"Қазақстан Республикасының кейбiр заңнамалық актiлерiне алқабилердiң қатысуымен қылмыстық сот iсiн жүргiзу мәселелерi бойынша толықтырулар мен өзгерiстер енгiзу туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 11 маусымдағы N 576 Қаулысы

Қазақстан Республикасының Үкiметi ҚАУЛЫ ЕТЕДI:
"Қазақстан Республикасының кейбiр заңнамалық актiлерiне алқабилердiң қатысуымен қылмыстық сот iсiн жүргізу мәселелерi бойынша толықтырулар мен өзгерiстер енгiзу туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы Қазақстан Республикасының Парламентi Мәжiлiсiнiң қарауына енгiзiлсiн.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрi

Жоба

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ
ЗАҢЫ Қазақстан Республикасының кейбiр заңнамалық
актілеріне алқабилердің қатысуымен қылмыстық
сот iсiн жүргізу мәселелерi бойынша толықтырулар мен
өзгерiстер енгізу туралы

1-бап. Қазақстан Республикасының мынадай заң актiлерiне толықтырулар мен өзгерiстер енгiзiлсiн:

1. 1997 жылғы 16 шiлдедегі Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексiне (Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 1997 ж., N 15-16, 211-құжат, 1998 ж., N 16, 219-құжат; N 17-18, 225-құжат; 1999 ж., N 20, 721-құжат; N 21, 774-құжат; 2000 ж., N 6, 141-құжат; 2001 ж., N 8, 53, 54-құжаттар; 2002 ж., N 4, 32, 33-құжаттар; N 10, 106-құжат; N 17, 155-құжат; N 23-24, 192-құжат; 2003 ж., N 15, 137-құжат; 2003 ж., N 18, 142-құжат; 2004 ж., N 5, 2-құжат; N 17, 97-құжат; N 23, 139-құжат):
340-бап "Судьяға" деген сөзден кейiн ", алқабиге," деген сөзбен толықтырылсын;
341-баптың бiрiншi бөлiгiндегі "сол сияқты оның" деген сөздер "алқабиге, сол сияқты олардың" деген сөздермен ауыстырылсын;
342-баптың екiншi бөлiгi "Судьяны" деген сөзден кейiн "немесе алқабидi" деген сөздермен толықтырылсын;
343-баптың тақырыбы және бiрiншi бөлiгі "Судьяға", "судьяға" деген сөздерден кейiн тиiсiнше ", алқабиге", "немесе алқабиге" деген сөздермен толықтырылсын.

2. 1997 жылғы 13 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Қылмыстық iс жүргiзу кодексіне (Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 1997 ж., N 23, 335-құжат; 1998 ж., N 23, 416-құжат; 2000 ж., N 3-4, 66-құжат; N 6, 141-құжат; 2001 ж., N 8, 53-құжат; N 15-16, 239-құжат; N 17-18, 245-құжат; N 21-22, 281-құжат; 2002 ж., N 4, 32, 33-құжаттар; N 17, 155-құжат; N 23-24, 192-құжат; 2003 ж., N 18, 142-құжат; 2004 ж., N 5, 22-құжат; N 23, 139-құжат):
7-бап мынадай мазмұндағы 7-1) тармақпен толықтырылсын:
"7-1) алқаби - соттың қылмыстық iстi қарауға қатысуға осы Кодексте белгiленген тәртiппен шақырған Қазақстан Республикасының азаматы;";
25-баптың бiрiншi бөлiгі мынадай мазмұндағы абзацпен толықтырылсын:
"Алқаби дәлелдемелердi қаралған дәлелдемелердiң жиынтығына негізделген өздерiнiң iшкi сенiмi бойынша бағалайды, бұл орайда ар-ожданды басшылыққа алады.";
53-бап мынадай мазмұндағы 3-1-бөлiкпен толықтырылсын:
"3-1. Егер алқабилердiң қатысуымен сот қарайтын қылмыстық iстiң материалдары мемлекеттiк құпияны қамтитын мәлiметтердi құрайтын болса, облыстық және оған теңестірiлген соттың қызметiн материалдық-техникалық және өзге де қамтамасыз етудi жүзеге асыратын уәкiлетті мемлекеттiк орган төрағалық етушінiң жазбаша өкiмi бойынша Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртiппен алқабилердiң мемлекеттiк құпияларға қол жетімдiлігін ресiмдейдi.";
58-баптың екiншi бөлiгi "судья" деген сөзден кейiн ", ал айыпталушының өтiнiшi болған кезде - екi судья және тоғыз алқаби құрамында" деген сөздермен толықтырылсын;
73-баптың екiнші бөлiгі "4)," деген саннан кейiн "5) (жазалау шарасы ретiнде өлiм жазасы тағайындалуы мүмкiн қылмыстарды жасаған адамды айыптау кезiнде)," деген сөздермен толықтырылсын;
82-баптың екiншi бөлiгінiң 1) тармағында:
"судья" деген сөзден кейiн ", алқаби" деген сөзбен толықтырылсын;
90-баптың алтыншы бөлiгiнiң бiрiншi сөйлемi мынадай редакцияда жазылсын:
"Қарсылық бiлдiру сот тергеуi басталғанға дейiн, ал алқабилердiң қатысуымен істі қараған жағдайда - алқабилер алқасын қалыптастырғанға дейiн мәлiмделуге тиiс.";
98-баптың атауы және бiрiншi бөлiгi "судьялардың,", "судья," деген сөздерден кейiн тиiсiнше "алқабилердiң,", "алқаби," деген сөздермен толықтырылсын;
291-баптың екiншi бөлiгі "156" деген саннан кейiн "(екiншi бөлiгі)" деген сөздермен толықтырылсын;
мынадай мазмұндағы 13-бөлiммен және 57-62-тараулармен толықтырылсын:
"13-бөлiм. Алқабилердiң қатысуымен iс жүргізу

57-тарау. Жалпы ережелер

542-бап. Алқабилердiң қатысуымен сотта қаралатын iстер
бойынша iс жүргізу тәртiбi

Алқабилердiң қатысуымен қаралатын қылмыстық iстер бойынша iс жүргізу осы бөлiмде көзделген ерекшелiктер ескерiле отырып, осы Кодекстің ережелерiне сәйкес жүргізiледi.

543-бап. Алқабилердiң қатысуымен облыстық және оған
теңестiрiлген соттың қарауына жататын iстер

Сот алқабилердiң қатысуымен eci кiресiлі-шығасылы күйiнде осы Кодекстiң 291-бабының екiншi бөлiгiнде көзделген әрекетті жасаған не оларды жасағаннан кейiн жүйке ауруымен ауырған адамдарға медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану туралы iстердi қоспағанда, осы Кодекстiң 291-бабының екiншi бөлiгiнде көрсетілген қылмыстар туралы iстердi қарайды.
Егер адам Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің бiрнеше баптарында көзделген қылмыстар жасаған деп айыпталса, айыпталушы, егер осы қылмыстардың жиынтығына осы Кодекстің 291-бабының екiншi бөлiгінде көрсетілген қылмыстың ең болмағанда бipeуi кiрсе, оның iсiн алқабилер қатысқан соттың қарауына құқығы бар.
Егер iс бойынша бiрнеше адам айыпталса, егер олардың тек бipeуi ғана болса да қылмыстық iсті алқабилердiң қатысуымен қарау туралы өтiнiш бiлдiрсе, алқабилердiң қатысуымен барлық сотталушыларға қатысты сотта оны қарау осы бөлiмде көзделген ережелер бойынша жүргiзiледi.

544-бап. Алқабилердiң қатысуымен сот құрамы

Облыстық және оған теңестірiлген сотта алқабилердiң қатысуымен сот екi судьяның және тоғыз алқабидiң құрамында әрекет етедi.

545-бап. Алқабиге ықпал етуге жол бермеу

Мемлекеттік айыптаушыға, жәбiрленушіге, сотталушыға және оның қорғаушысына, сондай-ақ процестiң басқа да қатысушыларына алқабилердiң қатысуымен сот талқылауының барлық уақытында осы істі қарауға қатысушы алқабилерiмен белгіленген тәртiптен басқа, араласуға тыйым салынады.

546-бап. Сотта iстi алқабилердiң қатысуымен қарау туралы
өтiнiш

Осы бөлiмде көзделген ережелерге сәйкес қылмыстық сот iсiн жүргiзудi жүзеге асыру тек айыпталушының оның iсiн соттың алқабилердің қатысуымен қарау туралы өтініші бойынша ғана жүргізiледi.
Тергеушi алдын ала тергеу аяқталғаннан кейiн айыпталушыны iстiң барлық материалдарымен таныстыру кезiнде оған соттың оның iсiн алқабилердiң қатысуымен қарау туралы өтiнiш беру құқығын, сондай-ақ алқабилердiң қатысуымен соттың үкiмiне шағымдану және шағымды қарау ерекшеліктерiн қоса, осындай өтiнiшті қанағаттандырудың заңдық салдарын түсiндiруге мiндеттi.
Айыпталушы көрсетiлген өтiнiштi оған тек алдын ала тергеу аяқталғаны туралы хабарлаған және iстiң барлық материалдарын таныстыру үшiн ұсынған кезде ғана беруге құқылы.
Тергеушi айыпталушының оның iсiн соттың алқабилердiң қатысуымен қарау туралы өтiнiшiн не оның iсiн соттың алқабилердiң қатысуымен қарау құқығын пайдаланудан бас тартуы туралы өтінішін айыпталушыға тергеу әрекеттерi мен құқық түсiндiрудiң аяқталғандығы туралы хабарлау туралы хаттамаға түсiруге міндеттi.
Бұдан әрi айыпталушының оның iсiн соттың алқабилердiң қатысуымен қарау туралы өтiнiшi қабылданбайды.
Айыпталушы алдын ала тыңдау жүргiзгенге дейiн және алдын ала тыңдау барысында берген мәлімделген алқабилердiң қатысуымен оның iсiн қарау туралы өтiнiшiнен бас тартуға құқылы. Айыпталушының алдын ала тыңдау барысында оны растағаннан кейiн, оның iсiн соттың алқабилердiң қатысуымен қарау туралы өтiнiштен бас тартуы қабылданбайды.

58-тарау. Сот отырысын тағайындаудың ерекшелігi

547-бап. Iсті соттың алқабилердiң қатысуымен қарау туралы
өтiнiш болған кезде сот отырысын тағайындау

Айыпталушының iстi соттың алқабилердiң қатысуымен қарау туралы өтініші болған кезде басты сот талқылауы алдын ала тыңдау жүргізу арқылы тағайындалады.

548-бап. Алдын ала тыңдау жүргiзудiң ерекшелігі

Судья алдын ала тыңдауды мiндеттi түрде прокурордың, істі соттың алқабилердiң қатысуымен қарау туралы өтiнiш бiлдiрген сотталушының және оның қорғаушысының қатысуымен жабық отырыста жеке дара жүргізедi.
Егер iс бойынша сотталушылардың ең болмағанда бiреуiнiң iстi соттың алқабилердiң қатысуымен қарау туралы өтiнiшi болса, алдын ала тыңдау iс бойынша барлық сотталушылардың және олардың қорғаушыларының қатысуымен жүргізiледі.
Судья сот отырысы басталарда қай iс қарауға жататынын жариялайды, отырысқа келген адамдарға өзiн таныстырады, кiмнiң мемлекеттік айыптаушы, қорғаушы, хатшы екенiн хабарлайды, сотталушының жеке басын анықтайды, мәлiмделген қарсылықтарды шешедi. Мемлекеттiк айыптаушы айыптау қорытындысының қарар бөлiгiн жария етедi. Судья сотталушыға айыптаудың түсiнiктi болған болмағанын анықтайды, қажет болған жағдайларда оған айыптаудың мәнiн түсiндiредi, және оның iсiн соттың алқабилердiң қатысуымен қарауы туралы өзiнiң өтiнiшiн растайтындығын сұрайды.
Егер айыпталушы оның iсiн соттың алқабилердiң қатысуымен қарау туралы өзiнiң өтiнiшiн растаса, онда судья осы өтiнiштi қанағаттандырғаны туралы хабарлайды және мемлекеттік айыптаушының, жәбiрленушiнiң, сотталушының және оның қорғаушысының мәлiмдеген өтiніштерiн қарауға көшедi.
Қажет болған жағдайда, алдын ала тыңдауда дәлелдемелер ретiнде оларға жол берудi тексеру үшін iс материалдары жариялануы мүмкiн.
Егер сотталушы оның iсiн соттың алқабилердiң қатысуымен қарау туралы өзiнiң өтiнiшiн растамаса, ҚІЖК-нiң 301-бабының бiрiншi бөлігінде көзделген басқа да негiздер болмаған кезде судья алдын ала тыңдауды аяқталды деп жариялайды және бұдан әрi iс бойынша iс жүргізу осы Кодекстің 40-тарауында көзделген ережелер бойынша жүзеге асырылады.
Судьяның істі соттың алқабилердiң қатысуымен қарау туралы қаулысы түпкiлікті болып табылады. Қаулы бұдан әрi сотталушының iстi соттың алқабилердiң қатысуымен қарау себептерi бойынша бас тартуы қайта қаралуға тиiс емес.

549-бап. Алқабилердiң қатысуымен сот отырысын тағайындау
кезiнде алдын ала тыңдау тәртiбiмен шығарылатын
шешімдердiң ерекшелiктерi

Судья алдын ала тыңдау қорытындысы бойынша осы Кодекстің 302-307-баптарында көзделген шешімдердiң бiреуiн қабылдайды.
Судья сот отырысын тағайындау туралы қаулыда iс соттың алқабилердiң қатысуымен қаралатындығы туралы көрсетедi, және саны кем дегенде жиырма бес болатын осы сот отырысына шақырылуға тиiс алқабилерге кандидаттардың санын анықтайды.
Судья алдын ала тыңдау қорытындысы бойынша осы Кодекстің 116-бабына сәйкес iс материалдарынан дәлелдемелер ретiнде жол берiлмейтiн нақты деректердi алып тастайды.

