ИПС "Әділет"

Ескерту. Күші жойылды – ҚР Үкіметінің 21.07.2022 № 512 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 9 қаңтардағы Экологиялық кодексінің 16-бабына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. Қоса беріліп отырған Қоршаған ортаны ластаудан келтірілген залалды экономикалық бағалау ережесі бекітілсін.

2. "Қоршаған ортаны ластаудан келтірілген зиянды экономикалық бағалауды белгілеу ережесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 31 мамырдағы N 486 қаулысының (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2006 ж., N 20, 199-құжат) күші жойылды деп танылсын.

3. Осы қаулы алғаш рет ресми жарияланған күнінен бастап он күнтізбелік күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2007 жылғы 27 маусымдағы
N 535 қаулысымен
бекітілген

Қоршаған ортаны ластаудан келтірілген залалды
экономикалық бағалау ережесі

1. Осы Қоршаған ортаны ластаудан келтірілген залалды экономикалық бағалау ережесі (бұдан әрі - Ереже) Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 9 қаңтардағы Экологиялық кодексінің 16-бабының 7) тармақшасына сәйкес әзірленді және қоршаған ортаға келтірілген залалды экономикалық бағалау тәртібін айқындайды.

2. Қоршаған ортаға келтірілген зиянды экономикалық бағалауды қоршаған ортаны қорғау саласындағы лауазымды тұлғалар мемлекеттік экологиялық бақылауды жүзеге асыру барысында экологиялық заңнаманы бұзушылықтарды анықтаған кезде белгілейді.

3. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның лауазымды тұлғалары қоршаған ортаға залал келтіру фактісі анықталған күнінен бастап бір ай мерзімде қажетті материалдарды жинауды әрі талдауды жүргізеді және қоршаған ортаны ластаудан келтірілген залалды экономикалық бағалауды айқындайды.

4. Залалды экономикалық бағалау қоршаған ортаны қалпына келтіру жөніндегі іс-шаралар жолымен келтірілген залалды толық жою мүмкіндігіне қарай тікелей немесе жанама әдістермен жүзеге асырылады.

5. Залалды экономикалық бағалаудың тікелей әдісі Экологиялық

кодекстің 109-бабына сәйкес жүзеге асырылады.

6. Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 110-бабына сәйкес залалды экономикалық бағалаудың жанама әдісі атмосфералық ауаның, су ресурстарының ластануы, жер қойнауының заңсыз пайдаланылуы, сондай-ақ өндіріс пен тұтыну қалдықтарын, оның ішінде радиоактивті қалдықтарды белгіленген нормативтерден тыс орналастыру және табиғи ресурстарды нормативтерден тыс алып қою жағдайлары үшін қолданылады.

Ескерту. 6-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 22.04.2015 № 252 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

7. Залалды экономикалық бағалаудың жанама әдісі қоршаған ортаға нақты әсер мен ластаушы заттардың барлық түрлері бойынша белгіленген нормативтер арасындағы айырмаға, сондай-ақ айлық есептік көрсеткіш мөлшеріне, экологиялық қауіптілік пен экологиялық тәуекел деңгейлеріне негізделеді.

Ескерту. 7-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2010.01.26 № 24 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз) Қаулысымен.

8. Эмиссиялардың нақты көлемінің белгіленген нормативтерден асып түсуі құралмен өлшеу жолымен не заңнамада белгіленген тәртіппен бекітілген қоршаған ортаға эмиссиялар нормативтерін айқындау әдістемесіне сәйкес есептеу жолымен айқындалады.

Ластаушы заттың нақты массасын шартты тоннаға ауыстыру оның тоннадағы массасын заттың 1/ШЖБК мәніне тең қауіптілік коэффициентіне (А_i) көбейту жолымен жүзеге асырылады.

Ескерту. 8-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 21.06.2016 № 367 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

9. Экологиялық заңнаманың бұзылуынан туындаған экологиялық

қауіптілік, сондай-ақ экологиялық қатер деңгейін осы Ережеге 1,

2-қосымшаларда келтірілген өлшемдердің негізінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның лауазымды тұлғалары анықтайды.

10. Стационарлық көздерден атмосфералық ауаның ластануынан, су ресурстарының ластануынан, өндіріс және тұтыну қалдықтарын белгіленген нормативтерден тыс орналастырудан келтірілген залалды экономикалық бағалау осы Ережеге 3-қосымшада көзделген есептеулерге сәйкес жүзеге асырылады.

11. Жылжымалы көздерден атмосфералық ауаның белгіленген нормативтерден тыс ластануынан келтірілген залалды экономикалық бағалауды айқындау үшін осы Ережеге 4-қосымшаға сәйкес есептеулер қолданылады.

12. Қоршаған ортада радиоактивті қалдықтарды, иондаушы сәуле шығару көздерін белгіленген нормативтен тыс орналастырудан, сондай-ақ қоршаған ортаға орналастырылған құрылыс материалдарынан, тау-кен өндірісінің атжалдары мен шламдарынан, ағын және кеніш суларынан келтірілген залалды экономикалық бағалау осы Ережеге 5-қосымшада көзделген есептеулерге сәйкес белгіленеді.

13. Егер қоршаған ортанының ластануы, қалдықтарды орналастыру экологиялық рұқсат алусыз орын алған жағдайда осы Ережеге 3-қосымшаға сәйкес есептеулер формулалары қолданылады, мұнда қоршаған ортаға эмиссиялардың нормативтері нөльге тең болып қабылданады.

14. Жерасты суларының ластануынан келтірілген залалды экономикалық бағалау оларды тазалау жөніндегі іс-шаралардың құны бойынша тікелей әдіспен не өз бетімен ағын суларды төгудің іс жүзіндегі көлемін ескере отырып, жанама әдіспен айқындалады.

Ескерту. 14-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің 2010.01.26 № 24 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз) Қаулысымен.

15. Жобалық және жобадан тыс бөгеттердің, бөгендердің, жолдардың бұзылуы салдарынан, сондай-ақ шаруашылық қызметтен болған шұқанақтар мен жыралардың пайда болуы салдарынан топырақтың гидрографиялық желісінің ластануы топырақтың гидрографиялық желісіне тасталған салмағы өлшенген бөлшектердің авариялық шығарындысы ретінде қабылданады.

Осындай ластанудың залалын экономикалық бағалау осы Ережеге 3-қосымшаның 2-тармағына сәйкес айқындалады.

16. Кең таралған пайдалы қазбаларды (бұдан әрі – КПҚ), жерасты суларын, емдік балшықтарды өз бетімен өндірудің немесе оларды заңсыз пайдаланудың залалын экономикалық бағалау өндірілген пайдалы қазбаның және/немесе КПҚ-дан, жерасты суларынан, емдік балшықтардан алынған тауар өнімі құнының он еселенген мөлшерінде айқындалады.

Өндірілген КПҚ, жерасты суларының, емдік балшықтардың және алынған тауар өнімінің құны бұзушылық анықталған күннен бастап бір тоқсаннан аспайтын кезең үшін тауар өнімін өткізудің орташа нарықтық бағасы негізге алына отырып айқындалады.

Тауар өнімі өткізілмеген жағдайда өндірілген КПҚ-ның, жерасты суларының, емдік балшықтардың құны бұзушылық анықталған тоқсан алдындағы тоқсанда осы әкімшілік-аумақтық бірлікте ұқсас қызметті жүзеге асыратын табиғат пайдаланушыларда қалыптасқан орташа нарықтық баға негізге алына отырып айқындалады.

Көрсетілген мәліметтер жер қойнауын зерделеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органнан не жергілікті атқарушы органдардан сұратылады.

Ескерту. 16-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 22.04.2015 № 252 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

16-1. Жер қойнауына мемлекеттік меншік құқығын бұзу (жер қойнауын заңсыз пайдалану) салдарынан келтiрiлген залалды экономикалық бағалау нақты өндірілген пайдалы қазбалар және/немесе игеру және бастапқы өңдеу кезінде өндірілген тауар өнімі (КПҚ, жерасты суларын, емдік балшықтарды қоспағанда) құнының он еселенген мөлшерінде айқындалады.

Жер қойнауын қорғау саласындағы талаптардың бұзылуы және жер қойнауына мемлекеттік меншік құқығының бұзылуы (жер қойнауын заңсыз пайдалану) салдарынан келтiрiлген залалды экономикалық бағалау жер қойнауын зерделеу мен пайдалану жөнiндегi уәкiлеттi органмен бiрлесіп айқындалады.

Өндірілген пайдалы қазбалардың құны Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 12 наурыздағы № 292 қаулысымен бекітілген Нарықтық бағалар туралы ресми танылған ақпарат көздерінің тізбесіне сәйкес бұзушылық анықталған күннен бастап бір тоқсаннан аспайтын мерзімдегі тауар өнімін сатудың орташа нарықтық бағасы негізге алына отырып айқындалады.

Анықталған сома залал анықталған сәтке Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі белгілеген Қазақстан Республикасы ұлттық валютасының шетелдік валютаға шаққандағы ресми бағамына көбейтіледі.

Жер қойнауын зерделеу және пайдалану жөнiндегi уәкiлеттi орган Мемлекеттік теңгерім есебінде тұрған қатты пайдалы қазбалар бойынша құрамы туралы мәліметтерді күнтізбелік 15 күн ішінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға береді.

Сынақ зертханасы Мемлекеттік теңгерім есебінде тұрмаған қатты пайдалы қазбалар бойынша құрамы туралы мәліметтерді күнтізбелік 15 күн ішінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға береді.

Ескерту. 16-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 22.04.2015 № 252 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

17. Егер шаруашылық жүргізуші субъект қалпына келтіру мүмкін емес не арнайы жұмыстар (жерді қалпына келтіру, ағаш отырғызу және басқа да жұмыстар) жүргізуді талап ететін жерлердің ерекше шаруашылық, ландшафтық-рекреациялық және экожүйелік (су реттеуші, топырақты қорғау) құнарынан толық айырылуға әкеп соққан іс-әрекетті жүзеге асырған жағдайда, залалды экономикалық бағалау топырақтың айырылған қасиеттерін қалпына келтіру үшін қажетті шығындар құны мөлшерінде тікелей әдіспен не ағын суларды және өзге де сұйық ластаушы заттарды өз бетімен төгудің іс жүзіндегі көлемі не қалдықтарды өз бетімен орналастыру көлемі негізге алына отырып жанама әдіспен осы Ережеге сәйкес жүзеге асырылады.

18. Оларды ауыл шаруашылығын және орман шаруашылығын жүргізуге байланысты емес мақсаттарда пайдалану үшін ауыл шаруашылығы және орман шаруашылығы алқаптарын алып қоюмен, сондай-ақ жануарлар дүниесі мен өсімдіктер әлеміне жануарлар мен өсімдіктерді заңсыз аулаумен, дайындаумен, зақымдаумен немесе жоюмен жер және орман ресурстарына тікелей келтірілген залалды экономикалық бағалау жер, орман заңнамасының, сондай-ақ Қазақстан Республикасының ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы, сондай-ақ жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану туралы заңнамасының талаптарына сәйкес айқындалады.

Жер, су және өсімдік ресурстарының ластануы, жойылуы немесе зақымдануы арқылы жануарлар дүниесі мен өсімдіктер әлеміне, балық қорларына және гидробиониттерге келтірілген залалды экономикалық бағалау қолданыстағы заңнамаға сәйкес жиынтық көлемде жер, су және өсімдік ресурстарына келтірілген залалды экономикалық бағалау нәтижелері бойынша айқындалады.

19. Су (теңіз) бетіне төгілген мұнайдың (мұнай өнімдерінің) залалын экологиялық бағалау осы Ережеге 6-қосымшаға сәйкес айқындалады.

Мұнайдың (мұнай өнімдерінің) ауданы мен шоғырлануы су бетін зерттеу жөніндегі және Қазақстан Республикасында қолданылатын тиісті нормативтік және әдістемелік құжаттардың негізінде жүргізілген зертханалық талдаулардың деректері негізінде анықталады.

Су объектілерін ластаушы мұнайдың (мұнай өнімдерінің) массасы мәні барынша еру жағдайында шекті шоғырлануға сәйкес келетін мұнайдың (мұнай өнімдерінің) суда еріген әрі эмульгирленген массасын және су объектісінің бетінде қабыршақты мұнай (мұнай өнімдерінің) массасын қосумен айқындалады.

20. Зымыран дайындау және "Байқоңыр" ғарыш айлағынан ұшыру кезінде авариялар туындаған жағдайда қоршаған ортаның ластануынан келтірілген залалды экономикалық бағалау осы Ережеге 7-қосымшаға сәйкес айқындалады.

Ескерту. Ереже 20-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 2010.01.26 № 24 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз) Қаулысымен.

Ережеге
1-қосымша

Экологиялық заңнаманы бұзудан туындаған экологиялық

қауіптің деңгейін анықтау өлшемдері

Өлшемдер	Экологиялық қауіптілік коэффициенті
Қалдықтарды кәсіпорындардың қоймада орналастыруға арналған аумақтарына орналастыру (қоймаға және көмуге рұқсат етілген жетілдірілген үйінділер, полигондар, қоймалар, көңсақтағыштар және экологиялық талаптарға жауап беретін объектілер); су айдындарына және жинағыштарға ұйымдастырылған төгінділер; шығарындылардың ұйымдастырылған көздері	1
Қалдықтарды кәсіпорындардың жайластырылмаған аумақтарына орналастыру; қарапайым жинағыштарға сарқынды сулардың төгінділері; технологиялық негізделген шығарындылардың ұйымдастырылмаған көздері	1,5
Кәсіпорындардың аумағындағы технологиялық негізделмеген шығарындылар мен төгінділер; қалдықтарды ауыл шаруашылығы алқаптарының және мемлекеттік орман қоры жерінің орман өспеген аумақтарына орналастыру	2,0
Шығарындылар, төгінділер, қалдықтарды мемлекеттік орман қоры жерінің орман өскен аумағына, селитебті және ерекше қорғалатын табиғи аумақтарға, су қорғау аймақтарына және су айдындарының аумақтарына (тартылғандарын қоса алғанда) орналастыру, ауыз сумен қамтамасыз ету көздерінің санитарлық қорғау аймақтарының 1 және 2 белдеулері, курорттарды санитарлық қорғау округтерінің 1 және 2-аймақтары	3,0

Ережеге
2-қосымша

Экологиялық заңнаманы бұзудан туындаған экологиялық

тәуекелдің деңгейін анықтау өлшемдері

Өлшемдер	Экологиялық тәуекел коэффициенті
Бұзушылық соңғы үш жылда зиян келтірген заңды және жеке тұлғалар тарапынан осы түрдегі алғашқы бұзу болып табылады	1
Соңғы үш жылда зиян келтірген заңды және жеке тұлғалар тарапынан осы түрдегі бір мәртеден үш мәртеге дейінгі бұзушылық жағдайы орын алған кезде	1,1
Соңғы үш жылда зиян келтірген заңды және жеке тұлғалар тарапынан осы түрдегі төрт мәртеден он мәртеге дейінгі бұзушылық жағдайы орын алған кезде	1,5
Соңғы үш жылда зиян келтірген заңды және жеке тұлғалар тарапынан осы түрдегі он мәртеден астам бұзушылық орын алған кезде	2

Ережеге 3-қосымша

Атмосфералық ауаны стационарлық көздердің шығарындыларымен ластаудан, су ресурстарын ластаудан, өндіріс пен тұтыну қалдықтарын белгіленген нормативтерден тыс орналастырудан келтірілген залалды экономикалық бағалауды айқындау есептемелері

Ескерту. 3-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 21.06.2016 № 367 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

1. Атмосфералық ауаны стационарлық көздерден және газды алау етіп жаққаннан болған шығарындылармен і-лік ингредиент бойынша белгіленген нормативтерден тыс ластаудан келтірілген залалды экономикалық бағалау жанама әдіспен мынадай формула бойынша айқындалады:

U_і₌ C_іс_жүз.і _– C_нормі х 3600/1000000 х А_і х Т х 2,2 АЕК х 10 х К₁ х К₂,

мұндағы:

U_і – стационарлық көздерден және газды алау етіп жағудан атмосфералық ауаны і-ингредиентпен ластаудан келтірілген залалды экономикалық бағалау, теңге;

C_іс_жүз.і – мемлекеттік не өндірістік экологиялық бақылау барысында анықталған і-лік ластаушы заттың іс жүзіндегі шығарындысы, г/сек;

C_нормі – і-лік ластаушы зат шығарындысының нормативі, г/сек;

А_і – салыстырмалы қауіптілік коэффициенті, мына формула бойынша айқындалады:

А_і – 1/ШЖБШ_от, мұнда ШЖБШ_от – атмосфералық ауада ластаушы заттың шекті жол берілетін орташа тәуліктік шоғырлануы;

Т – мемлекеттік не өндірістік экологиялық бақылау барысында жүргізілген соңғы тексеруден бері өткен уақыт ретінде қабылданатын залал келтіру кезеңіндегі жабдықтың жұмыс уақыты (сағатпен);

АЕК – тиісті қаржы жылына арналған заңнамалық актілерде белгіленген айлық есептік көрсеткіш;

10 – арттыру коэффиценті;

К₁ – экологиялық қауіптілік коэффициенті, осы Ережеге 1-қосымша;

К₂ – экологиялық тәуекел коэффициенті, осы Ережеге 2-қосымша.

