"Қаржы рыногы мен қаржылық ұйымдарды мемлекеттік реттеу және қадағалау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 30 сәуірдегі N 414 қаулысы

Қазақстан Республикасының Үкiметi қаулы етеді:
"Қаржы рыногы мен қаржылық ұйымдарды мемлекеттiк реттеу және қадағалау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы Қазақстан Республикасының Парламентi Мәжiлiсiнiң қарауына енгізiлсiн.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі

Жоба

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЗАҢЫ Қаржы рыногы мен қаржылық ұйымдарды мемлекеттiк реттеу және қадағалау туралы

Осы Заң қаржы рыногын мемлекеттiк реттеу мен қадағалауды жүзеге асыруға байланысты қатынастарды реттейдi және Қазақстан Республикасы қаржы жүйесiнің тұрақтылығын арттыру мен қаржылық қызмет көрсетудi тұтынушылар мүдделерінің бұзылуына жол бермеу жөнiнде жағдайлар жасауға бағытталған.

1-тарау. Жалпы ережелер

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негiзгi ұғымдар

Осы Заңда мынадай негiзгi ұғымдар пайдаланылады:
1) қаржылық қызмет көрсетудi тұтынушы - қаржылық ұйымның қызмет көрсетуiн пайдаланушы, сондай-ақ өз қаражаттарын қаржы құралдарына инвестициялайтын жеке немесе заңды тұлға;
2) қаржы рыногындағы кәсiби қызмет - Қазақстан Республикасының банк, сақтандыру қызметi, бағалы қағаздар рыногындағы қызмет туралы заңдарына және зейнетақымен қамсыздандыру туралы заңдарына сәйкес алынған лицензия негiзiнде жүзеге асырылатын қаржылық қызмет көрсету жөнiндегi кәсiпкерлiк қызмет;
3) уәкiлеттi орган - қаржы рыногын реттеудi және қадағалауды жүзеге асыратын мемлекеттiк орган;
4) қаржылық ұйым - қаржылық қызмет көрсетудi ұсыну бойынша кәсiпкерлiк қызметтi жүзеге асыратын заңды тұлға;
5) қаржы рыногы - қаржылық қызмет көрсету мен тұтынуға, сондай-ақ қаржы құралдарын шығару мен айналысына байланысты қатынастардың жиынтығы;
6) қаржылық қызмет көрсету - Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес алынған лицензиялар негiзiнде жүзеге асырылатын сақтандыру рыногы, бағалы қағаздар рыногы, инвестициялық қорлар, жинақтаушы зейнетақы қорлары қатысушыларының қызметi, сондай-ақ банк қызметi.

2-бап. Қазақстан Республикасының қаржы рыногын
мемлекеттiк реттеу және қадағалау туралы заңдары

1. Қазақстан Республикасының қаржы рыногын мемлекеттiк реттеу және қадағалау туралы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi, осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актiлерiнен тұрады.
2. Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта осы Заңда көзделгеннен өзге ережелер белгіленсе, онда халықаралық шарттың ережелерi қолданылады.

3-бап. Қаржы рыногын реттеу мен қадағалаудың мақсаттары,
принциптерi және міндеттерi

1. Қаржы рыногын реттеу мен қадағалау мақсаттары:
қаржы рыногының қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз ету және тұтастай алғанда қаржы жүйесiне сенiмдi қолдау;
қаржылық қызмет көрсетудi тұтынушылардың мүдделерiн қорғаудың тиiсті деңгейiн қамтамасыз ету;
қаржы рыногында шынайы бәсекенi қолдауға бағытталған қаржылық ұйымдардың қызметi үшiн тең құқылы жағдай жасау болып табылады.
2. Қаржы рыногын реттеу мен қадағалау принциптерi:
ресурстар мен реттеу құралдарын тиiмдi пайдалану;
қаржылық ұйымдар мен қаржылық қадағалау қызметiнiң айқындылығы;
қаржылық ұйым менеджментінің жауапкершілігі;
тәуекелдердi бағалауға негiзделген қаржылық ұйымдарды басқаруды ынталандыру;
жаңа қаржы өнiмдерiн және қызмет көрсетудi дамытуды қолдау арқылы қаржылық қызмет көрсетудi тұтынушылардың мүдделерiн қорғауды қамтамасыз ету жөнiндегі шаралардың жиынтығы және қаржы рыногына қазiргі заманғы технологияны енгiзу болып табылады.
3. Қаржы рыногын реттеу мен қадағалау мiндеттерi:
қаржылық ұйымдар қызметiнің стандарттарын белгiлеу, қаржылық ұйымдарды корпоративтiк басқаруды жақсарту үшiн ынталандырулар жасау;
қаржы жүйесiндегi елеулi шығынды болдырмау мақсатында қаржы рыногының мониторингi;
қаржылық тұрақтылықты қолдау мақсатында қаржы рыногының ең осал салаларында қадағалау ресурстарын топтау;
қазiргi заманғы технологияларды енгiзуді ынталандыру, қаржылық ұйымдардың қызметi және олар көрсететiн қаржылық қызмет көрсетулер туралы ақпараттың тұтынушылар үшiн толықтығын және қол жетiмдiгiн қамтамасыз ету болып табылады.

4-бап. Қаржы рыногындағы уәкiлеттілігі жоқ қызметке тыйым салу

1. Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес берiлген лицензиясы жоқ тұлғаның қаржы рыногында кәсiби қызметтi жүзеге асыруға құқығы болмайды.
2. Уәкiлеттi органның тиiстi лицензиясынсыз жасалған қаржылық қызмет көрсету бойынша мәмілелер жарамсыз болып табылады.

