«Атом энергиясын пайдалану туралы» Қазақстан Республикасы Заңының жобасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 30 қарашадағы N 1958 Қаулысы

Ескерту. Заңның жобасы ҚР Парламентінің Мәжілісінен кері қайтарып алынды - ҚР Үкіметінің 2011.10.18 N 1189 Қаулысымен.

Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
«Атом энергиясын пайдалану туралы» Қазақстан Республикасы Заңының жобасы Қазақстан Республикасының Парламенті Мәжілісінің қарауына енгізілсін.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К. Мәсімов

Қазақстан Республикасының Заңы Атом энергиясын пайдалану туралы

Осы Заң адамдардың денсаулығы мен өмірін, олардың мүлкін сақтау, қоршаған ортаны қорғау мақсатында атом энергиясын пайдалану саласындағы қоғамдық қатынастарды реттеудің құқықтық негізі мен принциптерін айқындайды және ядролық қаруды таратпау режимін, атом энергиясын пайдалану кезінде ядролық, радиациялық және ядролық физикалық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған.

1-тарау. Жалпы ережелер 1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар

Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:
1) алу деңгейі - физикалық шаманың сандық мәні, осы мән кезінде немесе осы мәннен төмен болғанда атом энергиясын пайдалану объектілері бақылаудан шығарылады;
2) атом энергиясын пайдалану объектілері - иондаушы сәулелену көздері, радиоактивті материалдар, радиоактивті қалдықтар және пайдаланылған ядролық отын, радиациялық қондырғылар, электрофизикалық қондырғылар, ядролық қондырғылар, көліктік қаттау жиынтықтары мен ядролық материалдар;
3) атом энергиясын пайдалану объектілерімен жұмыс істеу - атом энергиясын пайдалану объектілерін дайындау, пайдалану, қолдану, сақтау, көму немесе кәдеге жарату кезінде олармен жасалатын қол және (немесе) автоматтандырылған операциялардың, іс-әрекеттердің жиынтығы;
4) атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалану - атом энергиясын пайдалану объектілерін мақсатты пайдалану бойынша жеке тұлға немесе пайдаланушы ұйым қолда бар лицензияның негізінде жүзеге асыратын әкімшілік, шаруашылық және инженерлік-техникалық қызмет;
5) атом энергиясын пайдалану саласындағы мемлекеттік бақылау - уәкілетті органның өз құзыреті шегінде жеке және заңды тұлғалардың атом энергиясын пайдалану саласындағы Қазақстан Республикасы заңдарының және Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулыларының талаптарын сақтауын қамтамасыз етуге бағытталған қызметі;
6) атом энергиясын пайдалану саласындағы мемлекеттік қадағалау - уәкілетті органның өз құзыретінің шегінде атом энергиясын пайдалану объектілерінің қауіпсіздігіне бағалау жүргізу жолымен ядролық, радиациялық және ядролық физикалық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған қызметі;
7) иондаушы сәулелену көздері - радиоактивті заттар, аппараттар немесе құрамында радиоактивті заттары бар аппараттар немесе құрылғылар, сондай-ақ иондаушы сәулелену шығаратын немесе оны шығаруға қабілетті электрофизикалық аппараттар немесе құрылғылар;
8) көліктік қаттау жиынтығы - тасымалдау кезінде радиоактивті құрамды толық орналастыру мен ұстап тұру үшін қажетті элементтердің жиынтығы;
9) көмуге арналған қойма - ядролық және радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ететін жағдайлар кезінде пайдаланылған ядролық отынды немесе радиоактивті қалдықтарды көмуге арналған арнайы ядролық немесе радиациялық қондырғы;
10) көмуге арналған қойманы жабу - көмуге арналған қойманы пайдалану мерзімінің аяғында оны жабу, көму және (немесе) бітеу, кез келген байланысты құрылымдардағы қызметті аяқтау және тоқтату жөніндегі қажетті инженерлік-техникалық және ұйымдастыру іс-шараларының құжаттамамен ресімделген кешені;
11) қондырғыға арналған алаңды таңдау - уәкілетті органның нормативтік құқықтық актілерімен және техникалық құжаттарымен белгіленетін қауіпсіздік жөніндегі талаптардың негізінде орналастыру алаңын айқындау және ядролық, радиациялық немесе электрофизикалық қондырғы жобасының негіздерін айқындау жөніндегі қызмет;
12) қондырғыны пайдалануға енгізу - ядролық, радиациялық немесе электрофизикалық қондырғы құрамдас бөліктері мен жүйелерінің құрылысы аяқталғаннан және қажетті сынақтар жүргізілгеннен кейін оларды жұмыс істейтін жай-күйге келтіру жөніндегі құжаттамамен ресімделетін қызмет;
13) қондырғыны пайдаланудан шығару - ядролық, радиациялық немесе электрофизикалық қондырғыны пайдалануды тоқтату және қондырғы мен оны орналастыру алаңының қауіпсіздік жөніндегі талаптарға сәйкес келетін түпкілікті жай-күйін қамтамасыз ете отырып, оны бақылаудан босату жөніндегі қызмет;
14) объектіні кейіннен кәдеге жарату - күрделі құрылыстың (үйдің, ғимараттың, кешеннің) пайдаланылуы (пайдалану, қолдану) тоқтатылғаннан кейін кәдеге асатын элементтерін (конструкцияларды, материалдарды, жабдықтарды) бір мезгілде қалпына келтіріп және қайталап пайдаланып, сондай-ақ кәдеге аспайтын элементтер мен қалдықтарды өңдей отырып, бөлшектеп алу және бұзу жөніндегі жұмыстар кешені;
15) өмірлік цикл кезеңдері - ядролық, радиациялық, электрофизикалық қондырғыны орналастыру алаңын таңдау, жобалау және құрастыру, салу, пайдалануға енгізу, пайдалану, пайдаланудан шығару немесе көмуге арналған қойманы жабу кезеңдері;
16) пайдаланушы ұйым - қолда бар лицензияның негізінде атом энергиясын пайдалану объектісін мақсатты пайдалану жөніндегі қызметті жүзеге асыратын заңды тұлға;
17) пайдаланылған ядролық отын - ядролық реакторда сәулеленген және одан біржола аластатылған ядролық отын;
18) пайдаланылған ядролық отынды немесе радиоактивті қалдықтарды көму - пайдаланылған ядролық отынды немесе радиоактивті қалдықтарды алу ниетінсіз олардың көмуге арналған қоймаға орналастырылуы;
19) радиоактивті заттар - құрамында шоғырлануы, үлестік немесе жиынтық (толық) белсенділігі алу деңгейінен асатын радионуклидтер бар кез келген агрегаттық жағдайдағы шығу тегі табиғи немесе техногендік кез келген материал;
20) радиоактивті қалдықтар - одан әрі пайдалану көзделмейтін радиоактивті заттар, ядролық материалдар немесе радионуклидтік көздер;
21) радиациялық қауіпсіздік - атом энергиясын пайдалану объектісінің қасиеттері мен сипаттамаларының жай-күйі, оның кезінде белгіленген нормаларға сәйкес атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлғаға немесе пайдаланушы ұйымның қызметкерлеріне, халыққа және қоршаған ортаға радиациялық әсер шектеледі;
22) радиациялық қауіптілік санаты - онымен жұмыс істеген кезде немесе пайдалану немесе мүмкін болатын авария жағдайында халық және (немесе) қоршаған орта үшін оның радиациялық қауіптілігі дәрежесі бойынша атом энергиясын пайдалану объектісінің сипаттамасы;
23) радиациялық қондырғы - оған жататын ғимараттарды, құрылыстар мен жабдықты қоса алғанда, радиоактивті заттармен жұмыс істеу жүзеге асырылатын, ядролық болып табылмайтын арнайы қондырғы;
24) радиациялық қатер - сәулелену нәтижесінде, оның зардаптарының ауырлығын ескере отырып, адамның өміріне немесе денсаулығына, жеке және заңды тұлғалардың мүлкіне, қоршаған ортаға зиян келу мүмкіндігі;
25) радионуклидтік көз - құрамында радиоактивті заттары бар, оны пайдалы қолдану үшін арнайы жасалған немесе қандай да бір қызмет түрінің жанама өнімі болып табылатын иондаушы сәулелену көз;
26) сақтау пункті - ядролық материалдарды, ядролық отынды, радиоактивті заттарды, радионуклидтік көздерді, радиоактивті қалдықтарды сақтауға арналған арнайы ядролық немесе радиациялық қондырғы;
27) тиісінше пайдаланбау - атом энергиясын пайдалану объектілерімен Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасын бұза отырып жұмыс істеу;
28) уәкілетті орган - атом энергиясын пайдалану саласында басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік орган;
29) физикалық қорғау - адамдардың атом энергиясын пайдалану объектісіне рұқсатсыз кіруінің алдын алу жөніндегі ұйымдастыру және техникалық шаралардың бірыңғай жүйесі;
30) электрофизикалық қондырғы - оған жататын барлық ғимараттарды, құрылыстарды және жабдықты қоса алғанда, иондаушы сәулелену туындататын немесе туындатуға қабілетті арнайы қондырғы;
31) ядролық және радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету - ядролық және радиациялық авариялардың алдын алуға және атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлға немесе пайдаланушы ұйымның қызметкерлері, халық және қоршаған орта үшін негізсіз радиациялық қатерді болдырмауға бағытталған жобалау, техникалық және ұйымдастыру шараларының кешені;
32) ядролық материалдарды және радиоактивті заттарды тасымалдау-ядролық материалдарды және радиоактивті заттарды, ядролық отынды осы үшін арнайы жабдықталған кез келген түрдегі көлік құралының көмегімен тасымалдау;
33) ядролық қауіпсіздік - атом энергиясын пайдалану объектісінің қасиеттері мен сипаттамаларының жай-күйі, бұл жағдайда ядролық авариялардың мүмкін еместігі белгілі бір ықтималдықпен қамтамасыз етіледі;
34) ядролық қондырғы - оған жататын ғимараттарды, құрылыстарды және жабдықты қоса алғанда, ядролық материалдармен жұмыс істеу жүзеге асырылатын арнайы қондырғы;
35) ядролық материалдар - бөлінетін (ыдырайтын) ядролық заттардан тұратын немесе оларды жаңғыртуға қабілетті материалдар;
36) ядролық отынды, ядролық заттарды, радиоактивті материалдарды, радионуклидтік көздерді, радиоактивті қалдықтарды сақтау - олармен одан әрі жұмыс істеу үшін алу мүмкіндігі көзделетін ядролық отынды, ядролық заттарды, радиоактивті материалдарды, радионуклидтік көздерді, радиоактивті қалдықтарды сақтау пункттеріне уақытша орналастыру;
37) ядролық, радиациялық, электрофизикалық қондырғыларды жобалау - атом энергиясы мен оның құрамдас бөліктерін пайдалану объектісіне арналған сызбаларды, графикалық және мәтіндік материалдарды, инженерлік, экономикалық, сметалық есептерді, қосалқы есептерді, техникалық шарттарды қоса алғанда, сәулет, құрылыс, конструкторлық құжаттаманы әзірлеу жөніндегі қызмет;
38) ядролық физикалық қауіпсіздік - атом энергиясын пайдалану объектілеріне және (немесе) пайдаланушы ұйымға қатысты ұрлау, қаскүнемдік, рұқсатсыз кіру, заңсыз беру немесе олармен жұмыс істеу немесе басқа да заңға қарсы әрекеттер фактілерінің алдын алуға, оларды анықтауға және (немесе) оларға ден қоюға бағытталған ұйымдастыру және техникалық шаралардың бірыңғай жүйесінің жай-күйі;
39) ядролық экспорт (импорт) - ядролық материалдарды, арнайы ядролық емес материалдарды, жабдықтарды, қондырғыларды, ядролық материалдар шығару кезінде қолданылатын технологияларды, иондаушы сәулелену көздерін, өнімдерді, қосарлы қолдану жабдықтары мен тиісті технологияларды, оларды өндірумен байланысты жұмыстар мен қызметтерді Қазақстан Республикасының кедендік аумағынан әкету (Қазақстан Республикасының кедендік аумағына әкелу).

2-бап. Атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнама

1. Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді, осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.
2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңдағыдан өзгеше ережелер белгіленсе, онда халықаралық шарттың ережелері қолданылады.