2. Су ресурстарын белгіленген нормативтерден тыс і-лік ингредиент бойынша ластаудан келтірілген залалды экономикалық бағалау мына формула бойынша айқындалады:

U_і = C_іс_жүз.і _– C_нормі х V_іс_жүз. х 30 АЕК х А_і х 10 х К₁ х К₂, мұндағы:

U_і – і-лік ингредиентпен су ресурстарын ластаудан келтірілген залалды экономикалық бағалау (теңге);

C_іс_жүз.і – сарқынды сулардағы і-лік ластаушы заттың нақты шоғырлануы, мг/л;

C_нормі – і-лік ластаушы зат төгіндісінің нормативі, мг/л;

V_іс_жүз – мемлекеттік не өндірістік экологиялық бақылау барысында жүргізілген соңғы тексеруден бері өткен уақыт ретінде қабылданатын кезеңдегі су бүру көлемі, млн. текше м;

N = 30 – сарқынды суларды су объектілеріне ағызу үшін;

N = 18 – жинақтауыштарға, жер бедеріне және сүзу алқаптарына сарқынды суларды ағызу үшін;

АЕК – тиісті қаржы жылына арналған заңнамалық актілерде белгіленген айлық есептік көрсеткіш;

А_і – салыстырмалы қауіптілік коэффициенті, мына формула бойынша айқындалады:

А_і = 1/ШЖБШ₃, мұнда ШЖБШ₃ – осы түрдегі су объектісінде ластаушы заттың шекті жол берілетін шоғырлануы;

10 – арттыру коэффиценті;

К₁ – экологиялық қауіптілік коэффициенті, осы Ережеге 1-қосымша;

К₂ – экологиялық тәуекел коэффициенті, осы Ережеге 2-қосымша.

3. Өндіріс және тұтыну қалдықтарының і-лік түрін белгіленген нормативтерден тыс орналастырудан келтірілген залалды экономикалық бағалау мына формула бойынша айқындалады:

U_і ₌ (Fіс жүз.і – F_нормі) х С_қал х 10 Х К) Х К₂

мұндағы:

U_і – өндіріс және тұтыну қалдықтарының і-лік түрін орналастырудан келтірілген залалды экономикалық бағалау, теңге;

F_іс_жүз.і – тексерілетін кезеңде өндіріс және тұтыну қалдықтарының і-лік түрін орналастырудың іс жүзіндегі көлемі, тонна;

F_нормі – тексерілетін кезеңде өндіріс және тұтыну қалдықтарының і-лік түрін орналастырудың нормативтік көлемі, тонна;

С_қал – өндіріс және тұтыну қалдықтарының і-лік түрінің 1 тоннасын орналастыру үшін Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес белгіленген төлемақы мөлшерлемесі, теңге;

10 – арттыру коэффициенті;

К₁ – экологиялық қауіптілік коэффициенті, осы Ережеге 1-қосымша;

К₂ – экологиялық тәуекел коэффициенті, осы Ережеге 2-қосымша.

4. Радиоактивті қалдықтар болып табылмайтын, шектеулі пайдаланылатын материалдарға жататын және белгіленген нормативтерден тыс өнеркәсіптік қалдықтарды көму орындарында орналастырылуға тиіс, құрамында жасанды және табиғи радионуклидтер санитарлық нормалардан 0,3 кБк/кг-нан асатын, бірақ альфа сәулесін шығаратын радионуклидтер үшін 10 кБк/кг-нан аспайтын радионуклидтер және бета сәулесін шығаратын радионуклидтер үшін 100 кБк/кг-нан аспайтын радионуклидтер бар құрылыс материалдарын, тау-кен өндірісінің атжалдары мен шламдарын, сарқынды сулар мен кеніштер суларын қоршаған ортада орналастырудан келтірілген залалды экономикалық бағалау осы қосымшаға сәйкес жасыл индекс бойынша айқындалады.

5. Егер құралмен өлшеуді жүргізу мүмкін болмаса, онда і-лік ингредиент бойынша атмосфералық ауаны, газды алау етіп жағудан және су ресурстарын ластаудан келетін залалды экономикалық бағалау мына формула бойынша айқындалады:

U_і ₌ (С_іс_жүз.і – С_нормі) х N АЕК х А_і х 10 х К₁ х К₂

мұндағы:

U_і – і-лік ингредиент бойынша атмосфералық ауаны және су ресурстарын ластаудан келетін залалды экономикалық бағалау, теңге;

С_іс_жүз.і – і-лік ластаушы заттың қоршаған ортаға залал келтіру кезеңінде іс жүзіндегі шоғырлануы мемлекеттік не өндірістік экологиялық бақылау барысында табиғат пайдаланушылардың есептік деректерін, сондай-ақ электрондық құралдардың көрсеткіштерін және т.б. негізге ала отырып есептеу әдісімен айқындалады, тонна;

С_нормі – і-лік ластаушы зат шығарындысының не төгіндісінің нормативі, тонна;

N = 2,2 – стационарлық көздерден және газды алау етіп жағудан ластаушы заттардың шығарындыларымен қоршаған ортаны белгіленген нормативтерден тыс не экологиялық рұқсатсыз ластаудан келтірілген залалды экономикалық бағалау үшін;

N = 30 – су объектілеріне ластаушы заттардың төгінділерімен қоршаған ортаны белгіленген нормативтерден тыс не экологиялық рұқсатсыз ластаудан келтірілген залалды экономикалық бағалау үшін;

N = 18 – жинақтауыштарға, жер бедеріне және сүзу алқаптарына белгіленген нормативтерден тыс не экологиялық рұқсатсыз ластаушы заттардың төгінділерімен қоршаған ортаға келтірілген залалды экономикалық бағалау үшін;

АЕК – тиісті қаржы жылына арналған заңнамалық актілерде белгіленген айлық есептік көрсеткіш;

А_і – салыстырмалы қауіптілік коэффициенті, мына формула бойынша анықталады:

А_і = 1/ШЖБШ, мұнда ШЖБШ – атмосфералық ауада ластаушы заттың шекті жол берілетін орташа тәуліктік шоғырлануы не су ресурстарында ластаушы заттың шекті жол берілетін шоғырлануы;

10 – арттыру коэффиценті;

К₁ – экологиялық қауіптілік коэффициенті, осы Ережеге 1-қосымша;

К₂ – экологиялық тәуекел коэффициенті, осы Ережеге 2-қосымша.

Ережеге
4-қосымша

Жылжымалы көздерден атмосфералық ауаны белгіленген нормативтерден тыс ластаудан келтірілген залалды
экономикалық бағалау есептемесі

Ескерту. 4-қосымшаға өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің 2010.01.26 № 24 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз) Қаулысымен.

Автомотор отынының і-түрі бойынша жылжымалы көздерден атмосфералық ауаны белгіленген нормативтерден тыс ластаудан келтірілген залалды экономикалық бағалау мына формула бойынша анықталады:

U _i=(С _{іс жүз}-С _норм)/с _нормхR _{іс жүз.}^іхС _шығ^іх10

мұнда:

U _i- автомотор отынының і-түрін жағу кезінде жылжымалы көздердің атмосфералық ауаны ластауынан келтірілген залалды экономикалық бағалау, теңге;

С _{іс жүз.}- мемлекеттік бақылау барысында айқындалған ластаушы заттың іс жүзіндегі шоғырлануы не шығарынды газдардағы түтін шығару көрсеткіші, көлемдік үлесі немесе %;

С _норм- ластаушы зат шоғырлануының нормативі не шығарынды газдардағы түтін шығару көрсеткіші, көлемдік үлесі немесе %;

R _{іс жүз.}^і- мемлекеттік не өндірістік экологиялық бақылау барысында жүргізілген соңғы тексеруден өткен уақыт ретінде қабылданатын залал келтіру кезеңіндегі автомотор отынының і-түрінің шығысы, тонна;

С _шығ_.^і- жылжымалы көздердің автомотор отынының і-түрінің 1 тоннасын жағу кезіндегі атмосфераға ластаушы заттардың шығарындылары үшін төлем ставкасы, теңге/тонна;

10 - арттыру коэффициенті.

Ережеге
5-қосымша

Қоршаған ортаға радиоактивті қалдықтарды, иондаушы сәуле
шығаруы көздерін белгіленген нормативтерден тыс
орналастырудан келтірілген залалды экономикалық бағалауды анықтау есептемесі

Қоршаған ортаға радиоактивті қалдықтарды, сондай-ақ иондаушы сәуле шығару көздерін белгіленген нормативтерден тыс орналастыру кезінде келтірілген залалды экономикалық, бағалау радиоактивті қалдықтарды неғұрлым кең таралған радиоактивті уыттылығы жағынан 1 тоннасы радиоактивтіліктің 12 Гигабеккереліне (ГБк) тең радиактивті зат - табиғи уран белсендігі бойынша орналастырғаны үшін төлем нормативі негізге алына отырып белгіленеді.

Бұл ретте трансурандық элементтерді қоспағанда, 12 ГБк жиынтықты альфа-сәуле шығару радионуклидтерінің орналастырғаны үшін төлем нормативі қоршаған ортаға Қалдықтардың янтарь тізіміне жататын өнеркәсіптік қалдықтардың 1 тоннасын орналастырғаны үшін төлем нормативіне теңестіріледі. 12 ГБк трансурандық элементтерді орналастырғаны үшін төлем нормативі қоршаған ортаға Қалдықтардың қызыл тізіміне жататын өнеркәсіптік қалдықтардың 1 тоннасын орналастырғаны үшін төлем нормативіне теңестіріледі. Осылайша,

1ГБк трансурандық элементтерді орналастырғаны үшін төлем ставкасы мынаған тең:

С _РАҚt=С _т1/12;

1 ГБк альфа радиоактивті қалдықтарды орналастырғаны үшін төлем ставкасы мынаған тең:

С _РАҚa_(альфа)=С _т2/12;

1 ГБк бета радиоактивті қалдықтарды орналастырғаны үшін төлем ставкасы мынаған тең:

С _РБҚb_(бета)=С _т2/12х0,1;

С _т1, С _т2- ағымдағы жылға жергілікті өкілді органдар бекіткен тиісінше қызыл немесе янтарь индекстегі өнеркәсіптік қалдықтардың 1 тоннасы үшін төлем ставкасы;

0,1 - альфа-сәуле шығару радионуклидтерінің төменгі елеулі белсенділігімен (ТЕБ) салыстырғанда 10 есе кем бета-сәуле шығару радионуклидтері үшін ТЕБ-ті негізге ала отырып, бета радиоактивті қалдықтар үшін төмендеткіш коэффициент.

Радиоактивті қалдықтарды немесе трансурандық элементтерді белгіленген нормативтерден тыс орналастырудан келтірілген залалды экономикалық бағалау мынадай формула бойынша анықталады:

U=(Ғ _{іс жүз}-Ғ _норм)хСРАҚ _{a(альфа),b(бета),t}х10хК ₁хК ₂

мұнда:

U - радиоактивті қалдықтарды белгіленген нормативтерден тыс орналастырудан келтірілген залалды экономикалық бағалау (теңге);

Ғ _{іс жүз}- орналастырылған радиоактивті қалдықтардың іс жүзіндегі радиоактивтілігі, ГБк;

Ғ _норм- радиоактивті қалдықтарды орналастырудың нормативтік радиоактивтілігі, ГБк;

С _РАҚ- тиісінше 1ГБк радиоактивті қалдықтарды немесе трансурандық элементтерді орналастырғаны үшін төлем ставкасы, теңге/ГБк;

10 - арттыру коэффициенті;

К ₁- экологиялық қауіптілік коэффициенті, осы Ережеге 1-қосымша;

К ₂- экологиялық тәуекелдік коэффициенті, осы Ережеге 2-қосымша.

Ережеге
6-қосымша

Су (теңіз) бетіне төгілген мұнайдан келтірілген
залалды экономикалық бағалау есептемесі

Ескерту. 6-қосымшаға өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің 2010.01.26 № 24 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз) Қаулысымен.

1. Су (теңіз) бетіне мұнай төгілген кезде қоршаған ортаға келтірілетін залалдың шамасын айқындайтын негізгі факторлар мыналар болып табылады:

1) су объектісінің ластанған ауданы;

2) төгілген мұнайдың массасы;

3) су объектісінің ластану дәрежесі.

2. Су объектілерінің мұнаймен ластанған ауданын мемлекеттік экологиялық инспекторлар:

1) сараптамалық бағалау әдісімен;

2) құралдық әдіспен;

3) аэрофототүсіру әдісімен анықтай алады.

3. Сараптамалық бағалау әдісін қолдану кезінде масштаб ретінде көлемі белгілі заттар немесе құрылыстар пайдаланылады және жергілікті жердегі фото-бейне түсірулермен расталады, олардың негізінде мұнай дағының ұзындығын, енін немесе радиусын анықтайды.

4. Ластану ауданын құралдық әдіспен анықтау үшін жергілікті жердегі тірек нүктелерді таңдап, олардың арасындағы бұрыштар мен арақашық анықталады. Алынған деректер картаға түсіріледі, содан кейін картаның масштабына сәйкес іздеу ауданын анықтайды. Тірек нүктелері өлшеулер жүргізілген кезде тіркелген және құралдық зерттеулермен расталған төгілу ауданындағы кемелердің координаттары болуы мүмкін.

5. Аэрофототүсіру әдісін қолданған кезде дақтың мөлшерін

аэрофотосурет бойынша анықтайды, ол үшін:

1) фотосуретке (немесе негативтің өзіне) квадрат қабырғалары

1 мм тор суреттелген кальканы салады;

2) төгілген дақ ауданын жауып тұрған квадраттар санын анықтайды;

3) квадраттар санын калькадағы 1 мм ²сәйкес келетін аудан шамасына (аэрофототүсірудің таңдап алынған масштабы кезінде) көбейтеді;

4) аэрофототүсірудің масштабын m (1) бойынша ұшақтың навигациялық құралдар көрсеткіштерімен анықталатын фотоға түсіру сәтіндегі ұшу биіктігінің Н фотоаппараттың фокустық арақашықтығына b ара қатынасы ретінде анықтайды.

m= H (1)

6. Су объектісінің бетіне төгілген мұнайдың массасы M _mмынадай

тәсілдердің бірімен анықталады:

1) мұнаймен ластанған су объектісінің бетіндегі құралдық өлшеулердің нәтижелері бойынша;

2) авариялық төгілуді жою кезінде мұнай жинағыш құралдармен

жиналған мұнайдың көлемі бойынша;

3) егер олар белгілі болса не оны есептеу тәсілдерімен анықтауға мүмкіндік болса, мұнайдың төгілген көлемінің іс жүзіндегі деректері бойынша.

Егер су бетіне төгілген мұнай массасын анықтау әртүрлі нәтижелер беретін бірнеше тәсілмен жүргізілген жағдайда есептемеге ең үлкен шама алынады.

7. Құралдық өлшеулер деректері пайдаланылған кезде су объектісіне түскен мұнай массасын есептеу мынадай формуламен жүргізіледі:

M _m=(m _m-m _ф)*Ғ _М*10 ^-6+(C _m-C _ф)*V _m*10 ^-6, (2)

мұнда: m _m- 1 м ²су бетіне төгілген мұнайдың үлес массасы, г/м ²;

m _ф- мұнай төгілмеген 1 м ²су бетіндегі фондық мұнайдың үлес массасы, г/м ²;

Ғ _М- мұнай төгілген су бетінің ауданы, м ²;

Cm - мұнай төгілу аймағында 0,3м тереңдіктегі су объектісінде еріген және/немесе эмульсияланған мұнайдың шоғырлануы, г/м ³;

С _ф- мұнай төгілмеген аймақтан тыс 0,3 м тереңдіктегі су объектісінде еріген және/немесе эмульгирленген мұнайдың фондық шоғырлануы, г/м ³;

Vm - құралдық өлшеулер сәтінде төгілген мұнай еріп кеткен судың көлемі, Vm=0,3*F _M, м ³.