5-бап. Пруденциалдық нормативтер және сақталуы мiндеттi
өзге де нормалар мен лимиттер

Уәкiлеттi органның қаржылық ұйымдар үшiн олардың қаржы тұрақтылығын және қаржылық қызмет көрсетудi тұтынушылар мүдделерiн қорғауды қамтамасыз ету мақсатында белгiлеген экономикалық шектеулерi пруденциалдық нормативтер болып табылады.
Уәкiлеттi орган пруденциалдық нормативтердi және сақталуы мiндетті өзге де нормалар мен лимиттерді, сондай-ақ шоғырландырылған негiзде Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес аффилиирленген тұлғалар болып табылатын қаржылық және өзге де ұйымдар үшiн белгiлейдi.

6-бап. Қаржы рыногын монополияға қарсы реттеу

1. Қаржы рыногында бәсекелестiктi шектеуге және қаржы рыногындағы қаржылық ұйымның өзiнің басым (монополиялық) жағдайын терiс пайдалануына бағытталған iс-әрекеттердi жасауға тыйым салынады.
2. Қаржы рыногындағы қаржылық ұйымның басым жағдайын белгілеу талаптарын уәкiлеттi органмен бiрлесiп, монополияға қарсы реттеу жөнiндегi уәкiлеттi орган айқындайды.

2-тарау. Қаржы рыногын реттеу мен қадағалау жөнiндегі уәкiлеттi органның мәртебесi, мiндеттерi, функциялары және өкiлеттiктерi

7-бап. Қаржы рыногын реттеу және қадағалау жөнiндегi
уәкілетті орган

1. Қаржы рыногын реттеу мен қадағалауды Қазақстан Республикасының Президентi құратын бiрыңғай уәкiлеттi орган жүзеге асырады.
2. Уәкiлеттi орган өз қызметiнде Конституцияны, осы Заңды, Қазақстан Республикасының басқа да заң актiлерiн және өзге де нормативтiк құқықтық актілерiн, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Президентi бекiтетiн өзi жөнiндегi Ереженi басшылыққа алады.
3. Уәкiлеттi орган Қазақстан Республикасының Президентiне есеп бередi.
Қазақстан Республикасының Президентiне есеп беру:
Қазақстан Республикасы Президентiнің уәкілеттi органның Төрағасы мен оның орынбасарларын қызметке тағайындауын және қызметтен босатуын;
Қазақстан Республикасы Президентінің уәкiлетті органның құрылымын және жалпы штаттық санын бекiтуiн;
Қазақстан Республикасы Президентiнің Уәкiлеттi орган туралы ереженi бекiтуiн;
уәкілеттi органның өз қызметiнiң мәселелерi бойынша Қазақстан Республикасының Президентiне ақпаратты ұсынуын бiлдiредi.
4. Уәкiлетті органды қаржыландыру Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнің бюджет қаражаты (шығыстар сметасы) есебiнен жүзеге асырылады.

8-бап. Уәкiлеттi органның нормативтiк құқықтық актілерi

Уәкiлеттi орган Қазақстан Республикасының заңдары, Қазақстан Республикасы Президентiнiң Жарлықтары негiзiнде және оларды орындау мақсатында өз құзыретiне жататын мәселелер бойынша Қазақстан Республикасының аумағындағы қаржылық ұйымдардың, қаржылық қызмет көрсетудi тұтынушылардың, басқа да жеке және заңды тұлғалардың орындауы үшiн мiндеттi нормативтік құқықтық актiлердi шығарады.

9-бап. Уәкiлетті органның мiндеттерi

1. Уәкiлетті органның мiндеттерi:
1) қаржылық қызмет көрсетудi тұтынушылардың құқықтары мен заңды мүдделерiнің бұзылуына жол бермеу жөнiндегi кешендi шараларды iске асыру;
2) қаржылық ұйымдардың тиiстi түрлерінің шынайы бәсекелестiк принциптерiнде жұмыс iстеуi үшiн тең жағдай жасау;
3) қаржылық ұйымдардың қызметiн реттеу және қадағалаудың стандарттары мен әдiстерінің деңгейiн көтеру, олардың қабылдаған мiндеттемелерінің уақтылы және толық орындалуын қамтамасыз ету бойынша шараларды пайдалану болып табылады.
2. Уәкiлетті орган осы Заңда және Қазақстан Республикасының өзге де заң актілерінде көзделген өзге де мiндеттердi iске асыруды қамтамасыз етеді.

10-бап. Қаржы рыногын реттеу және қадағалау жөнiндегі
уәкiлетті органның функциялары мен өкiлеттiктерi

