Әкімшілік қадағалау жөніндегі заңнаманы қолданудың сот тәжірибесі туралы

Қазақтан Республикасы Жоғарғы Сотының 2005 жылғы 20 маусымдағы N 3 нормативтік қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2019 жылғы 31 мамырдағы № 1 нормативтік қаулысы (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі)

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Жоғарғы Сотының 31.05.2019 № 1 нормативтік қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

Бас бостандығынан айыру орындарынан босатылған адамдарға әкімшілік қадағалау орнату және әкімшілік қадағалау ережелерін қасақана бұзумен байланысты қылмыстарды саралау кезінде әкімшілік қадағалау туралы заңнаманы сот тәжірибесінде дұрыс және біркелкі қолдану мақсатында Қазақтан Республикасы Жоғарғы Сотының жалпы отырысы

қаулы етеді:

1. Әкімшілік қадағалау туралы заңнама Қазақтан Республикасының Конституциясына негізделеді және Қазақтан Республикасының Қылмыстық кодексінен (бұдан әрі - ҚК), Қазақтан Республикасының Қылмыстық-атқару кодексінен (бұдан әрі - ҚАК), Қазақтан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінен (бұдан әрі - ӘҚБтК) және "Бас бостандығынан айыру орындарынан босатылған адамдарды әкімшілік қадағалау туралы" Қазақтан Республикасының Заңынан (бұдан әрі - Заң) және Қазақтан Республикасының басқа да нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.

Әкімшілік қадағалау қылмыстың қайталануының алдын алу нысаны ретінде заңдылық қағидаларын, адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарының кепілдіктерін сақтау негізінде жүзеге асырылады.

2. Әкімшілік қадағалау орнатылуы мүмкін мерзімді қатаң сақтаған жөн. Заңның 6-бабына сәйкес, әкімшілік қадағалау алғашқыда 6 айдан 1 жылға дейінгі мерзімге белгіленеді, бұл мерзім әр жолы 6 айға ұзартылуы мүмкін, бірақ ол 2 жылдан аспауға тиіс.

Әкімшілік қадағалау мерзімі сот қаулысы заңды күшіне енген күннен бастап есептеледі. Әкімшілік қадағалау мерзімі оның қолданыстағы мерзімінің соңғы күнінен кешіктірілмей ұзартылуы мүмкін.

Әкімшілік қадағалауды тоқтататын жағдайлар туындаған кезде ішкі істер органдарының қызметкерлері дереу әкімшілік қадағалауды тоқтату туралы қаулы шығаруға міндетті, оны ішкі істер органының бастығы бекітеді.

Әкімшілік қадағалауды тоқтату туралы қаулыны тіпті шығармау немесе дер кезінде шығармау әкімшілік қадағалауды ұзартуға әкеп соқпайды. Сондықтан қадағалау мерзімі өткеннен кейін әкімшілік қадағалау ережесін бұзу ӘҚБтК-нің 366-бабы бойынша адамды әкімшілік жауаптылыққа тарту үшін негіз болып табылмайды.

Егер адамға қатысты әкімшілік қадағалауды белгілеу және оны ұзарту мерзімдері туралы Заң талаптары сақталмаса, ол адам ҚК-нің 362-бабының үшінші бөлігі бойынша қылмыстық жауаптылыққа тартылмайды.

3. Заң Қазақтан Республикасының аумағында бас бостандығынан айыру жазасын өтеген адамдарға ғана қолданылады.

Заңның 2-бабында белгіленген әкімшілік қадағалау орнатылатын адамдардың тізбесі түпкілікті болып табылады.

Әкімшілік қадағалау атап айтқанда:

- абайсызда немесе кәмелеттік жасқа толмай жасаған қылмыстары үшін;

- жаңа қабылданған қылмыстық заң бойынша қылмыс деп танылмаған қылмыстар үшін соттылығы бар;

- ауыр және аса ауыр санатқа жатқызылған қылмыстарды жасағаны үшін бас бостандығынан айыру орындарында жазасын өтемеген адамдарға белгіленуге тиіс емес.

Қылмыстарды қасақана жасағаны үшін бас бостандығынан айыруға екі рет сотталған және бас бостандығынан айыру орындарында жазасын өтемеген, сондай-ақ заңда белгіленген тәртіппен соттылығы алынған немесе жойылған адамдар әкімшілік қадағалауға алынбайды.

