Қазақстан Республикасында жер мониторингiн жүргiзу және оның деректерiн пайдалану ережесiн бекiту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 19 қыркүйектегі N 956 қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 16 шілдедегі № 542 қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 16.07.2015 № 542 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) қаулысымен.

2003 жылғы 20 маусымдағы Қазақстан Республикасының Жер кодексiне сәйкес Қазақстан Республикасының Үкiметi қаулы етеді:

1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасында жер мониторингiн жүргiзу және оның деректерiн пайдалану ережесi бекiтiлсiн.

2. Топырақ және геоботаникалық зерттеулердi жүргiзуде қайталауға жол бермеу, жер мониторингi деректерiнiң сенiмдiлiгiн қамтамасыз ету мақсатында жер ресурстарын басқару жөнiндегi орталық уәкiлеттi органға топырақтық, топырақтық-тұздық, топырақтық-эрозиялық, топырақтық-агрохимиялық, топырақтық-геохимиялық, топырақтық-мелиорациялық, геоботаникалық зерттеулер мен тексерулердiң бiрыңғай мемлекеттiк есебiн, сондай-ақ көрсетiлген зерттеулер мен тексерулердiң негiзiнде жасалатын тақырыптық карталардың, картограммалардың сараптамасын жүргiзу жүктелсiн.

3. Мыналардың күшi жойылды деп танылсын:
"Қазақстан Республикасында жер мониторингiн жүргiзудiң тәртiбiн бекiту туралы" Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 1997 жылғы 17 қыркүйектегi N 1347 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮКЖ-ы, 1997 ж., N 41, 390-құжат);
"Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң жер қатынастарын реттеу жөнiндегi кейбiр шешiмдерiне өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы" Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2001 жылғы 11 маусымдағы N 800 қаулысының 1-тармағының 3) тармақшасы (Қазақстан Республикасының ПҮКЖ-ы, 2001 ж., N 21, 269-құжат).

4. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап күшiне енедi.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі

Қазақстан Республикасы
Үкiметiнiң
2003 жылғы 19 қыркүйектегі
N 956 қаулысымен
бекiтiлген

Қазақстан Республикасында жер мониторингiн жүргiзу
және оның деректерiн пайдалану ережесi

1. Қазақстан Республикасында жер мониторингiн жүргiзу және оның деректерiн пайдалану ережесi (бұдан әрi - Ереже) Қазақстан Республикасында жер мониторингiнiң мазмұнын, құрылымын, оны жүргiзу және оның деректерiн пайдалану тәртiбiн белгiлейдi.

2. Осы Ережеде қолданылатын ұғымдар:
жердiң тозуы - жердiң табиғи ортаның элементi ретiндегi функциясының өзгеруiне, оның сандық және сапалық жағдайының нашарлауына, табиғи-шаруашылық мәнiнiң төмендеуiне әкеп соқтыратын процестер жиынтығы;
стационарлық учаске - әр түрлi табиғи-климаттық аймақтарда, провинцияларда, биiктiк белдеулерiнде өсiмдiктер мен топырақтың жамылғысы жағдайын ұзақ уақыт (10 жылдан астам мерзiмге) тұрақты бақылау мақсатында ұйымдастырылатын жер учаскесi;
түйiндi учаске - өсiмдiктер мен топырақтың құрамын және сипатын, олардың белгiлi бiр ландшафтың табиғи жағдайларымен байланысын қажетті нақтылықпен көрсететiн жергiлiктi жердегi үлгi учаске;
полигон - белгiлi бiр ландшафтың түрлерiн (құмдар, тау етегi жазықтықтары, таулар) сипаттайтын әр түрлi конфигурациялы аумақ.

3. Жер мониторингiнiң мазмұны - жер қорының жай-күйiн жүйелi түрде бақылау (суретке түсiру, iздестiру, зерттеу), онда болып жатқан өзгерiстердi анықтау және оларға баға беру.

4. Жер мониторингiнiң құрылымы жердiң негiзгi нысаналы мақсатымен және аумақтық ауқымымен айқындалады.