2-тарау. Атом энергиясын пайдалану саласындағы
мемлекеттік реттеу

3-бап. Атом энергиясын пайдалану саласындағы мемлекеттік
реттеу

1. Атом энергиясын пайдалану саласындағы мемлекеттік реттеу:
1) алу деңгейлерінен жоғары атом энергиясын пайдалану объектілеріне;
2) атом энергиясын пайдалану объектілеріне жататын жабдықтарды дайындауға, олармен жұмыс істеуге, монтаждауға, баптауға, пайдалануға, атом энергиясын пайдалану объектілерін өңдеуге, қайта өңдеуге, дезактивациялауға, кейіннен кәдеге жаратуға, радиациялық ластанған аумақтарды қайта культивациялауға байланысты технологиялық процестерге;
3) ядролық және радиоактивті заттарды, ядролық отынды, радионуклидтік көздерді, радиоактивті қалдықтарды тасымалдау процестеріне;
4) бұрынғы ядролық сынақ полигондарының аумақтарында және ядролық жарылыстар жүргізу нәтижесінде ластанған басқа да аумақтарда қызметті жүзеге асыру процестеріне;
5) радиациялық және ядролық қауіпсіздікті сараптау процестеріне;
6) атом энергиясын пайдалану кезіндегі қызметтің қауіпсіздігі үшін жауап беретін пайдаланушы ұйымның қызметкерлерін, сондай-ақ атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлғаларды даярлау мен аттестаттау процестеріне қатысты қолданылады.
2. Атом энергиясын пайдалану саласындағы объектілер ерекше реттеу мен қала құрылысын регламенттеу объектілері болып табылады.

4-бап. Атом энергиясын пайдалану саласындағы мемлекеттік
реттеудің міндеттері және қағидаттары

1. Атом энергиясын пайдалану саласындағы мемлекеттік реттеудің міндеттері қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ету, халықтың денсаулығын тиімді қорғау, атом энергиясын пайдалану кезінде қауіпсіздік деңгейін, ядролық қаруды таратпау режимін ұстап тұру, атом энергиясын пайдалану кезінде туындайтын қатынастарды жетілдіру болып табылады.
2. Атом энергиясын пайдаланумен байланысты қызметті жүзеге асыру кезіндегі мемлекеттік реттеу мына принциптерге негізделеді:
1) атом энергиясын пайдалану саласындағы мемлекеттік реттеудің міндеттілігі;
2) қауіпсіздікті қамтамасыз етудің атом энергиясын пайдаланудың басқа аспектілерінен басымдығы;
3) атом энергиясын пайдалану объектісі қауіпсіздігінің қамтамасыз етілуін бақылаудың міндеттілігі мен үздіксіздігі;
4) халыққа және қоршаған ортаға атом энергиясын пайдалану объектілерінің қауіпсіздігі мен әсері туралы ақпараттың қол жетімділігі, объективтілігі және уақтылылығы;
5) атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлғалардың, пайдаланушы ұйым қызметкерлерінің, сондай-ақ қондырғылар орналасқан аудандарда тұратын және (немесе) еңбек қызметін жүзеге асыратын халықтың әлеуметтік қорғалуын қамтамасыз ету;
6) экологиялық қауіпсіздікті, халықтың өмір сүруі мен денсаулығының қауіпсіздігін қамтамасыз ету;
7) жеке және заңды тұлғалардың денсаулығына, өмірі мен мүлкіне, сондай-ақ қоршаған ортаға атом энергиясын пайдалану объектілерінің радиациялық әсері келтірген зиянды толық өтеу;
8) қоршаған ортаға нормативтен жоғары радиациялық немесе өзге де әсерге жол бермеу;
9) жеке және заңды тұлғалардың атом энергетикасы саласын дамыту тұжырымдамаларын, бағдарламаларын, Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заң жобалары мен өзге де нормативтік құқықтық актілерін талқылауға және қабылдауға қатысуы;
10) басқа мемлекеттердің радиоактивті қалдықтарын Қазақстан Республикасының аумағына көмуге жол бермеу.
3. Қазақстан Республикасының аумағында заңды және жеке тұлғалардың атом қаруын әзірлеу, жасау, өндіру, сынау, сақтау және тарату мақсатында атом энергиясын пайдалану жөніндегі кез келген қызметіне тыйым салынады.

5-бап. Қазақстан Республикасы Үкіметінің құзыреті

Қазақстан Республикасының Үкіметі:
1) атом энергетикасы мен өнеркәсібін, атом энергиясын пайдалану саласындағы қолданбалы технологияларды, іргелі және қолданбалы ғылымды дамытудың мемлекеттік саясатын әзірлейді;
2) атом энергетикасы мен өнеркәсібін дамыту бағдарламасын бекітеді және олардың орындалуын бақылауды жүзеге асырады;
3) атом энергиясын пайдалану саласындағы техникалық регламенттерді бекітеді;
4) ядролық материалдар мен иондаушы сәулелену көздерін есепке алудың мемлекеттік жүйелерін ұйымдастыру тәртібін бекітеді;
5) атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлғалардың және пайдаланушы ұйымның ядролық материалдарды, алу деңгейі төмен иондаушы сәулелену көздерін және радиоактивті қалдықтарды тіркеуі мен есепке алуы тәртібін бекітеді;
6) атом энергиясын пайдалану объектілерін физикалық қорғау тәртібін бекітеді;
7) ядролық қондырғыларды, радиациялық қауіптілігі 1 және 2-санаттағы ядролық, радиациялық және электрофизикалық қондырғыларды, көмуге арналған қоймаларды салу туралы шешім қабылдайды;
8) радиациялық қауіптілігі 1 және 2-санаттағы ядролық немесе радиациялық қондырғыны мерзімінен бұрын пайдаланудан алу туралы шешім қабылдайды;
9) атом энергиясын пайдалану саласындағы қызметті лицензиялау тәртібін бекітеді;
10) атом энергиясын пайдалану саласында лицензиялау кезіндегі біліктілік талаптарын бекітеді;
11) атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлғалардың, пайдаланушы ұйым қызметкерлерінің аттестациядан өту тәртібін бекітеді;
12) Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы халықаралық шарттарының орындалуын қамтамасыз ету жөнінде шаралар қабылдайды;
13) ядролық материалдар мен радиоактивті заттарды, ядролық отынды, радионуклидтік көздерді, радиоактивті қалдықтарды тасымалдау тәртібін бекітеді;
14) ядролық, радиациялық немесе электрофизикалық қондырғыны пайдаланудан шығару тәртібін бекітеді;
15) жеке және заңды тұлғалардың қоғамдық қадағалаушылар ретінде атом энергиясын пайдалану объектілерінің қауіпсіздігін қадағалауға қатысуы тәртібін айқындайды;
16) радиациялық және ядролық қауіпсіздікке сараптама жүргізу тәртібін бекітеді;
17) ядролық, радиациялық, электрофизикалық қондырғыларды жобалау және салу тәртібін бекітеді;
18) заңнамалық актілерге және Қазақстан Республикасы Президентінің актілеріне сәйкес өзге де өкілеттіліктерді жүзеге асырады.

6-бап. Уәкілетті органның құзыреті

1. Уәкілетті орган:
1) атом энергиясын пайдалану саласындағы мемлекеттік саясаттың іске асырылуын жүзеге асырады;
2) Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасын жетілдіру жөнінде Қазақстан Республикасының Үкіметіне ұсыныстар енгізеді;
3) атом энергетикасы мен өнеркәсібін дамыту бағдарламаларын әзірлейді;
4) атом энергиясын бейбіт мақсатта пайдалану саласындағы және ядролық қаруды таратпау проблемалары бойынша халықаралық ынтымақтастықты, соның ішінде халықаралық ұйымдармен және басқа мемлекеттердің уәкілетті органдарымен атом энергиясын пайдалану саласындағы қауіпсіздікті қамтамасыз ету мәселелері бойынша техникалық ынтымақтастық бағдарламаларын үйлестіруді жүзеге асырады;
5) «Жеке кәсіпкерлік туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес ведомстволық статистикалық есептіліктің, тексеру парақтарының, тәуекел дәрежесін бағалау өлшемдерінің, жыл сайынғы тексеру жоспарларының нысандарын әзірлейді және бекітеді;
6) атом энергиясын пайдалану саласында мемлекеттік бақылау мен қадағалауды жүзеге асырады;
7) атом энергиясын пайдаланумен байланысты қызмет түрлерін лицензиялауды жүзеге асырады;
8) халықтың қауіпсіздігіне және (немесе) қоршаған ортаға қауіп төнген жағдайда Қазақстан Республикасының Үкіметіне радиациялық қауіптілігі 1 және 2-санаттағы ядролық немесе радиациялық қондырғыны мерзімінен бұрын пайдаланудан алу туралы ұсыныс енгізеді;
9) ядролық материалдар мен иондаушы сәулелену көздерінің мемлекеттік есебін жүргізеді;
10) атом энергиясын пайдалану объектілері үшін алу деңгейлерін бекітеді;
11) өз құзыретінің шегінде жеке және заңды тұлғалардан жүктелген міндеттерді шешу үшін қажетті мәліметтер мен құжаттарды сұратады және алады;
12) сараптамалық ұйымдар берген атом энергиясын пайдаланумен байланысты қызметтің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге жататын есептеу әдістемесін келіседі;
13) көліктік қаттау жиынтықтарының конструкцияларын бекітеді;
14) атом энергиясын пайдалану, ядролық қаруды таратпау режимін қамтамасыз ету саласындағы ядролық, радиациялық және ядролық физикалық қауіпсіздік жөніндегі зерттеулерді ұйымдастыруды жүзеге асырады;
15) пайдаланушы ұйымның атом энергиясын пайдалану кезінде қауіпсіздікті қамтамасыз етуге, экспорттық бақылау талаптарын орындауға және (немесе) ядролық қаруды таратпау режиміне қойылатын талаптарды орындауға жауапты қызметкерлеріне, сондай-ақ атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлғаларға қойылатын біліктілік талаптарын белгілейді;
16) пайдаланушы ұйымның атом энергиясын пайдаланумен байланысты қызметті жүзеге асыру кезіндегі қауіпсіздікті қамтамасыз етуге, экспорттық бақылау талаптарын орындауға және (немесе) ядролық қаруды таратпау режиміне қойылатын талаптарды орындауға жауапты қызметкерлерін, сондай-ақ атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлғаларды аттестаттауды жүзеге асырады;
17) атом энергиясын бейбіт мақсатта пайдалану саласында кадрларды арнайы даярлауды ұйымдастыруды жүзеге асырады;
18) атом энергиясын пайдалану саласындағы ядролық, радиациялық, және ядролық физикалық қауіпсіздіктің жағдайын бағалауды, ядролық қаруды таратпау режимін қамтамасыз етуді жүзеге асырады;
19) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де функцияларды орындайды.
2. Уәкілетті органның лауазымды адамы:
1) белгіленген тәртіппен атом энергиясын пайдалану объектілеріне кідіріссіз кіруге, олардың қызметін сипаттайтын материалдар мен мәліметтерге қол жеткізуге;
2) атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлғаларға, пайдаланушы ұйымның қызметкерлеріне, халыққа қауіп төнген немесе қоршаған ортаға залал келтіру қаупі төнген кезде атом энергиясын пайдалану объектісін пайдалануды қауіпсіздік қатерінің туындау себептері жойылғанға дейін тоқтата тұруды талап етуге және (немесе) радиациялық қауіптілігі 1 және 2-санаттағы ядролық немесе радиациялық қондырғыны мерзімінен бұрын пайдаланудан алу туралы Қазақстан Республикасының Үкіметіне ұсыныс енгізуге;
3) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлғаға немесе пайдаланушы ұйымға қатысты әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттамалар жасауға құқылы.
3. Уәкілетті органның лауазымды адамдарының қызметтік міндеттемелерін орындауы уақытында олардың қызметіне кедергі жасауға жол берілмейді.

7-бап. Атом энергиясын пайдалану саласындағы мемлекеттік
бақылау және қадағалау

1. Атом энергиясын пайдалану саласындағы мемлекеттік бақылау тексеру нысанында жүзеге асырылады. Тексеру «Жеке кәсіпкерлік туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес жүзеге асырылады.
2. Атом энергиясын пайдалану саласындағы мемлекеттік қадағалау атом энергиясын пайдалану объектілерінің қауіпсіздігін бағалау нысанында жүзеге асырылады.

