Біріккен Ұлттар Ұйымының Кәмелетке толмағандарға сот төрелігін орындауға қатысты минималды стандартты ережелер ("Пекин ережелері")

БҰҰ-ның Бас Ассамблея Бұрыштамасымен 1985 ж. 10 желтоқсан айында қабылданған.

Бірінші бөлім
Жалпы принциптер
1. Негізгі мақсаттар

1.1. Қатысушы мемлекеттер өздерінің ортақ мүдделеріне сай, кәмелетке толмағандар мен оның отбасының салауатты өмірі үшін жағдай жасауға ұмтылуы тиіс.

1.2. Қатысушы мемлекеттер жас өспірімдердің қоғамдағы мағыналы өмірі үшін оның бұрыс әрекеттерге бейім тұратын шағында, оның тұлғалық дамуына және қылмыстар мен құқық бұзушылықтардан барынша ада білім алуына септігін тигізетін жағдайлар жасауға ұмтылуы тиіс.

1.3. Заңның араласуын азайту мақсатында және жасөспіріммен тиімді, әділ және ізгі қарым-қатынас жасау мақсатында, заңмен араз жасөспірімнің игілігі үшін қызмет ететін барлық ресурстарды, атап айтқанда отбасы, жанашыр еріктілер, басқа да қоғамның топтарын, сондай-ақ мектептерді және басқа да қоғамдық институттарды жұмылдыратын оң шараларды жүзеге асыруға жеткілікті мән беру керек.

1.4. Кәмелетке толмағандарға қатысты әділ үкім – әр мемлекеттің жан-жақты әлеуметтік әділдікті қамтамасыз ету жолындағы ұлттық дамуының бөлінбес бөлігі болуы тиіс, осылайша жастарды қорғау мен қоғамдағы бейбіт ғұмырды сақтауда ықпалдасуы керек.

1.5.Осы Ережелер әр мемлекетте жасап жатқан экономикалық, әлеуметтік және мәдени шарттардың аясында жүзеге асырылады.

1.6. Кәмелетке толмағандарға қатысты сот төрелігіндегі қызметкерлердің біліктілігін тиісті деңгейде ұстап тұру үшін аталмыш қызметтің әдістемелерін, амалдарын және қатынасын жүйелі түрде дамытып және үйлестіріп отыру керек.

Түсініктеме

Әлеуметтік саясатты жалпылама қозғайтын осы кең ауқымды, негізгі мақсаттар кәмелетке толмағандардың игілікті ғұмыры үшін барынша ықпалдасуға, құқық қорғау жүйесінің тарапынан араласу қажеттілігін мүмкіндігінше кемітуге, және өз кезегінде осындай қолсұғулардың себебінен болатын барлық зардаптарды азайтуға мүмкіндік беруге бағытталады. Мұндай жастарға қатысты, құқықбұзушылық жасалғанға дейінгі орындалатын шаралар – осы Ережелерді қолдану қажеттілігін болдырмауға бағытталған саясаттың негізгі мазмұны болып табылады.

1.1-1.3 қағидаларында кәмелетке толмағандарға қатысты сындарлы әлеуметтік саясаттың кәмелетке толмағандардың қылмыстар мен құқық бұзушылық жасауын алдын алудағы атқаратын рөлі көрсетілген. 1.4 қағидасында әділ сот төрелігі – кәмелетке толмағандарға қатысты орындалатын әлеуметтік әділеттілікті қамтамасыз ету жолындағы құрамдас бөлімі екендігі анықталған, ал 1.6 қағидасында кәмелетке толмағандарға қатысты ілгерішіл әлеуметтік саясатты әзірлеу шаралары мен сот төрелігі жүйесіндегі қызметкерлер жұмысын үнемі жақсартып отыру керектігін ескере отырып, сот төрелігінің жүйесін ұдайы жетілдіріп отыру қажеттігі түсіндірілген.

1.5 қағидаларының мақсаты – нақты ережелерді қолдану үлгісінің өзгеруіне әсер ететін мүше мемлекеттердің жүйесіндегі бар шарттарды сипаттау болып табылады; бұл үлгілер басқа мемлекеттердегі бар үлгілерден ерекшеленуі сөзсіз ықтимал.

2. Ережелерді қолдану аясы және пайдаланылған анықтамалар

2.1. Келесі Минималды стандартты ережелер кәмелетке толмағандарға қатысты риясыз орындалады, олардың нәсіліне, терісінің түсіне, жынысына, тіліне, діни нанымына, саяси немесе басқа да ұлттық немесе әлеуметтік ұстанымдарына, мүліктік жағдайына, дәрежесіне және өзге де жағдайына қарамастан жалпыға бірдей қолданылады.

2.2. Мүше мемлекеттер осы Ережелер бойынша келесі анықтамаларды өздерінің құқықтық жүйелері мен тұжырымдамаларына сәйкесетін түрде қолданады:

а) кәмелетке толмаған бала немесе бозбала дегеніміз құқық бұзушылыққа жауапкершілікке тартылу түрі ересек адам тартылатын жауапкершілік түрінен ерекшеленетін тұлға саналады.

б) құқық бұзушы дегеніміз қолданыстағы бар құқықтық жүйенің аясында заңмен жазаланатын кез-келген қылық (әрекет немесе әрекетсіздік) болып табылады.

с) Кәмелетке толмаған құқық бұзушы дегеніміз құқық бұзған күдікті бала және бозбала немесе құқық бұзғаны анықталған бала және бозбала.

2.3. Әрбір ұлттық құзыреттіліктің аясында кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға және оларға қатысты сот төрелігін орындайтын ұйымдар мен мекемелерге байланысты, төмендегі шарттарға жауап беретін заңдар, ережелер және қағидалар жиынын қабылдауға күш салу керек:

а) кәмелетке толмаған құқық бұзушылардың негізгі құқықтарын сақтай отырып, олардың әртүрлі қажеттіліктерін қанағаттандыратын заңдар;

б) қоғамның мұқтаждарын қанағаттандыратын заңдар;

с) төмендегі ережелерді сөзсіз және риясыз жүзеге асыру;

Түсініктемелер

Минималды стандартты ережелер әртүрлі құқықтық жүйелерде қолдануға арналып жасалған, сондай-ақ кәмелетке толмаған құқық бұзушылармен қатынас құру бойынша қолданыстағы анықтамалар мен жүйе үшін кейбір минималды стандарттарды жүзеге асыру мақсатында тұжырымдалған. Ережелер барлық жағдайда риясыз және ешқандай алалаушылықсыз орындалуы керек.

Осы себепті 2.1 қағидасында Ережелердің риясыз және ешқандай алалаушылықсыз орындалуының қажеттілігіне баса назар аударылады. Бұл ереже Бала құқықтары Декларациясының 2 принципінің тұжырымдамасын басшылыққа алады (1386 Қарар (XVI). Сондай-ақ Әйелдерге қатысты кемсітушіліктің барлық түрін жою Конвенциясын (34/180 қарар, қосымша); Нәсілшілдік пен нәсілдік кемсітушілікпен күрес Халықаралық конференциясының Декларациясын (Нәсілшілдік пен нәсілдік кемсітушілікпен күрес Халықаралық конференциясының Мәлімдемесі. Женева, 14-25 тамыз, 1978 жыл (Біріккен Ұлттар Ұйымының баспасы, R.79.XVI нөмірімен сатылымда, 2), 2 тарау); Дінге немесе нанымдарға негізделген төзбеушілік пен кемсітушіліктің барлық түрін жою Декларациясын (36/55 қарар); Қамаудағылармен қарым-қатынас жасаудың минималды стандартты ережелерін (Адам құқықтарын қараңыз: Халықаралық келісім шарттардың жинағы) (Біріккен Ұлттар Ұйымының баспасы, R.83.XVI.1 нөмірімен сатылымда). Каракас декларациясын (35/71 қарар, қосымша); және 9.) қағидасын қараңыз.

2.2 қағидасында "кәмелетке толмаған" мен "құқық бұзушылық" түсініктеріне осы Минималды стандартты ережелердің негізгі мәні болып табылатын "кәмелетке толмаған құқық бұзушы" түсінігінің құрамдасы ретінде анықтама берілген (3 пен 4 қағидаларын да қараңыз). Алайда, жас ерекшеліктеріне қарай шектеулер әрбір жеке-жеке құқықтық жүйелерге мүше мемлекеттердің экономикалық, әлеуметтік, саяси, мәдени және құқықтық жүйелерін толықтай ескере отырып анықталады. Сондықтан, "кәмелетке толмаған" түсінігі 7 жастан 18 жасқа дейінгі, немесе одан да жоғары жас аралығындағы ауқымды қамтиды. Мұндай кең ауқым ұлттық құқықтық жүйелердің алуан түрлілігіне байланысты міндетті болып отыр және осы Минималды стандартты ережелердің мәнін төмендетпейді.

2.3 қағидасында осы Минималды стандартты ережелерді заңнамалы жүзінде және тәжірибе жүзінде оңтайлы жүзеге асыруға бағытталған нақты ұлттық заңнаманы әзірлеу қажеттілігі туралы айтылған.

3. Ережелерді қолдану аясының кеңеюі

3.1. Ережелердің тиісті қағидалары тек қана кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға қатысты орындалмайды, сондай-ақ ересек адам жасаған құқық бұзушылықтың себебінен жазаланбаған кәмелетке толмаған құқық бұзушыға да қатысты қолданылады.

3.2. Ережелерде баяндалған принциптердің күшінің әлеуметтік қамтамасыз етіліп отырған және қорғаншылыққа алынып отырған кәмелетке толмағандарға да жүруі үшін күш салу керек.

3.3. Сондай-ақ, Ережелердегі принциптердің кәмелетке толған жас құқық бұзушыларға жүруіне де күш салған жөн.

Түсініктемелер

3 қағидада төмендегі жағдайлардың бірі орын алғанда кәмелетке толмағандарға сот төрелігін орындауға қатысты Минималды стандартты ережелерде қарастырылған қорғаныс құралдарының күшінің таралуы қаралады:

а) әртүрлі құқықтық жүйелердегі "статустық бұзушылықтар", яғни кәмелетке толмағандарға қабылданған құқық бұзушылық әрекеттердің аясы ересектерге қабылданған құқық бұзушылық әрекеттерден ауқымдырақ болған жағдайда (мысалға, сабақтан қалу, мектептегі және отбасындағы нашар тәртіп, қоғамдық орындарда мас болу т.б.) (3.1 қағидасы);

б) кәмелетке толмағандарды әлеуметтік қамсыздандыруға және қамқоршылыққа алу бойынша шараларды жүзеге асыру (3.2 қағидасы);

с) Кәмелетке толған жас құқық бұзушылармен, олардың нақты жас ерекшеліктеріне қарай, қарым-қатынас орнату тәртіптері (3.3 қағидасы).

Осы үш категорияға жататындарға Ережелерді қолдану орынды көрінеді. 3.1 қағидасы осы саладағы минималды кепілдіктерді қарастырса, 3.2 қағидасы заңмен араз кәмелетке толмағандарға әділетті, теңқұқықты және адамдық әділдікті орнату жолындағы қажетті қадам ретінде танылады.

4. Қылмыстық жауапкершілікке тартылу жас ерекшелігі

4.1. Қылмыстық жауапкершілікке тартылу жас ерекшелігі ескерілетін құқықтық жүйелер бойынша, эмоциялық, рухани және зияткерлік аспектілерге сай, жауапкершілікке тартылу жас шектеулері тым аз белгіленбеуі тиіс.

Түсініктеме

Қылмыстық жауапкершілікке тартылу жас шамасының ең төменгі шегі әр алуан және тарихи-мәдени ерекшеліктерге байланысты анықталады. Жаңа тәсіл бойынша, баланың қылмыстық жауапкершілікке байланысты, ағлақтық және психологиялық ауыртпашылықты көтеру мүмкіншілігін анықтауды қажет етеді, яғни баланың жеке ерекшеліктері және оның ұғымы мен қоғамға қарсы әрекетінің жауапкершілігін түсінуіне қарай оны жауапкершілікке тарту мүмкіншілігін анықтаумен байланысты болады. Егер қылмыстық жауапкершілікке тартылу бойынша жас шектеулері тым аз белгіленсе немесе тіпті белгіленбесе, онда жауапкершілік түсінігі өз мәнін жоғалтады. Жалпылай алғанда, құқықтық бұзушылық пен қылмыстық әрекет жауапкершілігінің және басқа да әлеуметтік құқықтар мен міндеттердің (отбасылық жағдай, азаматтық кәмелеттілік және т.б.) арасында тығыз байланыс бар.

Осы себепті, халықаралық ауқымда қолдануға мүмкін болатын, орынды, ең төменгі жастық шектеулерді белгілеуге күш салған абзал.

5. Кәмелетке толмағандарға қатысты сот төрелігінің нысандары

5.1. Кәмелетке толмағандарға қатысты сот төрелігінің жүйесі ең бірінші кезекте кәмелетке толмағандардың игілігіне және кез-келген ықпалдасу шарасының оның тұлғалық ерекшеліктерін және олар тап болған жағдайлардың ерекшеліктерін ескеруін қамтамасыз етуге бағытталады.

Түсініктеме

5 қағидада кәмелетке толмағандарға қатысты сот төрелігін орындаудың екі маңызды нысаны көрініс тапқан. Бірінші нысан кәмелетке толмаған тұлғаның игілігі үшін септігін тигізу. Бұл нысан – кәмелетке толмағандардың ісімен отбасылық соттар немесе әкімшілік биліктер айналысатын кәмелетке толмағандардың дамуы үшін ерекше назар аударылатын құқықтық жүйелердің негізгі мақсаты болып табылады. Сондай-ақ аталмыш нысан қылмыстық қудалау үлгісін ұстанатын, жазалау ықпалшараларын тыятын құқықтық жүйелерге де қатысты (14 қағиданы қараңыз).

Екінші нысан бойынша "шамаластық принципін" ұстану болып табылады. Аталмыш принцип құқық бұзушылықтың салмағына қарай жазасын кесу бойынша қолданылатын жазалау ықпалшараларын азайту құралы ретінде кең танылған.Жас құқық бұзушылардың құқық бұзушылық әрекетін сол әрекеттің ауырлығына байланысты емес, сондай-ақ құқық бұзушының жеке ерекшеліктері ескеріліп, бағаланады. Құқық бұзушының жеке ерекшеліктері (мысалға әлеуметтік мәртебесі, отбасылық жағдайы, құқық бұзушының тигізген зардаптары және құқық бұзушы тұлғасына байланысты басқа да факторлар) оған қатысты қолданылатын амалдарға тең қатынаста болуы керек (мысалға, құқық бұзушының жәбірленушіге тигізген зардабын өтеу ниетін және оның толыққанды пайдалы өмір сүруге деген ықыласын ескере отырып).

Сәйкесінше, жасөспірім құқық бұзушының игілігіне бағытталған амалдар кейде шектен тыс орындалып, кейбір құқық қорғау жүйелерінде байқалғандай, сол жасөспірімнің құқықтарына бұзуы мүмкін. Бұл жағдайда, оларға қатысты қолданылатын амалдардың құқық бұзушылық жағдайлары мен құқық бұзушы мен жәбірленушінің тұлғалық ерекшеліктерін ескере отырып тең қатынаста болуын қамтамасыз ету керек.

Негізінде, 5 қағидада кәмелетке толмаған жасаған кез-келген құқық бұзушылыққа немесе қылмысқа қатысты нақты әділ амалдар қарастырылған. Осы ереже қамтыған аспектілердің алуандығы екі амалды орындауға мүмкіндік беруі мүмкін: қарсы амалдардың жаңа және жаңашыл әдістері, яғни кәмелетке толмағандарға қатысты әлеуметтік бақылау аясын кеңейту іспеттес қажетті.

