Есiрткi және психотроптық заттарды заңсыз айналымға түсiру жөнiндегі қылмыстық заңды жетiлдiру туралы

Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты Пленумының қаулысы 2000 жылғы 22 желтоқсан N 20. Күші жойылды - ҚР Жоғарғы Сотының 2008 жылғы 22 желтоқсандағы N 27 Нормативтік қаулысымен.

Ескерту. Қаулының күші жойылды - ҚР Жоғарғы Сотының 2008 жылғы 22 желтоқсандағы N 27 Нормативтік қаулысымен.

Соттардың есiрткi немесе психотроптық заттардың заңсыз айналымы үшiн жауапкершiлiктi белгiлейтiн заңдарды қолдануы кезiнде туындайтын мәселелердi талқылай келiп, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Пленумы мыналарды атап өтедi.

Аталған заңдарды қолдану ҚР ҚК-тiң K970167_ 259-бабының редакциясының жетілдiрiлмегендiгiн айқындады, ал бұл жай заңдарды бiркелкi қолдануға және осы санаттағы iстер бойынша сот тәжiрибесiн белгiлеуге кедергi келтiредi.

Аталған бапқа сәйкес есiрткi немесе психотроптық заттарды iрi мөлшерде өткiзу мақсатымен заңсыз сатып алу, тасымалдау мен сақтау үшiн жауапкершiлiк дербес санкциялары бар екi нормада: ҚК-тiң K970167_ 259-бабының 2-бөлiгiнде және аталған баптың 3-бөлiгiнiң в) тармағында көзделген. Заңда белгілi бiр әрекет үшiн әртүрлi жауапкершiлiктi белгілейтiн екi норманың болуына жол берiлмейдi.

Оның үстiне, ҚК-тiң 259-бабының редакциясы қылмыстық заң нормалары конструкциясының жалпы принциптерiне сәйкес келмейдi. Онда жалпы және арнаулы нормалар айқын бөлiнбеген, осының салдарынан адамның бiр әрекетi осы баптың екi бөлiгi бойынша сараланатын жағдай туындайды, бұл өз ретiнде қылмыстардың жиынтығы бойынша жаза тағайындауға әкеп соғады. Мұндай тәртіп ҚК-тiң 12-бабында қамтылған қылмыстар жиынтығының ұғымына қайшы келедi.

Заңның бұл кемшiлiктерiн заң қабылдау жолымен ғана жоюға болады.

Қазiргi кезде заңсыз сақтауда немесе айналымда жүрген есiрткi немесе психотроптық заттардың мөлшерi, олар үшiн әкiмшiлiк немесе қылмыстық жауапкершілiк белгiленуiне байланысты, "Есiрткi немесе психотроптық заттарды шағын, iрi және ерекше iрi мөлшерде табылған заңсыз сақтау мен айналымға жатқызу туралы жиынтық кестеде" P980186_ белгiленген (бұдан әрi мәтінде - "Кесте"). Ол Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң қаулысымен бекiтiлген, ал Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексi K970167_ 1-бабының талаптарына сәйкес бұл қылмыстық заңмен белгiленуге тиiсті.

Статистикалық деректер мен сот практикасы есiрткi заттарының заңсыз айналымына байланысты қылмыстардың елеулi түрде өсiп отырғанын көрсетедi. Мәселен, аталған қылмыстар үшiн ағымдағы жылда ғана сотталғандардың жалпы санының iшiнде әрбiр төртiншiсi сотталған. Сонымен бiрге, сотталушылар орындығында, әдетте, қылмысты ұйымдастырушылар және есiрткiмен сауда жасаушылар емес, есiрткiнi қолданатын адамдар, яғни нашақорлықпен ауыратындар болып шығуда.

Қалыптасқан жағдайды ескере отырып, Жоғарғы Соттың Пленумы "Кестеде" белгіленген кейбiр есiрткi құралдарының мөлшерiн қайта қарау туралы ұсынысты енгiзiп, өткiзу мақсатынсыз есiрткi заттарын сатып алу, сақтау және тасымалдау жөнiндегі әрекеттердiң бiршамасын қылмыстылық қатарынан алып тастап, оларды әкiмшiлiк құқық бұзушылықтарға жатқызу жөн деп есептейдi. Мұнымен қатар, заңда есiрткi бизнесiмен айналысатын адамдардың жауапкершiлiгі қаталдануға тиiс.

