арасындағы қашықтықтарды, пункттердің орналасу геометриясын іріктеу және МГЖ пункттерінің санын 1:100 000 масштабтағы трапецияға орта есеппен кемінде 25 дана, оның ішінде МНЖ пункттерін қамтамасыз ету. Жетуі қиын және таулы аудандарда жұмыс жобасындағы өлшенетін пункттердің саны бұрын зерттелген деректердің болу фактісіне сәйкес келуі тиіс.

3-тарау. Далалық жұмыстар

1-параграф. Жабдықты жұмысқа дайындау және жергілікті жерлерде пункттерді іздеу

15. Далалық жұмыстарға мына үдерістер кіреді:

жабдықты жұмысқа дайындау;

жергілікті жерлерде пункттерді іздеу;

бақылау пункттерінде ЖНСЖ-қабылдағышты орнату, қосу, инициализациялау;

спутниктік бақылаулар жүргізу;

бақылау деректерін қабылдау және сақтау.

16. Бақылау пункттеріне барар алдында әрбір жабдықтың толықтығын, жекелеген бөлшектерінің жұмысқа қабілеттілігі тексеріледі. Тіркеу құрылғылары (жад картасы, далалық компьютерлер) қажетті қашықтықтағы бақылауларды тіркеуге арналған жадыға ие. Қуат көздері жарамды күйде және қажетті қашықтыққа бақылау жүргізуге дайын.

17. Барлық қабылдағыштар үшін бірыңғай параметрлер құрылады (қалыптасады) және басқару блогының жадына жазылады:

бір мезгілде бақыланатын спутниктердің ең аз саны – кемінде 4;

спутниктік сигналды қабылдау арасындағы өлшемдердің дискреттілігі (өлшемдерді бекіту уақыт аралығы) – 10 секунд;

спутниктердің көкжиектен ең аз көтерілу бұрышы – 10°;

бақылау сеансының ұзақтығы – кемінде 6 сағат.

18. Пункттерді іздеу бойынша дала жұмыстарын әртүрлі картографиялық материалдарды – ғарыштық суреттерді, топографиялық жоспарларды немесе мобильді қосымшаларды қолдана отырып кез келген ыңғайлы тәсілмен жүргізеді.

2-параграф. ЖНСЖ-қабылдағышты пунктте орнату

19. Пункттерде жұмыс істеу үшін қабылдағышты дайындау мынадай тәртіппен іске асады:

орталықтың маркасын суретке түсіру;

штативті марканың үстіне орнату (марка болмаған кезде, бірақ пункттің тегіс, монолиті бұзылмаған немесе таңбаның қалдықтары болған жағдайда, монолиттің визуалды ортасын крестпен белгілеп, оның үстіне қойыңыз);

оптикалық немесе лазерлік центрі бар трегердің көмегімен орталықтың үстінен 2 мм дәлдікпен центрлеу құрылғысын орнату (марканың үстіндегі трегердің центрленуін марканың центрі бар трегер жіптерінің қиылысуын суретке түсіру арқылы растау);

ЖНСЖ қабылдағышын және антенна блогын орнату (ол өзіндік конструкцияға ие). Антенна блогының бүйір бетіндегі ақ дәлдегіш (немесе басқа нұсқағыш) солтүстікке бағытталады;

қабылдағыштың қажет болған бөлшектерін жалғау;

антеннаның биіктігін орталықтан 2 мм аспайтын дәлдікпен өлшеу;

антеннаның биіктігін суретке түсіру (өлшеуге дейін және кейін);

қабылдағышты қосу және бақылау бағдарламасын статикалық режимде жүктеу;

ЖНСЖ-қабылдағышының планшетіне геодезиялық пункттің атауын және антеннаның биіктігін енгізу. Қабылдағыш арнайы таңбаларды тани алмайтындай жағдайда, пункттің атауы бірге жазылады;

планшетті элементтің атауымен, антеннаның биіктігімен және өлшеу параметрлерімен бірге суретке түсіру (GDOP, PDOP, файл пішімі және т.б.);

спутниктік бақылау журналын толтыру (нұсқаулыққа 1-қосымша);

ЖНСЖ-қабылдағышы орнатылған пунктті кедергілер болған жағдайда үш түрлі жағынан суретке түсіру.