8. (2) формулаға кіретін құралдық өлшеулер деректерін алу үшін мыналар қажет:

1) 4-6-төгілу нүктелерінде көлденең қимасының ауданы белгілі сынама алатын құралмен мұнай алуды жүргізу. Сынама алу нүктелері, олардың 2-3-уі төгілу ортасына жақынырақ, ал басқа 2-3 оның шетінде болуы керек болып таңдалады. Алынған сынамалардан ортақ сынама жасалып, салмақтық әдіспен мұнайдың массасы анықталады. Табылған масса бойынша мұнайдың үлестік массасы m _mесептеледі;

2) суда еріген және эмульсияланған мұнайдың шоғырлануын Сm анықтау үшін мұнай алынатын нүктелерде 0,3 м тереңдіктен судың сынамасы алынады (С _m, шоғырлануы Қазақстан Республикасында қабылданған әдістердің бірімен анықталады);

3) су объектісі бетіндегі мұнай төгілу әсеріне ұшырамаған

1-2-нүктелерде көлденең қимасының ауданы белгілі сынама алатын құралмен онда мұнайдың болуын және оның массасын анықтау үшін су сынамалары алынады. Табылған масса бойынша массасы m _фанықталады;

4) массасын m _фтабу үшін су сынамалары алынатын нүктелерде 0,3 м тереңдіктен судағы мұнайдың фондық шоғырлануын С _фанықтау үшін су сынамалары алынады (су сынамалары мұнай төгілген орында мұнайдың фондық шоғырлануы туралы деректер белгісіз болған жағдайда жүргізіледі).

9. Сараптамалық бағалау тәсілі мұнай төгілген жерде қабаттық қалыңдығы 1 мм едәуір аз болған жағдайда қолданылуы мүмкін. Су беті сипатын сараптамалық бағалау және мұнай қабыршағының сыртқы белгілері негізінде су объектісінің бетіне төгілген мұнай массасының есептемесі мынадай формуламен есептеледі:

Mm=(m _m-m _ф)*Ғ _м*10 ^-6. (3)

Төгілген мұнайдың массасын осы тәсілмен бағалаған кезде m _mжәне m _фмәндері 1 кесте бойынша қабылданады.

1-кесте. Мұнай қабыршағының әр түрлі сыртқы түріне

қарай 1 м ²су бетіндегі мұнай массасы

Мұнай қабыршағының

сыртқы белгілері

1 м ²су бетіндегі

мұнай массасы, г

1. Опалесценция (әр

түрлі жарық беру

жағдайында түрлі-

түсті белгілердің

болмауы) белгілері

жоқ таза су беті

2. Дақ пен қабыршақ-

тың жоқтығы,

неғұрлым қолайлы

жарық беру жағдайында

және су бетінің

тыныштық күйінде

байқалатын бөлек

түрлі-түсті жолақтар

0,1

3. Су бетіндегі

бөлек дақтар және су

бетінің тыныштық

күйінде байқалатын

күміс түсті болар-

болмас қатпары бар

сұр қабыршақтар,

алғашқы түрлі-түсті

белгілердің пайда

болуы

0,2

4. Су баяу толқыған

кезде байқалатын

жарқыраған түрлі-

түсті жолақтары бар

дақтар мен қабыршақ-

тар

0,4

5. Су бетінің едәуір

учаскесіне жабатын,

су толқындаған кезде

бөлінбейтін, түрлі-

түстілігі күңгірт

лайлы-қоңыр түске

ауысқан, дақтар мен

қабыршақ түріндегі

мұнай

1,2

6. Су беті мұнайдың

тұтас қабатымен

жабылған, су

толқындаған кезде

анық көрінеді, түсі

қара, қошқыл қоңыр

2,4

10. Су айдындары үшін төгілу орнының астындағы эмульгирленген және еріген мұнайдың іс жүзіндегі шоғырлануларының, сондай-ақ төгілген мұнайды жинау жөніндегі іс-шараларды жүргізгеннен кейін су объектісінің ластанған су қабатының қалыңдығын бақылау өлшеулерін жүргізуге рұқсат етіледі.

11. Мұнай төгілу салдарын жою жөніндегі міндетті іс-шаралар

жүргізілгеннен кейін су бетінде қалған қабыршақты мұнай массасы мынадай формуламен есептеледі:

М _каб_._қалд_.=m _каб_._қалд_.*Ғ _н._қалд_.*10 ^-6(4)

мұнда: М _каб_._қалд- төгілу салдарын жою жөніндегі іс-шаралар жүргізілгеннен кейін су бетінде қалған қабыршақты мұнай массасы, т;

m _каб_._қалд- төгілген мұнайды жинау аяқталғаннан кейін 1 м ²су бетіндегі қабыршақты мұнайдың үлес массасы, г/м ²;

F _н._қалд- мұнай төгілу салдарын жою жөніндегі жұмыстар аяқталғаннан кейін қабыршақты мұнаймен жабылған су бетінің ауданы, м ²;

m _каб_._қалдмәні 1-кесте бойынша қабылданады.

12. Су объектілерінің ластану дәрежесі суда еріген және (немесе) эмульгирленген мұнай массасымен анықталады.

13. Су қабатын ластайтын мұнай массасы мынадай формулалармен

есептеледі:

1) су айдындары үшін

М _м._с-к=5,8*10 ^-3*V _m*(С _м-С _ф) , (5)

2) су ағындары үшін

М _м._с-а=8,7*10 ^-4*V _m*(С _м-С _ф) , (6)

мұнда: М _м._с-к- еріген және (немесе) эмульгирленген мұнай массасы,m;

М _м._с-а- тиісінше су айдынын, су ағынын ластайтын еріген және (немесе) эмульгирленген мұнай массасы, т.

Бұл ретте қанығу шоғырлануы Сқ су айдындары үшін 26 г/м ³, су ағындары үшін 122 г/м ³болып табылады.

Фондық шоғырлану С _фтуралы деректер су объектілерін бақылайтын жергілікті органдардан алынуы немесе ластану аймағынан тыс жерден іріктеп алынған су сынамаларының зертханалық талдау нәтижелері бойынша анықталуы мүмкін.

14. Су қабатын ластайтын мұнай массасын массалардың теңгерімдік арақатынасы арқылы есептеуге болады:

М _м._с-к_(м._с-к₎=М _m-М _су._жин_.-М _су.б-М _каб_._қалд, (7)

мұнда: М _су._жин- жиналған мұнай массасы, т;

М _су.б- мұнай төгілген сәттен бастап оны жинауға дейін су объектісі бетінен буланған мұнайдың ұшпалы төменгі молекулярлық көмірсутектерінің массасы мынадай формуламен анықталады:

М _су.б=q _су.б*Ғ _м*10 ^-6, (8)

мұнда: q _су.б- суға төгілген 1 м ²мұнайдың бетінен шығатын көмірсутектердің шығарындыларының үлес шамасы, г/м ².

Шығарындылардың үлес шамасы q _су.бмынадай параметрлерге қарай төменде келтірілген 2-кесте бойынша алынады: булану бетінің орташа температурасы:

t _су.б=0,5*(t _ж+t _ауа), (9)

мұнда: t _су.б- судағы булану бетінің орташа температурасы, ^оС;

t _в- судың жоғары қабатының температурасы, ^оС;

t _воз- ауа температурасы, ^оС.

2-кесте. Мұнай бетінен атмосфераға ұшатын көмірсутектер

шығарындыларының үлес шамасы, г/м ²

(мұнайдың тығыздығы 0,850 т/м ³дейін)

Мұнайдың булану ұзақты- ғы, сағат	Мұнай қабатының қалыңдығы, /\ _cу, м;
Мұнайдың булану ұзақты- ғы, сағат	0,001-ге дейін	0,005	0,010	0,050	0,100
Булану бетінің температурасы t _cу_.б= 5 ^oС
6-ға дейін	27	63	90	206	295
12	51	120	173	403	578
8	72	173	251	590	850
24	91	222	324	770	1112
30	108	268	393	941	1364
36	124	310	457	1105	1606
42	138	350	518	1262	1840
48	151	387	575	1413	2066
60	174	454	680	1697	2494
72	193	514	775	1959	2894
84	210	568	860	2202	3268
96	225	615	938	2428	3620
108	238	658	1008	2638	3950
120	249	697	1073	2835	4260
132	260	733	1132	3019	4553
144	269	766	1187	3192	4830
156	277	796	1238	3354	5092
168	285	823	1285	3507	5341
180	292	849	1328	3652	5576
192	298	872	1369	3788	5800
204	304	894	1407	3917	6013
216	309	915	1443	4040	6216
228	314	934	1476	4156	6410
240 және одан жоғары	319	952	1508	4266	6595
Булану бетінің температурасы t _су.б=10 ^оС
6-ға дейін	96	236	344	820	1185
12	158	407	606	1497	2192
18	201	538	813	2066	3058
24	233	641	979	2550	3811
30	257	723	1116	2968	4472
36	276	792	1231	3323	5057
42	292	849	1328	3652	5577
48	304	897	1412	3936	6044
60	325	975	1550	4416	6846
72	339	1036	1657	4806	7511
84	351	1083	1743	5130	8070
96	360	1122	1814	5404	8548
108	368	1154	1874	5637	8960
120	374	1181	1924	5839	9320
132	379	1204	1967	6015	9636
144	383	1224	2004	6170	9917
156	387	1241	2037	6308	10168

кестенің жалғасы

Мұнай қабатының қалыңдығы, /\ _cу, м;
0,200	0,300	0,400	0,500	1,000	1,500
Булану бетінің температурасы t _су.б=5 ^оС
421	519	601	674	962	1185
828	1022	1186	1331	1903	2345
1222	1510	1754	1969	2822	3482
1603	1983	2306	2592	3721	4596
1971	2443	2843	3198	4601	5688
2328	2889	3366	3788	5461	6758
2674	3323	3875	4364	6303	7808
3010	3745	4371	4926	7127	8837
3651	4555	5325	6008	8724	10836
4256	5322	6231	7039	10256	12762
4826	6049	7094	8022	11726	14617
5366	6740	7915	8961	13139	16405
5877	7397	8699	9859	14498	18130
6362	8023	9447	10717	15806	19796
6823	8620	10163	11540	17065	21404
7261	9189	10847	12328	18279	22959
7678	9733	11503	13084	19449	24463
8076	10254	12131	13810	20578	25918
8455	10752	12734	14508	21669	27327
8817	11229	13313	15179	22723	28691
9164	11687	13869	15825	23741	30013
9496	12127	14404	16447	24727	31295
9814	12549	14919	17047	25680	32539
10119	12955	15415	17625	26603	33745
1710	2116	2462	2767	3976	4912
3198	3982	4650	5242	7592	9419
4505	5640	6608	7468	10896	13569
5663	7121	8370	9481	13926	17403
6695	8454	9964	11311	16714	20956
7621	9659	11413	12981	19289	24257
8457	10754	12737	14511	21674	27333
9215	11754	13950	15919	23889	30266
10536	13512	16096	18420	27879	35417
11650	15008	17935	20575	31371	40019
12601	16297	19529	22452	34455	44114
13423	17419	20922	24100	37196	47781
14141	18405	22155	25560	39650	51084
14773	19278	23249	26861	41859	54074
15334	20056	24228	28029	43859	56794
15834	20754	25109	29082	45677	59279
16284	21384	25906	30037	47338	61557

Егер t _су.б<4 ^оС, онда шығарындылардың үлес шамасы нөлге тең болып қабылданады.

Су бетінде қалқып тұрған мұнай қабатының қалыңдығы:

/\ _cу= Mm , (10)

F _м* р

Ескерту. р - физикада "ро" деп оқылады.

мұнда: р - мұнайдың тығыздығы, кг/м ³;

- су бетіндегі мұнай қабатының қалыңдығы, м;

- су бетінде қалқып тұрған мұнайдың булану үдерісінің ұзақтығы

J _су.б=J _шк-J _су._жин (11)

Ескерту. J - физикада "тау" деп оқылады.

мұнда: J _су.б- су бетінде қалқып тұрған мұнайдың булану үдерісінің ұзақтығы, сағ.;

J _шк- су объектісінің бетіне мұнайдың төгіле бастаған уақыты (шығарылу сәті), сағ.;

J _су._жин- су бетіндегі бос мұнайды жинау жөніндегі іс-шараларды аяқтау уақыты, сағ.

2-кестеде көрсетілмеген параметрлердің аралық мәндері кезінде көмірсутек шығарындыларының үлес шамасын анықтау үшін сабақтас мәндер арасында сызықтық интерполяция жасалады.

15. Авариялық төгілуі кезінде су объектісін ластағаны үшін ақыны есептеуге қолданылатын мұнай массасы М, мынадай формуламен анықталады:

М ₃=М _м._с-к_(м._с-а₎+М _су.б+М _каб_._қалд_.,(12)

мұнда: М _м._с-к_(м._с-а₎(5), (6) немесе (7) формулаларға сәйкес анықталады.

Егер іс-шараларды жүргізу нәтижесінде қабыршақты мұнай толығымен жойылса, онда (12) формуланың үшінші қосылғышы нөлге тең болып қабылданады.

16. Су объектілерінің мұнаймен ластануынан келтірілген залалды есептеу мынадай формуламен орындалады:

U=Mm*A _м*30 АЕК*10, (13)

мұнда:

U _м- су (теңіз) бетін мұнаймен ластаудан келтірілген залалды экономикалық бағалау (теңге);

Mm - су объектісінің бетіне төгілген мұнай массасы, т;

A _м- мынадай формуламен анықталатын мұнайдың салыстырмалы қауіптілік коэффициенті:

А _м= 1

ПДК _су.м

мұнда ПДК _су.м- су объектісінің осы түріндегі рұқсат берілетін мұнайдың шекті шоғырлануы;

АЕК - тиісті қаржы жылына арналған заңнамалық актілерде белгіленген айлық есептік көрсеткіш;

10 - арттыру коэффициенті.

Ережеге
7-қосымша

Ескерту. Ереже 7-қосымшамен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 2010.01.26 № 24 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз) Қаулысымен.

"Байқоңыр" ғарыш айлағынан зымыран тасығыштарды ұшыруға
дайындау және ұшыру барысында авариялар туындаған кезде
қоршаған ортаның ластануынан келтірілген залалды
экономикалық бағалауды анықтау есептемесі

"Байқоңыр" ғарыш айлағы инфрақұрылымы объектілеріндегі (өнеркәсіптік кәсіпорындар, энергетика объектілері, қойма шаруашылығы) авариялық жағдай салдары қоршаған ортаға мынадай әсерлердің түрлері болып табылады:

атмосфераға ластаушы заттардың дүркін шығарылуы;

ағынды сулармен ластаушы заттардың дүркін тасталуы;

зымыран тасығыштың авариясы салдарынан қоршаған ортаға қалдықтарды орналастыру.

1.1 Авариялық жағдайға байланысты атмосфераға ластаушы заттардың дүркін шығарылуынан қоршаған ортаға келтірілген залалды экономикалық бағалау есептемесі мына формула бойынша жүзеге асырылады:

С_А = Q_і х 2,2 АЕК х К^а₁ х К₂^а(1)

мұндағы:

С_А — атмосфераға ластаушы заттардың дүркін шығарылуынан атмосфералық ауаға келтірілген залал сомасы, теңге;

Q_і - атмосфераға і-лік ластаушы заттың авариялық шығуының көлемі, шартты тонна;

АЕК - тиісті қаржы жылына арналған заңнамалық актілерде белгіленген айлық есептік көрсеткіш;

К^а₁ — атмосфераны авариялық (өздігінен) ластағаны үшін еселеу коэффициенті;

К^а₂ - атмосфераның ластануының экологиялық қауіптілігін ескеретін еселеу коэффициенті.

Атмосфераны авариялық (өздігінен) ластағаны үшін еселеу коэффициенті - К^а₂, 1-кестеге сәйкес анықталады.

Атмосфераның ластануының экологиялық қауіптілігін ескеретін еселеу коэффициенті - К^а₂, 2-кестеге сәйкес анықталады.

1.2 Авариялық жағдаймен сарқынды сулармен ластаушы заттардың дүркін төгілуіне байланысты қоршаған ортаға келтірілген залалды экономикалық бағалау есептемесі мына формула бойынша жүзеге асырылады:

С_с = Q_і х 30 АЕК х К^с₁ х К^с₂(2)

мұндағы:

Сс - сарқынды сулармен ластаушы заттардың дүркін төгілуі салдарынан қоршаған ортаға келтірілген залал сомасы, теңге;

Q_і - сарқынды сулармен түскен і-лік ластаушы заттың авариялық төгілу көлемі, шартты тонна;

АЕК - тиісті қаржы жылына арналған заңнамалық актілерде белгіленген айлық есептік көрсеткіш;

К^с₁ - қоршаған ортаны ластаушы заттардың төгінділерімен авариялық (өздігінен) ластағаны үшін еселеу коэффициенті;

К^с₂ - қоршаған ортаны ластаушы заттардың авариялық төгінділерімен ластауының экологиялық қауіптілігін ескеретін еселеу коэффициенті.

