Кемелермен болған авариялық жағдайларды тергеу қағидасын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 8 шілдедегі № 780 Қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 10 тамыздағы № 623 қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 10.08.2015 № 623 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

«Сауда мақсатында теңізде жүзу туралы» Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 17 қаңтардағы Заңының 4-бабы 2-тармағының21) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі Қаулы етеді:
1. Қоса беріліп отырған Кемелермен болған авариялық жағдайларды тергеу қағидасы бекітілсін.
2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К. Мәсімов

Қазақстан Республикасының
Үкіметінің
2011 жылғы 3 шілдедегі
№ 780 қаулысымен
бекітілген

Кемелермен болған авариялық жағдайларды тергеу қағидасы 1. Жалпы ережелер

1. Осы Теңіз кемелерімен болған авариялық жағдайларды тергеу қағидасы (бұдан әрі - Қағида) «Сауда мақсатында теңізде жүзу туралы» Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 17 қаңтардағы Заңына сәйкес әзірленген.
2. Осы Қағида жүзу кезінде немесе тұраққа кемелермен болған авариялық жағдайларды тергеу тәртібін белгілейді.
3. Осы Қағиданың қолданысы:
1) Қазақстан Республикасының Мемлекеттік туын;
2) олардың жүзуі немесе Қазақстан Республикасының аумақтық және ішкі су жолдары тұрағы кезінде шетел туын көтеріп жүзетін пайдаланудағы теңіз кемелеріне таралады.
4. Осы Қағида Қазақстан Республикасының Әскери-Теңіз Күштерінің және шекара қызметінің теңіз бөлімдерінің туын көтеріп жүзетін кемелерге қолданылмайды.
5. Осы Қағидада мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:
1) авариялық жағдай - апатқа ұшырауға және теңізде жүзу сапасын жоғалтуға әкеп соқтырған кемемен болған оқиға, кемемен басқа кемені (кемелерді), навигациялық жабдық құралдарының, жағалау құрылыстарын, су асты кабелін, су асты құбыр жолдарын зақымдау, кеменің тіркеп сүйреткен объектісін жоғалтуы;
2) Комитеттің аумақтық бөлімшесі - Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі Көліктік бақылау комитетінің аумақтық бөлімшесі;
3) навигациялық қауіпсіздік - навигациялық картаның және жүзуге арналған оқу құралының жеткіліктік пен дәлдігі дәрежесі, навигациялық жабдық құралдарының штаттық орнынан ауысуы және олардың сипаттамаларының өзгеруі туралы навигациялық жедел ақпараттың, уақтылығы, жүзу ауданын гидрографиялық қамтамасыз етудің толықтығы мен сенімділігі, радионавигациялық құралдар сипаттамасының тұрақтылығы, ауа райы жағдайын болжау сапасы жүзудің қауіпсіз жолдары туралы ұсынымдар және теңізде жүзу қауіпсіздігін қамтамасыз ететін және басқа факторлары;
4) пайдаланылу шектеулері - авариялық жағдайдың нәтижесінде пайда болған техникалық жай-күйі деңгейінің төмендеуін және/немесе теңізде жүзу сапасының нашарлауын, жабдықтауда кемшіліктердің пайда болуын, жабдықтаудың толық болмауын ескере отырып, кемені пайдалану кезеңінде уәкілетті орган белгілеген талаптарды белгілі бір қолданудан шығару;
5) сюрвейер - кемелерді және жүктерді тексерумен айналысатын және олардың жай-күйі, авариялық жағдай кезінде бұзушылықтардың мөлшері туралы, кеменің теңізде жүзуі туралы қорытындыны беретін сарапшы;
6) теңізде жүзу сапасы - кеменің беріктілігіне, орнықтылығына, жүзушілігіне және батпаушылығына қойылатын талаптар жиынтығы;
7) уәкілетті орган - Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің Көліктік бақылау комитеті.
6. Авариялық жағдайды тергейтін орган теңіз портының капитаны басқаратын Теңіз портының әкімшілігі (бұдан әрі - ТПӘ) болып табылады.
7. Әр түрлі кеме иелеріне тиесілі кемелердің соқтығысумен байланысты авариялық оқиғаларды, сондай-ақ Қазақстан Республикасы теңіз портының акваториясында болған авариялық оқиғаларды ТПӘ аварияға ұшыраған кеме иесі өкілдерінің қатысуымен тексереді.
