Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан халқына үндеуі

Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан халқына 2019 жылғы 19 наурыздағы үндеуі

Құрметті қазақстандықтар, отандастар! Ардақты ағайын! Қадірлі әріптестерім,"Нұр Отан" партиясының мүшелері!

Мемлекетіміздің аса маңызды тарихи сәттерінде халқыма үндеу жолдайтынымды білесіздер.

Бүгін де баршаңызға үндеу жариялағалы отырмын.

Бірақ, бүгінгі үндеудің маңызы зор.

Мен Қазақстан Республикасының Президенті ретіндегі өкілеттігімді тоқтату жөнінде шешім қабылдадым. Бұл – оңай шешім емес.

Биыл еліміздің ең жоғары лауазымындағы қызметімді атқарып келе жатқаныма 30 жыл толады.

Халқым маған тәуелсіз Қазақстанның Тұңғыш Президенті болу мүмкіндігін берді.

Кеңес империясы құлаған сәтте біздің саясатымыз бен экономикамыз құлдырап қалды. Ел ішінде қобалжу мен түсініксіз жағдай орын алды.

Ішкі жалпы өнім екі есе қысқарды, азық-түлік пен халық тұтынатын тауарлардың тапшылығы айқын сезілді. Бір мезетте ірі зауыттардың бәрі тоқтап қалды. Дүние төңкеріліп кеткендей көрінді.

Бұл сынақ болатын. Біз одан сүрінбей өтіп, дамудың қазақстандық жолын салуға белсене кірісіп кеттік.

Біздің үштұғырлы міндетіміз – нарықтық экономика құру, тоталитарлық идеологиялық жүйені бұзу және қоғамның барлық институттарын жаңғырту болды. Біз мұны заманауи демократиялық мемлекет – Қазақстан Республикасын құру үшін жасадық.

Біз әлсіз экономикамен және жағдайы жоқ азаматтармен демократиялық институттар қалыптастыру мүмкін болмайтынын түсініп, экономиканы дамыту және азаматтардың әл-ауқатын арттыру ісіне баса мән бердік. Соның нәтижесінде экономикамызды 15 есе, ал халықтың табысын 9 есе (доллармен есептегенде) арттырып, кедейшілік деңгейін 10 есеге жуық қысқарта алдық.

Біз 2007-2012 жылдардағы ауқымды әлемдік қаржы дағдарысын қоса алғанда, кездескен қиындықтардың бәрін ешкімнің көмегінсіз және табысты еңсере білдік.

Қазақстан аграрлы экономикадан өнеркәсіптік-сервистік экономикаға өтті. Елді индустрияландыру және урбанизациялау процесі жүріп жатыр. Шикізат секторына әлемнің ірі инвесторлары келді.

Соның арқасында мұнай-газ секторындағы күрделі жобаларды жүзеге асыра алдық.

Шикізат ресурстары есебінен қазақстандықтардың болашақ ұрпағы үшін қор құрылды. Қазақстан жаһандық экономиканың ажырамас бөлігіне айналды. Инвестиция тартып, әлемнің барлық дерлік елдерімен сауда-саттық жүргізіп келеміз.

Еліміздің жаңа инфрақұрылымдық діңгегі бой көтерді. Елдің барлық өңірін автомобиль жолдары мен темір жол желісі байланыстырады. Ал, авиация маршруттары әлемнің түкпір-түкпіріне баруға мүмкіндік беріп отыр.

Қазақстан тек аумағы жағынан ғана ірі мемлекетке айналған жоқ. Бүгінде азаматтарымыздың саны 18 миллионнан асты. 20 миллионға жететін күн де алыс емес.

Біз әлемдегі озық дамыған 50 елдің қатарына қосылдық. 2050 жылға дейінгі даму бағдарламасы әзірленді. Мақсатымыз – озық дамыған 30 елдің қатарына ену.

Біз қираған КСРО-ның орнында заманауи нарықтық экономикасы бар, табысты Қазақстан мемлекетін құрып, көпұлтты және көпконфессиялы елімізде бейбітшілік пен тұрақтылықты қалыптастырдық. Көпғасырлық тарихымызда алғаш рет Қазақстан Республикасының халықаралық-құқықтық тұрғыдан мойындалуын қамтамасыз еттік. Мемлекет ретінде бедерленбеген Қазақстанды әлем картасына енгіздік. Біздің өз Туымыз, Әнұранымыз, Елтаңбамыз бар.

Біз 90-жылдардағы ең күрделі кезеңде "Болашақ" бағдарламасы бойынша мамандар даярлау ісін қолға алдық. Жастардың лайықты білім алып, әлемдік тәжірибені зерттеуіне мүмкіндік туғыздық, сондай-ақ олардың елімізге өз пайдасын тигізуіне жол аштық.

