ИПС "Әділет"

Ескерту. Күші жойылды – ҚР Жоғарғы Сотының 08.12.2017 № 12 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.

Азаматтық істер жөніндегі заңды күшіне енген сот актілерін жаңадан анықталған мән-жайлар бойынша қайта қарау тәртібін реттейтін Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексінің (бұдан әрі - АІЖК) нормаларын сот тәжірибесінде біркелкі ұғыну және дұрыс қолдану мақсатында Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының жалпы отырысы

қаулы етеді:

1. АІЖК 44-тарауымен реттелген сот өндірісі, заңды күшіне енген сот актілерін жаңадан анықталған мән-жайлар бойынша қайта қарауға құқықтық негіз болатын себептерді айқындауға бағытталған азаматтық іс жүргізудің дербес кезеңі болып табылады. Мұндай құқықтық негіздер қатарына қайта қарау жөнінде арыз берілген сот шешімі қабылданған кезде іс жүзінде орын алған, бірақ арызданушыға белгісіз және белгілі болуы мүмкін емес, ал сотқа хабарланған жағдайда басқа шешім қабылдауға себеп болатын мән-жайлар, сондай-ақ АІЖК 404-бабының 2)-5) тармақшаларында көрсетілген өзге де негіздер жатады.

2. Заңды күшіне енген мынадай сот актілері:

- бірінші сатыдағы соттың шешімі, соның ішінде сырттай шығарылған шешім;

- іс бойынша өндірісті қысқарту туралы сот ұйғарымы;

- төрелік соттың (арбитраждың) шешіміне шағымдану туралы және төрелік соттың (арбитраждың) шешімін мәжбүрлеп орындау туралы арызды қарау нәтижелері бойынша соттың ұйғарымы;

- бірінші сатыдағы соттың шешімі өзгертілген немесе жаңа шешім шығарған апелляциялық, кассациялық немесе қадағалау сатыларының ұйғарымы, шешімі, қаулысы жаңадан анықталған мән-жайлар бойынша қайта қаралуы мүмкін.

Бірінші сатыдағы соттың өзге сот актілері (мысалы, талап арызды қабылдаудан бас тарту туралы ұйғарым, талап арызды кері қайтару туралы ұйғарым, іс жүргізу мерзімін қалпына келтіру туралы немесе қалпына келтіруден бас тарту туралы ұйғарым, сот шешімін түсіндіру туралы ұйғарым, жеке ұйғарым және тағы басқа) жаңадан анықталған мән-жайлар бойынша қайта қаралмайды.

Заңды күшіне енбеген сот актісіне жаңадан анықталған мән-жайлар бойынша қайта қарау туралы арыз беруге жол берілмейді.

Ескерту. 2-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 2011 жылғы 30 желтоқсандағы № 5 Нормативтік қаулысымен.

3. Заңды күшіне енген сот актілерін жаңадан анықталған мән-жайлар бойынша қайта қарау туралы арыз (бұдан әрі - Арыз) АІЖК 404-бабында көрсетілген негіздердің түпкілікті тізбесі шегінде берілуі мүмкін.

АІЖК 404-бабында көрсетілген негіздер болмаған жағдайда, заңды күшіне енген сот актілері, кассациялық және қадағалау сот тәртіптерімен қайта қаралуы мүмкін.

Ескерту. 3-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 2012.12.29 № 6 (ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.

4. Арызды іске қатысушы тұлғалар ғана (мысалы, талапкер, жауапкер, олардың өкілдері, прокурор және басқа тұлғалар) бере алады.

Құқықтары мен міндеттері туралы мәселесі сотпен шешілген, алайда іске қатысуға тартылмаған тұлғалар, заңды күшіне енген сот актісіне кассациялық және қадағалау сот тәртіптерімен шағымдануға құқылы. Сондай-ақ, егер арыз беруші материалдық құқық нормаларын сот дұрыс қолданбады немесе АІЖК 187-бабында көрсетілген негіздер бойынша істің қаралуын кейінге қалдыру туралы өтініш бола тұра, сот істі қарап жіберді деген сілтемелер жасаса, онда заңды күшіне енген сот актілері жаңадан анықталған мән-жайлар бойынша емес, кассациялық және қадағалау сот тәртіптерімен қаралады.

Ескерту. 4-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 2012.12.29 № 6 (ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.

5. Сот актісі заңды күшіне енгеннен кейін тараптар арасында бітімгершілік келісім жасалып, оны сот бекітсе, алайда ол келісімге сәйкес даулы құқықтық қатынас бойынша тараптардың құқықтары мен міндеттері сот актісімен салыстырғанда басқаша болса, онда олар жаңадан анықталған мән-жайлар болып табылмайды. Ондай бітімгершілік келісімнің шарттарын тараптар жеке дара орындауы тиіс, ал алғашқы сот актісін мәжбүрлеп орындату бойынша атқарушылық іс жүргізу "Атқарушылық іс жүргізу және сот орындаушылардың мәртебесі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 47-бабы 1-тармағы 2) тармақшасына сәйкес қысқартылуға жатады.