6. Дискрециялық өкілеттердің ауқымы

6.1. Кәмелетке толмағандардың ерекше мұқтаждарына қарай, сондай-ақ шаралардың сан алуандығына орай, тиісті дискрециялық өкілеттерді сот істерінің барлық кезеңінде және кәмелетке толмағандарға қатысты сот төрелігін орындаудың барлық кезеңінде, атап айтқанда істің сотта қаралуы, сот үкімінің шығарылуы және сот шешімдеріне бақылау жүргізу кезеңдерінде қарастыру керек.

6.2. Осымен қатар, дискрециялық құқықтылықты жүзеге асырудың барлық кезеңдерінде және деңгейлерінде тиісті есептілікпен қамтамасыз етуге күш салу керек.

6.3. Дискрециялық өкілеттіктерді пайдаланатын тұлғалардың тиісті біліктілігі немесе өздерінің қызметі мен өкілеттіліктерін орынды пайдалануы үшін әзірлігі болуы керек.

Түсініктеме

6.1,6.2, 6.3 қағидаларында кәмелетке толмағандарға қатысты тиімді, әділ, ізгі сот төрелігін орындаудың бірнеше маңызды аспектілері қарастырылған: шешім қабылдаушы тұлғалар әр нақты жағдайға байланысты әрекет етуі мақсатында, сот төрелігін орындаудың барлық кезеңінде дискрециялық өкілеттілікті қолдануына рұқсат беру; және дискрециялық өкілеттіліктерді теріс пайдалануға жол бермеу үшін және жасөспірім құқық бұзушының құқықтарын қорғау мақсатында бақылау шараларын қайта қарау мүмкіндігін беру қажеттілігі туралы. Есептілік пен кәсіпқойлық – дискрециялық өкілеттілікті шамадан тыс пайдалануға шектеу қоятын негізгі құрал болып табылады. Осылайша, осы ретте кәсіпқой дағдылар мен әзірліктің дискрециялық өкілеттілікті кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға қатысты орынды пайдаланудағы мәні баса көрсетіледі (сондай-ақ, 1.6 және 2.2 қағидаларын қараңыз). Осы мән-мәтінде дискрециялық өкілеттіліктердің негізгі нақты принциптерінің әзірленуінің және істі қайта қарау, аппеляция және т.б. жүйелердің шешімдер мен есептілікті тексерудегі маңыздылығы баса көрсетіледі. Мұндай механизмдер олардың халықаралық Минималды стандартты ережелерге енуіне байланысты орын алатын қиындықтардың себебінен жарияланбайды.

7. Кәмелетке толмағандардың құқықтары

7.1. Кінәсіздік презумпциясы, тағылған айып туралы хабардар болу құқығы, түсінік беруден бас тарту құқығы, қорғаушы жалдау құқығы, ата-аналардың немесе қамқоршының қатысуына рұқсат құқығы, куәгерлермен көзбе-көз беттесу құқығы, тұс-тұсынан жауап алу құқығы, жоғары инстанцияға шағымдану құқығы секілді негізгі іс жүргізу кепілдіктері сот ісінің барлық кезеңінде берілуі тиіс.

Түсініктеме

7.1 қағидасында әділ және риясыз соттың маңызды бөлігі болып табылатын және халықаралық деңгейдегі қолданыстағы адам құқықтары жөніндегі құжаттарда қабылданған кейбір айтулы аспектілер көрсетілген (14 қағиданы қараңыз). Кінәсіздік презумпциясы туралы ереже Адам құқықтарының жалпы декларациясының 11 бабында және Азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық Шарттың 14.2 бабында да жазылған, Минималды стандартты ережелердің 14 қағидасында және әрі қарай кәмелетке толмағандардың ісін сотта қарау кезінде маңызды болып саналатын мәселелер анықталған, ал 7.1 қағидасында ең негізгі іс-жүргізу кепілдіктері жалпылай нақтыланған.

8. Құпиялылықты қамтамасыз ету

8.1. Кәмелетке толмаған тұлғаның құпиялылық құқығы қажетсіз жариялылықтың кесірінен болатын зардаптардан қорғану үшін және абыройына нұқсан келмес үшін барлық кезеңде сақталуы тиіс.

8.2. Жалпы алғанда, кәмелетке толмаған құқық бұзушыны белгілі қылатын ешқандай ақпарат жарияланбауы керек.

Түсініктеме

8 қағидада кәмелетке толмаған құқық бұзушының құпиялылыққа құқығының маңыздылығы нақтыланған. Жастар абыройына келген нұқсанды айрықша ауыр қабылдайды. Криминологиялық зерттеулердің қорытындысы бойынша, "құқық бұзушы" немесе "қылмыскер" деген атақтың жастарға қолданылуы арқылы абыройына нұқсан келтірудің теріс салдарлары (әртүрлі) көп болады екен.

8 қағидада кәмелетке толмағанның абыройын олардың әрекетін бұқаралық ақпарат құралдарында жариялау (мысалға, күдікті немесе сотталған жасөспірім құқық бұзушының аты-жөнін) салдарынан болатын кері әсерден қорғау маңыздылығы көрсетілген. Негізінде, тұлғаның мүдделерін қорғау керек және оған кепіл болу керек (8 қағидада жазылған жалпы ережелер 21 қағидада нақтыланады).

9. Қорғау түсініктемесі

9.1. Осы Ережелердегі ешбір тармақ Біріккен Ұлттар Ұйымы қабылдаған Қамаудағылармен қарым-қатынас құру минималды стандартты ережелерін қолдануды шектейтін ереже ретінде түсінілмеуі тиіс. Адам құқықтарын қараңыз: Халықаралық келісім шарттар жинағын (Біріккен Ұлттар Ұйымының баспасы, сатылымда R83.XIV.1 нөмірімен) және адам құқықтарына қатысты халықаралық қауымдастықтар қабылдаған жастарды қорғау және қамқорлауға байланысты басқа да құжаттар мен стандарттарды қараңыз.

Түсініктеме

9 қағида осы Ережелердің Адам құқықтарының Жалпыға ортақ декларациясы, Экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтар жөніндегі Халықаралық Шарт және Азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық шарт; Бала құқықтары декларациясы мен бала құқықтары туралы конвенция жобасы (Экономикалық және Әлеуметтік Кеңестің 1985/42 қарарын қараңыз) іспеттес қолданыстағы және өндірістегі адам құқықтарына байланысты халықаралық құжаттар мен стандарттарға сәйкес түсініктемесі мен жүзеге асырылуы кезіндегі кез-келген жете түсінбеушіліктің алдын алу мақсатында жазылған. Осы Ережелерді қолдану – қолданыс аясы кеңірек, ешқандай ұқсас халықаралық құжаттарға нұқсан келтірмейтінін ескеру қажет (сондай-ақ, 24 қағиданы қараңыз).

Екінші бөлім
Тергеу және істің сотта қаралуы
10. Бастапқы шарт

10.1. Кәмелетке толмаған құқық бұзушы ұсталған кезде, оның ата-анасы немесе қамқоршысы бұл туралы дереу хабарланады, егер мұндай хабарлау мүмкін болмаған жағдайда, оларды сәл кешірек бірақ барынша шұғыл түрде хабардар ету керек.

10.2. Төреші немесе басқа құзыретті лауазымдық тұлға немесе орган босату мәселесін кешіктірместен қарастырады.

10.3. Құқықтық қамту органдары мен кәмелетке толмаған құқық бұзушылар арасындағы байланыс кәмелетке толмаған құқық бұзушының құқықтық мәртебесіне құрметпен, оның игілігі үшін, және іс жағдайларын ескерумен, оған зардап келтірместей тәртіпте орнатылады.

Түсініктеме

10.1 қағидасы негізінде, Қамаудағылармен қарым-қатынас құру Минималды стандартты ережелерінің мазмұны 92 қағидасында берілген (Біріккен Ұлттар Ұйымының қылмыстың алдын алу және құқық бұзушылармен қарым-қатынас мәселелері бойынша Біріккен Ұлттар Ұйымының Бірінші Конгресі, Женева, 22 тамыз - 3 қыркүйек, 1955 жыл, Хатшылық дайындаған Баяндама (Біріккен Ұлттар Ұйымының баспасы, сатылымда № 1956. IV. 4). 1957 жылғы 31 шілдедегі 663 С (XXIV) қарарында Экономикалық Әлеуметтік Кеңес Минималды Стандартты Ережелерді мақұлдаған, сондай-ақ айрықша пенитенциялық және түзеу мекемелеріне қызметкерлер жинау және дайындау ұсыныстарын және ашық пенитенциялық және түзеу мекемелеріне қатысты ұсыныстарды мақұлдаған. Кеңес үкіметтерге Минималды стандартты ережелерді мәселесіне оң көзқараспен қарап, оны қолдану бойынша және пенитенциялық және түзеу мекемелеріне қатысты екі ұсынысты қарастыруды ұсынды. Жаңа 95 қағида 1977 жылғы 13 мамырдағы Қарарындағы 2076 Экономикалық және Әлеуметтік Кеңестің қаулысына сәйкес қосылды. Қамаудағылармен қарым-қатынас бойынша Минималды стандартты ережелерінің толық мәтіні Адам құқықтары құжаттарында жазылған: Халықаралық келісім шарттардың жинағы).

Босату туралы мәселені (10.2 қағидасы) шұғыл түрде төреші немесе басқа құзыретті лауазымдық тұлға қарастырады. Лауазымдық тұлғаға кез-келген тұлға немесе өзінің кең мағынасындағы мекеме, атап айтқанда қамаудағыны босатуға құзыретті қауым немесе полиция билігі жатады. (Азаматтық және саяси құқықтар туралы Халықаралық пакт, 9.3 Бабын қараңыз).

10.3 қағидасы кәмелетке толмағандардың қылмыстық ісінде құқықтық тәртіпті қамтамасыз ететін полиция немесе басқа да лауазымдық тұлғаның жүргізетін негізгі процедуралары мен тәртібі туралы негізгі аспектілерді қозғайды. "Зардап келтірудің алдын алу" түсінігі барынша жан-жақты тұжырымдама болып табылады, сондықтан ықтимал әрекеттердің көптеген қырын қамтиды (мысалға, қаратпа сөздердің дөрекі түрлерін, физикалық күштеу, айналадағыларды кінәлау жатады). Кәмелетке толмағандарға қатысты іске қатысудың өзі – кәмелетке толмағандарға "зардап келтіруі" мүмкін, сондықтан "зардап келтірудің алдын алу" тіркесін кәмелетке толмаған құқық бұзушыға барынша аз зардап тигізу, немесе қосымша, артық зардап тигізбеу ретінде түсінген жөн. Бұл мәселе әсіресе құқық қорғау органдарымен байланысқа түсудің бастапқы кезеңінде маңызды, себебі олар кәмелетке толмаған құқық бұзушының мемлекетке және қоғамға деген көзқарасына мейлінше үлкен әсерін тигізуі мүмкін. Сондай-ақ, бұдан әрі орын алуы ықтимал араласулардың нәтижелі болуы көбіне осы бастапқы байланыс құруға байланысты болады. Осы ретте, жанашырлық пен жұмсақ, бірақ талапшыл әдіс аса маңызды мәнге ие.

11. Істі тоқтату

11.1. Кәмелетке толмаған құқық бұзушылар туралы істі қарағанда, төменде 14.1 қағидасында көрсетілген құзыретті органдардың істі ресми қарастырмағаны жөн.

11.2. Полиция, прокуратура немесе кәмелетке толмаған құқық бұзушылар ісін қараушы басқа органдар өзінің қарауымен, алдын ала ресми тыңдалым өткізбестен, осы мақсаттарға арналған тиісті құқықтық жүйе бекіткен белгілемелер бойынша, сондай-ақ осы Ережелердегі принциптер бойынша шешімдерді қабылдауға өкілеттенген болуы тиіс.

11.3. Істі тоқтатудың кез-келген түрі, оны тиісті ұйымдар мен қызметтерге тапсыруға қатысты мәселелер оларды қарау арыздың негізінде құзырлы органдарға тиесілі болған жағдайда, кәмелетке толмаған құқық бұзушының немесе оның ата-анасының, қамқоршысының келісімін қажет етеді.

11.4. Кәмелетке толмаған құқық бұзушы ісін қарастырудың дискрециялық сипатын қамтамасыз ету мақсатында, ұйым ішінде уақытша бақылау және жәбірленушілерге арналған нұсқаулық, реституция, өтемақы бағдарламаларын қайта қарау керек.

Түсініктеме

Істі тоқтату, оның ішінде оны қылмыстық іс жүргізуден алып тастау және жиі орын алатын қосымша қызметтерге тапсыру тәжірибесі көптеген құқықтық жүйелерде ресми және бейресми негізде қолданылып жүр. Бұл тәжірибе кәмелетке толмаған құқық бұзушылардың ісіне сот төрелігін орындауға қатысты теріс салдарларды шектеуге мүмкіндік береді (мысалға сотталғандығы мен жазасы туралы дақпырт). Көптеген жағдайларда іске құзырлы ұйымдардың араласпаса, ең жақсы нәтижеге жетуге болады. Осылайша, істі басынан балама (әлеуметтік) қызметтерге тапсырмастан тоқтату оң нәтижелерге әкеледі. Бұл әсіресе, ауыр құқықтық бұзушылықтарға байланысты емес және отбасы, мектеп, немесе басқа институттар тиісті ықпалшараларды қолдануға ниетті істерге қатысты.

11.2 қағидасында көрсетілгендей, істі тоқтату шешім қабылдаудың кез-келген кезеңінде прокуратураның, немесе басқа мекемелердің, мысалға сот, әскери сот, кеңестер немесе комиссиялардың тарапынан жүзеге асырылуы мүмкін. Бұл әрекет бір, бірнеше немесе барлық ұйым тарапынан тиісті жүйелердің ережелері мен саясатына және Ережелерге сәйкес жүзеге асырылады. Істі тоқтату ұсақ істермен шектеліп қалмау керек, сондықтан бұл маңызды құрал болып табылады.

11.3 қағидасында кәмелетке толмаған құқық бұзушының ұсынбалы үлгіде толтырылған келісімінің маңыздылығы баса көрсетілген (ата-анасының, қамқоршысының келісімі). (Мұндай келісімсіз істі басқа ұйымдарға тапсыру арқылы тоқтату Еріксіз еңбекті жою Конвенциясына қайшы келер еді). (Халықаралық еңбек ұйымының Бас конференциясының қырықыншы сессиясында 1957 жылы 25 маусымда қабылданған № 105 Конвенция, Конвенция мәтініне қатысты 67 сілтемені қараңыз). Алайда, мұндай келісім талассыз нәрсе ретінде қабылданбауы керек, себебі кейде кәмелетке толмаған құқық бұзушының торығу сезіміне байланысты берілген болуы мүмкін. Ережелерде істі тоқтатудың барлық кезеңінде күштеу және қорқыту тәсілдерін барынша болдырмау керектігі баса айтылған. Кәмелетке толмаған құқық бұзушылар өздеріне қысым көрсетіліп жатыр деп (сот процесін болдырмау үшін) немесе істі тоқтату келісімін алу мақсатында қысымға түсіп жатырмын деп санамау керек. Сондықтан, кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға қатысты "арыз негізінде құзырлы орган" ("құзырлы орган" ретінде 14 қағидада көрсетілгеннен басқа тұлға бола алады) шығаратын шешімнің орындылығының әділ бағасы туралы ережені әзірлеу ұсынылады.