Жаһанды дағдарыс жайлағанына қарамастан, біз Астанада әлемдік деңгейдегі университет ашып, зияткерлік мектептер салдық. Егемендікке ие болған жылдарда дүниеге келген жастарымыз мемлекет қамқорлығын бағалай біледі деп сенемін. Олар – тәуелсіз Қазақстанның түлеп ұшқан жас қырандары.

Жастардың елімізді қорғап, оны нығайта түсетініне, өздерінің бар білімі мен күш-қуатын Отанымызды өркендетуге жұмсайтынына сенімдімін.

Еліміздің тарихында алғаш рет өз елордамызды тұрғыздық. Астана – барлық жетістіктеріміз бен жеңістеріміздің жарқын көрінісі.

Осының бәрін сіздермен бірге жасадық, құрметті қазақстандықтар.

Осы жылдарда өткен барлық сайлауларда сіздер маған сенім артып, бастамаларыма қолдау білдірдіңіздер. Маған ұлы халқыма, туған жеріме қызмет ету бақыты бұйырды. Баршаңызға – халқыма зор ризашылығымды білдіріп, басымды иемін.

Осындай қолдаудың арқасында сіздердің сенімдеріңізді ақтау үшін мен бар күш-жігерімді, денсаулығымды, уақытымды аямай адал қызмет еттім.

Өздеріңіз білесіздер, заңдарымызға сәйкес мен Тұңғыш Президент – Елбасы (Ұлт көшбасшысы) мәртебесіне ие болдым. Елеулі өкілеттігі бар Қауіпсіздік Кеңесінің Төрағасы ретінде қызмет ете беремін. "Нұр Отан" партиясының Төрағасы, Конституциялық Кеңестің мүшесімін.

Яғни өздеріңізбен бірге боламын. Еліміздің, халқымыздың қамы – менің мүддем болып қала береді.

Тәуелсіз Қазақстан мемлекетінің негізін қалаушы ретіндегі алдағы міндетім – басшылардың жаңа буынының билікке келуін қамтамасыз ету. Олар елімізді жаңғырту процестерін жалғастыратын болады.

Қазақстандағы билік сабақтастығы конституциялық тұрғыдан реттелген. Президенттің өкілеттігі мерзімінен бұрын тоқтатылған жағдайда оның өкілеттігі қалған мерзімі аяқталғанға дейін Сенат төрағасына беріледі. Содан кейін жаңа Президент сайлауы болады.

Қазір Парламент Сенатының төрағасы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев. Оны сіздер жақсы білесіздер. Ол Мәскеу мемлекеттік халықаралық қатынастар институтының түлегі, ғылым докторы. Ағылшын және қытай тілдерін еркін меңгерген. Басшылық лауазымдарда қызмет етіп, мол тәжірибе жинады. Еліміздің сыртқы саясатының қалыптасу жылдарында Сыртқы істер министрі, Премьер-Министрдің орынбасары және Премьер-Министр, Сенат Төрағасы болды. Елімізді, оның экономикасы мен саясатын жетік біледі.

Біріккен Ұлттар Ұйымы Бас хатшысының орынбасары болып жұмыс істеді. Бұл – оның дипломат ретінде сіңірген еңбегінің және Қазақстанға деген зор сенімнің жемісі.

Ол Қазақстан тәуелсіздігінің алғашқы күндерінен бастап менімен бірге жұмыс істеп келеді. Мен оны жақсы білемін. Ол – адал әрі жауапкершілігі жоғары азамат. Еліміздің ішкі және сыртқы саясатын жан-жақты сезінеді. Ол барлық бағдарламаларды әзірлеуге және қабылдауға атсалысты.

Қасым-Жомарт Кемелұлы Қазақстанды басқаруға нағыз лайықты азамат деп сенемін.

Құрметті отандастар!

Біз әлемнің бір орында тұрмай, үнемі өзгеріп жатқанын көріп отырмыз.

Жаңа мүмкіндіктермен қатар жаһандық жаңа технологиялық және демографиялық сын-қатерлер туындап, әлемдік тәртіп тұрақсыздана түсуде.

Әрбір ұрпақтың атқаратын өз міндеттері бар. Мен және менің замандастарым еліміз үшін қолдан келгеннің бәрін жасадық.

Оның нәтижелері өздеріңізге белгілі. Әлем өзгеріп, жаңа буын келеді. Бұл – табиғи процесс. Олар өз заманының проблемаларын шешетін болады. Сондай-ақ, елімізді одан әрі өркендету үшін бар күш-жігерін жұмылдыруға тиіс.

Әлеммен бірге біз де өзгеруге тиіспіз. Жас қазақстандықтарға айтарым: тәуелсіз Қазақстанымызды, ортақ Отанымызды, Мәңгілік елімізді сақтай біліңіздер. Бұл – біздің халқымыз, біздің ұлы бабаларымыздың жері. Отанымыз да, жеріміз де бір.