1.3 Зымыран тасығыштың авариясы салдарынан қалдықтарды арнайы жабдықталған жерлерден тыс орналастырудан қоршаған ортаға келтірілген залалды экономикалық бағалау есептемесі (С_о) мына формуламен анықталады:

С_қ= Q_іх С^і_қалдх К² (3)

мұнда:

С_қ - қалдықтарды арнайы жабдықталған жерден тыс қалдықтарды орналастырудан қоршаған ортаға келтірілген залал сомасы, теңге;

Q_і - арнайы жабдықталған жерден тыс орналастырылған і түріндегі қалдықтардың көлемі, тонна;

С^і_қалд - Қазақстан Республикасы салық заңнамасына сәйкес белгіленген өндіріс және тұтыну қалдықтарының і-лік түрінің 1 тоннасын орналастырғаны үшін төлемақы ставкасы, теңге;

К^қ₂ - қалдықтарды арнайы жабдықталған жерден тыс орналастырудың экологиялық қауіптілік коэффициенті.

Қалдықтарды арнайы жабдықталған жерден тыс орналастырудың экологиялық қауіптілік коэффициентінің мәні (К^қ₂) 3-кестеге сәйкес сақтау орнының елді мекендерге, қорғау аумақтарына қатысты қалдықтарды сақтау орнының орналасуына, жапсарлас және басқа учаскелерді шаруашылыққа пайдалану түріне байланысты белгіленеді.

Зымыран тасығышты ұшыру мен оны ұшырудың бірінші фазасы
(2 км-ге дейін) кезеңіндегі авариялық жағдай кезінде
қоршаған ортаның ластануынан келтірілген залалды
экономикалық бағалауды анықтау есептемесі

Зымыран тасығышты ұшыру мен ұшудың бірінші фазасы (2 км-ге дейін) кезеңіндегі авариялық жағдай салдары қоршаған ортаға әсер етудің мынадай түрлері болып табылады:

көп көлемді ластаушы заттар - зымыран отыны құрауыштарының жану өнімдерінің атмосфераға дүркін шығарылуы;

зымыран тасығыш пен ұшыру кешені жабдықтарының бүлінуі салдарынан пайда болған улы қалдықтар - металл сынықтарын авариялық орналастыру.

2.1. Көп көлемді ластаушы заттар - зымыран отыны құрауыштарының жану өнімдерінің авариялық жағдайға байланысты дүркін шығарылуы салдарынан қоршаған ортаға келтірілген залалды экономикалық бағалау есептемесі мына формуламен жүзеге асырылады:

С_АЖ = Q_і х 2.2 АЕК х К^а₁ х К^а₂ (4)

мұндағы:

С_АЖ - көп көлемді ластаушы заттар - зымыран отыны құрауыштарының жану өнімдерінің атмосфераға дүркін шығарылуы салдарынан атмосфералық ауаға келтірілген залал сомасы, теңге;

Q_і - атмосфераға і-лік ластаушы заттың авариялық шығуының көлемі, шартты тонна;

АЕК — тиісті қаржы жылына арналған заңнамалық актілерде белгіленген айлық есептік көрсеткіш;

К^а₁ - атмосфераны авариялық (өздігінен) ластағаны үшін еселеу коэффициенті, 1-кестеге сәйкес анықталады;

К^а₂ - атмосфераның ластануының экологиялық қауіптілігін ескеретін еселеу коэффициенті, 2-кестеге сәйкес анықталады.

2.2. Қалдықтарды зымыран тасығышты ұшыру кезеңі мен ұшудың 1 фазасында болған авария кезінде орын алған арнайы жабдықталған жерден тыс орналастырудан қоршаған ортаға келтірілген залалды (С_қо) экономикалық бағалау есептемесі мына формуламен анықталады:

С_қо= Q_іх С^і_қалдх К^а₂ (5)

мұндағы:

Q_і - зымыран тасығышты ұшыру кезеңіндегі авария кезінде арнайы жабдықталған жерден тыс орналастырылған і түріндегі қалдықтардың көлемі, тонна;

С_қалд - Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес белгіленген өндіріс және тұтыну қалдықтарының і-лік түрінің 1 тоннасын орналастырғаны үшін төлемақы ставкасы, теңге/тонна;

К^қ₂ - қалдықтарды арнайы жабдықталған жерден тыс орналастырудың экологиялық қауіптілік коэффициенті, 3-кестеге сәйкес анықталады.

Зымыран тасығышты ұшыру кезеңіндегі авария салдарынан қоршаған ортаға орналастырылған і түріндегі қалдықтардың көлемі - Q_і аспаптық немесе есептік жолмен, зымыран тасығыштың құрайтын металл мен бұзылған сөре жабдықтарының массасын ескере отырып анықталады.

Зымыран тасығыштың жер төңірегіндегі кеңістікте ұшу кезеңіндегі
авариялық жағдай кезінде қоршаған ортаның ластануынан
келтірілген залалды экономикалық бағалауды анықтау
есептемесі

Зымыран тасығыштың жер төңірегіндегі кеңістікте (жоғары тропосфера, стратосфера және ионосфера) ұшу кезеңіндегі авариялық жағдайының салдары қоршаған ортаға әсерлердің мынадай түрлері болып табылады:

ластаушы заттар - зымыран отыны құрауыштарының жану өнімдерінің атмосфераға дүркін шығарылуы;

жоғары уытты қалдықтарды - зымыран тасығыштың бүлінуі салдарынан пайда болатын металл сынықтарын орналастыру.

3.1. Ластаушы заттардың - зымыран отыны құрауыштарының атмосферада жану өнімдерінің атмосфераға дүркін шығарылуымен қоршаған ортаға келтірілген залалды экономикалық бағалау есептемесі мына формуламен жүзеге асырылады:

С_ап= Q_іх 2,2 АЕК х К^а₁х К^а₂ (6)

мұндағы:

С_ап - зымыран тасығыштың жер теңірегіндегі кеңістікте авариясы кезінде атмосфераға ластаушы заттардың - зымыран отыны құрауыштарының жану өнімдерінің дүркін шығарылуымен келтірілген залал сомасы, теңге;

Q_і - зымыран тасығыштың жер төңірегіндегі кеңістікте авариясы кезінде і-лік ластаушы зат шығарындыларының - зымыран отыны құрауыштарының жану өнімдерінің көлемі, шартты тонна;

АЕК - тиісті қаржы жылына арналған заңнамалық актілерде белгіленген айлық есептік көрсеткіш;

К^а₁ - атмосфераны авариялық (өздігінен) ластағаны үшін еселеу коэффициенті, 1-кестеге сәйкес анықталады;

Q_і - і-лік ластаушы заттың көлемі мына формуламен анықталады:

Q_і = Q^Ф_ох а_і(6.1)

мұндағы:

Q^іс^жүз_о — авария болған сәтте зымыран тасығыштың отын сақтау сыйымдылығында қалған зымыран отыны құрауыштарының физикалық көлемі (тонна);

а_і - зымыран отыны құрауышының 1 тоннасы жанған кезде түзілетін і-лік ластаушы заттың меншікті мөлшері, тонна;

Q^іс^жүз_о=Q ^{іс жүз} н - Q^іс^жүз_р(6.1.1)

мұндағы:

Q ^{іс жүз} н - авариялық зымыран санатына жататын зымыран тасығыштың зымыран отыны құрауыштарымен толық жабдықталуының физикалық нормативті көлемі, тонна;

Q ^{іс жүз} _ш - болған сәтке дейін зымыран тасығыш жұмсаған зымыран отыны құрауышының физикалық көлемі (тонна), мына формуламен анықталады:

Q_і^іс^жүз _ш = q ^{іс жүз} _p x Т_ұ (6.1.2)

мұндағы:

q ^{іс жүз} _ш - осы санаттағы зымыранды ұшыруды қамтамасыз ету үшін зымыран отыны құрауышының меншікті нормативті шығысы, тонна/сек;

Т_ұ - сөреден авария болған сәтке дейінгі авариялық зымыранның ұшу ұзақтығы, сек;

3.2. Зымыран тасығыштың жер төңірегіндегі кеңістіктегі авариясы салдарынан пайда болған қалдықтарды орналастырудан қоршаған ортаға келтірілген залалды экономикалық бағалау есептемесі мына формуламен есептеледі:

С_жк = Q_і х С^і_қалд х К^о₂ (7)

мұндағы:

С_жк^_ зымыран тасығыштың жер төңірегіндегі кеңістіктегі авариясы салдарынан пайда болған қалдықтарды орналастырудан қоршаған ортаға келтірілген залалдың сомасы, теңге;

Q_і - авария салдарынан пайда болған і түріндегі қалдықтардың көлемі, тонна;

С^і_қалд - Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес белгіленген өндіріс және тұтыну қалдықтарын орналастырғаны үшін төлемақы ставкасы, теңге/тонна;

Зымыран тасығыштың жер төңірегіндегі кеңістікте авариясы салдарынан пайда болған және қоршаған ортаға орналастырылған қалдықтардың көлемі (Q_і) есептік әдіспен анықталады және ол зымыран тасығыштың металл құрауышының массасына тең қабылданады. Егер авариялық жағдай бөліну бөлшектері ажырағаннан кейін болса, онда қалдықтардың көлемін есептеген кезде олардың массасының сандық мәні зымыран тасығыштың металл құрауышының жалпы нормативтік массасынан шегеріп тасталады:

Q_і = Q^н_пі- Q_оі(7.1)

мұндағы:

Q^н_пі - авария болған зымыран тасығыш тобына жататын зымыран тасығыштың металл құрауышының нормативтік массасы, тонна;

Q_оі - одан авария болғанға дейін ажыраған зымыран тасығыштың бөліну бөлшектерінің массасы, тонна.

Қазақстан Республикасының аумағының үстінен зымыран тасығыштың
бірінші және екінші сатыларының белсенді жұмыс учаскесінде ұшу
траекториясы бойынша авариялық жағдай кезінде қоршаған ортаның
ластануынан келтірілген залалды экономикалық бағалауды анықтау
есептемесі

Зымыран тасығыштың бірінші және екінші сатыларының белсенді жұмыс учаскесінде ұшу траекториясы бойынша авариялық жағдайдың салдары қоршаған ортаға әсерлердің мынадай түрлері болып табылады:

бөліну бөлшектерінің құлауы барысында және ол жерге түскеннен кейін зымыран отыны құрауыштарының булануы кезінде оның құрауыштарының шығарындыларымен, сондай-ақ егер жерге түскен соң жану басталса, зымыран отыны құрауыштарының жануы өнімдерінің шығарындыларымен атмосфералық ауаның ластануы;

ол жерге соғылғаннан кейін бүлінген кезде бөліну бөлшектерінен тасталған зымыран отыны құрауыштар тасталған кезде топырақ қабатының ластануы;

зымыран отыны мен оның ыдырау өнімдерінің бөліну бөлшектері құлау орнынан шайылып жер үсті су көздеріне түсуі салдарынан жер беті суларының ластануы;

зымыран тасығыштың бөліну бөлшектерінің талқандалуы салдарынан пайда болатын қауіпті қалдықтармен - металл сынықтарымен ластану.

4.1. Зымыран тасығыштың бөліну бөлшектерінің құлау ауданында (бұдан әрі - ЗТББҚА) зымыран-тасығыштың авариялық жағдайымен және атмосфераның зымыран отыны құрауыштары мен оның ыдырау өнімдерінің булары шығарындыларымен ластануына байланысты қоршаған ортаға келтірілген залалды экономикалық бағалау есептемесі мына формуламен жүзеге асырылады:

С^а_қа=Q^аф_қах АЕК х К^а₁х К^а₂ (8)

мұндағы:

С^а_қа — атмосфералық ауаға ЗТББКД-да зымыран отыны құрауыштарының булануы салдарынан келтірілген залал сомасы, теңге;

Q^аф_қа - ЗТББҚА-да атмосфераға буланған зымыран отыны құрауыштарының физикалық көлемі, кг;

АЕК - тиісті қаржы жылына арналған заңнамалық актілерде белгіленген айлық есептік көрсеткіш;

К^а₁ — атмосфераны авариялық (өздігінен) ластағаны үшін еселеу коэффициенті, 1-кестеге сәйкес анықталады;

ЗТББҚА-ның атмосферасына буланған ЗОҚ-ның физикалық көлемінің есептемесі мына формула бойынша жүргізіледі:

Q^аф_қа = Q^н_қа х К^а_р (8.1)

мұндағы:

Q^аф_қа - ЗТББҚА-ның атмосферасына буланған ЗОҚ-ның физикалық көлемі, кг;

Q^н_қа - зымыран тасығыштың бөліну бөлшектерінің бактарында қалған ЗОҚ-ның физикалық нормативтік көлемі, кг;

К^а_т - ЗОҚ-ның қоршаған орта құрауыштары бойынша таралу коэффициенті. Атмосфера үшін оның мәні 0,2-ге тең.

ЗТББҚА-ның қоршаған ортасында буланған ЗОҚ-ның физикалық көлемі (Q^аф_қа) жеке құрауыштардың физикалық көлемінің сомасына тең(q^Aф_i);

Q^аф_қа = q^Aф (9)

4.2. Егер ажырайтын бөлшектердің ЗТББҚА-ға түсуі кезінде ЗОҚ жанса, онда олардың жану өнімдерімен атмосфераға келтірілген залалды экономикалық бағалау есептемесі мына формуламен жүзеге асырылады:

С_А = Q_і х 2,2 АЕК х К^а₁ х К₂^а (10)

мұндағы:

С_А - ластаушы заттардың атмосфераға дүркін шығарындыларымен атмосфералық ауаға келтірілген залал сомасы, теңге;

Q_і - атмосфераға і-лік ластаушы заттың авариялық шығарындысының көлемі, шартты тонна;

АЕК — тиісті қаржы жылына арналған заңнамалық актілерде белгіленген айлық есептік көрсеткіш;

К^а₁ - атмосфераны авариялық (өздігінен) ластағаны үшін еселеу коэффициенті, 1-кестеге сәйкес анықталады;

Бұл жағдайда авариялық шығарындының көлемі:

Q_i = Q^аф_жн х а_і_(10.1)

мұндағы:

а_і - зымыран отыны құрауыштарының жануы кезінде і-лік ластаушы заттың түзілуінің меншікті нормасы, тонна.

Бұл ретте жерге түскен соң тұтанған ЗОҚ-ның жанып кеткен физикалық көлемі мына формуламен анықталады:

Q^аф_взQ^н_қа х К_жн (10.2)

мұндағы:

Q^аф_жн - ЗТББҚА-да бөліну бөлшектері түскеннен кейін тұтанған ЗОҚ-ның физикалық көлемі, тонна;

Q^н_қа - зымыран тасығыштың бөліну бөлшектерінің бактарында қалған ЗОҚ-ның физикалық нормативтік көлемі, кг;

К_жн - жерге түскен кезде зымыран отыны құрауыштарының жану коэффициенті, оның мәні 0,8-ге тең.

4.3. Бөліну бөлшектері авариялық жағдайда түскен жерден зымыран отыны құрауыштары мен оның ыдырау бөлшектерінің жер үсті су көздеріне шайылып түсуі кезінде жер үсті су көздерінің ластануынан келтірілген залалды экономикалық бағалау есептемесі мына формуламен жүзеге асырылады:

С^қа_с = Q^қа_с х АЕК х К^с₁ х К^с₂ (11)

мұндағы:

С^қа_с - зымыран тасығыштың бөліну бөлшектері түскен жерден ЗОҚ төгінділерімен су көздеріне келтірілген залал сомасы, теңге;

Q^қа_в - ЗОҚ-ның су көздеріне төгілген физикалық көлемі, кг;

АЕК - тиісті қаржы жылына арналған заңнамалық актілерде белгіленген айлық есептік көрсеткіш;

Зымыран тасығыштың бөліну бөлшектері авариялық жағдайда түскен жерден жер үсті су көздеріне тасталған ЗОҚ-ның физикалық көлемі мына формуламен жүзеге асырылады:

Q^қа_с = Q^н_қа х К^С_р (11.1)

мұнда:

Q^қа_с - зымыран тасығыштың бөліну бөлшектері түскен жерден жер үсті су көздеріне төгілген ЗОҚ-ның физикалық көлемі, кг;

Q^н_қа - зымыран тасығыштың бөліну бөлшектерінің бактарында қалған ЗОҚ-ның физикалық нормативтік көлемі, кг;

К^с_т - ЗОҚ-ның қоршаған орта құрауыштары бойынша таралу коэффициенті. Су көздеріне авариялық тастандылар үшін оның мәні 0,4-ке тең.

