"Қазақстан Республикасының қорғанысы және Қарулы Күштерi туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 6 ақпандағы N 143 қаулысы

Қазақстан Республикасының Yкiметi қаулы етеді:
"Қазақстан Республикасының қорғанысы және Қарулы Күштерi туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы Қазақстан Республикасының Парламентi Мәжiлiсiнiң қарауына енгiзiлсiн.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі

Жоба

"Қазақстан Республикасының қорғанысы және Қарулы
Күштерi туралы" Қазақстан Республикасының Заңы

Осы Заң мемлекеттің қорғанысы мен әскери қауiпсiздiгiн қамтамасыз етуге қатысты негіз қалаушы принциптер мен нормаларды белгілейдi.

1-тарау. Жалпы ережелер

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негiзгі ұғымдар

Осы Заңда мынадай ұғымдар пайдаланылады:
1) жауынгерлiк әзiрлiк - белгiленген мерзiмде жауынгерлік қимылдарды бастау қабілеттiлiгiн қамтамасыз ететiн Қарулы Күштердің және басқа да әскери құралымдардың жай-күйi;
2) жауынгерлiк қимылдар - тиiстi әскери басқару органдарының немесе Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерiнiң ұлттық әскери контингенттерi жедел басқаруына берiлген көп ұлтты (коалициялық) қарулы күштердiң әскери басқару органдарының, шет мемлекеттер қарулы күштерiнiң басқаруымен жауынгерлiк тапсырмаларды орындау кезiндегi әскери бөлiмдердiң, құрамалы мен бөлiмшелердiң ұйымдасқан іс-қимылдары;
3) жауынгерлiк тапсырма - белгiленген мерзiмде ұрыста (операцияда) айқындалған мақсатқа қол жеткiзу үшiн жоғары тұрған командир (бастық) қоятын тапсырма;
4) Қарулы Күштер түрi - белгiленген салада (құрлықта, теңiзде, әуе кеңiстiгiнде) соғыс қимылдарын жүргiзуге арналған мемлекеттің Қарулы Күштерінiң бөлiгi;
5) соғыс қимылдары - агрессияға тойтарыс беру кезiнде қойылған жауынгерлік тапсырмаларды орындау үшiн Қарулы Күштердiң бүкiл түрлерiн қолданумен стратегиялық ауқымдағы (жауынгерлiк қимылдарды қоса) жауынгерлiк қимылдар;
6) соғыс уақыты - бiрақ олардың нақты тоқтатылуынан бұрын емес, соғыс жағдайы жарияланған сәттен бастап немесе соғыс қимылдарын тоқтату туралы хабарландыру жарияланғанға дейiн соғыс қимылдарының нақты басталу кезеңi;
7) әскери мүлік - Қарулы Күштердің және басқа да әскери құрылымдардың мемлекеттiк мекемелерінің жедел басқару құқығындағы қорғаныс объектілерi, қару-жарақтың, әскери техниканың, оқ-дәрінің, арнайы құралдар мен басқа да мүлiктiң барлық түрлерi;
8) соғыс қаупі - саяси және өзге де мақсаттарға жету үшiн әскери күш көрсету құралдарын Қазақстан Республикасына қарсы қолдану мүмкіндiгiн болжайтын тұрақсыздық факторы;
9) мемлекеттiң әскери ұйымы - негiзгi қызметi Қазақстан Республикасының әскери қауіпсiздiгін қамтамасыз ету жөнiндегi міндеттерді шешуге тiкелей бағытталған Қарулы Күштердiң, басқа да әскери құралымдардың, мемлекеттiк органдар мен ұйымдардың жиынтығы;
10) соғыс қатері - бар қарама-қайшылықты әскери-теңіз тәсiлдерiмен шешуге қолданылатын нақты ниет, Қазақстан Республикасына қарсы соғыс жанжалын (соғысты) шешу;
11) әскери техника - Қарулы Күштер және басқа да әскери құралымдар жарақтандырылатын қару-жарақ, жауынгерлік машиналар, аспаптар мен басқа да техникалық құралдар;
12) әскери бөлiм - Қарулы Күштердің және басқа да әскери құралымдардың ұйымдық-дербес бiрлiгi болып табылатын мемлекеттiк мекеме;
13) қару-жарақ - әр түрлі қару-жарақ, оқ-дәрілер түрлерiнің жинағы, оны қолдануды қамтамасыз ететiн олардың тасымалдаушылары мен құралдары;
14) Қарулы Күштер - әскери қауіпсіздікті қамтамасыз ету, агрессияға тойтарыс беру немесе тiкелей сыртқы қатерді болдырмау, сондай-ақ Қазақстан Республикасының халықаралық міндеттемелерінен туындайтын міндеттерді орындау үшiн Қазақстан Республикасы құратын және ұстайтын мемлекеттің әскери ұйымының негiзi;
15) жоғары қолбасшылық (жоғары командалық құрам) - Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрі, оның орынбасарлары, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерi түрлерінің бас қолбасшылары және Қазақстан Республикасының Президентi тағайындайтын өзге де лауазымды адамдар;
16) азаматтық персонал - мемлекеттiк қызметте тұратын немесе еңбек қатынастарында тұратын Қазақстан Республикасының азаматтары;
17) басқа да әскери құралымдар - Iшкi iстер министрлiгiнiң iшкi әскерлерi, Ұлттық қауіпсiздiк комитетiнiң Шекара қызметi, Республикалық ұлан, Қазақстан Республикасының азаматтық қорғанысын басқару органдары мен бөлiмдерi;
18) материалдық қорлар - Қарулы Күштердiң және басқа да әскери құралымдардың арсеналдарында, базалары мен қоймаларында болатын әскери мүліктің нақты саны;
19) пайдаланылмайтын әскери мүлiк - қару-жарақтан алынған, тікелей арналуы бойынша пайдалануға жарамсыз, есептен шығарылған, запастарда кепiлдi сақтау мерзiмi өткен, басы артық және Қарулы Күштерде және басқа да әскери құралымдарда қолданыс таппаған әскери мүлік;
20) жабдықтау нормалары - әскери қызметшiлерге, бөлімшелерге, әскери бөлiмдерге (кемелерге) және құрамаларға бейбiт немесе соғыс уақытында беруге белгiленген материалдық құралдардың саны;
21) қорғаныс - қарулы қорғанысқа дайындық және Қазақстан Республикасының егемендiгiн, аумақтық тұтастығын және оның шекараларына қол сұғылмауын қарулы қорғау жөнiндегі саяси, әскери, экономикалық, әлеуметтік-құқықтық және өзге де мемлекеттiк шаралар жүйесi;
22) қорғаныс объектiлерi - Қарулы Күштердің және басқа да әскери құралымдардың мемлекеттік мекемелерiне жедел басқару құқығында бекiтiлiп берiлген жылжымайтын мүлiк;
23) аумақты жедел жабдықтау - қорғаныс мақсатындағы мiндеттердi жедел шешу үшiн пайдалануға көлiк ғимараттарын, жол желiлерiн, қойма шаруашылығын, байланысты, су-жылу және энергиямен жабдықтауды дайындауға және ұдайы әзiрлiкте ұстауға бағытталған iс-шаралар кешенi;
24) әскери басқару органдары - стратегиялық жедел-стратегиялық жедел-аумақтық жедел-тактикалық, тактикалық және жергiлiктi әскери басқару органдары;
25) әскер тегі - тек қана оларға тән негізгі қару-жарағы мен әскери техникасы, сондай-ақ оларды жауынгерлiк қолдану тәсілдерi бар әскери құрылымдарды қоса есептегенде дербес немесе түрлердiң құрамына кiретiн Қарулы Күштердiң құрама бөлiгі;
26) арнайы әскерлер - Қарулы Күштердiң жауынгерлiк (инженерлiк және химиялық қамтамасыз ету) қызметiн қамтамасыз ету жөнiндегі арнайы тапсырмаларды орындауға арналған әскери бөлiмдер мен бөлiмшелер;
27) арнайы құралымдар - темiр жолдар мен автомобиль жолдарын теңiз және өзен порттарын, әуежайларды, байланыс желiлерiн, газ және мұнай өнiмдерiн, энергиямен және сумен жабдықтауды қалпына келтiру жөнiндегi жұмыстарды орындау үшiн, өнеркәсiптiң, ауыл шаруашылығының, көлiк пен байланыстың үздiксiз жұмысын ұйымдастыру үшiн және медициналық көмек көрсету үшiн соғыс уақытында құрылатын құралым;
28) соғыс кезi - Парламенттiң Қазақстан Республикасына басқа мемлекет немесе мемлекеттер тобы қарулы шабуыл жасаған жағдайда, сондай-ақ Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттарда көзделген жағдайда жариялайтын кезi;
29) аумақтық қорғаныс - дұшпанның iс-қимылынан, диверсиялық немесе террорлық актiлерден Қазақстан Республикасының халқын, объектiлерiн және коммуникациясын қорғау, сондай-ақ төтенше режим мен соғыс жағдайын енгiзу және қолдау мақсатында Үкiмет жүзеге асыратын iс-шаралардың бәрi;
30) техникалық қамтамасыз ету - Қарулы Күштердi және басқа да әскери құралымдарды қару-жарақпен және әскери техникамен қамтамасыз ету мақсатында жүзеге асырылатын iс-шаралар кешенi;
31) тыл - Қарулы Күштердi және басқа да әскери құралымдарды тылдық және техникалық қамтамасыз етудi жүзеге асыратын әскери бөлiмдер;
32) тылдық қамтамасыз ету - олардың жауынгерлік әзiрлiгiн сақтау мақсатында Қарулы Күштердiң және басқа да әскери құралымдардың материалдық, көліктік, тұрмыстық және басқа да қажеттіліктерiн қанағаттандыруға бағытталған iс-шаралар кешенi;
33) пайдаға асыру - қару-жарақты, әскери техниканы, арнайы құралдарды, олардың жауынгерлiк қасиеттерiн пайдалануды немесе оларды тiкелей арналуы бойынша пайдалануды болғызбайтын жағдайға келтiру.

2-бап. Қорғаныстың құқықтық негiздерi

Қорғаныс Қазақстан Республикасының Конституциясына, осы Заңға, Қазақстан Республикасы бекiткен өзге де нормативтiк құқықтық актiлер мен халықаралық шарттарға сәйкес ұйымдастырылады және жүзеге асырылады.
Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартпен осы Заңда болған өзге де ережелер белгiленсе, онда халықаралық шарттың ережесi қолданылады.

3-бап. Әскери қауiпсiздікті қамтамасыз етудiң негiзгi
принциптерi

Әскери қауiпсiздiктi қамтамасыз етуде Қазақстан Республикасы мынадай негiзгі принциптерге сүйенедi:
1) басқа мемлекеттердiң егемендiгiн, мемлекеттiк шекарасының берiктiгiн, аумақтық тұтастығын құрметтеу және олардың ішкi iстерiне қол сұқпау;
2) әскери саладағы сенімдiлiк пен ашық iс-шараларды нығайту;
3) халықаралық дауларды бейбiт жолмен peттеу;
4) халықаралық мiндеттемелердi сақтау және Қазақстан Республикасы қатысушысы болып табылатын шарттардың мақсаттарына қол жеткiзуге жәрдемдесу;
5) өзара тиiмдi ынтымақтастық және өзара түсiнiстiк негiзiнде басқа елдермен достық қарым-қатынасты қолдау;
6) Қарулы Күштердi және басқа да әскери құралымдарды халықаралық құқыққа және заңнамаға сәйкес қолдану.

