ИПС "Әділет"

Қазақстан Республикасы Бюджет кодексінің 43-бабының 10-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған шығыстарға шолу жүргізу, мақсаттарды, тақырыптарды, объектілерді, өлшемшарттарды, көлемді (қамтуды), деңгейді, уақыт шеңберін, кезеңділікті айқындау қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің бюджеттік саясат департаменті заңнамасында белгіленген тәртіппен осы бұйрыққа қол қойылған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде оны алғаш ресми жариялағаннан кейін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық, актілерінің эталондық бақылау банкінде және Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің интернет-ресурсында орналастыру үшін жіберуді қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика бірінші вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Министрдің міндетін атқарушы

А. Әмрин

Министрдің міндетін атқарушы
2025 жылғы 23 мамырдағы
№ 33 Бұйрықпен
бекітілген

Шығыстарға шолу жүргізу, мақсаттарды, тақырыптарды, объектілерді, өлшемшарттарды, көлемді (қамтуды), деңгейді, уақыт шеңберін, кезеңділікті айқындау қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы шығыстарға шолу жүргізу, мақсаттарды, тақырыптарды, объектілерді, өлшемшарттарды, көлемді (қамтуды), деңгейді, уақыт шеңберін, кезеңділікті айқындау қағидалары (бұдан әрі – Қағида) Қазақстан Республикасы Бюджет кодексінің (бұдан әрі - Бюджет кодексі) 43-бабының 10-тармағына сәйкес әзірленді және шығыстарға шолу жүргізу, мақсаттарды, тақырыптарды, объектілерді, өлшемшарттарды, көлемді (қамтуды), деңгейді, уақыт шеңберін, кезеңділікті өткізу қағидасын айқындайды.

2. Шығыстарды шолу мақсаттары:

1) тиісті іс-шаралардың орындылығы мен өзектілігін, оларды іске асыру және қаржылық қамтамасыз ету тетіктерін, мемлекеттік саясаттың мақсаттарына қол жеткізу жөніндегі нәтижелерді және баламалы құралдардың болуын бағалау;

2) орта мерзімді бюджеттік жоспарлау сапасын арттыру;

3) ұзақ мерзімді стратегиялық мақсаттарды есепке алу;

4) бюджеттік шығыстардың нәтижелілігін арттыру;

5) басымдығы аз және (немесе) тиімсіз шығыстардан шығыстарды қысқарту және (немесе) қайта бағыттау үшін мүмкіндіктерді анықтау;

6) бюджет қаражатын үнемдеуді қамтамасыз ету;

7) жалпы бюджеттік бақылауды күшейту.

3. Шығыстарға шолу жүргізу мынадай қағидаларға негізделеді:

1) ақпараттың ашықтығы, нәтижелерді ресми сайтта есеп түрінде жариялау міндеттілігі;

2) шығыстарды шолу нәтижелері саясаттың мақсаттарына қайшы келмеуге және (немесе) әлеуметтік-экономикалық дамудың күтілетін нәтижелерінің нашарлауына әкеп соқтырмауға тиіс;

3) нәтижелерді есепке алу міндеттілігі;

4) мүдделі органдар мен ұйымдардың қатысуы.

4. Шығыстарды қарау кезінде келесі талаптар сақталуы керек:

1) шығыстарды шолу мақсаттары мен тақырыптарына сәйкестігі;

2) шығыстарға шолу жүргізудің негізгі өлшемшарттары (нәтижелері) нақты айқындалуы тиіс;

3) шығыстарды жүргізу көлемі (қамту) – құжаттардың түрлері, шығыстарды қарау үшін шығыстардың түрлері айқындалуы тиіс;

4) шығыстарды қарау деңгейі – мемлекеттік басқару деңгейі және (немесе) деңгейлері, шығыстарды жүргізу саласы айқындалуы тиіс;

5) уақыт шеңбері, жиілік.

5. Шығыстарды шолу:

1) шығыстарды шолу тақырыбы болып табылатын проблемалық мәселелерді шешу жолдары;

2) бюджет шығыстарының жүргізіліп жатқан салалық саясатқа сәйкестігі бойынша қорытындылар мен ұсыныстарды қамтуы керек;

3) бюджеттің басым және тиімсіз шығыстарын оңтайландыру мүмкіндіктері (нұсқалары) бойынша;

4) жүргізілетін саясаттың басымдықтарына байланысты бюджет қаражатын басқа немесе жаңа шығыстарға қайта бөлу мүмкіндіктері (нұсқалары) бойынша.

6. Шығыстарға шолуды мемлекеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті орган, бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті орган, бюджеттік саясат жөніндегі орталық уәкілетті орган, жергілікті атқарушы органдар, тиісті уәкілетті мемлекеттік органдар оның мақсаты мен тақырыбына қарай жүргізеді.

7. Шығыстарды шолу осы Қағидаларда көзделген түрлер бойынша және өзге де жағдайларда республикалық немесе тиісті жергілікті бюджет комиссиясының, Қазақстан Республикасы Парламенті Палаталарының тұрақты комитеттерінің және (немесе) Қазақстан Республикасы Үкіметінің немесе жергілікті атқарушы органның шешімі негізінде жүргізіледі.

8. Шығыстарды шолу, оны жүргізу қорытындылары бойынша қорытындылар мен ұсынымдарды 10 (он) жұмыс күні ішінде шығыстарға шолу жүргізу жөніндегі уәкілетті орган, егер оны жүргізу қорытындылары бойынша мемлекеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті орган, бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті орган Қазақстан Республикасының Үкіметіне немесе республикалық немесе тиісті жергілікті бюджет комиссиясына немесе егер осы шолу олар бойынша жүргізілген болса, Қазақстан Республикасы Парламенті Палатасының тұрақты комитетіне жіберіледі.

9. Шығыстарды шолу мен оның нәтижелерін уәкілетті органдар, салалық мемлекеттік органдар, жергілікті атқарушы органдар салалық саясат, қызметті ұйымдастыру мәселелері бойынша шешімдер қабылдау үшін, Қазақстан Республикасының Мемлекеттік жоспарлау жүйесінің (бұдан әрі – Мемлекеттік жоспарлау жүйесі) құжаттарын әзірлеу кезінде, Бюджет кодексіне сәйкес бюджеттік процесте, оның ішінде жалпы сипаттағы трансферттер мен нысаналы трансферттерді жоспарлау кезінде қолданады.

Шығыстарды шолу жүргізу қорытындылары бойынша қорытындылар мен ұсынымдар Бюджет кодексінің 40-бабына сәйкес жариялануға тиіс.

2-тарау. Шығыстарға шолу жүргізу, мақсаттарды, тақырыптарды, объектілерді, өлшемшарттарды, көлемді (қамтуды), деңгейді, уақыт шеңберін, кезеңділікті айқындау қағидалары

1-параграф. Шығыстарды қарау түрлері

10. Қамту дәрежесі бойынша шығыстарды шолу деңгейлес және сатылас болып бөлінеді.

Деңгейлес шолу, онда шығыстарды шолу жалпы белгілі бір бағдарлама шеңберінде болып табылады және жеке элементтер бойынша бюджеттік бағдарламалардың барлық немесе бірнеше әкімшілерінің қызметін қамтиды.

Мемлекеттік жоспарлау жүйесі құжаттарының жалпы бағыттарын іске асыру кезінде бюджеттік бағдарламалар әкімшілері арасында қаражаттың қайталануын және тиімсіз бөлінуін анықтау үшін қолданылады.

Сатылас шолу – бюджеттік бағдарламалардың белгілі бір әкімшісінің бағдарламалары мен процестерін қамтитын шығыстарды шолу болып табылады.

Сатылас шолулар қаражатты оңтайландыру және қайта бөлу үшін ішкі резервтерді анықтау үшін қолданылады.

11. Шығыстарды шолу мыналарға бөлінеді:

1) шығыстарды стратегиялық шолу;

2) шығыстарды бюджеттік шолу;

3) шығыстарды инвестициялық шолу.