8. Навигациялық-гидрографиялық қамтамасыз етудің кемшіліктерінен болған авариялық оқиғаны ТПӘ Қазақстан Республикасының Әскери-Теңіз күштері өкілдерінің қатысуымен тергейді.
9. Шет мемлекеттердің мүддесін қозғайтын авариялық жағдайларға, мұзды жерлерде жүзу кезінде, авариялық-құтқару жұмыстарын жүргізу кезінде, навигациялық қауіпсіздік қамтамасыз етілмейтін аудандарда немесе жағдайларда жүзу кезінде болған кеменің зақымдануын, ТПӘ тергейді.
10. Егер халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, Қазақстан Республикасының Мемлекеттік туын көтеріп жүзетін кемемен болған авариялық жағдайды ТПӘ тергейді.
11. Кеме капитаны болған авариялық жағдай туралы кеме иесіне дереу хабарлайды. Егер авариялық жағдай Қазақстан Республикасының аумақтық суларында немесе қазақстандық порт акваториясында болса, хабарлама ТПӘ-ге де жіберіледі, ол болған авариялық жағдай туралы Комитеттің аумақтық бөлімшесіне және көлік прокуратурасына дереу хабарлайды.
Комитеттің аумақтық бөлімшесі авариялық жағдайды дереу уәкілетті органға хабарлайды.
12. Шетелдің аумақтық суларында орын алған авариялық жағдай туралы Қазақстан Республикасының Мемлекеттік туын көтеріп жүзетін кеме капитаны кеме иесіне, уәкілетті органға, дипломатиялық өкілдікке немесе консулдық мекемеге хабарлайды.
Болған авариялық жағдай туралы кеме сақтандырылған сақтандыру ұйымының өкіліне де хабарланады.
13. Кеме иесі навигациялық жабдық құралдарының барлық зақымдану жағдайлары туралы ТПӘ-ге, Қазақстан Республикасының Әскери-Теңіз Күштерінің тиісті қызметіне немесе зақымдалған жабдық кімнің қарауында болғанына байланысты су қатынасы мемлекеттік кәсіпорнына дереу хабарлайды.
14. Барлық авариялық жағдайлар туралы кеме иесі ТПӘ-ге хабарлайды.
15. Авариялық жағдайлар туралы хабарлама мынадай мәліметтерді қамтуы тиіс:
1) кеменің атауы, шақыру белгілері, типі (сериясы), жасалған жылы мен орны. Мұздан болған авариялық жағдай кезінде корпустың мұзға қарсы күшейтілуінің нақты санаты көрсетілсін;
2) күні, кемедегі уақыт;
3) аудан (порт, айлақ, бұғаз, шығанақ, рейд, ішкі және аумақтық сулар, ашық теңіз), координаттар;
4) кеменің соңғы шыққан пункті және оның баратын бағыты;
5) жүкпен немесе тепе-тең, жүктің түрі (егер кеме сұйық жүк таситын болса, онда газдан тазарту, инертті газдардың жүйесі туралы мәліметтер);
6) гидрометеорологиялық жағдайлар (желдің бағыты және күші, теңіздің толқындауы, кішкене толқындар, ағысы, көру мүмкіндігі, мұз жамылғысының сипаты, ауа-райы болжамы);
7) бортта лоцманның болуы, тіркеп сүйреуді пайдалану;
8) авариялық жағдайдың мән-жайы:
соқтығысу кезінде: бағыт, жылдамдық, вахтаның құрамы, кемені кім басқарды, жағдай (басып озу, қарсы жүзу, қиылысатын бағытпен жүзу);
қайраңда тұрған кезде: топырақтың сипаттамасы, авариялық жағдайға дейін және кейін шөгуі (алдыңғы, артқы жағымен), шөгуді жоғалту, қисаю, бағыт, тасу мөлшері, бір сантиметр шөгуге келетін тоннаның саны, трюмдар, танктер бойынша жүктерді орналастыру, кеме бетіндегі палубадағы жүк, тіркеме арқанның және брагаға арналған арқанның болуы және өлшемі;
9) авариялық жағдайға тап болған кемелердің атауы, олардың туы, тіркелген порты, иелері туралы мәліметтер;
10) кемелердің теңізде жүзу қабілеттерін жоғалтуы, айлақтың (объектінің) пайдаланудан шығарылуы;
11) тегі, аты, әкесінің аты, лауазымы көрсетілген зардап шеккен адамдардың саны;
12) су ортасын ластау, кемеден тасталған мұнай өнімдерінің және басқа зиянды заттардың көлемі, орны, болжамды себебі, түрі және мөлшері;
13) адамдарға көмек көрсету және құтқару, зақымдануларды және теңізді ластау салдарын жою жөнінде қабылданатын шаралар. Суға түсірілген құтқару құралдарының саны және типі;
14) өміршеңдік үшін күрес жөніндегі іс-қимылдарды үйлестіру, кемелермен және жағалаулық станциялармен байланыс;
15) капитанның тегі, аты, әкесінің аты, туған жылы, білімі, капитан лауазымындағы жұмыс өтілі, осы кемеде жұмыс істеген уақыты;
16) авариялық жағдайдың мән-жайын және оның зардаптарын сипаттайтын қосымша мәліметтер

