Қазақстан Республикасының мұнай өңдеу зауыттарын дамытудың 2009 - 2015 жылдарға арналған кешенді жоспарын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 14 мамырдағы N 712 Қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 14 сәуірдегі № 302 Қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 2010.04.14 № 302 Қаулысымен.

Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. Қоса беріліп отырған:
1) Қазақстан Республикасының мұнай өңдеу зауыттарын дамытудың 2009 - 2015 жылдарға арналған кешенді жоспары (бұдан әрі - Кешенді жоспар);
2) Қазақстан Республикасының мұнай өңдеу зауыттарын дамытудың 2009 - 2015 жылдарға арналған кешенді жоспарын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары (бұдан әрі — Іс-шаралар жоспары) бекітілсін.
2. Мүдделі ұйымдар жарты жылдықтың қорытындылары бойынша 20 қаңтардан және 20 шілдеден кешіктірмей Қазақстан Республикасы Энергетика және минералдық ресурстар министрлігіне Іс-шаралар жоспарының іске асырылу барысы туралы ақпарат берсін.
3. Қазақстан Республикасы Энергетика және минералдық ресурстар министрлігі жарты жылдықтың қорытындылары бойынша 1 ақпаннан және 1 тамыздан кешіктірмей Қазақстан Республикасының Үкіметіне Іс-шаралар жоспарының іске асырылу барысы туралы жиынтық ақпарат берсін.
4. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К. Мәсімов

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2009 жылғы 14 мамырдағы
N 712 қаулысымен
бекітілген

Қазақстан Республикасының мұнай өңдеу зауыттарын дамытудың
2009 - 2015 жылдарға арналған кешенді жоспары 1. Кіріспе

Осы Қазақстан Республикасының мұнай өңдеу зауыттарын дамытудың 2009 - 2015 жылдарға арналған кешенді жоспары (бұдан әрі - Кешенді жоспар) Қазақстан Республикасы Президентінің 2006 жылғы 1 наурыздағы "Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті елу елдің қатарына кіру стратегиясы" атты Қазақстан халқына Жолдауына және Қазақстан Республикасының 2007 - 2024 жылдарға арналған орнықты дамуға көшу тұжырымдамасына сәйкес дайындалған.
Соңғы жылдары әлемдік мұнай өңдеу қуаттары 90-95 % жұмыс істеуде. Азия-Тынық мұхит өңірінде мұнай өнімдерін тұтыну сұранысының едәуір өсуі (Үндістан мен Қытайды қоса алғанда, Оңтүстік Шығыс Азия елдеріндегі экономикалық өсу) және қуат көлемінің жеткіліксіз өсіндісі жағдайында мұнай өңдеу бойынша қуаттар тапшылығы туындайды.
Экономикалық өсумен және мұнай өнімдерін тұтынудың артуымен қатар жаңа қуаттар құруға арналған жоғары күрделі шығындар, инвестициялардың өтелуінің ұзақ мерзімдері, экологиялық талаптардың күшейтілуі және осыған байланысты қолданыстағы өндіріске инвестициялар қажеттілігі өңдеу қуаттары жетіспеушілігінің негізгі себептері болып табылады.
Автомобильдендірудің жоғары қарқыны және тиісінше мұнай өнімдерін пайдалану әлемдегі экологиялық жағдайдың нашарлауына әкеп соқтырады, нәтижесінде мұнай өнімдеріне қойылатын талаптар күшейтіледі.
Экономикалық өсу нәтижесінде соңғы жылдары Қазақстан Республикасында жалпы әлемдік үрдіске ұқсас - мұнай өнімдерін тұтынудың артуы және тұтынатын мұнай өнімдерінің түр-түрін өзгерту, отын сапасына қойылатын талаптарды күшейту сияқты үрдіс қалыптасуда.
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында үш мұнай өңдеу зауыты жұмыс істеуде - Атырау мұнай өңдеу зауыты (бұдан әрі - Атырау МӨЗ), Павлодар мұнай-химия зауыты (бұдан әрі - Павлодар МӨЗ) және Шымкент мұнай өңдеу зауыты (бұдан әрі - Шымкент МӨЗ). Жоғары жиынтық қуатқа, мұнай өңдеу кешенділігіне қарамастан, қазақстандық өндірістің ағымдағы жүктемесі озық мұнай өңдеу кәсіпорындарының ұқсас көрсеткіштерінен едәуір артта қалуда.
Қазақстан Республикасының мұнай өндірудің едәуір көлеміне ие болуымен және Кешенді жоспарды іске асыру кезеңінде өндіру көлемін ұлғайту жоспарланумен қатар көрсетілген қазіргі заманғы үрдістер ағымдағы жағдайды талдау қажеттілігіне және Қазақстан Республикасындағы мұнай өңдеу саласын дамытуға бағытталған Бағдарламаны әзірлеуге байланысты.
Кешенді жоспарда Қазақстан Республикасының мұнай өңдеу зауыттарының мақсаттары мен міндеттері, сондай-ақ күтілетін нәтижелер мен іске асыру тетіктері белгіленген.

2. Қазақстан Республикасының ішкі мұнай өнімдері нарығын және
мұнай өңдеу зауыттарының ағымдағы жай-күйін талдау

Мұнай өнімдерінің ішкі нарығын талдау

Мұнай және Газ өнеркәсібінің бас диспетчерлік басқармасының деректеріне сәйкес мұнай өнімдерінің автомобиль бензині, дизель отыны, авиаотын және мазут сияқты негізгі түрлерін тұтынудың өсу қарқыны 2000 - 2007 жылдарда орта есеппен 9 %-ды құрады. Тұтынудың өсуі Қазақстан Республикасы экономикасының энергетикалық, кен өндіру, металлургия және құрылыс салаларындағы жалпы өсуіне байланысты.
Мұнай өнімдерінің автомобиль бензині, дизель отыны, авиаотын және мазут сияқты негізгі түрлерін 2000 - 2007 жылдарда жиынтық өндіру мен тұтыну 1-диаграммада көрсетілген. Қаралып отырған кезеңге негізгі мұнай өнімдерінің жиынтық өндірісінің тұтынудан артық болуы тән.

(1-диаграмманы қағаз мәтінінен қараңыз)

Автомобиль бензинін 2000 - 2007 жылдар кезеңінде тұтыну қарқынының өсуі орта есеппен 8 %-ды құрады (2-диаграмма). Бұған республикадағы жалпы экономикалық өсу және автокөлік құралдарының артуы ықпалын тигізді. Мәселен, 2007 жылдың қорытындылары бойынша 2007 жылы автокөліктің жалпы саны 2 670 мың автомобильді құрады, бұл 2005 жылғы мен салыстырғанда 900 мыңға артық, 52 % артты (ақпарат көзі - 2008 жылғы 23 мамырдағы Интерфакс-Қазақстан). Бұл ретте өсімнің 80 %-ын негізінен импорттық өндірістің, жоғары октанды бензинді қажет ететін жеңіл автомобильдері құрайды.
Автомобиль бензині өндірісі қажеттілікті орта есеппен 20 %-ға дейін қамтамасыз етпейді, автомобиль бензинін пайдалану құрылымы едәуір өзгерді және қазіргі уақытта жоғары октанды бензин өндірісі шамамен 50 %, ал тұтыну 65 %-ды құрайды.

(2-диаграмманы қағаз мәтінінен қараңыз)

Дизель отынын тұтынудың өсу қарқыны 2000 - 2007 жылдары орта есеппен 5 %-ды құрады. 3-диаграммада ұсынылған тұтынудың өсуі құрылыстағы, ауыл шаруашылығындағы өндірістің өсуімен, темір жол тасымалдарының өсуімен, сондай-ақ автокөлік құралдарының артуымен байланысты. Осы көрсеткіштерге қарамастан, дизель отыны өндірісі 2005 жылдан бастап ішкі нарықты толық көлемде қамтамасыз етеді.

(3-диаграмманы қағаз мәтінінен қараңыз)

4-диаграммада көрсетілген авиаотынды тұтынудың өсу қарқыны 2000 - 2007 жылдар орта есеппен 16,23 %-ды құрады. Мұнай өнімдерінің басқа түрлерімен салыстырғанда авиаотынды тұтынудың өсу қарқыны ең жоғары, бұл тұрақты жолаушы және транзиттік рейстердің артуына байланысты. "Эйр Астана" акционерлік қоғамы өзінде ғана 2007 жылы авиакомпания тасымалдаған жолаушылар мен жүк саны 2006 жылмен салыстырғанда тиісінше 45 % және 90 % өсті. Авиаотын өндірісінің көлемі өсіп келе жатқан қажеттіліктен едәуір төмен, бұл қолданыстағы өндірістердің мүмкіндіктерін сипаттайды.

(4-диаграмманы қағаз мәтінінен қараңыз)

Мазутты тұтынудың өсу қарқыны 2000 - 2007 жылдар кезеңінде орта есеппен 8 %-ды құрайды (5-диаграмма). Бұл республика қалаларында жылу мен электр энергиясын тұтынудың артуына байланысты. Басқа мұнай өнімдеріне қарағанда көрсетілген кезеңде тұтынудың өсуі желілік емес сипатқа ие, бұл республиканың оңтүстік өңірлеріне күз-қыс мезгілінде газ беруді шектеумен байланысты. Бұл ретте мазут өндірісі тұтынудан анағұрлым артық болады.

(5-диаграмманы қағаз мәтінінен қараңыз)

Қазақстан Республикасында 2000 - 2007 жылдары мұнай өнімдерінің негізгі түрлерін тұтыну өндіріс құрылымы мен мұнай өнімдеріне сұраныс арасындағы теңсіздікті көрсетеді. Мәселен, авиаотынды тұтыну едәуір өскен кезде мұнай өнімінің осы түрін ендіру артта қалуда және 2007 жылғы жылына 233 мың тонна (47 %) көлеміндегі тапшылық импорт есебінен толтырылды.
Автомобиль бензинін тұтыну және өндіруде де ұқсас жағдай қалыптасуда, олар да өндіріс тапшылығының өсуімен сипатталады. Бұдан басқа соңғы жылдары тұтыну құрылымында өзгерістер — жоғары октанды бензин тұтынысының артуы байқалуда. Мәселен, қазіргі уақытта автомобиль бензинін жалпы тұтыну жылына 3 000 мың тоннадан артық болған кезде, оның 70 %-ға дейіні жоғары октанды бензинге келеді. Бұл ретте жоғары октанды бензинге деген сұраныстың 35 %-ға дейіні импорт есебінен өтеледі.
Авиаотынды және жоғары октанды бензинді өндіру тапшылығы ішкі тұтыныстан дизель отыны мен мазут өндірісінің артық болуымен қатар мұнай өнімдерін тұтыну қарқыны мен құрылымындағы өзгерістерді қанағаттандыруға қабілетсіз мұнай өңдеу саласының қолданыстағы базасының жалпы жай-күйін сипаттайды.
Бұдан басқа, мұнайды Ресейден жеткізуге байланысты өндірістік қуаттардың толық жүктелмеуі мұнай өнімдері өндірісіне белгілі әсерін тигізеді. Қазіргі уақытта Павлодар МӨЗ толығымен Ресей Фидирациясынан жеткізілетін мұнайды өңдейді, Шымкент МӨЗ 50 %-ға дейін ресейлік мұнайды өңдейді. Жалпы алғанда ресейлік мұнай көлемі қазақстандық мұнай өңдеу зауытында өңделетін мұнайдың 50 %-ды құрайды.
Ресей Федерациясы мұнай өнімдерінің импортымен қатар, бағасы әлемдік мұнай бағасына тәуелді мұнайды Ресейден жеткізуге деген тәуелділік мұнай өнімдеріне арналған ішкі бағалардың қалыптасуына әсерін тигізеді.
Қазақстан Республикасының мұнай өңдеу зауытында 2008 жылы 12 288,7 мың тонна мұнай өңделген, бұл 2007 жылғымен салыстырғанда 102,1 %.

2008 жылғы мұнай өнімдерін ендіру және тұтыну теңгерімі

мың тонна

Атауы	өндіру	импорт	таратуға арналған ресурстар	экспорт	тұтыну	2007 жылғымен салыстырғанда тұтыну %
Дизель отыны	3 898,0	610,1	4 508,1	444,0	4 064,1	109,6
Мазут	3 134,7	145,7	3 280,4	1 564,2	1 716,2	109,2
Авиаотын	399,2	200,4	599,6	0	599,6	121,7
Бензин маркалары бойынша
Аи-80	1 137,0	140,3	1 277,3	153,1	1 124,2	111,3
Аи-92/93	1 184,8	848,9	2 033,7	9,4	2 024,3	115,2
Аи-95/96	162,9	61,1	224,0	1,4	222,6	108,2
Аи-98	6,4	5,4	11,8	0,0	11,8	106,2
Барлығы	2 491,1	1 055,7	3 546,8	163,9	3 382,9	110,2

Атырау мұнай өңдеу зауыты

Атырау МӨЗ Қазақстанның Батыс өңірі кен орындарының құрамында парафині жоғары ауыр мұнайды өңдейді. Өткен жүз жылдықтың 60-жылдарының ортасынан бастап 80-жылдардың ортасына дейінгі кезеңде мұнай өңдеу жөніндегі барлық технологиялық қондырғыларды ауқымды техникалық қайта жарақтау жүзеге асырылды, бұл қуатты жылына 4,9 миллион тоннаға дейін арттыруға мүмкіндік берді.
2006 жылы аяқталған қайта жаңартудың 1-кезеңі моральдық және табиғи жағынан тозған жабдықты ауыстыруға, бензин мен дизель отынының сапасын күкірт құрамы деңгейі бойынша жақсартуға, авиаотын өндірісін арттыруға және қоршаған ортаға зиянды әсерін азайтуға мүмкіндік берді.
Қазіргі уақытта Атырау мұнай өңдеу зауыты технологиялық мүмкіндіктері мұнай өнімдерінің мынадай түрлерін өндіруге мүмкіндіктері береді:
сұйытылған көмірсутегі газдары;
ЕУРО-2 талаптарына сәйкес келетін АИ-80, АИ-92, АИ-95 маркалы автомобиль бензиндері (бензин өндірісінің жалпы көлемінің 86 %-ын АИ-80 маркалы бензин құрайды);
ЕУРО-2,3 талаптарына сәйкес келетін дизель отыны (дизель отыны өндірісінің жалпы көлемінің 57 % ЕУРО-3 талаптарына сәйкес келеді);
авиаотын, уайт-спирит, вакуумды газойль, пеш отыны, мұнайлы кокс және күкірт.
Сонымен бірге Атырау МӨЗ технологиялық мүмкіндіктері шектеулі және мұнайды терең өңдеуді және мұнай өнімдерін ЕУРО-3,4 стандарттарына толық сәйкестікте өндіруді жүзеге асыруға мүмкіндік бермейді. Негізгі мұнай өнімдері өндірісінің құрылымындағы мазут пен вакуумды газойлды шығару үлесі, осы өнімдерді өңдеу процестерінің болмауы себебінен жоғары. Өңдеу тереңдігі 62 %-ды құрайды.