Ескерту. 5-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 2011 жылғы 30 желтоқсандағы № 5 Нормативтік қаулысымен.

6. Жаңадан анықталған мән-жайлар бойынша сот актісін қайта қарау туралы арыз сотқа жазбаша нысанда беріледі. Арызға оны берген адам немесе оның уәкілетті өкілі қол қояды және арыз АІЖК-нің 406-1-бабының 2-4-бөліктерінде көзделген талаптарға сай болуға тиіс.

Егер арыз осы Кодекстің 405-бабында белгіленген қағидалар бұзыла отырып берілсе, белгіленген мерзім өткеннен кейін берілсе және оны қалпына келтіру туралы өтініш болмаса немесе арыз берудің өткен мерзімін қалпына келтіруден бас тартылса, арыздың нысаны мен мазмұнына қойылатын талаптар сақталмаса, арыз қайтарылуға жатады.

Арызды қайтару туралы ұйғарым шығарылады және арызбен және оған қоса тіркелген құжаттармен бірге ұйғарым шыққан күннен кейінгі келесі күннен кешіктірілмей арыз берушіге жіберіледі.

Аталған ұйғарымға шағым жасалуы, наразылық берілуі мүмкін. (АІЖК-нің 406-3-бабы).

Ескерту. 6-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Жоғарғы Сотының 2011 жылғы 30 желтоқсандағы № 5 Нормативтік қаулысымен.

7. АІЖК-нің 154-бабының ұқсастығына сәйкес арыздар, егер:

а) ол қаралғанға дейін арыз беруші оны кері қайтарып алса;

б) оны беруге өкілеттігі жоқ тұлға, не іс-әрекетке қабілетсіз адам берсе;

в) оған қол қоюға өкілеттігі жоқ адам қол қойса, арыз берушіге қайтарылады.

Ескерту. 7-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Жоғарғы Сотының 2011 жылғы 30 желтоқсандағы № 5 Нормативтік қаулысымен.

7-1. Арызды соттың өндірісіне қабылдау туралы мәселені ол сотқа келіп түскен күннен бастап бес күн мерзімде тиісті соттың судьясы жеке-дара шешеді.

Арызды өндірісіне қабылдаған тиісті соттың судьясы арызды қарау бойынша сот отырысы өткізілетін күн мен орын көрсетілген ұйғарым шығарады.

Ұйғарымның көшірмелері іске қатысатын тұлғаларға жіберіледі (АІЖК-нің 406-2-бабы).

Ескерту. 7-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Жоғарғы Сотының 2011 жылғы 30 желтоқсандағы № 5 Нормативтік қаулысымен.

8. Арызды жаңадан анықталған мән-жайлар бойынша берілген арызды қайта қарау туралы сот актісін шығарған сот қарайды. Сот актісін шығарған бірінші сатыдағы соттың судьясы, сондай-ақ іс бойынша жаңа іс жүргізу шешімін шығара отырып, сот актісін өзгерту туралы немесе күшін жою туралы қаулы шығарған апелляциялық сатыдағы судья немесе кассациялық және қадағалау сатысындағы соттың алқалы құрамы осындай сот ретінде түсініледі (АІЖК-нің 37-бабы).

Апелляциялық, кассациялық және (немесе) қадағалау сатысындағы соттар өзгеріссіз қалдырған бірінші сатыдағы соттың шешімін қайта қарау туралы арызды осы шешімді шығарған сот қарайды.

Егер арыз берілген қайта қарау туралы сот актісін шығарған алқалы сот құрамына кіретін судья оны дәлелді себептермен (мысалы, демалыс, науқастануы, өкілеттіктерінің тоқтатылуы және тағы басқалар) қарай алмаса, онда арызды осы соттың басқа судьяларынан тұратын алқалы сот құрамы қарауы мүмкін.

Ескерту. 8-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Жоғарғы Сотының 2011 жылғы 30 желтоқсандағы № 5 Нормативтік қаулысымен.

8-1. АІЖК-нің 405-бабының 1-бөлігіне сай, жоғары тұрған сатыдағы сот соттың АІЖК-нің 44-тарауымен көзделген тәртіппен шығарған ұйғарымына шағымды, наразылықты қараудың нәтижелері бойынша, соттың шешімін жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта қарау үшін негіздемелердің бар-жоғы туралы берілген арызды мәні бойынша мәселені шешуге құқылы емес.

Ескерту. 8-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Жоғарғы Сотының 2011 жылғы 30 желтоқсандағы № 5 Нормативтік қаулысымен.