2. Авариялық жағдайларды тергеу тәртібі

16. Авариялық жағдайды тіркеу үшін авариялық жағдайға ұшыраған кеме капитаны, кеме немесе оның экипажы бірінші қазақстандық портқа келгеннен кейін болған авариялық жағдай туралы кеме иесіне хабарлайды, сондай-ақ жиырма төрт сағаттың ішінде ТПӘ-не теңіз порты капитанының атына авариялық жағдай туралы жазбаша және олар бекіткен техникалық актіні ұсынады немесе жолдайды.
17. Авариялық жағдай туралы жазбаша өтініш еркін нысанда жазылады, онда авариялық жағдайға кім ұшырады, күні, уақыты, болған жері көрсетіледі.
18. Техникалық актіде мынадай мәліметтер көрсетіледі:
1) күні, орны, кеменің борты;
2) актіні жасаған тұлғалардың лауазымы, тегі, аты, әкесінің аты;
3) авариялық жағдайдың түрі, орны және күні;
4) зақымданулардың толық сипаттамасы және залалды атап көрсету;
5) зардап шеккен адамдардың тізімі, жоғалған жүктің (мүліктің, керек-жарақтың, жабдықтардың, жабдықтаудың, радиограммалар көшірмелерінің) тізбесі;
6) актінің соңында актіні жасаған тұлғалардың қолы қойылады.
19. Авариялық жағдайды ТПӘ лауазымды тұлғасы авариялық жағдай туралы өтінішті және техникалық актіні алған кезде Авариялық жағдайларды тіркеу журналына тіркейді.
ТПӘ Авариялық жағдайларды тіркеу журналына авариялық жағдайларды сыныптау туралы мәліметтерді енгізеді.
ТПӘ кеме капитаны берген құжаттарды қарағаннан кейін авариялық жағдайды сыныптайды.
20. ТПӘ кеме капитанынан тергеуге қажетті құжаттарды уақтылы беруін талап етеді.
21. Кеме капитаны авариялық жағдай туралы құжаттарды тергеу органдарына береді және Қазақстан Республикасының сауда мақсатында теңізде жүзу заңнамасына сәйкес теңіздік наразылықты ресімдейді.
22. Кеме капитаны кеме немесе оның экипажы бірінші қазақстандық портқа келгеннен соң үш тәулік ішінде ТПӘ-ге мынадай құжаттарды ұсынады:
1) еркін түрде жазылатын авариялық жағдайдың жай-күйін, себептерін, салдарын оған қатысты тұлғаларды көрсетумен авариялық жағдай туралы толық хабарлама;
2) кеме құжаттарынан көшірмелер;
3) авариялық оқиғаға қатысы бар тұлғалар мен куәгерлердің түсініктемелері;
4) қажет болған кезде - өзі жазатын ленталар, олардың мағынасын ашу, төсеммен бірге жол картасы;
5) маневрлеу сызбасы, радиолокациялық планшеттер;
6) зақымданудың сызбалары мен кескіндері;
7) ТПӘ-нің талабы бойынша авариялық жағдайға қатысты құжаттар.
23. Тергеу процесінде кеме капитаны ТПӘ талап етуімен авариялық оқиға нәтижесінде болған кеменің зақымдануын бағалауға мүмкіндік беретін мынадай қосымша құжаттарды береді:
1) сүңгуірді қарап тексеру байқау және/немесе доктық қарап тексеру;
2) сыныптамалық қоғам немесе Кеме қатынасы тіркелімі қызметкерлерінің техникалық қарап тексеру акті;
3) зақымданулардың фотосуреттері;
4) жөндеудің алдын ала калькуляциясы;
5) авариялық зақымдарды жоюды жүргізген мамандандырылған ұйымдардың шоттары;
6) кеменің зақымдануын бағалауға мүмкіндік беретін құжаттар.
7) авариялық жағдай кезінде кеме иеленуші қол қоятын шығындар мөлшері туралы анықтама, мынадай мәліметтерді қамтиды:
кеменің атауы, кеме иесінің атауы;
авариялық жағдай болған күні және орны;
авариялық жағдай бойынша шығындардың жалпы сомасы (мыңның оннан біріне дейінгі дәлдікпен, теңгемен);
кеменің теңізде жүзу сапасын қалпына келтіру үшін авариялық зақымдануларды жоюдың құны;
құтқару операцияларының және/немесе авариялық кемені тіркеп сүйреудің және/немесе онымен ілесіп жүрудің құны;
жоғалған жүктің құны және/немесе авариялық жағдайдың нәтижесінде оның зақымдануынан, қайта қалаудан, артық тиеуден келген шығындар.
ТПӘ объективті себептермен көрсетілген құжатты бере алмаған жағдайда, кеме капитаны өз бетінше болмаса тәуелсіз сюрвейердің көмегімен авариялық жағдай бойынша шамамен алынған шығын есебін жасайды және ұсынады.
24. Авариялық жағдай туралы дәлелдерді іздеу қажет болған кезде авариялық жағдайға тартылған кемелер келіп тоқтаған теңіз порттарының капитандары қажетті ақпаратты жинауға қатысады.
25. Авариялық оқиғалар:
1) кеменің апатқа ұшырауы;
2) авария;
3) авариялық оқиға;
4) пайдаланылу зақымдары болып жіктеледі.
26. Кеменің апатқа ұшырауына мынадай:
1) кеменің қирауы немесе оның толық конструктивтік бұзылуы нәтижесінде қалпына келтіріп жөндеу мақсатқа сай болмаса;
2) кеме сүйретіп келе жатқан объектінің жоғалуы нәтижесінде болған авариялық жағдайлар жатады.
27. Аварияға мынадай авариялық жағдайлар жатады:
1) адам (адамдар) өліміне әкелген жағдай. Оқиға егер адам өлімі авариялық жағдай салдарынан болса авария болып жіктеледі.
2) жолаушылар кемесіндегі авариялық жағдай, кеменің зақымдануы нәтижесінде болған кем дегенде теңізде жүзудің бір сапасын жоғалтатын немесе белгілі бір пайдаланымдық шектеулердің пайда болуына байланысты өндірістік қызметте кедергінің пайда болуына әкелетін жағдай.
28. Авариялық оқиғаларға мынадай авариялық жағдайлар жатады:
1) нәтижесінде кеменің зақымдануына әкелген, теңізде жүзудің кем дегенде бір сапасын және/немесе белгілі бір пайдаланылу шектеулерінің пайда болуына байланысты өндірістік қызметте кедергінің пайда болуына әкелетін;
2) нәтижесінде кеменің су асты кабеліне, су асты құбыр өткізгіштеріне, навигациялық жабдық құралдарына, жағалау құрылыстарына және өзге объктілерге зақым келіп, олардың пайдаланудан шығуына әкелген;
3) нәтижесінде кеме алынған және/немесе келтірілген зақымданудың өлшемі мен сипатына қарамастан 24 сағаттан артық қайраңда тұрған;
4) нәтижесінде кемедегі тасымалданатын жүк жылжып кетсе және/немесе ең болмағанда бір кеменің теңізде жүру сапасын жоғалтуға әкеп соғатын кеменің физикалық-химиялық қасиеттері өзгерсе;
5) нәтижесінде кемеге басқа кеменің зақым келтіруі, қандай да бір пайдаланылу шектеулеріне байланысты кеменің (кемелердің) өндірістік қызметіне кедергі жасайтын жағдайлар;
6) арқандардың және/немесе торлардың еспелі винттерге және/немесе рульге оралуы орын алса, қандай да бір пайдаланылу шектеулеріне байланысты кеменің (кемелердің) өндірістік қызметіне 48 сағатқа және оданда артық уақытқа кедергі жасайтын жағдайлар.
29. Пайдаланылу зақымдануына мынадай авариялық жағдайлар жатады:
1) нәтижесінде осы Қағиданың 28-тармағының 1), 4), 5), 6) тармақшаларында көрсетілген белгілерге сай келмейтін кеменің физикалық-химиялық қасиеттерінің өзгеруі және/немесе оның және басқа кеменің зақымдануы немесе тасымалданатын жүктің орын ауыстыруы;
2) жүзу сапасын жоғалтқанына қарамастан нәтижесінде мұзды жерлермен жүзу кезінде экипаждың дұрыс әрекет етуі кезіндегі кеме зақымдары;
3) нәтижесінде теңізде жүзу сапасын жоғалтқанына қарамастан, навигациялық қауіпсіздік қамтамасыз етілмеген жағдайда аудандарда немесе жүзу кезінде экипаждың заңды әрекеті кезінде кеменің зақымдануы болған;
4) нәтижесінде теңізде жүзу сапасын жоғалтқанына қарамастан авариялық-құтқару операциялары жүргізу уақытында экипаждың заңды әрекеті кезінде кеменің зақымдануы болған;
5) нәтижесінде кемені пайдаланудан шығаруға әкелмеген навигациялық жабдық құралдарына зақымын тигізген;
6) осы Қағиданың 28-тармағының 1) тармақшасында көрсетілген белгілерге жатпайтын, нәтижесінде экипаждың теңізде арқанмен байлау және/немесе жүк арту және/немесе бункерлік операцияларды жүргізу уақытында заңды әрекеті кезінде кеменің зақымдануы;
7) нәтижесінде кеме жиырма төрт сағаттан кем қайраңда тұрған болса, және бұл ретте кемінде бір теңізде жүзу сапасын жоғалтуға әкелетін және/немесе қандай да бір пайдаланымдық зақымданулардың пайда болуына байланысты өндірістік қызметіне кедергі келтіретін зақымдану болмаса;
8) кеменің су асты кабельдерін, су асты құбыр өткізгіштіктерін, жағалау құрылыстарын оларды пайдаланудан шығаруға әкелмеген басқа объектілерді елеусіз зақымдаумен байланысты авариялық жағдай.
30. Авариялық жағдайлар түрлері, себептері, салдары бойынша авариялық жағдайларды жіктеу кестесіне сәйкес жіктеледі.
31. Авариялық жағдайды тергеу мерзімі оның тіркелген кезінен бастап есептеледі, бұл жөнінде уәкілетті органға және аумақтық уәкілетті органға хабарланады.
Авариялық жағдайды тергеуді оның тіркелген күнінен бастап отыз күн ішінде ТПӘ жүргізеді.
Тергеу нәтижелері бойынша ТПӘ қорытынды жасайды және тергеу материалдарының көшірмелерін уәкілетті органға, кеме иесіне және көлік прокуратурасына бес жұмыс күні ішінде жібереді. Құқық бұзушылықтар табылған жағдайда көрсетілген материалдардың көшірмелері құқық қорғау органдарына жіберіледі.
32. ТПӘ-нің әрбір негізделген ұсынымы бойынша уәкілетті орган тергеу мерзімін он жұмыс күніне ұзартады.
33. Авариялық жағдайды тергеу нәтижесінде ТПӘ мыналарды белгілеуі тиіс:
1) кеменің, экипаждың, жарақтардың, жабдықтың белгіленген талаптарға сәйкес келуі;
2) навигациялық жағдайды талдау;
3) авариялық жағдайға әкелген жағдайлар мен мән-жайлар;
4) авариялық жағдайға себептер, оның салдары мен сыныпталуы;
5) авариялық жағдайға қатысты адамдардың әрекетін оларға сыртқы факторлардың әсерін есепке алып, бағалау, олардың психологиялық жай-күйі, шаршау деңгейі;
6) авариялық оқиғаға әкелген немесе болуына әсерін тигізген, кімнің нұсқауымен және қандай нормативтік талаптардың бұзылғандығын, орындалмағандығын, сақталмағандығын көрсетуімен лауазымды тұлғалардың тізбесі;
7) ақталған тәуекелді есепке алып, жасалған әрекеттердің теңізде жүзу қауіпсіздігі бойынша белгіленген талаптарға сәйкес келуі.
Тәуекел бір уақытта мынадай жағдайларда ақталған болып танылады:
1) тәуекел өзі арналған мақсатқа сәйкес болуы тиіс;
2) мақсатқа қарапайым, тәуекелмен байланысты емес әрекеттермен қол жеткізілуі мүмкін емес;
3) тәуекел жалған залал келтіруге шамадан өтпеуі керек;
4) материалдық объектілер, тәуекел нысаны болып табылады.
34. ТПӘ-нің лауазымды тұлғасы авариялық жағдайды тергеу барысында авариялық жағдайға қатысы бар адамдарға және куәгерлерге сұрау жүргізеді.