Шымкент мұнай өңдеу зауыты

Шымкент МӨЗ 1985 жылы пайдалануға берілген. Зауыттың мұнай өңдеу жөніндегі жобалық қуаты жылына 6 миллион тоннаны құрайды. 2000 жылы дизотынды және керосинді гидротазалау секциясына қайта жаңарту жүргізілді. Қазіргі уақытта зауыттың белгіленген қуаты жылына 5,25 миллион тоннаны құрайды.
Өңделетін мұнай - Құмкөл кен орнының мұнайы (80 %) мен Батыс Сібір кен орындарынан сатып алынатын мұнайдың (20 %) қоспасы.
Зауыттың өндірістік қуаттары мынадай негізгі қондырғылардан тұрады: ЛК-6У үйлестірілген қондырғысы (атмосфералық айдау, каталитикалық риформинг, дизотынды гидротазалау, керосинді гидротазалау, газофракциялық қондырғы), мазутты вакуумдық айдау қондырғысы.
Мұнай өңдеу тереңдігін және мотор отынын өндіру көлемін арттыру мақсатында 1998 жылы қуаты жылына 1,8 миллион тонна болатын мазуттың каталитикалық крекинг қондырғысының құрылысы басталған болатын, ол қаржыландырудың болмауы себебінен тоқтатылды және аяқталмай қалды. Аяқталмаған құрылыстың 50 %-ға дейінін бұдан әрі қайта жаңарту үшін пайдалануға болады.
Шымкент мұнай өңдеу зауыты технологиялық мүмкіндіктері де шектелген және терең өңдеуді жүзеге асыруға мүмкіндік бермейді.
Қазіргі уақытта технологиялық мүмкіндіктер мұнай өнімдерінің мынадай түрлерін өндіруге мүмкіндік береді:
сұйытылған көмірсутегі газдары;
ЕУРО-2 талаптарына сәйкес келетін АИ-80, АИ-92, АИ-96 маркалы автомобиль бензиндері (бензин өндірісінің жалпы көлемінің 42 %-ын АИ-80 маркалы бензин құрайды);
ЕУРО-2 талаптарына сәйкес келетін дизель отынының мынадай маркалары: ДТ З-02 (-35), Л-0,2-40 және ЛД-0,2 және дизель отынының басқа да маркалары;
авиациялық керосин, вакуумды газойль және мазут.
Өңдеу тереңдігі 77 %-ды құрайды, бұл Атырау МӨЗ-дегідей мұнайды мұнайды өңдеудің қайталама үдерісінің төмен үлесіне байланысты.

Павлодар мұнай-химия зауыты

Павлодар МХЗ 1978 жылы пайдалануға берілген. Зауыттың мұнай өңдеу жөніндегі жобалық қуаты жылына 6 миллион тоннаны құрайды. 1978 жылы битум өндіру жөніндегі қондырғы пайдалануға берілген болатын. 1983 жылы мұнай өңдеу зауытында терең өңдеу кешенін іске қосудан тұратын ірі кеңейту жүргізілді, бұдан кейін 1986 жылы баяу кокстау қондырғысы іске қосылған болатын. Зауыт Омбы-Павлодар мұнай құбыры арқылы келіп түсетін батыссібірлік шикі мұнайдың қоспасын өңдейді.
Бүгінгі күні зауыттың белгіленген қуаты жылына 5,0 миллион тонна шикі мұнайды құрайды.
Мұнай өңдеу зауыттарының негізгі технологиялық жабдығы екі кешеннен тұрады. Біріншісі - ЛК-6У кешені (атмосфералық ректификациялау, каталтикалық риформинг, газойлді гидротазалау қондырғысы, газбен фракциялайтын қондырғы), ал екіншісі - КТ-1 кешені (вакуумдық айдау қондырғысы, вакуумдық газойлді гидротазалау қондырғысы, каталитикалық крекинг қондырғысы және газбен фракциялайтын қондырғы).
Қазіргі уақытта шикізат санының жеткіліксіздігіне, пайдалануға дайын болмауына және жабдықтың кейбір маңызды бірліктерінің бөлшектелуіне байланысты көптеген қондырғылар жүктемесінің төмен коэффициенттері (FСС және газойлді вакуумдық тазалау қондырғысы үшін 45 % шамасында, атмосфералық ректификация, риформинг және баяу кокстау қондырғысы үшін - 70 %) байқалуда.
2008 жылғы қыркүйекте зауытта сутегін өндіру қондырғысы пайдалануға берілді, ол гидрогенизациялық процестер үшін сутегісі бар газдың тапшылығын жоюға және тиісінше дайын өнімнің сапалық сипаттамаларын едәуір жақсартуға мүмкіндік береді.
Қазіргі кезде кәсіпорын ЕУРО-2 талаптарына сәйкес келетін автомобиль бинзинін және дизель отынын шығарады.

3. Қазақстан Республикасында негізгі мұнай өнімдерін тұтынудың
2009 - 2015 жылдарға арналған болжамы

Қазақстан Республикасында негізгі мұнай өнімдерін тұтынудың 2009 - 2015 жылдарға арналған болжамы мұнай өнімдерін тұтынудың тарихи өсуіне (2000 - 2007 жылдардағы орташа жылдық өсу қарқыны), Жалпы ішкі өнімнің орташа жылдық өсуіне (2000 - 2007 жылдардағы орташа мәні 9,04 %), Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі ұсынған Қазақстан Республикасының 2008 - 2013 жылдарға арналған макроэкономикалық көрсеткіштерінің болжамы бойынша жалпы ішкі өнімнің өсуіне негізделген.
Мұнай өнімдерінің негізгі түрлерін 2009 - 2015 жылдарда тұтынудың өсу есебі 1-кестеде ұсынылған.

1-кесте

Жылдар	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015
Жалпы ішкі өнімнің өсуі, %	1,00	3,00	3,80	4,10	4,30	4,30*	4,30*
Бензинді тұтынудың өсуі, %	1,06	3,18	4,03	4,35	4,56	4,56	4,56
Дизотынды тұтынудың өсуі, %	0,90	2,71	3,43	3,70	3,88	3,88	3,88
Авиаотынды тұтынудың өсуі, %	1,94	5,82	7,37	7,96	8,35	8,35	8,35
Мазутты тұтынудың өсуі **, %	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0

Ескертпе: * Жалпы ішкі өнімнің өсуі Қазақстан Республикасының 2008 - 2013 жылдарға арналған макроэкономикалық көрсеткіштерінің болжамы бойынша 2013 жылғы Жалпы ішкі өнім өсу деңгейінде қабылданған.
** Болжанатын кезеңде мазутты пайдалану 2000 - 2007 жылдардағы тарихи максимум көлемінде қабылданған (жылына 2 355 мың тонна).

2009 - 2015 жылдарға арналған мұнайды өндіру көлемінің болжамы
және мұнай өнімдерінің теңгерімі

Атауы	Болжам
	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015
Өңдеу
Павлодар МӨЗ	4 350	4 500	4 600	4 750	4 900	5 100	6 000
Шымкент МӨЗ	4 250	4 400	4 400	4 700	4 900	5 100	6 000
Атырау МӨЗ	3 900	4 100	4 400	4 550	4 700	4 800	5 000
Барлығы өңделгені	12 500	13 000	13 500	14 000	14 500	15 000	17 000
Бензин
өндіру	2520,0	2675,8	2829,4	2916,9	3014,7	4553,6	5188,6
импорт - барлығы	1038,8	1064,7	1154,5	1307,7	1802,4	0,0	0,0
таратуға арналған ресурстар	3558,8	3740,5	3983,9	4224,6	4817,1	4553,6	5188,6
экспорт - барлығы	140,0	213,0	314,2	384,1	801,5	354,9	798,4
Ішкі нарықта тұтынуға	3418,8	3527,5	3669,7	3840,5	4015,6	4198,7	4390,2
Дизотыны
өндіру	3966,6	4124,1	4206,4	4362,8	4519,2	4961,2	5647,8
импорт - барлығы	134,1	87,7	149,9	166,6	185,9	0,0	0,0
таратуға арналған ресурстар	4100,7	4211,8	4356,3	4529,4	4705,1	4961,2	5647,8
экспорт - барлығы	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	73,5	570,5
Ішкі нарықта тұтынуға	4100,7	4211,8	4356,3	4529,4	4705,1	4887,7	5077,3
Авиаотын
өндіру	360,0	416,0	461,3	479,9	498,4	1006,3	1136,6
импорт - барлығы	247,4	226,8	228,9	269,3	313,4	0,0	0,0
таратуға арналған ресурстар	607,4	642,8	690,2	749,2	811,8	1006,3	1136,6
экспорт - барлығы	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	126,7	183,6
Ішкі нарықта тұтынуға	607,4	642,8	690,2	749,2	811,8	879,6	953,0
Мазут
өндіру	2720,0	2811,2	2923,6	3031,0	3135,6	3210,1	1167,6
импорт - барлығы	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	1186,9
таратуға арналған ресурстар	2720,0	2811,2	2923,6	3031,0	3135,6	3210,1	2354,5
экспорт - барлығы	365,5	456,7	569,1	676,5	781,1	855,6	0,0
Ішкі нарықта тұтынуға	2354,5	2354,5	2354,5	2354,5	2354,5	2354,5	2354,5

4. Қазақстандық мұнай өңдеу зауыттарына арналған осы кезеңде
қолданылып жүрген және енгізілетін экологиялық нормалар мен
стандарттарды талдау

Әлемде мұнай өнімдерін тұтынудың өсуіне және нәтижесінде экологиялық жағдайдың нашарлауына байланысты соңғы жылдары қоршаған ортаға зиянды әсерді азайту бойынша шаралар қабылдануда.
Мәселен, 2000 жылы Еуропалық Одақ ЕУРО-3 автокөлік экологиясының бағдарламасына байланысты бензин мен дизель отынына арналған қатаңдатылған ерекшеліктер енгізді, 2005 жылдан бастап ЕУРО-4 бағдарламасы бойынша анағұрлым қатаң нормаларға көшті. Сондай-ақ 2009 жылдан бастап Еуропалық Одақтың ЕУРО-5 анағұрлым қатаң талаптарын енгізу туралы директивасы қабылданды.
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында өндірілетін мұнай өнімдерінің сапасына қойылатын талаптар Кеңес Одағында қолданыста болған Мемлекеттік стандарт пен техникалық шарттар негізінде әзірленген паспорттармен және сапа ерекшеліктерімен белгіленеді.
Қазақстан Республикасының экологиялық қауіпсіздігін және жоғары халықаралық сапа стандарттарына сәйкестігін қамтамасыз ету, сондай-ақ отандық өндірушілер өнімінің бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасының Үкіметі шығарылатын автомобиль отынына қойылатын экологиялық талаптарды қатаңдату бойынша шаралар қабылдауда.
Мәселен, қазіргі уақытта бензин, дизель отыны және мазут Қазақстан Республикасының аумағында айналымда болған кезде оларға қойылатын талаптарды белгілейтін "Бензин, дизель отыны және мазут қауіпсіздігіне қойылатын талаптар" техникалық регламенті әзірленуде және бекітуге жоспарлануда.
Техникалық регламентке сәйкес автомобиль және өзге де техника үшін автомобиль бензині мен дизель отынын өндіру экологиялық нормативтерге қатысты мынадай мерзімдерде енгізіледі:
ЕУРО-2 экологиялық кезеңі 2010 жылғы 1 қаңтардан бастап;
ЕУРО-3 экологиялық кезеңі 2014 жылғы 1 қаңтардан бастап;
ЕУРО-4 экологиялық кезеңі 2016 жылғы 1 қаңтардан бастап.
Қазақстандық зауыттарда шығарылатын автомобиль отынының мұнай өнімдерінің халықаралық сапа стандарттарымен салыстырғандағы негізгі сипаттамалары төменде келтірілген:

ТШ 38.001165-2003 және EN 228 бойынша бензинге арналған
ерекшелік

3-кесте

Параметірі	ТШ 38.001165-2003 бойынша А-80* бензинінің сапасы	EN 228:2000 (Euro III)			EN 228:2005 (Euro IV)			EN 228:2009 (Euro V)
Октан саны, ИОЧ	80	92*	95*	98*	92*	95*	98*	92*	95*	98*
Октан саны, МОЧ	76	83*	85*	88*	83*	85*	88*	83*	85*	88*
Тығыздығы, кг/м3	Нормаланбайды	720 - 775			720 - 775			720 - 775
Күкірт, ppm	1000	150 mах			50 mах			10 mах
Хош иістілігі, %	Нормаланбайды	42 mах			35 mах			35 mах
Бензол, %	5	1 mах			1 mах			1 mах
Құрамындағы оттегі, %	3 артық емес	2.7 mах			2.7 mах			2.7 mах

* Өндірілетін бензиннің негізгі бөлігін А-80 маркалы бензин құрайды.
* EN талабы бойынша бензин маркалары мынадай болып бөлінеді: Регуляр Еуро-92 (92/83); Премиум Еуро-95 (95/85); Супер Еуро-98 (98/88).