9. Заңның мәніне сәйкес, жаңадан анықталған мән-жайлар бойынша сот актісі тұтастай қайта қаралатындықтан, сот актісінің жекелеген бөліктерін (мысалы, қарсы талап арыз бойынша сот актісін қайта қарау туралы, бір өндіріске біріктірілген бір немесе бірнеше талаптар бойынша қайта қарау туралы және тағы басқа) қайта қарау туралы арыз беруге жол берілмейді.

10. АІЖК 404-бабының 1) тармақшасына сәйкес, бірінші сатыдағы сот актісін шығарған күні бар болған және өзінің мазмұны бойынша маңызды болып табылатын мән-жайлар, бірақ арыз берушіге белгілі болмаған және белгілі болуы мүмкін емес мән-жайлар жаңадан анықталған мән-жайлар болып ұғынылады.

Сот отырысында зерттелген жағдайда шығарылған сот актісінің мазмұнына әсер ететін заңды фактілер маңызды мән-жайлар болып ұғынылады.

Тараптың қойылған талаптарға негіздеме ретінде дәлелдемелер бермеуі немесе талапқа қарсы арыз бермеуі, не тарап басқа тараптағы немесе үшінші тұлғадағы дәлелдерді талап етуге көмек көрсету туралы өтінішті сотқа бермеуі іске қатысушы тұлғаның іс жүргізу олқылықтары болып табылады. Мұндай іс жүргізу олқылықтары заңды күшіне енген сот актісін жаңадан анықталған мән-жайлар бойынша қайта қарауға негіз болып табылмайды.

Сот актісі шығарылғаннан кейін туындаған мән-жайлар сот актісін жаңадан анықталған мән-жайлар бойынша қайта қарау үшін негіз болмайды.

11. АІЖК 404-бабының 2) тармақшасын қолдануға қатысты, егер куә, сарапшы, аудармашы не басқа тұлға құқық нормаларында көрсетілген қылмыстық әрекеттерді азаматтық істі қарау кезінде жасап, ол қайта қарау туралы арыз беріліп отырған заңсыз не негізсіз сот актісін шығаруға әкеп соқса, онда сол қылмыстық әрекеттер жасағаны үшін айыпты болып танылған соттың заңды күшіне енген үкімін жаңадан анықталған мән-жайлар деп түсіну керек.

Егер АІЖК 404-бабының 2) тармақшасында көрсетілген тұлғалар өзге қылмыстық әрекеттер жасағаны үшін кінәлі деп танылса немесе аталған тұлғалар жасаған қылмыстық әрекеттерді осы азаматтық істі қараған кезде жасамаса, не осы азаматтық істі қараған кезде жасаса, бірақ азаматтық іс бойынша заңсыз және негізсіз сот актісін шығаруға әкеліп соқпаса, онда мұндай үкім жаңадан анықталған мән-жайлар санатына жатқызылмайды.

12. АІЖК 404-бабының 3) тармақшасын қолдануға қатысты, іске қатысқан тұлғалар не судьялар АІЖК 404-бабының 2) тармақшасында көрсетілген әрекеттерден басқа қылмыстық жазаға тартылатын кез келген әрекеттерді даулы азаматтық істі қарағанда жасаса (мысалы, сыбайлас жемқорлық, сатып алу немесе тараптарды, өкілді, куәларды қорқыту және тағы басқа), онда оларға қатысты шығарылған заңды күшіне енген сот үкімі жаңадан анықталған мән-жайлар деп ұғынылады.

Сот актілерін қайта қарау туралы арыз бойынша АІЖК 404-бабының 3) тармақшасында көрсетілген тұлғалардың азаматтық істі қараған кезде жасамаған қылмыстық әрекеттері үшін соттау жаңадан анықталған мән-жайларға жатқызылмайды.

13. АІЖК 404-бабының 4) тармақшасын қолдануға қатысты, егер сот актілері преюдициалық фактілер ретінде немесе өзге органдардың қаулылары азаматтық іс бойынша сот актісін шығаруға негіз болса, онда сот актілерінің немесе өзге органдар қаулыларының заңда белгіленген тәртіппен бұзылуын жаңадан анықталған мән-жайлар деп ұғыну керек.

Өзге органның қаулысы деп әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша уәкілетті мемлекеттік органның лауазымды тұлғасының қаулысын, атқарушы билік органының жеке-дара немесе алқалы қаулысын, жергілікті өкілетті органның немесе жергілікті өзін-өзі басқару органының қаулысын түсіну керек.

14. АІЖК 404-бабының 5) тармақшасында көрсетілген негіздерге сәйкес, сот актілер жаңадан анықталған мән-жайлар бойынша қайта қаралуы мүмкін.

