Жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілігі бар серіктестіктер жөніндегі заңнаманы қолданудың кейбір мәселелері туралы

2008 жылғы 10 шілдедегі № 2 Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының нормативтік қаулысы.

Ескерту. Нормативтік қаулының деректемелері жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.

ХАБАРЛАНДЫРУ

Жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілігі бар серіктестіктерге қатысушылардың арасындағы қатынастарды реттейтін заңнаманы біркелкі қолдану және қатысушылардың үлестеріне қатысты дауларды шешу мақсатында Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының жалпы отырысы қаулы етеді:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.

1. Жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілігі бар серіктестіктердің қызметін, оның қатысушыларының құқықтары мен міндеттерін реттейтін заңнама Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінен (бұдан әрі – АК), "Жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілігі бар серіктестіктер туралы" 1998 жылғы 22 сәуірдегі № 220-I Қазақстан Республикасының Заңынан (бұдан әрі – Заң) және басқа нормативтік құқықтық актілерден тұрады.

Ескерту. 1-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 2010.06.25 N 3 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз); 31.03.2017 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулыларымен.

1-1. Қазақстан Республикасы Азаматтық процестік кодексінің (бұдан әрі – АПК) 27-бабының бірінші бөлігіндегі корпоративтік даулардың анықтамасы субъектілік және нысаналы өлшемшарттар арқылы ашылған.

Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің қатысуымен корпоративтік даулардың субъектілері:

заңды тұлға ретінде, оның атынан органы шешім қабылдайтын серіктестік;

серіктестіктің лауазымды адамдары – алқалы немесе жеке-дара атқарушы органның мүшелері, байқаушы кеңестің мүшелері (Заңның 41-бабының 2-тармағы, АПК-нің 27-бабы бірінші бөлігінің 3), 5) және 10) тармақшалары);

серіктестікке қатысушылар (құрылтайшылар), оның ішінде бұрынғы қатысушылар;

серіктестікке қатысушылардың қатарына Заңда белгіленген тәртіппен (Заңның 22-бабы және 28-бабының 2-тармағы) үлесті сатып алу нәтижесінде қосылған адамдар болып табылады.

АПК-нің 27-бабы бірінші бөлігінің 1) – 10) тармақшаларында санамаланған корпоративтік дауға қатысушылардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау тәсілдері толық болып табылмайды. Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде құқықтарды қорғаудың өзге де тәсілдері көзделуі мүмкін.

АПК-нің 27-бабының бірінші бөлігіне сәйкес корпоративтік даулар мамандандырылған ауданаралық экономикалық соттардың соттылығына жатқызылған және талап қою іс жүргізуі тәртібімен қаралуы тиіс.

Төрелік келісімі болған жағдайда корпоративтік дау "Төрелік туралы" 2016 жылғы 8 сәуірдегі № 488-V Қазақстан Республикасының Заңының 8-бабына сәйкес төреліктің қарауына берілуі мүмкін.

Ескерту. Нормативтік қаулы 1-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Жоғарғы Сотының 29.06.2018 № 11 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулыларымен.

2. Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің жарғылық капиталы серіктестік құрылтайшыларының (қатысушыларының) АК-нің 115-бабының 2-тармағында, 117-бабында және Заңның 23-бабының 3-тармағында санамаланған мүлкінен және мүліктік құқықтарынан, оның ішінде жеке тұлғаның шартты жер үлесіне құқығын енгізуден қалыптасады. Шартты жер үлесiне құқық Қазақстан Республикасы Жер кодексінің (бұдан әрі – Жер кодексі) 103-бабының 5-тармағында белгіленген тәртіппен берілген куәлікпен расталуға тиіс.

Шартты жер үлесіне құқық деп жекешелендірілген ауыл шаруашылығы ұйымы қызметкерінің және өзге де тұлғалардың жекешелендіру туралы заңнамалық актілерде көзделген негіздер бойынша және тәртіппен жекешелендірілген ауыл шаруашылығы ұйымының жер пайдалану құрамында бұрын болған жер учаскесін нақтылы алу құқығы түсініледі.

Мыналарды:

1) жарғылық капиталының ең төменгі мөлшері нөлдік деңгеймен айқындалатын шағын кәсіпкерлік субъектісі, сондай-ақ мемлекеттік ислам арнайы қаржы компаниясын;

2) жарғылық капиталының ең төменгі мөлшері Қазақстан Республикасының микроқаржылық қызмет туралы заңнамасында айқындалатын микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымды;

3) жарғылық капиталының ең төменгі мөлшері Қазақстан Республикасының төлемдер және төлем жүйелері туралы заңнамасында айқындалатын төлем ұйымы болып табылатын жауапкершілігі шектеулі серіктестікті қоспағанда, жарғылық капиталдың бастапқы мөлшері құрылтайшылар салымдарының сомасына тең болады және серіктестікті мемлекеттік тіркеу үшін құжаттар ұсынылған күнге республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің бір жүз еселенген мөлшеріне баламалы сомадан кем болмайды.

Өз үлесін мерзімінде енгізбеген қатысушы үлесін енгізбеумен серіктестікке келтірген залалды өтеуге, сондай-ақ егер серіктестіктің құрылтай шартында немесе жарғысында өзгеше көзделмесе, серіктестікке АК-нің 353-бабына сәйкес тұрақсыздық айыбын төлеуге міндетті.

ЖШС-ның жарғылық капиталына өзінің капиталы есебінен енгізілген үлес немесе оның бөлігі Заңның 31-бабында көзделген тәртіппен қалған қатысушылар арасында бөлінуі немесе үшінші тұлғалардың сатып алуына ұсынылуы мүмкін (Заңның 24-бабының 3, 4-тармақтары).

Егер Заңның 24-бабының 2-тармағымен бекітілген мерзімде салымның енгізілмеген бөлігі сатылмаса, серіктестіктің жарғылық капиталы осы сомаға азайтылуға жатады және қатысушылардың жарғылық капиталдағы үлестері соған сәйкес өзгереді. Осы жағдайда, егер жарғылық капиталдың мөлшері жүз еселенген айлық көрсеткіштен кем соманы құраса, онда қатысушылар бір жылдың ішінде жарғылық капиталға тиісті қосымша салымдарды енгізуге тиіс. Өзге жағдайда серіктестік уәкілетті мемлекеттік органның не ЖШС-ға қатысушының арызы бойынша соттың шешімі негізінде таратылуға жатады.

Аталған қағида жарғылық капиталының ең төменгі мөлшері нөлдік деңгеймен айқындалатын шағын кәсіпкерлік субъектісі болып табылатын жауапкершілігі шектеулі серіктестікке, сондай-ақ мемлекеттік ислам арнайы қаржы компаниясына қолданылмайды.

Ескерту. 2-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.

2-1. Серіктестіктің жарғылық капиталына қатысушының үлесі ретінде енгізілетін жылжымайтын немесе жылжымалы заттар, мүліктік құқықтар, оның ішінде шартты жер үлесіне құқық серіктестіктің барлық құрылтайшыларының келісімі немесе серіктестікке қатысушылардың жалпы жиналысының шешімі бойынша міндетті түрде ақшалай бағалануға тиіс. Салым құны жиырма мың айлық есептік көрсеткіштің мөлшеріне балама сомадан асқан жағдайда бағалаушы қатысушының үлесін растауға тиіс.

Бағалаушының қорытындысы "Қазақстан Республикасындағы бағалау қызметі туралы" 2018 жылғы 10 қаңтардағы № 133-VI Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген талаптарға сәйкес болуға тиіс.

Салымды бағалау жөніндегі шығыстарды салымды ақшалай бағалауға мүдделі серіктестік құрылтайшысы (қатысушысы) өтейді.

Ескерту. 2-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Жоғарғы Сотының 2010.06.25 N 3 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз); жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулыларымен.

2-2. Шартты жер үлесіне құқық ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлердің санаттарына (егістік, шабындық, жайылым, суармалы жерлер және т.б.) және шартты жер үлесіне құқық туралы куәлікте көрсетілген бонитет балына байланысты ақшалай бағалануға жатады.

Ескерту. 2-2-тармақпен толықтырылды - ҚР Жоғарғы Сотының 2010.06.25 N 3 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз); өзгеріс енгізілді – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулыларымен.

2-3. Егер тұлғаға меншік құқығымен тиесілі жылжымайтын мүлік объектілері тұрғызылған жер учаскесі серіктестіктің жарғылық капиталына үлес ретінде енгізілсе, онда жер учаскесі де, сондай-ақ сол жерде тұрғызылған жылжымайтын мүлік объектілері де ақшалай бағалануға тиіс.

Егер жер пайдалану құқығы серіктестіктің жарғылық капиталына үлес ретінде енгізілсе, ал сол жер учаскесінде серіктестік шаруашылық қызметінде пайдаланатын жылжымайтын мүлік объектілері тұрғызылған болса, онда жер пайдалану құқығы да, сондай-ақ көрсетілген жылжымайтын мүлік объектілеріне қатысты жалдау ақысының мөлшері де ақшалай бағалануға жатады.

Ескерту. 2-3-тармақпен толықтырылды - ҚР Жоғарғы Сотының 2010.06.25 N 3 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз); жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулыларымен.

3. Егер құрылтай шартында өзгеше көзделмесе, әрбір қатысушы салымының жарғылық капиталдың жалпы сомасына арақатынасы оның жарғылық капиталдағы үлесі (бүтіннің бөлігі түрінде немесе пайызбен) болып табылады. Серіктестікке жаңа қатысушылардың қабылдануына немесе бұрынғы қатысушылардың қайсібірінің шығуына байланысты жарғылық капиталдың мөлшерінің қандай да бір өзгеруі қатысушылардың қабылдануы немесе шығуы сәтіндегі жарғылық капиталдағы үлестерін тиісінше қайта есептеуге әкеп соғады.