ҚК-нің 5-бабының әрекет үшін жаза беруді жеңілдететін қылмыстық заңның кері күші туралы талаптарына сәйкес, заңның өзгеруімен орташа ауырлықтағы қылмысқа жатқызылған ауыр қылмысы үшін сотталған және жазасын өтеген адамға әкімшілік қадағалау белгіленбейді.

Егер әкімшілік қадағалау белгіленген әрекет жаңадан қабылданған заң бойынша қылмыс деп танылмаған жағдайда, сот қадағалауға алынған адамның өзінің немесе оның қорғаушысының өтініші, ішкі істер органдарының немесе прокурордың ұсынымы бойынша әкімшілік қадағалау орнату туралы қаулының күшін жояды.

4. Бас бостандығынан айыру орындарынан шартты түрде - мерзімінен бұрын босатылған адамдарға әкімшілік қадағалау орнатуға болмайды. Жазаны өтеуден шартты түрде - мерзімінен бұрын босатылған адамға әкімшілік қадағалау орнату туралы ұсынымды ішкі істер органы осы адам әкімшілік шараның өтелмеген бөлігінің мерзімі өткеннен кейін және бас бостандығынан айыру орынынан босатылған сәттен бастап үш жыл өткенге дейін қоғамдық тәртіпті ұдайы бұзған жағдайда ғана енгізуі мүмкін.

5. Әкімшілік қадағалау ережелерінің бұзылғаны туралы әкімшілік істерді қарау кезінде соттар адамның әрекетіндегі ӘҚБтК-нің 366-бабында көзделген құқықбұзушылық құрамын ғана емес, сонымен бірге әкімшілік қадағалау орнатудың және оның мерзімін ұзартудың заңдылығын да тексерулері қажет.

Соттар әкімшілік қадағалау ережелерін қасақана бұзу туралы қылмыстық істерді қарағанда, басқа мән-жайлармен қатар, сотталған адамға қатысты әкімшілік қадағалау орнату және оның мерзімін ұзартудың дұрыстығын, бұрын әкімшілік қадағалау ережелерін бұзу фактілері үшін оған әкімшілік жаза берудің заңдылығы мен негізділігін тексеру арқылы адамды әкімшілік қадағалау ережелерін қасақана бұзу туралы қылмыстық жауаптылыққа тарту мәселесін шешуі тиіс.

6. Соттар түзеу мекемелерінің орналасқан орны бойынша, Заңның 2-бабының "б" тармақшасында көрсетілген адамдар үшін әкімшілік қадағалау орнату кезінде адамға мына жазалар: айып изоляторына орналастыру, сотталған еркектерді камералық типтегі бөлмеге немесе бір адамдық камераға ауыстыру, сотталған әйелдерді камералық типтегі бөлмеге ауыстыру тағайындалған жағдайда ол жазаны өтеудің белгіленген тәртібін қасақана бұзатын адам деп танылатынын назарда ұстағандары дұрыс.

Алынып тасталған және өтелген жазалар адамды тәртіпті қасақана бұзатын адам деп тануға негіз бола алмайды.

Егер сотталған адам тәртіптік жазаны өтеген күннен бастап алты айдың ішінде жаңа жазаға тартылмаса, оның жазасы жоқ деп есептеледі.

7. Түзеу мекемесіндегі адамның ұдайы теріс мінез-құлық танытып, жазаны өтеудің белгіленген тәртібін үнемі бұзуын және оның тәрбиелік ықпал ету шараларына құлақ аспауын түзеу жолына түсуді қаламай, көнбеуі деп түсіну қажет.

Бас бостандығынан айыру орнынан босату сәтінде ҚАК-тың 112-бабының 1-тармағында көрсетілген құқық бұзушылықтарды жасағаны үшін екі және одан көп өтелмеген немесе алынбаған жазалардың болуы ұдайы теріс бағыттағы мінез-құлықты білдіреді.

8. Сот бас бостандығынан айыру орынынан босатылған адам үшін әкімшілік қадағалау орнату туралы түзеу мекемесінің ұсынымы бойынша тек әкімшілік қадағалау орнату туралы қаулы шығара алады. Қадағалауға алынған адамға қатысты нақтылы шектеулерді ол жазасын өтегеннен кейін келген тұрғылықты жері бойынша ішкі істер органдарының ұсынымымен сот белгілейді.