Авариялық жағдайға қатысы бар адамдарға мен куәгерлерге сұрау жүргізген кезде сұрау хаттамасы жүргізіледі.
Авариялық жағдайға қатысты тұлғалар мен куәгерлерді сұрау үшін шақыру кеме иесін немесе кеме капитанын ресми түрде ескерту жолымен жүргізіледі. Егер сұралуға тиісті тұлға тергеу органы орналасқан жерде болмаса, тергеу органының жеке тапсырмасы бойынша сұрау осы тұлғаның немесе куәгердің тұрған жері бойынша ұқсас тергеу органында жүргізіледі. Егер сұралатын адам сұрау жүргізілетін тілді білмесе, аудармашы шақырылады, оның қатысуы хаттамада көрсетіледі.
35. ТПӘ жүргізетін тергеу процесіне аудармашылар, тиісті мамандар тартылуы, зертханалық және басқа талдамалар немесе сараптамалар жүргізілуі мүмкін.
Тергеуге аудармашыларды, тиісті мамандарды тарту, зертханалық немесе өзге де талдауларды, сараптамалар мен тәжірибелер жүргізу қажеттілігін ТПӘ-мен белгілейді.
Кеме иесі ТПӘ-ге авариялық жағдайды тергеу жүргізуде барлық көмекті көрсетеді.
36. Кеме иесі ТПӘ-нің қорытындысымен келіспеген жағдайда кеме иесі тергеу материалдарын алғаннан кейін он жұмыс күні ішінде өзінің наразылығын уәкілетті органға жібереді. Наразылық хаттың көшірмесі ТПӘ-ге де жіберіледі.
37. Уәкілетті орган ТПӘ-нің қорытындысы мен авариялық оқиға бойынша материалдарды ол берілген күнінен бастап отыз жұмыс күн ішінде қарайды, осыдан кейін ол бойынша егер орын алса, кеме иесінің наразылығын есепке алып, мынадай шешімдердің бірін қабылдайды, егер мұндай жағдай орын алса:
1) қорытындыны бекітеді;
2) қорытынды бойынша ескертуді көрсетіп пысықтауға жібереді;
3) отыз күнтізбелік күн мерзімге қосымша тергеуге жібереді.
38. Кеме иесі қорытындыны алғаннан кейін алдағы уақытта осындай жағдайлардың қайталануын болдырмайтын профилактикалық шаралар жүргізеді, әрекеттері авариялық жағдайға әкелген және/немесе ықпал еткен қызметкерлерді тәртіптік және материалдық жауапкершілікке тартады, сондай-ақ кеменің техникалық жай-күйін, одан әрі пайдалану және/немесе жөндеу шарттарын анықтау мақсатында сыныптау қоғамға куәландыруға немесе Кеме қатынасының тіркеліміне жібереді.
Егер авариялық жағдай кемені уәкілеттік органға куәландыруға ұсынуға мүмкіндігі жоқ шетел портында немесе осындай бірінші кіру порты болып табылса, онда бұл кеме Қазақстан Республикасы таныған шетелдік сыныптау қоғамына ұсынылады.
39. Авариялық жағдай кезінде ТПӘ-нің есепке алуына кеме иесі ұсынатын мынадай шығындар жатады:
1) кеме апаты болған жағдайда - кеме апатқа ұшыраған айдың алдындағы бірінші күніне (тозуды есепке алмағанда) оның баланстық құны;
2) авариялық жағдай нәтижесінде пайда болған бұзылуды жөндеудің құны:
кеменің теңізде жүзу сапасын қалпына келтіруге кеткен шығындар;
құтқару операцияларының немесе авариялық кемені тіркеп сүйреудің құны;
авариялық жағдай нәтижесінде жүктің зақымдануынан келген шығындар және/немесе шығындардың құны.
Авариялық жағдай нәтижесінде болған зақымдануларды жоюдың құнын анықтау үшін авариялық зақымдануларды жою жөніндегі жұмыстарды орындауға арналған сметалық калькуляцияны пайдалану керек, бұл осы жұмыстарды орындаған (қазақстандық немесе шетелдік) ұйымның есептеріне сәйкес жасалады. Сметалық калькуляцияға жұмыс күшінің шығыны, пайдаланылған материалдар, кемені жөндеуші ұйымның үстеме шығындары мен доктау құны кіреді.
Егер авариялық жағдайлар бойынша шығындар еркін айырбасталатын валютамен берілсе, онда оның сомасы авариялық жағдай оқиға болған күнге Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген бағам бойынша теңгеге аударылады.
40. Уәкілетті орган бекіткен ТӘП қорытындысы бойынша кеме иесі жүргізетін іс-шараларды бақылауды аумақтық уәкілетті орган жүзеге асырады.
41. Авариялық жағдайды тергеу аяқталғаннан кейін тергеудің барлық материалдары жеке папкаға тігіледі, беттері нөмірленіп, құжаттар тізбес жасалады. Папка «Авариялық іс» деп аталады.
42. Тергеу органы уәкілетті органның тиісті рұқсаты негізінде авариялық жағдайды тергеуді тоқтатыла тұрылуына негіз болған жағдайлардың мән-жайлар толық немесе ішінара жоққа шығарылғанға дейін тоқтата тұрады. Жоққа шығарылғанда ол уәкілетті органның шешімімен қайта басталады.
Тергеу тоқтатыла тұрған жағдайда тергеу органы тергеудің тоқтатыла тұрғаны және оның тоқтата тұру негіздері туралы мүдделі тұлғалар мен көлік прокуратурасына үш жұмыс күні ішінде хабарлайды.
Авариялық жағдайды тергеу мынадай жағдайларда толық немесе ішінара тоқтатыла тұрады:
1) заңда көзделген тәртіппен куәландырылған, авариялық жағдайға қатысты тұлғаның уақытша психикалық бұзылуы немесе өзге де ауыр науқастануы;
2) авариялық жағдайға қатысты тұлғаның Қазақстан Республикасынан тысқары жерде болуы;
3) авариялық тергеудің одан әрі жүргізілуіне кедергі болатын еңсерілмейтін күштің әрекеті;
4) тиісті сараптама жүргізу.
Көрсетілген мән-жайлар жойылғаннан кейін, осы Қағидада белгіленген тәртіпке сәйкес авариялық жағдайды тергеу жүзеге асырылады.