Барлық қатысушылардың жарғылық капиталдағы үлестері және тиісінше олардың шаруашылық серіктестік мүлкінің құнындағы үлестері (мүліктегі үлес), егер құрылтай құжаттарында өзгеше көзделмесе, олардың жарғылық капиталдағы салымдарына пропорционалды болады. Бұл ретте, қатысушылардың мүліктегі үлестері заттық емес, міндеттемелік сипатта болады. Бұл:

ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учаскесі, ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учаскесін пайдалану құқығы немесе шартты жер үлесіне құқық жарғылық капиталға үлес ретінде енгізілген жағдайларды қоспағанда, серіктестіктің мүлкі қатысушылардың меншік құқығына тиесілі болмайтынын;

АК-нің 80-бабының 3-тармағында көзделген жағдайды қоспағанда, қатысушылар ЖШС-ның мүлкіндегі үлесін заттай бөліп беруді талап етуге құқылы еместігін білдіреді.

Қатысушының ЖШС-ның жарғылық капиталындағы үлесі оның серіктестікпен қатынасындағы құқықтары мен міндеттерінің жиынтығын және оның ЖШС-ның мүлкіндегі үлестерін білдіреді, ол:

ЖШС-ның кәсіпкерлік қызметін жүзеге асыру үшін материалдық база қалыптастыруға;

ЖШС-ның кредиторлардың алдындағы міндеттемелерін орындауын қамтамасыз етуге;

үлес иесінің ЖШС-ның таза кірісінен тиісті үлесін алуын қамтамасыз етуге;

қатысушының (үлес иесінің) ЖШС-ның іс басқаруына қатысуына құқық беруге;

қажет болған жағдайда үлес иесінің өз үлесін іскерлік әріптестерімен есеп айырысу кезінде төлем құралы ретінде пайдалануына (сату, сенімгерлік басқаруға, кепілге беру және т.с.с);

оның иесінің ЖШС таратылған жағдайда өз үлесінің тиісті құнын және кредиторлармен есеп айырысқаннан кейін қалған мүлік бөлігінің құнын алуға немесе серіктестіктің барлық қатысушыларының келісімі бойынша осы мүліктің бөлігін заттай алуға құқығы болуына негізделеді.

Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.

4. Жарғылық капиталға өз салымын салмаған ЖШС-ға қатысушының үлесін серіктестік жарғылық капиталға өз капиталының есебінен енгізгеннен (Заңның 24-бабының 3-тармағы), басқа қатысушылардың арасында бөлінгеннен немесе үшінші тұлғалар сатып алғаннан не ЖШС жарғылық капиталды азайтқаннан кейін ғана серіктестікке қатысушылардың жалпы жиналысы шешімінің негізінде ол үлеске құқығын жоғалтуы мүмкін. Қатысушының жарғылық капиталға салым салмау фактісінің өзі құрылтайшыны қатысушылар қатарынан сот тәртібімен шығаруға негіз болып табылмайды.

Өз салымын салған ЖШС-ға қатысушы үлеске құқығын мәжбүрлеп сатып алу жолымен ғана жоғалтуы мүмкін.

Кез келген негіздер бойынша үлеске құқығын жоғалту қатысушының ЖШС-дан шығуына әкеп соғады.

Ескерту. 4-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.

5. Серіктестік жалпы жиналыстың шешіміне сәйкес мынадай жағдайларда:

ол серіктестікке немесе оған қатысушыларға елеулі зиян келтірсе (Заңның 34-бабының 2, 3-тармақтары, 43-бабы 2-тармағының 9) тармақшасы);

қатысушы заңнамалық актілерде немесе құрылтай құжаттарында белгіленген (АК-нің 82-бабы) серіктестіктің алдындағы өз міндеттерін бұзса, қатысушының үлесін сот тәртібімен мәжбүрлеп сатып алуды талап етуге құқылы.

Серіктестікке немесе оның қатысушыларына келтірілген елеулі зиян деп ЖШС немесе оның қатысушылары үшін салдарын жою қиынға түсетін немесе мүмкін болмайтын зиянды түсінген жөн.

Соттар ЖШС-ға немесе оған қатысушыларға келтірілген зиян елеулі болатыны-болмайтыны жөніндегі мәселені шешкен кезде әрбір нақты жағдайда істің барлық мән-жайларын, оның ішінде зиян келтіруден туындаған салдарды, зиян келтірілгенге дейінгі немесе одан кейінгі ЖШС-ның мүліктік жағдайын, оның салдарын жоюға қажет болған уақытты ескеруге тиіс. Соттың осы мәселе бойынша түйіндері уәжді болуға тиіс.

Үлесі мәжбүрлеп сатып алынатын серіктестікке қатысушы осы мәселе бойынша жалпы жиналыстың жұмысына қатысуға және Заңның 42-бабының 2 және 3-тармақтарының талаптарына сәйкес өз пікірін білдіруге құқылы, бірақ дауыс беруге қатыспайды және есептеу кезінде оған тиесілі дауыс саны ескерілмейді (Заңның 48-бабының 2-тармағы). Үлесі мәжбүрлеп сатып алынатын серіктестікке қатысушы жалпы жиналыстың осындай шешіміне шақыру рәсімінің және жалпы жиналысты өткізу тәртібінің бұзылу негіздері бойынша ғана дау айтуға құқылы. Серіктестікке қатысушының үлесті сатып алу негіздерімен келіспейтіндігі туралы дәлелдері серіктестіктің үлесті мәжбүрлеп сатып алу туралы талап қоюын қарау кезінде бағалануға жатады.

Заңның 11, 12, 42-баптарының ережелеріне сәйкес қатысушы Заңда және серіктестіктің жарғысында көзделген тәртіппен серіктестіктің істерін басқаруға қатысуға құқылы. Егер заңнамалық актілерде, құрылтай құжаттарында өзгеше көзделмесе, онда серіктестікке қатысушының жалпы жиналыстың жұмысына қатысуын қамтамасыз етпеуі ғана оның үлесін мәжбүрлеп сатып алу үшін жеткілікті негіз бола алмайды.

Сонымен қатар, егер құрылтай құжаттарында қатысушыға серіктестіктің ісіне қатысу міндеті жүктелген болса (Заңның 12-бабының 2-тармағы) және қатысушының осы міндетті бұзуы (серіктестіктің қызметіне және оның тиісті жұмыс істеуі үшін қажетті шешімдер қабылдауына кедергі келтіретін, Заңның 47-бабының 4-тармағына сәйкес жалпы жиналыстың шешімдер қабылдау заңдылығына әсер ететін оның үлесінің мөлшеріне байланысты) серіктестікке елеулі зиян келтірсе немесе оны өзге де жағымсыз салдарға алып келсе, онда серіктестік мұндай қатысушының үлесін "Жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілігі бар серіктестіктер туралы" Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген тәртіппен мәжбүрлеп сатып алуды сот тәртібімен талап етуге құқылы. Келісімге қол жеткізілмеген жағдайда мәжбүрлеп сатып алынатын үлестің бағасын сот халықаралық стандарттардың негізінде тәуелсіз бағалаушы анықтаған нарық құны бойынша белгілейді (Заңның 34-бабының 3-тармағымен ұқсастығы бойынша).

Ескерту. 5-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.

6. Тарапы жеке тұлға болып табылатын шаруашылық серiктестiктен шығатын қатысушының серіктестік мүлкіндегі (жарғылық капиталындағы) үлесіне немесе оның бір бөлігіне құқығын иеліктен шығару (басқаға беру) шарты нотариаттық куәландырылуға жатады (АК-нің 59-бабының 2-тармағы).

Заңның 22-бабының 1-1-тармағы, АК-нің 42-бабының 6-тармағы талаптарының негізінде серіктестікке қатысушылар тiзiлiмiне жазба енгiзілмей (оны жүргiзуді орталық депозитарий жүзеге асырады) не тиісінше заңды тұлға қайта тіркелмей, жаңа қатысушыны қабылдау және қатысушылар құрамындағы өзгерістер жарамсыз болып табылады.

Осыған байланысты, сатып алушының үлеске құқығы серіктестік қайта тіркелген немесе серіктестікке қатысушылар тізіліміне жазба енгізілген кезден бастап ауысады (Заңның 22-бабының 2-тармағы).

Ескерту. 6-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Жоғарғы Сотының 29.06.2018 № 11 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулыларымен.

7. ЖШС-ға қатысушы серіктестіктің мүлкіндегі өз үлесіне (оның бөлігіне) Заңда белгіленген тәртіппен билік етуге құқылы.

Егер құрылтай құжаттарында өзгеше көзделмесе, жауапкершілігі шектеулі серіктестікке қатысушының өз үлесін (оның бір бөлігін) иеліктен айырып, үшінші тұлғаға беруіне, қатысушының басқа қатысушы немесе үшінші тұлға алдындағы міндеттемесін қамтамасыз ету үшін үлесті (үлестің бір бөлігін) кепілге беруіне жол беріледі. Жарғылық капиталға салым толық төленгенге дейін мұндай иеліктен шығаруға салым төленіп қойылған бөлігінде ғана жол беріледі. Құрылтай құжаттарында үлесті үшінші тұлғаға сатуға тек белгілі бір шарттар сақталғанда ғана жол берілетіндігі көзделуі мүмкін (Заңның 29-30-баптары).

Ескерту. 7-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.

8. Егер ЖШС-ға қатысушы ұсынған шарттар бойынша басқа қатысушылар және ЖШС оның үлесін сатып алудан бас тартса, ол үлесін сатуға немесе өзге жолмен үшінші тұлғаға беруге құқылы. Үшінші тұлға деп қатысушы өз үлесін сатқан кезде серіктестіктің қатысушысы болып табылмайтын кез келген тұлғаны түсінген жөн.