9. Соттар әкімшілік қадағалау орнату кезінде ауыр және аса ауыр қасақана қылмыстары үшін соттылықтың болуын немесе адамның қасақана жасаған қылмыстары үшін екі рет және одан да көп бас бостандығынан айыруға сотталу фактілерін, қоғамдық тәртіпті және басқа азаматтардың құқықтарын ұдайы бұзуын немесе бас бостандығынан айыру орындарынан босатылған адамдардың өзге де құқық бұзушылықтар жасағанын тексерулері қажет.

Егер адам бір жыл ішінде екі реттен артық әкімшілік жауаптылыққа тартылса, жоғарыда аталған бұзушылықтарды ұдайы бұзушылықтар деп түсінген жөн.

10. Бас бостандығынан айыру орындарынан босатылған адамдарға қатысты әкімшілік қадағалау белгілеу кезінде олардың ұдайы қоғамдық тәртіпті және басқа да азаматтардың құқықтарын бұзғанына және өзге де құқық бұзушылықтарды жасағанына байланысты осы қадағалау мерзімін ұзарту, әкімшілік қадағалау ережелерінің бұзылғаны туралы әкімшілік және қылмыстық істерді қарау кезінде сот пен ішкі істер органдары қабылданатын актілерде (хаттамада, қаулыда, үкімде) қоғамдық тәртіптің және азаматтардың құқықтарының қалай бұзылғанын сипаттап-дәлелдеп жазуға міндетті.

Қоғамдық орынға мас күйінде келу фактісі, егер бұл адамның қадір-қасиетін қорламаса және қоғамдық имандылыққа зиянын тигізбесе, әкімшілік құқық бұзушылық болып табылмайтынын назарда ұстаған жөн.

11. Соттар бас бостандығынан айыру орындарынан босатылған адамдар үшін әкімшілік қадағалау орнатылуы мүмкін үш жылдық мерзімді қатаң сақтауы керек.

Өзіне қатысты әкімшілік қадағалау мерзімінен бұрын тоқтатылған не қадағалау мерзімі өткен адам, егер ол бас бостандығынан айыру орнынан босатылған сәттен бастап үш жылдық мерзім өтпеген болса, Заңның 2-бабының в) тармақшасына сәйкес қайтадан әкімшілік қадағалауға алынуы мүмкін.

Адам бас бостандығынан айыру орнынан босатылған сәттен бастап үш жылдық мерзім өткеннен кейін енгізілген әкімшілік қадағалау орнату туралы ұсыным мерзімінде енгізілсе де қанағаттандыруға жатпайды.

12. Әкімшілік қадағалау орнату кезінде осы адамның Заңның 3-бабында көрсетілген қандай негіздер бойынша әкімшілік қадағалауға жататынын сот қаулысында көрсетуге тиіс.

13. Соттар әкімшілік қадағалау орнату жөніндегі істерді қарау кезінде процеске қатысушыларға ұсынылған материалдарды жария етуге, өзіне қатысты әкімшілік қадағалау орнату жөнінде мәселе шешіліп жатқан адамнан, сондай-ақ енгізілген ұсыным бойынша ішкі істер органдарының немесе түзеу мекемесінің өкілінен мән-жайды сұрауға міндетті.

Сот әкімшілік қадағалау орнату туралы істің қаралу орны мен уақыты туралы прокурорға Заңның 19-бабына сәйкес хабарлайды.

14. Қадағалауға алынған адамдарға қатысты қолданылатын Заңның 7-бабымен белгіленген шектеулер тізбесі түпкілікті болып табылады.

Шектеулерді белгілеу кезінде соттар қадағалауға алынған адамның, еңбек міндеттерін атқару жағдайларын қоспағанда, іс жүргізу заңнамасымен белгіленген тек түнгі уақыт шегінде сағат 22-ден таңғы 6-ға дейінгі уақыттың аралығында тұрғын үйінен кетуіне тыйым салынуы мүмкін екенін ескеруге тиіс.

Қаулыны орындайтын мекеме сот белгілеген шектен шығуға және азаматтардың құқықтарын (еңбек, сайлау, қоғамдық және басқа) шектеуге жол беруге тиіс емес.

Әкімшілік қадағалауға алынған адамдар басқа елді мекенге уақытша барар кезде ішкі істер органынан жазбаша рұқсат алуға міндетті.