20. Қабылдағыштың инициализациясының аяқталуы мен бақылауға дайындығының белгісі спутниктерден сигналдарды қабылдау болып табылады және геометриялық фактор көрсеткішінің рұқсат етілген мәні 4-тен аспайды.

21. Спутниктік қабылдағыштың антеннасын пункттің ортасынан жоғары орнату орталықтандыру құрылғысын қолдану арқылы жүзеге асырылады. Антеннаның орталық маркасынан биіктігі 2 мм-ден аспайтын дәлдікпен екі рет (бақылау сеансы аяқталғанға дейін және одан кейін) өлшенеді. Антеннаны орнатудың өлшеу мәндері мен абрис спутниктік бақылау журналына енгізіледі.

3-параграф. Спутниктік бақылаулар жүргізу

22. Спутниктік пункттердің координаттарын анықтау үшін статикалық әдіс қолданылады, мұнда өлшеулер бір уақытта екі немесе одан да көп қозғалмайтын қабылдағыштар арасында орындалады.

23. III-IV классты АГЖ, МГЖ, МНЖ пункттерінде спутниктік бақылау түсірілім басталған сәттен бастап кемінде 6 сағат үздіксіз өлшеу жүргізе отырып, 10 градусқа тең көкжиектен жоғары көтерілу маскасымен әрбір 10 секунд сайын спутниктерден сигналдарды тіркей отырып, статикалық режимде жүзеге асырылады.

24. Жылжымалы базалық станциялар орнатылатын тірек пункттері координаттарының геоцентрлік жүйесіне байланыстыру ұзақ (кемінде 5 тәулік) бақылау сеанстарын ұйымдастыру арқылы жүзеге асырылады. Ұзақ бақылау сеанстарын ұйымдастыру үшін бақылау сеансы бойы спутниктік қабылдау аппаратурасының үздіксіз жұмыс істеу мүмкіндігін қамтамасыз етіледі (электрмен жабдықтаудың үздіксіздігі бензин генераторларымен, портативті зарядтау құрылғысы инверторлары бар автомобиль аккумуляторларымен қамтамасыз етіледі).

25. Учаскедегі (блоктағы) жұмысты тірек пунктінде жылжымалы базалық станцияны орнатудан, басқа пункттерде спутниктік бақылауларды орындаудан, жылжымалы базалық станция іске қосылғаннан кейін ғана бастау керек. Жұмыстардың орындалуын үйлестіру үшін бригадалар радио немесе спутниктік байланыспен қамтамасыз етілуі тиіс.

26. Жұмыстарды жүргізу кезінде орындаушы өлшеулердің барысын бақылауға және спутниктік бақылаулар журналына жазба жүргізуге міндетті (геометриялық фактордың көрсеткіштері, бақыланатын спутниктердің саны, аккумуляторлық батареяның разрядталу дәрежесі, сигналдарды қабылдауда орын алған ақаулар саны).

Спутниктік бақылау журналында (нұсқаулыққа 1-қосымша) мынадай ақпарат болуы тиіс:

пункттің және объектінің атауы;

ұйымның атауы;

орындаушы (орындаушының аты-жөні) және қолы;

шамаластырылған координаттар;

қабылдағыштың түрі мен нөмірі;

антеннаның түрі мен нөмірі;

геодезиялық белгінің түрі мен сипаттамасы;

орталықтың түрі мен сипаттамасы (маркасы);

сеанстың орындалу уақыты (басталу және аяқталу);

сессия күні;

антеннаның биіктігі өлшеу әдісін көрсету (қиғаш, тік немесе фазалық орталыққа);

GDOP (болған жағдайда);

PDOP (болған жағдайда);

төңіректің кемінде 3 берік объектілеріне дейін көрсетілген пункттің орналасу схемасы;

антеннаның орнату суреттемесі (пилон немесе штатив);

спутниктік сигналдардың өтуіне кедергілер кестесі;

бақылау жүргізуге қатысты түсініктеме (орталықтандырудың бұзылуы, жабдықтың жұмысындағы ақау және т.б.).