МЕМСТ 305-82 және EN 590 бойынша дизель отынына арналған
ерекшелік

4-кесте

Параметрі	МЕМСТ 305-82 бойынша дизотын сапасы	ЕN 590:2000 (Еurо III)	ЕN 590:2005 (Еurо IV)	ЕN 590:2009 (Еurо V)
Цетан саны	45	51 min	51 min	51 min
Цетан индексі	-	46 min	46 min	46 min
Тығыздығы, кг/м3	860	820 - 845	820 - 845	820 - 845
Тұтқырлығы, мм2/с	3,0-6,0	2-4.5	2-4.5	2-4.5
Күкірт, ppm	2000	350 mах	50 mах	10 mах
Тұтану температурасы, о С	40	55 min	55 min	55 min
Жағу қабілеттілігі, мкм	-	460	460	460

Өнімді жаңа стандарттар бойынша шығаруды қамтамасыз ету үшін қазіргі уақытта жаңа технологиялық қондырғылар салу, катализаторларды ауыстыру және мұнай өнімдерін көріктендіретін қолданыстағы қондырғылар-дистилляттарды гидротазалау, изомеризациялау, бензол мен хош иістендіргіш көмірсутегін бөліп алу, сутегі өндіру, күкірт өндіру қондырғыларын қайта жаңарту қажет.

5. Кешенді жоспардың мақсаттары мен міндеттері

Жылдар	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015
Жалпы ішкі өнімнің өсуі, %	1,00	3,00	3,80	4,10	4,30	4,30*	4,30*
Бензинді тұтынудың өсуі, %	1,06	3,18	4,03	4,35	4,56	4,56	4,56
Дизотынды тұтынудың өсуі, %	0,90	2,71	3,43	3,70	3,88	3,88	3,88
Авиаотынды тұтынудың өсуі, %	1,94	5,82	7,37	7,96	8,35	8,35	8,35
Мазутты тұтынудың өсуі **, %	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0

Мұнай өнімдерінің ішкі рыногын, мұнай өңдеу зауыттарының ағымдағы жай-күйін және шығарылатын өнімге қойылатын енгізу жоспарланған сапа талаптарын талдау және болжау негізінде мұнай өнімдерінің негізгі түрлері - бензинге, авиаотынға және дизель отынына ішкі қажеттілікті толық қанағаттандыру бөлігінде Қазақстан Республикасының энергетикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету, мұнай өңдеу саласын кешенді дамыту осы Кешенді жоспардың негізгі мақсаты болып табылады. Сонымен бірге, Кешенді жоспарда жаңа техниканы, жаңа технологияларды енгізу және тиімділік пен экономикалық қайтарым негізінде кәсіпорындарда бәсекеге қабілеттілікті серпінді дамытуға қол жеткізу мақсаттары белгіленеді.
Мынадай стратегиялық міндеттер іске асырылған кезде Кешенді жоспардың мақсаттарына қол жеткізілетін болады:
қолданыстағы өндірістік қуаттардың жүктемесін арттыру;
Инвестициялар тарту және қолданыстағы өндірістік қуаттарды жаңғырту және қайта жаңарту кешенді жоспарын орындау;
мұнайды өндірудің орташа тереңдігін 84 %-ға дейін жеткізе отырып, өндіру кешенділігін арттыру;
мұнай өнімдерін тұтыну құрылымының болжамды өзгеруін қанағаттандыруға бағытталған, шығарылатын өнімнің түр-түрін оңтайландыру және арттыру;
шығарылатын өнімнің сапасын арттыру және Еуростандарттардың талаптарына сәйкестік;
қоршаған ортаға зиянды әсерді азайту.

6. Мұнай өңдеу зауыттарын дамытудың кешенді жоспары

Мұнай өңдеу зауыттарының қазіргі техникалық жай-күйі - мұнай өңдеу тереңдігінің және мұнай өңдеу кірісінің төмендігін, сапасы анағұрлым жоғары өнімдерін тұтынуға деген өскелең сұранысты және өнім сапасына қойылатын талаптардағы жоспарланған өзгерістерді ескере отырып, барлық үш зауытта дамыту және жаңғырту жобалары жоспарланған.

Атырау мұнай өңдеу зауыты

1. ЭЛОУ-АВТ қондырғысының және баяу кокстау қондырғысының (БКҚ) вакуумды блогын қайта жаңарту.

5-кесте (мың тонна)

Атауы	2007 жыл	2010 жыл	Ауытқу
Қайта өңдеу, барлығы	3 701	4 100	399
Автобензин соның ішінде:	470,3	514,9	44,6
А-80	406,2	442,6	36,4
АИ-93+	64,1	72,3	8,2
Авиаотын	21,1	46,6	25,5
Дизель отыны	1 019,0	1 228,0	209,0
Мазут	1 167,9	1 315,0	147,1

Ивестицияларды бағалау:
127,5 миллион Америка Құрама Штаттары (бұдан әрі - АҚШ) доллары. Әсері:
автобензин, авиаотын, дизотын және мазут өндіруді арттыру.

2. Каталитикалық риформинг қондырғысының құрылысы.

6-кесте (мың тонна)

Атауы	2009 жыл	2013 жыл	Ауытқу
Қайта өңдеу, барлығы	3 900	4 700	800
Автобензин соның ішінде:	492,5	648,6	156,1
А-80	421,0	498,2	77,2
АИ-93+	71,5	150,4	78,9
Авиаотын	39,0	89,3	50,3
Дизель отыны	1 168,2	1 330,1	161,9
Мазут	1 265,2	1 464,6	199,4

Инвестицияларды бағалау:
398 миллион АҚШ доллары.
Әсері:
жоғары октанды бензин өндіруді арттыру және Еуростандарттардың талаптарына сәйкестік.
3. Хош иісті көмірсутегі өндіру жөніндегі кешен құрылысы.
Инвестицияларды бағалау:
393 миллион АҚШ доллары.
Әсері:
мұнай-химия өнеркәсібі үшін бензол және Параксилол өндіру.
4. Мұнайды терең өңдеу жөніндегі кешен құрылысы (Каталитикалық крекинг).

7-кесте (мың тонна)

Атауы	2009 жыл	2014 жыл	Ауытқу
Қайта өңдеу, барлығы	3 900	4 800	900
Автобензин соның ішінде:	492,5	1 250,9	758,4
А-80	421,0	0,0	-421,0
АИ-93+	71,5	1 250,9	1 179,4
Авиаотын	39,0	350,4	311,4
Дизель отыны	1 168,2	1 401,6	233,4
Мазут	1 265,2	144,0	-1 121,2

Инвестицияларды бағалау:
1366,2 миллион АҚШ доллары.
Әсері:
автобензин (тек қана жоғары октанды), авиаотын, дизотын өндіруді арттыру;
дизотынның Еуростандарттардың талаптарына сәйкестігі;
мазут өндіруді қысқарту.
5. Атырау МӨЗ көлік инфрақұрылымын дамыту.
"Атырау МӨЗ айналма темір жол салу".
Инвестицияларды бағалау:
шамамен 80 миллион АҚШ доллары.
Әсері:
санитарлық және экологиялық проблемаларды шешу;
мұнайды және мұнай өнімдерін тасымалдау кезінде бөгде ұйымдардан тәуелді болмау;
мұнайды және мұнай өнімдерін тасымалдау көлемінің өсуі.
Іске асыру мерзімі - 2009 - 2011 жылдар.

Шымкент мұнай өңдеу зауыты

1. Қуатын қалпына келтіру*

8-кесте (мың тонна)

Атауы	2007 жыл	2011 жыл	Ауытқу
Қайта өңдеу, барлығы	4 060	4 500	440
Автобензин соның ішінде:	869,8	912,2	42,4
А-80	385,7	390,0	4,3
АИ-93+	484,1	522,2	38,1
Авиаотын	160,9	287,1	126,2
Дизель отыны	1 401,3	1 470,9	69,6
Мазут	655,3	662,9	7,6

*Аппараттардың, катализаторлардың, сорғы жабдығының, БӨАжА ішкі құрылғыларын ауыстыру, жылу алмастырғыштарды қалпына келтіру.
Инвестицияларды бағалау:
80 миллионн АҚШ доллары.
Әсері:
автобензин, авиаотын, дизотын, мазут өндіруді арттыру.

2. Қайта жаңарту*

9-кесте (мың тонна)

Атауы	2011	2013	Ауытқу
Қайта өңдеу, барлығы	4 250	5 100	850
Автобензин соның ішінде:	838,7	1 505,0	666,3
А-80	338,1	0,0	-338,1
АИ-93+	500,6	1 505,0	1 004,4
Авиаотын	241,0	515,6	274,6
Дизель отыны	1 389,2	1 684,5	295,3
Мазут	620,2	650,8	30,6

* Каталитикалық крекинг кешені құрылысын аяқтау, изомеризациялаудың, сутегі өндірудің жаңа қондырғыларын, полипропилен, күкірт өндіру қондырғысының құрылысы, дизотынды гидротазалау қондырғысын қайта жаңарту.
Инвестицияларды бағалау:
600 миллион АҚШ доллары.
Әсері:
автобензин (тек қана жоғары октанды), авиаотын, дизотын өндіруді арттыру;
автобензиннің және дизотынның Еуростандарттардың талаптарына сәйкестігі;
мазут өндіруді қысқарту.

Павлодар мұнай-химия зауыты

1. Қуатын қалпына келтіру*

10-кесте (мың тонна)

Атауы	2007 жыл	2010 жыл	Ауытқу
Қайта өңдеу, барлығы	4 276	4 500	224
Автобензин соның ішінде:	1 286,7	1 300,3	13,6
А-80	407,6	415,0	7,4
АИ-93+	879,1	885,3	6,2
Авиаотын	76,8	88,3	11,5
Дизель отыны	1 425,3	1 457,9	32,6
Мазут	751,8	858,1	106,3

*Вакуумдық бағандардың ішкі құрылғыларын ауыстыру, шикізатты каткрекингтің реакторына енгізу штуцерін ауыстыру, регенератордың, П-2 пешінің, сорғы жабдығының, БӨАжА циклондарын ауыстыру, жылу алмастырғыштарды қалпына келтіру.
Инвестицияларды бағалау:
158 миллион АҚШ доллары.
Әсері:
автобензин, авиаотын, дизотын, мазут өндіруді арттыру.
2. Эстакада құрылысы Вакуумдық газойлды құюға арналған Атырау МӨЗ және Шымкент МӨЗ каталитикалық крекинг қондырғысында өңдеу үшін.
Инвестицияларды бағалау:
30 миллион АҚШ доллары.
Әсері:
автобензин, авиаотын, дизотын өндіруді арттыру.

3. Қайта жаңарту*

11-кесте (мың тонна)

Атауы	2010 жыл	2013 жыл	Ауытқу
Қайта өңдеу, барлығы	4 350	5 100	750
Автобензин соның ішінде:	1 188,8	1 797,8	609,0
А-80	397,1	0,0	-397,1
АИ-93+	791,7	1 797,8	1 006,1
Авиаотын	80,0	140,3	60,3
Дизель отыны	1 409,3	1 875,1	465,8
Мазут	834,6	172,5	-662,1

*дизотынды гидротазалау қондырғысын қайта жаңарту және каталитикалық крекинг бензинін изомеризациялау және селективті күкіртсіздендірудің жаңа қондырғыларын салу
Инвестицияларды бағалау:
412 миллион АҚШ доллары.
Әсері:
автобензин (тек қана жоғары октанды), авиаотын, дизотын өндіруді арттыру;
автобензиннің және дизотынның Еуростандарттардың талаптарына сәйкестігі;
мазут өндіруді қысқарту.
Мұнай өңдеу зауыттарын дамыту мен жаңғыртудың көрсетілген жобалары жоспарланып, ал оның бір бөлігі басталып қойғандығына қарамастан, іске асыру кезінде бірқатар проблемалар орын алуда, оларды шешу жоспарланған жұмыстардың аяқталауын тездетеді.
Үш мұнай өңдеу зауыттарын дамыту мен жаңғырту жобалары бойынша инвестициялардың жалпы сомасы 3,4 миллард АҚШ долларынан артық, бұл мұнай өңдеудің көп қаржыны талап ететіндігін сипаттайды. Инвестициялар мөлшері заемдық қаржыландыруды тартуды көздейді, бұл кредиттердің қол жеткізімділігі шектелген және кредиттер құны артқан жағдайларда жобалардың экономикалық көрсеткіштерін нашарлатады және инвестициялардың қайтарылу мерзімдерін арттырады. Осы Кешенді жоспардың мақсаты - Қазақстан Республикасының энергетикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етуді ескере отырып және бос қаржы ресурстары бар болған кезде қазақстандық даму қорларынан қаржыландыруды тарту және мұнай өңдеу саласын дамытудың мемлекеттік ынталандыру шараларын әзірлеу қойылған мақсаттарға қол жеткізуге ықпалын тигізетін болады.
Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес мұнай өңдеу зауыттары процессингілік негізде жұмыс жасайды - процессинг бағасын Қазақстан Республикасының Табиғи монополияларды реттеу агенттігі реттейді. Процессинг бағасы өзгермеген жағдайда инвестициялық бағдарламаларды іске асыру кезінде мұнай өңдеу зауыттарының иелерімен бірге мұнай өндіретін ұйымдар да іске асырылған жобалардан пайда алушылар болып табылады, олар "Мұнай өнімдерінің жекелеген түрлерін өндіру және олардың айналымын мемлекеттік реттеу туралы" Қазақстан Республикасы 2003 жылғы 7 сәуірдегі N 402-ІІ Заңына сәйкес меншікті мұнайын өңдеуге тең құқылы болады. Нәтижесінде мұнай өңдеу зауыттарының иелері инвестициялық жобаларды толық көлемде қаржыландыра отырып пайданың бір бөлігіне ғана ие болады, бұл жобалардың экономикалық көрсеткіштеріне теріс әсерін тигізеді және тиісінше жобаларды іске асыру бойынша теріс шешімдерге әкелуі мүмкін.