15. Әкімшілік қадағалау жөніндегі заңнаманы бұзумен байланысты әкімшілік істерді қарау кезінде жауаптылыққа тартылып отырған адамның сол немесе өзге белгіленген шектеулерді сақтауға мүмкіндік бермеген белгілі бір заң бұзушылықтың себептері мен уәждері (қадағалауға алынған адамның аяқ асты қатты ауыруы, оның жақын туысының қайтыс болуы немесе ауыруы және өзге де себептер) туралы дәлелдерін соттар ӘҚБтК-нің 366-бабы бойынша мұқият тексеруге тиіс.

16. Өзіне қатысты әкімшілік қадағалау орнату жөнінде заңды күшіне енген сот қаулысы бар және сот белгілеген шектеулердің бұзылуына жол берген адам ғана ӘҚБтК-нің 366-бабы бойынша жауаптылыққа тартылуы мүмкін.

Белгіленген шектеулерге жатпайтын өзге заң бұзушылықтарды жасау адамды ӘҚБтК-нің 366-бабы бойынша әкімшілік жауаптылыққа тарту үшін негіз болып табылмайды.

17. Түзеу мекемесі бастығының ұсынымына үкімнің көшірмесі, жазаны өтеудің белгіленген тәртібін қасақана бұзғаны үшін сотталушыға берілген жаза туралы қаулы қоса тіркеледі.

Әкімшілік қадағалау орнату туралы ұсыным енгізіп отырған орган сотқа үкімнің көшірмесін, соттылықтар туралы анықтаманы, әкімшілік қадағалау орнату үшін негіздеме болып табылған әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы істердің материалдарын және адамның қорғаушы көмегінің қажет екені (немесе мұндай қызметтен бас тартатыны) туралы өтінішін ұсынуға міндетті.

18. Әкімшілік қадағалау мына жағдайларда:

- әкімшілік қадағалаудың белгіленген мерзімі өткенде;

- қадағалауға алынған адамның соттылығы жойылған немесе алынған жағдайда;

- қадағалауға алынған адамды мамандандырылған емдеу-профилактика мекемесіне мәжбүрлеп емдеуге жіберуге байланысты;

- қадағалауға алынған адамды бас бостандығынан айыруға соттауға байланысты;

- қадағалауға алынған адамның қайтыс болуына байланысты тоқтатылады.

Егер әкімшілік қадағалауға алынған адам түзелу жолына нық тұрса, тұрғылықты орны немесе еңбек қызметі бойынша жақсы жағынан көрінсе, әкімшілік қадағалау ішкі істер органы бастығының дәйектелген ұсынымы негізінде не әкімшілік қадағалауға алынған адамның өтініші бойынша сот қаулысымен мерзімінен бұрын тоқтатылуы мүмкін.

Өзіне қатысты әкімшілік қадағалау белгіленген адам оған қатысты белгіленген шектеулерді алу жөнінде сотқа өтініш беруге құқылы. Егер әкімшілік қадағалауға алынған адам бас бостандығынан айырумен байланысты емес жазаға кесілсе, бірақ оның тәртібіне бақылау орнатылған болса, әкімшілік қадағалау өзінің күшін тоқтатады.

Әкімшілік қадағалауға алынған адам бас бостандығынан айыруға байланысты емес және оның тәртібіне бақылау орнатылмайтын жазаға (мысалы, айыппұлға) кесілген жағдайда әкімшілік қадағалаудың күші тоқтатылмайды.

19. ҚК-нің 362-бабының үшінші бөлігі бойынша жауаптылық бас бостандығынан айыру орындарынан босатылған адамдарға сот белгілеген әкімшілік қадағалау ережелерін қасақана бұзғаны, соның ішінде қадағалауға алынған адамның тұрғылықты жерінен өз бетімен кетіп қалғаны немесе таңдап алған тұрғылықты жеріне әкімшілік қадағалаудан жалтару мақсатымен белгіленген мерзімде бармағаны үшін туындайды.

Егер адам қадағалау белгіленген мерзім ішінде ӘҚБтК-нің 366-бабының бірінші және екінші бөліктері бойынша әкімшілік жазаға тартылса және әкімшілік қадағалау туралы заңнаманы қайтадан бұзса, әкімшілік қадағалау ережелерін қасақана бұзғаны үшін қылмыстық жауаптылыққа тартылуға жатады.