8-бап. Атом энергиясын пайдалану объектісінің
қауіпсіздігіне бағалау жүргізу тәртібі

1. Атом энергиясын пайдалану объектісінің қауіпсіздігін бағалауды жылына бір реттен асырмай уәкілетті орган жүзеге асырады.
2. Оның негізінде қауіпсіздікті бағалау жүзеге асырылатын құжаттаманы уәкілетті органға осы баптың 7-тармағының 3) тармақшасына сәйкес атом энергиясын пайдалану объектісін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлға және (немесе) пайдаланушы ұйым ұсынады.
3. Радиациялық қауіптіліктің 1-ші және 2-ші санаттарындағы қондырғылардың қауіпсіздігіне бағалау жүргізу мерзімі қажетті құжаттар тапсырылған күннен бастап алты айдан, ал атом энергиясын пайдаланудың қалған объектілері үшін үш айдан аспауға тиіс.
4. Жүргізілген қауіпсіздікті бағалау нәтижелері бойынша уәкілетті орган Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасына сәйкестігі немесе сәйкес еместігі туралы қорытынды шығарады.
5. Атом энергиясын пайдалану объектілерінің Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкессіздігі анықталған жағдайда атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлға және (немесе) пайдаланушы ұйым уәкілетті орган белгілеген мерзімде қорытындыда көрсетілген ескертулерді жоюға міндетті. Ескертулерді жою қорытындылары бойынша атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлға және (немесе) пайдаланушы ұйым уәкілетті органға ескертулердің жойылғаны туралы хабарлайды және уәкілетті органға атом энергиясын пайдалану объектілерінің қауіпсіздігіне қайта бағалау жүргізу үшін өтініш білдіреді.
6. Ескертулер жойылмаған және халыққа және (немесе) қоршаған ортаға қауіп туындаған жағдайда, уәкілетті орган Қазақстан Республикасының Үкіметіне атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлғаның және (немесе) пайдаланушы ұйымның атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдаланудан шығаруы, мерзімінен бұрын шығаруы, жабуы туралы ұсыныс енгізеді.
7. Атом энергиясын пайдалану объектісінің қауіпсіздігін бағалау үшін берілетін құжаттама мыналарды қамтиды:
1) мемлекеттік тіркеу (қайта тіркеу) куәлігінің, салық төлеуші куәлігінің, пайдаланушы ұйымға арналған статистикалық карточканың көшірмелері;
2) атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлға үшін жеке басын куәландыратын құжаттың көшірмесі;
3) атом энергиясын пайдалану объектісінің жобалық құжаттамасы, онда атом энергиясын пайдалану объектісінің ағымдағы жай-күйі туралы ақпарат болуы қажет.

3-тарау. Жеке және заңды тұлғалардың атом
энергиясын пайдалану саласындағы құқықтары мен
міндеттері

9-бап. Жеке және заңды тұлғалардың атом
энергиясын пайдалану саласындағы құқықтары

Жеке және заңды тұлғалардың:
1) сұрау салу бойынша уәкілетті органнан заңмен қорғалатын құпияны құрайтын мәліметтерді қоспағанда, құрылысы белгіленетін, жобаланатын, салынып жатқан, пайдаланылатын және пайдаланудан шығарылатын қондырғылардың қауіпсіздігі туралы ақпарат алуға;
2) сұрау салу бойынша уәкілетті органнан өздері тұратын немесе еңбек қызметін жүзеге асыратын орындардағы радиациялық жағдай туралы ақпарат алуға;
3) атом энергиясын пайдалану саласындағы саясатты, заңнамалық актілердің, мемлекеттік және салалық бағдарламалардың жобаларын талқылауға қатысуға;
4) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға қоғамдық экологиялық сараптама жүргізу туралы ұсыныстар енгізуге және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ядролық, радиациялық және электрофизикалық қондырғылардың жобалық құжаттарына қоғамдық экологиялық сараптама жүргізуге қатысуға;
5) атом энергиясын пайдалану объектілерін құру мәселелері және олардың қызметі бойынша қоғамдық экологиялық тыңдаулар ұйымдастыруға және өткізуге қатысуға;
6) Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін атом энергиясын пайдалану объектілерінің қауіпсіздігін қадағалауға жеке және заңды тұлғалардың қоғамдық қадағалаушылар ретінде қатысуы тәртібіне сәйкес қоғамдық қадағалаушылар ретінде атом энергиясын пайдалану объектілерінің қауіпсіздігін қадағалауға қатысуға;
7) пайдаланушы ұйым белгілеген тәртіппен танысу мақсатында ядролық, радиациялық және электрофизикалық қондырғыларға баруға;
8) атом энергиясын пайдалану саласындағы атом энергиясын пайдалану объектілерін тиісті пайдаланбау нәтижесіндегі шығындар мен зиянды Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген тәртіппен өтетуге құқығы бар.

10-бап. Жеке және заңды тұлғалардың атом энергиясын
пайдалану саласындағы міндеттері

1. Жеке және заңды тұлғалар Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасын сақтауға міндетті.
2. Жеке және заңды тұлғалар пайдаланушы ұйымның аумағында Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасына сәйкес қондырғыларды көру және (немесе) басқа да атом энергиясын пайдалану объектілерін қарау кезінде қауіпсіздікті қамтамасыз етуге байланысты пайдаланушы ұйымның лауазымды адамдарының талаптарын орындауға міндетті.

4-тарау. Атом энергиясын пайдалану саласындағы қызметті
жүзеге асыру шарттары және тәртібі

11-бап. Атом энергиясын пайдалану саласындағы
қызметті жүзеге асырудың міндетті шарттары

1. Атом энергиясын пайдалану жөніндегі кез келген қызмет Қазақстан Республикасының заңнамасына және Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкес иондаушы сәулеленудің зиянды әсерінен пайдаланушы ұйым қызметкерлерінің, халық денсаулығы мен қоршаған ортаны қорғауды, жеке және заңды тұлғалардың мүлкін қорғауды қамтамасыз ету шартымен жүзеге асырылады.
2. Атом энергиясын пайдалану саласындағы қызмет лицензия негізінде жүзеге асырылады. Атом энергиясын пайдалану саласындағы қызметті лицензиялау Қазақстан Республикасының лицензиялау туралы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.
3. Атом энергиясын пайдалану объектілеріне олардың өмірлік циклының әр түрлі кезеңдерінде қойылатын қауіпсіздік талаптары тиісті техникалық регламенттерді жазылады. Уәкілетті орган атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлға немесе пайдаланушы ұйым үшін көрсетілген талаптарға сәйкестікті растау әдістері мен тәсілдеріне қатысты ұсынымдарды әзірлейді.
4. Уәкілетті орган пайдаланушы ұйымның немесе атом энергиясын
пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлғаның өтініші негізінде атом энергиясын пайдалану объектілерінің өмірлік циклының жекелеген кезеңдерін іске асырар алдында атом энергиясын пайдалану объектілеріне тексеру жүргізеді.

12-бап. Қондырғылардың радиациялық қауіптілігі санаттары

1. Ядролық, радиациялық, электрофизикалық қондырғылар мынадай төрт радиациялық қауіптілік санатына бөлінеді:
1) 1-санатқа авария кезінде санитарлық-қорғау аймағының шегінен тысқары жерде халыққа радиациялық әсер етуі мүмкін және халықты қорғау жөніндегі шаралар талап етілуі мүмкін қондырғылар жатады;
2) 2-санатқа авария кезіндегі радиациялық әсер өздерінің санитарлық-қорғау аймағының аумағымен шектелетін қондырғылар жатады;
3) 3-санатқа радиациялық әсері оларды орналастыру алаңымен шектелетін қондырғылар жатады;
4) 4-санатқа радиациялық әсері атом энергиясын пайдалану қызметін жүзеге асыруға байланысты жұмыс жүргізілетін үй-жайлармен немесе жұмыс орнымен ғана шектелетін қондырғылар жатады.

13-бап. Қондырғыларды салу және пайдалану

1. Ядролық қондырғыларды, көмуге арналған қоймаларды, радиациялық қауіптілігі 1 және 2-санаттағы радиациялық және электрофизикалық қондырғыларды салу туралы шешімді аумағында оларды салу жоспарланатын жергілікті өкілетті органдардың келісімімен Қазақстан Республикасының Үкіметі қабылдайды.
2. Радиациялық қауіптілігі 3 және 4-санаттағы радиациялық және электрофизикалық қондырғыларды салу туралы шешімді Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін ядролық, радиациялық, электрофизикалық қондырғыларды жобалау мен салу тәртібіне сәйкес уәкілетті орган қабылдайды.
3. Ядролық, радиациялық немесе электрофизикалық қондырғыларды салуға тек заңды тұлғаларға ғана рұқсат етіледі.
4. Ядролық, радиациялық, электрофизикалық қондырғыларды пайдаланушы ұйымының ұйымдық құрылымы мен Қазақстан Республикасының заңнамасы мен Нормативтік құжаттарының мәлімделген атом энергиясын пайдалану қызметінің қауіпсіздігі жөніндегі талаптарының орындалуын қамтамасыз ететін ішкі өкімдік құжаттар жүйесі болуға тиіс.
5. Ядролық, радиациялық, электрофизикалық қондырғыларды пайдалану кезінде техникалық регламенттерде белгіленген қауіпсіздік талаптарын орындауды пайдаланушы ұйым қамтамасыз етеді.
6. Ядролық қондырғыларда ядролық материалдар болған кезде оларды пайдалану кезінде қауіпсіздікті жүзеге асыру мақсатында пайдаланушы ұйым уәкілетті органмен келісім бойынша пайдаланушы ұйым персоналының қатарынан жауапты адамды (инспекторды) тағайындайды, оның міндетіне атом энергиясы пайдаланылатын қызметті жүзеге асыру кезінде қауіпсіздік талаптарының сақталуын, экспорттық бақылау талаптарының орындалуын және (немесе) ядролық қаруды таратпау режимі талаптарының орындалуын бақылау, осындай талаптар мен Шарттардың бұзылуы туралы уәкілетті органды уақтылы хабардар ету, сондай-ақ пайдаланушы ұйымының қондырғыны пайдалануға жататын ішкі рәсімдік және технологиялық құжаттарын келісу кіреді.
7. Егер атом энергиясын пайдалану саласындағы тиісті техникалық регламенттердің талаптарын орындау қамтамасыз етілмесе, қондырғыны пайдалануға рұқсат етілмейді.

14-бап. Атом энергиясын пайдалану объектілерін
физикалық қорғау

Атом энергиясын пайдалану объектілерін физикалық қорғауды Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін атом энергиясын пайдалану объектілерін физикалық қорғау тәртібіне сәйкес атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлға немесе пайдаланушы ұйым қамтамасыз етеді және атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлға немесе пайдаланушы ұйым олардың өмірлік циклының бүкіл мерзімі ішінде жүзеге асырады.

15-бап. Ядролық материалдар мен иондаушы сәулелену
көздерін есепке алу

1. Алу деңгейі жоғары ядролық материалдар мен иондаушы сәулелену көздері Қазақстан Республикасының үкіметі бекітетін ядролық материалдар мен иондаушы сәулелену көздерін есепке алудың мемлекеттік жүйесін ұйымдастыру тәртібіне сәйкес мемлекеттік есепке алынуға тиіс.
2. Ядролық материалдар мен иондаушы сәулелену көздерін есепке алудың мемлекеттік жүйесі ядролық материалдар мен иондаушы сәулелену көздерінің қолда бар мөлшерін, олардың орналасқан жерлерін анықтауды, жоғалуына, рұқсатсыз пайдаланылуына және ұрлануына жол бермеуді, уәкілетті органдарға, ал халықаралық шарттарда көзделген жағдайларда халықаралық ұйымдар мен басқа да мемлекеттерге ядролық материалдар мен иондаушы сәулелену көздерінің болуы мен орын ауыстыруы туралы жедел ақпарат, сондай-ақ көздердің есептен шығарылуы мен көмілуі туралы, көздер мен ядролық материалдардың экспорты және импорты туралы мәліметтер беріп отыруды қамтамасыз етеді.
3. Алу деңгейі төмен ядролық материалдарды, иондаушы сәулелену көздерін және радиоактивті қалдықтарды Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін алу деңгейі төмен ядролық материалдарды, иондаушы сәулелену көздерін және радиоактивті қалдықтарды атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлғаның немесе пайдаланушы ұйымның тіркеуі және есепке алуы тәртібіне сәйкес атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлға немесе пайдаланушы ұйым тіркеп, есепке алуға тиіс.
4. Атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлға немесе пайдаланушы ұйым ядролық материалдар мен иондаушы сәулелену көздерін олардың параметрлерінің мәні алу деңгейінен төмен азайған жағдайда бақылаудан шығару туралы уәкілетті органға өтініш жасауға құқылы. Уәкілетті орган мұндай өтінішті бір ай мерзімде қарайды.
Атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлғаның немесе пайдаланушы ұйымның өтінішін қарау нәтижелері бойынша уәкілетті орган мынадай шешімдердің бірін қабылдайды:
1) өтінішті қанағаттандыру туралы;
2) мұндай шешім қабылдауды негіздей отырып, өтінішті қанағаттандырудан бас тарту туралы.
5. Атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлға немесе пайдаланушы ұйым ядролық материалдардың, иондаушы сәулелену көздерінің және радиоактивті қалдықтардың қозғалысы, теңгерімдік мөлшері, жай-күйі мен нысаны бойынша есепті деректердің толықтығы мен дұрыстығын қамтамасыз етеді.