4-бап. Қорғанысты ұйымдастыру

1. Қорғанысты ұйымдастыру мыналарды қамтиды:
1) соғыс қаупi мен соғыс қатерiн болжау мен бағалау;
2) Қазақстан Республикасының әскери саясаты мен Әскери доктринасы ережесiнiң негiзгi бағыттарын әзiрлеу;
3) қорғаныс саласындағы құқықтық реттеу;
4) Қарулы Күштердi және басқа да әскери құралымдарды, олардың қажеттi санын құрылысын және даярлығын анықтау, олардың жауынгерлiк және жұмылдыру әзiрлігінің талап етiлетiн деңгейiн сақтау;
5) Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерiн және басқа да әскери құралымдарын басқару жүйесiн дамыту, сондай-ақ радиожиілік спектрiн пайдалануды жоспарлау;
6) Қарулы Күштердiң және басқа да әскери құралымдардың әскери-техникалық саясаттың, қару-жарақ пен әскери техниканы дамыту бағдарламасын әзiрлеу және iске асыру;
7) елдiң мемлекеттiк органдарының, меншік нысанына қарамастан ұйымдарының, көлiгiнiң, коммуникациясы мен халқының күнi бұрын жұмылдыру даярлығын қамтитын бейбiт уақытта жүргiзiлетiн жалпы мемлекеттiк іс-шаралар кешенi, сондай-ақ қорғаныс мақсатында аумақты жедел жабдықтау;
8) мемлекеттiк материалдық резервтердің қорларын құру;
9) азаматтарды әскери қызметке даярлау, соғыс уақытында жұмылдырылатын адам ресурстарын жинақтау;
10) азаматтық және аумақтық қорғаныс іс-шараларын жоспарлау және жүзеге асыру;
11) қорғаныс саласында мемлекеттiк құпияларды құрайтын мәлiметтердi қорғауды қамтамасыз ету;
12) қорғаныс мүддесiнде ғылымды дамыту;
13) мемлекеттiк органдардың қорғаныс саласындағы қызметiн үйлестіру;
14) Қарулы Күштердің және басқа да әскери құралымдардың қызметiн бақылау;
16) ұжымдық қауiпсiздiк және бiрлескен қорғаныс мақсатындағы халықаралық ынтымақтастық;
17) қорғаныс саласындағы басқа да іс-шаралар.
2. Қорғаныс мақсатында Қазақстан Республикасы азаматтарының әскери мiндеттілігі, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңында көзделген мiндеттердiң өзге де түрлерi белгiленедi.
3. Қорғаныс саласындағы міндеттердi орындау үшiн Қарулы Күштер құрылады және басқа да әскери құралымдар, сондай-ақ соғыс уақытына құрылатын арнайы құралымдар тартылады.
4. Қарулы Күштер және басқа да әскери құралымдар Әскери доктринаға және Қарулы Күштердi Қолдану жоспарына сәйкес қорғаныс саласындағы мiндеттердi орындайды.
5. Жерлер, ормандар, сулар мен басқа да табиғи ресурстары заңнамаға сәйкес қорғаныс мұқтажы үшiн беріледi.
6. Қарулы Күштердің мемлекеттiк мекемелеріне бекітіліп берiлген мүлiк республикалық меншiк болып табылады.

2-тарау. Қазақстан Республикасының Президентi мен
Yкiметінің қорғаныс саласындағы өкiлеттiктерi

5-бап. Қазақстан Республикасы Президентінің қорғаныс
саласындағы өкілеттiгі

1. Қазақстан Республикасының Президентi Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерiнің Жоғарғы Бас қолбасшысы болып табылады.
2. Қазақстан Республикасының Президентi:
1) Қазақстан Республикасы әскери саясатының негiзгi бағыттарын айқындайды;
2) Қазақстан Республикасының Әскери доктринасын, Қарулы Күштердiң құрылысы мен дамуының стратегиялық жоспарын, қорғаныс мәселелерi жөнiндегi мемлекеттiк бағдарламаларды бекiтедi;
3) Қарулы Күштердi қолдану жоспарын, сондай-ақ мемлекеттiң жұмылдыру жоспарын бекiтедi;
4) Қарулы Күштерге және басқа да әскери құралымдарға жалпы басшылық жасауды жүзеге асырады;
5) Қарулы Күштердің құрылымын, штат санының лимитiн, сондай-ақ әскери қызметшілер мен мемлекеттiк қызметкерлерге еңбекақы төлеу жүйесiн бекiтедi;
6) осы Заңның 17-бабының 2-тармағында көзделген тапсырмаларды орындау үшін Қарулы Күштердi тарту туралы шешiм қабылдайды;
7) жоғары офицерлiк құрамның адамдары атқаруға тиiс лауазымдар тiзбесiн бекiтедi, жоғары әскери атақтар бередi;
8) Қарулы Күштердiң жоғарғы басшылық құрамын лауазымға тағайындайды және лауазымынан босатады;
9) әскери ант мәтiнiн, жалпыәскери жарғыларды, әскери қызмет өткеру ережесiн, әскери нышандарды, Қарулы Күштердiң және басқа да әскери құралымдардың әскери киiм нысаны мен айырым белгілерін бекітеді;
10) қорғаныс және әскери ынтымақтастық саласындағы келiссөздердi жүргiзедi және Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарына қол қояды;
11) Қазақстан Республикасының әскери мiндеттi азаматтарын әскери қызметке оқу-жаттығу және жұмылдыру бойынша өзге де әскери жиындарға шақыру және оларды запасқа шығару (тарату) туралы шешiмдер қабылдайды;
12) бейбiтшiлiктi қолдау және қауiпсiздiк жөнiндегі халықаралық мiндеттемелердi орындау үшiн Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерiн пайдалану туралы ұсыныстарды Парламент палаталарының бiрлескен отырысының қарауына енгiзедi;
13) Қазақстан Республикасының Конституциясында көзделген жағдайларда Қазақстан Республикасының күллi аумағында және оның жекелеген жерлерiнде төтенше немесе соғыс жағдайын енгiзедi, жартылай және жалпы жұмылдыру жариялайды;
14) өзiне Қазақстан Республикасының заңнама актiлерiмен жүктелген қорғаныс саласындағы өзге де өкілеттiктердi жүзеге асырады.

6-бап. Қазақстан Республикасы Yкіметінің қорғаныс
саласындағы өкілеттiгі

Қазақстан Республикасының Үкiметi:
1) әскери саясаттың негiзгi бағыттарын әзiрлейдi, қорғаныс қабiлетiн қамтамасыз ету жөнiндегi шараларды қабылдайды;
2) қорғанысты қамтамасыз ету мәселелерi бойынша атқарушы органдардың қызметiне басшылық жасайды;
3) Қарулы Күштердi және басқа да әскери құралымдарды қару-жарақпен және әскери техникамен жарақтандыруды ұйымдастырады;
4) Қарулы Күштердi және басқа да әскери құралымдарды материалдық, энергетикалық және басқа да ресурстармен және қызмет көрсетулермен қамтамасыз етудi ұйымдастырады;
5) жабдықтау нормаларын және материалдық қорлардың санаттарын бекітеді;
6) қорғаныс саласындағы мемлекеттік бағдарламалардың әзірленуін және орындалуын ұйымдастырады;
7) мемлекеттің жұмылдыру жоспарының әзiрленуiн және орындалуын ұйымдастырады, сондай-ақ мемлекеттiк материалдық резервтердiң материалдық құндылықтарын қалыптастыру, шоғырландыру және пайдалану тәртiбiн белгiлейдi;
8) Қарулы Күштердiң және басқа да әскери құралымдардың мұқтажы үшiн мемлекеттiк қорғаныс тапсырыстарын құру, орналастыру және орындау саласындағы мемлекеттiк саясатты iске асыру жөнiндегі уәкілетті органды айқындайды;
9) мемлекеттiк қорғаныс тапсырыстарын құру, орналастыру және орындау саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі уәкiлетті органның ұсынысы бойынша жыл сайынғы мемлекеттiк қорғаныс тапсырысын бекiтедi;
10) мемлекеттiк органдардың, меншік нысанына қарамастан ұйымдардың жұмылдыру даярлығына басшылық жасауды жүзеге асырады;
11) қорғаныс мақсатында Қазақстан Республикасының аумағын жедел жабдықтау жөнiндегі іс-шаралардың орындалуын қамтамасыз етедi;
12) қорғаныс өнеркәсiбiн, сондай-ақ ғылыми-зерттеу және тәжiрибелiк-конструкторлық қызметтi жүзеге асыратын мемлекеттiк мекемелер мен кәсiпорындарды құру, қайта ұйымдастыру және тарату туралы шешiмдер қабылдайды;
13) мемлекеттiк әскери бiлiм беру мекемелерiн, жоғары оқу орындары жанындағы әскери кафедраларды құру, қайта ұйымдастыру және тарату туралы шешiм қабылдайды;
14) Жоғары оқу орындарындағы әскери даярлық туралы ереженi бекiтедi;
15) қорғаныс саласындағы нормативтiк құқықтық актiлердi қабылдайды;
16) әскери қызметке шақырылуға жататын азаматтардың санаты мен санын, сондай-ақ әскери жиындарға шақырылуға жататын әскери оқытылған мамандардың жыл сайынғы санын анықтайды;
17) әскери оқытылған резервтi құруға және даярлауға жалпы басшылық жасауды жүзеге асырады, Қарулы Күштердi және басқа да әскери оралымдарды жасақтауға мемлекеттiк тапсырысты бекiтедi;
18) азаматтық және аумақтық қорғанысты жоспарлауды және басшылық жасауды жүзеге асырады;
19) қорғаныс мұқтажы үшін жерлердi, ормандарды, суларды және басқа да табиғи ресурстарды ұсыну және пайдалану тәртiбiн айқындайды;
20) пайдаланылмайтын әскери мүлiктi беру, сату және пайдаға асыру, сондай-ақ қорғаныс объектілерiн мүлiктік жалдау (жалға беру) тәртiбiн белгiлейдi;
21) әскери ынтымақтастық және үкiметаралық келiсiмдерге қол қою мәселелері бойынша халықаралық келiссөздер жүргiзу туралы шешiмдер қабылдайды;
22) қорғаныс мұқтажы үшiн олардың мүлкiн пайдалануға байланысты Қазақстан Республикасының заңды және жеке тұлғалары шеккен шығыстарды өтеу тәртiбiн белгiлейдi;
23) әскери мүлiктi есепке алу және есептен шығару тәртiбiн белгiлейдi;
24) мемлекеттік қызметкерлер болып табылмайтын Қарулы Күштердiң және басқа да әскери құралымдардың мемлекеттiк мекемелерi қызметкерлерiне еңбекақы төлеу жүйесiн және жағдайын айқындайды.