5. Мониторинг жердiң нысаналы мақсатының ерекшелiгi ескерiле отырып жүргiзiледi және жердiң санаттарына сәйкес келетін мынадай қосымша жүйелерге бөлiнедi:
ауыл шаруашылығы мақсатындағы жердiң мониторингi;
елдi мекендер (қалалар, кенттер мен ауылдық елдi мекендер) жерiнiң мониторингi;
өнеркәсiп , көлiк , байланыс , қорғаныс және өзге де ауыл шаруашылығы мақсатына арналмаған жердiң мониторингi;
ерекше қорғалатын табиғи аумақтағы жердiң, сауықтыру мақсатындағы , рекреациялық және тарихи-мәдени мақсаттағы жерлердiң мониторингi;
орман қоры жерiнiң мониторингi;
су қоры жерiнiң мониторингi;
босалқы жердiң мониторингi.

6. Аумақтық ауқымына қарай жердiң республикалық, өңiрлiк және жергілiктi мониторингi жүзеге асырылады:
республикалық - Қазақстан Республикасының бүкiл аумағын қамтиды;
өңiрлiк - физикалық-географиялық, әкiмшілiк, экономикалық және өзге де шекаралармен шектелген аумақтарды қамтиды;
жергiлiктi - жекелеген жер учаскелерi мен ландшафтық-экологиялық кешендердiң қарапайым құрылымдарына дейiнгi өңiрлiк деңгейден төмен аумақтық объектiлерде жүргiзiледi.
Жер мониторингiн жүргiзудiң мерзiмдерi мен кезеңділiгiне қарай жердiң жай-күйiн бақылаудың мынадай:
базалық (бастапқы жер мониторингiн жүргiзудi бастау сәтiндегi бақылау объектiлерiнiң жай-күйiн тiркейтiн);
жедел (ағымдағы өзгерiстердi тiркейтiн);
кезеңдiк (бiр және одан көп жылдан кейiн) түрлерi жүзеге асырылады.

7. Жер мониторингi:
жүйелi байқауларды, iздестiрулердi, суретке түсiрулердi, тексерулердi (қайта тексерулердi және түзетулердi) орындау;
жердiң жай-күйiн талдау мен бағалауды жүргiзу;
жердiң құнарлылығына антропогендi әсер етудi реттеу жөнiндегi ұсыныстарды әзiрлеу;
белгiлi бiр уақыт кезеңiнде жердiң сапалық жай-күйiн болжауды әзiрлеу;
жер туралы деректер банкiн ұйымдастыру жөнiндегi жұмыстарды қамтиды.

8. Жердiң жай-күйiн бағалау жүргiзілетiн байқауларды (кезеңдiк, маусымдық, тәулiктiк) талдау, алынған көрсеткiштердi нормативтермен салыстырғандағы өзгерiстердiң бағыттылығы мен қарқындылығын зерделеу арқылы орындалады.

9. Жердiң жай-күйiн бағалаудың нәтижелерi бойынша оларға өзгерiстердiң дамуының, ерекше жағдайда жағымсыз сипаты бар серпiнiн, бағытталуын және қарқындылығын сипаттайтын тақырыптық карталар, диаграммалар және кестелер қоса берiле отырып, жедел мәлiметтер, баяндамалар, ұсынымдар және ғылыми болжамдар жасалады.

10. Жер мониторингiн ұйымдастыруды жер ресурстарын басқару жөнiндегi орталық уәкiлеттi орган жүзеге асырады.

11. Жер мониторингiн Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында мамандандырылған мемлекеттiк кәсiпорындар бiрыңғай жүйе бойынша жүргiзедi, жер ресурстарын басқару жөнiндегi орталық уәкiлеттi орган оларға қатысты мемлекеттiк басқару органы болып табылады.

12. Жер мониторингiн жүргiзу республикалық бюджеттiң қаражаты есебiнен жүзеге асырылады.

