ИПС "Әділет"

Қазақстан Республикасы заңнамасының өзгеруіне байланысты Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының жалпы отырысы

қаулы етеді:

1. "Қылмыстардан жәбірленген адамдардың құқықтары мен міндеттерін реттейтін заңнаманы қолдану тәжірибесі туралы" Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 1992 жылғы 24 сәуірдегі № 2 нормативтік қаулысына (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2008 жылғы 22 желтоқсандағы № 3 нормативтік қаулысымен енгізілген өзгерістерімен бірге) мынадай өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:

1) 4-тармақта:

бірінші абзацтың екінші сөйлемі "міндеттерін" деген сөзден кейін ", оның ішінде, білікті заң көмегін алу, ал ҚІЖК-нің 80-бабының екінші бөлігінде көзделген жағдайларда оны тегін алу құқығын" деген сөздермен толықтырылсын;

2) мынадай мазмұндағы 4-1-тармақпен толықтырылсын:

"4-1. Сотқа дейінгі іс жүргізудің жеңілдетілген түрін жүзеге асыру кезінде, оған моральдық, дене немесе мүліктік зиян келтірілгені туралы факт анықталғаннан кейін адам дереу жәбірленуші деп танылады.";

3) мынадай мазмұндағы 5-1-тармақпен толықтырылсын:

"5-1. Егер мүліктік зиян аса ауыр қылмыс жасау нәтижесінде келтірілсе және сотталғанда оны өтеу үшін жеткілікті мүлік болмаса, сот азаматтық талапты қанағаттандыру кезінде, жәбірленушілердің немесе оның құқықтық мирасқорларының өтініші бойынша ҚІЖК-нің 75-бабының 7-бөлігіне сәйкес олардың әрқайсысына республикалық бюджет қаражаты есебінен толық көлемде, бірақ 150 айлық есептік көрсеткіштен аспайтын, ақшалай өтемақыны төлеу туралы қаулы шығаруға тиіс. Соттың аталған қаулысы атқарушылық іс жүргізу туралы заңнамада белгіленген тәртіпте еріксіз орындалуға жатады.";

4) 8-тармақтың үшінші абзацы мынадай мазмұндағы сөйлеммен толықтырылсын:

"ҚІЖК-нің 80-бабының екінші бөлігінде көзделген жағдайларда өкілдердің еңбегіне ақы төлеу бюджет қаражаты есебінен жүргізіледі.";

5) 16-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"Қылмыстық процесті жүргізуші орган моральдық, дене немесе мүліктік зиян келтірілген қылмыс туралы әрбір іс бойынша қылмыстық істе азаматтық талап қоюға жәбірленушінің құқығын түсіндіруге, ал мұндай талап қойылған кезде оны азаматтық талапкер деп тануға және оған тиісті құқықтарын түсіндіруге міндетті. Егер талап қойылмаса ҚІЖК-нің 371-бабы бірінші бөлігінің 10) тармағына сәйкес сот үкім шығару кезінде қылмыспен келтірілген мүліктік зиянның өтелуге жататындығы туралы талқылауға міндетті. Аталған мәселе оң шешімін тапқан жағдайда сот ҚІЖК-нің 169-бабының үшінші бөлігіне сәйкес, егер ол азаматтық сот iсiн жүргiзу тәртiбiмен берілсе, жәбірленушінің талабын қанағаттандыру құқығын таниды.";

6) 23, 24, 25-тармақтар "апелляциялық" деген сөздерден кейін, тиісінше ", кассациялық" деген сөздермен толықтырылсын;

7) 26-тармақ мынадай мазмұндағы екінші абзацпен толықтырылсын:

"Осыған байланысты соттар қылмыстық істі басты сот талқылауында қарастыру кезінде де және іс бойынша шыққан сот актілерін апелляциялық, кассациялық және қадағалау тәртібінде қайта қарау кезінде де, сонымен қатар сотталушыны жазаны өтеуден мерзімінен бұрын шартты түрде босату мәселесін қарастыру кезінде жәбірленуші мен оның өкілінің қатысуын қамтамасыз етуі тиіс. Сондай-ақ, сот оларға іс материалдарымен танысу, соның ішінде түскен шағымдармен, наразылықтармен, өтінімдермен танысу, сотқа жазбаша қарсы пікірлерін, өтініштерін және өтінімдерін жолдау, сот отырыстарына қатысу мүмкіндігі болмаған жағдайда өзінің өкілін жіберу немесе олардың қатысуынсыз істі қарастыру туралы сотқа жазбаша хабарлау құқықтарын түсіндірулері қажет.";

8) 27-тармақтағы бірінші сөйлем алып тасталсын.