2-параграф. Шығыстарды стратегиялық шолу

12. Шығыстарды стратегиялық шолу кезекті үш жылдық кезеңге әзірлеу кезінде міндетті түрде жүргізіледі:

1) мемлекеттік органдардың даму жоспарлары -– мемлекеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті орган тиісті мемлекеттік органдармен бірлесіп;

2) облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың даму жоспарлары -– мемлекеттік жоспарлау жөніндегі жергілікті уәкілетті орган тиісті жергілікті атқарушы органдармен бірлесіп;

3) бюджет қаражаты жоспарланатын квазимемлекеттік сектор субъектілерінің даму жоспарлары немесе іс-шаралар жоспарлары-квазимемлекеттік сектор субъектілері тиісті мемлекеттік органдармен -– бюджеттік бағдарламалар әкімшілерімен бірлесіп жүргізеді.

Шығыстарды стратегиялық шолу Бюджет кодексінің 43-бабының 5-тармағына сәйкес жүргізіледі.

13. Шығыстарды стратегиялық шолу кезінде тиісті салада (аяда) немесе өңірде мемлекеттік саясатты іске асырудың тиімділігіне талдау, оның ішінде соңғы 3 жылдағы қол жеткізілген нәтижелерді сол кезеңдегі нысаналы көрсеткіштермен салыстыра отырып бағалау, сондай-ақ кезекті орта мерзімді кезеңге жоспарланған нәтижелер және шығыстардың әртүрлі сценарийлерін іске асыру кезінде ұзақ мерзімді салдарлар жүргізіледі.

Бұл ретте мыналар бойынша талдаулар жүргізіледі:

1) Мемлекеттік жоспарлау жүйесінің таңдалған мақсаттарының, нысаналы индикаторларының, міндеттерінің, нәтижелер көрсеткіштерінің (аралық және түпкілікті) негізділігі мен шынайылығы;

2) құжаттардың мақсаттарына, нысаналы индикаторларына, міндеттеріне, нәтижелер көрсеткіштеріне (аралық және түпкілікті) оларды іске асырудың жоспарланатын мерзімдеріне, сондай-ақ іске асыру мақсатында құжаттар әзірленген жоғары деңгейдегі мемлекеттік жоспарлау жүйесінің құжаттарында белгіленген стратегиялық мақсаттар мен міндеттерге сәйкестігі;

3) Мемлекеттік жоспарлау жүйесінің құжаттарын іске асыру үшін қаржы-экономикалық, материалдық-техникалық, еңбек ресурстарымен қамтамасыз етілуі;

4) Мемлекеттік жоспарлау жүйесі құжаттарының мақсаттарына, нысаналы индикаторларына, тиімділігі мен нәтижелілігіне қол жеткізу;

5) тәуекелдерді анықтау, сондай-ақ Мемлекеттік жоспарлау жүйесінің құжаттарын іске асыру кезінде тәуекелдерді басқару бойынша барлық қажетті шаралардың қабылдануы.

14. Шығыстарға шолу жүргізу бойынша құрылған жұмыс тобы (бұдан әрі – жұмыс тобы) шығыстарға жүргізілген шолу нәтижелері бойынша мынадай қорытындылар ұсынады:

1) декомпозияланған нысаналы индикаторлардың, нәтижелер көрсеткіштерінің, іс-шаралардың/жобалардың мемлекеттік жоспарлау жүйесінде айқындалған өлшемшарттарға сәйкестігі;

2) осы тармақтың бірінші бөлігінде көзделген құжаттардың мақсаттарының және (немесе) нысаналы индикаторларының басымдылығы мен шынайылығы;

3) мемлекеттік саясатты қалыптастыру мен іске асыру тетіктеріне қазіргі заманғы әлеуметтік-экономикалық қажеттіліктерге қолда бар тәсілдердің сәйкестігі – мемлекеттің экономикалық дамуы, қоғамның тиісті саладағы мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы көзқарасы;

4) мемлекеттік жоспарлау жүйесінің құжаттарында айқындалған мақсаттарға қол жеткізу және міндеттерді орындау мүмкіндіктері.

3-параграф. Шығыстарды бюджеттік шолу

15. Шығыстарды бюджеттік шолу мынадай кезде:

Бюджет кодексінің 74-бабына сәйкес бюджеттік бағдарламалар әкімшілері шығыстарының лимитін қалыптастыру шеңберінде тұрақты сипаттағы шартсыз базалық шығыстар белгіленген кезде - бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті орган мемлекеттік жоспарлау жөніндегі уәкілетті орган бюджеттік бағдарламалар әкімшілері ұсынған шығыстар мен оларды қысқартуға арналған ұсыныстарға жүргізілген талдау негізінде.

16. Шығыстарды бюджеттік шолу Бюджет кодексінің 43-бабының 5-тармағына сәйкес жүргізіледі.

17. Бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің шығыстар лимитін қалыптастыру шеңберінде тұрақты сипаттағы шартсыз базалық шығыстарды белгілеу кезінде шығыстарды бюджеттік шолу кезінде бюджеттің тиісті шығыстарының тиімділігіне, нәтижелілігіне және экономикалық орындылығына талдау жүргізіледі, минималды әлеуметтік стандарттар, мемлекеттік аудит және қаржылық бақылау, мониторинг және нәтижелерді бағалау қорытындыларын ескере отырып, елді мекендер үшін инженерлік-коммуникациялық, көліктік инфрақұрылымдардың минималды стандарттарына, өңірлік стандарттарға, мемлекеттік органдардың даму жоспарларының, облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың даму жоспарларының, инвестициялық жоспарлардың, бюджеттік сұраулардың, бюджеттік бағдарламалар паспорттарының ақпараттары мен көрсеткіштеріне талдау жүзеге асырылады.

Бұл ретте:

1) бюджет қаражаты көлемдерінің есептеулерін тексеру, оларды ең төменгі стандарттарда, бюджеттік сұрауларда, бюджеттік бағдарламалардың паспорттарында, мемлекеттік органдардың даму жоспарларында және инвестициялық жоспарларда айқындалған бюджет қаражатын пайдалану бағыттары бойынша бөлу;

2) шығыстардың басым және басымдығы төмен бағыттарын анықтау тұрғысынан талдау, олар өз кезегінде ықтимал қысқарту тұрғысынан қаралуы мүмкін;

3) басым шығыстардың үнемділігін талдау (тікелей нәтижелерді шығыстармен салыстыру, шығыстардың мақсаттары, халықтың нысаналы топтары, мемлекеттік шығыстардың сыртқы әсерлері нақтыланады);

4) бюджет қаражаты есебінен мемлекеттік қызметтер көрсетудің тиімділігін талдау;

5) бюджет қаражатын басқару тиімділігін бағалау.

Шығыстарға жүргізілген шолу нәтижелері бойынша жұмыс тобы шығыстарға шолу жүргізу жөніндегі уәкілетті органға мыналар туралы қорытындылар ұсынады:

бюджет шығыстарының мемлекеттік жоспарлау жүйесінің құжаттарында айқындалған мемлекеттік саясаттың басымдықтарына сәйкестігі;

бюджет шығыстарының белгіленген талаптарға сәйкестігі, оларды есептеудің дұрыстығы мен толықтығы;

жұмсалған қаражат пен алынған нәтижелер арасындағы байланыстар;

бюджет қаражаты есебінен мемлекеттік қызмет көрсетудің тиімділігі, қажеттіліктерді қамтамасыз ету деңгейі, алушылардың (пайдаланушылардың) және мемлекеттік қызметтер өкілдерінің мүдделерін қанағаттандыру;

шығыстардың қазіргі деңгейінде мемлекеттік қызметтер көрсетудің сапасы мен тиімділігін арттыру мүмкіндіктері;

бюджеттік бағдарламалардың әкімшісі қалыптастыратын және бюджеттік процесте қолданылатын құжаттардың толықтығы мен сапасы (ең төменгі стандарттар, бюджеттік сұраулар, бюджеттік бағдарламалардың паспорттары, даму жоспарлары, инвестициялық жоспарлар), оның ішінде бюджеттік бағдарламалардың олардың шынайылығы, өзектілігі және қоғамдық маңызы тұрғысынан нәтижелі көрсеткіштері бойынша;

бюджет шығыстарын азайту мүмкіндіктері мен тәсілдері.

4-параграф. Шығыстарды инвестициялық шолу

19. Шығыстарды инвестициялық шолу тиісті мемлекеттік органның және жергілікті атқарушы органның кезекті үш жылдық кезеңге арналған мемлекеттік органның даму жоспарын әзірлеу шеңберінде мемлекеттік органның инвестициялық жоспарын қалыптастыру кезінде жүргізіледі.