7. Кешенді жоспарды іске асыру тетігі

Осы Кешенді жоспарда белгіленген іс-шараларды тиімді жүзеге асыру және мақсаттар мен міндеттерге қол жеткізу үшін мынадай шарттар қамтамасыз етілуі тиіс:
мұнай өңдеу зауыттарының ең көп жүктемесін қамтамасыз ету, соның ішінде жер қойнауын пайдаланушылардың Қазақстан Республикасының ішкі нарығына шикі мұнайды жеткізу бойынша міндеттемелерін белгілеу есебінен де;
мұнай өнімдерін қолданыстағы заңнамада белгіленген тәртіпке толық сәйкестікте ішкі нарықта сату;
мынадай ынталандыру шараларын қолдану:
Кешенді жоспарды қазақстандық даму қорлары қаражаты есебінен қаржыландыру мүмкіндігін қарастыру;
мұнай өңдеу зауыттарының иелеріне инвестицияларды қайтару тетігін белгілеу;
өндірістік және әлеуметтік объектілерді қамтамасыз етудің Кешенді жоспарын әзірлеу және баға белгілеу тетігін анықтау;
"Бензин, дизель отыны және мазут қауіпсіздігіне қойылатын талаптар" техникалық регламентін бекіту;
өнімнің жаңа түрлеріне арналған стандарттарды уақтылы әзірлеу;
мұнай өңдеу зауыттарын пайдалану кезінде техникалық және экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін шараларды іске асыру;
мамандарды оқыту, қайта оқыту және оларды мұнай өңдеу саласына тарту үшін жағдай жасау;
отандық мұнай өңдеу зауыттарының ресурстарын басқару тиімділігінің өте жоғары дәрежесіне қол жеткізу мақсатында ақпаратты орталықтандырып жинау және ақпараттық, материалдық және ақша ағындарын үйлестіру міндеттерін шешу бойынша шаралар қабылдау;
мұнай өңдеу зауыттарының ең жоғары жүктемесін және өнімнің уақтылы шығарылуын қамтамасыз ететін көлік инфрақұрылымын дамыту шараларын қабылдау.
Қажет болған кезде Қазақстан Республикасы мұнай өңдеу зауыттарын дамытудың 2009 — 2015 жылдарға арналған Кешенді жоспарын нақты іс-шаралардың аяқталуы бойынша және рынок үрдісі өзгерген жағдайда түзеткен жөн

8. Кешенді жоспарды іске асырудан күтілетін нәтижелер

Мұнай өнімдерін тұтынудың болжамы негізінде Кешенді жоспарды мұнай өңдеу зауыттарының мынадай жүктемелері кезінде және дамыту мен жаңғырту жобаларын іске асыру мерзімдерін ескере отырып, мұнай өнімдерін өндіру болжамы қаралады.

Мұнай өнімдерінің негізгі түрлерін өндірудің және тұтынудың
2009 - 2015 жылдарға арналған болжамы

12-кесте (мың тонна)

Жылдар	2009		2010		2011		2012
	Өндіру	Тұтыну	Өндіру	Тұтыну	Өндіру	Тұтыну	Өндіру	Тұтыну
Бензин, соның ішенде	2 520,0	3 418,8	2 675,8	3 527,5	2 829,4	3 669,7	2 916,9	3 840,5
жоғары октанды	1 363,8	2 402,6	1 468,2	2 532,9	1 548,7	2 703,2	1 601,0	2 908,7
Төмен октанды	1 156,2	1 016,2	1 207,6	994,6	1 280,8	966,5	1 315,9	931,8
Дизотын	3 966,6	4 100,7	4 124,1	4 211,8	4 206,4	4 356,3	4 362,8	4 529,4
Авиаотын	360,0	607,4	416,0	642,8	461,3	690,2	479,9	749,2
Мазут	2 720,0	2 354,5	2 811,2	2 354,5	2 923,6	2 354,5	3 031,0	2 354,5

кестенің жалғасы

Жылдар	2013		2014		2015
	Өндіру	Тұтыну	Өндіру	Тұтыну	Өндіру	Тұтыну
Бензин, соның ішінде	3 014,7	4 015,6	4 553,6	4 198,7	5 188,6	4 390,2
жоғары октанды	1 667,1	3 769,6	4 553,6	4 198,7	5 188,6	4 390,2
төмен октанды	1 347,5	246,0	-	-	-	-
Дизотын	4 519,2	4 705,1	4 961,2	4 887,7	5 647,8	5 077,3
Авиаотын	498,4	811,8	1 006,3	879,6	1 136,6	953,0
Мазут	3 135,6	2 354,5	967,3	2 354,5	1 118,6	2 354,5

Болжамды кезеңде автомобиль отынын өндіру көлемі жылына 2 520,0 мың тоннадан жылына 5 188,6 мың тоннаға дейін артады. Дегенмен, автомобиль бензинінің импортына тәуелділік жылына 1 412 мың тонна көлемінде 2013 жылғы кезеңге дейін сақталатын болады.
Төмен октанды бензинді өндіру 2013 жылға дейін осы мұнай өніміне қажеттілікті қамтамасыз ететін болады. "Бензин, дизель отыны және мазут қауіпсіздігіне қойылатын талаптар" техникалық регламентін енгізу болжанып отырғандығына байланысты 2014 жылдан бастап төмен октанды бензинді пайдалануды тоқтату болжанады.
Жоғары октанды бензин өндірісі 2013 жылға дейін осы өнім тапшылығын жоя алмайды. 2014 жылдан бастап жоғары октанды автомобиль бензині өндірісінің көлемі тұтынудың болжамды деңгейінен асатын болады.

Жоғары октанды және төмен октанды бензиннің 2009 - 2015
жылдарға арналған болжамды теңгерімі

13-кесте

Атауы	Өлшем бірлігі	Болжам
		2009 жыл	2010 жыл	2011 жыл	2012 жыл	2013 жыл	2014 жыл	2015 жыл
Жоғары октанды бензин
өндіру	мың тонна	1 363,8	1 468,2	1 548,7	1 601,0	1 667,1	4 553,6	5 188,6
импорт - барлығы	мың тонна	1 038,8	1 064,7	1 154,5	1 307,7	1 802,5	0,0	0,0
таратуға ресурстар	мың тонна	2 402,6	2 532,9	2 703,2	2 908,7	3 469,6	4 553,6	5 188,6
экспорт - барлығы	мың тонна	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	354,9	798,4
ішкі нарықтағы тұтыну	мың тонна	2 402,6	2 532,9	2 703,2	2 908,7	3 469,6	4 198,7	4 390,2
А-80 бензині
өндіру	мың тонна	1 156,2	1 207,6	1 280,7	1 315,9	1 347,5	0,0	0,0
импорт - барлығы	мың тонна	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0
таратуға ресурстар	мың тонна	1 156,2	1 207,6	1 280,8	1 315,9	1 347,5	0,0	0,0
экспорт - барлығы	мың тонна	140,0	213,0	314,2	384,1	801,5	0,0	0,0
ішкі нарықтағы тұтыну	мың тонна	1 016,2	994,6	966,5	931,8	546,0	0,0	0,0

Болжамды кезеңдегі дизель отынының өндіріс көлемі ішкі тұтынуды толық жабады.
Авиаотын өндірісі 2013 жылға дейін болжамды тұтынудан төмен болады, оның тапшылығы жылына 325 мың тонна көлемінде импортпен толтырылуы тиіс.
Болжамды кезеңдегі мазут өндірісі мазуттың ішкі өндірісін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Мазутты тұтынуды болжау кезінде ең көп тұтыну 2005 жылғы деңгейде қабылданғандығына қарамастан, болашақта мазутты тұтыну төмендеуі мүмкін.
Қазақстан Республикасы мұнай өңдеу зауыттарын дамытудың 2009 - 2015 жылдарға арналған Кешенді жоспарын іске асыру авиаотын мен автомобиль бензині қажеттілігінің тапшылығын қысқартуға мүмкіндік береді, дизель отыны мен мазутқа қажеттілікті 2014 жылға дейін толық қамтамасыз етеді.
Мұнай өңдеу зауыттарының қосынды қуаты жылына 17 млн. тоннаға жетеді, мұнай өңдеудің орташа тереңдігі 84 %-ды құрайды.
Осы Кешенді жоспарды іске асырудағы маңызды аспектілердің бірі қоршаған ортаға зиянды әсердің төмендеуін қамтамасыз ету болып табылады. Кешенді жоспарда болжанған шаралар нәтижесінде Қазақстан Республикасының экологиялық талаптарына сәйкес келетін жоғары сапалы мұнай өнімдерімен қамтамасыз ету күтіледі. Нәтижесінде мыналарға:
2014 жылға қарай бензинге (бензолдың көлемдік үлесі 1 %-ға дейін, күкірттің массалық үлесі 150 ppm-ге дейін), дизель отынына (күкірттің массалық үлесі 350 ppm-ге дейін);
2016 жылға қарай бензинге (бензолдың көлемдік үлесі 1 % дейін, күкірттіц массалық үлесі 50 ppm-ге дейін), дизель отынына (күкірттің массалық үлесі 50 ppm-ге дейін) сұраныс төмендейді.
Mұнай өнімдерінің Еуростандарттар бойынша сапасына қол жеткізу әлемдік нарыққа қосылған құны жоғары мұнай өнімдерін экспорттауға мүмкіндік береді.
Мұнай өнімдеріндегі хош иістендіргіш қоспаларды азайту жөніндегі экологиялық мәселелерді шеше отырып, хош иісті көмірсутегін (бензол, параксилол) өндіру жөніндегі инвестициялық жобалар Қазақстанның мұнай-химия саласын дамытуға арналған шикізат ресурстарының отандық базасын құруға, полистирол мен полиэтилентерефталат өндірушілердің шикізатқа - бензол мен параксилолға қажеттілігін қанағаттандыруға және шығарылатын мотор отындарының сапасын жақсартуға мүмкіндік береді.

Одан әрі даму перспективалары

Мұнай өнімдерін тұтыну болжамы негізіндегі мұнай өңдеу зауыттары жүктемесінің серпінін ескере отырып, 2015 жылға қарай олардың қуаты 100 % жүктеледі деп күтілуде, яғни болжанатын кезеңде қолданыстағы қуат жеткілікті болады, бірақ ресурстардың одан әрі өсімі үшін қолданыстағы қуат жеткіліксіз. Жобалардың іске асырылу ұзақтығын назарға ала отырып, 2010 жылдан бастап мұнай өңдеу зауыты қуаттарын дамыту жобасының бірінші кезеңінде жылына 6 миллион тоннаға жеткізіп, 2015 жылға қарай аяқтау және 2015 жылдан бастап екінші кезеңінде жылына 6 миллион тоннаға жеткізіп, 2020 жылға қарай аяқтау қажет. Осы бағытта жұмыс бастау үшін мұнай өнімдерін тұтыну болжамының дұрыстығына талдау жүргізу қажет. Шымкент мұнай өңдеу зауыты және Павлодар мұнай өңдеу зауыты негізінде объектілер салу мұнай өңдеу қуаттарын арттырудың ықтимал нұсқаларының бірі болып табылады. Дегенмен, шешім өңірлік өсу мен тұтыну көлемдерін, көлік инфрақұрылымының бар болуы мен дамуын толық талдауға және мұнай ресурстарын бағалауға негізделуі тиіс.

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2009 жылғы 14 мамырдағы
N 712 қаулысымен
бекітілген

Қазақстан Республикасының мұнай өңдеу зауыттарын дамытудың
2009 - 2015 жылдарға арналған кешенді жоспарын іске асыру
жөніндегі іс-шаралар жоспары