550-бап. Сот талқылауына қатысу үшiн алқабилерге
кандидаттарды алдын ала кездейсоқ
таңдаудың тәртiбi

Iсті соттың алқабилердiң қатысуымен қарауды тағайындау туралы қаулы шығарылғаннан кейiн, судья сот отырысының хатшысына алқабилерге iрiктеу үшiн осы сот отырысына саны қаулыда көрсетiлген алқабилерге кандидаттардың келуiн қамтамасыз ету туралы өкiм етедi.
Басты сот талқылауы тағайындалғаннан кейiн төрағалық етушiнің өкiмi бойынша сот отырысының хатшысы соттағы бар бiрыңғай және қосалқы (жылдық) тiзiмiнен алқабилерге кандидаттарды алдын ала кездейсоқ таңдауды жүргiзеді.
Әр адам алқаби ретiнде сот отырысына бiр реттен артық қатыса алмайды.
Қылмыстық істі қарауға қатысу үшiн алқабилерге кандидаттарды алдын ала кездейсоқ таңдау аяқталғаннан кейiн, олардың тегі, есiмi, әкесiнiң есiмi және мекен-жайы көрсетiлген сот отырысының хатшысы қол қоятын алдын ала тiзiм жасалады.
Алдын ала тiзiмге енгiзiлген алқабилерге кандидаттарға сот талқылауы басталғанға дейiн 7 тәулiктен кешіктірiлмей сотқа келу күнi мен уақыты көрсетілген түбiртек-хат тапсырылады.
Хабарлама алған азаматтар алқабилердi iрiктеу рәсiмiне қатысу үшiн сотқа келуге мiндеттi.

59-тарау. Сот талқылауына қатысу үшiн алқабилерге
кандидаттарды ipіктeу

551-бап. Жалпы ережелер

1. Кандидаттар санынан алқабилерiн iрiктеу осы Кодекстiң 331-344-баптарындағы талаптар орындалғаннан кейiн:
1) төрағалық етушiнің істі қарауға қатысудан алқабилерге кандидаттарды босату;
2) өздiгiнен бас тартуы туралы мәселелердi шешу;
3) бас тарту туралы мәселелердi шешу;
4) алқабилерге кандидаттардың дәлелсiз бас тартуы арқылы жүзеге асырылады.
2. Сот отырысының хатшысы сотта төрағалық етушiге алқабилерге кандидаттардың сот отырысына келгенi туралы баяндайды және тегiн көрсете отырып, алқабилерге кандидаттың әрқайысына билет жазып бередi.
Iс бойынша төрағалық етушi алқабилерге кандидаттарының алдында:
1) өзiн таныстырып;
2) тараптарды таныстырып;
3) қандай iс қаралуға жататынын хабарлап;
4) осы істі қарауда алқабилердiң мiндеттерi мен олардың заңға сәйкес қатысу тәртiбi туралы хабарлап, қысқаша сөз сөйлейдi.
3. Төрағалық етушi істі қарауға қатысудан алқабилерге кандидаттарды босату туралы мәселенi объективтi шешу мақсатында алқабилерге iрiктеу кезiнде кандидаттарға жазбаша нысанда прокурор, жәбiрленушi, айыпталушы және оның қорғаушысы ұсынған сұрақтарды, сондай-ақ өзiнiң бастамашылығы бойынша алқабилер алқасын құру үшiн маңызы бар басқа да сұрақтарды қоюы мүмкiн.
Алқабилерге кандидат істі қарауға қатысу үшiн iрiктеу кезiнде төрағалық етушi қойған сұрақтарға дұрыс жауап беруi, сондай-ақ оның талабы бойынша өзi туралы және iске қатысушы басқа адамдармен қатынастары туралы қажеттi өзге де ақпараттарды ұсынуы тиiс.
Төрағалық етушi абырой мен қадiр-қасиетті кемсiтетiн сұрақтар қоймайды.
4. Iстi қарауға қатысудан алқабилерге кандидаттарды босатуға, сондай-ақ алқабилерге кандидаттар мәлiмдеген өздігінен бас тарту және қарсылықтар білдіруге байланысты барлық мәселелердi төрағалық етушi судья кеңесу бөлмесiне кетпей-ақ жеке дара шешедi.
5. Егер сотқа алқабилерге шақырылған жиырма бес кандидаттан аз келсе, не сот талқылауына қатысудан олардың кейбiреулерiн босатқаннан кейiн немесе төрағалық етушi судья өздігінен бас тартқан және қарсылықтарды қанағаттандырғаннан кейiн олар он алтыдан аз қалса, төрағалық етушi сот отырысының хатшысына жетпейтiн санын қосалқы тiзiмнен алқабилерге кандидаттар құрамын толықтыру туралы өкiм бередi. Бұл жағдайда, алқабилерге артық кандидаттарды шақырту үшiн сот отырысында үзiлiс жарияланады.

552-бап. Төрағалық етушінiң iстi қарауға қатысудан
алқабилерге кандидаттарды босатуы

1. Төрағалық етушi алқабилерге кандидаттарға осы Кодексте белгіленген олардың мiндеттерiн түсiндiредi, одан кейiн алқабилерге кандидаттардан алқабилер ретiнде істі қарауға қатысуда оларға кедергі келтiретiн мән-жайлардың бар-жоғы туралы сұрайды.
2. Төрағалық етушi алқабилерi мiндеттерiн орындаудан:
1) қылмыс жасаған сезiктiлер немесе айыпталушыларды;
2) сотта iлеспе аударма қамтамасыз етiлмеген кезде, сот iсi жүргізiлетін тiлдi бiлмейтiн адамды;
3) сот отырысына мылқау, саңырау, соқыр және басқа да мүгедектер болып табылатын адамдарды олардың толыққанды қатысуын қамтамасыз ету бойынша ұйымдастыру немесе техникалық мүмкiншiлiктерi болмаған кезде босатады.
3. Төрағалық етуші судья олардың ауызша немесе жазбаша өтiнiшi бойынша алқабилерi мiндеттерiн орындаудан:
1) 65 жастан асқан адамдарды;
2) үш жасқа толмаған балалары бар әйелдердi;
3) сот төрелігiн жүзеге асыруда өзi үшін қатысу мүмкiндiгiнiң жоқтығын өздерiнiң дiни сенiм күштiлігінен деп санаған адамдарды;
4) қызметтік мiндеттерiн орындаудан босатылуы қоғамдық және мемлекеттік мүдделерге (дәрiгерлер, мұғалiмдер, әуежолдарының пилоттары және басқалар) елеулi шығын келтiруi мүмкiн адамдарды;
5) сот отырысына қатыспау үшін дәлелдi себептерi бар өзге де адамдарды босатады.
4. Төрағалық етушi алқабилерге кандидаттардан сотта қаралатын iстiң мән-жайлары туралы олардың хабардарлығын анықтайды.
5. Төрағалық етушi судья осы адамға заңсыз ықпал көрсету салдарынан, онда ағат пікiрдiң болуынан, iс жүргiзiлмейтін көздерден iстiң мән-жайын бiлуiнен объективтiлігіне негiзделген күмән тудыратын, сондай-ақ алқаби ретінде iсті қарауға оның қатысуы кезінде алқабиге кандидаттың объективтi болмау мүмкiндiгін көрсететiн басқа да себептер бойынша кез келген алқабиге кандидаттың iс бойынша алқабидiң мiндеттерін орындаудан босатады.

553-бап. Алқабилерге кандидаттардың өзiне қарсылық бiлдiру
туралы мәселелердi шешу

Төрағалық етушi iсті қарауға қатысудан алқабилерге кандидаттардың қайсы бiрiн босату үшін заңда көзделген себептердiң бар-жоғы туралы сұрайды.
Келген алқабилерге кандидаттардың әрқайсысы оның алқаби мiндеттерiн орындауға кедергi келтiретiн дәлелдi себептердi көрсетуге, сондай-ақ өзiне қарсылық бiлдiрудi мәлiмдеуге құқылы.

554-бап. Алқабилерге кандидаттарға қарсылық бiлдiру туралы
мәселелердi шешу

Алқабилерге кандидаттардың әрқайсысына егер:
1) алқабилерге кандидат осы iс бойынша жәбiрленушi, азаматтық талапкер, азаматтық жауапкер болып табылса, шақырылса не куә ретінде шақырылуы мүмкiн болса;
2) алқабилерге кандидат осы қылмыстық iс бойынша сарапшы, маман, аудармашы, куәгер, сот отырысының хатшысы, анықтаушы, тергеушi, прокурор, қорғаушы, айыпталушының заңды өкiлi, жәбiрленушiнiң өкiлi, азаматтық талапкер немесе азаматтық жауапкер ретiнде iс жүргізуге қатысса;
3) алқабилерге кандидат жәбiрленушінің, азаматтық талапкердiң, азаматтық жауапкердiң немесе олардың өкілдерiнiң, айыпталушының немесе оның заңды өкiлінің, прокурордың, қорғаушының, тергеушiнiң немесе анықтаушының туысы немесе жекжаттары (ағалары, апалары, ата-аналары немесе ерлi-зайыптылардың баласы) болып табылса;
4) егер алқабилерге кандидат осы iске жеке, тiкелей немесе жанама мүдделi деп санауға негіз беретiн өзге де мән-жайлар болса прокурор, жәбiрленушi, азаматтық талапкер, азаматтық жауапкер және олардың өкiлдерi, сотталушы және оның қорғаушысы қарсылық бiлдiрудi мәлiмдеуге тиiс.

555-бап. Алқабилерге кандидаттарға дәлелсiз қарсылық бiлдiру

1. Егер осы Кодекстiң 554-бабының талаптарын орындау нәтижесiнде сот отырысына қатысу үшін алқабилерге кандидаттардың он алтыдан астамы қалса, төрағалық етушi алқабилерге кандидаттардың қалған санын жариялайды, бұдан кейiн жәшiкке олардың тегі көрсетiлген билеттердi салады, билеттердi араластырады және олардан жәшiкте он алты қалғанға дейiн қанша қажет болса сонша билеттердi одан алады.
Осы баптың бiрiнші бөлігінің бірінші абзацындағы талаптарды орындағаннан кейiн, төрағалық етушi нәтижесiнде алқабилерге он бiр кандидат қалуға тиiс мемлекеттік айыптаушы, сондай-ақ сотталушы және/немесе оның қорғаушысы дәлелсiз қарсылық бiлдiрудi жүргiзу үшiн алқабилерге кандидаттардың тегі көрсетiлген он алты билетті тапсырады.
Мемлекеттік айыптаушы, сотталушы және оның қорғаушысы төрағалық етуші арқылы алқабилерге кандидаттардың кейбiреуiнiң өзiн таныстыруды сұрауға құқылы.
2. Дәлелсiз қарсылық бiлдiрудi, егер iске бiр сотталушы қатысса, екi алқаби кандидатына мемлекеттік айыптаушы, содан кейiн көрсетілген кезекте сотталушы және/немесе оның қорғаушысы үш алқабилерге кандидатқа жүргізедi.
3. Егер iске бiрнеше сотталушылар қатысса, мемлекеттік айыптаушы кемiнде екi алқабилерге кандидатқа ғана дәлелсiз қарсылық бiлдiруге құқылы. Бұл орайда, алқабилерге кандидаттарына қарсылық бiлдiру сотталушылардың өзара келiсiмi бойынша, ал, осындай келiсiм болмаған жағдайда - егер бұл мүмкiн болса, қарсылық бiлдiрiлетін алқабилерге кандидаттардың санын олардың арасында тең бөлу арқылы жүргізiледi.
Осы баптың үшiншi бөлігінiң бiрiншi абзацындағы талаптарды орындау мүмкiн болмаған жағдайда, бiрнеше сотталушылардың алқабилерге кандидаттарға қарсылық бiлдiрулерi барлық сотталушылардың тегi көрсетiлген билеттердi жәшiкке салып жеребе тастау арқылы жүргізiлуге тиiс. Жеребе тастау алқабилерге кандидаттарға қарсылық бiлдiрiлмегендердiң санына тең жүргізiледi. Төрағалық етуші жәшіктен оның тегі көрсетiлген билетті қанша мәрте алса, сотталушы сонша мәрте алқабилерге кандидаттарына қарсылық бiлдiруге құқылы.
4. Алқабилерге кандидаттарына қарсылық бiлдiру құқығынан сотталушылардың кейбiрiнiң бас тартуы басқа сотталушылардың олардың кемiнде он бiрi қалғанға дейiн алқабилерге кандидаттарға қарсылық бiлдiруiне қандай да бiр шек қоюға әкеп соқтырмайды.
5. Мемлекеттік айыптаушы, сотталушылар немесе олардың қорғаушылары алқабилерге кандидаттарының тегі көрсетiлген билеттерге дәлелдерiн көрсетпей-ақ, қолдары қойылған "қарсылық бiлдiру" деген жазу арқылы алқабилерге кандидаттарына қарсылық бiлдiрiлуi мүмкiн.
Сотталушы өзiнiң қорғаушысына алқабилерге кандидаттарына қарсылық бiлдiру құқығын жүзеге асыруды тапсыруға құқылы. Егер сотталушы өзiнiң алқабилерге кандидаттарына қарсылық бiлдiру құқығынан бас тартса, онда қорғаушы оның келісiмiнсiз алқабилерге кандидаттарына қарсылық бiлдiруге жеке қатысуға құқығы жоқ.
6. Сотталушының немесе егер iске бiрнеше сотталушылар қатысса, барлық сотталушылар өзiнiң алқабилерге кандидаттарына қарсылық бiлдiру құқығынан бас тартқан жағдайда, төрағалық етушi не сот отырысының хатшысы барысында оларға қанша қарсылық бiлдiрiлуi мүмкiн сонша қарсылық білдірілмеген алқабилерге кандидаттарының тегі көрсетiлген билеттердi жәшiктен алып тастап жеребе тастау арқылы жүргізедi.
7. Тараптардың дәлелсiз қарсылық бiлдiрiлген алқабилерге кандидаттарының тегi көрсетiлген билеттер iстiң материалына тiгiледi.