Қатысушы өз үлесін сатқан кезде серіктестікке қатысушы болып табылмайтын кез келген адамды үшінші тұлға деп түсінген жөн. Егер ЖШС-ға қатысушы үлесін үшінші тұлғаларға беру үшін иеліктен шығармаса, онда иеліктен шығарудың шарттары өзгерген жағдайда ол басқа қатысушыларға немесе ЖШС-ға үлесін сатып алуға қайтадан ұсынуға міндетті (үлесті сатып алудың басым құқығы). Басқа қатысушылар мен ЖШС жаңа шарттар бойынша үлесті сатып алудан бас тартқаннан кейін ғана қатысушы оны үшінші тұлғаға қайтадан ұсына алады. Бұл тәртіпті сақтамау мүдделі тұлғаның талап қоюы бойынша мәмілені заңсыз деп тануға әкеп соқтыруы мүмкін.

Үлесті (оның бiр бөлiгiн) сатып алуға басым құқықты бұза отырып сатқан кезде жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiктiң кез келген қатысушысы сатылған күннен бастап үш ай iшiнде өзiне сатып алушының құқықтары мен мiндеттерiн аударуды сот тәртiбiмен талап етуге құқылы (АК-нің 80-бабының 2-тармағы, 180-бабының 1-тармағы). Осы негіз бойынша мәмілені жарамсыз деп тану туралы қойылған талап қою қанағаттандырылуға жатпайды.

Қатысушының үлесін сатып алу міндеті ЖШС-ға жүктелуі мүмкін емес.

Сонымен бірге, егер ЖШС-ның құрылтай құжаттарына сәйкес қатысушының үлесiн (оның бiр бөлiгiн) үшiншi тұлғаларға иеліктен шығару мүмкiн болмаса, ал серiктестiктiң басқа қатысушылары оны сатып алудан бас тартса, онда АК-нің 80-бабының 3-тармағына сәйкес қатысушыға оның нақты құнын төлеуге не оған сондай құнға сәйкес заттай мүлiк беру мiндетi ЖШС-ға жүктелуі мүмкін.

Егер серіктестіктен шығатын қатысушының үлесін ЖШС өзі сатып алған жағдайда үлес бағасын тараптардың келісімі, ал келісімге қол жеткізілмеген жағдайда сот белгілейді (Заңның 32-бабының 3-тармағы). Сот үлестің бағасын анықтау кезінде бағалау қызметі саласындағы мемлекеттік реттеуді жүзеге асыратын уәкілетті орган халықаралық стандарттар негізінде белгіленген талаптарға сай келетін бағалаушы айқындаған нарықтық бағасын ескереді (Заңның 34-бабының 3-тармағымен ұқсастығы бойынша).

Ескерту. 8-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.

9. ЖШС-ның қатысушылары өтеусіз мәмілелер (сыйға тарту, өсиет) бойынша қатысушының үлесін сатып алудың басым құқығын иеленбейді.

Ескерту. 9-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.

10. Жауапкершілігі шектеулі серіктестікке қатысушы өз қалауы бойынша сол серіктестіктің бір немесе бірнеше қатысушысына серіктестік мүлкіндегі өз үлесін немесе оның бір бөлігін сатуға немесе өзге де жолмен беруге құқылы. Бұл ретте, Заңның 28-бабының 3-тармағында көзделген жағдайдан басқа, мұндай мәміле жасауға қатысушылардың жалпы жиналысының шешімі, ЖШС-ның немесе басқа қатысушылардың келісімі талап етілмейді.

Ескерту. 10-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.

10-1. Жерді пайдалану құқығының серіктестікке қатысушыға берілген мерзімі аяқталуына байланысты тоқтатылуы, сондай-ақ шартты жер үлесіне құқықты серіктестіктің жарғылық капиталына салым ретінде енгізген қатысушының серіктестіктен шығуы серіктестіктің жарғылық капиталы мөлшерінің азаюына әкеп соғады. Мұндай жағдайда серіктестіктің қалған қатысушылары Заңның 27-бабында көрсетілген шешімдерді қабылдауға және әрекеттерді жасауға міндетті.

Ескерту. 10-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Жоғарғы Сотының 2010.06.25 N 3 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз); жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулыларымен.

10-2. Серіктестіктің жарғылық капиталына үлес ретінде ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учаскесін берген қатысушы серіктестік құрамынан шаруа (фермер) қожалығын немесе тауарлық ауыл шаруашылығы өндірісін ұйымдастыру үшін шыққан кезде Жер кодексінің 101-бабының 3-тармағына сәйкес, осы жер учаскесін нақтылы алуға құқылы.

Серіктестіктің жарғылық капиталына пайдалану үшін ғана берілген жер учаскесі сыйақысыз нақтылы нысанда қайтарылады.

Заңның 48-бабында белгіленген тәртіппен серіктестікке қатысушылардың келісімімен бөліп беру жағдайларын қоспағанда, ауыл шаруашылығының егістік жұмыстарын жүргізу кезінде ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учаскесі нақтылы бөліп берілмейді (қайтарылмайды).

Серіктестіктің жарғылық капиталына үлес ретінде ауыл шаруашылығы мақсатындағы емес жер учаскесін қосқан қатысушы серіктестіктен шыққан кезде Заңның 29, 30, 31, 32-баптарында белгіленген тәртіпті сақтай отырып, серіктестіктің мүлкінен өзінің үлесін иеліктен шығарып алуға құқылы.

Ескерту. 10-2-тармақпен толықтырылды - ҚР Жоғарғы Сотының 2010.06.25 N 3 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз); өзгеріс енгізілді – ҚР Жоғарғы Сотының 31.03.2017 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулыларымен.

10-3. Серіктестіктің жарғылық капиталына салым ретінде шартты жер үлесіне құқықты енгізген қатысушы шаруа (фермер) қожалығын немесе өзге де тауарлық ауыл шаруашылық өндірісін ұйымдастыру үшін серіктестіктен шыққан кезде, көлемі шартты жер үлесі құқығына сәйкес келетін жер учаскесін нақтылы алуға құқылы.

Серіктестіктің жарғылық капиталына шартты жер үлесіне құқықты енгізген серіктестікке бірнеше қатысушылар серіктестіктің құрамынан шығуға және ауыл шаруашылығы өндірісін жүргізу үшін жаңа серіктестік, өндірістік кооператив немесе өзге де ұйым құруға құқылы. Мұндай жағдайда серіктестіктің жерінен бөліп шығарылуға жататын жер учаскесі мөлшері бойынша осындай қатысушылардың шартты жер үлесіне құқығының жиынтық мөлшеріне сәйкес келуге тиіс.

Ескерту. 10-3-тармақпен толықтырылды - ҚР Жоғарғы Сотының 2010.06.25 N 3 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз); өзгеріс енгізілді – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулыларымен.

10-4. Қатысушының серіктестіктің құрамынан шығу және шаруа (фермер) қожалығын құру немесе өзге де ауыл шаруашылығы өндірісін жүргізу үшін нақтылы жер учаскесін бөліп шығару (бөлу) туралы арызы құрылтай құжаттарында белгіленген тәртіппен серіктестікке қатысушылардың жалпы жиналысында қаралуға жатады. Арызда бөлінуі сұралып отырған жер учаскесінің орналасқан жергілікті жері көрсетілуі тиіс.

Жер учаскесінің орналасқан жері деп серіктестіктің жер пайдалану құрамындағы бөліп шығаруға сұратылып отырған учаскенің сәйкестендіру құжаттарына сәйкес орналасқан жерін түсіну керек. Үлес есебіне бөлінетін нақтылы жер учаскесінің орналасқан жері, сонымен қатар серіктестіктен шығатын қатысушының бөлінетін жер учаскесінде шыққан шығындарды серіктестікке өтеуі серіктестіктің құрылтай құжаттарында немесе тараптардың келісімінде көзделген тәртіппен серіктестікке қатысушылардың жалпы жиналысында анықталады.

Құрылтай құжаттарында жер учаскесін бөліп шығару (бөлу) тәртібі көрсетілмеген жағдайда Жер кодексінің 101-бабы 4-тармағының нормалары қолданылады (Жер кодексінің 101-бабының 3-тармағы). Осы құқық нормасында белгіленген жер учаскесін бөлу тәртібі серіктестікке қатысушылардың жер учаскесін бөліп беру туралы шешімді қабылдау жөніндегі айрықша құзыретіне әсер етпейді.

Ескерту. 10-4-тармақпен толықтырылды - ҚР Жоғарғы Сотының 2010.06.25 N 3 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз); жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулыларымен.

10-5. Серіктестіктің жерінен бөлінуге жататын жер учаскесінің орналасқан жері туралы серіктестікке қатысушылардың жалпы жиналысының шешіміне сотқа шағым жасауға болады.

Аталған дау бойынша істі сотта қарауға дайындау барысында сот сұратылып отырған жерден жер учаскесін нақтылы бөліп шығару мүмкіндігі туралы жер қатынастары саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган маманының қорытындысын алуға тиіс. Бұл ретте, жер сервитутын белгілеуді мүмкіндігінше болдырмайтын жерді пайдаланудың технологиялық схемасын, серіктестіктің құрамынан шығатын қатысушының тұратын орнын, тараптардың басқа да назар аударуға тұрарлық дәлелдерін ескеру қажет.

Сот осы дауды шешкен кезде серіктестікке қатысушылардың жалпы жиналысында қабылданған шешімнің заңдылығы туралы мәселені ғана қарауға құқылы.

Ескерту. 10-5-тармақпен толықтырылды - ҚР Жоғарғы Сотының 2010.06.25 N 3 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз) Нормативтік қаулысымен; өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 29.06.2018 № 11 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулыларымен.