13. Жер мониторингiн жүргiзу үшiн жер ресурстарын басқару жөнiндегi орталық уәкiлеттi орган жердiң жай-күйiн бақылау пункттерiнiң аумақтық-аймақтық желiсiн анықтайды.

14. Мониторингтiң аумақтық-аймақтық желiсi жердiң жай-күйiн бақылаудың стационарлық және жартылай стационарлық пункттерiн қамтиды.
Стационарлық бақылау пункттерi берiлген толықтық пен дәлдiк арқылы жердiң жай-күйi туралы ақпаратты-жүйелi алып тұру үшiн құрылады. Стационарлық алаңдар, түйіндi учаскелер және полигондар осындай пункттерге жатады.
Жартылай стационарлық бақылау пункттерi (жартылай стационарлық алаң, бейiн) жұмыстың нақты шарттары мен мақсаттарына қарай ұйымдастырылады. Оларды бақылау жүйелi түрде 3, 5, 10 және одан көп жыл аралықпен жүргiзiледi.

15. Мониторингтiң деңгейi бақылау пункттерiнде жүргiзiлетiн жердiң жай-күйiн бақылау бағдарламасымен айқындалады.

16. Жер мониторингi бiрыңғай жiктеуiштердi, кодтарды, бiрлiктер жүйесiн, деректер мен нормативтiк-техникалық базаның стандарттық форматтарын, координаттар мен биiктiктердiң мемлекеттiк жүйесiн қолдануға негiзделген әртектi деректердiң өзара үйлесiмділігi қағидаты сақтала отырып жүргiзіледi.

17. Жер мониторингi жөнiндегi ақпаратты алу үшiн:
қашықтықтан тексерiп-байқау (ғарыштық аппараттардан, биiкке ұшатын ұшақтардан, шағын авиацияның және басқа да құралдардың көмегiмен суретке түсiру және бақылау);
жер бетiнде суретке түсiру (топырақтық, геоботаникалық және басқа да) және аумақтық-аймақтық желi пункттерiндегi бақылаулар;
жердi түгендеу, жер-кадастрлық құжаттама;
қор деректерi (карталар, картограммалар, схемалар, кестелiк және басқа да материалдар) материалдары пайдаланылады.

18. Ғарыштық жеткiзгiштен суретке түсiру мен бақылау республикалық және өңiрлiк деңгейлерде жердiң жай-күйiнiң сипаттамасын алу үшiн орындалады.
Жер бетiндегi бақылау, зерттеу, тексеру және суретке түсiру стационарлық және жартылай стационарлық алаңдарды, түйiндi учаскелердi, полигондарды және бейiндердi пайдалану арқылы жердiң барлық санаттары бойынша жүргiзiледi.

19. Жер мониторингiнiң нәтижелерi қағаз жеткiзгiштермен де, ақпаратты электрондық жинақтау, өңдеу және сақтау жүйелерiн пайдалану арқылы да есептер, кестелер, карталар және картограммалар түрiнде ресiмделедi.
Жер мониторингi бойынша алынған ақпаратты облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жер ресурстарын басқару жөнiндегi тиiстi аумақтық органдары қорытады әрi талдайды, ол мұрағаттар мен автоматтандырылған ақпараттық жүйенiң деректер банкiнде жинақталады және сақталады.
Ескерту. 19-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің 2006.06.06. N 511 қаулыcымен.

20. Жер мониторингi жөнiндегi құжаттамалар базалық және есептiк құжаттарды қамтиды.
Базалық құжаттарда өңiрлiк объектiнiң немесе жер учаскесiнiң бастапқы (аялық) жай-күйi тiркеледi. Базалық құжаттарға жердiң жай-күйiнiң бастапқы тақырыптық карталары, картографиялық материалдар және жердiң сапалық жай-күйi туралы жиналған мәлiметтер жатады.
Бiрiзділендiрiлген нысандар, оларда жердiң жай-күйiнiң тiркелген өзгерiсi көрсетiлген кестелер есептiк құжаттар болып табылады.