20. Шығыстарды инвестициялық шолуды басталған (жалғасатын) мемлекеттік инвестициялық жобаларды нысанаға басым қаржыландыру ескеріле отырып, Бюджет кодексінің 43-бабының 5-тармағына сәйкес жүргізіледі.

21. Шығыстарды инвестициялық шолу кезінде мемлекеттік органның немесе облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың даму жоспарларында немесе даму жоспарының жобасында мемлекеттік инвестициялық жобалардың іске асырылуына талдау жүргізіледі, инвестициялық жоспарлардың (жобалардың) нысаналы көрсеткіштерімен байланыстыру, қаржыландыруды (жеткіліксіз қаржыландыруды) қамтамасыз ету, жобалардың қымбаттауы және шешу жолдары жүргізіледі.

1) мемлекеттік инвестициялық жобалардың мемлекеттік жоспарлау жүйесі құжаттарының, Қазақстан Республикасы Президентінің жыл сайынғы Қазақстан халқына жолдауларына сәйкестігі;

2) қаржыландыру көлемдерінің негізділігі және мемлекеттік инвестициялық жобалардың басымдылығын айқындау;

3) экономиканың аралас салаларына (аяларына) мемлекеттік инвестициялық жобаларды іске асырудан болжамды мультипликативтік әлеуметтік-экономикалық әсер, оның ішінде бюджеттің кіріс бөлігін толықтыруға, жаңа жұмыс орындарын құруға әсері;

4) мемлекеттік инвестициялық жобалар мен оларды барынша азайту жөніндегі іс-шаралар іске асырылған жағдайда ықтимал тәуекелдерді;

5) аяқталмаған мемлекеттік инвестициялық жобалардың қымбаттауы, қаржыландырылмауы және жай-күйі себептерінің негіздемесі.

5-параграф. Шығыстарға шолу жүргізудің ұйымдастырушылық негіздері

23. Шығыстарды шолу мынадай ретпен жүзеге асырылады:

1) саланы (аяны) таңдау және шығыстарды шолу мақсатын анықтау;

2) жұмыс тобын қалыптастыру, жауапты тұлғаларды айқындау, әдістемені әзірлеу (қажет болған жағдайда, егер бағалау процесінде деректерді алу мен өңдеудің күрделі алгоритмі, ауқымды немесе ерекше мақсаттары болған жағдайда) және шығыстарға шолу жүргізу кестесі;

3) жұмыс тобының шығыстарға шолу жүргізуі;

4) шығыстарды шолу мақсатына қол жеткізу нұсқаларын әзірлеу;

5) шығыстарды шолу жөніндегі есепті дайындау, оны жүргізу қорытындылары бойынша Қазақстан Республикасының Үкіметіне немесе жергілікті атқарушы органға немесе республикалық немесе тиісті жергілікті бюджет комиссиясына, егер осы шолу олардың ұсынысы бойынша жүргізілген жағдайда, Қазақстан Республикасы Парламенті Палатасының бейінді тұрақты комитетіне қорытынды ұсынымдар беру.

24. Мемлекеттік жоспарлау, бюджеттік саясат, бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті орган және мемлекеттік жоспарлау (бюджеттік жоспарлау) жөніндегі жергілікті уәкілетті орган қамтылатын салаларды (салаларды) ескере отырып, шығыстарды шолу объектілерінің тізбесі және оларды жүргізудің орындылығы негізделе отырып, түрлері бойынша ұсыныстарды республикалық немесе тиісті жергілікті бюджет комиссиясына жібереді.

Шығыстарды шолу объектілерінің тізбесі бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің ұсыныстарын ескере отырып, сондай-ақ:

1) Мәжіліс және Сенат Парламент депутаттары отырыстарының;

2) Республика Үкіметі жанындағы комиссиялардың, кеңестердің, консультативтік-кеңесші органдар шешімдерінің;

3) Жоғары аудиторлық палатаның және ішкі мемлекеттік аудит жөніндегі уәкілетті орган аудитінің нәтижелері мен ұсынымдары бойынша қалыптастырылады.

Шығыстарға шолу жүргізудің бағдарларын, бағыттары мен негіздемелерін айқындау үшін шығыстарды шолу объектілерінің тізбесін қалыптастыру басталғанға дейін осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес шығыстарға шолу объектілерінің тізбесін айқындау үшін сауалнаманы пайдалану ұсынылады.

25. Республикалық немесе тиісті жергілікті бюджет комиссиясы:

1) шығыстарды шолу объектілерінің салалары (аялары) және мақсаттары;

2) шығыстарды шолуды қамту түрі мен дәрежесі;

3) шығыстарға шолу жүргізу жөніндегі уәкілетті органдар;

4) жұмыс топтарын құру мерзімдері;

5) шығыстарға шолу жүргізу мерзімдері;

6) шығындарды шолу есебін ұсыну мерзімі.

26. Республикалық немесе тиісті жергілікті бюджет комиссиясы айқындаған әрбір саладағы (аядағы) шығыстарды шолуды жұмыстың түпкілікті нәтижесі шығыстарды шолу туралы есепті ұсыну болып табылатын арнайы құрылатын жұмыс тобы жүргізеді.

27. Шығыстарға шолу жүргізу жөніндегі уәкілетті орган республикалық немесе тиісті жергілікті бюджет комиссиясы айқындаған мерзімдерде жұмыс тобының ережесін және дербес құрамын бекітеді.

28. Шығыстарға шолу жүргізу жөніндегі уәкілетті орган басқару деңгейіне, қызмет саласына, шығыстарды шолудың контексті мен мақсаттарына байланысты болады.

29. Жұмыс тобының басшысы шығыстарға шолу жүргізу жөніндегі уәкілетті органның басшысы немесе басшысының орынбасары болып табылады.

Жұмыс тобының төрағасы шығыстарға шолу жүргізу жөніндегі уәкілетті органның ішкі аудит қызметінің басшысы болып табылады.

Жұмыс тобының құрамына мыналар кіреді:

1) мемлекеттік жоспарлау жөніндегі, бюджеттік саясат жөніндегі, бюджеттік жоспарлау жөніндегі тиісті уәкілетті органның және мемлекеттік жоспарлау жөніндегі жергілікті уәкілетті органның өкілі (және бюджеттік жоспарлау);

2) шығыстарға шолу жүргізу жөніндегі уәкілетті органның стратегиялық жоспарлау, салалық және қаржылық мәселелер жөніндегі құрылымдық бөлімшелерінің өкілдері;

3) шығыстарды шолудың тиісті саласына (аясына) жататын кәсіпорындар, мекемелер мен ұйымдардың өкілдері (қажет болған жағдайда);

4) тәуелсіз сарапшылар - ғылыми, қоғамдық, халықаралық ұйымдардың өкілдері (қажет болған жағдайда).

30. Жұмыс тобының шешімімен:

1) ақпараттың құрамы және белгілі бір шолу объектісі бойынша шығыстарға шолу жүргізу үшін қажетті ақпаратқа қойылатын талаптар;

2) шығыстарға шолу жүргізу бойынша жауапты тұлғалардың тізбесі;

3) нақты шолу объектісі бойынша шығыстарға шолу жүргізудің жоспарлары-кестелері;

4) техникалық тапсырма (шолу объектілері, базалық шығыстар, нәтижелердің нысаналы көрсеткіштері, үнемдеуді қамтамасыз ету жөніндегі тапсырма);

5) нақты шолу объектісі бойынша шығыстарға шолу жүргізу әдістемесінің қажеттілігі;

6) жұмыс тобының жұмыс жоспары.

31. Жұмыс тобының негізгі міндеттері:

1) шығыстарға шолу жүргізу;

2) шығындарды шолу мақсатына қол жеткізу нұсқаларын әзірлеу;

3) шығыстарды шолу есебін қалыптастыру.

32. Шығыстарға шолу жүргізу шығыстарға шолу жүргізуге бағытталған мәселенің проблемасымен анықталады.

Шолу тақырыбын республикалық немесе тиісті жергілікті бюджет комиссиясы, егер осы шолу олардың ұсынысы бойынша жүргізілсе, Қазақстан Республикасы Парламенті Палаталарының бейінді тұрақты комитеттері ұсынады.

33. Шығыстарға шолу жүргізу жиілігі талдау мақсаттары мен егжей-тегжейлі деңгейге байланысты.

Қаржылық есепті кезеңдерге тоқсандық, есепті байланысты болуы мүмкін.