Р/с N	Іс-шара	Аяқталу нысаны	Орындау үшін жауаптылар	Орындалу мерзімі	Болжанған шығыстар, АҚШ доллары	Қаржыландыру көзі
1	2	3	4	5	6	7
1	"АМӨЗ" ЖШС-де бензол шығару блогы бар каталитикалық риформинг қондырғысын салу	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ЭМРМ (жинақтау) "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ "ҚМГ" ҰК" АҚ (келісім бойынша)	2009-2013 жылдар	398 000 000	Қарыз қаражаты
2	"АМӨЗ" ЖШС-де хош иісті көмірсутегін өндіру жөніндегі кешен құрылысы	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ЭМРМ (жинақтау) "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ "ҚМГ" ҰК" АҚ (келісім бойынша)	2009-2013 жылдар	393 000 000	Қарыз қаражаты
3	"АМӨЗ" ЖШС-де мұнайды терең өңдеу жөніндегі кешен құрылысы	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ЭМРМ (жинақтау) "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ "ҚМГ" ҰК" АҚ (келісім бойынша)	2009-2014 жылдар	1 366 200 000	"ҚМГ" СҮ" АҚ меншікті қаражаты және қарыз қаражаты
4	"АМӨЗ" ЖШС-де ЭЛОУ-АВТ вакуумдық блогын қайта жаңарту	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ЭМРМ (жинақтау) "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ "ҚМГ" ҰК" АҚ (келісім бойынша)	2007-2010 жылдар	77 600 000	"ҚМГ" СҮ" АҚ меншікті қаражаты
5	"АМӨЗ" ЖШС-де баяу кокстау қондырғысын қайта жаңарту	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ЭМРМ (жинақтау) "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ "ҚМГ" ҰК" АҚ (келісім бойынша)	2008-2010 жылдар	49 900 000	"ҚМГ" СҮ" АҚ меншікті қаражаты
6	"АМӨЗ" ЖШС-де Айналма темір жолдар салу	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ЭМРМ (жинақтау) "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ "ҚМГ" ҰК" АҚ (келісім бойынша)	2009-2011 жылдар	80 000 000	"ҚМГ" СҮ" АҚ меншікті қаражаты
7	"ПКОП" ЖШС-де зауыттың жобалық қуатын қалпына келтіру	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ЭМРМ (жинақтау) "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ "ҚМГ" ҰК" АҚ (келісім бойынша) СNРС ("ПКОП" ЖШС) (келісім бойынша)	2009-2010 жылдар	80 000 000	"ҚМГ" СҮ" АҚ меншікті қаражаты
8	"ПКОП" ЖШС-де каталитикалық крекинг қондырғысын салу	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ЭМРМ (жинақтау) "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ "ҚМГ" ҰК" АҚ (келісім бойынша) СNРС ("ПКОП" ЖШС) (келісім бойынша)	2009-2013 жылдар	200 000 000	Қарыз қаражаты
9	"ПКОП" ЖШС-де бензинді демеркаптанизаиялау қондырғысын салу	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ЭМРМ (жинақтау) "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ "ҚМГ" ҰК" АҚ (келісім бойынша) СNРС ("ПКОП" ЖШС) (келісім бойынша)	2009-2013 жылдар	85 000 000	Қарыз қаражаты
10	"ПКОП" ЖШС-де изомеризациялау қондырғысын салу	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ЭМРМ (жинақтау) "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ "ҚМГ" ҰК" АҚ (келісім бойынша) СNРС ("ПКОП" ЖШС) (келісім бойынша)	2009-2013 жылдар	63 000 000	Қарыз қаражаты
11	"ПКОП" ЖШС-де газбен фракциялау қондырғысын салу	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ЭМРМ (жинақтау) "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ "ҚМГ" ҰК" АҚ (келісім бойынша) СNРС ("ПКОП" ЖШС) (келісім бойынша)	2009-2013 жылдар	30 000 000	Қарыз қаражаты
12	"ПКОП" ЖШС-де полипропилен қондырғысын салу	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ЭМРМ (жинақтау) "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ "ҚМГ" ҰК" АҚ (келісім бойынша) СNРС ("ПКОП" ЖШС) (келісім бойынша)	2009-2013 жылдар	32 000 000	Қарыз қаражаты
13	"ПКОП" ЖШС-де бензолды экстракциялау қондырғысын салу	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ЭМРМ (жинақтау) "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ "ҚМГ" ҰК" АҚ (келісім бойынша) СNРС ("ПКОП" ЖШС) (келісім бойынша)	2009-2013 жылдар	50 000 000	Қарыз қаражаты
14	"ПКОП" ЖШС-де метилтретбутилді эфир қондырғысын салу	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ЭМРМ (жинақтау) "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ "ҚМГ" ҰК" АҚ (келісім бойынша) СNРС ("ПКОП" ЖШС) (келісім бойынша)	2009-2013 жылдар	25 000 000	Қарыз қаражаты
15	"ПКОП" ЖШС-де қышқыл суды тазалайтын блогы бар күкірт өндіру қондырғысын салу	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ЭМРМ (жинақтау) "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ "ҚМГ" ҰК" АҚ (келісім бойынша) СNРС ("ПКОП" ЖШС) (келісім бойынша)	2009-2013 жылдар	35 000 000	Қарыз қаражаты
16	"ПКОП" ЖШС-де сутегі ендіру қондырғысын салу	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ЭМРМ (жинақтау) "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ "ҚМГ" ҰК" АҚ (келісім бойынша) СNРС ("ПКОП" ЖШС) (келісім бойынша)	2009-2013 жылдар	25 000 000	Қарыз қаражаты
17	ПКОП" ЖШС-де дизель отынын гидротазалау қондырғысын қайта жаңарту	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ЭМРМ (жинақтау) "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ "ҚМГ" ҰК" АҚ (келісім бойынша) СNРС ("ПКОП" ЖШС) (келісім бойынша)	2009-2013 жылдар	30 000 000	Қарыз қаражаты
18	"ПКОП" ЖШС-де газбен фракциялау қондырғысын қайта жаңарту	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ЭМРМ (жинақтау) "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ "ҚМГ" ҰК" АҚ (келісім бойынша) СNРС ("ПКОП" ЖШС) (келісім бойынша)	2009-2013 жылдар	25 000 000	Қарыз қаражаты
19	"ПМХЗ" АҚ-да зауыттық жобалық қуатын қалпына келтіру	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ЭМРМ (жинақтау) "ПМХЗ" АҚ (келісім бойынша)	2009-2010 жылдар	158 000 000	"ҚМГ" СҮ" АҚ меншікті қаражаты
20	"ПМХЗ" АҚ-да каталитикалық крекинг қондырғысында өңдеу үшін Атырау МӨЗ бен Шымкент МӨЗ-ден вакуумдық газойлды құюға арналған эстакада салу	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ЭМРМ (жинақтау) "ПМХЗ" АҚ (келісім бойынша)	2010-201 жылдар	30 000 000	"ҚМГ" СҮ" АҚ меншікті қаражаты
21	"ПМХЗ" АҚ-да нафтаны фракциялау қондырғысын салу	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ЭМРМ (жинақтау) "ПМХЗ" АҚ (келісім бойынша)	2009 - 2013 жылдар	95 000 000	Қарыз қаражаты
22	"ПМХЗ" АҚ-да көмірсутегіні изомеризациялау қондырғысын салу	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ЭМРМ (жинақтау) "ПМХЗ" АҚ (келісім бойынша)	2009-2013 жылдар	65 000 000	Қарыз қаражаты
23	"ПМХЗ" АҚ-да каткрекинг бензинін селективті күкіртсіздендіру қондырғысын салу	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ЭМРМ (жинақтау) "ПМХЗ" АҚ (келісім бойынша)	2009-2013 жылдар	95 000 000	Қарыз қаражаты
24	"ПМХЗ" АҚ-да газойлды гидротазала қондырғысын қайта жаңарту	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ЭМРМ (жинақтау) "ПМХЗ" АҚ (келісім бойынша)	2009-2013 жылдар	73 000 000	Қарыз қаражаты
25	"ПМХЗ" АҚ-да күкірт өндіру қондырғысын қайта жаңарту (қуатын жылына 21-ден 35 мың тоннаға дейін арттыру)	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ЭМРМ (жинақтау) "ПМХЗ" АҚ (келісім бойынша)	2009-2013 жылдар	84 000 000	Қарыз қаражаты
	Жиыны				3 644 700 000

Ескертпе: аббревиатуралардың толық жазылуы:

ЭМРМ - Қазақстан Республикасы Энергетика және
минералдық ресурстар министрлігі
"Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ - "Самұрық-Қазына" ұлттық әл-ауқат қоры"
акционерлік қоғамы
"ҚМГ" ҰК" АҚ - "ҚазМұнайГаз" ұлттық компаниясын
акционерлік қоғамы
"ҚМГ" СҮ" АҚ - "ҚазМұнайГаз" Сауда Үйі" акционерлік
қоғамы
"АМӨЗ" ЖШС - "Атырау мұнай өңдеу зауыты"
жауапкершілігі шектеулі серіктестігі
"ПҚОП" ЖШС - "ПетроҚазақстан ОйлПродакст"
жауапкершілігі шектеулі серіктестігі
"ПМХЗ" АҚ - "Павлодар мұнай-химия зауыты"
акционерлік қоғамы

Об утверждении Комплексного плана развития нефтеперерабатывающих заводов Республики Казахстан на 2009 - 2015 годы

Постановление Правительства Республики Казахстан от 14 мая 2009 года № 712. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 14 апреля 2010 года № 302

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 14.04.2010 № 302.

Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ :
1. Утвердить прилагаемые:
1) Комплексный план развития нефтеперерабатывающих заводов Республики Казахстан на 2009 - 2015 годы (далее - Комплексный план);
2) План мероприятий по реализации Комплексного плана развития нефтеперерабатывающих заводов Республики Казахстан на 2009 - 2015 годы (далее - План мероприятий).
2. Заинтересованным организациям представлять по итогам полугодия, не позднее 20 января и 20 июля, информацию в Министерство энергетики и минеральных ресурсов Республики Казахстан о ходе реализации Плана мероприятий.
3. Министерству энергетики и минеральных ресурсов Республики Казахстан по итогам полугодия, не позднее 1 февраля и 1 августа, представлять в Правительство Республики Казахстан сводную информацию о ходе реализации Плана мероприятий.
4. Настоящее постановление вводится в действие со дня подписания.

Премьер-Министр
Республики Казахстан К. Масимов

Утвержден
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 14 мая 2009 года № 712

Комплексный план
развития нефтеперерабатывающих заводов
Республики Казахстан на 2009 - 2015 годы

1. Введение

Настоящий Комплексный план развития нефтеперерабатывающих заводов Республики Казахстан на 2009 - 2015 годы (далее - Комплексный план) подготовлен в соответствии с Посланием Президента Республики Казахстан народу Казахстана от 1 марта 2006 года "Стратегия вхождения Казахстана в число 50 наиболее конкурентоспособных стран мира" и Концепцией перехода Республики Казахстан к устойчивому развитию на 2007 - 2024 годы.
В последние годы мировые нефтеперерабатывающие мощности загружены на 90-95 %. В условиях значительного роста спроса потребления нефтепродуктов в Азиатско-Тихоокеанском регионе (экономический рост в странах Юго-Восточной Азии, включая Индию и Китай) и недостаточного приращения объема мощностей возникает дефицит мощностей по переработке нефти.
Основными причинами недостатка перерабатывающих мощностей наряду с экономическим ростом и увеличением потребления нефтепродуктов являются высокие капитальные затраты на создание новых мощностей, продолжительные сроки окупаемости инвестиций, ужесточение экологических требований и связанная с этим необходимость инвестиций в действующие производства.
Высокий темп автомобилизации и соответственно потребление нефтепродуктов приводит к ухудшению экологического состояния в мире, следовательно, требования к качеству нефтепродуктов ужесточаются.
В результате экономического роста за последние годы в Республике Казахстан складываются тенденции, аналогичные общемировым - рост потребления и изменения ассортимента потребляемых нефтепродуктов, ужесточение требований к качеству топлива.
В настоящее время в Республике Казахстан действуют три нефтеперерабатывающих завода - Атырауский нефтеперерабатывающий завод (далее - Атырауский НПЗ), Павлодарский нефтехимическийл завод (далее - Павлодарский НХЗ) и Шымкентский нефтеперерабатывающий завод (далее - Шымкентский НПЗ). Несмотря на высокую суммарную мощность, комплексность переработки нефти, текущая загрузка казахстанских производств значительно отстает от аналогичных показателей передовых нефтеперерабатывающих предприятий.
Указанные современные тенденции наряду с тем, что Республика Казахстан имеет значительные объемы добычи нефти и в период реализации Комплексного плана объемы добычи планируются к увеличению, обуславливают необходимость анализа текущей ситуации и разработки Комплексного плана, направленного на развитие нефтеперерабатывающей отрасли в Республике Казахстан.
В Комплексном плане определены цели и задачи развития нефтеперерабатывающих заводов Республики Казахстан, а также ожидаемые результаты и механизм реализации.

2. Анализ внутреннего рынка нефтепродуктов и
текущего состояния нефтеперерабатывающих заводов
Республики Казахстан

Анализ внутреннего рынка нефтепродуктов

В соответствии с данными Главного Диспетчерского Управления Нефтяной и Газовой Промышленности ежегодный темп роста потребления основных видов нефтепродуктов автомобильного бензина, дизельного топлива, авиатоплива и мазута в период 2000 - 2007 годы в среднем составил 9 %. Увеличение потребления обусловлено общим ростом экономики Республики Казахстан в энергетической, горнодобывающей, металлургической и строительной отраслях.
Суммарное производство и потребление основных видов нефтепродуктов автомобильного бензина, дизельного топлива, авиатоплива и мазута за период 2000 - 2007 годы представлены на диаграмме 1. Рассматриваемому периоду характерно превышение суммарного производства основных видов нефтепродуктов над потреблением.

Диаграмма 1

Производство и потребление основных нефтепродуктов
за 2000 - 2007 годы

Примечание РЦПИ. См. бумажный вариант.

Темп роста потребления автомобильного бензина в период 2000 - 2007 годы в среднем составил 8 % (диаграмма 2). Этому способствовал общий экономический рост в республике и увеличение автотранспортных средств. Так по итогам 2007 года общее количество автотранспорта составило 2 670 тысяч автомобилей, что на 900 тысяч больше, чем в 2005 году - увеличение на 52 % (источник Интерфакс-Казахстан от 23 мая 2008 года). При этом 80 % прироста составляют легковые автомобили, в основном импортного производства, требующие высокооктановый бензин.
Производство автомобильного бензина в среднем до 20 % не обеспечивает потребность, структура потребления автомобильного бензина значительно изменилась и в настоящее время производство высокооктанового бензина составляет около 50 %, а потребление - 65 %.

Диаграмма 2

Производство и потребление бензина
за 2000 - 2007 годы

Примечание РЦПИ. См. бумажный вариант.

Темп роста потребления дизельного топлива в период 2000 - 2007 годы в среднем составило 5 %. Увеличение потребления, представленное на диаграмме 3, связано с ростом производства в строительстве, сельском хозяйстве, увеличением железнодорожных перевозок, а также увеличением автотранспортных средств. Несмотря на данные показатели, производство дизельного топлива с 2005 года обеспечивает внутренний рынок в полном объеме.

Диаграмма 3

Производство и потребление дизтоплива
за 2000 - 2007 годы

Примечание РЦПИ. См. бумажный вариант.

Темп роста потребления авиатоплива, показанный на диаграмме 4, в период с 2000 - 2007 годах в среднем составил 16,23 %. По сравнению с остальными видами нефтепродуктов темп роста потребления авиатоплива самый высокий, что связано с увеличением регулярных пассажирских и транзитных рейсов. Только в акционерном обществе "Эйр Астана" в 2007 году количество перевезенных авиакомпанией пассажиров и грузов по сравнению с 2006 годом увеличилось на 45 % и 90 % соответственно. Объемы производства авиатоплива значительно ниже растущей потребности, что характеризует возможности существующих производств.

Диаграмма 4

Производство и потребление авиатоплива
за 2000 - 2007 годы

Примечание РЦПИ. См. бумажный вариант.

Темп роста потребления мазута в период 2000 - 2007 годов в среднем составил 8 % (диаграмма 5). Это связано с увеличением потребления тепла и электроэнергии в городах республики. В отличие от других нефтепродуктов за указанный период рост потребления носит нелинейный характер, что связано с ограничением подачи газа в южные регионы республики в осенне-зимний период. При этом производство мазута значительно превышает потребление.

Диаграмма 5

Производство и потребление мазута
2000 - 2007 годы

Примечание РЦПИ. См. бумажный вариант.