11.4 қағидасында кәмелетке толмаған құқық бұзушының ісін ұйымға тапсыру арқылы тоқтатуға балама әдістер ұсынылады. Әсіресе, жәбірленушіге реституция ұсыну және заңды бұзуды тоқтату мақсатындағы уақытша бақылау мен жетекшілік ету шараларын қолдану бағдарламалары айрықша ұсынылады. Нақты жағдайларды ескергенде, істің тоқтатылуы бұдан да ауыр құқық бұзушылық жасалғанда жүзеге асырылғаны орынды болар еді (мысалға, жолдастарының ықпалында жасалған алғашқы құқық бұзушылық және т.б.).

12. Полицияның мамандануы

12.1. Өздерінің қызметтерін барынша жақсы орындауы үшін кәмелетке толмаған құқық бұзушылар ісімен айналысатын полиция қызметкерлері немесе кәмелетке толмаған құқық бұзушылардың қылмыстарын алдын алумен айналысатын полиция қызметкерлері арнайы нұсқаулықтан және әзірліктен өтуі тиіс. Осы мақсатта, ірі қалаларда арнайы полиция бөлімшелері ашылуы керек.

Түсініктеме

12 қағидада кәмелетке толмаған құқық бұзушылар ісіне сот төрелігі орындайтын құқық қорғау лауазымдық тұлғаларының арнайы әзірліктен өтуіне баса мән беріледі. Полиция кәмелетке толмаған құқық бұзушылармен алғашқы қатынас құратын нысан болғандықтан, олардың білікті және тиісінше әрекет еткені аса маңызды.

Қалалану мен қылмыстылықтың арасындағы байланыс сөзсіз күрделі болса да, ірі қалалардың қарқынды және жоспарсыз көбеюі мен кәмелетке толмағандардың қылмыстылық деңгейінің өсуі байланыста қаралады. Сондықтан, полицияның маманданған бөлімшелері осы құжатта көрсетілген (мысалға, 1.6 қағида) нақты принциптерді ұстанудағы негізгі нысан ғана емес, сондай-ақ кәмелетке толмағандардың қылмыстылығының артуымен күрес бойынша, кәмелетке толмаған құқық бұзушымен қарым-қатынасты жақсарту бойынша маңызды нысан болып саналады.

13. Сотқа дейінгі абақтыда ұстау

13.1. Сотқа дейінгі абақтыда ұстау тек қана ең қысқа мерзімдегі төтенше шара ретінде жүзеге асырылады.

13.2. Сотқа дейінгі абақтыда ұстау тәсілі басқа балама тәсілдермен алмастырылады, мысалға тұрақты бақылау, белсенді тәрбиелік жұмыс немесе тәрбиелеуші отбасыға немесе мекемеге немесе үйге орналастыру.

13.3. Сотқа дейінгі абақтыда ұсталған кәмелетке толмағандар Біріккен Ұлттар Ұйымы қабылдаған Қамаудағылармен қарым-қатынас Минималды стандартты ережелері беретін құқықтар мен кепілдіктерге ие.

13.4. Сотқа дейінгі абақтыда ұсталған кәмелетке толмағандар ересектерден бөлек отырғызылуы керек, және ересектер қамалатын басқа да арнайы мекемелерде ұсталуы керек.

13.5. Абақтыда орналасқан кезінде кәмелетке толмағандарға күтім, қорғаныш және басқа да қажетті жеке әлеуметтік, психологиялық, медициналық, физикалық көмектер берілуі тиіс, сондай-ақ олардың жас ерекшелігіне, жынысына және тұлғалық ерекшелігіне қарай қажет болатын білім және кәсіби әзірлік саласындағы көмектер берілуі керек.

Түсініктеме

Сотқа дейінгі абақтыда ұсталған кәмелетке толмағандарға болатын "қылмыстық ықпалға" жеңіл қарамау керек. Сондықтан, балама тәсілдерді қолдану қажеттілігін атап өту керек. Осыған байланысты, 13.1 қағидасында кәмелетке толмағандардың игілігі үшін оларды сотқа дейін абақтыда ұстауға балама жаңа әдістер мен жаңашыл тәсілдерді әзірлеу жөн көріледі.

Абақтыда қамаулы кәмелетке толмағандарға Қамаудағылармен қарым-қатынас Минималды стандартты ережелерінде, сондай-ақ Азаматтық және саяси құқықтар жөніндегі халықаралық шарттың 9 бабында және 10 баптың 2.b және 3 тармағында қарастырылған барлық құқықтар мен кепілдіктер берілуі керек.

13.4 қағидасы мемлекеттерге ересек құқық бұзушылардың теріс ықпалына қарсы осы ережеден басқа да нәтижелі шараларды қолданудан тыймайды.

Осы қағидада жазылған қажет болатын көмектер абақтыда отырған жасөспірімдердің өзгеше қажеттіліктеріне (мысалға, наркоман бозбала немесе бойжеткен, ішкіш, ақыл есі кем, қамауға байланысты психологиялық зақым алғандар) назар аудару үшін тізбеленген.

Абақтыдағы жасөспірім құқық бұзушының әртүрлі физикалық және психологиялық ерекшеліктері оларға зардап келтіруден алдын алу мақсатында және оларға қажетті көмек беру мақсатында, бөлек отырғызуға негіз болатын шараларды жіктеуге мүмкіндік береді.

Біріккен Ұлттар Ұйымының қылмыстың алдын алу және қамаудағылармен қарым-қатынас бойынша Алтыншы Конгресі өзінің кәмелетке толмағандарға сот төрелігін орындау стандарттарына қатысты шығарған 4 қарарында – Ережелердің абақтыда ұстау тек төтенше жағдайларда орындалуы керектігі туралы, кәмелетке толмағандарды ересектер тарапынан зиянды ықпалға түспес үшін мұндай мекемелерде отырғызуға болмайтыны туралы және кәмелетке толмағандардың даму ерекшелігіне қарай олардың қажеттілігін үнемі ескеру керектігі туралы принципті сипаттауға тиіс екендігін атап айтады.

Үшінші бөлім
Сот шешімін шығару және ықпал жасау шараларын таңдау
14. Сот үкімін шығаратын құзыретті орган

14.1. Егер кәмелетке толмаған құқық бұзушының ісі тоқтатылмаған болса (11 қағидаға сәйкес), онда онымен әділ және бейтарап сот принциптері бойынша биліктің құзыретті органы айналысады (сот, әскери сот, комиссия және т.б.).

14.2.Істің сотта қаралуы кәмелетке толмағанның мүдделеріне сай болуы керек және кәмелетке толмағанның өз ойын анық жеткізуіне мүмкіндік жасау үшін түсіністік жағдайында жүргізілуі тиіс.

Түсініктеме

Сот үкімін шығаратын құзыретті органға немесе тұлғаға қызметі жан-жақты сипатталған белгілі анықтама беру қиындық тудырады. Құзыретті органға сотты басқарып отырған немесе әскери сотты басқарып отырған тұлғалар (бір немесе бірнеше төреші) жатады. Оларға сот мамандары және заңгер емес тұлғалар, сондай-ақ әкімшілік комиссиялар (мысалға, шотландық және скандинавиялық жүйелердегі) немесе басқа да бейресми ұйымдар мен дауларды шешумен айналысатын сот сипатындағы мекемелер жатады.

Кәмелетке толмаған құқық бұзушылармен қарым-қатынас процедурасы қандай жағдайда да барлық жердегі айыптыларға қатысты қолданылатын "тиісті заң процедурасы" деп аталатын минималды стандарттарға сай орындалуы керек. Тиісті процедураға орай, "әділ, бейтарап сот" түсінігі кінәсіздік презумпциясы, айғақтарды ұсыну және тексеру, жалпы құқықтық қорғау, түсініктеме беруден бас тарту құқығы, істі тыңдау кезінде қорытынды сөз сөйлеу құқығы, апелляция құқығы және т.б. сияқты негізгі кепілдіктерді қамтиды. (Осымен қатар, 7.1 қағидасын қараңыз)

15. Қорғаушы, ата-ана және қамқоршылар

15.1. Сот ісінің қаралуы кезінде кәмелетке толмаған құқық бұзушы қорғаушы жалдауға немесе егер сол мемлекеттің заңнамасында қарастырылған болса, тегін құқықтық көмекке жүгінуге құқылы.

15.2. Ата-аналар немесе қамқоршысы сот ісіне қатысуға құқылы және құзыретті орган кәмелетке толмаған құқық бұзушының мүддесі үшін олардың қатысуын талап етуі мүмкін. Алайда, құзыретті орган кәмелетке толмаған құқық бұзушының мүддесі үшін оларды қатыстырмауға да құқылы.

Түсініктеме

15.1 қағидасында Қамаудағылармен қарым-қатынас Минималды стандартты ережелердің 93 қағидасына ұқсас терминология қолданылады. Егер қорғаушы мен тегін құқықтық көмек туралы ереже кәмелетке толмаған құқық бұзушыны құқықтық көмекпен қамтамасыз етуге қажет болса, ата-аналардың немесе қамқоршының сот ісіне қатысуы 15.1 қағидада көрсетілгендей, сот ісінің барысында орындалуы тиіс функция - кәмелетке толмаған құқық бұзушыға психологиялық және эмоциялық қолдау көрсету мақсатында жүзеге асырылады.

Істі тиісінше қарауға ұмтылатын құзыретті органдарға кәмелетке толмаған құқық бұзушының заңды өкілдерімен ынтымақтаса әрекет еткен пайдалы болар еді (немесе кәмелетке толмаған құқық бұзушы сенім танытатын немесе толықтай сенетін көмекшісімен әрекет ету). Ата-анасының немесе қамқоршысының кәмелетке толмаған құқық бұзушымен қарым-қатынасы қырыққабақ болған жағдайда, онда олардың кері ықпалын болдырмау мақсатында, осы қағиданың күші жүрмейді; сондықтан ата-аналарға сот ісіне қатысуға рұқсат беру мәселесі қайта қаралуы тиіс.

16. Әлеуметтік зерттеулердің қорытындылары туралы баяндама

16.1. Ұсақ құқық бұзушылықтан өзге барлық жағдайларда, құзыретті орган түпкілікті үкімін шығарғанға дейін, кәмелетке толмаған құқық бұзушының айналасын, ол өмір сүріп жатқан шарттарды, немесе құқық бұзушылық жасалған уақыттағы шарттарды іс бойынша орынды шешім шығаруға ықпалдасу үшін толықтай зерттеу керек.

Түсініктеме

Әлеуметтік зерттеулердің қорытындылары туралы баяндамалар (үкім шығарылғанға дейінгі әлеуметтік зерттеу қорытындылары немесе баяндамалар) кәмелетке толмаған құқық бұзушылардың істерін сотта қарау кезінде көп жағдайларда таптырмас көмек болады. Құзыретті органдар кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға қатысты тиісті деректерден, мысалға әлеуметтік және отбасылық жағдайы туралы, оның мектептегі оқуы мен тәрбиесі туралы хабардар болуы тиіс. Для этой цели в некоторых судебных системах используются специальные социальные службы или сотрудники, выполняющие эти функции для судов или комиссий. Осы мақсатта, кейбір сот жүйелерінде арнайы әлеуметтік қызметтер немесе қызметкерлердың көмегі пайдаланылады. Бұл функцияларды басқа да қызметкерлер орындай алады, оның ішінде пробация жүйесінің лауазымдық тұлғалары да орындай алады. Сондықтан, осы қағидада әлеуметтік зерттеулердің қорытындылары жайында саралы баяндамалар дайындау үшін тиісті әлеуметтік қызметтердің қажеттілігі атап көрсетілген.

17. Сот шешімін шығаруда басшылыққа алынатын принциптер
және ықпалшара түрін тағайындау

17.1. Ықпалшара түрін тағайындауда құзыретті орган төмендегі принциптерді басшылыққа алуы керек:

а) ықпалшаралар құқық бұзушылықтың шарттарымен, оның ауырлығымен ғана емес, сонымен қатар кәмелетке толмаған құқық бұзушының жағдайымен, мұқтаждарымен және қоғамның мүдделерімен байланыста тағайындалуы керек;

b) кәмелетке толмаған құқық бұзушының жеке бостандығын шектеу туралы шешім мәселені мұқият қарастырғаннан соң ғана қабылдануы керек және ондай шектеулер барынша қолданылмағаны жөн;

с) кәмелетке толмаған құқық бұзушыны басқа тұлғаға зорлық жасап немесе бірнеше мәрте ауыр құқық бұзушылық жасаған болмаса және басқа ықпалшара түрі табылмаған болмаса, жеке бостандығынан айырмаған дұрыс;

d) кәмелетке толмаған құқық бұзушының ісін қарау кезінде оның игілігі негізгі фактор ретінде алыну керек.

17.2. Кәмелетке толмаған құқық бұзушы жасаған ешқандай құқық бұзушылық үшін өлім жазасы кесілмейді.

17.3. Кәмелетке толмағандар дене жазалауларына ұшырамайды.

17.4. Биліктің құзыретті органы кез-келген уақытта сот ісін қарауды тоқтата алады.

Түсініктеме

Жасөспірімдерге қатысты сот үкімін шығаруға арналған принциптерді жасау кезінде басты қиындық төмендегі тізбеленген философиялық сипаттағы қайшылықтың себебінен туады:

а) перевоспитанием и воздаянием по заслугам; қайта тәрбиелеу және тиісінше жазасын беру арасындағы қайшылық;

b) жәрдем беру мен жазалаудың арасындағы қайшылық;

с) нақты істің төтенше жағдайларын ескере отырып ықпал ету шарасын жасау және жалпы қоғамның мүддесі үшін ықпал ету шарасын жасау арасындағы қайшылық;

d) жалпы ескерту мен жеке басын жазалау арасындағы қайшылық.

Осы амалдардың арасындағы қайшылық кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға қатысты анық көрінеді. Кәмелетке толмаған құқық бұзушылар ісін ерекшелендіретін себептер мен салдарлардың алуан түрлілігіне байланысты, жоғарыдағы аталғандардың арасында күрделі байланыс орын алады.

Кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға қатысты сот төрелігін орындаудың минималды стандартты ережелері аталмыш амалдардың біреуін қолдануды белгілемейді, керісінше халықаралық қабылданған принциптерге жауап.беретін амалға нұсқайды. Сондықтан, 17.1 қағидасында баяндалған негізгі ережелер, әсіресе а және с тармақшаларындағы қағидаларды негізгі басым принциптер ретінде қабылдаған жөн; оларды тиісті органдар ескерген кезде (5 қағиданы қараңыз), олар кәмелетке толмаған құқық бұзушылардың негізгі құқықтарын, айрықша тұлғалық дамуы мен білім алуына қатысты құқықтарын қорғауға ықпал етер еді.

17.1 қағидасының b тармақшасында жазалау әдісінің қабылданбайтыны көрсетілген. Егер ересектер ісінде және кәмелетке толмаған құқық бұзушының ауыр құқық бұзушылық ісінде тиісінше жазалау мен жазалау ықпалшарасы негізді болып табылса, онда кәмелетке толмаған құқық бұзушылардың ісінде бұл шараларды орындау кезінде олардың игілігі мен келешегі басты мүдде болып табылады.