34. Шығыстарға шолу жүргізудің уақыт шеңбері шолу мақсаттарына, тексерілетін деректердің ауқымына, ресурстардың қолжетімділігіне байланысты.

Шолу мерзімдерін жоспарлау деректерді жинау, талдау жүргізу, қорытындылар мен ұсыныстарды талқылау қажеттігін ескере отырып белгіленеді.

Шығыстарға шолу жүргізу үшін объектілерді таңдау критерийлері:

1) Шығыстардың мөлшері мен динамикасы:

бюджетте ең көп шығыстары бар объектілер қарастырылады;

түсіндірілмеген себептерсіз айтарлықтай өскен немесе азайған шығындар.

2) Әлеуметтік-экономикалық маңыздылығы:

негізгі мемлекеттік функцияларға (денсаулық сақтау, білім беру, әлеуметтік қорғау) әсер ететін шығыстар;

маңызды инфрақұрылымдық немесе инвестициялық жобалар.

3) Тиімділік пен нәтижелікті бағалау:

салынған қаражатқа төмен қайтарымы бар немесе тиімділіктің ашық көрсеткіштері жоқ шығыстар;

4) оңтайландыру мүмкіндігі:

басқаруды қайта бөлу немесе жақсарту үшін әлеуеті бар шығыс бағыттары;

"шығыстар-нәтиже" қатынасын арттыруға болатын жобалар.

6-параграф. Шығыстарға шолу жүргізудің әдіснамалық негіздері

35. Шығыстарға шолу жүргізу үшін ақпарат көздері:

1) мемлекеттік органдардың ресми статистикалық ақпараты және әкімшілік деректері;

2) сыртқы көздерден алынған ақпарат;

3) бюджеттердің атқарылуы туралы есептер;

4) бюджеттік және қаржылық есептілік деректері;

5) мемлекеттік жоспарлау жүйесінің құжаттарын іске асыру туралы есептер;

6) бюджетті жоспарлау және атқару процесінде жасалатын және пайдаланылатын құжаттардағы ақпарат пен деректер;

7) отандық және халықаралық стандарттар;

8) сыртқы және ішкі аудит деректері;

9) бағдарлама әкімшісінің құрылымдық бөлімшелері жинақтаған кез келген басқа ақпарат, сондай-ақ шығыстарға шолу жүргізу үшін қажетті басқа мемлекеттік органдардың, кәсіпорындардың, мекемелердің және ұйымдардың ақпараты;

10) халыққа сауал жүргізу (сауалнама жүргізу), халықтың, кәсіпкерлік субъектілерінің, ғылыми жұртшылықтың, тәуелсіз сарапшылар мен жұртшылық өкілдерінің қалауын анықтау үшін интернет-технологияларды пайдалану;

11) мемлекеттік жоспарлау жүйесінің құжаттарын іске асыру туралы мониторинг бойынша есептер;

12) мемлекеттік қаржы жағдайының мониторингі бойынша есептер;

13) жалпы сипаттағы трансферттердің, нысаналы трансферттердің, заңда және мәслихаттардың жалпы сипаттағы трансферттердің көлемі туралы тиісті шешімдерінде белгіленген қаржыландырудың минималды көлемдерінің мониторингі жөніндегі есептер;

14) қазынашылық мониторинг бойынша есептер;

15) бюджеттік мониторинг бойынша есептер;

16) қарыз алу және борыш мониторингі бойынша есептер;

17) мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобалары бойынша мемлекеттік міндеттемелердің, оның ішінде мемлекеттік концессиялық міндеттемелердің мониторингін қоса алғанда, мемлекеттік инвестициялық жобалардың іске асырылуын мониторингілеу жөніндегі есептер;

18) мемлекеттік жоспарлау жүйесі құжаттарының іске асырылуын бағалау;

19) бюджеттік бағдарламалардың түпкілікті нәтижелеріне қол жеткізу жөніндегі мемлекеттік органдар қызметінің тиімділігін бағалау бөлігінде, мемлекеттік органдардың даму жоспарларының және облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың даму жоспарларының мақсаттарына қол жеткізу жөніндегі мемлекеттік органдар қызметінің тиімділігін бағалау бөлігінде Қазақстан Республикасының жоғары аудиторлық палатасы жүргізетін облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдары қызметінің тиімділігін жыл сайынғы бағалау жүйесіне сәйкес мақсаттарға қол жеткізу жөніндегі операциялық бағалау;

20) мемлекеттік инвестициялық жобалардың іске асырылуын бағалау;

21) мемлекеттік мүлікті басқару тиімділігін бағалау;

22) бұқаралық ақпарат құралдарындағы мақалалар, қоғамдық ұйымдардың есептері/баяндамалары/хаттары, азаматтардың өтініштері.

Жұмыс тобы тиісті бюджеттік бағдарламаларды іске асыру мерзімдерін ескере отырып, шығыстарға шолу жүргізу үшін қажетті және уақыт кезеңімен қамтылатын деректер жиынтығын дербес айқындайды.

36. Жұмыс тобы жүргізген нәтижелер бойынша шығыстарға шолу жүргізу жөніндегі уәкілетті органға қорытындылар ұсынылады.

7-параграф. Шығыстарды шолу мақсатына жетудің нұсқаларын әзірлеу және шығыстарды шолу бойынша есепті қалыптастыру

37. Шығыстарды шолу нәтижелері бойынша алынған қорытындылар негізінде жұмыс тобы шығыстарды шолу мақсатына жетудің мүмкін нұсқаларын әзірлейді.

Нұсқа -– техникалық іске асыру тұрғысынан негізделген және өзара байланысты саясат жабдықтарының, құралдарының, шараларының нақты жиынтығы, оны іске асыру шығындарды қарау мақсатына қол жеткізуге мүмкіндік береді.

Нұсқаларды әзірлеу шығындарды шолу мақсатына жету үшін екіден аз өзара эксклюзивті тәсілдерді қалыптастыруды қамтиды, оған ештеңе өзгертпеу - (нөлдік) нұсқасы жатпайды.

38. Опциялар шығындарды қарау мақсатына жетудің нақты жолын анықтауды қарастырады:

1) Мемлекеттік қызметтерді көрсету жөніндегі өкілеттіктерді жеке секторға (толық немесе мемлекеттік-жекешелік әріптестік шарттарында) немесе жергілікті деңгейге берудің орындылығы;

2) осы саладағы бағдарламалар әкімшісінің (мекеменің) қызметін жалғастырудың орындылығы және тиісті өкілеттіктерді басқа бағдарламалар әкімшісіне беру мүмкіндігі;

3) нормативтік құқықтық актілерге өзгерістер енгізу, жаңаларын жою немесе әзірлеу қажеттілігі;

4) мемлекеттік көрсетілетін қызметтердің сапасы және/немесе құны стандарттарын қоса алғанда, салалық стандарттардың болуы;

5) нұсқаны іске асырудың тиісті салаға қысқа, орта және ұзақ мерзімді кезеңге күтілетін әсері, сондай-ақ нұсқаны іске асырғаннан кейін күтілетін бюджет қаражатын пайдаланудың тиімділігі мен нәтижелілігі;

6) нұсқаны іске асыру үшін қажетті қаржылық шығыстардың көлемі, бюджеттің шығыс және кіріс бөлігіне болжамды әсер ету;

7) нұсқаны іске асыру мерзімдері;

8) опцияны іске асыру тәуекелдері.

39. Шығыстарды шолу есебі орындалған зерттеулер, жүргізілген талдау нәтижелері, талқылаулар және жұмыс тобы қабылдаған шешімдер негізінде алынған жалпыланған ақпаратты қамтиды.

40. Шығыстарға шолу жүргізу жөніндегі уәкілетті орган шығыстарға шолудардың осы Қағиданың 2-қосымшасындағы нысанға сәйкес шығыстарды шолу есебі бекітіледі.

41. Шығыстарға шолу жүргізу жөніндегі уәкілетті орган шығыстарды шолудың бекітілген есептерін, оның ішінде тиісті негіздемелері бар бюджет қаражатын үнемдеу нұсқаларын республикалық немесе тиісті жергілікті бюджет комиссиясына жібереді.

42. Республикалық немесе тиісті жергілікті бюджет комиссиясы бюджет қаражатын үнемдеудің неғұрлым қолайлы нұсқаларын айқындайды және нақты объектілер бойынша шығыстарды шолудың нәтижелерін бекітеді.