Әкімшілік қадағалауды ұзарту үшін негіздеме болып табылған бұдан бұрын да орын алған әкімшілік қадағалау ережелерін бұзушылықтар ережені қасақана бұзу деп танылып, қадағалауға алынған адамды қылмыстық жауаптылыққа тартуға негіз бола алмайды.

Адам белгіленген шектеулерді мерзім ұзартылғаннан кейін алғаш рет бұзса ӘҚБтК-нің 366-бабының бірінші бөлігі бойынша жауаптылыққа тартылуға жатады.

20. Сот әкімшілік қадағалау орнату жөніндегі материалдарды қарау кезінде, қылмыстық істерді қарау кезіндегі сияқты, өздеріне қатысты әкімшілік қадағалау орнату жөнінде мәселе шешіліп жатқан адамның қорғану құқығын қамтамасыз етуге және сот қаулыларына шағымдану құқығы мен оған шағымдану тәртібін түсіндіруге тиіс.

Сот өзіне қатысты әкімшілік қадағалау орнатылған адамға қаулының көшірмесін бес күндік мерзім ішінде тапсырып одан қолхат алуға міндетті.

21. Әкімшілік қадағалау орнату туралы ұсынымды қарау кезінде сот отырысының хаттамасы жүргізіледі, онда түзеу мекемесінің немесе ішкі істер органы өкілінің, өзіне қатысты әкімшілік қадағалау орнату жөнінде мәселе шешіліп жатқан адамның түсініктемелері, сондай-ақ соттың барлық әрекеттері, оның ішінде адамға оның қорғану және қаулыға шағымдану құқығының түсіндірілгені жазылады.

22. Соттар әкімшілік қадағалау ережелерін қасақана бұзғаны үшін жаза тағайындау кезінде сотталғанның жұмысының бар-жоғын, оның денсаулық жағдайын, отбасылық жағдайын, оның жеке басын сипаттайтын және оған бас бостандығынан айыру шарасынан басқа Қылмыстық заңның санкциясымен көзделген өзге де қылмыстық жазалау шараларын қолдануға мүмкіндік беретін өзге де мән-жайларды ескергендері жөн.

23. Әкімшілік қадағалауға алынған адамдарға олардың белгіленген шектеулерді сақтау жөніндегі құқықтары мен міндеттерін түсіндіру, сондай-ақ оларды бұзғаны үшін қылмыстық жауаптылық туралы ескерту ішкі істер органдары мен түзеу мекемелеріне жүктеледі.

24. Заңның 20-бабына сәйкес, әкімшілік қадағалау туралы қаулы өзіне қатысты әкімшілік қадағалау белгіленген адамның, оның қорғаушысының шағымы, сондай-ақ прокурордың наразылығы бойынша күшін жоюы немесе өзгертілуі мүмкін.

25. Қазақтан Республикасы Конституциясының 4-бабына сәйкес, осы нормативтік қаулы қолданыстағы құқық құрамына енгізіледі және жалпыға бірдей міндетті болып табылады әрі ол ресми жарияланған күнінен бастап күшіне енеді.

Қазақтан Республикасы
Жоғарғы Сотының Төрағасы
Қазақтан Республикасы
Жоғарғы Сотының судьясы,
жалпы отырыс хатшысы

О судебной практике применения законодательства об административном надзоре

Нормативное постановление Верховного Суда Республики Казахстан от 20 июня 2005 года N 3. Утратило силу нормативным постановлением Верховного Суда Республики Казахстан от 31 мая 2019 года № 1.

Сноска. Утратило силу нормативным постановлением Верховного Суда РК от 31.05.2019 № 1 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

В целях правильного и единообразного применения в судебной практике законодательства об установлении административного надзора за лицами, освобожденными из мест лишения свободы и при квалификации преступлений, связанных со злостным нарушением правил административного надзора, пленарное заседание Верховного Суда Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Законодательство об административном надзоре основывается на Конституции Республики Казахстан и состоит из Уголовного кодекса Республики Казахстан (далее - УК), Уголовно-исполнительного кодекса Республики Казахстан (далее - УИК), Кодекса Республики Казахстан об административных правонарушениях (далее - КоАП), Закона Республики Казахстан "Об административном надзоре за лицами, освобожденными из мест лишения свободы" (далее - Закон) и других нормативных правовых актов Республики Казахстан.