Жер үсті су көздеріне түскен ЗОҚ-ның физикалық көлемі - Q^оф_қа_, жеке құрауыштардың физикалық көлемінің сомасына (q^сф_і) тең:

Q^қа_в = q^сф_і (11.2)

4.4. Зымыран тысығыштың бөліну бөлшектері құлау жерлерінде қоршаған ортаға ЗОҚ - сұйық қалдықтардың авариялық орналасуынан келтірілген залал мына формуламен анықталады:

С^о_қа = Q^о_қа х С^і_қалд х К^о₂ (12)

мұндағы:

С^о_қа - арнайы жабдықталған жерлерден тыс ЗОҚ-ның сұйық қалдықтарын орналастырудан қоршаған ортаға келтірілген залал сомасы, теңге;

Q^о_қа - ЗТББҚА шегінен тыс қоршаған ортада орналастырылған сұйық қалдықтардың көлемі, тонна;

С^і_қалд - Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес белгіленген өндіріс және тұтыну қалдықтарын орналастырғаны үшін төлемақы ставкасы, теңге;

К^к₂ - қалдықтарды орналастыру орнының экологиялық қауіптілік коэффициенті, 3-кесте сәйкес анықталады.

ЗТББҚА шегінен тыс қоршаған ортада орналастырылған қалдықтардың - ЗОҚ-ның көлемі (Q^о_қа) мына формуламен анықталады:

Q^о_қа = Q^н_қах К^о_р (12.1)

мұндағы:

Q^н_қа - зымыран тасығыштың бөліну бөлшектерінің бактарында қалған ЗОҚ-ның физикалық нормативтік көлемі, кг;

К^қ_т - ЗОҚ-ның қоршаған орта құрауыштары бойынша таралу коэффициенті. ЗОҚ-ны авариялық орналастыру үшін оның мәні 0,4-ке тең.

4.5. Зымыран тасығыштың бөліну бөлшектерінің бүлінуі салдарынан қоршаған ортаға төтенше қауіпті қалдықтарды - металл сынықтарын авариялық орналастыру салдарынан келтірілген залал мөлшері мына формуламен анықталады:

С^қт_қа = Q^от_қа х С^і_қалд х К^о₂ (13)

мұндағы:

С^қт_қа - бөліну бөлшектерінің бүлінуі салдарынан пайда болатын қауіпті қалдықтарды арнайы жабдықталмаған жерлерде авариялық орналастырудан келтірілген залал сомасы, теңге;

С^қт_қа - дайындалмаған жерлердегі орналастырылған қауіпті қалдықтардың көлемі, тонна;

С^і_калд - Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес белгіленген өндіріс және тұтыну қалдықтарын орналастырғаны үшін төлемақы ставкасы, теңге/тонна;

К^к₂ - қалдықтарды арнайы жабдықталған жерден тыс орналастырудың экологиялық қауіптілік коэффициенті, 3-кестеге сәйкес анықталады.

4.6. Зымыран тасығыштың бөліну бөлшектерінің бүлінуі кезінде түзілген қауіпті қалдықтардың көлемі (Q^қт_қа), оның массасының нормативті мәніне тең қабылданады, яғни:

Q^қт_қа = Q^бб_н(13.1)

мұндағы:

Q^бб_н - зымыран тасығыштың бөліну бөлшектерінің массасы, тонна.

1-кесте. Ластаушы заттардың шығарындыларымен (тегінділерімен) авариялық (өздігінен) ластағаны үшін еселеу коэффициентінің
мәні К^а

Р/с

№

Коэффициентті қолдану шарты

Еселеу коэффициентінің мәні К^а

Экстремалды жоғарыға жатқызылған ластаушы заттардың авариялық (өздігінен) шығарындылары (төгінділері)

Негізгі ластаушы зат бойынша ШЖБК-дан асуды сипаттайтын сан

Экстремалды жоғарыға жатпайтын ластаушы заттардың авариялық (өздігінен) шығарындылары (төгінділері)

2-кесте. Ластаушы заттардың авариялық шығарындыларымен
(төгінділерімен) қоршаған ортаны ластағаны үшін экологиялық
қауіптілікті ескеретін еселеу коэффициентінің мәні К^а

Р/с №	Коэффициентті қолдану шарты	Еселеу коэффициентінің мәні К^а
1	"Байқоңыр" кешені аумағындағы ластаушы заттардың авариялық (өздігінен) шығарыңдылары (төгінділері)	1,5
2	Ауыл шаруашылығы алқаптарының және Мемлекеттік орман қоры жерінің орман өспеген аумақтарындағы ластаушы заттардың авариялық (өздігінен) шығарындылары (төгінділері)	3,0
3	Мемлекеттік орман қоры жерінің орман өскен аумағындағы, селитебті және су қорғау аймақтарының ерекше қорғалатын аумақтардағы және су айдындарының акваторияларындағы (тартылғандарын қоса алғанда), ауыз сумен жабдықтау көздерінің санитариялық қорғау аймақтарының I және II белдеулеріндегі, курорттарды санитариялық қорғау округтерінің I және II аймақтарындағы зымыран отыны құрауыштарының авариялық (өздігінен) шығарындылары (төгінділері)	5,0
4	Жерге жақын кеңістікте зымыран отыны құрауыштарының жану өнімдерінің авариялық (өздігінен) шығарындылары (төгінділері)	20

3-кесте. Қалдықтарды арнайы жабдықталған жерден тыс
орналастырудың экологиялық қауіптілігі коэффициентінің мәні

Р/с №	Коэффициентті қолдану шарты	Коэффициенттің мәні
1	"Байқоңыр" кешені аумағы шегінде жабдықталмаған орындарда қалдықтарды орналастыру	10
2	Ауыл шаруашылығы алқаптарының және Мемлекеттік орман қоры жерінің орман өспеген аумақтарының жабдықталмаған жерлеріне зымыран отыны құрауыштарын орналастыру: зымыран отыны құрауыштары; қатты қалдықтар (металл сынықтары).	25,0 5,0
3	Халықтың тұрақты тұрғылықты мекенінен кемінде 10 км қашықтықта жабдықталмаған жерлерге (әсер етуі мүмкін аймақтар) зымыран отыны құрауыштарын орналастыру: зымыран отыны құрауыштары; қатты қалдықтар (металл сынықтары).	50,0 10,0
4	Мемлекеттік орман қоры жерінің орман өскен аумақтарының, ерекше қорғалатын аумақтардың, су қорғау аймақтарының және су айдындарының акваторияларындағы (тартылғандарын қоса алғанда), ауыз сумен жабдықтау көздерінің санитариялық қорғау аймақтарының I және II белдеулерінің, курорттарды санитариялық қорғау округтерінің I және II аймақтарының жабдықталмаған жерлеріне зымыран отыны құрауыштарын орналастыру: зымыран отыны құрауыштары; қатты қалдықтар (металл сынықтары).	45,0 20,0

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 21.07.2022 № 512 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

В соответствии со статьей 16 Экологического кодекса Республики Казахстан от 9 января 2007 года Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Утвердить прилагаемые Правила экономической оценки ущерба от загрязнения окружающей среды.

2. Признать утратившим силу постановление Правительства Республики Казахстан от 31 мая 2006 года N 486 "Об утверждении Правил установления экономической оценки ущерба от загрязнения окружающей среды" (САПП Республики Казахстан, 2006 г., N 20, ст. 199).

3. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня первого официального опубликования.

Премьер-Министр
Республики Казахстан

Утверждены
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 27 июня 2007 года N 535

Правила экономической оценки
ущерба от загрязнения окружающей среды

1. Настоящие Правила экономической оценки ущерба от загрязнения окружающей среды (далее - Правила) разработаны в соответствии с подпунктом 7) статьи 16 Экологического кодекса Республики Казахстан от 9 января 2007 года и определяют порядок экономической оценки ущерба, нанесенного окружающей среде.

2. Экономическая оценка ущерба, нанесенного окружающей среде, устанавливается должностными лицами в области охраны окружающей среды при выявлении нарушений экологического законодательства в ходе осуществления государственного экологического контроля .

3. Должностные лица уполномоченного органа в области охраны окружающей среды в месячный срок, с даты установления факта нанесения ущерба окружающей среде проводят сбор и анализ необходимых материалов и определяют экономическую оценку ущерба от загрязнения окружающей среды.

4. Экономическая оценка ущерба осуществляется прямым или косвенным методами, в зависимости от того, возможна ли полная ликвидация нанесенного ущерба путем мероприятий по восстановлению окружающей среды.

5. Экономическая оценка ущерба прямым методом осуществляется в соответствии со статьей 109 Экологического кодекса.

6. Косвенный метод экономической оценки ущерба применяется для случаев загрязнения атмосферного воздуха, водных ресурсов, незаконного пользования недрами, а также размещения отходов производства и потребления, в том числе радиоактивных, сверхустановленных нормативов, и сверхнормативного изъятия природных ресурсов, в соответствии со статьей 110 Экологического кодекса Республики Казахстан.

Сноска. Пункт 6 в редакции постановления Правительства РК от 22.04.2015 № 252 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

7. Косвенный метод экономической оценки ущерба основывается на разнице между фактическим воздействием на окружающую среду и установленным нормативом по всем видам загрязняющих веществ, а также исходя из размера месячного расчетного показателя, уровнях экологической опасности и экологического риска.

Сноска. Пункт 7 в редакции постановления Правительства РК от 26.01.2010 № 24 (порядок введения в действие см. п. 2).

8. Превышение фактических объемов эмиссий над установленными нормативами определяется путем инструментального замера либо расчетным путем в соответствии с утвержденной в установленном законодательством порядке методикой определения нормативов эмиссий в окружающую среду.

Перевод фактической массы загрязнителя в условные тонны осуществляется путем умножения его массы в тоннах на коэффициент опасности (А_і), равной 1/ПДК вещества.

Сноска. Пункт 8 в редакции постановления Правительства РК от 21.06.2016 № 367 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

9. Уровень экологической опасности, вызванной нарушением экологического законодательства, а также экологического риска определяется должностными лицами уполномоченного органа в области охраны окружающей среды на основании критериев, приведенных в приложениях 1 , 2 к настоящим Правилам.

10. Экономическая оценка ущерба от загрязнения атмосферного воздуха от стационарных источников, загрязнения водных ресурсов, размещения отходов производства и потребления сверхустановленных нормативов осуществляется в соответствии с расчетами, предусмотренными приложением 3 к настоящим Правилам.

11. Для определения экономической оценки ущерба от загрязнения атмосферного воздуха от передвижных источников сверхустановленных нормативов применяется расчет согласно приложению 4 к настоящим Правилам.

12. Экономическая оценка ущерба от размещения в окружающей среде сверхустановленных нормативов радиоактивных отходов, источников ионизирующего излучения, а также от размещенных в окружающей среде строительных материалов, хвостов и шламов горного производства, сточных и рудничных вод устанавливается в соответствии с расчетом, предусмотренным приложением 5 к настоящим Правилам.

13. В случае, если загрязнение окружающей среды, размещение отходов произошли без получения экологического разрешения, применяются формулы расчета в соответствии с приложением 3 к настоящим Правилам, где нормативы эмиссий в окружающую среду принимаются равными нулю.

14. Экономическая оценка ущерба от загрязнения подземных вод определяется прямым методом по стоимости мероприятий по их очистке либо косвенным методом, исходя из фактического объема самовольного сброса сточных вод.

Сноска. Пункт 14 с изменениями, внесенными постановлением Правительства РК от 26.01.2010 № 24 (порядок введения в действие см. п. 2).

15. Загрязнение гидрографической сети грунтом вследствие разрушения проектных и внепроектных плотин, дамб, дорог, а также вследствие образования промоин и оврагов, спровоцированных хозяйственной деятельностью, принимается как за аварийный сброс взвешенных частиц сброшенного в гидрографическую сеть грунта.

Экономическая оценка ущерба такого загрязнения определяется согласно пункту 2 приложения 3 к настоящим Правилам.

16. Экономическая оценка ущерба от самовольной добычи общераспространенных полезных ископаемых (далее – ОПИ), подземных вод, лечебных грязей, или незаконного пользования ими определяется в десятикратном размере стоимости добытых полезных ископаемых и/или произведенного товарного продукта, полученного из ОПИ, подземных вод, лечебных грязей.

Стоимость добытых ОПИ, подземных вод, лечебных грязей и произведенного товарного продукта определяется исходя из средней рыночной цены реализации товарного продукта за период не свыше квартала, начиная с даты выявления нарушения.

В случае отсутствия реализации товарного продукта, стоимость добытых ОПИ, подземных вод, лечебных грязей определяется исходя из средних рыночных цен, сложившихся у природопользователей, осуществляющих аналогичную деятельность в данной административно-территориальной единице за квартал, предшествующий кварталу, в котором выявлено нарушение.

Указанные сведения запрашиваются в уполномоченном органе по изучению и использованию недр либо местных исполнительных органах.

Сноска. Пункт 16 в редакции постановления Правительства РК от 22.04.2015 № 252 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

16-1. Экономическая оценка ущерба, причиненного вследствие нарушения права государственной собственности на недра (незаконного пользования недрами), определяется в десятикратном размере стоимости исходя из объема фактически добытых полезных ископаемых и/или произведенного товарного продукта, полученного при разработке и первичной переработке (за исключением ОПИ, подземных вод, лечебных грязей).

Экономическая оценка ущерба, причиненного вследствие нарушения требований в области охраны недр и нарушения права государственной собственности на недра (вследствие незаконного пользования недрами), определяется совместно с уполномоченным органом по изучению

и использованию недр.

Стоимость добытых полезных ископаемых определяется исходя из средней рыночной цены реализации товарного продукта в соответствии с перечнем официально признанных источников информации о рыночных ценах, утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 12 марта 2009 года № 292, за период не свыше квартала, начиная с даты выявления нарушения.

Определенная сумма умножается на официальный курс национальной валюты Республики Казахстан к иностранной валюте, установленный Национальным Банком Республики Казахстан на момент обнаружения ущерба.

Сведения о содержании по твердым полезным ископаемым, числящимся на Государственном балансе, в течение 15 календарных дней предоставляются уполномоченным органом по изучению и использованию недр в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды.

Сведения о содержании по твердым полезным ископаемым, не числящимся на Государственном балансе, в течение 15 календарных дней предоставляются испытательной лабораторией в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды.

Сноска. Правила дополнены пунктом 16-1 в соответствии с постановлением Правительства РК от 22.04.2015 № 252 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

17. В случае, если хозяйствующим субъектом осуществлялись действия, повлекшие полную потерю специфической хозяйственной, ландшафтно-рекреационной и экосистемной (водорегулирующей, почвозащитной) ценности земель, восстановление которой невозможно, либо требует проведения специальных работ (рекультивация земель, лесопосадочные и другие работы), экономическая оценка ущерба осуществляется прямым методом в размере стоимости затрат, необходимых для восстановления утраченных качеств почвы, либо косвенным методом, исходя из фактического объема самовольного сброса сточных вод и иных жидких загрязняющих веществ, либо объемов самовольного размещения отходов в соответствии с настоящими Правилами.

18. Экономическая оценка ущерба, нанесенного непосредственно земельным и лесным ресурсам изъятием сельскохозяйственных и лесных угодий для использования их в целях, не связанных с ведением сельского и лесного хозяйства, а также ущерба животному и растительному миру, причиненного незаконным добыванием, заготовкой, повреждением или уничтожением животных и растений, определяется согласно требований земельного, лесного законодательства, а также законодательства Республики Казахстан об особо охраняемых природных территориях, а также об охране, воспроизводстве и использовании животного мира.

Экономическая оценка ущерба, нанесенного животному и растительному миру, рыбным запасам и гидробионтам непосредственно через загрязнение, уничтожение или повреждение земельных, водных и растительных ресурсов, определяется по результатам экономической оценки ущерба, причиненного земельным, водным и растительным ресурсам в совокупном объеме в соответствии с действующим законодательством.

19. Экономическая оценка ущерба от пролитой нефти (нефтепродуктов) на водную (морскую) поверхность определяется согласно приложению 6 к настоящим Правилам.

Площадь и концентрация нефти (нефтепродуктов) определяются на основании данных по обследованию водной поверхности и лабораторных анализов, проведенных на основании соответствующих нормативных и методических документов, действующих в Республике Казахстан.

Масса нефти (нефтепродуктов), загрязняющей (их) водные объекты, определяется суммированием массы растворенной (их) и эмульгированной в воде нефти (нефтепродуктов), значение которой (ых) соответствует предельной концентрации в условиях максимального растворения, и массы пленочной нефти (нефтепродуктов) на поверхности водного объекта.

20. Экономическая оценка ущерба от загрязнения окружающей среды, наносимого при возникновении аварий при подготовке и пуске ракеты с космодрома "Байконур" определяется согласно приложению 7 к настоящим Правилам.

Сноска. Правила дополнены пунктом 20 в соответствии с постановлением Правительства РК от 26.01.2010 № 24 (порядок введения в действие см. п. 2).