43. Нақты объектілер бойынша шығыстарды шолу нәтижелері республикалық немесе жергілікті бюджеттің өзге де ұқсас шығыстарына қолданылуы мүмкін.

44. Нақты объектілер бойынша шығыстарды шолудың нәтижелері кезекті жоспарлы кезеңге арналған жергілікті бюджеттің республикалық немесе жобасын жасау кезінде есепке алынуға тиіс.

Шығыстарға шолу жүргізу,
мақсаттарды, тақырыптарды,
объектілерді, өлшемшарттарды,
көлемді (қамтуды), деңгейді,
уақыт шеңберін, кезеңділікті
айқындау Қағидаларына
1-қосымша

Шығыстарға шолу объектілерінің тізбесін айқындауға арналған сауалнама

1. Қандай салалар, бағдарламалар, шығыстар санаттары жалпы шығыстардағы ең көп үлесті құрайды (5-10%-дан астам)?

2. Соңғы 3-5 жылда қандай салалар, бағдарламалар, шығыстар санаттары шығыстардың күрт өсу тенденциясын көрсетті?

3. Соңғы жылдары шығындардың қай салалары, бағдарламалары, санаттары тікелей және түпкілікті нәтижелердің айтарлықтай жақсаруынсыз шығыстардың айтарлықтай өсуін көрсетеді?

4. Саладағы, бағдарламадағы, шығындар санатындағы шығыстардың өсуіне себеп болатын негізгі факторлар қандай?

5. Дағдарыс қай салаларға қатты әсер етеді және қосымша қаражат бөлуді қажет етеді?

6. Дағдарыс қай салаларға қатты әсер етпейді, бірақ Үкіметтің ұзақ мерзімді пайымында маңызды орын алады?

7. Саланың жалпы ішкі өнімге (бұдан әрі – ЖІӨ) қосқан үлесі қандай (нақты, бағалаулар бойынша, трендтер)?

8. Әлемнің басқа елдерінің және өңірдің көрсеткіштерімен салыстырғанда ЖІӨ-ге пайызбен салаға жұмсалатын шығыстар деңгейі.

9. Қандай салалар, бағдарламалар, шығыстар санаттары бөлінген бюджет қаражатының елеулі жеткіліксіз игерілуін немесе артық жұмсалуын (қымбаттауын) көрсетеді (ауытқу 5-10%-дан астам). Бұл тенденция маусымдық па, әлде тұрақты ма?

10. Қандай салалар, бағдарламалар, шығыстар санаттары бюджеттің ерекше тенденцияларын немесе құбылмалылықтың жоғары деңгейін көрсетеді? Мұның айқын себептері қандай?

11. Кейбір салаларда немесе салалық министрліктерде/мемлекеттік ведомстволарда басқалармен салыстырғанда пропорционалды емес көп (жалпы шығыстарға пайызбен) шығыстардың қандай да бір санаттары бар ма?

12. Шығыстар міндетті ме, әлде дискрециялы ма (міндетті емес)? (міндетті шығындар ықтимал қысқарту үшін қарастырылмайды).

13. Шығысдардың немесе бағдарламалардың қандай санаттары пайда болды немесе артық болуы мүмкін?

14. Салалық министрліктер/мемлекеттік ведомстволар (өтпелі бағдарламалар жағдайында) бойынша салыстыру кезінде бағдарламалардың тиімділігі мен шығыстар деңгейі қалай салыстырылады? Ең күшті ауытқулар қайдан көрінеді?

15. Қандай бағдарламалар тиімсіз (қызмет көрсету сапасы мен түпкілікті нәтижелер тұрғысынан)? Олардың тиімсіздігінің айқын себептері қандай?

16. Үкіметтің қайта қаралған басымдықтары аясында бағдарламаның өзектілігі.

Шығыстарға шолу жүргізу,
мақсаттарды, тақырыптарды,
объектілерді, өлшемшарттарды,
көлемді (қамтуды), деңгейді,
уақыт шеңберін, кезеңділікті
айқындау Қағидаларына
2-қосымша

Нысан

Шығыстарды шолу есебі

I. Ағымдағы жағдайды сипаттау: _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ II. Стратегиялық шығыстарды шолу, бюджеттік шығыстарды шолу, инвестициялық шығыстарды шолу нәтижелері туралы негізгі тұжырымдар мен ақпарат: _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ III. Шығындарды шолу мақсатына қол жеткізу нұсқалары 1. 1-нұсқаның сипаттамасы 1.1. Нұсқа атауы __________________________________________________ 1.2. Нұсқаны іске асыруға бағытталған ұсыныстар: _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ 1.3. Нұсқаны іске асырудың салаға күтілетін ықпалының болжамы:
Әсер ету объектілері							Күтілетін ықпал







1.4. Нұсқаның қаржылық-экономикалық негіздемесі: _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ 1.5.Нұсқаны іске асыру тәуекелдері:
Тәуекел		Тәуекелдің алдын алу/минимизациялау жолдары



1.6. Шаралар, жауапты орындаушылар және оларды іске асыру мерзімдері
Өлшем атауы	Жауапты орындаушы			Іске асыру мерзімі					Орындау индикаторы


2. 2-нұсқаның сипаттамасы (1-нұсқа сияқты тәсілмен жазылады) ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ IV. Нұсқаларды салыстыру
Салыстыру өлшемшарттары			1-нұсқа		2-нұсқа			3-нұсқа
Бюджеттің шығыстары мен кірістеріне ықпалы
Мықты жақтары
Әлсіз жақтары
Тәуекелдер
Басқа
Шығыстарды шолу мақсатына жету үшін жұмыс тобының оңтайлы ұсыныстары: ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ V. Жұмыс тобы мүшелерінің жеке лауазымдары: ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________
Жұмыс тобының жетекшісі
___________________________ (Тегі, аты-жөні, әкесінің аты, (бар болған жағдайда) (бұдан әрі – аты-жөні), лауазымы)						____________________ (қолтаңбасы)
Жұмыс тобының мүшелері:
___________________________ (аты-жөні (бар болған жағдайда), лауазымы)						____________________ (қолтаңбасы)
___________________________ (аты-жөні (бар болған жағдайда), лауазымы)						____________________ (қолтаңбасы)
___________________________ (аты-жөні (бар болған жағдайда), лауазымы)						____________________ (қолтаңбасы)

В соответствии с пунктом 10 статьи 43 Бюджетного кодекса Республики Казахстан ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Правила проведения обзора расходов, определения целей, тем, объектов, критериев, объема (охвата), уровня, временных рамок, периодичности.

2. Департаменту бюджетной политики Министерства национальной экономики Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить в течение пяти рабочих дней со дня подписания настоящего приказа его направление для размещения в Эталонном контрольном банке нормативных правовых актов Республики Казахстан и на интернет-ресурсе Министерства национальной экономики Республики Казахстан после его первого официального опубликования.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на первого вице-министра национальной экономики Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Исполняющий
обязанности министра

А. Амрин

Утверждены приказом
Исполняющий
обязанности министра
от 23 мая 2025 года № 33

Правила проведения обзора расходов, определения целей, тем, объектов, критериев, объема (охвата), уровня, временных рамок, периодичности

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила проведения обзора расходов, определения целей, тем, объектов, критериев, объема (охвата), уровня, временных рамок, периодичности (далее – Правила) разработаны в соответствии с пунктом 10 статьи 43 Бюджетного кодекса Республики Казахстан (далее – Бюджетный кодекс) и определяют порядок проведения обзора расходов определения целей, тем, объектов, критериев, объема (охвата), уровня, временных рамок, периодичности.

2. Целями обзора расходов являются:

1) оценка целесообразности и актуальности соответствующих мероприятий, механизмов их реализации и финансового обеспечения, результатов и наличия альтернативных инструментов по достижению целей государственной политики;

2) повышение качества среднесрочного бюджетного планирования;

3) учет долгосрочных стратегических целей;

4) повышение результативности бюджетных расходов;

5) выявление возможностей для сокращения и (или) перенаправления расходов с менее приоритетных и (или) неэффективных расходов;

6) обеспечение экономии бюджетных средств;

7) усиление общего бюджетного контроля.

3. Проведение обзоров расходов основывается на:

1) открытости информации, обязательности опубликования результатов в виде отчета на официальном сайте;

2) приемлемости, результаты обзоров расходов не должны противоречить целям политики и (или) приводить к ухудшению ожидаемых результатов социально-экономического развития;

3) обязательности учета результатов;

4) вовлеченности заинтересованных органов и организаций.