1. Уәкілеттi орган қаржылық ұйымдардың қызметiн реттеудi және қадағалауды жүзеге асырады.
Уәкiлетті орган осы мақсатта:
1) Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде көзделген жағдайларда қаржылық ұйымдарды ашуға (құруға), оларды ерiктi түрде қайта құру және таратуға рұқсат бередi және қайтарып алады, қаржылық ұйымдардың филиалдары мен өкiлдіктерiн ашуға келiсiм бередi, сондай-ақ көрсетiлген рұқсаттар мен келісiмдердi беру тәртiбiн айқындайды;
2) Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде көзделген жағдайларда қаржылық ұйымдардың басшы қызметкерлерi лауазымдарына адамдар сайлауға (тағайындауға) келiсiм бередi не келiсiм беруден бас тартады, сондай-ақ көрсетiлген келiсiмдi берудiң не беруден бас тартудың тәртiбiн айқындайды;
3) қаржы рыногында кәсiби қызметтi, қаржылық ұйымдардың аудитiн жүргiзуге лицензиялар беру, қолданылуын тоқтату және қайтарып алу тәртiбiн белгiлейдi, Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде көзделген жағдайларда көрсетiлген лицензияларды бередi, қолданылуын тоқтатады және қайтарып алады;
4) қаржылық ұйымдар үшiн, оның iшiнде шоғырландырылған негізде пруденциалдық нормативтер және сақталуы міндетті өзге де нормалар мен лимиттердi бекiтедi;
5) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiмен бiрлесiп қаржылық ұйымдардың және олардың аффилиирленген тұлғаларының қаржылық және өзге де есептің тізбесін, халықаралық стандарттарға сәйкес келетiн нысандарын, ұсыну мерзiмдерiн белгiлейдi;
6) Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп және бухгалтерлiк есеп стандарттары туралы заңдарының талаптарын қаржылық ұйымдардың сақтауын бақылауды жүзеге асырады;
7) Қазақстан Республикасының заң актілерiнде көзделген жағдайларда және шегiнде, оның iшiнде аудиторлық ұйымды шақыру арқылы қаржылық ұйымдарды және олардың аффилиирленген тұлғаларының қызметiн тексередi;
8) қаржылық ұйымдарға Қазақстан Республикасының заң актілерінде көзделген шектеулі ықпал ету шаралары мен санкциялардың қолданылу тәртiбiн айқындайды және қолданады;
9) Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде көзделген жағдайларда, қаржылық ұйымның жарғылық капиталындағы акционерлердің үлесiн (акцияларын) оларға мәжбүрлеп сатып алу туралы Қазақстан Республикасының Үкiметiмен келiсе отырып шешiм қабылдайды;
10) Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде көзделген жағдайларда ерікті және мәжбүрлеп таратылатын қаржылық ұйымдардың тарату комиссияларының қызметiн бақылауды жүзеге асырады;
11) бұқаралық ақпарат құралдарында қаржылық ұйымдар туралы мәлiметтердi (коммерциялық, банктiк немесе заңмен қорғалатын құпияны құрайтын мәлiметтердi қоспағанда), оның iшiнде оларға қолданған шаралар туралы ақпарат жариялайды.
3. Уәкiлеттi орган қаржылық ұйымдарға және оның аффилиирленген тұлғаларына, оның iшiнде аудиторлық ұйымдарды тарта отырып, мынадай мақсатта инспекциялау (тексеру) жүргiзуге құқылы:
1) кез келген есептi немесе ағымдағы күнге қаржылық ұйымдар мен олардың аффилиирленген тұлғаларының қаржылық жай-күйiн айқындау;
2) басқарма құрылымының және қаржылық ұйымдар мен олардың аффилиирленген тұлғаларының шешiмдер қабылдау рәсiмдерінің заңдарға сәйкестiгiн айқындау;
3) қаржылық ұйымдардың аффилиирленген тұлғаларын айқындау;
4) қаржылық қызмет көрсетудi тұтынушылардың құқықтарын бұзу мүмкiндiгiн анықтау және ескерту;
5) қаржылық қызмет көрсетудi ұсыну немесе қаржы құралдарын шығару бойынша уәкілеттiк берiлмеуi ықтимал қызметтi анықтау және оған жол бермеу.
3. Уәкiлеттi орган Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде көзделген жағдайлардан басқа, қаржылық ұйымдардың қызметiне араласпайды.

11-бап. Банк қызметiн реттеу және қадағалау ерекшелiктерi

1. Уәкiлетті орган банк қызметiн реттеудi және қадағалауды жүзеге асыру мақсатында:
1) жеке және заңды тұлғалардың банктiң және банктік холдингтiң iрi қатысушысы мәртебесiне ие болуына, банктердiң еншілес ұйым құруына және ие болуына рұқсат беру және рұқсат беруден бас тарту тәртiбiн айқындайды, көрсетiлген рұқсаттарды бередi не беруден бас тартады;
2) банктердiң меншiк капиталының ең аз мөлшерiн белгiлейдi;
3) банктердiң резервтiк капиталын қалыптастыру бойынша талаптарды белгiлейдi;
4) банктік топтар үшiн пруденциалдық нормативтерді және сақталуы мiндеттi өзге де нормалар мен лимиттердi бекiтедi;
5) салымдарға (депозиттерге) мiндеттi ұжымдық кепілдік беру (сақтандыру) тәртiбiн белгiлейдi;
6) активтердi және шартты мiндеттемелердi жіктеу мен оларға қарсы провизиялар құру тәртібiн белгiлейдi;
7) банктердiң және банктерге аудит жүргiзуге лицензиясы бар аудиторлардың тiзiлiмiн жүргiзедi;
8) банктiң аффилиирленген тұлғаларына Қазақстан Республикасының заң актілерiнде көзделген мәжбүрлеу шараларын қолдану тәртiбiн айқындайды және осындай шара қолдану туралы шешiм қабылдайды;
9) банк заңдарында белгіленген жағдайларда банктi консервациялау туралы шешiм қабылдайды және уақытша әкiмшiлiктi (банктi уақытша басқарушыны) тағайындайды;
10) банк заңдарында белгiленген жағдайларда банк заңдарында көзделген барлық немесе жекелеген банк операцияларын жүргiзуге лицензияны қайтарып алу туралы шешiм қабылдайды және уақытша әкiмшiлiктi (уақытша әкiмдi) тағайындайды;
11) Қазақстан Республикасының заң актілерiне сәйкес өзге де функцияларды жүзеге асырады.
2. Уәкiлеттi орган Қазақстан Республикасы банктерiнiң барлық қаржы-шаруашылық қызметiн тексерудi жүзеге асыру құқығы бар бiрден-бiр орган болып табылады.