21. Жердiң мониторингi жөнiндегi құжаттама мынадай талаптарға сәйкес келуi:
белгiленген үлгiдегi бланкiлерде атқарылуы;
картографиялық материалдар жер ресурстарын басқару жөнiндегi орталық уәкiлеттi орган белгiлеген техникалық талаптарға сәйкес әзiрленуi;
мемлекеттiк құпияға жатқызылған жер учаскелерiнiң жоспарларында (сызбаларында) қамтылған мәлiметтер олардың құпиялылығын қамтамасыз ететiн белгiленген ережелерге сәйкес пайдаланылуы және сақталуы тиiс.

22. Жер мониторингi жөнiндегi деректердi пайдаланушылар:
аумақтардың дамуын жоспарлау, жерді аймаққа бөлу, табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану жөнiндегi бағдарламаларды әзiрлеу, қала құрылысы кадастры мәселелерi, жер ресурстарын басқаруға байланысты басқа да мәселелер бойынша - мемлекеттік, жергiлiктi атқарушы және өкiлдi органдар;
қоршаған орта және табиғи ресурстар мониторингiнiң Бiрыңғай мемлекеттiк жүйесiн жүргiзу , табиғи ресурстардың пайдаланылуына және қоршаған ортаның жай-күйiне бақылау жүргiзу мәселелерi, мемлекеттік органдар арасында табиғат қорғау iс-шараларын әзiрлеу бойынша жиынтық деректер банкiн жүргiзу үшiн - қоршаған ортаны қорғау саласындағы орталық орган;
өзге де жеке және заңды тұлғалар болып табылады.

23. Жер мониторингiнiң деректерiн пайдалану қағаз немесе магниттiк жеткiзгiштермен стандартты ресiмделген құжаттармен танысу және (немесе) оларды алу, сондай-ақ техникалық телекоммуникациялық байланыс құралдарын қолдану арқылы деректер банкiне тiкелей рұқсат етiлген кіру нысанында жүзеге асырылады.

24. Жер мониторингiнiң мемлекеттiк құпияларды және өзге де шектеулердi қамтымайтын деректерi жалпыға қол жетiмдi болып табылады және мүдделi жеке және заңды тұлғаларға ақылы негiзде беріледi.
Жер мониторингiнiң деректерiн мемлекеттік органдарға беру осы мақсаттарға көзделген бюджет қаражаты есебiнен ақысыз негiзде жүзеге асырылады.

Об утверждении Правил ведения мониторинга земель и пользования его данными в Республике Казахстан

Постановление Правительства Республики Казахстан от 19 сентября 2003 года N 956. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 16 июля 2015 года № 542

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 16.07.2015 № 542 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

В соответствии с Земельным кодексом Республики Казахстан от 20 июля 2003 года Правительство Республики Казахстан постановляет:

1. Утвердить прилагаемые Правила ведения мониторинга земель и пользования его данными в Республике Казахстан.

2. Возложить на центральный уполномоченный орган по управлению земельными ресурсами, в целях недопущения дублирования в проведении почвенных и геоботанических изысканий, обеспечения достоверности данных мониторинга земель, ведение единого государственного учета почвенных, почвенно-солевых, почвенно-эрозионных, почвенно-агрохимических,
почвенно-геохимических, почвенно-мелиоративных, геоботанических изысканий и обследований, а также экспертизу тематических карт, картограмм, составляемых на основе указанных изысканий и обследований.

3. Признать утратившими силу:
постановление Правительства Республики Казахстан от 17 сентября 1997 года N 1347 "Об утверждении Порядка ведения мониторинга земель в Республике Казахстан" (САПП Республики Казахстан, 1997 г., N 41, ст. 390);
подпункт 3) пункта 1 постановления Правительства Республики Казахстан от 11 июня 2001 года N 800 "О внесении изменений и дополнений в некоторые решения Правительства Республики Казахстан по регулированию земельных отношений" (САПП Республики Казахстан, 2001 г., N 21, ст. 269).

4. Настоящее постановление вступает в силу со дня подписания.