Осы айтылғандар негiзiнде, Пленум есiрткi немесе психотроптық заттардың заңсыз айналымы үшiн жауапкершілiктi белгiлейтiн қылмыстық заңды жетiлдiру туралы ұсыныспен Қазақстан Республикасының Парламентi мен Yкiметiне қайтадан жүгiну қажет деп есептейдi. Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстан Республикасындағы соттар және судьялардың мәртебесi туралы" U952694_ Конституциялық заң күшi бар Жарлығы 28-бабы 4-тармағының 2-бөлігiн және 31-бабын басшылыққа ала отырып, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Пленумы қаулы етедi: Осы айтылғандар қылмыстық заңды жетiлдiру үшiн Қазақстан Республикасының Парламентi мен Қазақстан Республикасының Yкiметi назарына жеткiзiлсiн.

Қазақстан Республикасы

Жоғарғы Сотының Төрағасы

Пленум хатшысы,

Қазақстан Республикасы

Жоғарғы Сотының судьясы

О совершенствовании уголовного закона, устанавливающего ответственность за незаконные хранение и оборот наркотических средств и психотропных веществ

Постановление Пленума Верховного Суда Республики Казахстан от 22 декабря 2000 года N 20. Утратило силу нормативным постановлением Верховного Суда Республики Казахстан от 22 декабря 2008 года № 27.

Сноска. Утратило силу нормативным постановлением Верховного Суда РК от 22.12.2008 № 27 (порядок введения в действие см. п. 2 ).
Обсудив вопросы, возникающие при применении судами законодательства, устанавливающего ответственность за незаконный оборот наркотических средств и психотропных веществ, Пленум Верховного Суда Республики Казахстан отмечает следующее.
Применение данного законодательства выявило несовершенство редакции статьи 259 K970167_ УК, которое препятствует единообразному ее применению и установлению судебной практики по делам данной категории.
В соответствии с названной статьей ответственность за незаконные приобретение, перевозку или хранение наркотических средств или психотропных веществ с целью сбыта в крупных размерах предусмотрена двумя нормами: частью 2 статьи 259 УК и пунктом в) части 3 указанной статьи с самостоятельными санкциями. Наличие в законе двух норм, устанавливающих различную ответственность за одни и те же деяния, недопустимо.
Кроме того, редакция статьи 259 УК не отвечает общим принципам конструкции норм уголовного закона. В ней четко не выделены общие и специальные нормы, в результате чего возникают ситуации, когда действия лица, подлежат квалификации одновременно по двум частям этой статьи, что, в свою очередь, влечет назначение наказания по совокупности преступлений. Такое положение противоречит понятию совокупности преступлений, содержащемуся в статье 12 УК.
Эти недостатки закона можно устранить только законодательным путем.
В настоящее время размер наркотических средств и психотропных веществ, находящихся в незаконном хранении или обороте, в зависимости от которого установлена административная или уголовная ответственность, определен P980186_ "Сводной таблицей об отнесении наркотических средств, психотропных веществ к небольшим, крупным и особо крупным размерам, обнаруженных в незаконном хранении или обороте" (далее по тексту – "Таблица"). Она утверждена постановлением Правительства Республики Казахстан, тогда как это в соответствии с требованиями статьи 1 K970167_ Уголовного кодекса Республики Казахстан должно быть установлено уголовным законом.
Статистические данные и судебная практика свидетельствуют о существенном росте преступности, связанной с незаконным оборотом наркотических средств. Так, за указанные преступления только в текущем году осужден каждый четвертый из общего числа осужденных. Между тем, на скамье подсудимых оказываются, как правило, не организаторы преступлений и не наркодельцы, а лица, употребляющие наркотики, т.е. больные наркоманией.
Учитывая сложившееся положение, Пленум Верховного Суда считает целесообразным внести также предложение о пересмотре размеров некоторых наркотических средств, установленных "Таблицей", с тем, чтобы ряд деяний по приобретению, хранению и перевозке наркотических средств без цели сбыта декриминализировать и отнести их к административным правонарушениям. Наряду с этим, в законе следует ужесточить ответственность лиц, занимающихся наркобизнесом.
На основании изложенного, Пленум признает необходимым повторно обратиться к Парламенту и Правительству Республики Казахстан с предложением о совершенствовании уголовного закона, устанавливающего ответственность за незаконный оборот наркотических средств и психотропных веществ. Руководствуясь пунктом 4 части 2 статьи 28 и статьей 31 Указа Президента Республики Казахстан, имеющего силу Конституционного закона, "О судах и статусе судей в Республике Казахстан", Пленум Верховного Суда Республики Казахстан постановляет: Об изложенном довести до сведения Парламента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан для совершенствования уголовного закона. Председатель Верховного Суда Республики Казахстан Секретарь Пленума, судья Верховного Суда Республики Казахстан (Специалисты: Умбетова А.М., Склярова И.В.)