12-бап. Сақтандыру қызметiн реттеу және қадағалау ерекшелiктерi

Уәкілеттi орган сақтандыру қызметiн реттеудi және қадағалауды жүзеге асыру мақсатында:
1) сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымына бақылау жасау құқығын алуға рұқсат беру және қайтарып алу тәртiбiн айқындайды, көрсетiлген рұқсаттарды бередi және қайтарып алады;
2) сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру резервтерiн қалыптастыруына қойылатын талаптарды белгiлейдi;
3) сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру резервтерiн есептеу әдiстемесiне қойылатын талаптарды белгiлейдi;
4) сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының активтерiн орналастыру және инвестициялау тәртiбiн айқындайды;
5) сақтандыру полистерінің нысандары мен мазмұны бойынша талаптарды белгiлейдi;
6) актуарийлік қорытынды және оның мазмұнына талаптар негiзiнде аннуитет шарттарын қолдану кезеңiнде тұрақты сақтандыру төлемдерiнiң мөлшерiн көбейту тәртiбi мен талаптарын айқындайды;
7) жинақтаушы сақтандыру бойынша қызметтi жүзеге асыратын сақтандыру ұйымының өз сақтанушыларына заемдарды беру тәртiбi мен талаптарын айқындайды;
8) сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының сақтандыру және қайта сақтандыру, оның iшiнде белгiленген (шарттармен немесе Қазақстан Республикасының заңдарымен) мерзiмдердi бұзу арқылы сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы орындаған шарттарын (сақтандыру полистерін) есепке алу тәртiбiн айқындайды;
9) сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының, сақтандыру брокерлерінің, актуарийлердің және сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарына аудит жүргiзуге лицензиясы бар аудиторлардың тізілімін жүргiзедi;
10) сақтандыру заңдарында белгіленген жағдайларда сақтандыру қызметiн жүзеге асыру құқығына лицензияны қайтарып алу туралы шешiм қабылдайды және уақытша әкiмшiлiктi (уақытша әкiмдi) тағайындайды;
11) Қазақстан Республикасының заң актілерiне сәйкес өзге де функцияларды жүзеге асырады.

13-бап. Бағалы қағаздар рыногы субъектiлерiнiң қызметiн
реттеу және қадағалау ерекшеліктерi

Уәкілеттi орган бағалы қағаздар рыногы субъектілерiнiң қызметiн реттеудi және қадағалауды жүзеге асыру мақсатында:
1) бағалы қағаздармен және туынды бағалы қағаздармен азаматтық құқық объектілерiн таниды;
2) басқа мемлекеттiң заңдарына сәйкес тiркелген шетелдiк эмитенттердiң бағалы қағаздарын Қазақстан Республикасының аумағына айналысқа жiберудiң талаптарын, тәртiбiн айқындайды және жiберудi жүзеге асырады;
3) Қазақстан Республикасы ұйымдарының бағалы қағаздарын және туынды бағалы қағаздарын шығару, орналастыру, айналысқа жiберу және өтеудiң талаптары мен тәртiбiн, мемлекеттiк бағалы қағаздарға ұлттық бiрегейлендiру нөмiрiн шығару және берудi тiркеу тәртiбiн айқындайды;
4) бағалы қағаздарды, оның iшiнде резидент еместердiң және туынды бағалы қағаздарды шығаруды мемлекеттiк тiркеудiң, оларды орналастыру және өтеу, сондай-ақ күшiн жою жөнiндегi есептердi қараудың талаптары мен тәртiбiн белгiлейдi;
5) бағалы қағаздар рыногы кәсiби қатысушыларының мамандарын оқытуды және қайта даярлауды ұйымдастырады;
6) бағалы қағаздар рыногында жұмыс iстеу үшiн мамандар дайындау жөнiндегi қызметтi жүзеге асыруға рұқсат бepу, қолданылуын тоқтату және қайтарып алу талаптарын және тәртiбiн айқындайды, көрсетiлген рұқсаттарды бередi, қолданылуын тоқтатады және қайтарып алады;
7) бағалы қағаздар рыногында жұмыс iстегiсi келетiн жеке тұлғаларға аттестация жүргiзу талаптарын және тәртiбiн айқындайды және аттестация жүргізедi, аттестациядан өткен тұлғаларға бiлiктiлiк куәлiктерiн бередi, бiлiктiлiк куәлiктерiн иеленушілерге қайта аттестациялауды жүзеге асырады, бiлiктiлiк куәлiктерiнің қолданылуын тоқтатады және қайта жаңарту, білiктілік куәлiктерiн қайтарып алады;
8) бағалы қағаздардың және туынды бағалы қағаздардың орналастырылуымен айналысын тоқтату және жаңарту талаптарын және тәртiбiн айқындайды;
9) Бағалы қағаздардың мемлекеттік тiзiлiмiн, бағалы қағаздар рыногындағы қызметті жүзеге асыруға лицензиялар мен рұқсаттар тiзiлiмiн және бағалы қағаздар рыногындағы қызметтi жүзеге асыру құқығына берiлген бiлiктiлiк куәлiктерінің тiзiлiмiн жүргiзедi;
10) бағалы қағаздар рыногында кәсіби қызметті жүзеге асыру талаптары мен тәртiбiн, оның iшiнде бағалы қағаздармен операциялар жасау шарттары мен тәртiбiне қойылатын талаптарды белгiлейдi;
11) зейнетақы активтерiн инвестициялық басқару жөнiндегi қызметті жүзеге асыратын ұйымдардың және институционалдық инвесторлардың инвестициялық қызметiн жүргiзу тәртiбiн белгiлейді;
12) бағалы қағаздармен сауда-саттықты ұйымдастырушылардың және өзiн өзі реттейтiн ұйымдардың қызметiн жүзеге асыру тәртiбiн белгiлейдi;
13) бағалы қағаздардың және туынды бағалы қағаздардың бағаларымен айла-әрекет жасауға, бағалы қағаздар рыногында инсайдер ақпаратын немесе қызметтiк немесе коммерциялық құпияны құрайтын ақпаратты пайдалану арқылы мәмілелер жасауға бақылауды жүзеге асырады;
14) Қазақстан Республикасының заң актiлерiне сәйкес инвестициялық қорлардың және олардың басқарушыларының құрылуы мен қызметiн лицензиялауды, реттеудi және бақылауды жүзеге асырады;
15) Қазақстан Республикасының заң актiлерiне сәйкес өзге де функцияларды жүзеге асырады.