16-бап. Ядролық материалдар мен радиоактивті заттарды,
ядролық отынды, радионуклидтік көздерді,
радиоактивті қалдықтарды тасымалдау

1. Ядролық материалдар мен радиоактивті заттарды, ядролық отынды, радионуклидтік көздерді, радиоактивті қалдықтарды тасымалдау тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді. Бұл ретте осы тәртіпте тасымалдау кезінде мүмкін болатын аварияларды оқшаулау және жою жөніндегі іс-шараларға қойылатын талаптар белгіленуге тиіс.
2. Уәкілетті орган техникалық регламенттердің негізінде көліктік қаттау жиынтықтарының конструкцияларын бекітеді.
3. Ядролық материалдардың немесе пайдаланылған ядролық отынның әрбір жеке тасымалы үшін олардың иесі (жеке тұлға немесе пайдаланушы ұйым) тасымалдау бағдарламасын әзірлейді, онда тасымалдануы белгіленген материалдың түрі және мөлшері, пайдаланылуы болжанатын көліктік қаттау жиынтықтары, тасымалданатын материал, көліктің түрі, тасымалдау бағыты, тасымалға қатысушылар арасында жауапкершілікті бөлу көрсетіледі және ядролық, радиациялық және физикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралар сипатталады, ол авариялық карточкамен бірге уәкілетті органға беріледі. Авариялық карточкаға енгізілетін мәліметтердің нысаны мен құрамын тасымалдың әрбір жеке түрі үшін уәкілетті орган белгілейді.

17-бап. Бұрынғы ядролық сынақ полигондарының аумақтары
және ядролық жарылыстар жүргізу нәтижесінде
ластанған басқа да аумақтар

1. Бұрынғы Семей ядролық сынақ полигонының аумағын қоса алғанда, бұрынғы ядролық сынақ полигондарының аумақтарындағы және ядролық жарылыстар жүргізу нәтижесінде ластанған басқа да аумақтардағы кез келген қызмет лицензиялау туралы заңнамаға сәйкес лицензиялануға тиіс.
2. Жекелеген ядролық жарылыстар жүргізілген орындар үшін уәкілетті орган радиациялық ластану мәніне сараптама ұйымдастырады, оның нәтижелері бойынша ядролық жарылыстардың нәтижесінде ластанған аумақтардың шекаралары белгіленеді.

18-бап. Атом энергиясын пайдалану объектілерін
пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлға
және пайдаланушы ұйым

1. Ядролық, радиациялық немесе электрофизикалық қондырғыны пайдаланушы ұйым осындай атом энергиясын пайдалану объектісінің бүкіл өмірлік циклы кезеңінің ішінде, оны бақылаудан шығару-бақылауға алу немесе басқа пайдаланушы ұйымға беру сәтіне дейін оның қауіпсіздігін қамтамасыз етеді.
2. Атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлға және пайдаланушы ұйым:
1) атом энергиясын пайдалану объектісінің мақсатты пайдаланылуын қамтамасыз етуге;
2) атом энергиясын пайдалану объектісінің жобалау мен пайдалану сипаттамаларының және параметрлерінің қызметті атом энергиясын пайдаланып жүзеге асыру кезіндегі қауіпсіздік, экспорттық бақылау талаптарына және (немесе) ядролық қаруды таратпау режимінің талаптарына сәйкестігін қамтамасыз етуге;
3) жыл сайын уәкілетті органға радиациялық және (немесе) ядролық қауіпсіздіктің жай-күйі туралы есеп беруге;
4) уәкілетті органды жүйелердегі, жабдықтағы, құжаттамадағы немесе қызметкерлердегі радиациялық, ядролық немесе ядролық физикалық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қатысты кез келген өзгерістер туралы хабардар етуге;
5) уәкілетті органды авариялар мен кез келген оқиға туралы хабардар етуге;
6) атом энергиясын пайдалану объектісін бүкіл өмірлік циклының ішінде қауіпсіз пайдалану және оған техникалық қызмет көрсету үшін жеткілікті қажетті ұйымдық, қаржылық, материалдық-техникалық және адами ресурстарға ие болуға;
7) жобалау сатысынан бастап: қондырғыларды пайдаланудан шығаруға, көмуге арналған қойманы жабуға, радиоактивті қалдықтарды кейін кәдеге жаратуға, көмуге, авариялық жағдайлардың салдарларын жоюға, адамдардың денсаулығы мен өміріне және қоршаған ортаға, сондай-ақ жеке және заңды тұлғалардың мүлкіне келтірілген зиянды өтеу жөніндегі жұмыстарды қажетті құралдармен қамтамасыз ету үшін қаржы құралдарын көздеуге;
8) қондырғының бүкіл өмірлік циклының барлық сатыларында атом энергиясын пайдалануға байланысты қызмет үшін сапаны қамтамасыз ету бағдарламаларын әзірлеу мен оның орындалуын қамтамасыз етуге;
9) ядролық материалдарды, алу деңгейі төмен иондаушы сәулелену көздерін және радиоактивті қалдықтарды тіркеу мен есепке алуды қамтамасыз етуге;
10) барлық өзіне тиесілі атом энергиясын пайдалану объектілерінің тиісті дәрежеде физикалық қорғалуын қамтамасыз етуге;
11) авариялық дайындық шараларын және аварияға қарсы іс-шараларды, сондай-ақ қызметкерлерге, халыққа және қоршаған ортаға авариялардың жағымсыз салдарларын азайту жөніндегі шараларды әзірлеу мен іске асыруды қамтамасыз етуге;
12) уәкілетті органның лауазымды адамының жазбаша талабы бойынша қызметкерлердің, халықтың қауіпсіздігіне қатер төндіретін қоршаған ортаға зиян келтіретін атом энергиясын пайдалану объектісін осындай қатердің туындау себептері жойылғанға дейін пайдалануды тоқтата тұруға;
13) атом энергиясын пайдалануға байланысты қызметті жүзеге асыру кезінде ядролық және радиациялық-қауіпті жұмыстарға жіберілген қызметкерлердің сәулелену дозасының есебін жүргізуге және олардың өтемақы алу құқықтарын іске асыруды қамтамасыз етуге;
14) атом энергиясын пайдалануға байланысты қызметті жүзеге асыру жөніндегі жұмыстарға жіберілген қызметкерлерді іріктеуді, дайындауды, біліктілігін қолдауды және уақтылы аттестаттауды жүзеге асыруға;
15) қызметкерлерді сақтандыру түрлерін, радиациялық тәуекелдерді, Қазақстан Республикасының заңнамасында және Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда көзделген залал үшін азаматтық жауапкершілікті қамтамасыз етуге;
16) атом энергиясын пайдалану объектілері өмірлік циклының жекелеген кезеңдерін іске асырар алдында тексеру жүргізу туралы уәкілетті органға өтініш жасауға;
17) атом энергиясын пайдалану объектісінің қауіпсіздігін бағалауға арналған құжаттаманы уәкілетті органның сұрауы бойынша беруге міндетті.
3. Пайдаланушы ұйымның басшыларын қоса алғанда, пайдаланушы ұйымның қызметкерлері, сондай-ақ атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлғалар Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейтін тәртіппен уәкілетті органда аттестаттаудан өтуге тиіс.

19-бап. Атом энергиясын пайдалану объектілерімен
жұмыс істеу

1. Атом энергиясын пайдалану объектілерімен қауіпсіз жұмыс істеу атом энергиясын пайдалану объектісінің бүкіл өмірлік циклының ішінде қызметтің кез келген түрі үшін көзделуі тиіс.
2. Атом энергиясын пайдалану объектілерімен жұмыс істеу кезінде экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексінде белгіленген талаптар сақталуға тиіс.

20-бап. Қондырғыларды пайдаланудан шығару, ядролық
немесе радиациялық қондырғыны мерзіміне
бұрын пайдаланудан шығару және көмуге
арналған қойманы жабу

1. Қондырғыны пайдаланудан шығарудың немесе көмуге арналған қойманы жабудың алдын ала жоспарын оларды жобалау сатысында пайдаланушы ұйым әзірлеуі тиіс.
2. Қондырғыны пайдаланудан шығарудың немесе көмуге арналған қойманы жабудың түпкілікті жоспары Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін қондырғыларды пайдаланудан шығару тәртібіне сәйкес әзірленеді.
3. Қондырғыны пайдалануды тоқтату туралы шешімді пайдаланушы ұйым дербес қабылдайды. Бұл ретте пайдаланушы ұйым қабылданған шешім, пайдаланудан шығару жөніндегі жұмыстарды жүзеге асырудың басталатын күні мен мерзімі туралы уәкілетті органды хабардар етеді. Пайдаланушы ұйым пайдаланудан шығару жоспары бойынша жұмыстарды толық көлемде орындауды қамтамасыз етеді.
4. Радиациялық қауіптілігі 1 және 2-санаттағы ядролық немесе радиациялық қондырғыны пайдаланудан мерзімінен бұрын алу туралы шешімді уәкілетті органның ұсынысы бойынша Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді.
5. Көмуге арналған қойманы жабу туралы шешімді уәкілетті органның ұсынысы бойынша Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді, ол пайдаланушы ұйымның жабу қауіпсіздігі негізделген өтініші негізінде дайындалады.

5-тарау. Ядролық, радиациялық және ядролық физикалық
қауіпсіздік сараптамасы және олар бойынша
зерттеулер жүргізу

21-бап. Радиациялық және ядролық қауіпсіздік сараптамасы

1. Радиациялық және ядролық қауіпсіздік сараптамасы олар ядролық және (немесе) радиациялық қауіп төндіруі мүмкін бүкіл уақыт кезеңінде атом энергиясын пайдалану объектілерінің қауіпсіздігін тәуелсіз бағалауды жүзеге асыру мақсатында жүргізіледі.
2. Радиациялық және ядролық қауіпсіздік сараптамасын жүргізудің тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі анықтайды.
3. Радиациялық және ядролық қауіпсіздік сараптамасын мұндай қызмет түрін жүзеге асыруға лицензиясы бар тұлғалар жүргізеді. Бұл ретте, атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлғаның немесе пайдаланушы ұйымның өкілі, сондай-ақ атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлғамен немесе пайдаланушы ұйыммен еңбек немесе өзге шарттық қатынастарда тұрған жеке және заңды тұлғалар сарапшы бола алмайды.
4. Радиациялық және ядролық қауіпсіздік сараптамасына құжаттарды атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлға немесе пайдаланушы ұйым тапсырады.
5. Сараптама жүргізу мерзімі Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін радиациялық және ядролық қауіпсіздік сараптамасын жүргізу ережесінде көрсетілген тізбеге сәйкес сараптама жүргізу үшін қажетті барлық құжаттарды сарапшылар алған күннен бастап үш айдан аспауы тиіс.
6. Сараптаманың теріс қорытындысын алу сараптамалық қорытындыда көрсетілген барлық ескертулерді жойған атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлғаны немесе пайдаланушы ұйымды сараптама жүргізу үшін қайта жүгіну құқығынан айырмайды.
7. Радиациялық және ядролық қауіпсіздік сараптамасын қаржыландыру атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлғаның, пайдаланушы ұйымның қаражатынан немесе Қазақстан Республикасының заңнамасымен тыйым салынбаған басқа да көздерден жүзеге асырылады.
8. Уәкілетті орган сараптаманың қандай да бір түріне арналған әдістемелердің қолданылуын негіздеу және есептер нәтижелерінің сенімділігін қамтамасыз ету мақсатында сараптамалық ұйымдар әзірлеген атом энергиясын пайдалану объектілерінің және атом энергиясын пайдалануға байланысты қызметтің қауіпсіздігіне сараптама жүргізу кезінде қолданатын есептер әдістемесін келіседі.

22-бап. Радиациялық және ядролық қауіпсіздікке
сараптама жүргізу объектілері

Мыналар міндетті радиациялық және ядролық қауіпсіздік сараптамасына жатады:
1) ядролық қондырғыларды, радиациялық қауіптілігі 1 және 2-санаттағы радиациялық қондырғыларды орналастыру алаңдарын таңдау жөніндегі жобалау құжаттамасы;
2) ядролық қондырғыларды, радиациялық қауіптілігі 1 және 2-санаттағы радиациялық қондырғыларды, көліктік қаттау жиынтықтарын жобалау және пайдалану құжаттамасы;
3) ядролық қондырғыларды, радиациялық қауіптілігі 1 және 2-санаттағы радиациялық қондырғыларды, көліктік қаттау жиынтықтарын қайта жөндеуге арналған жобалау және пайдалану құжаттамасы;
4) ядролық қондырғыларды, радиациялық қауіптілігі 1 және 2-санаттағы радиациялық қондырғыларды, көліктік қаттау жиынтықтарын пайдаланудан шығару жөніндегі жобалау және пайдалану құжаттамасы.

23-бап. Радиациялық және ядролық қауіпсіздік
сараптамасының қорытындысы

1. Радиациялық және ядролық қауіпсіздік сараптамасын жүргізудің нәтижелері бойынша қорытынды беріледі.
2. Сараптаманың қорытындысы сараптама объектісін іске асыру жөнінде шешім қабылдауға болатыны және оның мүмкіндігі туралы тұжырымды қамтиды.