11. ЖШС-ға қатысушылардың жалпы жиналысын шақыру және өткізу тәртібі Заңның 46, 47-баптарында белгіленген. Жалпы жиналыстың шешімі жиналысты шақыру тәртібі бұзылған кезде жарамсыз деп танылуы мүмкін.

Жалпы жиналысты шақыру мен өткізу тәртібін бұзу деп жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілігі бар серіктестіктерге қатысушылардың (қатысушының) құқығын бұзуға әкеп соғатын немесе әкеп соғуы мүмкін заңнамада белгіленген императивтік нормалардың бұзылуын түсіну керек (мысалы, қатысушыларды хабардар ету мерзімін сақтамау, хабарламаларда жалпы жиналыс өтетін уақыты мен орны туралы мәліметтер болмауы (Заңның 46-бабының 1-тармағы), күн тәртібіне қойылған ұсыныстарды қараудың нәтижелері туралы серіктестікке қатысушыға хабарламау (Заңның 46-бабының 3-тармағы), жалпы жиналысты шақыруға өкілеттігі жоқ адамдардың осындай әрекеттерді жасауы және т.б.).

Ескерту. 11-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.

12. Жалпы жиналыс өткізу және шешім қабылдаудың Заңда, серіктестік жарғысында немесе серіктестіктің ішкі қызметін реттейтін ережелерде және өзге де құжаттарда белгіленген тәртібі бұзыла отырып қабылданған (мысалы, егер күн тәртібіне енгізілген мәселелерді талқылау басталғанша жалпы жиналыс кворумды белгілемесе) қатысушылардың жалпы жиналысының шешімін, сондай-ақ жалпы жиналыстың заңға не жарғыға қайшы шешімін, оның ішінде серіктестікке қатысушының құқығын бұзатын шешімін дауыс беруге қатыспаған немесе дау туғызған шешімге қарсы дауыс берген серіктестікке қатысушының арызы бойынша, сот толық немесе ішінара заңсыз деп тануы мүмкін (Заңның 50-бабы). Серіктестікке қатысушы қабылданған шешім туралы білген немесе білуге тиіс болған күннен кейін алты айдың ішінде, ал егер ол шешім қабылданған жалпы жиналысқа қатысқан болса, шешім қабылданған күннен кейін алты айдың ішінде талап қою берілуі мүмкін.

Заңды тұлғаның басқару органдарының шешімін даулаған кезде оның органы атынан шешім қабылдаған серіктестік заңды тұлға ретінде тиісті жауапкер болады. Серіктестікке қатысушылар даудың нысанасына дербес талаптар мәлімдемейтін үшінші тұлғалар ретінде іске қатысуға тартылады.

Ескерту. 12-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.

13. Егер:

Заңға немесе құрылтай құжаттарына сәйкес айқын басым көпшілік дауысты не бірауыздан дауыс беруді талап ететін мәселелер бойынша шешім осы қағида бұзылып қабылданса (Заңның 48-бабының 2-тармағы);

серіктестікке қатысушылардың жалпы жиналысының күн тәртібіне Заңда және құрылтай құжаттарында белгіленген тәртіппен енгізілмеген мәселе бойынша шешім қабылданса (Заңның 48-бабының 1-тармағы);

серіктестікке қатысушы заңда және құрылтай құжаттарында белгіленген тәртіппен серіктестікке қатысушылардың жалпы жиналысының өткізілетін орны мен уақыты туралы хабардар етілмесе (Заңның 46-бабының 1-тармағы), серіктестікке қатысушылардың жалпы жиналысының шешімі сөзсіз жарамсыз деп танылуға жатады.

Ескерту. 13-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.

13-1. Кворум болмаған жағдайда серіктестікке қатысушылардың жалпы жиналысы бірінші шақырылған күнінен бастап қырық бес күннен кешіктірілмей және жиналыстың ашылу күніне дейін отыз күннен кешіктірілмей Заңның 46-бабында белгіленген қағидалар сақталып қайта шақырылады (Заңның 47-бабының 5-тармағы).

Қайта шақырылған жиналыс серіктестікке қатысушылардың жиналысқа қатысып отырғандары немесе оған өкілдік алғандар иеленген дауыс санына қарамастан заңды болып табылады. Егер оған қатысушылар жиынтығында жалпы дауыс санының жартысынан кемін иеленген жағдайда, мұндай жиналыс дауыстың айқын басым көпшілігін немесе бірауыздан берілуін талап ететін мәселелер бойынша шешімдер қабылдауға құқылы емес.

Егер оған қатысып отырғандар немесе оған өкілдік алған қатысушылар жиынтығында жалпы дауыс санының жартысын және жартысынан астамын иеленсе, онда қайта шақырылған жиналыстың дауыстың айқын басым көпшілігін немесе бірауыздан берілуін қажет ететін мәселелер бойынша шешімдер қабылдауға құқығы бар.

Мұндай жағдайларда Заңның 47-бабының 4-тармағында белгіленген жиынтығында жалпы дауыс санының үштен екісінен астамын иеленетін серіктестікке қатысушылардың жалпы жиналысының шешімдер қабылдауға құқығы туралы жалпы қағида қолданылмайды.

Ескерту. Нормативтік қаулы 13-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Жоғарғы Сотының 29.06.2018 № 11 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулыларымен.

14. Серіктестік қатысушыларының жалпы жиналысының хаттамасы қатысушылардың жалпы жиналысын өткізу тәртібінің сақталуы туралы, атап айтқанда, кворумның бар екендігі, дауыс беру нәтижелері және күн тәртібі бойынша қабылданған шешім туралы мәліметтер көрсетілетін құжат болып табылады.

Хаттамада шын мәніндегі мән-жайларға сәйкес келмейтін мәліметтердің көрсетілуі (мысалы, жалпы жиналыста болмаған қатысушы туралы мәліметтер келтіріліп, ол шешімді қолдады не қарсы дауыс берді деп көрсету) жалпы жиналыстың шешімін жарамсыз деп тануға әкеліп соғуы мүмкін.

ЖШС-ға қатысушылардың жалпы жиналысының хаттамасына жалпы жиналыс қабылдаған шешімнен бөлек сот тәртібімен шағым жасалуға жатпайды. Алайда хаттамада шындыққа сай келмейтін және қатысушының құқықтарын бұзуға әкеп соғатын немесе әкеп соғуы мүмкін мәліметтер бар деп есептеген ЖШС-ға кез келген қатысушы хаттама жүргізуге жауапты адамдардың әрекеттеріне Заңның 50-бабында көзделген тәртіппен шағым жасай алады.

Ескерту. 14-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.

14-1. Қатысушылардың жалпы жиналысының айрықша құзыретіне жататын мәселелер бойынша шешімдер, егер серіктестік жарғысы олардың қабылдануы үшін сан жағынан көпшілік дауысты немесе бірауыздан дауыс беруді талап етпесе, серіктестікке қатысушылардың жиналысқа қатысып отырғандары мен оған өкілдік алғандардың жай көпшілік дауысымен немесе төрттен үш айқын басым көпшілік дауысымен қабылданады (Заңның 43-бабының 2-тармағы және 48-бабының 2-тармағы).

Қатысушылардың арасында жалпы жиналыстың айрықша құзыретіне жатқызылған мәселелер бойынша дау туындаған жағдайда, қатысушылар жай не айқын басым көпшілік дауыстың немесе бірауыздан дауыс берудің болмауына байланысты шешім қабылдай алмаса, сот қатысушының талабы бойынша осы мәселе жөнінде жалпы жиналыс қабылдаған шешімнің заңдылығы туралы мәселені ғана қарауға құқылы. Бұл ретте, сот өз шешімімен жалпы жиналысқа қатысушылардың көпшілік даусымен шешілмеген мәселелерді олар соттың ведомстволығына жатпайтындықтан, шешуге құқылы емес. Мұндай мүдделер қақтығысын қатысушылардың өздері Заңның және серіктестіктің құрылтай құжаттарының ережелеріне сәйкес шешуі тиіс.

Ескерту. Нормативтік қаулы 14-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Жоғарғы Сотының 29.06.2018 № 11 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулыларымен.

15. Заңның 43-бабы 2-тармағы 2) тармақшасының, 51-бабы 3-тармағының талаптарына сәйкес қатысушылардың жалпы жиналысында алқалы атқарушы орган мүшелері және жеке-дара атқарушы орган белгіленген, бірақ бес жылдан аспайтын мерзімге сайланады.

Заңды тұлғаның атқарушы органының басшысымен еңбек шарты заңды тұлғаның мүлкінің меншік иесімен немесе ол уәкілеттік берген тұлғамен (органмен) не заңды тұлғаның уәкілетті органымен не ол уәкілеттік берген тұлғамен Қазақстан Республикасының заңдарында, құрылтай құжаттарында немесе тараптардың келісімінде белгіленген мерзімде және тәртіппен жасалады.

Заңды тұлғаның атқарушы органының басшысымен жасалған еңбек шартының қолданылу мерзімі өткен жағдайда, егер тараптардың ешқайсысы еңбек шартының қолданылу мерзімі өткенге дейін соңғы жұмыс күнінен кешіктірмей, еңбек қатынастарын тоқтату туралы хабардар етпесе, егер заңды тұлға құрылтайшылары, мүлкінің меншік иесі не заңды тұлғаның уәкілетті құрылтайшылары, меншік иесі, уәкілеттік берген тұлғасы (орган) немесе уәкілетті органы бекітетін құжаттарда ұзартудың өзге мерзімі айқындалмаған болса, еңбек шарты бір жылға ұзартылады.

Заңды тұлғаның атқарушы органының басшысымен еңбек қатынастарын тоқтату туралы хабарламаға жұмыс беруші – заңды тұлғаның атынан заңды тұлға мүлкінің меншік иесі немесе ол уәкілеттік берген тұлға (орган) не заңды тұлғаның уәкілетті органы немесе ол уәкілеттік берген тұлға қол қояды.