556-бап. Жеребе тастау арқылы алқабилердiң алқасын құру

Сотта істі қараушы алқабилердiң алқасы негізгi құрамы (алқабилер алқасының құрамын құрайтын) тоғыз және екi артық алқаби құрамда жеребе тастау арқылы құрылады.
Алқабилер алқасын құру үшiн төрағалық етушi қарсылық бiлдiрiлмеген алқабилерге кандидаттарының тегi көрсетілген билеттердi жәшiкке салады, оларды араластырады және бiр бiреуден он бiр билетті алады, әр алынған сайын алқабилерге кандидаттарының тегі көрсетiлген билеттердi жариялайды. Егер жәшiктен алынған және қалған билеттер қарсылық бiлдiрiлмеген алқабилерге кандидаттарының жалпы санын құраса, сондай-ақ егер алқабилер алқасын құрудың дұрыстығына әсер ететiн қандай да бiр бұзушылыққа жол берiлмесе, онда алқабилер алқасы құрылды деп танылады. Бұл ретте, жеребе тастау арқылы iрiктелген алғашқы тоғыз алқаби негiзгi құрам, ал соңғы екеуi - артық алқаби деп есептеледi.
Қарсылық бiлдiру туралы мәселенi шешу кезiнде немесе алқабилер алқасын құру кезiнде оның құрылуының дұрыстығына қандай да бұзушылық әсер еткен, сондай-ақ бiр немесе одан да көп алқабилердiң мемлекеттiк құпияларға қол жетiмдiлігінен бас тартылған жағдайда, төрағалық етушi алқабилер алқасын құруды жарамсыз немесе өткен жоқ деп жариялайды және алқабилерге кандидаттарды толықтай көлемде iрiктеудi жүргiзедi.
Өздігінен бас тарту туралы мәселенi шешу кезiнде немесе алқабилер алқасын құру кезiнде оның құрылу дұрыстығына ықпал ететiн қандай да бiр бұзушылықтарға жол берiлген жағдайда, төрағалық етушi алқабилер алқасының құрылуын жарамсыз деп жариялайды және алқабилерге кандидаттарды қайтадан толық көлемде не iшiнара iрiктеудi жүргiзедi.

557-бап. Сот талқылауына алқабилердiң қатысуының жалпы
шарттары

Алқабилердiң алқасын құру аяқталғаннан кейiн төрағалық етушілер алқабилердiң негiзгi құрамына жеребемен анықталған тәртiпке сәйкес оларға бөлiнген алқабилерi орындығынан орын алуды ұсынады. Алқабилердiң орындығы сот отырысы залында қатысып отырғандардан бөлек болуы және ереже бойынша сотталушыларға қарама қарсы орындықта орналасуы тиiс. Екi қосалқы алқаби олар үшiн арнайы бөлiнген алқаби орындығына орналасады.
Алқабилер және қосалқы алқабилер осы Кодексте көзделген жағдайларды қоспағанда, сот отырысының залында сот талқылауы кезiнде үнемi болулары тиiс.
Егер сот талқылауы барысында, бiрақ алқабилер мен судьялар үкiм шығару үшін кеңесу бөлмесiне кеткенге дейiн алқабилердiң бiреуiнiң сот отырысына қатыса алмайтындығы немесе төрағалық етушi оны сот отырысына қатысудан шеттеткенi айқындалса, онда ол жәшiктен алынған қосалқы алқабилердiң тегі көрсетілген билет тәртiбiмен қосалқы алқабимен ауыстырылады. Егер жиынтық алқабилерден шыққандарды қосалқымен ауыстыру мүмкiн болмаған жағдайда, төрағалық етушi жүрiп жатқан сот талқылауын жарамсыз деп жариялайды және сот талқылауының осы Кодекстің 550-бабына сәйкес алқабилерге кандидаттарды алдын ала таңдау кезеңiне қайта оралады.
Егер алқабилердiң бiреуiнiң сот отырысына қатыса алмайтындығы кеңесу бөлмесiне кеткеннен кейiн айқындалса, онда судьялар мен алқабилер сот отырысы залына шығып, алқабидiң ауысымын жүргiзiп, кеңесу бөлмесiне қайта кетуi тиiс.
Кез келген алқаби істі қараудың кез келген кезеңiнде төрағалық етушi оған ықпал етудiң нәтижесінде заңға сәйкес істі шешу үшін қажетті жан-жақтылықты судья осы алқаби жоғалтты деп болжауға негiз туған жағдайда, iске одан әрi қатысудан босатылуы мүмкiн.
Алқабидi шеттетудi тараптардың қатысуымен төрағалық етушi жүзеге асырады, бұл туралы сот отырысының хаттамасында жазба жасалады.

558-бап. Алқабилердiң ант қабылдауы

Алқабилер алқасы құралғаннан кейiн төрағалық етушi немесе сот отырысының хатшысы сот отырысының залында қатысып отырғандардың барлығына орындарынан тұруды ұсынады. Төрағалық етуші алқабилерге ант қабылдау ұсынысымен жүгiнедi.
Алқабилермен қабылданған ант туралы сот отырысының хаттамасына жазба жасалады.

60-тарау. Алқабилердiң қатысуымен iстi соттың талқылау
ерекшелiктерi

559-бап. Алқабилердiң құқықтары, мiндеттерi және iстi қарауға
байланысты iс-әрекеттерiне шектеулер

1. Төрағалық етушi алқабилерiне олардың құқықтарын, мiндеттерiн және iстi қарауға байланысты iс-әрекеттерiне шектеулердi түсiндiредi, сондай-ақ мiндеттердi бұзу және шектеулердi сақтамаудың салдары туралы ескертедi.
2. Алқаби:
1) өзiнiң iшкi сенiмi бойынша iстiң мән-жайын жеке бағалауға мүмкiндiк алу үшiн сотта қаралатын дәлелдердi зерделеуге және алқабилерi алқасының алдына қойылатын мәселелерге жауап беруге қатысуға;
2) төрағалық етушінің рұқсатымен процеске қатысушыларға сұрақ қоюға;
3) заттай дәлелдемелердi, құжаттарды қарауға, жерлердi және үй-жайларды қарауды жүргiзуге, сот тергеуiнде басқа да барлық әрекеттерге қатысуға;
4) төрағалық етушіден iске қатысты заңдар нормаларын, сотта жария етілген құжаттардың мазмұнын және оған түсінікті емес басқа да мәселелер мен ұғымдарды түсiндiрудi өтiнуге;
5) сот отырысы кезiнде жазбаша белгілер жасауға құқылы.
3. Алқаби:
1) сот отырысында тәртiптi сақтауға және төрағалық етушiнiң заңды өкiмiне бағынуға;
2) егер сот отырысына үзiліс жарияланса немесе істі тыңдау кейiнге қалдырылған жағдайда алқаби мiндетiн атқару үшін, сондай-ақ сот талқылауын жалғастыру үшін сот белгiлеген уақытта келуге мiндетті;
3) сотқа келуге мүмкiншiлiк болмаған жағдайда, төрағалық етушіге алдын ала келмеудiң себептерi туралы ескертуi тиiс.
4. Алқабидiң мынадай әрекеттерi:
1) iстi тыңдау кезiнде сот отырысының залынан кету;
2) төрағалық етушiнiң рұқсатынсыз iстi тыңдау кезiнде iс бойынша сот құрамына кiрмейтiн адамдармен сөйлесу;
3) iстi талқылау барысында сот отырысынан тыс iс бойынша мәлiметтер жинау;
4) үкiм шығару кезiнде кеңесу уақытында оған, сондай-ақ оның қатысуымен жабық сот отырысында белгiлi болған мән-жайлар туралы мәлiметтердi жария ету шектеледi.
5. Алқабидiң мiндеттерiн орындамауы, сондай-ақ осы бапта көзделген шектеулердi сақтамауы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес жауапкершілiкке, сондай-ақ істі қарауда одан әрi қатысудан босату мүмкiндiгiне әкеп соғады.

560-бап. Алқабилер қатысатын соттың құзыретi

Алқабилердiң қатысуымен соттың істі талқылау кезiнде осы Кодекстiң 371-бабы бiрiншi бөлігінiң 1-8, 14-тармақтарында көзделген мәселелер шешiледi.
Егер сот талқылауы барысында дәлелдемелер ретiнде осы Кодекстiң 116-бабына сәйкес жол берiлмейтiн нақтылы деректер табылатын болса, төрағалық етушi оларды бұлардың қатарынан алып тастау туралы мәселенi шешуге, ал, егер мұндай дәлелдемелер зерттелген жағдайда олардың заңды күшi жоқ деп тануға, ал оларға жасалған зерттеулердi жарамсыз деп тануға мiндетті.
Тараптар төрағалық етушiнiң рұқсатынсыз сотта алқабилердiң қатысуымен iстің талқылауынан алынып тасталған бар дәлелдемелер туралы ecкe салуға, өздерiнiң ұстанымдарын негізге алу үшін оларға сiлтеме жасауға құқықтары жоқ. Судьялар алқабилердi жол берiлмейтiн дәлелдемелермен таныстыруға тиiс емес.

561-бап. Алқабилер қатысатын соттың iстi қысқартуы

Төрағалық етушi істі соттың алқабилердiң қатысуымен оны талқылаудың кез келген кезеңiнде, егер сот талқылауында осы Кодекстiң 37-бабының бiрiншi бөлігінде көзделген мән-жайлар анықталса, сондай-ақ мемлекеттiк айыптаушының осы Кодекстің 317-бабының жетiншi бөлiгiне сәйкес айыптаудан бас тартқан кезде қысқартады.

562-бап. Алқабилер қатысатын сот тергеуiнiң ерекшеліктерi

Соттың алқабилер қатысатын сот тергеуi осы Кодекстiң 345-359, 362-баптарында белгiленген тәртіппен жүргiзiледi.
Мемлекеттік айыптаушы айыптау қорытындысының қарар бөлiгін жариялаған кезде, сотталушының соттылық деректерi туралы еске салуға құқығы жоқ.
Алқабилер төрағалық етушi арқылы тараптарға осы адамдар жауап бергеннен кейiн сотталушыға, жәбiрленушiге, куәларға және сарапшыларға сұрақтар қоя алады. Мәселелердi алқабилер жазбаша түрде жасап, төрағалық етушіге бередi.
Төрағалық етушi iске қатысы жоқ, сондай-ақ жетектеушi немесе дөрекi сипатта деп есептеген сұрақтарды қабылдамай тастайды.
Тараптар алқабилердiң қатысуынсыз судьялармен бұрын iс талқылауынан алынып тасталған бұл орайда, олардың мәнiн баяндамай-ақ дәлелдемелердi зерттеу туралы өтiнiш беруi мүмкiн. Осындай өтінішке байланысты сот талқылауына қатысушылардың пiкiрiн тыңдауды судьялар жүргізедi.
Сотталушының бұрынғы соттылығына байланысты, оны созылмалы маскүнем немесе нашақор деп тану туралы мән-жайлар, сондай-ақ алқабилердiң сотталушыға қатысты артықшылық көзқарас бiлдiруге әсер ететiн мән-жайлар зерттеулерге жатпайды.

563-бап. Алқабилер қатысқан соттағы тараптардың жарыссөзi

Сот тергеуi аяқталғаннан кейiн алқабилер қатысатын сот тараптардың жарыссөздерiн тыңдауға көшедi. Алқабилер қатысатын сотта тараптардың жарыссөзi екi бөлiмнен тұрады.
Жарыссөздiң бiрiншi бөлігі оның бұрынғы соттылығын еске салмай, сотталушының кiнәсiнiң дәлелденуi немесе дәлелденбеуi жөнiнде өз ұстанымдарын баяндайтын, мемлекеттік айыпталушының, жәбiрленушiнiң, қорғаушының және сотталушының сөздерiнен тұрады.
Тараптар алқабилер қатысуымен қарауға жатпайтын мән-жайларды еске түсiре алмайды және сот отырысында зерттелмеген дәлелдемелерге сiлтеме жасай алмайды. Төрағалық етушi осындай айтылған сөздердi бөледi және алқабилерiне үкiм шығару кезiнде осы мән-жайларды есепке алмауды түсiндiредi.
Жарыссөздiң екiншi бөлiгі сотталушының iс-әрекетін саралау, жаза тағайындау, азаматтық талап мәселелерi бойынша ұстанымдарын баяндайтын мемлекеттік айыптаушының, сондай-ақ жәбiрленушiнің, азаматтық талапкердiң және жауапкердiң немесе олардың өкiлдерінің, қорғаушының және сотталушының сөздерiнен тұрады. Жарыссөздiң екiншi бөлiгі алқабилердiң қатысуынсыз өткізiледi.

564-бап. Алқабилер қатысатын соттағы реплика және
сотталушының соңғы сөзi

Алқабилер қатысатын сотта сот отырысына қатысушылардың барлығы сөз сөйлеп болған соң тараптар реплика айтуға құқылы. Соңғы реплика құқығы қорғаушыға тиесілі.
Сотталушыға осы Кодекстің 365-бабына сәйкес соңғы сөз берiледi.

565-бап. Алқабилер қатысатын соттың шешуiне жататын
мәселелердi қою

Төрағалық етуші екiншi судьяның қатысуымен сот тергеуiнiң нәтижесiн, тараптардың жарыссөздерiн ескере отырып, алқабилер қатысатын соттың шешуiне жататын мәселелердi жазбаша түрде жасайды, оларды оқиды және тараптарға бередi.
Тараптар мәселелердiң мазмұны мен жасалуы бойынша өздерiнiң ескертпелерiн айтуға және жаңа мәселелердi қою туралы ұсыныстар енгізуге құқылы.
Алқабилер талқылау және мәселелердi құру уақытында сот отырысы залынан кетедi.
Төрағалық етушi тараптардың ескертпелерi мен ұсыныстарын ескере отырып, судья кеңесу бөлмесiнде алқабилер қатысатын соттың шешуiне жататын мәселелердi түпкiлікті құрайды, оларды сұрақ парағына енгiзедi және оған қол қояды.
Сұрақ парағы алқабилер мен тараптар қатысып отырған кезде дауыстап оқылады.

566-бап. Алқабилерi қатысатын соттың шешуiне жататын
мәселелердiң мазмұны

1. Сотталушы жасады деп айыпталатын әрекеттерiнің әрқайсысы бойынша:
1) әрекеттің орын алғаны дәлелдендi ме;
2) сотталушының бұл әрекеттi жасағаны дәлелдендi ме;
3) сотталушы бұл әрекеттің жасалуына кiнәлi ме деген үш негізгi сұрақ қойылады.
2. Сотталушының кiнәлігі туралы негiзгi сұрақтан кейiн кiнәлiлiк дәрежесiн арттыратын немесе төмендететiн не оның сипатын өзгертетiн, сотталушыны жауапкершіліктен босатуға әкеп соқтыратын осындай мән-жайлар туралы жеке сұрақтар қойылады. Қажет болған жағдайда, қылмыстық ниеттің аяқталу дәрежесi, әрекеттің аяқталуына қандай себептердiң болғандығы, сотталушылардың әрқайысысының қылмыс жасауға бiрге қатысудағы дәрежесi мен сипаты туралы жеке сұрақтар қойылады. Егер бұл оның қорғау құқығын бұзбаса, кішігірiм ауыр қылмыс жасағанда сотталушының кiнәсiн анықтауға мүмкiндiк беретін сұрақтар қоюға жол берiледi.
Шешуге жататын мәселелер әрбiр сотталушыға қатысты жеке қойылады.