Административный надзор, как форма предупреждения рецидивной преступности, реализуется на основе соблюдения принципов законности, гарантии прав и свобод человека и гражданина.

2. Следует строго соблюдать срок, на который может быть установлен административный надзор. В соответствии со статьей 6 Закона административный надзор первоначально устанавливается на срок от 6 месяцев до 1 года, который может быть продлен каждый раз сроком на 6 месяцев, но не более чем до 2 лет.

Срок действия административного надзора следует исчислять со дня вступления в законную силу постановления суда. Срок административного надзора может быть продлен не позднее последнего дня срока его действия.

При наступлении условий прекращения административного надзора, сотрудники органов внутренних дел, обязаны немедленно вынести постановление о прекращении административного надзора, которое утверждается начальником органа внутренних дел.

Невынесение или несвоевременное вынесение постановления о прекращении административного надзора не влечет его продление. Поэтому нарушение правил административного надзора после истечения его срока не является основанием для привлечения лица к административной ответственности по статье 366 КоАП.

Лицо не может быть также привлечено к уголовной ответственности по части третьей статьи 362 УК, если в отношении него не были соблюдены требования Закона о сроках установления административного надзора и его продления.

3. Действие Закона распространяется только на лиц, отбывавших наказание в виде лишения свободы на территории Республики Казахстан.

Установленный статьей 2 Закона перечень лиц, за которыми может быть установлен административный надзор, является исчерпывающим и расширительному толкованию не подлежит.

Административный надзор, в частности, не может быть установлен за лицами, имеющими судимость за преступления:

- совершенные по неосторожности или в несовершеннолетнем возрасте;

- декриминализированные в связи с изменениями уголовного закона;

- относящиеся к категории тяжких или особо тяжких, за совершение которых они не отбывали наказание в местах лишения свободы.

Лица, судимые два раза к лишению свободы за умышленные преступления и не отбывавшие наказание в местах лишения свободы, а также имеющие снятые или погашенные в установленном уголовным законом порядке судимости, не могут подвергаться административному надзору.

В соответствии с требованиями статьи 5 УК об обратной силе уголовного закона, смягчающего наказуемость деяния, административный надзор не может быть также установлен в отношении лица, судимого и отбывшего наказание за тяжкое преступление, которое измененным законом отнесено к преступлению средней тяжести.

Если деяние, за которое был установлен административный надзор, декриминализировано, то суд по ходатайству самого поднадзорного или его защитника, представлению органов внутренних дел или прокурора отменяет постановление об установлении административного надзора.

4. Следует иметь в виду, что недопустимо установление административного надзора в отношении лиц, условно-досрочно освобождаемых из мест лишения свободы. Внесение представления органом внутренних дел об установлении административного надзора в отношении лица, условно-досрочно освобожденного от отбывания наказания, возможно лишь в случае систематического нарушения этим лицом общественного порядка после истечения неотбытой части наказания, то есть условно-досрочного срока, и до истечения трех лет с момента освобождения лица из мест лишения свободы.

5. При рассмотрении административных дел о нарушении правил административного надзора судам необходимо проверять не только наличие в действиях лица состава правонарушения, предусмотренного статьей 366 КоАП, но и законность установления и продления административного надзора.

По уголовным делам о злостном нарушении правил административного надзора судам, наряду с другими обстоятельствами, следует проверять правильность установления в отношении подсудимого административного надзора и его продления, законность и обоснованность наложения на него административного взыскания за предшествующие факты нарушений правил административного надзора, имея в виду, что вопрос о злостном нарушении правил административного надзора, влекущих уголовную ответственность лица, решается с учетом указанных обстоятельств.

6. Судам по месту нахождения исправительных учреждений, при установлении административного надзора за лицами, указанными в подпункте "б" статьи 2 Закона, следует иметь в виду, что лицо признается злостным нарушителем установленного порядка отбывания наказания при условии назначения ему следующих взысканий: помещение в штрафной изолятор, перевод осужденных мужчин в помещение камерного типа или в одиночные камеры, перевод осужденных женщин в помещения камерного типа.

Снятые или погашенные взыскания не могут являться основанием для признания лица злостным нарушителем.

Если в течение шести месяцев со дня отбытия дисциплинарного взыскания осужденный не будет подвергнут новому взысканию, он считается не имеющим взыскания.