Заңның 50-бабы және АПК-нің 27-бабының бірінші бөлігі талаптарының негізінде атқарушы органның мүшелерін (алқалы немесе жеке дара) сайлау және олардың өкілеттіктерін мерзімінен бұрын тоқтату мәселелері бойынша жалпы жиналыстың шешімдеріне дау айту туралы серіктестікке қатысушылардың талаптары АК-нің және Заңның ережелеріне, сонымен қатар еңбек заңнамасының нормаларына сәйкес, егер бір мезгілде атқарушы органның мүшесі болып табылатын қатысушымен еңбек шарты жасалса, мамандандырылған ауданаралық экономикалық соттарда қаралуға жатады.

Серіктестіктің атқарушы органы (оған қатысушы болып табылмайтын, еңбек шарты бойынша серіктестіктің істерін жүргізуді жүзеге асыратын) мүшесінің өзінің өкілеттіктерін мерзімінен бұрын тоқтату мәселелеріне қатысты талабы бойынша дау АПК-нің 26-бабында белгіленген соттылыққа байланысты Заң ережелерінің және еңбек заңнамасы нормаларының негізінде аудандық (қалалық) соттарда қаралуға жатады.

Ескерту. 15-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.

15-1. Заңның 11-бабы 1-тармағының 3) тармақшасын қолданған кезде соттар қатысушылардың арасында таза кірісті бөлу жалпы жиналыстың айрықша құзыретіне жатқызылғанын ескерген жөн, сондықтан, мұндай шешім қабылданбаса, сот таза кірістің бөлігін өндіріп алмайды (Заңның 40-бабы, 43-бабының 2-тармағы).

Қатысушының талап қоюы бойынша таза кіріс бөлігін өндіріп алу серіктестікке қатысушылардың арасында кірісті бөлу туралы серіктестікке қатысушылардың жалпы жиналысы шешім қабылдаған және шешім қабылданған күнінен бастап бір ай ішінде ақша түрінде таза кіріс төленбеген жағдайда ғана мүмкін болады.

Ескерту. Нормативтік қаулы 15-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Жоғарғы Сотының 29.06.2018 № 11 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулыларымен.

16. Қатысушының үлесі серіктестіктің жарғылық капиталына "Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (бұдан әрі - НжОК) 33-бабының 2-тармағына сәйкес ерлі-зайыптылардың бірлескен ортақ меншігі болып табылатын некеде тұрған кезінде жинаған мүлкі есебінен енгізілуі мүмкін.

Серіктестіктің жарғылық капиталындағы ерлі-зайыптылардың бірлескен ортақ меншігіндегі үлесіне немесе оның бір бөлігіне қатысушының билік етуі НжОК-нің 34-бабының 3-тармағына сәйкес зайыбының (жұбайының) нотариатта куәландырылған келісімі бойынша жүзеге асырылуы мүмкін.

Көрсетілген мәмілені жасауға нотариатта куәландырылған келісімі алынбаған жұбай НжОК-нің 34-бабының 2-тармағында көзделген жағдайда осы мәмiленiң жасалғандығы туралы өзi бiлген немесе бiлуге тиiс болған күнінен бастап үш жыл iшiнде мәмiленi сот тәртiбiмен жарамсыз деп тануды талап етуге құқылы.

Бірлесіп жиналған мүлікті бөлу туралы дау туындаған кезде оның құрамына мүліктің (активтердің) құнына барабар серіктестіктің жарғылық капиталындағы үлестің құны қосылады және оның пассивтерінің (қарыздарының) мөлшері есепке алынуға тиіс. Ерлі-зайыптылардың арасында серіктестіктің жарғылық капиталындағы үлес құнын анықтау туралы келісім болмаған жағдайда, сот үлес құнын анықтау үшін бағалаушы маманды (аудиторды) тартқаны не сараптама тағайындағаны жөн.

Ескерту. 16-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Жоғарғы Сотының 29.06.2018 № 11 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулыларымен.

17. Қатысушылардың үлестерін мұраға алуға, бірлесіп жинаған мүлікті бөлісуге байланысты қатысушылардың жеке тұлғалармен даулары және осыған ұқсас басқа да даулары аудандық (қалалық) және оларға теңестірілген соттардың қарауына жатады.

18. ЖШС-ға қатысушылардың саны немесе олардың үлес мөлшерінің өзгеруі қайта ұйымдастыру болып табылмайды (Заңның 61-бабының 1-тармағы).

ЖШС-ны тарату қатысушылардың жалпы жиналысының шешімі бойынша жүзеге асырылуы мүмкін. Егер құрылтай құжаттарында өзгеше көзделмесе, жалпы жиналыстың ЖШС-ны тарату туралы бірауыздан қабылданған шешімі талап етілмейді.

Ескерту. 18-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.

19. Қазақстан Республикасы Конституциясының 4-бабына сәйкес осы нормативтік қаулы қолданыстағы құқық құрамына қосылады, жалпыға бірдей міндетті болып табылады және алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Ескерту. 19-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.

Қазақстан Республикасы Жоғарғы
Сотының Төрағасы	Қ. МӘМИ
Қазақстан Республикасы Жоғарғы
Сотының судьясы, жалпы отырыс
хатшысы	Ж. БӘЙІШЕВ

О некоторых вопросах применения законодательства о товариществах с ограниченной и дополнительной ответственностью

Нормативное постановление Верховного суда Республики Казахстан от 10 июля 2008 года N 2.

ОБЪЯВЛЕНИЕ

В целях единообразного применения законодательства, регулирующего отношения между участниками товарищества с ограниченной и дополнительной ответственностью и разрешения споров, связанных с долями участников, пленарное заседание Верховного суда Республики Казахстан

постановляет:

1. Законодательство, регулирующее деятельность товариществ с ограниченной и дополнительной ответственностью, права и обязанности их участников, основывается на Конституции Республики Казахстан и состоит из Гражданского кодекса Республики Казахстан (далее - ГК), Закона Республики Казахстан от 22 апреля 1998 года № 220-I "О товариществах с ограниченной и дополнительной ответственностью" (далее - Закон) и других нормативных правовых актов.

Сноска. Пункт 1 с изменениями, внесенными нормативными постановлениями Верховного Суда РК от 25.06.2010 № 3 (порядок введения в действие см. п. 2); от 31.03.2017 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

1-1. В части первой статьи 27 Гражданского процессуального кодекса Республики Казахстан (далее – ГПК) определение корпоративных споров раскрыто через субъектный и предметный критерии.

Субъектами корпоративного спора с участием товарищества с ограниченной ответственностью являются:

товарищество как юридическое лицо, от имени которого его органом принято решение;

должностные лица товарищества - члены коллегиального или единоличного исполнительного органа, члены наблюдательного совета (пункт 2 статьи 41 Закона, подпункты 3), 5) и 10) части первой статьи 27 ГПК);

участники (учредители) товарищества, в том числе бывшие;

лица, вступившие в число участников товарищества, вследствие приобретения доли, в порядке, установленном Законом (статья 22 и пункт 2 статьи 28 Закона).

Способы защиты прав и законных интересов участников корпоративного спора, перечисленные в подпунктах с 1) по 10) части первой статьи 27 ГПК, не являются исчерпывающими. Законодательными актами Республики Казахстан могут быть предусмотрены и иные способы защиты прав.

В соответствии с частью первой статьи 27 ГПК корпоративные споры отнесены к подсудности специализированных межрайонных экономических судов и подлежат рассмотрению в порядке искового производства.

При наличии арбитражного соглашения корпоративный спор может быть передан на рассмотрение арбитража в соответствии со статьей 8 Закона Республики Казахстан от 8 апреля 2016 года № 488-V "Об арбитраже".

Сноска. Постановление дополнено пунктом 1-1 в соответствии с нормативным постановлением Верховного Суда РК от 29.06.2018 № 11 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

2. Уставный капитал товарищества с ограниченной ответственностью формируется его учредителями (участниками) имуществом и имущественными правами, которые перечислены в пункте 2 статьи 115, статье 117 ГК и пункте 3 статьи 23 Закона, в том числе внесением права физического лица на условную земельную долю. Право на условную земельную долю должно быть подтверждено свидетельством, выданным в порядке, установленном пунктом 5 статьи 103 Земельного кодекса Республики Казахстан (далее – Земельный кодекс).

Под правом на условную земельную долю понимается право работника приватизированной сельскохозяйственной организации и иных лиц по основаниям и в порядке, предусмотренным законодательным актом о приватизации, получить в натуре земельный участок, ранее входивший в состав землепользования приватизированной сельскохозяйственной организации.

Первоначальный размер уставного капитала равен сумме вкладов учредителей и не может быть менее суммы, эквивалентной стократному размеру месячного расчетного показателя, установленного на соответствующий финансовый год законом о республиканском бюджете на дату представления документов для государственной регистрации товарищества, за исключением товарищества с ограниченной ответственностью, являющегося:

1) субъектом малого предпринимательства, а также государственной исламской специальной финансовой компанией, размер минимального уставного капитала которых определяется нулевым уровнем;

2) организацией, осуществляющей микрофинансовую деятельность, размер минимального уставного капитала которой определяется законодательством Республики Казахстан о микрофинансовой деятельности;

3) платежной организацией, размер минимального уставного капитала которой определяется законодательством Республики Казахстан о платежах и платежных системах.

В срок, установленный решением общего собрания, который не должен превышать одного года со дня регистрации товарищества, все участники ТОО должны полностью внести вклад в уставный капитал товарищества.

В случае невыполнения участником товарищества обязанности по внесению доли в установленный срок, товарищество должно внести не внесенную участником часть доли за счет собственного капитала.

Участник, не внесший в срок свою долю, обязан возместить товариществу убытки, причиненные невнесением доли, а также, если иное не предусмотрено учредительным договором или уставом товарищества, уплатить товариществу неустойку в соответствии со статьей 353 ГК.