3-тарау. Орталық және жергiліктi мемлекеттiк
атқарушы органдардың қорғаныс саласындағы
функциялары, азаматтардың және ұйымдардың
құқықтары мен міндеттерi

7-бап. Орталық мемлекеттiк атқарушы органдардың қорғаныс
саласындағы функциялары

Орталық мемлекеттiк атқарушы органдар өз құзыретi шегiнде мыналарды:
1) саланың жұмылдырушылық әзiрлiгiне, жұмылдыруға арналған объектілердi, қорғаныс мұқтажы үшін қажеттi өнiмдердi әзiрлеу, өндiру, шығару мен жөндеу жөнiндегi қуаттарды жасауға, дамытуға және сақтауға қатысады және жұмылдырылатын резервтердiң жинақталуын қамтамасыз етедi;
3) соғыс уақытында саланың тұрақты жұмыс iстеуi жөніндегi шараларды жүзеге асырады, оны соғыс уақытындағы жұмыс режимiне көшiру жоспарларын әзiрлейдi;
4) ел аумағын жедел жабдықтау жөнiндегi шаралардың орындалуын ұйымдастырады;
5) азаматтық қорғаныс шараларын ұйымдастырып, жүргiзедi және оларды ведомстволық бағыныстағы ұйымдардың орындауын қамтамасыз етедi;
6) республика халқы мен аумағын қорғанысқа дайындауға қатысады, қорғаныс мәселелерi жөнiндегi Қазақстан Республикасы заңнамасының сақталуына бақылау жасауды жүзеге асырады;
7) оларға Қазақстан Республикасының заңнама актілерiмен жүктелген қорғаныс саласындағы өзге де функцияларды жүзеге асырады.

8-бап. Жергiлiктi атқарушы органдардың қорғаныс
саласындағы функциялары

1. Жергiлiктi атқарушы органдар өз құзыретi шегiнде:
1) аумақты жедел жабдықтау шараларын орындауға қатысады және қорғаныс мақсатында коммуникацияларды дайындауды қамтамасыз етедi;
2) қорғаныс мақсатында көлік және басқа да техникалық құралдардың есебiн жүргізедi және жұмылдыру әзiрлiгiн қамтамасыз етедi;
3) халықты және аумақты қорғанысқа дайындауға қатысады, қорғаныс саласында Қарулы Күштердiң және басқа да әскери құралымдардың материалдық, энергетикалық және басқа да ресурстарға және қызмет көрсетулерге олардың тапсырысы бойынша қажеттiлiгін заңнамада белгiленген тәртiппен қамтамасыз етеді;
4) әскери есептi және азаматтардың әскери қызметке даярлығын, олардың әскери қызметке әскери, жиындарға шақырылуы мен жұмылдыру бойынша шақырылуын ұйымдастырады және қамтамасыз етедi;
5) жергілікті әскери басқару органдарында жұмылдыру кезеңiне және соғыс уақытында әскери мiндеттiлердi броньдауды жүзеге асырады;
6) азаматтық және аумақтық қорғаныс жөнiндегі шараларды жоспарлауға қатысады және орындалуын қамтамасыз етедi;
7) қорғаныс саласындағы өз қызметiн әскери басқару органдарымен үйлестiредi және келiседi;
8) оларға Қазақстан Республикасының заңнама актiлерiмен жүктелген қорғаныс саласындағы өзге де функцияларды жүзеге асырады.

9-бап. Қазақстан Республикасы азаматтарының қорғаныс
саласындағы құқықтары мен мiндеттерi

1. Қазақстан Республикасының азаматтары Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес:
1) келiсiм-шарт негiзiнде әскери қызметке ерiктi түрде қабылдануға;
2) қорғанысты нығайтуға жәрдемдесетiн кәсiпорындар мен қоғамдық ұйымдар құруға құқылы.
2. Қазақстан Республикасының азаматтары Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес:
1) әскери міндеттiлiктi орындауға;
2) азаматтық және аумақтық қорғаныс жөнiндегi шараларға қатысуға;
3) жұмылдыру кезеңiнде, сондай-ақ соғыс уақытында қорғаныс мұқтажы үшiн өз меншiгiндегi үй-жайларды, ғимараттарды, көлiк құралдары мен басқа да мүлікті Қазақстан Республикасының Yкiметi белгілеген тәртiппен шеккен шығыстарды кейiннен өтей отырып беруге мiндеттi.

10-бап. Меншiк нысанына қарамастан ұйымдардың қорғаныс
саласындағы функциялары

Меншiк нысанына қарамастан ұйымдар заңнамаға сәйкес:
1) азаматтық және аумақтық қорғаныс жөнiндегi шараларды орындауға қатысады;
2) мемлекеттің жұмылдыру жоспарымен көзделген шараларды жүзеге асырады;
3) мемлекеттік қорғаныс тапсырысы тапсырмаларын басым тәртiппен орындайды;
4) өздерiнiң меншiгiне жататын үйлердi, ғимараттарды, көлiк құралдарын және басқа да мүлiкті заңнамаға сәйкес қорғаныс мұқтажы үшiн Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiткен тәртiппен шеккен шығыстарға кейiннен өтемақы төлей отырып ұсынады;
5) өз қызметкерлерiне олардың әскери мiндеттерiн орындау үшiн қажеттi жағдайлар жасайды.

4-тарау. Қорғанысты экономикалық жағынан қамтамасыз ету

11-бап. Қорғанысты экономикалық жағынан қамтамасыз етудiң мақсаты мен мiндеттерi

1. Қорғанысты экономикалық жағынан қамтамасыз етудiң мақсаты Қарулы Күштерге, басқа да әскери құралымдарға қаржы, материалдық-техникалық және басқа да ресурстарды бөлуден, оларды қару-жарақпен, әскери және арнайы техникамен Қазақстан Республикасының әскери қауiпсiздiгi мен қорғанысын кепілдi қамтамасыз ету үшiн қажеттi санында жарақтандырудан тұрады.
2. Қорғанысты экономикалық жағынан қамтамасыз етудiң негiзгi міндеттерi:
1) Қарулы Күштердiң және басқа да әскери құралымдардың қаржы, материалдық-техникалық және өзге де pecурстарға қажеттiлiктерiн қанағаттандыру;
2) қару-жарақ пен әскери техниканы өндiрудi, жөндеудi және жаңғыртуды жүзеге асыру үшiн ғылыми-техникалық және өндiрiстiк базаны жетiлдiру;
3) экономиканың жұмылдыру әзiрлiгi мен ел халқын жұмылдыра дайындаудың тиiмдi жүйелерiн құру;
4) әлеуметтiк қамсыздандыру деңгейiн жақсарту, әскери қызметшілердiң, олардың отбасы мүшелерінің және әскери қызметтен босатылған адамдардың заңнамамен белгiленген кепiлдiктерiн iске асыру;
5) өзара тиiмдi халықаралық әскери және әскери-техникалық ынтымақтастықты жүзеге асыру.

12-бап. Қорғанысты қаржыландыру

1. Қорғанысты қаржыландыру Қарулы Күштердiң және басқа да әскери құралымдардың қаржы қаражаты мен материалдық техникалық ресурстарға қажеттілігiн кепiлдi қанағаттандыруға бағытталған.
2. Қарулы Күштердi және басқа да әскери құралымдарды, сондай-ақ қорғанысқа арналған шығыстарды қаржыландыру мемлекеттiк бюджет және осы бапта көзделген басқа да көздер есебiнен жүзеге асырылады.
3. Шетел мемлекеттерiмен бiрлесiп пайдаланылатын, Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан әскери объектiлердi және қару-жарақты қысқартуды бақылау және инспекциялық қызметті қамтамасыз ету жөнiндегi iс-шараларды қаржыландыру Қазақстан Республикасы қатысушысы болып табылатын халықаралық шарттарға сәйкес жүргiзiледi.
4. Қарулы Күштердiң мемлекеттiк мекемелерi:
1) спорт саласында мамандандырылғандар Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындаған тәртiппен ақылы қызметтер көрсетуге және оларды iске асырудан түскен ақшалай қаражатты пайдалануға құқылы;
2) ұсынылған демеушiлiк, қайырымдылық, сондай-ақ әскери-техникалық ынтымақтастық аясында көрсетiлетiн көмектердi алуға және пайдалануға құқылы.
5. Қорғаныс шығыстары бөлiгiндегi мемлекеттiк бюджеттiң орындалуын бақылау заңнамаға сәйкес жүзеге асырылады.

13-бап. Материалдық-техникалық жағынан қамтамасыз ету

1. Қарулы Күштердi және басқа да әскери құралымдарды материалдық-техникалық жағынан қамтамасыз ету қару-жарақпен әскери техниканы қоса алғанда, өндiрiстiк-техникалық мақсаттағы өнiмдердi әзiрлеуге, өндiруге, жеткiзуге және қамтамасыз етуге арналған мемлекеттiк қорғаныс тапсырыстарына және мемлекетаралық келiсiмдерге сәйкес басым тәртiппен жүзеге асырылады.
2. Мемлекеттік қорғаныс тапсырысын қалыптастыру тәртiбi, оны материалдық-техникалық жағынан және қаржымен қамтамасыз ету және сатып алу шарттары Қазақстан Республикасының заңнама актілерiмен айқындалады.

14-бап. Объекттер мен мүлiктердi қорғаныс мүддесiнде
пайдалану

1. Пайдаланылмайтын әскери мүлiктердi қоспағанда мемлекеттiк меншiк болып табылатын және экономика салаларының ұйымдарына жедел басқару, шаруашылық жүргiзу құқығында бекiтiлiп берiлген және қорғаныс мұқтажын қамтамасыз ету мен жұмылдыру тапсырмаларын орындауға арналған объектiлер мен мүліктер жекешелендiруге жатпайды.
2. Бейбiт уақытта Қарулы Күштер және басқа да әскери құралымдар пайдаланбайтын қорғаныс объектiлерi мемлекеттiк бюджет есебiнен сақтауға қоюға жатады немесе заңнамада белгiленген тәртiппен мүлiктік жалға, сондай-ақ Қазақстан Республикасының халықаралық шарттары негiзiнде басқа мемлекеттердiң ұйымдарына берiлуi мүмкiн.
3. Пайдаланылмайтын қорғаныс объектілерi Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген тәртіппен сатылуы ықтимал.
4. Қарулы Күштер Қазақстан Республикасының Yкiметi белгiлеген тәртiппен:
1) соғыс қимылдарын жүргiзу кезеңiнде жарамсыз жағдайға жеткен немесе Қарулы Күштер жеке құрамының өмiрiне қатер төнген кезде жоғалған әскери мүлiктi есептен шығарады;
2) өздерiнiң жедел басқаруындағы мемлекеттiк мүлiктiң есебiн жүргiзедi.