Біріккен Ұлттар Ұйымының алтыншы Конгресінің 8 қарарына сәйкес, 17.1 қағидасының b тармақшасы жастардың нақты қажеттіліктерін қанағаттандырумен бірге қамауға балама шараларды орындауға барынша ықпал етеді. Сондықтан, қолданыстағы шаралардың барлық өресін толықтай орындау керек және қоғамның қауіпсіздігін талаптарын ескере отырып жаңа балама шараларды жасақтау керек. Пробация жүйесі шартты үкімдерді шығару, уақытты шегеру, кеңес қаулыларын орындау және басқа да шешімдер арқылы барынша кең қолданылуы керек.

17.1 қағидасының тармақшасы алтыншы Конгресстің 4 қарарының кәмелетке толмаған құқық бұзушыны қоғамның қауіпсіздігін қорғаудың басқа жолы қалмаған жағдайда түрмеге қамаудан алдын алуға байланысты негізгі принциптеріне жауап береді.

17.2 қағидасындағы өлім жазасына кесуді тоқтату туралы ереже Азаматтық және саяси құқықтар туралы Халықаралық шарттың 6.5 бабына сәйкеседі.

Дене жазалауларына шек қою туралы ереже Азаматтық және саяси құқықтар туралы Халықаралық шарттың 7 бабына және Бүткіл адамзатты күштеуден және қатал, адамгершілікке жатпайтын немесе ар-намысты таптайтын қарым-қатынас пен жазалаулардан тыю Конвенциясына және Бала құқығы туралы Конвенцияға сәйкеседі.

Сот от ісін кез-келген уақытта тоқтату құқығы (17.4) кәмелетке толмаған құқық бұзушылармен қарым-қатынас тәжірибесін ересектермен қарым-қатынас тәжірибесінен ажырататын белгі болып табылады. Құзыретті орган іс бойынша ең игі шешімді қабылдауына себеп болатын жағдайлар туралы кез-келген уақытта хабардар бала алады.

18. Ықпал етудің түрлі әдістері

18.1. Ыңғайлылық үшін және түзеу мекемелеріне қамаудан алдын алу үшін құзыретті орган ықпалдасу шараларының кең ауқымына құқылы болуы тиіс:

а) қамқорлық туралы, жетекшілік туралы, бақылау туралы қаулылар шығару;

b) пробация;

с) белгілі бір ұйымға жұмысқа тұрғызу туралы қаулылар шығару;

d) қаржылық сипаттағы жазалар, өтемақылар және реституция тағайындау;

е) уақытша және басқа да шараларды қабылдау туралы қаулылар;

f) топтық психикалық емдеуге және осы іспеттес шараларға қатысу туралы қаулылар;

g) тәрбиеге беру, тұрғылықты мекен-жайы немесе басқа тәрбиелік шараларына қатысты қаулылар;

h) басқа да тиісті қаулылар.

18.2. Ешбір кәмелетке толмаған құқық бұзушы оның жағдайларына немесе оның ісіне қатысты негізсіз себептер бойынша жартылай немесе толықтай ата-ана бақылауынан босатылмайды.

Түсініктеме

18.2 қағидасында әртүрлі құқықтық жүйелерде нәтижелі қолданылып жүрген кейбір маңызды шаралар мен ықпалшараларын тізбелейді. Жалпы алғанда, олардың келешегі бар және қолданысқа, сондай-ақ әрі қарай дамытуға тұрарлық. Осы қағидада қызметкерлерге қатысты қандай да бір талаптар аталмайды, себебі кейбір аймақтарда ондай қызметкерлердің болмауы да мүмкін; аталмыш аймақтарда қызметкерлердің аз мөлшерін қажет ететін шараларды әзірлеуге және қолдануға болады.

18.1 қағидаларында көрсетілген мысалдар үшін ұйымдарға сүйену балама шешімдерді жүзеге асыруға қажетті құрал ретінде көрсетілген. Ұйымдарды тарта отырып, қайта тәрбиелеу өзіне көптеген аспектілерді қамтитын дәстүрлі шараны білдіреді. Осыған байланысты, тиісті билік органдары ұйымдардың қызметтерін ынталандырғаны жөн болады.

18.2 қағидасында отбасының маңыздылығына мән беріледі, себебі отбасы Экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтар туралы халықаралық шарттың 10.1 бабына сәйкес, "қоғамның кәнігі және негізгі ұясы" болып табылады. Отбасындағы ата-аналар өз балаларына күтім жасауға және бақылауына құқылы болып қана қоймай, сондай-ақ осыларды жүзеге асыруға міндетті болып табылады. Сондықтан да, 18.2 қағидасына орай, балалары мен ата-аналарының айырылуы төтенше шара болып табылады. Бұл шараны жүзеге асыру – істің дерегі осы шараны жасауға мәжбүр қылған жағдайда ғана рұқсат етіледі (мысалға, ата-аналардың балаларға мейірімсіз қарым-қатынасы кезінде).

19. Кәмелетке толмаған құқық бұзушыны түзеу мекемелеріне қамауды қарастыратын минималды шаралардың қолданылуы

19.1. Кәмелетке толмаған құқық бұзушыны қандай да бір түзеу мекемесіне орналастыру – өте аз уақытқа ғана созылатын төтенше шара болып табылуы тиіс.

Түсініктеме

Ілгерінді криминология бойынша кәмелетке толмаған құқық бұзушыны түзеу мекемесіне орналастыруды талап етпейтін шараларды қолдануды жөн көреді. Түзеу мекемелерінде кәмелетке толмаған құқық бұзушыны ұстау мен осы шараны қолданбау әдісінің беретін нәтижелерінің арасында айырмашылықтың шамалы екендігі анықталған. Тұлғаны түзеу мекемелеріне орналастырудан болатын көптеген жағымсыз салдарлар әлбетте түзеу жұмыстары арқылы өтелмейтіні айдан анық. Бұл әсіресе кері ықпалға түскен кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға қатысты әділ шешім болып табылады. Бұдан өзге де, кәмелетке толмаған құқық бұзушының еркіндіктен айырумен және қоғамнан оқшаулаудың себебінен болатын теріс нәтижелер кәмелетке толмаған құқық бұзушыға ересек адамға тигізетін кері әсерден де жоғары болады, себебі бұл кәмелетке толмаған құқық бұзушының бастапқы даму кезінде орын алып отыр.

19 қағиданың негізгі міндеті мына екі қатынасқа байланысты түзеу мекемелерінде ұстауды тыю болып табылады: мөлшерлік қатынас ("төтенше шара") және уақыттық қатынас ("минималды мерзім"). 19 қағидада Біріккен Ұлттар Ұйымының алтыншы Конгресінде қабылданған 4 қарарындағы негізі басым принциптердің бірі аталған: кәмелетке толмаған құқық бұзушы басқа тиісті шаралар қалмаған болмаса, түрмеге қамалмауы тиіс. Сондықтан, осы қағидада кәмелетке толмаған құқық бұзушы түзеу мекемесіне отырғызылуға мәжбүр болған жағдайда, оның бас бостандығын шектеу барынша аз мерзімге тағайындалуы керек және бұл ретте кәмелетке толмаған құқық бұзушыны ұстау бойынша арнайы ұйымдастырушылық шаралар жүргізілуі тиіс және құқық бұзушылықтың түрлері мен мекемелер ескерілуі тиіс. Негізінде, "жабық" мекемелерге қарағанда "ашық" мекемелерге басымдық берілуі тиіс. Сондай-ақ, барлық мекемелер түрме түріндегі емес, түзеу немесе білім беру түрінде болуы керек.

20. Орынсыз кідірістерді болдырмау

20.1. Кәмелетке толмаған құқық бұзушыға қатысты кез-келген іс басынан бастап жедел орындалуы тиіс және ешқандай орынсыз кідірістер болмауы тиіс.

Түсініктеме

Кәмелетке толмаған құқық бұзушы ісі бойынша ресми іс жүргізуді жедел жүзеге асыру негізгі міндет болып табылады. Олай болмаған жағдайда, істі қарау кезіндегі және шешім шығару кезіндегі барлық жеткен жетістіктер жоққа шығу қаупіне ұшырауы мүмкін. Уақыт өте келе, кәмелетке толмаған құқық бұзушыға ауыр болуы мүмкін, кейде тіпті сот ісін қарастыру процедурасы мен шешім шығаруды логикалық түрде де, психологиялық түрде де жүзеге асыру мүмкін болмау қалуы ықтимал.

21. Хаттамалар

21.1. Кәмелетке толмаған құқық бұзушылар ісінің материалдары қатаң құпиялылықпен сақталуы тиіс және үшінші тұлғаларға берілмеуі керек. Мұндай материалдарға қолжетімділік тек қана аталмыш істі қарауға қатысқан тұлғалар санымен шектелуі тиіс, немесе тиісті өкілеттігі бар тұлғаларға қатысты болуы тиіс.

21.2. Кәмелетке толмаған құқық бұзушы ісінің материалдары ұқсас құқық бұзушылықты жасаған ересек құқық бұзушылардың істерін қарауда қолданылмауы керек.

Түсініктеме

Осы қағидада хаттамалар мен істің материалдары бойынша орын алатын мүдделер қайшылығының арасында тепе-теңдікті ұстап тұруға талпыныс жасалады. Дәлірек айтқанда, полиция органының, прокуратураның және басқа да ұйымдардың кәмелетке толмаған құқық бұзушыға бақылау жүргізу және оның игілігі үшін қызмет ету мақсатында орын алатын мүдделер қайшылығы (осымен қатар, 8 қағиданы қараңыз). "Тиісті өкілеттігі бар басқа да тұлғалар" тіркесі қосымша тұлғалармен бірге көбіне-көп тергеушілерді қамтиды.

22. Кәсіпқойлық пен кәсіби дайындықтың қажеттілігі

22.1. Кәмелетке толмаған құқық бұзушылардың істерімен айналысатын барлық қызметкерлердің қажетті кәсіпқой біліктілігін қамтамасыз ету үшін және сол деңгейді ұстап тұру үшін кәсіпқой дайындықты, жұмыс кезіндегі оқуларды, қайта даярлану курстарын және өзге де тиісті оқу әдістерін қолданған абзал.

22.2. Кәмелетке толмаған құқық бұзушылардың ісімен айналысатын құқық қорғау қызметкерлері кәмелетке толмаған құқық бұзушылардың әртүрлі категорияларын ескере отырып жұмысқа қабылдануы керек. Кәмелетке толмаған құқық бұзушылар ісімен айналысатын сот төрелігі органдарында әйел баласы мен ұлттық азшылық өкілдеріне әділ қарым-қатынасты қамтамасыз етуге күш салған жөн.

Түсініктеме

Кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға қатысты құзыреті бар тұлғалардың біліктілігі әртүрлі болуы мүмкін (мысалға, Ұлыбритания Біріккен Корольдігіндегі және Солтүстік Ирландиядағы магистрлер, сондай-ақ жалпы құқықтық жүйесі бар аумақтардағы магистрлер; римдік құқық тәжірибесін қолданатын елдерде білім алған төрешілер, және римдік құқықтың билігі жүрмейтін елдерде білім алған сот-төрешілері; кәсіпқой-заңгер болып табылмайтын таңдаулы немесе тағайындалған тұлғалар, немесе басқа мемлекеттердегі заңгерлер, қауымдық кеңестердің мүшелері және т.б.). Аталмыш осы тұлғалардың барлығы да құқық саласында, әлеуметтану, психология, криминология және мінез-құлық туралы ғылымдар саласында минималды әзірлігі болуы тиіс. Бұл талаптың маңыздылығы ұйымдық мамандандырылу мен құзіретті органның тәуелсіздігі маңыздылығымен теңбе тең.

Кәмелетке толмаған құқық бұзушы әлеуметтік сала қызметкерлерінен және пробация жүйесінің лауазымдық тұлғаларынан оларға істі тапсыру үшін қажетті шарт ретінде кәсіпқой мамандылықты талап ету талас тудырады. Сондықтан, олардың жұмысы кезіндегі кәсіпқой нұсқаунама беру ең қажетті біліктілік болып табылады.

Кәсіпқой біліктілік кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға қатысты сот төрелігін бейтарап және нәтижелі орындауға қажетті негізгі элемент болып табылады. Сондықтан, қызметкерлердің жинағын, алға жылжуын және кәсіпқой дайындығын күшейту керек және өз қызметтерін орындауға мүмкіндік беретін қажетті құралдармен қамтамасыз ету керек.

Кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға қатысты әділ және бейтарап сот төрелігін орындау мақсатында, олардың ісімен айналысатын қызметкерлерді таңдау, тағайындау және алға жылжыту кезінде саяси, әлеуметтік, жыныстық, нәсілдік, діни, мәдени немесе басқа да кез-келген алалаушылықтан аулақ болған дұрыс. Алтыншы Конгрестің ұсынысы осындай болды. Бұдан басқа, алтыншы Конгрес мүше мемлекеттерді қылмыстық сот төрелігінің жүйесінде қызмет ететін әйел-қызметкерлерге әділетті және тең құқылы қарым-қатынаспен қамтамасыз етуге шақырады және кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға қатысты сот төрелігіне әйел-қызметкерлерді жұмысқа алу, дайындау және олардың алға жылжуы үшін ықпалдасу мақсатында шаралар орындауға үндейді.

Төртінші бөлім
Құқық бұзушылармен түзеу мекемелерінен тыс жағдайдағы қарым-қатынас
23. Шешімді нәтижелі орындау

23.1. Құзыретті органның қаулыларын орындау туралы жоғарыдағы 14.1 қағидасындағы ережелерді сол органға немесе жағдайларға байланысты басқа да органдарға ескеру қажет.

23.2. Мұндай ережелер құзыретті органдардың қаулыларға ұдайы, қажетінше өзгертулер енгізу құқығын қоса беруі керек, алайда мұндай өзгертулердің сипаты осы Ережелерде бар принциптермен сәйкесуі қажет.

Түсініктеме

Кәмелетке толмаған құқық бұзушылар ісі бойынша шешімдер ересектерге қарағанда кәмелетке толмаған құқық бұзушының өміріне ұзақ уақыт бойына үлкен әсерін тигізуі мүмкін. Сондықтан, шешімнің орындалуын құзыретті органның немесе тәуелсіз орган тарапынан бақылау аса зор мәнге ие (кепілгерлік істері бойынша комиссиялар, пробация жүйесінің қызметтері, жастардың әлеуметтік қамтамасыз етілуіне жауап беретін мекемелер т.б.). Сондықтан, шешімнің орындалуын құзыреттілігі істі қабылдаған органның құзыреттілігімен тең болатын құзыретті орган немесе тәуелсіз орган тарапынан (кепілгерлік ісі бойынша комиссия, пробация жүйесінің қызметі, жастарды әлеуметтік қамсыздандыру мекемелері т.б.) бақылау маңызды болып табылады. Осы мақсатта, кейбір елдерде juge de 1' execution des peines лауазымы тағайындалған.

Осы органның құрамы, құзыреті және қызметі оңтайлы болуы тиіс; 23 қағидасында ауқымды қолданылуын қамтамасыз ету мақсатында, олардың жалпы сипаттамасы берілген.

24. Қажетті көмекті жеткізу

24.1. Кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға сот ісінің барлық кезеңінде қажетті көмек беруді қамтамасыз ету керек, мысалға алғанда, тұрғын үймен қамту, білім алуға немесе кәсіби дайындықтан өтуге, жұмысқа тұруға немесе басқа да қажет болатын көмектер беруге күш салу керек.

Түсініктеме

Кәмелетке толмаған құқық бұзушылардың игілігі аса маңызды болып табылады. Сондықтан, 24 қағидасында қажетті жағдай жасаудың және қызметтерді ұсынудың және кәмелетке толмаған құқық бұзушылардың тәрбиесі процесіндегі рөл атқаратын мүдделерін қамтамасыз ету үшін өзге де қажетті көмектерді ұсынудың маңыздылығы көрсетілген.