27. Бақылаулар аяқталғаннан кейін деректер ақпаратты ұзақ мерзімді сақтау құрылғыларына көшіріледі – сыртқы диск, компьютер және сервер. Бұл жағдайда әр түрлі медиада бір жұмыс көшірмесін және бір резервтік көшірме жасалынады.

28. ЖНСЖ қабылдағышының ішкі жады толығымен толтырылған кезде ғана ақпаратты сыртқы тасымалдағышқа ауыстырғаннан кейін және арнайы бағдарламалық жасақтамада тасымалданған деректердің тұтастығын тексергеннен кейін деректерді жоюға болады.

4-параграф. Бақылау нәтижелерін алдын ала өңдеу

29. Жұмыстарды жүргізу учаскесінде далалық жұмыстар аяқталғанға дейін далалық есептеулерді бақылауды орындалады.

30. Далалық есептеулер өлшеулердің қолданыстағы нормативтік-техникалық актілерде және жұмыстарды орындауға арналған техникалық нұсқамаларда белгіленген шектерге сәйкестігін бақылау мақсатында орындалады.

31. Алдын ала есептеу өлшеу нәтижелерінің ықтималдық-статистикалық талдауы, өрескел қателерді анықтау және жою, координаттарды алдын ала есептеу, сапаны бағалау және барлық өлшеу ақпаратын түпкілікті өңдеуге дайындау болып табылады.

32. Егер сапасыз өлшеулер анықталса, сәтсіз нүктелерде қайта өлшенеді.

33. Спутниктік бақылаулар деректерін алдын ала өңдеу сағаттарды түзету, спутниктердің дәл эфемеридтері, сигналдардың ионосфералық және тропосфералық кідірістеріне арналған түзетулер бойынша деректерді пайдалана отырып, пункттерде спутниктік бақылаулар нәтижелері бойынша алынған координаттардың мәндерін орташалау үшін орындалады. Деректерді өңдеуге АГЖ-1, 2, МГЖ-3, 4, және МНЖ-III, IV кластардың барлық пункттері, тұрақты жұмыс істейтін ІАГЖ, ЖДЖ референциялы станциялары және жылжымалы базалық станциялар кіреді.

34. Деректерді кейінгі өңдеу кезінде АГЖ-1, 2, МГЖ-3, 4 және МНЖ III, IV кластардың пункттері арасында уақытша және сызықтық-бұрыштық байланыс (желі) векторлары, тұрақты жұмыс істейтін ІАГЖ, ЖГЖ референциялы станциялары және жылжымалы базалық станциялар құрылады және ауытқулардың критикалық мәндері анықталады.

35. Белгіленген жылжымалы базалық станциялары бар тірек пункттерінде бақылау нәтижелерін өңдеу пайдаланылатын ЖНСЖ құрылғыларын өндірушінің коммерциялық бағдарламалық қамтылымында ІАГЖ және ЖГЖ пункттерімен бірлесіп орындалуы тиіс.

5-параграф. Тапсыруға жататын материалдар

36. АГЖ, МГЖ және МНЖ координаттарын спутниктік анықтау бойынша жұмыстар аяқталғаннан кейін тапсыруға мынадай материалдарды ұсынады:

1) АГЖ, МГЖ және МНЖ координаттарын спутниктік анықтау жөніндегі түсіндірме жазба қағаз тасымалдағышта 3 данада, электрондық тасымалдағышта 1 данада;

2) WGS84 координаттар жүйесіндегі (эллипсоидтық биіктік жүйесі) элементтер координаттардың алдын ала тізімі электрондық тасымалдағышта "xlsx" форматында 1 данада;

3) RINEX 2.х форматындағы жылжымалы базалық станциялардың, пункттердің қалыптастырылған деректері, спутниктік бақылау журналы.