Доля или ее часть, внесенная в уставный капитал ТОО за счет собственного капитала, может быть распределена между остальными участниками в порядке, предусмотренном статьей 31 Закона, или предложена для приобретения третьими лицам (пункты 3, 4 статьи 24 Закона).

Если в установленный пунктом 2 статьи 24 Закона срок невнесенная часть вклада не была продана, на эту сумму уставный капитал товарищества подлежит уменьшению, и соразмерно изменяются доли участников в уставном капитале. В таком случае, если размер уставного капитала составляет менее суммы, эквивалентной стократному размеру месячного расчетного показателя, то участники должны в течение одного года внести соответствующие дополнительные вклады в уставный капитал. В ином случае товарищество подлежит ликвидации на основании решения суда по заявлению уполномоченного государственного органа либо участника ТОО.

Данное правило не распространяется на товарищество с ограниченной ответственностью, являющегося субъектом малого предпринимательства, а также государственную исламскую специальную финансовую компанию, размер минимального уставного капитала которых определяется нулевым уровнем.

Сноска. Пункт 2 с изменениями, внесенными нормативными постановлениями Верховного Суда РК от 25.06.2010 № 3 (порядок введения в действие см. п. 2); от 31.03.2017 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования); от 28.11.2024 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

2-1. Недвижимые или движимые вещи, имущественные права, в том числе право на условную земельную долю, вносимые в уставный капитал товарищества в качестве доли участника, подлежат обязательной денежной оценке по соглашению всех учредителей либо по решению общего собрания участников товарищества. При превышении стоимости вклада суммы, эквивалентной двадцати тысячам размеров месячного расчетного показателя, оценка доли участника должна быть подтверждена оценщиком.

Заключение оценщика должно соответствовать требованиям, установленным Законом Республики Казахстан от 10 января 2018 года № 133-VІ "Об оценочной деятельности в Республике Казахстан".

Расходы по оценке вклада несет заинтересованный в денежной оценке вклада учредитель (участник) товарищества.

Сноска. Постановление дополнено пунктом 2-1 в соответствии с нормативным постановлением Верховного Суда РК от 25.06.2010 № 3 (порядок введения в действие см. п. 2); с изменениями, внесенными нормативными постановлениями Верховного Суда РК от 31.03.2017 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования); от 29.06.2018 № 11 (вводится в действие со дня первого официального опубликования); от 28.11.2024 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

2-2. Право на условную земельную долю подлежит денежной оценке, исходя из категории земель сельскохозяйственного назначения (пашня, сенокос, пастбище, орошаемые земли и т.д.) и балла бонитета, указанного в свидетельстве о праве на условную земельную долю.

Сноска. Постановление дополнено пунктом 2-2 в соответствии с нормативным постановлением Верховного Суда РК от 25.06.2010 № 3 (порядок введения в действие см. п. 2).

2-3. Если в качестве доли в уставный капитал товарищества вносится принадлежащий лицу на праве собственности земельный участок, на котором возведены объекты недвижимости, то денежной оценке подлежит как земельный участок, так и возведенные на нем объекты недвижимости.

Если в качестве доли в уставный капитал товарищества вносится право землепользования, а на земельном участке возведены объекты недвижимости, которые будут использоваться товариществом в хозяйственной деятельности, то денежной оценке подлежит как право землепользования, так и размер арендной платы в отношении указанных объектов недвижимости.

Сноска. Постановление дополнено пунктом 2-3 в соответствии с нормативным постановлением Верховного Суда РК от 25.06.2010 № 3 (порядок введения в действие см. п. 2).

3. Соотношение вклада каждого участника к общей сумме уставного капитала, если иное не предусмотрено учредительным договором, является его долей (в части целого или в процентах) в уставном капитале. Всякое изменение размера уставного капитала, связанное с принятием в товарищество новых участников или выбытием из него кого-либо из прежних участников, влечет соответствующий перерасчет долей участников в уставном капитале на момент принятия или выбытия.

Доли всех участников в уставном капитале и соответственно их доли в стоимости имущества ТОО (доля в имуществе) пропорциональны их вкладам в уставный капитал, если иное не предусмотрено учредительными документами. При этом право участников на долю в имуществе носит не вещный, а обязательственный характер, это означает:

имущество товарищества не принадлежит участникам на праве собственности, кроме случаев, когда в качестве доли в уставный капитал внесен земельный участок сельскохозяйственного назначения, право землепользования участком сельскохозяйственного назначения или право на условную земельную долю;

участники не имеют права требовать выдела своей доли в имуществе ТОО в натуре за исключением случая, предусмотренного пунктом 3 статьи 80 ГК.

Учитывая, что доля участника в уставном капитале ТОО представляет собой совокупность его прав и обязанностей в отношении с товариществом и его долей в имуществе ТОО, ее назначение заключается в том, чтобы:

сформировать материальную базу для осуществления предпринимательской деятельности ТОО;

обеспечить исполнение обязательств ТОО перед кредиторами;

обеспечить владельцу доли получение соответствующей доли чистого дохода ТОО;

дать право участнику (владельцу доли) участвовать в управлении делами ТОО;

в случае необходимости быть использованной в качестве платежного средства при расчетах владельца доли со своими деловыми партнерами (путем продажи, передачи в доверительное управление, в залог и т.п.);

ее владелец имел право в случае ликвидации ТОО на получение соответствующей стоимости своей доли и стоимости части имущества, оставшегося после расчета с кредиторами, или по соглашению всех участников товарищества, части этого имущества в натуре.

Сноска. Пункт 3 с изменениями, внесенными нормативными постановлениями Верховного Суда РК от 25.06.2010 № 3 (порядок введения в действие см. п. 2); от 31.03.2017 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

4. Участник ТОО, не внесший свой вклад в уставный капитал, может утратить право на долю на основании решения общего собрания участников товарищества только после того, как его доля была внесена товариществом в уставный капитал за счет собственного капитала (пункт 3 статьи 24 Закона), распределена между другими участниками или приобретена третьими лицами, либо ТОО осуществило уменьшение уставного капитала. Сам факт невнесения участником вклада в уставный капитал не является основанием для исключения учредителя из числа участников в судебном порядке.

Участник ТОО, внесший свой вклад, может утратить право на долю только путем принудительного ее выкупа.

Утрата права на долю по любым основаниям влечет выбытие участника из ТОО.

5. Товарищество в соответствии с решением общего собрания вправе требовать в судебном порядке принудительного выкупа доли участника в следующих случаях:

при причинении им существенного вреда товариществу или его участникам (пункты 2, 3 статьи 34, подпункт 9) пункта 2 статьи 43 Закона);

при нарушении участником своих обязанностей перед товариществом, установленных законодательными актами или учредительными документами (статья 82 ГК).

Под существенным вредом, причиненным товариществу или его участникам, следует понимать такой вред, устранение последствий которого для ТОО или его участников становится затруднительным или невозможным.

Суды при разрешении вопроса о том, является ли вред, причиненный ТОО или его участникам, существенным, должны в каждом конкретном случае учитывать все обстоятельства дела, в том числе последствия, наступившие вследствие причинения вреда, имущественное положение ТОО до и после причинения вреда, время, потребовавшееся для устранения его последствий. Выводы суда по этому вопросу должны быть мотивированными.

Участник товарищества, чья доля выкупается в принудительном порядке, вправе принимать участие в работе общего собрания по данному вопросу и выражать свое мнение в соответствии с требованиями пунктов 2 и 3 статьи 42 Закона, но в голосовании не участвует и число принадлежащих ему голосов в подсчете не учитывается (пункт 2 статьи 48 Закона). Участник товарищества, чья доля выкупается в принудительном порядке, вправе оспорить такое решение общего собрания только по основаниям нарушения процедуры созыва и порядка проведения общего собрания. Доводы участника товарищества о несогласии с основаниями выкупа доли подлежат оценке при рассмотрении иска товарищества о принудительном выкупе доли.

Согласно положениям статей 11, 12, 42 Закона участник вправе в порядке, предусмотренном Законом и уставом товарищества, участвовать в управлении делами товарищества. Если иное не предусмотрено законодательными актами, учредительными документами, то само по себе только необеспечение участия в работе общего собрания участника товарищества не может быть достаточным основанием для принудительного выкупа его доли.

Вместе с тем, если учредительными документами на участника возложена обязанность участия в управлении делами товарищества (пункт 2 статьи 12 Закона) и нарушение данной обязанности участником (в связи с размером его доли, влияющим на правомочность принятия решений общим собранием в соответствии с пунктом 4 статьи 47 Закона, создающим препятствия деятельности товарищества и в принятии им решений, необходимых для его надлежащего функционирования) причинило существенный вред товариществу или повлекло для него иные негативные последствия, то товарищество вправе требовать в судебном порядке принудительного выкупа доли такого участника в порядке, установленном Законом Республики Казахстан "О товариществах с ограниченной и дополнительной ответственностью". При недостижении соглашения, цена принудительно выкупаемой доли устанавливается судом по рыночной стоимости, определенной независимым оценщиком на основании международных стандартов (по аналогии с пунктом 3 статьи 34 Закона).

Сноска. Пункт 5 в редакции нормативного постановления Верховного Суда РК от 29.06.2018 № 11 (вводится в действие со дня первого официального опубликования); с изменением, внесенным нормативным постановлением Верховного суда РК от 28.11.2024 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

6. Договор отчуждения (уступки) права выбывающего участника хозяйственного товарищества на долю в имуществе (уставном капитале) товарищества или ее части, стороной которого является физическое лицо, подлежит нотариальному удостоверению (пункт 2 статьи 59 ГК).

Исходя из требований пункта 1-1 статьи 22 Закона, пункта 6 статьи 42 ГК, прием нового участника и изменения в составе участников, без внесения записи в реестр участников товарищества (ведение которого осуществляется центральным депозитарием) либо, соответственно, перерегистрации юридического лица, являются недействительными.