15-бап. Қорғаныс мұқтажы үшiн үйлер, ғимараттар,
объектiлер мен басқа да мүліктер беру

1. Қарулы Күштердi және басқа да әскери құралымдарды орналастыру және олардың тұрақты қызметi үшiн берiлген жер телiмдерi олардың иелігінде және пайдалануында болады.
2. Қорғаныс мұқтажына жердi алып қоюға байланысты жер иеленушілер мен жердi пайдаланушыларға келтiрiлген зиян заңнамаға сәйкес өтеледi.
3. Қорғаныс мұқтажы үшiн Қарулы Күштерге, басқа дa әскери құралымдарға үйлер, ғимараттар, әр түрлi объектiлер мен басқа да мүлiк беріледi, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртiппен олар керi қайтарылуы мүмкiн.
4. Жерлердi, жылжымалы және жылжымайтын мүлiктi иелiкке беру және пайдалану тәртiбi, соның iшiнде басқа мемлекеттердiң әскери құралымдарына жалға беру тәртiбi Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттармен айқындалады.

16-бап. Ғылыми-зерттеу қызметi және кадрлар даярлау

1. Қазақстан Республикасының ғылыми-зерттеу ұйымдарымен қорғаныс қажеттiлiгiн қамтамасыз ету мақсатында қару-жарақ пен әскери техниканың, әскери мақсаттағы өнiмдердiң жаңа түрлерiн жасау үшiн iргелi және қолданбалы зерттеулер, перспективалық ғылыми-техникалық және технологиялық әзiрлемелер жүзеге асырылады.
2. Әр түрлi меншiк нысанындағы ұйымдардың қорғаныс сипатындағы ғылыми-зерттеу және тәжiрибелiк-конструкторлық жұмыстарды орындауда экономикалық мүдделiлiгiн арттыру үшiн қаржы-экономикалық реттеушiлер мен механизмдер жүйелерiн енгiзу жолымен оларды мемлекеттiк қолдау жүзеге асырылады.
3. Әскери кадрларды даярлау және қайта даярлау Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiтетiн мемлекеттiк бiлiм тапсырысы бойынша бiлiм беру ұйымдарында, сондай-ақ шетелдерде халықаралық шарттар негiзiнде жүзеге асырылады.

5-тарау. Қарулы Күштер және басқа да әскери құралымдар

17-бап. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерi және
олардың мақсаты

1. Қарулы Күштер агрессияға тойтарыс беруге, Қазақстан Республикасының аумақтық тұтастығы мен егемендiгiн қарулы қорғауға, мемлекеттiк және әскери объектiлердi күзету мен қорғауға. әуе шекараларын күзетуге, сондай-ақ Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттарға сәйкес мiндеттердi орындауға арналған.
2. Қарулы Күштер Қазақстан Республикасы Президентiнiң шешiмi негiзiнде табиғи және техногендiк сипаттағы төтенше жағдайлардың салдарларын жоюға, сондай-ақ террорға қарсы операцияларды өткiзу және төтенше жағдайлар режимiн қолдау үшін тартылуы мүмкiн.
3. Қазақстан Республикасының халықаралық мiндеттемелерiнен туындайтын мiндеттердi орындау үшін Қарулы Күштердi қолдану Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттарда ескертілген жағдайларда және тәртіппен жүзеге асырылады.
4. Қарулы Күштердiң қызметi Қазақстан Республикасының Конституциясы негiзiнде және заңнамаға сәйкес жүзеге асырылады.
5. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерi құрамының бөлігі Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарына сәйкес бiрлескен қарулы күштерге енуi немесе бiрлескен қолбасшылықта болуы мүмкiн.

18-бап. Қарулы Күштердің жалпы құрамы

Қарулы Күштер мыналарды қамтиды: әскери басқару органдары, Қарулы Күштердiң түрлерi, әскер тектерi, арнайы әскерлер, тыл, әскери оқу орындары, әскери-ғылыми мекемелер мен басқа да ұйымдар.
Соғыс уақытында Қарулы Күштердiң құрамына басқа да әскери құралымдар мен арнайы әскерлер кiредi.

19-бап. Қарулы Күштердi жасақтау

1. Қарулы Күштердiң жеке құрамына әскери қызметшiлер мен азаматтық қызметкер адамдар кіредi.
2. Қарулы Күштер:
1) әскери қызметшілермен - аумақтан тысқарылық және аумақтық принцип бойынша әскери міндеттi азаматтарды әскери қызметке шақыру жолымен және заңнама актілерiне сәйкес әскери қызметке ерiктi түрде қабылдау жолымен;
2) еңбек және мемлекеттiк қызмет туралы заңнамаларға сәйкес азаматтық қызметкерлермен жасақталады.
3. Қарулы Күштердi жұмылдыра өрiстету үшiн мемлекетте әскери оқытылған ресурстар қоры құрылады.

20-бап. Қарулы Күштерге басшылық жасау және басқару

1. Қарулы Күштерге әскери-саяси басшылықты Қазақстан Республикасының Президентi - Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жоғарғы Бас қолбасшысы жүзеге асырады.
2. Бейбiт уақытта Қарулы Күштердi басқаруды Штабтар бастықтарының комитетi арқылы Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрi жүзеге асырады.
3. Соғыс кезiнде Жоғарғы Бас Қолбасшылық (Жоғарғы Бас Қолбасшылықтың Ставкасы) Қарулы Күштерге басшылық жасайтын жоғарғы әскери-саяси орган болып табылады.
4. Жоғарғы Бас Қолбасшылықтың Ставкасы Штабтар бастықтарының комитетi арқылы Қарулы Күштердi басқаруды жүзеге асырады.

21-бап. Қорғаныс министрлiгiнiң функциялары

1. Қорғаныс министрлiгi Қарулы Күштердi әскери-саяси және әскери-экономикалық басқару органы болып табылады.
2. Қорғаныс министрлiгi:
1) қорғаныс саласында мемлекеттiк саясатты жүзеге асырады;
2) Әскери доктринаны, Қарулы Күштердiң және басқа да әскери құралымдардың құрылысы мен дамуы тұжырымдамаларын әзiрлейдi;
3) Қазақстан Республикасының Президентi мен Үкiметi бекiткен Қарулы Күштердің, Қорғаныс министрлігінiң және Министрлiкке ведомстволық бағынысты мемлекеттiк мекемелердiң штат санының лимитi шегiнде Қарулы Күштер түрлерiнiң, әскер тектерiнiң құрылымын, штат санын, сондай-ақ Қорғаныс министрлігіне ведомстволық бағыныстағы мемлекеттiк мекемелер бойынша штат санын белгiлейдi;
4) мемлекетте бiрыңғай әскери-техникалық саясатты жүргiзедi;
5) елдiң қауiпсiздiгi мен қорғанысын қамтамасыз ету мақсатында барлау қызметiн ұйымдастырады;
6) Қарулы Күштер түрлерiнiң, әскер тектерi мен арнайы әскерлердiң жедел мақсаттары мен мiндеттерiн, оларды басқа да әскери оралымдарымен, сондай-ақ Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттарға сәйкес шет мемлекеттердiң қарулы күштерiмен өзара iс-қимыл жасай отырып, қолдануды айқындайды;
7) қорғаныс саласында ғылыми-зерттеу, тәжiрибелiк-конструкторлық және басқа жұмыстарға басшылықты жүзеге асырады, олардың сапасын бақылауды ұйымдастырады;
8) әскерлердi инспекциялауды және Қарулы Күштерде қаржы қаражатының жұмсалуына бақылауды жүзеге асырады;
9) әскери даярлықты жүзеге асыратын әскери оқу орындары мен басқа да бiлiм беру мекемелерiнiң қызметі мен оқу-тәрбие жұмысының сапасын бақылауды жүзеге асырады;
10) әскерге шақырылуға дейiнгi және шақыру жасындағы жастардың әскери қызметке даярлығын үйлестiредi;
11) қорғаныс өнеркәсiбi дамытудың мемлекеттiк бағдарламаларын әзiрлеу мен орындауға қатысады;
12) халықаралық әскери ынтымақтастықты жүзеге асырады;
13) Қарулы Күштерде заңдылық пен құқық тәртiбiнiң сақталуына бақылауды жүзеге асырады және әскери қызметшiлерге, олардың отбасы мүшелерi мен азаматтық қызметкерлерге әлеуметтiк және құқықтық кепiлдiктердi қамтамасыз етедi;
14) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген реттерде қорғаныс мәселелері жөнiнде нормативтік құқықтық актiлер шығарады және олардың орындалуын бақылайды.

22-бап. Қорғаныс министрлiгi Штабтар бастықтары
комитетiнiң функциялары

1. Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлiгi Штабтар бастықтарының комитетi Қарулы Күштердiң жауынгерлiк және күнделiктi қызметiне басшылықты жүзеге асырады:
1) Қарулы Күштердiң жедел-стратегиялық жоспарлануын, қолданылуын және жауынгерлiк және күнделiктi қызметiне басшылықты жүзеге асырады;
2) Қарулы Күштердің құрылысы мен дамуы және әскерлердi жұмылдыра өрiстету жоспарларын әзiрлейдi, басқа да әскери құралымдардың құрылысының дамуының жоспарларын әзiрлеудi үйлестiредi, олардың орындалуына бақылау жасайды;
3) мүдделi мемлекеттiк органдардың қатысуымен Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерiн Қолдану жоспарын әзiрлейдi, Қарулы Күштердiң жұмылдыру жоспарын әзiрлеуге қатысады;
4) Қарулы Күштердi жауынгерлiк және жұмылдырушылық дайындықта, жедел жұмылдырушылық және жауынгерлiк дайындықта ұстау жөнiндегi iс-шараларды ұйымдастырып, жүргiзедi;
5) Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн күзету мен қорғауды ұйымдастырады және қамтамасыз етедi;
6) Қарулы Күштердiң басқа да әскери құралымдардың өзара iс-қимылын ұйымдастырып, жүзеге асырады, сондай-ақ қорғаныс мүддесiн көздеп ел аумағын жедел жабдықтау жоспарын әзiрлейдi;
7) экономиканың, мемлекеттiк органдар мен ұйымдардың жұмылдырушылық дайындығына және олардың соғыс уақытында жұмыс iстеуiн ұйымдастыруға қатысады;
8) аумақтық қорғаныс жоспарларын әзiрлеудi үйлестiредi, аумақтық қорғаныс мiндеттерiн орындауға қатысатын күштер мен құралдарды ұйымдастырады;
9) Қарулы Күштердi мерзiмдi қызметтiң әскери қызметшiлерiмен, келiсiм-шарт бойынша жасақтауды және азаматтық қызметкерлердi қабылдауды ұйымдастырып, жүргiзедi;
10) Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерiнiң және басқа да әскери құралымдарының Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттарға сәйкес шет мемлекеттердiң қарулы күштерiмен жедел қолданылуы мен өзара iс-қимылының жоспарын әзiрлеуге қатысады;
11) кадрларды орналастыруды және әскери атақтар берудi жүзеге асырады, Номенклатураға сәйкес Қорғаныс министрiнiң қарауына лауазымдарға тағайындау және әскери атақтар беру жөнiнде ұсыныстар енгiзедi;
12) Қарулы Күштердi қару-жарақтың, әскери техниканың, оқ-дәрiлер мен басқа да материалдық құралдардың қажетті түрлерiмен қамтамасыз етудi, оларды пайдалануды, сақтауды, есепке алуды, есептен шығаруды және пайдаға асыруды ағымдағы және перспективалық жоспарлауды ұйымдастырады, сондай-ақ бейбiт уақытта осы құралдарды әскерлердi жұмылдыра өрiстету үшiн шоғырландыруды және орналастыруды жоспарлайды;
13) Қарулы Күштерде әскери ғылымды дамыту бағыттары бойынша ұсыныстарды әзiрлейдi;
14) әскерлер қызметiмен байланысты қоршаған ортаны қорғау мен экологиялық қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету жөнiндегi iс-шараларды жүргiзедi;
15) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес Қарулы Күштердi, Қазақстан Республикасының басқа да әскери құралымдарымен олардың өзара iс-қимылын қолдануды жоспарлау және басқару саласындағы өзге де функцияларды жүзеге асырады.
2. Соғыс кезiнде Штабтар бастықтарының комитеті Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерiнің жоғарғы Бас Қолбасшысы Ставкасының негiзгi жұмыс органы болып табылады.