24-бап. Ядролық, радиациялық және ядролық физикалық
қауіпсіздік жөніндегі зерттеулер

1. Атом энергиясын пайдаланатын объектілердің ядролық, радиациялық және ядролық физикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында жүргізілетін зерттеулер:
1) атом энергиясын пайдалану объектілерінің, атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлғалардың, пайдаланушы ұйым қызметкерлерінің және халықтың қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі негізделген талаптарды, нормативтерді, стандарттарды әзірлеуді;
2) ядролық, радиациялық және ядролық физикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы мемлекеттік реттеуді қамтамасыз ету үшін ұсынымдар әзірлеуді;
3) ядролық, радиациялық және ядролық физикалық қауіпсіздікті қамтамасыз етуді негіздеуді, тиімді технологияларды әзірлеу мен енгізуді қамтиды.
2. Мыналар ядролық, радиациялық және ядролық физикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы зерттеулердің негізгі бағыттары болып табылады:
1) атом энергиясын пайдалану объектілерінің сыртқы әсерге орнықтылығын зерттеу;
2) радиациялық қауіпті айқындау негіздерін әзірлеу;
3) ядролық, радиациялық және ядролық физикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы халықаралық нормаларды, талаптарды талдау;
4) ядролық және радиациялық қауіпсіздік үшін мақсатты сапа көрсеткіштерін әзірлеуге байланысты зерттеулер;
5) атом энергиясын пайдалану объектілерін пайдалануды жүзеге асыратын жеке тұлғалардың, пайдаланушы ұйым қызметкерлерінің және халықтың денсаулығына радиациялық факторлардың шекті әсер ету деңгейлерін айқындау;
6) ядролық материалдар мен радиоактивті заттар, радиоизотоптық көздер үшін алу деңгейлерінің сандық мәндерін негіздеу;
7) қоршаған ортаға радиоактивті заттардың эмиссиялары мен төгінділерінің түсуін болдырмайтын және олардан тазалайтын әдістер мен технологияларды әзірлеуге байланысты зерттеулер;
8) радиоактивті қалдықтармен қауіпсіз жұмыс істеу жөніндегі зерттеулер;
9) ядролық материалдармен жұмыс істеу кезінде қиындықты болдырмауға байланысты зерттеулер;
10) радиациялық факторлардың халыққа және қоршаған ортаға жағымсыз әсерін болдырмау немесе азайту әдістерін негіздеу;
11) ядролық, радиациялық және ядролық физикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі тиімді технологияларды зерттеу;
12) көп жылғы қадағалаулар негізінде атом энергиясын пайдалану объектілерінің ядролық және радиациялық қауіпсіздігі жағдайының сандық және сапалық көрсеткіштерін зерттеу;
13) ядролық және радиациялық қауіпсіздік жағдайын зерттеу;
14) ядролық, радиациялық және ядролық физикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі және ядролық және радиациялық қондырғыларды пайдаланудан шығару жөніндегі іс-шаралардың экономикалық тиімділігін және олардың шығындарын бағалау әдістерін әзірлеу;
15) ядролық, радиациялық және ядролық физикалық қауіпсіздік саласындағы халықаралық шарттар бойынша Қазақстан Республикасының міндеттемелерін орындауға байланысты зерттеулер жүргізу;
16) ядролық, радиациялық және ядролық физикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы халықаралық ынтымақтастық.
3. Ядролық, радиациялық және ядролық физикалық қауіпсіздік саласындағы зерттеулерді мамандандырылған ұйымдар, оның ішінде Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес уәкілетті орган қалыптастыратын өтінімдер бойынша жүргізеді.
4. Қазақстан Республикасының аумағындағы ядролық, радиациялық және ядролық физикалық қауіпсіздік саласындағы зерттеулерді қазақстандық та, шетелдік те жеке және заңды тұлғалар, сондай-ақ Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасына сәйкес халықаралық ұйымдар жүзеге асыруы мүмкін.
5. Іргелі және қолданбалы зерттеулерді қаржыландыру Қазақстан Республикасының заңнамасымен тыйым салынбаған қаржыландыру көздерінен жүзеге асырылады.

6-тарау. Атом энергиясын пайдалану саласындағы
тауарлар мен қызметтердің экспорты және импорты

25-бап. Атом энергиясын пайдалану саласындағы
тауарлар мен қызметтердің экспорты мен
импортын жүзеге асыру

Коммерциялық мақсаттарда беруді, сатуды немесе сатып алуды немесе коммерциялық емес сипатта беруді қамтитын атом энергиясын пайдалану саласындағы тауарлар мен қызметтердің экспорты және импорты Қазақстан Республикасының заңнамасына, сондай-ақ Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкес жүзеге асырылады.

7-тарау. Қазақстан Республикасының атом энергиясын
пайдалану саласындағы заңнамасын бұзғаны
үшін жауапкершілік

26-бап. Қазақстан Республикасының атом
энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасын
бұзғаны үшін жауапкершілік

Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасының бұзылуына кінәлі тұлғалар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауапты болады.

27-бап. Атом энергиясы объектілерін тиісінше пайдаланбау
салдарынан келтірілген зиянды өтеу

1. Атом энергиясын пайдалану объектілерін тиісінше пайдаланбау нәтижесінде жеке және заңды тұлғаларға келтірген зиян Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына сәйкес өтелуге тиіс.
2. Атом энергиясын пайдалану объектілерін тиісінше пайдаланбауға кінәлі жеке және заңды тұлғалар Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жерді қайта культивациялауға жұмсалған және жердің құнарлылығын қалпына келтіру жөніндегі шығындарды қоса алғанда, жерге, суға, өсімдіктер және жануарлар дүниесіне келтірілген залалды өтеуге міндетті.

8-тарау. Қорытынды ережелер

28-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізу тәртібі

1. Осы Заң алғаш рет ресми жарияланғаннан кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі.
2. «Атом энергиясын пайдалану туралы» 1997 жылғы 14 сәуірдегі Қазақстан Республикасы Заңының (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 1997 ж., № 7, 83-құжат; 2004 ж., № 23, 142-құжат; 2007 ж., № 1, 4-құжат; № 2, 188-құжат; № 8, 52-құжат; 2009 ж., № 18, 84-құжат) күші жойылды деп танылсын.

Қазақстан Республикасының
Президенті

О проекте Закона Республики Казахстан "Об использовании атомной энергии"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 30 ноября 2009 года № 1958

Сноска. Проект Закона отозван из Мажилиса Парламента РК постановлением Правительства РК от 18.10.2011 № 1189.

Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
внести на рассмотрение Мажилиса Парламента Республики Казахстан проект Закона Республики Казахстан "Об использовании атомной энергии".

Премьер-Министр
Республики Казахстан К. Масимов

Закон Республики Казахстан "Об использовании атомной энергии"

Настоящий Закон определяет правовую основу и принципы регулирования общественных отношений в сфере использования атомной энергии в целях защиты здоровья и жизни людей, их имущества, охраны окружающей среды и направлен на обеспечение режима нераспространения ядерного оружия, ядерной, радиационной и ядерной физической безопасности при использовании атомной энергии.

Глава 1. Общие положения Статья 1. Основные понятия, используемые в настоящем Законе

В настоящем Законе используются следующие основные понятия:
1) уровень изъятия - числовое значение физической величины, при котором или ниже значения которого объекты использования атомной энергии исключаются из-под контроля;
2) объекты использования атомной энергии - источники ионизирующего излучения, радиоактивные вещества, радиоактивные отходы и отработавшее ядерное топливо, радиационные установки, электрофизические установки, ядерные установки, транспортные упаковочные комплекты и ядерные материалы;
3) обращение с объектами использования атомной энергии - совокупность ручных и (или) автоматизированных операций, действий с объектами использования атомной энергии при их изготовлении, использовании, эксплуатации, хранении, захоронении или утилизации;
4) эксплуатация объектов использования атомной энергии - административная, хозяйственная и инженерно-техническая деятельность, осуществляемая физическим лицом или эксплуатирующей организацией на основании имеющейся лицензии, по целевому использованию объектов использования атомной энергии;
5) государственный контроль в сфере использования атомной энергии - деятельность уполномоченного органа в пределах его компетенции, направленная на обеспечение соблюдения физическими и юридическими лицами требований законов Республики Казахстан и постановлений Правительства Республики Казахстан в сфере использования атомной энергии;
6) государственный надзор в сфере использования атомной энергии - деятельность уполномоченного органа в пределах его компетенции, направленная на обеспечение ядерной, радиационной и ядерной физической безопасности путем проведения оценки безопасности объектов использования атомной энергии;
7) источники ионизирующего излучения - радиоактивные вещества, аппараты или устройства, содержащие радиоактивные вещества, а также электрофизические аппараты или устройства, испускающие или способные испускать ионизирующее излучение;
8) транспортный упаковочный комплект - совокупность элементов, необходимых для полного размещения и удержания радиоактивного содержимого при перевозке;
9) хранилище для захоронения - специальная ядерная или радиационная установка, предназначенная для захоронения отработавшего ядерного топлива или радиоактивных отходов при условиях, обеспечивающих ядерную и радиационную безопасность;
10) закрытие хранилища для захоронения - документально оформленный комплекс необходимых инженерно-технических и организационных мероприятий в конце срока эксплуатации хранилища для захоронения по его укрытию, засыпке и (или) герметизации, завершению и прекращению деятельности в любых связанных структурах;
11) выбор площадки для установки - деятельность по определению площадки размещения и определению основ проекта ядерной, радиационной или электрофизической установки на основе требований по безопасности, устанавливаемых нормативными правовыми актами и техническими документами уполномоченного органа;
12) ввод установки в эксплуатацию - документально оформляемая деятельность по приведению в рабочее состояние компонентов и систем ядерной, радиационной или электрофизической установки после окончания ее строительства и проведения необходимых испытаний;
13) вывод установки из эксплуатации - документально оформляемая деятельность по прекращению эксплуатации ядерной, радиационной или электрофизической установки и ее освобождению из-под контроля с обеспечением конечного состояния установки и площадки ее размещения, соответствующим требованиям по безопасности;
14) постутилизация объекта - комплекс работ по демонтажу и сносу капитальных строений (здания, сооружения, комплексы) после прекращения их эксплуатации (пользования, применения) с одновременным восстановлением и вторичным использованием регенерируемых элементов (конструкций, материалов, оборудования), а также переработкой не подлежащих регенерации элементов и отходов;
15) этапы жизненного цикла - этапы выбора площадки размещения, проектирования и конструирования, строительства, ввода в эксплуатацию, эксплуатации, вывода из эксплуатации ядерной, радиационной, электрофизической установки или закрытия хранилища для захоронения;
16) эксплуатирующая организация - юридическое лицо, осуществляющее деятельность по целевому использованию объекта использования атомной энергии, на основании имеющейся лицензии;
17) отработавшее ядерное топливо - ядерное топливо, облученное в ядерном реакторе и окончательно удаленное из него;
18) захоронение отработавшего ядерного топлива или радиоактивных отходов - размещение отработавшего ядерного топлива или радиоактивных отходов в хранилище для захоронения без намерения их изъятия;
19) радиоактивные вещества - любой материал природного или техногенного происхождения в любом агрегатном состоянии, содержащий радионуклиды, концентрация, удельная или суммарная (полная) активность которых превышают уровень изъятия;
20) радиоактивные отходы - радиоактивные вещества, ядерные материалы или радионуклидные источники, дальнейшее использование которых не предусматривается;
21) радиационная безопасность - состояние свойств и характеристик объекта использования атомной энергии, при котором ограничивается радиационное воздействие на физическое лицо, осуществляющее эксплуатацию объектов использования атомной энергии, или работников эксплуатирующей организации, население и окружающую среду в соответствии с установленными нормами;
22) категория радиационной опасности - характеристика объекта использования атомной энергии по степени его радиационной опасности для населения и (или) окружающей среды при обращении или в условиях эксплуатации или возможной аварии;
23) радиационная установка - специальная, не являющаяся ядерной, установка, включая относящиеся к ней здания, сооружения и оборудование, на которой осуществляется обращение с радиоактивными веществами;
24) радиационный риск - вероятность причинения вреда жизни или здоровью человека, имуществу физических и юридических лиц, окружающей среде в результате облучения, с учетом тяжести его последствий;
25) радионуклидный источник - источник ионизирующего излучения, содержащий радиоактивные вещества, специально созданный для его полезного применения или являющийся побочным продуктом какого-либо вида деятельности;
26) пункт хранения - специальная ядерная или радиационная установка, предназначенная для хранения ядерных материалов, ядерного топлива, радиоактивных веществ, радионуклидных источников, радиоактивных отходов;
27) ненадлежащее использование - обращение с объектами использования атомной энергии с нарушением законодательства Республики Казахстан в сфере использования атомной энергии;
28) уполномоченный орган - государственный орган, осуществляющий руководство в сфере использования атомной энергии;
29) физическая защита - единая система организационных и технических мер по предотвращению несанкционированного доступа лиц к объекту использования атомной энергии;
30) электрофизическая установка - специальная установка, генерирующая или способная генерировать ионизирующее излучение, включая все относящиеся к ней здания, сооружения и оборудование;
31) обеспечение ядерной и радиационной безопасности - комплекс проектных, технических и организационных мер, направленных на предотвращение ядерных и радиационных аварий, и исключению радиационного риска для физического лица, осуществляющего эксплуатацию объектов использования атомной энергии, или работников эксплуатирующей организации, населения и окружающей среды;
32) перевозка ядерных материалов и радиоактивных веществ - перемещение ядерных материалов и радиоактивных веществ, ядерного топлива с помощью специально для этого оборудованного транспортного средства любого вида;
33) ядерная безопасность - состояние свойств и характеристик объекта использования атомной энергии, при котором, с определенной вероятностью, обеспечивается невозможность ядерной аварии;
34) ядерная установка - специальная установка, включая относящиеся к ней здания, сооружения и оборудование, на которой осуществляется обращение с ядерными материалами;
35) ядерные материалы - материалы, содержащие или способные воспроизвести делящиеся (расщепляющиеся) радионуклиды;
36) хранение ядерного топлива, ядерных материалов, радиоактивных веществ, радионуклидных источников, радиоактивных отходов - временное размещение в пунктах хранения ядерного топлива, ядерных материалов, радиоактивных веществ, радионуклидных источников, радиоактивных отходов, предполагающее возможность их извлечения для дальнейшего обращения с ними;
37) проектирование ядерных, радиационных, электрофизических установок - деятельность по разработке архитектурной, строительной, конструкторской документации, включая чертежи, графические и текстовые материалы, инженерные, экономические, сметные расчеты, вспомогательные расчеты, технические условия для объекта использования атомной энергии или его компонентов;
38) ядерная физическая безопасность - состояние единой системы организационных и технических мер, направленных на предотвращение, обнаружение и (или) реагирование на факт хищения, диверсии, несанкционированного доступа, незаконную передачу, обращение или другие противоправные действия в отношении объектов использования атомной энергии и (или) эксплуатирующей организации;
39) ядерный экспорт (импорт) - вывоз с таможенной территории Республики Казахстан (ввоз на таможенную территорию Республики Казахстан) ядерных материалов, специальных неядерных материалов, оборудования, установок, технологий, применяемых при производстве ядерных материалов, источников ионизирующего излучения, продукции, оборудования и соответствующих технологий двойного применения, работ и услуг, связанных с их производством.