567-бап. Төрелiк етушiнің тiлек сөзi

Судьялар мен алқабилер кеңесу бөлмесiне кетер алдында төрелiк етушi алқабилерге тiлек сөзiмен жүгiнедi.
Тiлек сөзiн айтар кезде төрелiк етушiге қандай да бiр нысанда алқабилер және судьялар алқасының алдына қойылған мәселелер бойынша өз пiкiрiн айтуға тыйым салынады.
Төрелiк етушi тiлек сөзiнде:
1) айыптаудың мазмұнын келтiредi;
2) сотталушы кiнәлi болып отырған, жасалған iс-әрекеттiң жауапкершілігiн қарастыратын, қылмыстық заңның мазмұнын хабарлайды;
3) сотталушы айыбын ашатын және оны ақтайтын, сонымен қатар бұл дәлелдемеге өзiнiң қатысын айтпай және одан қорытынды шығармай, сотта зерттелген дәлелдемелер туралы еске салады;
4) мемлекеттік айыптаушының және қорғаушының көзқарасын баяндайды;
5) алқабилерге дәлелдемелердi олардың жиынтығында бағалаудың ережесiн; кiнәсiздiк презумпциясы қағидатының мәнiн; жойылмаған күдiктердi соттаушының пайдасына талқылау туралы ереженi; олардың ұйғарымы тек сот отырысында тiкелей зерттелген дәлелдемелерге ғана негізделе алады, олар үшiн ешқандай дәлелдеменiң алдын ала белгiлеген күші жоқ, олардың қорытындылары тек жобалауға, сондай-ақ сот жарамайды деп тапқан дәлелдемелерге ғана сүйене алады;
6) алқабилер алқасының назарын сотталушының жауап беруден бас тартуы немесе оның сотта түк айтпауы заңды мағынаға ие болмайтынына және сотталушының кiнәлілігінің дәлелi ретінде талқылана алмайтындығына аударады;
7) кеңесу, негізгі мәселелер жөніндегі бюллетендердi толтыру тәртiбiн, ұйғарым қабылданғаннан кейiн жаза тағайындау мәселелерi бойынша жалпы дауыс беру тәртiбiн түсiндiредi.
Тараптар сот отырысында төрелiк етушінiң тiлек сөзiнiң мазмұнына байланысты сот отырысының хаттамасына енгізуге жататын олардың объективтiлiк қағидатын бұзу себебi бойынша қарсылық бiлдiруге құқылы.

568-бап. Алқабилер кеңесiнiң құпиясы

Жарыссөздер аяқталған соң судьялар және негізгі алқабилер үкiм шығару үшiн кеңесу бөлмесiне кетедi.
Судьялар мен алқабилерден басқа, кеңесу бөлмесiнде өзге адамдардың болуына жол берiлмейдi. Жұмыс уақытының аяқталуы бойынша, сондай-ақ жұмыс күнi iшiнде төрағалық етушi кеңесу бөлмесiнен сыртқа шыға отырып, демалу үшiн үзіліс жасауға құқылы.

569-бап. Кеңесу бөлмесiнде кеңесу мен дауыс берудi жүргізу
тәртiбi

Төрағалық етушi судьялар мен алқабилер кеңесiне басшылық етедi, шешiлуге жататын мәселелердi талқылауға кезекпен қояды, жауап беру бойынша дауыс берудi және дауыстардың есебiн жүргізедi.
Кеңесу бөлмесiнде алқабилер төрағалық етушiден қойылған мәселелерге байланысты оларда туындаған түсiнбеушіліктер бойынша түсiніктемелер алуға құқылы.
Негізгі мәселелер бойынша дауыс беру жазбаша жүргізiледi. Судьялар мен алқабилер дауыс беру кезiнде қалыс қалуға құқықтары жоқ. Судьялар мен алқабилердiң дауыстары тең.
Судьялар мен алқабилер сотталушылардың саны бойынша дауыс беруге арналған "Өзiмнiң ар-намысым, ар-ожданым бойынша және ішкі сенiмiм бойынша осы түйiндi..." деген сөздер жазылған, соттың бұрыштамасы қойылған таза бюллетеньдi алады. Олардың әрқайсысы құпияны қамтамасыз ете отырып, бюллетенге сұрақ парағында қойылған және шешiлуге жататын сұрақтардың әрқайсысына жауап жазады. Сұрақ парағында қойылған тәртiп бойынша сұрақтарға жауап "ия" дәлелдi немесе "жоқ" терiс деген мiндетті түрде түсiндiрме сөзбен немесе жауаптың мәнiн ашатын ("ия, дәлелдендi", "жоқ, дәлелденген жоқ", "ия, кiнәлi", "жоқ, кiнәсiз") деген сөз тiркестерiмен жазылады. Судьялар мен алқабилер төрағалық етушi өздерінің бюллетеньдерiн дауыс беруге арналған жәшікке салады.
Дауыс беру аяқталғаннан кейiн төрағалық етушi алқабилердiң қатысуымен жәшiктi ашады және әрбiр бюллетеньдегі дауыстарды санайды, тез арада сұрақ парағында көрсетiлген негізгі үш сұрақтардың әрқайсының тұсына жазады.
Алқабилер мен судьялардың жауаптары бар бюллетеньдер қылмыстық iстер сақталатын конвертке салынып, желiмделедi.
Егер алдыңғы сұраққа берiлген жауап кейiнгi сұраққа жауап берудi қажет етпесе, төрағалық етуші судья алқабилердiң көпшiлігiнiң келiсiмiмен сол кейiнгi сұрақтың тұсына "жауабы жоқ" деген сөздердi жазады.
Егер осы Кодекстiң 566-бабының бiрiншi бөлiгiнде көрсетілген үш сұрақтың әрқайсысына берiлген нақтылы жауапқа дауыс берушілердiң көпшiлiгі дауыс берсе, айыптау үкiмi қабылданған болып саналады.
Егер қойылған сұрақтың кез келгенiне терiс жауап үшiн дауыс берушілердiң алты және одан да көпшiлiгi дауыс берген болса, ақтау үкiмi қабылданған болып саналады.
Егер сотталушының кiнәлігі туралы мәселе оң шешiлсе, онда судьялар бұл әрекет қылмыс болып табыла ма және ол нақ қандай қылмыстық заңда көзделгені (бабы, бөлiгi, тармағы) туралы мәселенi шешедi, сондай-ақ осы әрекеттер үшiн қандай жаза тағайындау шарасы көзделгенін алқабилерге түсiндiредi.
Алқабилердiң қатысуымен сот әрекетi бiлiктiлiгi мәселесiн судьялар шешкеннен кейiн осы Кодекстiң 371-бабы бiрiншi бөлігінiң 5-8 және 14-тармақтарында көзделген мәселелер шешiмi ашық дауыс беру арқылы қабылданатын мәселелердi үзiліссiз шешедi.
15 жылдан астам бас бостандығынан айыру түрiндегі жаза, егер осындай шешiмге дауыс берушiлердiң сегiзi және одан да көпшілiгi дауыс берсе, тағайындалуы мүмкiн.
Айрықша жаза тағайындау - өлiм жазасы судьялар мен алқабилерi бiр ауыздан шешiм шығарған кезде ғана тағайындалуы мүмкiн.
Судьялар мен алқабилердiң жауаптары бар сұрақ парағына төрағалық етуші судья мен "1" нөмiрін алқабиi қол қояды.

570-бап. Алқабилер қатысуымен соттың қабылдайтын
шешімдерінің түрлерi

1. Алқабилерінің қатысуымен сотта iстi талқылау мына шешімдердің бiрiн қабылдаумен:
1) осы Кодекстің 324-бабында көзделген жағдайларда iстi қысқарту туралы қаулысымен;
2) алқабилерi қатысатын осы Кодекстiң 566-бабының бiрiншi бөлiгінде көрсетiлген негiзгі үш сұрақтың ең болмаса бiреуiне терiс жауап берген жағдайда, ақтау үкiмiмен;
3) осы Кодекстiң 375-бабы екiншi бөлігіне сәйкес айыптау үкiмiмен аяқталады.

571-бап. Үкiм шығару қаулысы

Үкiмдi осы Кодекстің 44-тарауында белгiленген тәртiппен төрағалық етушi мынадай ерекшелiктермен шығарылады:
1) үкiмнiң кiрiспе бөлiмiнде екiнші судьяның және алқабилерiнiң тегі көрсетiлмейдi;
2) ақтау үкiмiнiң сипаттамалы-дәлелдi бөлiгiнде сот алқабилерiнiң қатысуымен ақтау үкiмi шығарылған айыптаудың мәнi жазылады және үкiмге не мемлекеттік айыптаушының айыптаудан бас тартуына сiлтеме қамтылады;
3) айыптау үкiмiнiң сипаттамалы-дәлелдi бөлігінде жасауда сотталушы кiнәлi деп танылған қылмыстық әрекеттің сипаттамасы, жасаған әрекеттiң саралануы, жаза тағайындау себептерi және азаматтық талап арызға қатысты сот шешімiнiң негіздемесi қамтылуы тиiс;
4) үкiмнiң қорытынды бөлігінде апелляциялық сатыда үкiмге шағымдану және наразылық бiлдiру тәртiбiне түсiнiк қамтылады.
Үкiмге iс бойынша төрағалық етушi қол қояды.

572-бап. Сотталушының есiнің кiресiлi-шығасылы екендiгінiң
анықталуына байланысты қылмыстық істі қарауды
тоқтату

Алқабилерi қатысатын соттың істі талқылау барысында сотталушы өзiнiң психикалық жағдайы бойынша қылмыстық жауаптылыққа тартылуы мүмкiн емес не оны өз iс-әрекетіне есеп беруге немесе оларға басшылық ету мүмкiндiгінен айырған, сот-психиатриялық сараптамасының тиiстi қорытындысымен расталатын жан күйзелiсi ауруына шалдығуы ықтимал деп санауға негiз болатын мән-жайлар анықталған жағдайда, төрағалық етушi судья алқабилердiң қатысуымен істі қарауды тоқтату туралы қаулы шығарады және оны осы Кодекстің 12-бөлігiнде көзделген тәртiппен соттың қарауы үшiн жiбередi.
Алқабилердiң қатысуымен істі қарауды тоқтату туралы судьялар алқасының қаулысы және оны осы Кодексте көзделген жалпы тәртiппен қарау үшiн жiберуi түпкілікті болып табылады және апелляциялық тәртіпте шағымдануға, наразылық келтiруге жатпайды.

573-бап. Сот отырысының хаттама жүргізу ерекшелiктерi

Сот отырысының хаттамасы осы Кодекстің 328-бабының талаптарына сәйкес осы бапта көзделген ерекшелiктермен жүргізiледi.
Хаттамада сот отырысына шақырылған алқабилерге кандидаттар құрамы және алқабилер алқасын құру барысы мiндетті түрде көрсетiледi.
Төрағалық етушiнiң тiлек сөзi сот отырысының хаттамасына жазылады немесе оның мәтiнi қылмыстық iс материалдарына тiркеледi, бұл туралы хаттамада көрсетіледi.
Сот отырысының хаттамасы сот iс қарауының барысын толығымен, оның өтуiнiң дұрыстығын куәландыратындай көрсетуi тиiс.

61-тарау. Апелляциялық сатыдағы сотта iс жүргiзудiң
ерекшелiктерi

574-бап. Алқабилер қатысуымен сот шығарған заңды күшіне
енбеген үкiмдер мен қаулыларға шағым, наразылық
келтiру

Алқабилер қатысқан соттың заңды күшіне енбеген үкiмдерi мен қаулыларына шағым, наразылық келтiру тәртiбi осы тарауда белгiленген ерекшелiктермен осы Кодекстiң 8-бөлігінде көзделген ережелермен айқындалады.
Алқабилерi қатысқан соттың үкiмдерi, төрағалық етушiнің iстi тоқтату туралы қаулылары, сондай-ақ алдын ала тыңдау нәтижелерi бойынша шығарылған осы Кодекстің 229-бабының 2 және 5-бөліктерiнде көрсетілген төрағалық етушінiң қаулыларына апелляциялық тәртiпте шағым және наразылық келтiрiлуi мүмкiн. Төрағалық етуші шығарған басқа қаулыларға шағым және наразылық келтiруге жатпайды.

575-бап. Алқабилерi қатысуымен сотта қаралған iстердi
апелляциялық сатыда iс жүргізу ерекшелiктерi

1. Апелляциялық сатыда сот шешiмдерiн бұзу немесе өзгерту үшiн мыналар:
1) істі елеулi шешу үшiн маңызы болуы мүмкiн жол берiлетiн, дәлелдемелердi талқылаудан негізсiз алып тастаудан;
2) істі елеулi шешу үшiн маңызы болуы мүмкiн дәлелдемелердi зерттеуде тараптардың негiзсiз бас тартуы;
3) егер бұл iстің шешiлуi үшiн әсер етсе, жол берiлмейтiн дәлелдемелердi сот отырысында зерттеулерi;
4) осы Кодекстің 414-бабы 3-бөлігінде көрсетiлген қылмыстық iс жүргізу заңының өрескел бұзылуы.
2. Апелляциялық саты сотталушыға жеңiлірек қылмыс туралы қылмыстық заң қолдануға және жасаған әрекетті саралауды өзгертуге сәйкес жазаны төмендетуге құқылы. Бұл орайда, апелляциялық заң неғұрлым ауыр қылмыс немесе тағайындалған жазаны ауырлату туралы қылмыстық заң қолдануға құқығы жоқ.
3. Алқабилерi қатысқан соттың ақтау үкiмi дәлелдемелердi ұсынуға прокурордың, жәбiрленушiнiң немесе оның өкiлдігінiң құқығын шектейтiн қылмыстық iс жүргiзу заңдары бұзылған жағдайлардан басқа, апелляциялық сатыда бұзылуы мүмкiн емес.