25. Ерікті жанашырларды және басқа да ұйымдық қызметтерді жұмылдыру

25.1. Кәмелетке толмаған құқық бұзушылардың ұйым аясында, және мүмкіндігінше отбасы аясында тәрбиесіне айтулы үлес енгізуі ерікті жанашырларды, ерікті жанашыр ұйымдарды, жергілікті мекемелерді және басқа да ұйымдық қызметтерді үшін жұмылдыру керек.

Түсініктеме

Бұл қағида кәмелетке толмаған құқық бұзушылармен барлық жұмыстардың қайта тәрбиелеуге бағытталуының қажеттілігі көрсетілген. Құзыретті органдардың нұсқауларын нәтижелі орындау мақсатында, ұйымдармен ынтымақтастық аса маңызды. Айрықша, ерікті жанашырлар мен ерікті жанашыр қызметтер айтарлықтай құнды қызмет атқарады, алайда қазіргі уақытта олардың мүмкіндіктері толықтай пайдаланылмауда. Кейбір жағдайларда, бұрынғы құқық бұзушылар ересен қызмет атқарады (айрықша бұрынғы наркомандар).

25 қағида 1.1-1.6 қағидаларындағы баяндалған принциптердің негізінде және Азаматтық және саяси құқықтардың Халықаралық шартының тиісті ережелеріне сай құрылған.

Бесінші бөлім
Түзеу мекемелеріндегі құқық бұзушылармен қарым-қатынас
26. Түзеу мекемелеріндегі құқық бұзушылармен қарым-қатынас құрудың мақсаттары

26.1. Түзеу мекемелеріндегі кәмелетке толмаған құқық бұзушылармен тәрбиелік жұмыстардың мақсаты олардың әлеуметтік-пайдалы және жемісті рөлін атқару мақсатында, қамқорлықпен, қорғанышпен, біліммен және кәсіби дайындықпен қамтамасыз ету болып табылады.

26.2. Түзеу мекемелеріндегі кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға күтім, қорғаныш және басқа да қажетті көмекті олардың жас ерекшеліктерін, жыныстық және тұлғалық ерекшеліктерін және олардың толыққанды дамуына керекті мүдделерді ескере отырып, қамтамасыз ету керек, айрықша әлеуметтік, психологиялық, медициналық, физикалық, сондай-ақ білім беру және кәсіби дайындық саласындағы қажет болуы мүмкін жәрдемдерді беру керек.

26.3. Түзеу мекемелеріндегі кәмелетке толмаған құқық бұзушылар сол түзеу мекемелеріндегі отырған ересектерден бөлек немесе арнайы түзеу мекемелерінде немесе түзеу мекемесінің арнайы бөлімшелерінде орналастырылуы керек.

26.4. Следует обеспечить справедливое обращение с ними. Түзеу мекемесіне орналастырылған жас құқық бұзушы әйел балаларға олардың жеке мұқтаждары мен қажеттіліктеріне орай айрықша назар аударылуы керек. Оларға да жас еркек құқық бұзушыларға жасалғандай күтім, қорғаныш, қарым-қатынас, кәсіби дайындық берілуі тиіс.

26.5. Түзеу мекемелеріне орналасқан кәмелетке толмаған құқық бұзушылардың игілігі мақсатында олардың ата-аналары мен қамқоршылары да олардың хал-жағдайын білуге барып тұру құқығына ие болуы тиіс.

26.6. Түзеу мекемелерінде отырған кәмелетке толмаған құқық бұзушыларды тиісті академиялық немесе бар мүмкіндігінше кәсіби дайындықпен қамтамасыз ету мақсатында, отырған кәмелетке толмаған құқық бұзушылар босап шыққаннан кейін толыққанды білімі болуы үшін Министрліктер аралық және ведомство аралық ынтымақтастықтарды барынша ынталандыру керек.

Түсініктеме

Түзеу мекемелерінде отырған кәмелетке толмаған құқық бұзушылармен 26.1 және 26.2 қағидаларында анықталғандай қарым-қатынас жасау кез-келген жүйе мен мәдениет үшін қабылдануы тиіс. Алайда, егер осы мақсаттарға жер-жерде қол жеткізілген болса, онда осымен байланысты бұдан да үлкен жұмыстар атқарылуы тиіс.

Атап айтқанда, медициналық және психологиялық көмек беру наркомандардың түзеу мекемелері үшін, агрессиялы және психикалық науқастар үшін ерекше маңызды болып табылады.

Ересек құқық бұзушылардың кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға ықпал етуін барынша тыю керек және алтыншы Конгрестің 4 қарарында бар осы Ережелердің негізгі басым принциптерінің біріне сәйкес келетін 26.3 қағидасында қарастырылғандай, кәмелетке толмаған құқық бұзушылардың игілікті өмірін мейлінше қорғау керек. Бұл қағида мүше мемлекеттерді ересек құқық бұзушылардың кері ықпалына қарсы қолданылатын өзге де осы қағидаларда көрсетілген шаралардай нәтижелі шараларды қолданудан тыйып тастамайды (осымен қатар 13.4 қағидасын қараңыз).

26.4 қағидасы мына жағдаймен байланысты, алтыншы Конгресте көрсетілгендей, әйел-құқық бұзушыларға негізінде еркек құқық бұзушыларға қарағанда азырақ мән беріледі. Айрықша, алтыншы Конгрестің 9 қарарында сот төрелігін орындау барысындағы әрбір кезеңде әйел-құқық бұзушылармен әділ қарым қатынас орнатуға шақырады, сондай-ақ сот төрелігін орындау барысындағы барлық кезеңде бас бостандығынан айрылған кезінде нақты проблемалар мен мұқтаждықтарды ерекше назармен қарастыруға үндейді. Сонымен қатар, аталмыш қағида сот төрелігін орындау кезіндегі тең құқылы қарым қатынасқа үндейтін алтыншы Конгресте қабылданған Каракас декларациясы аясында және Әйелдерге қатысты алалаушылықты жою туралы Декларация мен Әйелдерге қатысты алалаушылықтың барлық түрін жою туралы Конвенция аясында қарастырылуға жатады. Қамаудағылармен көрісу құқығы (26.5 қағидасы) 7.1, 10.1 және 15.2, сондай-ақ 18.2 ережелердің аясында тарқатылады. Түзеу мекемелерінде орналасқан құқық бұзушылармен қарым-қатынас жасау сапасын және осымен бірге түзеу мекемелеріндегі құқық бұзушылардың кәсіби білім алу сапасын арттырудағы ерекше рөл ойнайтын негізгі жол ретінде министрлік аралық және ведомство аралық ынтымақтастықты (26.6 қағида) нығайту болып табылатыны күмәнсіз.

27. Біріккен Ұлттар Ұйымы қабылдаған Қамаудағылармен қарым қатынас орнату бойынша Минималды стандартты ережелердің қолданылуы

27.1. Қамаудағылармен қарым қатынас орнату бойынша Минималды стандартты ережелері мен оларға қатысты ұсыныстар түзеу мекемелеріндегі кәмелетке толмаған құқық бұзушылармен қарым-қатынас құру мәселесінде қажетінше қолдануға жатады, атап айтқанда сот үкімін күтіп жатқан кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға қатысты да қолданылады.

27.2. Қамаудағылармен қарым қатынас орнату бойынша Минималды стандартты ережелерінде сипатталған принциптердің бұдан да толыққанды орындалуы үшін және кәмелетке толмаған құқық бұзушылардың жас ерекшеліктерін, жынысын және тұлғалық ерекшеліктерін ескере отырып олардың алуан түрлі мұқтаждарын қанағаттандыру мақсатында барынша көбірек күш салу керек.

Түсініктеме

Қамаудағылармен қарым қатынас орнату бойынша Минималды стандартты ережелері Біріккен Ұлттар Ұйымының жариялаған осы сипаттас құжаттарының алғашқыларының бірі болып саналады. Жаппай мойындауға байланысты, олардың ықпалы барлық әлемде сезілуде. Алайда, әлбетте бұл ережелерді қолдану дерек түрінде емесе, тек тілек түрінде қалып отырған елдер бар, және айта кетерлігі, осы Қамаудағылармен қарым қатынас орнату бойынша Минималды стандартты ережелер түзеу мекемелерінде қамаудағылармен қарым-қатынас орнатудың ең гуманды және әділетті жолын көрсетуші негізгі ереже ретінде қалып отыр.

Қамаудағылармен қарым қатынас орнату бойынша Минималды стандартты ережелерінде түзеу мекемелерінде орналасқан кәмелетке толмаған құқық бұзушылармен қарым қатынастың негізгі әдістері көрініс тапқан (олар орналасқан ғимарат, олардың жабдықтары, жатын бұйымдары, киімдері, арыздары мен шағымдарын қарастыру, сыртқы әлеммен қатынас, дәрігерлік қызмет, діни рәміздерді орындау, жас ерекшеліктеріне қарай орналастыру, қызметкерлерге қойылатын талаптар, еңбек ету т.б.), осы аталғандармен қатар оларды жазалауға, тәртіпке және қауіпті құқық бұзушыларды бағындыруға қатысты ережелер де қамтылған. Кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға қатысты сот төрелігін орындаумен байланысты Минималды стандартты ережелердің түзеу мекемелеріндегі ықпал ету күшінің айрықша ерекшеленетін тұстарын көрсету мақсатында аталмыш Қамаудағылармен қарым қатынас орнату бойынша Минималды стандартты ережелеріне өзгертулер енгізудің ешқандай мәні болмас еді.

27 қағидасында түзеу мекемелерінде орналасқан кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға қатысты керекті талаптар (27.1 қағидасы) баяндалған, осылармен бірге олардың жас ерекшеліктерін, жыныстық және тұлғалық ерекшеліктерін (27.2 қағидасы) ескере отырып, нақты әртүрлі мұқтаждықтарын қанағаттандыруға байланысты негізгі талаптар сипатталған. Сондықтан, аталмыш ережелердің міндеттері мен мазмұны кейбір жағдайларда Қамаудағылармен қарым қатынас орнату бойынша Минималды стандартты ережелеріндегі ұқсас ережелермен сәйкес келіп жатады.

28. Бастапқы кезеңдерде шартты еркіндікке шығару әдісін ұдайы қолдану

28.1. Түзеу мекемелерінен еркіндікке шартты босату әдісі өз мағынасынан да кеңірек ауқымда және ертерек мерзім кезінде тиісті органдардың тарапынан қолданылуы мүмкін.

28.2. Түзеу мекемелерінен шартты түрде босаған кәмелетке толмаған құқық бұзушылар тиісті органның тарапынан көмек алады және олардың бақылауында болады және ұйымдардың тарапынан қолдау таба алады.

Түсініктеме

Түзеу мекемелерінен шартты түрде босату туралы шешімді қабылдау құқығына 14.1 қағидасында аталған құзыретті органға берілуі мүмкін, немесе одан да өзге құзыретті билік органына беріледі. Сондықтан, осы жағдайда биліктің "құзыретті" органы дегеннен гөрі, биліктің "тиісті" органы деген тіркесті қолданған абзалырақ болатыны сөзсіз.

Егер орын алған жағдайлар мүмкіндік берсе, жас құқық бұзушыны бас бостандығынан толықтай айырмай, оны шартты босатуға басымдық берілген дұрыс. Аса қауіпті құқық бұзушылардың өзіне, егер олардың түзеу мекемелеріне орналасқан уақытында қайта тәрбиелеу әдістерінің нәтижелі болғандығын деректер, мәліметтер болса, онда оларды жағдайлар мүмкіндік берсе, шартты еркіндікке шығаруға болады. Сынау мерзімінің қойылғаны сияқты, бұлай шартты түрде босату да сол құқық бұзушылардың шешімде көрсетілген "жақсы тәртіп көрсету" мерзіміне, құқық бұзушының ұйымдық жұмыстарға қатысуы, қатал емес режимдегі түзеу мекемелеріне орналасу мерзімі ішінде т.б. жүзеге асырылады.

Кәмелетке толмаған құқық бұзушы түзеу мекемесінен еркіндікке шартты түрде босатылған кезде, пробация жүйесінің немесе басқа да лауазымдық тұлға тарапынан (әсіресе, пробация жүйесі ендірілмеген елдерде) болатын жәрдем мен бақылауды қарастырған жөн, сонымен қатар ұйымдардың тарапынан қолдау көрсетілгені дұрыс.

29. Жұмыстың аралық түрлері

29.1. Қатал емес режимдегі түзеу мекемелері, тәрбие үйлері, күндізгі дайындық орталықтары және басқа да балама, осыларға сәйкес, сондай-ақ кәмелетке толмаған құқық бұзушының қоғамға қайта сіңісіп кетуіне мүмкіндік беретін аралық жұмыс түрлерінің пайдаланылуын да қарастырған абзал.

Түсініктеме

Түзеу мекемелерінен шыққаннан кейінгі кәмелетке толмаған құқық бұзушыға көрсетілетін қамқорлықтың маңызын жете бағалаған жөн. Осы қағидада аралық сипаттағы мекемелердің желісін құрудың қажеттілігі мен маңыздылығы туралы атап айтылады.

Аталмыш қағидада, жаңағы айтылғандармен қатар, қоғамға қайта қосылған кәмелетке толмаған құқық бұзушылардың әртүрлі мұқтаждарын қанағаттандыруға бағытталған және кәмелетке толмаған құқық бұзушылардың қоғамға қайта сіңісуіне нұсқау берер және құрылымдық қолдау берер мекемелер мен қызметтерді жасақтау маңыздылығына да аса мән беріледі.

Алтыншы бөлім
Зерттеулер, жоспарлау және саясатты әзірлеу мен бағалау
30. Зерттеулер – саясатты жоспарлау, әзірлеу және бағалаудың негізі ретінде

30.1. Саясатты нәтижелі жоспарлау мен әзірлеудің негізі болып табылатын қажетті зерттеу жұмыстарын ұйымдастыруға және соны ынталандыруға күш салу керек.

30.2. Сонымен қатар, кәмелетке толмаған құқық бұзушылар арасындағы құқық бұзушылықтарды шолу, құқық бұзушылық және қылмыстылық мәселесі, себептері тәріздес, сондай-ақ қамауда жатқан кәмелетке толмаған құқық бұзушылардың нақты мұқтаждарын ұдайы шолу жасау және үрдісін бағалауға тырысу керек.

30.3. Кәмелетке толмаған құқық бұзушыларды сот төрелігін орындау аясында және дұрыс бағалау жасау мақсатындағы және сот төрелігін әрі қарай дамыту, реформалау мақсатындағы тиісті ақпараттарды жинау, талдау ұдайы бағалау зерттеулерінің құрылымын әзірлеуге барынша күш салу керек.

30.4. Кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға қатысты сот төрелігін орындау кезінде ұлттық дамытудың бөлінбес бөлігі болып табылатын шараларды жүйелі түрде дамыту және жүзеге асыру бойынша қызметтер көрсетілу керек.

Түсініктеме

Зерттеулерді кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға қатысты сот төрелігін орындау жүйесінің ғылыми жетістіктер деңгейіне сәйкестігін, ұдайы дамуын, жетілдірілуін қамтамасыз ететін негізгі құрылым ретінде пайдалану және ұтымды саясаттың негізі ретінде қолдану орын алып отыр. Зерттеу жұмыстары мен саясаттың арасындағы өзара кері байланыс кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға қатысты сот төрелігін орындау процесінде айрықша зор мағынаға ие болып отыр. Жастардың өмір сүру ерекшеліктерінің, сондай-ақ кәмелетке толмаған құқық бұзушылар арасындағы қылмыстылық түрлерінің жылдам әрі жиі өзгеруі жағдайында, сол қылмыстарға қоғам мен сот төрелігінің қарым-қатынасы тез ескіріп, орынсыз болып отырады.