АІЖК 387-бабының 4-тармағының негізінде соттың заңды күшіне енген шешімдері, ұйғарымдары, кассациялық қаулылары, егер Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесi оларды шығару кезінде негізге алынған акт конституциялық емес деп таныған жағдайда, қадағалау тәртібімен қайта қаралуы мүмкін болуына байланысты, арыз берушілерге жүгінудің нысанын таңдау құқығы берілуі тиіс.

Ескерту. 14-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 2012.12.29 № 6 (ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.

15. Арыз беру мерзімі АІЖК 407-бабында белгіленген ережелерді сақтай отырып АІЖК 404-бабында көрсетілген әрбір негіздерге қатысты есептеледі.

АІЖК 404-бабының 1) тармақшасында көрсетілген негіздер бойынша арыз беру мерзімін есептеген кезде маңызды мәні бар және сот актісін шығарған күні объективті түрде болған, арыз берушіге белгілі болған немесе белгілі болу мүмкін болған заңды фактілерді ескеру керек.

АІЖК 404-бабының 5) тармақшасында көрсетілген негіздер бойынша арыз беру мерзімін есептеуге арналған арнаулы ереже қарастырылмағандықтан, бұл мерзімді сот актiсiн шығару кезiнде сот қолданған заңды немесе өзге де нормативтiк құқықтық актiні Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесiнiң конституциялық емес деп тану туралы қаулысы ресми жарияланған күннен бастап есептеу қажет.

16. АІЖК нормаларымен арызды қарау мерзімдері белгіленбегендіктен, ол арыз берушіні және істі қарау бойынша сот отырысына қатысатын басқа да тұлғаларды тиісті түрде хабардар етуге, арызға тіркелген материалдарды және іс материалдарын зерделеу үшін жеткілікті, ақылға қонымды мерзімдерде қаралуы тиіс. Алайда бұл мерзім екі айдан аспауы тиіс.

17. Соттың арызды қарау нәтижелері бойынша ұйғарымы, АІЖК 252-бабының бірінші бөлігінде көрсетілген талаптарға сәйкес болуы тиіс.

Ұйғарымның дәлелдеу бөлігінде:

1) арыз беруші сілтеме жасап отырған мән-жайлар АІЖК 404-бабының 1)-5) тармақшаларында көрсетілген жаңадан анықталған мән-жайлар санатына тиістілігі;

2) АІЖК 404-бабының 1) тармақшасына сәйкес қайта қарау туралы Арыз берген сот актісін шығарған күні осы мән-жайлардың болғандығы;

3) жаңадан анықталған мән-жайлар арыз берушіге белгілі болғанын немесе белгілі болуы мүмкін екендігін және ол арыз берушіге қашан белгілі болғаны;

4) арызда көрсетілген мән-жайлар маңызды болып табылатындығын және қайта қарау туралы арыз берілген сот актісінің мәніне қалай әсер ететіндігі көрсетілуі тиіс.

Егер арыз қанағаттандырылуға жатса, онда ұйғарымның қарар бөлігінде арызды қанағаттандыру туралы және іс бойынша шығарылған сот актілерін жаңадан анықталған мән-жайлар бойынша бұзылып, істі жаңадан қарау үшін тиісті сотқа жіберілетіндігі көрсетіледі.\

Ескерту. 17-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 2012.12.29 № 6 (ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.

18. Егер арызды қарау нәтижелері бойынша сот ұйғарымында қате жазулар немесе айқын арифметикалық қателерге жол берілсе, олар АІЖК 230-бабында көзделген тәртіппен жойылуға жатады.

19. Істі бірінші сатыдағы сотқа жаңадан қарауға жіберген кезде, істі соттың өндірісіне қабылдау туралы ұйғарым шығарылмайды, бірақ АІЖК 170-бабына сәйкес, судья істі сот талқылауына дайындау бойынша тиісті әрекеттер жасайды. Істі жаңа сот талқылауына дайындау мерзімі заңды күшіне енген сот актісін жаңадан анықталған мән-жайлар бойынша қайта қарау туралы ұйғарым шығарылған күннен бастап есептеледі.

Іс апелляциялық, кассациялық сатыдағы сотқа немесе қадағалау сатысындағы сотқа жаңадан қарауға жіберілген жағдайда осы сот сатыларының әрқайсысы АІЖК 41 және 43-тарауларының нормаларына сәйкес, іске қатысатын тұлғаларға істің қаралатын орны мен уақыты жөнінде хабарлайды.

Ескерту. 19-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 2011 жылғы 30 желтоқсандағы № 5 Нормативтік қаулысымен.

20. Жаңадан анықталған мән-жайлар бойынша күшін жойған сот актісін шығаруға қатысқан судьялар азаматтық істі қайтадан қарау мүмкіндігі бар.

