"Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім беру объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 30 желтоқсандағы № 1684 Қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 8 қыркүйектегі № 754 қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 08.09.2015 № 754 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

РҚАО-ның ескертпесі.
ҚР мемлекеттік басқару деңгейлері арасындағы өкілеттіктердің аражігін ажырату мәселелері бойынша 2014 жылғы 29 қыркүйектегі № 239-V ҚРЗ Заңына сәйкес ҚР Ұлттық экономика министрінің 2014 жылғы 29 желтоқсандағы № 179 бұйрығын қараңыз.

"Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Кодексінің 6-тармағының 2) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкiметi ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. Қоса берiліп отырған "Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім беру объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары бекiтiлсiн.
2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К. Мәсімов

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2011 жылғы 30 желтоқсандағы
№ 1684 қаулысымен
бекiтiлген

"Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім беру объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидалары

1. Жалпы ережелер

1. Осы санитариялық қағидалар (бұдан әрі – Санитариялық қағидалар) балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім беру объектілерінің құрылысына жер учаскесін таңдауға, жобалауға, салуға, қайта жаңартуға, жөндеуге, пайдалануға беруге, сумен жабдықтауға, кәріздеуге, жылытуға, жарықтандыруға, желдетуге, микроклиматына, күтіп-ұстауға және пайдалануға, тәрбиелеу, тұру жағдайларына, тамақтануды ұйымдастыруға, персоналды гигиеналық тәрбиелеуге (жеке гигиенаға), тәрбиелеу мен оқыту жағдайларына (мектеп оқулықтарына), өндірістік практикаға, медициналық қамтамасыз етуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптарды белгілейді.
2. Осы санитариялық қағидалар мынадай қызметтерді жүзеге асыратын тәрбиелеу мен білім беру объектілеріне қолданылады:
1) мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқыту (барлық үлгідегі балалар-сәбилер бақшалары, балалар толық және қысқа мерзімге болатын мектепке дейінгі тәрбиелеу орталықтары, бала күтуші қызметтері);
2) жалпы орта білім беру (мектептер, гимназиялар, лицейлер) бағдарламаларын, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі (кәсіптік лицейлер, училищелер, колледждер, жоғары техникалық мектептер) және жоғары кәсіптік білім беру (университеттер, академиялар, институттар және оған теңестірілгендер (консерваториялар, жоғары мектептер, жоғары училищелер), сондай-ақ арнайы және түзету оқу бағдарламаларын іске асыру;
3) балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу және олардың тұратын орындарын ұйымдастыру (сәбилер үйлері, жетім балаларға және ата- анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдары, кәмелетке толмаған балаларды бейімдеу орталықтары, интернат ұйымдары, жасөспірім балалар үйлері, пансионаттар, медреселер, жетімханалар және басқалары);
4) балалар мен жасөспірімдердің бос уақытын ұйымдастыру, шығармашылық қабілеттерін дамыту және дене тәрбиесін (қосымша білім беру мекемелері – балалар мен жастар шығармашылығы орталықтары, музыкалық, спорт және көркемсурет мектептері, жасөспірім балалар орталықтары, аулалық клубтар, жас натуралистер станциялары, оқу-өндірістік комбинаттары, оқу курстары және басқа да мектептен тыс ұйымдар) ұйымдастыру.
3. Санитариялық қағидаларды қабылдағанға дейін пайдалануға берілген балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім беру объектілері халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органмен келісілген мерзімдерде осы Санитариялық қағидалардың талаптарына сәйкес келтіріледі.
4. Осы Санитариялық қағидалардың орындалуын бақылауды халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган жүзеге асырады.
5. Мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалауды жүргізу кезінде осы Санитариялық қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес тәрбиелеу мен білім беру объектілеріне зертханалық-аспаптық зерттеу жүргізіледі.
6. Осы Санитариялық қағидаларда мынадай ұғымдар пайдаланылды:
1) шағын жинақталған мектеп – оқушылар контингенті аз, біріккен сынып-жиындары және оқу сабақтарын ұйымдастырудың ерекше түрі бар жалпы білім беру мектебі;
2) арнайы киім – шикізаттарды, қосымша материалдарды және дайын өнімді механикалық бөлшектерден, микроорганизмдерден және басқа да ластанудан қорғауға арналған персоналдың қорғаныш киімінің жиыны;
3) бракераж – органолептикалық көрсеткiштер бойынша тамақ өнiмдерiнiң және дайын тамақтардың сапасын бағалау;
4) гимназия – оқушылардың бейімділігі мен қабілеттілігіне байланысты бастауыш, негізгі орта және гуманитариялық салалар бойынша жалпы орта білімнің жалпы білім беретін оқу бағдарламаларын іске асыратын оқу орны;
5) дайындау бөлмесі – азық-түлік шикізаттарын дайындау және жартылай фабрикаттарды өңдеу жүргізілетін үй-жай;
6) дайындау алдындағы бөлме – жартылай фабрикаттардан дайын тамақ өнімін дайындауды жүзеге асыратын үй-жай;
7) дене тәрбиесі – адамның денсаулығын нығайтуға және дене күші қабілетін дамытуға бағытталған қызмет саласы;
8) жалпы бiлiм беру мектебі – әрқайсысы жеке қызмет істей алатын, бастауыш, негізгі және жоғары үш деңгейді қамтитын негізгі және қосымша жалпы білім беру бағдарламаларын іске асыратын орта білім беретін оқу орны;
9) жартылай фабрикаттар – алдын ала жылумен өңдеуге дайындалған шикі тамақ өнімдері;
10) жарамдылық мерзімі – тамақ өнімін шығару (дайындау), айналысы үдерістерінің (сатыларының) шарттары сақталған кезде мерзімі өткенше тамақ өнімін мақсаты бойынша пайдалану үшін қауіпсіз болып саналатын кезең;
11) жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдары – жетім балаларға, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға тұратын орындар бере отырып, тәрбиелеу мен білім беру үшін қолайлы жағдай жасалатын білім беру жүйесінің мемлекеттік мекемесі;
12) жиынтық оқу жүктемесі – факультативтік және секциялық сабақтарды, үйірмелерді өткізуге бөлінетін сағаттары бар оқу сағаттарының жиынтығы;
13) инсоляция – үй-жайды гигиеналық бағалау үшiн күн радиациясының нормаланатын көрсеткiші;
14) интернат ұйымдары – тұратын орын бере отырып, белгiлi бiр санаттағы адамдардың бiлiм алу құқығына мемлекеттiк кепiлдiктi қамтамасыз ететiн бiлiм беру ұйымдары;
15) интерлиньяж – кітаптағы және басқа да баспа басылымдарындағы екі жол арасындағы аралық, ашық жер;
16) кәмелетке толмаған балаларды бейімдеу орталықтары (бұдан әрі – КББО);
17) қажу – жұмысқа қабілеттіліктің, организмнің функционалдық мүмкіндігінің уақытша төмендеу жағдайы;
18) қатарластырып орналастыру – жиһаздар мен жабдықтарды үй-жайдың ортасында, бірінен кейін бірін қатар орналастыру;
19) кегль (кегель) – әріптің биіктігін (очко) және оның астыңғы және үстіңгі бос аралығын қоса алғандағы қаріп өлшемі, пунктпен өлшенеді – 1 пункт 0,376 миллиметрге тең (бұдан әрі – мм);
20) климаттық аймақ – климаттық белгілері (температура, ылғалдылық) бойынша бөлінетін аумақ;
21) қоғамдық тамақтану – тамақ өнiмдерiн өндiрумен, қайта өңдеумен, өткiзумен және тұтынуды ұйымдастырумен байланысты қызмет;
22) балаларға қосымша білім беру мекемелері – балалар мен жасөспірімдердің жеке тұлғасын дамытудың, денсаулығын нығайтудың және кәсібін өзі белгілеудің, шығармашылық еңбегінің, олардың жалпы мәдениетін қалыптастырудың, жеке тұлғаны қоғамдағы өмірге бейімдеудің, бос уақытын пайдалы өткізуді ұйымдастырудың қажетті жағдайларын қамтамасыз етуге арналған мектептен тыс мекеме;
23) күні – балалар мен жасөспірімдерге арналған тәрбиелеу мен білім беру ұйымдарындағы белгіленген күн тәртібі;
24) литера – дөңбек жағында бедерлі әріп, сан немесе белгі бейнеленген типографиялық қорытпадан, ағаш немесе пластмассадан жасалған тік бұрышты шағын білеу;
25) лицей – оқушылардың бейiмділіктері мен қабiлеттерiне сәйкес тереңдетiп, бейінді, саралап оқытуды көздейтiн негiзгi және қосымша жалпы бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын орта білім беретін оқу орны;
26) мектепке дейiнгi тәрбиелеу мен оқыту ұйымы (бұдан әрі – МДТОҰ) – мектепке дейінгі жастағы балалар үшін қызметтің ерекше түрлерін есепке ала отырып, мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқытудың білім беру бағдарламаларын іске асыратын, сондай-ақ қосымша сауықтыру және заңнамада көзделген басқа да қызметтерді көрсететін, сыйымдылығы 4-тен 12-ге дейін топтар болатын мектепке дейінгі ұйымдар;
27) мектеп алды сыныптары – жалпы білім беретін мектептерде бес, алты жастағы балаларды тегін міндетті мектеп алды даярлау жүргізілетін сыныптар;
28) мектеп оқулығы – нақты білім саласындағы материал қазіргі заманғы ғылым мен мәдениеттің деңгейінде жүйелі түрде берілетін оқушыларға арналған кітап;
29) оқу сағаты – техникалық және кәсiптiк бiлiм беру ұйымдары үшiн сабақтың (жаттығудың) немесе дәрiстердiң сабақ басталғаннан үзiлiске дейiнгі ұзақтығы;
30) оқу жүктемесі – әрбір жас тобы үшін оқу сағаттарымен өлшенетін оқу-тәрбие үдерісіне оқушылар мен тәрбиеленушілердің қатысуының нормаланатын жиынтығы;
31) оқушылар мен тәрбиеленушілердің оқу жүктемесі, сабақ і білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттары, санитариялық-эпидемиологиялық қағидалар мен нормалар, денсаулық сақтау және білім беру органдарының оқу жоспарлары мен ұсынымдары негізінде дайындалған білім беру ұйымдары бекітетін ережелермен айқындалады;
32) оқу құралы – тиiстi оқу бағдарламасының белгiлi бiр пәнi бойынша материалы мазмұндалатын оқушылар мен тәрбиеленушiлерге арналған әдебиет;
33) оңтайлы микроклиматтық жағдай – балаларға ұзақ және жүйелі әсер ету кезінде термореттегіш тетіктерінің көмегінсіз организмнің қалыпты жылуы жағдайын сақтауды қамтамасыз ететін микроклиматтың сандық көрсеткіштерінің үйлесімдігі;
34) ортасына орналастыру – жиһаз бен жабдықты үй-жайдың ортасында топпен орналастыру;
35) очко – литерде, стереоүлгіде дөңбек жағында бедерлі әріптерді немесе белгілерді басып шығаратын бет;
36) периметрлік орналастыру – жиһаздарды, жабдықтарды қабырғаға (периметр бойынша) жақын орналастыру;
37) петит – 8 пунктке (3 мм жуық) сәйкес келетін типографиялық қаріп, кегль (өлшем);
38) рекреация – үзіліс кезінде және сабақтан бос уақытта оқушылардың демалуына және күшін қалпына келтіруге арналған үй-жай;
39) рухани (діни) білім беру ұйымдары – діни қызметкерлерді даярлаудың кәсіптік білім беру бағдарламаларын іске асыратын оқу орны;
40) сақтау мерзiмi – тамақ өнiмiнiң нормативтiк құжаттарда көрсетiлген өздерiнiң барлық қасиеттерiн сақтайтын, белгiленген шарттарды сақтау кезеңi;
41) санитариялық-аулалық қондырғылар (САҚ) – жерүсті бөлiгi мен қазылған шұңқыры бар, ғимараттан кемiнде 25 метр (бұдан әрі – м) қашықтықта, объектінің аумағында орналасқан кәрiзденбеген дәретхана. Жерүсті үй-жайларын тығыз бір біріне тығыз жалғасқан материалдармен (тақтайлармен, кірпіштермен, блоктармен) жасайды. Шұңқыр су өткізбейтін материалдан жасалады. Шұңқырдың тереңдігі жерасты суының деңгейіне байланысты, бірақ 3 метрден аспайды;
42) сәбилер үйі – жетім балаларды және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды, некесіз жас аналардан туған балаларды, сондай-ақ ақыл-есі мен дене бітімі кемтар балаларды тәрбиелеуге және оларға медициналық көмек көрсетуге арналған мемлекеттік мекеме;
43) септик – сарқынды сұйықтық ағып өтетiн бiр немесе бiрнеше камераны қамтитын, көлденең үлгідегi жерастындағы тұндырғыш ретiнде шағын көлемдегi тұрмыстық сарқынды суды тазалауға арналған құрылыс;
44) спорт объектілері – балалар және жасөспірімдермен емдеу-сауықтыру, дене шынықтыру-сауықтыру, оқу-тәрбиелік жұмыстарды және бос уақытты мәдени ұйымдастыратын және жүзеге асыратын ұйымдар;
45) сыныптардың толықтырылуы – бұл оқу сыныбының үй-жайының ауданына қатысты сыныптағы оқушылардың саны;
46) тауар көршiлестiгі – тауардың сапасына әсер ететін ластануын және бөгде иістердің сіңуін болдырмайтын, шикі және дайын өнімдердің бірге сақталуына және өткізуіне жол бермейтін жағдайлар;
47) таңертеңгi сүзгi – инфекциялық аурудың әкелiнуiнiң алдын алуға бағытталған профилактикалық медициналық iс-шаралар;
48) тез бұзылатын тамақ өнiмдерi – қатаң регламенттелген мерзiм iшiнде тасымалдаудың, сақтаудың және өткiзудiң арнайы талаптарын қажет ететiн тамақ өнiмдерi;
49) технологиялық жабдық – өндіріс жұмысы үшін қажетті механизмдердің, машиналардың, құрылғылардың, құралдардың жиынтығы;
50) табиғи жарықтандыру коэффициентi (бұдан әрi – ТЖК) – үй-жайды табиғи жарықтандырудың нормаланатын көрсеткiші;
51) ұтымды тамақтану – тамақтанудың физиологиялық және жас ерекшелік нормаларын ескере отырып, теңестірілген тамақтандыру;
52) топтық бөлiк – бiр топтағы балаларды мектепке дейінгі тәрбиелеуді және оқытуды ұйымдастыруға арналған үй-жайлардың жиынтығы;
53) топтың жинақталуы – топтағы балалардың нормаланатын саны;
54) түсіру орны – азық-түлік шикізаттарын және тамақ өнімдерін қабылдайтын орын;
55) форзац – екі төрт беттік парақ, оның біреуі кітап блогының бірінші парағын мұқабаның алдыңғы жағымен біріктіреді, ал екіншісі – блоктың соңғы парағын артқы бетімен қосады;
56) халықтың аз қозғалатын топтары – кресло-арбалармен және/немесе басқа да қосалқы құралдардың көмегімен қозғалатын, тірек-қозғалыс аппараты бұзылған және онымен ауыратын мүгедектер, сондай-ақ алып жүрушінің көмегімен қозғалатын, нашар көретін және/немесе көзі көрмейтін азаматтар;
57) шағын мектепке дейінгі білім беру ұйымдары (шағын орталықтар) – сыйымдылығы 3 топқа дейін, жеке тұрған ғимаратта, көп пәтерлі тұрғын үйде, сондай-ақ ішіне-жапсарлас салынған үй-жайларда орналасқан мектепке дейінгі білім беру ұйымдары;
58) шмуцтитул — жеке, таза, мәтінсіз, әдетте тақ санды беттегі оқулық бөлімінің тақырыбы (айдары);
59) кәріп гарнитурасы – әртүрлі кегльдері (өлшемдері) бар, бірақ очколарының суреттері бірдей кәріптер жиынтығы.

2. Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім беру
объектілерінің жер учаскесін таңдауға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

7. Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім беру объектілерінің (бұдан әрі – объектілер) құрылысына жер учаскесін таңдауға, жобалауға, салуға, қайта жаңартуға және пайдалануға беруге Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген талаптарға сәйкес халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органның санитариялық-эпидемиологиялық қорытындысы болған кезде жол беріледі.
8. Объектілердің учаскелерінің құрамы мен ауданы осы Санитариялық қағидаларға 2-қосымшаның талаптарына сәйкес қолданылады.
Әртүрлі үлгідегі арнайы мектеп интернаттарының учаскелері мен алаңдары аймақтарының құрамы мен аудандары осы Санитариялық қағидаларға 3-қосымшада көрсетілген.
9. Дене бітімі мен ақыл-естің дамуында кемшіліктері бар балаларға арналған арнайы түзету білім беру мекемелерінің жер учаскесінің ауданы ұйымның бейініне байланысты кемінде 2,2 гектар (бұдан әрі – га) көзделеді.
10. Жер учаскесінің ауданы есту қабілеті бұзылған балалар үшін бір орынға 50 шаршы метр (бұдан әрі – м²), көру қабілеті және ақыл-есі бұзылған балалар үшін 60 м², тірек-қозғалыс аппараты бұзылған балалар үшін 65 м² есебімен қабылданады.
11. Көп қабатты тұрғын үйлерде, жеке үй иелігінде, ішіне-жапсарлас салынған үй-жайларда орналастырылатын мектептен тыс ұйымдарда жеке жер учаскесі болмауы мүмкін.
12. Техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру (кәсіптік лицейлер, училищелер, колледждер, жоғары техникалық мектептер) (бұдан әрі – ТКБ), жоғарғы кәсіптік білім беру (университеттер, академиялар, институттар және оған теңестірілген (консерваториялар, жоғары мектептер, жоғары училищелер (бұдан әрі – ЖОО) орындарының, жалпы білім беретін ұйымдардың және интернаттардың,мектептен тыс ұйымдардың учаскесінің аумағы кемінде 1,2 метр биіктікте, сәбилер үйлерінде, МДТОҰ-да, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдарында, кәмелетке толмаған балаларды бейімдеу орталықтарында (бұдан әрі – КББО) кемінде 1,6 м биіктікте, білім берудің арнайы түзету ұйымдарында кемінде 2 м биіктікте қоршалады.
13. Объект учаскесінің көгалдандыру ауданы учаскенің жалпы ауданының 30 пайызында (бұдан әрі – %) және одан да артық көзделеді. Аумаққа улы жемiстердi, сондай-ақ гүлдегенде мамықты тұқымдар беретiн ағаштар мен бұталарды отырғызуға жол берілмейді.
14. Объектінің учаскесіне кiру және көлiкпен кіру жолдары, шаруашылық құрылыстарға, қоқыс жинайтын алаңдарға, санитариялық-аулалық қондырғыларға өтетiн жолдар асфальтпен, бетонмен немесе басқа да қатты жабынмен жабылады.
Қарау құдықтары бар аумақ тығыз жабылатын люктермен жабдықталады.
15. Қоқыс жинағыштар тығыз жабылатын қақпақтармен жабдықталады, ғимараттан кемiнде 25 м қашықтықта, үш жағынан қоршалған, бетондалған немесе асфальтталған алаңға орнатылады. Көп пәтерлі тұрғын үйдің бірінші қабатында, ішіне-жапсарлас салынған үй-жайларда орналастырылатын объектілердің қоқысын жинау үшін тұрғын үйдің ортақ қоқыс салғышы пайдаланылады.
16. Объектінің аумағында және оның қоршауының сыртынан 5 м радиуста күнсайын жинау жүргізіледі.
17. Объектінің (ішіне-жапсарлас салынған ғимараттарда орналасқан объектілерді қоспағанда) жер учаскелерінде: негізгі ғимарат(тар), демалыс, дене шынықтыру-спорт және шаруашылық орналастыру аймақтары бөлінеді.
Ұйымның түріне сәйкес мынадай қосымша аймақтар: сәбилер үйлерінде, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдарында, МДТОҰ-да топтық алаң аймағы ТКБ-да, ЖОО-да оқу-өндірістік, әскери дайындық, тұрғын (жатақхана, сауда, қоғамдық тамақтану және тұрмыстық қызмет көрсету объектілері), автомобильдер мен басқа да автокөліктер тұрағы үшін ашық алаңдар көзделеді. Оқу-тәжірибе аймағы бейініне байланысты бөлінеді.
Мектептен тыс мекемелерде аймақтардың санын және олардың көлемін іске асырылатын бағдарламалардың бағытына байланысты мекемелердің өздері айқындауы мүмкін.
18. Мектепке дейінгі тәрбиелеу мен білім беру ұйымдарының санитариялық аспаптарының саны мен көлемі осы Санитариялық қағидаларға 6-қосымшаға сәйкес объектілердің түріне және бейініне байланысты көзделеді.
19. Жалпы білім беретін және интернат ұйымдарының, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар мен жетім балаларға арналған білім беру ұйымдарының, КББО, ТКБ, ЖОО-ның дене шынықтыру-спорттық аймағында жабдықтары және спорттық снарядтары, жүгіру жолы, секіруге арналған шұңқырлары бар қозғалыс ойындарына (футбол алаңы, баскетбол және (немесе) волейбол алаңдары) арналған алаң көзделеді.
Ашық ауадағы дене шынықтыру және спорт алаңдары таза ұсталуы және тегіс болуы, зақымдалуға және жарақаттануға себеп болуы мүмкін бөгде заттардан бос болуы тиіс.
20. Секіруге арналған шұңқырларды үгінділер қосылған таза (тас, бұтақтар, жапырақтары жоқ) құммен толтырады, секіру алдында ішін қопсытады және тегістейді. Шұңқырлардың ағаш ернеулері жердің бетімен бір деңгейде орналастырылады. Мектептен тыс спорт ұйымдарындағы шұңқырлардың ернеулерін брезентпен немесе резеңкемен қаптайды. Жүгіру жолдарының беткі қабатын қатты, жақсы құрғатылған, нығыз, шаңданбайтын, атмосфералық жауын-шашынға төзімді жабыннан жасайды.
21. Шаруашылық аймақта қазандықтарды, отын қоймасын, басқа да шаруашылық құрылыстарды орналастырады. Сәбилер үйінің, ата-ананың қамқорлығынсыз қалған балалар мен жетім балаларға арналған ұйымдардың, МДТОҰ-ның, КББО-ның, интернат ұйымдарының аумағында көкөністер өсіруге жол беріледі. Шаруашылық аймақ көкөніс пен жеміс-жидектер қорларын сақтау үшін көкөніс сақтайтын қоймасы жабдықталады.
22. Шаруашылық аймақта қатты төсем (асфальт, бетон) төселеді және дербес кіретін жол болады. Көлік кіретін жол ұйымның топтық алаңдарына, сондай-ақ демалыс аймағына баратын жаяу жүргінші жолымен қиылыспауы тиіс.
23. Обект учаскесінің аумағында жаңбырдың және еріген сулардың ағызылуы көзделеді.
24. Объект ғимаратының сыртқы жарықтандыру жабдығы аумаққа біркелкі жарықтың түсуін қамтамасыз етуі тиіс. Учаске аймағында кешкі мезгілде, соның ішінде санитариялық-аулалық қондырғыларда жасанды жарықтандыру мына нормалар негізінде көзделеді: жерде қызу шамдары болған жағдайда кемінде 10 люкс (бұдан әрі – лк), люминесценттi шамдар кезінде 20 лк, арнайы түзету білім беру ұйымдары үшін тиісінше 20 лк және 40 лк.
25. Сәбилер үйінің, МДТОҰ-ның топтық алаңдары әрбір балалар топтары үшін бөлек болуы тиіс, сәби топтарда бір орынға 7,5 м² және мектепке дейінгі ұйымдарда 7,2 м² аудан көзделеді. МДТОҰ-да ойын алаңдарының көлемі бір орынға кемінде 6 м² қабылданады. Барлық алаңдар бір бірінен жасыл көшеттермен (бұталармен) оқшауланады.
26. Әрбір топтық алаңда күн мен жауын-шашыннан қорғайтын және көлеңке түсіретін ауданы 40 м² болатын көлеңке қалқалары болуы тиіс. Көлеңке түсіретін қалқалардың едені ағаш тақтайлардан болуы тиіс. IV климаттық белдеудегі және III Б ауданындағы көлеңкелік қалқалар екі жағынан қоршалады.
Сәбилер үйінің жасыл учаскелерінде дене шынықтырумен айналысу үшін алаңдар орналастырады.
27. Көп пәтерлi тұрғын үйлердiң бiрiншi қабатында, жеке үй иелiгiнде, ішіне – жапсарлас салынған үй-жайларда орналастырылатын МДТОҰ-нда есік алды аумағында МДТОҰ-дан 50 м аспайтын қашықтықта және МДТОҰ ғимаратының сыртқы қабырғасынан немесе көп пәтерлi тұрғын үйден кемiнде 10 м қашықтықта 1 балаға көлемі кемінде 3,5 м² болатын тек ойын алаңын көздеуге жол берiледi.
28. Сәбилер үйі мен МДТОҰ-ның ойын алаңдарында ғимараттағы топтық бөлiктерге сәйкес келетiн үй-жайдан шығу есiгiмен ыңғайлы байланыс болуы тиіс. МДТОҰ-ның сәби жастағы балаларына арналған алаңдар осы топтардың үй-жайлардан шығу есiгiне тiкелей жақын орналасады.
29. Ойын алаңдарындағы жабдық балалардың бойына және жасына сай орналастырылуы, сенімді және берік етіп бекітілуі тиіс. Жабдықтың бетінде шығыңқы немесе кедір-бұдырлы жерлер, көрінетін бұрандалар болмауы тиіс, су өткізбейтін жабыны болуы және жақсы тазартылуы тиіс.
30. Сәби жастағы балалар үшін қозғалыс ойындарына арналған жабдықтары бар аймақтың бетi – шөптен, қалған барлық аймақтар – қатты немесе құм себiлген немесе ұсақ қиыршық тастармен нығыздалған құм жабынынан болуы тиіс. Тротуар плитаны қолдануға жол берiледi.
31. Объектінің жер учаскесі ғимараттан қызыл сызыққа дейiнгі қашықтығы кемiнде 25 м, ауылдық елдi мекендерде кемiнде 10 м болуы тиіс.
Жер учаскелерi гараждарға және ашық тұрақтарға дейінгі қашықтықта автомобильдер санына байланысты бөлінеді: 10 машинаға дейiн және одан аз – 15 м; 10-нан бастап 100 машинаға дейiн – 25 м; 100 машинадан артық – 50 м.
32. Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған балаларға арналған учаске аумағында тротуарлар мен жолдың еңістігі 5 градустан (бұдан әрі – ғС) аспайтын, жолдың ені кемінде 1,6 м болуы көзделеді. Бұрылыстарда және әрбір 6 м сайын демалысқа арналған алаң көзделеді.
33. Соқыр және нашар көретін балаларға арналған учаскеде серуендейтін жолдардың ені кемінде 3 м болуы және екі деңгейдегі екі жақты қоршауы: 90 сантиметр (бұдан әрі – см) биіктікте баспалдақ таянышы және 15 см биіктікте планкасы болуы тиіс. Балалардың жүруіне кедергі келтіретін барлық заттарға (ағаштар, бұталар, бағандар) арналған қоршау көзделеді. Дуалдар, қабырғалар, бағаналар және басқа да кедергілер ойын алаңының шекарасынан кемінде 2,5 – 3,0 м қашықтықта орнатылуы тиіс.

3. Объектілерді жобалауға, салуға, қайта жаңартуға,
жөндеуге, пайдалануға беруге қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

34. Объектілер бөлек ғимаратқа немесе бірнеше бөлек ғимараттарға орналастырылуы тиіс. Ғимараттарды жылу өтетін жерлермен жалғастыруға жол беріледі. IV климаттық ауданда орналастырылатын ғимараттар үшін жылытылатын өту құрылғылары қажет етілмейді.
35. Сәбилер үйін арнайы жеке тұрған 1 – 2 қабатты ғимаратттарда орналастырады.
36. МДТОҰ объектілерін 3-қабаттан асырмай жобалайды. Сейсмикалық аудандарда орналасқан жалпы білім беру ұйымдарын қоспағанда, жалпы білім беру ұйымдары объектілерін 4 қабаттан аспайтындай етіп жобалайды. 4-ші қабатта әкімшілік-шаруашылық үй-жайларды, мұражайды, зертханаларды, препараттар үй-жайларын орналастыруға жол беріледі. МДТОҰ ғимаратының үшінші қабатында ересек (4 жастан бастап) жас тобындағы балалардың топтық бөліктері, залдар және жұмысқа арналған өзге де арнайы үй-жайлар, қызметтік-тұрмыстық және рекреациялық үй-жайлар орналастырылады.
Көп пәтерлі тұрғын үйдің бірінші қабатында орналастырылатын объектілердің тұрғын үйдің кіреберісімен қосылмаған бөлек есігі болады.
37. Жалпы білім беретін ұйымдардың мектепке дейінгі және бастауыш сыныптары екінші қабаттан жоғары орналастырылмайды.
38. Тірек-қозғалыс жүйесі бұзылған және соқыр балаларға арналған арнайы түзету жалпы білім беру ұйымдарының ғимараты екі қабаттан артық болмауы тиіс. Саңырау және сөйлеу қабілеті қиын балалар үшін үш қабатты ғимарат салуға жол беріледі. Арнайы түзету жалпы білім беру ұйымдарының мектеп жасына дейінгі тобын ұйымдастыру кезінде топтық бөліктерді екі қабаттан асырмай, көру қабілеті нашар балалар үшін бір қабатты бөлек ғимаратта немесе блоктарда орналастырады.
39. Сәбилер үйлерінің, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдарының, МДТОҰ-ның үй-жайлардың ауданы осы Санитариялық қағидаларға 4-қосымшаға сәйкес келуі тиіс.
Арнайы түзету білім беру ұйымдарындағы оқу үй-жайының ауданы бір оқушы есебінен қабылданады:
1) ақыл-есі дамымаған балалар және психикалық дамуы кешеуілдеген балалар үшін – 2,2 м²;
2) полиомиелит салдарынан зардап шеккен және енжар паралич ауруымен ауыратын балалар үшін – 3,5 м²;
3) қалған балалар үшін – 3,0 м².
40. Жалпы білім беру ұйымдарының оқу сыныптарындағы үй-жайлардың ауданы 1 оқушыға 2,5 м² , шеберханаларда – 3,75 м² болады.
ТКБ мен ЖОО–ның дәрісханаларының ауданы:
1) 12 – 15 орын үшін 1 оқушыға 2,5 м² ;
2) 25 орын үшін 1 оқушыға 2,2 м² ;
3) 30 орын үшін 1 оқушыға 1,8 м² .
Бастауыш және орта кәсіптік білім беретін ұйымдарда 50 – 150 орын үшін 1 оқушыға 1,2 м² .
Жоғары оқу орындары мен оқу комбинаттарында:
1) 50 – 75 орын үшін 1 оқушыға 1,5 м² ;
2) 75 – 100 орын үшін 1 оқушыға 1,3 м² ;
3) 75 – 100 жоғары орындар үшін 1 оқушыға 1,3 м² ;
4) 100 – 150 жоғары орындар үшін 1 оқушыға 1,2 м²;
5) 150 – 350 жоғары орындар үшін 1 оқушыға 1,1 м² ;
6) 350 және одан жоғары орындар үшін 1 оқушыға 1,0 м² .
Дәрісханалар, оқу кабинеттері, зертханалар жерүсті қабаттарда орналасуы тиіс.
41. Мектептен тыс мекемелердің негізгі және қосымша үй-жайлары ауданының көлемі қосымша білім беру бағдарламаларын іске асыруға, бір реттік сыйымдылыққа, білім беру технологиясына, инженерлік-техникалық жабдыққа, қажетті жиһазбен жарақтандыруға байланысты осы Қағидалардың талаптарына сәйкес қабылданады.
Майлы көркем сурет шеберханалары үшін 1 оқушыға ауданы кемінде 4,8 м² үй-жай, 1 оқушыға ауданы кемінде 4,0 м² акварельді көркем сурет және суретке арналған шеберханалар, 1 оқушыға кемінде 3,6 м² мүсін жасау шеберханалары; 1 оқушыға кемінде 4,5 м² қолданбалы өнер және компазиция шеберханалары бөлінеді. Қолданбалы өнер және компазиция шеберханаларының жанында ауданы кемінде 9 м² қойма болуы тиіс, мүсін жасау шеберханасының жанында – саз және гипсты сақтауға арналған екі қойма болуы тиіс.
Музыкалық сабақ жүргізу үшін ауданы кемінде 12 м² фортепьянода және басқа да (ішекті, үрмелі, халықтық) аспаптармен жеке сабақтарға арналған; ауданы кемінде 36 м² музыкалық-теориялық сабақтарға арналған (15 оқушыға дейін) топтық; ауданы 1 адамға кемінде 2 м², биіктігі 4,0 м төмен емес хор және оркестр сабақтарына арналған үй-жайлармен жабдықталады.
Музыкалық бөлімшенің жанында ауданы кемінде 10 м² музыкалық аспаптарды сақтауға арналған үй-жай болуы тиіс.
Музыкалық аспаптармен жүргізілетін сабақтарға арналған үй-жайлардың әрленуі дыбыс оқшаулау іс-шараларын көздеуі тиіс.
Хореография сабақтары үшін бір оқушыға ауданы 3 – 4 м² есебімен ырғақтық және би сабақтарына арналған зал жабдықталады.
Теориялық сабақтарды ұйымдастыру кезінде қосымша білім беру мекемелерінде ауданы бір адамға кемінде 2,5 м² есебімен үй-жай бөлінеді.
42. Балалардың саны объектінің жобалық сыйымдылығынан аспауы тиіс. Сырттай оқу түрі ұйымдастырылған кезде жобалық сыйымдылық 30%-ға кеңейтіледі. Қашықтан оқу түрі бойынша оқитындардың саны жалпы санға енгізілмейді.
43. Оқудың 2-ші ауысымдық тәртібін ұйымдастыру әрбір ауысымда 1 оқушыға бөлінетін орын нормалары сақталған жағдайда және балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен оқыту жағдайларына осы Санитариялық қағидалардың талаптарына сәйкес келген жағдайда жол беріледі.
44. Әртүрлі жастағы балалар топтары үшін оқу-тұру үй-жайлары өтпелі жолда болмауы, бір-бірінен, әкімшілік, шаруашылық, жалпы мектеп үй-жайларынан оқшаулануы тиіс.
45. Объектінің қабаттар аралығындағы өту баспалдақтары ішкі қабырғалардағы ойықтар арқылы табиғи жарықтандырумен жобаланады. Баспалдақтардың биiктiгi кемінде 1,2 метр қоршауы болуы тиіс. Сәбилер үйінде және МДТОҰ-да тұтқалар ересек адамдар үшiн 0,85 м биіктікте, балалар үшiн 0,5 м биiктiкте орналасуы тиіс, баспалдақтар қоршауындағы тiгiнен орнатылған элементтердегі саңылаулар 0,1 м аспайтын болуы тиіс, оларды көлденең орнатуға жол берiлмейдi.
46. Ғимаратты жобалау кезінде халықтың аз қозғалатын топтары үшін пандустар және сүйеніштер орнатылуы тиіс. Ғимаратта лифт болмаған кезде және пандус қондырғысын орналастыру мүмкін болмаған жағдайда, жеке пайдалануға арналған бейімделген кресло-арбаларды пайдалануға арналған арнайы көтергіш қондырғы немесе лифт көзделеді.
47. Балалардың алаңдауын болдырмау немесе педагогикалық, медициналық, әкімшілік аппараттарының жұмысына кедергі келтірмеу үшін (сорғы қондырғысы бар бойлерлер, өндірістік үй-жайлар, жөндеу шеберханалары, сорғы бөлімшелерімен салқындатқыш камералар, желдеткіш камералары, компрессорлық, оқу-өндірістік шеберханалары және т.б) қолдану тәртібі шумен жалғасатын үй-жайлар ұйықтау бөлмелерімен, оқу, емдеу-диагностикалық үй-жайларға көршілес, астында немесе үстінде орналастыруға жол берілмейді.
48. Барлық үй-жайлардың биіктігі (залдық үй-жайларды қоспағанда) 3,0 м төмен емес, спорттық зал кемінде 6,0 м көзделеді.
49. Жалпы білім беретін және интернат ұйымдарын бірінші қабатта немесе жеке корпуста жобалаған кезде мынадай үй-жайлар жиыны бар спорт залы көзделеді: себезгі және санитариялық тораптары бар 2 киім ауыстыратын бөлме, мұғалім кабинеті, снаряд бөлмесі немесе спорттық жабдықтарын сақтауға арналған қойма және жинау жабдықтарын сақтауға арналған үй-жай.
50. Барлық интернат ұйымдарында оқушылардың жеке сабағы үшін оқу-тұру үй-жайлары тобына орналастырылатын бір балаға кемінде 2,5 м² полиомиелит салдарынан зардап шеккен және енжар паралич ауруымен ауыратын балалар үшін 4,5 м² есебімен бөлмелер көзделеді.
51. Арнайы түзету білім беру ұйымдарында бейініне байланысты мынадай қосымша кабинеттер көзделеді:
1) саңырау, нашар еститін және сөйлеу қабілеті бұзылғандарға арналған фронталдық жұмыс үшін есту кабинеті, оқушының естуін дамыту және дұрыс сөйлеуге үйрету бойынша оқытушының жеке жұмысына арналған кабинет; айнасы бар қабырғалары және хореографиялық станоктары бар музыкалық-ритмикалық сабақ өткізуге арналған кабинет;
2) ақыл-есі дамымаған балалар үшін – логопедиялық кабинеттер;
3) соқыр және нашар көретін балалар үшін – логопедиялық және лингафондық кабинеттер, машинамен басу, электротехника, жапсыру және көркемдеп сурет салу кабинеттері, жеке музыкамен айналысуға арналған бөлме;
4) рекреация – бір оқушыға кемінде 1 м² есебімен оқу және тұрғын секцияларындағы қонақ үйлер;
5) барлық ұйымдарда ауданы 162 м² болатын спорт залы және медициналық блокта емдік дене шынықтыру кабинеттері немесе залдары;
6) соқыр және нашар көретін балалар үшін спорт залы екі аймаққа бөлінеді: снаряд бөлмесі (аз аймақ) және негізгі (үлкен аймақ). Аз аймақ еденінің биіктігі негізгі аймақтың еденінен 6 – 7 см жоғары болуы тиіс.
52. Арнайы түзету білім беру ұйымдарындағы ғимараттардың сыртқы есіктері бір жақты болуы көзделеді және оқытушы жағынан орналастырылады. Соқыр және нашар көретін балалар үшін ұйымдардағы баспалдақтардың жоғарысында және төменінде, баспалдақтың бірінші және соңғы сатыларының тұтқасы кедір-бұдырланып белгіленеді.
53. Персоналға арналған жеке гигиеналақ бөлмелері мен санитариялық тораптар әкімшілік үй-жайлардың аймағында орналастырылады.
54. Үй-жайларды қабаттар бойынша орналастыру кезінде олардың функциналдық мақсатын, учскемен байланыс дәрежесін есепке алу қажет: 1) мүсін жасау, керамика шеберханалары (учаскеде қосымша үй-жайларда сақталатын материалдарды пайдаланумен байланысты) учаскеге шығу есігі бар бірінші қабаттарға орналастыру қажет;
2) бірінші қабаттарда ірі көлемді немесе станок жабдығы бар әскери-спорттық сабақтарға, техникалық шығармашылыққа арналған үй-жай, фортепьяномен жеке сабақтарға арналған бөлмелер, көпшілік іс-шаралар жүргізуге арналған залдар, дәрігердің кабинеті, асханалар, буфеттер орналастырған орынды;
3) ғимараттардың соңғы қабаттарында химиялық-техникалық, астрономиялық (обсерваторияларымен) зертханалар, үрмелі аспаптармен сабаққа арналған үй-жай орналастыру керек; жоғары қабаттарда жоғарыдан жарықтандыруды ұйымдастыру кезінде көркем сурет шеберханасын орналастыру ұсынылады.
Ағаш өңдеу жөніндегі шеберханалардан және металл мен ағаш өңдеу жөніндегі аралас шеберханалардан тұратын мекемелердің ғимараттарында сыртқа қарай (жылытылған тамбур арқылы) немесе басқа мақсаттағы кабинеттердің шығу есігі жоқ шеберханаларға іргелес дәліз арқылы қосымша шығу есігі көзделуі қажет.
55. Қосымша білім беру ұйымдарында гуманитариялық бейіндегі (тарих, өлкетану, география, әдебиет, елтану және басқалар) қызметті ұйымдастыру кезінде жалпы білім беру мекемелеріне арналған талаптарды ескеру керек.
56. Спорт залының ауданы бір спортпен айналысушыға кемінде 4 м² болуы тиіс. Еден ағаштан болуы немесе арнайы жабыны болуы, еденнің беті тегіс, ойықсыз және зиянсыз болуы тиіс. Зал қабырғаларының шығыңқы жерлері, ернеуі болмауы тиіс. Батареялар терезе асындағы қуыстарда орналастырылады және торлармен жабылады немесе еденнен 2,4 м биіктікте орнатылады. Терезелерде және жарықтандыру құралдарында қоршау құрылғылар көзделуі тиіс.
57. Объектілердің цокольдық қабатында мынадай үй-жайларды орналастыруға жол беріледі: кір жуатын орын, ас блогы, қоймалар, киім ілетін орындар, персоналдың демалу бөлмесі, себезгі, дәретханалар.
Балалар мен жасөспірімдер объектілерінің цокольдық қабатында балалар болатын үй-жайларды, білім беру ұйымдарының оқу үй-жайларын, сондай-ақ жатын үй-жайларды орналастыруға жол беріледі.
58. Объектінің акт залы бір орынға ауданы кемінде 0,6 м² болатын нормамен жалпы оқушылар мен тәрбиеленушілер санының 30%-ын бір мезгілде орналастыру мүмкіндігін қамтамасыз етеді. Соқыр және нашар көретін балаларға арналған арнайы мектеп-интернаттарында акт залының ауданы бір орынға 0,65 м есебінен көзделеді, ақыл-есі дамымаған балалар үшін норманы 0,8 м дейін жоғарылатады.
59. ТКБ, әртүрлі курстарды, біліктілігін арттыру топтарын ғимараттың бірінші қабатында ішіне – жапсарлас салынған үй-жайларда бөлек кіру есігі орнатылған кезде 100 м² -ден аспайтын алаңда орналастыруға жол беріледі. Оқу сыныптарына қойылатын талаптар осы Санитариялық қағидалардың талаптарына сәйкес қолданылады.
60. Үй-жайларды әрлеу үшін олардың сапасы мен қауіпсіздігін растайтын құжаттары бар құрылыс материалдары пайдаланылады. Эпидемияға қарсы, дезинфекциялау ремимдерін сақтауды қажет етпейтін үй-жайларда (вестибюльдерде, дәліздерде, холлдарда) әртүрлі конструкциялық аспалы төбелерді қолдануға жол беріледі.
61. Қарапайым де пайдаланылатын үй-жайлар төбелерінің, қабырғаларының, едендерінің, жабдығының беттері тегіс, күліңгір болуы, жуу және дезинфекциялау құралдарын қолдана отырып, ылғалды жинау жүргізуге ыңғайлы болуы тиіс.
62. Медициналық үй-жайлардың ішін әрлеу үшін күрделі жинау мен дезинфекциялау жүргізуге ыңғайлы материалдар көзделеді.
63. Үй-жайларда майлы бояумен боялған ағаш немесе жылы негiзде линолеум төселген еден көзделеді. Еңбекке баулу шеберханаларындағы еден ағаш (ағашты және металлды өңдеу) болуы; химия кабинеттері мен зертханалық кабинеттерде химиялық реагенттерге төзімді материалдан болуы тиіс.
Еденнің бетіне линолеум төсеген кезде негізге тығыз жапсырылуы, ойығы, сызаты, саңылауы болмауы тиіс. Линолеумнің бір-біріне жанасатын жерлерінің арасы мұқият дәнекерленеді. Қабырғаның тұсындағы линолеумнің жиектері қабырға мен еденнің арасын біріктіретін еден кемерінің астына келтіріледі. Вестибюльдердегі, рекреациялардағы, баспалдақ аралықтарының едендері механикалық әсерге төзімді материалдан жасалады.
64. Раковиналарды және басқа да санитариялық-техникалық құралдарды, сондай-ақ оларды пайдалану қабырғалары мен арақабырғаларын ықтимал ылғалдандырумен байланысты жабдықтар еденнен 1,8 м биiктiкте және жабдықтар мен құралдардан жан-жағынан 20 сантиметр шығып тұратындай етiп, судан оқшаулағыш жалтыратылған тақтайшамен немесе ылғалға төзiмдi басқа да материалдардан жасау көзделедi.
65. Себезгі, кір жуу және ыдыс жуу бөлмелерінің едендері траптардың саңылауына қарай еңісі бар ағызу траптарымен жабдықталады.
66. Ғимараттың (ғимараттардың) әр қабатында жинау мүкәммалын сақтауға және өңдеуге арналған үй-жай (орын) көзделеді.
67. Сәбилер үйінде тереңдігі 0,25 м болатын, суы ағынды жүзу бассейні көзделеді. Жабық бассейндерді күтіп-ұстау және пайдалану Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген талаптарға сәйкес келеді.
68. Жеке кіретін есік ұйымдастыру және оның маңындағы аумақты қоршау арқылы ауылдық елді мекендердегі мектептердің салынып жатқан ғимараттарына медициналық және фельдшерлік-акушерлік пункттерді жапсарлас салуды қоспағанда, объектілердің аумағында олардың қызметімен байланысы жоқ объектілерді орналастыруға жол берілмейді.
Ескерту. 68-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 20.12.2013 № 1367 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
69. Тиiстi бiлiм беру ұйымдары жоқ ауылдық елдi мекендерде тұратын оқушыларға көлiктiк қызмет көрсетiлуі тиіс. Оқушыларды жеткiзу мектеп автобусымен жүзеге асырылады.
15 километрден (бұдан әрі – км) асатын қашықтықта тұратын оқушылар үшiн, сондай-ақ көлiкпен жүру мүмкiндiгi жоқ болғанда мектеп жанындағы интернат көзделеді.

4. Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен
білім беру объектілерін жабдықтауға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

70. Объектілердің жиһазы мен жабдығы балалар мен жасөспірімдердің бой-жас ерекшеліктеріне сәйкес келуі тиіс. Жабдықтың жиыны, саны мен көлемін мекеменің бейінін, үй-жайлардың ерекшелігін және қауіпсіздік техникасын сақтауды есепке ала отырып көздейді. Арнайы түзету білім беру ұйымдары үй-жайларының жиһазы мен жабдығы педагогикалық үдерістің ерекшелігі мен емдiк-қалпына келтiру іс-шараларын ескеруі тиіс.
71. МДТОҰ, жалпы білім беру және интернат ұйымдары және ТКБ жиhазының негiзгi өлшемдерi осы Санитариялық қағидаларларға 5-қосымшада көрсетілген.
72. Сәбилер үйлерінде, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдарында, КББО, МДТОҰ, жалпы бiлiм беру және интернат ұйымдарында жиhазды өлшеміне сәйкес таңбалайды.
73. Барлық стационарлық жабдық берік бекiтіледi.
74. Сәбилер үйлеріндегі, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдарындағы, КББО, МДТОҰ және интернат ұйымдарындағы қабылдау бөлмелері және киім ауыстыратын бөлмелер балалардың және персоналдың сыртқы киіміне арналған шкафтармен және орындықтармен жабдықталады. Балалардың киіміне арналған шкафтарды жеке таңбалайды және оларда бас киімге арналған сөрелері бар ұяшықтар мен сыртқы киім ілетін ілгіштер болады.
75. Жабдық, жиһаз, жұмсақ және қатты мүкәммал, санитариялық-техникалық құралдар жұмыс жағдайында болуы және мақсатына сай пайдаланылуы тиіс. Үй-жайларды әрлеудегі ақаулар мен жабдықтың, жиһаздың істен шығуы уақтылы қалпына келтіруге немесе ауыстыруға жатады.
76. Объектілердің дәретханаларында және санитариялық тораптарында жуынатын раковиналар, электрлі сүлгілері немесе бір рет қолданылатын гигиеналық сүлгілер, сұйық сабын дозаторы, қоқыс жинауға арналған қоқыссалғыштар орнатылады.
77. Сәбилер үйлері топтарының дәретхана үй-жайларын сүлгілерге арналған ілгіштермен, жуынуға арналған раковиналармен, жуатын ванналармен, унитаздармен, түбектерге арналған шкафтармен, шаруашылық мақсатта қолданылатын шкафпен және ағызу жүйесімен жабдықталады. Кіші және орта топтарда ілгіштерді ересек адам бойының дейгейінде (еденнен 1 – 1,3 м биіктікте) орналастырады. Сүлгілерге арналған ілгіштерді жасы 2-ден асқан балалар топтарында 60 – 80 см биіктікте орналастырады.
78. 1,5 жасқа дейінгі балалар топтарында дәретхана бөлмелерінде ересектерге арналған бір қолжуғышты, ағызу жүйесін, ваннаны орналастырады. Үстелді және кір киімге арналған бакты қолжуғышпен қатар орналастырады.
79. 1,5 жастан жоғары топтардағы дәретхана бөлмелерінде балаларға арналған екі қолжуғыш, балаларға арналған бір унитаз, ағызу жүйесін, себезгі тұғырығы, түбектерге арналған таңбаланған ұяшықтары бар шкаф-стеллаждар орнатылады.
80. 6 айлыққа дейінгі сәбилер үшін топтарда 1 – 2 жеке манежді, өлшемі 2,4 х 1,2 х 0,8 м болатын ортақ манеждерді, құндақтау үстелдерін орналастырады. 1 жастан асқан сәбилерді тамақтандыру аймағын тамақтандыруға арналған арнайы 2 орынды үстелдермен жабдықтайды.
81. МБТОҰ-ның дәретхана бөлмелерінде балалардың сүлгілеріне және жеке гигиена заттарына арналған жеке ұяшықтары бар қабырғалық немесе аспалы ілгіштер; бөбек топтарында қосымша жеке таңбаланған түбектерге арналған бөлек ұяшықтары бар шкафтар орнатылады.
82. Сәбилер үйлерінде және МБТОҰ-да балаларға арналған санитариялық құралдар еденнен мынадай биіктікте көзделеді: бөбек және мектепке дейінгі жастағы балалар үшін қолжуғыштар 0,4 м; орта және жоғары мектепке дейінгі жастағы балалар үшін қолжуғыштар 0,5 м; биіктіктегі тұғырларға бекітілген ванналар 0,6 м; сәбилерге және бірінші кіші топтарындағы балаларға арналған терең себезгі тұғырларын 0,3 м (себезгі торының тұғырық табанынан 1,5 м биіктікте орналасқанда); мектепке дейінгі жастағы балаларға арналған кішкентай себезгі тұғырларын 0,3 м (себезгі торының тұғырық табанынан 1,5 м биіктікте орналасқанда).
83. Жалпы білім беру ұйымдарындағы, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдарындағы, КББО, ТКБ, ЖОО-дағы санитариялық тораптардағы унитаздарды жабық кабиналарда орналастырады. Кабиналарды еденнен 1, 8 м биіктікте және еденге 0,2 м жетпейтін қашықтықтағы арақабырға – экрандармен бөледі. 1-сыныптар үшін қолжуғыштардың үстіңгі бетінің биіктігі 0, 5 м, 2 – 4-сыныптар үшін 0, 6 м, 5 – 11(12)-сыныптар үшін 0, 7 м етіп көздейді.
84. Жатын бөлмелерді жұмсақ және қатты мүкәммалмен жабдықтау, балалар күндіз болатын МБТОҰ-дағы киім-кешектерді жуу және оны таңбалау тәулік бойы болатын МБТОҰ-дағы балалардың тұру жағдайларына қойылатын талаптарға сәйкес келуі тиіс.
85. МБТОҰ-дағы жатын бөлмелерді жеке стационарлық төсектермен жабдықтайды. Үш жасқа дейінгі балаларға арналған төсектердің ұзындығы жататын жердің және қоршауының өзгермелі биіктігімен бірге 120 см, ені 60 см; 3 – 7 жастағы балалар үшін – ұзындығы 140 см, ені – 60 см құрайды.
86. Балалар күндіз болатын мектепке дейінгі топтарда ауданы 1 балаға кемінде 2 м² болатын норма сақталған кезде және екі қабатты төсектердің жататын жерінен кемінде 0,3 м биіктікте қоршау болған жағдайда, екі қабатты және жазылатын қатты төсектерді пайдалануға жол беріледі.
87. Сәбилер үйлеріндегі жатын бөлмелер төрт жағынан қоршалған, ұзындығы 1,2 м, ені 0,6 м стационарлық төсектермен жабдықталады. Жататын жердің биіктігі балалардың жасына байланысты еденнен 0,5 немесе 0,3 м құрайды. Қоршаудың еденнен биіктігі 0,95 м.
88. Пайдаланылатын әдістемеге байланысты жалпы нығайтатын (шынықтыратын) емшараларды жүргізу үшін мынадай жабдық көзделеді: салқын сумен белгілі жерге құйынуға арналған 0,5 л шөміш, шағын ағаш мінбелер; жеке таңбаланған сүлгілер, құрғақ және сулы сүртінуге арналған мохерден жасалған қолғаптар және басқа да қажетті жабдық.
89. Объектілерде оқу кабинеттері, зертханалар белгіленген өлшемдегі жұмыс үстелдерімен және орындықтармен жабдықталады. Парталар, үстелдер, шкафтардың түсі табиғи ағаш түстес немесе ашық жасыл болуы тиіс. Отырғыштарды, табуреттерді және арқалығы жоқ орындықтарды пайдалануға жол берілмейді.
90. Әрбір тәрбиеленуші мен оқушы бойына және денсаулық жағдайына сәйкес партада немесе үстелде жұмыс орнымен қамтамасыз етіледі. Оқу жылының басында сынып журналында орналастыру схемасы мен денсаулық парағы толтырылады. Парталар олардың нөмірлеріне қарамастан, есту және көру қабілеті нашар балалар отыратын парталарды бірінші қатарға орналастырады. Көру қабілеті төмен оқушылар отыратын парталарды терезе жақтағы бірінші қатарға орналастырады. Жіті респираторлық аурулармен, баспамен, суық тию ауруларымен жиі ауыратын балаларды сыртқы қабырғадан алыс отырғызады.
91. МДТОҰ-да оқуға арналған жиһазды орналастыру кезінде мына талаптар орындалады:
1) үстелдерді сол жақтан жарықтандырылатын жарық түсіретін қабырғаға қарай орналастырады;
2) 4 орынды үстелдерді кемінде 2 қатарға, 2 орынды үстелдерді кемінде 3 қатарға орналастырады. Үстелдердің қатары арасында қашықтық кемінде 0,5 м болып көзделеді; 1-ші қатардағы үстелдердің жарық түсіретін қабырғадан қашықтығы 1 м, бірінші үстелдерден тақтаға дейінгі қашықтық 2,4 – 2,7 м болады;
3) қабырғалық тақтаның төменгі шетінің ілмесінің биіктігі 0,7 – 0,8 м болады.
92. Негізгі оқу үй-жайларындағы жабдық арасында мынадай аралықтар мен қашықтықтар көзделеді:
1) алдыңғы үстелдер мен демонстрациялық үстел арасы кемінде 60 см;
2) сынып тақтасы бар алдыңғы қабырғалардан бастап үш қатармен орналастырылған барлық қатардағы алдыңғы үстелдерге дейін кемінде 250 см;
3) үстелдер тобының арасы кемінде 140 см;
4) қатардағы үстелдер арасы кемінде 50 см;/
5) оқу үй-жайындағы сынып тақтасынан оқушының отыратын соңғы орнына дейінгі ең үлкен қашықтық 860 см;
6) барлық сыныптар үшін сынып тақтасының төменгі жиегінің еденнен биіктігі (жұмыс жағдайында) 80 – 90 см;
7) оқу шеберханаларындағы станоктар (верстактар) арасы 130 см, тірек-қозғалыс аппараты бұзылған балалар үшін 170 см; қатарлардағы станоктар (верстактар) арасы 80 см, станоктардан қабырғаларға дейін 50 см;
8) тігін шеберханаларындағы аяқпен басатын машиналарды терезелердің бойымен бір қатарға орналастырады, бұл ретте машинаның табанына жарық сол жақтан түсуі тиіс.
Әрбір шеберханада ыстық және суық су келтірілген раковина орнатылады, орталықтандырылған сумен жабдықтау болмаған жағдайда суды қолмен құятын қолжуғыштар орнатылады.
93. Сынып тақталарының өлшемі мен конфигурациясы әртүрлі болуы мүмкін: жылжымалы, ашылатын, биіктігі бойынша өзгеретін. Сынып тақталары бор үгіндісін жинауға, шүберекті немесе жұмсақ шүберекті қоюға арналған жері бар күңгірт немесе күңгірт қоңыр түсті болып көзделеді.
94. Есту қабілеті нашар балалар үшін парталар мен үстелдерді педагог үстелінің айналасына жартылай шеңбер түрінде орналастырады, есту аппаратурасын орнату үшін стационарлы бекітеді. Оқушылармен сабақ үстінде жеке оқыту үшін үстелдер мен парталар арасын кеңейтуге жол беріледі.
95. Шеберханалардағы жабдықты жарық түсіретін қабырғаға перпендикуляр немесе 30^о – 45^о бұрышпен орналастырады. Шеберхананы шуы аз жабдықпен жабдықтайды, шу мен дірілдің деңгейлері Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген талаптарға сәйкес рұқсат етілген деңгейлерден аспауы тиіс.
96. Майлы көркем сурет шеберханаларын мольберттермен жабдықтайды және терезелерге перпендикуляр және паралелль орналастырады, акварельді көркем суретке және суретке арналған шеберханаларда мольберттер-бүйір қабырғаларда орналастырылған 2 модельдің жанында жартылай дөңгелек орналастырады. Кескіндеме және сурет шеберханаларына ауданы кемінде 9 м² қойма тікелей жалғасып жатуы тиіс.
Мүсіндеу шеберханаларының жанында механикалық сору желдеткішімен жабдықталған, оқшауланған күйдіру бөлімшесі бөлінуі тиіс. Қолданбалы өнер және компазиция шеберханаларының жанында ауданы кемінде 9 м² қойма, мүсіндеу шеберханаларының жанында саз бен гипсты сақтауға арналған екі қойма болуы тиіс.
97. Темір ұстасының бөлмесінің және ағаш кесетін аралас үстелдің ені кемінде 390 мм және биіктігі кемінде 325 мм қорғаныш экрандары болуы тиіс. Олар оң жақтан жарықтандыру кезінде терезелерге перпендикуляр орналастырылуы тиіс.
98. Дәнекерлеу жүргізілетін үстелдер мен шебердің үстелдері металлмен қапталады.
99. Физика мен химия кабинеттерін көтеріңкі жерде орналасқан демонстрациялық үстелдермен, белгілі өлшемдегі екі орынды оқушыларға арналған зертханалық үстелдермен жабдықтайды.
100. Химия кабинетін оқытушы үстелінің жанындағы сыртқы қабырғаның бойында орнататын сыртқа тарату шкафымен жабдықтайды.
101. Физика, химия, биология, информатика және есептеуіш техника кабинеттерінде аралас үй-жайларда 1 үй-жайға кемінде ауданы 18 м² болатын зертхана көзделеді.
102. Тәжірибелер жүргізу үшін пайдаланылатын химиялық реагенттерді, қышқылдар мен сілтілерді жауапты адамның бақылауы арқылы таңбалайды, арнайы бөлінген сейфте сақтайды.
103. Соқыр балаларды оқытуға арналған үй-жайларды сабақтар үшін өлшемі мен арнайы құрал-жабдықтары Брайль бойынша оқулықтарды пайдалануға және оларды сақтауға мүмкіндік беретін көлденең тақталары бар үстелдермен жабдықтайды.
104. Соқыр және нашар көретін балалардың пайдалануы үшін аспаптар мен оқу құралдарының қосымша жиынтығын және арнайы оптикалық жабдықты қолдануға жол беріледі.
105. Күреске арналған залда жарақаттануды болдырмау үшін кемінде 2 м қабырғадан ашық жері бар орналастырылатын жұмсақ кілем болуы тиіс. Қабырғаның осындай ашық жерін ұйымдастыру мүмкін болмаған кезде 1,5 м биіктікте қапталған төсеніш болуы тиіс. Кілемнің үстіне беті керілген және төзімді және жұмсақ материалдан жасалған жапқышы бекітілген жапқышпен жабылуы тиіс.
106. Спорттық төсеніштерді, жаттығуға арналған қаптарды жазықтық бойынша бірдей толтырады, тазалауға және дезинфекциялауға ыңғайлы материалдардан жасайды. Былғары төсеніштерден басқа төсеніштерде матадан тігілген алмалы-салмалы тысы болуы тиіс.
107. Спорт залдарының жанындағы киім ауыстыратын орындар киімге арналған шкафтармен немесе ілгіштермен жабдықталады.
108. Хореографиямен айналысуға арналған залдағы балеттік көлденең ағаштарды еденнен 0,9 – 1,1 м биіктікте және қабырғадан 0,3 м қашықта орналастырады. Залдың бір қабырғасын биіктіктігі 2,1 м болатын айнамен жабдықталады. Залдың едені тақтайдан немесе арнайы линолеум төсемімен көзделеді.

5. Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім беру
объектілерін сумен жабдықтауға, кәріздеуге, жылытуға,
жарықтандыруға, желдетуге, микроклиматына қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

109. Объектілерде жұмысқа жарамды жағдайда болуы тиіс орталықтандырылған шаруашылық-ауыз су, ыстық сумен жабдықтау жүйесі, кәріздеу және суағарлар көзделеді.
110. Объектілер Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген талаптарға сәйкес қауіпсіз және сапалы ауыз сумен қамтамасыз етілуі тиіс.
111. Елді мекенде орталықтандырылған сумен жабдықтау жүйесі болмаған жағдайда, жергілікті сумен жабдықтау жүйесі жабдықталады.
112. Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органның келісімі бойынша тасымалданатын сумен жабдықтауға жол беріледі және қолмен су құятын қолжуғыштар орнатылады.
113. Тасымалданатын суды пайдаланатын объектілерде ауыз су қорын сақтауға арналған ыдыстар орналастырылған жеке үй-жай көзделеді. Ыдыстарда таңба (ауыз су), су алатын кран болуы тиіс және олар апта сайын (және қажет болғанда) жуу және дезинфекциялау құралдарын қолдана отырып, тазалауға және дезинфекциялауға жатады. Ауыз суға арналған ыдысты басқа мақсатта пайдалануға жол берілмейді.
114. Суды тасымалдауды оған санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды бар болған кезде немесе ауыз сумен жанасуға рұқсат етілген материалдардан жасалған арнайы таңбаланған ыдыстарда жүргізеді.
115. Тамақ өнімдерін өңдеу және тамақ дайындау технологиялық үдерістерінде, асханалық ыдыстарды, жабдықты, мүкәммалды жуу, үй-жайларды санитариялық өңдеу, жеке гигиена үшін пайдаланылатын суық және ыстық су Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген талаптарға сәйкес болуы тиіс.
116. Объектілердегі дәретханаларда, буфеттерде, кір жуатын орындарда, себезгі бөлмелерде, интернат ұйымдары мен тұратын орындардың жуынатын, кір жуатын, себезгі бөлмелерінде, жеке гигиенаға арналған бөлмелерінде, сондай-ақ медициналық қызмет көрсету бөлмелері және ас блогында орталықтандырылған ыстық сумен жабдықтау жүйесі болмаған жағдайда, су жылытқыштардың көмегімен алынатын ыстық су көзделеді.
117. Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органымен келіскен кезде өзінің от жағу орнының ыстық суымен жабдықтауға жол беріледі.
118. Объектілерде ауыз су ұйымдастырылуы тиіс. Ауыз су, оның ішінде сыйымдылықтар мен шөлмектерге өлшеп-құйылған су сапасы мен қауіпсіздігінің көрсеткіштері бойынша Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген талаптарға сәйкес келуі тиіс.
Қайнаған су 3 тәуліктен аспай сақталған жағдайда, оны пайдалануға жол беріледі.
119. Стационарлық су бұрқақтарының конструктивтік шешімдері судың тік ағынының айналасындағы биіктігі кемінде 10 см болатын шектеу сақинасын көздейді.
120. Су ішу үшін таза ыдысты (шыны ыдысты, фаянсты ыдысты, бір рет қолданатын стақандарды) пайдаланады, таза және пайдаланылған ыдыс үшін таңбаланған жеке поднос немесе бір рет қолданылған ыдысты жинау үшін контейнерлер бөлінеді. Ыдысқа құйылған суға оның қайдан әкелінгендігін, сапасын және қауіпсіздігін растайтын құжаттары қоса беріледі.
121. Ауыз су үшін ұйымдастыру үшін объект басшысының бұйрығымен жауапты адам тағайындалады. Оқушылар мен тәрбиеленушілердің объектілерде болатын барлық уақыт ішінде олардың ауыз суға еркін қолжетімдігі қамтамасыз етіледі.
122. Кәріздеу жүргізілмеген аудандарда халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органның келісімі бойынша септигі бар жергілікті кәріздеу жүйесі жабдықталады. Септикті тазалау 2/3 көлемде толтыру бойынша жүргізіледі.
123. Орталықтандырылған кәріз тазарту құрылыстары болмаған жағдайда, сарқынды суды бұру жергілікті тазарту құрылыстарының жүйесімен жүзеге асырылады.
Тамақ өнімдері сақталатын және өңделетін және тамақ дайындалатын үй-жайларда, медициналық үй-жайларда кәріздеу діңгектерін және құбырларды орнатуға жол берілмейді.
124. Объектілер ғимараттарының әрбір қабатында және жеке блоктарында балалар (бозбалалар) мен қыздар (бойжеткен қыздар), сондай-ақ педагогтар мен қызмет көрсететін персонал үшін бөлек санитариялық тораптар көзделеді. Санитариялық тораптарға кіретін жерлерді оқу үй-жайларына кіретін жерлерге қарама-қарсы және олардың жанында орналастырмайды. Санитариялық аспаптар саны мен көлемін осы Санитариялық қағидаларға 6-қосымшаға сәйкес ұйымның түріне және бейініне байланысты көздейді.
125. Арнайы түзету мектеп-интернаттарының жалпы мектеп үй-жайларының санитариялық тораптарындағы санитариялық құралдардың, гигиеналық жабдықтардың саны мекеменің мынадай бейінін есепке ала отырып есептеледі:
1) тірек-қозғалыс аппараты бұзылған балаларға арналған мектеп- интернаттарда 20 қызға 1 унитаз және 30 қызға 1 қолжуғыш, 30 ер балаға 1 унитаз және 0,5 м болатын писсуар және 1 қолжуғыш; мектеп-интернаттың персоналына арналған дәретханаларда қолжуғышы бар 1 унитаз болады;
2) соқыр және нашар көретін балаларға арналған мектеп-интернаттарда 20 қызға 1 унитаз және 30 қызға бір қолжуғыш; 30 ер балаға 1 қолжуғыш, 1 унитаз және 0,5 м болатын писсуар; оқу-тұрмыстық блоктағы персоналға арналған 1 дәретхана болады. Писсуарлардың жанына бекіткіш тұтқаларды орнатады;
3) саңырау, сөйлеу кемшіліктері бар, нашар еститін балаларға арналған мектеп-интернаттарда жабдықты жалпы білім беретін мектеп- интернаттарға арналған нормалар бойынша орнатады;
4) ақыл-есі дамымаған балаларға арналған мектеп-интернаттарда 20 қызға 1 унитаз және 40 қызға 1 қолжуғыш; 30 ер балаға 1 унитаз бен 1 писсуар және 40 ер балаға 1 қолжуғыш; қызметкерлерге арналған дәретханалардың әрқайсысында бір унитаз бен қолжуғыш болады;
5) қолжуғыштарды 18 орынға 1 қолжуғыш есебімен тамақ ішетін залдың жанындағы өтпелі емес үй-жайларда немесе залға кіретін жерлер мен дәліздерде (3,6 – 4,0 м дейін) орнатады; соқыр және нашар көретін балалар үшін 10 орынға 1 қолжуғыш; ақыл-есі дамымаған балалар үшін 15 орынға 1 қолжуғыш орнатады.
126. Сәбилер үйлерінің, МДТОҰ, жалпы білім беретін мектепалды даярлық және бастауыш сыныптардың, интернат ұйымдарының, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдарының дәретханаларында балаларға арналған унитаздар орнатылады.
Көркемөнер шығармашылығымен айналысуға арналған шеберханалар ыстық және суық су келтірілген қолжуғышпен жабдықталады, сурет салу және жабыстыру шеберханаларын екі қолжуғышпен, оның біреуін раковинамен және кең үстелмен жабдықтау қажет.
Жануарлармен, өсімдіктермен жұмыс істеуге арналған үй-жайлар ыстық және суық су келтірілген қолжуғышпен жабдықталуы тиіс.
127. Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органның келісімі бойынша IV климаттық аудан үшін және селолық елді мекенде САҚ-ты орнатуға жол беріледі (75 адамға 1-еу).
128. САҚ-та жердің үстінде орналасқан үй-жайлары мен қазылған шұңқыр болады және оларды ғимараттан 25 м қашықтықта орналастырады. Жердің үстінде орналасқан үй-жайларды бір-біріне тығыз жалғасқан материалдардан (тақтайлардан, кірпіштерден, блоктардан) салады.
Қазылған шұңқырды су өткізбейтін материалдан жасайды. Шұңқырдың тереңдігі топырақты су деңгейіне байланысты, бірақ 3 м аспайды.
САҚ айналасында жаңбырдың және еріген суды ағызуға арналған еңісті бетон құрылғылар көзделеді.
САҚ салу кезінде желдету қорабын шұңқырдан шатырдың төбесінен жоғары шығару, сондай-ақ табиғи желдету көзделеді.
129. Кәріздеу жүргізілмеген аудандарда суды қолмен құятын қолжуғыштар орнатылады.
130. Объектілердің негізгі үй-жайларының табиғи жарығы болуы тиіс. Жобалау кезінде ТЖК шамасы үй-жайдың терезеден барынша алыстағы нүктесінен кемінде 1,5% көзделеді; көруі және естуі нашар балаларға арналған мектеп-интернаттарда – 2,5 %, олардағы мектепке дейінгі топтарда – еденнің деңгейінде 2% көзделеді. Жарық коэффициенті 1/5 деп көзделеді.
131. Оқу үй-жайлары терезелерінің бағытын көкжиектің оңтүстік, оңтүстік-шығыс және шығыс бетіне қаратады. Сызу кабинеттерінің, сурет салу кабинеттерінің, сондай-ақ асүйдің терезелері солтүстікке, солтүстік-шығысқа және солтүстік-батысқа қарайды; есептеу техникасы кабинетінің терезелері солтүстікке, солтүстік-шығысқа қарайды.
132. Объектілерде дәліздердің, дәретханалардың, рекреациялық емес киім ауыстыратын бөлмелердің, сондай-ақ табиғи жарықтандырусыз жобалауға рұқсат етілген барлық бөлмелердің қабырғаларында әйнекті арақабырғаларды немесе фрамугаларды салу арқылы екінші жарықты түсіруге жол беріледі.
133. Мыналар:
1) МДТОҰ-да, сәбилер үйлеріндегі коммуникациялық жүйелер үй-жайлары (су құбырларының және кәріздеу бөлмелері, желдету және ауаны салқындату камералары), рекреациялық емес дәліздер, қойма және тұрмыстық бөлмелер, мүкаммалға арналған бөлмелер, жуынатын, себезгі бөлмелері мен дәретханалар, дезинфекциялау құралдарын дайындайтын бөлмелер, қоймалар;
2) жалпы білім беретін, арнайы (түзету) және интернат ұйымдарында, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдарында: снаряд қоятын бөлмелер, қойма үй-жайлары (тез жанатын сұйықтықтарды сақтайтын бөлмелерден басқа), кітап сақтайтын бөлмелер, бойлер тұратын бөлмелер, су құбырлары мен кәріздеу сорғылары, желдету және ауа баптау камералары;
3) ТКБ, ЖОО-да: кітап сақтайтын бөлмелер, акт залдары, телестудиялар, фотозертханалар, киім ілетін орындар, себезгі бөлмелері, санитариялық тораптар;
4) мектептен тыс ұйымдарда: қойма және тұрмыстық бөлмелер, мүкәммалға арналған, снаряд қоятын, жуынатын бөлмелер, спорт залдарының және бассейннің жанындағы себезгі бөлмелері және дәретханалар, персоналға арналған дәретханалар, қыздарға арналған жеке гигиена бөлмелері, радиотораптар, кино-фотозертханалар, кітап сақтайтын бөлмелер, бойлер тұратын бөлмелер, су құбырлары мен кәріз сорғылары, желдету және ауа баптау камералары, дезинфекциялау құралдарын дайындайтын үй-жайлар, ғимараттың инженерлік және технологиялық жабдығын орнату және басқару үй-жайлары;
5) жалпы білім беретін ұйымдарда: акт залдары, кулуарлар, фойе, киім ілетін орындар, киім ауыстыратын бөлмелер, себезгі бөлмелері, санитариялық тораптар, радиотораптар, фотостудиялар және оларға зертханалар, асханалардың тамақтану залдары және ас блогының өндірістік үй-жайлары табиғи жарықтандырусыз жол беріледі.
134. Оқу үй-жайларында сол жақты бүйірден жарықтандыру көзделеді. Екі жақты жарықтандыру кезінде, оқу үй-жайларының тереңдігі 6 м астам болған жағдайда, төбеден кемінде 2,2 м биіктіктегі оң жақты жарықтандыру көзделеді. Негізгі жарық ағынының оқушылардың алдынан және арт жағынан түсуіне жол берілмейді.
135. Оқу-өндірістік шеберханаларда, спорт залдарында екі жақты табиғи бүйірден жарықтандырумен және аралас (үстіңгі және бүйір жақтан) жарықтандырумен қамтамасыз етуге жол беріледі.
136. Күндізгі жарықты барынша пайдалану және оқу үй-жайларын біркелкі жарықтандыру үшін ағаштарды ғимараттардан 15 м жақын емес, бұталарды – 5 м жақын емес қашықтықта отырғызады. Терезе әйнектерін бояуға жол берілмейді.
137. Топтық бөлмелердегі, ойын және жатын бөлмелердегі жарық түсетін саңылауларды реттелетін күннен корғайтын құрылғылармен (жалюзді, перделерді) жабдықтайды. Жатын үй-жайлардағы терезелер балалар ұйықтаған кезде перделермен жабылады, басқа кезде перделерді түріп қояды.
138. Терезелердің алдына табиғи жарықтандыруды азайтатын үлкен жапырақты гүлдерді орналастыруға жол берілмейді.
139. Жалпы жасанды жарықтандыру барлық үй-жайларда көзделеді. Жекелеген функционалды аймақтарды және жұмыс орындарын жарықтандыру үшін жергілікті жарықтандыру орнатылады.
140. Жасанды жарықтандыру үшін люминесценттік, қызу және электр қуатын сақтайтын шамдарды пайдаланады. Бір үй-жайда бір үлгідегі шамдар қолданылады. Шамшырақтар қорғаныш құрылғыларымен жабдықталады. Қыздыру шамдарымен жарықтандыру кезінде штангадағы аспалы шағылысқан және шашыраңқы жарықты шамдарды қолданады.
141. Люминесценттік шамдарды сыртқы қабырғадан 1,2 м және ішкі қабырғадан 1,5 м қашықтықта жарық түсіретін қабырғаға параллель орналастырады
142. Жасанды жарықтандыру реттелетін және адамның көзін шағылыстырмайтын және басқа да қолайсыз әсері жоқ қауіпсіз болып көзделеді. Білім беру ұйымдарының үй-жайларындағы және балалар мен жасөспірімдер тұратын орындардағы жасанды жарықтандыру осы Санитариялық қағидаларларға 7-қосымшаға сәйкес нормаланады.
143. Күннен қорғайтын реттелетін құрылымының бастапқы қалпы терезенің жарық түсіретін алаңын азайтпауы және ТЖК нормаға келтірілген шамасын төмендетпеуі тиіс.
144. Сынып тақтасы оған параллель орнатылған екі шаммен жарықтандырылады, олар тақтаның жоғарғы шетінен 0,3 м жоғары және алдыңғы жағынан 0,6 м аралықта орналасады.
145. Соқыр және нашар көретін балаларға арналған объектілердегі оқу үй-жайларында (сыныптарға, кабинеттерге, зертханаларға, шеберханаларға), сондай-ақ оқу залдарына қызу шамдары қолданылатын жасанды жарықтандырудың аралас жүйесі жүргізіледі.
Көру патологиясының түріне байланысты жалпы және жергілікті жарықтандырудың жиынтық деңгейі мынаны құрайды:
1) жоғары деңгейдегі күрделі алыстан көрмейтін және жоғары деңгейдегі жақыннан көрмейтін оқушылар үшін – 1000 лк; көздің торлы қабығы мен көру нерві зақымдалған (көздің қарығуы болмайтын) балалар үшін – 1000 – 1500 лк;
2) жарықтан қорқу ауруынан зардап шегетін оқушылар үшін 500 лк-тен артық емес;
3) жасанды жарықтандыру деңгейі жалпы жарықтандыру жүйесінен 400 лк деңгейінде болады;
4) әр жұмыс орнына қуаты 40 ватт болатын қыздыру шамдары қолданылатын жергілікті жарықтандыру шамдарын орнатады. Шамдар үстелдің бетіне нығыз бекітіледі және еңкею бұрышы мен жарық көзінің биіктігін өзгертуге болатын иілімді кронштейні болуы тиіс.
146. Істен шыққан шамдар уақтылы ауыстырылады. Жұмыс істемейтін, істен шыққан люминесценттік шамдарды балалар мен оқушылар кірмейтін жеке үй-жайда сақтайды. Пайдаланылған люминесценттік шамдарды қоқыс жинайтын контейнерлерге тастауға жол берілмейді. Оларды сақтау және шығару мекеме басшысының бұйрығымен жауапты адамға жүктеледі. Пайдаланылған шамдарды жою және кәдеге жаратуды осындай қызмет түріне арналған лицензиясы бар ұйымдар жүргізеді.
147. Объектілердің балалар тұрақты болатын үй-жайларында штепсельді розеткаларды және ажыратқыштарды еденнен 1,8 м биіктікте орналастырады.
148. Вестибюльдерде, дәліздерде, рекреацияларда, гимнастика және акт залдарында, оқу шеберханаларында, ұйымдардың баспалдақтарында (еденде, негізгі аралықтардың сызығы бойынша және сатыларда) 5 лк болатын авариялық жарықтандыру жүргізіледі.
149. Терезелердің әйнегін жылына 3 – 4 рет және ішін айына бір рет жуады және тазалайды. Жарықтандыру арматурасын тазалауға балаларды тартуға жол берілмейді.
150. Объектілердің ғимараттары орталықтандырылған жылыту, желдету және ауа баптау жүйелерімен жабдықталуы тиіс.
151. Орталықтандырылған жылыту көзі болмаған жағдайда жеке қазандықты және газ жылуын пайдалануға жол беріледі.
152. Ауылдық елді мекендердегі орын саны 300-ден аспайтын аз жасақталған ауылдық ұйымдардың бір қабатты ғимараттарында пеш құрылғысына жол беріледі. Пеш жағу жеке кіретін жері бар оқшауланған үй-жайда жүргізіледі.
1-ші қабатта орналасқан сәбилер үйі, МДТОҰ ойын бөлмелерінде жылы едендер көзделеді.
153. Сәбилер үйлерінде, МДТОҰ-ғы балалардың күйікке шалдығуын және жарақат алуын болдырмау үшін жылыту құралдарын алмалы-салмалы ағаш торлармен қоршайды. Басқа ұйымдарда жылыту құралдарын сыртқы қабырғаларда, терезелердің астында, қоршаусыз орнатады.
154. Сору желдеткіші жүйесінің жекелеген жүйелері оқу сыныптарында, кабинеттерде (ауамен жылытылмайтын жағдайда), зертханаларда, акт залдарында, дәрісханаларда, оқу шеберханаларында, спорт залдарында, бассейндерде, тирлерде, асханада, медициналық пунктте, киноаппарат бөлмесінде, санитариялық тораптарда, тазалау мүкәммалын дезинфекциялау және өңдеу бөлмелерінде көзделеді.
155. Асханалардағы ауаның алмасуы технологиялық жабдықтан бөлінетін артық жылуды сіңіру есебімен жүргізіледі. Ас блогының өндірістік үй-жайларына тамақтанатын зал арқылы бір орынға сағатына 20 текше метр (бұдан әрі – м³/сағ) көлеміндегі ауаның кіруі көзделеді. Ауаны өндірістік үй-жайлар арқылы шығарады.
156. Зертханаларда, оқу-өндірістік шеберханаларда, дәрісханаларда, курстық және дипломдық жоба залдарында, акт және спорт залдарында, асханаларда, медициналық мақсаттағы үй-жайларда және санитариялық тораптарда сору желдеткішінің жеке жүйелері көзделеді.
157. Сәбилер үйлерінде, МДТОҰ-да ыстық сумен жабдықтау жүйесіне киім ауыстыратын орындардағы сыртқы киімді кептіруге арналған шкафтарда орналасқан жылыту құралдарын жалғайды.
158. Фрамугаларды және терезе желдеткіштерін жылдың кез-келген уақытында мақсатына сай қолданады. Металлопластикті терезелерді орнату фрамугаларды, терезе желдеткіштерін немесе күрделі ашумен жүзеге асырылады. Терезе желдеткіштерін ауданын еден ауданына кемінде 1:50 болатын қатынаста көздейді.
159. Өтпелі немесе бұрыштан желдетуді балалар болмаған кезде жүргізеді. Өтпелі желдетуді дәретханалар арқылы жүргізбейді.
160. Жатын бөлмелерде жылдың салқын мезгілінде фрамугаларды немесе терезе желдеткішін балаларды ұйықтату алдында 30 минут бұрын жабады, сосын ұйықтаған кезде ашып, балалардың ұйқыдан тұруынан 30 минут бұрын жабады. Жылдың жылы мезгілінде ұйықтаған кезде терезелер мен фрамугалар ашық қалдырылады.
161. Ұйымдардың негізгі (топтық ұяшықтар, оқу, тұрмыстық) үй-жайларындағы, сондай-ақ себезгі бөлмелері мен спорт залдың жанындағы киім ауыстыратын орындардағы, спорт залындағы, медициналық пункттің үй-жайларындағы ауа температурасын бақылау үшін балалардың бойына байланысты ішкі қабырғаға 0,8 – 1,2 м биіктікте бекітілген термометрлер орнатылады.
162. Оқу үй-жайларын үзіліс кезінде, рекреациялық бөлмелерді – сабақ өткізу кезінде желдетеді. Сабақтар басталғанға дейін және олар аяқталғаннан кейін оқу бөлмелерін өтпелі желдету жүргізіледі.
163. Станоктарда және механиздермен жұмыс істегенде жылу мен шаң көп бөлінетін шеберханалар сору-тарату желдеткішімен және жергілікті шаң ұстағыштармен және сору құрылғылармен жабдықталады. Объектілерде үй-жайлардың қолайлы микроклиматтық жағдайлары (температура және ауаның салыстырмалы ылғалдылығы) қамтамасыз етіледі.
164. Жылыту кезеңінде ауаның температурасы мынадай болып көзделеді:
1) жатын және оқу үй-жайларында, кабинеттерде, зертханаларда, кітапханада, мәдени-көпшілік іс-шаралар өткізілетін және демалу үй-жайларында, компьютер сыныптарында, қызметтік-тұрмыстық, кір жуатын орындарда плюс 18 – 22 градус Цельсий (бұдан әрі – ^оC);
2) тамақтану залдарында, буфеттерде, киім үтіктейтін, кептіретін бөлмелерде, қоймаларда және киім-кешек бөлмелерінде +16^оC;
3) физиотерапевт кабинеттерінде, массаж кабинеттерінде +28^оC;
4) медициналық үй-жайларда, топ бөлмелерінде, балалар тобындағы киім ауыстыратын орындарда, балалар тобындағы жатын бөлмелерде, балалар тобындағы дәретханаларда +20 – 22^оC, оңтайлы ылғалдылық – 40 – 60^оC;
5) оқу шеберханаларында, спорт залында және секциялы сабақтарды өткізуге арналған бөлмелерде, рекреацияларда, вестибюль мен киім ілетін орындарда, асханада, киімдер мен аяқ киімдерді кептіру бөлмелерінде + 15 – 17^оC;
6) спорт залының киім шешетін орнында +19 – 23^оC;
7) ваннасы бар бассейн үй-жайларында +30^оC;
8) себезгі бөлмелерінде +25^оC;
9) дәрігерлер кабинеттерінде +21 – 23^оC.
10) Үй-жайлардағы ауаның оңтайлы ылғалдылығы 40 – 50 % -ды, асүйде және кір жуатын бөлмелерде 60 – 70 % -ға дейін құрайды.
165. Жыл сайын объектілерде сумен жабдықтау, кәріздеу, электрмен жабдықтау жүйелеріне, жылыту кезеңінің басталуына қарай жылыту және желдету жүйелеріне ревизия және жөндеу жүргізеді.
166. Апатты ғимараттарда және үй-жайларда орналасқан объектілерді пайдалануға жол берілмейді.
Объектілердің ғимараты объектінің апаттылығы туралы құзырлы органдардың актісі болған кезде апатты жағдайда деп танылады.

6. Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім
беру объектілерінің аумақтарын және үй-жайларын
күтіп-ұстауға және пайдалануға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

167. Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім беру объектілерінде осы Санитариялық қағидаларға сәйкестігі туралы санитариялық-эпидемиологиялық қорытындылары болуы тиіс.
168. Объектілердің аумағы таза ұсталуы, қар мен мұздан тазартылуы тиіс, қыс мезгілінде жолдарға құм себіледі. Ғимаратқа кіреберісте торлар, кілемшелер, щеткалар, қырғыштар орнатылады.
169. Ойын алаңдарындағы жабдықтар және шағын сәулет мүсіндері балаларды серуендету немесе ойнату алдында күнсайын шаңнан немесе ластан тазартылады, құмсалғыштағы құмдар жұмсартылады, аптасына бір рет қопсытылады, 7 – 10 күнде бір рет қайнатылған ыстық сумен өңделеді, жұмыстан тыс уақытта ластанудан қорғау үшін жабылады. Жылына кемінде бір рет және эпидемиялық көрсеткіштер бойынша құмды жаңа құммен ауыстырады.
170. Қоқыс жинағыштар (контейнерлер) 2/3 бөлігі толған кезде тазартылады.
171. Барлық үй-жайлар таза ұсталуы тиіс. Барлық үй-жайларды жинау жуу құралдарын қолдана отырып жүргізіледі және желдетіледі. Медициналық үй-жайларды, асхананы, буфетті және дәретханаларды күнсайын дезинфекциялау құралдарын қолдана отырып жинайды.
172. Барлық үй-жайларды күрделі жинау (жиһаздарды қозғалта отырып едендерді жуу, жарықтандыру арматураларын, есіктерді, жиһаздарды дезинфекциялау және жуу құралдарының көмегімен сүрту) ай сайын және эпидемиологиялық көрсеткіштер бойынша жуу және дезинфекциялау құралдарын қолдана отырып жүргізіледі.
173. Объектілерде қызмет көрсететін персоналдың (тәрбиешілердің көмекшілері, техникалық персонал) саны кемінде 3 жиын болатын арнайы киімі (костюм немесе халат, орамал, қалпақ, алжапқыш) бөлек шкафта сақталатын ауыстыратын аяқ киімі болады.
Дәретханаға кіру алдында халат шешіледі және шыққан соң қолды сабынмен мұқият жуады.
174. Қолданылатын дезинфекциялау ерітінділері дайындалған күні көрсетіле отырып, таңбаланған ыдыстарда нұсқаулыққа сәйкес дайындалады. Дезинфекциялау және жуу құралдары және олардың жұмыс ерітінділері балалар мен жасөспірімдер үшін қол жетпейтін орындарда сақталуы тиіс.
175. Үй-жайларды және жекелеген жабдық түрлерін (ас үстелдерін, ыдыс-аяқты, қабырғаларды, есіктерді, терезелерді, еденді) жуу және өңдеу үшін бөлек шүберек көзделеді. Шүберектер тиісінше таңбаланған ыдыстарда бөлек сақталады.
176. Жинау мүкәммалы (легендер, шелектер, щеткалар, шүберектер) таңбаланады және әр үй-жайға (санитариялық торап, медициналық кабинет, изолятор, ас блогы, ас блогындағы ет-балық цехы, буфет, рекреациялар, әр оқу бөлмесі, топтық үй-жайлар, зертханалар) бекітіледі және арнайы бөлінген орындарда сақталады. Оқу үй-жайларының топтары үшін жинау мүкәммалын пайдалануға жол беріледі.
177. Барлық ұйымдардың санитариялық тораптары үшін жинау мүкәммалының сигналды түсі болуы тиіс.
178. Сәбилер үйінде және МДТОҰ-ның топтық үй-жайларында, мектеп алды сыныптарында еден күніне екі рет жуылуы тиіс; жиһаздар, радиаторлар, терезелер, киімге арналған балалар шкафтары күнсайын сүртіледі және аптасына бір рет жуылады. Музыка және гимнастика сабақтары жүретін үй-жайларды жинау әр сабақтан соң жүргізіледі.
179. Жаңадан сатып алынған ойыншықтардың сапасы мен қауіпсіздігін растайтын сертификаттары болуы тиіс.
180. Пайдаланылған ойыншықтарды күнсайын жұмыс күнінің соңында 2% сабынды-содалы ерітіндіні пайдалана отырып жуады, ағып тұрған судың астында шаяды және кептіреді. Қуыршақтың киімдерін ластануына байланысты жуады және үтіктейді. Ойыншықтарды жууға арналған ыдыс пен щетка таңбаланады.
181. Жұмсақ ойыншықтарды пайдаланғаннан кейін күннің соңында ойыншықтан 25 см қашықтықта бактерицидті шамдармен 30 минут бойы дезинфекциялайды.
182. Сәби жастағы балалар үшін және изоляторда жұмсақ ойыншықтар және пенолатексті түкті ойыншықтарды пайдалануға жол берілмейді.
183. Жалпы білім беретін және интернат ұйымдарында, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдарында, ТКБ, КББО, ЖОО-да жуу құралдарын қолдана отырып, үй-жайларды күнсайын ылғалды жинау жүргізіледі:
1) сыныптарды, шеберханаларды және оқу кабинеттерін жинау әр ауысымдағы сабақ аяқталған соң жүргізіледі;
2) дәліздер мен рекреацияларды – әр ауысымның сабақтары аяқталғаннан кейін;
3) ойын залдарын – күн соңында;
4) тамақ ішу залы – әр тамақ ішкеннен кейін;
5) киім ілінетін орындар, вестюбюльдер – әр ауысымның сабағы басталу алдында;
6) спорт залдарында – желдете отырып, күніне 2 рет;
7) ғимараттың санитариялық тораптарында – әрбір үзілістен кейін.
Үй-жайларды ылғалды жинауды (едендерді жуу) ұйымның жұмыскерлері жүргізеді.
184. Объектілерде екі ауысымдық сабақтар болған кезде ауысым арасында үй-жайларды жинау және өтпе желмен желдету үшін ұзақтығы кемінде 45 минут болатын үзіліс көзделеді.
185. Спорттық мүкәммал шүберекпен сүртіледі, мүкәммалдың металл бөліктері өңдеуден кейін құрғағанға дейін сүртіледі. Былғарыдан жасалған төсенішті қоспағанда, төсеніштердің матадан жасалған алмалы-салмалы тыстары болады, олар аптасына кемінде бір рет және ластануына байланысты жуылады. Былғарыдан жасалған төсеніштер 2% сабынды-содалы ерітінді пайдаланыла отырып, ылғалды шүберекпен сүртіледі. Маталы төсеніштер аптасына кемінде 1 рет шаңсорғыштың көмегімен шаңнан тазартылады немесе ашық ауада қағылады.
186. Инфекциялық және паразиттік аурулар жағдайлары тіркелген кезде эпидемияға қарсы және дезинфекциялау іс-шаралары жүргізіледі.
187. Сору желдеткіші жүйелерінің жалюз торлары айына кемінде 1 рет шаңнан тазартылады. Сору желдеткіші шахтасын тазарту жылына кемінде бір рет жүргізіледі. Терезелер және терезе жақтаулары ластануына байланысты, бірақ үш реттен сиретпей іштен және сырттан (көктемде, жазда, күзде) жуылады.
188. Дәретханаларда едендер, есік тұтқалары, кран барашкалары, раковиналар және унитаздар күнсайын дезинфекциялауға жатады. Унитаздардағы отырғыштар сабынды жылы сумен жуылады. Унитаздың ішкі бетін тазалау және дезинфекциялау құралдарын пайдалана отырып, щеткалармен (квач) тазартады.
189. Пайдаланылған жинау мүкәммалы дезинфекциялау ерітіндісіне салынады, экспозициядан кейін шайылады және кептіріледі. Таза жинау мүкәммалы таңбаланған ыдыста шаруашылық шкафта немесе үй-жайларда жинау мүкәммалын өңдеу және сақтау үшін сақталады. Санитариялық тораптарды жинауға тәрбиеленушілер мен оқушыларды тартуға жол берілмейді.
190. САҚ-ты жинау күнсайын дезинфекциялық құралдарын қолдана отырып жүргізеді, қазылған шұңқырды дизенфекциялау 10 күнде 1 рет, қабырғаларды әктеу дезинфекциялау құралдарын пайдалана отырып, айына 1 рет жүргізіледі. САҚ-ны оның 2/3 бөлігі толуына байланысты, бірақ жылына бір реттен сиретпей тазартылады.
191. Ас блогы үй-жайларына (жатын және қажеттілігіне қарай басқа да үй-жайларда) шыбындар мен масалардың ұшып кіруінің алдын алу үшін желдету үшін ашылатын терезелерге, терезе желдеткіштеріне, фрамугаларға тор орнатылады.
192. Кілемдер күнсайын шаңсорғышпен тазартылады, күрделі жинау кезінде оларды ылғалды щеткамен сүртеді және желге қақтырады.
193. Құндақтау үстелдерін, балалардың жаялық астына салатын клеенкаларын, манеждердің, төбешіктердің жапқыштарын күнсайын және олардың ластануына байланысты сабынды сумен жуады. Нәжіспен ластанған жағдайда, жуу және дезинфекциялау құралдары қолданыла отырып, арнайы бөлінген шүберекпен бөлінділерден тазартылады.
194. Жеке түбектерді пайдалану қызмет көрсететін персоналдың қадағалауымен жүргізіледі. Түбектер пайдаланылғаннан кейін тазартылады, жуылады және дезинфекциялау ерітіндісі бар таңбаланған ыдысқа салынады, кейіннен оны шаяды. Таза түбектер дәретханаларда, жеке таңбаланған ұяшықтарда сақталады.
195. Объектілерінде жылына кемінде бір рет инженерлік жүйелерге, шатырға, қатты және жұмсақ мүкәммалға, жиһаздарға, жабдыққа және санитариялық-техникалық аспаптарға ревизия және қажеттілігіне қарай жөндеу (ауыстыру) жүргізіледі.
196. Объектілер жұмыс істеп тұрған кезде апаттық жағдайларды жою бойынша жұмыстарды қоспағанда, күрделі және басқа да жөндеу жұмыстарын жүргізуге жол берілмейді.
197. Ұйымда шыбын-шіркейлердің, егеуқұйрықтардың және тышқан үлгідегі кеміргіштердің болуына жол берілмейді. Дезинсекциялауды және дератизациялауды қызметтің осы түріне лицензиясы бар ұйым жүргізеді.

7. Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім
беру объектілерінде тұру жағдайларына қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

198. Балалар мен жасөспірімдердің тұруына арналған объектілер ішіне-жапсарлас салынған ғимараттарда бөлек тұрған ғимараттарда, сондай-ақ оқу корпустарымен аралас орналасуы мүмкін.
199. Сәбилер үйлерінің, МДТОҰ-ның (балалар тәулік бойы болатын) жатын бөлмелерінің тұрғын ауданы 1 тәрбиеленушіге кемінде 2 м², интернат ұйымдарында, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдарында, КББО-да кемінде 4 м, полиемиелит және енжар паралич ауруларынан зардап шеккен балаларға арналған мектеп-интернаттарда кемінде 4,5 м² көзделеді. 200.
200. ТКБ оқушылары мен ЖОО студенттеріне арналған жатақханаларда 1 адамға кемінде 6 м² аудан көзделеді және 1 бөлмеде 4 адамнан артық тұрмайды.
201. Сәбилер үйлерінің жатын бөлмелері төрт жағының қоршауы бар, ұзындығы 1,2 м, ені 0,6 м стационарлық кереуеттермен жабдықталады. Балалардың жасына байланысты төсектің еденнен биіктігі 0,3 – 0,5 м құрайды. Қоршау биіктігі еденнен 0,95 м.
202. МДТОҰ-ның жатын бөлмелері жеке стационарлық кереуеттермен жабдықталады. Үш жасқа дейінгі балаларға арналған кереуеттердің ұзындығы 120 см, ені 60 см құрайды, қоршауының және төсек биіктігі реттеледі, 3 – 7 жастағы балаларға арналған төсектердің ұзындығы 140 см, ені 60 см.
203. МДТОҰ-ның жатын бөлмелерінде кереуеттер өтуге және үй-жайды жинауға ыңғайлылықты есепке ала отырып, ұзын жағынан терезелерге параллель орналастырылады. Кереуеттер қатарлары арасындағы ең аз қашықтық – 0,5 м., бас жақтарының арасы – 0,2 м.
204. Интернат ұйымдарының, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдарының, КББО-ның жатын корпустарындағы және оқушылар мен студенттерге арналған жатақханалардағы жатын бөлмелер мынадай есеппен қатты мүкәммалмен жабдықталады: 1 адамға 1 кереует, 1 кереует жанындағы тумба, 1 орындық, киімге және аяқ киімге арналған киім ілгіш шкаф. Әр бөлмеде жазу үстелі көзделеді. Жатын бөлмелерде 7 жастан бастап қыз және ұл балалардың жеке тұруы көзделеді.
205. Жатын бөлмелердегі кереуеттер кереуеттердің ұзын жағының арасында 0,65 м, сыртқы қабырғадан кемінде 0,6 м, жылыту құралдарынан 0,2 м, екі кереуеттің бас жақтарының арасында 0,2 м, кереуеттер арасындағы орталық өту ені кемінде 1,0 м қашықтық сақтала отырып орналастырылуы тиіс.
206. Жатақханалардағы және жатын корпусындағы қосалқы және санитариялық-тұрмыстық үй-жайлар (дәретханалар, қолжуғыштар, себезгі кір жуатын орындар, киім үтіктейтін орындар, киім кептіру бөлмелері, киімдер мен аяқ-киімдерді тазалау бөлмелері, ортақ асүйлер) осы Санитариялық қағидалардың нормаларына сәйкес бірінші қабатта көзделеді.
207. ТКБ және ЖОО жатақханаларының қабаттарындағы асүйлер тұрмыстық тоңазытқыштармен, пештермен, жуғыштармен, үстел-шкафтармен, ыдыс-аяққа арналған шкафтармен, қажет болғанда орындықтармен немесе табуреткалармен жабдықталады. Жабдық мынадай есеппен орнатылады: 5 адамға газ пешінің 1 конфоркасы, 3 адамға – электр пешінің 1 конфоркасы, 8 адамға – 1 жуғыш және 1 үстел-шкаф, 6 – 8 адамға – 1 тұрмыстық тоңазытқыш.
208. Бір жатын орынға төсек жабдықтарының үш жиынтығы көзделеді. МДТОҰ мен интернат ұйымдарында, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдарында, КББО-да барлық төсек жабдықтары (матрас, жастық, көрпе таңбаланады; жиналмалы кереуеттерді пайдаланған кезде төсек жабдықтары (жайма, жастық тыс, көрпе тыс) таңбаланады.
209. Интернат ұйымдарының, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдарының, КББО-ның жатын корпустарын санитариялық-техникалық жабдықпен қамтамасыз ету нормалары осы Санитариялық қағидаларға 6-қосымшаға сәйкес көзделеді.
ТКБ оқушыларына арналған студенттік және жатақханаларда: 4 – 6 адамға 1 себезгі, 1 қол жуғыш және 1 унитаз және 50 адамға 1 биде орнатылады. әйелдердің жеке гигиенасы кабинасы 50 адамға 1 кабина көзделеді және жоғары көтерілетін себезгімен, унитазбен, себезгімен және қол жуғышпен жабдықталады.
210. Арнайы түзету ұйымдарындағы тұрғын үй-жайлардың санитариялық тораптарындағы санитариялық құралдардың, гигиеналық жабдықтардың саны ұйымның бейінін есепке ала отырып есептеледі:
1) тірек-қозғалыс аппараты бұзылған балаларға арналған мектеп-интернаттарында 8 қыз балаға 1 унитаз, 12 ер балаға 1 писсуар және 8 ер балаға 1 унитаз, 6 адамға 1 қолжуғыш және 12 адамға 1 аяқ жуатын ванна; гигиеналық себезгілер – мектеп-интернаттарының 16 тәрбиеленушісіне 1 себезгі торы, 50 адамға 1 биде есебімен қыздар гигиенасы бөлмесі орнатылады;
2) соқыр және көзі нашар көретін балаларға арналған мектеп-интернаттарында 8 қызға 1 унитаз, 10 ер балаға 1 унитаз және 0,5 м лотокты писсуар, 3 тәрбиеленушіге 1 қолжуғыш (қыздарға, ұлдарға), 6 тәрбиеленушіге 1 аяқ жуатын ванна, 30 қызға бір гигиена бөлмесі; оқу блогында персоналға арналған 1 дәретхана (бір унитаз, бір қолжуғыш); 12 тәрбиеленушіге бір себезгі торы есебімен гигиеналық себезгі; себезгі жанында ер балалар мен қыздарға бөлек бір унитаз, қолжуғыш, дәретханасы бар екі ванна;
3) тілінің мүкісі бар саңырау, көзі нашар көретін балаларға арналған мектеп-интернаттарында 15 қызға бір унитаз және 20 ер балаға бір унитаз және бір писсуар; 8 тәрбиеленушіге бір қолжуғыш; 12 тәрбиеленушіге бір аяқ жуатын ванна; 70 қызға 1 гигиеналық кабина; мектеп-интернат персоналы үшін 2 дәретхана; 18 тәрбиеленушіге бір себезгі торы есебімен гигиеналық себезгі, ванна жанында ер балалар мен қыздарға арналған унитазы мен қолжуғышы бар бір ванна және бір дәретхана.
4) ақыл-есі дамымаған балаларға арналған мектеп-интернаттарда 8 қызға 1 унитаз, 10 ер балаға 1 писсуар және 1 унитаз; 4 тәрбиеленушіге 1 қолжуғыш, 8 тәрбиеленушіге 1 аяқ жуатын ванна; 35 қызға 1 гигиеналық кабина; 16 тәрбиеленушіге 1 гигиеналық себезгі есебімен гигиеналық себезгі; ер балалар мен қыздарға арналған үй-жайларда қолжуғышы бар бір ванна және бір унитаз көзделеді.
211. Балалар тәулік бойы болатын объектілерде оларды жуындыру төсек жабдықтары, іш киімді және сүлгілерді бір мезетте ауыстыра отырып, жеті күнде кемінде бір рет кесте бойынша жүзеге асырылады.
212. Киім-кешектерді жуу объектінің кір жуатын орнында жүзеге асырылуы тиіс, ол болмаған жағдайда, шарт бойынша кір жуатын орындарда жууды ұйымдастыруға жол беріледі. Инфекциялық аурумен ауыратын науқастардың киім-кешектері жуу алдында таңбаланған ванналарда дезинфекциялануға жатқызылады.
213. Төсек жабдықтарын, сүлгілерді ауыстыру ластануына байланысты, бірақ аптасына бір реттен сиретпей жүргізіледі. Лас киім-кешек кір жуу орнына қаптарда (клеенкалы және мата) жеткізіледі. Матадан тігілген қаптар жууға тапсырылады, клеенкалы сабынды-содалы ерітіндімен өңделеді. Таза киім жуылған қапта жеткізіледі.
214. Төсек жабдықтарының, жаңа және ескі киім мен аяқ-киімдердің, қатты мүкәммалдың қорын сақтау үшін қоймалар көзделеді.
215. Кір жуатын орынды орналастыру кезінде таза және лас киім-кешектің қарама-қарсы ағымы болмауы тиіс. Лас киім-кешекті тапсыруға және таза киім-кешекті алуға арналған терезелер бөлек болады және топтық бөліктер үй-жайына, жатын бөлмеге және ас блогына кіру есігіне қарама- қарсы орналастырылмайды; топтық үй-жайлардың терезесінің астына: ойын бөлмесінің, кіреберіс үй-жайдың, жатын бөлменің, сондай-ақ оқу үй-жайларының терезесі орналастырылмайды.
216. Лас киім-кешекті тапсыруға арналған терезесі бар шлюз кір жуу орнына қарай ашылуы тиіс. Сәбилер үйінің кір жуатын орындарында жас балалар тобы үшін ауданы 9 м² болатын киім-кешектерді алғашқы өңдеуге арналған бөлме көзделеді.
217. Жобалық қуаты 280 адамға дейінгі мекемелерде кір жуатын үй-жайлар құрамында ауданы кемінде 4м² болатын лас киім-кешекті өткізуге және сұрыптауға арналған, жеке есігі бар үй-жай көзделуі тиіс.
218. Кір жуатын орындар суық және ыстық су тартылған ванналармен жабдықталуы тиіс. Кір жуатын машина-автоматтарды орнатуға жол беріледі.
219. Балалар тәулік бойы болатын сәбилер үйлерінде, МДТОҰ-да, интернат ұйымдарында, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдарында, КББО-да төсек жабдықтары, сүлгілер, жеке гигиена заттары (тіс щеткасы, тарақ, жөке) әр балаға жеке бөлінеді. Жеке тіс щеткасын дәретханадан оқшауланған үй-жайдағы ашық ұяшықтарда сақтайды.

8. Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен
білім беру объектілерінде тамақтандыруды ұйымдастыруға
қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

220. Қоғамдық тамақтандыруды ұйымдастыру балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім беру объектілерінде мыналарға бөлінеді:
1) өндірістік шикізатты сатып алуды, аспаздық тағам өндіруді, білім беретін мекемелерді жабдықтауды жүзеге асыратын мектеп тағамының базалық ұйымы (мектеп тағамының комбинаты, мектеп-базалы асханалар);
2) жартылай фабрикаттардан тамақ және аспаздық бұйымдар дайындауды және оларды өткізуді жүзеге асыратын дайындауға дейінгі қоғамдық тамақтандыру ұйымдары;
3) апта күндері бойынша әртүрлі ас мәзіріне сәйкес тамақ өндіретін және (немесе) өткізетін азық-түлік шикізатымен немесе жартылай фабрикаттармен жұмыс істейтін асхана объектілері;
4) дайын тамақты, аспаздық, ұннан жасалған кондитерлік бұйымдарды өткізуді жүзеге асыратын буфеттер, буфеттер-тарату орындары.
221. Тамақтану объектілерінде тұруға, қоғамдық тамақтанумен байланысы жоқ жұмыстар мен қызметтерді орындауды, сондай-ақ жануарлар мен құстарды ұстауға жол берілмейді.
222. Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім беру объектілерінде шикізатпен немесе жартылай фабрикатпен жұмыс істейтін ас блогы көзделеді. Ас блогы 2 қабаттан жоғары орналастырылмайды. Ас блогын 2-ші қабатта орналастыру кезінде өнімді тасымалдау үшін жүк көтеретін лифтімен жабдықталады.
223. Шикізатпен жұмыс істейтін ас блогының құрамы мыналарды қамтиды: ыстық цех, тарату бөлмесі, салқындату цехы (немесе шартты аймақ), ет-балық цехы, көкөніс цехы, асхана ыдыстарын жуатын және жеке ас үй ыдыстарын жуатын бөлме, құрғақ өнімдерді сақтайтын қойма, көкөністерді сақтайтын қойма, тоңазытқыш жабдығы бар тез бұзылатын өнімдерді сақтауға арналған үй-жай, жүк тиейтін бөлме, персоналдың бөлмесі, киім ауыстыратын орын, персоналға арналған себезгі және дәретхана.
224. Ас блогының үй-жайлары көлемді-жоспарлау және конструктивтік шешімдермен шикі өнімнің, шикі жартылай фабрикаттардың және дайын өніммен, пайдаланылған ыдыстың таза ыдыспен, келушілер мен персоналдың араласуын болдырмайтын технологиялық үдерістердің жүйелілігі көзделеді.
225. Жартылай фабрикаттармен жұмыс істейтін ас блоктарында мыналар көзделеді: дайындауға дейінгі (жартылай фабрикаттар мен дайын өнімді өңдеуге арналған аймақтарға шартты бөлінген) бөлме, сусымалы өнімдерді сақтау бөлмесі, асхана және ас үй ыдыстарын жуатын орын, тоңазытқыш жабдығы бар үй-жай, тамақ тарататын бөлме, персоналға арналған үй-жай, персоналға арналған себезгі және дәретхана.
226. Құрғақ өнімдерді, көкөністерді сақтайтын қойма салқындатылатын камералар асүйден оқшауланады, ыдыс жуатын үй-жайлардың, себезгілердің және санитариялық тораптардың, сондай-ақ баспалдақтары бар өндірістік үй-жайлардың астындағы үй-жайларға орналастырылмайды.
227. Шикізатпен жұмыс істейтін, өнімділігі аз (50 отыратын орынға дейін) ас блогында үй-жайлар жиынын: тамақ тарату аймағы мен асхана және асүй ыдыстарын жуу аймағын (арақабырғамен бөлінген) бөле отырып, ыстық тамақ цехын, тамақ дайындайтын цех, көкөністі сақтау аймағын бөле отырып, сусымалы өнімдер қоймасын, персоналға арналған дәретхананы қысқартуға жол беріледі.
228. Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органның келісімі бойынша білім беру ұйымдарына Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген талаптарға сәйкес олардың талаптарға сәйкестігі туралы санитариялық-эпидемиологиялық қорытындысы болған кезде мектеп тағамының базалық ұйымдарынан (мектеп тағамы комбинаттары, мектеп-базалық асханалар және тағы басқалары) және қоғамдық тамақтандыру ұйымдарынан жартылай фабрикаттарды жеткізуге жол беріледі.
229. Буфеттерде тағамдарды, аспаздық бұйымарды сатуды, сондай-ақ ыстық сусындар мен жекелеген тағамдарды дайындауды (шұжық өнімдерін, жұмыртқаны қайнату, сүт тағамдарын дайындау, салаттарды араластыру, дайын өнімдерді кесу) жүзеге асыруға мүмкіндік беретін үй-жайлар және жабдық жиыны көзделеді.
230. Бейімделген ғимараттарда орналасқан жалпы білім беру ұйымдарында және шағын МДТОҰ-да тығыз орналасқан құрылыс жағдайларында, ауылдық елді мекендерде үлгілік асханаларды ұйымдастыруға арналған жағдайлар болмаған жағдайда, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органмен келісім бойынша үй-жайлардың қысқартылған жиыны: қойма үй-жайлары, шикізат дайындау, тамақ дайындау, дайын өнімді тарату және асхана мен асүй ыдыстарын жуу аймақтары бар асүй көзделеді.
Асүйдің ауданы кемінде 18 м² болып қабылданады. Тұрғын үйлердің 1-ші қабатында орналасқан шағын МДТОҰ-да қолданыстағы асүйдің алаңдарында тамақ дайындауға жол беріледі.
231. Технологиялық, тоңазытқыш және жуу жабдықтарын орналастыру тамақты дайындау ағымдылығын есепке ала отырып жүзеге асырылады.
232. Жабдықтың ең аз жиыны мыналарды: духовкасы бар электр плитасын, сыртқа тарату шатырын, тоңазытқышты, электрлі су ысытқышты, ыдыс жууға арналған 2 секциялы жуғыш ваннаны, персоналдың қол жуатын раковинасын, шикі және дайын өнімге арналған бөлшектеу үстелдерін және жуғышты қамтиды.
233. Шикі және дайын өнімдер бөлек сақталады.
Жалпы білім беретін ұйымдардың жанындағы шағын – орталықтарда балаларды тамақтандыру топтармен жүзеге асырылады.
234. Тамақтану залының ауданы бір орынға кемінде 0,8 м² есебінен көзделеді. Отыратын орын санын бір ауысымдағы оқушылар мен оқытушылар санының 1/3 есебінен айқындайды.
235. Барлық өндірістік цехтарда араластырғыш арқылы суық және ыстық су келтірілген раковиналар, жуғыш ванналар орнатылады.
236. Асхананың тамақтану залының жанында 20 отырғызу орнына 1 шүмек есебінен қолжуғыштар орнатылады. Орталықтандырылған сумен жабдықтау болмаған жағдайда суды қолмен құятын қолжуғыштар орнатылады. Қолжуғыштардың жанына электрлі сүлгі (екі раковинаға кемінде 1) орнатылады немесе бір рет қолданылатын сүлгі пайдаланылады.
237. Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу және білім беру объектілерінің қоғамдық тамақтандыру объектілерінің жаңадан салынатын немесе қайта жаңартыланатын ғимараттары үшін асхана алдында қолжуғыштар орнату көзделеді: қолжуғыштардың жоғарғы бетінің еденнен биіктігі 1- сынып оқушылары үшін 0,5; 2 – 4-сынып оқушылары үшін 0,6 м және 5 – 11 (12)-сынып оқушылары үшін 0,7 м қабылданады.
Қолжуғыштар мен қабырғаның арасындағы өтетін жол кемінде 1,1 м, қолжуғыштардың екі қатарының арасында кемінде 1,6 м көзделеді.
238. Шамшырақтардың қорғаныш арматурасы болады, плиталардың, технологиялық жабдықтың және бөлшектеу үстелдерінің үстіне орналастыруға жол берілмейді.
239. Өндірістік, қоймалық және әкімшілік-тұрмыстық ас блогы үй-жайларының жабдығының тізбесі осы Санитариялық қағидаларға 8-қосымшаға сәйкес жабдықталады.
240. Жабдық, өндірістік үстелдер, мүкәммал, ыдыс-аяқ, ыдыс тамақ өнімдерімен жанасуға рұқсат етілген, жуу және дезинфекциялау құралдарының әсеріне төзімді материалдардан дайындалады және тамақ өнімдерімен жанасатын материалдар үшін қауіпсіздік талаптарына жауап береді.
241. Тамақтану залдары жуу және дезинфекциялау құралдарын қолдана отырып, оларға өңдеу жүргізуге мүмкіндік беретін жабыны бар жиһазбен жабдықталады.
242. Қандай да бір технологиялық және тоңазытқыш жабдығы істен шыққан жағдайда, ас мәзіріне өзгерістер енгізіледі.
243. Тамақ өнімдерін, ыдыстарды, мүкәммалды сақтауға арналған стеллаждардың төменгі сөрелері мен тауарлардың астына қоятын тұғырлардың еденнен биіктігі кемінде 15 см көзделеді.
244. Асханаларды бір отыратын орынға кемінде үш жиын есебінен асхана ыдысымен және аспаптармен қамтамасыз етілуі тиіс.
245. Тамақтануды ұйымдастыру кезінде тамақ өнімдерімен жанасатын материалдар үшін қауіпсіздік талаптарына сай келетін фарфордан, фаянстан және шыныдан жасалған ыдыстар (тәрелкелер, табақшалар, тостағандар, бокалдар) пайдаланылады. Дайын тамақтарды дайындауға және сақтауға арналған асхана аспаптары (қасық, шанышқы, пышақтар), ыдыстар тот баспайтын болаттан немесе материалдың гигиеналық қасиеттері бойынша ұқсас материалдан болуы тиіс.
246. Шикі және дайын өнімдерді бөлек сақтау, оларды технологиялық өңдеу және тарату үшін бөлек және таңбаланған жабдық, бөлшектеу мүкәммалы, асүй ыдысы пайдаланылады:
1) таңбасы бар өндірістік үстелдер: шикі ет "ШЕ", піскен ет "ПЕ", шикі балық "ШБ", піскен балық "ПБ", шикі көкөністер "ШК", піскен көкөністер "ПК", "нан", дайын өнім "ДӨ", қамырға арналған;
2) бөлшектеу мүкәммалы (бөлшектеуге арналған тақтай және пышақтар): шикі ет "ШЕ", піскен ет "АЕ", шикі балық "ШБ", піскен балық "АБ", шикі көкөністер "ШК", піскен көкөністер "ПК", "нан", "майшабақ", "гастрономия";
3) таңбасы бар асүй ыдыстары: "I тағам", "II тағам", "III тағам", "сүт", "жұмыртқаларды өңдеуге арналған", "жұмыртқаларды жаруға арналған", "дайын өнімге арналған", "шикі өнімге арналған".
247. Пішіні өзгерген, жиектері сынған, сызаттары, сынықтары бар, эмалы зақымданған асүй және асхана ыдыстарын; алюминийден жасалған асхана аспаптарын; пластмассадан және сығымдалған жұқа тақтайдан жасалған бөлшектеу тақтайларын; сызаттары және механикалық зақымдалған бөлшектеу тақтайларын және ұсақ мүкәммалды пайдалануға жол берілмейді.
248. Ет және балықты қасаптауға арналған бөлшектеу тақтайлары, науалар тесіктері және саңылаулары жоқ тамақ өнімдерімен жанасуға арналған материалдардан дайындайды.
Етті қасаптауға арналған науаны арнайы тұғырыққа орнатады және күнсайын жұмыс аяқталған соң тазартады және бетіне тұз себеді. Науаның бетін жүйелі түрде сүргілейді және жонады.
249. Алаң жеткілікті (ас блогы үй-жайына бейімделген) болмаған жағдайда, піскен етті, піскен балықты, піскен көкөністерді тиісінше таңбаланған тақтай мен пышақтарды пайдалана отырып, "дайын өнім" деген үстелде турауға жол беріледі.
250. Ыстық дайын тамақты және салқын жеңіл тағамды жеткізу үшін ішкі беті тамақ өнімдерімен жанасу үшін рұқсат етілген материалдардан жасалған арнайы изотермиялық сыйымдылықтар пайдаланылады.
251. Ас блогының өндірістік және басқа да үй-жайлары тәртіппен және таза ұсталады. Тамақ өнімдерін еденде сақтауға жол берілмейді.
252. Тамақтану залын жинау әрбір тамақ ішілгеннен кейін жүргізіледі. Тамақтану үстелдерін арнайы бөлінген шүберекті және таза немесе пайдаланылған шүберекке арналған таңбаланған ыдысты пайдалана отырып, жуу құралдары қосылған ыстық сумен жуады. Шүберекті пайдаланғаннан кейін жуу құралдарын қоса отырып, жуады, дезинфекциялайды немесе қайнатады, шаяды, кептіреді және таза шүберекке арналған ыдыста сақтайды.
253. Асүй ыдысын жуу асхана ыдысынан бөлек көзделеді. Жуу үй-жайларында ыдыстар мен мүкәммалды жуу қағидалары туралы нұсқаулық ілінеді.
254. Жұмыс күнінің соңында эпидемиологиялық айғақтар бойынша барлық асхана, шай ыдыстарын, аспаптарды дезинфекциялау ерітіндісіне батырып қояды, содан кейін ыдысты ағынды сумен мұқият шаяды.
255. Асхана және асүй ыдыстарын жууға арналған жуғыш ванналардың көлемдік сыйымдылығының таңбасы болады және полимер және резеңке материалдардан жасалған тығындармен қамтамасыз етіледі. Дезинфекциялау құралдарын дозалау үшін өлшегіш ыдыс пайдаланылады.
256. Екі секциялы ванналарда асүй ыдыстарын жуу кезінде мынадай тәртіп сақталады:
1) тамақ қалдықтарын механикалық тазарту;
2) + 45^оС төмен емес температурада және жуу құралдары қосылған суда щеткамен жуу;
3) + 65^оС төмен емес температурада ыстық ағынды сумен шаю;
4) тор сөрелерде және стеллаждарда төңкерілген күйінде кептіру.
257. Арнайы жуғыш машинада асхана ыдыстарын жуу оларды пайдалану жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес жүргізіледі.
258. Үш секциялы ванналарда асхана ыдыстарын қолмен жуу кезінде мынадай тәртіп сақталады:
1) тамақ қалдықтарын механикалық тазарту;
2) ваннаның бірінші секциясында + 45^оС төмен емес температурада жуу құралдары қосылған суда жуу;
3) ваннаның екінші секциясында + 45^оС төмен емес температурада және ваннаның бірінші секциясына қарағанда 2 есе аз мөлшерде аз жуу құралдары қосылған суда жуу;
4) ваннаның үшінші секциясында + 65^оС төмен емес температурада ыстық ағынды суда ыдыстарды шаю;
5) торларда, сөрелерде және стеллаждарда төңкерілген күйінде кептіру.
259. МДТОҰ-да және сәбилер үйлерінде буфеттерде асхана ыдыстарын жуу үшін тиісті таңбасы бар 2 ұялы жуғыштар немесе ыдыс жуғыш машина орнатылады.
Алдымен бірінші ұяшыққа рұқсат етілген жуу құралдарын қоса отырып + 45^оС температурада шай ыдыстарын жуады, екінші ұяшықта + 65^оС төмен емес температурада ыстық сумен шаяды, содан соң осындай кезекпен асхана ыдыстарын жуады. Асхана ыдысын жуу алдында оларды тағам қалдықтарынан тазартады, жуу құралдарын қосып, +45^оС температурада жуғыштың бірінші ұяшығында ыстық сумен жуады, екінші жуғышта + 65^оС температурада ыдысты ағынды сумен шаяды және тор-сөрелерде кептіреді.
260. Арнайы жуғыш орны және ағынды су жоқ болған кезде ыдыстарды үш легенде (легеннің көлемі кемінде 10 литр) жуу құралдарын қоса отырып, ыстық суда жуады, таза ыдыстар ыстық сумен шайылады, кейін кептіріледі.
261. Асхана аспаптарын сақтауға арналған сыйымдылықтар + 45^оС төмен емес температурада жуу құралдарын қолдана отырып, ыстық суға жуады.
262. МДТОҰ-да және сәбилер үйлерінде емізіктерді жуады, он бес минут қайнатады және қақпағы жабық шыны ыдыста сақтайды. Сүт қоспаларына арналған бөтелкелерді жөкенің және майсыздандыратын құралдардың (қыша ұнтағы, ас содасы) көмегімен жылы ағынды сумен жуады, содан кейін он бес минут қайнатады және таңбаланған жабық эмаль ыдыста сақтайды.
263. Таза асүй ыдысын және мүкәммалды еденнен кемінде 0,5 м биіктіктегі стеллаждарда; асхана ыдыстарын шкафтарда немесе торларда; асхана аспаптарын тұтқасын жоғары қаратып сақтайды, оларды табақтарда шашылған күйде сақтауға жол берілмейді.
264. Технологиялық жабдықты өңдеуді күнсайын оның ластануына байланысты және жұмыс күнінің соңында арнайы бөлінген шүберекпен және сыйымдылықта жүргізеді.
265. Бөлшектеу тақтайларын және ұсақ ағаш мүкәммалын жууды асүй ыдысына арналған жуу бөлімшесінде (цехта) жуу құралдарын қоса отырып, +45^оС төмен емес температурада ыстық суда жүргізеді, +65^оС төмен емес температурада ыстық сумен шаяды және ыстық су құяды, содан кейін стеллаждарда қырынан тұрғызып кептіреді. Өңдегеннен және кептіргеннен кейін бөлшектеу тақтайларын және пышақтарды таңбаланған арнайы кассеталарда (тақтайларды қырынан) сақтайды, тиісті өндірістік үстелдерге (қырынан) тікелей сақтауға жол беріледі. Оларды үсті-үстіне қойып сақтауға жол берілмейді.
266. Ыдыс жууға арналған щеткалар мен шүберекті пайдаланғаннан кейін тазартады, жуу құралдарын қоса отырып, +45^оС төмен емес температурада ыстық суға батырып қояды, дезинфекциялайды (немесе 15 минут қайнатады), ағынды сумен шаяды, кептіреді және арнайы ыдыста сақтайды.
267. Күрделі жинауды жуу және дезинфекциялау құралдарын қолдана отырып және эпидемиологиялық айғақтар бойынша айына бір рет (қабырғаларды, жабдықты, әйнектің ішкі беттерін, жарықтандыру аппаратурасын, асүй және асхана ыдыстарын, ыдысты және мүкәммалды жуу) жүргізеді.
268. Ақ және қара нан бөлек (әр түрлі сөрелерде сақтауға жол беріледі) желдетуге арналған есігінде саңылауы бар шкафта сақталады, төменгі сөренің еденнен қашықтығы кемінде 35 см болады. Шкафтардың сөрелерін нанның ұнтағынан арнайы щеткалармен тазартады және 1%-дық асханалық сірке су ерітіндісін қолдана отырып, шүберекпен сүртеді.
269. Тамақ қалдықтарына арналған таңбаланған ("тамақ қалдықтары") ыдыстардың қақпағы болады, арнайы бөлінген орында сақтайды және олардың 2/3 көлемі толуына байланысты қалдықтардан босатылады, жуу құралының ерітіндісімен жуады.
270. МДТОҰ, сәбилер үйі топтарының буфеттерінде тамақ қалдықтарын жинауға арналған ыдысты әрбір тамақ ішкеннен кейін тазалайды, жуу ерітіндісімен жуады, ыстық сумен шаяды және кептіреді.
Тамақ қалдықтарын ас блогының тарату немесе өндірістік үй-жайлары арқылы шығаруға жол берілмейді.
271. Тамақ ішу арасындағы аралық 3,5 – 4 сағаттан аспауы тиіс.
272. Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім беру объектілерінде балаларды тамақтандыру нормалары осы Санитариялық қағидаларға 9-қосымшаға сәйкес қабылданады.
273. Жалпы білім беретін және интернат ұйымдарында, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдарында, КББО-да, сәбилер үйлерінде, МДТОҰ-да перспективалы маусымдық (жаз-күз, қыс-көктем) екі апталық мәзір жасалады.
274. Шығарылатын өнімнің перспективалы мәзірі және ассортимент тізбесі ас блогын пайдалануға беру кезінде, одан әрі қайта жаңарту жүргізілгеннен кейін, ас блогының бейіні немесе өндірістік үдерісі өзгерген кезде, сондай-ақ бұрын бекітілген ассортиментке өзгерістер мен толықтырулар енгізу кезінде санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылық саласындағы мемлекеттік органмен келісіледі.
275. Күнсайын тамақтанатын балалар мен жасөспірімдердің саны көрсетілген мәзір-тарату парағы, жас ерекшелігіне, сондай-ақ әрбір тағам бойынша өнімдердің шығыстарына байланысты порцияның массасын граммен көрсете отырып, осы Санитариялық қағидаларға 9, 10-қосымшаларға сәйкес тағам тізбесі жасалады.
276. Тамақтанудың іс жүзіндегі рационы бекітілген перспективалы мәзірге сәйкес келуі тиіс. Ерекше жағдайларда бір өнімді, тағамды және аспаздық бұйымдарды басқаларымен ауыстыруға жол беріледі.
277. Тамақты дайындау өнімдерді тарату, тағамдардың шығымы, тағамды дайындау технологиясы туралы мәліметтер көрсетілген технологиялық карталарға сәйкес тағамдар картотекасын пайдалана отырып жүргізілуі тиіс.
278. Перспективалы мәзірде бірдей тағамдарды немесе аспаздық өнімдерді бір күнде немесе келесі 2 – 3 күнде қайталауға жол берілмейді.
279. Күнсайын тамақтану рационына ет, сүт, сары май және өсімдік майы, қара бидай және (немесе) бидай наны, көкөністер және қант қосылады. Балық, жұмыртқа, ірімшік, сүзбе, тауық еті 2 – 7 күнде 1 рет қосылады.
280. МДТОҰ-да және балалар мен жасөспірімдердің тәулік бойы болатын объектілерінде таңғы ас көкөніс пен жеміс-жидек қосылған, ыстық тамақты (бірінші және екінші) және ыстық сусынды қамтиды.
Түскі ас салат, бірінші, екінші (негізгі ыстық тамақ еттен, балық немесе тауықтан) және үшінші (компот, кисель, шай) тағамнан тұрады. Аскөк қосып пісірілген және жас көкөністерден (қиярдан, қызанақтан, жаңа піскен немесе тұздалған қырыққабаттан, сәбізден, қызылшадан) жеңіл салаттар дайындалады. Бесін ас мәзіріне кремсіз тоқашты немесе кондитерлік өніммен бірге сусынды (сүт, қышқыл сүт өнімдері, кисель, шырын) қосады.
Кешкі ас көкөніс (сүзбе) тағамынан немесе ботқадан; екінші негізгі тамақтан (еттен, балықтан немесе тауықтан), сусыннан (шай, шырын, кисель) тұрады. Екінші кешкі ас ретінде қосымша жеміс-жидектерді немесе қышқыл сүт өнімдерін және кремсіз тоқаш немесе кондитерлік бұйымдарды қосады.
281. Тамақтану залында білім беретін мекеменің басшысы бекіткен, тамақтың көлемі мен аспаздық бұйымның атауы туралы мәлімет көрсетілетін мәзір күнсайын ілінуі тиіс.
282. Тамақ өнімдерін және азық-түлік шикізатын қабылдау олардың сапасы және қауіпсіздігін куәландыратын (шығарушының ветеринариялық-санитариялық сараптама құжаттары, сондай-ақ сәйкестік сертификаты) құжаттары болған жағдайда жүзеге асырылады.
Өнімнің сапасы мен қауіпсіздігін куәландыратын құжаттар қоғамдық тамақтандыру ұйымдарында сақталады.
283. Тамақ өнімдерін тасымалдау санитариялық-эпидемиологиялық қорытындысы бар автокөлікпен жүргізіледі. Экспедитордың арнайы киімі болуы және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес медициналық тексеріп-қараудан өтуі тиіс.
284. Тамақ өнімдерін сатып алатын орындар білім беретін ұйымдардан кемінде 500 метрден артық радиуста орналасқан кезде өнімдерді қол жүгімен жеткізуге жол беріледі (50 отыратын орыннан аспайтын). Тасымалдау кезінде жеткізілетін өнімнің бұзылуы мен ластануын болдырмайтын жағдай қамтамасыз етілуі тиіс.
285. Балалар мен жасөспірімдер тағамына көрсетілген өнімнің сапасы мен қауіпсіздігін растайтын зертханалық-құрал-саймандық зерттеулер нәтижелері болғанда, ауыл шаруашылығы мақсатындағы ұйымдарда, оқу-тәжірибелік және бау-бақшалық учаскелерде, білім беру ұйымдарындағы жылыжайларда өсірілген өсімдіктен алынған азық-түлік шикізатын пайдалануға жол беріледі.
286. Ас блогы үй-жайларына балалар мен жасөспірімдердің кіруіне және оларды тағамдар дайындаумен, көкөністі тазалаумен, дайын тамақты таратумен, нан кесумен, ыдыс жуумен, өндірістік үй-жайларды тазалаумен байланысты жұмыстарға тартуға жол берілмейді.
287. Шикі өнімдерді (тазаланбаған көкөністі, етті, балықты) өңдеу үшін бөлек жуғыш ванна көзделеді. Осы мақсат үшін асүй немесе асхана ыдыстарын жууға арналған ваннаны, қол жууға арналған раковинаны пайдалануға жол берілмейді.
288. Балықты өндірістік үстелдерде немесе 1 литр суға 7 – 10 г есебімен тұз қоса отырып, +12^оС-тан аспайтын температурадағы суда жібітеді. Бекіре балықты немесе жон етін суда еріту ұсынылмайды.
289. Ет, жартылай фабрикаттар, балық және басқа да өнімдер екінші рет мұздатылмайды және бірінші өңдеуден кейін жылы өңдеуден өтеді. Жібітілген өнімді сақтауға жол берілмейді.
290. Жұмыртқаларды өңдеуді таңбаланған ыдыста жүргізеді. Жұмыртқаларды өңдеу олар ерітіндіге толық батырылған жағдайда, мынадай тәртіппен жүргізіледі:
1) өңдеу-кальцийленген соданың 1 – 2%-дық жылы ерітіндісінде;
2) өңдеу-кемінде 5 минут бойы ағынды сумен шаю.
291. Консервіленген өнімдердің жеке қаптамасын ашу алдында ағынды сумен шаяды.
292. Сусындарды құю тікелей тұтынушының ыдысына (стақандарға, бокалдарға) жүзеге асырылады, тарату алдында ортақ ыдысқа құюға жол берілмейді.
293. Тазартылған түрде пісіруге жататын тағамдарда, көкөністерде витаминдердің сақталуын қамтамасыз ету үшін тікелей қайнату алдында тазалайды және тұзды суда қайнатады (қызылшадан басқасын).
294. Тазартылған картопты және басқа да көкөністерді 2 сағаттан артық салқын суда ұзақ ұстап, алдын ала дайындауға жол берілмейді. Салатқа арнап пісірілген көкөністер + 2 – 4^оС температурада 6 сағаттан асырмай тоңазытқышта сақталуы тиіс.
295. Салат дайындауға арналған шикі көкөністер мен аскөкті кейіннен термиялық өңдеуден өткізбей, 3%-дық сірке су қышқылы ерітіндісінде немесе кейіннен салқындатылған қайнаған сумен шаю арқылы 10 минут бойы 10%-дық ас тұзы ерітіндісінде ұстайды. Бөлшектеу "ПК" деген таңбасы бар үстелдерде және тақтайларда дайын өнімдер цехында жүргізіледі.
296. Аспаздық дайындыққа дейін жеткізілген тамақ өнімі немесе өнімдердің үйлесімі болып табылатын аспаздық өнімдерді дайындау кезінде мынадай талаптар сақталады:
1) піскен еттен, тауық етінен, балықтан жасалған екінші тағамдарды дайындау кезінде немесе бірінші тағамға піскен етті (балықты) жіберген кезде порциялық ет 5 – 7 минут бойы сорпада екінші рет қайнатылады;
2) бірінші тағамға арналған порцияланған етті таратуға дейін ыстық плитада немесе мармитте 1 сағаттан асырмай сорпада сақтауға жол беріледі;
3) тағам құрамына кіретін ингредиенттерді араластыру кезінде өнімге қолды тигізбей, асхана мүкәммалын пайдаланады;
4) гарнирлерді және басқа да тағамдарды тұздық қатықтауға пайдаланылатын сары май және сүтті алдын ала термиялық өңдеуден (еріту және қайнату) өткізеді;
5) жұмыртқаны су қайнағаннан кейін 10 минут бойы пісіреді;
6) рецептурасына жұмыртқа кіретін омлеттерді және пісірмелерді қуыру шкафында, омлеттерді – +180 – 200^оС температурада 8 – 10 минут бойы 2,5 – 3 см қабатпен; пісірмелерді – +220 – 280^оС температурада 20 – 30 минут бойы 3 – 4 см аспайтын қабатпен дайындайды; жұмыртқа массасын сақтау +2 – 4^оС температурада 30 минуттан асырмай жүзеге асырылады;
7) пісірілген шұжықтарды, сардельдерді және сосискаларды су қайнаған соң кемінде 5 минут пісіреді;
8) тартылған еттен және балықтан жасалатын котлеттерді, биточкаларды 10 минут бойы екі жағынан қуырады және +220 – 250^оС температурада дайын болғанға дейін духовка шкафында қуырады.
297. 1,5 жасқа дейінгі балаларға асылған еттен жасалған езбе ұсынылады, 1,5 жастан үлкен балаларға шикі тартылған еттен жасалған котлетті буға дайындауға жол беріледі. Бұл ретте тартылған етті тікелей котлетті дайындау алдында дайындайды. 2 жастан үлкен балаларға кейіннен бұқтырылатын қуырылған котлеттерді, сонымен қатар етті және биточкаларды беруге жол беріледі.
1,5 жасқа дейінгі балаларға сұйық және ұсақталған ботқалар, үлкен балаларға – жабысқақ және бытырап піскен ботқалар ұсынылады.
298. Кеспе бұйымдарын қайнаған тұзды суға салады және дайын болғанша пісіреді. Дайын кеспе бұйымдарын қайнаған ыстық сумен шаяды.
299. Бұршақ өнімдерін жуады және 3 – 4 сағат бойы суға салып қояды, бөрткеннен кейін суын төгеді және басқа суда қайнатады.
300. Тамақ дайындау кезінде мынадай талаптар сақталуы тиіс:
1) шикі және піскен өнімдерді өңдеуді тиісті таңбаланған бөлшектеу мүкәммалын пайдалана отырып, әртүрлі үстелдерде жүргізеді;
2) ет-сүйек сорпасын сүзіп алады;
3) салатқа арналған шикі көкөністерді "ПК" – піскен көкөністер деген таңбасы бар үстелдерде және тақтайларда өңдейді және турайды;
4) шикі және піскен өнімдер үшін бөлек кемінде екі еттартқыштың болуы;
5) ашыған сүтті тек қамыр дайындауға қолданады;
6) сүт өңдеу ұйымдары ұсақ орамаларда шығарған, қаймақ және сүзбе арнайы термиялық өңдеуді қажет етпейді.
301. МДТОҰ-да және балалар мен жасөспірімдер тәулік бойы болатын ұйымдарда гиповитаминоздың алдын алу және спецификалық емес иммунитетті жоғарылату мақсатында салқындатылған сусындарға (компотқа, кисельге) аскорбин қышқылымен жасанды витаминдеу жүргізіледі.
302. Компоттарды витаминдеу оларды өткізуден бұрын +15^оС-тан аспайтын температураға дейін салқындатқаннан кейін қамтамасыз етіледі, кисельге аскорбин қышқылының ерітіндісін +30 – 35^оС температураға дейін салқындатқан кезде қосады. Сәби балаларға арналған С витаминінің тәуліктік нормасы 50 миллиграмм (бұдан әрі – мг), ал мектепке дейінгі балалар үшін 60 мг. Витаминделген тағамдар жылытылмайды.
303. Дайын бірінші және екінші тағам дайындалған сәттен бастап мармитте немесе ыстық плитада кемінде 2 сағат не изотермиялық ыдыста (термоста) – тарату температурасынан төмен емес температураны қамтамасыз ететін уақыт ішінде, бірақ 2 сағаттан асырмай болуы мүмкін. Тарату температурасынан төмен, суып қалған дайын ыстық тамақты ысытуға жол берілмейді.
304. Салаттарды және олардың тұздығын дайындау тарату алдында тікелей жүзеге асырылады. Тұздық қатқан салаттарды сақтауға жол берілмейді.
305. Тамақ өнімдерінің жарамдылық мерзімі мен сақтау шарттары өндірушінің (дайындаушының) белгілеген жарамдылық мерзімдеріне сәйкес келеді.
306. Тез бұзылатын тамақ өнімдері осы Санитариялық қағидаларға 11-қосымшаға сәйкес +2 – 6^оС температурада тоңазытқыш камераларында немесе тоңазытқыштарда сақталуы тиіс.
Тоңазытқыш және тоңазытқыш камераларында температураны бақылау үшін термометрлер орнатылады. Сынап термометрлерін пайдалануға жол берілмейді.
Бір тоңазытқыш камерасы болған жағдайда, ет, балық және сүт өнімдерін сақтау орындары шектеледі.
307. Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім беру объектілерінде инфекциялық аурулардың және тамақтан уланулардың пайда болуы мен таралуын болдырмау үшін мыналарға жол берілмейді:
1) айран, сүзбе және басқа да сүт қышқылы өнімдерін, туралған ет қосылған құймақтарды, флотша макаронды, зельцтті, кремі бар кондитерлік өнімдерді, морсты, квасты, форшмакты, фритюрдегі өнімдерді, сілікпені, паштеттерді, фритюрде қуырылған өнімдерді, шала пісірілген жұмыртқаны, қуырылған жұмыртқаны, қаймақ қосылған салаттарды, окрошканы, саңырауқұлақты, үйде дайындалған өнімдерді дайындауға;
2) пастерленбеген сүтті, қайнатылмаған немесе термиялық өңдеусіз сүзбені және қаймақты, суда жүзетін құстың жұмыртқасын және етін пайдалануға;
3) алдында ішкен тамақтардың, сондай-ақ алдында дайындалған тамақты пайдалануға; ауыл шаруашылығы малының сырқаттанушылығы бойынша қолайсыз шаруашылықтардың сүтін және сүт өнімдерін; тіл мен жүректі қоспағанда ішек-қарынды; суда жүзетін құстың етін және жұмыртқасын пайдалануға жол берілмейді.
308. Сәбилер үйлері, МДТОҰ, интернат және жалпы білім беру ұйымдары мен ТКБ ас блоктарында сақтайтын тамақтану қағидатына сәйкес тез дайындалатын құрғақ тағамдық концентраттар, майонез қосылған салаттар, газдалған және алкогольсіз энергетикалық сусындар (минаралды және ауыз суды қоспағанда), чипсілер, кептірілген нан, гамбургерлер, ход-догтар; ащы тұздықтар, кетчуптар негізінде бірінші және екінші тағамдарға; сағыз сатуға және тамақ өнімдерін сататын автоматтарды пайдалануға жол берілмейді.
309. Жаппай сауықтыру емшаралары ретінде оттегі коктейльдерін педиатр-дәрігердің белгілеуінсіз өткізуге жол берілмейді. Емшараны тек медицина қызметкері ғана нұсқаулыққа сәйкес коктейльдерді дайындау шарттары бар болғанда жүргізуі тиіс.
310. Ас блогында ұйымның медицина қызметкері немесе жауапты адамы осы Санитариялық қағидаларға 12-қосымшаға сәйкес сапасын бракераж журналына жазу арқылы дайын тағамның сапасын органолептикалық бағалау жүргізіледі.
311. Күнсайын ас блогында аспазшы дайын өнімнің тәуліктік сынамасын қалдыруы тиіс. Сынамаларды қақпағы бар таза шыны ыдысқа (гарнирді бөлек ыдысқа салады) алады және +2^оС-тан +6^оС-қа дейінгі температурада тоңазытқышта арнайы бөлінген орында сақтайды. Тәуліктік сынама келесі күні немесе демалыстан кейінгі (демалыс күндерінің санына қарамастан) күні дайындалатын тағаммен – таңғы аспен, түскі аспен, бесін немесе кешкі аспен ауыстырғанға дейін сақталуы тиіс.

9. Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу және білім
беру объектілерінде персоналды гигиеналық тәрбиелеуге
(жеке гигиенаға) қойылатын талаптар

312. Объектілерде персоналдың жеке гигиена қағидаларын сақтауына жағдай жасалуы тиіс. Қол жуу үшін араластырғышы бар ыстық және салқын су келтірілген, сабын және жеке немесе бір рет қолданылатын сүлгі орнатуға арналған құрылғымен жабдықталған қол жуатын раковиналар орналастырылады.
313. Персоналдың арнайы киімін жуу кір жуатын ұйымда (бар болғанда) немесе өзге де кір жуатын орында жүргізілуі тиіс.
314. Ас блогының қызметкерлері кемінде үш арнайы киім жиынымен (халат немесе шалбары бар кеудеше, бас киім) және қажетті жеке гигиена қағидаларын сақтау жағдайларымен қамтамасыз етіледі. Ас блогының қызметкерлері мынадай жеке гигиена қағидаларын орындайды:
1) жұмыс басталу алдында сырт киімді шкафқа салады, қолдарын сабынмен және щеткамен мұқият жуады;
2) таза арнайы киімде жұмыс істейді, шаштарын орамалдың немесе қалпақтың астына жинайды;
3) жұмыс үдерісінде сақина, алқа, сағат және басқа да сынатын заттарды шешіп қояды;
4) ас блогынан шығатын жерде дәретханаға барған кезде арнайы киімді шешеді, асханаға қайтып келгенде қолды ыстық сумен сабынмен және щеткамен мұқият жуады, содан кейін арнайы киімді киеді.
Ұзын тырнақ өсіруге және оны лакпен бояуға, арнайы киімді түйреуішпен түйреуге жол берілмейді.
315. Суық тию немесе асқазан-ішек бұзылу белгілері, іріңдеу, тіліктер, күйіктер пайда болған кезде қызметкер бұл туралы әкімшілікке хабарлайды және медициналық көмекке жүгінеді, сондай-ақ отбасындағы барлық ішек инфекцияларымен ауыру жағдайлары туралы хабарлайды.
316. Қызметкерде ішек инфекциясы, іріңді тері аурулары, жоғарғы тыныс алу жолдарының қабынуы, күйіп қалу немесе кесіп алу жағдайлары болса, уақытша жұмыстан шеттетіледі және тиісті тексеру және дәрігердің қорытындысы бойынша медициналық бақылау тексеруден өткізілгеннен кейін жұмысқа жіберіледі.
317. Жұмысқа тиісті кәсіби біліктілігі бар аспаздар жіберіледі.
318. Ас блогы алғашқы медициналық көмек көрсетуге арналған дәрі қобдишасымен жарақталуы тиіс.

10. Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен
білім беру объектілерінде балалар мен жасөспірімдерді
тәрбиелеу, оқыту (мектеп оқулықтарына) және өндірістік
практикаға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

319. Жалпы үлгідегі сәбилер үйінде туғаннан бастап 3 жасқа дейінгі, мамандандырылған сәбилер үйінде (жалпы үлгіді сәбилер үйіндегі топта) 4 жасқа дейінгі балалар тәрбиеленеді.
320. Сәбилер үйінде тәрбиеленетін балалардың тиімді саны 100 – 150 құрайды. Топтардың топтасуы туғаннан бастап 1,5 жасқа дейін – 10 бала; 1,5 жастан 2 жасқа дейін – 13 бала; 2 жастан 3 жасқа дейін – 15 бала.
321. Сәбилер үйлерінің және МДТОҰ-ның күн і осы Санитариялық қағидаларға 13-қосымшада келтірілген ұйқы, демалыс, таза ауада болу, оқу сабақтарын өткізу, дене шынықтыру ұзақтығының нормаларына сәйкес келеді.
322. Жаңадан жүре бастаған балалар үшін топтық үй-жайларда құралдармен және ойыншықтармен жабдықталған еденнің қоршалған бөлігі көзделеді.
323. Әртүрлі ді сақтай отырып, 2 түрлі жастағы балаларды 1 топқа біріктіруге жол беріледі.
324. Сыртқы ауа температурасы – 15⁰ С дейін болғанда балалардың күндізгі ұйқысын дәлізде ұйымдастыруға жол беріледі.
325. 3 жастағы балаларға арналған оқу сабақтарының саны апта ішінде оннан аспауы тиіс. Бір сабақтың ұзақтығы сабақ арасындағы 10 – 15 минут үзіліспен 10 – 15 минуттан аспайды. Сабақтар бір қалыпты қарқындылықты қозғалмалы ойын түрінде өткізіледі. Сабақтың ортасында ұзақтығы 1,5 – 2 минут дене шынықтыру үзілістерін өткізеді.
326. МДТОҰ топтарын, жалпы білім беретін және арнайы (қосалқы) білім беру ұйымдарындағы топтарды (сыныптардың) балалармен толықтыру осы Санитариялық қағидаларға 14-қосымшаға сәйкес қабылданады.
Әртүрлі жастағы (аралас) топтың контингентін іріктеу әрбір жастағы топтың анатомиялық-физиологиялық ерекшеліктеріне барынша көп сәйкес келетін күнін ұйымдастыру мүмкіндігін ескереді.
Инклюзивтік сыныптарды (топтарды) жиынтықтау кезінде мүмкіндіктері шектеулі оқушылардың (балалардың) дені сау құрбыларына қатысты арақатынасы үш адамға біреу болып есептеледі.
Ескерту. 326-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 20.12.2013 № 1367 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
327. Шағын жинақталған МДТОҰ-да топтарды толықтыру кезінде мыналар оңтайлы болып табылады:
1) жастары тетелес балалардың екі аралас тобы (сәбилер, мектепке дейінгі);
2) жастары тетелес балалардың екі аралас тобы және бір даярлық тобы.
328. Күндізгі серуеннің ұзақтығы кемінде 1,5 – 2 сағатты, кешке кемінде 2 сағатты құрауы тиіс.
Мектепке дейінгі жастағы балалардың күн і осы Санитариялық қағидаларға 15-қосымшаға сәйкес қабылданады.
329. "Бала күтуші қызметі" қызметтерін көрсететін объектілерде балаларды тәрбиелеу және оқыту олардың жастарына сәйкес жүргізілуі тиіс. Күні МДТОҰ-ға қойылатын осы Санитариялық қағидалардың талаптарына сәйкес көзделеді.
330. Сәбилер үйінің, МДТОҰ-ның және интернат ұйымдарының, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдарының, КББО-ның күн інде балаларды жалпы шынықтыру рәсімдері көзделуі тиіс. Жалпы шынықтыру рәсімдері ауа ванналарын, су ресімдерін (оның ішінде үлкен ваннада, бассейнде жүзу), серуендеу және ашық ауада ұйықтауды қамтиды. Әдістер мен құралдарды жыл мезгілін, үй-жай температурасын, топтағы эпидемиологиялық жағдайды ескере отырып қолданады.
331. Жалпы білім беретін ұйымдардағы сабақтың ұзақтығы 45 минуттан аспауы тиіс. Бірінші сыныптарда бірте-бірте оқу жүктемесін арттыра отырып, "сатылы" оқу сабақтары үшін пайдаланады. Қыркүйекте 35 минуттан 3 сабақ; екінші тоқсаннан бастап 35 минуттан 4 сабақ; екінші жартыжылдықтан бастап сабақтар 45-минуттан жоспарланады. Еңбек сабағынан басқа біріккен сабақтарға жол берілмейді. Бірінші сынып оқушылары үшін бір жыл ішінде қосымша бір апталық демалыстар болуы тиіс.
332. Оқу аптасының ұзақтығына қарамастан, оқушылардың негізгі (инвариантты) оқу жүктемесі бастауыш мектепте кемінде бес сабақты және негізгі мектепте кемінде 6 сабақты құрайды.
Жалпы білім беретін ұйымдардағы оқу жүктемесінің нормалары осы Санитариялық қағидаларға 16-қосымшаға сәйкес келуі тиіс.
333. Сабақ кестесін құрған кезде бір күн және бір аптаның ішіндегі оқушылардың ақыл-ой еңбегіне қабілеттілік динамикасы ескерілуі тиіс және осы Санитариялық қағидаларға 17-қосымшаға сәйкес қиындық (балл) бойынша пәндерді саралау кестесі пайдаланылады.
334. Апта ішіндегі жоғары сынып оқушыларына арналған оқу жүктемесі сейсенбі немесе сәрсенбі күндеріне оның барынша көп көлемі келетіндей; кіші және орта сынып оқушылары үшін сейсенбі мен бейсенбіге келетіндей бөледі. Осы күндері сабақ кестесіне ең қиын немесе орташа және жеңіл пәндерді қояды және қалған күндерге қарағанда пәндердің саны да көбірек болады. Сәрсенбіде жеңілдетілген күн көзделеді.
Бір күн ішіндегі баллдың ең көп саны дүйсенбі және сенбі күндеріне келуі тиіс.
335. Шағын жинақталған мектептерде сыныптарды қалыптастыруды нақты мектеп жағдайларымен, оқушылар және мұғалімдер санымен айқындайды. Бірінші және үшінші сыныптардың, екінші және үшінші сыныптардың, екінші және төртінші сыныптардың, бесінші және алтыншы сыныптардың, алтыншы және жетінші сыныптардың, жетінші және сегізінші сыныптардың оқушыларының бір топқа біріктірілуі оңтайлы болып табылады. Тоғызыншы, оныншы, он бірінші (он екінші) сыныптарды біріктіруге жол берілмейді.
336. Екінші сыныптан бастап компьютерлік технологияларды пайдалануға болады.
337. Сабақтардың кестесі міндетті және факультативті сабақтар үшін бөлек құрастырылады. Факультативті сабақтарды міндетті сабақтар санының барынша аз саны бар күндері жоспарланады. Факультативті және міндетті сабақтың соңғы сабағының басталуы арасындағы үзілістің ұзақтығы 45 минутты құрайды.
338. Бастауыш мектепте қосарланған сабақтарды өткізуге жол берілмейді. 5 – 9-сынып оқушылары үшін қосарланған сабақтар тек зертханалық, бақылау жұмыстарын, еңбек сабақтарын, мақсатты (шаңғы тебу, жүзу) дене шынықтыру сабақтарын өткізу үшін жол беріледі. 10 – 11(12)-сыныптарда қосарланған сабақтарды негізгі және салалық пәндер бойынша өткізуге жол беріледі.
339. Жалпы білім беретін ұйымдардың барлық түріндегі оқушыларға арналған сабақтар арасындағы үзілістің ұзақтығы кемінде 10 минут, үлкен үзіліс (2 немесе 3 сабақтан кейін) 30 минутты құрайды. Бір үлкен үзілістің орнына 2 және 3 сабақтан кейін әр қайсысы 20 минуттан 2 үзіліс жасауға жол беріледі. Үзілістерді қозғалыс ойындарында таза ауаны барынша көп пайдалану кезінде жүргізеді.
340. Ауысымдар арасында ылғалды жинау және желдету үшін ұзақтығы кемінде 40 минут үзіліс көзделеді.
341. Мектеп алды сыныптарындағы сабақтардың барынша көп рұқсат етілген саны ұзақтығы 25 – 30 минуттан төрт сабақтан аспайды. Сабақтар арасындағы үзілістер кемінде 10 минут болуы тиіс.
342. Жазғы демалыс кезінде жалпы білім беретін ұйымдар жанында дене шынықтыру-сауықтыру, оқу-тәрбиелік қызметін және балалар мен жасөспірімдердің мәдени бос уақытын өткізуді жүзеге асыратын мектеп жанындағы лагерьлерді (алаңдарды) ұйымдастыруға жол беріледі. Мектеп жанындағы лагерьлер жұмыс істеп тұрған кезде тамақтануды және күндізгі ұйқыны ұйымдастыруға жол беріледі. Тамақтануды ұйымдастыру кезінде осы Қағидалардың талаптары ескеріледі. Күндізгі ұйқыны ұйымдастыру кезінде 1 балаға кемінде 4 м² есебімен жатын үй-жайы бөлінеді, жеке кереуеттер (жазылатын кереуеттер) орнатылады, жеке төсек жабдықтары (жайма, жастық тыс, көрпе тыс) және кемінде 2 сүлгі (аяққа және қолға арналған) көзделеді.
343. Жалпы білім беретін және интернат ұйымдарындағы, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдарындағы, КББО-дағы әртүрлі еңбектің жалпы ұзақтығы аптасына екі сағаттан аспауы тиіс. Оқушылар қоғамдық пайдалы еңбекпен сабақтан тыс уақытта аптасына екі рет: 1 – 4-сынып оқушылары күніне кемінде 30 минут, 5 – 8-сыныптар – кемінде 45 минут, 9 – 11-сыныптар – кемінде 1,5 сағат айналысуы тиіс.
344. Интернат ұйымдарында, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдарында, КББО-да оқушылар мынадай жұмыс түрлеріне:
1) 1 – 2-сыныптар төсек жинауға, гүлдерді суаруға; асхана, тамақ ішетін үстелді дайындау бойынша кезекшілікке;
2) 3 – 4-сыныптар 1-тармақшада көрсетілген жұмыс түріне қосымша киімнің ұсақ жөндеуге және жеке киімдерін (іш киім, шұлық, орамалдар) жууға;
3) 5 – 6-сыныптар 1 және 2-тармақшаларда көрсетілген жұмыс түрлеріне қосымша, жатын бөлмелерді жинауға, үстелді толығымен дайындауға және ыдыстарды жинауға;
4) 7 – 11 (12)-сыныптар өзіне-өзі қызмет көрсету түрлерінің барлығына және қоғамдық пайдалы еңбекке және асүй бойынша кезекшілікке жіберіледі.
345. Бастауыш және орта кәсіптік білім беру ұйымдарында оқушылардың жүктемесі аптасына 36 сағаттан аспауы тиіс.
Арнайы түзету білім беру ұйымдарында тәрбиені және оқу сабақтарын ұйымдастыру осы Санитариялық қағидалардың жалпы білім беру ұйымдарына қойылатын талаптарына сәйкес, сондай-ақ ұйымның ерекшелігіне және бейініне сәйкес көзделеді.
346. Бір сарынды еңбек кезінде (конвейерлік өндіріс, ұсақ бұйымдарды жинау және т.б.) жұмыстың әрбір 50 минутынан кейін 10 минуттық үзіліс сақталуы тиіс; жұмысқа дейін және әрбір 2 сағат сайын өндірістік гимнастика жүргізіледі (7 – 8 минут). Станокта жұмыс істейтін тоқыма өндірісі мамандығы үшін жұмыстың 3 – 3,5 сағатынан кейін 40 – 50 минуттық үзіліс жасалады.
347. Металлургия саласының мамандығына оқыған кезде бірінші 5 – 6 аптада жүктеме жеңілдейді және 6 сағатқа дейін тұрақты өсумен 3 сағатқа дейін жұмыс күнінің ұзақтығы қысқарады. Бір күн ішінде "ыстық" және "салқын" жұмыс түрлері кезектесуі тиіс және қолайлы микроклиматы бар үй-жайларда қосымша үзіліс көзделеді.
348. Құрылыс мамандықтарына оқыған кезде кемінде 15 минут қосымша үзіліс көзделеді, түскі үзіліс кемінде 40 минут болады; ауыз су ішу тәртібі ұйымдастырылады.
349. Ауыл шаруашылығы механизаторы, құрылыс саласы жұмысына оқыған кезде машина жүргізу үшін күніне 3 сағаттан аспайтын уақыт көзделеді. Дала жұмыстарында 3-курс оқушылары үшін түскі үзіліс (практика кезінде) 35 – 45 минут, ал ыстық күндері 3 – 4 сағат көзделеді. Дала жұмыстары бір ауысымда жүргізіледі. Жұмыстың осындай түріне алдын ала немесе мерзімдік медициналық тексеруден, сондай-ақ қауіпсіздік техникасы бойынша кіріспе және мерзімдік нұсқамадан өткен адамдар жіберіледі.
350. Химиялық саласының мамандығына оқыған кезде бірінші курста оқу шеберханада, зертханаларда немесе оқу ұйымының кабинеттерінде, 2 – 3-курстарда цехта немесе өндірістің жұмыс орындарында жүргізіледі.
351. Өндірістік оқуды тек бірінші ауысымда жүргізеді, оқушылардың технологиялық жабдықтарды жөндеуіне жол берілмейді. Өндірістік жағдайларда болу уақыты 4 сағаттан аспауы тиіс.
352. Мектептен тыс ұйымдарда балаларды оқыту жексенбіні және каникулды қоса алғанда аптаның кез келген күнінде жүргізіледі. Оқу күндері балалар сабағының ұзақтығы демалыс күндері кемінде 1,5 сағатты және каникул күндері 3 сағатты құрайды. Оқудың 30 – 45 минутынан кейін балалардың демалуы және бөлмені желдету үшін ұзақтығы кемінде 10 минут үзіліс жасалады.
353. Балалар мен жасөспірімдердің спорт мектебі ғимаратында жалпы ойын аймақтары, жалпы дене дайындығына арналған, мектеп бейініне байланысты үй-жайларға қызмет көрсететін топтармен техникалық және тактикалық дайындыққа арналған спорт түрлері бойынша арнайы аймақтар, әкімшілік-шаруашылық және басқа да үй-жайлар көзделеді.
Алғашқы дайындық топтарындағы сабақтардың ұзақтығы 2 оқу сағатынан аспауы, оқу-жаттығу топтарында күніне кемінде 4 сағаттан аспауы тиіс.
Оқу күндері спорт объектілеріндегі сабақтардың ұзақтығы 1,5 сағаттан, демалыс және каникул күндері 3 сағаттан аспауы тиіс. 30 – 45 минут сабақтан кейін балалардың демалуына және үй-жайды желдетуге арналған ұзақтығы кемінде 10 минут үзіліс жасалады. Сабақтар екі ауысыммен болған жағдайда, күннің ортасында екі ауысым арасында жинау үшін және үй-жайды желдету үшін 1 – 2 сағат үзіліс жасалады.
Балалар мен жасөспірімдерге арналған спорт объектілерінде алғашқы медициналық көмек көрсету үшін медициналық пункттер көзделеді. Спорт және дене шынықтыру сабақтары спорт киімінде және аяқ киімінде жарамды жабдықта жүргізілуі тиіс.
354. Мектептен тыс ұйымдарда теориялық сабақтарды ұйымдастыру үшін ауданы бір адамға кемінде 2,5 м² есебінен үй-жай бөлінеді. Музыка және би, қойылым, қуыршақ театры, дәріс және т.б. іс-шаралар орындау үшін концерт залы, екі сахналық киім (кемінде 18 м²) бөлмесі, қосалқы (костюмдерді, декорацияларды сақтайтын) үй-жайлар жабдықталады.
355. Жануарларға күтім жасайтын балаларға жануарларды қауіпсіз ұстау тәсілдері және алғашқы медициналық көмек туралы нұсқама жүргізіледі.
356. Объектілерде құс, аң және балық асырайтын тірі табиғат бұрышын ұйымдастырған кезде ветеринариялық ілеспе құжаты болуы қажет.
357. Мектеп оқулықтарын басып шығару осы Санитариялық қағидаларға сәйкестігі туралы санитариялық-эпидемиологиялық қорытындысы болған жағдайда баспаға жіберіледі.
358. Осы Санитариялық қағидалар жалпы білім беру түзету ұйымдарында оқитын есту, сөйлеу және көру кемшіліктері бар балаларға арналған басылымдарға қолданылмайды.
359. Оқу үдерісінде ақпараттық материалды ұсыну сипатына және көлеміне, оқу үдерісіндегі функционалдық мақсатына және оқушылардың жас санатына байланысты басылымдар осы Санитариялық қағидаларға 18-қосымшаға сәйкес сыныпталады.
360. Басылымның өндірістік ерекшелігі осы Санитариялық қағидаларға сәйкес келмеген жағдайда, мектеп оқулықтарын шығару және өткізу тоқтатылады.
361. Мектеп оқулықтарының басылымдарына мемлекеттік санитариялық қадағалау мына жолмен жүзеге асырылады:
1) оқулықтардың әрбір басылымына олар көптеп шығарылғанға дейін өндірістік ерекшелігінің осы Санитариялық қағидаларда көрсетілген талаптарға сәйкестігіне ішінара тексеру. Оқулық сыртының, қапсырмасының безендірілуінің негізгі элементтері, жинақталу және бекітілу әдістері (брошюралау), атауы және нөмірі, терім тығыздылығы, гарнитурасы, негізгі кәріп кегелі, мәтінде бөлінуі салыстырылады;
2) басылған оқулықтарды іріктеп таңдау және кейін оларға санитариялық-эпидемиологиялық сараптама жүргізу. Санитариялық-эпидемиологиялық сараптама жүргізу схемасы осы Санитариялық қағидаларға 19-қосымшада берілген.
362. Оқулықтарды дайындауға арналған қағаз баспа мәтінінің жақсы көрінуін қамтамасыз етеді және оқулықтың санитариялық жағдайын қанағаттандырады. Шағылысу коэффициенті 70 %-дан 80 %-ға дейінгі ақ немесе сәл сары түсті қағаз пайдаланылады.
363. Қағаздың беті тегіс (машиналық тегіс қағаз үшін кемінде 30 – 40 сек және жылтыр қағаз үшін 100 – 150 сек), таза, қылшықсыз және дақсыз, біркелкі бөлінген, жылтыры елеусіз болуы тиіс.
364. Қағаз кейінгі парақтағы немесе беттің екінші жағындағы басылған мәтінді көрсетпеуі тиіс.
365. Оқулықтарды шығару үшін іріктеп алынған және арнайы дайындалған қағаз саны кемінде бір баспа парағында қара – ақ және түсті нұсқаларда жасалған таза түрінде және оған мәтін жазылған немесе сурет салынған күйінде іріктеліп гигиеналық бағаланады.
Зерттеу үшін қолданылатын аспаптар осы Санитариялық қағидаларға 20-қосымшада көрсетілген.
366. Мектеп оқулықтары нақты, қанық қара түсті және біркелкі басылуы тиіс.
367. Оқулықтар жеңіл оқылу талаптары мен көріп қабылдау ерекшеліктеріне жауап беретін гарнитуралармен теріледі.
368. 1-сыныпқа арналған әліппе және басқа да оқулықтар негізгі және біріктірілетін штрихтердің қалыңдығындай кішкене ғана айырмашылықпен тік ақшыл жазбамен жазылған Әліппелік немесе Журналдық ұсақ гарнитурамен теріп жазылады.
Әліппенің барлық негізгі мәтіні (басылған) бір гарнитурамен терілуі тиіс. Әліппе ішінде кәріп суретін ауыстыруға жол берілмейді. Әліппелердегі жаңа әріптер сурет болып салынбай, 48 кегльден ұсақ емес теріліп жазылуы тиіс.
369. Оқулықтардағы негізгі мәтін тік ашық кәріппен терілуі тиіс.
370. Мәтіндегі сөз бен сөйлемді бөлу үшін жартылай майлы немесе майлы кәріппен теру ұсынылады; ақшыл немесе жартылай майлы курсивпен теруге жол беріледі. Бөлек сөздер үшін әріптерді сиректетіп теруге жол беріледі.
371. Оқулықтың тақырыбын теру үшін титулда 2,0 және одан жоғары кегельмен теру ұсынылады.
Титул мен шмуцтитулды теру үшін ірі терме кегельдік кәріптер пайдаланылады.
372. Оқулықтардағы кәріпің көлемі көріп қабылдаудың жас ерекшеліктеріне және оқу дағдыларының даму дәрежесіне сәйкес келеді. 8 – 11 (12)-сыныптардың оқулықтарындағы негізгі кәріп кемінде 10 кегель болып көзделеді.
Әр түрлі жастағы мектеп оқушылары үшін кәріп көлемінің гигиеналық нормалары осы Санитариялық қағидаларға 21-қосымшада берілген.
373. Орта және жоғары сынып оқушыларына арналған оқулықтарда барлық қосымша мәтіндерді петитпен (кегель 8) теруге жол беріледі, тұтас мәтін 12 жолдан аспауы тиіс. Петит әдебиеттер тізімін, сілтемелерді, сөздіктерді теру кезінде шектеусіз қолданылуы мүмкін.
374. Өлеңмен жазылған мәтінді петитпен 8 – 11 (12)-сыныптарға арналған оқулықтарда төрт жолға дейін, ал 8 – 11 (12)-сыныптарға арналған оқулықтарда бір бетте 16 жолдан асырмай басуға жол беріледі. Петитпен терілген өлеңмен жазылған мәтінді бір бет ішінде кемінде екі рет қарапайым мәтінмен алмастыруға жол беріледі.
375. Сұрақ пен тапсырмаларды петитпен теру тек қана 7 – 11-сынып оқушыларына арналған оқулықтарда әр сұрақтың (тапсырманың) мәтіні екі жолдан аспайтын, ал петиттің тұтас мәтіні бір бетте 16 жолдан аспаған жағдайда жол беріледі.
376. Тақырыпта петитпен параграфтың соңын теруге жол беріледі (8 – 11 (12)-сыныптарға арналған оқулықтарда). Барлық жағдайда тақырып жаңа жолдан басталады.
377. 5-сыныпқа дейінгі карталарда (барлық түрдегі) және атластарда жазбаны теру үшін петитті пайдалануға жол берілмейді, ал одан кейінгі сыныптарға арналған карталар мен атластарда 8-ден төмен кегельді пайдалануға тыйым салынады.
378. Төменгі сынып оқушылары үшін ірі кәріпте 20, 16, 14 кегельмен терген кезде жол ұзындығы 126 – 130 мм құрайды. Жасына қарай кәріпті 12 – 10 кегельге кішірейткен кезде жолдың 98 – 113 мм болуы ұсынылады.
379. Төменгі және орта буын сынып оқушыларына арналған оқулықты безендіру кезінде екі бағанда теруге жол берілмейді.
380. Қосымша мәтінге ескертулер, түсіндірмелер, сілтемелер, сөздіктер, әртүрлі тізімдер, әр түрлі атластар мен карталардағы жазбалар және т.б. жатады.
381. Ұзақ үзбей оқуды талап етпейтін пәндер (анатомия, физиология және адам гигиенасы, география және т.б.) бойынша 8 – 11 (12)-сыныптарға арналған оқулықтарда бағандағы жол ұзындығы кемінде 63 мм және бағандардың арасындағы аралық кемінде 9 – 10 мм болған жағдайда, 10 кегельмен екі бағанда теруге жол беріледі.
Барлық оқулықтарда сөздіктер мен сілтемелерді екі бағанда теруге жол беріледі.
382. Оқулықтардың мәтінін үш бағанда теруге тыйым салынады.
383. Мәтінді оқудың жеңілдігі көбіне терім жолының анық шектейтін жиектердің бар болуымен айқындалады. Жиектер терім жолымен анық бөлінеді, ақ түсті және көлемді болады.
384. Бос орынның шекті минимумы реңді және штрихті иллюстрация үшін 12, түрлі – түстілер үшін 18 тармақты құрайды.
385. Теру тығыздығы – 1 шаршы сантиметр (бұдан әрі – см²) алаңда белгілердің саны жалпы теру сапасын айқындайды және осы Санитариялық қағидаларға 22-қосымшаға сәйкес келеді.
Егер 1 см² көрінетін жол саны екіден аспаса, теру тығыздығы қанағаттанарлық деп есептеледі.
386. Тақырып пен абзацты қоспағанда, барлық жолдар бір тік деңгейден басталады.
387. Төменгі сынып оқушыларына арналған оқулықтарда бетке тасымалдау саны 3 – 4-тен аспайды.
388. Оқулықтарда иллюстрацияның түрлі-түсті болуы ұсынылады. География мен тарихқа арналған карталарды ақшыл, қанықтығы аз бояулармен бояу керек. Егер картаның мазмұны мен функционалдық құрамы талап ететін болса, ашық түсті бояумен картаның жеке элементтері боялады.
389. Оқулықтардың мұқабаларын көп ластанбайтын мықты материалдан жасау көзделеді.
390. 12-ге дейінгі көлемдегі парағы бар оқулықтар, оқу құралдары және дидактикалық материалдар үшін (бастауыш сыныптардан басқа) мұқаба ретінде полимерлі жабындысы бар қағаз немесе матасыз негіздегі қапсырма материалын пайдалану ұсынылады, ал 6 беттен аспайтын құралдар үшін мұқабалық қағазды пайдалануға жол беріледі.
391 Қатты қаптамада шығарылатын оқулықтар дәкедегі жіппен бекітіледі немесе жіпсіз дәкені түбірге желімдеу арқылы бекітіледі. Жіппен тігілген блок түбірін материалды 20 мм блок форзацына шығарып, тегіс жиектеу ұсынылады; жіпсіз жалғауға және сыммен жалғауға жол берілмейді.
392 Мұқабада шығарылатын оқулықтар дәкесіз жіппен тігіледі, бетбелгі қойылады; түбірге қосымша желімдеу ұсынылады; блоктарын тігу кезінде дәптер түрінде желімдеуге жол беріледі.
393 1 – 4 сынып оқушыларына арналған бір басылымның салмағы 200 граммнан (бұдан әрі – г); 5 – 6-сынып үшін 300 г; 7 – 9-сынып үшін 400г; 10 – 11-сынып үшін 500г аспайды. Оқу басылымының салмағының 5%-ға өсуіне жол берілмейді.
394 Жазу құралдары жиынтығымен бірге бір оқу күнінде оқушыларға арналған оқулықтардың салмағы (иыққа асатын сөмкенің немесе портфельдің салмағынсыз) мынадан аспауы тиіс: 1 – 3-сынаптар үшін 1,5–тен 2,0 кг дейін; 4 – 5-сыныптар үшін 2,0–ден 2,5 кг дейін; 6 – 7-сыныптар үшін 3,0-ден 3,5 кг дейін; 8 – 9-сыныптар үшін 4,0-ден 4,5 кг дейін.

11. Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен
білім беру объектілеріндегі медициналық қамтамасыз
етуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

395 Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім беру объектілерінде балалар мен жасөспірімдерді медициналық қамтамасыз ету ұйымдастырылуы тиіс.
Медицина қызметкері болмаған кезде медициналық қамтамасыз етуді аумақтық алғашқы медициналық-санитариялық көмек ұйымы жүзеге асырады.
396 Изолятор палаталары өту жолы болмауы, олардың арасында 1,2 м биіктікте әйнектелген қалқа құрылғысы арқылы медициналық кабинетпен жапсарлас орналасуы тиіс.
397 Жабық үлгідегі интернат ұйымдарына, балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу және білім беру объектілеріне, КББО-на және сәбилер үйлеріне жаңа түскен балалар үшін ойын бөлмесінде бір сәбиге ауданы 2,5 м², жатын бөлмесі – 1,8 м², дәретхана – 0,8 м² болатын карантиндік бөлімше көзделуі тиіс.
398 Бейімделген, ішіне-жапсарлас салынған ғимараттарда, көп пәтерлі тұрғын үйдің 1-ші қабатында, жеке үй иелігінде орналасқан ұйымның медициналық бөлмелерінің жиынтығы мен ауданы халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органмен келісіледі.
399. Жалпы білім беру және интернат ұйымдарында, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдарында, КББО-да медициналық пункттің үй-жайларының ең аз жиыны ауданы кемінде 18 м² дәрігер бөлмесі, ауданы кемінде 14 м² емшара бөлмесі, интернат ұйымдары, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдары, КББО үшін қосымша ауданы кемінде 6 м² болатын изолятор көзделеді.
400. Балалар мен жасөспірімдер аз уақыт болатын білім беру мекемелерінде, сондай ақ мектептен тыс білім беру ұйымдарында медициналық кабинет көздемеуге жол беріледі.
401. Емшара бөлмесінде алдын алу екпесін жүргізуге жол беріледі. Медициналық емшара және алдын алу екпелерін бір мезгілде өткізуге рұқсат етілмейді.
402. Селолық елді мекендердегі медициналық пункттің қажетті үй-жайлар жиыны болмаған кезде халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органның келісімі бойынша ауданы кемінде 12 м² болатын бөлме жабдықталады.
403. ТКБ, ЖОО-да медициналық үй-жайларды жатақханалар мен оқу корпустары жанында орналастырады, мұнда әрқайсының ауданы кемінде 18 м² болатын дәрігер, емшара кабинеті көзделеді. Жатақханаларда изолятор көзделеді.
Күндізгі бөлімдегі студенттердің саны 3000-нан асатын оқу орындарында студенттік профилакторий ұйымдастырылады.
404. Дене бітімі және ақыл-ойы дамымаған балаларға арналған арнайы білім беретін ұйымдардағы медициналық үй-жайлар оқшауланған блогта, бірінші қабатта орналастырылады. Дәрігерлік және емшара кабинеттері бейіні бойынша қолданыстағы талаптарға сәйкес көзделеді.
405. Арнайы жалпы білім беру ұйымдарының барлық түрінде барлық балаларға арналған физиотерапиялық және көру кемшіліктері мен тірек-қозғалыс жүйесі бұзылған балаларға арналған сумен емдеу бөлмелері; емдік дене шынықтыру бөлмелері немесе залдары; логопед кабинеті көзделеді.
406. Арнайы білім беру ұйымдарында тірек-қозғалыс аппараты бұзылған балалар үшін емдік дене шынықтыру дәрігері, невропотолог, ортопед, протездеу, гипстеу бөлмесі, протездерді және аяқ киімдерді жөндеу шеберханасы, еңбек терапиясы бөлмесі, парафинмен емдеу, озокирит және гидротерапия бөлмелері көзделеді.
407. Ақыл-ойы дамымаған балаларға арналған ұйымдарда психиатр бөлмелері; есту қабілеті нашар балаларға арналған, сөйлеу мәнері бұзылған балаларға арналған аудиометриялық кабинасы бар отоларинголог бөлмесі, естуді жақсарту және сөйлеуді қалыптастыру бойынша жеке жұмыс жасауға арналған бөлмелер көзделеді.
408. Көру кемшіліктері бар балаларға арналған арнайы білім беру ұйымдарында көздің көруін жақсартатын және қалған көзді қорғайтын оптикалық құралдары бар офтальмологиялық бөлмелер көзделеді.
409. Медициналық кабинеттердің жабдықталуы осы Санитариялық қағидаларға 23-қосымшаға сәйкес қабылданады.
410. Аурудың созылмалы түрі, қатер факторлары, сондай-ақ профилактикалық медициналық тексерулер кезінде анықталған және жекелеген жіті аурулармен ауырған оқушылар диспансерлік есепке алынады және кейіннен сауықтыру арқылы бақылауға алынады.
411. Емдеу-профилактикалық және сауықтыру іс-шараларын ұйымның медицина қызметкері жүргізеді. Балалардың әрбір жас тобы үшін балалардың сырқаттанушылығын төмендетуге және денсаулықтарын нығайтуға бағытталған кешенді сауықтыру іс-шаралар жоспары жасалады.
412. Мектептен тыс ұйымдардан басқа объектілерде балалар мен жасөспірімдерге профилактикалық медициналық тексерулер өткізіледі. Объектілердің балалары, жасөспірімдері және персоналы профилактикалық егулер алуы тиіс.
413. Объектілердің медицина қызметкерлері мен әкімшілігі:
1) оқушылар мен тәрбиеленушілердің сырқаттанушылығының статистикалық есебін жүргізеді;
2) балалар мен жасөспірімдердің денсаулығын сақтау және жақсарту, олардың арасында сырқаттанушылықты төмендету бойынша іс-шараларды жыл сайын жоспарлайды;
3) созылмалы ауруы бар балаларды уақтылы диспансерлеуді ұйымдастырады және бақылайды;
4) тереңдетілген медициналық тексеру нәтижесі бойынша динамикалық бақылау, дене бітімінің даму деңгейін, дене шынықтыру сабақтары үшін медициналық топтарды айқындайды;
5) емдеу-сауықтыру жұмысын жүргізеді (оның ішінде балалар мен жасөспірімдердің денсаулық жағдайын жүйелі түрде бақылау, күнсайын амбулаториялық қабылдау, шынықтырудан және сауықтырудан өту т.б.);
6) жыл сайын сырқаттанушылыққа талдау жүргізеді (МДТОҰ, интернат ұйымдары, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдары, КББО, сәбилер үйлерінде – тоқсан сайын) және оқушылар мен тәрбиеленушілердің денсаулық жағдайы, ұйымдағы санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылықты қамтамасыз ету мәселелерін іс-шаралар жоспарын бекіте отырып, педагогикалық кеңес және ректораттар отырыстарына шығарады;
7) ұйым қызметкерлерінің профилактикалық медициналық тексеруден уақтылы өтуін бақылауды және осы Санитариялық қағидаларға 24-қосымшаға сәйкес журналға тіркей отырып, ас блогы қызметкерлерінің денсаулығына күнсайын бақылауды жүзеге асырады;
8) тиісті аумақтағы халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органға сырқаттанушылық, профилактикалық медициналық тексеруді өткізу, денсаулық жағдайы бойынша оқушыларды (тәрбиеленушілерді) бөлу (денсаулық тобы), дене тәрбиесі топтары, диспансерлік бақылау және жүргізілген сауықтыру бойынша есептерді жыл сайын және сұратуға байланысты ұсынады;
9) балалардың тамақтануының ұйымдастырылуын бақылауды жүзеге асырады: келіп түскен тағам өнімдерінің сапасы, оларды сақтау мерзімдері мен жағдайлары, дайындалу технологиясы, дайын тағамның сапасы, ас блогының ұсталуы. Балалар тәулік бойы болатын ұйымдарда (сәбилер үйі, интернат ұйымдары, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдары, КББО) ай сайын онкүндікте тамақтануға және кейіннен түзете отырып, жекелеген өнімдер бойынша тәуліктік нормалардың орындалуына талдау жүргізуі тиіс;
10) балалар мен жасөспірімдердің жеке гигиена ережесін сақтай отырып, дене тәрбиесіне жүйелі бақылауды жүзеге асырады.
414. Білім беру ұйымдарына түсетін балалар мен жасөспірімдер медициналық тексеруден өтеді.
415. Медициналық кабинеттерде жабдықтар мен мүкәммалды санитариялық-дезинфекциялық өңдеу өткізеді.
416. Балалар немесе персонал арасында инфекциялық аурулар тіркелген жағдайда, ұйым басшылығы, оның қызметкерлері және медицина қызметкерлері эпидемияға қарсы іс-шаралар жүргізеді.
417. Ұйымда осы Санитариялық қағидаларға 25-қосымшаға сәйкес есепке алу-есеп беру құжаттамасы жүргізіледі.
418. Ұйымның персоналы медициналық тексеруден және гигиеналық оқудан өтеді. Жеке медициналық кітапшасы жоқ және жұмысқа рұқсат белгісі қойылмаған адамдарды жұмысқа қабылдауға жол берілмейді.

"Балалар мен жасөспірімдерді
тәрбиелеу мен білім беру
объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 1-қосымша

Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім
беру объектілерінде жүргізілетін зертханалық
құрал-саймандық зерттеулер

Зерттеу түрлері	Зерттеудің кезеңділігі		Өлшеу немесе сынама алу орны
1	2		3
1. Микроклиматты зерттеу
Температура, ауаның салыстырмалы ылғалдылығы	3 жылда 1 рет (жылыту кезеңінде) және көрсеткіштер бойынша		Қабылдау бөлмелері, топтық, жатын, оқу үй-жайлары, шеберханалар, спорт және музыка залдары, медициналық кабинеттер, демалуға және ұйықтауға арналған үй-жайлар
2. Ауа ортасын зерттеу
Сынап буының болуы	3 жылда 1 рет және көрсеткіштер бойынша		медициналық кабинеттер
Көміртегі тотығының болуы	Пешпен және дербес жылытылатын ұйымдарда – жылыту кезеңінде 1 рет		Топтық бөлмелер, оқу үй-жайлары, зертханалар, спорттық залдар, демалуға және ұйықтауға арналған үй-жайлар
Құрылыс және әрлеу материалдары токсикологиялық және радиологиялық зерттеулер	Алдын ала санитариялық қадағалау тәртібімен және көрсеткіштер бойынша		Салынып жатқан, қайта құрылып жатқан объектілерде, күрделі жөндеу жұмыстарын жүргізу және пайдалануға беру кезінде
Желдетудің тиімділігін зерттеу	Көрсеткіштер бойынша		зертханалар, химия кабинеті, спорттық залдар, шеберханалар
3. Өнімдерді, дайын тағамдарды және тамақтану рациондарын зерттеу
Негізгі қоректену заттарының болуы және тағамның құндылығы (түскі ас)	МДТОҰ, балалар тәулік бойы болатын ұйымдар, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған ұйымдар – 3 жылда кемінде 1 рет және көрсеткіштер бойынша		Тарату желісінен, тамақтану үстелінен сынама алу
Термиялық өңдеудің тиімділігі	Көрсеткіштер бойынша		Еттен және балықтан жасалған тағамдарын тарату желісінен, тамақтану үстелінен сынама алу
Тағам сапасының бактериологиялық көрсеткіші	Әр тексеріс кезінде		Тағамхана, тарату желісінен, тамақтану үстелінен сынама алу
Өнімдерді санитариялық-химиялық көрсеткіштірге, пестицидтердің қалдық санына, йодталу сапасына	Көрсеткіштер бойынша Көрсеткіштер бойынша және 2 жылда 1 рет		Ұйымдардың ас блоктары
4. Суды зерттеу
Су құбырлары жүйесінің суы (бактериологиялық және санитариялық-химиялық көрсеткіштер)	Алдын ала санитариялық қадағалау тәртібімен (құрылыс аяқталғанда, қайта жаңартудан кейін, жөндеу жұмыстардан кейін, апатты жағдайлары жойылғанда, пайдалануға беру кезінде) және ағымдағы санитариялық қадағалау тәртібімен (көрсеткіштер бойынша) Маусым басталу алдында сауықтыру (маусымдық) ұйымдарында		Су тарату крандары, ғимаратқа – судың кіру және шығу орындары, бөлек ғимараттарда орналасқан тағамханаларда
Ыдыстарға құйылған ауыз су (шөлмектердегі суды қоспағанда)	3 жылда 1 рет және көрсеткіштер бойынша		МДТОҰ-дағы, балалар үйлері, интернаттық және жалпы білім беретін ұйымдар
Құдықтардан, каптаждардан, ұңғымалардан, қоғамдық пайдалану бұлақтарынан алынған су (санитариялық-химиялық және бактериологиялық, паразитологиялық және радиологиялық зерттеулер)	Жаңа оқу жылының алдында 1 рет, көрсеткіштер бойынша		Құдықтар, каптаждар, ұңғымалар, бұлақтар және су тарату крандары
Шомылуға арналған ашық су қоймаларындағы су (бактериологиялық, паразитологиялық, радиологиялық зерттеулер)	Шомылу маусымы басталар алдында және көрсеткіштер бойынша		Балалар мен жасөспірімдерге арналған шомылатын орындар
Жабық жүзу бассейндерінен және ваннадан алынған су (бактериологиялық, санитариялық-химиялық, паразитологиялық зерттеулер)	Жылына кемінде 2 рет және көрсеткіштер бойынша		Екі нүктеде – бассейн ваннасының тайыз және терең бөліктерінен судың бетінен 25-30 см тереңдікте
5. Топырақты зерттеу
Санитариялық-микробиологиялық және паразитологиялық (гельминттерге) зерттеулер	Жылына 1 рет		МДТОҰ-дағы, балалар үйіндегі құмды алаң
Топырақты радиологиялық зерттеулерге	Құрылысқа жер учаскесін бөлу кезінде		Жер учаскесі
6. Жиһаздарды және жабдықтарды зерттеу
Жиһаздардың өлшемі балалар мен жасөспірімдердің жасы мен бойына сәйкестігі	3 жылда 1 рет және көрсеткіштер бойынша		МДТОҰ-дағы, балалар үйлері, интернаттық, жалпы білім, орта және жоғары оқу орындары
7. Балалар тауарлары түрлерін сараптау
Баспасөз басылымдарының санитариялық талаптарға сәйкестігі		Жаппай шығаруға дейін алдын ала қадағалау тәртібімен үлгілерді іріктеп алу; одан әрі - көрсеткіштер бойынша	дайындаушы кәсіпорындарда білім беру ұйымдарында
Балалар тауарларының түрлері (киім, аяқ киім, ойыншықтар косметикалық құралдар және т.б.)		Жаппай шығаруға дейін алдын ала қадағалау тәртібімен үлгілерді іріктеп алу; және ағымдағы қадағалау тәртібімен (әр тексеріс кезінде)	Дайындаушы кәсіпорындарында Көтерме және бөлшек сауда орындарында
8. Ұйымдардың санитариялық жағдайын бағалау кезіндегі санитариялық-бактериологиялық көрсеткіштер
Сыртқы ортадан алынған шайындыларды бактериологиялық зерттеу	Әр тексеріс кезінде		Ас блоктарындағы жабдық, бөлшектеу үстелдері, мүкәммал, ас үстелдері, персоналдың қолы мен киімдері және т.б.; балалар үйлеріндегі, МДТОҰ-дағы ойыншықтар, көрнекі құралдар, тамақтану үстелдері, орау үстелдері, ыдыс, персоналдың қолымен арнайы киімдері
Шайындыларды паразитологиялық зерттеу	жылына 1 рет және көрсеткіштер бойынша		МДТОҰ-дағы, балалар үйлеріндегі, интернаттардағы ойыншықтар мен көрнекі құралдар, төсек әбзелдері мен сүлгілер; спорт залдарының, спорт мектептерінің спорт жабдықтары
9. Оқыту жағдайларын зерттеу
Электромагниттік және электростатикалық өрістердің кернеулігі	Пайдалануға беру кезінде, жабдықтарды ауыстырғанда, одан әрі әрі 3 жылда 1 рет және көрсеткіштер бойынша		Компьютер сыныптарында және мультимедиялық кабинеттерде, компьютермен жеке оқыту бөлмелерде, компьютерлік және интернет клубтар
Жасанды жарықтандыру деңгейі	3 жылда 1 рет және көрсеткіштер бойынша		Топтық ұяшық үй-жайлары, оқу үй-жайлары, зертханалар, шеберхана бөлмелері, өзін-өзі дайындау бөлмесі, рекреацияның оқу залы
Шу, діріл	Пайдалануға беру кезінде және көрсеткіштер бойынша		Ас блогы, шеберханалар, жабдықтармен іргелес тұрған үй-жайлар, дербес компьютерді және бейне терминалды пайдаланатын үй-жай

"Балалар мен жасөспірімдерді
тәрбиелеу мен білім беру
объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 2-қосымша

Тәрбиелеу мен оқыту ұйымдары учаскелерінің құрамы
мен ауданы

Тәрбиелеу мен оқыту ұйымдары, өлшем бірліктері	Жер учаскелерінің өлшемі	Ескертпе
Мектепке дейінгі тәрбиелеу мен білім беру ұйымдары, орын1)	1)МДТОҰ-ның сыйымдылығында, 1 орынға м2: 100 орынға дейін - 40, 100-ден жоғары - 35; 500-ден жоғары орын - 30. Жер учаскелерінің өлшемі азайтылуы мүмкін: реконструкциялау жағдайында - 25%, 20%-дан астам еңіспен бедерлі орналасқан жағдайда - 15%, жаңа құрылыс – елді мекендерінде-10% (көгалдандыру ауданын қысқарту есебінен)	Сәби жастағы балаларға арналған топтық алаң 1 орынға 7,5 м2 қабылданады. Мектепке дейінгі жастағы балаларға арналған ойын алаңын жалпы типтегі МДБТОҰ учаскесінің шегінен тыс орналастыруға жол беріледі.
Жалпы білім беру мектептері, оқушылар1)	1) оқушылардың сыйымдылығы 25-тен 300-ге дейін болғанда 1 оқушыға 72 м2; 300-ден 600-ге дейін болғанда 1 оқушыға 52 м2; 600-ден 900-ге дейін болғанда 1 оқушыға 39 м2; 900-ден 1200-ге дейін болғанда 1 оқушыға 33 м2;	Мектептің жер учаскелерінің өлшемі мынадай болуы мүмкін: қайта жаңарту жағдайында 20%-ға азайтылады; көбейтіледі: 30%-ға – селолық елді мекендерде, егер оқу-тәжірибе жұмыстарын ұйымдастыруға басқа жерлерде арнайы учаскелер көзделмесе (шаруашылық қожалықтары). Мектептің спорттық аймағы шағын ауданның дене шынықтыру – сауықтыру кешенімен біріктірілуі мүмкін
Мектеп-интернаттар, оқушылар	Жалпы білім беру мектеп-интернаттарының сыйымдылығы жағдайында, оқушылар: 200-ден жоғары 300-ге дейін – 1 оқушыға 70 м2 300 – 500 - 65 м2 500 және жоғары - 45 м2	Интернат ғимаратын (жатын корпусы) мектептің жер учаскесіне орналастырған кезде жер учаскесін 0,2 га кеңейту қажет.
Мектептен тыс мекемелер, орны	Жобалауға тапсырма бойынша
Бастауыш және орта кәсіптік білім беру ұйымдары, оқушылар	Кәсіптік-техникалық училище және орта арнаулы оқу орындары сыйымдылығы жағдайында, оқушылар: 300-ге дейін - 1 оқушыға 75 м2 300 – 900 - 50-65 м2 900 - 1600 - 30-40 м2	Жер учаскесінің өлшемдері азайтылуы мүмкін: реконструкциялау жағдайында 50%-ға, гуманитарлық сала ұйымдарына 30%-ға; үлкейтіледі: ауылдық елді мекендердегі ауыл шаруашылығы саласы ұйымдары үшін 50%. Ұйымдарды кооперацияға бірлестіру және оқу орталықтарын құруда жер учаскелерінің өлшемін оқу орталықтарының сыйымдылығына байланысты азайту ұсынылады, оқушылары: 1500-ден 2000-ге дейін - 10%-ға, 2000-нан 3000-ға дейін - 20%, 3000 және одан жоғары -30%, Тұрғын үй, оқыту және қосалқы шаруашылықтар, полигондар, автотрактородромдардың өлшемдері көрсетілген өлшемге кірмейді
Жоғарғы оқу орындары, студенттер	Жоғарғы оқу орындарының аймақтары (оқу аймағы) 1 мың студентке га: университеҒттер, техникалық ЖОО - 4-7; ауылшаруашылық — 5-7; медициналық, фармацевтикалық — 3-5; экономикалық, педагогикалық, мәдениет, өнер, сәулет — 2-4; біліктілікті арттыру институты және сырттай ЖОО — олардың бейініне сәйкес коэффициентпен — 0,5; мамандандырылған аймақ – жобалауға тапсырма бойынша; спорттық аймақ — 1-2; студенттік жатақхана аймағы — 1,5-3. Дене шынықтыру ЖОО жобалауға тапсырма бойынша жобаланады	ЖОО-ның жер учаскесінің өлшемі қайта жаңарту жағдайында 40%-ға азайтылуы мүмкін. Бірнеше жоғарғы оқу орындарының жиынтық аумағын бір учаскеге кооперацияға бірлестіру жағдайында оқу орнының жер учаскесін 20%-ға қысқарту ұсынылады.
Балалар үйлері -интернаттар, 1 мың адамға орын (4-тен 17 жасқа дейін)	Жобалауға тапсырма бойынша.
Мектепке дейінгі ұйымдардың саябағы, орны

Ескертпе: 1) қалаларда мектепаралық оқу-өндірістік комбинаттары және мектептен тыс мекемелер көліктік қолжетімділігі 30 минуттан аспайтын қоныстану аумағында орналастырылады. Ауылдық елді мекендерде мектептен тыс мекемелері үшін орындарды жалпы білім беретін мектептердің ғимаратында көздеу ұсынылады.

"Балалар мен жасөспірімдерді
тәрбиелеу мен білім беру
объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 3-қосымша

Әртүрлі үлгідегі арнайы мектеп- интернаттардың
учаскесінің және алаңдарының аймағындағы элементтердің
құрамы мен шаршы метрге шаққандағы ауданы (бұдан әрі- м²)
Үйлер мен интернаттарға арналған учаскелер

Учаскенің ауданын 1, 2 және 3-кестелерде келтірілген, ұсынылған көрсеткіштерді есепке ала отырып жобалауға берілген тапсырмамен айқындау керек.
Жер учаскесінің ауданы мекеменің бейініне байланысты 2,2-2,5 гектардан кем болмауы тиіс.
Учаске құрылысының тығыздығы 20 пайыздан (бұдан әрі - %) аспауы тиіс.

Мамандандырылған балалар мекемелеріндегі жер
учаскелерінің ауданы

1-кесте

Параллелді сыныптар саны	Арнайы мектептер-интернаттардағы балалар үшін жер учаскелерінің ауданы 1 тәрбиеленушіге кемінде, м2
	Кереңдер үшін	Соқырлар үшін	Ақыл-есі дамымай қалғандар үшін	Полиомиелиттен және целебральді сал ауруларының ауыр салдарынан кейін сүйек-бұлшықет жүйесі бұзылғандар үшін
1	2	3	4	5
1	200	205	225	180
2	160	160	180	140
Ескертпе: тығыз аумақтарда учаске алаңы 15-20 %-ға қысқартылуы мүмкін

Ақыл-есі дамымай қалған балаларға арналған
үй-интернаттардың жер учаскелерінің ауданы

2-кесте

Жер учаскесінің ауданы 1 тәрбиеленушіге кемінде, м2
Оқытылатын балалар үшін		Оқытылмайтын балалар үшін
өздігінен қозғала алатындар	өздігінен қозғала алмайтындар	өздігінен қозғала алатындар	өздігінен қозғала алмайтындар
1	2	3	4
100	120	80	50

Қызмет көрсету аймағы

Аумақтың құрамында мынадай қызметтік аймақтар көзделуі тиіс:
1) ойын алаңдары, көлеңкелі калқалар, спорттық алаңдары орналасқан балалардың тұру және оқу аймағы;
2) қоқыс жинағышы мен өрт посты бар асүйінде орналасқан қызмет көрсету аймағы;
3) оқшаулау, қабылдау және карантиндік бөлім аймақтары;
4) бақша, жидек бұталары өсетін жер аймақтары;
5) ата-аналардың балалармен кездесу алаңы;
6) ғимаратқа байланысты жобалануда гараж, қазандық, кір жуу орыны, қоймалар, шеберханалар, көкөністерді сақтауға арналған үй-жайлар және т.б. болатын шаруашылық аймағы;
7) қызмет көрсететін персоналдың тұратын аймағы
Ескерту:
1. Оқытылмайтын балалар үшін ойын алаңдары, көлеңкелі калқалар, спорттық алаңдары орналасқан ойын алаңдары қарастырылмайды.
2. Қызмет көрсететін персоналдың тұратын аймағы тек үй-интернаттар қаладан тыс орналасқан жағдайда көзделеді.
3. Тығыздалған аумақтарда шаруашылық, инженерлік және қосалқы үй-жайларын орналастыру үшін жер асты кеңістігін, соның ішінде қолданыстағы нормативтік құжаттардың талаптарын орындаған жағдайда мекемелердің ғимараттарының астын қолдану ұсынылады.

Жер учаскелерінің ауданы

3-кесте

Мекеменің, орындардың сыйымдылығы	Аймақтың 1 орынға арналған ауданы, м2
	Персоналды аймағы	Персоналдың тұратын аймағы
1	2	3
100-150	12-15	10-15
151-300	9-12	9-12
300-ден астам	9 және одан кем	9 және одан кем

"Балалар мен жасөспірімдерді
тәрбиелеу мен білім беру
объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 4-қосымша

Сәбилер үйлерінің, жетім балалар мен ата-анасының
қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру
ұйымдарының, МДТОҰ-ның үй-жайлары ауданы

1-кесте

Үй-жайлардың атауы				Балалардың жасына қарай ауданы:
				0-1 жас		1 – 2 жас			2 – 3 жас
Топтық бөліктері
Киім ауыстыратын бөлме				18		18			18
Киім кептіретін бөлме				4		4			4
Ата-аналармен кездесетін бөлме				6		8			8
Логопед кабинеті				-		9			9
Ойын бөлмесі				30		40			40
Жатын бөлмесі				24		37			37
Күндіз ұйықтауға арналған веранда				24		30			30
Массаж бөлмесі				6		-			-
Қолжуғышы және себезгі бөлмесі бар дәретхана				9		9			9
Ванна-себезгі бөлмесі				4		4			4
Оқу-тұрмыстық бөлмелері	Жобалық қуат бойынша үй-жай аудандары
	50		95		140			190		280
Меңгерушінің кабинеті	10		10		10			9		-
Шаруашылық меңгерушісінің бөлмесі	-		-		-			6		-
Персоналдың бөлмесі	-		8		6			10		12
Шаруашылық қоймасы	4		5		5			8		12
Таза төсек жабдықтарының қоймасы	4		6		6			8		10
Кастелянша бөлмесі	-		-		-			-		6
Себізгі бөлмесі	-		2		2			2		2
Персоналға арналған дәретхана	3		3		3			3		6
										2x3
Барлығы:	21		34		46			58		61
Ас блогы (шикізат)		Жобалық қуаты бойынша үй-жайлардың аудандары
		50	95		140		190				280
Тарату бөлмесі бар асүй		15	23		23		28				30
Дайындау цехы		6	8		8		12				14
Асүй ыдыстарын жуу бөлмесі		4	4		4		5				6
Салқындату камерасы		-	-		-		-				9
Құрғақ азық-түлік қоймасы		7	8		8		11				6
Көкөністер қоймасы		4	4		4		5				8
Тиеу бөлмесі		-	4		4		5				6

Кір жуатын орынның құрамы мен ауданы

2-кесте

Тұрмыстық үй-жайлар	Топ/орын санына қарай үй-жай ауданы, шаршы метрмен (бұдан әрі -м2)
	2/50	4/95	6/140	7/190	12/280
Кір жуу бөлмесі	12	14	14	16	16
Үтіктеу бөлмесі	-	10	10	12	12
Барлығы:	12	24	24	28	28

Сәбилер үйінің медициналық үй-жайларының құрамы мен ауданы

3-кесте

Үй-жай атауы	Нормаланатын аудан м2
Дәрігер кабинеті	8
Аға мейірбике бөлмесі	10
Кезекші мейірбике бөлмесі	6
Стерилдеу бөлмесі бар емшара кабинеті	18
физиотерапия кабинеті	24
Логопед кабинеті	10
Изолятор

Мектепке дейінгі тәрбиелеу ұйымдарының топтық бөлiктері үй-жайларының аудандары:
1) киiм ауыстыратын орын (қабылдау бөлмесi) – жалпы типтегі МДТОҰ-ның барлық типтері үшін ауданы кемiнде 18 м², шағын МДТОҰ үшін ауданы кемiнде 15 м²
2) топ бөлмесi (ойын бөлмесi) – жалпы типтегі МДТОҰ үшін ауданы кемiнде 50 м², мектепке дейiнгi тәрбиелеу орталықтары үшін - 1 балаға кемiнде 2,5 м² есебімен сәби топтары үшін, мектепке дейінгі топтарда ауданы кемiнде 2,0 м²;
3) буфет бөлмесі – барлық типтегі МДТОҰ-ы үшін ауданы кемiнде 3,8 м²;
4) жатын бөлмесі – жалпы типтегі МДТОҰ үшін ауданы кемiнде 50 м²; мектепке дейiнгi тәрбиелеу орталықтары үшін - 1 балаға кемiнде 1,8 м² есебімен сәби топтары үшін, мектепке дейінгі топтар үшін – кемінде 2,0 м2.
5) дәретхана – барлық типтегі МДТОҰ -ы үшін ауданы кемiнде 16 м, мектепке дейiнгi тәрбиелеу орталықтары үшін - 1 балаға кемiнде 0,8м² есебімен, бірақ жалпы ауданы кемінде 12 м².

Мектепке дейінгі тәрбиелеу және білім беру ұйымдары
ғимараттары үй-жайларының құрамы және ауданы

4-кесте

Үй-жайдың атауы	Жобалық қуаты м2 болғанда үй-жай ауданы
	50	95	140	190	280
1	2	3	4	5	6
Медициналық үй-жайлар
медицина кабинеті	6	8	8	8	10
ем-шара кабинеті	-	-	-	8	8
изолятор: қабылдау бөлмесі	2	2	2	4	6
палата	6	6	6	6	12
дәретхана	2	2	2	2	4
Дезинфекциялау құралдарын дайындауға арналған үй-жай	-	2	2	2	2
физиотерапия кабинеті	-	12	12	12	12
түзету бөлмесі	-	16	16	16	16
Ас блогының үй–жайлары
тарату бөлмесі бар асүй	15	23	23	28	30
дайындау цехы	6	8	8	12	14
асүй ыдыстарын жуу бөлмесі	4	4	4	5	6
салқындату камерасы	-	-	-	-	9
құрғақ азық-түлік қоймасы	7	8	8	11	6
көкөністер қоймасы	4	4	4	5	8
тиеу бөлмесі	-	4	4	5	6
Кір жуатын орын
кір жуу бөлмесі	12	14	14	16	16
үтіктеу бөлмесі	-	10	10	12	12
Қызметтік - тұрмыстық үй-жайлар
меңгерушінің кабинеті	10	10	10	9	9
шаруашылық жүргізу меңгерушісінің кабинеті	-	-	-	6	6
персоналдың бөлмесі	-	8	8	10	12
шаруашылық қоймасы	4	5	5	8	12
таза төсек әбзелдерінің қоймасы	4	6	6	8	10
кастелянша бөлмесі	-	-	-	-	6
себезгі бөлмесі	-	2	2	2	2
персоналға арналған дәретхана	3	3	3	3	6
әдістемелік кабинеті	8	10	10	15	15
психологтың кабинеті	6	8	8	8	10

60-45^о солтүстiк ендiктегi аудандар үшiн топтар, ойын, жатын бөлмелердiң, залдардың, изолятор палаталарының, асүй терезелерiн 200-275^о және 45^о оңтүстiк ендiктегi аудандар үшiн 90-290⁰ азимутқа бағыттағанда күннен қорғаныш құрылғыларын пайдалану қажет. Күннен қорғаныш құралдары ретiнде жалюздер, күнқағарлар, жарық өткiзетiн және жарық сейiлдiретiн қасиетi бар мақта-матадан жасалған перделер ұсынылады.

"Балалар мен жасөспірімдерді
тәрбиелеу мен білім беру
объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 5-қосымша

Сәбилер үйлерінің тәрбиеленушілері, МДБТҰ, жалпы
білім беретін және интернат ұйымдары мен ТКБ-ның
оқушылары үшін жиһаздың негізгі өлшемдері

Сәбилер үйлері үшін жиһаздың таңбалары мен өлшемдері

1-кесте

Жиһаздар тобы	Таңбалау түсi	Балалар бойының тобы, см	Үстелдің биiктiгi, см	Орындық отырғышының биiктiгi, см	Балалар бойының тобына байланысты жасы
1	2	3	4	5	6
А	Ақ	80-ге дейiн	34	17	7 айдан-1 ж. 8 айға дейін
Б	Жасыл	80-90	38	20	1 ж.6 айдан-2 ж. 8 айға дейін
В	Көгiлдiр	90-100	43	24	2 жас

Мектепке дейінгі білім беру ұйымдарына арналған
жиһаздың таңбалары мен өлшемдерi

2-кесте

Жиһаздар тобы	Таңбалау түсi	Балалар бойының тобы, см	Үстелдің биiктiгi, см	Орындық отырғышының биiктiгi, см
1	2	3	4	5
А	Ақ	80-ге дейін	34	17
Б	Жасыл	80-90	35	20
В	Көгiлдiр	90-100	43	24
Г	Қызыл сары	100-115	48	28
Д	Сары	115-130	54	32
Ж	Қызыл	130-дан жоғары	60	36

Жалпы бiлiм беретiн ұйымдардың, ТКБ-ның жиһазының
өлшемдерi мен таңбалары

3-кесте

№	Жиhаздың нөмiрi	Оқушылар бойының тобы (миллиметрмен)	Оқушыға қараған үстел жиегiнiң еденнен биiктiгi	Таңбаның түсi	Орындықтың алдыңғы жиегiнiң еденнен биiктiгi
1	2	3	4	5	6
1	1	1000 – 1150	460	Қызғылт сары	260
2	2	1150 – 1300	520	Күлгiн	300
3	3	1300 – 1450	580	Сары	340
4	4	1450– 1600	640	Қызыл	380
5	5	1600 – 1750	700	Жасыл	420
6	6	1750 артық	760	Көгiлдiр	460

"Балалар мен жасөспірімдерді
тәрбиелеу мен білім беру
объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 6-қосымша

Объектілердің түріне және бейініне байланысты мектепке
дейiнгi тәрбиелеу және білім беру ұйымдарының санитариялық
аспаптарының саны мен өлшемі

1-кесте

Үй-жайлар	Қолжуғыштар		Унитаздар
	дәретхана краны бар балаларға арналған	араластырғышы бар ересектерге арналған	балаларға арналған	ересектерге арналған
1	2	3	4	5
Буфет бөлмесі	-	-	-	-
3 жасқа дейінгі балалар тобының дәретхасы	3	1	3	-
3-6 (7) жастағы балалар тобының дәретхасы	3	-	3	1
Дене шынықтыру залының жанындағы себезгі бөлмесі	-	-	-
медицина бөлмесi	-	1	-
Емшара кабинеті		1
изолятордың палатасы	1	-	-
изолятордың дәретханасы	-	1	1	-
персоналдың дәретханасы	-	1	-	1
Әйелдердің жеке гигиена бөлмесі	-	1	-	биде
Персоналдың себезгi бөлмесi	1	-	1	-
Учаскеден сырттан кіру есігінің жанындағы балаларға арналған дәретхана
Кіші кір жуу орнына арналған үй-жай (шағын МДТОҰ-да)

кестенің жалғасы

Араластырғышы бар су ағызғыш (видуар)	Су тарату краны	Құрама араластырғышы бар ванна	Иiлгiш шлангiдегi себезгi торы бар табандық	Араластырғышы бар екi камералық жуғыш	Бір рет қолданылатын сүлгiлер, электрлі сүлгі
6	7	8	9	10	11
-	-	-	-	1	-
-	-	-	1 терең	-	1
-	-	-	1 таяз	-	1
-	-	-	2
	-	-	-
	-	-	-
1	-	-	1	-	1
-	-	-	-	-	-
-	-	-	1	-	-
		1	-

Жалпы бiлiм беретiн ұйымдар үшiн санитариялық
құралдардың қажеттілігі

2-кесте

р/с №	Үй-жай	Өлшем бірлігі	Ауданы, м2	Санитариялық құралдардың есепті саны
1	2	3	4	5
1	Оқушыларға арналған қолжуғыштар және дәретханалар: қыздарға ұлдарға	бiр оқушы бiр оқушы	0,15 0,15	20 қызға 1 унитаз, 30 қызға 1 қолжуғыш 30 ұлға 1 унитаз, 40 ұлға 0,5 писсуар лотогы, 30 ұлға 1 қолжуғыш
2	Персоналға арналған қолжуғыш және дәретханалар (жеке)	2 санитариялық торап	3	1 унитаз, 1 қолжуғыш
3	Әйелдердiң жеке гигиена кабинасы (персоналға арналған)	1 кабина	3	1 гигиеналық себезгі, 1 унитаз, 1 қолжуғыш
4	Жалпы мектептік үй-жайлар блогында акт залы - дәріс оқу бөлмесі жанындағы дәретхана және қолжуғыш	2 санитариялық торап (әйелдер мен ерлер)		1 қолжуғыш, 30 оқушыға 1 унитаз
5	Киім ауыстыратын спорт залдарының жанындағы дәретхана және себезгі бөлмесі	1 киім ауыстыратын орын	2 4	1 унитаз, 1 қолжуғыш, 2 себезгі торы
6	Асханадағы персоналға арналған дәретхана және себезгi бөлмесі	1 санитариялық торап және 1 себезгі кабинасы	3	1 унитаз, 1 қолжуғыш, 1 себезгі торы
7	Қыздарға арналған жеке гигиена кабинасы		3	1 гигиеналық су себезгi, 1 унитаз, бiр кабинаға 1 қолжуғыш, 70 қызға бiр кабина
8	Медицина кабинетінің персоналына арналған дәретхана	1 санитариялық торап	3	1 унитаз, 1 қолжуғыш.

Ескертпе: оқу шеберханаларында 3 раковина бойынша қолдану керек.

Мектептен тыс ұйымдар үшін санитариялық құралдардың
қажеттілігі

3-кесте

р/с №	Үй-жай	Өлшем бірлігі	Ауданы, м2	Санитариялық құралдардың есепті саны
1	2	3	4	5
1	Оқушыларға арналған дәретханалар: қыздарға ұлдарға	бiр оқушы бiр оқушы	0,10 0,10	20 қызға 1 унитаз, 30 қызға 1 қолжуғыш 30 ұлға 1 унитаз, 0,5 писсуар лотогы және 1 қолжуғыш
2	Персоналға арналған қолжуғыш және дәретханалар (жеке)	2 санитариялық торап	3	1 унитаз, 1 қолжуғыш
3	Спорт залдардың киім ауыстыратын орындары жанындағы дәретхана және себезгі	1 киім ауыстыратын орын	2 4	унитаз, 1 қолжуғыш 2 себезгі торы

Интернаттардың тұрғын үй кешендеріндегі санитариялық
аспаптардың саны

4-кесте

Үй-жайлардың атауы	Өлшеуіш	Ауданы, м2	Санитариялық аспаптардың саны
1	2	3	4
Қыздарға арналған дәретхана және қолжуғыш	1 тәрбиеленуші	0,35	5 қызға 1 унитаз
			4 қызға 1 қол жуғыш
			10 қызға 1 аяқ ваннасы
Ұлдарға арналған дәретханалар және жуынатын бөлмелер	1 тәрбиеленуші	0,35	5 ұлға 1 унитаз
			5 ұлға 1 писсуар
			4 ұлға 1 қол жуғыш
			10 ұлға 1 аяқ ваннасы
Қыздарға арналған жеке гигиена кабиналары	1 кабина	4	15 қызға 2 кабина:
			1 гигиеналық себезгі
			1 унитаз
			1 қол жуғыш (биде немесе иілгіш шлангі бар тұғырық)
Себезгі кабиналар	1 кабина	1,6	10 жатын орынға 1 себезгі торы
Ванналар	1 орын	3	10 жатын орынға 1 ванна
Киім ауыстыратын бөлме	1 орын	0,8	1 себезгі торына 2 орын (орынға 0,5 м орындық ұзындығынан)
Себезгі және ваннадағы дәретханалар	1 дәретхана	2	1 унитаз
			дәретхана жанындағы шлюзде 1 қолжуғыш

"Балалар мен жасөспірімдерді
тәрбиелеу мен білім беру
объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 7-қосымша

Білім беру ұйымдарының үй-жайларын және балалар мен
жасөспірімдердің тұратын орындарын жасанды жарықтандыру

Үй-жайлардың атауы	Ең аз жарықтану деңгейі, лк
	Люминесцентті шамдар кезінде		Қызу шамдары кезінде
1	2		3
Сынып бөлмелері, оқу кабинеттері, зертханалар, практикумдар, топтық (ойын) бөлмесі, компьютер сыныптары, мультимедиялық кабинеттер, кітапханалар, оқу залдары, демалу бөлмелері, үйірме бөлмелері, үй-жайлар: медициналық пункт, мәдени-көпшілік іс-шаралар (акт, көрермен залдары), мектептен тыс басқа сабақтар, қолмен үтіктеу	300		150 (оқу үстелдерінің жазықтығы)
Сызу кабинеті Металл өңдеу шеберханасы	500 600		300 -
	Құрама жарықтандыру кезінде 1000 лк, 50% кем емес жалпы жарықтандыру үлесінен
Ағаш өңдеу шеберханасы	500	-
Тігін шеберханасы	600	-
Изостудия	300-400 (мольбертте)	200-300 (мольбертте)
Персоналға арналған қызмет үй-жайы	300	100
Спорт, музыка және дене шынықтыру сабақтарына арналған үй-жайлар, мәжіліс залы, киім ауыстыратын бөлме, себезгі, буфет, изолятор, тамақ ішетін залдар, фотозертханалар, киім-кешек жуу, кептіру үй-жайы, киімдерді механикалық үтіктеу бөлмелері	200 (еденге)	100
Вестибюльдер және киім ілетін орын, рекреация, дыбыс аппараттық бөлме, персоналдың кезекшілік қызмет көрсету үй-жайы	100	50
Жатын бөлмесі, веранда, жуынатын орын, дәретхана бөлмесі (дәретхана), әйелдердің жеке гигиена бөлмесі	100	75
Топтық (ойын) бөлмесі	300	150
Тұрғын бөлмелер	100	75
Асүйлер	100	50
Буфет	200	100
Дәліздер, ванналар, басқыш алаңдары	50	20
Шатырлар	-	5

"Балалар мен жасөспірімдерді
тәрбиелеу мен білім беру
объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 8-қосымша

Ас блогының өндірістік қойма және әкімшілік-тұрмыстық
үй-жайлары жабдықтарының тізбесі

Өндірістік үй-жайлардың атауы	Жабдық
1	2
Қойма үй-жайы	Стеллаждар, тауар қоятын тұғырықтар, орта және төмен температуралы тоңазытқыш шкафтар (қажеттілігіне қарай)
Көкөніс цехы	Өндірістік үстелдер (кемінде екі), картоп тазалайтын және көкөніс кесетін машиналар, жуу ванналары (кемінде екі), раковина үстелдер (кемінде екі), картоп тазалайтын және көкөніс кесетін машиналар, жуу ванналары (кемінде екі), раковина
Салқындатқыш цех	Өндірістік үстелдер (кемінде екі), бақылау таразылары, орташа температуралы тоңазытқыш қамтамасыз ететіндей және тамақ өнімдерінің қажетті көлемін сақтайтындай), раковина Өндірістік үстелдер (кемінде екі), бақылау таразылары, орташа температуралы тоңазытқыш шкафтар (саны "тауар көршілігін" сақтауды қамтамасыз ететіндей және тамақ өнімдерінің қажетті көлемін сақтайтындай), раковина
Ет-балық цехы	Өндірістік үстелдер, бақылау таразылары, орташа температуралы тоңазытқыш шкафтар (саны "тауар көршілігін" сақтауды қамтамасыз ететіндей және тамақ өнімдерінің қажетті көлемін сақтайтындай), электрлі ет турағыш, ет шабатын науа, жуу ваннасы, раковина. Базалық тамақ кәсіпорындарда тартылған етті араластырғыш және котлет пішінін жасайтын автомат көзделеді.
Ұя цехы	Өндірістік үстелдер, қамыр илейтін машина, бақылау таразылары, нан пісіретін шкаф, арақашықтық шкаф, стеллаждар, жуу ваннасы, жұмыртқа өңдейтін ыдыс және раковина.
Нан кесуге арналған үй-жай	Өндірістік үстел, нан кесетін машина, нан сақтайтын шкаф, раковина.
Ыстық тамақ цехы	Өндірістік үстел (кемінде екі: шикі және дайын өнімдер үшін), электр плитасы, электр табасы, пісіру (қуыру) шкафы, дайын өнімдер үшін әмбебапты механикалық электрлі құрылғы, электрлі қазандық, бақылау таразылары, электрлі су қайнатқыш, қол жууға арналған раковина
Тарату аймағы	Бірінші, екінші, үшінші тағамдарға арналған мармит және тоңазытқыш сөрелері (витриналар және басқалар)
Асхана ыдыстарын жуатын орын	Өндірістік үстел, ыдыс жуатын машина, асхана ыдыстарын жуатын үш бөлікті, шыны ыдыстарды және асхана аспаптарын жуатын екі бөлікті ванна, стеллаж, (шкаф), раковина
Асүй ыдыстарын жуатын орын	Өндірістік үстел, екі жуу ваннасы, стеллаж, раковина
Буфет-тарату бөлмесінің өндірістік үй-жайлары	Өндірістік үстел (кемінде екі), электр плитасы, тоңазытқыш шкафтар (кемінде екі), таратқыш, мармитпен жабдықталған(қажет болған жағдайда), ыдыс жуатын орын, раковина.
Буфет-тарату бөлмесінің ыдыс жуатын орны	Асхана ыдыстарын жуатын үш бөлікті ванна, стеллаж, (шкаф), раковина

"Балалар мен жасөспірімдерді
тәрбиелеу мен білім беру
объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 9-қосымша

Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім беру
объектілерінде балаларды тамақтандыру нормалары

1-кесте

Өнімдердің атауы	Балалардың жасына қарай
	3 жасқа дейін			3 жастан 7 жасқа дейін
	Ұзақ уақыт болатын ұйымдарда
	9-10,5 сағат	12-24 сағат	9-10,5 сағат		12 сағат	24 сағат
Бидай наны	55	55	80		95	100
Қара бидай наны	25	25	60		65	70
Бидай ұны	15	15	15		15	15
Картоп ұны	3	3	3		3	3
Жарма, бұршақ, макарон өнiмдерi	30	30	40		45	45
Картоп	120	125	180		180	180
Әртүрлi көкөнiстер	250	250	300		310	320
Жаңа пiскен жемiстер	150	150	130		140	150
Құрғақ жемiстер	10	10	10		10	10
Қант	35	35	50		52	55
Кондитер өнiмдерi	4	7	10		10	10
Ет	90	90	110		110	120
Балық	30	30	50		50	55
Жұмыртқа (дана)	0,25	0,5	0,5		0,5	1,0
Сүт қышқылы өнімдері	500	500	500		500	500
Сүзбе	40	50	60		60	70
Қаймақ	5	5	15		15	15
Iрiмшiк	3	6	8		8	10
Табиғи сары май	12	12	23		23	25
Өсiмдiк майы	6	6	7		9	9
Шәй	0,2	0,2	0,2		0,2	0,2
Дәндi кофе	1	1	2		2	2
Какао	1	1	2		2	2
Тұз	2	2	5		5	8
Ашытқы	1	1	1		1	1

Білім берудің мектепке дейінгі тәрбиелеу ұйымдарының
санаториялық топтарында балаларды тамақтандыру
нормалары (бiр балаға күнiне граммен)

2-кесте

Өнiмдердiң атауы	Санаториялық топтарда
	3 жасқа дейін	3-7 жас
Бидай наны	55	80
Қара бидай наны	25	50
Бидай ұны	15	15
Картоп ұны	3	3
Жарма, бұршақ, макарон өнiмдерi	30	40
Картоп	125	180
Әртүрлi көкөнiстер	300	350
Жаңа пiскен жемiстер	180	180
Құрғақ жемiстер	10	15
Қант	35	56
Кондитер өнiмдерi	7	10
Ет	100	130
Балық	35	60
Жұмыртқа (дана)	1	1
Сүт қышқылы өнімдері	500	500
Сүзбе	50	70
Қаймақ	7	15
Iрiмшiк	6	10
Табиғи сары май	12	28
Өсiмдiк майы	6	10
Шәй	0,2	0,2
Дәндi кофе	1	2
Какао	1	2
Тұз	5	8
Ашытқы	1	1

Сәбилер үйлеріндегі жастан асқан балалардың тамақтану нормалары

3- кесте

Азық-түліктердің атауы	Бір балаға көрсетілген норма (граммен бір күнге)
	1-3 жас	3 жастан жоғары
Бидай наны	50	65
Қара бидай наны	50	65
Бидай ұны	16	16
Картоп ұны	-	3
Жарма, бұршақ, макарон өнiмдерi	33	40
Картоп	60	180
Көкөнiстер барлығы	250	400
Жас жемiстер барлығы	275	300
Кептірілген жемiстер	15	15
Жеміс шырыны	150	100
Балаларға арналған және диеталық консервілері	50	-
Қант	55	60
Кондитер өнiмдерi	-	10
Ет	140	150
Балық	25	60
Жұмыртқа (дана)	10,5	1,0
Сүт қышқылы өнімдері	500	500
Сүзбе	50	70
Қаймақ	10	20
Iрiмшiк	6	10
Табиғи сары май	15	28
Өсiмдiк майы	6	10
Шәй	1	1
Дәндi кофе	1	2
Какао	1	2
Тұз	55	78
Ашытқы	11	11

Ескертпе: Бір жасқа толмаған балаларды тамақтандыру педиатрдың ұсынымдарымен ұйымдастырылады.
Созылмалы дизентериямен, туберкулезбен ауыратын балалар, әлсіз балалар және де изоляторға оқшауландырылған балалар үшін 15 пайыздық үстеме сақталады.

Балалар үйлерінде және интернат ұйымдарында тәрбиеленіп
жатқан балалар, ТКБ оқушылары, шығармашылық мектептерінің,
ЖОО студенттерінің, сондай-ақ кәмелеттік жасқа толмағандарды
уақытша оқшаулау, бейімдеу және оңалту орталықтарындағыбалалар
үшін тамақтандыру нормалары

4-кесте

Азық-түліктердің атауы	Бір балаға норма (күніне граммен)
	7 жасқа дейін	18 жасқа дейін
Қара бидай наны	80	150
Бидай наны	50	150
Бидай ұны	15	20
Картоп ұны	3	3
Жармалар, бұршақ, макорон өнiмдерi	45	75
Картоп	180	250
Көкөністер барлығы	350	500
Жас жемістер барлығы	180	250
Құрғақ жемiстер	15	15
Шырындар	150	150
Қант	35	60
Кондитерлік өнімдер	10	15
Ет	130	140
Құс	60	70
Шұжық өнімдері	15	20
Балық	100	120
Жұмыртқа (дана)	1	1
Сүт, сүт қышқылы өнімдері	500	500
Сүзбе	70	75
Қаймақ	20	40
Ірімшік	10	20
Табиғи сары май	28	45
Өсімдік майы	10	18
Шай	0,2	0,2
Кофе	2	4
Какао	2	2
Тұз	8	8
Дәмдеуіштер	2	2
Ашытқы	1	1

Ескертпе:
1. Жазғы сауықтыру мезгілінде (90 күнге дейін) демалыс күндері, мереке күндері, каникул күндері тамақтанудың шығыс нормалары 10 пайызға артады.
2. Әскери, спорттық және музыкалық оқыту мекемелеріндегі оқушыларға арналған тамақтану нормалары 30 %-ға артады.
3. Негізгі тағамдық заттар бойынша өнімдерді алмастыру кестесіне сәйкес жекелеген тамақ өнімдерін ауыстыруға рұқсат етіледі.

Жекелеген пәндерді тереңдетіп оқытатын мамандандырылған
мектеп-интернаттардағы және дарынды балаларға арналған
мамандандырылған мектеп-интернаттарындағы балаларға
арналған тамақтандыру нормалары

5-кесте

Өнiмдердiң атауы	1 оқушыға арналған норма (күніне граммен)
Қара бидай наны	150
Бидай наны	150
Бидай ұны	20
Крахмал	3
Жармалар, бұршақ өнiмдерi,макарон өнімдері	75
Картоп	250
Көкөністер барлығы	500
Жас жемістер барлығы	400
Құрғақ жемiстер	15
Шырындар	200
Қант	50
Бал	20
Кондитер өнімдері	15
Ет	130
Шұжық	20
Құс еті	80
Балық	120
Жұмыртқа	1
Сүт, сүт қышқылы өнімдері	500
Сүзбе	75
Қаймақ	40
Ірімшік	20
Сары май	40
Өсімдік майы	18
Шай	2
Кофе	2
Какао	2
Дәмдеуіштер	2
Тұз	8

Ескертпе: тамақтану рационының калорийін сақтай отырып, негізгі тағамдық заттар бойынша өнімдерді алмастырудың 7-кестесіне сәйкес жекелеген тамақ өнімдерін ауыстыруға рұқсат етіледі.