Приложение 1
к Правилам

Критерии определения уровня экологической опасности,
вызванной нарушением экологического законодательства

Критерии	Коэффициент экологической опасности
Размещение отходов на территории предприятий, предназначенных для складирования (усовершенствованные свалки, полигоны, склады, навозохранилища и другие территории, разрешенные для складирования и захоронения, а также объекты, отвечающие экологическим требованиям); организованные сбросы в водоемы и накопители; организованные источники выбросов	1
Размещение отходов на необустроенных территориях предприятий; сбросы сточных вод в примитивные накопители, неорганизованные источники технологически обоснованных выбросов	1,5
Технологически необоснованные выбросы и сбросы на территории предприятий; размещение отходов на территории сельскохозяйственных угодий и не покрытых лесом земель государственного лесного фонда	2,0
Выбросы, сбросы, размещение отходов на терри- тории покрытых лесом земель государственного лесного фонда, селитебных и особо охраняемых природных территориях, в водоохранных зонах и акваториях водоемов (включая высохшие), 1 и 2 пояса зон санитарной охраны источников питьевого водоснабжения, 1 и 2 зоны округов санитарной охраны курортов	3,0

Приложение 2
к Правилам

Критерии определения уровня экологического риска,
вызванного нарушением экологического законодательства

Критерии	Коэффициент экологического риска
Нарушение является первым нарушением данного вида за последние три года со стороны юриди- ческих и физических лиц, причинивших ущерб	1
За последние три года имело место от одного до трех нарушений данного вида со стороны юриди- ческих и физических лиц, причинивших ущерб	1,1
За последние три года имело место от четырех до десяти случаев нарушений данного вида со стороны юридических и физических лиц, причинивших ущерб	1,5
За последние три года имело место более десяти нарушений данного вида со стороны юридических и физических лиц, причинивших ущерб	2

Приложение 3
к Правилам

Расчеты определения экономической оценки ущерба от загрязнения
атмосферного воздуха выбросами от стационарных источников,
загрязнения водных ресурсов, размещения отходов производства
и потребления сверхустановленных нормативов

Сноска. Приложение 3 в редакции постановления Правительства РК от 21.06.2016 № 367 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Экономическая оценка ущерба косвенным методом от загрязнения атмосферного воздуха выбросами от стационарных источников и от сжигания газа на факелах, сверхустановленных нормативов по і-ому ингредиенту определяется по формуле:

U_i = (С_факті – С_нормі) х 3 600/1 000 000 х А_і х Т х 2,2 МРП х 10 х K₁ х К₂

где: U_i – экономическая оценка ущерба от загрязнения атмосферного воздуха от стационарных источников и от сжигания газа на факелах, і-ым ингредиентом, тенге;

С_факті – фактический выброс і-ого загрязняющего вещества, выявленный в ходе государственного либо производственного экологического контроля, г/сек;

С_нормі – норматив выброса і-ого загрязняющего вещества, г/сек;

А_і – коэффициент относительной опасности, определяемый по формуле:

А_і = 1/ПДК_сс, где ПДК_сс. – предельно допустимая среднесуточная концентрация загрязняющего вещества в атмосферном воздухе;

Т – время работы оборудования за период нанесения ущерба, принимаемое за время, прошедшее с последней проверки, проведенной в ходе государственного либо производственного экологического контроля (в часах);

МРП – месячный расчетный показатель, установленный законодательными актами на соответствующий финансовый год;

10 – повышающий коэффициент;

К₁ – коэффициент экологической опасности, приложение 1 к настоящим Правилам;

К₂ – коэффициент экологического риска, приложение 2 к настоящим Правилам.

2. Экономическая оценка ущерба от загрязнения водных ресурсов сверх установленных нормативов по і-ому ингредиенту определяется по формуле:

U = (С_факті – С_нормі) х V_факт х N МРП х A_і x 10 х К₁ х К₂ где:

U_і – экономическая оценка ущерба от загрязнения водных ресурсов і-ым ингредиентом (тенге);

С_факті – фактическая концентрация i-ого загрязняющего вещества в сточных водах, мг/л.;

С_нормі – норматив сброса і-ого загрязняющего вещества, мг/л.;

V_факт – объем водоотведения за период, принимаемый за время, прошедшее с последней проверки, проведенной в ходе государственного либо производственного экологического контроля, млн. куб. м;

N = 30 – для сброса сточных вод в водные объекты;

N = 18 – для сброса сточных вод на накопители, рельеф местности и поля фильтрации;

A_і – коэффициент относительной опасности, определяемый по формуле:

А_і = 1/ПДК_в, где ПДК_в – предельно допустимая концентрация загрязняющего вещества в водном объекте данного вида;

10 – повышающий коэффициент;

K₁ – коэффициент экологической опасности, приложение 1 к настоящим Правилам;

К₂ – коэффициент экологического риска, приложение 2 к настоящим Правилам.

3. Экономическая оценка ущерба от размещения і-го вида отходов производства и потребления сверх установленных нормативов определяется по формуле:

U_і – (F_факті – F_нормі) х С^і_отх х 10 х K₁ х К₂

где: U_і – экономическая оценка ущерба от размещения і-ого вида отходов производства и потребления, тенге;

F_факті – фактический объем размещения і-го вида отходов производства и потребления за проверяемый период, тонн;

F_нормі – нормативный объем размещения і-ого вида отходов производства и потребления за проверяемый период, тонн;

С^і_отх – ставка платы за размещение 1 тонны і-го вида отходов производства и потребления, установленная в соответствии с налоговым законодательством Республики Казахстан, тенге;

10 – повышающий коэффициент;

K₁ – коэффициент экологической опасности, приложение 1 к настоящим Правилам;

К₂ – коэффициент экологического риска, приложение 2 к настоящим Правилам.

4. Экономическая оценка ущерба от размещения в окружающей среде строительных материалов, хвостов и шламов горного производства, сточных и рудничных вод с превышающим санитарные нормы содержанием искусственных и природных радионуклидов более 0,3 кБк/кг, но не превышающих 10 кБк/кг для альфа-излучающих радионуклидов и 100 кБк/кг для бета-излучающих радионуклидов, не являющихся радиоактивными отходами, относящихся к материалам ограниченного использования и подлежащих к размещению в места захоронения промышленных отходов сверхустановленных нормативов, определяется согласно данному приложению по зеленому индексу.

5. Если проведение инструментального замера неосуществимо, то экономическая оценка ущерба от загрязнения атмосферного воздуха и от сжигания газа на факелах, и водных ресурсов по і-ому ингредиенту определяется по формуле:

U_i = (С_факті – С_нормі) х N МРП х А_і х 10 х K₁ х К₂

где:

U_i – экономическая оценка ущерба от загрязнения атмосферного воздуха и водных ресурсов і-ым ингредиентом, тенге;

С_факті – фактическая концентрация і-ого загрязняющего вещества за период нанесения вреда окружающей среде определяется расчетным методом в ходе государственного либо производственного экологического контроля, исходя из отчетных данных природопользователей, а также из показания электронных приборов и т.д., тонн;

С_нормі – норматив выброса либо сброса і-го загрязняющего вещества, тонн;

N = 2,2 – для экономической оценки ущерба от загрязнения окружающей среды выбросами загрязняющих веществ от стационарных источников и от сжигания газа на факелах, сверхустановленных нормативов либо без экологического разрешения;

N = 30 для экономической оценки ущерба от загрязнения окружающей среды сбросами загрязняющих веществ в водные объекты сверх установленных нормативов либо без экологического разрешения;

N = 18 – для экономической оценки ущерба от загрязнения окружающей среды сбросами загрязняющих веществ на накопители, рельеф местности и поля фильтрации сверх установленных нормативов либо без экологического разрешения;

А_і – коэффициент относительной опасности, определяемый по формуле:

А_і = 1/ПДК, где ПДК – предельно допустимая среднесуточная концентрация загрязняющего вещества в атмосферном воздухе либо предельно допустимая концентрация загрязняющего вещества в водных ресурсах;

10 – повышающий коэффициент;

К₁ – коэффициент экологической опасности, приложение 1 к настоящим Правилам;

К₂ – коэффициент экологического риска, приложение 2 к настоящим Правилам.

Приложение 4
к Правилам

Расчет экономической оценки ущерба от загрязнения
атмосферного воздуха от передвижных источников
сверх установленных нормативов

Сноска. Приложение 4 с изменениями, внесенными постановлением Правительства РК от 26.01.2010 № 24 (порядок введения в действие см. п. 2).

Экономическая оценка ущерба от загрязнения атмосферного воздуха от передвижных источников сверх установленных нормативов по i-ому виду автомоторного топлива определяется по формуле:

Ui = (С _факт- С _норм)/С _нормх R _фактiх С _выбiх 10,

где:

Ui - экономическая оценка ущерба от загрязнения атмосферного воздуха от передвижных источников при сжигании i-oгo вида автомоторного топлива, тенге;

С _факт- фактическая концентрация загрязняющего вещества либо показатель дымности в выхлопных газах, выявленные в ходе государственного контроля, объемная доля или %;

С _норм- норматив концентрации загрязняющего вещества либо показатель дымности в выхлопных газах, объемная доля или %;

R _фактi- расход i-oгo вида автомоторного топлива за период нанесения ущерба, принимаемый за время, прошедшее с последней проверки проведенной в ходе государственного либо производственного экологического контроля, тонна;

С _выбi- ставка платы за выбросы загрязняющих веществ в атмосферу при сжигании 1 тонны i-гo вида автомоторного топлива передвижными источниками, тенге/тонна;

10 - повышающий коэффициент.

Приложение 5
к Правилам

Расчет определения экономической оценки ущерба от размещения в
окружающей среде сверх установленных нормативов радиоактивных
отходов, источников ионизирующего излучения

При размещении в окружающей среде радиоактивных отходов, а также источников ионизирующего излучения сверхустановленных нормативов экономическая оценка ущерба устанавливается исходя из норматива платы за размещение радиоактивных отходов по активности наиболее распространенного радиоактивного вещества - урана природного, 1 тонна которого по токсичности приравнивается к 12 Гигабеккерель (ГБк) радиоактивности.

При этом норматив платы за размещение 12 ГБк суммарных альфа-излучающих радионуклидов, за исключением трансурановых элементов, приравнивается к нормативу платы за размещение в окружающей среде 1 тонны промышленных отходов, относящихся к Янтарному списку отходов. Норматив платы за размещение 12 ГБк трансурановых элементов приравнивается к нормативу платы за размещение в окружающей среде 1 тонны промышленных отходов, относящихся к Красному списку отходов. Таким образом:

- ставка платы за размещение 1 ГБк трансурановых элементов равна:

С _рао_t= C _T1/12;

- ставка платы за размещение 1 ГБк альфа радиоактивных отходов равна:

С _рао_a= C _T2/12;

- ставка платы за размещение 1 ГБк бета радиоактивных отходов равна:

С _рао_B= C _T2/12 х 0,1;

C _T₁, C _T2- ставка платы за 1 тонну промышленных отходов соответственно красного или янтарного индекса, утвержденная местными представительными органами на текущий год;

0,1 - понижающий коэффициент для бета радиоактивных отходов, исходя из того, что минимально-значимая активность (МЗА) для бета-излучающих радионуклидов в 10 раз меньше по сравнению с МЗА альфа-излучающих радионуклидов.

Экономическая оценка ущерба от размещения радиоактивных отходов или трансурановых элементов сверхустановленных нормативов определяется по формуле:

U = (F _факт- F _норм) х С _рао_a,B,tх 10 х К1 х К2

где:

U - экономическая оценка ущерба от размещения радиоактивных отходов сверхустановленных нормативов (тенге);

F _факт- фактическая радиоактивность размещенных радиоактивных отходов, ГБк;

F _норм- нормативная радиоактивность размещения радиоактивных отходов, ГБк;

С _рао- ставка платы за размещение 1 ГБк соответственно радиоактивных отходов или трансурановых элементов, тенге/ГБк;

10 - повышающий коэффициент;

К1 - коэффициент экологической опасности, приложение 1 к настоящим Правилам;

К2 - коэффициент экологического риска, приложение 2 к настоящим Правилам.

Приложение 6
к Правилам

Расчет экономической оценки ущерба от пролитой нефти
на водную (морскую) поверхность

1. Основными факторами, определяющими величину ущерба, наносимого окружающей среде при проливе нефти на водную (морскую) поверхность, являются:

1) площадь загрязнения водного объекта;

2) масса пролитой нефти;

3) степень загрязнения водного объекта.

2. Площадь нефтяного загрязнения водных объектов может быть определена государственными экологическими инспекторами:

1) методом экспертных оценок;

2) инструментальным методом;

3) методом аэрофотосъемки.

3. При использовании метода экспертных оценок в качестве масштаба используют и подтверждаются фото-видео съемками предметы или сооружения на местности с известными размерами, на основании которых определяют длину, ширину или радиус нефтяного пятна.

4. Для определения площади загрязнения инструментальным методом выбирают опорные точки на местности, между которыми определяют углы и расстояние. Полученные данные наносят на карту, затем в соответствии с масштабом карты вычисляют искомую площадь. Опорными точками могут служить фиксированные на время проведения замеров и инструментально подтвержденные координаты судов, находящихся в районе разлива.

5. При использовании метода аэрофотосъемки размер пятна определяют по аэрофотоснимкам, для чего:

1) на фотографию (или прямо на негатив) накладывают кальку с изображенной на ней сеткой со стороной квадрата 1 мм;

2) определяют число квадратов, покрывающих площадь пятна разлива;

3) число квадратов умножают на величину площади, соответствующую (при выбранном масштабе аэрофотосъемки) 1 мм ²на кальке;

4) масштаб аэрофотосъемки m определяют по (1) как соотношение высоты полета Н в момент фотографирования, определяемой по показаниям навигационных приборов самолета, к фокусному расстоянию фотоаппарата b

m = ---. (1)

6. Масса М _рнефти, разлитой на поверхности водного объекта, определяется одним из следующих способов:

1) по результатам инструментальных измерений на загрязненной нефтью поверхности водного объекта;

2) по количеству нефти, собранной нефтесборными средствами при ликвидации аварийных разливов;

3) по фактическим данным объема разлитой нефти, в случае если они известны, либо имеется возможность определения расчетными способами.

В случае если определение массы разлитой на водной поверхности нефти производится несколькими способами, дающими разные результаты, в расчет включается большая величина.

7. При использовании данных инструментальных измерений расчет массы нефти, поступившей в водный объект, производится по формуле:

М _р= (m _р- m _ф) . F _н. 10 ^-6+(С _р- С _ф) . V _р. 10 ^-6_, (2)

где: m _р- удельная масса разлитой нефти на 1м ²поверхности, г/м ²;

m _ф- удельная масса фоновой нефти на 1м ²свободной от разлива поверхности воды, г/м ²;

F _н- площадь поверхности воды, покрытая разлитой нефтью, м ²;

С _р- концентрация растворенной и (или) эмульгированной нефти в водном объекте на глубине 0,3 м в зоне разлива, г/м ³;

С _ф- фоновая концентрация растворенной и (или) эмульгированной нефти в водном объекте на глубине 0,3 м вне зоны разлива, г/м ³;

V _р- объем воды, в котором к моменту инструментальных измерений растворилась разлитая нефть, V _р= 0,3 . F _н,м ³_.

8. Для получения данных инструментальных измерений, входящих в формулу (2), необходимо:

1) в 4-6 точках разлива произвести отбор нефти пробоотборником с известной площадью поперечного сечения. Точки отбора проб выбираются так, чтобы 2-3 из них находились ближе к центру разлива, а другие 2-3 - на его периферии. Из отобранных проб составляется общая проба, в которой весовым методом определяется масса нефти. По найденной массе рассчитывается удельная масса m _р;

2) в точках, в которых производится отбор нефти, с глубины 0,3 м отбираются пробы воды для определения концентрации С _ррастворенной и эмульгированной в воде нефти (концентрация С _ропределяется одним из методов, принятых в Республике Казахстан);

3) в 1-2 точках поверхности водного объекта, не подверженных влиянию разлива нефти, пробоотборником с известной площадью поперечного сечения отбираются пробы воды для определения наличия на ней нефти и ее массы. По найденной массе рассчитывается масса m _ф;

4) в точках, в которых производится отбор проб воды для нахождения массы m _ф, отбираются пробы воды с глубины 0,3 м для определения фоновой концентрации С _фнефти в воде (отбор проб воды производится в случаях, когда данные о фоновой концентрации в месте разлива нефти не известны).

9. Способ экспертных оценок может применяться в случаях, когда толщина слоя нефти в месте разлива значительно меньше 1 мм. На основе экспертных оценок характера поверхности воды и внешних признаков нефтяной пленки расчет массы разлитой на поверхности водного объекта нефти производится по формуле:

М _р= (m _р- m _ф) . F _н. 10 ^-6_. (3)

Значения m _ри m _фпри оценке массы разлитой нефти данным способом принимаются по таблице 1.