АІЖК 40-бабының бірінші бөлігінің 2) немесе 3) тармақшаларында көрсетілген негіздер бар болса, онда судья сот актісі жаңадан анықталған мән-жайлар бойынша бұзылған істі қайта қарай алмайды.

21. Жаңадан анықталған мән-жайлар бойынша сот актілері бұзылғаннан кейін, іс АІЖК нормаларымен белгіленген ережелер бойынша қаралуға жатады.

Істі жаңадан қараған кезде судья АІЖК 159 , 160-баптарына сәйкес, талап арызды қамтамасыз етуге немесе сот шешімін бұрып атқаруға бағытталған қамтамасыз ету шараларын қабылдауға құқылы.

Істі жаңадан қарау нәтижелері бойынша қабылданған соттың іс жүргізу шешімдері АІЖК 221 және 252-баптарына сәйкес келуі тиіс.

22. Егер жаңадан анықталған мән-жайлар бойынша бұзылған сот актісі толық немесе ішінара орындалса, ал істі жаңадан қараған кезде басқа шешім шығарылса, онда сот АІЖК 240-1 , 240-2 , 240-3-баптарына сәйкес, шешімді бұрып атқару туралы мәселені шешуге міндетті.

23. Осы нормативтік қаулыны қабылдауға байланысты, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының "Соттардың азаматтық іс жүргізу заңнамасының кейбір нормаларын қолдануы туралы" 2003 жылғы 20 наурыздағы N 2 нормативтік қаулысының 36, 37, 38 және 39-тармақтарының күші жойылды деп танылсын.

24. Осы нормативтік қаулы Қазақстан Республикасы Конституциясының 4-бабына сәйкес, қолданыстағы құқық құрамына енгізіледі, сондай-ақ жалпыға міндетті болып табылады және ресми жарияланған күннен бастап күшіне енеді.

Қазақстан Республикасы
Жоғарғы Сотының Төрағасы
Қазақстан Республикасы
Жоғарғы Сотының судьясы,
жалпы отырыс хатшысы

Сноска. Утратило силу нормативным постановлением Верховного Суда РК от 08.12.2017 № 12 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

В целях единообразного понимания и правильного применения в судебной практике норм Гражданского процессуального кодекса Республики Казахстан (далее - ГПК), регулирующих процедуры пересмотра вступивших в законную силу судебных актов по гражданским делам по вновь открывшимся обстоятельствам, пленарное заседание Верховного Суда Республики Казахстан

постановляет:

1. Производство по пересмотру судебных актов по гражданским делам по вновь открывшимся обстоятельствам, предусмотренное главой 44 ГПК, является самостоятельной стадией гражданского процесса, в которой судом проверяется наличие или отсутствие правовых оснований для пересмотра по вновь открывшимся обстоятельствам, вступивших в законную силу судебных актов. Основанием для этих процедур являются юридические факты, которые фактически существовали на момент вынесения судебного акта, о пересмотре которого подано заявление, но не были известны и не могли быть известны заявителю, хотя предоставление суду таких данных могло повлечь вынесение другого по содержанию судебного акта, а также иные основания, предусмотренные подпунктами 2)-5) статьи 404 ГПК.

2. По вновь открывшимся обстоятельствам могут быть пересмотрены вступившие в законную силу следующие судебные акты:

- решение суда первой инстанции, в том числе заочное;

- определение суда о прекращении производства по делу;

- определение суда по результатам рассмотрения заявления об обжаловании решения третейского суда (арбитража) и о принудительном исполнении решения третейского суда (арбитража);

- определения, решения, постановления апелляционной, кассационной или надзорной инстанции, которыми изменено решение суда первой инстанции или постановлено новое решение.

Иные акты суда первой инстанции (например, определение об отказе в принятии искового заявления, определение о возвращении искового заявления, определение о восстановлении или об отказе в восстановлении процессуального срока, определение о разъяснении решения суда, частное определение и так далее) по вновь открывшимся обстоятельствам пересмотру не подлежат.

Не допускается подача заявления о пересмотре по вновь открывшимся обстоятельствам судебного акта, не вступившего в законную силу.

Сноска. Пункт 2 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 30.12.2011 № 5(вводится в действие со дня официального опубликования).

3. Заявление о пересмотре по вновь открывшимся обстоятельствам вступивших в законную силу судебных актов (далее - Заявление) может быть подано только по основаниям, исчерпывающий перечень которых содержится в статье 404 ГПК.

Вступившие в законную силу судебные акты по основаниям, не предусмотренным статьей 404 ГПК, могут быть пересмотрены в кассационном и надзорном судебных порядках.

Сноска. Пункт 3 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 29.12.2012 № 6 (вводится в действие со дня официального опубликования).

4. Заявление может быть подано только лицами, участвующими в деле (например, истцом, ответчиком, их представителями, прокурором и другими лицами).