Жетім балаларға және ата-анасының қомқорлығынсыз қалған,
жалпы білім беру және интернат ұйымдарында, ТКБ және ЖОО
ұйымдарында оқитын балалардың тамақтану нормалары

6-кесте

Азық-түліктердің атауы	1 адамға арналған норма (күніне граммен)
Қара бидай наны	175
Бидай наны	175
Бидай ұны	25
Картоп ұны	3
Жармалар, бұршақ, макорон өнiмдерi	75
Картоп	300
Көкөністер барлығы	600
Жас жемістер барлығы	300
Құрғақ жемiстер	15
Шырындар	200
Қант	50
Кондитерлік өнімдер	15
Ет	160
Құс	50
Шұжық өнімдері	20
Балық	120
Жұмыртқа (дана)	1
Сүт, сүт қышқылы өнімдері	500
Сүзбе	75
Қаймақ	40
Ірімшік	20
Табиғи сары май	45
Өсімдік майы	18
Шай	2
Кофе	2
Какао	4
Тұз	8
Дәмдеуіштер	1
Ашытқы	2

Өнімдерді алмастыру кестесі

7-кесте

№	Алмастыруға жататын өнім	Граммға шаққандағы салмағы	Алмастырушы өнім	Граммға шаққандағы салмағы
1	Сиыр еті	100,0	1-санатты сүйегі бар кесек ет: қой еті, жылқы еті, қоян еті	100,0
			1-санатты сүйегі жоқ кесек ет: қой еті, жылқы еті, қоян еті	80,0
			Жылқы еті 1-санатты	104,0
			Ішек-қарны тазартылған немесе жартылай тазартылған құс еті	100,0
			Ішек-қарны тазартылмаған құс еті	120,0
			1-санатты ішек-қарын: бауыр, бүйрек, жүрек	116,0
			Пісірілген шұжық	80,0
			Ет консервілері	120,0
			Жас балық	150,0
			Жартылай майлы сүзбе	250,0
			Таза сүт	600,0
2	Майы алынбаған сүт	100,0	айран	100,0
			Қойылтылған стерилденген сүт	40,0
			Таза кілегей	20,0
			Майлы сүзбе	30,0
3	Қаймақ	100,0	Таза кілегей	133,0
			Таза сүт	667,0
4	Сүзбе	100,0	Таза сүт	333,0
			Ірімшік	40,0
			Сүзбе ірімшік	80,0
			Қаймақ	50,0
			Кілегей	66,0
5	Ірімшік	100,0	Сиырдың сары майы	50,0
			Таза қаймақ	125,0
			Сүзбе	250,0
			брынза	200,0
			Таза сүт	825,0
			Жұмыртқа	3 шт.
6	Жұмыртқа	1 шт.	Ірімшік	33,0
			Қаймақ	40,0
			Сүзбе	80,0
7	Басы алынған жас балық	100,0	Жас ет	67,0
			Тұздалған майшабақ	100,0
			Балықтың жон еті	70,0
			Сүзбе	168,0
			Ірімшік	50,0
8	Жас жемістер	100,0	Жеміс-жидек шырыны	100,0
			Кептірілген алма	20,0
			Кептірілген өрік	8,0
			Қара өрік	17,0
			Жүзім	22,0
			Қарбыз	300,0
			Қауын	200,0

"Балалар мен жасөспірімдерді
тәрбиелеу мен білім беру
объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 10-қосымша

Жас ерекшелігіне байланысты граммға шаққандағы
порциялардың ұсынылатын массасы

Тамақ ішу, тамақ	Жас ерекшелігі
	3 жасқа дейін	3 – 7 жас	7 жастан бастап 11 жасқа дейін	11 – 18 жас
1	2	3	4	5
Бірінші тағамдар	150	200	200 – 250	250 – 300
Екінші тағамдар:
Гарнирлер	100	150	200	230
Ет, котлета,балық, құс	60	80	100	100
Көкөніс тағамы, жұмыртқа, ірімшік, ет тағамы	150	180	200	250
Салат	40	60	80	100
Үшінші тағамдар	150	180	200	200

"Балалар мен жасөспірімдерді
тәрбиелеу мен білім беру
объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 11-қосымша

Тез бұзылатын өнімдерді сақтау және өткізу мерзімдері

№	Өнімнің атауы	+2 – 6-тан аспайтын температура кезінде сақтау және өткізу мерзімі, сағат
1	Ірі бөлшек етінің жартылай фабрикаттары	48
2	Мұздатылған бауыр	48
3	Салқындатылған бауыр	18
4	Салқындатылған құс, қоян еті	48
5	Мұздатылған құс, қоян еті	72 сағат немесе 20 тәулік t – 18оС
6	Пісірілген шұжықтар:
	жоғарғы сорт	72
	бірінші сорт	48
7	Жоғарғы, бірінші және екінші сұрыптағы етті шұжықтар, сарделькилер	48
8	Пастерленген сүт, кілегей, ацидофилин	36
9	Айран	36
10	Майлы, майсызданған, диеталық сүзбе	36
11	Майсызданған сүзбе	24
12	Қаймақ 20, 25, 30%	72
13	Қаймақ 15%-тен және одан төмен	36
14	Ірімшік-сүзбе өнімдері	0 – 2о температуруда 36
15	Қораптағы кілегей ірімшіктер
16	Полистиролдан және басқа да полимер материалдардан жасалған тәттi және жемiс қосылған	48
17	ащы	72
18	Тоңазытылған балықтың барлық түрлерi	0 – 20 температурада 48
19	Мұздатылған балық және балық өнiмдерiнiң барлық түрлерi	0 – 80 температурада 48
20	Тазартылмаған суға пiсiрiлген көкөнiстер	6

"Балалар мен жасөспірімдерді
тәрбиелеу мен білім беру
объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 12-қосымша

Дайын тамақтың сапасын бақылау журналы (бракераж)

Тамақтың дайындалу күні және сағаты	Бракеражды алу уақыты	Тамақтың, аспаздық өнімнің атауы	Тамақтың, аспаздық өнімнің дайындық дәрежесі және органолептикалық бағалау нәтижелері	Тамақты, аспаздық өнімді өткізуге рұқсат ету	Жауапты адамның қолы	Ескертпе

Ескертпе: 7-бағанда дайын өнімді өткізуге тыйым салу фактілері көрсетіледі

"Балалар мен жасөспірімдерді
тәрбиелеу мен білім беру
объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 13-қосымша

Балаларға арналған күн режимі
Бір жастағы балаларға арналған үлгілік күн режимі

1-кесте

Режим кезеңдері	Туғаннан бастап 2,5 – 3 айға дейін	2,5-3 айдан бастап 5 – 6 айға дейін	5-6 айдан бастап 9 – 10 айға дейін
1	2	3	4	5
Оянуына қарай біртіндеп тұрғызу, дәретхана, тамақтандыру	6.00	6.00	6.00
Сергіту	6.00 – 7.00	6.00 – 7.30	6.00 – 8.00	6.30-9.30
Таза ауадағы ұйқы	7.30 – 9.00	7.30 – 9.30	8.00 – 10.00
Тамақтандыру	9.00	9.30	10.00	7.30
Сергіту, массаж, таңертеңгі жаттығу	9.00 – 10.00	9.00 – 11.00	11.00 – 12.00	7.30 – 9.30
Топ бөліктеріне қарай сабақтар	-	-	11.00 – 11.10 – 11.20	8.40-8.50-9.00
Таза ауадағы ұйқы	10.00 – 12.00	11.00 – 13.00	12.00 – 14.00	9.30-12.00
Тамақтандыру	12.00	13.00	14.00	12.00
Сергіту	12.00 – 13.00	13.00 – 14.30	14.00 – 16.00	12.00 – 13.00
Топ бөліктеріне қарай сабақтар	-	-	14.30 – 14.40 – 14.50	13.40-13.50-14.00
Таза ауадағы ұйқы	13.00 – 15.00	14.30 – 16.30	16.00 – 18.00	15.00-16.30
Тамақтандыру	15.00	16.30	18.00	16.30
Сергіту	15.00 – 16.00	16.30 – 18.00	18.00 – 20.00	17.00-20.00
Таза ауадағы ұйқы	16.00 – 18.00	-	-	-
Тамақтандыру	18.00	-	-	-
Сергіту	18.00 – 19.00	-	-	-
Ұйқы	19.00 – 20.00	18.00 – 20.00	-	-
Сергіту	20.00 – 21.00	20.00 – 21.00	18.00 – 20.00	17.00-20.00
Шомылдыру	20.45	20.45	19.45	19.45
Тамақтандыру	21.00	21.00	20.00	19.00
Түнгі ұйқы	21.00 – 6.00	21.00 – 6.00	20.00 – 6.00	21.00 – 6.30
Түнгі тамақтандыру	24.00 немесе 3.00	23.00 немесе 3.00	22.00	22.0 (10 м дейін)

Екі жастағы балалардың үлгілік күн режимі

2-кесте

Режим кезеңдері	Жылдың салқын мезгілінде		Жылдың жылы мезгілінде
	1 ж. – 1 ж. 6 ай.	1 ж. 6 ай. – 2 жас.	1 ж. – 1 ж. 6 ай	11 ж. 6 ай. – 2 жас.
1	2	3	4	5
Ұйқыдан тұру, таңертеңгілік дәретхана	6.30 – 7.30	6.30 – 7.30	6.30 – 7.30
Ойын	7.00 – 8.00	7.00 – 8.00	7.00 – 8.00
Таңертеңгілік асқа дайындық, таңғы ас	7.30	8.20	7.30 – 8.20
Ойын	8.00 – 9.15	8.00 – 9.15
Серуенге дайындық, серуен			8.40 – 9.20	8.40 – 11.00
1-сабақ (топ бөліктеріне қарай)		8.45 – 9.00 – 9.15
Серуеннен оралу, ұйқыға дайындық			9.20 – 9.30
Таза ауадағы ұйқы (№ 1)	9.30 – 12.00	-	9.30-12.00
Серуендеу	-	9.20 – 11.00	-	-
1-сабақ (топ бөліктеріне қарай)	-	-	-	10.00-10.15-10.30
Серуеннен оралу, ойын	-	11.00 – 11.20	-	-
Түскі асқа дайындық
Серуеннен оралу, жуыну
Түскі ас	-	11.20 – 12.00	-	11.30 – 12.00
Ұйқы	-	12.00 – 15.00	-	12.00 – 15.30
Біртіндеп ояту, түскі ас	12.00 – 12.30	-	12.00 – 12.30
Ойын	12.30 – 15.00	-	-	-
Серуенге дайындық, серуен			12.30 – 14.15	-
1-сабақ (топ бөліктеріне қарай)	13.00 – 13.10 – 13.20		13.00 – 13.10 – 13.20
2-сабақ (топ бөліктеріне қарай)	14.00 – 14.10 – 14.20		13.50 – 14.00 – 14.10
Серуеннен оралу, жуыну	-	-	14.15 – 14.30	-
Ұйқыға дайындық, ұйқы (екінші)	15.00 – 16.30	-	14.30-16.30	-
Біртіндеп тұру, бесін тамақ	16.30 – 17.00	15.00 – 15.30	16.30 – 17.00	15.00 – 16.00
2-сабағы (топ бөліктеріне қарай)		16.00 – 16.10 – 16.20		16.10 – 16.25 – 16.40
Ойын	17.00 – 19.00	16.20 – 19.00	-	-
Серуенге дайындық, серуен	-	-	17.00 – 19.00	17.00 – 19.00
Серуен	18.00 – 19.00	18.00 – 19.00	19.00 – 19.30	19.00 – 19.30
Серуеннен оралу, кешкі ас, тыныш ойындар	-		19.30 – 20.30	19.30 – 20.30
Ойын	19.00 – 19.30
Кешкі ас	19.30 – 20.00
Тыныш ойындар	20.00 – 20.30
Ұйқыға дайындық, түнгi ұйқы	20.30 – 6.30	20.30 – 6.30	20.30 – 6.30 (7.00)	20.30 – 6.30 (7.00)

Мектепке дейінгі жастағы балаларға арналған үлгiлiк күн режимі

3-кесте

Режим компонентi	Жас ерекшелік топтары, жасы
	2 – 3	3 – 4	4 – 5	5 – 6	6-7
1	2	3	4	5	6
Үйде (ұйқыдан тұру, дәретхана)	6.30 – 7.30	6.30 – 7.30	6.30 – 7.30	6.30 – 7.30	6.30 – 7.30
Қабылдау, тексеріп-қарау, ойындар, таңертеңгі жаттығу	7.00 – 8.00	7.00 – 8.00	7.00 – 8.00	7.00 – 8.00	7.00 – 8.30
Таңертеңгілік ас	8.00 – 8.30	8.20 – 8.55	8.30 – 9.00	8.30 – 8.55	8.30 – 8.55
Ойындар, сабаққа дайындалу	8.30 – 9.00	8.55 – 9.20	9.00 – 9.15	8.55 – 9.10	8.55 – 9.10
Сабақтар (үзiлiстердi қоса алғанда)	9.00 – 9.30	9.20 – 10.00	9.15 – 10.00	9.10 – 10.10	9.10 – 11.00
Серуенге дайындық	9.30 – 9.50	10.00 – 10.20	10.00 – 10.20	10.10 – 10.30	11.00 – 11.15
Серуендеу	9.50 – 11.30	10.20 – 12.00	10.20 – 12.10	10.30 – 12.35	11.15 - 13.00
Серуеннен оралу	11.30 – 11.50	12.00 – 12.20	12.10 – 12.30	12.35 – 12.50	13.00 - 13.15
Түскi ас	11.50 – 12.30	12.20 – 13.00	12.30 – 13.00	12.50 – 13.20	13.15 - 13.35
Ұйқы	12.30 – 15.00	13.00 – 15.10	13.00 – 15.10	13.20 – 15.20	13.35 - 15.25
Бiртiндеп тұру, ауа, жуыну	15.00 – 15.30	15.10 – 15.40	15.10 – 15.40	15.20 – 15.50	15.25 - 15.50
Бесін ас	15.30 – 16.00	15.40 – 16.00	15.40 – 16.00	15.50 – 16.10	15.50 - 16.05
Ойындар, өз бетiнше іс-қимылы	16.00 – 16.20	16.00 – 16.30	16.00 – 16.30	16.10 – 16.40
Серуенге дайындық	16.20 – 16.40	16.30 – 16.50	16.30 – 16.50	16.40 – 17.00	16.05 - 18.00
Серуендеу	16.40 – 18.00	16.50 – 18.00	16.50 – 18.00	17.00 – 18.00
Серуеннен оралу	18.00 – 18.20	18.00 – 18.20	18.00 – 18.20	18.10 – 18.20	18.00 – 18.15
Кешкi ас	18.20 – 18.45	18.20 – 18.45	18.20 – 18.45	18.20 – 18.45	18.00 – 18.40
Балалардың үйге жіберілуі	18.45 – 19.00	18.45 – 19.00	18.45 – 19.00я	18.45 – 19.00	18.40 – 17.00
Үйде
Серуендеу	19.00 -19.50	19.00 -20.00	19.00 -20.10	19.00 -20.15	19.00 - 20.15
Тыныш ойындар, гигиеналық күтім	19.50 – 20.20	20.00 – 20.30	20.10 – 20.40	20.15 – 20.45	20.15 - 20.45
Жатқызу, түнгi ұйқы	20.00 – 6.30 (7.30)	20.30 – 6.30 (7.30)	20.40 – 6.30 (7.30)	20.45 – 6.30 (7.30)	20.15 - 06.30 (7.30)

"Балалар мен жасөспірімдерді
тәрбиелеу мен білім беру
объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 14-қосымша

МДТОҰ топтарының, жалпы білім беретін және арнайы
білім беру мекемелері топтарының (сыныптарының)
жинақталуы және жалпы білім беру ұйымдарындағы
оқу жүктемелері нормалары

Балалардың жасын есепке ала отырып, білім берудің
мектепке дейінгі тәрбиелеу ұйымдары объектілері
топтарының жинақталуы

1-кесте

	Топтар	Жасы	Балалар саны
1	2	3	4
1	Сәби: сәби жастағы топ	бiр жастан екi жасқа дейiн	10
	бiрiншi кiшi топ	екi жастан үш жасқа дейiн	20-дан артық емес
	топта екi түрлі жастағы балалар бар болғанда	бiр жастан үш жасқа дейiн	15-тен артық емес
2	Мектепке дейiнгi: екiншi кiшi топ	үш жастан төрт жасқа дейiн	25-тен артық емес
	орта топ	төрт жастан бес жасқа дейiн	25-тен артық емес
	ересек топ	бес жастан алты жасқа дейiн	25-тен артық емес
	дайындық тобы	алты жастан жетi жасқа дейiн	25-тен артық емес
	топта кез келген үш түрлі жастағы балалар бар болғанда	үш жастан жетi жасқа дейiн	20-дан артық емес
	топта кез келген екi түрлі жастағы балалар бар болғанда	үш жастан жетi жасқа дейiн	20-дан артық емес

Жалпы білім беретін ұйымдар сыныптарының жинақталуы

Жалпы білім беретін мекемелер үшін сыныптарды жинақтау 25 оқушыдан асырмай белгіленеді. Сыныптардың есептелген жинақталуының сандық мәні жергілікті билік органдарының талаптарына сәйкес өзгеруі мүмкін.
Жалпы білім беретін мектептердің жоғары сыныптарында, кәсіптік мектепте, гимназияларда және лицейлерде сыныптардың жинақталуын 20 оқушыға дейін азайтуға жол беріледі. Жұмыс істеп тұрған мектеп ғимараттарын қайта жаңарту және күрделі жөндеу кезінде сыныптардың жинақталуын оқу үй-жайларының ауданына және бір оқушыға кемінде 2,25 м² болатын меншікті ауданына қарай айқындауға жол беріледі.

2 –кесте

	Топтар (сыныптар)	Жасы	Балалар саны
1.	Мектепке дейінгі дайындық топтары (сыныптар)	6 жастан 7 жасқа дейін	25-тен артық емес
2.	Жалпы білім беретін ұйымдарындағы сыныптар	7 жастан 18 жасқа дейін (1 – 11 (12)-сыныптар)	30-дан артық емес

Арнайы түзету білім беру ұйымдарында сыныптардың,
тәрбиелеу топтарының, күні ұзартылған топтардың
жинақталуы

3-кесте

Балаларға арналған арнайы түзету білім беру мекемелері	Сыныптағы (топтағы) балалар саны
	Ерте жастағы топ (3 жасқа дейін)	Мектепке дейінгі жас (3 жастан үлкен)	Мектеп жасы
1	2	3	4
Сөйлеу қабілеті бұзылған:
бірқатар дыбыстарды айта алмаумен байланысты фонетикалық-фонематикалық ауытқушылық		12
сөйлеу қабілеті өте нашар:	10	12
І бөлімше			12
ІІ бөлімше			10
Есту қабілеті бұзылған:
естімейтін (саңырау)	8	8	8
нашар еститін және кейіннен естімей қалған	10	12
І бөлімше			10
ІІ бөлімше			8
Көру қабілеті бұзылған:
көрмейтін (соқыр):	10	10	8
нашар көретін және кейіннен көрмей қалған			12
амблиопия және қылилық	10	15	-
Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған:	10	12	10
Психикалық дамуы кешеуілдеген	6	10	12
Ақыл-есі дамымаған (интелектуальдығы бұзылған), ақыл-есі өте нашар дамыған	6	10	12
эмциональдық-ерік тұрғысы бұзылған		6	10
өте кемтар	6	6	6
Ескертпе: 1. Жергілікті жағдайларға және қаражаттың болуына қарай көрсетілген арнайы оқу-тәрбиелеу мекемелерінде ұзартылған күннің сыныптарын, тәрбиелеу топтарын жинақталуы ұсынылған шекті жинақтаудан төмен болуы мүмкін. 2. Дене бітімі дамымаған және ақыл-есі дамымаған балалардың топ саны (арнайы топ) 4 – 6-ны құрауы мүмкін.

"Балалар мен жасөспірімдерді
тәрбиелеу мен білім беру
объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 15-қосымша

Мектепке дейінгі сыныптарға арналған күн режимі

Күннің 1-ші жартысы

Күн тәртібі	Ұзақтығы, сағат
1	2
Қабылдау	8.30 – 9.00
Таңертеңгілік жаттығу	9.00 – 9.15
Сабақтар I	9.15 – 9.30
II	9.40 – 10.00
Өз бетінше іс-қимылы, балалармен жеке жұмыс	10.00 – 11.00
Серуендеу, үйге жіберу	11.00 – 12.00

Күннің 2-ші жартысы

Күн тәртібі	Ұзақтығы, сағат
1	2
Қабылдау	15.00 – 15.30
Сабақтар: I	15.30 – 16.00
II	16.10 – 16.40
III	16.50 – 17.20
Өз бетінше іс-қимылы, балалармен жеке жұмыс	17.20 – 18.00
Серуендеу, үйге жіберу	18.00 – 19.00

"Балалар мен жасөспірімдерді
тәрбиелеу мен білім беру
объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 16-қосымша

Жалпы білім беретін ұйымдардағы оқу жүктемесінің
нормалары

Сынып	Мектеп алды	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11 (12)
Жүктеме сағатпен, аптасына
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13
Инвариантты оқу жүктемесi	20,5	22	23	26	26	28	28	29	31	33	22	22
Сабақтар, факультативтер, таңдау бойынша курстар (пәндерді бейіндейтін жоғарғы сыныптарда, қолданбалы курстар)	1,5	-	1	1	1	3	3	3	3	3	14	14
Жеке және топтық консультациялар, белсенді қозғалыс сипатындағы сабақтар	-	2	1	2	2	2	2	2	2	2	3	3
Ең көп оқу жүктемесi	22	24	25	29	29	33	33	34	36	38	39	39

"Балалар мен жасөспірімдерді
тәрбиелеу мен білім беру
объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 17-қосымша

Қиындығы бойынша пәндердi дәрежелеу кестесi

№	Пән	Балл саны
1	2	3
1	Математика, орыс тiлi (қазақ тiлiнде оқытатын мектептер үшiн) Қазақ тiлi (орыс тiлiнде оқытатын мектептер үшiн)	11
2	Шет тiлi, сабақтарды шет тiлiнде оқу	10
3	Физика, химия, информатика	9
4	Тарих, құқық негiздерi	8
5	Қазақ тiлi, әдебиет (қазақ тiлiнде оқытатын мектептер үшiн) Орыс тiлi, әдебиет (орыс тiлiнде оқытатын мектептер үшiн)	7
6	Жаратылыстану, география, өзін-өзі тану, АӘД, валеология, өмір қауіпсіздігі негіздері	6
7	Дене шынықтыру	5
8	Еңбек, технология	4
9	Сызу	3
10	Бейнелеу	2
11	Ән сабағы	1

"Балалар мен жасөспірімдерді
тәрбиелеу мен білім беру
объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 18-қосымша

Оқулық басылымдарының сыныптамасы

1. Бір жолғы оқуға арналған ақпараттық материалды ұсыну сипатына және көлеміне және меңгеруге байланысты оқу пәндері бойынша басылымдар:
1) гуманитарлық (әліппе, ана тілі, қоғамтану, қоршаған орта, тарих, әдебиет, тілтану – орыс және шет тілдері, психология, мемлекет және құқық туралы ғылым, өмір қауіпсіздігі негіздері, экономика, эстетикалық цикл пәндері, дене шынықтыру, еңбекке баулу және басқалар);
2) математикалық (арифметика, математика, алгебра, геометрия, тригонометрия, логика, информатика және басқалар);
3) жаратылыстық (жаратылыстану, экология, астрономия, физика, химия, география, биология, сызу және басқалар);
4) кәсіби бастауыш білім алуға арналған арнаулы арнайы пәндер (механика, радиоэлектроника, электротехника, металлургия, тау ісі, химиялық технология, ауыл шаруашылығы, медицина, педагогика, музыка, конструкторлық дербес пәндер және басқалар) болып бөлінеді.
2. Функционалдық мақсатына байланысты оқу процесінде басылым: оқулық, оқу құралы, машықтану, оқулық-дәптер, жеке жұмыс дәптері, оқушының өзіндік жұмыс дәптері, оқушының өзіндік жұмысына арналған кітап, альбом-есептер жинағы, шығармашылық тапсырмаларға арналған дәптер және басқалар болып бөлінеді.
3. Оқушылардың жас ерекшеліктеріне байланысты басылымдар:
1) бастауыш білім беруге (алғашқы саты) - 1 - 4 -сыныптар;
2) негізгі білім беруге (екінші саты) - 5 – 9-сыныптар;
3) орта білім беруге (үшінші саты) - 10 – 11(12)-сыныптарға арналады.
Кәсіптік бастауыш білім алуға арналған оқулық басылымдары жас ерекшеліктеріне байланысты орта білім беруге арналған басылымға жатады.

"Балалар мен жасөспірімдерді
тәрбиелеу мен білім беру
объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 19-қосымша

Оқулық басылымдарына санитариялық-эпидемиологиялық
сараптама жүргізу схемасы

1. Жалпы мәліметтер: автор, оқулық басылымның атауы, басылым, шығарылған орны және жылы, таралымы, қай жастағыларға арналған.
2. Сыртқы түрінің сипаты: салмағы, пішіні, көлемі, дәптерді бекіту әдісі, түптеу түрі.
3. Қағазды бағалау: ақтығы және түрі, жоғарғы бетінің сапасы, жылтырлығы, жарық өткізгіштігі, 1 шаршы метр массасы.
4. Баспаның сапасын бағалау: бояуының қанықтығы, тегістігі, анықтығы.
5. Негізгі қаріптер мен қосымша мәтіндерді бағалау: гарнитурасы, кегелі.
6. Теруді бағалау: жолдың ұзақтығы, интерсызықтар, теру тығыздығы, жиегі.
7. Безендіру, қосымшалар сипаты
8. Оқулық сапасы туралы қорытынды.

"Балалар мен жасөспірімдерді
тәрбиелеу мен білім беру
объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 20-қосымша

Қағазды зерттеу үшін қолданылатын аспаптар

р/с №	Зерттеудің түрі	Аспаптың атауы	Нормативтер	Ескертпе
1	2	3	4	5
1.	Қағаз бейнесінің коэффициентін айқындау (ақтығы)	Жарықтық шкаласы немесе фотометр, Цейсс түріндегі лейкометр	70 – 80%	Барлық өлшемдер оқулықтың үш жерінде жүргізіледі (басында, ортасында және соңында)
2.	Қағаздың жарық өткізгіштігін айқындау (мөлдір болмауы)	Фотометр (коэффициенттер түріне қарай астына қара пластина қойған кездегі қағаз бейнесі)	Қағаз астынан көрінбеуі тиіс
3.	Қағаз жұмсақтығын айқындау	Пневматикалық аспап АПГ немесе Бекк аппараты (Б-1)	Машинкалық жұмсақ қағаздарға 30 – 40 секундтан кем емес, 100
			Жылтыр қағаздарға -150 секундтан кем емес
4.	Қағаз жылтырлығын айқындау	Кизер аппараты немесе глярөлшеуіш	Кизер бойынша 8 – 10о
			Глярөлшеуіш бойынша 4 – 5%
5.	Интерсызықты, қаріп өлшемін, аппрошты айқындау	0,1 мм бөлінген микрометриялық шыны немесе микрометриялы окуляры бар микроскоп	3-кестедегі мәтінді қараңыз
6.	Жолдың ұзындығын айқындау	Миллиметрлерге бөлінген металлды сызғыш немесе миллиметрлерге бөлінген мөлдір пластинка
7.	Баспаның анықтығын айқындау	2 және 5 еселенген лупалар	Әріптер және әріп штрихтері қанық қара бояумен бірыңғай боялуы тиіс
8.	Терімнің тығыздығын айқындау	Әрқайсысы 1 ш.м. 5 саңылауы бар металл пластинка	4-кестедегі мәтінді қараңыз

"Балалар мен жасөспірімдерді
тәрбиелеу мен білім беру
объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 21-қосымша

Оқулықтарды теру үшін ұсынылатын қаріптің негізгі өлшемдері

Бөлімдер мен сыныптар бойынша оқулықтар	Негізгі қаріптің үлгілік кегелі	Мәтін жолындағы Н әріп биіктігі, мм	Негізгі жіңішке штрихтардың қалыңдығы, мм	Дәнекер жіңішке штрихтардың қалыңдығы, мм
Әліппенің дайындық бөлімінің жаңа әріптері	48 – 36	8,0 – 6,0	1,5	1,2
Әліппенің әріптік бөлімі	28 – 24 – 20	4,5 – 4,0 – 3,5	0,5	0,5
Әліппенің әріптен кейінгі бөлімі, І сынып оқулықтары	16	2,8	0,5	0,45
II сынып оқулықтары	14 н/ш, 16 н/ш	2,3 – 2,52	0,3	0,15
III-IV сынып оқулықтары	14, 12 н/ш	2,3 – 2,0	0,3	0,15
V-VII сынып оқулықтары	10 н/ш	1,75	0,25	0,15
VIII-XII сынып оқулықтары	10 н/ш	1,75 – 1,7	0,25	0,15

"Балалар мен жасөспірімдерді
тәрбиелеу мен білім беру
объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 22-қосымша

Терім тығыздығының нормалары

Кегель өлшемі	1 см2-ге терім тығыздығы
14 және одан жоғары	10 белгіден көп емес
9-12	15 белгіден көп емес

"Балалар мен жасөспірімдерді
тәрбиелеу мен білім беру
объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 23-қосымша

Медициналық кабинеттің жабдықталуы

	Медициналық жабдықтар мен құрал-саймандардың атауы	Саны
1	2	3
1	Жазу үстелі	1
2	Орындықтар	2-6
3	Кушетка	1
4	Кеңсе шкафы	1-3
5	Медициналық шкаф	1
6	Керме	1
7	Әйнек қақпағы бар медициналық шағын үстел	1-2
8	Тоңазытқыш (вакциналарға және дәрі-дәрмектерге арналған)	1
9	Тонометр	1-2
10	Фонендоскоп	1-2
11	Бактерицидті шам	1-2
12	Медициналық таразы	1
13	Бой өлшегіш (ростомер)	1
14	Вакциналарды тасымалдауға арналған термоконтейнер	1-2
15	Үстелге қоятын шам	1
16	Медициналық термометрлер	20-50
17	Қайшылар	2
18	Қол жуатын раковина	1
19	Педальды қақпағы бар шелек	1
20	Вакциналардың қалдықтарын жоюға арналған ыдыс	2
21	Медициналық халаттар	2
22	Қалпақтар	2
23	Ақ жаймалар	2
24	Сүлгі	2-4
24	Жинауға арналған қоңыр түсті халаттар	1
25	Бір рет қолданылатын маскалар	10-30
26	Жинау мүкәммалы: шелек, швабра, шүберек, шүберек сақтайтын ыдыс, қолғаптар	Үй-жай жиынына қарай есептеледі
27	Дезинфекциялау құралдары	3 айлық қор
28	Кеңсе тауарлары (журналдар, дәптерлер, желім, қаламсап, қағазтескі, степлер, корректор, папкалар және т.б.)	Қажеттілігіне қарай
29	Үлкен бикс	1 дана.
30	Кішкентай бикс	1 дана.
31	Резеңкелі бұрау	4-6 дана.
32	2,0 5,0 10,0 инелері бар шрицтер	10 дана; 10 дана; 5 дана.
33	Пинцет	1 дана.
34	Резеңке жылытқы	1-2 дана.
35	Мұзға арналған көпіршік	1-2 дана.
36	Бүйрек тәрізді науа	5 дана.
37	Металл қалақша	40 дана.
38	Қолға арналған шиналар	5 дана.
39	Тубусты кварц	1 дана.
40	Кілемше	1 дана
41	Сантиметрлік лента	1 дана
42	Көздің көргіштігін анықтауға арналған кестелер	1 дана

"Балалар мен жасөспірімдерді
тәрбиелеу мен білім беру
объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 24-қосымша

Ас блогы қызметкерлерінің денсаулық жағдайын тіркеу журналы

р/с №	Қызметкердің Т.А.Ә.	Лауазымы	Отбасында ЖІИ болмауы туралы қызметкерлердің қойған қолдары	Терінің іріңді ауруларын тексеріп-қарау	ЖРВИ, баспаның болуына тексеріп-қарау	Медицина қызметкерінің қолы	Ескертпе
1	2	3	4	5	6	7	8
1.
2.
3.

Ескертпе: Тексеріп-қарау күні журналда белгіленген қызметкерлердің тізімі сол күнгі ауысымдағы қызметкерлердің санымен сәйкес болуы тиіс;
Жұмыстан шеттетілгені туралы немесе басқа жұмысқа ауыстырылғаны туралы жазба.

"Балалар мен жасөспірімдерді
тәрбиелеу мен білім беру
объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 25-қосымша

Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім беру
объектілерінің медициналық есепке алу-есеп беру құжаттамасы

1) инфекциялық ауруларды есепке алу журналы;
2) соматикалық сырқаттанушылық журналы;
3) жіті инфекциялық аурулармен байланыстарды есепке алу журналы;/
4) карантинді есепке алу журналы;
5) профилактикалық егулер картасы;
6) профилактикалық егулерді есепке алу журналы;
7) басқа бактериалдық препараттардың вакциналарының қозғалысын тіркеу журналы;
8) Манту сынамасын тіркеу журналы;
9) Манту сынамасымен тексеруге жататын тәуекел тобының балаларын тіркеу журналы;
10) фтизиопедиатрда тексеруге жататын туберкулинді "+" мәнді адамдарды тіркеу журналы;
11) вакцинадан кейінгі асқыну журналы;
12) тұрақты немесе ұзақ мерзімге медициналық қарсы көрсетілім журналы;
13) вакциналар қалдықтарын жоюға және ашылған құтыларға арналған журнал;
14) бақыланатын химиялық-профилактиканы жүргізу журналы;
15) вакциналардың және басқа да иммундық-биологиялық препараттардың қозғалысы туралы есеп;
16) профилактикалық егулермен қамту туралы есеп;
17) толық жинау жұмыстарын жүргізу журналы;
18) кабинетті кварцтау журналы;
19) тоңазытқыш жабдығының температуралық режімін есепке алу журналы;
20) паразиттік аурулардың қоздырғыштарына тексерілгендерді тіркеу журналы;
21) гельминттерге тексерілген адамдарды тіркеу журналы;
22) дерматомикоз, қышыма, педикулезге тексеріп-қараулар журналы;
23) профилактикалық медициналық тексеріп-қараулардың нәтижелерін бойынша есебі;
24) баланың денсаулық паспорты;
25) тәуекел тобындағы балалардың тізімі;
26) студенттерді флюорографиялық тексеруді тіркеу журналы;
27) флюоротексеру нәтижесі оң болған адамдарды тіркеу журналы;
28) дайын өнімнің бракеражды журналы;
29) ас блогы қызметкерлерін тексеріп-қарау журналы;
30) санитариялық-ағарту жұмыстарын есепке алу журналы;
31) вакциналардың түсіндірме-жапсырмасы салынған папка;
32) бұйрықтар мен нұсқаулықтар;
33) тамақтану нормасының орындалуын бақылау журналы (жинақтау ведомосы бойынша).
34) диспансерлік науқастарды есепке алу журналы.
35) оқушылардың (тәрбиеленушілердің) жеке медициналық картасы
36) диспансерлік қадағалаудың бақылау картасы;
37) тереңдетілген медициналық тексеріп-қарау журналы, мамандардың актілері.

Об утверждении Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к объектам воспитания и образования детей и подростков"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 30 декабря 2011 года № 1684. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 8 сентября 2015 года № 754

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 08.09.2015 № 754 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Примечание РЦПИ!
В соответствии с Законом РК от 29.09.2014 г. № 239-V ЗРК по вопросам разграничения полномочий между уровнями государственного управления см. приказ Министра национальной экономики Республики Казахстан от 29 декабря 2014 года № 179

В соответствии с подпунктом 2) статьи 6 Кодекса Республики Казахстан от 18 сентября 2009 года «О здоровье народа и системе здравоохранения» Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
1. Утвердить прилагаемые Санитарные правила «Санитарно-эпидемиологические требования к объектам воспитания и образования детей и подростков».
2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня первого официального опубликования.

Премьер-Министр
Республики Казахстан К. Масимов

Утверждены
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 30 декабря 2011 года № 1684

Санитарные правила
«Санитарно-эпидемиологические требования к объектам
воспитания и образования детей и подростков»

1. Общие положения

1. Настоящие санитарные правила (далее – Санитарные правила) устанавливают санитарно-эпидемиологические требования к выбору земельного участка под строительство, к проектированию, строительству, реконструкции, ремонту, вводу в эксплуатацию, водоснабжению, канализации, отоплению, освещению, вентиляции, микроклимату, содержанию и эксплуатации, условиям воспитания, проживания, организации питания, гигиеническому воспитанию (личной гигиене) персонала, к условиям воспитания и обучения (к школьным учебникам), производственной практике, медицинскому обеспечению, на объектах воспитания и образования детей и подростков.
2. Настоящие Санитарные правила распространяются на объекты воспитания и образования детей и подростков, осуществляющих следующую деятельность:
1) дошкольное воспитание и обучение (детские ясли и сады всех типов, центры дошкольного воспитания с полным и кратковременным пребыванием детей, услуги няни);
2) реализацию образовательных программ среднего общего (школы, гимназии, лицеи), учебные программы технического и профессионального, после среднего образования (профессиональные лицеи, училища, колледжи, высшие технические школы) и высшего профессионального образования (университеты, академии, институты и приравненные к ним (консерватории, высшие школы, высшие училища), а также специальные и коррекционные;
3) воспитание и организацию мест проживания детей и подростков (дома ребенка, организации образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, центры адаптации несовершеннолетних, интернатные организации, дома юношества, пансионаты, медресе, приюты и другие);
4) организацию досуга, физическое воспитание и развитие творческих способностей детей и подростков (учреждения дополнительного образования) – центры творчества детей и молодежи, музыкальные, спортивные и художественные школы, детско-юношеские центры, дворовые клубы, станции юных натуралистов, учебно-производственные комбинаты, учебные курсы и другие внешкольные организации.
3. Объекты воспитания и образования детей и подростков, введенные в эксплуатацию до принятия санитарных правил, приводятся в соответствие с требованиями настоящих Санитарных правил в сроки, согласованные с государственным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.
4. Контроль выполнения настоящих Санитарных правил осуществляет государственный орган в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.
5. При проведении государственного санитарно-эпидемиологического надзора, проводятся лабораторно-инструментальные исследования объектов воспитания и образования детей и подростков в соответствие с приложением 1 к настоящим Санитарным правилам.
6. В настоящих Санитарных правилах использованы следующие понятия:
1) малокомплектная школа – общеобразовательная школа с малым контингентом обучающихся, совмещенными класс-комплектами и со специфической формой организации учебных занятий;
2) специальная одежда – комплект защитной одежды персонала, предназначенной для защиты сырья, вспомогательных материалов и готового продукта от загрязнения механическими частицами, микроорганизмами и других загрязнений;
3) бракераж – оценка качества продуктов питания и готовых блюд по органолептическим показателям;
4) гимназия – учебное заведение, реализующее общеобразовательные учебные программы начального, основного среднего и по гуманитарным профилям общего среднего образования в соответствии со склонностями и способностями обучающихся;
5) заготовочная – помещение, где производится подготовка продовольственного сырья и выработка полуфабрикатов;
6) доготовочная – помещение, в котором осуществляется приготовление готовой пищевой продукции из полуфабрикатов;
7) физическое воспитание – сфера деятельности, направленная на укрепление здоровья и развитие физических способностей человека;
8) общеобразовательная школа – среднее общеобразовательное учебное заведение, реализующее основные и дополнительные общеобразовательные программы, состоящие из трех ступеней: начальной, основной и старшей, каждая из которых может функционировать самостоятельно;
9) полуфабрикаты – сырые продукты питания, предварительно подготовленные к тепловой обработке;
10) срок годности – период, до истечения которого пищевая продукция считается безопасной для использования по назначению при соблюдении условий процессов (стадий) производства (изготовления), оборота пищевой продукции;
11) организация образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей – государственное учреждение системы образования, в которой создаются благоприятные условия для воспитания, получения образования с предоставлением места проживания детям-сиротам, детям, оставшимся без попечения родителей;
12) суммарная учебная нагрузка – сумма учебных часов с часами, выделяемыми на проведение факультативных и секционных занятий, кружков;
13) инсоляция – нормируемый показатель солнечной радиации для гигиенической оценки помещения;
14) интернатные организации – организации образования, обеспечивающие государственные гарантии прав на образование определенных категорий лиц с предоставлением места проживания;
15) интерлиньяж – промежуток, пробел между двумя строками в книге и других печатных изданиях;
16) центры адаптации несовершеннолетних (далее – ЦАН);
17) утомление – состояние временного снижения функциональных возможностей организма, снижение работоспособности;
18) рядная расстановка – расстановка мебели и оборудования рядами в центре помещения, друг за другом;
19) кегль (кегель) – размер шрифта, включающий высоту буквы (очка) и заплечики (свободные пространства) над и под очком, измеряется в пунктах – 1 пункт равен 0,376 миллиметров (далее – мм);
20) климатическая зона – территория, выделяемая по климатическим признакам (температура, влажность);
21) общественное питание – деятельность, связанная с производством, переработкой, реализацией и организацией потребления продуктов питания;
22) учреждения дополнительного образования детей – внешкольные учреждения, предназначенные для обеспечения необходимых условий личностного развития, укрепления здоровья и профессионального самоопределения, творческого труда детей и подростков, формирования их общей культуры, адаптации личности к жизни в обществе, организации содержательного досуга;
23) режим дня – установленный порядок дня в организациях воспитания и образования для детей и подростков;
24) литера – прямоугольный брусок из типографского сплава, дерева или пластмассы с рельефным изображением буквы, цифры или знака в торце;
25) лицей – среднее общеобразовательное учебное заведение, реализующее основные и дополнительные общеобразовательные программы, предусматривающие углубленное, профильное, дифференцированное обучение учащихся в соответствии с их склонностями и способностями;
26) организации дошкольного воспитания и обучения (далее – ОДВО) – дошкольные организации вместимостью от 4 до 12 групп, реализующие образовательные учебные программы дошкольного воспитания и обучения с учетом специфичных для детей дошкольного возраста видов деятельности, а также оказывающие дополнительные оздоровительные и другие предусмотренные законодательством услуги;
27) предшкольные классы – классы для детей пяти, шести лет в общеобразовательных школах, в которых проводится одногодичная обязательная бесплатная предшкольная подготовка;
28) школьный учебник – книга для учащихся, в которой систематически излагается материал в определенной области знаний на современном уровне достижений науки и культуры;
29) учебный час – продолжительность урока (занятий) или лекции от начала до перемены (перерыва) для организаций технического и профессионального образования;
30) учебная нагрузка – суммарная нормируемая занятость учащихся и воспитанников в учебно-воспитательном процессе для каждой возрастной группы, которая измеряется в учебных часах;
31) учебная нагрузка, режим занятий обучающихся и воспитанников определяется утверждаемыми организациями образования положениями, подготовленными на основе государственных общеобязательных стандартов образования, санитарно-эпидемиологических правил и норм, учебных планов и рекомендаций органов здравоохранения и образования;
32) учебное пособие – литература для учащихся и воспитанников, в которой излагается материал по определенной дисциплине соответствующей учебной программе;
33) оптимальные микроклиматические условия – сочетание количественных показателей микроклимата, которые при длительном и систематическом воздействии на детей обеспечивают сохранение нормального теплового состояния организма без напряжения механизмов терморегуляции;
34) центральная расстановка – расстановка мебели и оборудования в центре помещения группами;
35) очко – печатающая поверхность выпуклого зеркального изображения буквы или знака на литере, стереотипе;
36) периметральная расстановка – расстановка мебели, оборудования вдоль стен (по периметру);
37) петит – типографский шрифт, кегль (размер) которого равен 8 пунктам (около 3 мм);
38) рекреация – помещение для отдыха и восстановления сил учащихся во время перемены и в свободное от занятий время;
39) духовные (религиозные) организации образования – учебные заведения, реализующие профессиональные образовательные программы подготовки священнослужителей;
40) срок хранения – период, в течение которого пищевой продукт при соблюдении установленных условий хранения сохраняет все свои свойства, указанные в нормативных документах;
41) санитарно-дворовые установки (СДУ) – не канализованный туалет, расположенный на территории объекта, на расстоянии не менее 25 метров (далее – м) от зданий, имеющий надземную часть и выгребную яму. Надземные помещения сооружают из плотно пригнанных материалов (досок, кирпичей, блоков). Выгреб выполнен из водонепроницаемого материала. Глубина выгреба зависит от уровня грунтовых вод, но не более 3 м;
42) дом ребенка – государственное учреждение, предназначенное для воспитания и оказания медицинской помощи детям-сиротам и детям, оставшимся без попечения родителей, детям от молодых матерей, рожденных вне брака, а также детям с дефектами умственного и физического развития;
43) септик – сооружение для очистки небольших количеств бытовых сточных вод, представляющий собой подземный отстойник горизонтального типа, состоящий из одного или нескольких камер, через которые протекает сточная жидкость;
44) спортивные объекты – организации, деятельность которых связана с организацией и осуществлением лечебно-оздоровительных, физкультурно-оздоровительных, учебно-воспитательных работ и культурного досуга детей и подростков;
45) наполняемость классов – это количество учащихся в классе относительно к площади помещения учебного класса;
46) товарное соседство – условия, исключающие совместное хранение и реализацию сырых и готовых продуктов, предотвращающие их загрязнение и проникновение посторонних запахов, отражающихся на качестве товара;
47) утренний фильтр – профилактическое медицинское мероприятие, направленное на предупреждение заноса инфекционного заболевания;
48) скоропортящиеся пищевые продукты – пищевые продукты, требующие специальных условий транспортировки, хранения и реализации в строго регламентируемые сроки;
49) технологическое оборудование – совокупность механизмов, машин, устройств, приборов, необходимых для работы производства;
50) коэффициент естественного освещения (далее – КЕО) – нормируемый показатель естественного освещения помещения;
51) рациональное питание – сбалансированное питание, с учетом физиологических и возрастных норм питания;
52) групповая ячейка – набор помещений для детей организации дошкольного воспитания и обучения одной группы;
53) наполняемость групп – нормируемое количество детей в группе;
54) загрузочная – место приема продовольственного сырья и пищевых продуктов;
55) форзац – два четырехстраничных листа, один из которых соединяет первый лист книжного блока с передней стороной переплета, а второй — последний лист блока с задней стороной;
56) маломобильные группы населения – инвалиды, с нарушениями и заболеваниями опорно-двигательного аппарата, передвигающиеся на креслах-колясках и/или с помощью других вспомогательных средств, а также слабовидящие и/или лишенные зрения граждане, передвигающиеся с помощью сопровождающих;
57) малые дошкольные образовательные организации (мини-центры) – дошкольные организации вместимостью до 3 групп размещаются в отдельном стоящем здании, в многоквартирном жилом доме, а также во встроено–пристроенных помещениях;
58) шмуцтитул — заголовок части учебника (рубрика) на отдельной, чистой, без текста, обычно нечетной странице;
59) гарнитура шрифта – комплект шрифтов, имеющих различные кегли (размеры) и начертания, но одинаковый рисунок очка.

2. Санитарно-эпидемиологические требования
к выбору земельного участка объектов воспитания
и образования детей и подростков

7. Выбор земельного участка под строительство, проектирование, строительство, реконструкция и ввод в эксплуатацию объектов воспитания и образования для детей и подростков (далее – объекты) допускается при наличии санитарно-эпидемиологического заключения государственного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия в соответствие с установленными требованиями законодательства Республики Казахстан.
8. Площади земельных участков объектов принимаются в соответствии с приложением 2 к настоящим Санитарным правилам.
Состав и площади зон участка и площадок специальных школ-интернатов разного типа указаны в приложении 3 к настоящим Санитарным правилам.
9. Площадь земельного участка специальных коррекционных образовательных учреждений для детей, имеющих недостатки в физическом и умственном развитии, предусматривают не менее 2,2 гектаров (далее – га) в зависимости от профиля организации.
10. Площадь земельного участка принимают из расчета на одно место для детей с нарушениями слуха 50 квадратных метров (далее – м²), с нарушением зрения и интеллекта 60 м², с нарушениями опорно-двигательного аппарата 65 м².
11. Внешкольные организации, размещаемые в многоквартирных жилых домах, в частных домовладениях, во встроено – пристроенных помещениях могут не иметь отдельного земельного участка.
12. Территория участка заведения технического и профессионального послесреднего образования (профессиональные лицеи, училища, колледжи, высшие технические школы (далее Т и ПО)), высшего профессионального образования – (университеты, академии, институты и приравненные к ним консерватории, высшие школы, высшие училища (далее – ВУЗ), общеобразовательных организаций и интернатов, внешкольных организаций ограждается на высоту не менее 1,2 м, в домах ребенка, ОДВО, организации образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, центры адаптации несовершеннолетних (далее – ЦАН) не менее 1,6 м, специальных коррекционных организаций образования не менее 2 м.
13. Площадь озеленения участка объекта предусматривается 30 процентов (далее – %) и более от общей площади участка. На территории не допускается посадка деревьев и кустарников с ядовитыми плодами, а также дающих при цветении опушенные семена.
14. Въезды и входы на участок объекта, проезды, дорожки к хозяйственным постройкам, к площадкам для мусоросборников, к санитарно-дворовым установкам покрываются асфальтом, бетоном или другим твердым покрытием.
Имеющиеся на территории смотровые колодцы оборудуются плотно закрывающимися люками.
15. Мусоросборники оборудуются плотно закрывающимися крышками, устанавливаются на бетонированной или асфальтированной площадке, огражденной с трех сторон, на расстоянии не менее 25 м от зданий. Для сбора мусора объектов, размещаемых на первых этажах многоквартирного жилого дома, во встроено-пристроенных помещениях использовать общие мусоросборники жилого дома.
16. На территории объекта и за ее ограждением в радиусе 5 м проводится ежедневная уборка.
17. На земельных участках объекта (за исключением объектов, размещенных во встроено-пристроенных зданиях), выделяются зоны: размещения основного здания (-ий), отдыха, физкультурно-спортивная и хозяйственная.
В соответствии с видом организации дополнительно предусматриваются зоны: в домах ребенка, организации образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, ОДВО – зона групповых площадок, в Т и ПО, ВУЗ – учебно-производственная, военной подготовки, жилая (общежития, объекты торговли, общественного питания и бытового обслуживания), открытые площадки для стоянки автомобилей и других транспортных средств. Учебно-опытная зона выделяется в зависимости от профиля.
Количество зон и их размеры при внешкольных учреждениях могут определяться самими учреждениями в зависимости от направленности реализуемых программ.
18. Количество и размер санитарных приборов организаций дошкольного воспитания и образования предусматривают в зависимости от вида и профиля объектов, согласно приложения 6 настоящих Санитарных правил.
19. На физкультурно-спортивной зоне общеобразовательных и интернатных организаций, организаций образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, ЦАН, Т и ПО, ВУЗ предусматриваются зона для подвижных игр (футбольное поле, баскетбольная и (или) волейбольная площадки) с оборудованием и спортивными снарядами, беговая дорожка, яма для прыжков.
Физкультурные и спортивные площадки на открытом воздухе должны содержаться в чистоте и быть ровными, свободными от посторонних предметов, которые могут быть причиной повреждений и травм.
20. Ямы для прыжков заполняют чистым песком (без камней, веток, листьев) с примесью опилок, перед прыжками содержимое взрыхляется и выравнивается. Деревянные борты ям должны находиться на одном уровне с землей. Во внешкольных спортивных организациях борты ям обшивают брезентом или резиной. Беговая дорожка должна быть с твердым, хорошо дренирующим покрытием, с плотным непылящим, стойким к атмосферным осадкам, верхним слоем.
21. В хозяйственной зоне размещают котельную, склад топлива, другие хозяйственные постройки. На территории дома ребенка, организаций образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, ОДВО, ЦАН, интернатных организациях допускается выращивание овощей. Для хранения запасов овощей и фруктов в хозяйственной зоне оборудуют овощехранилище.
22. Хозяйственная зона должна иметь твердое покрытие (асфальт, бетон) и самостоятельный въезд. Подъезд не должен пересекает пешеходные дорожки к групповым площадкам организации, а также зону отдыха.
23. На территории участка объекта предусматривают отвод дождевых и талых вод.
24. Наружное осветительное оборудование здания объекта должно обеспечивать равномерный рассеянный свет территории. В вечернее время на территории участка, в том числе в санитарно-дворовых установках, предусматривают искусственное освещение, исходя из нормы не менее 10 люкс (далее – лк) на земле при лампах накаливания, и 20 лк при люминесцентных лампах, для специально коррекционных организаций образования – 20 лк и 40 лк соответственно.
25. Групповые площадки дома ребенка должны быть отдельные для каждой детской группы, предусматривающие площадь 7,5 м² на одно место в ясельных группах и 7,2 м² – в дошкольных. Размеры игровых площадок ОДВО принимаются не менее 6 м² на одно место. Все площадки изолируют друг от друга зелеными насаждениями (кустарниками).
26. Каждая групповая площадка должна иметь теневой навес, площадью 40 м² для защиты от солнца и осадков. Пол теневых навесов должен быть деревянным. В IV климатическом поясе и III Б подрайоне теневые навесы ограждают с двух сторон.
На зеленых участках дома ребенка размещают площадки для занятий физкультурой.
27. Допускается в ОДВО, размещенных на первом этаже многоквартирного жилого дома, в частном домовладении, во встроено–пристроенных помещениях предусматривать на придомовой территории только игровую площадку площадью не менее 3,5 м² на 1 ребенка, на расстоянии не более 50 м от здания ОДВО и не менее 10 м от наружной стены здания ОДВО или многоквартирного жилого дома.
28. Игровые площадки дома ребенка и ОДВО должны иметь удобную связь с выходами из помещений, соответствующих групповым ячейкам в здании. Площадки для детей ОДВО ясельного возраста размещаются в непосредственной близости от выходов из помещений этих групп.
29. Оборудование на игровых площадках должны устанавливаться соответственно росту и возрасту детей, надежно и устойчиво закрепляются. Поверхность оборудования должна быть без выступов и шероховатостей, выступающих болтов, иметь водостойкое покрытие и хорошо поддаваться очистке.
30. Покрытие игровых площадок для детей ясельного возраста должно быть травяное, для дошкольного возраста травяное или утрамбованное грунтовое, укрепленное песчаной подсыпкой или мелкой каменной крошкой. Допускается применение тротуарной плитки.
31. Земельный участок объекта должен иметь расстояние от здания до красной линии не менее 25 м, в сельских населенных пунктах не менее 10 м.
Земельные участки выделяются на расстоянии до гаражей и открытых стоянок с числом автомобилей: до 10 машин – не менее 15 м, от 10 до 100 машин – 25 м, свыше 100 машин – 50 м.
32. На территории участка для детей с нарушениями опорно-двигательного аппарата уклон дорожек и тротуаров предусматривают не более 5 градусов (далее – ^о), ширину дорожек не менее 1,6 м. На поворотах и через каждые 6 м устраивают площадки для отдыха.
33. На участке для слепых и слабовидящих детей ширина прогулочных дорожек должна быть не менее 3 м, и иметь двустороннее ограждение двух уровней: перила на высоте 90 сантиметров (далее – см) и планка на высоте 15 см. Ограждения предусматривают для всех предметов, которые могут быть препятствием при ходьбе детей (деревья, кустарники, столбы). Заборы, стены, столбы и другие препятствия должны устанавливаться от границы игровых площадок на расстоянии не менее 2,5 – 3,0 м.