Халқымыздың достығы мен бірлігін, бір-бірімізге деген сенімді сақтап, еліміздегі әрбір азаматтың төл мәдениеті мен дәстүрін құрметтей біліңіздер.

Сонда ғана біз мықты болып, сын-қатердің бәріне төтеп береміз.

Сонда ғана біз өркендейтін боламыз.

Құрметті қазақстандықтар! Менің отандастарым!

Мен бүгінгі сөзімді сіздердің әрқайсыңызға арнаймын.

Еліміздің алдында ауқымды міндеттер тұр. Жетістікке жететінімізге сенемін.

Мен Қазақстанның болашағын қалай елестетемін?

Болашақ қазақстандықтар білімді, үш тілде сөйлейтін, еркін адамдардың қоғамын қалыптастыратынына нық сенімдімін.

Олар – әлемнің азаматтары. Олар дүниені шарлайды. Олар жаңа білім алуға құштар. Олар – еңбексүйгіш. Олар – өз елінің патриоттары.

Қазақстан 2050 жылы жалпыға ортақ еңбек қоғамына айналады деп сенемін.

Бұл – бәрі де адам игілігі үшін жасалатын, экономикасы мықты мемлекет. Оның білім саласы да, денсаулық сақтау саласы да үздік болады. Онда бейбітшілік пен тыныштық салтанат құрады. Азаматтары еркін әрі тең құқылы, ал билігі әділетті болмақ. Мұндай елде заң үстемдік етеді.

Мен дұрыс жолмен келе жатқанымызға сенімдімін. Бізді тура жолдан ештеңе де тайдыра алмайды.

Егер біз күшті болсақ, бәрі де бізбен санасады.

Егер біз әлдеқандай күшке немесе басқа біреуге үміт артсақ, қол жеткізген жетістіктің бәрінен айрыламыз.

Обращение Главы государства Нурсултана Назарбаева к народу Казахстана

Обращение Президента Нурсултана Назарбаева народу Казахстана 19 марта 2019 года

Дорогие казахстанцы, соотечественники, соратники,
члены партии "Нұр Отан"!

Сегодня я обращаюсь к вам, как это делал всегда, в самые важные моменты истории нашего государства, которое мы вместе строим.

Но сегодняшнее обращение особое.

Я принял непростое для себя решение – сложить с себя полномочия Президента Республики Казахстан.

В этом году исполняется 30 лет моего нахождения на посту высшего руководителя нашей страны. Я был удостоен чести моим народом стать Первым Президентом независимого Казахстана.

Вспомним, как пала советская империя, оставив нам неразбериху и душевную смуту, разрушенную экономику и политику.

Внутренний валовой продукт сократился вдвое, не хватало продовольствия и товаров первой необходимости. В одночасье остановились все крупнейшие заводы. Казалось, наступил коллапс.

Это был вызов. И мы его приняли. Стали энергично прокладывать свой казахстанский путь развития.

Нашей триединой задачей стало построение рыночной экономики, демонтаж тоталитарной идеологической системы и модернизация всех институтов общества. И это мы делали во имя создания современного демократического государства – Республики Казахстан.

Понимая, что нельзя было построить демократические институты при слабой экономике и бедствующих гражданах, мы во главу угла поставили экономическое развитие и рост благосостояния граждан. В результате этого нам удалось поднять объем экономики в 15 раз, а доходы населения в 9 раз (в долларовом выражении), что позволило сократить уровень бедности почти в 10 раз.

Мы самостоятельно и успешно преодолели все выпавшие на нашу долю катаклизмы, включая глубочайший мировой финансовый кризис 2007–2012 годов.

Казахстан перешел от аграрной экономики к промышленно-сервисной. Идет процесс индустриализации и урбанизации страны. В сырьевой сектор пришли ведущие мировые инвесторы. Это позволило реализовать сложнейшие проекты в нефтегазовом секторе.

За счет сырьевых ресурсов сформирован фонд для будущих поколений казахстанцев. Казахстан стал частью глобальной экономики, привлекает инвестиции и торгует практически со всеми странами мира.

Построен новый инфраструктурный каркас страны. Автомобильными, железнодорожными дорогами связаны все регионы страны. А авиационные маршруты дают нам возможность открывать для себя новые уголки мира.

Казахстан стал крупным государством не только по территории. Сегодня нас уже более 18 миллионов человек. Недалек рубеж – 20 миллионов человек.

Мы вошли в число 50 развитых стран мира. Разработана программа развития до 2050 года. Цель – войти в число 30 самых развитых стран.

Мы сумели на руинах СССР построить успешное казахстанское государство с современной рыночной экономикой, создать мир и стабильность внутри многоэтнического и многоконфессионального Казахстана. Впервые в нашей многовековой истории обеспечили международно-правовое признание Республики Казахстан. Поставили Казахстан на карту мира, где его не было как государства. У нас есть свой флаг, гимн, герб.