В этой связи право приобретателя на долю переходит к нему с момента перерегистрации товарищества либо внесения записи в реестр участников товарищества (пункт 2 статьи 22 Закона).

Сноска. Пункт 6 - в редакции нормативного постановления Верховного Суда РК от 29.06.2018 № 11 (вводится в действие со дня первого официального опубликования); с изменением, внесенным нормативным постановлением Верховного суда РК от 28.11.2024 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

7. Участник ТОО в порядке, установленном Законом, вправе распорядиться своей долей (ее частью) в имуществе товарищества.

Отчуждение участником ТОО своей доли (ее части) третьим лицам, залог доли (части доли) в обеспечение обязательства участника перед другим участником или третьим лицом допускается, если иное не предусмотрено учредительными документами. До полной оплаты вклада в уставный капитал такое отчуждение допускается лишь в той части, в которой вклад уже оплачен. Учредительными документами может быть предусмотрено, что продажа доли третьему лицу допускается лишь с соблюдением определенных условий ( статьи 29-30 Закона).

8. Участник ТОО вправе продать или иным образом уступить свою долю третьим лицам, если другие участники и ТОО отказались от ее приобретения на предложенных им условиях. Под третьим лицом следует понимать любое лицо, не являющееся участником товарищества на момент продажи участником своей доли. Если участник ТОО не произвел отчуждение доли третьим лицам, то в случае изменений условий отчуждения он обязан вновь предложить другим участникам или ТОО приобрести долю (преимущественное право приобретения доли). Только после отказа других участников и ТОО от покупки доли на новых условиях участник может вновь предложить ее третьим лицам. Несоблюдение такого порядка может повлечь признание сделки недействительной по иску заинтересованного лица.

При продаже доли (ее части) с нарушением преимущественного права покупки любой участник товарищества вправе в течение трех месяцев со дня, когда он узнал или должен был узнать о ее продаже, требовать в судебном порядке перевода на него прав и обязанностей покупателя (пункт 2 статьи 80, пункт 1 статьи 180 ГК). Предъявленный по такому основанию иск о признании сделки недействительной удовлетворению не подлежит.

На ТОО не может быть возложена обязанность по приобретению доли участника.

Вместе с тем, если в соответствии с учредительными документами ТОО отчуждение доли участника (ее части) третьим лицам невозможно, а другие участники товарищества от ее покупки отказываются, то в соответствии с пунктом 3 статьи 80 ГК на ТОО может быть возложена обязанность по выплате участнику ее действительной стоимости либо о выдаче ему в натуре имущества, соответствующего такой стоимости.

Если долю выбывающего участника приобретает само ТОО, то цена доли определяется соглашением сторон, а при недостижении соглашения - судом (пункт 3 статьи 32 Закона). При определении цены доли судом учитывается рыночная цена, определенная независимым оценщиком, отвечающим требованиям, установленным уполномоченным органом, осуществляющим государственное регулирование в области оценочной деятельности на основании международных стандартов (по аналогии с пунктом 3 статьи 34 Закона).

Сноска. Пункт 8 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 29.06.2018 № 11 (вводится в действие со дня первого официального опубликования)

9. По безвозмездным сделкам (дарение, завещание) участники ТОО не обладают правом преимущественного приобретения доли участника.

10. Участник ТОО вправе продать или иным способом уступить свою долю в имуществе товарищества или ее часть одному или нескольким участникам данного товарищества по своему выбору. При этом решения общего собрания участников, согласия ТОО или других участников на совершение такой сделки не требуется, за исключением случая, предусмотренного в пункте 3 статьи 28 Закона.

10-1. Прекращение права землепользования истечением срока, на который оно предоставлено участнику товарищества, а также выбытие участника, внесшего в уставный капитал товарищества в качестве вклада право на условную земельную долю, влечет уменьшение размера уставного капитала товарищества. В этом случае оставшиеся участники товарищества обязаны принять решения и совершить действия, предусмотренные статьей 27 Закона.

Сноска. Постановление дополнено пунктом 10-1 в соответствии с нормативным постановлением Верховного Суда РК от 25.06.2010 № 3 (порядок введения в действие см. п. 2).

10-2. При выходе из состава товарищества для организации крестьянского (фермерского) хозяйства или товарного сельскохозяйственного производства участник, внесший в уставный капитал товарищества в качестве доли земельный участок сельскохозяйственного назначения, вправе в соответствии с пунктом 3 статьи 101 Земельного кодекса получить в натуре этот земельный участок.

Земельный участок, переданный в уставный капитал товарищества только в пользование, возвращается в натуральной форме без вознаграждения.

Выдел (возврат) земельного участка сельскохозяйственного назначения в натуре не производится в период проведения сельскохозяйственных полевых работ, за исключением случаев, когда такой выдел производится с согласия участников товарищества в порядке, установленном статьей 48 Закона.

При выходе из товарищества участник, внесший в уставный капитал товарищества в качестве доли земельный участок не сельскохозяйственного назначения, вправе произвести отчуждение своей доли в имуществе товарищества с соблюдением порядка, установленного статьями 29, 30, 31, 32 Закона.

Сноска. Постановление дополнено пунктом 10-2 в соответствии с нормативным постановлением Верховного Суда РК от 25.06.2010 № 3 (порядок введения в действие см. п. 2); с изменением, внесенным нормативным постановлением Верховного Суда РК от 31.03.2017 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

10-3. Участник, внесший в уставный капитал товарищества в качестве вклада право на условную земельную долю, вправе при выходе из товарищества для организации крестьянского (фермерского) хозяйства или иного товарного сельскохозяйственного производства получить в натуре земельный участок, соответствующий по размеру праву на условную земельную долю.

Несколько участников товарищества, внесших в уставный капитал товарищества право на условную земельную долю, вправе выйти из состава товарищества и образовать новое товарищество, производственный кооператив или иную организацию для ведения сельскохозяйственного производства. Подлежащий в таком случае выделу из земель товарищества земельный участок по размеру должен соответствовать совокупному размеру права на условную земельную долю таких участников.

Сноска. Постановление дополнено пунктом 10-3 в соответствии с нормативным постановлением Верховного Суда РК от 25.06.2010 № 3 (порядок введения в действие см. п. 2).

10-4. Заявление участника о выходе из состава товарищества и выделе (разделе) в натуре земельного участка для образования крестьянского (фермерского) хозяйства или ведения иного сельскохозяйственного производства, подлежит рассмотрению общим собранием участников товарищества в порядке, установленном учредительными документами. В заявлении должно быть указано расположение на местности испрашиваемого к выделу земельного участка.

Под местоположением земельного участка следует понимать место нахождения испрашиваемого к выделу участка в составе землепользования товарищества в соответствии с идентификационной документацией. Местоположение выделяемого в натуре земельного участка в счет доли, а также возмещение товариществу затрат, произведенных на выделяемом земельном участке, выбывающим участником, определяются общим собранием участников товарищества в порядке, предусмотренном учредительными документами товарищества или соглашением сторон.

В случае отсутствия порядка выдела (раздела) земельного участка в учредительных документах применяются нормы пункта 4 статьи 101 Земельного кодекса (пункт 3 статьи 101 Земельного кодекса). Установленный в данной норме права порядок выдела земельного участка не влияет на исключительную компетенцию общего собрания участников товарищества по принятию решения о выделе земельного участка.

Сноска. Постановление дополнено пунктом 10-4 в соответствии с нормативным постановлением Верховного Суда РК от 25.06.2010 № 3 (порядок введения в действие см. п. 2); в редакции нормативного постановления Верховного Суда РК от 29.06.2018 № 11 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

10-5. Решение общего собрания участников товарищества о месте нахождения земельного участка, подлежащего выделу в натуре из земель товарищества, может быть обжаловано в суд.

При подготовке дела к судебному рассмотрению по указанному спору суду надлежит получить заключение специалиста уполномоченного государственного органа в области земельных отношений о возможности выдела земельного участка в натуре в испрашиваемом месте. При этом следует учитывать технологическую схему землепользования, исключающую, по возможности, установление земельных сервитутов, место проживания выходящего из состава товарищества участника, другие заслуживающие внимание доводы сторон.

Суд при разрешении данного спора вправе рассмотреть только вопрос о законности решения, принятого общим собранием участников товарищества.

Сноска. Постановление дополнено пунктом 10-5 в соответствии с нормативным постановлением Верховного Суда РК от 25.06.2010 № 3 (порядок введения в действие см. п. 2); с изменением, внесенным нормативным постановлением Верховного Суда РК от 29.06.2018 № 11 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

11. Порядок созыва и проведения общего собрания участников ТОО установлены статьями 46, 47 Закона. Решение общего собрания при нарушении порядка созыва может быть признано недействительным.

Под нарушениями порядка созыва общего собрания следует понимать нарушение императивных норм, установленных законодательством (например, несоблюдение сроков извещения участников, отсутствие в извещениях сведений о времени и месте проведения общего собрания (пункт 1 статьи 46 Закона), несообщение участнику товарищества о результатах рассмотрения предложений по повестке дня (пункт 3 статьи 46 Закона), созыв общего собрания лицами, не имеющими полномочий на совершение этих действий и т.д.), которые влекут или могут повлечь нарушение прав участников (участника) товарищества с ограниченной и дополнительной ответственностью.

12. Решение общего собрания участников, принятое с нарушением порядка проведения общего собрания и принятия решений, установленного Законом, уставом товарищества или правилами и иными документами, регулирующими внутреннюю деятельность товарищества (например, если до начала обсуждения вопросов, включенных в повестку дня, общее собрание не констатировало кворум), а также решение общего собрания, противоречащее закону либо уставу товарищества, в том числе решение, нарушающее права участника товарищества, может быть признано судом недействительным полностью или частично по заявлению участника товарищества, не принимавшего участия в голосовании или голосовавшего против оспариваемого решения ( статья 50 Закона). Иск может быть подан в течение шести месяцев со дня, когда участник товарищества узнал или должен был узнать о состоявшемся решении, а если он участвовал в общем собрании, принявшем решение, то в течение шести месяцев со дня принятия решения.