23-бап. Қарулы Күштердi орналастыру

1. Қарулы Күштердi орналастыру Қазақстан Республикасының Президентi бекiткен Қарулы Күштердi Қолдану жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.
2. Қарулы Күштердiң пайдалануына берiлген аумақтар шегiнде құрамаларды, әскери бөлiмдердi орналастыру Қазақстан Республикасының Президентi бекiткен жоспарға сәйкес Қорғаныс министрінің шешiмi бойынша жүзеге асырылады.
3. Қазақстан Республикасының аумағынан тыс Қарулы Күштердiң құрамалары мен әскери бөлiмдерiн орналастыруға Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттар негiзiнде жол беріледi.

24-бап. Басқа да әскери құралымдар

1. Басқа да әскери құралымдарды құру, басқару және олардың қызметi заңнама актілеріне сәйкес жүзеге асырылады.
2. Басқа да әскери құралымдар қорғаныс мақсатында:
1) Қарулы Күштердi қолдану жоспарын, қорғаныс мәселелерi жөнiндегi мемлекеттiк бағдарламаларын әзiрлеуге қатысады;
2) Қарулы Күштермен бiрлескен iс-қимылға даярлықты ұйымдастырады;
3) азаматтарды әскери қызметке даярлауға қатысады;
4) аумақты қорғанысқа жедел жабдықтау жөнiндегi iс-шаралардың жүзеге асырылуын қамтамасыз етедi;
5) қорғанысты ұйымдастыру мәселелерi бойынша Штабтар бастықтары комитетiнің нұсқауын орындайды;
6) Қарулы Күштермен бiрлескен жедел және жұмылдыру даярлығына тартылады;
7) осы Заңға сәйкес өзге де өкілеттiктердi жүзеге асырады.
3. Басқа да әскери құралымдарды жасақтау Қарулы Күштер үшiн белгiленген принциптерде және тәртiппен жүзеге асырылады.

25-бап. Қарулы Күштерде және басқа да әскери
құралымдарда заңдылықтың сақталуын қадағалау,
әскери қызметшiлердi құқықтық қорғау және
әскерлерде құқық тәртiбiн қамтамасыз ету

1. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде және басқа да әскери құралымдарында заңдардың, Қазақстан Республикасы Президентi Жарлықтарының және өзге де нормативтiк құқықтық актiлердiң дәл және бiркелкi қолданылуын қадағалауды Қазақстан Республикасының прокуратура органдары жүзеге асырады.
2. Қарулы Күштерде және басқа да әскери құралымдарда әскери қызметшiлердi құқықтық қорғауды, азаматтық және қылмыстық iстердi қарауды соттар жүзеге асырады.
3. Қарулы Күштерде және басқа да әскери құралымдарда құқық тәртiбiн қамтамасыз етудi функциялары мен құқықтары Қазақстан Республикасының Заңымен реттелетiн әскери полиция жүзеге асырады.

6-тарау. Соғыс кезi. Соғыс жағдайы.
Жұмылдыру. Азаматтық қорғаныс. Аумақтық қорғаныс

26-бап. Соғыс кезi

1. Соғыс кезi басқа мемлекет немесе мемлекеттер тобы Қазақстан Республикасына қарулы шабуыл жасаған жағдайда, сондай-ақ Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттарда көзделген жағдайларда Парламентпен жарияланады.
2. Соғыс кезi жарияланған немесе соғыс қимылдары шын мәнiсiнде басталған сәттен бастап соғыс кезi басталады, бiрақ шын мәнiсiнде олар тоқтағаннан ерте емес, ол соғыс қимылдарын тоқтату туралы хабарландыру жарияланған сәттен бастап тоқтатылады.

27-бап. Соғыс жағдайы және жұмылдыру

1. Соғыс жағдайы, жұмылдыруды жүргiзу және жұмылдыру даярлығын ұйымдастыру режимi Қазақстан Республикасының заңнама актілерiмен белгiленедi.
2. Соғыс жағдайы кезеңiнде Қарулы Күштер, басқа да әскери құралымдар соғыс кезi жариялануына қарамастан агрессияға тойтарыс беру жөнiнде жауынгерлiк және өзге де iс-қимылдарды жүргiзуi мүмкін.

28-бап. Азаматтық қорғаныс

1. Азаматтық қорғаныс қазiргi замандағы қырып-жоятын құралдар қолдану зардаптарынан зақымдаудың (қиратудың), табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың әсерiнен халықты, шаруашылық жүргiзушi объектiлер мен ел аумағын қорғау мақсатында ұйымдастырылады.
2. Азаматтық қорғаныстың мiндеттерi және оны ұйымдастыру заңмен айқындалады.

29-бап. Аумақтық қорғаныс

1. Аумақтық қорғаныс халықты, Қазақстан Республикасының аумағындағы объектiлер мен коммуникацияларды дұшпанның iс-қимылынан, диверсиялық немесе террорлық актiлерден, сондай-ақ төтенше жағдайлар мен соғыс жағдайы режимiн енгiзуден және қолдаудан қорғау мақсатында ұйымдастырылады.
2. Аумақтық қорғаныстың жалпы мiндеттерi мен оны ұйымдастыруды Қазақстан Республикасының Президентi айқындайды.

7-тарау. Қорытынды ережелер

30-бап. Қорғаныс саласындағы Қазақстан Республикасының
халықаралық құқығы

1. Қазақстан Республикасының агрессиядан бiрлесiп қорғануды қамтамасыз ету, халықаралық бейбiтшілік пен қауiпсiздiктi сақтау жөнiндегі басқа мемлекеттермен ынтымақтастығы Бiрiккен Ұлттар Ұйымының жеке-дара және ұжымдық қорғаныс құқығы туралы Жарғысының ережелерiне және Қазақстан Республикасы бекiткен басқа да халықаралық шарттарға сәйкес құрылады.
2. Қарулы Күштер, олардың жекелеген бөлiмшелерi немесе әскери қызметшiлерi Қазақстан Республикасының Конституциясында көзделген тәртiппен Республикадан тысқары жауынгерлiк iс-қимылдарға қатысуды қоса алғанда, бейбiтшілік пен қауiпсіздiктi сақтау жөнiндегi халықаралық мiндеттемелердi орындайды.
3. Қарулы Күштердiң, олардың жекелеген бөлiмшелерiнiң немесе әскери қызметшілерiнің Қазақстан Республикасынан тысқары жауынгерлiк iс-қимылдарға тiкелей қатысуы дипломатиялық арналар бойынша, халықаралық шарттар немесе өзге де заңнама тәртiбiмен берілетiн растау негiзiнде Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрiнiң шешiмiмен айқындалады.

31-бап. Осы заңды қолданысқа енгiзу тәртiбi

1. Осы заң 2003 жылғы 1 тамыздан бастап қолданысқа енгiзiлетiн осы Заңның 14-бабының 4-тармағын, 30-бабының 2 және 3-тармақтарын қоспағанда, оны ресми жариялаған күнiнен бастап қолданысқа енедi.
2. Мыналардың күшi жойылды деп танылсын:
1) "Қазақстан Республикасының қорғанысы және Қарулы Күштерi туралы" Қазақстан Республикасының 1993 жылғы 9 сәуiрдегi Заңы (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесiнiң Ведомосi, 1993 ж., N 8, 202-құжат; 1995 ж., N 8, 56-құжат; N 20, 120-құжат; N 22, 136-құжат; Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Ведомосi, 1999 ж., N 8, 233-құжат; 2002 ж., N 3, 22-құжат);
2) "Қазақстан Республикасының қорғанысы және Қарулы Күштерi туралы Қазақстан Республикасының Заңын қолданысқа енгiзу туралы" Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесiнiң 1993 жылғы 9 сәуiрдегi Қаулысы (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесiнiң Ведомосi, 1993 ж., N 8, 203-құжат).

Қазақстан Республикасының
Президентi

О проекте Закона Республики Казахстан "Об обороне и Вооруженных Силах Республики Казахстан"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 6 февраля 2004 года N 143

Правительство Республики Казахстан постановляет:
Внести на рассмотрение Мажилиса Парламента Республики Казахстан проект Закона Республики Казахстан "Об обороне и Вооруженных Силах Республики Казахстан".

Премьер-Министр
Республики Казахстан

Проект

Закон Республики Казахстан
"Об обороне и Вооруженных Силах Республики Казахстан"

Настоящий Закон устанавливает основополагающие принципы и нормы, касающиеся обеспечения обороны и военной безопасности государства.