3. Санитарно-эпидемиологические требования
к проектированию, строительству, реконструкции,
ремонту, вводу в эксплуатацию объектов

34. Объекты должны размещаться в самостоятельном здании или нескольких отдельных зданиях. Допускается соединение зданий теплыми переходами. Для зданий, размещаемых в IV климатическом районе, устройство отапливаемых переходов не требуется.
35. Дома ребенка размещают в специальных отдельно стоящих 1 – 2-х этажных зданиях.
36. Объекты ОДВО проектируют не более 3-х этажей. Объекты общеобразовательных организаций проектируют не более 4-х этажей, за исключением общеобразовательных организаций, расположенных в сейсмических районах. На 4-м этаже допускается размещение административно-хозяйственных помещений, музея, лаборантских, препараторских. На третьем этаже здания ОДВО располагают групповые ячейки старших возрастных групп детей (от 4 лет), залы и иные специализированные помещения для работы, служебно-бытовые и рекреационные помещения.
Объекты, размещаемые на первом этаже многоквартирного жилого дома, должны иметь отдельный вход, не совмещенный с подъездом жилого дома.
37. Предшкольные и начальные классы общеобразовательных организаций размещают не выше второго этажа.
38. Здания специальных коррекционных образовательных организаций, для детей с нарушениями опорно-двигательной системы и слепых детей предусматриваются не более двух этажей. Для глухих детей и детей с тяжелыми нарушениями речи допускается строительство трехэтажных зданий.
При организации групп дошкольного возраста специальных коррекционных общеобразовательных организаций групповые ячейки размещают в отдельных зданиях или блоках высотой не более двух этажей, для детей с нарушениями зрения – в одноэтажных.
39. Площадь помещений домов ребенка, организаций образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, ОДВО должны соответствовать приложению 4 к настоящим Санитарным правилам.
Площадь учебных помещений в специальных коррекционных образовательных организациях принимают из расчета на одного учащегося:
1) для умственно отсталых детей и детей с задержкой психического развития – 2,2 м²;
2) для детей с последствиями полиомиелита и с церебральными параличами – 3,5 м²;
3) для остальных детей – 3,0 м².
40. Площади помещений в учебных классах общеобразовательных организаций принимаются 2,5 м² на 1 учащегося, в мастерских – 3,75 м²
Площади помещений аудиторий Т и ПО и ВУЗ определяют:
1) 2,5 м² на 1 учащегося для 12 – 15 мест;
2) 2,2 м² на 1 учащегося для 25 мест;
3) 1,8 м² на 1 учащегося для 30 мест.
В организациях начального и среднего профессионального образования
1,2 м² на 1 учащегося для 50 – 150 мест.
В высших учебных заведениях и учебных комбинатах:
1) 1,5 м² на 1 учащегося для 50 – 75 мест;
2) 1,3 м² на 1 учащегося для 75 – 100 мест;
3) свыше 75 до 100 мест – 1,3 м² на 1 учащегося;
4) свыше 100 до 150 мест – 1,2 м² на 1 учащегося;
5) свыше 150 до 350 мест – 1,1 м² на 1 учащегося;
6) свыше 350 и более мест – 1,0 м² на 1 учащегося.
Аудитории, учебные кабинеты, лаборатории должны размещаться на надземных этажах.
41. Размеры площадей основных и дополнительных помещений внешкольных учреждений принимаются в соответствии с требованиями настоящих Правил в зависимости от реализации программ дополнительного образования, единовременной вместимости, технологии процесса обучения, инженерно-технического оборудования, оснащения необходимой мебелью.
Для мастерских масляной живописи должны быть выделены помещения площадью – не менее 4,8 м² на 1 учащегося, мастерские для акварельной живописи и рисунка – не менее 4,0 м² на 1 учащегося, мастерские скульптуры – не менее 3,6 м² на 1 учащегося; мастерские прикладного искусства и композиции – не менее 4,5 м² на 1 учащегося. При мастерских прикладного искусства и композиции должна быть кладовая площадью не менее 9 м², при мастерской скульптуры – две кладовые для хранения глины и гипса.
Для проведения музыкальных занятий оборудуют помещения для индивидуальных занятий на фортепьяно и других инструментах (струнные, духовые, народные) площадью не менее 12 м²; для групповых музыкально-теоретических занятий (до 15 учащихся) – площадью не менее 36 м²; для занятий хора и оркестра – площадью не менее 2 м² на 1 человека, высотой – не ниже 4,0 м.
При музыкальном отделении должны быть помещения для хранения музыкальных инструментов – площадью не менее 10 м².
Отделка помещений для занятий на музыкальных инструментах должна предусматривать звукоизоляционные мероприятия.
Для занятий хореографией оборудуется зал для занятий ритмикой и танцами площадью из расчета 3 – 4 м² на одного учащегося.
При организации теоретических занятий в учреждениях дополнительного образования выделяются помещения площадью из расчета не менее 2,5 м² на человека.
42. Количество детей не должно превышать проектную вместимость объекта. При организации заочной формы обучения, проектная вместимость увеличивается на 30 %. Количество обучающихся по дистанционной форме обучения в общую численность не включается.
43. Допускается организация 2-х сменного режима обучения, при условии соблюдения в каждой смене нормы площади на 1 учащегося, и требований настоящих Санитарных правил к условиям воспитания и обучения детей и подростков.
44. Учебно-жилые помещения для детей разных возрастных групп должны быть не проходными, изолированными друг от друга, от административных, хозяйственных и общешкольных помещений.
45. Лестничные переходы между этажами объекта проектируют с естественным освещением через проемы в наружных стенах. Высота ограждения лестниц должна быть не менее 1,2 м. В доме ребенка и ОДВО поручни для взрослых должны располагаться на высоте 0,85 м, для детей 0,5 м, в ограждении лестниц вертикальные элементы должны иметь просвет не более 0,1 м, горизонтальные членения не допускаются.
46. При проектировании зданий должны устанавливаться пандусы и перила для маломобильных групп населения. При отсутствии в здании лифтов и невозможности устройства пандуса предусматривается установка специального подъемника или лифта, приспособленного для индивидуального пользования в креслах-колясках.
47. Помещения, режим использования которых сопровождается шумом и может причинять беспокойство детям, мешать или нарушать работу педагогического, медицинского или административного аппарата (бойлерные с насосными установками, производственные помещения, ремонтные мастерские, охлаждаемые камеры с насосным отделением, вентиляционные камеры, компрессорные, учебно-производственные мастерские и другие), не допускается размещать смежно, над и под спальными комнатами, учебными, лечебно-диагностическими помещениями.
48. Высота всех помещений (за исключением зальных) предусматривается не ниже 3,0 м, спортивного зала не менее 6,0 м.
49. При проектировании общеобразовательных и интернатных организаций на первом этаже зданий или в отдельном корпусе предусматривают спортивный зал с набором помещений: 2 раздевалки с душевыми и санитарными узлами, кабинет преподавателя, снарядная или склад для хранения спортивного инвентаря и помещение для хранения уборочного инвентаря.
50. Во всех интернатных организациях предусматривают комнаты для индивидуальных занятий учащихся из расчета не менее 2,5 м² на одного ребенка, размещаемые в группе учебно-жилых помещений, для детей с последствиями полиомиелита и церебральными параличами – 4,5 м².
51. В зависимости от профиля в специальных коррекционных образовательных организациях предусматривают дополнительные кабинеты:
1) для глухих, слабослышащих и с тяжелыми нарушениями речи – слуховой кабинет для фронтальных работ и кабинеты для индивидуальной работы учителя с учеником по развитию слуха и обучению произношения; кабинет для музыкально-ритмических занятий с зеркальной стеной и хореографическими станками;
2) для умственно отсталых детей – логопедические кабинеты;
3) для слепых и слабовидящих детей – логопедический и лингафонный кабинет, кабинеты машинописи, электротехники, лепки и рельефного рисунка, комнаты для индивидуальных занятий музыкой;
4) рекреации – гостиные в учебных и жилых секциях из расчета не менее 1 м² на одного учащегося;
5) во всех организациях спортивный зал площадью 162 м² и при медицинском блоке кабинеты или залы лечебной физкультуры;
6) для слепых и слабо видящих детей спортивные залы разделяют на две зоны: снарядная (меньшая зона) и основная (большая зона). Пол в меньшей зоне должен быть выше на 6 – 7 см пола основной зоны.
52. Входные двери в зданиях в специальных коррекционных образовательных организациях предусматривают однодольными и располагают со стороны учителя. Лестницы в организациях для слепых и слабовидящих детей вверху и внизу, поручни первой и последней ступени лестницы обозначают рифлением.
53. Комнаты личной гигиены, санитарные узлы для персонала располагают в зоне административных помещений.
54. При размещении по этажам помещений необходимо учитывать их функциональное назначение, степень связи с участком:
1) мастерские скульптуры, керамики (связанные с использованием материалов, хранимых в подсобных помещениях на участке) необходимо размещать на первых этажах, с выходом на участок;
2) на первых этажах целесообразно располагать помещения для военно-спортивных занятий, технического творчества с крупногабаритным или станочным оборудованием, комнаты для индивидуальных занятий на фортепьяно, залы для проведения зрелищных мероприятий, кабинет врача, столовые, буфеты;
3) на последних этажах зданий следует размещать химико-технические, астрономические (с обсерваториями) лаборатории, помещения для занятий на духовых инструментах; при организации верхнего освещения на верхних этажах рекомендуется размещать мастерские живописи.
В зданиях учреждений из мастерских по обработке древесины и комбинированных мастерских по обработке металла и дерева необходимо предусмотреть дополнительный выход непосредственно наружу (через утепленный тамбур) или через коридор, прилегающий к мастерским, в котором отсутствуют выходы кабинетов другого назначения.
55. При организации деятельности гуманитарного профиля (исторического, краеведческого, географического, литературного, страноведения и других) в организации дополнительного образования следует учитывать требования для общеобразовательных учреждений.
56. Площадь спортивного зала должна быть не менее 4 м² на одного занимающегося. Пол должен быть деревянным или иметь специальное покрытие, поверхность пола должна быть ровной, без щелей и изъянов. Стены зала не должны иметь выступов, карнизов. Батареи располагаются в нишах под окнами и закрываются решетками или устанавливаются на высоту 2,4 м от пола. На окнах и осветительных приборах должны быть предусмотрены заградительные устройства.
57. В цокольном этаже объектов допускается размещать следующие помещения: прачечная, пищевой блок, складские, гардеробные, отдыха персонала, душевые, туалеты.
В цокольном этаже объектов для детей и подростков не допускается размещать помещения для пребывания детей, учебных помещений организаций образования, а также спальных помещений.
58. Актовый зал объекта обеспечивает возможность одновременного размещения 30 % от общего числа обучающихся и воспитанников, при норме площади не менее 0,6 м² на одно место. В специальных школах-интернатах для слепых и слабовидящих детей площадь актового зала предусматривают из расчета 0,65 м на одно место, для умственно отсталых детей норма увеличивается до 0,8 м.
59. Допускается размещать Т и ПО, различные курсы, группы по повышению квалификаций, на первых этажах жилых зданий в встроено-пристроенных помещениях на площадях не более 100 м² при устройстве отдельного входа. Требования к учебным классам принимаются в соответствии с требованиями настоящих Санитарных правил.
60. Для отделки помещений используют строительные материалы, имеющие документы, подтверждающие их качество и безопасность. Допускается применение подвесных потолков различных конструкций в помещениях, не требующих соблюдения противоэпидемического, дезинфекционного режимов (вестибюли, коридоры, холлы).
61. В помещениях с обычным режимом эксплуатации потолки, стены, пол, оборудование должны иметь гладкую, матовую поверхность, допускающую уборку влажным способом с применением моющих и дезинфицирующих средств.
62. Для внутренней отделки медицинских помещений предусматриваются материалы, допускающие проведение генеральной уборки и дезинфекции.
63. В помещениях полы предусматривают деревянные, окрашенные масляной краской или покрытые линолеумом на утепленной основе. Полы в мастерских трудового обучения (обработка дерева и металла) должны быть деревянные; в кабинетах и лаборантских химии – стойкие к химическим реагентам.
Линолеум при настилании должен плотно прилегать к основанию, не иметь щелей, трещин и дыр. Швы примыкающих друг к другу листов линолеума припаиваются. Края линолеума у стен подводятся под плинтусы, которые плотно закрепляются между стеной и полом. Полы в вестибюлях, рекреациях, лестничных пролетах выполняются из материала устойчивого к механическому воздействию.
64. В местах установки раковин и других санитарно-технических приборов, а также оборудования, эксплуатация которого связана с возможным увлажнением стен, предусматривают гидроизоляцию глазурованной плиткой или другими влагостойкими материалами на высоту 1,8 м от пола и на ширину не менее 20 см от оборудования и приборов с каждой стороны.
65. В душевых, постирочных и моечных полы оборудуют сливными трапами с уклоном пола к отверстиям трапов.
66. На каждом этаже здания (зданий) предусматривают помещения (места) для хранения, обработки уборочного инвентаря.
67. В доме ребенка предусматривают плавательный бассейн глубиной 0,25 м с проточной водой. Содержание и эксплуатация закрытых бассейнов в соответствии с установленными требованиями законодательства Республики Казахстан.
68. На территории объектов не допускается размещение объектов, функционально с ними не связанных, за исключением пристройки медицинских и фельдшерско-акушерских пунктов к строящимся зданиям школ в сельских населенных пунктах с организацией отдельного входа и с ограждением прилегающей к ней территории.
Сноска. Пункт 68 в редакции постановления Правительства РК от 20.12.2013 № 1367 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
69. Транспортному обслуживанию подлежат учащиеся, проживающие в сельских населенных пунктах, где нет соответствующих организаций образования. Подвоз обучающихся осуществляется школьным автобусом.
Для учащихся проживающих на расстоянии свыше 15 километров (далее – км), а также при транспортной недоступности предусматривается пришкольный интернат.

4. Санитарно-эпидемиологические требования
к оборудованию объектов воспитания и образования
детей и подростков

70. Мебель и оборудование объектов должна соответствовать росто-возрастным особенностям детей и подростков. Набор, количество и размер оборудования предусматривают с учетом профиля учреждения, специфики помещений и соблюдения техники безопасности. Учебная мебель и оборудование помещений специальных коррекционных образовательных организаций должны учитывать специфику педагогического процесса и лечебно-восстановительных мероприятий.
71. Основные размеры мебели ОДВО, общеобразовательных и интернатных организаций, Т и ПО указаны в приложении 5 к настоящим Санитарным правилам.
72. В домах ребенка, организации образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, ЦАН, ОДВО, общеобразовательных и интернатных организациях мебель маркируют соответственно размеру.
73. Все стационарное оборудование прочно закрепляется.
74. Приемные и раздевальные домов ребенка, организаций образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, ЦАН, ОДВО и интернатных организаций оборудуются шкафами для верхней одежды и скамейками для детей и персонала. Шкафы для одежды детей индивидуально маркируют и имеют ячейки с полками для головных уборов и крючками для верхней одежды.
75. Оборудование, мебель, мягкий, твердый инвентарь, санитарно-технические приборы должны находиться в рабочем состоянии и использоваться по назначению. Дефекты в отделке помещений и поломки оборудования, мебели подлежат своевременному ремонту или замене.
76. В туалетных и санитарных узлах объектов устанавливают умывальные раковины, электрополотенца или одноразовые гигиенические полотенца, дозаторы жидкого мыла, урны для сбора мусора.
77. Туалетные помещения групп домов ребенка оборудуют вешалками для полотенец, раковинами для умывания, ванной для мытья, унитазами, шкафом для горшков, хозяйственным шкафом и сливом. В младшей и средней группах вешалки укрепляют на уровне роста взрослого человека (1 – 1,3 м от пола). Вешалки для полотенец в группах детей старше 2 лет размещают на высоте 60 – 80 см.
78. В туалетных комнатах групп детей до 1,5 лет устанавливают один умывальник для взрослых, слив, ванну. Туалетный стол и бак для грязного белья размещают рядом с умывальником.
79. В туалетных комнатах групп детей старше 1,5 лет размещают два детских умывальника, один детский унитаз, слив, душевой поддон, шкаф-стеллаж с маркированными гнездами для горшков.
80. Для детей до 6 месяцев в групповых устанавливают 1 – 2 индивидуальных манежа, общий манеж размерами 2,4 х 1,2 х 0,8 м, пеленальные столы. Зону кормления групп детей старше 1 года оборудуют специальными 2-местными столами для кормления.
81. В туалетных комнатах ОДВО устанавливают настенные или навесные вешалки с индивидуальными ячейками для детских полотенец и предметов личной гигиены, в ясельных группах дополнительно шкафы с отдельными гнездами для горшков, имеющих индивидуальную маркировку.
82. В домах ребенка и ОДВО предусматривают установку детских санитарных приборов на высоте от пола: умывальников для детей ясельного и младшего дошкольного возраста – 0,4 м; умывальников для детей среднего и старшего дошкольного возраста – 0,5 м; ванн на постаментах – 0,6 м; глубокого душевого поддона для детей группы раннего возраста и первой младшей группы (при высоте расположения душевой сетки над днищем поддона 1,5 м) – 0,3 м; мелкого душевого поддона для детей дошкольного возраста (при высоте расположения душевой сетки над днищем поддона 1,5 м) – 0,3 м.
83. В общеобразовательных организациях, организациях образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, ЦАН, Т и ПО, ВУЗ унитазы в санитарных узлах размещаются в закрытых кабинах. Кабины отделяются перегородками-экранами высотой не менее 1,8 м от пола и не доходящими до пола на 0,2 м. Высота установки верхней поверхности умывальников для 1-х классов предусматривается 0,5 м, для 2 – 4-х классов – 0,6 м, для 5 – 11 (12) классов 0,7 м.
84. Оборудование спален мягким и твердым инвентарем, стирка и маркировка белья ОДВО с дневным пребыванием детей должны соответствовать требованиями к условиям проживания детей в ОДВО с круглосуточным пребыванием.
85. Спальни ОДВО оборудуют индивидуальными стационарными кроватями. Длина кроватей для детей до трех лет составляет 120 см, ширина 60 см с переменной высотой ложа и ограждения; для детей 3 – 7 лет длина 140 см, ширина 60 см.
86. В дошкольных группах с дневным пребыванием детей допускается использовать двухъярусные кровати и раскладные кровати с твердым ложем при соблюдении нормы площади на 1 ребенка не менее 2 м² и наличием ограждения двухъярусных кроватей высотой не менее 0,3 м от ложа.
87. В домах ребенка спальные помещения оборудуются стационарными кроватями, имеющими ограждение с четырех сторон, длиной 1,2 м, шириной 0,6 м. Высота ложа в зависимости от возраста детей составляет 0,5 или 0,3 м от пола. Высота ограждения от пола – 0,95 м.
88. Для проведения общеукрепляющих (закаливающих) процедур, в зависимости от используемой методики, предусматривают следующее оборудование: ковш на 0,5 л воды для местных обливаний, деревянные мостики; индивидуальные маркированные полотенца, махровые рукавички для сухого или влажного обтирания и другое необходимое оборудование.
89. На объектах учебные кабинеты, лаборатории оборудуют рабочими столами со стульями установленных размеров. Парты, столы, шкафы должны быть цвета натурального дерева или светло-зеленого. Использование скамеек, табуретов и стульев без спинок не допускается.
90. Каждый воспитанник и учащийся обеспечивается рабочим местом за партой или столом в соответствии с его ростом и состоянием здоровья. В начале учебного года в классном журнале заполняются схемы рассаживания и листы здоровья. Парты, независимо от их номера, для детей с нарушением слуха и зрения устанавливают в первом ряду. Для учеников с пониженной остротой зрения парты размещают в первом ряду от окна. Детей, часто болеющих острыми респираторными заболеваниями, ангинами, простудными заболеваниями, рассаживают дальше от наружной стены.
91. В ОДВО при расстановке мебели для занятий соблюдают требования:
1) столы устанавливают к светонесущей стене с левосторонним освещением;
2) 4-х местные столы устанавливают не более чем в 2 ряда, 2-х местные столы не более чем в 3 ряда. Расстояние между рядами столов предусматривают не менее 0,5 м; расстояние 1-го ряда столов от светонесущей стены 1 м, от первых столов до доски – 2,4 – 2,7 м;
3) высота подвеса нижнего края настенной доски 0,7 – 0,8 м.
92. Проходы и расстояния между оборудованием в основных учебных помещениях предусматриваются:
1) между передними столами и демонстрационным столом – не менее 60 см;
2) от передней стены с классной доской до передних столов всех рядов при трехрядной расстановке – не менее 250 см;
3) между группами столов – не менее 140 см;
4) между столами в ряду – не менее 50 см;
5) Наибольшая удаленность последнего места учащегося от классной доски в учебном помещении 860 см;
6) Высота нижнего края классной доски над полом (в рабочем положении) для всех классов 80 – 90 см;
7) в учебных мастерских между рядами станков (верстаков) 130 см, для детей с нарушениями опорно-двигательного аппарата до 170 см; между станками (верстаками) в рядах не менее 80 см, от станков до стен не менее 50 см;
8) ножные машины в швейной мастерской устанавливают вдоль окон в один ряд, при этом свет на лапку машины должен падать слева.
В каждой мастерской устанавливают раковины с подводкой горячей и холодной воды, при отсутствии централизованного водоснабжения устанавливают наливные умывальники.
93. Размеры и конфигурация классных досок может быть различной: передвижные, открывающиеся, меняющиеся по высоте с наклоном. Классные доски предусматривают темно-зеленого или темно-коричневого цвета с лотками для удержания меловой пыли, ветоши или губки.
94. Для детей с нарушениями слуха парты и столы расставляют полукругом вокруг стола педагога, стационарно закрепляют для установки слуховой аппаратуры. Допускается увеличение расстояния между столами и партами в каждом ряду для индивидуальных занятий с учащимися во время урока.
95. Оборудование в мастерских устанавливают перпендикулярно или под углом 30^О – 45^О к светонесущей стене. Мастерские оснащают малошумным оборудованием, уровни шума и вибрации не должны превышать допустимых уровней в соответствии с установленными требованиями законодательства Республики Казахстан.
96. Мастерские масляной живописи оборудуют мольбертами и размещают перпендикулярно и параллельно окнам, мольберты в мастерских для акварельной живописи и рисунка – полукругом около 2 моделей, расположенных у боковых стен. К мастерским живописи и рисунка непосредственно должна примыкать кладовая площадью не менее 9 м²;
При мастерских скульптуры должно быть выделено изолированное отделение обжига, оборудованное механической вытяжной вентиляцией. При мастерских прикладного искусства и композиции должны быть кладовая площадью не менее 9 м², при мастерской скульптуры – две кладовые для хранения глины и гипса.
97. Слесарные и комбинированные верстаки должны иметь защитные экраны шириной не менее 390 мм и высотой не менее 325 мм. Они должны располагаться перпендикулярно к окнам при правостороннем освещении.
98. Кабинеты физики и химии оборудуют демонстрационными столами на подиуме, двухместными ученическими лабораторными столами установленных размеров.
99. К демонстрационным и ученическим лабораторным столам в кабинете физики предусматривается подводка электроэнергии, в кабинете химии – подводка воды и канализации.
100. В кабинете химии оборудуют вытяжной шкаф, который устанавливают у наружной стены возле стола преподавателя.
101. При кабинетах физики, химии, биологии, информатики и вычислительной техники в смежных помещениях предусматривают лаборантские площадью не менее 18 м² на 1 помещение.
102. Химические реагенты, кислоты и щелочи, используемые для проведения опытов, маркируют, хранят в специально выделенном сейфе под контролем ответственного лица.
103. Помещения для обучения слепых детей оборудуют столами с горизонтальной доской, размер которой и специальные приспособления позволяют использовать для занятий учебники по Брайлю и хранить их.
104. Допускается применение дополнительного набора приборов и пособий и специального оптического оборудования для использования остаточного зрения слепых и слабо видящих детей.
105. В зале для борьбы должен быть мягкий ковер, размещаемый с отступами от стен не менее 2 м во избежании травматизма. При невозможности организации такого отступа стены должны быть обиты матами на высоту 1,5 м. Сверху ковер должен быть покрыт покрывалом, поверх которого натянута и закреплена покрышка из прочной и мягкой материи, без грубых швов.
106. Набивка спортивных матов, тренировочных мешков предусматривается равномерной по плоскости, состоит из материалов, доступных к очистке и дезинфекции. Маты, исключая кожаные, должны иметь съемные матерчатые чехлы.
107. Раздевальные при спортивных залах оборудуют шкафчиками или вешалками для одежды.
108. В зале для занятий хореографией балетную перекладину устанавливают на высоте 0,9 – 1,1 м от пола и на расстоянии 0,3 м от стены. Одна из стен зала оборудуется зеркалами на высоту 2,1 м. Пол в зале предусматривают дощатым или покрытым специальным линолеумом.

5. Санитарно-эпидемиологические требования к водоснабжению,
канализации, отоплению, освещению, вентиляции, микроклимату
объектов воспитания и образования детей и подростков

109. На объектах предусматриваются централизованное хозяйственно-питьевое, горячее водоснабжение, канализация и водостоки, которые должны находиться в рабочем состоянии.
110. Объекты должны обеспечиваться безопасной и качественной питьевой водой в соответствии с установленными требованиями законодательства Республики Казахстан.
111. При отсутствии в населенном пункте централизованной системы водоснабжения оборудуются местные системы водоснабжения.
112. По согласованию с государственным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения допускается привозное водоснабжение и установка наливных умывальников.
113. На объектах работающих на привозной воде, предусматривают отдельное помещение с установкой емкостей для хранения запаса питьевой воды. Емкости должны иметь маркировку (питьевая вода), водоразборный кран подвергают еженедельной (и по мере необходимости) очистке и дезинфекции с применением моющих и дезинфицирующих средств. Не допускается использование екости для питьевой воды для других целей.
114. Привоз воды проводят специальным транспортом при наличии на него санитарно-эпидемиологического заключения или в специальных промаркированных емкостях, выполненных из материалов, разрешенных для контакта с питьевой водой.
115. Холодная и горячая вода, используемая в технологических процессах обработки пищевых продуктов и приготовления блюд, для мытья столовой и кухонной посуды, оборудования, инвентаря, санитарной обработки помещений, личной гигиены должна соответствовать установленным требованиям законодательства Республики Казахстан.
116. При отсутствии централизованного горячего водоснабжения в туалетных, буфетных, прачечных, умывальных, душевых, комнатах личной гигиены интернатных организаций и мест проживания, а также в помещениях медицинского назначения и пищеблока объектов горячее водоснабжение предусматривают посредством установки водонагревателей.
117. Допускается горячее водоснабжение от собственной котельной при согласовании с государственным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.
118. На объектах должен быть организован питьевой режим. Питьевая вода, в том числе расфасованная в емкости и бутиллированная, по показателям качества и безопасности должна соответствовать установленным требованиям законодательства Республики Казахстан.
Допускается использование кипяченой питьевой воды, при условии ее хранения не более 3 часов.
119. Конструктивные решения стационарных питьевых фонтанчиков предусматривают наличие ограничительного кольца вокруг вертикальной водяной струи, с высотой не менее 10 см.
120. Для питья используют чистую посуду (стеклянная, фаянсовая, одноразовые стаканчики), выделяют отдельные маркированные подносы для чистой и использованной посуды или контейнеры для сбора использованной посуды одноразового применения. Вода, расфасованная в емкости, сопровождается документами, подтверждающими ее происхождение, качество и безопасность.
121. За организацией питьевого режима, приказом руководителя объектов назначается ответственное лицо. Обеспечивается свободный доступ обучающихся и воспитанников к питьевой воде в течение всего времени их пребывания на объектах.
122. В неканализованных районах, по согласованию с государственным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения оборудуют местную систему канализации с септиком. Очистка септика проводится по мере заполнения объема на 2/3.
123. При отсутствии централизованных канализационных очистных сооружений отведение сточных вод осуществляется в систему локальных очистных сооружений.
Не допускается устройство канализационных стояков и трубопроводов в помещениях для хранения и обработки пищевых продуктов и приготовления пищи, помещениях медицинского назначения.
124. На каждом этаже здания объектов и по отдельным блокам предусматривают санитарные узлы раздельно для мальчиков (юношей) и девочек (девушек), а также для педагогического и обслуживающего персонала. Входы в санитарные узлы не располагают против входов в учебные помещения и рядом с ними. Количество и размер санитарных приборов предусматривают в зависимости от вида и профиля организаций согласно приложения 6 настоящих Санитарных правил.
125. Количество санитарных приборов, гигиенического оборудования в санитарных узлах общешкольных помещений специальных коррекционных школ-интернатов рассчитывают с учетом профиля учреждения:
1) в школах-интернатах для детей с нарушениями опорно-двигательного аппарата устанавливают 1 унитаз на 20 и 1 умывальник на 30 девочек, 1 унитаз и 0,5 м лоткового писсуара и 1 умывальник на 30 мальчиков; для персонала школы-интерната уборные на 1 унитаз с умывальником;
2) в школах-интернатах для слепых и слабовидящих детей 1 унитаз на 20 девочек и один умывальник на 30 девочек; 1 умывальник, 1 унитаз и 0,5 м лоткового писсуара на 30 мальчиков; 1 уборную для персонала на учебно-жилой блок. Около лотковых писсуаров и унитазов устанавливаются фиксирующие поручни;
3) в школах-интернатах для глухих, слабо слышащих детей с расстройствами речи, оборудование устанавливают по нормам для общеобразовательных организаций и интернатов;
4) в школах-интернатах для умственно отсталых детей 1 унитаз на 20 девочек и 1 умывальник на 40 девочек; 1 унитаз и 1 писсуар на 30 и 1 умывальник на 40 мальчиков; для персонала уборные с одним унитазом и одним умывальником в каждой;
5) умывальники размещают в непроходных помещениях при обеденном зале или ведущих в зал расширенных проходах и коридорах (до 3,6 – 4,0 м) из расчета 1 умывальник на 18 посадочных мест: для слепых и слабовидящих детей 1 умывальник на 10 посадочных мест: для умственно отсталых 1 умывальник на 15 посадочных мест.
126. В туалетах домов ребенка, ОДВО, для предшкольных и начальных классов общеобразовательных, интернатных организаций, организации образования для детей-сирот и детей оставшихся без попечения родителей ЦАН устанавливают детские унитазы.
Мастерские для занятий художественным творчеством оборудуются умывальниками с подводкой горячей и холодной воды; мастерские рисования и лепки необходимо оборудовать двумя умывальниками, один из них с раковиной и широким столом.
Помещения, предназначенные для работы детей с животными, растениями, должны быть оборудованы умывальниками с подводкой горячей и холодной воды.
127. По согласованию с государственным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения для IV климатического района и в сельской местности допускается устройство СДУ (1 на 75 человек).
128. СДУ имеют надземные помещения и выгребную яму и располагаются на расстоянии не менее 25 м от здания. Надземные помещения сооружают из плотно пригнанных материалов (досок, кирпичей, блоков).
Выгреб выполняют из водонепроницаемого материала. Глубина выгреба зависит от уровня грунтовых вод, но не более 3 м.
Вокруг СДУ предусматривают бетонированные отмостки с уклоном для отвода дождевых и талых вод.
При устройстве СДУ предусматривается вывод вентиляционного короба из выгребной ямы выше конька кровли, а также естественная вентиляция.
129. В не канализованных районах устанавливают наливные умывальники.
130. Основные помещения объектов должны иметь естественное освещение. Величина КЕО рассчитывается при проектировании в наиболее удаленной от окон точке помещений предусматривается – не менее 1,5 %; в школах-интернатах для детей с нарушениями зрения и слуха – не менее 2,5 %; в дошкольных группах при них – не менее 2 % на уровне пола. Световой коэффициент предусматривается – 1/5.
131. Ориентацию окон учебных помещений предусматривают на южные, юго-восточные и восточные стороны горизонта. На север, северо-восток и северо-запад ориентируют окна кабинетов черчения, рисования, а также помещения кухни, кабинета вычислительной техники на север, северо-восток.
132. Допускается освещение вторым светом путем устройства остекленных перегородок или фрамуг в стенах коридоров, туалетных, приемных и раздевальных объектов, не являющихся рекреационными, раздевалок, а также всех помещений, разрешенных к проектированию без естественного освещения.
133. Без естественного освещения допускаются:
1) в ОДВО, домах ребенка помещения коммуникационных систем (насосные водопровода и канализации, камеры вентиляционные и кондиционирования воздуха), коридоры, не являющиеся рекреационными помещениями, складские и бытовые помещения, инвентарные, умывальные, душевые и туалеты, помещения для приготовления дезинфицирующих средств, кладовые;
2) в общеобразовательных, специальных коррекционных и интернатных организациях, организациях образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей снарядные, кладовые и складские помещения (кроме помещений для хранения легковоспламеняющихся жидкостей), книгохранилища, бойлерные, насосные водопроводы и канализации, камеры вентиляционные и кондиционирования воздуха;
3) в Т и ПО, ВУЗ книгохранилища, актовые залы, телестудии, фотолаборатории, гардеробы, душевые, санитарные узлы;
4) во внешкольных организациях: складские и бытовые, инвентарные, снарядные, умывальные, душевые и туалетные при спортивных залах и бассейне, уборные персонала, комнаты личной гигиены женщин, радиоузлы, кино-фотолаборатории, книгохранилище, бойлерные, насосные водопровода и канализации, камеры вентиляционные и кондиционирования воздуха, помещения для приготовления дезинфицирующих средств, помещения для установки и управления инженерным и технологическим оборудованием здания;
5) в общеобразовательных организациях: актовые залы, кулуары, фойе, гардеробы, раздевалки, душевые, санузлы, радиоузлы, фотостудии и лаборатории к ним, обеденные залы столовых и производственные помещения пищеблока.
134. В учебных помещениях предусматривают боковое левостороннее освещение. При двустороннем освещении, при глубине учебных помещений более 6 м, устанавливают правосторонний подсвет с высотой не менее 2,2 м от потолка. Не допускается направление основного светового потока спереди и сзади от учащихся.
135. В учебно-производственных мастерских, спортивных залах допускается двустороннее естественное боковое освещение и комбинированное (верхнее и боковое).
136. Для максимального использования дневного света и равномерного освещения учебных помещений деревья высаживают не ближе 15 м, кустарники – не ближе 5 м от здания. Не допускается закрашивать оконные стекла.
137. Световые проемы в групповых, игровых и спальнях оборудуют регулируемыми солнцезащитными устройствами (жалюзи, шторы). Окна в спальных помещениях зашториваются во время сна детей, в остальное время шторы раздвигают.
138. На подоконниках не допускается размещать широколистные цветы, снижающие уровень естественного освещения.
139. Общее искусственное освещение предусматривают во всех помещениях. Для освещения отдельных функциональных зон и рабочих мест устанавливают местное освещение.
140. Для искусственного освещения используют люминесцентные лампы, лампы накаливания и энергосберегающие. В одном помещении применяют лампы одного типа. Светильники оборудуют защитными конструкциями. При освещении лампами накаливания используют подвесные на штанге светильники отраженного и рассеянного света.
141. Светильники с люминесцентными лампами располагают параллельно светонесущей стене на расстоянии 1,2 м от наружной стены и 1,5 м от внутренней.
142. Искусственное освещение предусматривается регулируемым и безопасным, не оказывающим слепящего действия и другого неблагоприятного влияния на человека. Искусственное освещение в помещениях организации образования и в местах проживания детей и подростков нормируются в соответствие с приложением 7 к настоящим Санитарным правилам.
143. Конструкция регулируемых солнцезащитных устройств в исходном положении не должна уменьшать светоактивную площадь оконного проема и снижать нормируемую величину КЕО.
144. Классная доска освещается двумя установленными параллельно ей светильниками, которые размещаются выше верхнего края доски на 0,3 м и на 0,6 м в сторону класса перед доской.
145. На объектах для слепых и слабо видящих детей учебные помещения (классы, кабинеты, лаборатории, мастерские), а также читальные залы оборудуют комбинированной системой искусственного освещения с лампами накаливания.
Суммарный уровень освещенности от общего и местного освещения в зависимости от вида зрительной патологии составляет:
1) для учащихся с высокой степенью осложненной близорукости и дальнозоркостью высокой степени 1000 лк; для детей с поражением сетчатки и зрительного нерва (без светобоязни) 1000 – 1500 лк;
2) для учащихся, страдающих светобоязнью – не более 500 лк;
3) уровень искусственной освещенности от системы общего освещения не должен превышать 400 лк;
4) каждое рабочее место оборудуют светильниками местного освещения с лампами накаливания мощностью 40 ватт. Светильники должны иметь жесткое крепление к поверхности стола и гибкий кронштейн, позволяющий менять угол наклона и высоту источника света.
146. Перегоревшие лампы заменяют своевременно. Неисправные, перегоревшие люминесцентные лампы хранят в отдельном помещении, не доступном для детей и учащихся. Не допускается выброс отработанных люминесцентных ламп в мусоросборные контейнеры. Хранение и вывоз отработанных люминесцентных ламп возлагается приказом руководителя учреждения на ответственное лицо. Вывоз и утилизация отработанных ламп проводится организациями, имеющих лицензию на данный вид деятельности.
147. В помещениях объектов с постоянным пребыванием детей штепсельные розетки и выключатели устанавливают на высоте 1,8 м от пола.
148. В вестибюлях, коридорах, рекреациях, гимнастических и актовых залах, учебных мастерских, на лестничных клетках организаций оборудуют аварийное освещение не менее 5 лк (на полу, по линии основных переходов и на ступеньках лестниц).
149. Оконные стекла очищают и моют не реже 3 – 4 раз в год снаружи и не менее одного раза в месяц изнутри. Не допускается привлекать к очистке осветительной арматуры учащихся.
150. Здания объектов должны оборудоваться системами центрального отопления, вентиляции и кондиционирования воздуха.
151. При отсутствии централизованного источника теплоснабжения допускается применение автономной котельной и газового отопления.
152. В сельских населенных пунктах в одноэтажных зданиях малокомплектных сельских организациях с количеством мест не более 300, допускается устройство печного отопления. Топка производится в изолированном помещении с отдельным входом.
В игровых домах ребенка, ОДВО, размещенных на 1-х этажах, предусматриваются теплые полы.
153. В домах ребенка, ОДВО во избежание ожогов и травм у детей отопительные приборы ограждают съемными деревянными решетками. В остальных организациях нагревательные приборы размещают у наружных стен, под окнами, без ограждений.
154. Отдельные системы вытяжной вентиляции предусматривают в учебных классах, кабинетах (при отсутствии воздушного отопления), лабораториях, актовых залах, лекционных аудиториях, учебных мастерских, спортивных залах, бассейнах, тирах, столовой, медицинском пункте, киноаппаратной, санитарных узлах, помещениях для дезинфекции и обработки уборочного инвентаря.
155. Воздухообмен в столовых рассчитывают на поглощение избытка тепла, выделяемого технологическим оборудованием кухни. Подачу приточного воздуха в производственные помещения пищеблока предусматривают через обеденный зал объемом не менее 20 метров кубических в час (далее – м³/час) на одно посадочное место. Удаление воздуха производят через производственные помещения.
156. В лабораториях, учебно-производственных мастерских, аудиториях, залах курсового и дипломного проектирования, в актовых и спортивных залах, столовых, помещениях медицинского назначения и санитарных узлах предусматривают самостоятельные системы вытяжной вентиляции.
157. В домах ребенка, организациях образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, ОДВО к системе горячего водоснабжения подсоединяют нагревательные приборы, размещенные в шкафах для сушки верхней одежды в раздевальных.
158. Фрамуги и форточки должны использоваться по назначению в любое время года. Установку металлопластиковых окон осуществляют с устройством фрамуг, форточек или со сложным открыванием. Площадь форточек предусматривают не менее 1:50 к площади пола.
159. Сквозное или угловое проветривание проводят в отсутствии детей. Сквозное проветривание не проводят через туалетные помещения.
160. В спальнях в холодное время года фрамуги или форточки закрывают за 30 мин до укладывания детей, затем открывают во время сна и закрывают за 30 мин до подъема. В теплое время года сон проводят при открытых окнах и фрамугах.
161. Для контроля за температурой воздуха в основных помещениях организаций (групповых ячеек, учебных, жилых), а также в раздевальнях при душевых и спортивном зале, спортивном зале, помещениях медицинского пункта устанавливают термометры, прикрепленные к внутренней стене на высоте 0,8 – 1,2 м, в зависимости от роста детей.
162. Учебные помещения проветривают во время перемен, рекреационные – во время уроков. До начала занятий и после их окончания осуществляют сквозное проветривание учебных помещений.
163. Мастерские, где работа на станках и механизмах связана с выделением большого количества тепла и пыли, оборудуют приточно-вытяжной вентиляцией и местными пылеуловителями и вытяжными приспособлениями. На объектах обеспечиваются оптимальные микроклиматические условия помещений (температура и относительная влажность воздуха).
164. В отопительный период температура воздуха предусматривается:
1) в спальных и учебных помещениях, кабинетах, лабораториях, библиотеке, в помещениях для культурно-массовых мероприятий и отдыха, в компьютерных классах, служебно-бытовых, стиральных +18 – 22 градусов по Цельсию (далее – ^оC);
2) в обеденных залах, буфетных, гладильных, сушильных, кладовых и бельевых +16^оC;
3) в физиотерапевтичесих кабинетах, кабинетах массажа +28^оC;
4) в медицинских помещениях, групповых, раздевальных групп детей, спальных групп детей, туалетных групп детей +20 – 22^оC, оптимальная влажность –40 – 60 %;
5) в учебных мастерских, в спортзале и комнатах для проведения секционных занятий, в рекреациях, в вестибюле и гардеробе, кухне, сушильных одежды и обуви +15 – 17^оC;
6) в раздевалке спортивного зала +19 – 23^оC;
7) в помещениях с ванной бассейна +30^оC;
8) в душевых +25^оC.
9) в кабинетах врачей +21 – 23^оC.
Оптимальная относительная влажность воздуха в помещениях составляет 40 – 55 %, в кухне и постирочной до 60 – 70 %.
165. Ежегодно на объектах проводят ревизию и ремонт систем водоснабжения, канализации, электроснабжения, к началу отопительного сезона систем отопления и вентиляции.
166. Не допускается эксплуатация объектов размещенных в аварийных зданиях и помещениях.
Здание объектов признают аварийным при наличии акта компетентных органов об аварийности объекта.

6. Санитарно-эпидемиологические требования к содержанию
и эксплуатации территории и помещений объектов воспитания
и образования детей и подростков

167. Объекты воспитания и образования детей и подростков должны иметь санитарно-эпидемиологическое заключение о соответствии настоящим Санитарным правилам.
168. Территория объектов должна содержатся в чистоте, очищаться от снега и льда, в зимнее время дорожки посыпаются песком. У входа в здание устанавливают скребки, решетки, коврики, щетки.
169. Оборудование и малые архитектурные формы игровых площадок перед прогулкой или игрой детей ежедневно очищают от пыли или грязи, песок в песочницах увлажняют, один раз в неделю перелопачивают, обрабатывают кипятком один раз в 7 – 10 дней, в не рабочее время накрывают для защиты от загрязнения. Не менее одного раза в год и по эпидемическим показаниям песок заменяют на новый.
170. Мусоросборники (контейнеры) очищают при их заполнении на 2/3.
171. Все помещения должны содержаться в чистоте. Уборку всех помещений проводят ежедневно влажным способом с применением моющих средств и проветривают. Медицинские помещения, столовую, буфет и туалеты ежедневно убирают с использованием дезинфицирующих средств.
172. Генеральную уборку всех помещений (мытье полов с отодвиганием мебели, осветительной арматуры, дверей, протирка мебели с применением моющих и дезинфицирующих средств) проводят ежемесячно и по эпидемиологическим показаниям с применением моющих и дезинфицирующих средств.
173. На объектах обслуживающий персонал (помощники воспитателей, технический персонал) имеет специальную одежду (далее – спецодежда), в количестве не менее 3-х комплектов (костюм или халат, косынки, колпак, фартук), сменную обувь, которые хранят в отдельном шкафу.
Перед входом в туалетную комнату халат снимают и после выхода тщательно моют руки с мылом.
174. Применяемые дезинфицирующие растворы готовят согласно инструкции в маркированных емкостях с указанием даты приготовления раствора. Дезинфицирующие и моющие средства и их рабочие растворы должны храниться в недоступных для детей и подростков местах.
175. На объектах для мытья и обработки помещений и отдельных видов оборудования (обеденные столы, посуда, панели, двери, окна, пол) предусматривают отдельную ветошь. Ветошь хранят раздельно в соответственно маркированных емкостях.
176. Уборочный инвентарь (тазы, ведра, щетки, тряпки) маркируют и закрепляют за отдельными помещениями (санитарный узел, медицинский кабинет, изолятор, пищеблок, мясо – рыбный цех при пищеблоке, буфет, рекреации, каждый учебный кабинет, групповые помещения, лаборатории) и хранят в специально выделенных местах. Допускается использование уборочного инвентаря для группы учебных помещений.
177. Уборочный инвентарь для санитарных узлов всех организаций должны иметь сигнальную окраску.
178. Пол в домах ребенка, групповых помещениях в ОДВО, предшкольных классах должны мыться два раза в день; мебель, радиаторы, подоконники, детские шкафчики для одежды ежедневно протирают и один раз в неделю моют. Помещения для музыкальных, спортивных и гимнастических занятий уборку проводят после каждого занятия.
179. Вновь приобретенные игрушки должны иметь сертификаты, подтверждающие их качество и безопасность.
180. Использованные игрушки моют ежедневно в конце дня с использованием 2 % мыльно-содового раствора, ополаскивают под проточной водой и высушивают. Кукольную одежду стирают и гладят по мере загрязнения. Емкость и щетку для мытья игрушек маркируют.
181. Мягконабивные игрушки после использования в конце дня дезинфицируют бактерицидными облучателями в течение 30 минут, на расстоянии 25 см от игрушек.
182. Использование для детей ясельного возраста и в изоляторе мягконабивных и пенолатексных ворсовых игрушек не допускается.
183. В общеобразовательных и интернатных организациях, организациях образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, в Т и ПО, ЦАН, ВУЗ проводят ежедневную влажную уборку помещений с использованием моющих средств:
1) уборку классов, мастерских и учебных кабинетов проводят после окончания занятий каждой смены;
2) коридоров и рекреаций – после окончания занятий каждой смены;
3) игровых – в конце дня;
4) обеденного зала – после каждого приема пищи;
5) гардероба, вестибюля – после начала занятий каждой смены;
6) спортивных залов – 2 раза в день с проветриванием;
7) санитарных узлов в здании – после каждой перемены.
Влажную уборку помещений (мытье полов) проводят работники организаций.
184. На объектах при наличии двух смен занятий между сменами предусматривают перерыв продолжительностью не менее 45 минут для уборки и сквозного проветривания помещений.
185. Спортивный инвентарь протирают влажной ветошью, металлические части инвентаря после обработки вытирают насухо. Маты, исключая кожаные, имеют съемные матерчатые чехлы, которые не реже 1 раза в неделю и по мере их загрязнения подвергают стирке. Кожаные маты протирают влажной ветошью с использованием 2 % мыльно-содового раствора. Матерчатые маты не реже 1 раза в неделю очищают от пыли с помощью пылесосов или выколачивают на открытом воздухе.
186. При регистрации случаев инфекционных и паразитарных заболеваний, проводят противоэпидемические и дезинфекционные мероприятия.
187. Жалюзийные решетки вытяжных вентиляционных систем очищают от пыли не реже 1 раза в месяц. Очистку шахт вытяжной вентиляции проводят не реже одного раза в год. Окна и оконные проемы снаружи и изнутри моют по мере загрязнения, но не менее трех раз в год (весной, летом, осенью).
188. В туалетах ежедневной дезинфекции подлежат полы, дверные ручки, барашки кранов, раковины и унитазы. Сидения на унитазах моют теплой водой с мылом. Внутреннюю поверхность унитаза чистят щетками (квачем) с использованием чистящих и дезинфицирующих средств.
189. Использованный уборочный инвентарь погружают в раствор дезинфицирующего средства, после экспозиции прополаскивают и высушивают. Чистый уборочный инвентарь хранят в специально маркированной таре в хозяйственном шкафу или в помещении для обработки и хранения уборочного инвентаря. Не допускается привлекать к уборке санитарных узлов воспитанников и учащихся.
190. Уборку СДУ проводят ежедневно, с использованием дезинфицирующих средств, дезинфекцию выгребной ямы 1 раз в 10 дней, побелку стен 1 раз в месяц с использованием дезинфицирующих средств. СДУ очищают по мере его заполнения на 2/3, но не реже 1 раза в год.
191. Для предотвращения залета мух и комаров в помещения пищеблока, (при необходимости в спальных и других помещениях) на окна, форточки, фрамуги, открываемые для проветривания, устанавливают москитные сетки.
192. Ковры ежедневно очищают пылесосом, при генеральной уборке, выколачивают и протирают влажной щеткой.
193. Пеленальные столы, детские подкладные клеенки, покрытие манежа, горок, моют ежедневно водой с мылом и по мере загрязнения. В случае загрязнения фекалиями проводят очистку от выделений с применением моющих и дезинфицирующих средств, специально выделенной ветошью.
194. Пользование индивидуальными горшками проводят под наблюдением обслуживающего персонала. Горшки после использования очищают, промывают и погружают в маркированную емкость с дезинфицирующим раствором, с последующим ополаскиванием. Чистые горшки хранят в туалетах, в индивидуальных маркированных ячейках.
195. Не менее одного раза в год на объектах проводят ревизию и, по необходимости, ремонт (замену) инженерных сетей, кровли, мягкого и твердого инвентаря, мебели, оборудования и санитарно-технических приборов.
196. При функционировании объектов не допускается проведение капитального и других видов ремонтных работ, за исключением работ по устранению аварийных ситуаций.
197. В организации не допускается наличие насекомых, крыс и мышевидных грызунов. Дезинсекцию и дератизацию проводят организации, имеющие лицензию на данный вид деятельности.

7. Санитарно-эпидемиологические требования к условиям
проживания на объектах воспитания и образования
детей и подростков

198. Объекты для проживания детей и подростков могут располагаться в отдельно стоящих зданиях во встроено-пристроенных зданиях, а также смежно, с учебными корпусами.
199. Жилая площадь в спальнях домов ребенка, ОДВО (с круглосуточным пребыванием детей) предусматривается не менее 2 м² на 1 воспитанника, в интернатных организациях, организации образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, ЦАН – не менее 4 м², в школах-интернатах для детей с последствиями полиомиелита и церебральными параличами – 4,5 м².
200. В общежитиях для учащихся Т и ПО и студентов ВУЗ площадь на 1 человека предусматривается не менее 6 м² и проживание в комнатах не более 4-х человек.
201. Спальни домов ребенка оборудуются стационарными кроватями, имеющими ограждение с четырех сторон, длиной 1,2 м, шириной 0,6 м. Высота ложа в зависимости от возраста детей составляет от 0,3 – 0,5 м от пола. Высота ограждения от пола 0,95 м.
202. Спальни ОДВО оборудуются индивидуальными стационарными кроватями. Длина кроватей для детей до трех лет составляет 120 см, ширина – 60 см с переменной высотой ложа и ограждения; для детей 3 – 7 лет – длина 140 см, ширина 60 см.
203. Кровати в спальнях ОДВО устанавливаются длинной стороной параллельно окнам с учетом удобства подхода и уборки помещения. Минимальное расстояние между рядами кроватей – 0,5 м., между изголовьями – 0,2 м.
204. Жилые комнаты в спальных корпусах интернатных организаций, организации образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, ЦАН и общежитиях для учащихся и студентов оборудуются твердым инвентарем из расчета: 1 кровать, 1 прикроватная тумбочка, 1 стул, платяной шкаф для одежды и обуви на 1 человека. В каждой комнате предусматривается письменный стол. В спальных комнатах предусматривается раздельное проживание девочек и мальчиков с 7 лет.
205. Кровати в жилых комнатах должны расставляться с соблюдением расстояния между длинными сторонами кроватей 0,65 м, от наружных стен не менее 0,6 м, от отопительных приборов 0,2 м, между изголовьями двух кроватей 0,2 м, ширина центрального прохода между кроватями не менее – 1,0 м.
206. Вспомогательные и санитарно-бытовые помещения в спальных корпусах и общежитиях (туалеты, умывальные, душевые постирочные, гладильные, комнаты для сушки белья, комнаты для чистки одежды и обуви, общие кухни) предусматриваются на каждом этаже в соответствии с нормами настоящих Санитарных правил.
207. Кухни на этажах общежитий Т и ПО и ВУЗ оборудуются бытовыми холодильниками, плитами, мойками, столами-шкафами, шкафами для посуды, при необходимости скамейками или табуретками. Оборудование устанавливается из расчета: 1 конфорка газовой плиты на 5 человек, 1 конфорка электрической плиты – на 3 человека, 1 мойка и 1 стол-шкаф – на 8 человек, 1 бытовой холодильник – на 6 – 8 человек.
208. Предусматривается не менее трех комплектов постельного белья на 1 спальное место. В ОДВО и интернатных организациях, организации образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, ЦАН все постельные принадлежности (матрацы, подушки, одеяло маркируются); при использовании раскладных кроватей маркируется постельное белье (простынь, наволочка, пододеяльник).
209. Нормы обеспечения санитарно-техническим оборудованием спальных корпусов интернатных организаций, организаций образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, ЦАН предусматриваются согласно приложения 6 настоящих Санитарных правил.
В студенческих и общежитиях для учащихся Т и ПО устанавливаются: 1 душ, 1 умывальник и 1 унитаз на 4 – 6 человек и 1 биде на 50 человек. Кабина личной гигиены женщин предусматривается 1 кабина на 50 человек и оборудуется восходящим душем, унитазом, душем и умывальником.
210. Количество санитарных приборов, гигиенического оборудования в санитарных узлах в жилых помещениях специальных коррекционных организаций рассчитывают с учетом профиля организации:
1) в школах-интернатах для детей с нарушениями опорно-двигательного аппарата устанавливают 1 унитаз на 8 девочек, 1 писсуар на 12 мальчиков и 1 унитаз на 8 мальчиков, 1 умывальник на 6 и одну ножную ванну на 12 человек; гигиенические душевые – из расчета 1 душевая сетка на 16 воспитанников школ-интернатов; комната гигиены девочек из расчета 1 биде на 50 человек;
2) в школах-интернатах для слепых и слабовидящих детей 1 унитаз на 8 девочек, 1 унитаз и 0,5 м лоткового писсуара на 10 мальчиков, 1 умывальник на 3-х воспитанников (мальчиков, девочек), одна ножная ванна на 6 воспитанников, одна комната гигиены на 30 девочек; одна уборная для персонала на учебный блок (один унитаз и один умывальник); гигиенические душевые из расчета одна душевая сетка на 12 воспитанников; при душевой две ванны с уборной на один унитаз умывальник-раздельные для мальчиков и девочек;
3) в школах-интернатах для глухих и слабослышащих детей с расстройствами речи устанавливают один унитаз на 15 девочек, один унитаз и один писсуар на 20 мальчиков; один умывальник на 8 воспитанников; одна ножная ванна на 12 воспитанников; одна гигиеническая кабина на 70 девочек; две уборные для персонала школы-интерната; гигиенические душевые – из расчета одна душевая сетка на 18 воспитанников, при душевой по одной ванне и одной уборной с унитазом и умывальником для мальчиков и девочек;
4) в школах-интернатах для умственно отсталых детей один унитаз на 8 девочек, один писсуар на 10 мальчиков; один умывальник на 4 воспитанника; одну ножную ванну на 8 воспитанников; одна гигиеническая кабина на 35 девочек; гигиенический душ из расчета – одна душевая сетка на 16 воспитанников; в помещениях для мальчиков и девочек предусматриваются по одной ванне и одному унитазу с умывальником.
211. Помывка детей на объектах с круглосуточным пребыванием осуществляется по графику не реже одного раза в семь дней с одновременной сменой постельного, нательного белья и полотенец.
212. Стирка белья должна осуществляться в прачечной объекта, при ее отсутствии допускается организация стирки в прачечных по договору. Белье инфекционных больных перед стиркой подвергается дезинфекции в маркированных ваннах.
213. Смена постельного белья, полотенец проводится по мере загрязнения, но не реже одного раза в неделю. Грязное белье доставляется в прачечную в мешках (клеенчатых и матерчатых). Матерчатые мешки сдаются в стирку, клеенчатые обрабатываются мыльно-содовым раствором. Чистое белье доставляется в постиранном мешке.
214. Для хранения запасов белья, новой и старой одежды и обуви, жесткого инвентаря предусматриваются складские помещения.
215. При устройстве прачечной должны исключаться встречные потоки чистого и грязного белья. Окна для сдачи грязного и получения чистого белья раздельные и не располагаются против входов в помещения групповых ячеек, спальных комнат и пищеблока; окна не располагаются под окнами групповых помещений: игровых комнат, веранд, спален, а также учебных помещений.
216. Шлюз с окном для сдачи грязного белья должен открываться в сторону постирочной. В прачечных домах ребенка для групп раннего возраста предусматривается комната площадью 9 м² для первичной обработки белья.
217. В учреждениях проектной мощностью до 280 человек в составе помещений прачечной должны предусматриваться помещение с отдельным выходом для сдачи и сортировки грязного белья площадью не менее 4 кв.м.
218. Прачечные должны оборудоваться ваннами с подводкой холодной и горячей воды. Допускается установка стиральных машин-автоматов.
219. В домах ребенка, ОДВО с круглосуточным пребыванием, интернатных организациях, организациях образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, постельные принадлежности, полотенца, предметы личной гигиены (зубные щетки, расчески, мочалки) для каждого ребенка должны выделяться индивидуально. Индивидуальные зубные щетки хранят в открытых ячейках в помещении, изолированном от туалета.