Об утверждении Правил расследования аварийных случаев с судами

Постановление Правительства Республики Казахстан от 8 июля 2011 года № 780. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 10 августа 2015 года № 623

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 10.08.2015 № 623 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Примечание РЦПИ!
В соответствии с Законом РК от 29.09.2014 г. № 239-V ЗРК по вопросам разграничения полномочий между уровнями государственного управления см. приказ и.о. Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 23 февраля 2015 года № 147.

В соответствии с подпунктом 21) пункта 2 статьи 4 Закона Республики Казахстан от 17 января 2002 года "О торговом мореплавании" Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
1. Утвердить прилагаемые Правила расследования аварийных случаев с судами.
2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня первого официального опубликования.

Премьер-Министр
Республики Казахстан К. Масимов

Утверждены
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 8 июля 2011 года № 780

Правила расследования аварийных случаев с судами

1. Общие положения

1. Настоящие Правила расследования аварийных случаев с судами (далее - Правила) разработаны в соответствии с Законом Республики Казахстан от 17 января 2002 года "О торговом мореплавании".
2. Настоящие Правила определяют порядок расследования аварийных случаев с судами во время плавания или на стоянке.
3. Действие настоящих Правил распространяется на находящиеся в эксплуатации морские суда, плавающие:
1) под Государственным флагом Республики Казахстан;
2) под флагом иностранного государства во время их плавания или стоянки в территориальных и внутренних водах Республики Казахстан.
4. Настоящие Правила не распространяются на суда, плавающие под флагом Военно-Морских Сил Республики Казахстан и морских частей пограничной службы.
5. В настоящих Правилах используются следующие основные понятия:
1) аварийный случай - событие с судном, приведшее его к бедствию и повлекшее утрату мореходных качеств, повреждение судном другого судна (судов), средств навигационного оборудования, берегового сооружения, подводного кабеля, подводного трубопровода, потеря судном буксируемого объекта;
2) территориальное подразделение Комитета - территориальное подразделение Комитета транспортного контроля Министерства транспорта и коммуникаций Республики Казахстан;
3) навигационная безопасность - степень точности и достаточности нагрузки навигационных карт и пособий для плавания, своевременность оперативной навигационной информации о смещении средств навигационного оборудования со штатных мест и изменении их характеристик, полнота и надежность гидрографического обеспечения района плавания, стабильность характеристик радионавигационных средств, качество прогнозирования погодных условий и рекомендаций о безопасных путях плавания и другие факторы, обеспечивающие безопасность мореплавания;
4) эксплуатационные ограничения - установленные уполномоченным органом определенные изъятия требований в период эксплуатации судна, с учетом снижения уровня технического состояния и/или ухудшения мореходных качеств, появления недостатков в оборудовании, некомплектности снабжения, наступивших в результате аварийного случая;
5) сюрвейер - эксперт, занимающийся обследованием судов и грузов и дающий заключение об их состоянии, размере повреждений при аварийном случае, о мореходности судна;
6) мореходные качества - совокупность требований к прочности, остойчивости, плавучести и непотопляемости судна;
7) уполномоченный орган - Комитет транспортного контроля Министерства транспорта и коммуникаций Республики Казахстан.
6. Органом расследования аварийного случая является Морская администрация порта (далее - МАП), возглавляемая капитаном морского порта.
7. Аварийный случай, связанный со столкновением судов, принадлежащих разным судовладельцам, а также аварийный случай, произошедший на акватории морского порта Республики Казахстан, расследуется МАП с участием представителей судовладельца аварийного судна.
8. Аварийный случай, произошедший из-за недостатков навигационно-гидрографического обеспечения, расследуется МАП с участием представителей Военно-Морских Сил Республики Казахстан.
9. Аварийный случай, затрагивающий интересы иностранных государств, повреждения судна, полученные при плавании в ледовых условиях, при проведении аварийно-спасательных работ, при плавании в районах или условиях, когда не обеспечивается навигационная безопасность, расследуется МАП.
10. Аварийный случай, произошедший с судном, плавающим под Государственным флагом Республики Казахстан, расследуется МАП, если иное не предусмотрено международными договорами.
11. Капитан судна о произошедшем аварийном случае незамедлительно сообщает судовладельцу. Если аварийный случай произошел в территориальных водах Республики Казахстан или на акватории казахстанского порта, сообщение направляется также в МАП, которая немедленно информирует о произошедшем аварийном случае территориальное подразделение Комитета и транспортную прокуратуру.
Территориальное подразделение Комитета незамедлительно сообщает об аварийном случае в уполномоченный орган.
12. Об аварийном случае, имевшем место в иностранных территориальных водах, капитан судна, плавающего под Государственным флагом Республики Казахстан, сообщает судовладельцу, уполномоченному органу, в дипломатическое представительство или консульское учреждение.
О произошедшем аварийном случае также информируется представитель страховой организации, в которой застраховано судно.
13. О всех случаях повреждения средств навигационного оборудования судовладельцу подлежит немедленно сообщить МАП, соответствующей службе Военно-морских Сил Республики Казахстан или государственному предприятию водных путей в зависимости от того, в чьем ведении находилось поврежденное оборудование.
14. О всех аварийных случаях судовладелец сообщает в МАП.
15. Сообщение об аварийном случае должно содержать следующие сведения:
1) название судна, позывные, тип (серия), год и место постройки. При ледовом аварийном случае указать фактическую категорию ледовых усилений корпуса;
2) дата, судовое время;
3) район (порт, причал, пролив, залив, рейд, внутренние или территориальные воды, открытое море), координаты;
4) последний пункт выхода судна и куда оно следует;
5) в грузу или балласте, род груза (если наливное судно, то сведения о дегазации, системе инертных газов);
6) гидрометеорологические условия (направление и сила ветра, волнение моря, зыбь, течение, видимость, характеристика ледяного покрова, прогноз погоды);
7) присутствие на борту лоцмана, использование буксира;
8) обстоятельства аварийного случая:
при столкновении: курс, скорость, состав вахты, кто управлял судном, ситуация (обгон, следование встречным, пересекающимся курсом);
при посадке на мель: характер грунта, осадка (носом, кормой) до и после аварийного случая, потеря осадки, крен, курс, величина прилива, число тонн на один сантиметр осадки, размещение груза по трюмам, танкам, палубный груз, наличие и размер буксирного троса и троса для браги;
9) название судов, вовлеченных в аварийный случай, их флаг, порт приписки, сведения о владельцах;
10) потеря мореходных качеств судами, вывод причала (объекта) из эксплуатации;
11) количество пострадавших людей с указанием фамилии, имени, отчества, должностей;
12) загрязнение водной среды, объем, место, предполагаемая причина, вид и количество сброшенных с судна нефтепродуктов и других вредных веществ;
13) принимаемые меры по оказанию помощи и спасению людей, ликвидации повреждений и последствий загрязнения моря. Количество и тип спасательных средств, спущенных на воду;
14) координация действий по борьбе за живучесть, связь с судами и береговыми станциями;
15) фамилия, имя, отчество капитана, год рождения, образование, стаж работы в должности капитана, время работы на данном судне;
16) дополнительные сведения, характеризующие обстоятельства аварийного случая и его последствия.