Премьер-Министр
Республики Казахстан

Утверждены
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 19 сентября 2003 года N 956

Правила
ведения мониторинга земель и пользования
его данными в Республике Казахстан

1. Настоящие Правила ведения мониторинга земель и пользования его данными в Республике Казахстан (далее - Правила) устанавливают содержание, структуру, порядок ведения мониторинга земель и пользования его данными в Республике Казахстан.
2. Применяемые в настоящих Правилах понятия:
деградация земель - совокупность процессов, приводящих к изменению функций земли как элемента природной среды, количественному и качественному ухудшению ее состояния, снижению природно-хозяйственной значимости;
стационарный участок - земельный участок, который организуется с целью постоянных долговременных (на срок более 10 лет) наблюдений за состоянием растительного и почвенного покрова в различных природно-климатических зонах, провинциях, высотных поясах;
ключевой участок - типичный участок местности, с необходимой достоверностью отражающий состав и характер растительности и почв, их связь с природными условиями определенного ландшафта;
полигон - территория различной конфигурации, характеризующая определенные виды ландшафтов (пески, предгорные равнины, горы).
3. Содержание мониторинга земель составляют систематические наблюдения (съемки, изыскания, обследования) за состоянием земельного фонда, выявление происходящих в них изменений и их оценка.
4. Структура мониторинга земель определяется основным целевым назначением земель и территориальным охватом.
5. Мониторинг проводится с учетом особенностей целевого назначения земель и подразделяется на подсистемы, соответствующие категориям земель:
мониторинг земель сельскохозяйственного назначения ;
мониторинг земель населенных пунктов (городов, поселков и сельских населенных пунктов);
мониторинг земель промышленности , транспорта , связи , обороны и иного несельскохозяйственного назначения;
мониторинг земель особо охраняемых природных территорий , земель оздоровительного , рекреационного и историко-культурного назначения;
мониторинг земель лесного фонда ;
мониторинг земель водного фонда ;
мониторинг земель запаса .
6. В зависимости от территориального охвата осуществляется республиканский, региональный и локальный мониторинг земель:
республиканский - охватывает всю территорию Республики Казахстан;
региональный - охватывает территории, ограниченные физико-географическими, административными, экономическими и иными границами;
локальный - ведется на территориальных объектах ниже регионального уровня, вплоть до отдельных земельных участков и элементарных структур ландшафтно-экологических комплексов.
В зависимости от сроков и периодичности проведения мониторинга земель осуществляются следующие группы наблюдения за состоянием земель:
базовые (исходные, фиксирующие состояние объектов наблюдения на момент начала ведения мониторинга земель);
оперативные (фиксирующие текущие изменения);
периодические (через год и более).
7. Мониторинг земель включает работы по:
выполнению систематических наблюдений, изысканий, съемок, обследований (переобследований и корректировок);
проведению анализа и оценки состояния земель;
разработке рекомендаций по регулированию антропогенных воздействий на плодородие земель;
разработке прогноза качественного состояния земель на определенный период времени;
организации банка данных о земле.
8. Оценка состояния земель выполняется путем анализа проводимых наблюдений (периодических, сезонных, суточных), изучения направленности и интенсивности изменений в сравнении полученных показателей с нормативными.
9. По результатам оценки состояния земель составляются оперативные сводки, доклады, рекомендации и научные прогнозы с приложением к ним тематических карт, диаграмм, таблиц, характеризующих динамику, направленность и интенсивность развития изменений, в особенности имеющих негативный характер.
10. Организацию ведения мониторинга земель осуществляет центральный уполномоченный орган по управлению земельными ресурсами.
11. Мониторинг земель ведется по единой системе на всей территории Республики Казахстан специализированными государственными предприятиями, по отношению к которым центральный уполномоченный орган по управлению земельными ресурсами является органом управления.
12. Ведение мониторинга земель осуществляется за счет средств республиканского бюджета.
13. Для проведения мониторинга земель центральный уполномоченный орган по управлению земельными ресурсами определяет территориально-зональную сеть пунктов наблюдений за состоянием земель.
14. Территориально-зональная сеть мониторинга включает стационарные и полустационарные пункты наблюдения за состоянием земель.