Статья 2. Законодательство в сфере использования атомной
энергии

1. Законодательство Республики Казахстан в сфере использования атомной энергии основывается на Конституции Республики Казахстан, состоит из настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.
2. Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые содержатся в настоящем Законе, то применяются правила международного договора.

Глава 2. Государственное регулирование в сфере
использования атомной энергии

Статья 3. Государственное регулирование в сфере
использования атомной энергии

1. В сфере использования атомной энергии государственное регулирование применяется в отношении:
1) объектов использования атомной энергии выше уровней изъятия;
2) технологических процессов, связанных с изготовлением, обращением, монтажом, наладкой, эксплуатацией оборудования, относящихся к объектам использования атомной энергии, обработкой, переработкой, дезактивацией, постутилизацией объектов использования атомной энергии, рекультивацией территорий, имеющих радиационное загрязнение;
3) процессов перевозки ядерных материалов и радиоактивных веществ, ядерного топлива, радионуклидных источников, радиоактивных отходов;
4) процессов осуществления деятельности на территориях бывших испытательных ядерных полигонов и других территориях, загрязненных в результате проведенных ядерных взрывов;
5) процессов экспертизы радиационной и ядерной безопасности;
6) процессов подготовки и аттестации работников эксплуатирующей организации, отвечающей за безопасность деятельности при использовании атомной энергии, а также физических лиц, осуществляющих эксплуатацию объектов использования атомной энергии.
2. Объекты в сфере использования атомной энергии являются объектами особого регулирования и градостроительной регламентации.

Статья 4. Задачи и принципы государственного
регулирования в сфере использовании атомной
энергии

1. Задачами государственного регулирования в сфере использования атомной энергии являются обеспечение охраны окружающей среды, эффективная защита здоровья населения, поддержание уровня безопасности, режима нераспространения ядерного оружия при использовании атомной энергии, совершенствование отношений, возникающих при использовании атомной энергии.
2. Государственное регулирование при осуществлении деятельности, связанной с использованием атомной энергии, основывается на принципах:
1) обязательности государственного регулирования безопасности в сфере использования атомной энергии;
2) приоритетности обеспечения безопасности над другими аспектами использования атомной энергии;
3) обязательности и непрерывности контроля за обеспечением безопасности объекта использования атомной энергии;
4) доступности, объективности и своевременности информации о состоянии безопасности и воздействии объектов использования атомной энергии на население и окружающую среду;
5) обеспечения социальной защиты физических лиц, осуществляющих эксплуатацию объектов использования атомной энергии, работников эксплуатирующей организации, а также населения, проживающего и (или) осуществляющего трудовую деятельность в районах расположения установок;
6) обеспечения экологической безопасности, безопасности жизни и здоровья населения;
7) полного возмещения вреда, причиненного радиационным воздействием объектов использования атомной энергии здоровью, жизни и имуществу физических и юридических лиц, а также окружающей среде;
8) недопустимости сверхнормативного радиационного или иного воздействия на окружающую среду;
9) участия физических и юридических лиц в обсуждении и принятии концепций, программ развития отрасли атомной энергетики, проектов законов и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан в сфере использования атомной энергии;
10) недопустимости захоронения радиоактивных отходов других государств на территории Республики Казахстан.
3. На территории Республики Казахстан всякая деятельность физических и юридических лиц по использованию атомной энергии в целях разработки, создания, производства, испытания, хранения или распространения ядерного оружия запрещается.

Статья 5. Компетенция Правительства Республики Казахстан

Правительство Республики Казахстан:
1) разрабатывает государственную политику развития атомной энергетики и промышленности, прикладных технологий, фундаментальной и прикладной науки в сфере использования атомной энергии;
2) утверждает программы развития атомной энергетики и промышленности и осуществляет контроль их выполнения;
3) утверждает технические регламенты в сфере использования атомной энергии;
4) утверждает порядок организации государственных систем учета ядерных материалов и источников ионизирующего излучения;
5) утверждает порядок регистрации и учета физическими лицами, осуществляющими эксплуатацию объектов использования атомной энергии, и эксплуатирующей организацией ядерных материалов, источников ионизирующего излучения ниже уровня изъятия и радиоактивных отходов;
6) утверждает порядок физической защиты объектов использования атомной энергии;
7) принимает решения о строительстве ядерных установок, радиационных и электрофизических установок 1 и 2 категорий радиационной опасности, хранилищ для захоронения;
8) принимает решение о досрочном снятии из эксплуатации ядерной или радиационной установки 1 и 2 категорий радиационной опасности;
9) утверждает порядок лицензирования деятельности в сфере использования атомной энергии;
10) утверждает квалификационные требования при лицензировании в сфере использования атомной энергии;
11) утверждает порядок прохождения аттестации физических лиц, осуществляющих эксплуатацию объектов использования атомной энергии, и работников эксплуатирующей организации;
12) принимает меры по обеспечению выполнения международных договоров Республики Казахстан в сфере использования атомной энергии;
13) утверждает порядок перевозки ядерных материалов и радиоактивных веществ, ядерного топлива, радионуклидных источников, радиоактивных отходов;
14) утверждает порядок вывода ядерной, радиационной или электрофизической установки из эксплуатации;
15) определяет порядок участия физических и юридических лиц в наблюдении за безопасностью объектов использования атомной энергии в качестве общественных наблюдателей;
16) утверждает порядок проведения экспертизы радиационной и ядерной безопасности;
17) утверждает порядок проектирования и строительства ядерных, радиационных, электрофизических установок;
18) осуществляет иные полномочия в соответствии с законодательными актами и актами Президента Республики Казахстан.

Статья 6. Компетенция уполномоченного органа

1. Уполномоченный орган:
1) осуществляет реализацию государственной политики в сфере использования атомной энергии;
2) вносит в Правительство Республики Казахстан предложения по совершенствованию законодательства Республики Казахстан в сфере использования атомной энергии;
3) разрабатывает программы развития атомной энергетики и промышленности;
4) осуществляет международное сотрудничество в сфере мирного использования атомной энергии и по проблемам нераспространения ядерного оружия, в том числе координацию программ технического сотрудничества с международными организациями и уполномоченными органами других государств по вопросам обеспечения безопасности в сфере использования атомной энергии;
5) разрабатывает и утверждает формы ведомственной статистической отчетности, проверочных листов, критериев оценки степени риска, ежегодных планов проверок в соответствии с Законом Республики Казахстан "О частном предпринимательстве";
6) осуществляет государственный контроль и надзор в сфере использования атомной энергии;
7) осуществляет лицензирование видов деятельности, связанных с использованием атомной энергии;
8) вносит в Правительство Республики Казахстан предложение о досрочном снятии из эксплуатации ядерной или радиационной установки 1 и 2 категорий радиационной опасности в случае возникновения угрозы безопасности населению и (или) окружающей среде;
9) ведет государственный учет ядерных материалов и источников ионизирующего излучения;
10) утверждает уровни изъятия для объектов использования атомной энергии;
11) запрашивает и получает в пределах своей компетенции от физических и юридических лиц сведения и документы, необходимые для решения возложенных задач;
12) согласовывает методики расчетов, относящихся к обеспечению безопасности деятельности, связанной с использованием атомной энергии, предоставленные экспертными организациями;
13) утверждает конструкции транспортных упаковочных комплектов;
14) осуществляет организацию исследований по ядерной, радиационной и ядерной физической безопасности в сфере использования атомной энергии, обеспечения режима нераспространения ядерного оружия;
15) определяет квалификационные требования к работникам эксплуатирующей организации, ответственным за обеспечение безопасности при осуществлении деятельности с использованием атомной энергии, за выполнение требований экспортного контроля и (или) выполнение требований режима нераспространения ядерного оружия, а также к физическим лицам, осуществляющим эксплуатацию объектов использования атомной энергии;
16) осуществляет аттестацию работников эксплуатирующей организации, ответственных за обеспечение безопасности при осуществлении деятельности с использованием атомной энергии, за выполнение требований экспортного контроля и (или) выполнение требований режима нераспространения ядерного оружия, а также физических лиц, осуществляющих эксплуатацию объектов использования атомной энергии;
17) осуществляет организацию специальной подготовки кадров в сфере мирного использования атомной энергии;
18) осуществляет оценку состояния ядерной, радиационной и ядерной физической безопасности в сфере использования атомной энергии, обеспечения режима нераспространения ядерного оружия;
19) выполняет иные функции, предусмотренные законодательством Республики Казахстан.
2. Должностные лица уполномоченного органа имеют право:
1) беспрепятственного доступа в установленном порядке на объекты использования атомной энергии, к документам, материалам и сведениям, характеризующим их деятельность;
2) при угрозе безопасности физическим лицам, осуществляющим эксплуатацию объектов использования атомной энергии, работникам эксплуатирующей организации, населению или угрозе нанесения ущерба окружающей среде требовать приостановления эксплуатации объекта использования атомной энергии до устранения причин возникновения угроз безопасности и (или) вносить в Правительство Республики Казахстан предложение о досрочном снятии из эксплуатации ядерной или радиационной установки 1 и 2 категорий радиационной опасности;
3) составлять протоколы об административных правонарушениях в отношении физического лица, осуществляющего эксплуатацию объектов использования атомной энергии, или эксплуатирующей организации в соответствии с законами Республики Казахстан.
3. Не допускается воспрепятствование деятельности должностных лиц уполномоченного органа во время выполнения ими своих служебных обязанностей.

Статья 7. Государственный контроль и надзор в сфере
использования атомной энергии

1. Государственный контроль в сфере использования атомной энергии осуществляется в форме проверки. Проверка осуществляется в соответствии с Законом Республики Казахстан "О частном предпринимательстве".
2. Государственный надзор в сфере использования атомной энергии осуществляется в форме оценки безопасности объектов использования атомной энергии.