Потребление основных видов нефтепродуктов Республики Казахстан за период 2000 - 2007 годы показывает определенный дисбаланс между структурой производства и спроса на нефтепродукты. Так, при значительном росте потребления авиатоплива производство данного вида нефтепродукта отстает и дефицит 2007 года в объеме 233 тысяч тонн в год (47 %) восполнялся за счет импорта.
Аналогичная ситуация и с потреблением и производством автомобильного бензина, которые также характеризуются ростом дефицита производства. Кроме этого, в последние годы наблюдаются изменения в структуре потребления - рост потребления высокооктанового бензина. Так, в настоящее время при общем потреблении автомобильного бензина более 3 000 тысяч тонн в год до 70 % приходится на высокооктановый бензин. При этом до 35 % потребности в высокооктановом бензине покрывается за счет импорта.
Дефицит производства авиатоплива и высокооктанового бензина наряду с превышающим внутреннее потребление производством дизельного топлива и мазута характеризует общее состояние существующей базы нефтеперерабатывающей отрасли, не способной удовлетворить изменения в динамике и структуре потребления нефтепродуктов.
Кроме этого, определенное влияние на производство нефтепродуктов оказывает недозагруженность производственных мощностей ввиду зависимости от поставок нефти из России. В настоящее время Павлодарский НХЗ перерабатывает нефть, полностью поставляемый из Российской Федерации, Шымкентский НПЗ перерабатывает до 50 % российской нефти. В целом объем российской нефти составляет 50 % от всей перерабатываемой нефти на казахстанских нефтеперерабатывающих заводов.
Указанная зависимость от поставок нефти из России, стоимость которой зависит от мировых цен на нефть, наряду с импортом нефтепродуктов из Российской Федерации, влияет на формирование внутренних цен на нефтепродукты.
За 2008 год на нефтеперерабатывающих заводах Республики Казахстан переработано 12 288,7 тысяч тонн нефти 102,1 % к соответствующему периоду 2007 года.

Баланс производства и потребления нефтепродуктов за 2008 год

тысяч тонн

Наименование	произ- водство	импорт	Ресурсы к распределению	экспорт	Потреб- ление	Потреб- ление к 2007 году %
Дизельное топливо	3 898,0	610,1	4 508,1	444,0	4 064,1	109,6
Мазут	3 134,7	145,7	3 280,4	1 564,2	1 716,2	109,2
Авиакеросин	399,2	200,4	599,6	0	599,6	121,7
Бензин по маркам
Аи-80	1 137,0	140,3	1 277,3	153,1	1 124,2	111,3
Аи-92/93	1 184,8	848,9	2 033,7	9,4	2 024,3	115,2
Аи-95/96	162,9	61,1	224,0	1,4	222,6	108,2
Аи-98	6,4	5,4	11,8	0,0	11,8	106,2
Всего	2 491 ,1	1 055,7	3 546,8	163,9	3 382,9	110,2

Атырауский нефтеперерабатывающий завод

Атырауский НПЗ перерабатывает тяжелую нефть месторождений Западного региона Казахстана, с высоким содержанием парафина. В период с середины 60-х годов до середины 80-х годов прошлого столетия осуществлено большое техническое перевооружение всех технологических установок по переработке нефти, что позволило увеличить мощность до 4,9 миллионов тонн в год.
Завершенный в 2006 году 1-этап реконструкции позволил заменить морально и физически изношенное оборудование, улучшить качество бензинов и дизельного топлива по уровню содержания серы, увеличить производство авиатоплива и уменьшить вредное воздействие на окружающую среду.
В настоящее время технологические возможности Атырауского НПЗ позволяют производить следующий ассортимент нефтепродуктов:
сжиженные углеводородные газы;
автомобильные бензины марок АИ-80, АИ-92, АИ-95, соответствующие требованиям ЕВРО-2 (86 % от общего объема производства бензинов составляет бензин марки АИ-80);
дизельные топлива в соответствии требованиям ЕВРО-2,3 (требованиям ЕВРО-3 соответствует 57 % от общего объема производства дизельного топлива);
авиатопливо, уайт-спирит, вакуумный газойль, печное топливо, нефтяной кокс и сера.
Вместе с тем, технологические возможности Атырауского НПЗ ограничены и не позволяют осуществлять глубокую переработку нефти и производство нефтепродуктов в полном соответствии стандартам ЕВРО-3,4. В структуре производства основных нефтепродуктов высока доля выработки мазута и вакуумного газойля ввиду отсутствия процессов переработки данных продуктов. Глубина переработки составляет 62 %.

Шымкентский нефтеперерабатывающий завод

Шымкентский НПЗ введен в эксплуатацию в 1985 году. Проектная мощность завода по переработке нефти составляла 6 миллионов тонн в год. В 2000 году проведена реконструкция секции гидроочистки дизтоплива и керосина. В настоящее время установленная мощность завода составляет 5,25 миллионов тонн в год.
Перерабатываемая нефть - смесь нефти с Кумкольского месторождения (80 %) и покупная нефть Западносибирских месторождений (20 %).
Производственные мощности завода состоят из следующих основных установок: Комбинированная установка ЛК-6У (атмосферная перегонка, каталитический риформинг, гидроочистка дизтоплива, гидроочистка керосина, газофракционирующая установка), установка вакуумной перегонки мазута.
В целях увеличения глубины переработки нефти и объема производства моторных топлив в 1998 году было начато строительство установки каталитического крекинга мазута мощностью 1,8 миллионов тонн в год, которое приостановилось из-за отсутствия финансирования и осталось незавершенной. До 50 % незавершенного строительства возможно использовать для последующей реконструкции.
Технологические возможности Шымкентского НПЗ также ограничены и не позволяют осуществлять глубокую переработку.
В настоящее время технологические возможности позволяют производить следующий ассортимент нефтепродуктов:
сжиженные углеводородные газы;
автомобильные бензины марок АИ-80, АИ-92, АИ-96, соответствующие требованиям ЕВРО-2 (42 % от общего объема производства бензинов составляет бензин марки АИ-80);
дизельные топлива, соответствующие требованиям ЕВРО-2, следующих марок: ДТ З-02 (-35), Л-0,2-40 и ЛД-0,2 и другие марки дизельных топлив;
авиационный керосин, вакуумный газойль и мазут.
Глубина переработки составляет 77 %, что также как и на Атырауском НПЗ связано с низкой долей вторичных процессов глубокой переработки нефти.

Павлодарский нефтехимический завод

Павлодарский НХЗ введен в эксплуатацию в 1978 году. Проектная мощность завода по переработке нефти составляет 6 миллионов тонн в год. В 1978 году была введена в эксплуатацию установка по производству битума. В 1983 году произошло крупное расширение нефтеперерабатывающих заводов, включающее ввод в действие комплекса глубокой переработки, после чего в 1986 году была пущена установка замедленного коксования. Завод перерабатывает смесь западносибирской сырой нефти, поступающая по нефтепроводу Омск-Павлодар.
На сегодняшний день установленная мощность завода составляет 5,0 миллионов тонн сырой нефти в год.
Основное технологическое оборудование нефтеперерабатывающих заводов состоит из двух комплексов. Первый - это комплекс ЛК-6У (атмосферная ректификация, каталитический риформинг, установка гидроочистки газойля, газофракционирующая установка), а второй - это комплекс КТ-1 (установка вакуумной перегонки, установка гидроочистки вакуумного газойля, установка каталитического крекинга и газофракционирующая установка).
В настоящее время для большинства установок наблюдаются низкие коэффициенты загрузок (около 45 % для установки FCC и гидроочистки вакуумного газойля, 70 % - для атмосферной ректификации, риформинга и установки замедленного коксования), обусловленные недостаточным количеством сырья, неготовностью к эксплуатации и демонтажем некоторых важных единиц оборудования.
В сентябре 2008 года на заводе введена в эксплуатацию установка производства водорода, которая позволяет устранить дефицит водородосодержащего газа для гидрогенизационных процессов, и соответственно значительно улучшать качественные характеристики готовой продукции.
В настоящий момент предприятие выпускает автомобильный бензин и дизельное топливо, соответствующие требованиям ЕВРО-2.

3. Прогноз потребления основных нефтепродуктов
на 2009 - 2015 годы Республики Казахстан

Прогноз потребления основных нефтепродуктов на 2009 - 2015 годы Республики Казахстан основан на историческом росте потребления нефтепродуктов (среднегодовой темп роста за 2000 - 2007 годы), среднегодовом росте внутренней валовой продукт (среднее значение за 2000 - 2007 годы 9,04 %) и росту внутренней валовой продукт по Прогнозу макроэкономических показателей Республики Казахстан на 2008 - 2013 годы, рекомендованному Министерством экономики и бюджетного планирования.
Расчет роста потребления основных видов нефтепродуктов на 2009 - 2015 годы представлен в Таблице 1.

Таблица 1

Годы	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015
Рост внутренней валовой продукт, %	1,00	3,00	3,80	4,10	4,30	4,30*	4,30*
Рост потребления бензина, %	1,06	3,18	4,03	4,35	4,56	4,56	4,56
Рост потребления дизтоплива, %	0,90	2,71	3,43	3,70	3,88	3,88	3,88
Рост потребления авиатоплива, %	1,94	5,82	7,37	7,96	8,35	8,35	8,35
Рост потребления мазута**, %	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0

Примечание: * Рост внутренней валовой продукт принят на уровне роста внутренней валовой продукта 2013 года по Прогнозу макроэкономических показателей Республики Казахстан на 2009-2013 годы.
** Потребление мазута на прогнозируемый период принят в объеме исторического максимума за 2000-2007 годы (2 355 тысяч тонн в год).

Прогнозные объемы переработки нефти и баланс нефтепродуктов
на 2009-2015 годы

Таблица 2 (тысяч тонн)

Наименование	Прогноз
Годы	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015
Переработка
Павлодарский НХЗ	4 350	4 500	4 600	4 750	4 900	5 100	6 000
Шымкентский НПЗ	4 250	4 400	4 500	4 700	4 900	5 100	6 000
Атырауский НПЗ	3 900	4 100	4 400	4 550	4 700	4 800	5 000
Всего переработка	12 500	13 000	13 500	14 000	14 500	15 000	17 000
Бензин
производство	2520,0	2675,8	2829,4	2916,9	3014,7	4553,6	5188,6
Импорт всего	1038,8	1064,7	1154,5	1307,7	1802,4	0,0	0,0
ресурсы к распределению	3558,8	3740,5	3983,9	4224,6	4817,1	4553,6	5188,6
экспорт всего	140,0	213,0	314,2	384,1	801,5	354,9	798,4
Потребление на внутреннем рынке	3418,8	3527,5	3669,7	3840,5	4015,6	4198,7	4390,2
Дизельное топливо
производство	3966,6	4124,1	4206,4	4362,8	4519,2	4961,2	5647,8
Импорт всего	134,1	87,7	149,9	166,6	185,9	0,0	0,0
ресурсы к распределению	4100,7	4211,8	4356,3	4529,4	4705,1	4961,2	5647,8
экспорт всего	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	73,5	570,5
Потребление на внутреннем рынке	4100,7	4211,8	4356,3	4529,4	4705,1	4887,7	5077,3
Авиатопливо
производство	360,0	416,0	461,3	479,9	498,4	1006,3	1136,6
импорт всего	247,4	226,8	228,9	269,3	313,4	0,0	0,0
ресурсы к распределению	607,4	642,8	690,2	749,2	811,8	1006,3	1136,6
экспорт всего	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	126,7	183,6
Потребление на внутреннем рынке	607,4	642,8	690,2	749,2	811,8	879,6	953,0
Мазут
производство	2720,0	2811,2	2923,6	3031,0	3135,6	3210,1	1167,6
импорт всего	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	1186,9
ресурсы к распределению	2720,0	2811,2	2923,6	3031,0	3135,6	3210,1	2354,5
экспорт всего	365,5	456,7	569,1	676,5	781,1	855,6	0,0
Потребление на внутреннем рынке	2354,5	2354,5	2354,5	2354,5	2354,5	2354,5	2354,5

4. Анализ действующих и вводимых в данный период
экологических норм и стандартов для казахстанских
нефтеперерабатывающих заводов

В связи с ростом потребления нефтепродуктов в мире и как следствие ухудшение экологической ситуации в последние годы предпринимаются меры по снижению вредного воздействия на окружающую среду.
Так в 2000 году Европейский Союз ввел ужесточенные спецификации на бензины и дизельные топлива, связанные с программой экологии автотранспорта ЕВРО-3, с 2005 года перешел на более жесткие нормы по программе ЕВРО-4. Также принята Директива Европейского Союза о введении с 2009 года еще более жестких требований ЕВРО-5.
В настоящее время требования к качеству производимых нефтепродуктов в Республике Казахстан устанавливаются паспортами и спецификациями качества, разработанные на основе Государственного отраслевого стандарта и Технического условия, действовавших в Советском Союзе.
В целях обеспечения экологической безопасности Республики Казахстан и соответствия высоким международным стандартам качества, а также обеспечения конкурентоспособности продукции отечественных производителей Правительством Республики Казахстан предпринимаются шаги по ужесточению экологических требований к производимым автомобильным топливам.
Так в настоящее время разрабатывается и планируется к утверждению Технический регламент "Требования к безопасности бензина, дизельного топлива и мазута" устанавливающие требования к безопасности бензина, дизельного топлива и мазута при их обороте на территории Республики Казахстан.
Согласно Техническому регламенту производство автомобильного бензина и дизельного топлива для автомобильной и иной техники в отношении экологических нормативов вводятся в следующие сроки:
экологический этап ЕВРО-2 с 1 января 2010 года;
экологический этап ЕВРО-3 с 1 января 2014 года;
экологический этап ЕВРО-4 с 1 января 2016 года.
Основные характеристики автомобильного топлива, выпускаемых на казахстанских заводах, в сравнении с требованиями международных стандартов качества нефтепродуктов приведены ниже:

Спецификации на бензин по ТУ 38.001165-2003 и EN 228

Таблица 3

Параметр	Качество бензина А-80* По ТУ 38.001165- 2003	EN 228:2000 (Euro III)			EN 228:2005 (Euro IV)			EN 228:2009 (Euro V)
Октановое число, ИОЧ	80	92*	95*	98*	92*	95*	98*	92*	95*	98*
Октановое число, МОЧ	76	83*	85*	88*	83*	85*	88*	83*	85*	88*
Плотность, кг/м 3	Не нормируется	720-775			720-775			720-775
Сера, ppm	1000	150 max			50 max			10 max
Ароматика, %	Не нормируется	42 max			35 max			35 max
Бензол, %	5	1 max			1 max			1 max
Содержание кислорода, %	не более 3	2.7 max			2.7 max			2.7 max

* Основное количество производимых бензинов составляет бензин марки А-80
* По требованию EN марки бензинов подразделяются: Регуляр Евро-92 (92/83); Премиум Евро-95 (95/85); Супер Евро-98 (98/88).