2. Порядок расследования аварийных случаев

16. Капитан судна, с которым произошел аварийный случай, после прибытия судна либо его экипажа в первый казахстанский порт сообщает о произошедшем аварийном случае судовладельцу, а также представляет или направляет в течение двадцати четырех часов в МАП письменное заявление на имя капитана морского порта об аварийном случае и утвержденный им технический акт для регистрации аварийного случая.
17. Письменное заявление об аварийном случае пишется в произвольной форме с указанием даты, времени, место случая и с кем произошел случай.
18. В техническом акте указываются следующие сведения:
1) дата, место, борт судна;
2) должность, фамилия, имя, отчество лиц, составивших акт;
3) вид, место и дата аварийного случая;
4) подробное описание повреждений и перечисление ущерба;
5) списки пострадавших людей, перечень утраченного груза (имущества, инвентаря, оборудования, снабжения, копии радиограмм);
6) в конце акта проставляются подписи лиц составивших акт.
19. Регистрация аварийного случая производится должностным лицом МАП в Журнале регистрации аварийных случаев при получении заявления об аварийном случае и технического акта.
МАП вносит в Журнал регистрации аварийных случаев сведения о классификации аварийных случаев.
После рассмотрения представленных капитаном судна документов, МАП классифицирует аварийный случай.
20. МАП требует своевременного представления капитаном судна необходимых для расследования документов.
21. Капитан судна подает в органы расследования документы об аварийном случае и оформляет, в соответствии с законодательством Республики Казахстан о торговом мореплавании, морской протест.
22. Капитан судна в течение трех суток после прибытия судна либо его экипажа в первый казахстанский порт представляет в МАП следующие документы:
1) подробное сообщение об аварийном случае, которое составляется в произвольной форме с указанием обстоятельств, причин, последствий аварийного случая и причастных к нему лиц;
2) выписки из судовых документов;
3) объяснения причастных к аварийному случаю лиц и свидетелей;
4) при необходимости - ленты самописцев, их расшифровку, путевую карту с прокладкой;
5) схему маневрирования, радиолокационные планшеты;
6) схемы и чертежи повреждений;
7) документы относящиеся к аварийному случаю по требованию МАП.
23. В процессе расследования капитан судна по требованию МАП представляет следующие дополнительные документы, позволяющие оценить полученные в результате аварийного случая повреждения судна:
1) акт водолазного осмотра и/или докового осмотра;
2) акт технического осмотра работниками классификационного общества или Регистра судоходства;
3) фотографии повреждений;
4) предварительную калькуляцию ремонта;
5) счета специализированных организаций, производивших устранение аварийных повреждений;
6) документы, позволяющие оценить повреждения судна;
7) справка о размере убытков при аварийном случае, подписываемая судовладельцем, которая содержит следующие сведения:
название судна, наименование судовладельца;
дата и место аварийного случая;
общая сумма убытков по аварийному случаю (в тенге с точностью до одной десятой тысячи);
стоимость устранения аварийных повреждений для восстановления мореходных качеств судна;
стоимость спасательных операций и/или буксировки аварийного судна и/или его сопровождения;
стоимость утраченного груза и/или убытки от его повреждения, переукладки, перегрузки в результате аварийного случая.
В случае невозможности по объективным причинам представления МАП указанного документа, капитан судна самостоятельно либо с помощью независимого сюрвейера, составляет и представляет ориентировочный расчет убытков по аварийному случаю.
24. При необходимости поиска доказательств по аварийному случаю, капитаны морских портов, куда прибыли, вовлеченные в аварийный случай, суда, принимают участие в сборе необходимой информации.
25. Аварийные случаи классифицируются на:
1) кораблекрушение;
2) авария;
3) аварийное происшествие;
4) эксплуатационное повреждение.
26. К кораблекрушению относятся следующие аварийные случаи:
1) в результате которого произошла гибель судна или его полное конструктивное разрушение, после чего, проведение восстановительного ремонта нецелесообразно;
2) в результате которого потерян буксируемый судном объект.
27. К аварии относятся следующие аварийные случаи:
1) повлекшие гибель человека (людей). Случай классифицируется аварией, если гибель человека (людей) явилась следствием аварийного случая;
2) с пассажирским судном, в результате которого произошло повреждение судна, приведшее к утрате хотя бы одного из мореходных качеств и/или создавшее препятствие в производственной деятельности в связи с появлением каких-либо эксплуатационных ограничений.
28. К аварийному происшествию относятся следующие аварийные случаи:
1) в результате которого произошло повреждение судна, приведшее к утрате хотя бы одного из мореходных качеств, и/или создавшее препятствие в производственной деятельности в связи с появлением каких-либо эксплуатационных ограничений;
2) в результате которого произошло повреждение судном подводного кабеля, подводного трубопровода, средств навигационного оборудования, берегового сооружения и других объектов, приведшее к выводу их из эксплуатации;
3) в результате которого судно находилось на мели двадцать четыре часа и более, независимо от размера и характера полученных и/или нанесенных повреждений;
4) в результате которого на судне произошло смещение перевозимого груза, и/или изменение его физико-химических свойств, приведшее к утрате хотя бы одного из мореходных качеств судна;
5) в результате которого произошло повреждение судном другого судна, создавшее препятствие в производственной деятельности судна (судов), в связи с проявлением каких-либо эксплуатационных ограничений;
6) в результате которого произошла намотка тросов и/или сетей на гребной винт и/или руль, создавшее препятствие в производственной деятельности судна (судов), в связи с проявлением каких-либо эксплуатационных ограничений на период сорок восемь часов и более.
29. К эксплуатационному повреждению относятся следующие аварийные случаи:
1) в результате которого произошло повреждение судна или другого судна, или смещение перевозимого груза и/или изменение его физико-химических свойств, не подпадающие под признаки, указанные в подпунктах 1), 4), 5), 6) пункта 28 настоящих Правил;
2) в результате которого произошло повреждение судна при правомерных действиях экипажа во время плавания в ледовых условиях, независимо от утраты мореходных качеств;
3) в результате которого произошло повреждение судна при правомерных действиях экипажа во время плавания в районах или условиях, когда не обеспечивается навигационная безопасность, независимо от утраты мореходных качеств;
4) в результате которого произошло повреждение судна при правомерных действиях экипажа во время проведения аварийно-спасательных операций, независимо от утраты мореходных качеств;
5) в результате которого судном нанесено повреждение средствам навигационного оборудования, не приведшее к выводу его из эксплуатации;
6) в результате которого произошло повреждение судна при правомерных действиях экипажа во время проведения швартовых, и/или перегрузочных и/или бункеровочных операций в море, не подпадающее под признаки, указанные в подпункте 1) пункта 28 настоящих Правил;
7) в результате которого судно находилось на мели менее двадцати четырех часов, и при этом не получило повреждений, приведших к утрате хотя бы одного из мореходных качеств и/или создавших препятствие в производственной деятельности, в связи с появлением каких-либо эксплуатационных повреждений;