Статья 8. Порядок проведения оценки безопасности объекта
использования атомной энергии

1. Оценка безопасности объекта использования атомной энергии осуществляется уполномоченным органом не чаще одного раза в год.
2. Документация, на основании которой осуществляется оценка безопасности, представляется в уполномоченный орган физическим лицом, осуществляющим эксплуатацию объекта использованием атомной энергии, и (или) эксплуатирующей организацией в соответствии с подпунктом 3) пункта 7 настоящей статьи.
3. Срок проведения оценки безопасности установок 1-й и 2-й категорий радиационной опасности не должен превышать шести месяцев, а для остальных объектов использования атомной энергии трех месяцев со дня представления необходимых документов.
4. По результатам проведенной оценки безопасности уполномоченный орган дает заключение о соответствии или несоответствии объектов использовании атомной энергии требованиям законодательства Республики Казахстан в сфере использования атомной энергии.
5. В случае выявленного несоответствия объектов использования атомной энергии требованиям законодательства Республики Казахстан, физическое лицо, осуществляющее эксплуатацию объектов использования атомной энергии, и (или) эксплуатирующая организация в сроки, установленные уполномоченным органом, обязаны устранить указанные в заключении замечания. По результатам устранения замечаний физическое лицо, осуществляющее эксплуатацию объектов использования атомной энергии, и (или) эксплуатирующая организация уведомляет уполномоченный орган об устранении замечаний и обращается в уполномоченный орган для повторной оценки безопасности объектов использования атомной энергии.
6. В случае неустранения замечаний и возникновения угрозы безопасности населению и (или) окружающей среде уполномоченный орган вносит предложение в Правительство Республики Казахстан, физическому лицу, осуществляющему эксплуатацию объектов использования атомной энергии, эксплуатирующую организацию о выводе, досрочном снятии из эксплуатации, закрытии объектов использовании атомной энергии.
7. Документация, представляемая для оценки безопасности объекта использования атомной энергии, включает в себя:
1) копии свидетельства государственной регистрации (перерегистрации), свидетельства налогоплательщика, статистической карточки для эксплуатирующей организации;
2) копия документа, удостоверяющего личность, для физического лица, эксплуатирующего объект использования атомной энергии;
3) проектная документация объекта использования атомной энергии, которая должна содержать информацию о текущем состоянии объекта использования атомной энергии.

Глава 3. Права и обязанности физических и юридических лиц
в сфере использования атомной энергии

Статья 9. Права физических и юридических лиц в сфере
использования атомной энергии

Физические и юридические лица имеют право:
1) получать в уполномоченном органе по запросу информацию о безопасности намечаемых к строительству, проектируемых, строящихся, эксплуатируемых и выводимых из эксплуатации установок, за исключением сведений, составляющих охраняемую законом тайну;
2) получать в уполномоченном органе по запросу информацию о радиационной обстановке в местах их проживания или осуществления трудовой деятельности;
3) принимать участие в обсуждении политики, проектов нормативных правовых актов, государственных и отраслевых программ в сфере использования атомной энергии;
4) вносить в уполномоченный орган в сфере охраны окружающей среды предложения о проведении общественной экологической экспертизы и принимать участие в проведении общественной экологической экспертизы проектных документов ядерных, радиационных и электрофизических установок в соответствии с законодательством Республики Казахстан;
5) принимать участие в организации и проведении общественных экологических слушаний по вопросам создания и деятельности объектов использования атомной энергии;
6) принимать участие в наблюдении за безопасностью объектов использования атомной энергии в качестве общественных наблюдателей в соответствии с порядком участия физических и юридических в наблюдении за безопасностью объектов использования атомной энергии в качестве общественных наблюдателей, утверждаемым Правительством Республики Казахстан;
7) посещать в ознакомительных целях ядерные, радиационные, электрофизические установки в порядке, установленном эксплуатирующей организацией;
8) на возмещение убытков и вреда в результате ненадлежащего использования объектов использования атомной энергии в сфере использования атомной энергии, в предусмотренном законодательством Республики Казахстан порядке.

Статья 10. Обязанности физических и юридических лиц в
сфере использования атомной энергии

1. Физические и юридические лица обязаны соблюдать законодательство Республики Казахстан в сфере использования атомной энергии.
2. На территории эксплуатирующей организации физические и юридические лица обязаны выполнять требования должностных лиц эксплуатирующей организации, связанные с обеспечением безопасности при посещении установок и (или) осмотре других объектов использования атомной энергии, в соответствии с законодательством Республики Казахстан в сфере использования атомной энергии.

Глава 4. Условия и порядок осуществления деятельности в
сфере использования атомной энергии

Статья 11. Обязательные условия осуществления
деятельности в сфере использования атомной
энергии

1. Любая деятельность по использованию атомной энергии осуществляется при условии обеспечения охраны здоровья работников эксплуатирующей организации, населения и окружающей среды, защищенности имущества физических и юридических лиц от вредного воздействия ионизирующего излучения в соответствии с законодательством Республики Казахстан и международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан.
2. Деятельность в сфере использования атомной энергии осуществляется на основании лицензии. Лицензирование деятельности в сфере использования атомной энергии осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан о лицензировании.
3. Требования безопасности, предъявляемые к объектам использования атомной энергии на различных этапах их жизненного цикла, устанавливаются соответствующими техническими регламентами. Уполномоченный орган разрабатывает для физического лица, осуществляющего эксплуатацию объектов использования атомной энергии, или эксплуатирующей организации рекомендации относительно методов и способов подтверждения соответствия указанным требованиям.
4. Уполномоченный орган проводит проверки объектов использования атомной энергии перед реализацией отдельных этапов жизненного цикла объектов использования атомной энергии на основании обращения физического лица, осуществляющего эксплуатацию объектов использования атомной энергии, или эксплуатирующей организации.

Статья 12. Категории радиационной опасности установок

Ядерные, радиационные, электрофизические установки подразделяются на следующие четыре категории радиационной опасности:
1) к 1 категории относятся установки, при аварии на которых возможно радиационное воздействие на население за пределами их санитарно-защитной зоны, и могут потребоваться меры по защите населения;
2) ко 2 категории относятся установки, при аварии на которых радиационное воздействие ограничивается территорией их санитарно-защитной зоны;
3) к 3 категории относятся установки, радиационное воздействие которых ограничивается площадкой их размещения;
4) к 4 категории относятся установки, радиационное воздействие которых ограничивается только помещениями или рабочим местом, где проводятся работы, связанные с осуществлением деятельности с использованием атомной энергии.

Статья 13. Строительство и эксплуатация установок

1. Решение о строительстве ядерных установок, хранилищ для захоронения, радиационных и электрофизических установок 1 и 2 категорий радиационной опасности принимается Правительством Республики Казахстан с согласия местных представительных органов, на территории которых планируется их строительство.
2. Решение о строительстве радиационных и электрофизических установок 3 и 4 категории радиационной опасности принимается уполномоченным органом, в соответствии с порядком проектирования и строительства ядерных, радиационных, электрофизических установок, утверждаемым Правительством Республики Казахстан.
3. Строительство и эксплуатация ядерных, радиационных или электрофизических установок разрешается исключительно юридическим лицам.
4. Эксплуатирующая организация ядерных, радиационных, электрофизических установок должна иметь организационную структуру и систему внутренних распорядительных документов, обеспечивающих выполнение требований законодательства Республики Казахстан и нормативных документов по безопасности заявленной деятельности с использованием атомной энергии.
5. Выполнение требований безопасности, установленных техническими регламентами, при эксплуатации ядерных, радиационных, электрофизических установок обеспечивает эксплуатирующая организация.
6. В целях осуществления безопасности при эксплуатации ядерных установок при наличии в них ядерных материалов эксплуатирующая организация по согласованию с уполномоченным органом назначает из числа работников ответственное лицо (инспектора), в обязанности которого входит контроль соблюдения требований безопасности при осуществлении деятельности с использованием атомной энергии, за выполнением требований экспортного контроля и (или) выполнением требований режима нераспространения ядерного оружия, своевременное информирование уполномоченного органа о нарушениях таких требований и условий, а также согласование внутренних процедурных и технологических документов эксплуатирующей организации, относящихся к эксплуатации установок.
7. Не разрешается эксплуатация установки, если не обеспечивается выполнение требований соответствующих технических регламентов в сфере использования атомной энергии.

Статья 14. Физическая защита объектов использования
атомной энергии

Физическая защита объектов использования атомной энергии обеспечивается физическим лицом, осуществляющим эксплуатацию объектов использования атомной энергии, или эксплуатирующей организацией в соответствии с порядком физической защиты объектов использования атомной энергии, утверждаемым Правительством Республики Казахстан, и осуществляется физическим лицом, осуществляющим эксплуатацию объектов использования атомной энергии, или эксплуатирующей организацией в течение всего срока их жизненного цикла.

Статья 15. Учет ядерных материалов и источников
ионизирующего излучения

1. Ядерные материалы и источники ионизирующего излучения выше уровня изъятия подлежат государственному учету, в соответствии с порядком организации государственной системы учета ядерных материалов и источников ионизирующего излучения, утверждаемым Правительством Республики Казахстан.
2. Государственная система учета ядерных материалов и источников ионизирующего излучения обеспечивает определение наличного количества ядерных материалов и источников ионизирующего излучения, мест их нахождения, предотвращение потерь, несанкционированного использования и хищений, представление оперативной информации о наличии и перемещении ядерных материалов и источников ионизирующего излучения, а также сведений о списании и захоронении источников, об экспорте и импорте источников и ядерных материалов уполномоченным органом, а в случаях, предусмотренных международными договорами, международным организациям и другим государствам.
3. Ядерные материалы, источники ионизирующего излучения ниже уровня изъятия и радиоактивные отходы подлежат регистрации и учету физическим лицом, осуществляющим эксплуатацию объектов использования атомной энергии, или эксплуатирующей организацией в соответствии с порядком регистрации и учета физическими лицами, осуществляющими эксплуатацию объектов использования атомной энергии, и эксплуатирующей организацией ядерных материалов, источников ионизирующего излучения ниже уровня изъятия и радиоактивных отходов, утверждаемым Правительством Республики Казахстан.
4. Физическое лицо, осуществляющее эксплуатацию объектов использования атомной энергии, или эксплуатирующая организация вправе обратиться в уполномоченный орган об исключении ядерных материалов и источников ионизирующего излучения из под контроля в случае снижения значения их параметров ниже уровня изъятия. Уполномоченный орган рассматривает такое обращение в месячный срок.
По результатам рассмотрения обращения физического лица, осуществляющего эксплуатацию объектов использования атомной энергии, или эксплуатирующей организации уполномоченный орган принимает одно из следующих решений:
1) об удовлетворении обращения;
2) об отказе в удовлетворении обращения с обоснованием принятия такого решения.
5. Физическое лицо, осуществляющее эксплуатацию объектов использования атомной энергии, или эксплуатирующая организация обеспечивают полноту и достоверность учетных данных по движению, балансовым количествам, состоянию и форме ядерных материалов, источников ионизирующего излучения и радиоактивных отходов.

Статья 16. Перевозка ядерных материалов и радиоактивных
веществ, ядерного топлива, радионуклидных
источников, радиоактивных отходов

1. Порядок перевозки ядерных материалов и радиоактивных веществ, ядерного топлива, радионуклидных источников, радиоактивных отходов устанавливается Правительством Республики Казахстан. При этом, данным порядком должны быть предусмотрены требования к мероприятиям по локализации и ликвидации последствий возможных аварий при перевозке.
2. Уполномоченный орган на основе технических регламентов утверждает конструкции транспортных упаковочных комплектов.
3. Для каждой отдельной перевозки ядерных материалов или отработанного ядерного топлива их владелец (физическое лицо или эксплуатирующая организация) разрабатывает программу перевозки, в которой отражается вид и количество назначенного к перевозке материала, предполагаемые к использованию транспортные упаковочные комплекты, перевозимый материал, вид транспорта, маршрут перевозки, распределение ответственности между участниками перевозки и описываются мероприятия по обеспечению ядерной, радиационной и физической безопасности, которая вместе с аварийной карточкой представляется в уполномоченный орган. Форма и состав сведений, включаемых в аварийную карточку, определяются уполномоченным органом для каждой отдельной перевозки.

Статья 17. Территории бывших испытательных ядерных
полигонов и другие территории, загрязненные в
результате проведенных ядерных взрывов

1. Любая деятельность на территориях бывших испытательных ядерных полигонов и других территориях, загрязненных в результате проведенных ядерных взрывов, включая территорию бывшего Семипалатинского ядерного испытательного полигона, подлежит лицензированию в соответствии с законодательством Республики Казахстан о лицензировании.
2. Для мест проведенных отдельных ядерных взрывов уполномоченный орган организует экспертизу на предмет радиационного загрязнения, по результатам которой устанавливаются границы территорий, загрязненных в результате ядерных взрывов.