7. Под упорным нежеланием встать на путь исправления следует понимать устойчивое отрицательное поведение лица в исправительном учреждении, выражающееся в систематическом нарушении установленного порядка отбывания наказания и игнорировании им мер воспитательного воздействия.

Свидетельством устойчивой отрицательной направленности поведения является наличие двух и более непогашенных или неснятых взысканий к моменту освобождения из мест лишения свободы за допущенные нарушения, перечисленные в пункте 1 статьи 112 УИК.

8. Суд по представлению исправительного учреждения об установлении административного надзора за лицом, освобождаемым из мест лишения свободы, выносит постановление лишь об установлении административного надзора. Конкретные ограничения в отношении поднадзорного лица устанавливаются судом по представлению органа внутренних дел по месту жительства при прибытии его после отбытия наказания.

9. При установлении административного надзора судам необходимо проверять наличие судимости за тяжкие и особо тяжкие умышленные преступления или факты осуждения лица два и более раз к лишению свободы за умышленные преступления, систематического нарушения общественного порядка и прав других граждан или совершения иных правонарушений лицами, освобожденными из мест лишения свободы.

Указанные выше нарушения признаются систематическими, если лицо привлекалось за их совершение к административной ответственности более двух раз в течение года.

10. При установлении административного надзора в отношении лица, освобожденного из мест лишения свободы, в связи с систематическим нарушением им общественного порядка и прав других граждан или совершения иных правонарушений, продлении данного надзора, рассмотрении административных и уголовных дел о нарушении правил административного надзора органы внутренних дел и суды в принимаемых актах (протоколе, постановлении, приговоре) должны мотивировать, в чем выразилось нарушение общественного порядка и прав граждан.

Следует иметь в виду, что факт появления лица в общественном месте в пьяном виде, если это не оскорбляет человеческое достоинство и общественную нравственность, не образует состав административного правонарушения.

11. Судам следует строго соблюдать трехлетний срок, в течение которого за лицами, освобожденными из мест лишения свободы, может быть установлен административный надзор.

Лицо, в отношении которого административный надзор прекращен досрочно либо по истечении срока, может быть повторно взято под административный надзор в соответствии с подпунктом в) статьи 2 Закона, если с момента освобождения его из мест лишения свободы не истек трехгодичный срок.

При истечении трехлетнего срока с момента освобождения лица из мест лишения свободы, представление об установлении в отношении его административного надзора, хотя и было внесено в срок, удовлетворению не подлежит.

12. При установлении административного надзора суд в постановлении должен указать, по каким предусмотренным статьей 3 Закона основаниям лицо подлежит административному надзору.

13. При рассмотрении дел об установлении административного надзора суды обязаны оглашать участникам процесса представленные материалы, опрашивать лицо, в отношении которого решается вопрос об установлении административного надзора, а также представителя органов внутренних дел или исправительного учреждения по внесенному представлению.

Суд, с учетом положений статьи 19 Закона, извещает прокурора о месте и времени рассмотрения дела об установлении административного надзора.

14. Определенный статьей 7 Закона перечень ограничений, применяемых в отношении поднадзорных, расширительному толкованию не подлежит.

При установлении ограничений суды должны учитывать, что запрет покидать жилище может быть установлен поднадзорному только в пределах ночного времени, определяемого процессуальным законодательством в промежутке с 22 часов до 6 часов по местному времени, за исключением случаев исполнения трудовых обязанностей.

Орган, исполняющий постановление, не должен выходить за пределы ограничений, установленных судом, и допускать иные ограничения прав граждан (трудовых, избирательных, общественных и др.).

Лица, находящиеся под административным надзором, при временном выезде в другой населенный пункт обязаны получить письменное разрешение органа внутренних дел.

15. При рассмотрении административного дела, связанного с нарушением законодательства об административном надзоре, по статье 366 КоАП суды должны тщательно проверять доводы привлекаемого о причинах и мотивах того или иного нарушения (внезапное тяжкое заболевание поднадзорного, смерть или болезнь его близкого родственника и другие причины), не позволивших соблюсти установленные ограничения.

16. К ответственности по статье 366 КоАП может быть привлечено лишь то лицо, в отношении которого имеется вступившее в законную силу постановление суда об установлении административного надзора и допустившее нарушение установленных судом ограничений.