Стационарные пункты наблюдений создаются для систематического получения информации о состоянии земель с заданной полнотой и точностью. К таким пунктам относятся стационарные площадки, ключевые участки и полигоны.
Полустационарные пункты наблюдений (полустационарные площадки, профиль) организуются в зависимости от конкретных условий и целей работы. Наблюдения на них проводятся периодически с интервалами в 3, 5, 10 и более лет.
15. Уровень мониторинга определяется программой проводимых наблюдений за состоянием земель на наблюдательных пунктах.
16. Мониторинг земель ведется с соблюдением принципа совместимости разнородных данных, основанных на применении единых классификаторов, кодов, системы единиц, стандартных форматов данных и нормативно-технической базы, государственной системы координат и высот.
17. Для получения информации по мониторингу земель используются материалы:
дистанционного зондирования (съемок и наблюдений с космических аппаратов, с высотных самолетов, с помощью средств малой авиации и др.);
наземных съемок (почвенных, геоботанических и др.) и наблюдений на пунктах территориально-зональной сети;
инвентаризации земель, земельно-кадастровой документации;
фондовых данных (карт, картограмм, схем, табличных и других материалов).
18. Съемки и наблюдения с космических носителей выполняются для получения характеристик состояния земель на республиканском и региональном уровнях.
Наземные наблюдения, изыскания, обследования и съемки проводятся по всем категориям земель с использованием стационарных и полустационарных площадок, ключевых участков, полигонов и профилей.
19. Результаты мониторинга земель оформляются в виде отчетов, таблиц, карт и картограмм как на бумажных носителях, так и с использованием электронных систем сбора, обработки и хранения информации.
Получаемая информация по мониторингу земель обобщается и анализируется соответствующими территориальными органами по управлению земельными ресурсами, области (города республиканского значения, столицы) накапливается и хранится в архивах и банке данных автоматизированной информационной системы.
Cноска. В пункт 19 внесены изменения постановлением Правительства РК от 6 июня 2006 года N 511 .
20. Документации по мониторингу земель включают базовые и отчетные документы.
В базовых документах фиксируется исходное (фоновое) состояние регионального объекта или земельного участка. К базовым документам относятся исходные тематические карты состояния земель, картографические материалы и собранные сведения о качественном состоянии земель.
Отчетными документами являются унифицированные формы, таблицы с отражением в них фиксируемого изменения состояния земель.
21. Документация по мониторингу земель должна соответствовать следующим требованиям:
исполняться на бланках установленного образца;
картографические материалы изготавливаются в соответствии с техническими требованиями, установленными центральным уполномоченным органом по управлению земельными ресурсами;
сведения, содержащиеся на планах (чертежах) земельных участков, отнесенные к государственной тайне, используются и хранятся в соответствии с установленными правилами , обеспечивающими их секретность.
22. Пользователями данных по мониторингу земель являются:
государственные, местные исполнительные и представительные органы - по вопросам планирования развития территорий, зонирования земель, разработки программ по рациональному использованию природных ресурсов, градостроительного кадастра, другим вопросам, связанным с управлением земельными ресурсами;
центральный исполнительный орган в области охраны окружающей среды для ведения сводного банка данных - по вопросам ведения Единой государственной системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов, проведения контроля за использованием природных ресурсов и состоянием окружающей среды, разработке природоохранных мероприятий между государственными органами;
иные физические и юридические лица.
23. Пользование данными мониторинга земель осуществляется в форме ознакомления и (или) получения стандартно оформленных на бумажных или магнитных носителях документов, а также непосредственно санкционированного доступа к банку данных с применением технических телекоммуникационных средств связи.
24. Данные мониторинга земель, не содержащие государственных секретов и иных ограничений, являются общедоступными и представляются заинтересованным физическим и юридическим лицам на платной основе.
Представление данных мониторинга земель в государственные органы осуществляется на бесплатной основе, за счет предусмотренных на эти цели бюджетных средств.