4) ЖНСЖ-қабылдағышты бекіту фотосуреттері, атап айтқанда:

пункттің маркасы;

марканың ортасын көрсете отырып, трегер жіптерінің торының қиылысуы;

трегердегі дөңгелек деңгей;

антеннаның биіктігі (өлшеуге дейін және кейін);

пункттің атауы, құрал биіктігі, координаттары және т.б. бар бақылаушы (өлшеуге дейін және кейін);

үш түрлі жағынан пункттің үстіне орнатылған ЖНСЖ-қабылдағыш электрондық тасымалдағышта 1 данада.

37. Фотосуреттерде геолокация бойынша деректердің өзіндік қасиеттері болуы және жоғарыда көрсетілген қасиеттерін жоғалтпай құрылғының жадынан деректерді қалыптастыру папкасына көшірілуі тиіс.

38. 1:100 000 масштабты парақ шеңберінде әрбір пунктке бірегей сәйкестендіргіш (пункттің латын тіліндегі атауы) берілетін АГЖ, МГЖ және МНЖ пункттерінің тізімі. Әрбір пункт бойынша ақпарат трапецияны және геодезиялық пункттің атауын көрсете отырып, жеке папкаларға жиналады. Әр папкада RINEX 2.х файл форматында импортталған ақпарат, пайдаланылған құрылғының бастапқы файлы, спутниктік өлшеу журналының сканерленген көшірмесі, сондай-ақ фотосуреттер болады.

39. Жинақталған деректер FTP-сервер (File Zilla, Total Commander. Far Manager) арқылы беріледі. Деректерді қалыптастыру нұсқаулыққа 2-қосымшаға сәйкес жүргізіледі.

Жаһандық навигациялық спутниктік жүйелерді қолдана отырып, мемлекеттік геодезиялық желінің пассивті пункттерінің координаттарын спутниктік айқындауды жүргізу жөніндегі нұсқаулыққа 1-қосымша

Спутниктік бақылау журналы

Ұйым:

___________________________________________________________________

Пункттің атауы ___________________________Нысан

_____________________________________________________________

Орындаушы (Т.А.Ә. қолы):

______________________________________________________________

	Шамалас кординаттар
	B =
	L =
	H =
	Картаның 1:100 000 масштабының трапециясы
	Қабылдағыштың түрі және №
	Антеннаның түрі және №

Геодезиялық белгінің түрі мен сипаттамасы

_______________________________________________

Орталықтың (маркалар) түрі мен сипаттамасы

_____________________________________________

Сеанстардың орындалу уақыты

Сеанстың нөмірі	№1 сеанс		№2 сеанс
	Басы	Соңы	Басы	Соңы
Күні
Уақыты
Антенннаның биіктігі
GDOP
PDOP

Антеннаның биіктігін өлшеу түрі (көлбеу, тік, фазалық центрге дейін тік).

Жер бедерінің берік объектілеріне дейін кемінде 3 қашықтықты көрсете отырып, пункттің орналасу схемасы	Антеннаны орналастыру нобайы (штатив, веха, пилон, тур, УПЦ)
	А.Штативсіз В. Штатив үстінде

Спутниктік сигналдардың өтуіне кедергілер кестесі

500
400
300
200
150
100
50
	00	200	400	600	800	1000	1200	1400	1600	1700	1800	2000	2200	2400

Кестенің жалғасы

2600	2800	3000	3200	3400
Қосымша ақпарат:

Ескертпелер

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Жаһандық навигациялық спутниктік жүйелерді қолдана отырып, мемлекеттік геодезиялық желінің пассивті пункттерінің координаттарын спутниктік айқындауды жүргізу жөніндегі нұсқаулыққа 2-қосымша

Деректерді қалыптастыру

Об утверждении инструкции по проведению спутниковых определений координат пасcивных пунктов государственной геодезической сети с применением глобальных навигационных спутниковых систем

Приказ Министра цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Республики Казахстан от 11 июня 2024 года № 335/НҚ

В соответствии с подпунктом 213-13) Положения о Министерстве цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 12 июля 2019 года № 501, ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемую инструкцию по проведению спутниковых определений координат пасcивных пунктов государственной геодезической сети с применением глобальных навигационных спутниковых систем.