8. Санитарно-эпидемиологические требования
к организации питания на объектах воспитания
и образования детей и подростков

220. Организации общественного питания объектов воспитания и образования детей и подростков подразделяются на:
1) базовые организации школьного питания (комбинаты школьного питания, школьно-базовые столовые), которые осуществляют закупки продовольственного сырья, производство кулинарной продукции, снабжение ими столовых образовательных организаций;
2) доготовочные организации общественного питания, на которых осуществляют приготовление блюд и кулинарных изделий из полуфабрикатов и их реализация;
3) столовые объектов, работающие на продовольственном сырье или на полуфабрикатах, которые производят и (или) реализуют блюда в соответствии с разнообразным по дням недели меню;
4) буфеты, буфеты-раздаточные, осуществляющие реализацию готовых блюд, кулинарных, мучных кондитерских изделий.
221. На объектах питания не допускается проживание, выполнение работ и услуг, не связанных с общественным питанием, а также содержание животных и птиц.
222. На объектах воспитания и образования детей и подростков предусматривается пищеблок, работающий на сырье или на полуфабрикатах. Пищеблок размещают не выше 2 этажа. При размещении пищеблока на 2-ом этаже оборудуется грузоподъемный лифт для транспортировки продукции.
223. В состав пищеблока, работающего на сырье, входят: горячий цех, раздаточная, холодный цех (или условная зона), мясорыбный цех, овощной цех, моечная столовой и отдельно моечная кухонной посуды, кладовая сухих продуктов, кладовая для овощей, помещение для хранения скоропортящихся продуктов с холодильным оборудованием, загрузочная, комната персонала, раздевалка, душевая и туалет для персонала.
224. Объемно-планировочными и конструктивными решениями помещений пищеблока предусматривается последовательность технологических процессов, исключающая встречные потоки сырой продукции, сырых полуфабрикатов и готовой продукции, использованной и чистой посуды и встречного движения посетителей и персонала.
225. На пищеблоках, работающих на полуфабрикатах, предусматривают: доготовочную, (условно разделенную на зоны для обработки полуфабрикатов и готовой продукции), помещение для хранения сыпучих продуктов, моечную столовой и кухонной посуды, помещение с холодильным оборудованием, раздаточную, помещения для персонала, душевую и туалет для персонала.
226. Кладовые для хранения сухих продуктов, овощей и охлаждаемые камеры изолируют от кухни, не размещают в помещениях под моечными, душевыми и санитарными узлами, а также производственными помещениями с трапами.
227. На пищеблоках малой производительности (до 50 посадочных мест, работающих на сырье, допускается сокращение набора помещений: горячий цех с выделением раздаточной зоны и зоны для мытья столовой и кухонной посуды (разделенные перегородками), заготовочный цех, кладовая сыпучих продуктов, с выделением зоны для хранения овощей, туалет для персонала.
228. По согласованию с государственным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения в организации образования допускается доставка полуфабрикатов из базовых организаций школьного питания (комбинаты школьного питания, школьно-базовые столовые и другие) и организаций общественного питания, при наличии санитарно-эпидемиологического заключения о соответствии их требованиям в соответствие с установленными требованиями законодательства Республики Казахстан.
229. В буфетах предусматривают набор помещений и оборудование, позволяющее осуществлять реализацию блюд, кулинарных изделий, а также приготовление горячих напитков и отдельных блюд (отваривание колбасных изделий, яиц, приготовление молочных блюд, заправка салатов, нарезка готовых продуктов).
230. В общеобразовательных организациях и малых ОДВО, размещенных в приспособленных зданиях, в условиях затесненной застройки, в сельских населенных пунктах при отсутствии условий для организации типовых столовых, по согласованию с государственным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения предусматривается сокращенный набор помещений: складские помещения, кухня с зонами для подготовки сырья, приготовления пищи, раздачи готовой продукции и мытья столовой и кухонной посуды.
Площадь кухни принимается не менее 18 м². Приготовление пищи в малых ОДВО, размещенных на 1-х этажах жилых домов, допускается на площадях существующих кухонь.
231. Размещение технологического, холодильного и моющего оборудования осуществляется с учетом поточности приготовления пищи.
232. Минимальный набор оборудования включает: электроплиту с духовкой, вытяжной зонт, холодильник, электроводонагреватель, 2-х секционную моечную ванну для мытья посуды, раковина для мытья рук персонала, разделочные столы и мойки для сырой и готовой продукции.
233. Сырые и готовые продукты хранятся раздельно.
Питание детей в мини-центрах при общеобразовательных организациях осуществляют в группах.
234. Площадь обеденного зала предусматривают из расчета не менее 0,8 м² на одно посадочное место. Число посадочных мест определяют из расчета 1/3 численности учащихся и преподавателей, в одну смену.
235. Во всех производственных цехах устанавливаются раковины, моечные ванны с подводкой холодной и горячей воды через смесители.
236. При обеденном зале столовой устанавливают умывальники из расчета 1 кран на 20 посадочных мест. При отсутствии централизованного водоснабжения устанавливают наливные умывальники. Рядом с умывальниками устанавливают электрополотенца (не менее 1-го на две раковины) или используют одноразовые полотенца.
237. Для вновь строящихся или реконструируемых зданий объектов общественного питания объектов воспитания и образования детей и подростков перед столовой предусматривают установку умывальников: высота верхней поверхности умывальников над полом принимаются 0,5 м для учащихся 1 классов; 0,6 м для учащихся 2 – 4 классов и 0,7 м для учащихся 5 – 11 (12 классов).
Проход между умывальниками и стеной предусматривается не менее 1,1 м, между двумя рядами умывальников – не менее 1,6 м.
238. Светильники имеют защитную арматуру, не допускается размещать над плитами, технологическим оборудованием и разделочными столами.
239. Перечень оборудования производственных, складских и административно-бытовых помещений пищеблока оборудуются в соответствии с приложением 8 настоящих Санитарных правил.
240. Оборудование, производственные столы, инвентарь, посуда, тара изготавливаются из материалов, допущенных для контакта с пищевыми продуктами, устойчивых к действию моющих и дезинфицирующих средств и отвечают требованиям безопасности для материалов, контактирующих с пищевыми продуктами.
241. Обеденные залы оборудуют мебелью с покрытием, позволяющим проводить их обработку с применением моющих и дезинфицирующих средств.
242. В случае выхода из строя какого-либо технологического и холодильного оборудования вносят изменения в меню.
243. Высота нижней полки стеллажей и подтоварников для хранения пищевых продуктов, посуды, инвентаря предусматривается не менее 15 см от пола.
244. Столовые должны обеспечиваться столовой посудой и приборами из расчета не менее трех комплектов на одно посадочное место.
245. При организации питания используют фарфоровую, фаянсовую и стеклянную посуду (тарелки, блюдца, чашки, бокалы), отвечающую требованиям безопасности для материалов, контактирующих с пищевыми продуктами. Столовые приборы (ложки, вилки, ножи), посуда для приготовления и хранения готовых блюд должна быть из нержавеющей стали или аналогичных по гигиеническим свойствам материалам.
246. Для раздельного хранения сырых и готовых продуктов, их технологической обработки и раздачи используются раздельные и маркированное оборудование, разделочный инвентарь, кухонную посуду:
1) производственные столы с маркировкой: мясо сырое «МС», мясо вареное «МВ», рыба сырая «РС», рыба вареная «РВ», овощи сырые «ОС», овощи вареные «ОВ», «хлеб», готовая продукция «ГП», для теста;
2) разделочный инвентарь (разделочные доски и ножи): мясо сырое «МС», мясо вареное «МВ», рыба сырая «РС», рыба вареная «РВ», овощи сырые «ОС», овощи вареные «ОВ», «хлеб», «сельдь», «гастрономия»;
3) кухонная посуда с маркировкой: «I блюдо», «II блюдо», «III блюдо», «молоко», «для обработки яиц», «для разбивания яиц», «для готовой продукции», «для сырой продукции».
247. Не допускается использование кухонной и столовой посуды деформированной, с отбитыми краями, трещинами, сколами, с поврежденной эмалью; столовых приборов из алюминия; разделочные доски из пластмассы и прессованной фанеры; разделочные доски и мелкий деревянный инвентарь с трещинами и механическими повреждениями.
248. Разделочные доски, колоды для разруба мяса и рыбы изготавливают из материалов, предназначенных для контакта с пищевыми продуктами, без щелей и зазоров.
Колоду для разрубки мяса устанавливают на специальной подставке и ежедневно по окончании работы очищают и посыпают солью. Периодически поверхность колоды спиливают и обстругивают.
249. При недостаточной площади (приспособленные помещения пищеблока) допускается мясо варенное, рыбу варенную, овощи варенные разделывать на столе «готовой продукции», используя доски и ножи с соответствующей маркировкой.
250. Для доставки горячих готовых блюд и холодных закусок используют специальные изотермические емкости, внутренняя поверхность которых выполнена из материалов, разрешенных для контакта с пищевыми продуктами.
251. Производственные и другие помещения пищеблока содержатся в порядке и чистоте. Хранение пищевых продуктов на полу не допускается.
252. Уборку обеденных залов проводят после каждого приема пищи. Обеденные столы моют горячей водой с добавлением моющих средств, используя специально выделенную ветошь и маркированную тару для чистой и использованной ветоши. Ветошь после использования простирывают с добавлением моющих средств, дезинфицируют или кипятят, ополаскивают, просушивают и хранят в таре для чистой ветоши.
253. Мытье кухонной посуды предусматривается отдельно от столовой посуды. В моечных помещениях вывешивают инструкцию о правилах мытья посуды и инвентаря.
254. По эпидемиологическим показаниям в конце рабочего дня проводят замачивание в дезинфицирующем растворе всей столовой, чайной посуды, приборов, после чего посуду тщательно ополаскивают проточной водой.
255. Моечные ванны для мытья столовой и кухонной посуды имеют маркировку объемной вместимости и обеспечиваются пробками из полимерных и резиновых материалов. Для дозирования дезинфицирующих средств используют мерные емкости.
256. При мытье кухонной посуды в двухсекционных ваннах соблюдается следующий порядок:
1) механическое удаление остатков пищи;
2) мытье щетками в воде при температуре не ниже +45^оС и с добавлением моющих средств;
3) ополаскивание горячей проточной водой с температурой не ниже +65^оС;
4) просушивание в опрокинутом виде на решетчатых полках и стеллажах.
257. Мытье столовой посуды в специализированных моечных машинах проводят в соответствии с инструкциями по их эксплуатации.
258. При мытье столовой посуды ручным способом в трехсекционных ваннах соблюдается следующий порядок:
1) механическое удаление остатков пищи;
2) мытье в воде с добавлением моющих средств в первой секции ванны при температуре не ниже +45^оС;
3) мытье во второй секции ванны в воде с температурой не ниже +45^оС и добавлением моющих средств в количестве в 2 раза меньше, чем в первой секции ванны;
4) ополаскивание посуды в третьей секции ванны горячей проточной водой с температурой не ниже + 65^оС;
5) просушивание посуды в опрокинутом виде на решетках, полках и стеллажах.
259. В ОДВО и домах ребенка для мытья столовой посуды в буфетах устанавливают 2–х гнездные мойки с соответствующей маркировкой или посудомоечную машину.
Первоначально моют чайную посуду при температуре +45^оС с добавлением в первое гнездо моющих средств, во втором гнезде ополаскивают горячей проточной водой не ниже +65^оС, затем в той же очердности моют столовую посуду. Перед мытьем столовую посуду очищают ее от остатков пищи, моют в первом гнезде мойки горячей водой при температуре +45^оС с добавлением моющих средств, во второй мойке производят ополаскивание посуды проточной водой при температуре не ниже +65^оС и просушивают на полках-решетках.
260. При отсутствии специальной мойки и проточной воды посуду моют в трех тазах (объем таза не менее 10 литров) в горячей воде с добавлением моющих средств, чистая посуда ополаскивается в горячей воде с последующим просушиванием.
261. Емкости для хранения столовых приборов подвергают мытью в горячей воде при температуре не ниже +45^оС, с применением моющих средств.
262. В ОДВО и домах ребенка соски промывают, кипятят пятнадцать минут и хранят в стеклянной посуде с закрытой крышкой. Бутылочки для молочных смесей промывают теплой проточной водой с помощью ерша и обезжиривающих средств (горчичный порошок, пищевая сода), затем кипятят пятнадцать минут и хранят в маркированной закрытой эмалированной таре.
263. Чистую кухонную посуду и инвентарь хранят на стеллажах на высоте не менее 0,5 м от пола; столовую посуду в шкафах или на решетках; столовые приборы ручками вверх, хранение их на подносах россыпью не допускается.
264. Обработку технологического оборудования проводят ежедневно по мере его загрязнения и по окончании работы специально выделенной ветошью и емкостью.
265. Мытье разделочных досок и мелкого деревянного инвентаря производят в моечном отделении (цехе) для кухонной посуды горячей водой при температуре не ниже +45^оС, с добавлением моющих средств, ополаскивают горячей водой при температуре не ниже +65^оС и ошпаривают кипятком, а затем просушивают на стеллажах на ребре. После обработки и просушивания разделочные доски и ножи хранят в специальных промаркированных кассетах (доски на ребре), допускается хранить непосредственно на соответствующих производственных столах (на ребре). Хранение их навалом не допускается.
266. Щетки и ветошь для мытья посуды после использования очищают, замачивают в горячей воде при температуре не ниже +45^оС с добавлением моющих средств, дезинфицируют (или кипятят в течение 15 минут), промывают проточной водой, просушивают и хранят в специальной таре.
267. Генеральную уборку проводят один раз в месяц (мытье панелей, оборудования, внутренней поверхности стекол, осветительной аппаратуры, кухонной и столовой посуды, тары и инвентаря) с применением моющих и дезинфицирующих средств и по эпидемиологическим показаниям.
268. Белый и черный хлеб хранятся раздельно (допускается на разных полках), в шкафу с отверстиями на дверцах для вентиляции, расстояние нижней полки от пола предусматривается не менее 35 см. Полки шкафов очищают от крошек специальными щетками и протирают ветошью с применением 1 % раствора столового уксуса.
269. Промаркированные емкости для пищевых отходов («пищевые отходы») имеют крышки, хранят в специально выделенном месте и освобождают от отходов по мере их заполнения на 2/3 объема, промывают раствором моющего средства.
270. В буфетных групп ОДВО, дома ребенка емкости для сбора пищевых отходов очищают после каждого приема пищи, промывают моющим раствором, ополаскивают горячей водой и просушивают.
Пищевые отходы не допускается выносить через раздаточные или производственные помещения пищеблока.
271. Интервалы между приемами пищи не должен превышают 3,5 – 4 часов.
272. Нормы питания детей на объектах воспитания и образования детей и подростков принимаются согласно приложения 9 к настоящим Санитарным правилам.
273. В общеобразовательных и интернатных организациях, организациях образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, домах ребенка, ОДВО составляются перспективное сезонное (лето – осень, зима – весна) двухнедельное меню.
274. Перспективное меню и ассортиментный перечень выпускаемой продукции согласовывают с государственным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия при вводе в эксплуатацию пищеблока, в дальнейшем после проведения реконструкции, при изменении профиля пищеблока или производственного процесса, а также при внесении изменений и дополнений в утвержденный ранее ассортимент.
275. Ежедневно составляется меню-раскладка, в которой указывают число детей и подростков, получающих питание, перечень блюд на каждый прием пищи, с указанием массы порции в граммах в зависимости от возраста, а также расход продуктов по каждому блюду согласно приложении 9, 10 настоящих Санитарных правил.
276. Фактический рацион питания должен соответствовать утвержденному перспективному меню. В исключительных случаях, допускается замена одних продуктов, блюд и кулинарных изделий на другие.
277. Приготовление пищи должны производить с использованием картотеки блюд в соответствии с технологическими картами, в которых отражают раскладку продуктов, выход блюд, сведения о технологии приготовления блюд.
278. В перспективном меню не допускается повторение одних и тех же блюд или кулинарных изделий в один и тот же день и в последующие 2 – 3 дня.
279. Ежедневно в рацион питания включают мясо, молоко, сливочное и растительное масло, хлеб ржаной и (или) пшеничный, овощи и сахар. Рыбу, яйца, сыр, творог, мясо птицы включают 1 раз в 2 – 7 дня.
280. В ОДВО и объектах с круглосуточным пребыванием детей и подростков завтрак состоит из горячего блюда (первое или второе) и горячего напитка, с включением овощей и фруктов.
Обед включает салат, первое, второе блюдо (основное горячее блюдо из мяса, рыбы или птицы) и третье (компот, кисель, чай). Готовят несложные салат из вареных и свежих овощей (огурцов, помидоров, свежей или квашеной капусты, моркови, свеклы, с добавлением свежей зелени. В полдник в меню включают напиток (молоко, кисломолочные продукты, кисели, соки) с булочными или кондитерскими изделиями без крема.
Ужин состоит из овощного (творожного) блюда или каши; основного второго блюда (мясо, рыба или птица), напитка (чай, сок, кисель). Дополнительно в качестве второго ужина, включают фрукты или кисломолочные продукты и булочные или кондитерские изделия без крема.
281. Ежедневно в обеденном зале должны вывешиваться, утвержденное руководителем образовательного учреждения, меню, в котором указываются сведения об объемах блюд и названия кулинарных изделий.
282. Прием пищевых продуктов и продовольственного сырья осуществляют при наличии документов, удостоверяющих их качество и безопасность (документы ветеринарно-санитарной экспертизы, изготовителя, а также сертификат соответствия).
Документы, удостоверяющие качество и безопасность продукции, сохраняют в организации общественного питания.
283. Транспортировку пищевых продуктов проводят автотранспортом, имеющим санитарно-эпидемиологическое заключение. Экспедитор должен иметь специальную одежду и проходить медицинский осмотр в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
284. При расположении точки закупа продуктов питания в радиусе не более 500 м от организации образования, допускается доставка продуктов ручной кладью (не более 50 посадочных мест). При транспортировке должны обеспечиваться условия, исключающие порчу и загрязнение доставляемой продукции.
285. В питании детей и подростков допускается использование продовольственного сырья растительного происхождения, выращенного в организациях сельскохозяйственного назначения, на учебно-опытных и садовых участках, в теплицах организаций образования, при наличии результатов лабораторно-инструментальных исследований указанной продукции, подтверждающих ее качество и безопасность.
286. Не допускается присутствие детей и подростков в производственных помещениях пищеблока и привлечение их к работам, связанным с приготовлением пищи, чистке овощей, раздаче готовой пищи, резке хлеба, мытью посуды, уборке производственных помещений.
287. Для обработки сырой продукции (неочищенных овощей, мяса, рыбы) предусматривают отдельные моечные ванны. Не допускается использование для этих целей моечных ванн, предназначенных для мытья кухонной или столовой посуды, раковин для мытья рук.
288. Рыбу размораживают на производственных столах или в воде при температуре не выше +12^оС, с добавлением соли из расчета 7 – 10 г на 1 л. Не рекомендуется размораживать в воде рыбу осетровых пород и филе.
289. Мясо, полуфабрикаты, рыба и другие продукты не подлежат вторичному замораживанию и после первичной обработки поступают на тепловую обработку. Хранение размороженной продукции не допускается.
290. Обработку яиц проводят в промаркированной емкости. Обработка яиц проводится при условии полного их погружения в раствор в следующем порядке:
1) обработка – в 1–2 % теплом растворе кальцинированной соды;
2) обработка – ополаскивание проточной водой в течение не менее 5 минут.
291. Индивидуальную упаковку консервированных продуктов перед вскрытием промывают проточной водой.
292. Розлив напитков осуществляют непосредственно в тару потребителя (стаканы, бокалы), не допускается сливать перед раздачей в общую емкость.
293. Для обеспечения сохранности витаминов в блюдах, овощи, подлежащие отвариванию в очищенном виде, чистят непосредственно перед варкой и варят в подсоленной воде (кроме свеклы).
294. Не допускается предварительная заготовка очищенного картофеля и других овощей с длительным замачиванием их в холодной воде более 2 часов. Отваренные для салатов овощи должны храниться в холодильнике не более 6 часов при температуре +2 – 4 ^оС.
295. Сырые овощи и зелень, предназначенные для приготовления салатов без последующей термической обработки, выдерживают в 3 % растворе уксусной кислоты или в 10 % растворе поваренной соли в течение 10 минут с последующим ополаскиванием остуженной кипяченой водой. Разделка проводится на столах и досках с маркировкой «ОВ» в цехе готовой продукции.
296. При приготовлении кулинарного изделия, представляющего собой пищевой продукт или сочетание продуктов, доведенного до кулинарной готовности, соблюдаются следующие требования:
1) при изготовлении вторых блюд из вареного мяса, птицы, рыбы или отпуске вареного мяса (птицы) к первым блюдам, порционированное мясо подвергают вторичному кипячению в бульоне в течение 5 – 7 минут;
2) порционированное для первых блюд мясо допускается до раздачи хранить в бульоне на горячей плите или мармите не более 1 часа;
3) при перемешивании ингредиентов, входящих в состав блюд, используют кухонный инвентарь, не касаясь продукта руками;
4) масло сливочное и молоко, используемые для заправки гарниров и других блюд, предварительно подвергают термической обработке (растапливание и кипячение);
5) яйцо варят в течение 10 минут после закипания воды;
6) омлеты и запеканки, в рецептуру которых входит яйцо, готовят в жарочном шкафу, омлеты – в течение 8 – 10 минут при температуре +180 – 200^оС, слоем не более 2,5 – 3 см; запеканки – в течение 20 – 30 минут при температуре +220 – 280^оС, слоем не более 3 – 4 см; хранение яичной массы осуществляется не более 30 минут при температуре не выше +2 – 4 ^оС;
7) вареные колбасы, сардельки и сосиски варят не менее 5 минут после закипания;
8) котлеты, биточки из мясного или рыбного фарша обжаривают с обеих сторон не менее 10 минут и зажаривают в духовом шкафу до готовности при температуре +220 – 250^оС.
297. Детям до 1,5 лет рекомендуется пюре из вареного мяса, детям старше 1,5 лет допускается приготовление паровых котлет из сырого фарша. При этом фарш приготавливается непосредственно перед приготовлением котлет. Детям старше 2-х лет допускаются котлеты, обжаренные с последующим тушением, а также тушеное мясо и биточки.
Для детей до 1,5 лет рекомендуются жидкие и протертые каши, старшим детям – вязкие и рассыпчатые.
298. Макаронные изделия погружают в кипящую подсоленную воду и доводят до готовности. Готовые макаронные изделия промывают горячей кипяченой водой.
299. Бобовые изделия промывают и замачивают в воде в течение 3 – 4 часов, после набухания воду сливают и варят в другой воде.
300. При приготовлении пищи должны соблюдаться следующие требования:
1) обработку сырых и вареных продуктов проводят на разных столах с использованием соответствующе маркированного разделочного инвентаря;
2) мясо-костные бульоны процеживают;
3) сырые овощи для салатов обрабатывают и разделывают на столах и досках с маркировкой «ВО» – вареные овощи;
4) наличие не менее двух мясорубок, отдельно для сырых и вареных продуктов;
5) прокисшее молоко используют только для приготовления теста;
6) сметана и творог, выработанные молокоперерабатывающими организациями в мелкой фасовке, не требуют специальной термической обработки.
301. В ОДВО и организациях с круглосуточным пребыванием детей и подростков в целях профилактики гиповитаминозов и повышения неспецифического иммунитета проводят искусственную витаминизацию охлажденных напитков (компот, кисель) аскорбиновой кислотой.
302. Витаминизацию компотов проводят после их охлаждения до температуры не более +15^оС, перед их реализацией, в кисели раствор аскорбиновой кислоты вводят при его охлаждении до температуры +30 – 35^оС с последующим перемешиванием и охлаждением до температуры реализации. Суточная норма витамина С для детей ясельного возраста 50 миллиграмм (далее – мг), а для детей дошкольного возраста – 60 мг, школьного возраста – 70 мг. Витаминизированные блюда не подогреваются.
303. Готовые первые и вторые блюда могут находиться на мармите или горячей плите не более 2-х часов с момента изготовления, либо в изотермической таре (термосах) – в течение времени, обеспечивающего поддержание температуры не ниже температуры раздачи, но не более 2-х часов. Подогрев остывших ниже температуры раздачи готовых горячих блюд не допускается.
304. Изготовление салатов и их заправка осуществляют непосредственно перед раздачей. Хранение заправленных салатов не допускается.
305. Сроки годности и условия хранения пищевых продуктов, соответствуют срокам годности, установленным производителем (изготовителем).
306. Скоропортящиеся пищевые продукты должны храниться в холодильных камерах или холодильниках при температуре +2 – 6^оС, в соответствии с приложением 11 к настоящим Санитарным правилам.
Для контроля температуры в холодильниках и холодильных камерах устанавливают термометры. Использование ртутных термометров не допускается.
При наличии одной холодильной камеры места хранения мяса, рыбы и молочных продуктов разграничивают.
307. Для предотвращения возникновения и распространения инфекционных заболеваний и пищевых отравлений на объектах воспитания и образования детей и подростков не допускается:
1) изготовление простокваши, творога и других кисломолочных продуктов, фаршированных блинчиков, макарон по флотски, зельцев, кондитерских изделий с кремом, морсов, квасов, форшмаков, изделий во фритюре, студней, паштетов, жареных во фритюре изделий, яиц всмятку, яичницы – глазуньи, салатов, заправленных сметаной, окрошки, грибов, продуктов домашнего приготовления;
2) использование непастеризованного молока, творога и сметаны без кипячения или без термической обработки, яиц и мяса водоплавающей птицы;
3) использование остатков пищи от предыдущих приемов, а также пищу приготовленную накануне; молоко и молочные продукты из хозяйств, не благополучных по заболеваемости сельскохозяйственных животных, субпродуктов, за исключением языка и сердца; мяса и яйца водоплавающей птицы;
308. На пищеблоках домов ребенка, ОДВО, интернатных и общеобразовательных организаций и ТиПО в соответствии с принципами щадящего питания не допускаются первые и вторые блюда на основе сухих пищевых концентратов быстрого приготовления, салатов с майонезом, газированных и безалкогольных энергетических напитков (за исключением минеральных и питьевых вод), чипсов, сухариков, гамбургеров, хот-догов; острых соусов, кетчупов; реализация жевательных резинок и использование автоматов, реализующих пищевые продукты.
309. Реализация кислородных коктейлей в качестве массовой оздоровительной процедуры без назначения врача-педиатра не допускается. Проводить процедуру должен только медицинский работник, при наличии условий приготовления коктейлей в соответствии с инструкцией.
310. На пищеблоке медицинским работником организации или ответственным лицом проводится органолептическая оценка качества готовых блюд с внесением записей в бракеражный журнал согласно приложения 12 к настоящим Санитарным правилам.
311. Ежедневно на пищеблоке повар должен оставлять суточную пробу готовой продукции. Пробы отбирают в чистую (обработанную кипячением) стеклянную посуду с крышкой (гарниры отбирают в отдельную посуду) и хранят в специально отведенном месте холодильника при температуре от +2 ^оС до +6 ^оС. Суточную пробу должны хранить до замены приготовленным на следующий день или после выходных блюдом (не зависимо от количества выходных дней) – завтраком, обедом, полдником или ужином.

9. Требования к гигиеническому воспитанию
(личной гигиене) персонала на объектах воспитания
и образования детей и подростков

312. На объектах должны создаваться условия для соблюдения персоналом правил личной гигиены. Для мытья рук устанавливают умывальные раковины с подводкой к ним горячей и холодной воды со смесителями, оборудованные устройством для размещения мыла и индивидуальных или одноразовых полотенец.
313. Стирку специальной одежды персонала должны проводить в прачечной организации (при ее наличии) или в иной прачечной.
314. Работники пищеблока обеспечиваются не менее трех комплектов специальной одежды (халат или куртка с брюками, головной убор) и необходимыми условиями для соблюдения правил личной гигиены. Работники пищеблока выполняют следующие правила личной гигиены:
1) перед началом работы верхнюю одежду убирают в шкаф, тщательно моют руки с мылом и щеткой;
2) работают в чистой специальной одежде, подбирают волосы под косынку или колпак;
3) в процессе работы снимают кольца, цепочки, часы и другие бьющиеся предметы;
4) при выходе из пищевого блока, при посещении туалета снимают спецодежду, по возвращении в столовую тщательно моют руки горячей водой с мылом и щеткой, после чего одевают спецодежду.
Не допускается иметь длинные ногти и покрывать их лаком, застегивать спецодежду булавками.
315. При появлении признаков простудного заболевания или желудочно-кишечного расстройства, нагноений, порезов, ожогов, работник сообщает об этом администрации и обращается за медицинской помощью, а также сообщает о всех случаях заболевания кишечными инфекциями в своей семье.
316. Лиц с кишечными инфекциями, гнойничковыми заболеваниями кожи, воспалительными заболеваниями верхних дыхательных путей, ожогами или порезами временно отстраняют от работы и к работе допускают после проведения соответствующего обследования и контрольного медицинского обследования по заключению врача.
317. К работе допускаются повара, имеющие соответствующую профессиональную квалификацию.
318. Пищеблок должны оснащаться аптечкой для оказания первой медицинской помощи.

10. Санитарно-эпидемиологические требования
к условиям воспитания, обучения (к школьным учебникам)
и производственной практики детей и подростков на объектах
воспитания и образования детей и подростков

319. В доме ребенка общего типа воспитывают детей от рождения до 3-х летнего возраста, в специализированном доме ребенка (группе в доме ребенка общего типа) до 4-х летнего возраста.
320. Оптимальное число воспитывающихся в доме ребенка детей составляет 100 – 50. Наполняемость групп с рождения до 1,5 лет – 10 детей, в возрасте от 1,5 до 2 лет – 13 детей, в возрасте от 2 до 3 лет – 15 детей.
321. Режим дня дома ребенка и ОДВО соответствует гигиеническим нормам длительности сна, отдыха, пребывания на свежем воздухе, проведения учебных занятий, физического воспитания, приведенным в приложении 13 к настоящим Санитарным правилам.
322. В групповых помещениях для начинающих ходить детей предусматривают огороженную часть пола, оборудованную пособиями и игрушками.
323. Допускается объединение детей 2-х разных возрастов в 1 группу при соблюдении разных режимов.
324. При температуре наружного воздуха до – 15^оС допускается организовывать дневной сон детей на верандах.
325. Количество учебных занятий для детей 3-х летнего возраста в течение недели не должно превышать десяти. Продолжительность одного занятия не более 10 – 15 минут с перерывами между занятиями 10 – 15 минут. Занятия проводят в виде подвижных игр умеренной интенсивности. В середине занятий проводят физкультурные минутки длительностью 1,5 – 2 минуты.
326. Наполняемость групп ОДВО, групп (классов) общеобразовательных и специальных коррекционных образовательных учреждений принимается согласно приложению 14 к настоящим Санитарным правилам.
Подбор контингента разновозрастной (смешанной) группы учитывает возможность организации в ней режима дня, максимально соответствующего анатомо-физиологическим особенностям каждой возрастной группы.
При комплектовании инклюзивных классов (групп) соотношение учащихся (детей) с ограниченными возможностями по отношению к здоровым сверстникам рассчитывается как один к трем.
Сноска. Пункт 326 с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 20.12.2013 № 1367 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
327. При комплектовании групп в малокомплектных ОДВО оптимальным является:
1) две смешанные группы детей смежного возраста (ясельная, дошкольная);
2) две смешанные группы детей смежных возрастов и одна подготовительная.
328. Длительность дневной прогулки должна составлять не менее 1,5 – 2 часов, вечерней не менее 2-х часов.
Режим дня детей предшкольных классов принимается согласно приложения 15 к настоящим Санитарным правилам.
329. Воспитание и обучение детей на объектах, оказывающим «Услуги няни» должны проводиться соответственно их возрасту. Режим дня предусматривается соответственно требованиям настоящих Санитарных правил к ОДВО.
330. В режиме дня домов ребенка, ОДВО и интернатных организаций, организациях образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, ЦАН должны предусматриваться общеукрепляющие процедуры детей. Общеукрепляющие процедуры включают в себя воздушные ванны, водные процедуры (в т.ч. плавание в большой ванне, бассейне), прогулки и сон на открытом воздухе. Методы и средства применяют с учетом сезона года, температуры помещения, эпидемиологической обстановки в группе.
331. Продолжительность урока в общеобразовательной организации не должна превышать 45 минут. В первых классах применяют «ступенчатый» режим учебных занятий с постепенным наращиванием учебной нагрузки. В сентябре планируют три урока по 35 минут; со второй четверти 4 урока по 35 минут каждый; со второго полугодия уроки по 45 минут. Спаренные уроки не допускаются, за исключением уроков трудового обучения. Для учащихся первых классов в течение года должны быть дополнительные недельные каникулы.
332. Независимо от продолжительности учебной недели основная (инвариантная) учебная нагрузка учащихся составляет не более пяти уроков в начальной школе и не более шести уроков в основной школе.
Нормы учебной нагрузки в общеобразовательных организациях должны соответствовать приложению 16 настоящих Санитарных правил.
333. При составлении расписания уроков должны учитывать динамику умственной работоспособности учащихся в течение дня и недели и используют таблицу ранжирования предметов по трудности (в баллах) в соответствии с приложением 17 к настоящим Санитарным правилам.
334. Учебная нагрузка для учащихся старших классов в течение недели распределяется так, чтобы наибольший ее объем приходился на вторник или среду; для учащихся младших и средних классов на вторник и четверг. В эти дни в школьное расписание включают наиболее трудные или средние и легкие по трудности предметы, но в большем количестве, чем в остальные дни. В среду предусматривают облегченный день.
Наибольшее число баллов за день должны быть на понедельник и субботу.
335. В малокомплектных школах формирование классов определяют условиями конкретной школы, числом учащихся и учителей. Оптимальным является объединение в один комплект учащихся первых и третьих классов, вторых и третьих классов, вторых и четвертых классов, пятых и шестых классов, шестых и седьмых классов, седьмых и восьмых классов. Не допускается объединение девятых, десятых, одиннадцатых (двенадцатых) классов.
336. Со второго класса допускается применять в обучении компьютерные технологии.
337. Школьное расписание уроков составляют отдельно для обязательных и факультативных занятий. Факультативные занятия планируют в дни с наименьшим количеством обязательных уроков. Между началом факультативных и последним уроком обязательных занятий устраивают перерыв продолжительностью 45 минут.
338. Проведение сдвоенных уроков в начальной школе не допускается. Для учащихся 5 – 9 классов сдвоенные уроки допускаются только для проведения лабораторных, контрольных работ, уроков труда, физкультуры целевого назначения (лыжи, плавание). В 10 – 11 (12) классах допускается проведение сдвоенных уроков по основным и профильным предметам.
339. Продолжительность перемен между уроками для учащихся всех видов общеобразовательных организаций составляет не менее 10 минут, большой перемены (после 2 или 3 уроков) 30 минут. Вместо одной большой перемены допускается после 2 и 3 уроков устраивать две перемены по 20 минут каждая. Перемены проводят при максимальном использовании свежего воздуха, в подвижных играх.
340. Между сменами предусматривают перерыв продолжительностью не менее 40 минут для проведения влажной уборки и проветривания.
341. Максимально допустимое количество занятий в предшкольных классах не более четырех продолжительностью 25 – 30 минут. Перерывы между занятиями должны быть не менее 10 минут.
342. Во время летних каникул при общеобразовательных организациях допускается организация пришкольных лагерей (площадок), осуществляющих физкультурно-оздоровительную, учебно-воспитательную деятельность и культурный досуг детей подростков. Во время работы пришкольных лагерей допускается организация питания и дневного сна. При организации питания учитываются требования настоящих Правил. При организации дневного сна выделяется спальное помещение из расчета не менее 4 м² на 1 ребенка, устанавливается индивидуальные кровати (раскладушки), предусматривается индивидуальное постельное белье (простынь, наволочка, пододеяльник) и не менее 2-х полотенец (для рук и ног).
343. Общая продолжительность различных видов труда в общеобразовательных и интернатных организациях, организациях образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, ЦАН не должен превышать двух часов в неделю. Учащиеся должны заниматься общественно полезным трудом во внеурочное время два раза в неделю: учащиеся 1 – 4 классов не более 30 минут в день, 5 – 8 классов – не более 45 минут, 9 – 11(12) классов – не более 1,5 часов.
344. В интернатных организациях, организациях образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, ЦАН учащиеся и воспитанники допускаются к следующим видам работ:
1) 1 – 2 классов уборке постели, поливке цветов; дежурству по столовой, несложной сервировке стола;
2) 3 – 4 классов, в дополнение к указанным в подпункте 1) видам работ, к мелкому ремонту одежды и стирке личных вещей (трусы, носки, платки);
3) 5 – 6 классов, в дополнение к указанным в пунктах 1 и 2 видам работ, к уборке спальных комнат, дежурству по столовой, включая полную сервировку стола и уборку посуды;
4) 7 – 11(12) классов ко всем видам самообслуживания и общественно полезному труду и дежурству по кухне.
345. Нагрузка обучающихся в организациях начального и среднего профессионального образования не должна превышать 36 часов в неделю.
В специальных коррекционных образовательных организациях организация воспитания и учебных занятий предусматривается в соответствии с требованиями настоящих Санитарных правил к учебному режиму общеобразовательных организаций, а также в соответствии со спецификой и профилем организации.
346. При монотонном труде (конвейерное производство, сборка мелких изделий и другие) должны соблюдаться 10 минутные перерывы через каждые 50 минут работы; проводят производственную гимнастику (7 – 8 минут) до работы и через каждые 2 часа. Для станочных профессий в ткацком производстве устанавливают один перерыв 40 – 50 минут после 3 – 3,5 часов работы.
347. При обучении на профессию металлургического профиля первые 5 – 6 недель нагрузка уменьшена, и длительность рабочего дня сокращена до 3 часов с постепенным увеличением до 6 часов. В течение дня должны чередовать «горячие» и «холодные» виды работ и предусматривают дополнительные перерывы в помещении с комфортным микроклиматом.
348. При обучении строительным профессиям предусматривают дополнительные перерывы не менее 15 минут, обеденный перерыв не менее 40 минут; организацию питьевого режима.
349. При обучении работе механизаторов сельского хозяйства, строительного профиля предусматривают время для вождения машин не более 3 часов в день. Обеденный перерыв для обучающихся 3 курса на полевых работах (во время практики) 35 – 45 минут, а в жаркие дни – 3 – 4 часа. Полевые работы проводятся в одну смену. К данным видам работ допускаются лица, прошедшие предварительные и периодические медицинские осмотры, а также вводный и периодический инструктаж по технике безопасности.
350. При обучении профессиям химического профиля на первом курсе обучение проводят в мастерских, лабораториях или кабинетах учебной организации, на 2 – 3 курсах в цехах или на рабочих местах производств.
351. Производственное обучение проводят только в первую смену, не допускается ремонт технологического оборудования учащимися. Время пребывания в производственных условиях не должно превышать 4 часа.
352. Занятия детей во внешкольных организациях проводятся в любой день недели, включая воскресенья и каникулы. Продолжительность занятий детей в учебные дни не должна превышать 1,5 часа в выходные, и 3 часа в каникулярные дни. После 30 – 45 минут занятий устраивают перерыв длительностью не менее 10 минут для отдыха детей и проветривания помещений.
353. В здании детской юношеской спортивной школы предусматривают игровые зоны, общей физической подготовки, специализированные зоны по видам спорта для технической и тактической подготовки с группами обслуживающих помещений, административно-хозяйственные и другие помещения в зависимости от профиля школы.
Продолжительность одного занятия в группах начальной подготовки не должно превышать 2-х учебных часов, в учебно-тренировочных группах не более 4-х часов в день.
Продолжительность занятий в спортивных объектах в учебные дни не должна превышать 1,5 часа, в выходные и каникулярные дни 3 часа. После 30 – 45 минут занятий устраивают перерыв длительностью не менее 10 минут для отдыха детей и проветривания помещений. При проведении двух смен занятий, в середине дня устраивают 1 – 2 часовой перерыв между сменами для уборки и сквозного проветривания помещений.
На спортивных объектах для детей и подростков предусматривают медицинские пункты по оказанию первой медицинской помощи. Занятия спортом и физической культурой должны проводиться в спортивной одежде и обуви на исправном оборудовании.
354. Во внешкольных организациях для организации теоретических занятий выделяются помещения площадью из расчета не менее 2,5 м² на человека. При проведении музыкальных и танцевальных выступлений, постановок спектаклей, кукольного театра, лекций и других мероприятий оборудуют: концертный зал, две костюмерные (не менее 18 м²), подсобные помещения (для хранения костюмов, декораций).
355. С детьми, ухаживающими за животными, проводят инструктаж о приемах безопасного обращения с животными и оказания первой медицинской помощи.
356. При организации живых уголков на объектах с содержанием птиц, животных и рыб необходимо иметь ветеринарный сопроводительный документ.
357. Издания школьных учебников допускаются к печати при наличии санитарно - эпидемиологического заключения о соответствии настоящим Санитарным правилам.
358. Настоящие Санитарные правила не распространяются на издания для детей с дефектами слуха, речи и зрения, обучающихся в коррекционных образовательных организациях.
359. В зависимости от характера предъявления и объема информационного материала, функционального назначения в процессе обучения и возрастной категории учащихся издания классифицируются в соответствии с приложением 18 к настоящим Санитарным правилам.
360. В случае выявления несоответствия производственной спецификации на издание настоящим Санитарным правилам, издание и реализация школьных учебников приостанавливается.
361. Государственный санитарный надзор за изданием школьных учебников осуществляется путем:
1) выборочной проверки соответствия производственной спецификации на каждое издание учебников до их массового выпуска требованиям, изложенным в настоящих Санитарных правилах. Сопоставляются основные элементы внешнего оформления учебника, переплета, способ комплектования и скрепления (брошюровки), наименование и номер бумаги, плотность набора, гарнитура, кегель основного шрифта, выделения в тексте;
2) выборочного отбора изданных учебников и последующего проведения их санитарно-эпидемиологической экспертизы. Схема проведения санитарно-эпидемиологической экспертизы представлена в приложении 19 к настоящим Санитарным правилам.
362. Бумага, предназначенная для изготовления учебников, обеспечивает хорошую видимость печатного текста и способствует удовлетворительному санитарному состоянию учебника. Применяется бумага белого или слегка желтоватого цвета, с коэффициентом отражения от 70 % до 80 %.
363. Поверхность бумаги должна быть ровной, гладкой (не менее 30 – 40 сек для бумаги машинной гладкости и 100 – 150 сек для глазированной бумаги), чистой, без волосков и пятен, равномерно выделанной, без значительного глянца.
364. Бумага не должна просвечивать печатный текст с подлежащей страницы или с обратной стороны листа.
365. Бумага, отобранная или специально изготовленная для издания учебников, получает выборочную гигиеническую оценку, как в чистом виде, так и с напечатанным на ней текстом или рисунками, выполненными в черно-белом и цветном вариантах, в количестве не менее одного печатного листа.
Приборы, применяемые, для исследования бумаги указаны в приложении 20 к настоящим Санитарным правилам.
366. Печать школьных учебников должна быть четкой, интенсивно черного цвета и равномерной.
367. Учебники набираются гарнитурами, отвечающими требованиям удобочитаемости и особенностям зрительного восприятия.
368. Буквари и другие учебники для 1 класса набираются Букварной, Азбукой или Журнальной рубленой гарнитурой прямого светлого начертания с небольшой разницей в толщине основных и соединительных штрихов, без засечек на концах букв.
Весь основной текст (печатный) букваря должен набираться одной гарнитурой. Смена рисунка шрифта на протяжении букваря недопустима. Новые буквы в букварях должны быть не рисованными, а наборными, не мельче кегля 48.
369. Основной текст в учебниках должен набираться шрифтом прямым нормального светлого начертания.
370. Выделение слов и фраз в тексте рекомендуется набирать прямым полужирным или жирным шрифтом; допускается курсив светлый или полужирный. Разрядка допускается лишь для отдельных слов.
371. Для набора заглавия учебника на титуле рекомендуется кегель 2,0 и выше.
Для набора титула и шмутцтитула следует употреблять наборные крупнокегельные шрифты.
372. Размер шрифта в учебниках соответствует возрастным особенностям зрительного восприятия и степени развития навыка чтения. Кегель основного шрифта в учебниках 8 – 11 (12) классов предусматривается не менее 10.
Гигиенические нормы размеров шрифта для школьников разного возраста представлены в приложении 21 к настоящим Санитарным Правилам.
373. Петитом (кегель 8) в учебниках для среднего и старшего школьного возрастов допускается набирать все – дополнительные тексты, сплошной текст не превышает 12 строк. Петит без ограничений может быть использован при наборе списков литературы, указателей, словарей.
374. Стихотворный текст печатать петитом допускается в учебниках для 8 – 11 (12) классов-до четырех строк, а в учебниках для 8 – 11 (12) классов не более 16 строк на страницу. Стихотворный текст, набранный петитом, может чередоваться с обычным текстом не чаще двух раз на страницу.
375. Допускается набор петитом вопросов и заданий в учебниках только для учащихся 8 – 11 (12) классов и при условии, что текст каждого вопроса (задания) не превышает двух строк, а сплошной текст петита не составляет более 16 строк на страницу.
376. В оглавлении набирать петитом допускается подпараграф (в учебниках для 8 – 11 (12) классов). Во всех случаях заголовок начинается с новой строки.
377. Для набора надписей на картах (всех типов) и в атласах до 5 класса не допускается использовать петит, а в картах и атласах для последующих классов запрещается применять кегель ниже 8.
378. Для младших школьников, при крупном шрифте па 20, 16, 14 кегелей длина строки составляет 126 – 130 мм.
С возрастом, при уменьшении шрифта до 12 – 10 кегелей, рекомендуются строки 98 – 113 мм.
379. При оформлении учебника для младшего и среднего школьного возраста не допускается применение двухколонного набора.
380. К дополнительным текстам относятся примечания, пояснения, указатели, словари, всякого рода списки, надписи в атласах и картах всех типов и т.п.
381. В учебниках для 8 – 11 (12) классов по предметам, не требующим длительного непрерывного чтения (анатомия, физиология и гигиена человека, география и др.) допускается двухколонный набор кегелем 10 при длине строки в колонке – не менее 63 мм и расстоянии между колонками не менее 9 – 10 мм.
Допускается во всех учебниках двухколонный набор словарей и указателей.
382. Запрещается трехколонный набор текста учебников.
383. Удобочитаемость текста в значительной степени определяется четкостью отграничения полосы набора от окружения наличием полей. Поля контрастируют с полосой набора, белые и имеют достаточные размеры.
384. Предельный минимум пробела составляет для тоновых и штриховых иллюстраций 12, для цветных – 18 пунктов.
385. Плотность набора – количество знаков на площади в 1 сантиметре квадратном (далее – см²), определяет качество набора в целом, и соответствует приложению 22 к настоящим Санитарным правилам.
Плотность набора считается удовлетворительной, если на 1 см² количество видимых строк не превышает двух.
386. Все строки, за исключением заголовков и абзацев, начинаются с одного вертикального уровня.
387. В учебниках для младшего школьного возраста количество переносов на страницу не превышает 3 – 4.
388. В учебниках рекомендуются цветные иллюстрации. Географические и исторические карты следует раскрашивать светлыми, малонасыщенными красками. Броскую краску имеют отдельные элементы карты, если этого требует ее содержание и функциональное назначение.
389. Переплет учебников предусматривается из прочного материала, минимально подвергающегося загрязнению.
390. Для учебников, учебных пособий и дидактических материалов (кроме начальных классов) объемом до 12 печатных листов в качестве обложки рекомендуется применять переплетный материал на бумажной или нетканой основе с полимерным покрытием, а для пособий объемом не более 6 печатных листов допускается обложечная бумага.
391. Учебники, выпускаемые в твердом переплете, скрепляются нитками на марле или без нее с последующей приклейкой марли на корешок. Рекомендуется сплошная окантовка корешка блока, сшитого нитками с выходом клапанов материала на форзацы блока по 20 мм; не допускается бесшвейное скрепление и скрепление проволокой.
392. Учебники, выпускаемые в обложке, сшиваются нитками без марли; рекомендуется дополнительная заклейка корешка; допускается потетрадная проклейка корешка при шитье блоков.
393. Вес одного издания не превышает 300 граммов (далее – г) для учащихся 1 – 4 классов; 400 г для 5 – 6 классов; 500 г для 7 – 9 классов; 600 г для 10 – 12 классов. Допускается увеличение веса учебного издания не более чем на 10 %.
394. Вес учебников для учащихся в один учебный день, в комплекте с письменными принадлежностями (без веса ранца или портфеля), не должен превышать: от 1,5 до 2,0 кг для 1 – 3 классов; от 2,0 до 2,5 кг для 4 – 5 классов; от 3,0 до 3,5 кг для 6 – 7 классов; от 4,0 до 4,5 кг для 8 – 9 классов.

11. Санитарно-эпидемиологические требования
к медицинскому обеспечению на объектах воспитания
и образования детей и подростков

395. На объектах воспитания и образования детей и подростков должно организовываться медицинское обеспечение детей и подростков.
При отсутствии медицинского работника медицинское обеспечение осуществляет территориальная организация первичной медико-санитарной помощи.
396. Палаты изолятора должны быть не проходными, размещаться смежно с медицинским кабинетом с устройством между ними остекленной перегородки на высоте 1,2 м.
397. Для вновь поступающих детей в интернатных организациях закрытого типа, организациях образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, ЦАН и домах ребенка должна предусматриваться карантинное отделение площадью помещений на одного ребенка в игральной – 2,5 м², спальне – 1,8 м², туалетной – 0,8 м².
398. Набор и площади медицинских помещений организаций, размещенных в приспособленных, встроено-пристроенных зданиях, на первом этаже многоквартирного жилого дома, в частном домовладении согласовывается с государственным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.
499. В общеобразовательных и интернатных организациях, организациях образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, ЦАН минимальный набор помещений медицинского пункта включает кабинет врача площадью не менее 18 м², процедурный кабинет площадью не менее 14 м², для интернатных организаций, организациях образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, ЦАН дополнительно предусматривается палата изолятора площадью не менее 6 м².
400. В образовательных учреждениях с кратковременным пребыванием детей и подростков, а также во внешкольных организациях допускается медицинский кабинет не предусматривать.
401. Допускается в процедурном кабинете проводить профилактические прививки. Не допускается одномоментное проведение медицинских процедур и профилактических прививок.
402. При отсутствии необходимого набора помещений медицинского пункта в сельских населенных пунктах по согласованию с государственным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения оборудуется комната площадью не менее 12 м².
403. В Т и ПО, ВУЗ медицинские помещения располагают при общежитиях и учебных корпусах, где предусматривают кабинет врача, процедурную, площадь не менее 18 м² каждый. При общежитиях предусматривается изолятор.
При учебных заведениях численностью более 3000 студентов дневного отделения организуют студенческие профилактории.
404. В специальных образовательных организациях для детей с недостатками в физическом и умственном развитии медицинские помещения размещают на первом этаже, в изолированном блоке. Врачебные и процедурные кабинеты предусматриваются в соответствии с действующими требованиями по профилю.
405. Во всех типах специальных общеобразовательных организациях предусматривают физиотерапевтический кабинет со светолечением для всех детей и водолечением для детей с нарушением зрения и опорно-двигательного аппарата; кабинеты или залы лечебной физкультуры; логопедический кабинет.
406. В специальных образовательных организациях для детей с поражениями опорно-двигательного аппарата предусматривают кабинеты врача лечебной физкультуры, невропатолога, ортопеда, протезирования, гипсовая комната, мастерская по ремонту протезов и обуви, кабинеты трудотерапии, парафинолечения, озокирито- и гидротерапии.
407. В организациях для умственно отсталых детей предусматривают кабинет психиатра, для детей с нарушениями слуха, с расстройствами речи предусматривают кабинет отоларинголога с аудиометрической кабиной, для индивидуальной работы по развитию слуха и формирования произношения.
408. В специальных образовательных учреждениях для детей с нарушениями зрения предусматривают офтальмологический кабинет оптических средств коррекции развития и охраны остаточного зрения.
409. Оснащение медицинского кабинета принимается в соответствии с приложением 23 к настоящим Санитарным правилам.
410. Учащиеся с хроническими формами заболеваний, с факторами риска, а также выявленные в ходе профилактических медицинских осмотров и (или) перенесшие отдельные острые заболевания, подлежат диспансерному учету и наблюдению с последующим оздоровлением.
411. Лечебно-профилактические и оздоровительные мероприятия проводит медицинский персонал организации. Для каждой возрастной группы детей составляют комплексный план оздоровительных мероприятий, направленный на снижение заболеваемости и укрепление здоровья детей.
412. На объектах, кроме внешкольных организациЙ проводят профилактические медицинские осмотры детей и подростков. Дети, подростки и персонал объектов должны получать профилактические прививки.
413. Медицинские работники и администрация объектов:
1) ведут статистический учет заболеваемости обучающихся и воспитанников;
2) ежегодно планируют мероприятия по сохранению и укреплению здоровья детей и подростков, снижению среди них заболеваемости;
3) организовывают и контролируют своевременность диспансеризации детей, имеющих хронические заболевания;
4) по результатам углубленного медицинского осмотра определяют группы динамического наблюдения (группы здоровья), уровень физического развития, медицинские группы для занятий физкультурой;
5) проводят лечебно-оздоровительную работу (в том числе систематическое наблюдение за состоянием здоровья детей и подростков, ежедневный амбулаторный прием, проведение закаливания, оздоровления и другие);
6) ежегодно проводят анализ заболеваемости (в ОДВО, интернатных организациях, организациях образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, ЦАН, домах ребенка – ежеквартально) и выносят вопросы состояния здоровья обучающихся и воспитывающихся, обеспечения санитарно-эпидемиологического благополучия в организации на заседания педагогических советов и ректоратов с утверждением плана мероприятий;
7) осуществляют контроль за своевременным прохождением сотрудниками организации профилактических медицинских осмотров и ежедневный контроль здоровья работников пищеблока с регистрацией в журнале, согласно приложения 24 к настоящим Санитарным правилам;
8) ежегодно и по запросу представляют в государственные органы в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения на соответствующей территории отчеты по заболеваемости, проведению профилактических медицинских осмотров, распределение учащихся (воспитанников) по состоянию здоровья (группы здоровья), группам физического воспитания, диспансерного наблюдения и проведенному оздоровлению;
9) осуществляют контроль за организацией питания детей: качеством поступающих продуктов, условиями и сроками их хранения, технологией приготовления, качеством готовой пищи, содержанием пищеблока. В организациях с круглосуточным пребыванием детей (дома ребенка, интернатные организации, организациях образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, ЦАН) подекадно ежемесячно должны проводить анализ питания и выполнения суточных норм по отдельным продуктам с последующей коррекцией;
10) осуществляют систематический контроль за физическим воспитанием, соблюдением правил личной гигиены детей и подростков.
414. Дети и подростки, поступающие в образовательные организации, проходят медицинский осмотр.
415. В медицинских кабинетах проводят санитарно-дезинфекционную обработку оборудования и инвентаря.
416. При регистрации среди детей или персонала инфекционных заболеваний, руководством организации, его персоналом и медицинскими работниками проводятся противоэпидемические мероприятия.
417. В организации ведется учетно-отчетная документация в соответствии с приложением 25 к настоящим Санитарным правилам.
418. Персонал организаций проходит медицинские осмотры и гигиеническое обучение. Не допускается прием лиц на работу без личной медицинской книжки и отметки допуска к работе.

Приложение 1
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические требования
к объектам воспитания и образования
детей и подростков»

Лабораторно-инструментальные исследования,
проводимые на объектах воспитания и образования
детей и подростков

Виды исследований	Периодичность исследований		Место замеров или отбора проб
1	2		3
1. Исследование микроклимата
Температура, относительная влажность воздуха,	1 раз в 3 года (в отопительный период) и по показаниям		Приемные комнаты, групповые, спальни, учебные помещения, мастерские, спортивные и музыкальные залы, медицинские кабинеты, помещения для отдыха и сна
2. Исследование воздушной среды
Содержание паров ртути	1 раз в 3 года и по показаниям		медицинские кабинеты
Содержание окиси углерода	В организациях с печным или автономным отоплением - 1 раз в отопительный период		Групповые комнаты, учебные помещения, лаборатории, спортивные залы, помещения для отдыха и сна
Строительные и отделочные материалы на токсикологические и радиологические исследования	В порядке предупредительного санитарного надзора и по показаниям		На строящемся, реконструируемом объекте, на объектах при проведении капитальных ремонтных работ и при вводе в эксплуатацию
Исследование эффективности вентиляции	По показаниям		Лаборатории, кабинет химии, спортивные залы, мастерские, пищеблок.
3. Исследование продуктов, готовых блюд и рационов питания
Содержание основных питательных веществ и калорийность блюд (обед)	ОДВО, организации с круглосуточным пребыванием детей, организации для детей сирот и детей, оставшихся без попечения родителей: не менее 1 раз в 3 года и по показаниям.		Отбор проб с линии раздачи, с обеденных столов.
Эффективность термической обработки	По показаниям		Готовые блюда из мясных и рыбных продуктов на линии раздачи, обеденных столах
Бактериологические показатели качества пищи	При каждом обследовании		Пищеблок, линия раздачи, обеденные столы
Исследование продуктов на санитарно-химические показатели, содержание остаточного количества пестицидов, качество йодирования	По показаниям По показаниям 1 раз в 2 года		Пищеблоки организаций
4. Исследования воды
Вода из водопроводной системы (бактериологические и санитарно-химические исследования)	В порядке предупредительного санитарного (после окончания строительства, реконструкции, ремонтных работ, устранения аварий на сети, при вводе объекта в эксплуатацию) и текущего санитарного надзора (по показаниям). В оздоровительных (сезонных) организациях - перед началом сезона.		Водоразборные краны - ввод и вывод в здании, на пищеблоке (при расположении в отдельном блоке)
Вода питьевая, расфасованная в емкости (исключая бутилированную воду)	1 раз в 3 года и по показаниям.		Дома ребенка, ОДВО, интернатные и общеобразовательные организации
Вода из колодцев, скважин, каптажей, родников общественного пользования (бактериологические, санитарно-химические, паразитологические, радиологические исследования)	1 раз в год перед началом учебного года, по показаниям. По показаниям		Колодцы, скважины, каптажи, и родники, водоразборные краны.
Вода открытых водоемов, предназначенная для купания (бактериологические, паразитологические, радиологические исследования)	Перед началом сезона купания и по показаниям		Места купания для детей и подростков
Вода из закрытых плавательных бассейнов и ванн (бактериологические, санитарно-химические, паразитологические исследования)	Не менее 2 раза в год и по показаниям		В 2-х точках – мелкой и глубокой частях ванны бассейна на глубине 25 – 30 см от поверхности зеркала воды, вода после фильтра
5. Исследования почвы
Санитарно- микробиологические исследования и паразитологические на содержание гельминтов	1 раз в год		Песочницы в ОДВО и домах ребенка
Радиологическое исследование почвы	При отводе земельного участка под строительство		Земельный участок
6. Исследование мебели и оборудования
Соответствие размеров мебели росту и возрасту детей и подростов	1 раз в 3 года и по показаниям		Дома ребенка, ОДВО, школы, интернаты, средние и высшие учебные заведения
7. Экспертиза товаров детского ассортимента
Печатные издания на соответствие санитарным требованиям		Отбор образцов в порядке предупредительного надзора до их массового выпуска; в дальнейшем - по показаниям	на предприятиях изготовителях в организациях образования
Товары детского ассортимента (одежда, обувь, игрушки, косметические средства и др.)		Отбор образцов в порядке предупредительного надзора до их массового выпуска; и текущего надзора (при каждом обследовании)	На предприятиях изготовителях В местах оптовой и розничной торговли
8. Санитарно–бактериологические показатели при оценке санитарного состояния организаций
Бактериологическое исследование смывов с внешней среды	При каждом обследовании		Оборудование, разделочные столы, инвентарь, обеденные столы, руки и одежда персонала и др. на пищеблоках; игрушки, наглядные пособия, обеденные столы, пеленальные столы, посуда, руки и спецодежда персонала в домах ребенка, ОДВО.
Исследования смывов на паразитологические исследования	1 раз в год и по показаниям		Игрушки и наглядные пособия, постельное белье и полотенца в ОДВО, домах ребенка, интернатах; Спортивное оборудование спортзалов, спортивных школ
9. Исследование условий обучения
Напряженность электромагнитного и электростатического поля	При вводе в эксплуатацию, замене оборудования, в дальнейшем 1 раз в 3 года и по показаниям		Компьютерные и мультимедийные классы, кабинеты для индивидуальных занятий с ПК, компьютерные и интернет-клубы.
Уровень искусственной освещенности	1 раз в 3 года и по показаниям		Помещения групповых ячеек, учебные помещения, лаборатории, мастерские комнаты самоподготовки, читальный зал рекреации
Шум, вибрация	При вводе в эксплуатацию и по показаниям		Пищеблок, мастерские, смежные с оборудование помещения, помещения с использованием ПК и ВТ

Приложение 2
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические требования
к объектам воспитания и образования
детей и подростков»

Площади земельных участков объектов

Организации воспитания и обучения, единица измерения	Размеры земельных участков	Примечания
1	2	3
Организации дошкольного воспитания образования, место1)	1) При вместимости ОДВО, м2 на 1 место: до 100 мест – 40, свыше 100 – 35; свыше 500 мест — 30. Размеры земельных участков могут быть уменьшены: на 25 % — в условиях реконструкции; на 15 % — при размещении на рельефе с уклоном более – 20 %; на 10 % – в населенных пунктах-новостройках (за счет сокращения площади озеленения)	Площадь групповой площадки для детей ясельного возраста принимают 7,5 м2 на 1 место. Игровые площадки для детей дошкольного возраста допускается размещать за пределами участка ОДВО общего типа
Общеобразовательные школы, учащиеся 1)	1) При вместимости учащихся свыше 25 до 300 учащихся 72 м2 на 1 учащегося; свыше 300 до 600 учащихся 52 м2 на 1 учащегося; свыше 600 до 900 учащихся 39 м2 на 1 учащегося; свыше 900 до 1200 учащихся 33 м2 на 1 учащегося;	Размеры земельных участков школ могут быть: уменьшены на 20 % – в условиях реконструкции; увеличены: на 30 % – в сельских в населенных пунктах, если для организации учебно-опытной работы не предусмотрены специальные участки на иных землях (крестьянские хозяйства). Спортивная зона школы может быть объединена с физкультурно-оздоровительным комплексом микрорайона
Школы-интернаты, учащиеся	При вместимости общеобразовательной школы-интерната, учащихся: свыше 200 до 300 – 70 м2 на 1 учащегося 300 – 500 – 65 м2 500 и более – 45 м2	При размещении на земельном участке школы здания интерната (спального корпуса) площадь земельного участка следует увеличивать на 0,2 га
Внешкольные учреждения, место	По заданию на проектирование
Начальные и средние организации профессионального образования, учащиеся	При вместимости профессионально-технических училищ и средних специальных учебных заведений, учащихся: до 300 – 75 м2 на 1 учащегося 300 до 900 – 50 – 65 м2 900-1600 – 30 – 40 м2	Размеры земельных участков могут быть уменьшены: на 50 % в условиях реконструкции, на 30 % – для организаций гуманитарного профиля; увеличены на 50 % – для организаций сельскохозяйственного профиля, размещаемых в сельских населенных пунктах. При кооперировании организаций и создании учебных центров размеры земельных участков рекомендуется уменьшать в зависимости от вместимости учебных центров, учащихся: от 1500 до 2000 на 10 %, от 2000 до 3000 – 20 %, 3000 и выше – 30 %. Размеры жилой зоны, учебных и вспомогательных хозяйств, полигонов и автотрактородромов в указанные размеры не входят
Высшие учебные заведения, студенты	Зоны высших учебных заведений (учебная зона), га на 1 тыс. студентов: университеты, ВУЗы технические — 4 – 7; сельскохозяйственные — 5 – 7; медицинские, фармацевтические — 3 – 5; экономические, педагогические, культуры, искусства, архитектуры — 2 – 4; институты повышения квалификации и заочные ВУЗ — соответственно их профилю с коэффициентом — 0,5; специализированная зона — по заданию на проектирование; спортивная зона — 1 – 2; зона студенческих общежитий — 1,5 – 3. ВУЗы физической культуры проектируются по заданию на проектирование	Размер земельного участка вуза может быть уменьшен на 40 % в условиях реконструкции. При кооперированном размещении нескольких вузов на одном участке суммарную территорию – земельных участков учебных заведений рекомендуется сокращать на 20 %
Детские дома-интернаты, место на 1 тыс. чел., (от 4 до 17 лет)	По заданию на проектирование

Примечание: ¹⁾ в городах межшкольные учебно-производственные комбинаты и внешкольные учреждения размещаются на селитебной территории с учетом транспортной доступности не более 30 мин. В сельских поселениях места для внешкольных учреждений рекомендуется предусматривать в зданиях общеобразовательных школ.