Глава 1. Общие положения

Статья 1. Основные понятия, используемые в настоящем Законе

В настоящем Законе используются следующие понятия:
1) боевая готовность - состояние Вооруженных Сил и других воинских формирований, обеспечивающее способность начать боевые действия в установленные сроки;
2) боевые действия - организованные действия воинских частей, соединений и подразделений при выполнении боевых задач под управлением соответствующих органов военного управления либо органов военного управления многонациональных (коалиционных) вооруженных сил, вооруженных сил иностранного государства, в оперативное управление которых переданы национальные воинские контингенты Вооруженных Сил Республики Казахстан;
3) боевая задача - задача, поставленная вышестоящим командиром (начальником), для достижения определенной цели в бою (операции) к установленному сроку;
4) вид Вооруженных Сил - часть Вооруженных Сил государства, предназначенная для ведения военных действий в определенной сфере (на суше, на море, в воздушном пространстве);
5) военные действия - комплекс действий стратегического масштаба (включая боевые действия) с применением всех видов Вооруженных Сил для выполнения поставленных боевых задач при отражении агрессии;
6) военное время - период с момента объявления состояния войны или фактического начала военных действий до момента объявления о прекращении военных действий, но не ранее их фактического прекращения;
7) военное имущество - оборонные объекты, все виды вооружения, военной техники, боеприпасы, специальные средства и другое имущество, находящееся на праве оперативного управления государственных учреждений Вооруженных Сил и других воинских формирований;
8) военная опасность - фактор нестабильности, предполагающий возможность применения против Республики Казахстан средств военного насилия для достижения политических и иных целей;
9) военная организация государства - совокупность Вооруженных Сил, других воинских формирований, государственных органов и организаций, основная деятельность которых непосредственно направлена на решение задач по обеспечению военной безопасности Республики Казахстан;
10) военная угроза - реально существующее намерение разрешить имеющиеся противоречия военно-силовыми методами, развязать военный конфликт (войну) против Республики Казахстан;
11) военная техника - оружие, боевые машины, приборы и другие технические средства, которыми оснащаются Вооруженные Силы и другие воинские формирования;
12) воинская часть - государственное учреждение, являющееся организационно-самостоятельной единицей Вооруженных Сил и других воинских формирований;
13) вооружение - комплекс различных видов оружия, боеприпасов, их носители и средства, обеспечивающие их применение;
14) Вооруженные Силы - основа военной организации государства, создаваемая и содержащаяся Республикой Казахстан для обеспечения военной безопасности, отражения агрессии или предотвращения непосредственной внешней угрозы, а также выполнения задач, вытекающих из международных обязательств Республики Казахстан;
15) высшее командование (высший командный состав) - Министр обороны, его заместители, главнокомандующие видами Вооруженных Сил и иные должностные лица, назначаемые Президентом Республики Казахстан;
16) гражданский персонал - граждане Республики Казахстан, находящиеся на государственной службе или состоящие в трудовых отношениях в Вооруженных Силах;
17) другие воинские формирования - внутренние войска Министерства внутренних дел, Пограничная служба Комитета национальной безопасности, Республиканская гвардия, органы управления и части гражданской обороны Республики Казахстан;
18) материальные запасы - определенное количество военного имущества, содержащегося в арсеналах, на базах и складах Вооруженных Сил и других воинских формирований;
19) неиспользуемое военное имущество - имущество, снятое с вооружения, негодное к использованию по прямому назначению, списанное, выслужившее гарантийные сроки хранения в запасах, излишествующее и не находящее применения в Вооруженных Силах и других воинских формированиях;
20) нормы снабжения - количество материальных средств, установленных к выдаче в мирное или военное время военнослужащим, подразделениям, воинским частям (кораблям) и соединениям;
21) оборона - система государственных мер политического, военного, экономического, экологического, социально-правового и иного характера по подготовке к вооруженной защите и вооруженной защите суверенитета, территориальной целостности и неприкосновенности границ Республики Казахстан;
22) оборонные объекты - недвижимое имущество, закрепленное на праве оперативного управления за государственными учреждениями Вооруженных Сил и других воинских формирований;
23) оперативное оборудование территории - комплекс мероприятий, направленных на подготовку и поддержание в постоянной готовности транспортных сооружений, дорожных сетей, складского хозяйства, связи, водо-, тепло- и энергоснабжения к эксплуатации для оперативного решения задач в целях обороны;
24) органы военного управления - стратегические, оперативно-стратегические, оперативно-территориальные, оперативно-тактические, тактические и местные органы военного управления;
25) род войск - самостоятельная либо входящая в состав вида составная часть Вооруженных Сил, включающая воинские формирования, имеющие свойственные только им основное оружие и военную технику, а также способы их боевого применения;
26) специальные войска - воинские части и подразделения, предназначенные для выполнения специальных задач по обеспечению боевой деятельности Вооруженных Сил (инженерное и химическое обеспечение, разведка, радиоэлектронная борьба);
27) специальные формирования - формирования, создаваемые в военное время, для выполнения работ по восстановлению железнодорожных и автомобильных дорог, морских и речных портов, аэропортов, аэродромов, линий связи, газо- и нефтепродуктов, систем энерго- и водоснабжения, для организации бесперебойной работы промышленности, сельского хозяйства, транспорта и связи и для оказания медицинской помощи;
28) состояние войны - состояние, объявляемое Парламентом в случае вооруженного нападения на Республику Казахстан другого государства или группы государств, а также в случаях, предусмотренных международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан;
29) территориальная оборона - совокупность мероприятий, осуществляемых Правительством в целях защиты населения, объектов и коммуникаций Республики Казахстан от действий противника, диверсионных или террористических актов, а также введения и поддержания режимов чрезвычайного и военного положения;
30) техническое обеспечение - комплекс мероприятий, осуществляемых в целях обеспечения Вооруженных Сил и других воинских формирований вооружением и военной техникой;
31) тыл - воинские части, осуществляющие тыловое и техническое обеспечение Вооруженных Сил и других воинских формирований;
32) тыловое обеспечение- комплекс мероприятий, направленных на удовлетворение материальных, транспортных, бытовых и других потребностей Вооруженных Сил и других воинских формирований, в целях поддержания их боевой готовности;
33) утилизация - приведение вооружения, военной техники, специальных средств в состояние, исключающее использование их боевых свойств или использование по прямому предназначению, а также разукомплектование в целях последующего использования их компонентов.

Статья 2. Правовые основы обороны

Оборона организуется и осуществляется в соответствии с Конституцией Республики Казахстан, настоящим Законом, иными нормативными правовыми актами и международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан.
Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые содержатся в настоящем Законе, то применяются правила международного договора.

Статья 3. Основные принципы обеспечения военной безопасности

В обеспечении военной безопасности Республика Казахстан исходит из следующих основных принципов:
1) уважение суверенитета, нерушимости государственных границ, территориальной целостности других государств и невмешательство в их внутренние дела;
2) укрепление мер доверия и открытости в военной области;
3) мирное урегулирование международных споров;
4) соблюдение международных обязательств и содействие достижению целей договоров, участником которых является Республика Казахстан;
5) поддержание дружественных отношений со всеми странами на основе взаимовыгодного сотрудничества и взаимопонимания;
6) применение Вооруженных Сил и других воинских формирований в соответствии с международным правом и национальным законодательством.

Статья 4. Организация обороны

Организация обороны включает:
1) прогнозирование и оценку военной опасности и военной угрозы;
2) разработку основных направлений военной политики и положений Военной доктрины Республики Казахстан;
3) правовое регулирование в области обороны;
4) планирование применения Вооруженных Сил и других воинских формирований Республики Казахстан, определение их необходимой численности, строительство и подготовку, поддержание требуемого уровня их боевой и мобилизационной готовности;
5) развитие систем управления Вооруженными Силами и другими воинскими формированиями Республики Казахстан, а также планирование использования радиочастотного спектра;
6) разработку и реализацию единой военно-технической политики Вооруженных Сил и других воинских формирований, программ развития вооружения и военной техники;
7) комплекс общегосударственных мероприятий, проводимых в мирное время, включающий заблаговременную мобилизационную подготовку государственных органов, организаций независимо от форм собственности, транспорта, коммуникаций и населения страны, а также оперативное оборудование территории в целях обороны;
8) создание запасов государственного материального резерва;
9) подготовку граждан к военной службе, накопление мобилизационных людских ресурсов на военное время;
10) планирование и осуществление мероприятий гражданской и территориальной обороны;
11) обеспечение защиты сведений, составляющих государственные секреты, в области обороны;
12) развитие науки в интересах обороны;
13) координацию деятельности государственных органов в области обороны;
14) контроль над деятельностью Вооруженных Сил и других воинских формирований;
15) международное сотрудничество в целях коллективной безопасности и совместной обороны;
16) другие мероприятия в области обороны.
2. В целях обороны устанавливаются воинская обязанность граждан Республики Казахстан, а также иные виды обязанностей, предусмотренные законами Республики Казахстан.
3. Для выполнения задач в области обороны создаются Вооруженные Силы и привлекаются другие воинские формирования, а также создаваемые на военное время специальные формирования.
4. Вооруженные Силы и другие воинские формирования выполняют задачи в области обороны в соответствии с Военной доктриной и Планом применения Вооруженных Сил.
5. Земли, леса, воды и другие природные ресурсы, предоставляются для нужд обороны в соответствии с законодательством.
6. Имущество, закрепленное за государственными учреждениями Вооруженных Сил, является республиканской собственностью.

Глава 2. Полномочия Президента и Правительства
Республики Казахстан в области обороны

Статья 5. Полномочия Президента Республики Казахстан
в области обороны

1. Президент Республики Казахстан является Верховным Главнокомандующим Вооруженными Силами Республики Казахстан.
2. Президент Республики Казахстан:
1) определяет основные направления военной политики Республики Казахстан;
2) утверждает Военную доктрину Республики Казахстан, стратегический план строительства и развития Вооруженных Сил, государственные программы по вопросам обороны;
3) утверждает План применения Вооруженных Сил, а также мобилизационный план государства;
4) осуществляет общее руководство Вооруженными Силами и другими воинскими формированиями;
5) утверждает структуру, лимит штатной численности Вооруженных Сил, а также систему оплаты труда военнослужащих и государственных служащих;
6) принимает решение о привлечении Вооруженных Сил для выполнения задач, предусмотренных пунктом 2 статьи 17 настоящего Закона;
7) утверждает перечень должностей, подлежащих замещению лицами высшего офицерского состава, присваивает высшие воинские звания;
8) назначает на должности и освобождает от должностей высшее командование Вооруженных Сил;
9) утверждает текст военной присяги, общевоинские уставы, правила прохождения военной службы, воинские символы, образцы военной формы одежды и знаки различия Вооруженных Сил и других воинских формирований;
10) ведет переговоры и подписывает международные договоры Республики Казахстан в области обороны и военного сотрудничества;
11) принимает решения о призыве военнообязанных граждан Республики Казахстан на военную службу, учебные и иные военные сборы по мобилизации и их увольнении в запас (демобилизации);
12) вносит на рассмотрение совместного заседания палат Парламента предложение об использовании Вооруженных Сил Республики Казахстан для выполнения международных обязательств по поддержанию мира и безопасности;
13) в случаях, предусмотренных Конституцией Республики Казахстан, вводит на всей территории Республики Казахстан и в отдельных ее местностях чрезвычайное или военное положение, объявляет частичную или общую мобилизацию;
14) осуществляет иные полномочия в области обороны, возложенные на него законодательными актами Республики Казахстан.

Статья 6. Полномочия Правительства Республики Казахстан
в области обороны

Правительство Республики Казахстан:
1) разрабатывает основные направления военной политики, принимает меры по обеспечению обороноспособности;
2) руководит деятельностью исполнительных органов по вопросам обеспечения обороны;
3) организует оснащение Вооруженных Сил и других воинских формирований вооружением и военной техникой;
4) организует обеспечение Вооруженных Сил и других воинских формирований материальными, энергетическими и другими ресурсами и услугами;
5) утверждает нормы снабжения и категории материальных запасов;
6) организует разработку и выполнение государственных программ в области обороны;
7) организует разработку и выполнение мобилизационного плана государства, а также устанавливает порядок формирования, накопления и использования материальных ценностей государственного материального резерва;
8) определяет уполномоченный орган по реализации государственной политики в области формирования, размещения и выполнения государственного оборонного заказа для нужд Вооруженных Сил и других воинских формирований;
9) по представлению уполномоченного органа по реализации государственной политики в области формирования, размещения и выполнения государственного оборонного заказа ежегодно утверждает государственный оборонный заказ;
10) осуществляет руководство мобилизационной подготовкой государственных органов, организаций независимо от форм собственности;
11) обеспечивает выполнение мероприятий по оперативному оборудованию территории Республики Казахстан в целях обороны;
12) принимает решения о создании, реорганизации и ликвидации государственных учреждений и предприятий оборонной промышленности, а также осуществляющих научно-исследовательскую и опытно-конструкторскую деятельность;
13) принимает решения о создании, реорганизации и ликвидации военных государственных учреждений образования, военных кафедр при высших учебных заведениях;
14) утверждает Правила о военной подготовке в высших учебных заведениях;
15) принимает нормативные правовые акты в области обороны;
16) определяет категории и количество граждан, подлежащих призыву на военную службу, а также ежегодное количество военно-обученных специалистов, подлежащих призыву на военные сборы;
17) осуществляет общее руководство созданием и подготовкой военно-обученного резерва, утверждает государственный заказ на комплектование Вооруженных Сил и других воинских формирований;
18) осуществляет планирование и руководство гражданской и территориальной обороной;
19) определяет порядок предоставления и использования для нужд обороны земель, лесов, вод и других природных ресурсов;
20) устанавливает порядок передачи, реализации и утилизации неиспользуемого военного имущества, а также предоставления в имущественный наем (аренду) оборонных объектов;
21) принимает решения о проведении международных переговоров по вопросам военного сотрудничества и подписании межправительственных соглашений;
22) устанавливает порядок компенсации расходов, понесенных юридическими и физическими лицами Республики Казахстан, в связи с использованием их имущества для нужд обороны;
23) устанавливает порядок учета и списания военного имущества;
24) определяет систему и условия оплаты труда работников государственных учреждений Вооруженных Сил и других воинских формирований, не являющихся государственными служащими.