При оспаривании решений органов управления юридического лица надлежащим ответчиком является товарищество как юридическое лицо, от имени которого его органом принято решение. Участники товарищества привлекаются к участию по делу в качестве третьих лиц, не заявляющих самостоятельных требований на предмет спора.

Сноска. Пункт 12 с изменениями, внесенными нормативными постановлениями Верховного Суда РК от 29.06.2018 № 11 (вводится в действие со дня первого официального опубликования); от 28.11.2024 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

13. Решение общего собрания участников товарищества подлежит безусловному признанию недействительным, если:

решение по вопросам, требующим в соответствии с Законом или учредительными документами квалифицированного большинства либо единогласия (пункт 2 статьи 48 Закона), принято с нарушением этого правила;

решение принято по вопросу, не включенному в установленном законом и учредительными документами порядке в повестку дня общего собрания участников товарищества (пункт 1 статьи 48 Закона);

участник товарищества в установленном законом и учредительными документами порядке не был извещен о месте и времени проведения общего собрания участников товарищества (пункт 1 статьи 46 Закона).

Сноска. Пункт 13 с изменением, внесенным нормативным постановлением Верховного Суда РК от 31.03.2017 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

13-1. В случае отсутствия кворума общее собрание участников товарищества созывается повторно в срок не позднее сорока пяти дней со дня первого созыва и не позднее, чем за тридцать дней до дня его открытия с соблюдением правил, установленных статьей 46 Закона (пункт 5 статьи 47 Закона).

Повторно созванное собрание является правомочным независимо от числа голосов, которым обладают присутствующие или представленные на собрании участники товарищества. Такое собрание не вправе принимать решения по вопросам, требующим квалифицированного большинства голосов или единогласия, если его участники обладают в совокупности менее половиной от общего числа голосов.

Если присутствующие или представленные на нем участники товарищества обладают в совокупности половиной и более от общего числа голосов, то повторно созванное собрание правомочно принимать решения по вопросам, требующим квалифицированного большинства голосов или единогласия.

В таких случаях общее правило о правомочности принятия решений общим собранием участников товарищества, обладающих в совокупности более чем двумя третями от общего числа голосов, установленное в пункте 4 статьи 47 Закона, не применяется.

Сноска. Постановление дополнено пунктом 13-1 в соответствии с нормативным постановлением Верховного Суда РК от 29.06.2018 № 11 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

14. Протокол общего собрания участников товарищества является документом, содержащим, в частности, сведения о соблюдении порядка проведения общего собрания участников, наличии кворума, результатах голосования и решении, принятом по повестке дня.

Сведения, отраженные в протоколе, не соответствующие фактическим обстоятельствам (например, приведены сведения об участнике, не принимавшем участие в общем собрании, с указанием его голоса за или против принятого решения), могут повлечь признание решения общего собрания недействительным.

Протокол общего собрания участников ТОО отдельно от принятого общим собранием решения обжалованию в судебном порядке не подлежит. Однако действия лиц, ответственных за ведение протокола, могут быть обжалованы любым участником ТОО в порядке, предусмотренном статьей 50 Закона, если, по его мнению, в нем содержатся сведения, не соответствующие действительности, которые влекут или могут повлечь нарушение прав участника.

14-1. Решения по вопросам, отнесенным к исключительной компетенции общего собрания участников, принимаются простым большинством либо квалифицированным большинством в три четверти голосов присутствующих и представленных на собрании участников товарищества, если устав товарищества не требует для их принятия большего числа голосов или единогласия (пункт 2 статьи 43 и пункт 2 статьи 48 Закона).

При наличии спора между участниками по вопросам, отнесенным к исключительной компетенции общего собрания, когда участники не могут принять решение ввиду отсутствия простого либо квалифицированного большинства голосов или единогласия, суд вправе по требованию участника рассмотреть только вопрос о законности принятого общим собранием решения. При этом суд не вправе своим решением разрешать вопросы, неразрешенные общим собранием большинством голосов участников, ввиду неподведомственности их суду. Разрешение такого конфликта интересов должно осуществляться самими участниками в соответствии с положениями Закона и учредительных документов товарищества.

Сноска. Постановление дополнено пунктом 14-1 в соответствии с нормативным постановлением Верховного Суда РК от 29.06.2018 № 11 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

15. В силу требований подпункта 2) пункта 2 статьи 43, пункта 3 статьи 51 Закона члены коллегиального исполнительного органа и единоличный исполнительный орган избираются общим собранием участников на установленный срок, но не более пяти лет.

Трудовой договор с руководителем исполнительного органа юридического лица заключается собственником имущества юридического лица или уполномоченным им лицом (органом) либо уполномоченным органом юридического лица или уполномоченным им лицом на срок и в порядке, которые установлены законами Республики Казахстан, учредительными документами или соглашением сторон.

В случае истечения срока действия трудового договора, заключенного с руководителем исполнительного органа юридического лица, если ни одна из сторон не позднее последнего рабочего дня до истечения срока действия трудового договора не уведомила о прекращении трудовых отношений, трудовой договор продлевается на год, если иной срок продления не определен документами, утверждаемыми учредителями, собственником имущества юридического лица либо уполномоченным учредителями, собственником лицом (органом) или уполномоченным органом юридического лица.

Уведомление о прекращении трудовых отношений с руководителем исполнительного органа юридического лица от имени юридического лица - работодателя подписывается собственником имущества юридического лица или уполномоченным им лицом (органом) либо уполномоченным органом юридического лица или уполномоченным им лицом.

Исходя из требований статьи 50 Закона и части первой статьи 27 ГПК, требования участников товарищества об оспаривании решений общего собрания по вопросам избрания и досрочного прекращения полномочий членов исполнительного органа (коллегиального или единоличного), подлежат рассмотрению в специализированных межрайонных экономических судах в соответствии с положениями ГК и Закона, а также нормами трудового законодательства, если с участником, являющимся одновременно членом исполнительного органа, заключен трудовой договор.

Спор по требованию члена исполнительного органа товарищества (не являющегося его участником, осуществляющего ведение дел товарищества по трудовому договору) по вопросам досрочного прекращения его полномочий, подлежит рассмотрению в районных (городских) судах в соответствии с подсудностью, установленной статьей 26 ГПК, на основании положений Закона и норм трудового законодательства.

Сноска. Пункт 15 - в редакции нормативного постановления Верховного Суда РК от 29.06.2018 № 11 (вводится в действие со дня первого официального опубликования); с изменением, внесенным нормативным постановлением Верховного суда РК от 28.11.2024 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

15-1. При применении подпункта 3) пункта 1 статьи 11 Закона судам следует иметь в виду, что распределение чистого дохода между участниками отнесено к исключительной компетенции общего собрания участников, поэтому, если такое решение не принято, взыскание части чистого дохода судом не производится (статья 40, пункт 2 статьи 43 Закона).

Взыскание части чистого дохода по иску участника возможно лишь в случае принятия общим собранием участников товарищества решения о распределении дохода между его участниками и невыплаты чистого дохода в денежной форме в течение месяца со дня принятия решения.

Сноска. Постановление дополнено пунктом 15-1 в соответствии с нормативным постановлением Верховного Суда РК от 29.06.2018 № 11 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

16. Доля участника может быть внесена в уставный капитал товарищества за счет совместно нажитого имущества супругов, которое в силу пункта 2 статьи 33 Кодекса Республики Казахстан "О браке (супружестве) и семье" (далее - КоБС) является совместной собственностью супругов.

Распоряжение долей или ее частью в уставном капитале товарищества, находящейся в совместной собственности супругов, может осуществляться участником по нотариально удостоверенному согласию супруги (супруга) участника товарищества в соответствии с пунктом 3 статьи 34 КоБС.

Супруг, нотариально удостоверенное согласие которого на совершение указанной сделки не было получено, вправе требовать признания сделки недействительной в судебном порядке в течение трех лет со дня, когда он узнал или должен был узнать о совершении данной сделки в случае, предусмотренном пунктом 2 статьи 34 КоБС.

При возникновении спора о разделе совместно нажитого имущества в его состав включается стоимость доли в уставном капитале товарищества, пропорциональная стоимости его имущества (активов) и должна учитывать размер его пассивов (долгов). При отсутствии соглашения между супругами об определении стоимости доли в уставном капитале товарищества, суду следует привлечь специалиста-оценщика (аудитора) либо назначить экспертизу для определения стоимости доли.

Сноска. Пункт 16 в редакции нормативного постановления Верховного Суда РК от 29.06.2018 № 11 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

17. Споры участников с физическими лицами, связанные с наследованием долей участников, разделом совместно нажитого имущества и другим аналогичным спорам, подлежат рассмотрению районными (городскими) и приравненными к ним судами.

18. Изменение числа участников ТОО или размеров долей реорганизацией не является (пункт 1 статьи 61 Закона).

Ликвидация ТОО может быть осуществлена по решению общего собрания его участников. Если иное не предусмотрено учредительными документами, единогласного решения общего собрания о ликвидации ТОО не требуется.

Сноска. Статья 18 с изменением, внесенным нормативным постановлением Верховного Суда РК от 31.03.2017 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

19. Согласно статье 4 Конституции Республики Казахстан, настоящее нормативное постановление включается в состав действующего права, а также является общеобязательным и вводится в действие со дня официального опубликования.

Председатель Верховного суда
Республики Казахстан	К. Мами
Судья Верховного суда
Республики Казахстан,
секретарь пленарного заседания	Ж. Баишев