Сондықтан, 30 қағидада зерттеу қызметінің кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға қатысты сот төрелігін орындау саясаты мен қолданылу үдерісіне енгізілуіне қажетті стандарттар көрсетілген. Аталмыш қағидада ұдайы шолулар мен қолданыстағы бағдарламалар мен шаралардың бағалануына, осымен қатар дамудың жалпы міндеттері аясындағы жоспарлаудың қажеттілігіне айрықша мән беріледі.

Кәмелетке толмаған құқық бұзушылардың мұқтаждарын, сондай-ақ кәмелетке толмаған құқық бұзушылар арасындағы құқық бұзушылық үрдістері мен мәселелерін ұдайы бағалаулар өткізу – ресми және бейресми түрдегі араласу шараларын жүргізудің және тиісті саясатты әзірлеу әдістерінің алғышарттарының бірі болып саналады. Осы мағынада жауапты мекемелер тәуелсіз тұлғалар мен ұйымдар тарапынан жүргізілетін зерттеулерге ықпалдастық етіп, тіпті сот төрелігімен қатынасқа түсетін тұлғалардың ғана емес, кәмелетке толмаған құқық бұзушылардың өз пікірлерін де ескергендері жөнді болар еді.

Жоспарлаудың үдерісінде бірінші орынға, қажетті қызметтерді қамтамасыз етудегі нәтижелі және әділ жүйені жоспарлау шығады. Осы мақсаттарда, кәмелетке толмаған құқық бұзушылардың түрлі мұқтаждары мен олардың қиыншылықтарын талдаудың жиынтықты және ұдайы талдауы жүргізілуі тиіс және кезек күттірмейтін міндеттерді анықтау керек. Осыған байланысты, қолдағы бар ресурстардың атап айтқанда әзірленген бағдарламалардың нәтижелерін жүзеге асыруға және қадағалауға қажетті нақты процедураларды дайындауға ықпал ететін балама әдістер мен қоғамдық қолдау түрлерінің қолданылуын үйлестіру керек.

United Nations Standard Minimum Rules for the Administration of Juvenile Justice ("The Beijing Rules")

Adopted by the resolution 40/33 of the UN General Assembly 10 November 1985

The General Assembly,
Bearing in mind the Universal Declaration of Human Rights, the International Covenant on Civil and Political Rights and the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights, as well as other international human rights instruments pertaining to the rights of young persons,
Also bearing in mind that 1985 was designated the International Youth Year: Participation, Development, Peace and that the international community has placed importance on the protection and promotion of the rights of the young, as witnessed by the significance attached to the Declaration of the Rights of the Child,
Recalling resolution 4 adopted by the Sixth United Nations Congress on the Prevention of Crime and the Treatment of Offenders, held at Caracas from 25 August to 5 September 1980, which called for the development of standard minimum rules for the administration of juvenile justice and the care of juveniles, which could serve as a model for Member States,
Recalling also Economic and Social Council decision 1984/153 of 25 May 1984, by which the draft rules were forwarded to the Seventh United Nations Congress on the Prevention of Crime and the Treatment of Offenders, through the Interregional Preparatory Meeting, held at Beijing from 14 to 18 May 1984,
Recognizing that the young, owing to their early stage of human development, require particular care and assistance with regard to physical, mental and social development, and require legal protection in conditions of peace, freedom, dignity and security,
Considering that existing national legislation, policies and practices may well require review and amendment in view of the standards contained in the rules,
Considering further that, although such standards may seem difficult to achieve at present in view of existing social, economic, cultural, political and legal conditions, they are nevertheless intended to be attainable as a policy minimum,
1. Notes with appreciation the work carried out by the Committee on Crime Prevention and Control, the Secretary-General, the United Nations Asia and Far East Institute for the Prevention of Crime and the Treatment of Offenders and other United Nations institutes in the development of the Standard Minimum Rules for the Administration of Juvenile Justice;
2. Takes note with appreciation of the report of the Secretary-General on the draft Standard Minimum Rules for the Administration of Juvenile Justice;
3. Commends the Interregional Preparatory Meeting held at Beijing for having finalized the text of the rules submitted to the Seventh United Nations Congress on the Prevention of Crime and the Treatment of Offenders for consideration and final action;
4. Adopts the United Nations Standard Minimum Rules for the Administration of Juvenile Justice recommended by the Seventh Congress, contained in the annex to the present resolution, and approves the recommendation of the Seventh Congress that the Rules should be known as "the Beijing Rules";
5. Invites Member States to adapt, wherever this is necessary, their national legislation, policies and practices, particularly in training juvenile justice personnel, to the Beijing Rules and to bring the Rules to the attention of relevant authorities and the public in general;
6. Calls upon the Committee on Crime Prevention and Control to formulate measures for the effective implementation of the Beijing Rules, with the assistance of the United Nations institutes on the prevention of crime and the treatment of offenders;
7. Invites Member States to inform the Secretary-General on the implementation of the Beijing Rules and to report regularly to the Committee on Crime Prevention and Control on the results achieved;
8. Requests Member States and the Secretary-General to undertake research and to develop a data base with respect to effective policies and practices in the administration of juvenile justice;
9. Requests the Secretary-General and invites Member States to ensure the widest possible dissemination of the text of the Beijing Rules in all of the official languages of the United Nations, including the intensification of information activities in the field of juvenile justice;
10. Requests the Secretary-General to develop pilot projects on the implementation of the Beijing Rules;
11. Requests the Secretary-General and Member States to provide the necessary resources to ensure the successful implementation of the Beijing Rules, in particular in the areas of recruitment, training and exchange of personnel, research and evaluation, and the development of new alternatives to institutionalization;
12. Requests the Eighth United Nations Congress on the Prevention of Crime and the Treatment of Offenders to review the progress made in the implementation of the Beijing Rules and of the recommendations contained in the present resolution, under a separate agenda item on juvenile justice;
13. Urges all relevant organs of the United Nations system, in particular the regional commissions and specialized agencies, the United Nations institutes for the prevention of crime and the treatment of offenders, other intergovernmental organizations and non-governmental organizations to collaborate with the Secretariat and to take the necessary measures to ensure a concerted and sustained effort, within their respective fields of technical competence, to implement the principles contained in the Beijing Rules.

ANNEX

United Nations Standard Minimum Rules for the Administration of Juvenile Justice (Beijing Rules)

Part one.

General principles

1. Fundamental perspectives

1.1 Member States shall seek, in conformity with their respective general interests, to further the well-being of the juvenile and her or his family.
1.2 Member States shall endeavour to develop conditions that will ensure for the juvenile a meaningful life in the community, which, during that period in life when she or he is most susceptible to deviant behaviour, will foster a process of personal development and education that is as free from crime and delinquency as possible.
1.3 Sufficient attention shall be given to positive measures that involve the full mobilization of all possible resources, including the family, volunteers and other community groups, as well as schools and other community institutions, for the purpose of promoting the well-being of the juvenile, with a view to reducing the need for intervention under the law, and of effectively, fairly and humanely dealing with the juvenile in conflict with the law.
1.4 Juvenile justice shall be conceived as an integral part of the national development process of each country, within a comprehensive framework of social justice for all juveniles, thus, at the same time, contributing to the protection of the young and the maintenance of a peaceful order in society.
1.5 These Rules shall be implemented in the context of economic, social and cultural conditions prevailing in each Member State.
1.6 Juvenile justice services shall be systematically developed and co-ordinated with a view to improving and sustaining the competence of personnel involved in the services, including their methods, approaches and attitudes.

Commentary

These broad fundamental perspectives refer to comprehensive social policy in general and aim at promoting juvenile welfare to the greatest possible extent, which will minimize the necessity of intervention by the juvenile justice system, and in turn, will reduce the harm that may be caused by any intervention. Such care measures for the young, before the onset of delinquency, are basic policy requisites designed to obviate the need for the application of the Rules.
Rules 1.1 to 1.3 point to the important role that a constructive social policy for juveniles will play, inter alia, in the prevention of juvenile crime and delinquency. Rule 1.4 defines juvenile justice as an integral part of social justice for juveniles, while rule 1.6 refers to the necessity of constantly improving juvenile justice, without falling behind the development of progressive social policy for juveniles in general and bearing in mind the need for consistent improvement of staff services.
Rule 1.5 seeks to take account of existing conditions in Member States which would cause the manner of implementation of particular rules necessarily to be different from the manner adopted in other States.

2. Scope of the Rules and definitions used

2.1 The following Standard Minimum Rules shall be applied to juvenile offenders impartially, without distinction of any kind, for example as to race, colour, sex, language, religion, political or other opinions, national or social origin, property, birth or other status.
2.2 For purposes of these Rules, the following definitions shall be applied by Member tates in a manner which is compatible with their respective legal systems and concepts:
(a) A juvenile is a child or young person who, under the respective legal systems, may be dealt with for an offence in a manner which is different from an adult;
(b) An offence is any behaviour (act or omission) that is punishable by law under the respective legal systems;
(c) A juvenile offender is a child or young person who is alleged to have committed or who has been found to have committed an offence.
2.3 Efforts shall be made to establish, in each national jurisdiction, a set of laws, rules and provisions specifically applicable to juvenile offenders and institutions and bodies entrusted with the functions of the administration of juvenile justice and designed:
(a) To meet the varying needs of juvenile offenders, while protecting their basic rights;
(b) To meet the needs of society;
(c) To implement the following rules thoroughly and fairly.

Commentary

The Standard Minimum Rules are deliberately formulated so as to be applicable within different legal systems and, at the same time, to set some minimum standards for the handling of juvenile offenders under any definition of a juvenile and under any system of dealing with juvenile offenders. The Rules are always to be applied impartially and without distinction of any kind.
Rule 2.1 therefore stresses the importance of the Rules always being applied impartially and without distinction of any kind. The rule follows the formulation of principle 2 of the Declaration of the Rights of the Child.
Rule 2.2 defines "juvenile" and "offence" as the components of the notion of the "juvenile offender", who is the main subject of these Standard Minimum Rules (see, however, also rules 3 and 4). It should be noted that age limits will depend on, and are explicitly made dependent on, each respective legal system, thus fully respecting the economic, social, political, cultural and legal systems of Member States. This makes for a wide variety of ages coming under the definition of "juvenile", ranging from 7 years to 18 years or above. Such a variety seems inevitable in view of the different national legal systems and does not diminish the impact of these Standard Minimum Rules.
Rule 2.3 is addressed to the necessity of specific national legislation for the optimal implementation of these Standard Minimum Rules, both legally and practically.

3. Extension of the Rules

3.1 The relevant provisions of the Rules shall be applied not only to juvenile offenders but also to juveniles who may be proceeded against for any specific behaviour that would not be punishable if committed by an adult.
3.2 Efforts shall be made to extend the principles embodied in the Rules to all juveniles who are dealt with in welfare and care proceedings.
3.3 Efforts shall also be made to extend the principles embodied in the Rules to young adult offenders.

Commentary

Rule 3 extends the protection afforded by the Standard Minimum Rules for the Administration of Juvenile Justice to cover:
(a) The so-called "status offences" prescribed in various national legal systems where the range of behaviour considered to be an offence is wider for juveniles than it is for adults (for example, truancy, school and family disobedience, public drunkenness, etc.) (rule 3.1);
(b) Juvenile welfare and care proceedings (rule 3.2);
(c) Proceedings dealing with young adult offenders, depending of course on each given age limit (rule 3.3).
The extension of the Rules to cover these three areas seems to be justified. Rule 3.1 provides minimum guarantees in those fields, and rule 3.2 is considered a desirable step in the direction of more fair, equitable and humane justice for all juveniles in conflict with the law.

4. Age of criminal responsibility

4.1 In those legal systems recognizing the concept of the age of criminal responsibility for juveniles, the beginning of that age shall not be fixed at too low an age level, bearing in mind the facts of emotional, mental and intellectual maturity.

Commentary

The minimum age of criminal responsibility differs widely owing to history and culture. The modern approach would be to consider whether a child can live up to the moral and psychological components of criminal responsibility; that is, whether a child, by virtue of her or his individual discernment and understanding, can be held responsible for essentially anti-social behave our. If the age of criminal responsibility is fixed too low or if there is no low r age limit at all, the notion of responsibility would become meaningles. In general, there is a close relationship between the notion of responsibility for delinquent or criminal behaviour and other social rights and responsibilities (such as marital status, civil majority, etc.).
Efforts should therefore be made to agree on a reasonable lowest age limit that is applicable internationally.

5. Aims of juvenile justice

5.1 The juvenile justice system shall emphasize the well-being of the juvenile and shall ensure that any reaction to juvenile offenders shall always be in proportion to the circumstances of both the offenders and the offence.

Commentary

Rule 5 refers to two of the most important objectives of juvenile justice. The first objective is the promotion of the well-being of the juvenile. This is the main focus of those legal systems in which juvenile offenders are dealt with by family courts or administrative authorities, but the well-being of the juvenile should also be emphasized in legal systems that follow the criminal court model, thus contributing to the avoidance of merely punitive sanctions. (See also rule 14.)
The second objective is "the principle of proportionality". This principle is well-known as an instrument for curbing punitive sanctions, mostly expressed in terms of just desert in relation to the gravity of the offence. The response to young offenders should be based on the consideration not only of the gravity of the offence but also of personal circumstances. The individual circumstances of the offender (for example social status, family situation, the harm caused by the offence or other factors affecting personal circumstances) should influence the proportionality of the reaction (for example by having regard to the offender's endeavour to indemnify the victim or to her or his willingness to turn to a wholesome and useful life).
By the same token, reactions aiming to ensure the welfare of the young offender may go beyond necessity and therefore infringe upon the fundamental rights of the young individual, as has been observed in some juvenile justice systems. Here, too, the proportionality of the reaction to the circumstances of both the offender and the offence, including the victim, should be safeguarded.
In essence, rule 5 calls for no less and no more than a fair reaction in any given case of juvenile delinquency and crime. The issues combined in the rule may help to stimulate development in both regards: new and innovative types of reactions are as desirable as precautions against any undue widening of the net of formal social control over juveniles.

6. Scope of discretion

6.1 In view of the varying special needs of juveniles as well as the variety of measures available, appropriate scope for discretion shall be allowed at all stages of proceedings and at the different levels of juvenile justice administration, including investigation, prosecution, adjudication and the follow-up of dispositions.
6.2 Efforts shall be made, however, to ensure sufficient accountability at all stages and levels in the exercise of any such discretion.
6.3 Those who exercise discretion shall be specially qualified or trained to exercise it judiciously and in accordance with their functions and mandates.

Commentary

Rules 6.1, 6.2 and 6.3 combine several important features of effective, fair and humane juvenile justice administration: the need to permit the exercise of discretionary power at all significant levels of processing so that those who make determinations can take the actions deemed to be most appropriate in each individual case; and the need to provide checks and balances in order to curb any abuses of discretionary power and to safeguard the rights of the young offender. Accountability and professionalism are instruments best apt to curb broad discretion. Thus, professional qualifications and expert training are emphasized here as a valuable means of ensuring the judicious exercise of discretion in matters of juvenile offenders. (See also rules 1.6 and 2.2.) The formulation of specific guidelines on the exercise of discretion and the provision of systems of review, appeal and the like in order to permit scrutiny of decisions and accountability are emphasized in this context. Such mechanisms are not specified here, as they do not easily lend themselves to incorporation into international standard minimum rules, which cannot possibly cover all differences in justice systems.