Глава 3. Функции центральных и местных исполнительных
государственных органов, права и обязанности граждан
и организаций в области обороны

Статья 7. Функции центральных исполнительных
государственных органов в области обороны

Центральные исполнительные государственные органы в пределах своей компетенции:
1) участвуют в мобилизационной подготовке отрасли, создании, развитии и сохранении объектов мобилизационного назначения, мощностей по разработке, производству, выпуску и ремонту необходимой для нужд обороны продукции и обеспечивают накопление мобилизационных резервов;
2) обеспечивают выполнение заданий государственного оборонного заказа;
3) осуществляют мероприятия по устойчивому функционированию отрасли в военное время, разрабатывают планы ее перевода на режим работы военного времени;
4) организуют выполнение мероприятий по оперативному оборудованию территории страны;
5) организуют и проводят мероприятия гражданской обороны и обеспечивают их выполнение подведомственными организациями;
6) участвуют в подготовке населения республики к обороне, осуществляют контроль за соблюдением законодательства Республики Казахстан по вопросам обороны;
7) осуществляют иные функции в области обороны, возложенные на них законодательными актами Республики Казахстан.

Статья 8. Функции местных исполнительных органов
в области обороны

Местные исполнительные органы в пределах своей компетенции:
1) участвуют в выполнении мероприятий оперативного оборудования территории и обеспечивают подготовку коммуникаций в целях обороны;
2) обеспечивают учет и мобилизационную готовность транспортных и других технических средств в целях обороны;
3) участвуют в подготовке населения и территории к обороне, обеспечивают потребности Вооруженных Сил и других воинских формирований в материальных, энергетических и других ресурсах и услугах по их заказам в порядке, установленном законодательством в области обороны;
4) организуют и обеспечивают воинский учет и подготовку граждан к военной службе, их призыв на военную службу, военные сборы и призыв по мобилизации;
5) осуществляют бронирование военнообязанных в местных органах военного управления на период мобилизации и в военное время;
6) участвуют в планировании и обеспечивают выполнение мероприятий по гражданской и территориальной обороне;
7) координируют и согласовывают свою деятельность в области обороны с органами военного управления;
8) осуществляют иные функции в области обороны, возложенные на них законодательными актами Республики Казахстан.

Статья 9. Права и обязанности граждан Республики
Казахстан в области обороны

1. Граждане Республики Казахстан вправе в соответствии с законодательством Республики Казахстан:
1) добровольно поступать на военную службу на контрактной основе;
2) принимать участие в деятельности организаций, содействующих укреплению обороны.
2. Граждане Республики Казахстан в соответствии с законодательством Республики Казахстан обязаны:
1) выполнять воинскую обязанность;
2) участвовать в мероприятиях по гражданской и территориальной обороне;
3) предоставлять в период мобилизации, а также в военное время для нужд обороны здания, сооружения, транспортные средства и другое имущество, находящиеся в их собственности, с последующей компенсацией понесенных расходов в порядке, устанавливаемом Правительством Республики Казахстан.

Статья 10. Функции организаций независимо
от форм собственности в области обороны

Организации независимо от форм собственности в соответствии с законодательством:
1) принимают участие в выполнении мероприятий по гражданской и территориальной обороне;
2) осуществляют мероприятия, предусмотренные мобилизационными планами государства;
3) в приоритетном порядке выполняют задания государственного оборонного заказа;
4) в соответствии с законодательством предоставляют для нужд обороны здания, сооружения, транспортные средства и другое имущество, находящиеся в их собственности, с последующей компенсацией понесенных расходов в порядке, устанавливаемом Правительством Республики Казахстан;
5) создают своим работникам необходимые условия для выполнения ими воинской обязанности.

Глава 4. Экономическое обеспечение обороны

Статья 11. Цель и задачи экономического
обеспечения обороны

1. Цель экономического обеспечения обороны заключается в выделении Вооруженным Силам и другим воинским формированиям финансовых, материально-технических и других ресурсов, их оснащение вооружением, военной и специальной техникой в количествах, необходимых для гарантированного обеспечения военной безопасности и обороны Республики Казахстан.
2. Основные задачи экономического обеспечения обороны:
1) удовлетворение потребностей Вооруженных Сил и других воинских формирований в финансовых, материально-технических и иных ресурсах;
2) совершенствование научно-технической и производственной базы для осуществления производства, ремонта и модернизации вооружения и военной техники;
3) создание эффективных систем мобилизационной готовности экономики и мобилизационной подготовки населения страны;
4) повышение уровня социального обеспечения, реализация установленных законодательством гарантий военнослужащих, членов их семей и лиц, уволенных с военной службы;
5) осуществление взаимовыгодного международного военного и военно-технического сотрудничества.

Статья 12. Финансирование обороны

1. Финансирование обороны направлено на гарантированное удовлетворение потребностей Вооруженных Сил и других воинских формирований в финансовых средствах и материально-технических ресурсах.
2. Финансирование Вооруженных Сил и других воинских формирований, а также расходов на оборону осуществляется за счет государственного бюджета и других источников, предусмотренных настоящей статьей.
3. Финансирование военных объектов совместного использования с иностранными государствами, дислоцированных на территории Республики Казахстан, и мероприятий по контролю за сокращением вооружения и обеспечению инспекционной деятельности производится в соответствии с международными договорами, участниками которых является Республика Казахстан.
4. Государственные учреждения Вооруженных Сил:
1) специализирующиеся в области спорта, вправе оказывать платные услуги и использовать денежные средства, полученные от их реализации в порядке, определяемом Правительством Республики Казахстан;
2) вправе получать и использовать предоставленную спонсорскую, благотворительную помощь, а также помощь, оказываемую в рамках военно-технического сотрудничества.
5. Контроль за исполнением государственного бюджета в части расходов на оборону осуществляется в соответствии с законодательством.

Статья 13. Материально-техническое обеспечение

1. Материально-техническое обеспечение Вооруженных Сил и других воинских формирований осуществляется в приоритетном порядке в соответствии с государственным оборонным заказом и международными соглашениями на разработку, производство, поставку и обеспечение продукцией производственно-технического назначения, включая вооружение и военную технику.
2. Порядок формирования государственного оборонного заказа, его материально-техническое и финансовое обеспечение и условия закупки определяются законодательными актами Республики Казахстан.

Статья 14. Использование объектов и имущества
в интересах обороны

1. Объекты и имущество, являющиеся государственной собственностью, закрепленные за организациями отраслей экономики на праве оперативного управления, хозяйственного ведения и предназначенные для обеспечения нужд обороны и выполнения мобилизационных заданий, не подлежат приватизации, за исключением неиспользуемого военного имущества.
2. Оборонные объекты, неиспользуемые Вооруженными Силами и другими воинскими формированиями в мирное время, подлежат консервации за счет государственного бюджета или могут быть переданы в имущественный наем в порядке, установленном законодательством, а также организациям других государств на основе международных договоров Республики Казахстан.
3. Неиспользуемое военное имущество может быть реализовано в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан.
4. Вооруженные Силы в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан:
1) списывают военное имущество, которое в период ведения военных действий пришло в непригодное состояние или было утрачено при угрозе жизни личного состава Вооруженных Сил;
2) ведут учет государственного имущества, находящегося в их оперативном управлении.

Статья 15. Передача зданий, сооружений, объектов
и другого имущества для нужд обороны

1. Предоставленные для размещения и постоянной деятельности Вооруженных Сил и других воинских формирований земельные участки находятся в их владении и пользовании.
2. Убытки, причиненные землевладельцам и землепользователям в связи с изъятием земель для нужд обороны, возмещаются в соответствии с законодательством.
3. Для нужд обороны Вооруженным Силам и другим воинским формированиям передаются здания, сооружения, различные объекты и другое имущество, а также может производиться их возврат в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.
4. Порядок предоставления во владение и пользование земель, движимого и недвижимого имущества, в том числе передаваемых в аренду воинским формированиям других государств, определяется международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан.

Статья 16. Научно-исследовательская деятельность
и подготовка кадров

1. В целях обеспечения потребностей обороны научно-исследовательскими организациями Республики Казахстан осуществляются фундаментальные и прикладные исследования, перспективные научно-технические и технологические разработки для создания новых видов вооружения и военной техники, продукции военного назначения.
2. Для повышения экономической заинтересованности организаций различных форм собственности в выполнении научно-исследовательских и опытно-конструкторских работ оборонного характера осуществляется их государственная поддержка путем внедрения системы финансово-экономических регуляторов и механизмов.
3. Подготовка и переподготовка военных кадров осуществляется в организациях образования по государственному образовательному заказу, утверждаемому Правительством Республики Казахстан, а также за рубежом на основе международных договоров.

Глава 5. Вооруженные Силы и другие воинские формирования

Статья 17. Вооруженные Силы и их предназначение

1. Вооруженные Силы предназначены для отражения агрессии, вооруженной защиты территориальной целостности и суверенитета Республики Казахстан, охраны и обороны государственных и военных объектов, охраны воздушных границ, а также для выполнения задач в соответствии с международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан.
2. Вооруженные Силы могут быть привлечены на основании решений Президента Республики Казахстан к ликвидации последствий чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера, а также для проведения антитеррористических операций и поддержания режима чрезвычайного положения.
3. Применение Вооруженных Сил для выполнения задач, вытекающих из международных обязательств Республики Казахстан, осуществляется на условиях и в порядке, оговоренных в международных договорах, ратифицированных Республикой Казахстан.
4. Деятельность Вооруженных Сил осуществляется на основании Конституции Республики Казахстан и в соответствии с законодательством.
5. Часть состава Вооруженных Сил Республики Казахстан может входить в объединенные вооруженные силы или находиться под объединенным командованием в соответствии с международными договорами Республики Казахстан.