Таблица 1. Масса нефти на 1м ²водной поверхности

при различном внешнем виде нефтяной пленки

Внешние признаки нефтяной пленки	Масса нефти на 1м ² водной поверхности, г
1. Чистая водная поверхность без признаков опалесценции (отсутствие признаков цветности при различных условиях освещения)	0
2. Отсутствие пленки и пятен, отдельные радужные полосы, наблюдаемые при наиболее благоприятных условиях освещения и спокойном состоянии водной поверхности	0,1
3. Отдельные пятна и серые пленки серебристого налета на поверхности воды, наблюдаемые при спокойном состоянии водной поверхности, появление первых признаков цветности	0,2
4. Пятна и пленки с яркими цветными полосами, наблюдаемыми при слабом волнении	0,4
5. Нефть в виде пятен и пленки, покрывающая значительные участки поверхности воды, не разрывающиеся при волнении, с переходом цвет- ности к тусклой мутно-коричневой	1,2
6. Поверхность воды покрыта сплошным слоем нефти, хорошо видимой при волнении, цветность темная, темно-коричневая	2,4

10. Для водоемов допускается проведение контрольных замеров фактических концентраций эмульгированной и растворенной нефти под поверхностью разлива, а также толщины загрязненного слоя воды водного объекта после проведения мероприятий по сбору разлитой нефти.

11. Масса пленочной нефти, оставшейся на водной поверхности после проведения обязательных мероприятий по ликвидации последствий разливов нефти, рассчитывается по формуле:

М _пл.ост= m _пл.ост_.. F _н.ост_.. 10 ^-6_, (4)

где: М _пл.ост- масса пленочной нефти, оставшейся на водной поверхности после проведения мероприятий по ликвидации разлива, т;

m _пл.ост_.- Удельная масса пленочной нефти на 1 м ²поверхности воды после завершения сбора разлитой нефти, г/м ²;

F _н.ост_.- площадь поверхности воды, покрытая пленочной нефтью после завершения работ по ликвидации разлива нефти, м ²;

Значение m _пл.ост_.принимается по таблице 1.

12. Степень загрязнения водных объектов определяется массой растворенной и (или) эмульгированной в воде нефти.

13. Масса нефти, загрязняющей толщу воды, рассчитывается по формулам:

1) для водоемов

М _н.в_-м= 5,8 . 10 ^-3. V _р. (С _н- С _ф) _, (5)

2) для водотоков

М _н.в_-к= 8,7 . 10 ^-4. V _р. (С _н- С _ф) _, (6)

где: М _н.в_-м- масса растворенной и (или) эмульгированной нефти, т.

М _н.в_-к- масса растворенной и (или) эмульгированной нефти, загрязняющей соответственно водоем, водоток, т.

При этом концентрация насыщения С _ндля водоема является 26 г/м ³, для водотока - 122 г/м ³.

Данные о фоновой концентрации С _фмогут быть получены в местных органах, контролирующих водные объекты, или определены по результатам лабораторных анализов проб воды, отобранных вне зоны загрязнения.

14. Массу нефти, загрязняющей толщу воды, можно рассчитать по балансовому соотношению масс:

М _н.в_-м(_н.в_-к)= М _р- М _собр.в- М _ив- М _пл.ост_, (7)

где М _собр.в- масса собранной нефти, т;

М _ив- масса летучих низкомолекулярных углеводородов нефти, испарившихся с поверхности водного объекта, за период времени от момента разлива до сбора, т, определяется по формуле:

М _ив= q _ив. F _н. l0 ^-6_, (8)

где q _ив- удельная величина выбросов углеводородов с 1м ²поверхности нефти, разлившейся на воде, г/м ².

Удельная величина выбросов q _ивпринимается по нижеприведенной таблице 2 в зависимости от следующих параметров:

- средней температуры поверхности испарения:

t _ив= 0,5 . (t _в+ t _воз) _, (9)

где t _ив- средняя температура поверхности испарения на воде, ⁰С;

t _в- температура верхнего слоя воды, ⁰С;

t _воз- температура воздуха, ⁰С.

Таблица 2. Удельная величина выбросов углеводородов

в атмосферу с поверхности нефти, г/м ²(плотность нефти

до 0,850 т/м ³)

Про- должи- тель- ность испа- рения нефти, часов	Толщина слоя нефти, /\ _в, м;
	до 0,001	0,005	0,010	0,050	0,100	0,200	0,300	0,400	0,500	1,000	1,500
Температура поверхности испарения t _{u в}= 5 ⁰С
До 6	27	63	90	206	295	421	519	601	674	962	1185
12	51	120	173	403	578	828	1022	1186	1331	1903	2345
8	72	173	251	590	850	1222	1510	1754	1969	2822	3482
24	91	222	324	770	1112	1603	1983	2306	2592	3721	4596
30	108	268	393	941	1364	1971	2443	2843	3198	4601	5688
36	124	310	457	1105	1606	2328	2889	3366	3788	5461	6758
42	138	350	518	1262	1840	2674	3323	3875	4364	6303	7808
48	151	387	575	1413	2066	3010	3745	4371	4926	7127	8837
60	174	454	680	1697	2494	3651	4555	5325	6008	8724	10836
72	193	514	775	1959	2894	4256	5322	6231	7039	10256	12762
84	210	568	860	2202	3268	4826	6049	7094	8022	11726	14617
96	225	615	938	2428	3620	5366	6740	7915	8961	13139	16405
108	238	658	1008	2638	3950	5877	7397	8699	9859	14498	18130
120	249	697	1073	2835	4260	6362	8023	9447	10717	15806	19796
132	260	733	1132	3019	4553	6823	8620	10163	11540	17065	21404
144	269	766	1187	3192	4830	7261	9189	10847	12328	18279	22959
156	277	796	1238	3354	5092	7678	9733	11503	13084	19449	24463
168	285	823	1285	3507	5341	8076	10254	12131	13810	20578	25918
180	292	849	1328	3652	5576	8455	10752	12734	14508	21669	27327
192	298	872	1369	3788	5800	8817	11229	13313	15179	22723	28691
204	304	894	1407	3917	6013	9164	11687	13869	15825	23741	30013
216	309	915	1443	4040	6216	9496	12127	14404	16447	24727	31295
228	314	934	1476	4156	6410	9814	12549	14919	17047	25680	32539
240 и выше	319	952	1508	4266	6595	10119	12955	15415	17625	26603	33745
Температура поверхности испарения t _{u в}= 10 ⁰С
До 6	96	236	344	820	1185	1710	2116	2462	2767	3976	4912
12	158	407	606	1497	2192	3198	3982	4650	5242	7592	9419
18	201	538	813	2066	3058	4505	5640	6608	7468	10896	13569
24	233	641	979	2550	3811	5663	7121	8370	9481	13926	17403
30	257	723	1116	2968	4472	6695	8454	9964	11311	16714	20956
36	276	792	1231	3323	5057	7621	9659	11413	12981	19289	24257
42	292	849	1328	3652	5577	8457	10754	12737	14511	21674	27333
48	304	897	1412	3936	6044	9215	11754	13950	15919	23889	30266
60	325	975	1550	4416	6846	10536	13512	16096	18420	27879	35417
72	339	1036	1657	4806	7511	11650	15008	17935	20575	31371	40019
84	351	1083	1743	5130	8070	12601	16297	19529	22452	34455	441 14
96	360	1122	1814	5404	8548	13423	17419	20922	24100	37196	47781
108	368	1154	1874	5637	8960	14141	18405	22155	25560	39650	51084
120	374	1181	1924	5839	9320	14773	19278	23249	26861	41859	54074
132	379	1204	1967	6015	9636	15334	20056	24228	28029	43859	56794
144	383	1224	2004	6170	9917	15834	20754	25109	29082	45677	59279
156	387	1241	2037	6308	10168	16284	21384	25906	30037	47338	61557

Если t _uв< 4 ⁰C, то удельная величина выбросов принимается равной нулю.

- толщины слоя плавающей на водной поверхности нефти:

М р

/\ _в= ------- , (10)

F _н. р

где р - плотность нефти; кг/м ³

/\ _в- толщина слоя нефти на поверхности воды, м;

- продолжительности процесса испарения плавающей на водной поверхности нефти

Г _ив= Г _мв- Г _собрв_, (11)

где Г _ив- продолжительность процесса испарения плавающей нефти с водной поверхности, ч;

Г _мв- время начала поступления нефти на поверхность водного объекта (момент выброса), ч;

Г _собрв- время завершения мероприятий по сбору свободной нефти с поверхности воды, ч.

Для определения удельной величины выбросов углеводородов при промежуточных значениях параметров, не указанных в таблице 2, производится линейная интерполяция между смежными значениями.

15. Масса нефти, принимаемая для расчета платы за загрязнение водного объекта при аварийных разливах М _у, рассчитывается по формуле:

М _у= М _н.в_-м(_н.в_-к)+ М _ив+ M _пл.осm, (12)

где М _н.в_-м(_н.в_-к)определяется в соответствии с формулами (5), (6) или (7).

Если в результате проведения мероприятий пленочная нефть полностью удалена, то третье слагаемое формулы (12) принимается равным нулю.

16. Расчет ущерба от загрязнения водных объектов, нефтью выполняется по формуле:

U _н= M _y^.A _н^.30 МРП^.10, (13)

где:

U _н- экономическая оценка ущерба от загрязнения водной (морской) поверхности нефтью (тенге);

M _y- масса нефти, разлитой на поверхности водного объекта, т;

A _н- коэффициент относительной опасности нефти, определяемый по формуле:

A _н= -----

ПДК _нв

где ПДК _нв- предельно допустимая концентрация нефти в водном объекте данного вида;

МРП - месячный расчетный показатель, установленный законодательными актами на соответствующий финансовый год;

10 - повышающий коэффициент.

Сноска. Пункт 16 с изменениями, внесенными постановлением Правительства РК от 26.01.2010 № 24 (порядок введения в действие см. п. 2).

Приложение 7
к Правилам

Расчет определения экономической оценки ущерба от загрязнения
окружающей среды, наносимого при возникновении аварий при
подготовке и пуске ракеты с космодрома "Байконур"

Сноска. Правила дополнены приложением 7 в соответствии с постановлением Правительства РК от 26.01.2010 № 24 (порядок введения в действие см. п. 2).

Следствием аварийных ситуаций на объектах инфраструктуры космодрома "Байконур" (промышленные предприятия, энергетические объекты, складское хозяйство) являются следующие виды воздействий на окружающую среду:

залповые выбросы загрязняющих веществ в атмосферу;

залповые сбросы загрязняющих веществ со сточными водами;

размещение отходов в окружающей среде, в результате аварии ракеты-носителя.

1.1. Расчет экономической оценки ущерба, нанесенного окружающей среде залповыми выбросами загрязняющих веществ в атмосферу, связанного с аварийными ситуациями осуществляется по формуле:

С_А = Q_i х 2,2 МРП х К^а₁ х К^а₂ (1)

где:

С_А - сумма ущерба, нанесенного атмосферному воздуху залповыми выбросами загрязняющих веществ в атмосферу, тенге;

Q_i - объем аварийного выброса i-го загрязняющего вещества в атмосферу, усл.тонн;

МРП месячный расчетный показатель, установленный законодательными актами на соответствующий финансовый год;

К^а₁ - коэффициент кратности за аварийное (самовольное) загрязнение атмосферы;

К^а₂ - коэффициент кратности, учитывающий экологическую опасность загрязнения атмосферы.

Коэффициент кратности за аварийное (самовольное) загрязнение атмосферы - К^а₁, определяется согласно таблице 1.

Коэффициент кратности, учитывающий экологическую опасность загрязнения атмосферы К^а₂, определяется согласно таблице 2.

1.2. Расчет экономической оценки ущерба, нанесенного окружающей среде аварийными ситуациями, связанными с залповыми сбросами загрязняющих веществ со сточными водами, осуществляется по формуле:

С_В = Q_i x 30 МРП х К^В₁ х К^В₂ (2)

где:

С_В - сумма ущерба, нанесенной окружающей среде залповым сбросом загрязняющих веществ со сточными водами, тенге;

Q_i - объем аварийного сброса i-го загрязняющего вещества со сточными водами, усл.тонн;

К^В₁ - коэффициент кратности за аварийное (самовольное) загрязнение окружающей среды сбросами загрязняющих веществ;

К^В₂ - коэффициент кратности, учитывающий экологическую опасность загрязнения окружающей среды аварийными сбросами загрязняющих веществ.

1.3. Расчет экономической оценки ущерба, нанесенного окружающей среде размещением отходов вне специально оборудованных мест, в результате аварии ракет-носителя (С_о) определяется по формуле:

C_о = Q_ix Cⁱ_отх x К^о₂ (3)

где:

С_о - сумма ущерба, нанесенного окружающей среде размещением отходов вне специально оборудованных мест, тенге;

Q_i - объем i-го вида отходов, размещенных вне специально оборудованных мест, тонн;

Сⁱ_отх - ставка платы за размещение 1 тонны i-го вида отходов производства и потребления, установленная в соответствии с налоговым законодательством Республики Казахстан, тенге;

К^о₂ - коэффициент экологической опасности размещения отходов вне специально оборудованных мест.

Значения коэффициента экологической опасности размещения отходов вне специально оборудованных мест (К^о₂) устанавливаются в зависимости от расположения места хранения отходов по отношению к населенным пунктам, охраняемым территориям, вида хозяйственного использования прилегающих и других участков, определяется согласно таблице 3.

Расчет определения экономической оценки ущерба от загрязнения
окружающей среды, наносимого при аварийных ситуациях на этапе
старта ракеты-носителя и первой фазы ее полета (до 2-х км)

Следствием аварийных ситуаций на этапе старта ракеты-носителя и первой фазы ее полета (до 2-х км) являются следующие виды воздействия на окружающую среду:

залповые выбросы в атмосферу большого объема загрязняющих веществ - продуктов горения компонентов ракетного топлива;

аварийное размещение токсичных отходов - металлического лома, образовавшегося в результате разрушения ракеты-носителя и оборудования стартового комплекса.

2.1. Расчет экономической оценки ущерба, нанесенного окружающей среде, выбросом большого объема загрязняющих веществ - продуктов горения компонентов ракетного топлива, связанного с аварийной ситуацией, осуществляется по формуле:

С_АС = Q_i х 2,2 МРП х К^а₁ х К^а₂ (4)

где:

С_АС - сумма ущерба, нанесенного атмосферному воздуху залповым выбросом в атмосферу загрязняющих веществ - продуктов горения компонентов ракетного топлива, тенге;

Q_i - объем аварийного выброса i-го загрязняющего вещества в атмосферу, усл.тонн;

К^a₁ - коэффициент кратности за аварийное (самовольное) загрязнение атмосферы, определяется согласно таблице 1;

К^а₂ - коэффициент кратности, учитывающий экологическую опасность загрязнения атмосферы, определяется согласно таблице 2.

2.2. Расчет экономической оценки ущерба, нанесенного окружающей среде размещением отходов вне специально оборудованных мест, имеющей место при аварии ракеты-носителя при старте и на I-ой фазе полета (С_ос), определяется по формуле:

C_oc- Q_i_х Cⁱ_отх х К^a₂ (5)

где:

Q_i - объем i-го вида отходов, размещенных вне специально оборудованных мест при аварии на старте запуска ракеты-носителя, тонн;

Сⁱ_отх - ставка платы за размещение 1 тонны i-гo вида отходов производства и потребления, установленная в соответствии с налоговым законодательством Республики Казахстан, тенге;

К^о₂ - коэффициент экологической опасности размещения отходов вне специально оборудованных мест, определяется согласно таблице 3.

Объем i-го вида отходов, размещенных в окружающей среде в результате аварии на старте запуска ракеты-носителя - Q_i определяется инструментальным или расчетным путем с учетом массы металлической составляющей ракеты-носителя и разрушенного стартового оборудования.

Расчет определения экономической оценки ущерба от загрязнения
окружающей среды, наносимого при аварийной ситуации на этапе
полета ракеты-носителя в околоземном пространстве

Следствием аварийной ситуации на этапе полета ракеты-носителя в околоземном пространстве (верхняя тропосфера, стратосфера и ионосфера) являются следующие виды воздействий на окружающую среду:

залповые выбросы загрязняющих веществ - продуктов сгорания компонентов ракетного топлива в атмосферу;

размещение высокотоксичных отходов - металлолома, возникающего в результате разрушения ракеты-носителя.