4. При проведении обзора расходов соблюдаются следующие требования:

1) соответствие целям и темам обзора расходов;

2) наличие четких критериев (результатов) проведения обзора расходов;

3) определение объема (охвата) обзора расходов – видов документов, расходов для обзора расходов;

4) определение уровня обзора расходов – уровень и (или) уровни государственного управления, сфера (отрасль) для обзора расходов;

5) временные рамки, периодичность.

5. Обзор расходов содержит выводы и рекомендации по:

1) путям решения проблемных вопросов, явившихся темой обзора расходов;

2) соответствию расходов бюджета проводимой отраслевой политике;

3) возможностям (вариантам) оптимизации менее приоритетных и неэффективных расходов бюджета;

4) возможностям (вариантам) перераспределения бюджетных средств на другие или новые расходы в зависимости от приоритетов проводимой политики.

6. Обзор расходов проводится центральным уполномоченным органом по государственному планированию, центральным уполномоченным органом по бюджетному планированию, центральным уполномоченным органом по бюджетной политике, местными исполнительными органами, соответствующими уполномоченными государственными органами в зависимости от его цели и темы (далее – уполномоченный орган по проведению обзора расходов).

7. Обзор расходов проводится по видам, предусмотренным настоящими Правилами, и в иных случаях по предложению республиканской или соответствующей местной бюджетной комиссии, профильных постоянных комитетов Палат Парламента Республики Казахстан и (или) на основании решения Правительства Республики Казахстан или местного исполнительного органа.

8. Обзор расходов, выводы и рекомендации по итогам его проведения в течение 10 (десяти) рабочих дней направляются уполномоченным органом по проведению обзора расходов в Правительство Республики Казахстан или местный исполнительный орган или в республиканскую или соответствующую местную бюджетную комиссию или в профильный постоянный комитет Палаты Парламента Республики Казахстан, если данный обзор проведен по их предложению.

9. Обзор расходов и его результаты применяются уполномоченными органами, отраслевыми государственными органами, местными исполнительными органами для принятия решений по вопросам отраслевой политики, организации деятельности, при разработке документов Системы государственного планирования Республики Казахстан (далее – Системы государственного планирования), в бюджетном процессе согласно Бюджетному кодексу, в том числе при планировании трансфертов общего характера и целевых трансфертов.

Выводы и рекомендации по итогам проведения обзора расходов подлежат публикации в соответствии со статьей 40 Бюджетного кодекса.

Глава 2. Порядок проведения обзора расходов, определения целей, тем, объектов, критериев, объема (охвата), уровня, временных рамок, периодичности

Параграф 1. Виды обзора расходов

10. По степени охвата обзоры расходов делятся на горизонтальные и вертикальные.

Горизонтальными являются обзоры, при которых обзор расходов охватывает деятельность всех или нескольких администраторов бюджетных программ в рамках конкретной программы в целом, так и по отдельным элементам.

Применяются для выявления дублирования и неэффективного распределения средств между администраторами бюджетных программ при реализации общих направлений документов системы государственного планирования.

Вертикальными являются обзоры, при которых обзор расходов охватывает программы и процессы конкретного администратора бюджетных программ.

Вертикальные обзоры применяются для выявления внутренних резервов для оптимизации и перераспределения средств.

11. В зависимости от предмета обзоры расходов делятся на:

1) стратегический обзор расходов;

2) бюджетный обзор расходов;

3) инвестиционный обзор расходов.

Параграф 2. Стратегический обзор расходов

12. Стратегический обзор расходов проводится при разработке на очередной трехлетний период:

1) планов развития государственных органов – центральным уполномоченным органом по государственному планированию совместно с соответствующими государственными органами;

2) планов развития областей, городов республиканского значения, столицы – местным уполномоченным органом по государственному планированию совместно с соответствующими местными исполнительными органами;

3) планов развития или планов мероприятий субъектов квазигосударственного сектора, которым планируются бюджетные средства, – субъектами квазигосударственного сектора совместно с соответствующими государственными органами-администраторами бюджетных программ.

Стратегический обзор расходов проводится в соответствии с пунктом 5 статьи 43 Бюджетного кодекса.

13. При стратегическом обзоре расходов проводится анализ эффективности реализации государственной политики в соответствующей сфере (отрасли) или регионе, включая оценку достигнутых результатов за последние 3 года в сопоставлении с целевыми показателями за тот же период, а также планируемые результаты на очередной среднесрочный период и долгосрочные последствия при реализации разных сценариев расходов.

При этом проводятся анализы:

1) обоснованности и реалистичности выбранных целей, целевых индикаторов, задач, показателей результатов (промежуточных и конечных) документов системы государственного планирования;

2) соответствия целей, целевых индикаторов, задач, показателей результатов (промежуточных и конечных) документов планируемым срокам их реализации, а также стратегическим целям и задачам, обозначенным в документах Системы государственного планирования вышестоящего уровня, в целях реализации которых разработаны документы;

3) обеспеченности финансово-экономическими, материально-техническими, трудовыми ресурсами для реализации документов системы государственного планирования;

4) достижения целей, целевых индикаторов, показателей результатов, эффективности и результативности документов системы государственного планирования;

5) на предмет выявления рисков, а также принятию всех необходимых мер по управлению рисками при реализации документов Системы государственного планирования.

14. По результатам проведенного обзора расходов рабочая группа, созданная уполномоченным органом по ведению обзора расходов (далее – рабочая группа) предоставляет выводы о:

1) соответствии декомпозированных целевых индикаторов, показателей результатов, мероприятий/проектов критериям, определенным Системой государственного планирования;

2) приоритетности и реалистичности целей и (или) целевых индикаторов документов, предусмотренных частью первой настоящего пункта Правил;

3) соответствии имеющихся подходов к формированию и механизмам реализации государственной политики современным потребностям социально-экономического развития государства, видению обществом государственных услуг в соответствующей сфере;

4) возможностях достижения целей и выполнения задач, определенных документами системы государственного планирования.

Параграф 3. Бюджетный обзор расходов

15. Бюджетный обзор расходов проводится при установлении безусловных базовых расходов постоянного характера в рамках формирования лимита расходов администраторов бюджетных программ в соответствии со статьей 74 Бюджетного кодекса – центральным уполномоченным органом по бюджетному планированию и местным уполномоченным органом по государственному планированию на основании проведенного анализа расходов и предложений к их сокращению, представленного администраторами бюджетных программ.

16. Бюджетный обзор расходов проводится в соответствии с пунктом 5 статьи 43 Бюджетного кодекса.

17. При бюджетном обзоре расходов при установлении безусловных базовых расходов постоянного характера в рамках формирования лимита расходов администраторов бюджетных программ проводится анализ эффективности, результативности и экономической целесообразности соответствующих расходов бюджета, осуществляется анализ информации и показателей планов развития государственных органов, планов развития областей, городов республиканского значения, столицы, инвестиционных планов, бюджетных запросов, паспортов бюджетных программ, минимальных социальных стандартов, минимальных стандартов инженерно-коммуникационной, транспортной инфраструктур, региональных стандартов для населенных пунктов, с учетом итогов государственного аудита и финансового контроля, мониторинга и оценки результатов.

При этом проводятся:

1) проверка расчетов объемов бюджетных средств, их распределение по направлениям использования бюджетных средств, определенных в минимальных стандартах, бюджетных запросах, паспортах бюджетных программ, планах развития государственных органов и инвестиционных планах;

2) анализ на предмет выявления приоритетных и низкоприоритетных направлений расходов, которые в свою очередь могут быть рассмотрены на предмет возможного сокращения;

3) анализ экономичности приоритетных расходов (сопоставление непосредственных результатов с затратами, детализируются цели расходов, целевые группы населения, внешние эффекты государственных расходов);

4) анализ эффективности предоставления государственных услуг за счет бюджетных средств;

5) оценка эффективности управления бюджетными средствами.