Совершение иных нарушений, не относящихся к установленным ограничениям, не является основанием для привлечения лица к административной ответственности по статье 366 КоАП.

17. К представлению начальника исправительного учреждения прилагаются копии приговора, постановления о наложении взысканий на осужденного за злостное нарушение установленного порядка отбывания наказания.

Орган, вносящий представление об установлении административного надзора, обязан представить суду копию приговора, справку об имеющихся судимостях, материалы дел об административных правонарушениях, послуживших основанием для установления административного надзора, и заявление лица о необходимости услуг защитника (или об отказе от таких услуг).

18. Административный надзор прекращается в следующих случаях:

- истечения срока, на который установлен административный надзор;

- в случае погашения или снятия судимости с поднадзорного;

- в связи с направлением поднадзорного на принудительное лечение в специализированные лечебно-профилактические учреждения;

- в связи с осуждением поднадзорного к лишению свободы;

- в связи со смертью поднадзорного.

Административный надзор может быть досрочно прекращен, если поднадзорный твердо встал на путь исправления, положительно характеризуется по месту жительства или трудовой деятельности постановлением суда на основании мотивированного представления начальника органа внутренних дел, либо по ходатайству поднадзорного лица.

Лицо, в отношении которого установлен административный надзор, вправе заявлять суду ходатайство об отмене установленных в отношении него ограничений. Если лицо, находящееся под административным надзором, осуждено к наказанию, не связанному с лишением свободы, но с установлением контроля за его поведением, административный надзор прекращает свое действие.

В случае осуждения поднадзорного к наказанию, не связанному с лишением свободы и без контроля за его поведением (например, к штрафу), действие административного надзора не прекращается.

19. Ответственность по части третьей статьи 362 УК наступает только за умышленное злостное нарушение правил административного надзора, установленного судом за лицами, освобожденными из мест лишения свободы, в том числе, за самовольное оставление места жительства или неприбытие поднадзорного в установленный срок к избранному месту жительства с целью уклонения от административного надзора.

Лицо подлежит привлечению к уголовной ответственности за злостное нарушение правил административного надзора, если оно в течение установленного срока надзора было подвергнуто административному взысканию по частям первой и второй статьи 366 КоАП и вновь нарушило законодательство об административном надзоре.

Предыдущие нарушения правил административного надзора, послужившие основанием для его продления, не могут повторно учитываться при определении злостности нарушения правил и привлечении поднадзорного к уголовной ответственности.

Лицо, первый раз после продления срока совершившее нарушение установленных ограничений, подлежит привлечению к ответственности по части первой статьи 366 КоАП.

20. Судом при рассмотрении материалов об установлении административного надзора, также как и при рассмотрении уголовных дел, должно быть обеспечено право на защиту лица, в отношении которого решается вопрос об установлении административного надзора, и разъяснено его право и порядок обжалования постановления суда.

Суд обязан в пятидневный срок под расписку вручить лицу, в отношении которого установлен административный надзор, копию постановления суда.

21. При рассмотрении представления об установлении административного надзора ведется протокол судебного заседания, в котором указываются объяснения представителя исправительного учреждения либо органа внутренних дел и лица, в отношении которого решается вопрос об установлении административного надзора, а также все действия суда, в том числе, о разъяснении права лица на защиту и обжалование судебного постановления.

22. При назначении наказания за злостное нарушение правил административного надзора судам следует учитывать наличие у подсудимого работы, состояние его здоровья, семейное положение, другие обстоятельства, характеризующие его личность и позволяющие применить к нему иные, помимо лишения свободы, меры уголовного наказания, предусмотренные санкцией Уголовного закона.

23. Разъяснение лицам, находящимся под административным надзором, их прав и обязанностей по соблюдению установленных ограничений, а также предупреждение об уголовной ответственности за их нарушение возлагается на органы внутренних дел и исправительные учреждения.

24. В соответствии со статьей 20 Закона постановление об административном надзоре может быть отменено или изменено по жалобе лица, в отношении которого установлен административный надзор, его защитника, а также по протесту прокурора.

25. Согласно статье 4 Конституции Республики Казахстан настоящее нормативное постановление включается в состав действующего права, а также является общеобязательным и вводится в действие со дня официального опубликования.

Председатель Верховного Суда
Республики Казахстан
Судья Верховного Суда
Республики Казахстан,
секретарь пленарного заседания