В самый непростой период 90-х годов мы начали подготовку специалистов по программе "Болашак", чтобы дать молодежи достойное образование, возможность изучить мировую практику и принести пользу стране.

В мире бушевал кризис, а мы создавали в Астане университет мирового уровня, строили интеллектуальные школы. Выросшие в годы независимости молодые люди, уверен, ценят заботу страны о них. Они птенцы гнезда независимого Казахстана, которые, верю, будут беречь и укреплять нашу страну, отдадут свои знания, силы делу процветания Отчизны.

Впервые в истории страны мы построили свою столицу. Астана – это осязаемое олицетворение всех наших достижений и побед.

Все это мы сделали вместе, дорогие мои казахстанцы.

Все эти годы вы поддерживали меня на всех выборах, поддерживали мои инициативы.

Я был удостоен великой чести служить моему великому народу, родной стране. Огромное спасибо вам – моему народу и низкий поклон. Благодаря такой поддержке я работал не жалея сил, энергии и здоровья, времени, чтобы оправдать это доверие.

Как вам известно, нашими законами я наделен статусом Первого Президента – Елбасы (Лидер нации). Остаюсь председателем Совета Безопасности, который наделен серьезными полномочиями. Остаюсь председателем партии "Нұр Отан", членом Конституционного Совета. То есть остаюсь с вами. Заботы страны и народа остаются моими заботами.

Как основатель независимого казахстанского государства вижу свою будущую задачу в обеспечении прихода к власти нового поколения руководителей, которые продолжат проводимые в стране преобразования.

Вопрос преемственности власти в Казахстане решен конституционно. В случае досрочного прекращения полномочий действующего Президента его полномочия переходят к председателю Сената до окончания выборного срока. Затем состоятся выборы нового Президента.

Председателем Сената Парламента в настоящее время является Касым-Жомарт Кемелулы Токаев. Вы его хорошо знаете. Он выпускник МГИМО, доктор наук. Свободно владеет английским и китайским языками. Прошел большой путь на руководящих должностях республики. Был министром иностранных дел в годы становления внешней политики страны, работал вице-премьер-министром и премьер-министром страны, председателем Сената.

Знает страну, ее экономику и политику. Выдвигался и работал заместителем Генерального секретаря ООН. Это было большим признанием его заслуг как дипломата и знаком доверия к Казахстану.

Рядом со мной он работает с первых дней независимости Казахстана. Я хорошо его знаю. Он человек честный, ответственный и обязательный. Поддерживает всецело проводимую политику внутри страны и вовне. Все программы разрабатывались и принимались с его участием.

Я верю, что Токаев именно тот человек, кому мы можем доверить управление Казахстаном.

Дорогие соотечественники!

Мы видим, что мир меняется, не стоит на месте. Появляются не только новые возможности, но и новые глобальные технологические и демографические вызовы, нестабильность мирового порядка. Каждому поколению приходится решать свои задачи.

Я и мое поколение сделали для страны все, что смогли. Результаты вам известны. Мир меняется, и приходят новые поколения. Процесс естественный. Они будут решать проблемы своего времени. Пусть постараются сделать страну еще лучше.

Вместе с миром меняться должны и мы. Обращаюсь к молодому поколению казахстанцев: берегите независимый Казахстан – нашу общую Родину, Мәңгілік ел – это наш народ, земля наших великих предков. У нас одна Родина, одна земля. Берегите дружбу и единство нашего народа, наше взаимное доверие и уважение к культуре и традициям каждого гражданина страны. Только так мы будем сильны, победим все вызовы. Только так мы будем процветать.

Уважаемые казахстанцы!

Мои соотечественники!

Сегодня я обращаюсь к каждому из вас.

Перед страной стоят масштабные задачи. И я уверен в нашем успехе.

Каким я вижу Казахстан будущего?

Я твердо уверен, что казахстанцы будущего – это общество образованных, свободных людей, говорящих на трех языках.

Они – граждане мира. Они путешествуют. Они открыты новым знаниям. Они трудолюбивы. Они – патриоты своей страны.

Я убежден, что Казахстан будущего – это Общество Всеобщего Труда. Это – государство с сильной экономикой, где все делается для человека. Где лучшее образование, лучшее здравоохранение. Где царят мир и спокойствие. Где граждане свободны и равны, а власть справедлива. Там верховенство закона.

Я верю в то, что мы движемся правильным курсом, и ничто не сможет сбить нас с верного пути. Если мы будем сильны, с нами будут считаться.

Если мы будем надеяться на чудо или полагаться на других, мы растеряем достигнутое.

Уважаемые казахстанцы!

Полагаю, что наступил момент для подписания соответствующего Указа.