2. Комитету геодезии и картографии Министерства цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) в течение пяти рабочих дней после подписания настоящего приказа направление его на казахском и русском языках в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Институт законодательства и правовой информации Республики Казахстан" Министерства юстиции Республики Казахстан для официального опубликования и включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Республики Казахстан.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр

Ж. Мадиев

Утверждена приказом Министра цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Республики Казахстан от 11 июня 2024 года № 335 Н/Қ

Инструкция по проведению спутниковых определений координат пасcивных пунктов государственной геодезической сети с применением глобальных навигационных спутниковых систем

Глава 1. Основные положения

1. Настоящая инструкция по проведению спутниковых определений координат пасcивных пунктов государственной геодезической сети с применением глобальных навигационных спутниковых систем (далее –Инструкция) разработана в соответствии с подпунктом 213-13) Положения о Министерстве цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Республики Казахстан, утвержденное постановлением Правительства Республики Казахстан от 12 июля 2019 года № 501 "О мерах по реализации Указа Президента Республики Казахстан от 17 июня 2019 года № 24 "О мерах по дальнейшему совершенствованию системы государственного управления Республики Казахстан".

2. В настоящей Инструкции используются следующие основные понятия:

1) астрономо-геодезическая сеть (далее – АГС) – геодезическая сеть, на части пунктов которой определены астрономические координаты и азимуты;

2) геодезическая сеть сгущения (далее – ГСС) – геодезическая сеть, создаваемая в развитие геодезической сети более высокого порядка;

3) высокоточная геодезическая сеть (далее – ВГС) – спутниковая геодезическая сеть со средним расстоянием между смежными геодезическими пунктами 150-300 километров, пространственные координаты которых определяются относительно пунктов фундаментальной астрономо-геодезической сети;

4) государственная геодезическая сеть (далее – ГГС) – геодезическая сеть, используемая в целях установления и (или) распространения государственной координатной системы отсчета;

5) государственная нивелирная сеть (далее – ГНС) – нивелирная сеть, используемая в целях установления и (или) распространения государственной системы отсчета высот;

6) пассивные пункты – это пункты, выступающие в роли носителей физических координат;

7) GDOP – (geometric deletion of precision) коэффициент потери точности геометрического (по вектору положения) местоположения;

8) PDOP – (position deletion of precision) коэффициент потери точности совокупного определения местоположения.

3. В настоящей Инструкции излагаются общие положения, требования и порядок работ, относящихся к спутниковому определению координат пассивных пунктов Астрономо-геодезической сети 1, 2 классов, Геодезической сети сгущения 3, 4 классов и Государственной нивелирной сети III и IV классов (далее – пункты).

4. Технология проведения работ включает следующие этапы:

подготовительные работы в том числе сбор и анализ материалов геодезической обеспеченности работ с составлением рабочего проекта;

полевые работы;

предварительная обработка результатов измерений, составление пояснительной записки и оформление необходимой документации.

Глава 2. Подготовительные работы при спутниковых определениях координат

Параграф 1. Составление рабочего проекта

10. Перед выездом на полевые работы исполнитель составляет рабочий проект и предоставляет его на утверждение руководителю.

11. Рабочий проект составляется на основании технического проекта на производство работ по объекту, технического отчета по обследованию и восстановлению геодезических пунктов, технического отчета по закладке пунктов ФАГС и ВГС.

12. В рабочем проекте указываются исходные данные, планирование и организация работ, порядок и последовательность их выполнения с целью определения новых координат пунктов ГГС и создания параметров трансформации (перехода) с системы координат с WGS84 в СК42.

13. Рабочий проект учитывает количество и тип имеющихся приемников, а также возможности программного обеспечения для обработки измерений.