62-тарау. Қадағалау сатысында сотта iс жүргiзу ерекшелiктерi

576-бап. Заңды күшiне енген алқабилерi қатысқан соттың
үкiмдерi мен қаулыларын қадағалау тәртiбiнде қайта
қарау

Қадағалау сатысында заңды күшiне енген алқабилерi қатысқан соттың үкiмдерi мен қаулылары туралы iстер бойынша iс жүргізу осы Кодекстiң 459-бабы бiрiншi және екiншi бөліктерiнiң 1, 3, 4, 6-тармақтарында көзделген негiздер бойынша мүмкiн.

577-бап. Қадағалау тәртiпте алқабилерi қатысқан соттың
шешiмiн қайта қарау кезiнде сотталушының жағдайын
нашарлатуға жол бермеу

Айыптау үкiмдi қадағалау тәртiпте, сондай-ақ неғұрлым ауыр қылмыс туралы қылмыстық заңды қолдану қажеттiлігіне байланысты сот қаулысын қайта қарау, жазаның жұмсақтығына және сотталушының жағдайын нашарлатуға әкеп соқтыруға байланысты, сондай-ақ ақтау үкiмiн немесе қылмыстық iстi қысқарту туралы сот қаулысын қайта қарауға жол берiлмейдi.".

3. Қазақстан Республикасының 1999 жылғы 13 шілдедегі Азаматтық iс жүргізу кодексiне (Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 1999 ж., N 18, 644-құжат; 2000 ж., N 3-4, 66-құжат; N 10, 244-құжат; 2001 ж., N 8, 52-құжат; N 15-16, 239-құжат; N 21-22, 281-құжат; N 24, 338-құжат; 2002 ж., N 17, 155-құжат; 2003 ж., N 10, 49-құжат; N 14, 109-құжат; N 15, 138-құжат; 2004 ж., N 5, 25-құжат; N 17, 97-құжат; N 23, 140-құжат; N 24, 153-құжат; 2005 ж., N 5, 5-құжат):
мынадай мазмұндағы 25-1-тараумен толықтырылсын:

"25-1-тарау. Алқаби ретiнде қылмыстық сот iсiн жүргiзуге қатысуда азаматтардың құқықтарын бұзған жергiлiктi атқарушы органдардың шешiмдерiн, әрекеттерiн (әрекетсiздігін) даулау туралы өтiнiштер бойынша іс жүргізу

274-1-бап. Арыз беру

Жергілiкті атқарушы органдардың шешiмдерiмен, әрекеттерiмен (әрекетсiздiгiмен) алқаби ретiнде қылмыстық сот iсiн жүргiзуге қатысу үшiн iрiктеу рәсiмiне қатысуда азаматтардың құқықтары бұзылды деп есептеген азамат осы Кодекстiң 3-тарауында белгiленген соттылығы бойынша сотқа арыз беруге құқылы.
Арыз алқабилер туралы заңға сәйкес алқабилерге кандидаттардың алғашқы тізiмдерiмен азаматтарды таныстыру мерзiмi аяқталған сәттен бастап жеті күн мерзiм iшiнде сотқа берiлуi мүмкiн.

274-2-бап. Арызды қарау

1. Осы Кодекстің 274-1-бабында белгіленген мерзiмде келiп түскен арыз екi күндiк мерзiмде, ал осы мерзiм аяқталар күнi түскен арыз - дереу қаралуға тиiс.
2. Cот арызды арыз иесiнiң, тиiстi жергiлiктi атқарушы органның өкiлiнiң қатысуымен қарайды. Сотқа сот отырысының уақыты мен орны туралы тиiстi түрде хабарланған, көрсетiлген адамдардың келмей қалуы iстi қарау және шешу үшін кедергi болмайды.

274-3-бап. Арыз бойынша сот шешімi және оның орындалуы

1. Алқаби ретінде қылмыстық сот iсiн жүргiзуге қатысу үшін іріктеу рәсіміне қатысуда азаматтардың құқығы бұзылуын анықтаған сот шешімі алқабилерге кандидаттардың алғашқы тiзiмдерiне түзетулер енгiзу үшін негiз болып табылады.
2. Сот шешiмi тиiсті жергілікті атқарушы органға жiберiледi. Сот шешiмiн орындамауға кiнәлi лауазымды адамдар заңда белгiленген жауапкершiлiкті көтередi.".

4. Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 30 қаңтардағы Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы кодексiне (Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 2001 ж., N 5-6, 24-құжат; N 17-18, 241-құжат; N 21-22, 281-құжат; 2002 ж., N 4, 33-құжат; N 17, 155-құжат; 2003 ж., N 1-2, 3-құжат; N 4, 25-құжат; N 5, 30-құжат; N 11, 56, 64, 68-құжаттар; N 14, 109-құжат; N 15, 122, 139-құжат; N 18, 142-құжат; N 23, 171-құжат; 2004 ж., N 6, 42-құжат; N 10, 55-құжат; N 15, 86-құжат; N 17, 97-құжат; N 23, 139, 140-құжаттар; N 24, 153-құжат; 2005 ж., N 5, 5-құжат; 2005 жылғы 21 cәуірдегі "Егемен Қазақстан" және "Казахстанская правда" газеттерiнде жарияланған "Қазақстан Республикасының кейбiр заң актілерiне мүгедектерді әлеуметтік қорғау мәселелерi бойынша өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы" Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 13 cәуірдегі Заңы ; 2005 жылғы 11 мамырдағы "Егемен Қазақстан" және "Казахстанская правда" газеттерiнде жарияланған "Қазақстан Республикасының кейбiр заң актілерiне инвестициялар мәселелерi бойынша өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы" Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 4 мамырдағы Заңы ):
мынадай мазмұндағы 514-1, 514-2, 514-3, 514-4-баптармен толықтырылсын:

"514-1-бап. Алқабилер мiндеттерiн орындау үшін сотқа келмеу

Азаматтың алқаби міндетін орындау үшін сотқа шақыру бойынша дәлелдi себептерсiз келмеуi, -
азаматтарға ескерту жасауға немесе айлық есептiк көрсеткiштің онға дейiнгі мөлшерде айыппұл салуға әкеп соғады.

514-2-бап. Алқабилердiң тiзiмдерiн жасау үшін ақпараттарды
ұсынбау

Алқабилердің тiзiмдерiн жасау үшiн жергiлiктi атқарушы органдарға қажетті ақпараттарды ұсынбау, сондай-ақ жалған ақпараттар ұсыну, -
азаматтарға ескерту жасауға немесе он айлық есептiк көрсеткішке дейiнгi мөлшерде, лауазымды адамдарға оннан он бес айлық есептiк көрсеткішке дейiнгi мөлшерде айыппұл салуға әкеп соғады.

514-3-бап. Азаматқа алқаби мiндеттерiн орындауға кедергі
келтiру

Лауазымды адамның азаматқа алқаби мiндеттерiн орындауға кедергi келтiруi, -
лауазымды адамға ескерту жасауға немесе оннан он бес айлық есептiк көрсеткiшке дейiнгi мөлшерде айыппұл салуға әкеп соғады.

514-3-бап. Сот талқылауында iстi қарауға байланысты
алқабилердiң әрекеттерiндегі шектеулердi сақтамау

1. Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген сот талқылауында iсті қарауға байланысты алқабилердiң әрекеттерiндегi шектеулердi сақтамау, -
азаматқа жиырма айлық есептiк көрсеткiшке дейiнгі мөлшерде айыппұл салуға әкеп соғады.
2. Алқабидi істі одан әрi қарауға қатысудан босатуға әкеп соқтырған нақ сол iс-әрекеттер, -
азаматқа екi жүз айлық есептiк көрсеткiшке дейiнгі мөлшерде айыппұл салуға әкеп соғады.";
636-баптың бiрiншi бөлiгi мынадай мазмұндағы 4) тармақшамен толықтырылсын:
"4) облыстардың (астана, республикалық маңызы бар қалалар) әкiмдерi уәкiлеттiк берген лауазымды адамдар (514-2-бап).".

2-бап. Осы Заң 2007 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізiледi.

Қазақстан Республикасының
Президентi

О проекте Закона Республики Казахстан "О внесении дополнений и изменений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам введения уголовного судопроизводства с участием присяжных заседателей"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 11 июня 2005 года N 576

Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
внести на рассмотрение Мажилиса Парламента Республики Казахстан проект Закона Республики Казахстан "О внесении дополнений и изменений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам введения уголовного судопроизводства с участием присяжных заседателей".

Премьер-Министр
Республики Казахстан

Проект

ЗАКОН РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН О внесении дополнений и изменений в некоторые законодательные
акты Республики Казахстан по вопросам введения уголовного
судопроизводства с участием присяжных заседателей

Статья 1. Внести дополнения и изменения в следующие законодательные акты Республики Казахстан:

1. В Уголовный кодекс Республики Казахстан от 16 июля 1997 г. (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1997 г., N 15-16, ст. 211; 1998 г., N 16, ст. 219; N 17-18, ст. 225; 1999 г., N 20, ст. 721; N 21, ст. 774; 2000 г., N 6, ст. 141; 2001 г., N 8, ст. 53, 54; 2002 г., N 4, ст. 32, 33; N 10, ст. 106; N 17, ст. 155; N 23-24, ст. 192; 2003 г., N 15, ст. 137; 2003 г., N 18, ст. 142; 2004 г., N 5, ст. 2; N 17, ст. 97; N 23, ст. 139):
статью 340 после слова "судьи," дополнить словами "присяжного заседателя,";
в части первой статьи 341 слова "а равно его" заменить словами "присяжного заседателя, а равно их";
часть вторую статьи 342 после слова "судьи" дополнить словами "или присяжного заседателя";
заголовок и часть первую статьи 343 после слов "судьи", "судьи," дополнить соответственно словами "присяжного заседателя", "или присяжного заседателя".

2. В Уголовно-процессуальный кодекс Республики Казахстан от 13 декабря 1997 г. (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1997 г., N 23, ст. 335; 1998 г., N 23, ст. 416; 2000 г., N 3-4, ст. 66; N 6, ст. 141; 2001 г., N 8, ст. 53; N 15-16, ст. 239; N 17-18, ст. 245; N 21-22, ст. 281; 2002 г., N 4, ст. 32, 33; N 17, ст. 155; N 23-24, ст. 192; 2003 г., N 18, ст. 142; 2004 г., N 5, ст. 22; N 23, ст. 139):
статью 7 дополнить пунктом 7-1) следующего содержания:
"7-1) присяжный заседатель - гражданин Республики Казахстан, призванный к участию в рассмотрении судом уголовного дела в порядке, установленном настоящим Кодексом;";
часть первую статьи 25 дополнить абзацем следующего содержания:
"Присяжный заседатель оценивает доказательства по своему внутреннему убеждению, основанному на совокупности рассмотренных доказательств, руководствуясь при этом совестью.";
статью 53 дополнить частью 3-1 следующего содержания:
"3-1. В случае, если материалы уголовного дела, рассматриваемого судом с участием присяжных заседателей, будут содержать сведения, составляющие государственные секреты, уполномоченный государственный орган, осуществляющий материально-техническое и иное обеспечение деятельности областного и
приравненного к нему суда, по письменному распоряжению председательствующего оформляет допуск присяжных заседателей к государственным секретам в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.";
часть вторую статьи 58 после слова "судей" дополнить словами ", а при наличии ходатайства обвиняемого - в составе двух судей и девяти присяжных заседателей";
часть вторую статьи 73 после цифры "4)," дополнить словами "5) (при обвинении лица в совершении преступления, за которое в качестве меры наказания может быть назначена смертная казнь),";
в подпункте 1) части второй статьи 82:
после слова "судья" дополнить словами ", присяжный заседатель";
слово "ему" заменить словом "им";
первое предложение части шестой статьи 90 изложить в следующей редакции:
"Отвод должен быть заявлен до начала судебного следствия, а в случае рассмотрения дела с участием присяжных заседателей - до формирования коллегии присяжных заседателей.";
заголовок и часть первую статьи 98 после слов "судей,", "Судья," дополнить соответственно словами "присяжных заседателей,", "присяжный заседатель,";
часть вторую статьи 291 после цифры "156" дополнить словами "(частью второй)";
дополнить разделом 13 и главами 57-62 следующего содержания:

"Раздел 13. Производство дел с участием присяжных заседателей

Глава 57. Общие положения

Статья 542. Порядок производства дел, рассматриваемых
судом с участием присяжных заседателей

Производство по уголовным делам, рассматриваемым с участием присяжных заседателей, ведется в соответствии с правилами настоящего Кодекса, с учетом особенностей, установленных настоящим разделом.

Статья 543. Подсудность дел суду с участием присяжных
заседателей в областном и приравненном к нему суде

Суд с участием присяжных заседателей рассматривает дела о преступлениях, указанных в части второй статьи 291 настоящего Кодекса, за исключением дел о применении принудительных мер медицинского характера к лицам, совершившим указанные в части второй статьи 291 настоящего Кодекса деяния в состоянии невменяемости либо заболевшим душевной болезнью после их совершения.
Если лицо обвиняется в совершении преступлений, предусмотренных несколькими статьями Уголовного кодекса Республики Казахстан, обвиняемый имеет право на рассмотрение его дела судом с участием присяжных заседателей, если в такую совокупность преступлений входит хотя бы одно из преступлений, указанных в части второй статьи 291 настоящего Кодекса.
Если по делу обвиняется несколько лиц, рассмотрение его судом с участием присяжных заседателей производится по правилам, предусмотренным настоящим разделом в отношении всех подсудимых, если хотя бы один из них заявляет ходатайство о рассмотрении уголовного дела с участием присяжных заседателей.

Статья 544. Состав суда с участием присяжных заседателей

Суд с участием присяжных заседателей в областном и приравненном к нему суде действует в составе двух судей и девяти присяжных заседателей.

Статья 545. Недопустимость воздействия на присяжного
заседателя

Государственному обвинителю, потерпевшему, подсудимому и его защитнику, а также другим участникам процесса на протяжении всего судебного разбирательства с участием присяжных заседателей запрещается вступать в контакт, помимо установленного порядка, с присяжными заседателями, участвующими в рассмотрении этого дела.