14-бап. Жинақтаушы зейнетақы қорларының қызметiн
реттеу және қадағалау ерекшеліктерi

Уәкiлеттi орган жинақтаушы зейнетақы қорларының қызметiн реттеудi және қадағалауды жүзеге асыру мақсатында:
1) жинақтаушы зейнетақы қорларының құрылтайшыларына, акционерлеріне, басшы қызметкерлерiне қойылатын талаптарды белгiлейді;
2) жинақтаушы зейнетақы қорлары жарғылық капиталының ең aз мөлшерiн, оның қалыптасу тәртiбiн және құрамын белгiлейдi;
3) алушылардың жеке шоттарындағы жинақталған зейнетақы қаражатын есепке алуды жүргiзу тәртiбiн белгiлейдi және оның дұрыс жүргiзілуінe бақылауды жүзеге асырады, сондай-ақ жинақталған зейнетақы қаражатын аудару тәртiбiн белгiлейдi;
4) жинақтаушы зейнетақы қорының жиырма бес проценттен астам акцияларын сатып алуға рұқсат беру тәртiбiн белгiлейдi;
5) жинақтаушы зейнетақы қорларының зейнетақы ережелерiн келіседі;
6) таратылатын жинақтаушы зейнетақы қорының зейнетақы активтерiн, оның зейнетақы шарттары бойынша мiндеттемелерiн басқа қорға беру тәртiбiн белгiлейдi;
7) зейнетақы заңдарында белгiленген жағдайларда зейнетақы жарналарын тарту және зейнетақы төлемдерiн жүзеге асыру жөнiндегi қызметке берiлген жинақтаушы зейнетақы қорларының лицензиясын қайтарып алу туралы шешiм қабылдайды және уақытша әкiмшілікті (уақытша әкiмдi) тағайындайды;
8) Қазақстан Республикасының заң актілерiне сәйкес өзге де функцияларды жүзеге асырады.

15-бап. Ақпарат алу жөнiндегi өкiлеттiктер

Уәкiлеттi органға жүктелген қаржы рыногын peттeу және қадағалау функцияларын сапалы және уақтылы орындауды қамтамасыз ету, осы Заңның талаптарын iске асыру мақсатында уәкілеттi орган Қазақстан Республикасының аумағында кез келген жеке және заңды тұлғадан, сондай-ақ мемлекеттiк органдардан өзiнiң қадағалау функцияларын жүзеге асыру үшiн қажетті ақпарат алуға құқылы, мұндайда алынған мәлiметтер жария етуге жатпайды.

16-бап. Уәкiлетті органның Қазақстан Республикасының
басқа мемлекеттік органдарымен және басқа
мемлекеттердiң қаржы рыноктарын реттеу мен
қадағалауды жүзеге асыратын органдарымен
өзара iс-әрекетiнің негізгі принциптерi

1. Уәкiлеттi орган өзiне Қазақстан Республикасының заң актiлерiмен берiлген өкiлеттіктер шегiнде өз қызметінде тәуелсiз. Мемлекеттік органдар уәкiлетті органның оның заң түрiнде бекiтiлген өкілеттiктерін iске асыру жөнiндегi қызметiне араласуға құқығы жоқ.
2. Уәкiлеттi орган өз қызметiн басқа мемлекеттiк органдармен Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген құзыретi шегiнде үйлестіреді.
3. Уәкiлеттi орган қаржы рыногын реттеудi және қадағалауды жүзеге асыратын басқа мемлекеттердiң мемлекеттiк органдарымен ынтымақтастықта болады және олардың қадағалау функцияларын жүзеге асыруына қажетті ақпаратпен алмасуға құқылы.

3-тарау. Қорытынды ережелер

17-бап. Уәкiлетті органды қайта құру және тарату

Уәкiлетті орган Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде көзделген тәртiппен қайта құрылуы және таратылуы мүмкiн.

18-бап. Уәкiлеттi орган қызметкерлерiнің жауапкершiлігі

Уәкiлеттi органның қызметкерлерi қадағалау функцияларын жүзеге асыру барысында алынған банктiк, коммерциялық немесе өзге де заңмен қорғалатын құпиясы бар мәлiметтердi жария еткенi үшiн сондай-ақ заң актiлерiмен белгiленген өзге де жауапкершілiктi атқарады.

19-бап. Осы Заңды қолданысқа енгiзу тәртiбi

Осы Заң жарияланған күнiнен бастан қолданысқа енгiзiледi.

Қазақстан Республикасының
Президентi

О проекте Закона Республики Казахстан "О государственном регулировании и надзоре финансового рынка и финансовых организаций"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 30 апреля 2003 года N 414

Правительство Республики Казахстан постановляет:
Внести на рассмотрение Мажилиса Парламента Республики Казахстан проект Закона Республики Казахстан "О государственном регулировании и надзоре финансового рынка и финансовых организаций".

Премьер-Министр
Республики Казахстан

Проект

Закон Республики Казахстан О государственном регулировании и надзоре
финансового рынка и финансовых организаций

Настоящий Закон регулирует отношения, связанные с осуществлением государственного регулирования и надзора финансового рынка, и направлен на повышение стабильности финансовой системы Республики Казахстан и создание условий по недопущению нарушений интересов потребителей финансовых услуг.

Глава 1. Общие положения

Статья 1. Основные понятия, используемые в настоящем Законе

В настоящем Законе используются следующие основные понятия:
1) потребитель финансовых услуг - физическое или юридическое лицо, пользующееся услугами финансовой организации, а также инвестирующее свои средства в финансовые инструменты;
2) профессиональная деятельность на финансовом рынке - предпринимательская деятельность по предоставлению финансовых услуг, осуществляемая на основании лицензии, полученной в соответствии с законодательством Республики Казахстан о банковской, страховой деятельности, деятельности на рынке ценных бумаг и законодательством о пенсионном обеспечении;
3) уполномоченный орган - государственный орган, осуществляющий регулирование и надзор финансового рынка;
4) финансовая организация - юридическое лицо, осуществляющее предпринимательскую деятельность по предоставлению финансовых услуг;
5) финансовый рынок - совокупность отношений, связанных с оказанием и потреблением финансовых услуг, а также выпуском и обращением финансовых инструментов;
6) финансовые услуги - деятельность участников страхового рынка, рынка ценных бумаг, инвестиционных фондов, накопительных пенсионных фондов, а также банковская деятельность, осуществляемые на основании лицензий, полученных в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Статья 2. Законодательство Республики Казахстан о
государственном регулировании и надзоре
финансового рынка

1. Законодательство Республики Казахстан о государственном регулировании и надзоре финансового рынка основывается на Конституции Республики Казахстан, состоит из настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.
2. Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые предусмотрены настоящим Законом, то применяются правила международного договора.