7. Rights of juveniles

7.1 Basic procedural safeguards such as the presumption of innocence, the right to be notified of the charges, the right to remain silent, the right to counsel, the right to the presence of a parent or guardian, the right to confront and cross-examine witnesses and the right to appeal to a higher authority shall be guaranteed at all stages of proceedings.

Commentary

Rule 7.1 emphasizes some important points that represent essential elements for a fair and just trial and that are internationally recognized in existing human rights instruments. (See also rule 14.) The presumption of innocence, for instance, is also to be found in article 11 of the Universal Declaration of Human Rights and in article 14, paragraph 2, of the International Covenant on Civil and Political Rights.
Rules 14 seq. of these Standard Minimum Rules specify issues that are important for proceedings in juvenile cases, in particular, while rule 7.1 affirms the most basic procedural safeguards in a general way.

8. Protection of privacy

8.1 The juvenile's right to privacy shall be respected at all stages in order to avoid harm being caused to her or him by undue publicity or by the process of labelling.
8.2 In principle, no information that may lead to the identification of a juvenile offender shall be published.

Commentary

Rule 8 stresses the importance of the protection of the juvenile's right to privacy. Young persons are particularly susceptible to stigmatization. Criminological research into labelling processes has provided evidence of the detrimental effects (of different kinds) resulting from the permanent identification of young persons as "delinquent" or "criminal".
Rule 8 also stresses the importance of protecting the juvenile from the adverse effects that may result from the publication in the mass media of information about the case (for example the names of young offenders, alleged or convicted). The interest of the individual should be protected and upheld, at least in principle. (The general contents of rule 8 are further specified in rule 21.)

9. Saving clause

9.1 Nothing in these Rules shall be interpreted as precluding the application of the Standard Minimum Rules for the Treatment of Prisoners adopted by the United Nations and other human rights instruments and standards recognized by the international community that relate to the care and protection of the young.

Commentary

Rule 9 is meant to avoid any misunderstanding in interpreting and implementing the present Rules in conformity with principles contained in relevant existing or emerging international human rights instruments and standards - such as the Universal Declaration of Human Rights; the nternational Covenant on Economic, Social and Cultural Rights and theInternational Covenant on Civil and Political Rights; and the Declaration of the Rights of the Child and the draft convention on the rights of the child. It should be understood that the application of the present Rules is without prejudice to any such international instruments which may contain provisions of wider application. (See also rule 27.)

Part two.

Investigation and prosecution

10. Initial contact

10.1 Upon the apprehension of a juvenile, her or his parents or guardian shall be immediately notified of such apprehension, and, where such immediate notification is not possible, the parents or guardian shall be notified within the shortest possible time thereafter.
10.2 A judge or other competent official or body shall, without delay, consider the issue of release.
10.3 Contacts between the law enforcement agencies and a juvenile offender shall be managed in such a way as to respect the legal status of the juvenile, promote the well-being of the juvenile and avoid harm to her or him, with due regard to the circumstances of the case.

Commentary

Rule 10.1 is in principle contained in rule 92 of the Standard Minimum Rules for the Treatment of Prisoners.
The question of release (rule 10.2) shall be considered without delay by a judge or other competent official. The latter refers to any person or institution in the broadest sense of the term, including community boards or police authorities having power to release an arrested person. (See also the International Covenant on Civil and Political Rights, article 9, paragraph 3.)
Rule 10.3 deals with some fundamental aspects of the procedures and behaviour on the part of the police and other law enforcement officials in cases of juvenile crime. To "avoid harm" admittedly is flexible wording and covers many features of possible interaction (for example the use of harsh language, physical violence or exposure to the environment). Involvement in juvenile justice processes in itself can be "harmful" to juveniles; the term "avoid harm" should be broadly interpreted, therefore, as doing the least harm possible to the juvenile in the first instance, as well as any additional or undue harm. This is especially important in the initial contact with law enforcement agencies, which might profoundly influence the juvenile's attitude towards the State and society. Moreover, the success of any further intervention is largely dependent on such initial contacts. Compassion and kind firmness are important in these situations.

11. Diversion

11.1 Consideration shall be given, wherever appropriate, to dealing with juvenile offenders without resorting to formal trial by the competent authority, referred to in rule 14.1 below.
11.2 The police, the prosecution or other agencies dealing with juvenile cases shall be empowered to dispose of such cases, at their discretion, without recourse to formal hearings, in accordance with the criteria laid down for that purpose in the respective legal system and also in accordance with the principles contained in these Rules.
11.3 Any diversion involving referral to appropriate community or other services shall require the consent of the juvenile, or her or his parents or guardian, provided that such decision to refer a case shall be subject to review by a competent authority, upon application.
11.4 In order to facilitate the discretionary disposition of juvenile cases, efforts shall be made to provide for community programmes, such as temporary supervision and guidance, restitution, and compensation of victims.

Commentary

Diversion, involving removal from criminal justice processing and, frequently, redirection to community support services, is commonly practiced on a formal and informal basis in many legal systems. This practice serves to hinder the negative effects of subsequent proceedings in juvenile justice administration (for example the stigma of conviction and sentence). In many cases, non-intervention would be the best response. Thus, diversion at the outset and without referral to alternative (social) services may be the optimal response. This is especially the case where the offence is of a non-serious nature and where the family, the school or other informal social control institutions have already reacted, or are likely to react, in an appropriate and constructive manner.
As stated in rule 11.2, diversion may be used at any point of decision-making - by the police, the prosecution or other agencies such as the courts, tribunals, boards or councils. It may be exercised by one authority or several or all authorities, according to the rules and policies of the respective systems and in line with the present Rules. It need not necessarily be limited to petty cases, thus rendering diversion an important instrument.
Rule 11.3 stresses the important requirement of securing the consent of the young offender (or the parent or guardian) to the recommended diversionary measure(s). (Diversion to community service without such consent would contradict the Convention concerning the Abolition of Forced Labour.) However, this consent should not be left unchallengeable, since it might sometimes be given out of sheer desperation on the part of the juvenile. The rule uderlines that care should be taken to minimize the potential for coercion and intimidation at all levels in the diversion process. Juveniles should not feel pressured (for example in order to avoid court appearance) or be pressured into consenting to diversion programmes. Thus, it is advocated that provision should be made for an objective appraisal of the appropriateness of dispositions involving young offenders by a "competent authority upon application". (The "competent authority" may be different from that referred to in rule 14.)
Rule 11.4 recommends the provision of viable alternatives to juvenile justice processing in the form of community-based diversion. Programmes that involve settlement by victim restitution and those that seek to avoid future conflict with the law through temporary supervision and guidance are especially commended. The merits of individual cases would make diversion appropriate, even when more serious offences have been committed (for example first offence, the act having been committed under peer pressure etc.).

12. Specialization within the police

12.1 In order to best fulfil their functions, police officers who frequently or exclusively deal with juveniles or who are primarily engaged in the prevention of juvenile crime shall be specially instructed and trained. In large cities, special police units should be established for that purpose.

Commentary

Rule 12 draws attention to the need for specialized training for all law enforcement officials who are involved in the administration of juvenile justice. As police are the first point of contact with the juvenile justice system, it is most important that they act in an informed and appropriate manner.
While the relationship between urbanization and crime is clearly complex, an increase in juvenile crime has been associated with the growth of large cities, particularly with rapid and unplanned growth. Specialized police units would therefore be indispensable, not only in the interest of implementing specific principles contained in the present instrument (such as rule 1.6) but more generally for improving the prevention and control of juvenile crime and the handling of juvenile offenders.

13. Detention pending trial

13.1 Detention pending trial shall be used only as a measure of last resort and for the shortest possible period of time.
13.2 Whenever possible, detention pending trial shall be replaced by alternative measures, such as close supervision, intensive care or placement with a family or in an educational setting or home.
13.3 Juveniles under detention pending trial shall be entitled to all rights and guarantees of the Standard Minimum Rules for the Treatment of Prisoners adopted by the United Nations.
13.4 Juveniles under detention pending trial shall be kept separate from adults and shall be detained in a separate institution or in a separate part of an institution also holding adults.
13.5 While in custody, juveniles shall receive care, protection and all necessary individual assistance - social, educational, vocational, psychological, medical and physical - that they may require in view of their age, sex and personality.

Commentary

The danger to juveniles of "criminal contamination" while in detention pending trial must not be underestimated. It is therefore important to stress the need for alternative measures. By doing so, rule 13.1 encourages the devising of new and innovative measures to avoid such detention in the interest of the well-being of the juvenile.
Juveniles under detention pending trial are entitled to all the rights and guarantees of the Standard Minimum Rules for the Treatment of Prisoners as well as the International Covenant on Civil and Political Rights, especially article 9 and article 10, paragraphs 2 (b) and 3.
Rule 13.4 does not prevent States from taking other measures against the negative influences of adult offenders which are at least as effective as the measures mentioned in the rule.
Different forms of assistance that may become necessary have been enumerated to draw attention to the broad range of particular needs of young detainees to be addressed (for example females or males, drug addicts, alcoholics, mentally ill juveniles, young persons suffering from the trauma of arrest for example, etc.).
Varying physical and psychological characteristics of young detainees may warrant classification measures by which some are kept separate while in detention pending trial, thus contributing to the avoidance of victimization and rendering more appropriate assistance.
The Sixth United Nations Congress on the Prevention of Crime and the Treatment of Offenders, in its resolution 4 on juvenile justice standards specified that the Rules, inter alia, should reflect the basic principle that pre-trial detention should be used only as a last resort, that no minors should be held in a facility where they are vulnerable to the negative influences of adult detainees and that account should always be taken of the needs particular to their stage of development.

Part three. Adjudication and disposition

14. Competent authority to adjudicate

14.1 Where the case of a juvenile offender has not been diverted (under rule 11), she or he shall be dealt with by the competent authority (court, tribunal, board, council, etc.) according to the principles of a fair and just trial.
14.2 The proceedings shall be conducive to the best interests of the juvenile and shall be conducted in an atmosphere of understanding, which shall allow the juvenile to participate therein and to express herself or himself freely.

Commentary

It is difficult to formulate a definition of the competent body or person that would universally describe an adjudicating authority. "Competent authority" is meant to include those who preside over courts or tribunals (composed of a single judge or of several members), including professional and lay magistrates as well as administrative boards (for example the Scottish and Scandinavian systems) or other more informal community and conflict resolution agencies of an adjudicatory nature.
The procedure for dealing with juvenile offenders shall in any case follow the minimum standards that are applied almost universally for any criminal defendant under the procedure known as "due process of law". In accordance with due process, a "fair and just trial" includes such basic safeguards as the presumption of innocence, the presentation and examination of witnesses, the common legal defences, the right to remain silent, the right to have the last word in a hearing, the right to appeal, etc. (See also rule 7.1).

15. Legal counsel, parents and guardians

15.1 Throughout the proceedings the juvenile shall have the right to be represented by a legal adviser or to apply for free legal aid where there is provision for such aid in the country.
15.2 The parents or the guardian shall be entitled to participate in the proceedings and may be required by the competent authority to attend them in the interest of the juvenile. They may, however, be denied participation by the competent authority if there are reasons to assume that such exclusion is necessary in the interest of the juvenile.

Commentary

Rule 15.1 uses terminology similar to that found in rule 93 of the Standard Minimum Rules for the Treatment of Prisoners. Whereas legal counsel and free legal aid are needed to assure the juvenile legal assistance, the right of the parents or guardian to participate as stated in rule 15.2 should be viewed as general psychological and emotional assistance to the juvenile - a function extending throughout the procedure.
The competent authority's search for an adequate disposition of the case may profit, in particular, from the co-operation of the legal representatives of the juvenile (or, for that matter, some other personal assistant who the juvenile can and does really trust). Such concern can be thwarted if the presence of parents or guardians at the hearings plays a negative role, for instance, if they display a hostile attitude towards the juvenile; hence, the possibility of their exclusion must be provided for.

16. Social inquiry reports

16.1 In all cases except those involving minor offences, before the competent authority renders a final disposition prior to sentencing, the background and circumstances in which the juvenile is living or the conditions under which the offence has been committed shall be properly investigated so as to facilitate judicious adjudication of the case by the competent authority.

Commentary

Social inquiry reports (social reports or pre-sentence reports) are an indispensable aid in most legal proceedings involving juveniles. The competent authority should be informed of relevant facts about the juvenile, such as social and family background, school career, educational experiences, etc. For this purpose, some jurisdictions use special social services or personnel attached to the court or board. Other personnel, including probation officers, may serve the same function. The rule therefore requires that adequate social services should be available to deliver social inquiry reports of a qualified nature.

17. Guiding principles in adjudication and disposition

17.1 The disposition of the competent authority shall be guided by the following principles:
(a) The reaction taken shall always be in proportion not only to the circumstances and the gravity of the offence but also to the circumstances and the needs of the juvenile as well as to the needs of the society;
(b) Restrictions on the personal liberty of the juvenile shall be imposed only after careful consideration and shall be limited to the possible minimum;
(c) Deprivation of personal liberty shall not be imposed unless the juvenile is adjudicated of a serious act involving violence against another person or of persistence in committing other serious offences and unless there is no other appropriate response;
(d) The well-being of the juvenile shall be the guiding factor in the consideration of her or his case.
17.2 Capital punishment shall not be imposed for any crime committed by juveniles.
17.3 Juveniles shall not be subject to corporal punishment.
17.4 The competent authority shall have the power to discontinue the proceedings at any time.

Commentary

The main difficulty in formulating guidelines for the adjudication of young persons stems from the fact that there are unresolved conflicts of a philosophical nature, such as the following:
(a) Rehabilitation versus just desert;
(b) Assistance versus repression and punishment;
(c) Reaction according to the singular merits of an individual case versus reaction according to the protection of society in general;
(d) General deterrence versus individual incapacitation.
The conflict between these approaches is more pronounced in juvenile cases than in adult cases. With the variety of causes and reactions characterizing juvenile cases, these alternatives become intricately interwoven.
It is not the function of Standard Minimum Rules for the Administration of Juvenile Justice to prescribe which approach is to be followed but rather to identify one that is most closely in consonance with internationally accepted principles. Therefore the essential elements as laid down in rule 17.1, in particular in subparagraphs (a) and (c), are mainly to be understood as practical guidelines that should ensure a common starting point; if heeded by the concerned authorities (See also rule 5), they could contribute considerably to ensuring that the fundamental rights of juvenile offenders are protected, especially the fundamental rights of personal development and education.
Rule 17.1 (b) implies that strictly punitive approaches are not appropriate. Whereas in adult cases, and possibly also in cases of severe offences by juveniles, just desert and retributive sanctions might be considered to have some merit, in juvenile cases such considerations should always be outweighed by the interest of safeguarding the well-being and the future of the young person.
In line with resolution 8 of the Sixth United Nations Congress, it encourages the use of alternatives to institutionalization to the maximum extent possible, bearing in mind the need to respond to the specific requirements of the young. Thus, full use should be made of the range of existing alternative sanctions and new alternative sanctions should be developed, bearing the public safety in mind. Probation should be granted to the greatest possible extent via suspended sentences, conditional sentences, board orders and other dispositions.
Rule 17.1 (c) corresponds to one of the guiding principles in resolution 4 of the Sixth Congress which aims at avoiding incarceration in the case of juveniles unless there is no other appropriate response that will protect the public safety.
The provision prohibiting capital punishment in rule 17.2 is in accordance with article 6, paragraph 5, of the International Covenant on Civil and Political Rights.
The provision against corporal punishment is in line with article 7 of the International Covenant on Civil and Political Rights and the Declaration on the Protection of All Persons from Being Subjected to Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment as well as the Convention against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment and the draft convention on the rights of the child.
The power to discontinue the proceedings at any time (rule 17.4) is a characteristic inherent in the handling of juvenile offenders as opposed to adults. At any time, circumstances may become known to the competent authority which would make a complete cessation of the intervention appear to be the best disposition of the case.