Статья 18. Физическое лицо, осуществляющее эксплуатацию
объектов использования атомной энергии, и
эксплуатирующая организация

1. Эксплуатирующая организация ядерной, радиационной или электрофизической установки обеспечивает безопасность такого объекта использования атомной энергии в течение всего периода его жизненного цикла до момента его исключения из-под контроля или передачи его другой эксплуатирующей организации.
2. Физическое лицо, осуществляющее эксплуатацию объектов использования атомной энергии, и эксплуатирующая организация обязаны:
1) обеспечить целевое использование объекта использования атомной энергии;
2) обеспечить соответствие проектных и эксплуатационных характеристик и параметров объекта использования атомной энергии требованиям безопасности при осуществлении деятельности с использованием атомной энергии, экспортного контроля и (или) требований режима нераспространения ядерного оружия;
3) ежегодно представлять в уполномоченный орган отчет о состоянии радиационной и (или) ядерной безопасности;
4) информировать уполномоченный орган о любых изменениях в системах, оборудовании, документации или работниках, касающихся обеспечения радиационной, ядерной или ядерной физической безопасности;
5) информировать уполномоченный орган об авариях и любых инцидентах;
6) обладать необходимыми организационными, финансовыми, материально-техническими и людскими ресурсами, достаточными для безопасной эксплуатации и технического обслуживания объекта использования атомной энергии в течение всего периода жизненного цикла;
7) начиная со стадии проектирования, предусматривать финансовые инструменты для обеспечения необходимыми средствами: работ по выводу из эксплуатации установок, закрытию хранилища для захоронения, постутилизации, захоронению радиоактивных отходов, ликвидации последствий аварийных ситуаций, компенсации вреда здоровью и жизни людей и окружающей среде, а также имуществу физических и юридических лиц;
8) обеспечить разработку и выполнение программ обеспечения качества для безопасности деятельности, связанной с использованием атомной энергии, на всех этапах жизненного цикла установки;
9) обеспечить регистрацию и учет ядерных материалов, источников ионизирующего излучения ниже уровня изъятия и радиоактивных отходов;
10) обеспечить надлежащую физическую защиту всех принадлежащих ему объектов использования атомной энергии;
11) обеспечить разработку и реализацию мер аварийной готовности и противоаварийных мероприятий, а также мер по снижению негативных последствий аварий для работников, населения и окружающей среды;
12) по письменному требованию должностного лица уполномоченного органа приостановить эксплуатацию объекта использования атомной энергии, представляющего угрозу безопасности работников, населению или угрозу нанесения ущерба окружающей среде до устранения причин возникновения такой угрозы;
13) вести учет и анализ доз облучения работников, допущенных к ядерным и радиационно-опасным работам при осуществлении деятельности, связанной с использованием атомной энергии, и обеспечить реализацию их прав на компенсации;
14) осуществлять подбор, подготовку, поддержание квалификации и своевременную аттестацию работников, допущенных к работам по осуществлению деятельности, связанной с использованием атомной энергии;
15) обеспечить виды страхования работников, радиационных рисков, гражданской ответственности за ущерб, предусмотренные законодательством Республики Казахстан и международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан;
16) обратиться в уполномоченный орган о проведении проверки перед реализацией отдельных этапов жизненного цикла объектов использования атомной энергии;
17) предоставлять по запросу уполномоченного органа документацию для оценки безопасности объекта использования атомной энергии.
3. Работники эксплуатирующей организации, включая руководителей эксплуатирующей организации, а также физические лица, осуществляющие эксплуатацию объектов использования атомной энергии, должны проходить аттестацию в уполномоченном органе в порядке, устанавливаемом Правительством Республики Казахстан.

Статья 19. Обращение с объектами использования атомной
энергии

1. Безопасное обращение с объектами использования атомной энергии должно предусматриваться для любого вида деятельности в течение всего периода жизненного цикла объекта использования атомной энергии.
2. Для обеспечения экологической безопасности при обращении с объектами использования атомной энергии должны соблюдаться требования, установленные Экологическим кодексом Республики Казахстан.

Статья 20. Вывод из эксплуатации установок, досрочное
снятие из эксплуатации ядерной или
радиационной установки закрытие хранилища для
захоронения

1. Предварительный план вывода из эксплуатации установки или закрытия хранилища для захоронения разрабатывается эксплуатирующей организацией на стадии их проектирования.
2. Окончательный план вывода из эксплуатации установки или закрытия хранилища для захоронения разрабатывается в соответствии с порядком вывода установок из эксплуатации, утверждаемым Правительством Республики Казахстан.
3. Решение о прекращении эксплуатации установки принимается эксплуатирующей организацией самостоятельно. При этом, эксплуатирующая организация уведомляет уполномоченный орган о принятом решении, дате начала и сроках осуществления работ по выводу из эксплуатации. Эксплуатирующая организация обеспечивает выполнение работ по плану вывода из эксплуатации в полном объеме.
4. Решение о досрочном снятии из эксплуатации ядерной или радиационной установки 1 и 2 категорий радиационной опасности, утверждается Правительством Республики Казахстан по представлению уполномоченного органа.
5. Решение о закрытии хранилища для захоронения утверждается Правительством Республики Казахстан по представлению уполномоченного органа, которое подготавливается на основании заявления эксплуатирующей организации с обоснованием безопасности закрытия.

Глава 5. Экспертиза и проведение исследований по ядерной,
радиационной и ядерной физической безопасности

Статья 21. Экспертиза радиационной и ядерной безопасности

1. Экспертиза радиационной и ядерной безопасности проводится в целях осуществления независимой оценки безопасности объектов использования атомной энергии на весь период времени, в течение которого они могут представлять ядерную и (или) радиационную опасность.
2. Порядок проведения экспертизы радиационной и ядерной безопасности определяется Правительством Республики Казахстан.
3. Экспертиза радиационной и ядерной безопасности проводится лицами, имеющими лицензию на осуществление такого вида деятельности. При этом в качестве эксперта не может выступать представитель физического лица, осуществляющего эксплуатацию объектов использования атомной энергии, эксплуатирующей организации, а также физические и юридические лица, состоящие с физическим лицом, осуществляющим эксплуатацию объектов использования атомной энергии, эксплуатирующей организацией в трудовых или иных договорных отношениях.
4. Документы на экспертизу радиационной и ядерной безопасности представляет физическое лицо, осуществляющее эксплуатацию объектов использования атомной энергии, или эксплуатирующая организация.
5. Срок проведения экспертизы не должен превышать трех месяцев со дня получения экспертами всех необходимых документов для проведения экспертизы согласно перечня, указанного в правилах проведения экспертизы радиационной и ядерной безопасности, утверждаемых Правительством Республики Казахстан.
6. Получение отрицательного заключения экспертизы не лишает физическое лицо, осуществляющее эксплуатацию объектов использования атомной энергии, или эксплуатирующую организацию устранивших все указанные в экспертном заключении замечания, права повторного обращения для проведения экспертизы.
7. Финансирование экспертизы радиационной и ядерной безопасности осуществляется из средств физического лица, осуществляющего эксплуатацию объектов использования атомной энергии, эксплуатирующей организации, или других источников, не запрещенных законодательством Республики Казахстан.
8. Уполномоченный орган согласовывает методики расчетов, разработанные и применяемые экспертными организациями при проведении экспертизы безопасности объектов использования атомной энергии и деятельности, связанной с использованием атомной энергии, с целью обоснования применимости методик для того или иного вида экспертизы и обеспечения достоверности результатов расчетов.

Статья 22. Объекты экспертизы радиационной и ядерной
безопасности

Обязательной экспертизе радиационной и ядерной безопасности подлежат:
1) проектная документация по выбору площадок размещения ядерных установок, радиационных установок 1 и 2 категорий радиационной опасности;
2) проектная и эксплуатационная документация ядерных установок, радиационных установок 1 и 2 категорий радиационной опасности, транспортных упаковочных комплектов;
3) проектная и эксплуатационная документация на реконструкцию ядерных установок, радиационных установок 1 и 2 категорий радиационной опасности, транспортных упаковочных комплектов;
4) проектная и эксплуатационная документация по выводу из эксплуатации ядерных установок, радиационных установок 1 и 2 категорий радиационной опасности, транспортных упаковочных комплектов.

Статья 23. Заключение экспертизы радиационной и ядерной
безопасности

1. По результатам проведения экспертизы радиационной и ядерной безопасности выдается заключение.
2. Заключение экспертизы содержит выводы о допустимости и возможности принятия решения по реализации объекта экспертизы.

Статья 24. Исследования по ядерной, радиационной и
ядерной физической безопасности

1. Исследования, проводимые в целях обеспечения ядерной, радиационной и ядерной физической безопасности объектов использования атомной энергии включают:
1) разработку обоснованных требований, нормативов, стандартов по обеспечению безопасности объектов использования атомной энергии, физических лиц, осуществляющих эксплуатацию объектов использования атомной энергии, работников эксплуатирующей организации и населения;
2) разработку рекомендаций для обеспечения государственного регулирования в области обеспечения ядерной, радиационной и ядерной физической безопасности;
3) обоснование, разработку и внедрение эффективных технологий обеспечения ядерной, радиационной и ядерной физической безопасности.
2. Основными направлениями исследований в области обеспечения ядерной, радиационной и ядерной физической безопасности являются:
1) исследование устойчивости объектов использования атомной энергии к внешним воздействиям;
2) разработка основ определения радиационных рисков;
3) анализ международных норм, требований в области обеспечения ядерной, радиационной и ядерной физической безопасности;
4) исследования, связанные с разработкой целевых показателей качества для ядерной и радиационной безопасности;
5) определение пороговых уровней воздействия радиационных факторов на здоровье физических лиц, осуществляющих эксплуатацию объектов использования атомной энергии, работников эксплуатирующей организации и населения;
6) обоснование численных значений уровней изъятия для ядерных материалов и радиоактивных веществ, радиоизотопных источников;
7) исследования, связанные с разработкой методов и технологий по предотвращению поступления и очистке эмиссий и сбросов радиоактивных веществ в окружающую среду;
8) исследования по безопасному обращению с радиоактивными отходами;
9) исследования, связанные с предотвращением критичности при обращении с ядерными материалами;
10) обоснование методов предотвращения или ослабления негативного воздействия радиационных факторов на население и окружающую среду;
11) исследование эффективных технологий по обеспечению ядерной, радиационной и ядерной физической безопасности;
12) исследование количественных и качественных показателей состояния ядерной и радиационной безопасности объектов использования атомной энергии на основе многолетних наблюдений;
13) исследование состояния ядерной и радиационной безопасности;
14) разработка методов оценки экономической эффективности и затрат на мероприятия по обеспечению ядерной, радиационной и ядерной физической безопасности и по выводу из эксплуатации ядерных и радиационных установок;
15) проведение исследований, связанных с выполнением обязательств Республики Казахстан по международным договорам в области ядерной, радиационной и ядерной физической безопасности;
16) международное сотрудничество в области обеспечения ядерной, радиационной и ядерной физической безопасности.
3. Исследования в области ядерной, радиационной и ядерной физической безопасности проводятся специализированными организациями, в том числе по заявкам, формируемым уполномоченным органом, в соответствии с законодательством Республики Казахстан в сфере науки.
4. Исследования в области ядерной, радиационной и ядерной физической безопасности на территории Республики Казахстан могут осуществляться как казахстанскими, так и иностранными физическими и юридическими лицами, а также международными организациями в соответствии с законодательством Республики Казахстан в сфере использования атомной энергии.
5. Финансирование фундаментальных и прикладных исследований осуществляется из источников финансирования, не запрещенных законодательством Республики Казахстан.

Глава 6. Экспорт и импорт товаров и услуг в сфере
использования атомной энергии

Статья 25. Осуществление экспорта и импорта товаров и
услуг в области использования атомной энергии

Экспорт и импорт товаров и услуг в сфере использования атомной энергии, включающие передачу, продажу или покупку в коммерческих целях или передачу некоммерческого характера осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан, а также международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан.

Глава 7. Ответственность за нарушение законодательства
Республики Казахстан в сфере использования
атомной энергии

Статья 26. Ответственность за нарушение законодательства
Республики Казахстан в сфере использования
атомной энергии

Лица, виновные в нарушении законодательства Республики Казахстан в сфере использования атомной энергии, несут ответственность в соответствии с законами Республики Казахстан.

Статья 27. Возмещение вреда, причиненного вследствие
ненадлежащего использования объектов атомной
энергии

1. Вред, причиненный физическим и юридическим лицам, в результате ненадлежащего использования объектов использования атомной энергии, подлежит возмещению в соответствии с гражданским законодательством Республики Казахстан.
2. Физические и юридические лица, виновные в ненадлежащем использовании объектов использования атомной энергии, обязаны в установленном законодательством Республики Казахстан порядке возместить причиненный ущерб земле, воде, растительному и животному миру, включая затраты на рекультивацию земель и по восстановлению плодородия земли.

Глава 8. Заключительные положения

Статья 28. Порядок введения в действие настоящего Закона

1. Настоящий Закон вводится в действие по истечении шести месяцев после его первого официального опубликования.
2. Признать утратившим силу Закон Республики Казахстан от 14 апреля 1997 года "Об использовании атомной энергии" (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1997 г., № 7, ст. 83; 2004 г., № 23, ст. 142; 2007 г., № 1, ст. 4; № 2, ст. 188; № 8, ст. 52; 2009 г., № 18, ст. 84).

Президент
Республики Казахстан