По результатам проведенного обзора расходов рабочей группой предоставляются в уполномоченный орган по проведению обзора расходов выводы о:

соответствии расходов бюджета приоритетам государственной политики, определенным документами Системы государственного планирования;

соответствии расходов бюджета установленным требованиям, правильности и полноте их расчета;

связи между израсходованными средствами и полученными результатами;

эффективности предоставления государственных услуг за счет бюджетных средств, уровень обеспечения потребностей, удовлетворения интересов получателей (пользователей) и представителей государственных услуг;

возможностях повышения качества и эффективности предоставления государственных услуг при существующем уровне расходов;

полноте и качестве документов, формируемых администратором бюджетных программ и применяемых в бюджетном процессе (минимальные стандарты, бюджетные запросы, паспорта бюджетных программ, планы развития, инвестиционные планы), в том числе по результативным показателям бюджетных программ с точки зрения их реалистичности, актуальности и общественной значимости;

возможностях и способах уменьшения расходов бюджета.

Параграф 4. Инвестиционный обзор расходов

19. Инвестиционный обзор расходов проводится при формировании инвестиционного плана государственного органа в рамках разработки плана развития государственного органа на очередной трехлетний период соответствующим государственным органом и местным исполнительным органом.

20. Инвестиционный обзор расходов проводится с учетом необходимости приоритетного финансирования начатых (продолжающихся) государственных инвестиционных проектов в соответствии с пунктом 5 статьи 43 Бюджетного кодекса.

21. При инвестиционном обзоре расходов проводится анализ реализации государственных инвестиционных проектов в планах развития или проекте плана развития государственного органа или области, города республиканского значения, столицы c увязкой с целевыми показателями инвестиционных планов (проектов), а также обеспечения финансирования (недофинансирования), удорожания проектов и пути решения.

1) соответствии государственных инвестиционных проектов документам системы государственного планирования, ежегодным посланиям Президента Республики Казахстан народу Казахстана;

2) обоснованности объемов финансирования и определения приоритетности государственных инвестиционных проектов;

3) предполагаемом мультипликативном социально-экономическом эффекте от реализации государственных инвестиционных проектов на смежные отрасли (сферы) экономики, в том числе влияние на пополнение доходной части бюджета, создание новых рабочих мест;

4) возможных рисках в случае реализации государственных инвестиционных проектов и мероприятиях по их минимизации;

5) причинах удорожания, недофинансирования и состоянии незавершенных государственных инвестиционных проектов.

Параграф 5. Организационные основы проведения обзора расходов

23. Обзор расходов осуществляется в следующей последовательности:

1) выбор сферы (области) и определение цели обзора расходов;

2) формирование рабочей группы, определение ответственных лиц, разработка методики (в случае если процесс оценки имеет сложный алгоритм получения и обработки данных, масштабные или специфичные цели) и графика проведения обзора расходов;

3) проведение рабочей группой обзора расходов;

4) разработка вариантов достижения цели обзора расходов;

5) подготовка отчета по обзору расходов, представление выводов и рекомендаций по итогам его проведения в Правительство Республики Казахстан или местный исполнительный орган, или в республиканскую или соответствующую местную бюджетную комиссию, в профильный постоянный комитет Палаты Парламента Республики Казахстан в случае, если данный обзор проведен по их предложению.

24. Центральным уполномоченным органом по государственному планированию, по бюджетной политике, по бюджетному планированию и местным уполномоченным органом по государственному планированию (бюджетному планированию) направляются в республиканскую или соответствующую местную бюджетную комиссию предложения по перечню объектов обзоров расходов с учетом охватываемых сфер (отрасли) и видам с обоснованием целесообразности их проведения.

Перечень объектов обзоров расходов формируется с учетом предложений администраторов бюджетных программ, а также по результатам и рекомендациям:

1) заседаний депутатов Мажилиса и Сената Парламента;

2) решений комиссий, советов, консультативно-совещательных органов при Правительстве Республики;

3) аудита Высшей аудиторской палаты и уполномоченного органа по внутреннему государственному аудиту.

Для определения ориентиров, направлений и обоснований целесообразности проведения обзора расходов, до начала формировании перечня объектов обзоров расходов рекомендуется использовать вопросник для определения перечня объектов обзора расходов согласно приложению 1 к настоящим Правилам.

25. Республиканская или соответствующая местная бюджетная комиссия определяет:

1) сферы (отрасли) и цели объектов обзора расходов;

2) уполномоченные органы по проведению обзора расходов;

3) вид и степень охвата обзора расходов;

4) сроки создания рабочих групп;

5) сроки проведения обзора расходов;

6) сроки представления отчета об обзоре расходов.

26. Обзор расходов в каждой сфере (отрасли), определенной республиканской или соответствующей местной бюджетной комиссией, проводит специально создаваемая рабочая группа, конечным результатом работы которой, является представление отчета об обзоре расходов.

27. Уполномоченный орган по проведению обзора расходов определяется исходя из уровня управления, сферы деятельности и целей обзора расходов.

28. Уполномоченный орган по проведению обзора расходов в сроки, определенные республиканской или соответствующей местной бюджетной комиссией, утверждает Положение и персональный состав рабочей группы.

29. Руководителем рабочей группы является руководитель или заместитель руководителя уполномоченного органа по проведению обзора расходов.

Секретарем рабочей группы является руководитель службы внутреннего аудита уполномоченного органа по проведению обзора расходов.

В состав рабочей группы входят:

1) представитель соответствующего уполномоченного органа по государственному планированию, по бюджетной политике, по бюджетному планированию и местного уполномоченного органа по государственному планированию;

2) представители структурных подразделений по стратегическому планированию, отраслевым и финансовым вопросам уполномоченного органа по проведению обзора расходов;

3) представители предприятий, учреждений и организаций, относящихся к соответствующей сфере (отрасли) обзора расходов (при необходимости);

4) независимые эксперты - представители научных, общественных, международных организаций (при необходимости).

30. Решением рабочей группы определяется:

1) состав информации и требования к информации, необходимой для проведения обзора расходов по конкретному объекту обзора;

2) перечень ответственных лиц по проведению обзора расходов;

3) планы-графики проведения обзора расходов по конкретному объекту обзора;

4) техническое задание (объекты обзора, базовые расходы, целевые показатели результатов, задание по обеспечению экономии);

5) необходимость методики проведения обзора расходов по конкретному объекту обзора;

6) план работы рабочей группы.

31. Основными задачами рабочей группы являются:

1) проведение обзора расходов;

2) разработка вариантов достижения цели обзора расходов;

3) формирование отчета по обзору расходов.

32.Тема обзора расходов определяется проблематикой вопроса, на решение которого направлен обзор расходов.

Тема обзора предлагается республиканской или соответствующей местной бюджетной комиссией, профильными постоянными комитетами Палат Парламента Республики Казахстан если данный обзор проводится по их предложению.

33. Периодичность проведения обзора расходов зависит от целей анализа и уровня детализации.

Проведение обзор расходов привязано к финансовым отчетным периодам (квартальный, отчетный).

34. Временные рамки проведения обзора расходов зависят от целей обзора, масштаба проверяемых данных, доступности ресурсов.

Планирование сроков проведения обзора устанавливается с учетом необходимости сбора данных, проведения анализа, обсуждения выводов и рекомендаций.

Критериями выбора объектов для проведения обзора расходов являются:

1) размер и динамика расходов:

рассматриваются объекты с наибольшими расходами в бюджете;

расходы, которые значительно выросли или сокращаются без объяснимых причин;

2) социально-экономическая значимость:

расходы, влияющие на ключевые государственные функции (здравоохранение, образование, социальная защита);

важные инфраструктурные или инвестиционные проекты;

3) оценка эффективности и результативности:

расходы с низкой отдачей на вложенные средства или не имеющие прозрачных показателей эффективности;

4) возможность оптимизации:

направления расходов, имеющие потенциал для перераспределения или улучшения управления;

проекты, в которых повышается соотношение "затраты-результат".