3.1. Расчет экономической оценки ущерба, нанесенного окружающей среде залповыми выбросами загрязняющих веществ - продуктов сгорания компонентов ракетного топлива в атмосферу, осуществляется по формуле:

C_aп = Q_i х 2,2 МРП х К^а₁ х К^а₂ (6)

где:

C_aп - сумма ущерба, наносимого залповым выбросом загрязняющих веществ - продуктов сгорания компонентов ракетного топлива в атмосферу при аварии ракеты-носителя в околоземном пространстве, тенге;

Q_i - объем выбросов i-го загрязняющего вещества - продукта сгорания компонентов ракетного топлива при аварии ракеты-носителя в околоземном пространстве, усл.тонн;

К^а₁ - коэффициент кратности за аварийное (самовольное) загрязнение атмосферы, определяется согласно таблице 1;

Q_i - объем выброса i-го загрязняющего вещества определяется по формуле:

Q_i = Q^ф_о x a_i (6.1)

где:

Q^ф_о - физический объем компонентов ракетного топлива, оставшийся в топливных емкостях ракеты-носителя на момент аварии (тонн);

a_i - удельное количество i-го загрязняющего вещества, образующегося при сгорании 1 тонны компонентов ракетного топлива, тонн;

Физический объем компонентов ракетного топлива, оставшийся в топливных емкостях ракеты-носителя на момент аварии (тонн), определяется по формуле:

Q^ф₀ = Q^ф_н- Q^ф_р (6.1.1)

где:

Q^ф_н - физический нормативный объем полной заправки компонентами ракетного топлива ракет-носителей класса, к которому принадлежит аварийная ракета, тонн;

Q^ф_р - физический объем компонентов ракетного топлива, использованного ракеты-носителем до момента аварии (тонн), определяется по формуле:

Q^ф_р = q^ф_р х Т_п (6.1.2)

где:

q^ф_р - удельный нормативный расход компонентов ракетного топлива для обеспечения полета ракеты данного класса, тонн/сек;

Т_п - продолжительность полета аварийной ракеты от старта до момента аварии, сек;

3.2. Расчет экономической оценки ущерба, нанесенного окружающей среде размещением отходов, возникающих в результате аварий ракет-носителей в околоземном пространстве, рассчитывается по формуле:

C_оп = Q_i x Cⁱ_отх x К^о₂ (7)

где:

С_oп - сумма ущерба окружающей среде, наносимого размещением отходов, возникающих в результате аварии ракеты-носителя в околоземном пространстве, тенге;

Q_i - объем i-го вида отходов, образующихся в результате аварии, тонн;

Объем отходов, образующихся в результате аварии ракеты-носителя в околоземном пространстве и размещенных в окружающей среде (Q_i) определяется расчетным методом и принимается равным массе металлической составляющей ракеты-носителя. Если аварийная ситуация наступает после отсоединения отделяющихся частей, то при расчете объема отходов численное значение их массы вычитается из общей нормативной массы металлической составляющей ракеты-носителя:

Q_i = Q^н_пi- Q_oi (7.1)

где:

Q^н_пi - нормативная масса металлической составляющей ракеты-носителя класса, к которому принадлежит аварийный ракетоноситель, тонн;

Q_оi - масса отделяющихся частей ракеты-носителя, отсоединившихся от него до наступления аварийной ситуации, тонн.

Расчет определения экономической оценки ущерба от загрязнения
окружающей среды, наносимого при аварийных ситуациях по
траектории полета на активном участке работы первой и второй
ступеней ракеты-носителя над территорией Республики Казахстан

Результатом аварийной ситуации по траектории полета на активном участке работы первой и второй ступеней ракеты-носителя являются следующие виды воздействия на окружающую среду:

загрязнение атмосферного воздуха выбросами компонентов ракетного топлива при их испарении в процессе падения отделяющихся частей и после их приземления, а также выбросами продуктов сгорания компонентов ракетного топлива, если после приземления происходит их возгорание;

загрязнение почвенного покрова при сбросе компонентов ракетного топлива из отделяющейся части при ее разрушении после удара о землю;

загрязнение поверхностных вод при смыве компонентов ракетного топлива и продуктов их распада из мест падения отделяющихся частей в поверхностные водоисточники;

загрязнение опасными отходами - металлическим ломом, возникающим в результате разрушения отделяющихся частей ракеты-носителя.

4.1. Расчет экономической оценки ущерба, нанесенного окружающей среде аварийными ситуациями ракет-носителей в район падения отделяющихся частей ракет-носителей (далее - РПОЧРН) и связанного с загрязнением атмосферы выбросами паров компонентов ракетного топлива (далее - КРТ) и продуктов их распада, осуществляется по формуле:

С^а_рп = Q^aф_pп x МРП х К^а₁ х К^а₂ (8)

где:

С^а_рп - сумма ущерба, нанесенного атмосферному воздуху, в результате испарения компонентов ракетного топлива в РПОЧРН, тенге;

Q^aф_pп - физический объем компонентов ракетного топлива, испарившихся в атмосферу РПОЧРН, кг;

Расчет физического объема КРТ, испарившегося в атмосферу в РПОЧРН, производится по формуле:

Q^aф_pп = Q^н_pп х К^а_р (8.1)

где:

Q^aф_pп - физический объем КРТ, испарившийся в атмосферу РПОЧРН, кг;

Q^н_pп - физический нормативный объем КРТ, оставшийся в баках отделяющихся частей ракеты-носителя, кг;

К^а_р - коэффициент распределения КРТ по компонентам окружающей среды. Для атмосферы его значение равно 0,2.

Физический объем КРТ, испарившийся в окружающей среде РПОЧРН (Q^aф_рп), равен сумме физических объемов отдельных компонентов (q^Aф_i):

Q^aф_рп = Sq^Aф_i (9)

4.2. В случае если при приземлении отделяющейся части в РПОЧРН происходит возгорание КРТ, то расчет экономической оценки ущерба, нанесенного атмосфере продуктами их сгорания, осуществляется по формуле:

С_А = Q_i х 2,2 МРП х К^а₁ х К^а₂ (10)

где:

Q_i - объем аварийного выброса i-го загрязняющего вещества в атмосферу, усл.тонн;

В этом случае объем аварийного выброса:

Qi = Q^aф_вз x a_i (10.1)

где:

a_i - удельная норма образования i-гo загрязняющего вещества при сгорании компонентов ракетного топлива, тонн.

При этом физический объем КРТ, сгоревшего при их возгорании после приземления, определяется по формуле:

Q^aф_вз = Q^н_pп x К_вз (10.2)

где:

Q^aф_вз - физический объем КРТ, сгоревший при приземлении отделяющейся части в РПОЧРН, тонн;

Q^н_рп - физический нормативный объем КРТ, оставшийся в баках отделяющихся частей ракеты-носителя, кг;

К_вз - коэффициент сгорания компонентов ракетного топлива при приземлении, его значение равно 0,8.

4.3. Расчет экономической оценки ущерба, наносимого загрязнением поверхностных вод при смыве компонентов ракетного топлива и продуктов их распада из аварийных мест падения отделяющихся частей в поверхностные водоисточники, осуществляется по формуле:

С^рп_в = Q^pп_в х МРП х К^в₁ х К^в₂ (11)

где:

С^рп_в - сумма ущерба, наносимого водным ресурсам сбросами КРТ из мест падения отделяющихся частей ракет-носителей, тенге;

Q^pп_в - физический объем КРТ, сброшенного в водоисточники, кг;

Расчет физического объема КРТ, сброшенного в поверхностные водоисточники из аварийного места падения отделяющейся части ракеты-носителя, осуществляется по следующей формуле:

Q^pп_в= Q^н_pпx К^в_p (11.1)

где:

Q^pп_в - физический объем КРТ, сброшенный в поверхностные водоисточники из места падения отделяющихся частей ракет-носителя, кг;

Q^н_pп - физический нормативный объем КРТ, оставшийся в баках отделяющихся частей ракеты-носителя, кг;

К^в_р - коэффициент распределения КРТ по компонентам окружающей среды. Для аварийных сбросов в водные источники его значение равно 0,4.

Физический объем КРТ, сброшенный в поверхностные водоисточники - Q^оф_рп, равен сумме физических объемов отдельных компонентов (q^cф_i):

Q^оф_рп = q^cф_i. (11.2)

4.4. Ущерб от аварийного размещения жидких отходов - КРТ в окружающей среде на местах падения отделяющихся частей ракеты-носителей определяется по формуле:

C⁰_pп = Q⁰_pп x Cⁱ_oтx х К⁰₂ (12)

где:

С⁰_рп - сумма ущерба, наносимого окружающей среде размещением жидких отходов КРТ не на специально оборудованных местах, тенге;

Q⁰_рп - объем жидких отходов размещенных в окружающей среде, вне границ РПОЧРН, тонн;

К⁰₂ - коэффициент экологической опасности места размещения отходов, определяется согласно таблице 3.

Объем отходов - КРТ, размещаемых в окружающей среде вне границ РПОЧРН (Q⁰_pп), определяется по формуле:

Q⁰_pп = Q^н_pпх К⁰_р (12.1)

где:

Q^н_pп - физический нормативный объем КРТ, оставшийся в баках отделяющихся частей ракеты-носителя, тонн;

К⁰_р - коэффициент распределения КРТ по компонентам окружающей среды. Для аварийного размещения КРТ в окружающей среде его значение равно 0,4.

4.5. Ущерб от аварийного размещения в окружающей среде чрезвычайно опасных отходов - металлического лома, возникающего в результате разрушения отделяющихся частей ракеты-носителей, определяется по формуле:

С^от_рп = Q^от_рп х Сⁱ_отх х К⁰₂ (13)

где:

С^от_рп - сумма ущерба от аварийного размещения на не специально оборудованных местах опасных отходов, возникающих в результате разрушения отделяющихся частей, тенге;

Q^от_pп - объем опасных отходов на неподготовленной поверхности, тонн;

К⁰₂ - коэффициент экологической опасности размещения отходов вне специально оборудованных мест, определяется согласно таблице 3.

4.6. Объем опасных отходов, образующихся при разрушении отделяющейся части ракеты-носителя (Q^от_рп), принимается равным нормативному значению ее массы, то есть:

Q^от_pп = Q^оч_н (13.1)

где:

Q^оч_н - масса отделяющейся части ракеты-носителя, тонн.

Таблица 1. Значения коэффициента кратности К^а аварийное
(самовольное) загрязнение среды выбросами (сбросами)
загрязняющих веществ

№

пп

Условия применения коэффициента

Значение коэффициента

кратности К₁

Аварийные (самовольные) выбросы

(сбросы) загрязняющих веществ,

отнесенные к экстремально высоким

Число, характеризующее

превышение ПДК по

основному загрязняющему

веществу

Аварийные (самовольные) выбросы

(сбросы) загрязняющих веществ,

не отнесенные к экстремально

высоким

Таблица 2. Значение коэффициента кратности К^а, учитывающего
экологическую опасность загрязнения окружающей среды
аварийными выбросами (сбросами) загрязняющих веществ

№ пп	Условия применения коэффициента	Значение коэффициента кратности К₂
1	Аварийные (самовольные) выбросы (сбросы) загрязняющих веществ на территории космодрома "Байконур"	1,5
2	Аварийные (самовольные) выбросы (сбросы) загрязняющих веществ на территории сельхозугодий и непокрытых лесом земель Гослесфонда	3,0
3	Аварийные (самовольные) выбросы (сбросы) компонентой ракетного топлива на территории покрытых лесом земель Гослесфонда, селитебных и особо охраняемых территорий водоохранных зон и акваториях водоемов (включая высохшие), I и II пояса зон санитарной охраны источников питьевого водоснабжения, I и II зоны округов санитарной охраны курортов	5,0
4	Аварийные (самовольные) выбросы продуктов сгорания компонентов ракетного топлива в околоземном пространстве	20

Таблица 3. Значения коэффициента экологической опасности
размещения отходов вне специально оборудованных мест

№

пп

Условия применения коэффициента

Значение

коэффициента

Размещение отходов на не оборудованных

местах в пределах территории космодрома

"Байконур"

Размещение компонентов ракетного топлива

на не оборудованных местах территории

сельхозугодий и непокрытых лесом земель

Гослесфонда:

компонентов ракетного топлива;

твердых отходов (металлолома).

25,0

5,0

Размещение компонентов ракетного топлива

на не оборудованных местах на расстоянии

менее 10 км от постоянного места

проживания населения (зоны возможного

воздействия):

компонентов ракетного топлива;

твердых отходов (металлолома).

50,0

10,0

Размещение компонентов ракетного топлива

на не оборудованных местах территорий

покрытых лесом земель Гослесфонда, особо

охраняемых территориях, водоохранных зон

и акваториях водоемов (включая

высохшие), I и II пояса зон санитарной

охраны источников питьевого водоснабжения,

I и II зоны округов санитарной охраны

курортов:

компонентов ракетного топлива;

твердых отходов (металлолома).

45,0

20,0

Қоршаған ортаны ластаудан келтірілген залалды экономикалық бағалау ережесін бекіту туралы

Қоршаған ортаны ластаудан келтірілген залалды
экономикалық бағалау ережесі

Жылжымалы көздерден атмосфералық ауаны белгіленген нормативтерден тыс ластаудан келтірілген залалды
экономикалық бағалау есептемесі

Су (теңіз) бетіне төгілген мұнайдан келтірілген
залалды экономикалық бағалау есептемесі

1-кесте. Ластаушы заттардың шығарындыларымен (тегінділерімен) авариялық (өздігінен) ластағаны үшін еселеу коэффициентінің
мәні К^а

3-кесте. Қалдықтарды арнайы жабдықталған жерден тыс
орналастырудың экологиялық қауіптілігі коэффициентінің мәні

Об утверждении Правил экономической оценки ущерба от загрязнения окружающей среды

Правила экономической оценки
ущерба от загрязнения окружающей среды

Критерии определения уровня экологической опасности,
вызванной нарушением экологического законодательства

Критерии определения уровня экологического риска,
вызванного нарушением экологического законодательства

Расчет экономической оценки ущерба от загрязнения
атмосферного воздуха от передвижных источников
сверх установленных нормативов

Расчет экономической оценки ущерба от пролитой нефти
на водную (морскую) поверхность

Таблица 1. Значения коэффициента кратности К^а аварийное
(самовольное) загрязнение среды выбросами (сбросами)
загрязняющих веществ

Таблица 3. Значения коэффициента экологической опасности
размещения отходов вне специально оборудованных мест

Қоршаған ортаны ластаудан келтірілген залалды экономикалық бағалау ережесін бекіту туралы

Қоршаған ортаны ластаудан келтірілген залалдыэкономикалық бағалау ережесі

Жылжымалы көздерден атмосфералық ауаны белгіленген нормативтерден тыс ластаудан келтірілген залалдыэкономикалық бағалау есептемесі

Су (теңіз) бетіне төгілген мұнайдан келтірілгензалалды экономикалық бағалау есептемесі

1-кесте. Ластаушы заттардың шығарындыларымен (тегінділерімен) авариялық (өздігінен) ластағаны үшін еселеу коэффициентініңмәні Ка

3-кесте. Қалдықтарды арнайы жабдықталған жерден тысорналастырудың экологиялық қауіптілігі коэффициентінің мәні

Об утверждении Правил экономической оценки ущерба от загрязнения окружающей среды

Правила экономической оценкиущерба от загрязнения окружающей среды

Критерии определения уровня экологической опасности, вызванной нарушением экологического законодательства

Критерии определения уровня экологического риска, вызванного нарушением экологического законодательства

Расчет экономической оценки ущерба от загрязненияатмосферного воздуха от передвижных источниковсверх установленных нормативов

Расчет экономической оценки ущерба от пролитой нефтина водную (морскую) поверхность

Таблица 1. Значения коэффициента кратности Ка аварийное(самовольное) загрязнение среды выбросами (сбросами)загрязняющих веществ

Таблица 3. Значения коэффициента экологической опасностиразмещения отходов вне специально оборудованных мест

Қоршаған ортаны ластаудан келтірілген залалды
экономикалық бағалау ережесі

Жылжымалы көздерден атмосфералық ауаны белгіленген нормативтерден тыс ластаудан келтірілген залалды
экономикалық бағалау есептемесі

Су (теңіз) бетіне төгілген мұнайдан келтірілген
залалды экономикалық бағалау есептемесі

1-кесте. Ластаушы заттардың шығарындыларымен (тегінділерімен) авариялық (өздігінен) ластағаны үшін еселеу коэффициентінің
мәні К^а

3-кесте. Қалдықтарды арнайы жабдықталған жерден тыс
орналастырудың экологиялық қауіптілігі коэффициентінің мәні

Правила экономической оценки
ущерба от загрязнения окружающей среды

Критерии определения уровня экологической опасности,
вызванной нарушением экологического законодательства

Критерии определения уровня экологического риска,
вызванного нарушением экологического законодательства

Расчет экономической оценки ущерба от загрязнения
атмосферного воздуха от передвижных источников
сверх установленных нормативов

Расчет экономической оценки ущерба от пролитой нефти
на водную (морскую) поверхность

Таблица 1. Значения коэффициента кратности К^а аварийное
(самовольное) загрязнение среды выбросами (сбросами)
загрязняющих веществ

Таблица 3. Значения коэффициента экологической опасности
размещения отходов вне специально оборудованных мест