Статья 546. Ходатайство о рассмотрении дела судом с
участием присяжных заседателей

Осуществление уголовного судопроизводства в соответствии с правилами, предусмотренными настоящим разделом, производится по ходатайству обвиняемого о рассмотрении его дела судом с участием присяжных заседателей.
При ознакомлении обвиняемого со всеми материалами дела, по окончании предварительного следствия, следователь обязан разъяснить ему право ходатайствовать о рассмотрении его дела судом с участием присяжных заседателей, а также юридические последствия удовлетворения такого ходатайства, включая особенности обжалования и рассмотрения жалоб на приговоры суда с участием присяжных заседателей.
Обвиняемый имеет право заявлять указанное ходатайство только при объявлении ему об окончании предварительного следствия и предъявлении для ознакомления всех материалов дела.
Ходатайство обвиняемого о рассмотрении его дела судом с участием присяжных заседателей либо его отказ от использования права на рассмотрение его дела судом с участием присяжных заседателей следователь обязан зафиксировать в протоколе об объявлении обвиняемому об окончании следственных действий и разъяснении прав.
В дальнейшем ходатайство обвиняемого о рассмотрении его дела судом с участием присяжных заседателей не принимается.
Обвиняемый вправе отказаться от заявленного ходатайства о рассмотрении его дела с участием присяжных заседателей до проведения предварительного слушания и в ходе предварительного слушания. Отказ обвиняемого от ходатайства о рассмотрении его дела судом с участием присяжных заседателей, после его подтверждения в ходе предварительного слушания, не принимается.

Глава 58. Особенности назначения судебного заседания

Статья 547. Назначение судебного заседания при наличии
ходатайства о рассмотрении дела судом с
участием присяжных заседателей

При наличии ходатайства обвиняемого о рассмотрении дела судом с участием присяжных заседателей главное судебное разбирательство назначается с проведением предварительного слушания.

Статья 548. Особенности проведения предварительного слушания

Предварительное слушание дела производится судьей единолично в закрытом судебном заседании с обязательным участием прокурора, подсудимого, заявившего ходатайство о рассмотрении дела судом с участием присяжных заседателей, и его защитника.
Если по делу имеется ходатайство о рассмотрении дела судом с участием присяжных заседателей хотя бы одного из подсудимых, предварительное слушание производится с участием всех подсудимых по делу и их защитников.
В начале судебного заседания судья объявляет, какое дело подлежит рассмотрению, представляется присутствующим на заседании лицам, сообщает, кто является государственным обвинителем, защитником, секретарем, выясняет личность подсудимого, разрешает заявленные отводы. Государственный обвинитель оглашает резолютивную часть обвинительного заключения. Судья выясняет, понятно ли подсудимому обвинение, в необходимых случаях разъясняет ему сущность обвинения и спрашивает, подтверждает ли он свое ходатайство о рассмотрении его дела судом с участием присяжных заседателей.
Если подсудимый подтвердил свое ходатайство о рассмотрении его дела судом с участием присяжных заседателей, то судья объявляет об удовлетворении данного ходатайства и переходит к рассмотрению других ходатайств, заявленных государственным обвинителем, потерпевшим, подсудимым и его защитником.
В случае необходимости на предварительном слушании могут быть оглашены материалы дела для проверки их допустимости в качестве доказательств.
Если подсудимый не подтвердил свое ходатайство о рассмотрении его дела судом с участием присяжных заседателей, при отсутствии других оснований, предусмотренных частью первой статьи 301 настоящего Кодекса, судья объявляет предварительное слушание оконченным. Дальнейшее производство по делу осуществляется по правилам, предусмотренным главой 40 настоящего Кодекса.
Постановление судьи о рассмотрении дела судом с участием присяжных заседателей является окончательным. В дальнейшем постановление не может быть пересмотрено по мотиву отказа подсудимого от рассмотрения дела судом с участием присяжных заседателей.

Статья 549. Особенности решений, выносимых в порядке
предварительного слушания при назначении
судебного заседания с участием присяжных
заседателей

По итогам предварительного слушания судья принимает одно из решений, предусмотренных статьями 302-307 настоящего Кодекса.
В постановлении о назначении судебного заседания судья указывает, что дело будет рассмотрено судом с участием присяжных заседателей, и определяет количество кандидатов в присяжные заседатели, подлежащих вызову в данное судебное заседание, число которых должно быть не менее двадцати пяти.
По результатам предварительного слушания судья, в соответствии со статьей 116 настоящего Кодекса, исключает из материалов дела фактические данные, признанные недопустимыми в качестве доказательств.

Статья 550. Порядок предварительной случайной выборки
кандидатов в присяжные заседатели для участия в
судебном разбирательстве

После вынесения постановления о назначении дела к рассмотрению судом с участием присяжных заседателей, судья дает распоряжение секретарю судебного заседания об обеспечении явки в данное судебное заседание кандидатов в присяжные заседатели, число которых указано в постановлении, для отбора их в присяжные заседатели.
После назначения главного судебного разбирательства по распоряжению председательствующего секретарь судебного заседания производит предварительную случайную выборку кандидатов в присяжные заседатели из находящегося в суде единого и запасного (годовых) списков.
Одно и то же лицо не может участвовать в судебных заседаниях в качестве присяжного заседателя более одного раза в год.
По завершении предварительной случайной выборки кандидатов в присяжные заседатели для участия в рассмотрении уголовного дела составляется предварительный список с указанием их фамилий, имен, отчеств и домашних адресов, который подписывается секретарем судебного заседания.
Кандидатам в присяжные заседатели, включенным в предварительный список, не позднее чем за 7 суток до начала судебного разбирательства, вручаются извещения с указанием даты и времени прибытия в суд.
Граждане, получившие извещение, обязаны явиться в суд для участия в процедуре отбора присяжных заседателей.

Глава 59. Отбор кандидатов в присяжные заседатели для
участия в судебном разбирательстве

Статья 551. Общие положения

1. Отбор присяжных заседателей из числа кандидатов осуществляется после выполнения требований статей 331-344 настоящего Кодекса путем:
1) освобождения председательствующим кандидатов в присяжные заседатели от участия в рассмотрении дела;
2) разрешения вопросов о самоотводе;
3) разрешения вопросов об отводе;
4) безмотивного отвода кандидатов в присяжные заседатели.
2. О явке в судебное заседание кандидатов в присяжные заседатели секретарь судебного заседания докладывает председательствующему и выписывает билеты на каждого кандидата в присяжные заседатели, с указанием его фамилии.
Председательствующий произносит перед кандидатами в присяжные заседатели краткое вступительное слово, в котором он:
1) представляется им;
2) представляет стороны;
3) сообщает, какое дело подлежит рассмотрению;
4) сообщает о задачах присяжных заседателей и порядке их участия в рассмотрении этого дела в соответствии с законом.
3. В целях объективного решения вопроса об освобождении кандидата в присяжные заседатели от участия в рассмотрении дела председательствующий может при отборе присяжных заседателей задавать кандидатам вопросы, предложенные в письменной форме прокурором, потерпевшим, обвиняемым и его защитником, а также другие вопросы по своему усмотрению, имеющие значение для формирования коллегии присяжных заседателей.
Кандидат в присяжные заседатели должен правдиво отвечать на вопросы председательствующего, задаваемые при отборе для участия в рассмотрении дела, а также представлять по его требованию иную необходимую информацию о себе и об отношениях с другими лицами, участвующими в деле.
Вопросы, унижающие честь и достоинство председательствующим не задаются.
4. Все вопросы, связанные с освобождением кандидата в присяжные заседатели от участия в рассмотрении дела, а также самоотводы и отводы, заявленные кандидатам в присяжные заседатели, разрешаются председательствующим единолично без удаления в совещательную комнату.
5. Если в суд явилось менее двадцати пяти вызванных кандидатов в присяжные заседатели либо, когда их осталось менее шестнадцати после освобождения некоторых из них от участия в судебном разбирательстве, или после удовлетворения председательствующим судьей самоотводов и отводов, председательствующий дает распоряжение секретарю судебного заседания о пополнении состава кандидатов в присяжные заседатели недостающим числом из запасного списка. В этом случае, в судебном заседании объявляется перерыв для вызова запасных кандидатов в присяжные заседатели.

Статья 552. Освобождение председательствующим кандидатов
в присяжные заседатели от участия в
рассмотрении дела

1. Председательствующий разъясняет кандидатам в присяжные заседатели их обязанности, установленные настоящим Кодексом, после чего опрашивает кандидатов в присяжные заседатели о наличии обстоятельств, препятствующих их участию в рассмотрении дела в качестве присяжных заседателей.
2. Председательствующим освобождаются от исполнения обязанностей присяжных заседателей:
1) подозреваемые или обвиняемые в совершении преступления;
2) лица, не владеющие языком, на котором ведется судопроизводство, при необеспеченности в суде синхронного перевода;
3) немые, глухие, слепые и другие лица, являющиеся инвалидами при отсутствии организационных либо технических возможностей по обеспечению их полноценного участия в судебном заседании.
3. Председательствующим судьей могут быть освобождены от исполнения обязанностей присяжных заседателей по их устному или письменному заявлению:
1) лица, старше 65 лет;
2) женщины, имеющие детей в возрасте до трех лет;
3) лица, которые в силу своих религиозных убеждений считают для себя невозможным участие в осуществлении правосудия;
4) лица, отвлечение которых от исполнения служебных обязанностей может повлечь существенный вред общественным и государственным интересам (врачи, учителя, пилоты авиалиний и другие);
5) иные лица, имеющие уважительные причины для неучастия в судебном заседании.
4. Председательствующий выясняет у кандидатов в присяжные заседатели их информированность об обстоятельствах дела, рассмотрение которого предстоит в суде.
5. Председательствующий освобождает от исполнения обязанностей присяжного заседателя по делу всякого кандидата в присяжные заседатели, чья объективность вызывает обоснованные сомнения вследствие оказанного на это лицо незаконного воздействия, наличия у него предвзятого мнения, знания им обстоятельств дела из не процессуальных источников, а также по другим причинам, указывающим на возможную необъективность кандидата в присяжные заседатели при его участии в рассмотрении дела в качестве присяжного заседателя.

Статья 553. Разрешение вопросов о самоотводе кандидатов
в присяжные заседатели

Председательствующий спрашивает о наличии предусмотренных законом причин для освобождения кого-либо из кандидатов в присяжные заседатели от участия в рассмотрении дела. Каждый из явившихся кандидатов в присяжные заседатели имеет право указать на уважительные причины, препятствующие ему исполнить обязанности присяжного заседателя, а также заявить самоотвод.

Статья 554. Разрешение вопросов об отводе кандидатов
в присяжные заседатели

Каждому кандидату в присяжные заседатели прокурором, потерпевшим, гражданским истцом, гражданским ответчиком и их представителями, подсудимым и его защитником должен быть заявлен отвод в случаях если:
1) кандидат в присяжные заседатели является по данному делу потерпевшим, гражданским истцом, гражданским ответчиком, вызывался либо может быть вызван в качестве свидетеля;
2) кандидат в присяжные заседатели участвовал в производстве по данному уголовному делу в качестве эксперта, специалиста, переводчика, понятого, секретаря судебного заседания, дознавателя, следователя, прокурора, защитника, законного представителя обвиняемого, представителя потерпевшего, гражданского истца или гражданского ответчика;
3) кандидат в присяжные заседатели является родственником или свойственником (братом, сестрой, родителем и ребенком супругов) потерпевшего, гражданского истца, гражданского ответчика или их представителей, обвиняемого или его законного представителя, прокурора, защитника, следователя или дознавателя;
4) если имеются иные обстоятельства, дающие основание считать, что кандидат в присяжные заседатели лично, прямо или косвенно заинтересован в данном деле.

Статья 555. Безмотивный отвод кандидатов в
присяжные заседатели

1. Если в результате выполнения требований статьи 554 настоящего Кодекса для участия в судебном заседании осталось более шестнадцати кандидатов в присяжные заседатели, председательствующий объявляет число оставшихся кандидатов в присяжные заседатели, после чего опускает в урну билеты с указанием их фамилий, перемешивает билеты и извлекает из нее столько билетов, сколько необходимо, чтобы в урне их осталось шестнадцать.
После выполнения требований первого абзаца части первой настоящей статьи председательствующий передает оставшиеся шестнадцать билетов с указанием фамилий кандидатов в присяжные заседатели для проведения государственным обвинителем, а также подсудимым и/или его защитником безмотивного отвода, в результате которого должно остаться одиннадцать кандидатов в присяжные заседатели.
Государственный обвинитель, подсудимый и его защитник вправе просить через председательствующего, чтобы кто-либо из кандидатов в присяжные заседатели представился.
2. Если в деле участвует один подсудимый, безмотивный отвод двух кандидатов в присяжные заседатели производится государственным обвинителем, а затем трех кандидатов в присяжные заседатели - подсудимым и/или его защитником, в указанной очередности.
3. Если в деле участвуют несколько подсудимых, государственный обвинитель имеет право отвести не более двух кандидатов в присяжные заседатели. При этом отвод кандидатов в присяжные заседатели производится по взаимному согласию подсудимых, а в случае отсутствия такого согласия - путем разделения между ними числа отводимых кандидатов в присяжные заседатели поровну, если это возможно.
В случае невозможности выполнения требований первого абзаца части третьей настоящей статьи, отвод кандидатов в присяжные заседатели несколькими подсудимыми должен производиться путем жеребьевки с помещением в урну билетов с фамилиями всех подсудимых.
Жеребьевка проводится в количестве, равном числу неотведенных кандидатов в присяжные заседатели. Подсудимый имеет право отвести столько кандидатов в присяжные заседатели, сколько раз билет с его фамилией был извлечен из урны председательствующим.
4. Отказ кого-либо из подсудимых от права на отвод кандидатов в присяжные заседатели не влечет ограничений прав других подсудимых отвести столько кандидатов в присяжные заседатели, чтобы их осталось не менее одиннадцати.
5. Кандидатам в присяжные заседатели может быть заявлен отвод государственным обвинителем, подсудимым или его защитником без указания мотивов отвода путем написания на билетах с указанием фамилий кандидатов в присяжные заседатели слова "отвод", скрепленного подписью.
Подсудимый вправе поручить своему защитнику осуществление права на отвод кандидатов в присяжные заседатели. Если подсудимый отказывается от своего права на отвод кандидатов в присяжные заседатели, то защитник без его согласия не вправе самостоятельно участвовать в отводе кандидатов в присяжные заседатели.
6. В случае отказа подсудимого или всех подсудимых, если в деле участвуют несколько подсудимых, от своего права на отвод, отвод кандидатов в присяжные заседатели производится путем жеребьевки, в ходе которой председательствующим либо секретарем судебного заседания из урны извлекаются столько билетов с указанием фамилий неотведенных кандидатов в присяжные заседатели, сколько их еще может быть отведено.
7. Билеты с указанием фамилий безмотивно отведенных сторонами кандидатов в присяжные заседатели приобщаются к материалам дела.