Лица, не привлеченные к участию в деле, хотя суд разрешил вопрос об их правах и обязанностях, вправе обжаловать вступивший в законную силу судебный акт в кассационном и надзорном судебных порядках. Также в кассационном и надзорном судебных порядках, а не по вновь открывшимся обстоятельствам, подлежат пересмотру вступившие в законную силу судебные акты, если заявитель, например, ссылается на то, что суд неправильно применил нормы материального права, либо на то, что дело рассмотрено судом при наличии ходатайства об его отложении по основаниям, предусмотренным статьей 187 ГПК.

Сноска. Пункт 4 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 29.12.2012 № 6 (вводится в действие со дня официального опубликования).

5. Мировое соглашение, заключенное сторонами после вступления судебного акта в законную силу и утвержденное судом, которым по спорному правоотношению определяются права и обязанности сторон, отличные от установленных судебным актом, не относится к вновь открывшимся обстоятельствам. Условия такого мирового соглашения подлежат исполнению сторонами самостоятельно, а исполнительное производство по принудительному исполнению первоначального судебного акта подлежит прекращению в соответствии с подпунктом 2) пункта первого статьи 47 Закона Республики Казахстан "Об исполнительном производстве и статусе судебных исполнителей".

Сноска. Пункт 5 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 30.12.2011 № 5(вводится в действие со дня официального опубликования).

6. Заявление о пересмотре судебного акта по вновь открывшимся обстоятельствам подается в суд в письменной форме. Заявление подписывается лицом, подающим заявление, или его уполномоченным представителем и должно отвечать требованиям, предусмотренным частями 2-4 статьи 406-1 ГПК.

Если Заявление подано с нарушением правил, установленных статьей 405 ГПК, после истечения установленного срока и отсутствует ходатайство о его восстановлении или в восстановлении пропущенного срока подачи заявления отказано, если не соблюдены требования, предъявляемые к форме и содержанию заявления, оно подлежит возврату.

О возвращении Заявления выносится определение, копия которого направляется заявителю вместе с Заявлением и прилагаемыми к нему документами не позднее следующего дня после его вынесения.

Указанное определение может быть обжаловано, опротестовано в установленном порядке (статья 406-3 ГПК).

Сноска. Пункт 6 в редакции нормативного постановления Верховного Суда РК от 30.12.2011 № 5(вводится в действие со дня официального опубликования).

7. По аналогии со статьей 154 ГПК Заявление также подлежит возврату заявителю, если:

а) оно отозвано заявителем до его рассмотрения;

б) подано лицом, не обладающим полномочиями на его подачу, либо недееспособным лицом;

в) подписано лицом, не обладающим полномочиями на его подписание.

Сноска. Пункт 7 в редакции нормативного постановления Верховного Суда РК от 30.12.2011 № 5(вводится в действие со дня официального опубликования).

7-1. Вопрос о принятии Заявления к производству суда решается судьей соответствующего суда единолично в пятидневный срок со дня его поступления в суд.

Приняв Заявление к производству, судья соответствующего суда выносит определение, в котором указывает дату и место проведения судебного заседания по рассмотрению заявления.

Копии определения направляются лицам, участвующим в деле (статья 406-2 ГПК).

Сноска. Нормативное постановление дополнено пунктом 7-1 в соответствии с нормативным постановлением Верховного Суда РК от 30.12.2011 № 5(вводится в действие со дня официального опубликования).

8. Заявление рассматривается судом, вынесшим судебный акт, о пересмотре которого по вновь открывшимся обстоятельствам подано Заявление. Под таким судом понимается судья суда первой инстанции, вынесший судебный акт, а также судья апелляционной инстанции или коллегиальный состав суда кассационной и (или) надзорной инстанции, вынесшие постановление об изменении или об отмене судебного акта с вынесением по делу нового процессуального решения (статья 37 ГПК).

Заявление о пересмотре решения суда первой инстанции, оставленного без изменения судами апелляционной, кассационной либо надзорной инстанций, рассматривается судом, вынесшим данное решение.

Если судьи, входившие в коллегиальный состав суда, вынесшего судебный акт, о пересмотре которого подано Заявление, не могут его рассмотреть по уважительным причинам (например, отпуск, болезнь, прекращение полномочий), то Заявление может быть рассмотрено коллегиальным составом суда, состоящим из других судей этого же суда.

Сноска. Пункт 8 в редакции нормативного постановления Верховного Суда РК от 30.12.2011 № 5(вводится в действие со дня официального опубликования).

8-1. В силу части 1 статьи 405 ГПК суд вышестоящей инстанции по результатам рассмотрения жалобы, протеста на определение суда, вынесенного в порядке, предусмотренном главой 44 ГПК, не вправе разрешать вопрос по существу поданного заявления о наличии или отсутствии оснований для пересмотра решения суда по вновь открывшимся обстоятельствам.