Статья 3. Цели, принципы и задачи регулирования
и надзора финансового рынка

1. Целями регулирования и надзора финансового рынка являются:
обеспечение финансовой стабильности финансового рынка и поддержание доверия к финансовой системе в целом;
обеспечение надлежащего уровня защиты интересов потребителей финансовых услуг;
создание равноправных условий для деятельности финансовых организаций, направленных на поддержание добросовестной конкуренции на финансовом рынке.
2. Принципами регулирования и надзора финансового рынка являются:
эффективное использование ресурсов и инструментов регулирования;
прозрачность деятельности финансовых организаций и финансового надзора;
ответственность менеджмента финансовой организации;
стимулирование управления финансовых организаций, основанного на оценке рисков;
комплексность мер по обеспечению защиты интересов потребителей финансовых услуг путем поддержки развития новых финансовых продуктов и услуг и внедрения современных технологий на финансовом рынке.
3. Задачами регулирования и надзора финансового рынка являются:
установление стандартов деятельности финансовых организаций, создание стимулов для улучшения корпоративного управления финансовых организаций;
мониторинг финансового рынка в целях предотвращения существенного ущерба финансовой системе;
сосредоточение ресурсов надзора на наиболее уязвимых областях финансового рынка с целью поддержания финансовой стабильности;
стимулирование внедрения современных технологий, обеспечение полноты и доступности информации для потребителей о деятельности финансовых организаций и оказываемых ими финансовых услугах.

Статья 4. Запрет на неуполномоченную деятельность
на финансовом рынке

1. Лицо, не имеющее лицензии, выданной в соответствии с законодательством Республики Казахстан, не вправе осуществлять профессиональную деятельность на финансовом рынке.
2. Сделки по оказанию финансовых услуг, совершенные без соответствующей лицензии уполномоченного органа, являются недействительными.

Статья 5. Пруденциальные нормативы и иные обязательные
к соблюдению нормы и лимиты

Пруденциальными нормативами являются экономические ограничения, устанавливаемые уполномоченным органом для финансовых организаций в целях обеспечения их финансовой устойчивости и защиты интересов потребителей финансовых услуг.
Пруденциальные нормативы и иные обязательные к соблюдению нормы и лимиты устанавливаются уполномоченным органом также на консолидированной основе для финансовых и иных организаций, являющихся в соответствии с законодательством Республики Казахстан их аффилиированными лицами.

Статья 6. Антимонопольное регулирование финансового рынка

1. Запрещается совершение действий, направленных на ограничение конкуренции и злоупотребление финансовой организацией своим доминирующим (монопольным) положением на финансовом рынке.
2. Правила установления доминирующего положения финансовой организации на финансовом рынке определяются антимонопольным органом Республики Казахстан совместно с уполномоченным органом.
3. Контроль за исполнением финансовыми организациями требований антимонопольного законодательства на финансовом рынке осуществляется антимонопольным органом Республики Казахстан.

Глава 2. Статус, задачи, функции и полномочия уполномоченного
органа по регулированию и надзору финансового рынка

Статья 7. Уполномоченный орган по регулированию
и надзору финансового рынка

1. Регулирование и надзор финансового рынка осуществляет единый уполномоченный орган, образуемый Президентом Республики Казахстан.
2. Уполномоченный орган в своей деятельности руководствуется Конституцией , настоящим Законом, другими законодательными актами и иными нормативными правовыми актами Республики Казахстан, а также Положением о нем, утверждаемым Президентом Республики Казахстан.
3. Уполномоченный орган подотчетен Президенту Республики Казахстан.
Подотчетность Президенту Республики Казахстан означает:
назначение Президентом Республики Казахстан Председателя уполномоченного органа и его заместителей и освобождение их от должности;
утверждение Президентом Республики Казахстан структуры и общей штатной численности уполномоченного органа;
утверждение Президентом Республики Казахстан Положения об уполномоченном органе;
представление уполномоченным органом по вопросам своей деятельности информации Президенту Республики Казахстан.
4. Финансирование уполномоченного органа осуществляется за счет средств бюджета (сметы расходов) Национального Банка Республики Казахстан.

Статья 8. Нормативные правовые акты уполномоченного органа

Уполномоченный орган на основании и во исполнение законов Республики Казахстан, указов Президента Республики Казахстан по вопросам, отнесенным к его компетенции, издает нормативные правовые акты, обязательные для исполнения финансовыми организациями, потребителями финансовых услуг, другими физическими и юридическими лицами на территории Республики Казахстан.

Статья 9. Задачи уполномоченного органа

1. Задачами уполномоченного органа являются:
1) реализация комплексных мер по недопущению нарушений прав и законных интересов потребителей финансовых услуг;
2) создание равных условий для функционирования соответствующих видов финансовых организаций на принципах добросовестной конкуренции;
3) повышение уровня стандартов и методов регулирования и надзора за деятельностью финансовых организаций, использование мер по обеспечению своевременного и полного выполнения ими принятых обязательств.
2. Уполномоченный орган обеспечивает реализацию иных задач, предусмотренных настоящим Законом и иными законодательными актами Республики Казахстан.