2. Қазақстан Республикасы Конституциясының 4-бабына сәйкес, осы нормативтік қаулы қолданыстағы құқық құрамына қосылады, сондай-ақ жалпыға бірдей міндетті болып табылады және ресми жарияланған күнінен бастап күшіне енеді.

Қазақстан Республикасы
Жоғарғы Сотының Төрағасы	М. Әлімбеков
Қазақстан Республикасы
Жоғарғы Сотының судьясы,
жалпы отырыс хатшысы	Ж. Бәйішев

В связи с изменением законодательства Республики Казахстан пленарное заседание Верховного Суда Республики Казахстан

постановляет:

1. Внести в нормативное постановление Верховного Суда Республики Казахстан № 2 от 24 апреля 1992 года "О практике применения законодательства, регламентирующего права и обязанности лиц, потерпевших от преступлений" (с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда Республики Казахстан № 3 от 22 декабря 2008 года) следующие изменения и дополнения:

1) в пункте 4:

в абзаце первом в предложении втором после слова "обязанностей" дополнить словами ", в том числе и право на получение квалифицированной юридической помощи, а в случаях, предусмотренных частью второй статьи 80 УПК, на получение ее бесплатно";

2) дополнить пунктом 4-1 следующего содержания:

"4-1. При осуществлении упрощенного досудебного производства лицо признается потерпевшим незамедлительно после установления факта причинения ему морального, физического или имущественного вреда.";

3) дополнить пунктом 5-1 следующего содержания:

"5-1. Если имущественный вред причинен в результате совершения особо тяжкого преступления и у осужденного отсутствует имущество, достаточное для его возмещения, суд при удовлетворении гражданского иска, по заявлению потерпевших либо их правопреемников в соответствии с частью 7 статьи 75 УПК должен вынести постановление о выплате каждому из них денежной компенсации за счет средств республиканского бюджета в полном объеме, но не свыше 150 месячных расчетных показателей. Указанное постановление суда подлежит принудительному исполнению в порядке, установленном законодательством об исполнительном производстве.";

4) абзац третий пункта 8 дополнить предложением следующего содержания:

"В случаях, предусмотренных частью второй статьи 80 УПК, оплата труда представителей производится за счет бюджетных средств.";

5) пункт 16 изложить в следующей редакции:

"По каждому делу о преступлении, причинившем имущественный, физический или моральный вред, орган, ведущий уголовный процесс, обязан разъяснить потерпевшему право на предъявление гражданского иска в уголовном деле, а при предъявлении такого иска - признать его гражданским истцом и разъяснить принадлежащие ему права. Если иск не предъявлен, суд в соответствии с пунктом 10) части первой статьи 371 УПК обязан при постановлении приговора обсудить, подлежит ли возмещению имущественный вред, причиненный преступлением. При положительном решении указанного вопроса суд, в соответствии с частью третьей статьи 169 УПК признает за потерпевшим право на удовлетворение иска, если он будет предъявлен в порядке гражданского судопроизводства.";

6) пункты 23, 24, 25 после слов "апелляционного", "апелляционной", "апелляционном", "апелляционную" дополнить соответственно словами ", кассационного", ", кассационной", ", кассационном", ", кассационную".

7) пункт 26 дополнить вторым абзацем следующего содержания:

"В этой связи судам надлежит обеспечивать участие потерпевшего и его представителя как при рассмотрении уголовных дел в главном судебном разбирательстве, так и при пересмотре вынесенных по делу судебных актов в апелляционном, кассационном и надзорном порядке, а также и при рассмотрении вопроса об условно-досрочном освобождении осужденного от наказания. При этом судам, необходимо разъяснять им право знакомиться с материалами дела, в том числе с поступившими жалобами, протестами, ходатайствами, направлять суду свои письменные возражения, заявления и ходатайства, а при невозможности лично участвовать в судебном заседании - направлять своего представителя, либо письменно уведомить суд о рассмотрении дела без их участия.";

8) в пункте 27 предложение первое исключить.

2. Согласно статье 4 Конституции Республики Казахстан настоящее нормативное постановление включается в состав действующего права, а также является общеобязательным и вводится в действие со дня официального опубликования.

Председатель
Верховного Суда
Республики Казахстан	М. Алимбеков
Судья Верховного Суда
Республики Казахстан,
секретарь пленарного заседания	Ж. Баишев