Сноска. Нормативное постановление дополнено пунктом 8-1 в соответствии с нормативным постановлением Верховного Суда РК от 30.12.2011 № 5(вводится в действие со дня официального опубликования).

9. Поскольку по смыслу закона пересмотру по вновь открывшимся обстоятельствам подлежит судебный акт в целом, то не допускается подача Заявления о пересмотре судебного акта в какой-либо отдельной его части (например, о пересмотре судебного акта по встречному иску, по одному или нескольким объединенным в одно производство требованиям и так далее).

10. Применительно к подпункту 1) статьи 404 ГПК под вновь открывшимися обстоятельствами понимаются такие обстоятельства, которые существовали на день вынесения судом первой инстанции судебного акта и по своему содержанию являются существенными, но которые не были и не могли быть известны заявителю.

Под существенными обстоятельствами понимаются такие юридические факты, которые при их исследовании в судебном заседании могли бы повлиять на содержание судебного акта.

Непредставление стороной доказательств в обоснование заявленного требования или возражений против него либо не заявление стороной перед судом ходатайства об оказании содействия в истребовании доказательств, находящихся у другой стороны или третьих лиц, свидетельствует о процессуальных упущениях участвовавшего в рассмотрении дела лица. Такие процессуальные упущения не могут являться основанием к пересмотру вступившего в законную силу судебного акта по вновь открывшимся обстоятельствам.

Обстоятельства, возникшие после вынесения судебного акта, не являются основанием к пересмотру судебного акта по вновь открывшимся обстоятельствам.

11. Применительно к подпункту 2) статьи 404 ГПК под вновь открывшимися обстоятельствами следует понимать вступивший в законную силу обвинительный приговор суда, которым свидетель, эксперт, переводчик либо другое лицо признано виновным в совершении перечисленных в норме права преступных деяний, если эти преступные деяния совершены при рассмотрении гражданского дела и повлекли вынесение незаконного либо необоснованного судебного акта, о пересмотре которого подано Заявление.

Если перечисленные в подпункте 2) статьи 404 ГПК лица признаны виновными в совершении иных преступных деяний или преступные деяния совершены этими лицами не при рассмотрении данного гражданского дела либо совершены при рассмотрении данного гражданского дела, но не повлекли за собой вынесение незаконного и необоснованного судебного акта по гражданскому делу, то такой приговор не может быть отнесен к категории вновь открывшихся обстоятельств.

12. Применительно к подпункту 3) статьи 404 ГПК под вновь открывшимися обстоятельствами следует понимать вступивший в законную силу обвинительный приговор суда в отношении участвующих в деле лиц, либо судей, которые при рассмотрении оспариваемого гражданского дела совершили любое уголовно наказуемое деяние (например, коррупционное преступление, подкуп или угроза в отношении стороны, представителя, свидетелей и так далее), за исключением деяний, предусмотренных подпунктом 2) статьи 404 ГПК.

Осуждение перечисленных в подпункте 3) статьи 404 ГПК лиц за преступные деяния, совершенные не при рассмотрении гражданского дела, по которому подано Заявление о пересмотре судебных актов, к вновь открывшимся обстоятельствам не относится.

13. Применительно к подпункту 4) статьи 404 ГПК под вновь открывшимися обстоятельствами понимается отмена в установленном законом порядке судебных актов либо постановлений иных органов, если эти судебные акты как преюдициальные факты или постановления иных органов явились основанием к вынесению судебного акта по гражданскому делу.

Под постановлением иного органа следует понимать постановление должностного лица уполномоченного государственного органа по делу об административном правонарушении, единоличное или коллегиальное постановление органа исполнительной власти, постановление местного представительного органа или органа местного самоуправления.

14. По основанию, предусмотренному подпунктом 5) статьи 404 ГПК, судебные акты могут быть пересмотрены по вновь открывшимся обстоятельствам.

В связи с тем, что на основании пункта четвертого статьи 387 ГПК вступившие в законную силу решения, определения кассационные, постановления суда могут быть пересмотрены также в порядке надзора в случае, если Конституционный Совет Республики Казахстан признал неконституционным акт, на основании которого они были вынесены, то следует предоставить заявителям право выбора формы обращения.

Сноска. Пункт 14 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 29.12.2012 № 6 (вводится в действие со дня официального опубликования).

15. Срок на подачу Заявления подлежит исчислению применительно к каждому из предусмотренных статьей 404 ГПК оснований с соблюдением правил, установленных статьей 407 ГПК.

При исчислении срока при подаче Заявления по основанию, предусмотренному подпунктом 1) статьи 404 ГПК, следует исходить из того, когда юридические факты, имеющие существенное значение и объективно существовавшие на день вынесения судебного акта, стали известны или могли стать известны заявителю.