18. Various disposition measures

18.1 A large variety of disposition measures shall be made available to the competent authority, allowing for flexibility so as to avoid institutionalization to the greatest extent possible. Such measures, some of which may be combined, include:
(a) Care, guidance and supervision orders;
(b) Probation;
(c) Community service orders;
(d) Financial penalties, compensation and restitution;
(e) Intermediate treatment and other treatment orders;
(f) Orders to participate in group counselling and similar activities;
(g) Orders concerning foster care, living communities or other educational settings;
(h) Other relevant orders.
18.2 No juvenile shall be removed from parental supervision, whether partly or entirely, unless the circumstances of her or his case make this necessary.

Commentary

Rule 18.1 attempts to enumerate some of the important reactions and sanctions that have been practised and proved successful thus far, in different legal systems. On the whole they represent promising options that deserve replication and further development. The rule does not enumerate staffing requirements because of possible shortages of adequate staff in some regions; in those regions measures requiring less staff may be tried or developed.
The examples given in rule 18.1 have in common, above all, a reliance on and an appeal to the community for the effective implementation of alternative dispositions. Community-based correction is a traditional measure that has taken on many aspects. On that basis, relevant authorities should be encouraged to offer community-based services.
Rule 18.2 points to the importance of the family which, according to article 10, paragraph 1, of the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights, is "the natural and fundamental group unit of society". Within the family, the parents have not only the right but also the responsibility to care for and supervise their children. Rule 18.2, therefore, requires that the separation of children from their parents is a measure of last resort. It may be resorted to only when the facts of the case clearly warrant this grave step (for example child abuse).

19. Least possible use of institutionalization

19.1 The placement of a juvenile in an institution shall always be a disposition of last resort and for the minimum necessary period.

Commentary

Progressive criminology advocates the use of non-institutional over institutional treatment. Little or no difference has been found in terms of the success of institutionalization as compared to non-institutionalization. The many adverse influences on an individual that seem unavoidable within any nstitutional setting evidently cannot be outbalanced by treatment efforts. This is especially the case for juveniles, who are vulnerable to negative influences. Moreover, the negative effects, not only of loss of liberty but also of separation from the usual social environment, are certainly more acute for juveniles than for adults because of their early stage of development.
Rule 19 aims at restricting institutionalization in two regards: in quantity ("last resort") and in time ("minimum necessary period"). Rule 19 reflects one of the basic guiding principles of resolution 4 of the Sixth United Nations Congress: a juvenile offender should not be incarcerated unless there is no other appropriate response. The rule, therefore, makes the appeal that if a juvenile must be institutionalized, the loss of liberty should be restricted to the least possible degree, with special institutional arrangements for confinement and bearing in mind the differences in kinds of offenders, offences and institutions. In fact, priority should be given to "open" over "closed" institutions. Furthermore, any facility should be of a correctional or educational rather than of a prison type.

20. Avoidance of unnecessary delay

20.1 Each case shall from the outset be handled expeditiously, without any unnecessary delay.

Commentary

The speedy conduct of formal procedures in juvenile cases is a paramount concern. Otherwise whatever good may be achieved by the procedure and the disposition is at risk. As time passes, the juvenile will find it increasingly difficult, if not impossible, to relate the procedure and disposition to the offence, both intellectually and psychologically.

21. Records

21.1 Records of juvenile offenders shall be kept strictly confidential and closed to third parties. Access to such records shall be limited to persons directly concerned with the disposition of the case at hand or other duly authorized persons.
21.2 Records of juvenile offenders shall not be used in adult proceedings in subsequent cases involving the same offender.

Commentary

The rule attempts to achieve a balance between conflicting interests connected with records or files: those of the police, prosecution and other authorities in improving control versus the interests of the juvenile offender. (See also rule 8.) "Other duly authorized persons" would generally include, among others, researchers.

22. Need for professionalism and training

22.1 Professional education, in-service training, refresher courses and other appropriate modes of instruction shall be utilized to establish and maintain the necessary professional competence of all personnel dealing with juvenile cases.
22.2 Juvenile justice personnel shall reflect the diversity of juveniles who come into contact with the juvenile justice system. Efforts shall be made to ensure the fair representation of women and minorities in juvenile justice agencies.

Commentary

The authorities competent for disposition may be persons with very different backgrounds (magistrates in the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland and in regions influenced by the common law system; legally trained judges in countries using Roman law and in regions influenced by them; and elsewhere elected or appointed laymen or jurists, members of community-based boards etc.). For all these authorities, a minimum training in law, sociology, psychology, criminology and behavioural sciences would be required. This is considered as important as the organizational specialization and independence of the competent authority.
For social workers and probation officers, it might not be feasible to require professional specialization as a prerequisite for taking over any function dealing with juvenile offenders. Thus, professional on-the-job instruction would be minimum qualifications.
Professional qualifications are an essential element in ensuring the impartial and effective administration of juvenile justice. Accordingly, it is necessary to improve the recruitment, advancement and professional training of personnel and to provide them with the necessary means to enable them to properly fulfil their functions.
All political, social, sexual, racial, religious, cultural or any other kind of discrimination in the selection, appointment and advancement of juvenile justice personnel should be avoided in order to achieve impartiality in the administration of juvenile justice. This was recommended by the Sixth United Nations Congress. Furthermore, the Sixth Congress called on Member States to ensure the fair and equal treatment of women as criminal justice personnel and recommended that special measures should be taken to recruit, train and facilitate the advancement of female personnel in juvenile justice administration.

Part four.

Non-institutional treatment

23. Effective implementation of disposition

23.1 Appropriate provisions shall be made for the implementation of orders of the competent authority, as referred to in rule 14.1 above, by that authority itself or by some other authority as circumstances may require.
23.2 Such provisions shall include the power to modify the orders as the competent authority may deem necessary from time to time, provided that such modification shall be determined in accordance with the principles contained in these Rules.

Commentary

Disposition in juvenile cases, more so than in adult cases, tends to influence the offender's life for a long period of time. Thus, it is important that the competent authority or an independent body (parole board, probation office, youth welfare institutions or others) with qualifications equal to those of the competent authority that originally disposed of the case should monitr the implementation of the disposition. In some countries a juge d'execution des peines has been installed for this purpose.
The composition, powers and functions of the authority must be flexible; they are described in general terms in rule 23 in order to ensure wide acceptability.

24. Provision of needed assistance

24.1 Efforts shall be made to provide juveniles, at all stages of the proceedings, with necessary assistance such as lodging, education or vocational training, employment or any other assistance, helpful and practical, in order to facilitate the rehabilitative process.

Commentary

The promotion of the well-being of the juvenile is of paramount consideration. Thus, rule 24 emphasizes the importance of providing requisite facilities, services and other necessary assistance as may further the best interests of the juvenile throughout the rehabilitative process.

25. Mobilization of volunteers and other community services

25.1 Volunteers, voluntary organizations, local institutions and other community resources shall be called upon to contribute effectively to the rehabilitation of the juvenile in a community setting and, as far as possible, within the family unit.

Commentary

This rule reflects the need for a rehabilitative orientation of all work with juvenile offenders. Co-operation with the community is indispensable if the directives of the competent authority are to be carried out effectively. Volunteers and voluntary services, in particular, have proved to be valuable resources but are at present underutilized. In some instances, the co-operation of ex-offenders (including ex-addicts) can be of considerable assistance.
Rule 25 emanates from the principles laid down in rules l.l to l.6 and follows the relevant provisions of the International Covenant on Civil and Political Rights.

Part five.

Institutional treatment

26. Objectives of institutional treatment

26.1 The objective of training and treatment of juveniles placed in institutions is to provide care, protection, education and vocational skills, with a view to assisting them to assume socially constructive and productive roles in society.
26.2 Juveniles in institutions shall receive care, protection and all necessary assistance - social, educational, vocational, psychological, medical and physical - that they may require because of their age, sex and personality and in the interest of their wholesome development.
26.3 Juveniles in institutions shall be kept separate from adults and shall be detained in a separate institution or in a separate part of an institution also holding adults.
26.4 Young female offenders placed in an institution deserve special attention as to their personal needs and problems. They shall by no means receive less care, protection, assistance, treatment and training than young male offenders. Their fair treatment shall be ensured.
26.5 In the interest and well-being of the institutionalized juvenile, the parents or guardians shall have a right of access.
26.6 Inter-ministerial and inter-departmental co-operation shall be fostered for the purpose of providing adequate academic or, as appropriate, vocational training to institutionalized juveniles, with a view to ensuring that they do not leave the institution at an educational disadvantage.

Commentary

The objectives of institutional treatment as stipulated in rules 26.1 and 26.2 would be acceptable to any system and culture. However, they have not yet been attained everywhere, and much more has to be done in this respect.
Medical and psychological assistance, in particular, are extremely important for institutionalized drug addicts, violent and mentally ill young persons.
The avoidance of negative influences through adult offenders and the safeguarding of the well-being of juveniles in an institutional setting, as stipulated in rule 26.3, are in line with one of the basic guiding principles of the Rules, as set out by the Sixth Congress in its resolution 4. The rule does not prevent States from taking other measures against the negative influences of adult offenders, which are at least as effective as the measures mentioned in the rule. (See also rule 13.4.)
Rule 26.4 addresses the fact that female offenders normally receive less attention than their male counterparts, as pointed out by the Sixth Congress. In particular, resolution 9 of the Sixth Congress calls for the fair treatment of female offenders at every stage of criminal justice processes and for special attention to their particular problems and needs while in custody. Moreover, this rule should also be considered in the light of the Caracas Declaration of the Sixth Congress, which, inter alia, calls for equal treatment in criminal justice administration, and against the background of the Declaration on the Elimination of Discrimination against Women and the Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women.
The right of access (rule 26.5) follows from the provisions of rules 7.1, l0.1, 15.2 and l8.2. Inter-ministerial and inter-departmental co-operation (rule 26.6) are of particular importance in the interest of generally enhancing the quality of institutional treatment and training.

27. Application of the Standard Minimum Rules for the Treatment of Prisoners adopted by the United Nations

27.1 The Standard Minimum Rules for the Treatment of Prisoners and related recommendations shall be applicable as far as relevant to the treatment of juvenile offenders in institutions, including those in detention pending adjudication.
27.2 Efforts shall be made to implement the relevant principles laid down in the Standard Minimum Rules for the Treatment of Prisoners to the largest possible extent so as to meet the varying needs of juveniles specific to their age, sex and personality.

Commentary

The Standard Minimum Rules for the Treatment of Prisoners were among the first instruments of this kind to be promulgated by the United Nations. It is generally agreed that they have had a world-wide impact. Although there are still countries where implementation is more an aspiration than a fact, those Standard Minimum Rules continue to be an important influence in the humane and equitable administration of correctional institutions.
Some essential protections covering juvenile offenders in institutions are contained in the Standard Minimum Rules for the Treatment of Prisoners (accommodation, architecture, bedding, clothing, complaints and requests, contact with the outside world, food, medical care, religious service, separation of ages, staffing, work, etc.) as are provisions concerning punishment and discipline, and restraint for dangerous offenders. It would not be appropriate to modify those Standard Minimum Rules according to the particular characteristics of institutions for juvenile offenders within the scope of the Standard Minimum Rules for the Administration of Juvenile Justice.
Rule 27 focuses on the necessary requirements for juveniles in institutions (rule 27.l) as well as on the varying needs specific to their age, sex and personality (rule 27.2). Thus, the objectives and content of the rule interrelates to the relevant provisions of the Standard Minimum Rules for the Treatment of Prisoners.

28. Frequent and early recourse to conditional release

28.1 Conditional release from an institution shall be used by the appropriate authority to the greatest possible extent, and shall be granted at the earliest possible time.
28.2 Juveniles released conditionally from an institution shall be assisted and supervised by an appropriate authority and shall receive full support by the community.

Commentary

The power to order conditional release may rest with the competent authority, as mentioned in rule 14.1, or with some other authority. In view of this, it is adequate to refer here to the "appropriate" rather than to the "competent" authority.
Circumstances permitting, conditional release shall be preferred to serving a full sentence. Upon evidence of satisfactory progress towards rehabilitation, even offenders who had been deemed dangerous at the time of their institutionalization can be conditionally released whenever feasible. Like probation, such release may be conditional on the satisfactory fulfillment of the requirements specified by the relevant authorities for a period of time established in the decision, for example relating to "good behaviour" of the offender, attendance in community programmes, residence in half-way houses, etc.
In the case of offenders conditionally released from an institution, assistance and supervision by a probation or other officer (particularly where probation has not yet been adopted) should be provided and community support should be encouraged.

29. Semi-institutional arrangements

29.1 Efforts shall be made to provide semi-institutional arrangements, such as half-way houses, educational homes, day-time training centres and other such appropriate arrangements that may assist juveniles in their proper reintegration into society.

Commentary

The importance of care following a period of institutionalization should not be underestimated. This rule emphasizes the necessity of forming a net of semi-institutional arrangements.
This rule also emphasizes the need for a diverse range of facilities and services designed to meet the different needs of young offenders re-entering the community and to provide guidance and structural support as an important step towards successful reintegration into society.

Part six.

Research, planning, policy formulation and evaluation

30. Research as a basis for planning, policy formulation and evaluation

30.1 Efforts shall be made to organize and promote necessary research as a basis for effective planning and policy formulation.
30.2 Efforts shall be made to review and appraise periodically the trends, problems and causes of juvenile delinquency and crime as well as the varying particular needs of juveniles in custody.
30.3 Efforts shall be made to establish a regular evaluative research mechanism built into the system of juvenile justice administration and to collect and analyse relevant data and information for appropriate assessment and future improvement and reform of the administration.
30.4 The delivery of services in juvenile justice administration shall be systematically planned and implemented as an integral part of national development efforts.

Commentary

The utilization of research as a basis for an informed juvenile justice policy is widely acknowledged as an important mechanism for keeping practices abreast of advances in knowledge and the continuing development and improvement of the juvenile justice system. The mutual feedback between research and policy is especially important in juvenile justice. With rapid and often drastic changes in the life-styles of the young and in the forms and dimensions of juvenile crime, the societal and justice responses to juvenile crime and delinquency quickly become outmoded and inadequate.
Rule 30 thus establishes standards for integrating research into the process of policy formulation and application in juvenile justice administration. The rule draws particular attention to the need for regular review and evaluation of existing programmes and measures and for planning within the broader context of overall development objectives.
A constant appraisal of the needs of juveniles, as well as the trends and problems of delinquency, is a prerequisite for improving the methods of formulating appropriate policies and establishing adequate interventions, at both formal and informal levels. In this context, research by independent persons and bodies should be facilitated by responsible agencies, and it may be valuable to obtain and to take into account the views of juveniles themselves, not only those who come into contact with the system.
The process of planning must particularly emphasize a more effective and equitable system for the delivery of necessary services. Towards that end, there should be a comprehensive and regular assessment of the wide-ranging, particular needs and problems of juveniles and an identification of clear-cut priorities. In that connection, there should also be a co-ordination in the use of existing resources, including alternatives and community support that would be suitable in setting up specific procedures designed to implement and monitor established programmes.