В рабочий проект включают:

1) список сохранившихся пунктов АГС, ГСС и ГНС где каждому пункту присваивается уникальный идентификатор, название пункта на латинице;

2) схему, на которой отображаются подлежащие координированию пункты, места расположения опорных пунктов на которых установлены передвижные базовые станции и планируются участки работ (блок) для исполнителей. В блок включаются пункты, вошедшие в площадь одного номенклатурного листа масштаба 1:100 000. При проектировании между постоянно действующими референцными станциями ФАГС, ВГС и передвижными базовыми станциями расстояние не превышает 70 км;

3) планируются и утверждаются маршруты движения между пунктами;

4) определяется последовательность выполнения спутниковых измерений по блокам для всех исполнителей.

14. С целью исключения рисков недостаточной плотности пунктов, в случае "утраты" или "не найденного" пункта ГГС, необходимо предусмотреть альтернативные пункты для замены и произвести выборку расстояний между пунктами, геометрией расположения пунктов и в среднем обеспечить количество пунктов ГГС не менее 25 штук на трапецию масштаба 1:100 000, в том числе пункты ГНС. В труднодоступных и горных районах количество измеряемых пунктов в рабочем проекте соответствует факту наличия ранее обследованных данных.

Глава 3. Полевые работы

Параграф 1. Подготовка оборудования к работе и поиск пунктов на местности

15. Полевые работы включают следующие процессы:

подготовка оборудования к работе;

поиск пунктов на местности;

установка ГНСС-приемника на пунктах наблюдений, включение, инициализация;

проведение спутниковых наблюдений;

прием и сохранение данных наблюдений.

16. Перед выездом на пункты наблюдений проверяются комплектность каждого оборудования, работоспособность отдельных компонентов. Регистрирующие устройства (карта памяти, полевые компьютеры) обладают объемом памяти для регистрации наблюдений требуемой продолжительности. Источники питания находятся в исправном состоянии и подготовлены к проведению наблюдений требуемой продолжительности.

17. Создаются (формируются) и записываются в память блока управления единые для всех приемников параметры:

минимальное число одновременно наблюдаемых спутников – не менее 4;

дискретность измерений (интервал времени фиксации измерений) между приемами спутникового сигнала – 10 секунд;

минимальный угол возвышения спутников над горизонтом – 10°;

продолжительность сеанса наблюдения не менее 6 часов.

18. Полевые работы по поиску пунктов осуществляют любым удобным способом с применением различных картографических материалов – космических снимков, топографических планов или при помощи мобильных приложений.

Параграф 2. Установка ГНСС-приемника на пункте

19. Подготовка приемника для работы на пунктах выполняется в следующем порядке:

фотографирование марки центра;

установка штатива над маркой (при отсутствии марки, но при наличии ровного, не сколотого монолита пункта или остатков марки, перекрестием отметить визуальный центр монолита и установить над ним);

установка центровочного приспособления строго над центром с помощью трегера с оптическим или лазерным центриром с точностью 2 мм (центрировку трегера над маркой подтвердить фотографированием перекрестия нитей трегера с центром марки);

установка ГНСС-приемника и антенного блока (который имеет самостоятельную конструкцию). Белая риска (или другой указатель) на боковой поверхности антенного блока ориентируется на север;

выполнение необходимых соединений компонентов приемника;

измерение высоты антенны над центром с точностью не более 2 мм;

фотографирование высоты антенны (до и после измерения);

включение приемника и загрузка программы наблюдений в статическом режиме;

ввод в планшет ГНСС-приемника название геодезического пункта и высота антенны. В случае отсутствия поддержки приемником специальных символов, название пункта прописывается слитно;

фотографирование планшета с названием пункта, высоты антенны и настройки измерении (GDOP, PDOP, формат файла);

заполнение журнала спутниковых наблюдений согласно приложению 1 к настоящей Инструкции;

фотографирование пункта с установленным на нем ГНСС-приемником с трех разных сторон при наличии помех.

20. Признаком завершения инициализации и готовности приемника к наблюдениям являются прием сигналов от спутников и допустимое значение показателя геометрического фактора не более четырех.