Поскольку специальных правил для исчисления срока подачи Заявления по основанию, предусмотренному подпунктом 5) статьи 404 ГПК не предусмотрено, то этот срок надлежит исчислять со дня официального опубликования постановления Конституционного Совета Республики Казахстан, которым признан неконституционным закон или иной нормативный правовой акт, примененный судом при вынесении судебного акта.

16. Поскольку нормами ГПК не установлены сроки рассмотрения Заявления, оно должно быть рассмотрено в разумные сроки, достаточные для надлежащего извещения заявителя и других лиц, участвующих в судебном заседании по рассмотрению дела, изучения приобщенных к Заявлению материалов и материалов дела. Однако этот срок не может превышать двух месяцев.

17. Определение суда по результатам рассмотрения Заявления должно соответствовать требованиям, указанным в части первой статьи 252 ГПК.

В мотивировочной части определения должно быть указано:

1) относятся ли обстоятельства, на которые заявитель ссылается в Заявлении, к категории вновь открывшихся обстоятельств, предусмотренных подпунктами 1) - 5) статьи 404 ГПК;

2) существовали ли эти обстоятельства на день вынесения судом судебного акта, о пересмотре которого подано Заявление применительно подпункта 1) статьи 404 ГПК;

3) были ли или могли ли быть известны заявителю эти вновь открывшиеся обстоятельства и когда они стали известны заявителю;

4) являются ли указанные в Заявлении обстоятельства существенными и как могут повлиять на существо судебного акта, о пересмотре которого подано Заявление.

Если Заявление подлежит удовлетворению, то в резолютивной части определения должно быть указано об удовлетворении Заявления и об отмене вынесенных по делу судебных актов по вновь открывшимся обстоятельствам с направлением дела на новое рассмотрение в соответствующий суд.

Сноска. Пункт 17 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 29.12.2012 № 6 (вводится в действие со дня официального опубликования).

18. Если в определении суда по результатам рассмотрения Заявления допущены описки или явные арифметические ошибки, они подлежат устранению в порядке, предусмотренном статьей 230 ГПК.

19. При направлении дела на новое рассмотрение в суд первой инстанции определение о принятии дела в производство суда не выносится, но в соответствии со статьей 170 ГПК судья проводит необходимые действия по подготовке дела к судебному разбирательству. Срок на подготовку дела к новому судебному разбирательству надлежит исчислять со дня вынесения определения о пересмотре вступившего в законную силу судебного акта по вновь открывшимся обстоятельствам.

В случае направления дела на новое рассмотрение в суд апелляционной, кассационной или суд надзорной инстанции каждая из этих судебных инстанций извещают участвующих в деле лиц о месте и времени рассмотрения дела в соответствии с нормами глав 41 ГПК и 43 ГПК.

Сноска. Пункт 19 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 30.12.2011 № 5(вводится в действие со дня официального опубликования).

20. Гражданское дело может быть повторно рассмотрено судьями, принимавшими участие в вынесении судебного акта, отмененного по вновь открывшимся обстоятельствам.

При наличии предусмотренных подпунктами 2) или 3) части первой статьи 40 ГПК оснований судья не может повторно рассматривать дело, по которому судебный акт отменен по вновь открывшимся обстоятельствам.

21. После отмены судебных актов по вновь открывшимся обстоятельствам дело подлежит рассмотрению по правилам, установленным нормами ГПК.

При новом рассмотрении дела судья в соответствии со статьями 159 ГПК, 160 ГПК вправе принять такие обеспечительные меры, которые направлены на обеспечение заявленного иска или на поворот исполнения решения суда.

Принятое по результатам нового рассмотрения дела процессуальное решение суда должно соответствовать требованиям статей 221 ГПК и 252 ГПК.

22. Если судебный акт, отмененный по вновь открывшимся обстоятельствам, исполнен полностью или частично, а при новом рассмотрении дела вынесено другое решение, то суд в соответствии со статьями 240-1 , 240-2 , 240-3 ГПК обязан решить вопрос о повороте исполнения решения.

23. Признать утратившими силу пункты 36, 37, 38 и 39 нормативного постановления Верховного Суда Республики Казахстан N 2 от 20 марта 2003 года "О применении судами некоторых норм гражданского процессуального законодательства".

24. Согласно статье 4 Конституции Республики Казахстан настоящее нормативное постановление включается в состав действующего права, а также является общеобязательным и вводится в действие со дня официального опубликования.

Председатель Верховного Суда
Республики Казахстан
Судья Верховного Суда
Республики Казахстан,
секретарь пленарного заседания

Азаматтық істер жөніндегі сот актілерін жаңадан анықталған мән-жайлар бойынша қайта қараудың кейбір мәселелері туралы

О некоторых вопросах пересмотра судебных актов по гражданским делам по вновь открывшимся обстоятельствам