Параграф 6. Методологические основы проведения обзора расходов

35. Источниками информации для проведения обзора расходов являются:

1) официальная статистическая информация и административные данные государственных органов;

2) информация из внешних источников;

3) отчеты об исполнении бюджетов;

4) данные бюджетной и финансовой отчетности;

5) отчеты о реализации документов Системы государственного планирования;

6) информация и данные, содержащиеся в документах, составляемых и используемых в процессе планирования и исполнения бюджета;

7) отечественные и международные стандарты;

8) данные внешнего и внутреннего аудита;

9) любая другая информация, аккумулированная структурными подразделениями администратора программ, а также информация других государственных органов, предприятий, учреждений и организаций, необходимая для проведения обзора расходов;

10) опрос (анкетирование) населения, использование интернет-технологий для выявления предпочтений населения, субъектов частного предпринимательства, научной общественности, независимых экспертов и представителей общественности;

11) отчеты по мониторингу о реализации документов Системы государственного планирования;

12) отчеты по мониторингу состояния государственных финансов;

13) отчеты по мониторингу трансфертов общего характера, целевых трансфертов, минимальных объемов финансирования, установленных законом и соответствующими решениями маслихатов об объемах трансфертов общего характера;

14) отчеты по казначейскому мониторингу;

15) отчеты по бюджетному мониторингу;

16) отчеты по мониторингу заимствования и долга;

17) отчеты по мониторингу реализации государственных инвестиционных проектов, включая мониторинг государственных обязательств по проектам государственно-частного партнерства, в том числе государственных концессионных обязательств;

18) оценка реализации документов Системы государственного планирования;

19) операционная оценка по достижению целей в соответствии с системой ежегодной оценки эффективности деятельности центральных государственных и местных исполнительных органов областей, городов республиканского значения, столицы, проводимая Высшей аудиторской палатой Республики Казахстан в части оценки эффективности деятельности государственных органов по достижению целей планов развития государственных органов и планов развития областей, городов республиканского значения, столицы и уполномоченным государственным органом по исполнению бюджета в части оценки эффективности деятельности государственных органов по достижению конечных результатов бюджетных программ;

20) оценка реализации государственных инвестиционных проектов;

21) оценка эффективности управления государственным имуществом;

22) статьи в средствах массовой информации, отчеты/доклады/письма общественных организаций, обращения граждан.

Рабочая группа самостоятельно определяет набор необходимых для проведения обзора расходов данных и охватываемых временным периодом, с учетом сроков реализации соответствующих бюджетных программ.

36. По результатам проведенного рабочей группой обзора расходов выводы предоставляются в уполномоченный орган по проведению обзора расходов.

Параграф 7. Разработка вариантов достижения цели обзора расходов и формирование отчета по обзору расходов

37. На основании выводов, полученных по результатам проведенного обзора расходов, рабочей группой разрабатываются возможные варианты достижения цели обзора расходов.

Вариантом является реальный с точки зрения технической реализации набор обоснованных и взаимосвязанных задач, инструментов, средств, мер политики, реализация которого обоснованно позволяет добиться цели обзора расходов.

Разработка вариантов предполагает формирование не менее двух взаимоисключающих подходов для достижения цели обзора расходов.

38. Варианты предусматривают определение конкретного пути достижения цели обзора расходов, учитывая:

1) целесообразность передачи полномочий по предоставлению государственных услуг в частный сектор (полностью или на условиях государственно-частного партнерства) или на местный уровень;

2) целесообразность продолжения деятельности администратора программ (учреждения) в этой сфере и возможность передачи соответствующих полномочий другому администратору программ;

3) необходимость внесения изменений в нормативные правовые акты, отмену или разработку новых;

4) наличие отраслевых стандартов, включая стандарты качества и/или стоимости государственных услуг;

5) ожидаемое влияние реализации варианта на соответствующую область на кратко-, средне- и долгосрочный период, а также эффективность и результативность использования бюджетных средств, ожидаемые после реализации варианта;

6) объемы финансовых расходов, необходимых для реализации варианта, прогнозируемое влияние на расходную и доходную части бюджета;

7) сроки реализации варианта;

8) риски реализации варианта.

39. Отчет по обзорам расходов содержит обобщенную информацию, полученную на основе выполненных исследований, результатов проведенного анализа, обсуждений и принятых рабочей группой решений.

40. Решением уполномоченного органа по проведению обзора расходов утверждается отчет по обзору расходов по форме согласно приложению 2 к настоящим Правилам.

41. Уполномоченный орган по проведению обзора расходов направляет в республиканскую или соответствующую местную бюджетную комиссию утвержденные отчеты обзоров расходов, в том числе варианты экономии бюджетных средств с соответствующими обоснованиями.

42. Республиканская или соответствующая местная бюджетная комиссия определяет наиболее приемлемые варианты экономии бюджетных средств и утверждает результаты обзоров расходов по конкретным объектам.

43. Результаты обзоров расходов по конкретным объектам могут быть распространены на иные аналогичные расходы республиканского или местного бюджета.

44. Результаты обзоров расходов по конкретным объектам подлежат учету при составлении проекта республиканского или местного бюджета на очередной плановый период.

Приложение 1
к Правилам проведения обзора
расходов, определения целей,
тем, объектов, критериев,
объема (охвата), уровня,
временных рамок,
периодичности

Вопросник для определения перечня объектов обзора расходов

1. Какие сферы, программы, категории расходов составляют наибольшую долю в общих расходах (более 5-10%)?

2. Какие сферы, программы, категории расходов демонстрировали самую резкую тенденцию роста расходов в последние 3-5 лет?

3. Какие сферы, программы, категории расходов в последние годы демонстрируют значительный рост расходов без заметных улучшений непосредственных и конечных результатов?

4. Каковы основные факторы, обуславливающие рост расходов в сфере, программе, категории расходов?

5. Какие сферы сильнее всего затронуты кризисом и требуют дополнительных ассигнований?

6. Какие сферы сильно не затронуты кризисом, но занимают важное место в долгосрочном видении правительства?

7. Каков вклад сферы в валовой внутренний продукт (далее – ВВП) (фактический, по оценкам, тренды)?

8. Уровень расходов на сферу в процентах к ВВП в сравнении с показателями других стран мира и региона.

9. Какие сферы, программы, категории расходов демонстрируют существенное недостаточное освоение или перерасход (удорожание) выделенных бюджетных средств (отклонение более 5-10%). Эта тенденция носит сезонный или постоянный характер?

10. Какие сферы, программы, категории расходов демонстрируют необычные тенденции исполнения бюджета или высокий уровень волатильности? Каковы очевидные причины этого?

11. Имеются ли какие-либо категории расходов, которые непропорционально велики (в процентах к общим расходам) в одних сферах или отраслевых министерствах/государственных ведомствах по сравнению с другими?

12. Являются ли расходы обязательными или дискреционными (необязательные)? (обязательные расходы не рассматриваются на предмет возможного сокращения).

13. Какие категории расходов или программы стали или, по всей вероятности, станут избыточными?

14. Как эффективность программ и уровень затрат соотносятся при сравнении по отраслевым министерствам/государственным ведомствам (в случае сквозных программ)? Где видны самые сильные отклонения?

15. Какие программы недостаточно эффективны (с точки зрения качества предоставления услуг и конечных результатов)? Каковы очевидные причины их недостаточной эффективности?

16. Актуальность программы в свете пересмотренных приоритетов Правительства.

Приложение 2
к Правилам проведения обзора
расходов, определения целей,
тем, объектов, критериев,
объема (охвата), уровня,
временных рамок,
периодичности

Форма

Отчет по обзору расходов

I. Описание текущей ситуации: __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ II. Ключевые выводы и информация о результатах стратегического обзора расходов, бюджетного обзора расходов, инвестиционного обзора расходов: ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ III. Варианты достижения цели обзора расходов 1. Описание варианта 1 1.1. Название варианта __________________________________________ 1.2. Рекомендации, направленные на реализацию варианта: ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 1.3. Прогноз ожидаемого влияния реализации варианта на сферу:
Объекты воздействия				Ожидаемое влияние





1.4. Финансово-экономическое обоснование варианта: ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 1.5. Риски реализации варианта:
Риск	Пути предотвращения/минимизации риска



1.6. Меры, ответственные исполнители и сроки их реализации
Название меры		Ответственный исполнитель			Срок реализации				Индикатор исполнения


2. Описание варианта 2 (излагается таким же способом, как вариант 1) ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ IV. Сравнение вариантов
Критерии сравнения			Вариант 1			Вариант 2		Вариант 3
Воздействие на расходы и поступления бюджета
Сильные стороны
Слабые стороны
Риски
Другие
Предложения рабочей группы по оптимальному варианту для достижения цели обзора расходов: _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ V. Отдельные позиции членов рабочей группы: ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________
Руководитель рабочей группы
___________________________ (Фамилия, имя, отчество (при его наличии) (далее – ФИО), должность)							____________________ (подпись)
Члены рабочей группы:
___________________________ (ФИО (при его наличии), должность)							____________________ (подпись)
___________________________ (ФИО (при его наличии), должность)							____________________ (подпись)
___________________________ (ФИО (при его наличии), должность)							____________________ (подпись)