21. Установка антенны спутникового приемника над центром пункта осуществляется с применением центрировочного устройства. Высота антенны над маркой центра измеряется дважды (до и после завершения сеанса наблюдений) с точностью не более 2 мм. Значения промеров и абрис установки антенны заносятся в журнал спутниковых наблюдений.

Параграф 3. Проведение спутниковых наблюдений

22. Для спутникового определения координат пунктов применяют статический метод, где измерения выполняются одновременно между двумя и более неподвижными приемниками.

23. Спутниковое наблюдение на пунктах АГС, ГСС, ГНС III-IV классов осуществляется в статическом режиме с проведением непрерывных измерении продолжительностью не менее 6 часов с момента запуска съемки с регистрацией сигналов от спутников каждые 10 секунд с маской возвышения над горизонтом равной 10 градусам.

24. Привязка к геоцентрической системе координат опорных пунктов, на которых установлены передвижные базовые станции осуществляются посредством организации длительных (не менее 5 суток) сеансов наблюдений. Для организации длительных сеансов наблюдений следует предусмотреть возможность бесперебойной работы спутниковой приемной аппаратуры в течение всего сеанса наблюдения (бесперебойность электропитания обеспечивается бензиновыми генераторами, автомобильными аккумуляторами с инверторами портативного зарядного устройства).

25. Работу на участке (блоке) следует начинать с установки передвижной базовой станции на опорном пункте, выполнение спутниковых наблюдений на остальных пунктах, только после запуска передвижной базовой станции. Для координации выполнения работ бригады обеспечиваются радио или спутниковой связью.

26. Во время проведения работ исполнитель контролирует ход измерений и ведет запись в журнале спутниковых наблюдений (показания геометрического фактора, количество наблюдаемых спутников, степень разрядки аккумуляторной батареи, количество произошедших сбоев в приеме сигналов).

В журнале спутниковых наблюдений (Приложение 1 к настоящей Инструкции) содержится следующая информация:

наименование пункта и объекта;

наименование организации;

исполнитель (фамилия, имя, отчество исполнителя) и подпись;

приближенные координаты;

тип и номер приҰмника;

тип и номер антенны;

тип и характеристика геодезического знака;

тип и характеристика центра (марка);

время выполнения сеанса (начало и завершение);

дата сеанса;

высота антенны с указанием метода измерения (наклонный, вертикальный или до фазового центра);

GDOP (при наличии);

PDOP (при наличии);

схема расположения пункта с указанием минимум 3 дистанций до долговечных объектов местности;

зарисовка постановки антенны (пилон или штатив);

график препятствий для прохождения спутниковых сигналов;

комментарий по проведению наблюдений (нарушение центрировки, сбой в работе оборудования).

27. По окончанию наблюдений данные копируются на устройства длительного хранения информации – внешний накопитель, компьютер и сервер. При этом создают одну рабочую копию и одну резервную на разных носителях.

28. Только при полном заполнении внутренней памяти ГНСС-приемника данные могут быть удалены, после переноса информации на внешний носитель и проверки в специализированном программном обеспечении на целостность перенесенных данных.

Параграф 4. Предварительная обработка результатов наблюдений

29. До завершения полевых работ на участке производства работ необходимо выполнить контроль полевых вычислений.

30. Полевые вычисления выполняются с целью контроля измерений на их соответствие допускам, установленным действующими нормативно-техническими актами и техническими предписаниями на выполнение работ.

31. Предварительные вычисления являются вероятностно-статистическим анализом результатов измерений, выявлением и исключением ошибок, вычислением предварительных координат, оценкой качества и подготовкой всей измерительной информации к окончательной обработке.

32. При обнаружении некачественных измерений требуется провести повторные измерения на неудачных пунктах.

33. Предварительная обработка данных спутниковых наблюдений выполняется для усреднения значений координат полученных по результатам спутниковых наблюдений на пунктах с использованием данных по коррекции часов, точных эфемерид спутников, поправок за ионосферные и тропосферные задержки сигналов. В обработку данных включают все пункты АГС-1, 2, ГСС-3, 4, и ГНС-III, IV классов, постоянно действующие референцные станции ФАГС, ВГС и передвижные базовые станции.