Статья 556. Образование коллегии присяжных заседателей
путем проведения жеребьевки

Коллегия присяжных заседателей, рассматривающих дело в суде, образуется путем жеребьевки в составе девяти присяжных заседателей основного состава (образующих состав коллегии присяжных заседателей) и двух запасных.
Для образования коллегии присяжных заседателей председательствующий опускает в урну билеты с указанием фамилий неотведенных кандидатов в присяжные заседатели, перемешивает их и по одному вынимает одиннадцать билетов, оглашая каждый раз указанную в билете фамилию кандидата в присяжные заседатели. Если извлеченные и оставшиеся в урне билеты образуют общее число неотведенных кандидатов в присяжные заседатели, а также если не допущены какие-либо нарушения, повлиявшие на правильность образования коллегии присяжных заседателей, то образование коллегии присяжных заседателей признается состоявшимся. При этом первые девять отобранных путем жеребьевки присяжных заседателей считаются присяжными заседателями основного состава, а два последних - запасными.
В том случае, когда при решении вопроса об отводах или при образовании коллегии присяжных заседателей были допущены какие-либо нарушения, повлиявшие на правильность ее образования, а также в случае отказа одному или более присяжным заседателям в допуске к государственным секретам председательствующий объявляет образование коллегии присяжных заседателей недействительным или несостоявшимся и проводит отбор кандидатов в присяжные заседатели заново в полном объеме.
Фамилии отобранных путем жеребьевки одиннадцати присяжных заседателей вносятся секретарем судебного заседания в протокол судебного заседания в том порядке, в каком билеты были вынуты из урны. Билеты с указанием фамилий присяжных заседателей, отобранных путем жеребьевки, приобщаются к материалам дела.

Статья 557. Общие условия участия присяжных заседателей
в судебном разбирательстве

По завершении образования коллегии присяжных заседателей председательствующий предлагает основному составу присяжных заседателей занять отведенное им место на скамье присяжных заседателей в соответствии с порядком, определенным жеребьевкой. Скамья присяжных заседателей должна быть отделена от присутствующих в зале судебного заседания и расположена, как правило, напротив скамьи подсудимых. Два запасных присяжных заседателя занимают на скамье присяжных заседателей специально отведенные для них места.
Присяжные заседатели и запасные присяжные заседатели постоянно присутствуют при судебном разбирательстве в зале судебного заседания за исключением случаев предусмотренных настоящим Кодексом.
Если в ходе судебного разбирательства, но до удаления присяжных и судей в совещательную комнату для вынесения вердикта, выяснится, что кто-либо из присяжных заседателей не может продолжать участвовать в судебном заседании или отстраняется председательствующим от участия в судебном заседании, то он заменяется запасным присяжным заседателем в том порядке, в каком билеты с указанием фамилий запасных присяжных заседателей были извлечены из урны. В случае если возможности замены выбывших присяжных заседателей запасными исчерпаны, председательствующий объявляет состоявшееся судебное разбирательство недействительным и возвращает судебное разбирательство к этапу предварительной выборки кандидатов в присяжные заседатели в соответствии со статьей 550 настоящего Кодекса.
Если не возможность участия в судебном заседании кого-либо из присяжных заседателей выявится после удаления в совещательную комнату, то судьи и присяжные заседатели должны выйти в зал судебного заседания, произвести замену присяжного заседателя и вновь удалиться в совещательную комнату.
Любой присяжный заседатель на любом этапе рассмотрения дела может быть отстранен от дальнейшего участия в деле в случае, когда у председательствующего судьи возникнут основания полагать, что этот присяжный заседатель утратил объективность, необходимую для разрешения дела в соответствии с законом, в результате оказанного на него воздействия.
Отстранение присяжного заседателя осуществляется председательствующим в присутствии сторон, о чем делается запись в протоколе судебного заседания.

Статья 558. Принятие присяжными заседателями присяги

После того, как будет образована коллегия присяжных заседателей, председательствующий или секретарь судебного заседания предлагает всем присутствующим в зале судебного заседания встать. Председательствующий обращается к присяжным заседателям с предложением принять присягу.
О принятии присяжными заседателями присяги делается запись в протоколе судебного заседания.

Глава 60. Особенности разбирательства дела судом с
участием присяжных заседателей

Статья 559. Права, обязанности присяжного заседателя и
ограничения в действиях, связанные с
рассмотрением дела

1. Председательствующий разъясняет присяжным заседателям их права, обязанности и ограничения в действиях, связанные с рассмотрением дела, а также предупреждает о последствиях нарушения обязанностей и несоблюдения ограничений.
2. Присяжный заседатель имеет право:
1) участвовать в исследовании рассматриваемых в суде доказательств с тем, чтобы получить возможность самостоятельно по своему внутреннему убеждению оценить обстоятельства дела и дать ответы на вопросы, которые будут поставлены перед коллегией присяжных заседателей;
2) задавать через председательствующего вопросы участникам процесса;
3) участвовать в осмотре вещественных доказательств, документов, в производстве осмотров местности и помещения, во всех других действиях в судебном следствии;
4) просить председательствующего разъяснить нормы закона, относящиеся к делу, содержание оглашенных в суде документов и другие не ясные для него вопросы и понятия;
5) делать письменные заметки во время судебного заседания.
3. Присяжный заседатель обязан:
1) соблюдать порядок в судебном заседании и подчиняться законным распоряжениям председательствующего;
2) являться в указанное судом время для исполнения обязанностей присяжного заседателя, а также для продолжения судебного разбирательства в случае если объявляется перерыв в судебном заседании или слушание дела откладывается;
3) в случае невозможности явиться в суд заранее оповестить председательствующего о причинах неявки.
4. Присяжный заседатель ограничивается в следующих действиях:
1) отлучение из зала судебного заседания во время слушания дела;
2) вступление в контакт во время слушания дела по делу с лицами, не входящими в состав суда, без разрешения председательствующего;
3) собирание в ходе разбирательства дела сведений по делу вне судебного заседания;
4) разглашение сведений об обстоятельствах, ставших ему известными во время совещания при вынесении приговора, а также в связи с его участием в закрытом судебном заседании.
5. Невыполнение присяжным заседателем обязанностей, а также несоблюдение ограничений, предусмотренных настоящей статьей, влечет ответственность, установленную законом Республики Казахстан, а также возможность отстранения присяжного заседателя председательствующим от дальнейшего участия в рассмотрении дела.

Статья 560. Компетенция суда с участием присяжных заседателей

При разбирательстве дела судом с участием присяжных заседателей разрешаются вопросы, предусмотренные подпунктами 1) - 8), 14) части первой статьи 371 настоящего Кодекса.
Если в ходе судебного разбирательства будут обнаружены фактические данные, недопустимые, в соответствии со статьей 116 настоящего Кодекса, в качестве доказательств, председательствующий обязан решить вопрос об исключении их из числа таковых, а в случае исследования таких доказательств, признать их не имеющими юридической силы, а состоявшееся их исследование недействительным.
Стороны не вправе без разрешения председательствующего упоминать в суде с участием присяжных заседателей о существовании исключенных из разбирательства дела доказательств, ссылаться на них для обоснования своей позиции. Судьи не должны знакомить присяжных заседателей с недопустимыми доказательствами.

Статья 561. Прекращение дела в суде с участием присяжных
заседателей

Председательствующий прекращает дело на любом этапе его разбирательства судом с участием присяжных заседателей, если во время судебного разбирательства будут выяснены обстоятельства, предусмотренные частью первой статьи 37 настоящего Кодекса, а также при отказе государственного обвинителя от обвинения в соответствии с частью седьмой статьи 317 настоящего Кодекса.

Статья 562. Особенности судебного следствия в суде присяжных

Судебное следствие в суде с участием присяжных заседателей проводится в порядке, установленном статьями 345-359, 362 настоящего Кодекса.
Государственный обвинитель при оглашении резолютивной части обвинительного заключения, не вправе упоминать о фактах судимости подсудимого.
Присяжные заседатели через председательствующего могут задавать вопросы подсудимому, потерпевшему, свидетелям и экспертам после того, как эти лица будут допрошены сторонами. Вопросы излагаются присяжными заседателями в письменном виде и подаются председательствующему.
Председательствующий вправе отклонить вопросы, которые он сочтет не имеющими отношения к делу, а также носящими наводящий или оскорбительный характер.
Стороны без участия коллегии присяжных заседателей могут ходатайствовать об исследовании доказательств, исключенных ранее судьями из разбирательства дела, не излагая при этом их существа. Выслушивание мнений участников судебного разбирательства по делу, в связи с таким ходатайством производится судьями.
Не подлежат исследованию с участием присяжных заседателей обстоятельства, связанные с прежней судимостью подсудимого, о признании его хроническим алкоголиком или наркоманом, а также иные обстоятельства, способные вызвать в отношении подсудимого предубеждения присяжных заседателей.

Статья 563. Прения сторон в суде с участием
присяжных заседателей

После окончания судебного следствия суд с участием присяжных заседателей переходит к выслушиванию прений сторон. Прения сторон в суде с участием присяжных заседателей состоят из двух частей.
Первая часть прений состоит из речей государственного обвинителя, потерпевшего, защитника и подсудимого, которые излагают свои позиции по поводу доказанности или недоказанности вины подсудимого, без упоминания его прежней судимости.
Стороны не могут упоминать обстоятельства, не подлежащие рассмотрению с участием присяжных заседателей и ссылаться на доказательства, не исследованные в судебном заседании. Председательствующий прерывает такие выступления и разъясняет присяжным заседателям, что они не должны учитывать данные обстоятельства при вынесении приговора.
Вторая часть прений состоит из речей государственного обвинителя, а также потерпевшего, гражданского истца и ответчика или их представителей, защитника и подсудимого, в которой излагаются позиции по вопросам квалификации действий подсудимого, назначения наказания, гражданского иска. Вторая часть прения проводится без участия присяжных заседателей.

Статья 564. Реплики и последнее слово подсудимого в суде
с участием присяжных заседателей

После произнесения речей все участники прений сторон в суде с участием присяжных заседателей имеют право на реплику. Право последней реплики принадлежит защитнику.
Подсудимому в соответствии со статьей 365 настоящего Кодекса предоставляется последнее слово.

Статья 565. Постановка вопросов, подлежащих разрешению
судом с участием присяжных заседателей

С участием второго судьи председательствующий с учетом результатов судебного следствия, прений сторон формулирует в письменном виде вопросы, подлежащие разрешению судом с участием присяжных заседателей, зачитывает их и передает сторонам.
Стороны вправе высказать свои замечания по содержанию и формулировке вопросов и внести предложения о постановке новых вопросов.
На время обсуждения и формулирования вопросов присяжные заседатели удаляются из зала судебного заседания.
С учетом замечаний и предложений сторон председательствующий в совещательной комнате окончательно формулирует вопросы, подлежащие разрешению судом с участием присяжных заседателей, вносит их в вопросный лист и подписывает его.
Вопросный лист оглашается в присутствии присяжных заседателей и сторон.

Статья 566. Содержание вопросов, подлежащих разрешению
судом с участием присяжных заседателей

1. По каждому из деяний, в совершении которых обвиняется подсудимый, ставится три основных вопроса:
1) доказано ли, что деяние имело место;
2) доказано ли, что это деяние совершил подсудимый;
3) виновен ли подсудимый в совершении этого деяния.
2. После основного вопроса о виновности подсудимого могут ставиться частные вопросы о таких обстоятельствах, которые увеличивают или уменьшают степень виновности либо изменяют ее характер, влекут за собой освобождение подсудимого от ответственности. В необходимых случаях, отдельно ставятся также вопросы о степени осуществления преступного намерения, причинах, в силу которых деяние не было доведено до конца, степени и характера соучастия каждого из подсудимых в совершении преступления. Допустимы вопросы, позволяющие установить виновность подсудимого в совершении менее тяжкого преступления, если этим не нарушается его право на защиту.
Вопросы, подлежащие разрешению, ставятся в отношении каждого подсудимого отдельно.

Статья 567. Обращение председательствующего к присяжным
заседателям

Перед удалением судей и присяжных заседателей в совещательную комнату председательствующий обращается к присяжным заседателям.
При обращении к присяжным заседателям председательствующему запрещается в какой-либо форме выражать свое мнение по вопросам, поставленным перед коллегией присяжных заседателей и судей.
В обращении председательствующий:
1) приводит содержание обвинения;
2)сообщает содержание уголовного закона, предусматривающего ответственность за совершение деяния, в котором обвиняется подсудимый;
3) напоминает об исследованных в суде доказательствах, как уличающих подсудимого, так и оправдывающих его, не выражая при этом своего отношения к этим доказательствам и не делая выводов из них;
4) излагает позиции государственного обвинителя и защиты;
5) разъясняет присяжным основные правила оценки доказательств в их совокупности; сущность принципа презумпции невиновности; положение о толковании неустраненных сомнений в пользу подсудимого; положение о том, что их выводы могут быть основаны лишь на тех
доказательствах, которые непосредственно исследованы в судебном заседании, никакие доказательства для них не имеют заранее установленной силы, их выводы не могут основываться на предположениях, а также на доказательствах, признанных судом не допустимыми;
6) обращает внимание присяжных заседателей на то, что отказ подсудимого от дачи показаний или его молчание в суде не имеют юридического значения и не могут быть истолкованы как свидетельство виновности подсудимого;
7) разъясняет порядок совещания, заполнения бюллетеней по основным вопросам, порядок общего голосования по вопросам вынесения приговора.
Стороны вправе заявить в судебном заседании возражения в связи с содержанием обращения председательствующего по мотивам нарушения им принципа объективности, которые подлежат внесению в протокол судебного заседания.

Статья 568. Тайна совещания присяжных заседателей

После окончания прений судьи и основные присяжные заседатели удаляются в совещательную комнату для вынесения приговора.
Кроме судей и присяжных заседателей, присутствие иных лиц в совещательной комнате не допускается. По окончании рабочего времени, а также в течение рабочего дня, председательствующий вправе сделать перерыв для отдыха с выходом из совещательной комнаты.