8) аварийный случай, связанный с незначительным повреждением судном подводного кабеля, подводного трубопровода, берегового сооружения и других объектов, не приведшим их к выходу из эксплуатации.
30. Аварийные случаи классифицируются по видам, причинам, последствиям в соответствии с классификационной таблицей аварийных случаев.
31. Срок расследования аварийного случая исчисляется с момента его регистрации, о чем сообщается в уполномоченный орган и территориальный уполномоченный орган.
Расследование аварийного случая производится МАП в течение тридцати рабочих дней со дня его регистрации.
По итогам расследования МАП составляет заключение и копию материалов расследования направляет уполномоченному органу, судовладельцу и в транспортную прокуратуру в течение пяти рабочих дней. В случае обнаружения правонарушений копии указанных материалов направляются в правоохранительные органы.
32. По каждому обоснованному представлению МАП уполномоченный орган продлевает срок расследования на десять рабочих дней.
33. В результате расследования аварийного случая МАП должно быть установлено следующее:
1) соответствие судна, экипажа, снабжения, оборудования установленным требованиям;
2) анализ навигационной обстановки;
3) условия и обстоятельства, при которых произошел аварийный случай;
4) причины, приведшие к аварийному случаю, его последствия и классификация;
5) оценка действий причастных к аварийному случаю лиц с учетом воздействия на них внешних факторов, их психологического состояния, степени усталости;
6) перечень должностных лиц, действия которых привели и/или способствовали возникновению аварийного случая, с указанием кем и какие нормативные требования нарушены, не выполнены, не соблюдены;
7) соответствие совершенных действий установленным требованиям по безопасности мореплавания с учетом оправданного риска.
Риск признается оправданным при одновременном наличии следующих условий:
1) риск должен соответствовать цели, ради которой он предпринимается;
2) цель не может быть достигнута обычными, не связанными с риском действиями;
3) риск не должен переходить в заведомое причинение ущерба;
4) предметом риска являются материальные объекты.
34. В ходе расследования аварийного случая должностным лицом МАП проводится опрос причастных к аварийному случаю лиц и свидетелей.
При опросе причастных к аварийному случаю лиц и свидетелей ведется протокол опроса.
Вызов для опроса причастных к аварийному случаю лиц и свидетелей, производится путем официального уведомления судовладельца или капитана судна. Если лицо, подлежащее опросу, не находится в месте расположения органа расследования, опрос осуществляется в аналогичном органе расследования по месту нахождения этого лица или свидетеля по отдельному поручению органа расследования. В случае, если опрашиваемый не владеет языком на котором ведется опрос, приглашается переводчик, участие которого отражается в протоколе.
35. В процессе расследования, проводимого МАП, к работе могут привлекаться переводчики, соответствующие специалисты, проводятся лабораторные и иные анализы или экспертизы.
Необходимость привлечения переводчиков, соответствующих специалистов к расследованию, проведению лабораторных или иных анализов и экспертиз определяет МАП.
Судовладелец оказывает всемерное содействие МАП в производстве расследования аварийного случая.
36. При несогласии судовладельца с заключением МАП, судовладелец в течение десяти рабочих дней после получения материалов расследования направляет свои возражения в уполномоченный орган. Копия письма с возражениями направляется также в МАП.
37. Уполномоченный орган рассматривает заключение МАП и материалы по аварийному случаю в течение тридцати рабочих дней со дня их представления, после чего выносит по нему одно из следующих решений с учетом возражений судовладельца, если таковое имело место:
1) утверждает заключение;
2) направляет на доработку с указанием замечаний по заключению;
3) направляет на дополнительное расследование сроком на тридцать календарных дней.
38. После получения заключения судовладелец проводит профилактические мероприятия, предотвращающие повторение подобных случаев в будущем, привлекает к дисциплинарной или материальной ответственности работников, действия которых привели и/или способствовали возникновению аварийных случаев, а также предъявляет судно к освидетельствованию классификационному обществу или Регистру судоходства, с целью определения технического состояния, условий дальнейшей эксплуатации и/или ремонта.
Если аварийный случай произошел в иностранном порту или таковым является первый порт захода, в котором нет возможности предъявления судна к освидетельствованию уполномоченному органу, то данное судно предъявляется иностранному классификационному обществу, признанному Республикой Казахстан.
39. Подлежат учету МАП следующие убытки при аварийных случаях, представляемые судовладельцем:
1) в случае гибели судна - его балансовая стоимость (за вычетом износа) на первое число предшествующего кораблекрушению месяца;
2) стоимость ремонта повреждений, полученных в результате аварийного случая:
расходы, затраченные на восстановление мореходных качеств судна;
стоимость спасательных операций или буксировки аварийного судна;
стоимость утраченного и/или убытки от повреждения груза в результате аварийного случая.
Для определения стоимости устранения повреждений, полученных в результате аварийного случая, следует использовать сметную калькуляцию на выполнение работ по устранению аварийных повреждений, которая составляется в соответствии со счетом организации (казахстанской или иностранной), выполнившей эти работы. В сметную калькуляцию входят затраты на рабочую силу, использованные материалы, накладные расходы судоремонтной организации и стоимость докования.
Если убытки по аварийному случаю выражены в свободно конвертируемой валюте, то ее сумма переводится в тенге по курсу, установленному Национальным Банком Республики Казахстан на дату аварийного случая.
40. Контроль за проведением мероприятий, проводимых судовладельцем по заключению МАП, утвержденному уполномоченным органом осуществляет территориальный уполномоченный орган.
41. По окончании расследования аварийного случая все материалы расследования подшиваются в отдельную папку, листы нумеруются, составляется перечень документов. Папка именуется "Аварийное дело".
42. Орган расследования, на основании соответствующего разрешения уполномоченного органа, приостанавливает расследование аварийного случая полностью или частично до отпадения обстоятельств, послуживших основанием для его приостановления. По их отпадению оно возобновляется решением уполномоченного органа.
В случае приостановления расследования орган расследования уведомляет о приостановлении расследования и основаниях его приостановления заинтересованных лиц и транспортную прокуратуру в течение трех рабочих дней.
Расследование аварийного случая полностью или частично приостанавливается в следующих случаях:
1) временно психического расстройства или иного тяжелого заболевания лица, причастного к аварийному случаю, удостоверенного в предусмотренном законом порядке;
2) нахождения лица, причастного к аварийному случаю вне пределов Республики Казахстан;
3) действия непреодолимой силы, временно препятствующей дальнейшему производству аварийного расследования;
4) проведения соответствующей экспертизы.
После отпадения указанных обстоятельств расследование аварийного случая осуществляется согласно порядку, установленному настоящими Правилами.