Статья 18. Общий состав Вооруженных Сил

Вооруженные Силы включают: органы военного управления, виды Вооруженных Сил, рода войск, специальные войска, тыл, военно-учебные заведения, военно-научные учреждения и другие организации.
В военное время в состав Вооруженных Сил входят другие воинские формирования и специальные формирования.

Статья 19. Комплектование Вооруженных Сил

1. Личный состав Вооруженных Сил включает военнослужащих и лиц гражданского персонала.
2. Вооруженные Силы комплектуются:
1) военнослужащими - путем призыва военнообязанных граждан на военную службу по экстерриториальному и территориальному принципу и путем добровольного поступления на военную службу в соответствии с законодательными актами;
2) гражданским персоналом в соответствии с законодательством о труде и государственной службе.
3. Для мобилизационного развертывания Вооруженных Сил в государстве создается запас военно-обученных ресурсов.

Статья 20. Руководство и управление Вооруженными Силами

1. Военно-политическое руководство Вооруженными Силами осуществляет Президент Республики Казахстан - Верховный Главнокомандующий Вооруженными Силами Республики Казахстан.
2. Управление Вооруженными Силами в мирное время осуществляет Министр обороны Республики Казахстан через Комитет начальников штабов.
3. Высшим военно-политическим органом руководства Вооруженными Силами в военное время является Верховное Главное Командование (Ставка Верховного Главного Командования).
4. Ставка Верховного Главного Командования осуществляет управление Вооруженными Силами через Комитет начальников штабов.

Статья 21. Функции Министерства обороны

1. Министерство обороны является органом военно-политического и военно-экономического управления Вооруженными Силами.
2. Министерство обороны:
1) осуществляет государственную политику в области обороны;
2) разрабатывает Военную доктрину, концепцию строительства и развития Вооруженных Сил и других воинских формирований;
3) устанавливает структуру, штатную численность видов, родов войск Вооруженных Сил, а также штатную численность по подведомственным Министерству обороны государственным учреждениям в пределах утвержденных Президентом и Правительством Республики Казахстан лимитов штатной численности Вооруженных Сил, Министерства обороны и подведомственных Министерству государственных учреждений;
4) проводит единую военно-техническую политику в государстве;
5) организует разведывательную деятельность в целях обеспечения безопасности и обороны страны;
6) определяет оперативное предназначение и задачи видов Вооруженных Сил, родов войск и специальных войск, их применение во взаимодействии с другими воинскими формированиями, а также с вооруженными силами иностранных государств в соответствии с международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан;
7) осуществляет руководство научно-исследовательскими, опытно-конструкторскими и другими работами в области обороны, организует контроль за их качеством;
8) осуществляет инспектирование войск и контроль за расходом финансовых средств в Вооруженных Силах;
9) осуществляет контроль за деятельностью и качеством учебно-воспитательной работы военно-учебных заведений, и других учреждений образования, осуществляющих военную подготовку;
10) координирует подготовку допризывной и призывной молодежи к военной службе;
11) принимает участие в разработке и выполнении государственных программ развития оборонной промышленности;
12) осуществляет международное военное сотрудничество;
13) осуществляет контроль за соблюдением законности и правопорядка в Вооруженных Силах и обеспечивает социальные и правовые гарантии военнослужащим, членам их семей и гражданскому персоналу;
14) издает в случаях, предусмотренных законами Республики Казахстан, нормативные правовые акты по вопросам обороны и контролирует их выполнение.

Статья 22. Функции Комитета начальников штабов
Министерства обороны

1. Комитет начальников штабов Министерства обороны Республики Казахстан осуществляет руководство боевой и повседневной деятельностью Вооруженных Сил:
1) осуществляет оперативно-стратегическое планирование, применение и руководство боевой и повседневной деятельностью Вооруженных Сил;
2) разрабатывает планы строительства и развития Вооруженных Сил и мобилизационного развертывания войск, координирует разработку планов строительства, развития других воинских формирований, контролирует их выполнение;
3) разрабатывает с участием заинтересованных государственных органов План применения Вооруженных Сил Республики Казахстан, участвует в разработке мобилизационного плана Вооруженных Сил;
4) организует и проводит мероприятия по поддержанию боевой и мобилизационной готовности Вооруженных Сил;
5) организует и обеспечивает охрану и защиту воздушного пространства Республики Казахстан;
6) организует и осуществляет взаимодействие Вооруженных Сил с другими воинскими формированиями, а также разрабатывает план оперативного оборудования территории страны в интересах обороны;
7) участвует в организации мобилизационной подготовки экономики, государственных органов и организаций к функционированию в военное время;
8) координирует разработку планов территориальной обороны, организует действия сил и средств, участвующих в выполнении задач территориальной обороны;
9) организует и проводит комплектование Вооруженных Сил военнослужащими срочной службы, по контракту и прием гражданского персонала;
10) принимает участие в разработке плана оперативного применения и взаимодействия Вооруженных Сил и других воинских формирований Республики Казахстан с вооруженными силами иностранных государств в соответствии с международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан;
11) осуществляет расстановку кадров и присвоение воинских званий, вносит на рассмотрение Министра обороны предложения по назначению на должности и присвоению воинских званий согласно номенклатуре;
12) организует текущее и перспективное планирование обеспечения Вооруженных Сил необходимыми видами вооружения, военной техники, боеприпасами и другими материальными средствами, их эксплуатацию, сохранность, учет, списание и утилизацию, а также планирует накопление и размещение в мирное время запасов этих средств для мобилизационного развертывания войск;
13) разрабатывает предложения по направлениям развития военной науки в Вооруженных Силах;
14) проводит мероприятия по обеспечению экологической безопасности и охране окружающей среды в связи с деятельностью войск;
15) осуществляет иные функции в области планирования применения и управления Вооруженными Силами, их взаимодействия с другими воинскими формированиями Республики Казахстан в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
2. Комитет начальников штабов Министерства обороны в военное время является рабочим органом Ставки Верховного Главного Командования.

Статья 23. Дислокация Вооруженных Сил

1. Дислокация Вооруженных Сил осуществляется в соответствии с Планом применения Вооруженных Сил, утверждаемым Президентом Республики Казахстан.
2. Передислокация соединений, воинских частей в пределах территорий, переданных в пользование Вооруженным Силам, осуществляется по решению Министра обороны в соответствии с планом, утвержденным Президентом Республики Казахстан.
3. Дислокация соединений и воинских частей Вооруженных Сил за пределами территории Республики Казахстан допускается на основе международных договоров, ратифицированных Республикой Казахстан.

Статья 24. Другие воинские формирования

1. Создание, управление и деятельность других воинских формирований осуществляются в соответствии с законодательными актами.
2. Другие воинские формирования в целях обороны:
1) участвуют в разработке Плана применения Вооруженных Сил, государственных программ по вопросам обороны;
2) организуют подготовку к совместным действиям с Вооруженными Силами;
3) участвуют в подготовке граждан к военной службе;
4) обеспечивают осуществление мероприятий по оперативному оборудованию территории к обороне;
5) выполняют указания Комитета начальников штабов по вопросам организации обороны;
6) привлекаются к совместной с Вооруженными Силами оперативной и мобилизационной подготовке;
7) осуществляют иные полномочия в соответствии с настоящим Законом.
3. Комплектование других воинских формирований осуществляется на принципах и в порядке, установленных для Вооруженных Сил.

Статья 25. Надзор за соблюдением законности, обеспечение
правопорядка и правовая защита военнослужащих
в Вооруженных Силах и других воинских
формированиях

1. Надзор за точным и единообразным применением законов, указов Президента Республики Казахстан и иных нормативных правовых актов в Вооруженных Силах и других воинских формированиях, осуществляют органы прокуратуры Республики Казахстан.
2. Правовую защиту военнослужащих, рассмотрение гражданских и уголовных дел в Вооруженных Силах и других воинских формированиях осуществляют суды.
3. Обеспечение правопорядка в Вооруженных Силах и других воинских формированиях осуществляет военная полиция, функции и права которой регулируются Законом Республики Казахстан.

Глава 6. Состояние войны. Военное положение.
Мобилизация. Гражданская оборона. Территориальная оборона

Статья 26. Состояние войны

1. Состояние войны объявляется Парламентом в случае вооруженного нападения на Республику Казахстан другого государства или группы государств, а также в случаях, предусмотренных международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан.
2. С момента объявления состояния войны или фактического начала военных действий наступает военное время, которое истекает с момента объявления о прекращении военных действий, но не ранее их фактического прекращения.

Статья 27. Военное положение и мобилизация

1. Режим военного положения, проведение мобилизации и организация мобилизационной подготовки определяются законодательными актами Республики Казахстан.
2. В период военного положения Вооруженные Силы, другие воинские формирования ведут боевые и иные действия по отражению агрессии независимо от объявления состояния войны.

Статья 28. Гражданская оборона

1. Гражданская оборона организуется в целях защиты населения, объектов хозяйствования и территории страны от воздействия поражающих (разрушающих) факторов современных средств поражения, чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера.
2. Задачи и организация гражданской обороны определяются законом.

Статья 29. Территориальная оборона

1. Территориальная оборона организуется в целях защиты населения, объектов и коммуникаций на территории Республики Казахстан от действий противника, диверсионных или террористических актов, а также введения и поддержания режимов чрезвычайного положения и военного положения.
2. Общие задачи и организация территориальной обороны определяются Президентом Республики Казахстан.

Глава 7. Заключительные положения

Статья 30. Международное сотрудничество
Республики Казахстан в области обороны

1. Сотрудничество Республики Казахстан с другими государствами по обеспечению совместной обороны от агрессии, поддержанию международного мира и безопасности строится в соответствии с положениями Устава Организации Объединенных Наций о праве на индивидуальную и коллективную оборону и другими международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан.
2. Вооруженные Силы, их отдельные подразделения или военнослужащие в порядке, предусмотренном Конституцией Республики Казахстан, выполняют международные обязательства по поддержанию мира и безопасности, включая участие в боевых действиях за пределами Республики.
3. Период непосредственного участия Вооруженных Сил, их отдельных подразделений или военнослужащих в боевых действиях за пределами Республики Казахстан определяется решением Министра обороны Республики Казахстан на основании подтверждения, предоставляемого по дипломатическим каналам, международного договора или в ином законодательном порядке.

Статья 31. Порядок введения в действие настоящего Закона

1. Настоящий Закон вводится в действие со дня его официального опубликования, за исключением пункта 4 статьи 14, пунктов 2 и 3 статьи 30 настоящего Закона, которые вводятся в действие с 1 августа 2003 года.
2. Признать утратившими силу:
1) Закон Республики Казахстан от 9 апреля 1993 г. "Об обороне и Вооруженных Силах Республики Казахстан" (Ведомости Верховного Совета Республики Казахстан, 1993 г., N 8, ст. 202; 1995 г., N 8, ст. 56; N 20, ст. 120; N 22, ст. 136; Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1999 г., N 8, ст. 233; 2002 г., N 3, ст. 22);
2) Постановление Верховного Совета Республики Казахстан от 9 апреля 1993 г. "О введении в действие Закона Республики Казахстан "Об обороне и Вооруженных Силах Республики Казахстан" (Ведомости Верховного Совета Республики Казахстан, 1993 г., N 8, ст. 203).

Президент
Республики Казахстан