34. При постобработке данных образуются вектора временной и линейно-угловой связи (сети) между пунктами АГС-1, 2, ГСС-3, 4, и ГНС-III, IV классов, постоянно действующие референцные станции ФАГС, ВГС и передвижные базовые станции, и определяются критические значения отклонений.

35. Обработка результатов наблюдений на опорных пунктах с установленными передвижными базовыми станциями выполняются совместно с пунктами ФАГС и ВГС в коммерческом программном обеспечении производителя используемых ГНСС приборов.

Параграф 5. Материалы подлежащие сдаче

36. После окончания работ по спутниковому определению координат АГС, ГСС и ГНС предъявляют к сдаче следующие материалы:

1) пояснительная записка по спутниковому определению координат АГС, ГСС и ГНС на бумажном носителе в 3 экземплярах, на электронном носителе в 1 экземпляре;

2) список предварительных координат пунктов в системе координат WGS84 (система высот эллипсоидальная) на электронном носителе в формате "xlsx" в 1 экземпляре;

3) сформированные данные передвижных базовых станций, пунктов в формате RINEX 2.х, журнал спутниковых наблюдений.

4) фотографии фиксации ГНСС-приемника, а именно:

марка пункта;

перекрестие сетки нитей трегера с указанием центра марки;

круглый уровень на трегере;

высота антенны (до и после измерений);

контроллер с названием пункта, высоты инструмента, координаты (до и после измерений);

ГНСС-приемник, установленный над пунктом с трех разных сторон на электронном носителе в 1 экземпляре.

37. Фотографии имеют оригинальные свойства, данные по геолокации, и переносятся из памяти устройства в папку формирования данных, не теряя вышеуказанных свойств.

38. Список пунктов АГС, ГСС, и ГНС, где каждому пункту в рамках листа масштаба 1:100 000 присваивается уникальный идентификатор (название пункта на латинице). Информация по каждому пункту формируется в отдельные папки с указанием трапеции и названием геодезического пункта. В каждой папке имеется информация импортированного в формате RINEX 2.х файла, исходного файла используемого прибора, сканированная копия журнала спутниковых измерений, а также фотографий.

39. Сформированные данные передаются через FTP-сервер (File Zilla, Total Commander. Far Manager). Формирование данных производится в соответствии с Приложением 2 к настоящей Инструкции.

Приложение 1 к Инструкции по проведению спутниковых определений координат пасcивных пунктов государственной геодезической сети с применением глобальных навигационных спутниковых систем

Журнал спутниковых наблюдении

Организация:
________________________________________________________________________
Наименование пункта ___________________________ Объект
_______________________________
Исполнитель (Ф.И.О. подпись):
_________________________________________________________

	Приближенные координаты
	B =
	L =
	H =
	Трапеция масштаба карты 1:100 000
	Тип и № приемника
	Тип и № антенны

Тип и характеристика геодезического знака
_____________________________________________________
Тип и характеристика центра (марки)
____________________________________________________

Время выполнения сеансов

Номер сеанса	Сеанс №1		Сеанс №2
	Начало	Конец	Начало	Конец
Дата
Время
Высота антенны
GDOP
PDOP

Тип измерения высоты антенны (наклонная, вертикальная, вертикальная до фазового центра).

Схема расположения пункта с указанием минимум 3-х дистанций до долговечных объектов местности	Зарисовка постановки антенны (штатив, веха, пилон, тур, УПЦ)
	А.Без штатива В.На штативе

График препятствий для прохождения спутниковых сигналов

500
400
300
200
150
100
50
	00	200	400	600	800	1000	1200	1400	1600	1700	1800	2000	2200	2400

Продолжение таблицы

2600	2800	3000	3200	3400
Дополнительная информация:

Заметки

________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

Приложение 2 к Инструкции по проведению спутниковых определений координат пасcивных пунктов государственной геодезической сети с применением глобальных навигационных спутниковых систем

Формирование данных