Статья 10. Функции и полномочия уполномоченного органа
по регулированию и надзору финансового рынка

1. Уполномоченный орган осуществляет регулирование и надзор за деятельностью финансовых организаций.
В этих целях уполномоченный орган:
1) в случаях, предусмотренных законодательными актами Республики Казахстан выдает и отзывает разрешения на открытие (создание) финансовых организаций, их добровольную реорганизацию и ликвидацию, дает согласие на открытие филиалов и представительств финансовых организаций, а также определяет порядок выдачи указанных разрешений и согласия;
2) в случаях, предусмотренных законодательными актами Республики Казахстан, дает согласие либо отказывает в даче согласия на избрание (назначение) лиц на должности руководящих работников финансовых организаций, а также определяет порядок дачи указанного согласия либо отказа в даче согласия;
3) устанавливает порядок выдачи, приостановления и отзыва лицензий на осуществление профессиональной деятельности на финансовом рынке, аудита финансовых организаций, в случаях, предусмотренных законодательными актами Республики Казахстан, выдает, приостанавливает и отзывает указанные лицензии;
4) утверждает пруденциальные нормативы и иные обязательные к соблюдению нормы и лимиты для финансовых организаций, в том числе на консолидированной основе;
5) совместно с Национальным Банком Республики Казахстан устанавливает перечень, соответствующие международным стандартам формы, сроки представления финансовой и иной отчетности финансовыми организациями и их аффилиированными лицами;
6) осуществляет контроль за соблюдением финансовыми организациями требований законодательства Республики Казахстан о бухгалтерском учете и финансовой отчетности и стандартов бухгалтерского учета;
7) проверяет деятельность финансовых организаций и их аффилиированных лиц, в случаях и в пределах, предусмотренных законодательными актами Республики Казахстан, в том числе с приглашением аудиторской организации;
8) определяет порядок применения и применяет к финансовым организациям ограниченные меры воздействия и санкции, предусмотренные законодательными актами Республики Казахстан;
9) по согласованию с Правительством Республики Казахстан принимает решение о принудительном выкупе им доли акционеров (акций) в уставном капитале финансовой организации, в случаях, предусмотренных законодательными актами Республики Казахстан;
10) осуществляет контроль за деятельностью ликвидационных комиссий добровольно и принудительно ликвидируемых финансовых организаций в случаях, предусмотренных законодательными актами Республики Казахстан;
11) публикует в средствах массовой информации сведения о финансовых организациях (за исключением сведений, составляющих коммерческую, банковскую или иную охраняемую законом тайну), в том числе информацию о мерах, принятых к ним.
2. Уполномоченный орган вправе проводить инспектирование (проверки) финансовых организаций, и их аффилиированных лиц, в том числе с привлечением аудиторских организаций с целью:
1) определения финансового состояния финансовых организаций и их аффилиированных лиц на любую отчетную или текущую дату;
2) определения соответствия законодательству структуры управления и процедур принятия решений финансовыми организациями и их аффилиированными лицами;
3) определения аффилиированных лиц финансовых организаций;
4) выявления и предупреждения возможных нарушений прав потребителей финансовых услуг;
5) выявления и предупреждения возможной неуполномоченной деятельности по предоставлению финансовых услуг или выпуску финансовых инструментов.
3. Уполномоченный орган не вмешивается в деятельность финансовых организаций, за исключением случаев, предусмотренных законодательными актами Республики Казахстан.

Статья 11. Особенности регулирования и надзора
за банковской деятельностью

1. В целях осуществления регулирования и надзора за банковской деятельностью уполномоченный орган:
1) определяет порядок выдачи и отказа в выдаче разрешения на приобретение физическими и юридическими лицами статуса крупного участника банка и банковского холдинга, на создание и приобретение банками дочерней организации, выдает либо отказывает в выдаче указанных разрешений;
2) устанавливает минимальные размеры собственного капитала банков;
3) устанавливает требования по формированию резервного капитала банков;
4) утверждает пруденциальные нормативы и иные обязательные к соблюдению нормы и лимиты для банковских групп;
5) устанавливает порядок обязательного коллективного гарантирования (страхования) вкладов (депозитов);
6) устанавливает порядок классификации активов и условных обязательств и создания против них провизии;
7) ведет реестр банков и аудиторов, имеющих лицензию на проведение аудита банков;
8) определяет порядок применения и принимает решение о, применении к аффилиированным лицам банка принудительных мер, предусмотренных законодательными актами Республики Казахстан;
9) принимает в случаях, установленных банковским законодательством, решение о консервации банка и назначает временную администрацию (временного управляющего банка);
10) принимает в случаях, установленных банковским законодательством, решение об отзыве лицензии на проведение всех или отдельных операций, предусмотренных банковским законодательством, и назначает временную администрацию (временного администратора);
11) осуществляет иные функции в соответствии с законодательными актами Республики Казахстан.

Статья 12. Особенности регулирования и надзора за
страховой деятельностью

В целях осуществления регулирования и надзора за страховой деятельностью уполномоченный орган:
1) определяет порядок выдачи и отзыва разрешения на приобретение права контроля над страховой (перестраховочной) организацией, выдает и отзывает указанные разрешения;
2) устанавливает требования к формированию страховыми (перестраховочными) организациями страховых резервов;
3) устанавливает требования к методике расчета страховых резервов страховых (перестраховочных) организаций;
4) определяет порядок размещения и инвестирования активов страховыми (перестраховочными) организациями;
5) устанавливает требования по форме и содержанию страховых полисов;
6) определяет порядок и условия увеличения размера регулярных страховых выплат в период действия договоров аннуитета на основании актуарного заключения и требования к его содержанию;
7) определяет порядок и условия выдачи страховой организацией, осуществляющей деятельность по накопительному страхованию займов своим страхователям;
8) определяет порядок учета страховой (перестраховочной) организацией договоров страхования и перестрахования (страховых полисов), в том числе исполненных страховой (перестраховочной) организацией с нарушением установленных (договорами или законодательством Республики Казахстан) сроков;
9) ведет реестр страховых (перестраховочных) организаций, страховых брокеров, актуариев и аудиторов, имеющих лицензию на проведение аудита страховых (перестраховочных) организаций;
10) принимает в случаях, установленных страховым законодательством, решение об отзыве лицензии на право осуществления страховой деятельности, и назначает временную администрацию (временного администратора);
11) осуществляет иные функции в соответствии с законодательными актами Республики Казахстан.