Спецификации на дизельное топливо по ГОСТ 305-82 и EN 590

Таблица 4

Параметр	Качество диз- топлива по ГОСТ 305-82	EN 590:2000 (Euro III)	EN 590:2005 (Euro IV)	EN 590:2009 (Euro V)
Цетановое число	45	51 min	51 min	51 min
Цетановый индекс	-	46 min	46 min	46 min
Плотность, кг/м 3	860	820-845	820-845	820 - 845
Вязкость, мм 2 /с	3,0-6,0	2-4.5	2-4.5	2-4.5
Сера, ppm	2000	350 max	50 max	10 max
Температура вспышки, о С	40	55 min	55 min	55 min
Смазывающая способность, мкм	-	460	460	460

Для обеспечения выпуска продукции по новым стандартам в настоящее время необходимы строительство новых технологических установок, замена катализаторов и реконструкции действующих установок облагораживания нефтепродуктов - установок гидроочисток дистиллятов, изомеризации, извлечения бензола и ароматических углеводородов, производства водорода, производства серы.

5. Цели и задачи Комплексного плана

Годы	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015
Рост внутренней валовой продукт, %	1,00	3,00	3,80	4,10	4,30	4,30	4,30
Рост потребления бензина, %	1,06	3,18	4,03	4,35	4,56	4,56	4,56
Рост потребления дизтоплива, %	0,90	2,71	3,43	3,70	3,88	3,88	3,88
Рост потребления авиатоплива, %	1,94	5,82	7,37	7,96	8,35	8,35	8,35
Рост потребления мазута**, %	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0

Исходя из анализа и прогноза внутреннего рынка нефтепродуктов, текущего состояния нефтеперерабатывающих заводов и планирующихся к вводу требований к качеству выпускаемой продукции главной целью настоящего Комплексного плана является обеспечение энергетической безопасности Республики Казахстан в части полного удовлетворения внутренней потребности в основных видах нефтепродуктов - бензина, авиатоплива и дизельного топлива, комплексное развитие нефтеперерабатывающей отрасли. Наряду с этим Комплексным планом устанавливаются цели в достижении динамичного развития конкурентоспособности предприятий на основе внедрения новой техники, новых технологий и повышение уровня эффективности и экономической отдачи.
Цели Комплексного плана будут достигнуты при реализации следующих стратегических задач:
увеличение загрузки существующих производственных мощностей;
привлечение инвестиций и выполнение Комплексного плана модернизации и реконструкции существующих производственных мощностей;
повышение комплексности переработки с достижением средней глубины переработки нефти до 84 %;
оптимизация и увеличение ассортимента выпускаемой продукции, направленное на удовлетворение прогнозируемого изменения структуры потребления нефтепродуктов;
повышение качества выпускаемой продукции и соответствие требованиям Евростандартов;
снижение вредного воздействия на окружающую среду.

6. Комплексный план развития нефтеперерабатывающих заводов

С учетом существующего технического состояния нефтеперерабатывающих заводов - низкой глубины переработки нефти и низкой доходности переработки нефти, растущего спроса на потребление более высококачественных нефтепродуктов и планируемых изменений в требованиях к качеству продукции на всех трех заводах запланированы проекты развития и модернизаций.

Атырауский нефтеперерабатывающий завод

1. Реконструкция вакуумного блока установки ЭЛОУ-АВТ и установки замедленного коксования.

Таблица 5 (тыс. тонн)

Наименование	2007 год	2010 год	Отклонение
Переработка всего	3 701	4 100	399
Автобензин в том числе:	470,3	514,9	44,6
А-80	406,2	442,6	36,4
АИ-93+	64,1	72,3	8,2
Авиатопливо	21,1	46,6	25,5
Дизельное топливо	1 019,0	1 228,0	209,0
Мазут	1 167,9	1315,0	147,1

Оценка инвестиций:
127,5 миллион долларов Соединенных Штатов Америки (далее - США).
Эффект:
увеличение выработки автобензинов, авиатоплива, дизтоплива и мазута.

2. Строительство установки каталитического риформинга.

Таблица 6 (тысяч тонн)

Наименование	2009 год	2013 год	Отклонение
Переработка всего	3 900	4 700	800
Автобензин в том числе:	492,5	648,6	156,1
А-80	421,0	498,2	77,2
АИ-93+	71,5	150,4	78,9
Авиатопливо	39,0	89,3	50,3
Дизельное топливо	1 168,2	1 330,1	161,9
Мазут	1 265,2	1 464,6	199,4

Оценка инвестиций:
398 миллион долларов США.
Эффект:
увеличение выработки высокооктанового бензина и соответствие Требованиям Евростандартов.

3. Строительство комплекса по производству ароматических углеводородов
Оценка инвестиций:
393 миллион долларов США.
Эффект:
производство бензола и параксилола для нефтехимической промышленности.

4. Строительство комплекса по глубокой переработке нефти (Каталитический крекинг).
Таблица 7 (тысяч тонн)

Наименование	2009 год	2014 год	Отклонение
Переработка всего	3 900	4 800	900
Автобензин в том числе:	492,5	1 250,9	758,4
А-80	421,0	0,0	-421,0
АИ-93+	71,5	1 250,9	1 179,4
Авиатопливо	39,0	350,4	311,4
Дизельное топливо	1 168,2	1 401,6	233,4
Мазут	1 265,2	144,0	-1 121,2

Оценка инвестиций:
1 366,2 миллион долларов США.
Эффект:
увеличение выработки автобензинов (только высокооктановые), авиатоплива, дизтоплива;
соответствие дизтоплива требованиям Евростандартов;
сокращение выработки мазута.

5. Развитие транспортной инфраструктуры на Атырауском нефтеперерабатывающем заводе.
"Строительство обводного железнодорожного пути на Атырауском нефтеперерабатывающем заводе".
Оценка инвестиций:
ориентировочно 80 миллион долларов США.
Эффект:
решение санитарных и экологических проблем;
независимость от сторонних организаций при транспортировке нефти и нефтепродуктов;
рост объема транспортировки нефти и нефтепродуктов.
Срок реализации - 2009-2011 годы.

Шымкентский нефтеперерабатывающий завод

1. Восстановление мощности*
Таблица 8 (тысяч тонн)

Наименование	2007 год	2011 год	Отклонение
Переработка всего	4 060	4 500	440
Автобензин в том числе:	869,8	912,2	42,4
А-80	385,7	390,0	4,3
АИ-93+	484,1	522,2	38,1
Авиатопливо	160,9	287,1	126,2
Дизельное топливо	1 401,3	1 470,9	69,6
Мазут	655,3	662,9	7,6

* Замена внутренних устройств аппаратов, катализаторов, насосного оборудования, КИПиА, восстановление теплообменников.
Оценка инвестиций:
80 миллион долларов США.
Эффект:
увеличение выработки автобензинов, авиатоплива, дизтоплива, мазута.

2. Реконструкция*
Таблица 9 (тысяч тонн)

Наименование	2009 год	2014 год	Отклонение
Переработка всего	4 250	5 100	850
Автобензин в том числе:	838,7	1 505,0	666,3
А-80	338,1	0,0	-338,1
АИ-93+	500,6	1 505,0	1 004,4
Авиатопливо	241,0	515,6	274,6
Дизельное топливо	1 389,2	1 684,5	295,3
Мазут	620,2	650,8	30,6

* Завершение строительства комплекса каталитического крекинга, строительство новых установок изомеризации, производства водорода, полипропиленовой установки, производства серы, реконструкция установки гидроочистки дизтоплива.
Оценка инвестиций:
600 миллион долларов США.
Эффект:
увеличение выработки автобензинов (только высокооктановые), авиатоплива, дизтоплива;
соответствие автобензинов и дизтоплива требованиям Евростандартов;
сокращение выработки мазута.

Павлодарский нефтехимический завод

1. Восстановление мощности*
Таблица 10 (тысяч тонн)

Наименование	2007 год	2010 год	Отклонение
Переработка всего	4 276	4 500	224
Автобензин в том числе:	1 286,7	1 300,3	13,6
А-80	407,6	415,0	7,4
АИ-93+	879,1	885,3	6,2
Авиатопливо	76,8	88,3	11,5
Дизельное топливо	1 425,3	1 457,9	32,6_
Мазут	751,8	858,1	106,3

* Замена внутренних устройств вакуумной колонны, замена штуцера ввода сырья в реактор каткрекинга, замена циклонов регенератора, печи П-2, насосного оборудования, КИПиА, восстановление теплообменников
Оценка инвестиций:
158 миллион долларов США
Эффект:
увеличение выработки автобензинов, авиатоплива, дизтоплива, мазута.

2. Строительство эстакады под слив вакуумного газойля с Атырауского нефтеперерабатывающего завода и Шымкентского нефтеперерабатывающего завода для переработки на установке каталитического крекинга.
Оценка инвестиций:
30 миллион долларов США
Эффект:
увеличение выработки автобензинов, авиатоплива, дизтоплива.

3. Реконструкция*
Таблица 11 (тысяч тонн)

Наименование	2009 год	2014 год	Отклонение
Переработка всего	4 350	5 100	750
Автобензин в том числе:	1 188,8	1 797,8	609,0
А-80	397,1	0,0	-397,1
АИ-93+	791,7	1 797,8	1 006,1
Авиатопливо	80,0	140,3	60,3
Дизельное топливо	1 409,3	1 875,1	465,8
Мазут	834,6	172,5	-662,1

* Реконструкция установки гидроочистки дизтоплива и строительство новых установок изомеризации и селективного обессеривания бензина каталитического крекинга.
Оценка инвестиций:
412 миллион долларов США.
Эффект:
увеличение выработки автобензинов (только высокооктановые), авиатоплива, дизтоплива;
соответствие автобензинов и дизтоплива требованиям Евростандартов;
сокращение выработки мазута.
Несмотря на то, что указанные проекты развития и модернизации нефтеперерабатывающих заводов запланированы, а часть из них уже начата, реализация их сопровождается рядом проблем, решение которых позволит ускорить завершение запланированных работ.
Общая сумма инвестиций по проектам развития и модернизаций трех нефтеперерабатывающих заводов превышает 3,4 миллиард долларов США, что характеризует капиталоемкость нефтепереработки. Размеры инвестиций предполагают привлечение заемного финансирования, что в условиях ограниченности доступных кредитов и увеличения стоимости кредитов ухудшит экономические показатели проектов и увеличит сроки возврата инвестиций. Учитывая цель настоящего Комплексного плана - обеспечение энергетической безопасности Республики Казахстан и при условии наличия свободных финансовых ресурсов привлечение финансирования из казахстанских фондов развития и разработка мер государственного стимулирования развития нефтеперерабатывающей отрасли будет способствовать достижению поставленных целей.
В соответствии с действующим законодательством Республики Казахстан нефтеперерабатывающие заводы работают на процессинговой основе - цена процессинга регулируется Агентством Республики Казахстан по регулированию естественных монополий. При реализации инвестиционных программ при неизменной цене процессинга выгодополучателями от реализованных проектов наравне с владельцами нефтеперерабатывающих заводов будут являться нефтедобывающие организации, которые в соответствии с Законом РК от 7 апреля 2003 года № 402-II "О государственном регулировании производства и оборота отдельных видов нефтепродуктов" имеют равное право на переработку собственной нефти. В результате владельцы нефтеперерабатывающих заводов, финансируя в полном объеме инвестиционные проекты, получают только часть выгоды, что негативно влияет на экономические показатели проектов и соответственно может привести к отрицательным решениям по реализации проектов.

7. Механизм реализации Комплексного плана

Для эффективного осуществления мероприятий и достижения цели и задач, установленной настоящим Комплексным планом, должны обеспечиваться следующие условия:
обеспечение максимальной загрузки нефтеперерабатывающих заводов, в том числе и за счет установления обязательств недропользователей по поставке сырой нефти на внутренний рынок Республики Казахстан;
реализация нефтепродуктов на внутреннем рынке в точном соответствии с порядком, установленном действующим законодательством;
рассмотрение возможности финансирования Комплексного плана из средств казахстанских фондов развития;
разработка Комплексного плана обеспечения производственных и социальных объектов;
утверждение Технического регламента "Требования к безопасности бензина, дизельного топлива и мазута";
своевременная разработка стандартов на новые виды продукции;
реализация мер для обеспечения технической и экологической безопасности при эксплуатации нефтеперерабатывающих заводов;
обучение, переобучение и создание условий для привлечения специалистов в нефтеперерабатывающую отрасль;
принятие мер по решению задач централизованного сбора информации и координирования информационных, материальных и денежных потоков с целью достижения более высокой степени эффективности управления ресурсами отечественных нефтеперерабатывающих заводов;
принятие мер по развитию транспортной инфраструктуры, обеспечивающих максимальную загрузку нефтеперерабатывающих заводов и своевременный вывоз продукции.
При необходимости Комплексный план развития нефтеперерабатывающих заводов Республики Казахстан на 2009 - 2015 годы следует корректировать по мере завершения конкретных мероприятий и в случае изменения тенденций рынка.

8. Ожидаемые результаты от реализации Комплексного плана

На основании прогноза потребления нефтепродуктов в Комплексном плане рассматривается прогноз производства нефтепродуктов с учетом сроков завершения проектов развития и модернизации.

Прогноз производства и потребления основных видов
нефтепродуктов на 2009 - 2015 годы.