Приложение 3
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические требования
к объектам воспитания и образования
детей и подростков»

Состав и площади
элементов зон участка и площадок специальных
школ-интернатов разного типа, в квадратных метрах (далее – м²)

Участки для домов и интернатов

Площадь участка следует определять заданием на проектирование с учетом рекомендуемых показателей, приведенных в таблицах 1, 2 и 3.
Площадь земельного участка не должна быть менее 2,2 – 2,5 гектара в зависимости от профиля учреждения.
Плотность застройки участка не должна быть более 20 процентов (далее – %).

Площади земельных участков специализированных
детских учреждений

Таблица 1

Число параллельных классов	Площадь земельного участка, м2, на 1 воспитанника в специальных школах-интернатах для детей, не менее
	слуха	зрения	интеллекта	с тяжелыми последствиями полиомиелита и церебральных параличей
1	2	3	4	5
1	200	205	225	180
2	160	160	180	140

Примечание: На затесненных территориях площадь участка может быть сокращена на 15 – 20 %.

Площади земельных участков домов-интернатов для умственно
отсталых детей

Таблица 2

Площадь земельного участка, м2, на 1 воспитанника, не менее
Для обучаемых детей		Для необучаемых детей
способных к самостоятельному передвижению	не способных к самостоятельному передвижению	способных к самостоятельному передвижению	не способных к самостоятельному передвижению
1	2	3	4
100	120	80	50

Функциональные зоны

В составе территории должны быть предусмотрены следующие функциональные зоны:
1) зона проживания и обучения детей с расположенными в ней игровыми площадками, теневыми навесами, спортивными площадками;
2) зона обслуживания, в которой размещаются площадка при кухне с мусоросборником и пожарным постом;
3) зона изолятора, приемного и карантинного отделений;
4) зона огорода, ягодника, живого уголка;
5) площадка для встречи родителей с детьми;
6) хозяйственная зона в которой, в зависимости от задания на проектирование, располагаются гараж, котельная, прачечная, складские помещения, мастерские, овощехранилище и т.д.
7) зона проживания обслуживающего персонала
Примечание:
1. Игровые площадки с теневыми навесами, спортивные площадки и прочее для необучаемых детей не предусматриваются.
2. Зона проживания обслуживающего персонала предусматривается только при загородном размещении домов-интернатов.
3. На затесненных территориях для размещения хозяйственных, инженерных и подсобных помещений рекомендуется использовать подземное пространство, в том числе под зданиями учреждений, при условии выполнения требований действующих нормативных документов.

Площади земельных участков

Таблица 3

Вместимость учреждения, мест	Площадь зон на 1 место, м2
	хозяйственная зона	зона проживания персонала
1	2	3
100 – 150 151 – 300 свыше 300	12 – 15 9 – 12 9 и менее	10 – 15 9 – 12 9 и менее

Приложение 4
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические требования
к объектам воспитания и образования
детей и подростков»

Площадь помещений
домов ребенка, организации образования для детей-сирот
и детей оставшихся без попечения родителей, ОДВО

Таблица 1

Наименование помещений	Площадь для детей в возрасте:
	0 – 1 года	1 – 2 лет	2 – 3 лет
Групповая ячейка
Раздевальная	18	18	18
Сушильная комната	4	4	4
Комната встречи с родителями	6	8	8
Логопедический кабинет	-	9	9
Игровая	30	40	40
Спальня	24	37	37
Веранда для дневного сна	24	30	30
Массажная	6	-	-
Туалетная с умывальной и душевой	9	9	9
Ванна-душевая	4	4	4

Учебно-бытовые помещения	Площади помещений при проектной мощности
	50	95	140	190	280
Кабинет заведующего	10	10	10	9	-
Комната завхоза	-	-	-	6	-
Комната персонала	-	8	6	10	12
Хозяйственная кладовая	4	5	5	8	12
Кладовая чистого белья	4	6	6	8	10
Комната кастелянши	-	-	-	-	6
Душевая	-	2	2	2	2
Уборная для персонала	3	3	3	3	6
					2 x 3
ИТОГО:	21	34	46	58	61
Пищеблок (на сырье)	Площади помещений при проектной мощности
	50	95	140	190	280
Кухня с раздаточной	15	23	23	28	30
Заготовочный цех	6	8	8	12	14
Моечная кухонной посуды	4	4	4	5	6
Охлаждаемая камера	-	-	-	-	9
Кладовая сухих продуктов	7	8	8	11	6
Кладовая овощей	4	4	4	5	8
Загрузочная	-	4	4	5	6

Состав и площади постирочной

Таблица 2

Бытовое помещение	Площади помещений в квадратных метрах (далее-м2) при количестве групп/мест
	2/50	4/95	6/140	7/190	12/280
стиральная	12	14	14	16	16
гладильная	-	10	10	12	12
Итого:	12	24	24	28	28

Состав и площади медицинских помещений дома ребенка

Таблица 3

Наименование помещения	Нормируемая площадь м2
кабинет врача	8
старшей медицинской сестры	10
дежурной медицинской сестры	6
процедурный кабинет со стерилизационной	18
физиотерапевтический кабинет	24
кабинет логопеда	10
Изолятор	6

Площади помещений групповой ячейки организации дошкольного воспитания и образования:
1) раздевальная (приемная) – для всех типов ОДВО общего типа площадью не менее 18 м², для малых ОДВО площадью не менее 15 м²;
2) групповая (игровая) – для ОДВО общего типа площадью не менее 50 м², для центров дошкольного воспитания – для ясельных групп из расчета не менее 2,5 м² на 1 ребенка, в дошкольных группах не менее 2,0 м²;
3) буфетная – для всех типов ОДВО площадью не менее 3,8 м²;
4) спальня – для ОДВО общего типа площадью не менее 50 м²; для центров дошкольного воспитания - для ясельных групп из расчета не менее 1,8 м² на 1 ребенка, для дошкольников – не менее 2,0 м²;
5) туалетная – для всех типов ОДВО – не менее 16 м², для центров дошкольного воспитания – из расчета не менее 0,8 м² на 1 ребенка, но общей площадью не менее 12 м².

Состав и площади помещений
зданий организаций дошкольного воспитания и образования

Таблица 4

Наименование помещений	Площадь помещений м2 при проектной мощности
	50	95	140	190	280
1	2	3	4	5	6
Медицинские помещения
медицинский кабинет	6	8	8	8	10
процедурный кабинет	-	-	-	8	8
изолятор: приемная	2	2	2	4	6
палата	6	6	6	6	12
туалетная	2	2	2	2	4
Помещение для приготовления дезинфицирующих средств	-	2	2	2	2
Физиотерапевтический кабинет	-	12	12	12	12
Комната коррекции	-	16	16	16	16
Помещения пищеблока
кухня с раздаточной	15	23	23	28	30
заготовочный цех	6	8	8	12	14
моечная кухонной посуды	4	4	4	5	6
охлаждаемая камера	-	-	-	-	9
кладовая сухих продуктов	7	8	8	11	6
кладовая овощей	4	4	4	5	8
загрузочная	-	4	4	5	6
Прачечная
стиральная	12	14	14	16	16
гладильная	-	10	10	12	12
Служебно-бытовые помещения
кабинет заведующего	10	10	10	9	9
кабинет завхоза	-	-	-	6	6
комната персонала	-	8	8	10	12
хозяйственная кладовая	4	5	5	8	12
кладовая чистого белья	4	6	6	8	10
комната кастелянши	-	-	-	-	6
душевая	-	2	2	2	2
уборная для персонала	3	3	3	3	6
методический кабинет	8	10	10	15	15
кабинет психолога	6	8	8	8	10

При ориентации окон групповых, игровых, спален, залов, палат изолятора, кухни на азимуты 200 – 275^о для районов 60 – 45 северной широты и на 90 – 290^о для районов 45^о южной широты необходимо использовать солнцезащитные устройства. В качестве солнцезащитных средств рекомендуются жалюзи, козырьки, шторы из хлопчатобумажных тканей, обладающих светопропускными и светорассеивающими свойствами.

Приложение 5
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические требования
к объектам воспитания и образования
детей и подростков»

Основные размеры мебели
для воспитания домов ребенка, ОДВО, учащихся
общеобразовательных и интернатных организаций и ТиПО

Маркировка и размеры мебели для домов ребенка

Таблица 1

Группа мебели	Цвет маркировки	Группа роста детей, см	Высота стола, см	Высота сиденья стула, см	Возраст детей по ростовым группам
1	2	3	4	5	6
А	Белый	до 80	34	17	7 мес. – 1 г. 8 мес.
Б	Зеленый	80 – 90	38	20	1 г. 6 мес – 2 г. 8 мес
В	голубой	90 – 100	43	24	2 года

Маркировка и размеры мебели
для организаций дошкольного воспитания и образования

Таблица 2

Группа мебели	Цвет маркировки	Группа роста детей в см	Высота стола в см	Высота сиденья стула в см
1	2	3	4	5
А	Белый	До 80	34	17
Б	Зеленый	80 – 90	35	20
В	Голубой	90 – 100	43	24
Г	Оранжевый	100 – 115	48	28
Д	Желтый	115 – 130	54	32
Ж	Красный	Выше 130	60	36

Размеры мебели
общеобразовательных организаций, ТиПО и ее маркировка

Таблица 3

№	Номера мебели	Группа роста (в миллиметрах) учащихся	Высота над полом крышки края стола, обращенного к ученику	Цвет маркировки	Высота над полом переднего края сидения
1	2	3	4	5	6
1	1	1000 – 1150	460	Оранжевый	260
2	2	1150 – 1300	520	Фиолетовый	300
3	3	1300 – 1450	580	Желтый	340
4	4	1450 – 1600	640	Красный	380
5	5	1600 – 1750	700	Зеленый	420
6	6	Свыше 1750	760	Голубой	460

Приложение 6
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические требования
к объектам воспитания и образования
детей и подростков»

Количество и размер санитарных приборов организаций дошкольного
воспитания и образования в зависимости от вида и профиля
объектов

Таблица 1

Помещения	Умывальники		Унитазы		Слив (видуар) со смесителем	Водоразборный кран
	Детские с туалетным краном	Для взрослых со смесителем	Детские	Для взрослых
1	2	3	4	5	6	7
Буфетная	-	-	-	-	-	-
Туалетная группы детей до 3 лет	3	1	3	-	-	-
Туалетная группы детей 3 – 6 (7) лет	3	-	3	-	-	-
Душевая при физкультурном зале	-	-	-	-	-	-
Медицинская комната	-	1	-			-
Процедурный кабинет		1
Палата изолятора	1	-	-			-
Туалет изолятора	-	1	1	-	1	-
Туалет персонала	-	1	-	1		-
Комната личной гигиены женщин	-	1	-	Биде		-
Душевая персонала	-	-	-	-		-
Туалеты для детей при наружных входах с участка	1	-	1			-
Помещение для подстирки (в малых ОДВО)	-	-	-	-		-

Продолжение таблицы

Ванна с комбинированным смесителем	Поддон душевой с сеткой на гибком шланге	Мойка двухкамерная со смесителем	Одноразовые полотенца электрополотенца
8	9	10	11
-	-	1	-
-	1 глубокий	-	1
-	1 мелкий	-	1
-	2
-	-
-	-
-	1
-	-
-	-
-	1
-	-
1	-

Потребность в санитарных приборах для общеобразовательных
организаций

Таблица 2

№ № пп	Помещение	Ед. изм.	Площадь, м2	Расчетное количество санитарных приборов
1	2	3	4	5
1	Уборные и умывальные учащихся: - девочек - мальчиков	1 уч - ся 1 уч - ся	0,15 0,15	1 унитаз на 20 девочек, 1 умывальник на 30 девочек 1 унитаз на 30 мальчиков, 0,5 лотков писсуара на 40 мальчиков, 1 умывальник на 30 мальчиков
2	Уборные и умывальные персонала (индивидуальные)	2 санузла	3	1 унитаз, 1 умывальник
3	Кабинет личной гигиены женщин (для персонала)	1 кабина	3	1 гигиенический душ, 1 унитаз, 1 умывальник
4	Уборные и умывальные при актовом зале – лекционной аудитории в блоке общешкольных помещений	2 санузла (женский и мужской)		1 умывальник, 1 унитаз на 30 учащихся
5	Уборные и душевые при раздевальных спортзалов	1 разде- вальная	2 4	1 унитаз, 1 умывальник 2 душевые сетки
6	Уборные и душевые для персонала в столовой	1 санузел и 1 душевая кабина	3	1 унитаз, 1 умывальник, 1 душевая сетка
7	Кабина личной гигиены для девочек		3	1 гигиенический душ, 1 унитаз, 1 умывальник на кабину, одна кабина на 70 девочек
8	Уборные для персонала в мед. кабинете	1 санузел	3	1 унитаз, 1 умывальник

Примечание: В учебных мастерских следует применять по 3 раковины.

Потребность в санитарных приборах для внешкольных организаций

Таблица 3

№ № пп	Помещение	Ед. изм.	Площадь, м2	Расчетное количество санитарных приборов
1	2	3	4	5
1	Уборные учащихся: - девочек - мальчиков	1 уч - ся 1 уч - ся	0,10 0,10	1 унитаз на 20 девочек, 1 умывальник на 30 девочек 1 унитаз, 0,5 лотков писсуара и 1 умывальник на 30 мальчиков
2	Уборные и умывальные персонала (индивидуальные)	2 санузла	3	1 унитаз, 1 умывальник
3	Уборные и душевые при раздевальных спортзалов	1 разде- вальная	2 4	1 унитаз, 1 умывальник 2 душевые сетки

Количество санитарных приборов в жилых комплексах интернатов

Таблица 4

Наименование помещений	Измеритель	Площадь, м2	Количество санитарных приборов
1	2	3	4
Туалеты и умывальные для девочек	1 воспитанник	0,35	1 унитаз на 5 девочек 1 умывальник на 4 девочки 1 ножная ванна на 10 девочек
Туалеты и умывальные для мальчиков	1 воспитанник	0,35	1 унитаз на 5 мальчиков 1 писсуар на 5 мальчиков 1 умывальник на 4 мальчика 1 ножная ванна на 10 мальчиков
Кабина личной гигиены для девочек	1 кабина	4	2 кабины на 15 девочек: 1 гигиенический душ 1 унитаз 1 умывальник (биде или с поддоном и гибким шлангом)
Душевые кабины	1 кабина	1,6	1 душевая сетка на 10 спальных мест
Ванны	1 место	3	1 ванна на 10 спальных мест
Раздевальные	1 место	0,8	2 места на одну душевую сетку (по 0,5 м длины скамейки на место)
Туалеты при душевых и ваннах	1 туалет	2	1 унитаз 1 умывальник в шлюзе при туалете

Приложение 7
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические требования
к объектам воспитания и образования
детей и подростков»

Искусственное освещение
в помещениях организаций образования и в местах проживания
детей и подростков

Наименование помещений	Уровни наименьшей освещенности, лк
	При люминесцентных лампах	При лампах накаливания
1	2	3
Классные комнаты, учебные кабинеты, лаборатории, практикумы, групповые (игровые), компьютерные классы, мультимедийные кабинеты, библиотеки, читальные залы, комнаты отдыха, кружковые комнаты, помещения: медицинского пункта, культурно-массовых мероприятий (актовый, зрительный залы), прочих внешкольных занятий, ручного глажения	300	150 (на плоскости учебных столов)
Кабинет черчения Мастерские по обработке металла	500 600	300 -
	При комбинированном освещений 1000 лк, с долей общего освещения не менее 50 %
Мастерские по обработке дерева	500	-
Швейные мастерские	600	-
Изостудия	300 – 400 (на мольбертах)	200 – 300 (на мольбертах)
Служебные помещения для персонала	300	100
Помещения для спортивных, музыкальных и физкультурных занятий, актовый зал, раздевальная, душевая, буфетная, изолятор, обеденные залы, фотолаборатории, помещения стирки, сушки, механического глажения одежды	200 (на полу)	100
Вестибюли и гардеробные, рекреации, звукоаппаратные, помещения дежурного обслуживания персонала	100	50
Спальная, веранда, умывальные, уборные (туалетные), помещения личной гигиены женщин	100	75
Групповая (игровая)	300	150
Жилые комнаты	100	75
Кухни	100	50
Буфет	200	100
Коридоры, ванные, лестничные площадки	50	20
Чердаки	-	5

Приложение 8
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические требования
к объектам воспитания и образования
детей и подростков»

Перечень оборудования
производственных складских и административно-бытовых
помещений пищеблока

Наименование производственного помещения	Оборудование
1	2
Складское помещение	Стеллажи, подтоварники, среднетемпературные и низкотемпературные холодильные шкафы (при необходимости)
Овощной цех	Производственные столы (не менее двух), картофелеочистительная и овощерезательная машины, моечные ванны (не менее двух), раковина
Холодный цех	Производственные столы (не менее двух), контрольные весы, среднетемпературные холодильные шкафы (в количестве, обеспечивающем возможность соблюдения «товарного соседства» и хранения необходимого объема пищевых продуктов), раковина
Мясорыбный цех	Производственные столы, контрольные весы, среднетемпературные и при необходимости, низкотемпературные холодильные шкафы (в количестве, обеспечивающем возможность соблюдения «товарного соседства» и хранения необходимого объема пищевых продуктов), электромясорубка, колода для разруба мяса, моечная ванна, раковина. В базовых предприятиях питания предусматривается наличие фаршемешалки и котлетоформовочного автомата.
Мучной цех	Производственные столы, тестомесильная машина, контрольные весы, пекарский шкаф, расстоечный шкаф, стеллажи, моечная ванна, емкости для обработки яиц и раковина.
Помещение для нарезки хлеба	Производственный стол, хлеборезательная машина, шкаф для хранения хлеба, раковина.
Горячий цех	Производственные столы (не менее двух: для сырой и готовой продукции), электрическая плита, электрическая сковорода, духовой (жарочный) шкаф, универсальный механический электропривод для готовой продукции, электрокотел, контрольные весы, электрокипятильник, раковина для мытья рук
Раздаточная зона	Мармиты для первых, вторых и третьих блюд и холодильный прилавок (витрина и другие.)
Моечная для мытья столовой посуды	Производственный стол, посудомоечная машина, трех секционная ванна для мытья столовой посуды, двух секционная ванна для стеклянной посуды и столовых приборов, стеллаж (шкаф), раковина.
Моечная кухонной посуды	Производственный стол, две моечные ванны, стеллаж, раковин
Производственное помещение буфета-раздаточной	Производственные столы (не менее двух), электроплита, холодильные шкафы (не менее двух), раздаточную, оборудованную мармитами (при необходимости), посудомоечную, раковина
Посудомоечная буфета-раздаточной	Трехсекционная ванна для мытья столовой посуды, стеллаж (шкаф), раковина

Приложение 9
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические требования
к объектам воспитания и образования
детей и подростков»

Нормы питания
детей на объектах воспитания и образования детей и подростков

Таблица 1

Наименование продуктов	Для детей в возрасте
	До 3 лет		От 3 до 7 лет
	В организациях с длительностью пребывания
	9 – 10,5 час	12 – 24 час	9 – 10,5 час	12 час	24 час
1	2	3	4	5	6
Хлеб пшеничный	55	55	80	95	100
Хлеб ржаной	25	25	60	65	70
Мука пшеничная	15	15	15	15	15
Мука картофельная	3	3	3	3	3
Крупа, бобовые, макаронные изделия	30	30	40	45	45
Картофель	120	125	180	180	180
Овощи всего	250	250	300	310	320
Фрукты свежие всего	150	150	130	140	150
Фрукты сухие	10	10	10	10	10
Сахар	35	35	50	52	55
Кондитерские изделия	4	7	10	10	10
Мясо	90	90	110	110	120
Рыба	30	30	50	50	55
Яйцо (штук)	0,25	0,5	0,5	0,5	1,0
Молоко кисломолочные продукты	500	500	500	500	500
Творог	40	50	60	60	70
Сметана	5	5	15	15	15
Сыр	3	6	8	8	10
Масло сливочное натуральное	12	12	23	23	25
Масло растительное	6	6	7	9	9
Чай	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2
Кофе злаковый	1	1	2	2	2
Какао	1	1	2	2	2
Соль	2	2	5	5	8
Дрожжи	1	1	1	1	1

Нормы питания детей в санаторных группах организаций
дошкольного воспитания образования
(граммов в день на одного ребенка)

Таблица 2

Наименование продукта	В санаторных группах
	До 3 лет	3 – 7 лет
Хлеб пшеничный	55	80
Хлеб ржаной	25	50
Мука пшеничная	15	15
Мука картофельная	3	3
Крупа, бобовые, макаронные изделия	30	40
Картофель	125	180
Овощи всего	300	350
Фрукты свежие всего	180	180
Фрукты сухие	10	15
Сахар	35	56
Кондитерские изделия	7	10
Мясо	100	130
Рыба	35	60
Яйцо (штук)	1	1
Молоко, кисломолочные продукты	500	500
Творог	50	70
Сметана	7	15
Сыр	6	10
Масло сливочное натуральное	12	28
Масло растительное	6	10
Чай	0,2	0,2
Кофе злаковый	1	2
Какао	1	2
Соль	5	8
Дрожжи	1	1

Нормы питания детей старше одного года, находящихся
в домах ребенка

Таблица 3

Наименование продуктов	Норма на одного ребенка, г/день
	1-3 года	Старше 3-х лет
Хлеб пшеничный	50	65
Хлеб ржаной	50	65
Мука пшеничная	16	16
Мука картофельная	-	3
Крупа, бобовые, макаронные изделия	33	40
Картофель	60	180
Овощи всего	250	400
Фрукты свежие всего	275	300
Фрукты сухие	15	15
Сок фруктовый	150	100
Консервы для детского и диетического питания	50	-
Сахар	55	60
Кондитерские изделия	-	10
Мясо	140	150
Рыба	25	60
Яйцо (штук)	0,5	1,0
Молоко, кисломолочные продукты	500	500
Творог	60	70
Сметана	10	20
Сыр	6	10
Масло сливочное натуральное	15	28
Масло растительное	6	9
Чай	1	1
Кофе злаковый	0,3	0,3
Какао	0,3	0,3
Соль	0,3	0,3
Дрожжи	0,3	0,3

Примечание:
Для детей до 1 года питание организовывается по рекомендации педиатра.
Для детей больных хронической дизентерией, туберкулезом, ослабленных детей, а также для больных детей, находящихся в изоляторе, сохраняется 15-процентная надбавка.

Нормы питания детей,
воспитывающихся в детских домах и интернатных организациях,
учащихся ТиПО, художественных школ, студентов ВУЗ,
а также детей, находящихся в центрах временной изоляции,
адаптации и реабилитации несовершеннолетних

Таблица 4

Наименование	Норма на одного ребенка (граммов в день)
	До 7 лет	До 18 лет
Хлеб пшеничный	80	150
Хлеб ржаной	50	150
Мука пшеничная	15	20
Мука картофельная	3	3
Крупа, бобовые, макаронные изделия	45	75
Картофель	180	250
Овощи всего	350	500
Фрукты свежие всего	180	250
Фрукты сухие	15	15
Соки	150	150
Сахар	35	60
Кондитерские изделия	10	15
Мясо	130	140
Птица	60	70
Колбасные изделия	15	20
Рыба	100	120
Яйцо (штук)	1	1
Молоко, кисломолочные продукты	500	500
Творог	70	75
Сметана	20	40
Сыр	10	20
Масло сливочное натуральное	28	45
Масло растительное	10	18
Чай	0,2	0,2
Кофе	2	4
Какао	2	2
Соль	8	8
Специи	2	2
Дрожжи	1	1

Примечания: 1. В летний оздоровительный период (до 90 дней), в воскресные, праздничные дни, в дни каникул, норма расходов на питание увеличивается на 10 процентов.
2. Разрешается производить замену отдельных продуктов питания в соответствии с таблицей замены продуктов по основным пищевым веществам.

Нормы питания детей
в специализированной школе-интернате с углубленным изучением
отдельных предметов, специализированной школе-интернате
для одаренных детей

Таблица 5

Наименование продуктов	Норма на одного учащегося (граммов в день)
Хлеб пшеничный	150
Хлеб ржаной	150
Мука пшеничная	20
Крахмал	3
Крупы, бобовые, макаронные изделия	75
Картофель	250
Овощи свежие всего	500
Фрукты всего	400
Сухофрукты	15
Соки	200
Сахар	50
Мед	20
Кондитерские изделия	15
Мясо	130
Колбаса	20
Птица	80
Рыба	120
Яйцо	1
Молоко, жидкие кисломолочные продукты	500
Творог	75
Сметана	40
Сыр	20
Масло сливочное	40
Масло растительное	18
Чай	2
Кофе	2
Какао	2
Специи	2
Соль	8

Примечание: разрешается производить замену отдельных продуктов питания в соответствии с таблицей 7 замены продуктов по основным пищевым веществам с сохранением калорийности рациона питания.

Нормы питания
в организациях для детей-сирот и детей, оставшихся без
попечения родителей, обучающихся в общеобразовательных и
интернатных организациях, ТиПО и ВУЗ

Таблица 6

Наименование	Норма на одного человека (граммов в день)
Хлеб пшеничный	175
Хлеб ржаной	175
Мука пшеничная	25
Мука картофельная	3
Крупы, бобовые, макаронные изделия	75
Картофель	300
Овощи всего	600
Фрукты свежие всего	300
Фрукты сухие	15
Соки	200
Сахар	50
Кондитерские изделия	15
Мясо	160
Птица	50
Колбасные изделия	20
Рыба	120
Яйцо (штук)	1
Молоко, жидкие кисломолочные продукты	500
Творог	75
Сметана	40
Сыр	20
Масло сливочное	45
Масло растительное	18
Чай	2
Какао	2
Кофе	4
Соль	8
Дрожжи	1
Специи	2

Таблица замены продуктов

Таблица 7

№	Продукт, подлежащий замене	Вес в граммах	Продукт заменитель	Вес в граммах
1	Мясо говядина	100,0	мясо блочное на костях 1 категории: баранина, конина, крольчатина	100,0
			мясо блочное без костей 1 категории: баранина, конина, крольчатина	80,0
			конина 1 категории	104,0
			птица потрошенная или полу потрошенная	100,0
			птица непотрошеная	120,0
			субпродукты 1-й категории печень, почки, сердце	116,0
			колбаса вареная	80,0
			консервы мясные	120,0
			рыба свежая	150,0
			творог полужирный	250,0
			молоко свежее	600,0
2	Молоко цельное	100,0	кефир, айран	100,0
			молоко сгущенное стерилизованное	40,0
			сливки свежие	20,0
			творог жирный	30,0
3	Сметана	100,0	сливки свежие	133,0
			молоко свежее	667,0
4	Творог	100,0	молоко свежее	333,0
			сыр	40,0
			брынза	80,0
			сметана	50,0
			сливки	66,0
5	Сыр	100,0	масло коровье	50,0
			сметана свежая	125,0
			творог	250,0
			брынза	200,0
			молоко свежее	825,0
			яйца	3 шт.
6	Яйца	1 шт.	сыр	33,0
			сметана	40,0
			творог	80,0
7	Рыба свежая обезглавленная	100,0	мясо свежее	67,0
			сельдь соленая	100,0
			рыбное филе	70,0
			творог	168,0
			сыр	50,0
8	Фрукты свежие	100,0	сок плодово-ягодный	100,0
			яблоки сушеные	20,0
			курага	8,0
			чернослив	17,0
			Изюм	22,0
			арбуз	300,0
			дыня	200,0

Приложение 10
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические требования
к объектам воспитания и образования
детей и подростков»

Рекомендуемая масса порции в граммах в зависимости от возраста

Прием пищи, блюдо	Возраст
	До 3 лет	3-7 лет	С 7 до 11 лет	С 11-18 лет
1	2	3	4	5
Первые блюда	150	200	300-400	400-450
Вторые блюда:
Гарнир	100	130	150-200	210-250
Мясо, котлета, рыба, птица	60	80	100	120
Овощное, яичное, творожное, мясное блюдо и каша	150	200	300	400
Салат	40	60	70-80	100-150
Третье блюда	150	180	200	200

Приложение 11
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические требования
к объектам воспитания и образования
детей и подростков»

Сроки хранения и реализации скоропортящихся продуктов

№	Наименование продукта	Сроки хранения и реализации при температуре +2 – 6 оС, не более, час
1	2	3
1	Мясные крупнокусковые полуфабрикаты	48
2	Печень замороженная	48
3	Печень охлажденная	18
4	Мясо птицы, кролика охлажденное	48
5	Мясо птицы, кролика замороженное	72 или 20 суток при температуре – 18 оС
6	Колбасы вареные:
	высшего сорта	72
	первого сорта	48
7	Сосиски, сардельки мясные высшего, первого и второго сорта	48
8	Молоко пастеризованное, сливки, ацидофилин	36
9	Кефир	36
10	Творог жирный, обезжиренный, диетический	36
11	Творог обезжиренный	24
12	Сметана 20, 25, 30 %	72
13	Сметана 15 % и ниже	36
14	Сырково-творожные изделия	36 при температуре 0 – 2о
15	Сыры сливочные:
16	в коробочках из полистирола и других полимерных материалов – сладкий и фруктовый,	48
17	острый	72
18	Рыба всех наименований охлажденная	48 при температуре 0 – 2о
19	Рыба и рыбные товары всех наименований мороженые	48 при температуре 0 – 8о
20	Овощи отварные неочищенные	6

Приложение 12
к Санитарным правила
«Санитарно-эпидемиологические требования
к объектам воспитания и образования
детей и подростков»

Журнал контроля качества готовой пищи (бракеражный)

Дата и час изготовления блюда	Время снятия бракеража	Наименование блюда, кулинарного изделия	Результаты органолеп- тической оценки и степени готовности блюда, кулинарного изделия	Разрешение к реализации блюда, кулинарного изделия	Подпись ответстве- нного лица	Примечание
1	2	3	4	5	6	7

Примечание: в графе 7 указываются факты запрещения к реализации готовой продукции

Приложение 13
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические требования
к объектам воспитания и образования
детей и подростков»

Режим дня для детей

Примерный режим дня для детей первого года жизни

Таблица 1

Режимные моменты	от рождения до 2,5 – 3 мес.	от 2,5 – 3 до 5 – 6 мес.	от 5 – 6 до 9 – 10 мес.	от 9 – 10 мес. до 1 года
1	2	3	4	5
Постепенный подъем по мере пробуждения, туалет, кормление	6.00	6.00	6.00
Бодрствование	6.00 – 7.00	6.00 – 7.30	6.00 – 8.00	6.30 – 9.30
Сон на воздухе	7.30 – 9.00	7.30 – 9.30	8.00 – 10.00
Кормление	9.00	9.30	10.00	7.30
Бодрствование, массаж, гимнастика	9.00 – 10.00	9.00 – 11.00	11.00 – 12.00	7.30 – 9.30
Занятия по подгруппам	-	-	11.00 – 11.10 – 11.20	8.40 – 8.50 – 9.00
Сон на воздухе	10.00 – 12.00	11.00 – 13.00	12.00 – 14.00	9.30 – 12.00
Кормление	12.00	13.00	14.00	12.00
Бодрствование	12.00 – 13.00	13.00 – 14.30	14.00 – 16.00	12.00 – 15.00
Занятие по подгруппам	-	-	14.30 – 14.40 – 14.50	13.40 – 13.50 – 14.00
Сон на воздухе	13.00 – 15.00	14.30 – 16.30	16.00 – 18.00	15.00 – 16.30
Кормление	15.00	16.30	18.00	16.30
Бодрствование	15.00 – 16.00	16.30 – 18.00	18.00 – 20.00	17.00 – 20.00
Сон на воздухе	16.00 – 18.00	-	-	-
Кормление	18.00	-	-	-
Бодрствование	18.00 – 19.00	-	-	-
Сон	19.00 – 20.00	18.00 – 20.00	-	-
Бодрствование	20.00 – 21.00	20.00 – 21.00	18.00 – 20.00	17.00-20.00
Купание	20.45	20.45	19.45	19.45
Кормление	21.00	21.00	20.00	19.00
Сон ночной	21.00 – 6.00	21.00 – 6.00	20.00 – 6.00	20.00 – 6.30
Ночное кормление	24.00 или 3.00	23.00 или 3.00	22.00	22.00 (до 10 м)

Примерный режим дня для детей второго года жизни

Таблица 2

Режимные моменты	В холодный период года		В теплый период года
	1 год – 1 год 6 месяцев	1 год 6 месяцев – 2 года	1 год – 1 год 6 месяцев	1 год 6 месяцев – 2 года
1	2	3	4	5
Пробуждение, утренний туалет	6.30 – 7.30	6.30 – 7.30	6.30 – 7.30
Игра	7.00 – 8.00	7.00 – 8.00	7.00 – 8.00
Подготовка к завтраку, завтрак	7.30	8.20	7.30 – 8.20
Игра	8.00 – 9.15	8.00 – 9.15
Подготовка к прогулке, прогулка			8.40 – 9.20	8.40 – 11.00
Занятие 1 (по подгруппам)		8.45 – 9.00 – 9.15
Возвращение с прогулки, подготовка ко сну			9.20 – 9.30
Сон на воздухе (№ 1)	9.30 – 12.00	-	9.30-12.00
Прогулка	-	9.20 – 11.00	-	-
Занятие 1 (по подгруппам)	-	-	-	10.00 – 10.15 – 10.30
Возвращение с прогулки, игра	-	11.00 – 11.20	-	-
Подготовка к обеду
Возвращение с прогулки, водные процедуры
Обед	-	11.20 – 12.00	-	11.30 – 12.00
Сон	-	12.00 – 15.00	-	12.00 – 15.30
Постепенный подъем, обед	12.00 – 12.30	-	12.00 – 12.30	-
Игра	12.30 – 15.00	-	-	-
Подготовка к прогулке, прогулка			12.30 – 14.15	-
Занятие 1 (по подгруппам)	13.00 – 13.10 – 13.20		13.00 – 13.10 – 13.20
Занятие 2 (по подгруппам)	14.00 – 14.10 – 14.20		13.50 – 14.00 – 14.10	-
Возвращение с прогулки, водные процедуры	-	-	14.15 – 14.30	-
Подготовка ко сну, сон (второй)	15.00 – 16.30	-	14.30-16.30	-
Постепенный подъем, полдник	16.30 – 17.00	15.00 – 15.30	16.30 – 17.00	15.30 – 16.00
Занятие 2 (по подгруппам)		16.00 – 16.10 – 16.20	-	16.10 – 16.25 – 16.40
Игра	17.00 – 19.00	16.20 – 19.00	-	-
Подготовка к прогулке, прогулка	-	-	17.00 – 19.00	17.00 – 19.00
Прогулка	18.00 – 19.00	18.00 – 19.00	19.00 – 19.30	19.00 – 19.30
Возвращение с прогулки, ужин, спокойные игры	-		19.30 – 20.30	19.30 – 20.30
Игра	19.00 – 19.30
Ужин	19.30 – 20.00
Спокойные игры	20.00 – 20.30
Подготовка ко сну, ночной сон	20.30 – 6.30	20.30 – 6.30	20.30 – 6.30 (7.00)	20.30 – 6.30 (7.00)

Примерный режим дня для детей дошкольного возраста

Таблица 3

Компонент режима	Возрастные группы, лет
	2 – 3	3 – 4	4 – 5	5 – 6	6 – 7
1	2	3	4	5	6
Дома (подъем, туалет)	6.30 – 7.30	6.30 – 7.30	6.30 – 7.30	6.30 – 7.30	6.30 – 7.30
Прием, осмотр, игры, утренняя гимнастика	7.00 – 8.00	7.00 – 8.00	7.00 – 8.00	7.00 – 8.00	7.00 – 8.30
Завтрак	8.00 – 8.30	8.20 – 8.55	8.30 – 9.00	8.30 – 8.55	8.30 – 8.55
Игры, подготовка к занятиям	8.30 – 9.00	8.55 – 9.20	9.00 – 9.15	8.55 – 9.10	8.55 – 9.10
Занятия (включая перерывы)	9.00 – 9.30	9.20 – 10.00	9.15 – 10.00	9.10 – 10.10	9.10 – 11.00
Подготовка к прогулке	9.30 – 9.50	10.00 – 10.20	10.00 – 10.20	10.10 – 10.30	11.00 – 11.15
Прогулка	9.50 – 11.30	10.20 – 12.00	10.20 – 12.10	10.30 – 12.35	11.15 – 13.00
Возвращение с прогулки	11.30 – 11.50	12.00 – 12.20	12.10 – 12.30	12.35 – 12.50	13.00 – 13.15
Обед	11.50 – 12.30	12.20 – 13.00	12.30 – 13.00	12.50 – 13.20	13.15 – 13.35
Сон	12.30 – 15.00	13.00 – 15.10	13.00 – 15.10	13.20 – 15.20	13.35 – 15.25
Постепенный подъем, воздушные, водные процедуры	15.00 – 15.30	15.10 – 15.40	15.10 – 15.40	15.20 – 15.50	15.25 – 15.50
Полдник	15.30 – 16.00	15.40 – 16.00	15.40 – 16.00	15.50 – 16.10	15.50 – 16.05
Игры, самостоятельная деятельность	16.00 – 16.20	16.00 – 16.30	16.00 – 16.30	16.10 – 16.40
Подготовка к прогулке	16.20 – 16.40	16.30 – 16.50	16.30 – 16.50	16.40 – 17.00	16.05 – 18.00
Прогулка	16.40 – 18.00	16.50 – 18.00	16.50 – 18.00	17.00 – 18.00
Возвращение с прогулки	18.00 – 18.20	18.00 – 18.20	18.00 – 18.20	18.10 – 18.20	18.00 – 18.15
Ужин	18.20 – 18.45	18.20 – 18.45	18.20 – 18.45	18.20 – 18.45	18.15 – 18.40
Уход детей домой	18.45 – 19.00	18.45 – 19.00	18.45 – 19.00	18.45 – 19.00	18.40 – 19.00
Дома
Прогулка	19.00 – 19.50	19.00 – 20.00	19.00 – 20.10	19.00 – 20.15	19.00 – 20.15
Спокойные игры, гигиенические процедуры	19.50 – 20.20	20.00 – 20.30	20.10 – 20.40	20.15 – 20.45	20.15 – 20.45
Укладывание, ночной сон	20.00 – 6.30 (7.30)	20.30 – 6.30 (7.30)	20.40 – 6.30 (7.30)	20.45 – 6.30 (7.30)	20.45 – 6.30 (7.30)

Приложение 14
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические требования
к объектам воспитания и образования
детей и подростков»

Наполняемость групп ОДВО, групп (классов) общеобразовательных и
специальных коррекционных образовательных учреждений и нормы
учебной нагрузки в общеобразовательных организациях

Наполняемость групп организаций дошкольного воспитания
образования с учетом возраста детей

Таблица 1

	Группы	Возраст	Количество детей
1	2	3	4
1.	Ясельные: группа раннего возраста первая младшая группа при наличии в группе детей 2-х возрастов	от одного года до двух лет от двух до трех лет от одного года до трех лет	10 не более 20 не более 15
2.	Дошкольные: вторая младшая группа средняя группа старшая группа подготовительная группа при наличии в группе детей любых 3-х возрастов при наличии в группе детей любых двух возрастов	от трех до четырех лет от четырех до пяти лет от пяти до шести лет от шести до семи лет от трех до семи лет от трех до семи лет	не более 25 не более 25 не более 25 не более 25 не более 20 не более 20

Наполняемость классов общеобразовательных организаций

Наполняемость классов для общеобразовательных учреждений устанавливается не более 25 учащихся. Численные значения расчетной наполняемости классов могут быть изменены в соответствии с требованиями местных органов власти.
В старших классах общеобразовательных школ, профильной школе, гимназиях и лицеях допускается снижение наполняемости классов до 20 учащихся. При реконструкции и капитальном ремонте существующих школьных зданий, допускается наполняемость классов определять исходя из площади учебных помещений и удельной площади на одного учащегося не менее 2,25 м²

Таблица 2

	Группы (классы)	Возраст	Количество детей
1.	Группы (классы) предшкольной подготовки	От шести до семи лет	Не более 25
2.	Классов общеобразовательных организаций	От 7 до 18 лет (1-11 (12) классы)	Не более 25

Наполняемость классов, воспитательных групп, групп продленного
дня в специальных коррекционных образовательных организациях.

Таблица 3

Специальные коррекционные образовательные учреждения для детей	Количество детей в классе (группе)
	Ранний возраст (до 3-х лет)	дошкольный возраст (старше 3-х лет)	школьный возраст
1	2	3	4
С нарушениями речи:
с фонетико-фонематическим недоразвитием произношения отдельных звуков		12
с тяжелыми нарушениями речи	10	12
I - отделение			12
II - отделение			10
С нарушениями слуха:
неслышащих (глухих)	8	8	8
слабослышащих и позднооглохших	10	12
I - отделение			10
II - отделение			8
С нарушениями зрения:
незрячих (слепых):	10	10	8
слабо видящих и поздноослепших			12
с амблиопией и косоглазием	10	15	-
С нарушением опорно-двигательного аппарата	10	12	10
С задержкой психического развития	6	10	12
Умственно отсталых детей (с интеллектуальными нарушениями), с глубокой умственной отсталостью	6	10 8	12 10
с расстройствами эмоционально-волевой сферы		6	10
со сложной структурой дефекта	6	6	6
Примечание: 1. Исходя из местных условий и наличия средств, наполняемость классов, воспитательных групп продленного дня в указанных специальных учебно-воспитательных учреждениях может быть ниже рекомендуемой предельной наполняемости. 2. Численность групп детей с физическими недостатками и умственной отсталостью (спецгруппы) может составлять 4-6

Приложение 15
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические требования
к объектам воспитания и образования
детей и подростков»

Режим дня для предшкольных классов

1 половина дня

Распорядок дня	Продолжительность, часов
1	2
Прием	8.30 – 9.00
Утренняя гимнастика	9.00 – 9.15
Занятия: I II	9.15 – 9.30 9.40 – 10.00
Свободная деятельность, индивидуальная работа с детьми	10.00 – 11.00
Прогулка, уход домой	11.00 – 12.00

2 половина дня

Распорядок дня	Продолжительность, часов
1	2
Прием	15.00 – 15.30
Занятия: I II III	15.30 – 16.00 16.10 – 16.40 16.50 – 17.20
Свободная деятельность, индивидуальная работа с детьми	17.20 – 18.00
Прогулка, уход домой	18.00 – 19.00

Приложение 16
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические требования
к объектам воспитания и образования
детей и подростков»

Нормы учебной нагрузки в общеобразовательных организациях

Класс	Предшкола	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11 (12)
Нагрузка в часах, в неделю
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13
Инвариантная учебная нагрузка	20,5	22	23	26	26	28	28	29	31	33	22	22
Занятия, факультативы, курсы по выбору (в старших классах профилирующие предметы, прикладные курсы)	1,5	-	1	1	1	3	3	3	3	3	14	14
Индивидуальные и групповые консультации, занятия активно-двигательного характера	-	2	1	2	2	2	2	2	2	2	3	3
Максимальная учебная нагрузка	22	24	25	29	29	33	33	34	36	38	39	39

Приложение 17
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические требования
к объектам воспитания и образования
детей и подростков»

Таблица ранжирования предметов по трудности

№	Предмет	Количество баллов
1	2	3
1	Математика, русский язык (для школ с казахским языком обучения). Казахский язык (для школ с русским языком обучения).	11
2	Иностранный язык, изучение предметов на иностранном языке.	10
3	Физика, химия, информатика, биология.	9
4	История, основы права.	8
5	Казахский язык, литература (для школ с казахским языком обучения). Русский язык, литература (для школ с русским языком обучения).	7
6	Естествознание, география, самопознание, НВП, валеология, основы безопасности жизни.	6
7	Физкультура	5
8	Труд, технология	4
9	Черчение	3
10	Рисование	2
11	Пение	1

Приложение 18
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические требования
к объектам воспитания и образования
детей и подростков»

Классификация учебных изданий

1. В зависимости от характера предъявления и объема информационного материала для единовременного прочтения и усвоения издания по учебным дисциплинам подразделяются на:
1) гуманитарные (букварь, родная речь, обществознание, окружающий мир, история, литература, языковедение-русский и иностранные языки, психология, науки о государстве и праве, основы безопасности жизнедеятельности, экономика, предметы эстетического цикла, физическая культура, трудовое обучение и другие);
2) математические (арифметика, математика, алгебра, геометрия, тригонометрия, логика, информатика и другие);
3) естественные (естествознание, экология, астрономия, физика, химия, география, биология, черчение и другие);
4) специальные дисциплины для начального профессионального образования (механика, радиоэлектроника, электротехника, металлургия, горное дело, химическая технология, сельское хозяйство, медицина, педагогика, музыка, конструкторские дисциплины и другие).
2. В зависимости от функционального назначения в процессе обучения издания подразделяются на: учебник; учебное пособие; практикум; учебник-тетрадь, индивидуальная рабочая тетрадь, книга для самостоятельной работы учащихся, альбом-задачник, тетрадь для творческих заданий и другие.
3. В зависимости от возрастной категории издания предназначаются для:
1) начального образования (первая ступень) – 1 – 4 классы;
2) основного образования (вторая ступень) – 5 – 9 классы;
3) среднего образования (третья ступень) – 10 – 11 (12) классы.
Учебные издания для начального профессионального образования по возрастной категории относятся к изданиям для среднего образования.

Приложение 19
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические требования
к объектам воспитания и образования
детей и подростков»

Схема проведения санитарно-эпидемиологической экспертизы
учебных изданий.

1. Общие данные: автор, название учебного издания, издательство, место и год издания, тираж, для какого возраста предназначен.
2. Характеристика внешнего вида: вес, формат, объем, способ скрепления тетради и вид переплета.
3. Оценка бумаги: белизна и оттенок, качество поверхности, глянец, просвечиваемость, масса 1 м².
4. Оценка качества печати: интенсивность окраски, равномерность, четкость.
5. Оценка шрифта основного и дополнительного текстов: гарнитура, кегель.
6. Оценка набора: длина строки, интерлиньяж, плотность набора, поля.
7. Характеристика иллюстраций, приложений.
8. Заключение о качестве учебника.

Приложение 20
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические требования
к объектам воспитания и образования
детей и подростков»

Приборы, применяемые для исследования бумаги

№ п/п	Вид исследования	Название прибора	Нормативы	Примечание
1	2	3	4	5
1.	Определение коэффициента отражения бумаги (белизна)	Шкала светлот или фотометр, лейкометр типа Цейсс	70 – 80 %	Все измерения делают в трех местах учебника (в начале, в середине и в конце)
2.	Определение просвечиваемости бумаги (непрозрачности)	Фотометр (по разности коэффициентов отражения бумаги с подложенной под нее черной пластинкой)	Не должна просвечивать
3.	Определение гладкости бумаги	Пневматический прибор АПГ или аппарат Бекка (Б-1)	Не менее 30 – 40 секунд для бумаги машинной гладкости, 100
			50 секунд для бумаги глазированной
4.	Определение глянца бумаги	Аппарат Кизера или гляриметр	8 – 10о по Кизеру
			4 – 5 % по гляриметру
5.	Определение размеров шрифта, интерлиньяжа, аппроша	Микрометрическая лупа с делениями 0,1 мм или микроскоп с микрометрическим окуляром
6.	Определение длины строки	Металлическая линейка с миллиметровыми делениями или прозрачная пластинка с миллиметровыми делениями
7.	Определение четкости печати	Лупы 2-х и 5-ти кратные	Буквы и штрихи букв должны быть равномерно прокрашены, интенсивно черного цвета
8.	Определение плотности набора	Пластинка металлическая с 5-ю отверстиями в 1 кв. см каждое

Приложение 21
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические требования
к объектам воспитания и образования
детей и подростков»

Основные размеры шрифта, рекомендуемые для набора учебников

Учебники по частям и классам	Примерный кегель основного шрифта	Высота строчной буквы Н в мм	Толщина основных штрихов в мм	Толщина соединительных штрихов в мм (горизонтального и наклонного)
Новые буквы подготовительной части букваря	48 – 36	8,0 – 6,0	1,5	1,2
Букварная часть букваря	28 – 24 – 20	4,5 – 4,0 – 3,5	0,5	0,5
Послебукварная часть букваря, учебники I класса	16	2,8	0,5	0,45
Учебники II класса	14 н/ш, 16 н/ш	2,3 – 2,52	0,3	0,15
Учебники III – IV класса	14, 12 н/ш	2,3 – 2,0	0,3	0,15
Учебники V – VII классов	10 н/ш	1,75	0,25	0,15
Учебники VIII – XII классов	10 н/ш	1,75 – 1,7	0,25	0,15

Приложение 22
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические требования
к объектам воспитания и образования
детей и подростков»

Нормы плотности набора

Размер кегеля	Плотность набора на 1 см2
1	2
14 и выше	Не более 10 знаков
9-12	Не более 15 знаков

Приложение 23
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические требования
к объектам воспитания и образования
детей и подростков»

Оснащение медицинского кабинета

	Наименование медицинского оборудования и инструментария	Количество
1	2	3
1	Письменный стол	1
2	Стулья	2-6
3	Кушетка	1
4	Шкаф канцелярский	1-3
5	Шкаф медицинский	1
6	Ширма	1
7	Медицинский столик со стеклянной крышкой	1-2
8	Холодильник (для вакцин и медикаментов)	1
9	Тонометр	1-2
10	Фонендоскоп	1-2
11	Бактерицидная лампа	1-2
12	Весы медицинские	1
13	Ростомер	1
14	Термоконтейнер для транспортировки вакцин	1-2
15	Настольная лампа	1
16	Термометры медицинские	20-50
17	Ножницы	2
18	Умывальная раковина	1
19	Ведро с педальной крышкой	1
20	Емкость для уничтожения остатков вакцин	2
21	Халаты медицинские	2
22	Колпаки	2
23	Простыни белые	2
24	Полотенца	2-4
24	Халаты темные для уборки	1
25	Маски одноразовые	10-30
26	Уборочный инвентарь: ведра, швабра, ветоши, емкости для хранения ветошей, перчатки	Расчет от набора помещений
27	Дезинфицирующие средства	Запас на 3 месяца
28	Канцтовары (журналы, тетради, клей, ручки, дырокол, степлер, корректор, папки и т.д.)	По мере необходимости
29	Бикс маленький	1 штук.
30	Бикс большой	1 штук.
31	Жгут резиновый	4-6 штук.
32	Шприцы одноразовые с иглами: 2,0 5,0 10,0	10 штук; 10 штук; 5 штук.
33	Пинцет	1 штук.
34	Грелка резиновая	1-2 штук.
35	Пузырь для льда	1-2 штук.
36	Лоток почкообразный	5 штук.
37	Шпатель металлический	40 штук.
38	Шины для верхних конечностей	5 штук.
39	Кварц тубусный	1 штук.
40	Коврик	1 штук.
41	Сантиметровая лента	1 штук
42	Таблицы для определения остроты зрения	1 штук

Приложение 24
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические требования
к объектам воспитания и образования
детей и подростков»

Журнал регистрации состояния здоровья работников пищеблока

№ п/п	Ф.И.О. работника	Должность	Подписи работников об отсутствии ОКИ в семье	Осмотр на гнойничковые заболевания кожи	Осмотр на наличие ОРВИ, ангины	Подпись медработника	Примечание
1	2	3	4	5	6	7	8
1.
2.
3.

Примечание: Список работников, отмеченных в журнале на день осмотра, должен соответствовать числу работников на этот день в смену.
Запись об отстранении от работы или о переводе на другие виды работ.

Приложение 25
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические требования
к объектам воспитания и образования
детей и подростков»

Учетно-отчетная медицинская документация
объектов воспитания и образования детей и подростков

Учетно-отчетной медицинской документацией являются:
1) журнал учета инфекционных заболеваний;
2) журнал соматической заболеваемости;
3) журнал учета контактов с острыми инфекционными заболеваниями;
4) журнал учета карантина;
5) карта профилактических прививок;
6) журнал учета профилактических прививок;
7) журнал движения вакцин, других бактериальных препаратов;
8) журнал регистрации проб Манту;
9) журнал регистрации детей группы риска подлежащих обследованию по пробе Манту;
10) журнал туберкулино-положительных лиц, подлежащих дообследованию у фтизиопедиатра;
11) журнал поствакцинальных осложнений;
12) журнал постоянных и длительных медицинских отводов;
13) журнал открытых флаконов и уничтожения остатков вакцин;
14) журнал проведения контролируемой химиопрофилактики;
15) отчет о движении вакцин и других иммунобиологических препаратов;
16) отчет об охвате профилактическими прививками;
17) журнал проведения генеральных уборок;
18) журнал кварцевания кабинета;
19) журнал учета температурного режима холодильного оборудования;
20) журнал регистрации обследуемых на возбудителей паразитарных заболеваний;
21) журнал регистрации лиц, обследованных на гельминты;
22) журнал осмотра на педикулез, чесотку и дерматомикозы;
23) отчет по результатам профилактических медицинских осмотров;
24) паспорт здоровья ребенка;
25) списки детей группы риска;
26) журнал учета флюрообследования студентов;
27) журнал учета флюроположительных лиц;
28) бракеражный журнал готовой продукции;
29) журнал осмотра сотрудников пищеблока;
30) журнал учета санитарно-просветительной работы;
31) папка с аннотациями вакцин;
32) приказы и инструкции;
33) журнал контроля выполнения норм питания (по накопительной ведомости);
34) журнал учета диспансерных больных;
35) индивидуальные медицинские карты учащихся (воспитанников);
36) контрольная карта диспансерного наблюдения;
37) журнал углубленных профилактических медицинских осмотров, акты специалистов.