Статья 13. Особенности регулирования и надзора
за деятельностью субъектов рынка ценных бумаг

В целях осуществления регулирования и надзора за деятельностью субъектов рынка ценных бумаг уполномоченный орган:
1) признает объекты гражданских прав ценными бумагами и производными ценными бумагами;
2) определяет условия, порядок допуска и осуществляет допуск ценных бумаг иностранных эмитентов зарегистрированных в соответствии с законодательством другого государства, к обращению на территории Республики Казахстан;
3) определяет условия и порядок выпуска, размещения, обращения и погашения ценных бумаг и производных ценных бумаг организаций Республики Казахстан, порядок регистрации выпусков и присвоения национальных идентификационных номеров государственным ценным бумагам;
4) устанавливает условия и порядок государственной регистрации выпусков ценных бумаг, в том числе нерезидентов, и производных ценных бумаг, рассмотрения отчетов об итогах их размещения и погашения, а также их аннулирования;
5) организует обучение и переподготовку специалистов профессиональных участников рынка ценных бумаг;
6) определяет условия и порядок выдачи, приостановления действия и отзыва разрешения на осуществление деятельности по подготовке специалистов для работы на рынке ценных бумаг, выдает, приостанавливает действие и отзывает указанные разрешения;
7) определяет условия и порядок проведения аттестации и проводит аттестацию физических лиц, намеренных работать на рынке ценных бумаг, выдает лицам, прошедшим аттестацию, квалификационные свидетельства, осуществляет переаттестацию обладателей квалификационных свидетельств, приостанавливает и возобновляет действие квалификационных свидетельств, отзывает квалификационные свидетельства;
8) определяет условия и порядок приостановления и возобновления размещения и обращения ценных бумаг и производных ценных бумаг;
9) ведет Государственный реестр ценных бумаг, реестр лицензий и разрешений на осуществление деятельности на рынке ценных бумаг и реестр выданных квалификационных свидетельств на право осуществления деятельности на рынке ценных бумаг;
10) устанавливает условия и порядок осуществления профессиональной деятельности на рынке ценных бумаг, в том числе требования к условиям и порядку совершения операций с ценными бумагами;
11) устанавливает порядок проведения инвестиционной деятельности организаций, осуществляющих деятельность по инвестиционному управлению пенсионными активами и институциональных инвесторов;
12) устанавливает порядок осуществления деятельности организаторов торгов с ценными бумагами и саморегулируемых организаций;
13) осуществляет контроль за манипулированием цен на ценные бумаги и производные ценные бумаги, заключением на рынке ценных бумаг сделок с использованием инсайдерской информации или информации, составляющей служебную или коммерческую тайну;
14) осуществляет лицензирование, регулирование и контроль за созданием и деятельностью инвестиционных фондов и их управляющих в соответствии с законодательными актами Республики Казахстан;
15) осуществляет иные функции в соответствии с законодательными актами Республики Казахстан.

Статья 14. Особенности регулирования и надзора
за деятельностью накопительных пенсионных фондов

В целях осуществления регулирования и надзора за деятельностью накопительных пенсионных фондов уполномоченный орган:
1) устанавливает требования к учредителям, акционерам, руководящим работникам накопительных пенсионных фондов;
2) устанавливает минимальный размер уставного капитала накопительных пенсионных фондов, порядок его формирования и состав;
3) устанавливает порядок ведения учета пенсионных накоплений на индивидуальных счетах получателей и осуществляет контроль за правильностью его ведения, а также устанавливает порядок перевода пенсионных накоплений;
4) устанавливает порядок выдачи разрешения на приобретение более двадцати пяти процентов акций накопительного пенсионного фонда;
5) согласовывает пенсионные правила накопительных пенсионных фондов;
6) устанавливает порядок передачи пенсионных активов ликвидируемого накопительного пенсионного фонда, его обязательств по пенсионным договорам другому фонду;
7) принимает в случаях, установленных пенсионным законодательством, решение об отзыве лицензии накопительных пенсионных фондов на деятельность по привлечению пенсионных взносов и осуществлению пенсионных выплат и назначает временную администрацию (временного администратора);
8) осуществляет иные функции в соответствии с законодательными актами Республики Казахстан.

Статья 15. Полномочия по получению информации

В целях обеспечения качественного и своевременного выполнения возложенных на уполномоченный орган функций регулирования и надзора финансового рынка, реализации требований настоящего Закона, уполномоченный орган вправе получать от любого физического и юридического лица на территории Республики Казахстан, а также государственных органов, информацию, необходимую для осуществления своих надзорных функций, при этом полученные сведения не подлежат разглашению.

Статья 16. Основные принципы взаимодействия уполномоченного
органа с другими государственными органами
Республики Казахстан и органами других государств,
осуществляющими регулирование и надзор финансовых
рынков

1. Уполномоченный орган в пределах предоставленных ему законодательными актами Республики Казахстан полномочий независим в своей деятельности. Государственные органы не вправе вмешиваться в деятельность уполномоченного органа по реализации его законодательно закрепленных полномочий.
2. Уполномоченный орган координирует свою деятельность с другими государственными органами в пределах компетенции, предусмотренной законодательством Республики Казахстан.
3. Уполномоченный орган сотрудничает с государственными органами других государств, осуществляющими регулирование и надзор финансового рынка, и вправе обмениваться информацией, необходимой для осуществления ими надзорных функций.

Глава 3. Заключительные положения

Статья 17. Реорганизация и ликвидация уполномоченного органа

Уполномоченный орган может быть реорганизован и ликвидирован в порядке, предусмотренном законодательными актами Республики Казахстан.

Статья 18. Ответственность работников уполномоченного органа

Работники уполномоченного органа несут ответственность за разглашение сведений, полученных в ходе осуществления ими надзорных функций, составляющих банковскую, коммерческую или иную охраняемую законом тайну, а также иную ответственность, установленную законодательными актами.

Статья 19. Порядок введения в действие настоящего Закона

Настоящий Закон вводится в действие со дня опубликования.

Президент
Республики Казахстан