Статья 569. Порядок проведения совещания и голосования
в совещательной комнате

Председательствующий руководит совещанием судей и присяжных заседателей, последовательно ставит на обсуждение подлежащие разрешению вопросы, проводит голосование по ответам и ведет подсчет голосов.
В совещательной комнате присяжные заседатели вправе получать от председательствующего разъяснения по возникшим у них неясностям в связи с поставленными вопросами.
Голосование по основным вопросам проводится письменно. Судьи и присяжные заседатели не вправе воздержаться при голосовании. Голоса судей и присяжных заседателей равны.
Судьи и присяжные заседатели получают для голосования чистый бюллетень со штампом суда по числу подсудимых, в котором содержатся следующие слова: "По своей чести, совести и по внутреннему убеждению мой вывод...". Обеспечивая тайну, каждый их них пишет в бюллетене ответ на каждый вопpoc, поставленный в вопросном листе и подлежащий разрешению. Ответ должен представлять собой утвердительное "да" или отрицательное "нет" с обязательным пояснительным словом или словосочетанием, раскрывающим сущность ответа ("да, доказано", "нет, не доказано", "да, виновен"; "нет, не виновен") по порядку поставленных вопросов в вопросном листе. Судьи и присяжные заседатели опускают свои бюллетени в урну для голосования.
После окончания голосования председательствующий вскрывает урну и подсчитывает голоса каждого бюллетеня в присутствии присяжных заседателей, результат подсчета голосов немедленно записывает напротив каждого из трех основных вопросов, указанных в вопросном листе.
Бюллетени с ответами присяжных заседателей и судей запечатываются в конверт, который хранится в уголовном деле.
В случае, если ответ на предыдущий вопрос исключает необходимость отвечать на последующий вопрос, председательствующий судья с согласия большинства присяжных заседателей вписывает после него слова "без ответа".
Обвинительный вердикт считается принятым, если за утвердительные ответы на каждый из трех вопросов, указанных в части первой статьи 566 настоящего Кодекса, проголосовало большинство голосующих.
Оправдательный вердикт считается принятым, если за отрицательный ответ на любой из поставленных основных вопросов проголосовало шесть и более голосующих.
В случае, если вопрос о вине подсудимого решен положительно, то судьи разрешают вопрос о том, является ли деяние преступлением и каким именно уголовным законом оно предусмотрено (статья, часть, пункт), а также разъясняют присяжным заседателям, какие меры наказания предусмотрены за эти деяния.
После разрешения судьями вопроса квалификации деяния судом с участием присяжных заседателей без перерыва решаются вопросы, предусмотренные подпунктами 5) - 8) и 14) части первой статьи 371 настоящего Кодекса, решение по которым принимается путем открытого голосования. Решения считаются принятыми, если за них проголосовало большинство голосующих.
Наказание в виде лишения свободы на срок свыше 15 лет может быть назначено, если за такое решение проголосовало восемь и более голосующих.
Исключительная мера наказания - смертная казнь может быть назначена только при наличии единогласного решения судей и присяжных заседателей.
Вопросный лист с ответами судей и присяжных заседателей подписывается председательствующим судьей и присяжным заседателем под номером "1".

Статья 570. Виды решений, принимаемых судом с участием
присяжных заседателей

1. Разбирательство уголовного дела в суде с участием присяжных заседателей заканчивается принятием одного из следующих решений:
1) постановления о прекращении дела в случаях, предусмотренных статьей 324 настоящего Кодекса;
2) оправдательного приговора в случаях, когда суд с участием присяжных заседателей дал отрицательный ответ хотя бы на один из трех основных вопросов, указанных в части первой статьи 566 настоящего Кодекса;
3) обвинительного приговора - в соответствии с частью второй статьи 375 настоящего Кодекса.

Статья 571. Постановление приговора

Приговор постановляется председательствующим в порядке, установленном главой 44 настоящего Кодекса, со следующими особенностями:
1) в вводной части приговора не указываются фамилии второго судьи и присяжных заседателей;
2) в описательно-мотивировочной части оправдательного приговора излагается существо обвинения, по поводу которого судом с участием присяжных заседателей был вынесен оправдательный вердикт, и содержится ссылка на вердикт либо отказ государственного обвинителя от обвинения;
3) в описательно-мотивировочной части обвинительного приговора должны содержаться описание преступного деяния, в совершение которого подсудимый признан виновным, квалификация содеянного, мотивы назначения наказания и обоснование решения суда в отношении гражданского иска;
4) в резолютивной части приговора должны содержаться разъяснения порядке обжалования и опротестования приговора в апелляционную инстанцию. Приговор подписывается председательствующим по делу.

Статья 572. Прекращение рассмотрения уголовного дела в
связи с установлением невменяемости подсудимого

Если в ходе разбирательства дела судом с участием присяжных заседателей выявлены обстоятельства, дающие основания считать, что подсудимый по своему психическому состоянию не мог быть привлечен к уголовной ответственности, либо заболел душевной болезнью, лишающей его возможности отдавать отчет своим действиям или руководить ими, что подтверждается соответствующим заключением судебно-психиатрической экспертизы, председательствующий выносит постановление о прекращении рассмотрения уголовного дела с участием присяжных заседателей и направляет его на рассмотрение суда в порядке, предусмотренном разделом 12 настоящего Кодекса.
Постановление председательствующего о прекращении рассмотрения дела с участием присяжных заседателей и направлении его для рассмотрение суда в общем порядке, предусмотренном настоящим Кодексом, является окончательным и обжалованию, опротестованию в апелляционном порядке не подлежит.

Статья 573. Особенности ведения протокола судебного заседания

Протокол судебного заседания ведется в соответствии с требованиями статьи 328 настоящего Кодекса с особенностями, предусмотренными настоящей статьей.
В протоколе обязательно указываются состав кандидатов в присяжные заседатели, вызванных в судебное заседание и ход формирования коллегии присяжных заседателей.
Обращение председательствующего записывается в протокол судебного заседания или его текст приобщается к материалам уголовного дела, о чем указывается в протоколе.
Протокол судебного заседания должен фиксировать весь ход судебного разбирательства так, чтобы можно было удостовериться в правильности его проведения.

Глава 61. Особенности производства в суде апелляционной
инстанции

Статья 574. Обжалование и опротестование не вступивших в
законную силу приговоров и постановлений,
вынесенных судом с участием присяжных заседателей

Порядок обжалования, опротестования, не вступивших в законную силу приговоров и постановлений суда с участием присяжных заседателей определяется правилами, предусмотренными разделом 8 настоящего Кодекса, с особенностями, установленными настоящей главой.
Приговоры суда с участием присяжных заседателей, постановления председательствующего о прекращении дела, а также постановления председательствующего, указанные в пунктах 2 и 5 части второй статьи 299 настоящего Кодекса, вынесенные по результатам предварительного слушания, могут быть обжалованы и опротестованы в апелляционном порядке. Другие постановления, вынесенные председательствующим, обжалованию и опротестованию не подлежат.

Статья 575. Особенности производства в апелляционной
инстанции дел, рассмотренных судом с участием
присяжных заседателей

1. Основаниями для отмены или изменения судебных решений апелляционной инстанцией являются:
1) необоснованное исключение из разбирательства допустимых доказательств, которые могут иметь существенное значение для исхода дела;
2) необоснованный отказ стороне в исследовании доказательств, которые могут иметь существенное значение для исхода дела;
3) исследование в судебном заседании недопустимых доказательств, которые повлияли на исход дела;
4) существенное нарушение уголовно-процессуального закона, указанное в части 3 статьи 415 настоящего Кодекса.
2. Апелляционная инстанция вправе применить к осужденному уголовный закон о менее тяжком преступлении и снизить наказание в соответствии с измененной квалификации содеянного. При этом апелляционная инстанция не вправе применить уголовный закон о более тяжком преступлении или усилить назначенное наказание.
3. Оправдательный приговор суда с участием присяжных заседателей не может быть отменен апелляционной инстанцией, кроме случаев нарушений уголовно-процессуального закона, которые ограничили право прокурора, потерпевшего или его представителя на представление доказательств.

Глава 62. Особенности производства в суде надзорной инстанции

Статья 576. Пересмотр в порядке надзора вступивших в
законную силу приговоров и постановлений суда с
участием присяжных заседателей

Производство по делам о вступивших в законную силу приговоров и постановлений суда с участием присяжных заседателей в надзорной инстанции возможно по основаниям, предусмотренным пунктами 1, 3, 4, 6 части первой и частью второй статьи 459 настоящего Кодекса.

Статья 577. Недопустимость ухудшения положения осужденного
при пересмотре решения суда с участием присяжных
заседателей в порядке надзора

Пересмотр в порядке надзора обвинительного приговора, а также постановления суда в связи с необходимостью применения уголовного закона о более тяжком преступлении, виду мягкости наказания или по иным основаниям, влекущим за собой ухудшение положения осужденного, а также пересмотр оправдательного приговора либо постановления суда о прекращении уголовного дела не допускаются.".

3. В Гражданский процессуальный кодекс Республики Казахстан от 13 июля 1999 г. (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1999 г., N 18, ст. 644; 2000 г., N 3-4, ст. 66; N 10, ст. 244; 2001 г., N 8, ст. 52; N 15-16, ст. 239; N 21-22, ст. 281; N 24, ст. 338; 2002 г., N 17, ст. 155; 2003 г., N 10, ст. 49: N 14, ст. 109; N 15, ст. 138; 2004 г., N 5, ст. 25; N 17, ст. 97; N 23, ст. 140; N 24, ст. 153; 2005 г., N 5, ст. 5):
Подраздел 3 "Особое исковое производство" дополнить главой 25-1 следующего содержания:

"Глава 25-1. Производство по заявлениям об оспаривании
решений, действий (бездействий) местных
исполнительных органов, нарушающих права
граждан на участие в уголовном судопроизводстве
в качестве присяжного заседателя

Статья 274-1. Подача заявления

Гражданин, считающий, что решением, действием (бездействием) местного исполнительного органа нарушается право гражданина на участие в процедуре отбора для участия в уголовном судопроизводстве в качестве присяжного заседателя, вправе обратиться с заявлением в суд по подсудности, установленной главой 3 настоящего Кодекса.
Заявление может быть подано в суд в течение семидневного срока с момента окончания срока ознакомления граждан, в соответствии с законодательством о присяжных заседателях, с предварительными списками кандидатов в присяжные заседатели.

Статья 274-2. Рассмотрение заявления

1. Заявление, поступившее в сроки, установленные статьей 274-1 настоящего Кодекса, должно быть рассмотрено в двухдневный срок, а поступившее в день окончания этого срока - немедленно.
2. Заявление рассматривается судом с участием заявителя, представителя соответствующего местного исполнительного органа. Неявка в суд указанных лиц, надлежащим образом извещенных о времени и месте судебного заседания, не является препятствием для рассмотрения и разрешения дела.

Статья 274-3. Решение суда по заявлению и его исполнение

1. Решение суда, которым установлено нарушение права гражданина на участие в процедуре отбора для участия в уголовном судопроизводстве в качестве присяжного заседателя, является основанием для внесения исправлений в предварительные списки кандидатов в присяжные заседатели.
2. Решение суда направляется в соответствующий местный исполнительный орган. Должностные лица, виновные в неисполнении решения суда, несут ответственность, установленную законом.".

4. В Кодекс Республики Казахстан об административных правонарушениях от 30 января 2001 г. (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 2001 г., N 5-6, ст. 24; N 17-18, ст. 241; N 21-22, ст. 281; 2002 г., N 4, ст. 33; N 17, ст. 155; 2003 г., N 1-2, ст. 3; N 4, ст. 25; N 5, ст. 30; N 11, ст. 56, 64, 68; N 14, ст. 109; N 15, ст. 122, 139; N 18, ст. 142; N 23, ст. 171; 2004 г., N 6, ст. 42; N 10, ст. 55; N 15, ст. 86; N 17, ст. 97; N 23, ст. 139, 140; N 24, ст. 153; 2005 г., N 5, ст. 5; Закон Республики Казахстан от 13 апреля 2005 г. "О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам социальной защиты инвалидов", опубликованный в газетах "Егемен
Қазақстан" и "Казахстанская правда" от 21 апреля 2005 г. N 93-94; Закон Республики Казахстан от 4 мая 2005 г. "О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам инвестиций", опубликованный в газетах "Егемен Қазақстан" и "Казахстанская правда" от 11 мая 2005 г. N 116-117):
дополнить статьями 514-1, 514-2, 514-3, 514-4 следующего содержания:

"Статья 514-1. Неявка в суд для исполнения обязанностей
присяжного заседателя

Неявка гражданина без уважительной причины по вызову в суд для исполнения обязанностей присяжного заседателя, -
влечет предупреждение или штраф на граждан в размере до десяти месячных расчетных показателей.

Статья 514-2. Непредставление информации для составления
списков присяжных заседателей

Непредставление информации, необходимой местным исполнительным органам для составления списков присяжных заседателей, а равно представление неверной информации, -
влечет предупреждение или штраф на граждан в размере до десяти месячных расчетных показателей, на должностных лиц в размере от десяти до пятнадцати месячных расчетных показателей.

Статья 514-3. Препятствование гражданину исполнять
обязанности присяжного заседателя

Препятствование должностным лицом гражданину исполнять обязанности присяжного заседателя, -
влечет предупреждение или штраф на должностных лиц в размере от десяти до пятнадцати месячных расчетных показателей.

Статья 514-4. Несоблюдение ограничений в действиях присяжного
заседателя, связанных с рассмотрением дела в
судебном разбирательстве

1. Несоблюдение ограничений в действиях присяжного заседателя, связанных с рассмотрением дела в судебном разбирательстве, установленных законами Республики Казахстан, -
влечет штраф на граждан в размере до двадцати месячных расчетных показателей.
2. Те же действия, повлекшие отстранение присяжного заседателя от дальнейшего участия в рассмотрении дела, -
влекут штраф на граждан в размере до двухсот месячных расчетных показателей.";

часть первую статьи 636 дополнить пунктом 4) следующего содержания:
"4) должностные лица, уполномоченные акимами областей (столицы, городов республиканского значения) (статья 514-2).".

Статья 2. Настоящий Закон вводится в действие с 1 января 2007 года.

Президент
Республики Казахстан