Таблица 12 (тысяч тонн)

Годы	2009		2010		2011
	Производ- ст во	Потребление	Производ- ст во	Потребление	Производ- ст во	Потребление
Бензин, в том числе	2 520,0	3 418,8	2 675,8	3 527,5	2 829,4	3 669,7
Высокооктановые	1 363,8	2 402,6	1 468,2	2 532,9	1 548,7	2 703,2
Низкооктановые	1 156,2	1 016,2	1 207,6	994,6	1 280,8	966,5
Дизтопливо	3 966,6	4 100,7	4 124,1	4211,8	4 206,4	4 356,3
Авиатопливо	360,0	607,4	416,0	642,8	461,3	690,2
Мазут	2 720,0	2 354,5	2 811,2	2 354,5	2 923,6	2 354,5

Продолжение таблицы

2012		2013		2014		2015
Производ- ст во	Потребле- ние	Производ- ст во	Потребле- ние	Производ- ст во	Потребле- ние	Производ- ст во	Потреб- ление
2 916,9	3 840,5	3 014,7	4 015,6	4 553,6	4 198,7	5 188,6	4 390,2
1 601,0	2 908,7	1 667,1	3 769,6	4 553,6	4 198,7	5 188,6	4 390,2
1 315,9	931,8	1 347,5	246,0	-	-	-	-
4 362,8	4 529,4	4 519,2	4 705,1	4 961,2	4 887,7	5 647,8	5 077,3
479,9	749,2	498,4	811,8	1 006,3	879,6	1 136,6	953,0
3 031,0	2 354,5	3 135,6	2 354,5	967,3	2354,5	1 118,6	2 354,5

Объемы выработки автомобильного топлива в прогнозируемый период возрастают с 2 520,0 до 5 188,6 тысяч тонн в год. Тем не менее, зависимость от импорта автомобильного бензина в период до 2013 года сохраняется в объеме до 1 412 тысяч тонн в год.
Производство низкооктанового бензина в период до 2013 года обеспечит потребление данного нефтепродукта. В связи с ожидаемым вводом Технического регламента "Требования к безопасности бензина, дизельного топлива и мазута" ожидается прекращение использования с 2014 года низкооктанового бензина.
Производство высокооктанового бензина не сможет исключить дефицит данного продукта до 2013 года. Начиная с 2014 года объемы производства высокооктанового автомобильного бензина превышают прогнозируемый уровень потребления.

Прогнозный баланс высооктанового и низкооктанового
бензинов 2009-2015 годы

Таблица 13

Наименование	Единица измерения	Прогноз
		2009 год	2010 год	2011 год	2012 год	2013 год	2014 год	2015 год
Бензин высокооктановый
производство	тысяч тонн	1 363,8	1 468,2	1 548,7	1 601,0	1 667,1	4 553,6	5 188,6
импорт всего	тысяч тонн	1 038,8	1 064,7	1 154,5	1 307,7	1 802,5	0,0	0,0
ресурсы к распределению	тысяч тонн	2 402,6	2 532,9	2 703,2	2 908,7	3 469,6	4 553,6	5 188,6
экспорт всего	тысяч тонн	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	354,9	798,4
потребление на внутреннем рынке	тысяч тонн	2 402,6	2 532,9	2 703,2	2 908,7	3 469,6	4 198,7	4 390,2
Бензин А-80
производство	тысяч тонн	1 156,2	1 207,6	1 280,7	1 315,9	1 347,5	0,0	0,0
импорт всего	тысяч тонн	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0
ресурсы к распределению	тысяч тонн	1 156,2	1 207,6	1 280,8	1 315,9	1 347,5	0,0	0,0
экспорт всего	тысяч тонн	140,0	213,0	314,2	384,1	801,5	0,0	0,0
потребление на внутреннем рынке	тысяч тонн	1 016,2	994,6	966,5	931,8	546,0	0,0	0,0

Объемы производства дизельного топлива на прогнозируемый период полностью покрывает внутреннее потребление.
Производство авиатоплива также до 2013 года ниже прогнозируемого потребления, дефицит которого должен быть восполнен импортом в объеме до 325 тысяч тонн в год.
Производство мазута в прогнозируемом периоде позволит обеспечить внутреннее потребление мазута. Несмотря на то, что при прогнозировании потребления мазута принято максимальное потребление на уровне 2005 года, вероятно потребление мазута в будущем будет снижаться.
Реализация Комплексного плана развития нефтеперерабатывающих заводов Республики Казахстан на 2009 - 2015 годы позволит сократить дефицит в потребности авиатоплива и автомобильного бензина, полностью обеспечить потребность в дизельном топливе и мазуте до 2014 года.
Суммарная мощность нефтеперерабатывающих заводов достигнет 17 млн. тонн в год, средняя глубина переработки нефти составит 84 %.
Одним из важных аспектов в реализации данного Комплексного плана является обеспечение снижения вредного воздействия на окружающую среду. В результате предполагаемых мер в Комплексном плане ожидается обеспечение высококачественными нефтепродуктами, соответствующие экологическим требованиям Республики Казахстан. В результате, которого, снизится:
к 2014 году в бензине (объемная доля бензола до 1 %, массовая доля серы до 150 ppm), в дизельном топливе (массовая доля серы до 350 ppm);
к 2016 году в бензине (объемная доля бензола до 1 %, массовая доля серы до 50 ppm), в дизельном топливе (массовая доля серы до 50 ppm).
Достижение качества вырабатываемых нефтепродуктов по Евростандартам позволяет экспортировать нефтепродукты с высокой добавленной стоимостью на мировые рынки.
Решая экологические задачи по снижению ароматических соединений в нефтепродуктах, инвестиционные проекты по производству ароматических углеводородов (бензол, параксилол), позволяют создать отечественную базу сырьевых ресурсов для развития нефтехимической отрасли Казахстана, удовлетворение потребностей в сырье - бензоле и параксилоле - производителей полистирола и полиэтилентерефталата и улучшение качества выпускаемых моторных топлив.

Перспективы дальнейшего развития

Учитывая динамику загрузки нефтеперерабатывающих заводов на основании прогноза потребления нефтепродуктов к 2015 году ожидается загрузка мощностей 100 %, то есть на прогнозируемый период существующих мощностей будет достаточно, но на дальнейший рост потребления ресурсов существующих мощностей будет недостаточно. Принимая во внимание продолжительность реализации проектов, начиная с 2010 года необходимо приступить к проекту развития мощностей нефтеперерабатывающих заводов на первом этапе с завершением к 2015 году - 6 миллионов тонн в год и начиная с 2015 года приступить к реализации второго этапа с завершением к 2020 году - 6 миллионов тонн в год. Для начала работ в данном направлении необходимо провести анализ правильности прогноза потребления нефтепродуктов. Возможными вариантами увеличения нефтеперерабатывающих мощностей является строительство объектов на базе Шымкентского НПЗ и Павлодарског НХЗ. Тем не менее, решение должно основываться на полном анализе регионального роста и объемов потребления, наличия и развития транспортной инфраструктуры и оценки ресурсов нефти.

Утвержден
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 14 мая 2009 года № 712

План мероприятий
по реализации Комплексного плана развития
нефтеперерабатывающих заводов Республики Казахстан
на 2009 - 2015 годы

№ п/ п	Мероприятия	Форма завершения	Ответственные за исполнение (реализацию)	Срок исполнения (реализации)	Предпола- га емые расходы долл. США	Источник Финанси- рования
1	2	3	4	5	6
1	Строительство установки каталитического риформинга с блоком извлечения бензола на ТОО «АНПЗ»	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МЭМР (созыв) АО «ФНБ «Самрук- Казына» АО НК «КМГ» (по согласованию)	2009-2013 годы	398 000 000	Заемные средства
2	Строительство комплекса по производству ароматических углеводородов на ТОО «АНПЗ»	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МЭМР (созыв) АО «ФНБ «Самрук- Казына» АО НК «КМГ» (по согласованию)	2009-2013	393 000 000	Заемные средства
3	Строительство комплекса по глубокой переработке нефти на ТОО «АНПЗ»	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МЭМР (созыв) АО «ФНБ «Самрук- Казына» АО НК «КМГ» (по согласованию)	2009-2014 годы	1 366 200 000	Собствен- ные средства АО «ТД «КМГ» и заемные средства
4	Реконструкция вакуумного блока ЭЛОУ-АВТ на ТОО «АНПЗ»	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МЭМР (созыв) АО «ФНБ «Самрук- Казына» АО НК «КМГ» (по согласованию)	2007-2010 годы	77 600 000	Собствен- ные средства АО «ТД «КМГ»
5	Реконструкция установки замедленного коксования на ТОО «АНПЗ»	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МЭМР (созыв) АО «ФНБ «Самрук- Казына» АОНК «КМГ» (по согласованию)	2008-2010 годы	49 900 000	Собствен- ные средства АО «ТД «КМГ»
6	Строительство объездных железнодорожных путей на ТОО «АНПЗ»	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МЭМР (созыв) АО «ФНБ «Самрук- Казына» АО НК «КМГ» (по согласованию)	2009-2011 годы	80 000 000	Собствен- ные средства АО «ТД «КМГ»
7	Восстановление проектной мощности завода на ТОО «ПКОП»	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МЭМР (созыв) АО «ФНБ «Самрук- Казына» АО НК «КМГ» (по согласованию) CNPC (ТОО «ПКОП») (по согласованию)	2009-2010 годы	80 000 000	Собствен- ные средства АО «ТД «КМГ»
8	Строительство установки каталитического крекинга на ТОО «ПКОП»	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МЭМР (созыв) АО «ФНБ «Самрук- Казына» АО НК «КМГ» (по согласованию) CNPC (ТОО «ПКОП») (по согласованию)	2009-2013 годы	200 000 000	Заемные средства
9	Строительство установки демеркаптанизации бензина на ТОО «ПКОП»	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МЭМР (созыв) АО «ФНБ «Самрук- Казына» АО НК «КМГ» (по согласованию) CNPC (ТОО «ПКОП») (по согласованию)	2009-2013 годы	85 000 000	Заемные средства
10	Строительство установки изомеризации на ТОО «ПКОП»	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МЭМР (созыв) АО «ФНБ «Самрук- Казына» АО НК «КМГ» (по согласованию) CNPC (ТОО «ПКОП») (по согласованию)	2009-2013 годы	63 000 000	Заемные средства
11	Строительство газофракционирующей установки на ТОО «ПКОП»	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МЭМР (созыв) АО «ФНБ «Самрук- Казына» АО НК «КМГ» (по согласованию) CNPC (ТОО «ПКОП») (по согласованию)	2009-2013 годы	30 000 000	Заемные средства
12	Строительство полипропиленовой установки на ТОО «ПКОП»	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МЭМР (созыв) АО «ФНБ «Самрук- Казына» АО НК «КМГ» (по согласованию) CNPC (ТОО «ПКОП») (по согласованию)	2009-2013 годы	32 000 000	Заемные средства
13	Строительство установки экстракции бензола на ТОО «ПКОП»	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МЭМР (созыв) АО «ФНБ «Самрук- Казына» АО НК «КМГ» (по согласованию) CNPC (ТОО «ПКОП») (по согласованию)	2009-2013 годы	50 000 000	Заемные средства
14	Строительство установки метилтретбутилового эфира на ТОО «ПКОП»	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МЭМР (созыв) АО «ФНБ «Самрук- Казына» АО НК «КМГ» (по согласованию) CNPC (ТОО «ПКОП») (по согласованию)	2009-2013 годы	25 000 000	Заемные средства
15	Строительство установки производства серы с блоком очистки кислой воды на ТОО «ПКОП»	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МЭМР (созыв) АО «ФНБ «Самрук- Казына» АО НК «КМГ» (по согласованию) CNPC (ТОО «ПКОП») (по согласованию)	2009-2013 годы	35 000 000	Заемные средства
16	Строительство установки производства водорода на ТОО «ПКОП»	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МЭМР (созыв) АО «ФНБ «Самрук- Казына» АО НК «КМГ» (по согласованию) CNPC (ТОО «ПКОП») (по согласованию)	2009-2013 годы	25 000 000	Заемные средства
17	Реконструкция установки гидроочистки дизтоплива на ТОО «ПКОП»	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МЭМР (созыв) АО «ФНБ «Самрук- Казына» АО НК «КМГ» (по согласованию) CNPC (ТОО «ПКОП») (по согласованию)	2009-2013 годы	30 000 000	Заемные средства
18	Реконструкция газофракционирующей установки на ТОО «ПКОП»	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МЭМР (созыв) АО «ФНБ «Самрук- Казына» АО НК «КМГ» (по согласованию) CNPC (ТОО «ПКОП») (по согласованию)	2009-2013 годы	25 000 000	Заемные средства
19	Восстановление проектной мощности завода на АО «ПНХЗ»	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МЭМР (созыв) АО «ПНХЗ» (по согласованию)	2009-2010 годы	158 000 000	Собствен- ные средства АО «ТД «КМГ»
20	Строительство эстакады под слив вакуумного газойля с Атырауского НПЗ и Шымкентского НПЗ для переработки на установке каталитического крекинга на АО «ПНХЗ»	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МЭМР (созыв) АО «ПНХЗ» (по согласованию)	2010-2011 годы	30 000 000	Собствен- ные средства АО «ТД «КМГ»
21	Строительство установки фракционирования нафты на АО «ПНХЗ»	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МЭМР (созыв) АО «ПНХЗ» (по согласованию)	2009-2013 годы	95 000 000	Заемные средства
22	Строительство установки изомеризации углеводородов на АО «ПНХЗ»	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МЭМР (созыв) АО «ПНХЗ» (по согласованию)	2009-2013 годы	65 000 000	Заемные средства
23	Строительство установки селективного обессеривания бензина каткрекинга на АО «ПНХЗ»	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МЭМР (созыв) АО «ПНХЗ» (по согласованию)	2009-2013 годы	95 000 000	Заемные средства
24	Реконструкция установки гидроочистки газойля на АО «ПНХЗ»	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МЭМР (созыв) АО «ПНХЗ» (по согласованию)	2009-2013 годы	73 000 000	Заемные средства
25	Реконструкция установки производства серы (увеличение мощности с 21 до 35 тыс. тонн в год) на АО «ПНХЗ»	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МЭМР (созыв) АО «ПНХЗ» (по согласованию)	2009-2013 годы	84 000 000	Заемные средства
	Итого				3 644 700 000

Примечание: расшифровка аббревиатур
МЭМР - Министерство энергетики и минеральных ресурсов Республики Казахстан
АО "ФНБ "Самрук-Казына" - акционерное общество "Фонд национального благосостояния "Самрук-Казына"
АО "НК "КМГ" - акционерное общество "Национальная компания "КазМунайГаз"
АО "ТД "КМГ" - акционерное общество "Торговый Дом "КазМунайГаз"
ТОО "АНПЗ" - товарищество с ограниченной ответственностью "Атырауский нефтеперерабатывающий завод"
ТОО "ПКОП" - товарищество с ограниченной ответственностью "ПетроКазахстан ОйлПродакст"
АО "ПНХЗ" - акционерное общество "Павлодарский нефтехимический завод"